\id ROM - Naro NT [nhr] -Botswana 2012 (DBL 2014) 
\h ROMA NE 
\toc2 ROMA NE 
\toc1 Roma ne 
\toc3 Rom 
\mt1 ROMA NE  
\mt2 Paulom dis tcgãya sa  
\mt2 Roma ne koe  
\imt1 Téé-cookg'ai sa  
\ip Paulo ba kò ncẽes tcgãya sa Roma di ne dtcòm̀-kg'ao ne góá máá, Roma dis kereke sam kò dàra kg'oana khama. Gam dis tc'ẽe sa kò dtcòm̀-kg'ao ne cgoa síí gaa koe cg'árése hãa, a nxãwa còoka qõò si i.  
\ip Dtcòm̀-kg'ao nem ko qãèse bìrí, dtcòm̀-kg'ao ba ko dùús koe dtcòm̀ sa, naka dtcòm̀s ko wèé cáḿan di kg'õèan koe dùú sa nxàe sa.  
\ip Paulo ba ko 1:17 koe góá, tcgãyas ko nxàe gúùan ka: Baebele sa ko nxàea tcg'òó, Nqari ba ko ntama ma khóè ne Gam ka tchànokagu sa: dtcòm̀s koe guu a, “gaas di tshoa-tshoasean koe guu a síí gaas di chõò-q'ooan koe tééan koe.”  
\ip Me ko nxãaska Paulo ba 1-3 di xu tcee xu koe x'áí, wèé ne khóè ne (Juta ne hẽé naka tãá zi qhàò zi di ne hẽéthẽéa) cg'ãèan di qarian dòm̀ q'oo koe hãa, ke méé ne Nqarim cgoa xg'ae-xg'aese sa. Jeso Krestem koe dtcòm̀an koe cúí ne ko khóè ne guu a Nqarim koe tchànokaguè (3:22).  
\ip Dtcòm̀-kg'ao ne ko Krestem koe guu a Nqarim koe tòókuan hòò (5:1), naka ka̱bas kg'õè sa hẽéthẽé e (6 dim tceem koe). Nqarim dim Tc'ẽe ba ko dtcòm̀-kg'ao ba kgoara, x'áèan di qarian koe hẽé, cg'ãèan koe hẽé naka x'oos koe hẽéthẽé e (7-8 di tsara tcee tsara koe).  
\ip Me ko nxãaska Paulo góá, nta ne kò ma Juta ne hẽé naka qhàò zi di ne hẽéthẽé ma Nqarim ko ma nqõóm di ne khóè ne ma tc'ẽea máás koe ma tcãà sa (9-11).  
\ip Còo dis kam ko Paulo ba dtcòm̀-kg'ao ne gha ma kg'õès ka góá, káí-kg'aise c'ẽe ne khóè ne cgoa tsééa xg'aean ka (12-16 di xu tcee xu koe).  
\ib  
\ip Qaa-qaasa kg'uia ne:  
\io1 - dtcòm̀ sa \ior (1:16, 17; 5:1) \ior*  
\io1 - tchànokagu \ior (5:1) \ior*  
\io1 - q'anokagu \ior (6:22) \ior*  
\io1 - cgàa ba - Tc'ẽe ba \ior (8:5-9) \ior*  
\ib  
\ip Tcgãyas q'oo koe hàna zi:  
\io1 - Téé-cookg'ai sa hẽé naka tc'ẽe-kg'áḿ zi hẽéthẽé e \ior (1:1-17) \ior*  
\io1 - Kgoarasean koe ko qaase sa \ior (1:18–3:20) \ior*  
\io1 - Nqarim dim dàòm kgoarasean di ba \ior (3:21–4:25) \ior*  
\io1 - Ka̱bas kg'õè sa Krestem koe \ior (5:1–8:39) \ior*  
\io1 - Nqarim dis tc'ẽe sa Iseraele koe hẽé naka qhàò zi di ne koe hẽéthẽé e \ior (9:1–11:36) \ior*  
\io1 - Dtcòm̀-kg'ao ne ko ma tséé sa \ior (12:1–15:13) \ior*  
\io1 - Chõò-q'oo sa hẽé naka tsgám̀ku zi hẽéthẽé e \ior (15:14–16:27) \ior*  
\c 1  
\ms1 Téé-cookg'ai sa (1:1-17)  
\s1 Tsgám̀kaguku zi  
\p
\v 1 Paulo ra a, Jeso Krestem dir qãà ra, ncẽe x'áè úú-kg'ao\f + \fr 1:1 \fk x'áè úú-kg'ao - \ft Gerika sa ko “apostolo” témé.\f* bar gha ii ka tciièa hãa ra, a ra a Nqarim di qãè tchõàn dise nxárá tcg'òó a cúía tòóèa.  
\v 2 \add Nqari ba\add* kò nxãakamaga Gam di xu porofiti xu koe guu a \add ncẽe qãè tchõàn\add* nqòòkagu taà hãa, Tcom-tcomsa zi Tcgãya zi \add Nqarim di zi\add* koe,  
\v 3 ncẽe ko Gam dim Cóám ka kg'ui i, ncẽe kò khóèan dis iis koe Dafitem ka tsgõose-coa ii ba,  
\v 4 a kò ẽem kò x'ooan koe tẽe ka Tcom-tcomsam Tc'ẽem koe guu a qarian cgoa x'áíèa ba, Nqarim dim Cóám ii sa - gatá dim X'aigam Jeso Kreste ba.  
\v 5 Ncẽe xae kò Gam koe guu a cgóm̀kuan hẽé naka x'áè úú-kg'ao xae gha ii sa hẽéthẽé hòò ba, nxãasega xae gha wèé ne khóè ne qhàò zi di ne Gam di cg'õèan domka tciia óá, ne gha nxãasega dtcòm̀s koe guua komsanan úú ka.  
\v 6 Tu gatu thẽé gane ka c'ẽe tu u, Jeso Krestem di iise tciièa hãa tu.   
\p
\v 7 Wèéa tu ẽe Roma koe hàna tu ncẽe Nqarim ka ncàm̀mèa hãa, a hàà tu gha tcom-tcomsa ii ka tciièa hãa tu kar ko máá:  
\p Nqarim gatá ka Xõò ba hẽé naka X'aigam Jeso Kreste ba hẽéthẽé tsara koe guua hãa cgóm̀kuan hẽé naka tòókuan hẽéthẽé méé i gatu cgoa hãa, témé. \fig Roma dim x'áém xg'aeku di bóòse q'ooa ne|src="HK00242.tif" size="span" ref="1:7" \fig*   
\s1 Paulo ba Roma koe dàran xgónèa  
\p
\v 8 Tc'ãà dis kar ko Jeso Krestem koe guu a gatu wèé tu domka tirim Nqari ba qãè-tcaoa máá, gatu dis dtcòm̀ sa ko wèém nqõóm koe nxàeè khama.  
\v 9 Nqarim, ncẽer ko wèé tcáóa te cgoa Cóásem di qãè tchõàn xgaa-xgaan koe tsééa máá ba tirim tééa-máá-kg'ao Me e, xòm̀ x'aèser ko tc'ẽe-tc'ẽese tu u di ba.  
\v 10 Tiri còrèan koer ko wèé x'aè ka dtcàrà, còo dis ka i gha, Nqarim kò ncàm̀a hãa ne, dàòan xgobekg'amsea máá te, ra síí cgae tu u sa.  
\v 11 Bóòa tur xgónèa hãa khama, nxãasegar gha c'ẽes máàkus Tcom-tcomsam Tc'ẽem di sa máà tu u, tu gha qari-qariè ka.  
\v 12 Méér ko saa, tíí hẽé naka gatu hẽéthẽé ta ga korèku si i, ncẽe ta gatá wèéa ta úúa hãa dtcòm̀an cgoa, gatu hẽé naka tíí ga ra hẽéthẽé e.   
\p
\v 13 Tíí qõe ga tuè, q'ãa tu gha sar ko tc'ẽe, káí q'oro ra ko hàà cgaea tu bìrísea hãa, nxãasegar gha hàà gatu koe ga thẽé tc'áróan kúrú ka, ncẽer ma tãá zi qhàò zi di ne c'ẽe ne koe hẽéa khamaga ma; igabagar ncẽes noosega xgáèa tòóèa.  
\v 14 Kúrú méér gas tséés kaia sar úúa hãa, Gerika ne koe hẽé naka Gerika tama ne koe ga hẽéthẽé e, ẽe tc'ẽega ne koe hẽé naka ẽe káà tc'ẽe ne koe ga hẽéthẽé e.  
\v 15 Gaa domkar ko kaisase tc'ẽe, gatu ẽe Roma koe hàna tu koer gha gataga thẽé qãè tchõàn xgaa-xgaa sa.   
\s1 Qãè tchõàn di qaria ne  
\p
\v 16 Qãè tchõàn domkar sau-cgaekaguè tama, Nqarim di qari i khama, ẽe ko dtcòm̀ wèém gha kgoarase di i, tc'ãà dis ka Juta ne koe, naka gataga Gerika ne koe hẽéthẽé e.  
\v 17 Nqarim di tchànoa ne ko dtcòm̀s koe guu a qãè tchõàn koe x'áíè khama, gaas di tshoa-tshoasean koe guu a síí gaas di chõò-q'ooan koe tééan koe, ncẽe i ma góásea a ko máá: “Eẽ tchàno ii ba gha dtcòm̀s koe guu a kg'õè,” téméè khamaga ma.   
\ms1 Kgoarasean koe ko qaase sa (1:18–3:20)  
\s1 Wèém khóè ba cg'uri-kg'ao me e  
\p
\v 18 Nqarim di xgóà ne ko nqarikg'ai koe guu a wèés ẽe Nqari-tcáó tama sa hẽé naka khóèan di cg'ãè tcáóan koe hẽéthẽé x'áíè khama, ncẽe ko gaan di cg'ãè cauan cgoa tseeguan náà ntcòó o.  
\v 19 Ncẽe Nqarim ka ga q'ãaè sa ne x'áíèa hãa khama, Nqari ba x'áí ne sia hãa domka.  
\v 20 Chõò tama qarian Nqarim di hẽé naka Gam di ii-q'ooan hẽéthẽé ncẽe hòòse tama, nea kò nqõóm tshoa-tshoase koe guu a ẽem Nqari ba kúrúa hãa gúùan koe ga bóòa q'ãase a ko x'áíse, nxãasega ne gha khóè ne táá máá, c'úùa ne kò hãa, témé ka.  
\v 21 Eẽta ne ma Nqari ba q'ana hãa igaba ne Nqarim iise dqo̱m̀ Me tama, kana qãè-tcaoa máá Me tama khama, igaba i gane di tc'ẽe-kg'áḿan káà hùis gúù sa kúrúa, i gane di tcáóan ncẽe káà tc'ẽe e ntcùú-ntcuuèa hãa.  
\v 22 Eẽta ne ko máá, tc'ẽega ne e, témé, igaba ne kò kaàn tc'ẽe,  
\v 23 a ne a kò chõò tamam Nqari ba ne gha dqo̱m̀ kámá ka, chõòko khóèan di zi sere-sere zi hẽé, tsa̱rán di zi hẽé, naka kg'oo-coan di zi hẽé naka ncãà-kg'aman cgoa ko caate kg'oo-coan di zi hẽéthẽé dqo̱m̀.   
\p
\v 24 Gaa domkam kò Nqari ba cg'ãè zi gúù zi tcáóa ne ko tc'ẽe zi guua máá ne, ne kò cgáé-q'ooa ne koe sau-sauga zi gúù zi kúrú cgaeku.  
\v 25 Nqarim di tseeguan ne kò tshúù-ntcõan kúrú, a ne a kò xommèa hãa zi gúù zi dqo̱m̀ a tsééa máá zi, Kúrú-kg'ao ba ne gha dqo̱m̀ khama ii x'aè ka - ncẽe ko chõò tamase dqo̱m̀mè ba! Amen.   
\p
\v 26 Ncẽes gúùs domkam kò Nqari ba tcáóa ne koe ne ko qaa zi gúù zi sau-sauga zi máà ne. Zi kò gane di zi khóè zi gazi khama ma dxàe zi khóè zi cgoa séèkuan kúrú.  
\v 27 Gatà iim dàòm kaga xu kò khóè xu thẽé khóè zi cgoa séèkuan kúrú guu, a xu a gaxu khama ma kg'áò-khoe xu cgoa séèku di tc'ẽean ka tcãàè. A kò gaxu khama ma kg'áò-khoe xu cgoa sau-sauga tsééan kúrú, a kò gaxu di cg'ãè tsééan koe guu a xgàrasean óága cgaese.   
\p
\v 28 Ncẽe ne khóè ne kò Nqarim q'ãa cgoa tchõà úú tama, khamam kò cg'ãè tc'ẽean guua máá ne, ne kúrúè ta ga kò hãa zi gúù zi kúrú.  
\v 29 Wèé zi cau zi cg'ãè zi ka ne kò cg'oè cgaeè, cg'ãèan hẽé, cẽèan hẽé naka cg'ãè tc'ẽean ka hẽéthẽé e. Wèés ncóó sa cg'oè cgae nea, naka cg'õo sa hẽé, kóḿku tama sa hẽé, kàaku sa hẽé naka cg'ãè tcáó sa hẽéthẽé e. C'am̀ku-kg'ao ne e,  
\v 30 nco̱iku-kg'aoan hẽé, Nqarim di ne hòre-kg'ao ne hẽé, dxàesere ne hẽé, bóòseko ne hẽé, dqo̱m̀seko ne hẽé, cg'ãè zi gúù zi di ne kúrú-kg'ao ne hẽé, gane di xõòan ntcoea hãa ne hẽéthẽé e.  
\v 31 Káà tc'ẽe ne e, a tcom-tcomsa tama, a gane ka c'ẽe ne ncàm̀ tama, a ne a thõò-xama-máákuan úú tama.  
\v 32 Eẽta ne ma tchàno x'áèan Nqarim di q'ana hãa, ẽe zi gúù zi ko kúrú khóèa nea x'oos ka kg'anoèa di i, igaba ne ncẽe zi gúù zi cúí zi kúrú tama, a ko gataga thẽé ẽe ko kúrú zi ne cgoa qãè-tcao.   
\c 2  
\s1 Nqarim di xgàrakua nea tchàno o  
\p
\v 1 Gaa domkaga tsi gha méé gúùa káà a, tsáá ncẽe c'ẽe khóèan ko xgàra tsi, dìí tsia ga igaba. Eẽ tsi ko ma c'ẽe khóèan xgàra khamaga tsi ko ma xgàrase, tsáá ẽe ko c'ẽe khóèan xgàra tsia ko gaan ko hẽé khamaga hẽé khama.  
\v 2 Ta q'ana hãa, Nqarim di xgàrakua ne ẽe ko ncẽe zi gúù zi kúrú ne koe tchàno o sa.  
\v 3 Khama tsáá, ncẽe kg'ama khóè ii tsi, nxãa tsi kò ko ncẽe zi gúù zi ko kúrú khóèan xgàra, a tsi a ko tsáá ga tsi thẽé gataga kúrú zi, ne tsi gáé tc'ẽea máá, Nqarim di xgàrakuan tsi gha nxànagu, ta tc'ẽea?  
\v 4 Kana tsia ko Gam di qãèan hẽé, naka Gam di qgóósean hẽé naka Gam di qáò tcáóan hẽéthẽé dis qguù sa ta̱na? A c'úùa tsia Nqarim di qãèa ne ko chìbian koe tcóósean koe úú tsi sa?  
\v 5 Igaba tsari qari tcúúan hẽé naka tcóóse tamas tcáós tsari sa hẽéthẽé domka tsi ko Nqarim di xgóàn xg'ae-xg'ae cgaese, Nqarim di xgóàn dim cáḿ ka, ncẽe i gha Gam di xgàrakuan tchàno hàà x'áíse ba.  
\v 6 \add Nqari\add* ba gha wèém khóè ba ẽem ma tsééa hãa khamaga ma ka̱bia máá:  
\v 7 Gane ẽe qãèan kúrú koe qáò tcáóa hãa ne, a ko gatà hẽéan ka \add Nqarim koe\add* dqo̱m̀kuan hẽé, naka tcomkuan hẽé, naka ẽe kaà tama sa hẽéthẽé qaa, nem gha Nqari ba chõò tamas kg'õè sa máà.  
\v 8 Igaba gane ẽe ko xaù, a tseeguan xùri tama, igaba ko cg'ãèan xùri ne koe i gha \add Nqarim di\add* xg'aìan hẽé naka xgóàn hẽéthẽé hãa.  
\v 9 Xgàrase sa hẽé naka qóḿ zi hẽéthẽéa gha wèém khóèm ẽe ko cg'ãèan kúrúm koe hãa: kg'aika Juta ne koe, naka gataga qhàò zi di ne koe hẽéthẽé e.  
\v 10 Igaba i gha dqo̱m̀kuan hẽé, naka tcomkuan hẽé, naka tòókuan hẽéthẽé wèém khóèm ẽe ko qãèan kúrúm koe hãa: kg'aika Juta ne koe, naka gataga qhàò zi di ne koe hẽéthẽé e.  
\v 11 Nqari ba tãákase khóèan qgóó tama khama.   
\p
\v 12 \add Qhàò zi di\add* nea x'áèan dòm̀ q'oo koe hãa tama, a ne a gha chìbian kúrú a x'áèan dòm̀ q'oo koe hãa tamase ga kaàkaguè; ne \add Juta ne\add* x'áèan dòm̀ q'oo koe hãa, a ko chìbian kúrú, a ne a gha x'áèan ka xgàraè.  
\v 13 Eẽ ko x'áèan kóḿ nea Nqarim cookg'ai koe tchàno ne iise bóòè tama khama, igaba ẽe ko x'áèan ko méé sa kúrú ne ko tchàno ne iise bóòè.  
\v 14 Tãá zi qhàò zi di nea \add Moshem di\add* x'áèan úú tama, igaba ncẽè ẽe ne kòo tcáóa ne q'oo koe ne q'ana hãa sa kúrú nes nxãa sa \add Moshem di\add* x'áèan koe ko qaases ga si i, a ne a gane ka x'áèan úúa hãa, ẽeta ne ma \add Moshem di\add* x'áèan úú tama igabaga.  
\v 15 Gane di qgóóse-kg'áḿan koe i ko x'áíse, ẽe ko x'áèan koe qaase sa tcáóa ne q'oo koe góásea hãa sa. Gataga ne tc'ẽe-kg'áḿan úúa hãa ncẽe ko ẽe qãè iis ka hẽé naka ẽe qãè tamas ka hẽéthẽé bìrí ne e. Si ko ncẽe sa x'áèa nea tcáóa ne q'oo koe hàna sa nxàea tseegukagu. Gaa kaga i ko gane di tc'ẽean c'ẽe x'aè ka chìbi-chibi ne, a c'ẽe x'aè ka kúrú ne ne kg'uia mááse.  
\v 16 \add Ncẽe xgàrakua ne gha hàà kúrúse,\add* Nqarim ko hàà khóèan di zi tséé zi chóm̀sea zi Jeso Krestem koe guu a xgàram cáḿ ka, ẽer ko ma qãè tchõàn koe ma xgaa-xgaa khamaga ma.   
\s1 Juta ne hẽé naka Moshem di x'áèan hẽéthẽé e  
\p
\v 17 Igaba tsáá, ncẽe Juta ka ko tciise tsi, a x'áèan koe dtcãàsea hãa tsi, a ko Nqarim cgoa dqo̱m̀se tsi,  
\v 18 tsáá ẽem \add Nqari ba\add* tc'ẽea hãa sa q'ana tsi, a ko ẽe cgáé ii zi bóòa tcg'òó tsi, \add Moshem di\add* x'áèan koe tsi xgaa-xgaase zia hãa khama,  
\v 19 tsáá ẽe káà tcgáí ne khóè ne ko qgóó-hìi tsi, naka ẽe ntcùú q'oo koe hàna ne di tsi x'áà tsi di tcoman úúa hãa tsi,  
\v 20 tsáá ẽe káà tc'ẽe ne di tsi tchàno-tchano-kg'ao tsi, naka ẽe cg'áré ne di tsi xgaa-xgaa-kg'ao tsi, (q'ãan di tc'ẽean hẽé, naka tseeguan hẽéthẽé tsi x'áèan koe úúa hãa domka).  
\v 21 Kháé nxãaska tsáá ncẽe c'ẽe ne ko xgaa-xgaa tsi, te tsi koáé tsáá xgaa-xgaase? Tsáá ẽe ts'ãàn méé i guuès ka ko xgaa-xgaa tsi, nxãa tsia gáé ko ts'ãà?  
\v 22 Tsáá ẽe ko máá, khóè ne méé ne táá cg'áràn kúrú témé tsi, nxãa tsia gáé ko cg'áràn kúrú? Tsáá ẽe kúrúa mááseèa hãa nqárìan ko xguì tsi, nxãa tsia gáé ko tempelean koe tcãà a ts'ãà?  
\v 23 Tsáá ẽe Nqarim di x'áèan tsi úúa hãa sa ko dqo̱m̀se tsi, Nqari ba tsia ko sau-cgaekagu Gam di x'áèan ko méé sa kúrú taman ka?  
\v 24 Ncẽe i ma góásea hãa khama a ko máá: “Gatu domka i ko Nqarim di cg'õèan tãá zi qhàò zi di ne ka cg'uri-cg'uriè,” téméè khama.   
\p
\v 25 Ncẽè x'áèan tsi kòo komsana nes tsaris q'ãe nqãa-qgai khòoè sa cgáé si i; igaba ncẽè x'áèan tsi kòo tsa̱a nes nxãaska tsaris q'ãe nqãa-qgai khòoè sa gaas tama si i.  
\v 26 Ncẽè ẽe q'ãe nqãa-qgai khòoè tama ne kò ko x'áèan ko qaa sa qgóóa qari, ne ne gáé ẽe q'ãe nqãa-qgai khòoèa ne khama ma bóòè tite?  
\v 27 Tsáá ẽe góá tòóèa x'áèan úúa hãa a q'ãe nqãa-qgai khòoèa hãa tsi, igabaga ko x'áèan khõá tsia gha chìbi-chibi a xgàraè, ẽe tc'áróa ne koe q'ãe nqãa-qgai khòoè tama igaba ko x'áèan komsana ne ka.  
\v 28 Khóè ba tc'áróa ba koem kò \add q'ãe nqãa-qgai khòoèa hãa ne cúíga tseegu dim\add* Jutam tama me e, si gataga tseegu dis q'ãe nqãa-qgai khòoè sa tchàa di kana tc'áróm koe ko kúrúès tama si i.  
\v 29 Igaba tseegu dim Juta ba ẽe q'oo za Juta ii me e, si q'ãe nqãa-qgai khòoè sa ko tcáós koe kúrúè, Tc'ẽem ka, góá tòóèa hãa x'áèan ka tamase. Eẽta iim khóè ba khóèan kam gha dqo̱m̀mè sa kg'ano tama, igabam Nqarim kam gha dqo̱m̀mè sa kg'anoa.   
\c 3  
\p
\v 1 Kháé nxãaska dùútsa cgáé sa hàna, Juta tsi kò ii ne? Kana i ko q'ãe nqãa-qgai khòoèan dùú sa hùi?  
\v 2 Wèé zi xòè zi koe ga i kaisase cgáé e! Tc'ãà dis ka ne Juta ne Nqarim di kg'uian máàèa hãa khama.   
\p
\v 3 Igaba kháé, ncẽè c'ẽe-kg'áía ne kò xg'ao tcom-tcomsa tama ne i ga kò nta ii? Gane dis tcom-tcomsa tama sa gha Nqarim dis tcom-tcomsa sa kaàkagu?  
\v 4 Nxãas tama si i! Ncẽe sa méés q'ãase: Nqari ba méém tseegu ii, nakam wèém khóè ba tshúù-ntcõa-kg'ao ba ii. Ncẽe i ma góáèa a ko máá:  
\q1 “Nxãasega Tsi gha \add Tsáá Nqari Tsi\add*  
\q1 Tsari kg'uian koe guu a tchàno Tsi iise bóòè ka,  
\q1 a gha Tàà-kg'ao ba ii,  
\q1 ẽe Tsi kòo \add qhàìs koe\add* xgàra ne,”  
\m téméè khama.   
\p
\v 5 Igaba ncẽè gatá di tchàno taman kòo Nqarim di tchànoan x'áí, ne ta gha dùú sa méé? Méé ta gha a máá, Nqari ba qãèse hẽé tama, gatá koe xgóàn ka? témé. (Khóèan ga méé khamar ko méé.)  
\v 6 Nxãas tama si i! \add Nqarim kò tchàno tama\add* ne ba gha nta hẽés ka nqõó ba xgàra?   
\p
\v 7 Igaba i ga \add c'ẽe khóèan máá:\add* “Tiri tshúù-ntcõan kòo Nqarim di tseeguan càù a kaisa dqo̱m̀kuan máà Me ne, ra ko dùús domka qanega chìbi-kg'aom khama ma bóòèa máá?” témé.  
\v 8 Kháé nxãaska ta ko dùús domka máá: “Hàà naka ta cg'ãè gúùan kúrú, naka i gha nxãasega qãè gúùan hàà,” témé tama? C'ẽe ne ncẽe ko chìbi-chibi ta a, a ko máá, ta ko méé ga a témé ne khama. Eẽ ne ii khamaga ne gha ma xgàraè, si gha ẽe sa tchàno si i.   
\s1 Cúí khóè ga tchàno tama  
\p
\v 9 Kháé ta gha nxãaska dùú sa nxàe? \add Sita Juta ta\add* gáé cgáé taà? Cg'árés kaga i gatà ii tama! Ncìísegar x'áía hãa, Juta ne hẽé naka qhàò zi di ne hẽéthẽéa cúíta ga ma chìbian dòm̀ q'oo koe hãa sa.  
\v 10 Ncẽe i ma góáèa khama a ko máá:  
\q1 “Cúí khóè ga káà a, tchàno o.   
\q1
\v 11 Cúí khóè ga káà a, kóḿa ko q'ãa a,  
\q1 i cúí khóè ga káà a, Nqari ba ko qaa a.   
\q1
\v 12 Wèéa ne ga \add Nqari ba\add* q'aumana hãa,  
\q1 a ne a wèéa ne ga káà hùi ne e,  
\q1 wèéa ne ga.  
\q1 Cúím qãè tsééan ko kúrúm ga ba káà me e.”   
\q1
\v 13 “Gane di dòm̀a nea  
\q1 xgobekg'amsea zi tc'ám̀ zi khama ii,  
\q1 i ko gane di ta̱man qàe-qaeku sa kúrú.”  
\q1 “I cg'aoan di dqãèan kg'áḿa ne koe hãa.”   
\q1
\v 14 “Gane di kg'áḿa nea cgúíkuan hẽé  
\q1 naka xgóàn hẽéthẽé ka cg'oèa hãa.”   
\q1
\v 15 “Gane di nqàrèa ne c'áòan ntcã̱agu ka qháé e.   
\q1
\v 16 Eẽ ne nqáéa hãam dàòm koes ko̱be sa hẽé  
\q1 nakas cg'ãa-cg'anakagu sa hẽéthẽé hàna,   
\q1
\v 17 ne tòókuan dim dàò ba c'úùa.”   
\q1
\v 18 “Tcgáí q'ooa ne koe i Nqarim q'áò ga káà a.”   
\p
\v 19 Ta q'ana hãa, wèés gúùs ẽe i ko x'áèan nxàe sa, i ko ẽe x'áèan dòm̀ q'oo koe hàna ne cgoa nxàe sa, nxãasegas gha wèés kg'áḿ sa nqookaguè, me gha wèém nqõó ba Nqarim koe xo̱ara mááse ka.  
\v 20 Gaa domkam \add Nqarim\add* cookg'ai koe cúím khóèm ga ba x'áèan komsanan ka, tchànom iise bóòèa hãa tite; x'áèan koe ta ko guu a chìbian ka q'ãa khama.   
\ms1 Nqarim dim dàòm kgoarasean di ba (3:21–4:25)  
\s1 Dtcòm̀an koe guua hãa tchànoa ne  
\p
\v 21 Igaba i ncẽeska x'áèan koe guu tama, a Nqarim koe guua tchànoan x'áísea hãa, gatà i ko ma x'áèan hẽé naka porofiti xu hẽéthẽé ma gaan ka nxàea tseegukagu igaba.  
\v 22 Ncẽe tchànoa ne Nqarim koe guua, Jeso Krestem koe dtcòm̀an ka, wèé ne ẽe ko dtcòm̀ ne di iise. Cúí q'aa-q'oo ga káà a khama,  
\v 23 wèéa ne ga chìbian kúrúa hãa, a Nqarim di x'áàn tcàoa hãa domka,  
\v 24 a ne a ko Gam di cgóm̀kuan domka tchàno ne iise bóòè, Jeso Krestem koe hàna kgoarakuan koe guu a, si ncẽe sa kg'amaga dis máàku si i.  
\v 25 Ncẽem kò Nqari ba qhàea-máákus iise tcg'òó ba, nxãasega ta gha Gam koe dtcòm̀an ka, Gam di c'áòan koe guu a gatá di chìbian qgóóa mááè ka. Ncẽe sa kòo Nqarim di tchànoan x'áí, kg'aia kò kúrúsea hãa chìbian nem kò kg'ama bóòa guu di i.  
\v 26 Ncẽe sam kò Gam di qáò tcáóan koe guu a kúrú, Gam di tchànoa nem gha nxãasega ncẽem x'aèm koe x'áí ka. Gataga i ko thẽé x'áí, Gabá tchàno Me e sa, ẽe ko Jesom koe dtcòm̀ ba tchànom iise bóòan ka.   
\p
\v 27 Kháé ta gha nxãaska dùús cgoa dqo̱m̀se? Gúù cgoa tama a! Dùús domka? X'áèan ko méé sa kúrú domkaà? Nxãan tama a, igaba dtcòm̀an domka a.  
\v 28 Khóè ba ko dtcòm̀s koe guu a tchànom iise bóòè sa ta q'ana hãa khama, x'áèan ko méé sa kúrús ka tamase.  
\v 29 Ka ba gáé Nqari ba Juta ne cúí ne di baa, a tãá zi qhàò zi dim tama baa thẽé? Tãá zi qhàò zi di Me e gataga thẽé,  
\v 30 Nqari ba cúí Me e khama, a gha ẽe q'ãe nqãa-qgai khòoèa hãa ne gane di dtcòm̀an koe guu a tchàno ne iise bóò, a gha gataga thẽé ẽe q'ãe nqãa-qgai khòoè tama ne gane di dtcòm̀an koe guu a tchàno ne iise bóò.  
\v 31 Ka sa ko nxãa sa nxãaska máá, dtcòm̀an domka ta ko x'áèan aagu, témé? Nxãas tama si i! Igaba ta ko x'áèan qgóóa qari.   
\c 4  
\s1 Abrahamam dis x'áí sa  
\p
\v 1 Dùú sa ta gha kháé nxãaska Abrahamam ka nxàe, khóèan dis iis koe kg'aika dim xõòm gatá di ba. Dùú sa kò kúrúse cgae me?  
\v 2 Ncẽè Abrahamam kò ẽem kúrúa hãa zi tséé zi domka tchànom iise bóòèa hãa, nem ga kò dqo̱m̀se cgoam ko sa úúa hãa, igaba Nqarim cookg'ai koe tamase.  
\v 3 \add Nqarim dis\add* Tcgãya sa ko máá: “Abrahama ba kò Nqarim koe dtcòm̀, a ba a kò gam dis dtcòm̀s koe guu a tchànom iise bóòè,” témé khama.  
\v 4 Tséé-kg'aom kò tsééa hãa nem gam di surutan máàkus iise máàè tama, igabam ko ẽem tséé-kg'am hãa sa suruta-kg'ammè.  
\v 5 Igaba ẽe tséé tama, a Nqarim koe tcoman úúa hãa ba, Nqarim ncẽe ẽe Nqari-tcáó tama ba ko tchàno iise bóò ba, nxãam di dtcòm̀a nea ko Nqarim ka tchàno iise bóòè.  
\v 6 Ncẽem kò gataga Dafite ma khóèm di ts'eekg'aian ma nxàe khamaga ma; khóèm ncẽe kò Nqarim ka tchànom iise bóòè ba, gam di zi tséé zi bóò ka oose, a ko máá:   
\q1
\v 7 “Ts'ee-ts'eekg'aièa nea  
\q1 gane ẽe gane di tsééan cg'ãè ko qgóóa mááè ne,  
\q1 ncẽe gane di chìbian ko qàbi-kg'aiè ne!   
\q1
\v 8 Ts'ee-ts'eekg'aièa baa  
\q1 khóèm ẽe gam di chìbia nem  
\q1 Nqari ba tcee cgae me tite ba,”  
\m tam méé.   
\p
\v 9 Ncẽes ts'ee-ts'eekg'aiku sa gáé q'ãe nqãa-qgai khòoèa ne dis cúí saà, kana saa thẽé q'ãe nqãa-qgai khòoè tama ne di saa? Ncẽeta ta ko méé a ko máá: “Abrahama ba kò gam dis dtcòm̀s domka tchànom iise bóòè,” témé ka.  
\v 10 Nta iis téé-q'oos koe ba kò tchànom iise bóòè? Eẽm kò q'ãe nqãa-qgai khòoè qãá q'oo koea kò ii, kana ẽem ko q'ãe nqãa-qgai khòoè cookg'ai koea kò ii? Eẽm kò q'ãe nqãa-qgai khòoè qãá q'oo koe tama a kò ii, igaba ẽem kò q'ãe nqãa-qgai khòoèa cookg'ai koe e.  
\v 11 A ba a kò q'ãe nqãa-qgai khòoèam hãa dis x'áís dtcòm̀an koe guua hãa tchànoan ka ko nxàea tseegukagu sa hòò, dtcòm̀an ẽem kò qanega q'ãe nqãa-qgai khòoè tama kam kò úúa hãa a. Nxãasegam gha wèé ne ẽe ko dtcòm̀, igaba qanega q'ãe nqãa-qgai khòoè tama ne dim xõò ba ii, ne nxãasega tchàno ne iise bóòè ka.  
\v 12 A ba a gataga gane ẽe q'ãe nqãa-qgai khòoèa ne dim xõò me e (ẽe q'ãe nqãa-qgai khòoèa ne cúí ne ka tamase, igaba thẽé ẽe dtcòm̀s dim dàòm koe ko qõò ne, ncẽem ko gatá ka xõòm Abrahama ba úúa hãa sa, ẽem kò qanega q'ãe nqãa-qgai khòoè tama ka.)   
\s1 Nqarim dis nqòòkaguku sa ko ẽe dtcòm̀a hãa ne ka hòòè  
\p
\v 13 Abrahama ba hẽé naka gam dis qhàò sa hẽéthẽéa kò nqõóm di ne q'õò-kg'ao ne ne gha ii dis nqòòkaguku sa x'áèan domka hòò tama khama, igaba dtcòm̀s koe guua tchànoan domka a.  
\v 14 Ncẽè \add Nqarim\add* kò ẽem ko nqòòkaguas gúù sa ẽe ko x'áèan \add komsana ne\add* máà, nes nxãaska dtcòm̀ sa káà tséé si i khama, si nqòòkaguku sa thẽé káà hùi si i.  
\v 15 X'áèa ne ko \add Nqarim di\add* xgóàn óá khama. Igaba ẽe x'áèan káà a koe, i x'áèan tsa̱a káà a.   
\p
\v 16 Gaa domkagas nqòòkaguku sa dtcòm̀an koe guua, nxãasegas gha cgóm̀ku dis gúù sa ii ka, a sa a gha wèés qhàòs \add Abrahamam dis\add* koe qarika téé - x'áèan di ne cúí ne ka tamase, igabaga gane ẽe Abrahamam dis dtcòm̀s koe hàna ne koe hẽéthẽé e, gatá wèéa ta dim xõò ba.  
\v 17 Ncẽe i ma góásea a ko máá: “Káí zi qhàò zi dim xõò bar kúrú tsia hãa,” téméè khama. Nqarim ncẽem kò Gam koe dtcòm̀, Nxãam cookg'ai koem \add gatá dim xõò me e\add*, - Nqarim ncẽe ẽe x'óóa hãa ne ko kg'õèkagu, a kò ẽe kg'aiga káà ii zi gúù zi kúrú zi hãa ba.  
\v 18 Nqòòa ne kò káà a, igabam kò Abrahama nqòòan úúa hãa, a dtcòm̀, a hàà káí zi qhàò zi dim xõò ba kúrú, ẽem kò ma bìríè a máá: “Tsaris qhàò sa gha gatà ii,” téméèa khamaga ma.  
\v 19 Eẽtam kò ma gam dim tc'áró ba cg'ãa-cg'anasea hãa sam kò bóò, i kuria ba 100 qàe koe hãa, si Sarah sa gataga thẽé cóán ábà tite, tchòoa sa ko x'óóa hãa khama, igabam kò gam dis dtcòm̀s koe táá xhõen-tcáó.  
\v 20 A ba a kò gam dis dtcòm̀ úú tamas ka Nqarim dis nqòòkagukus ka táá káíse tẽèse, a táá gam di dtcòm̀an cgoa ntcoeku, igabam kò dtcòm̀an koe qari-qariè, a kò Nqari ba dqo̱m̀.  
\v 21 A kò kaisa tcoman úúa hãa, Nqari ba qarian úúa, ẽem nqòòkagu mea hãa sam gha kúrú di i.  
\v 22 Ncẽes gúùs domkagam kò “dtcòm̀an koe guu a \add Nqarim ka\add* tchànom iise bóòèa hãa.”  
\v 23 Me ncẽem kg'uim “tchàno iisem bóòèa hãa” di ba gaam cúí ba góá tòóa mááè tama,  
\v 24 igabam gatá di me e thẽé, gatá ncẽe gha Nqarim ka tchàno ta iise bóòè ta, ncẽe ko Gam koe dtcòm̀ ta, Gaam ncẽe Jesom gatá dim X'aiga ba x'ooan koe ghùia hãa ba.  
\v 25 Ncẽe kò gatá di chìbian domka x'ooan koe tcãàè ba, a kò x'ooan koe ghùiè ba, tchàno iise ta gha bóòè ka.   
\c 5  
\ms1 Ka̱bas kg'õè sa Krestem koe (5:1–8:39)  
\s1 Tòóku sa hẽé naka qãè-tcao sa hẽéthẽé e  
\p
\v 1 Gaas gúùs domkaga a, ncẽe ta dtcòm̀an koe guu a tchàno ta iise bóòèa hãa a, domka ta Nqarim cgoa tòókuan úúa, gatá dim X'aigam Jeso Krestem koe guu a,  
\v 2 Gam koe ta ko guu a dtcòm̀an koe kgoarasea hãase Gam di cgóm̀kuan ncẽe koe tcãà, ncẽe ta gaan tc'amkg'ai koe téé-tẽe e, a ko Nqarim dim x'áàm dis nqòòkagukus koe qãè-tcao o.  
\v 3 Gaan ka cúí tamase, igaba ta ko gataga thẽé xgàrasean ka qãè-tcao, q'ana ta hãa i ko xgàrasean qarika téékagu ta a khama;  
\v 4 Me gha \add Nqari ba\add*, qarika ta kò téé ne cgáé ta iise bóò ta a; ta gha Nqarim kòo cgáé ta iise bóò ta a ne, nqòò sa úúa hãa.  
\v 5 Si nqòò sa sau-cgaekagu ta a tama, Gam di ncàm̀kuan cgoam Nqari ba tcáóa ta cg'oè-cg'oea hãa khama, ncẽem máà ta a hãam Tcom-tcomsam Tc'ẽem ka.   
\p
\v 6 Eẽ ta ko qanega kg'amka ii kam kò Kreste ba qãèm x'aèm ka Nqari-tcáó tama ne domka x'óó khama.  
\v 7 Káí-kg'aise i thamka tama, khóèm ga tcg'òóse a ẽe tchàno iim khóèm domka x'óó sa, khóèm ẽe \add kaisase\add* qãèm ka i ga kúrúse, c'ẽem khóèm ga tcg'òóse a gaam domka x'óó sa.  
\v 8 Igabagam Nqari ba gatá koem úúa ncàm̀kuan x'áía hãa, qanega ta kò chìbi-kg'ao ta ii kam Kreste ba x'óóa máá ta a hãa di i.   
\p
\v 9 Khama nxãaska, ncẽè ta ncẽeska Gam di c'áòan ka tchàno ta iise bóòèa, ka ta gha nta noose Gam koe guu a \add Nqarim di\add* xgóàn koe kgoaraè?  
\v 10 Nqarim di ta cg'õo-kg'ao ta a kò ii, igaba ta kò Gam dim Cóám dis x'oos koe guu a Gam cgoa tòóku. Ncẽe ta Gam cgoa tòókua hãa ka ta gha nta noose kgoaraè, \add Krestem\add* dis kg'õès ka?  
\v 11 Ncẽes gúùs ka cúí tama a, igaba ta ko thẽé Nqarim koe qãè-tcao gatá dim X'aigam Jeso Krestem koe guu a, ncẽe ta Gam koe guu a \add Nqarim cgoa\add* tòókuan hòòa ba.   
\s1 X'oo sa cúím khóèm (Adam) koe guua, si kg'õè sa cúím Khóèm (Krestem) koe guua  
\p
\v 12 Gaa domka i chìbian cúím khóèm \add Adam\add* koe guu a nqõóm koe tcana, a i a x'oo sa óágara hãa, si x'oo sa ncẽem dàòm ka wèé khóèan koe hààraa, wèé khóèa nea chìbian kúrúa hãa domka.  
\v 13 X'áèan kò tcg'òóès cookg'ai koe, i kò nqõómkg'ai koe kg'aiga chìbian hàna khama, igaba ẽe i x'áèan káà a koe i chìbian x'áíse tama.  
\v 14 Igabas kò Adam di x'aèan koe guu a síí Moshem di x'aèan koe chõò koe x'oo sa tc'ãà-cookg'aia hãa, gane ẽe chìbian gane di kò Adam di zi tséé zi cg'ãè zi khama ii tama ne koe ga igaba, Adam ncẽe kò \add Krestem\add* ẽe gha hààm dis sere-seres khama ii ba.   
\p
\v 15 Igabas \add Nqarim dis\add* aba sa \add Adam ka\add* kúrúèa cg'ãèan khama ii tama.  
\m Eẽm khóèm cúím di cg'ãè tsééan domka  
\q2 ne kò káí ne khóè ne x'óó,  
\m igabas Nqarim dis cgóm̀ku sa hẽé naka Gam dis abas \add ncẽem kò cúím Khóèm Jeso Krestem di cgóm̀kuan koe guu a máà ta a\add* sa hẽéthẽé  
\q2 káí ne khóè ne koe kaisase càùsea.   
\m
\v 16 Nqarim dis aba sa hẽé naka cúím khóèm dis chìbi sa hẽéthẽé sara xg'aeku koe i gataga q'aa-q'ooan hàna hãa:  
\m Cúís tséés cg'ãès qãá q'oo koe i bóòa tcg'òóèa hãa,  
\q2 khóè ba méém xgàraè sa,  
\m igaba ne gha khóè ne káí zi tséé zi cg'ãè zi qãá q'oo koe \add Nqarim dis\add* máàkus domka  
\q2 tchàno ne iise bóòè.   
\m
\v 17 Eẽm khóèm cúím \add Adam\add* dis tséés cg'ãès domkas kò  
\q1 x'oo sa gaam khóèm cúím koe guu a tc'ãà-cookg'aia hãa.  
\m Igaba ncẽem Khóèm cúím Jeso Kreste ba  
\q1 ncẽes gúù sa nqáéa hãase kúrúa hãa: ẽe ko kaisa cgóm̀kuan hẽé naka abas tchànoan di sa hẽéthẽé hòò ne gha Gam koe guu a kg'õèan koe tc'ãà-cookg'ai ka.   
\m
\v 18 Gaa domka, ncẽe ne kò ma wèé ne khóè ne cúím khóèm dis tséés cg'ãès koe guu a chìbiga ne iise bóòè, khamaga ne kò wèé ne khóè ne cúím Khóèm di tsééan tchànoan di koe guu a tchàno ne iise bóòè, a gha kg'õèan úúa hãa.  
\v 19 Ncẽe ne kò ma káí ne cúím khóèm di komsana taman domka chìbi-kg'ao ne kúrúè, khamaga ne gha ma káí ne cúím Khóèm di komsanan domka tchàno ne iise bóòè khama.   
\p
\v 20 I kò x'áèan ga thẽé hàà, nxãasega i gha chìbian càù ka. Igaba ẽe i kò chìbian càùse, koe i kò cgóm̀kuan kaisase càùse.  
\v 21 Nxãasegas gha, ẽes ma x'oo sa chìbian ma tc'ãà-cookg'aia hãa khamaga ma gataga cgóm̀ku sa thẽé tchànoan koe guu a tc'ãà-cookg'ai, a gha gatá dim X'aigam Jeso Krestem koe guu a chõò tamas kg'õè sa óá ka.   
\c 6  
\s1 Chìbian koe ta guu a x'óóa hãa, igaba ta Krestem koe kg'õèa hãa  
\p
\v 1 Kháé ta gha nxãaska dùú sa nxàe? Chìbian méé ta x'ãèa máá na kúrú saa, naka i gha nxãasega cgóm̀kuan càùse?  
\v 2 Nxãas tama si i! Chìbian x'óóa guua hãa ta khóè ta a, ka ta gha ntama ma gaan koe qanega kg'õè?  
\v 3 Kana tua c'úùa hãa, wèéa ta ẽe Jeso Krestem koe tcguù-tcguuèa hãa ta Gam di x'ooan koe tcguù-tcguuèa sa?  
\v 4 \add Gam dis\add* x'oos koe tcguù-tcguuèan ka ta Gam cgoa kã̱éèa hãa. Igabagam kò Kreste ba Xõòm di x'áàn ka gataga thẽé x'ooan koe ghùiè, nxãasega ta gha gatá igaba thẽé ka̱bas kg'õè sa kg'õè ka.   
\p
\v 5 X'oos koe ta Gam cgoa cúí ta a, khama ta gha gataga thẽé x'ooan koe ghùikus koe Gam cgoa cúí ii.  
\v 6 Q'ana ta hãa, si gatá dis ncìís ii-q'oos khóèan di sa Gam cgoa xgàuèa hãa, nxãasega i gha gatá di tc'áróan ncẽe chìbian di kaàkaguè, ta gha táá gaicara chìbian di ta qãà ta ii ka,  
\v 7 dìím wèém ẽe x'óóa hãa ba chìbian dòm̀ q'oo koe hãa tama khama.   
\p
\v 8 Ncẽè Krestem cgoa ta kò x'óóa hãa, ne ta ko dtcòm̀, gataga ta gha thẽé Gam cgoa kg'õè sa.  
\v 9 Kreste ba x'ooan koe ghùièa hãa sa ta q'ana hãa khama, a cuiskaga gaicara x'óóa hãa tite, si x'oo sa gaia Gam koe qari úú tama.  
\v 10 X'oos ẽem kò x'óós koem kò chìbian koe cúí q'oro x'óó, igaba kg'õès ẽem kò kg'õè sam kò Nqari ba kg'õèa máá khama.  
\v 11 Gaam dàòm cúím kaga méé tu Jeso Krestem koe: chìbian x'óóa guua hãa, igaba ko Nqari ba kg'õèa máá tu khóè tu khama ma qgóóse.   
\p
\v 12 Gaa domka méé tu táá chìbian hẽé naka i gatu di tc'áróan ncẽe kaàko koe x'aiga ii guu, naka tu cg'ãè zi tc'ẽe zi gaan di zi komsana guu.  
\v 13 Táá méé tu gatu di tc'áróan di xòèan chìbian tcg'òóa máá guu, cg'ãè zi tséé zi koe gha tséékaguè gúùan iise. Igaba méé tu Nqari ba máàse, khóè ne ncẽe x'ooan koe tcg'òóèa a kg'õèan koe tcãàèa hãa ne khama ma, naka tua gatu di xòèan tchàno zi gúù zi koe gha tséékaguè di iise máà Me.  
\v 14 X'áèan dòm̀ q'oo koe tu hãa tama, igaba tu cgóm̀kuan dòm̀ q'oo koe hãa, ke méé i chìbian gatu koe táá qarian úú guu.   
\s1 Tchànoan di ne qãà ne  
\p
\v 15 Kháé méé ta nxãaska nta hẽé? Chìbian méé ta kúrú saa, x'áèan dòm̀ qõò koe ta hãa tama, a cgóm̀kuan dòm̀ q'oo koe hãa domka? Nxãas tama a si i!  
\v 16 C'úùa tu gáé hãa, c'ẽem khóèm komsana koe tsi kò máàsea hãa ne tsi gaam \add khóèm\add* di tsi qãà tsi i sa? Chìbian ncẽe ko x'oo sa óága di tsi qãà tsia ga ii, kana tsia ga komsanan, ncẽe ko tchànoan óága di tsi qãà tsi ii igaba.  
\v 17 Nqari ba méém qãè-tcaoa mááè, chìbian di tu qãà tu u kò ii, igaba tu kò ẽe tu kò máàè xgaa-xgaan wèé tcáóa tu cgoa komsana domka.  
\v 18 Chìbian koe tu kgoaraèa hãa, a tu a ncẽeska tchànoan di tu qãà tu u.   
\p
\v 19 Khóèan ga ko méé khamar ko méé, gatu di ii-q'ooan koe tu kg'amka tu u khama, a ra a ko máá: ẽe tu kò ma gatu di tc'áróan di xòèan ma kúrúa hãa, i cg'urian hẽé naka chõò tama zi tséé zi cg'ãè zi hẽéthẽé di qãà ii, khamaga méé tu ma ncẽeska kúrú u naka i tchànoan di qãà, naka tu gha nxãasega q'ano-tcáó ii.  
\v 20 Qanega tu kò chìbian di tu qãà tu ii, ka tu \add kò tc'ẽea máá,\add* kgoarasea tu hãa a ẽe tchàno ii sa kúrú tite, \add ta tc'ẽea hãa\add* khama.  
\v 21 Dùú sa kò ẽem x'aèm ka ka̱bisea máá tu u? Ncẽeska zi ko gaa zi gúù zi sau-cgaekagu tu u ka. Si gaa zi gúù zi dis chõò-q'oo sa x'oo si i!  
\v 22 Igaba tu ncẽeska chìbian koe kgoaraèa, a tu a Nqarim di tu qãà tu u, a gatu dis ka̱bisea mááku sa hòòa, si gha q'ano-tcáókagu tu u, i gha chõò-q'ooa sa chõò tamas kg'õè sa ii.  
\v 23 Chìbian di suruta nea x'oo si i, igabas Nqarim dis aba sa chõò tamas kg'õè si i khama, gatá dim X'aigam Jeso Krestem koe.   
\c 7  
\s1 Séèkuan dis x'áí sa  
\p
\v 1 Tíí qõe ga tuè, gatu ncẽe x'áèan q'ana hãa, tu gáé c'úùa hãa, x'áèa nea khóèm koe qarian úúa hãa sa, kg'õèam hãas noose?  
\v 2 Gaa domkas séèa hãas khóè sa x'áèan koe guu a gas dim khóèm koe qáésea hãa, ẽem kg'õèa hãas noose; igaba gas dim khóèm kòo x'óó nes séèkuan di x'áèan koe kgoarasea.  
\v 3 A ncẽè gas dim khóèm qanega kg'õèa hãa koes kòo c'ẽem khóè ba séè, nes ko cg'árà-kg'ao sa ta ma tciiè; igaba ncẽè gas dim khóèm kòo x'óó nes gha ẽe x'áèan koe kgoarasea hãa, a c'ẽem khóè bas kòo séè ne cg'árà-kg'ao tama.   
\p
\v 4 Tíí qõe ga tuè, gatu ka igabaga i gatà ii, gatu igaba tu kò Krestem dim tc'áróm koe guu a x'áèan koe x'óó, nxãasega tu gha C'ẽem ẽe x'ooan koe ghùièa hãam di ii ka, ta gha nxãasega Nqari ba tc'áróan kúrúa máá ka.  
\v 5 Eẽ ta kò qanega nqõóm di ta ii, ka zi kò gúù zi ẽe chìbian ka ncàm̀mèa hãa zi, x'áèan ka kúrúè a cgáé-q'ooa ta koe tséé, nxãasega ta gha x'oo sa tc'áróan kúrúa máá ka.  
\v 6 Igaba ta ncẽeska x'áèan koe kgoarasea hãa, a ẽe kò qáé taa hãa sa x'óóa guua, nxãasega ta gha táá ncìís kg'õès góá tòóèa hãa zi gúù zi dis koe tséé, igaba ta gha ka̱ba kg'õèan Tc'ẽem di koe tséé ka.   
\s1 Chìbian cgoa x'ãàku sa  
\p
\v 7 Kháé ta gha nxãaska dùú sa nxàe? X'áèa nea chìbigaa? Nxãas tama si i! X'áèan tama kò ii ner ga kò chìbian c'úùa hãa. X'áèan kò méé naka máá, “Táá ncóó guu,” témé tama ner ga kò ncóós dùú sa ii sa c'úùa hãa khama.  
\v 8 Igaba i chìbian \add ncẽem\add* x'áè-kg'áḿ koe guu a kòm̀ ba hòòa, a wèé zi ncóó-kg'áḿ zi tíí koe óágara hãa; x'áèan káà a koe i chìbian x'óóa hãa khama.  
\v 9 Tíí igabar kò c'ẽe x'aè ka x'áèan káà a koe kg'õèa, igaba ẽem ko \add ncẽem\add* x'áè-kg'áḿ ba hàà ka i kò chìbian tshoa-tshoa a kg'õè,  
\v 10 ra tíí x'óó. Ra kò bóòa q'ãa, gaam x'áè-kg'áḿ ẽe kò ko kg'õè sa óága ba, tíí koe x'oo sa óágara hãa sa.  
\v 11 Chìbia ne kò \add ncẽem\add* x'áè-kg'áḿ koe kòm̀ ba hòò a qàe-qae te, a gaam koe guu a cg'õo te khama.   
\p
\v 12 Khama ra ga nxãaska máá, x'áèa ne tcom-tcomsa a, me x'áè-kg'áḿ ba gataga tcom-tcomsa, a tchàno, a qãè me e, témé.  
\v 13 Ka sa kò kháé nxãaska gaas gúùs ẽe qãè sa ka̱bise a tíí koe x'oo sa kúrú? Nxãas tama si i! Igaba chìbi si i kò ii \add ncẽe kò tíí koe x'oo sa kúrú sa\add*, nxãasegas gha chìbi sa x'áíse chìbi si i sa ka, ncẽe kò qãès gúùs koe guu a tíí koe x'oo sa óágara hãa sa. Ncẽem dàòm kas kò kaisase x'áíse, kaias chìbi si i sa, ncẽem x'áè-kg'áḿ koe guu a.   
\p
\v 14 X'áèa nea tc'ẽem di i sa ta q'ana hãa, igaba ra tíí cgàam cgoa kúrúèa, a chìbian koe qãà iise x'ámáguèa,  
\v 15 a ẽer ko kúrú sa bóòa q'ãa tama. Eẽr kúrú kg'oana hãa sar kúrú tama khama, igaba ẽer kúrúa sa tc'ẽe tama sa, gaas kúrú ra kos ga si i.  
\v 16 Igaba ncẽè ẽer kúrúa sa tc'ẽe tama sar kòo kúrú, ner ko dtcòm̀, x'áèa ne qãè e sa.  
\v 17 Ncẽe i ii khama ra tíí tama ra a ncẽe ko kúrú u ra, igaba tíí koe x'ãèa hãas chìbi si i.  
\v 18 Q'ana ra hãa, si cúís gúùs qãès ga sa tíí koe x'ãèa hãa tama khama, nxãa tar ko méé ner ko máá, tirim cgàam koe témé. Ncàm̀a ner úúa hãa, qãèa ner ga kúrú di i, igabar ko gaan kúrú ka tààè khama.  
\v 19 Eẽr kúrú kg'oana hãas gúùs qãè sar kúrú tama, igaba ẽer kúrúa sa tc'ẽe tamas cg'ãè saa, gaas kúrúr kos ga si i khama.  
\v 20 Nxãaska, ncẽè ẽer kúrúa sa tc'ẽe tama sar kòo kúrú ner tíí tama ra a ẽe ko kúrú si ra, igaba tíí koe x'ãèa hãa chìbi ii \add ẽe ko kúrú si i\add*.   
\p
\v 21 Ra ko bóò, i ko ncẽe qarian tíí koe tséé: qãèa ner kúrú kg'oana, igaba i cg'ãèan gaa koe ga tíí cgoa hàna.  
\v 22 Tcáóa te q'oo koe ra ko Nqarim di x'áèan koe qãè-tcao khama;  
\v 23 igabar ko c'ẽe qarian bóò, i ko cgáé-q'ooa te di zi xòè zi koe tséé, a ko tc'ẽea te di qarian cgoa x'ãàku, a ko chìbian di qarian dim qãà ba kúrú te, ncẽe cgáé-q'ooa te di zi xòè zi koe hàna a.  
\v 24 Tsóágase cgóm̀gar khóè ra gáé! Dìí na gha ncẽem tc'áróm x'ooan dim koe kgoara te?  
\v 25 Igaba méém Nqarim ncẽe ko gatá dim X'aigam Jeso Krestem koe guu a \add kgoara te\add* ba qãè-tcaoa mááè!  
\p Ncẽe sa gha nxãaska tiris téé-q'oo sa ii: Tc'ẽea te koer Nqarim dim x'áèm dòm̀ q'oo koe hãa, igabar cgàaa te koe chìbian di qarian dòm̀ q'oo koe hãa sa.   
\c 8  
\s1 Tcom-tcomsam Tc'ẽem koe kg'õèa ne  
\p
\v 1 Gaa domka i ncẽeska gane ẽe Jeso Krestem koe hãa ne koe cúí xgàrakuan ga káà a.  
\v 2 Kg'õèan dim Tc'ẽem di qaria nea Jeso Krestem koe guu a chìbian hẽé naka x'ooan hẽéthẽé di qarian koe kgoara taa\f + \fr 8:2 \fq taa - \ft Gerika sa ko máá: “tsi” témé. Ncẽes gúù sa ko wèé ne dtcòm̀-kg'ao ne nxàe khamam kò “ta” dim kg'ui ba tséékaguè.\f* hãa khama.  
\v 3 Moshem di x'áèa ne kò cgàam di kg'amkan domka kgoara ta ka tààè, igabam kò Nqari ba Gam dim Cóám koe guu a kgoara ta a khama. Ncẽe kò chìbi-kg'aom khama ma tsééa tcg'òóèa hãa ba, a ko hàà cgàa ii, a hàà gaam cgàam koe chìbian dis tcg'òóa mááku sa ii ba.  
\v 4 Nxãasega ta gha x'áèan koe ko qaase tchànoan kúrú ka, a ta a Tc'ẽem ko ma qaa khama ma kg'õè, cgàam ko ma qaas ka tamase.   
\p
\v 5 Eẽ cgàam di nea ko gane di tc'ẽean cgàam di zi gúù zi koe tcãà, igaba ne ko gane ẽe Tc'ẽem di ne gane di tc'ẽean Tc'ẽem di zi gúù zi koe tcãà khama.  
\v 6 Si cgàam koe tcãà tc'ẽe sa x'oo si i, si Tc'ẽem koe tcãà tc'ẽe sa kg'õè sa hẽé naka tòóku sa hẽéthẽé e.  
\v 7 Cgàam koe tcãà tc'ẽe sa Nqarim cgoa kóḿku tama si i, cgàa ba Nqarim di x'áèan dòm̀ q'oo koe máàse tama khama, a máàse ana hãa tite.  
\v 8 Ne gane ẽe cgàam koe hãa ne cuiskaga Nqari ba qãè-tcaokagua hãa tite.   
\p
\v 9 Igaba tu gatu cgàam koe hãa tama, a Tc'ẽem koe hãa, ncẽè tseeguan kagam kò Krestem dim Tc'ẽe ba gatu koe x'ãèa hãa ne. Igaba ncẽè c'ẽem khóèm kò Krestem dim Tc'ẽe ba úú tama nem Krestem di tama.  
\v 10 Igaba ncẽè Krestem kò gatu koe hãa, nem gatu dim tc'ẽe ba tchànoan domka kg'õèa hãa, ẽetam \add ga\add* ma gatu dim tc'áró ba chìbian domka x'óóa igaba.  
\v 11 Ncẽè Gaam ẽe Jeso ba x'ooan koe ghùia hãam dim Tc'ẽem kò gatu koe x'ãèa hãa, nem gha thẽé Gaam ẽe Kreste ba x'ooan koe ghùia hãa ba gatu di tc'áróan ncẽe kaàko o gha kg'õèan máà, Gam dim Tc'ẽem ncẽe gatu koe x'ãèa hãam koe guu a.   
\p
\v 12 Gaa domka ta kúrú ta gas tséé sa úúa hãa, tíí qõe ga tuè - cgàam ko ma tc'ẽe khama ma kg'õè di tama sa,  
\v 13 cgàam ko ma tc'ẽe khama tu kòo ma kg'õè ne tu gha x'óó khama, igaba ncẽè Tc'ẽem \add di qarian\add* ka tu kòo tc'áróm di zi tséé zi cg'õo ne tu gha kg'õè.  
\v 14 Wèéa ne ẽe Nqarim dim Tc'ẽem ka tc'ãà-cookg'aièa nea Nqarim di ne cóá ne e khama.  
\v 15 Qãàn ko kúrú tu um Tc'ẽe ba tu mááè tama khama, gaicara gha q'áòan koe tcãà tu u ba, igaba tu cóá tu gha ii dim Tc'ẽe ba mááèa, ncẽe ta ko tcii a ko máá, “Aboè, gatá ka Xõò Tseè!” témé ba.  
\v 16 Tc'ẽe ba ko Gaam ka gatá dim tc'ẽem cgoa xg'ae a nxàea tseegukagu, Nqarim di ta cóá ta a sa.  
\v 17 Ncẽè \add Nqarim di ta\add* cóá ta kò ii, ne ta nxãaska \add x'aian di ta\add* q'õò-kg'ao ta a, Nqarim \add di x'aian\add* di ta q'õò-kg'ao ta, Krestem cgoa xg'ae a \add Nqarim di x'aian\add* q'õòa hãa ta. Igaba méé ta gataga Gam cgoa xg'ae naka xgàraè, naka taa nxãasega Gam di x'áàn koe tcãà.   
\s1 Hààko x'aè di x'áà ne  
\p
\v 18 Tíí ko bóò ka i gatá di xgàrakuan ncẽe x'aè di gúù cgáé tama a, ncẽe gha hàà gatá koe x'áíè x'áàn cgoa i kòo tòóa xg'aeè ne.  
\v 19 Wèém nqõó ba kaisa tcoman cgoa Nqarim di ne cóá ne gha hàà x'áíèm x'aè ba qãà hãa khama.  
\v 20 Nqõó ba gha hàà cg'ãa-cg'anase domka, ẽem gaam nqõóm ga ba ma tc'ẽea khama tamase, igaba Gaam ẽe kò gaatama ma xgàra mem kò ma tc'ẽea hãa khama ma; \add me nqõó ba\add* nqòòan úúa hãa,  
\v 21 ts'óóm tite di i, a ba a gha kgoaraè a gaicara qãà-khoe ii tite, a gha nxãasega Nqarim di ne cóá ne di kgoarasean hẽé naka x'áàn hẽéthẽé máàè ka.  
\v 22 Q'ana ta hãa khama, me ko wèém nqõó ba ncẽeskaga igaba thõò-tcaoase kg'ae, ábàn di thõòan koe hãas khóès khama ma.  
\v 23 Me nqõóm cúím tama me e ncẽe ko thõò-tcaoase kg'ae ba, igaba ta ko gatá igaba thẽé thõò-tcaoase kg'ae, ncẽe Tc'ẽe ba úúa hãa ta. Me Tc'ẽe ba tc'ãà a kúrúsea hãam tc'áró me e, \add ncẽe hààko x'aè di kg'õèan di nqòòan máà ta a hãa ba,\add* ta hãa a ko Nqarim gha hàà Gam di ta cóá ta ii sa x'áím cáḿ ba qãà, tc'áróa tam gha kgoarasean máà ba.  
\v 24 Ncẽe nqòòan úúa hãase ta kò kgoaraè khama. Si hòòsekos nqòò sa cg'árés kaga nqòòs tama si i: dìí na ga ẽe i hòòa hãas koe nqòò?  
\v 25 Igaba ncẽè ẽeta hòò tamas koe ta kò nqòòan úúa hãa, ne ta ko qáò tcáóan cgoa qãà si.   
\p
\v 26 Gatà iim dàòm kagam ko Tc'ẽe ba gatá di kg'amkan koe hùi ta a thẽé. C'úùa ta hãa dùú sa ta ga còrè a dtcàrà sa, naka ta ga ma còrè sa, igabam ko Tc'ẽe ba Gam ka gatá téé-q'oo koe thõò-tcaoase còrèa máá ta a, a ba a ko kg'uian cgoa nxàeè tite nxãa kg'uian cgoa kg'aea máá ta a.  
\v 27 Me Nqarim ncẽe ko tcáóa ta q'oo koe hãa zi bóò ba \add Tcom-tcomsam\add* Tc'ẽem di tc'ẽe-kg'áḿan q'ana hãa, Gam di ne khóè ne téé-q'oo koem ko Tc'ẽe ba ẽem ko ma Nqari ba tc'ẽe khama ma còrèa máá ne khama.   
\p
\v 28 Ta q'ana hãa, wèé zi gúù zia ko gane ẽe Nqari ba ncàm̀a hãa ne koe tsééa xg'ae sa, nxãasega i gha qãè ka, gane ẽem nxãakamaga Gam di tc'ẽean koe guu a tciia hãa ne koe.  
\v 29 Gane ẽem Nqari ba nxãakamaga q'ana hãa nem nxárá tcg'òóa hãa khama, Gam dim Cóám dis iis koe ne gha hãa ka. Nxãasegam gha \add Gam dim Cóá ba\add* káí qõea ba xg'aeku koe qgáé-kg'ai di ba ii ka.  
\v 30 Me Nqari ba nxãaska gane ẽem nxárá tcg'òóa hãa ne tciia hãa, a ẽem tciia hãa ne ko tchàno ne iise bóò, a ẽem ko tchàno ne iise bóò ne Gam di x'áàn máàna hãa.   
\s1 Nqarim di ncàm̀kua ne  
\p
\v 31 Kháé ta gha nxãaska ncẽe zi gúù zi ka dùú sa nxàe? Ncẽè Nqarim kò gatá xòè koe hãa ne i gha dìín gatá cgoa x'ãàku?  
\v 32 Gaam ẽe kò Gam dim Cóám tc'áró-tc'aro ga táá bóòa guu, igaba kò gatá wèéa ta domka tcg'òó Me ba, nxãa ba gáé cuiskaga Gam cgoa wèé zi gúù zi máà ta a hãa tite thẽé?  
\v 33 Dìí na gha ẽe Nqarim ka nxárá tcg'òóèa hãa ne chìbi-chibi? Nqari ba ko tchàno ne iise bóò ne.  
\v 34 Dìí na gha xgàra ne? Jeso Kreste ba x'óóa hãa! Si gataga kaisas gúù sa: x'ooan koem ghùièa hãa si i, a gataga Nqarim dim kg'áòm x'õàm xòè koe hãa, a ko gataga còrèa máá ta a!  
\v 35 Dìí na gha Krestem di ncàm̀kuan cgoa q'aa-q'aa ta a? A tcabà zia, a qóḿ zia, a xháé zia, a xàbà saa, a dxàu saa, a cg'ãè saa, a ntcàu baa?  
\v 36 Ncẽe i ma \add Nqarim di zi\add* Tcgãya zi koe ma góásea hãa a ko máá:  
\q1 “Tsáá domka ta ko wèém koaba-dàò ba cg'õoè,  
\q1 a ta a ko cg'õoè ko zi ghùu zi khama ma bóòè,”  
\m téméè khama.  
\v 37 Nxãan tama a, igaba ta wèé zi gúù zi ncẽe zi koe kaia ta tàà-kg'ao ta a, Gaam ẽe ncàm̀ ta am koe guu a.  
\v 38 Kaisa tcoma ner úúa hãa, \add Nqarim di ncàm̀kuan cgoa ga q'aa-q'aa ta as gúù sa káà si i sa\add* khama: a kg'õè saa ga igaba, a moengele xua ga igaba, a tc'ãà-cookg'aia ga igaba, a ncẽem x'aèm di zi gúù zia ga igaba, a hààkom x'aèm di zia ga igaba, a c'ẽe qaria ga igaba,  
\v 39 a tc'amaka hãam nqõó baa ga igaba, a nqãaka hãa baa ga igaba, a c'ẽes gúùs ncẽem nqõómkg'ai di saa ga igaba, nxãa zia cuiskaga Nqarim di ncàm̀kuan cgoa q'aa-q'aa ta a hãa tite, ncẽe Jeso Krestem gatá dim X'aigam koe hãa a.   
\c 9  
\ms1 Nqarim dis tc'ẽe sa Iseraele koe hẽé naka qhàò zi di ne koe hẽéthẽé e (9–11)  
\s1 Nqari ba Gam di ne khóè ne nxárá tcg'òóa  
\p
\v 1 Tseegua ner ko Krestem koe kg'ui, a tshúù-ntcõa tama, i ko tiri tcáóan Tcom-tcomsam Tc'ẽem koe nxàea tseegukagu,  
\v 2 kaisa tshúù-tcaoa ner úúa, a chõò tamas thõò sa tcáóa te koe úúa hãa.  
\v 3 Ncàm̀ar kò hãa, tíí ra ga kò tíí ka cgúíèa sa, a ga kò Krestem koe guu a q'ãea tcg'òóèa hãa, tíí qõe ga ne domka, ncẽe tiris qhàòs di ii ne.  
\v 4 Iseraele di ne khóè nem Nqari ba nxárá tcg'òóa Gam di ne cóá ne gha ii ka, a ba a Gam di x'áàn x'áí nea, a gane cgoa qáé-xg'ae sa kúrúa hãa, a Gam di x'áèan máà nea, \add a ba a xgaa-xgaa nea hãa nta ne gha ma\add* dqo̱m̀ Me sa, ncẽem gataga thẽé Gam di zi nqòòkaguku zi máàna hãa ne,  
\v 5 ncẽe kò \add Nqarim ka tsééa tcg'òóèa xu\add* khóè xuku xu ka tsgõose-coa ne; khóèan dis iis ka i kòo kg'uiè nem ncẽem Kreste ba gane dis qhàòs koe guua hãam ga Me e. Nqarim ncẽem wèé zi tc'amkg'ai koe hãa ba. Chõò tamase méém dqo̱m̀mè. Amen.   
\p
\v 6 Eẽm kò Nqari ba Iseraele ne nqòòkagua hãas kam tààèa hãa tar méé tama. Wèéa ne ẽe Iseraele koe ábàèa nea Iseraele di tama khama.  
\v 7 Ne gataga Abrahamam ka tsgõose-coa ne wèé ne \add Nqarim di ne\add* cóá ne tama ne e. Nqari ba kò Abrahama ba bìrí a máá: “Isakam koe tsi gha guu a ẽer nqòòkagu tsia tsgõo-coan úú,” témé khama.  
\v 8 Ncẽe sa ko máá, cgàam di ne cóá ne tama ne e ncẽe Nqarim di ii ne, igaba nqòòkagukus di ne cóá nea, gane Abrahamam di ne cóá ne ne e, témé.  
\v 9 Ncẽea nqòòkagukus kò ma nxàeèa hãa ga a khama: “Tchànom x'aèm kar gha ka̱bise, si gha Sarah sa cóá ba ábà,” tam méé.   
\p
\v 10 Ncẽes gúùs cúís tama si i, igaba tsara kò thẽé Rebekas di tsara cóá tsara cúím xõòm ka ábàè, gatá ka tsgõosem Isaka ba.  
\v 11-12 Nqarim di tciikua ne kaisase cgáé e, i khóèan ko kúrú tsééan cgáé tama. Nqari ba ko Gam di tc'ẽean koe guu a nxárá tcg'òó - ncẽes gúù sa méés qarika tééa mááse sa. Si ko ncẽes gúù sa ncẽe koe x'áíse: qanega tsara cóá tsara ábàè tama cookg'ai koe, a qanega tshúù kana qãè gúù ga kúrú tamas cookg'ai koem kò Nqari ba gatsara ka xõòs Rebeka sa bìrí a máá: “Kaia ba gha cg'áré ba tsééa máá,” témé.  
\v 13 Ncẽe i ma góásea hãa khama a ko máá: “Jakobe bar ncàm̀a hãa, a Esau ba hòrea hãa,” téméè khama.   
\p
\v 14 Kháé ta gha dùú sa nxàe? Nqari ba tchàno tama saa? Nxãas tama si i!  
\v 15 Moshem kam kò máá:  
\q1 “Eẽr ko thõò-xama máá bar gha thõò-xama máá,  
\q1 a ẽer ko cgóm̀ ba cgóm̀,”  
\m témé khama.  
\v 16 Khama i nxãaska khóèm dis ncàm̀s koe kana tsééa ba koe guu tama, igaba i Nqarim di thõò-xama-máákuan koe guua.  
\v 17 Si ko \add Nqarim dis\add* Tcgãya sa Faro ba bìrí a máá: “Kaikagu tsia raa, Tiri qaria ner gha tsáá koe x'áí ka, nxãasega i gha Tiri cg'õèan wèém nqõóm koe nxàeè ka,” témé khama.  
\v 18 Gaa domkam ko nxãaska Nqari ba ẽem thõò-xama máá kg'oana hãa ba thõò-xama máá, a ba a ko ẽem qari-qari tcúú kg'oana hãa ba qari-qari tcúú.   
\s1 Nqarim di xgóàn hẽé naka Gam di thõò-xama-máákuan hẽéthẽé e  
\p
\v 19 Me gha nxãaska gatu ka c'ẽe ba bìrí te a máá: “Ncẽeta i kò ii ne ba ko nxãaska Nqari ba dùús domka chìbi-chibi taa máá? Nqarim tc'ẽea hãa sa i gha dìín ntcoe?” témé.  
\v 20 Ka tsi gáé tsáá tc'ẽea máá dìí tsi i ta tc'ẽea, khóè tseè, Nqarim cgoa ga ntcoeku tsi? Ka sa gáé ga ẽe xommèa hãa sa ẽe xom sia hãa ba bìrí naka máá: “Dùús domka tsia ncẽer ii khama ma kúrú tea hãa?” témé?  
\v 21 Gàba zi dim kúrú-kg'ao ba gáé xom cgoa di góḿan koe, cúís dtcõos koem ga cám̀ gàba sara kúrú di qarian úú tama, si c'ẽe sa cgáé zi tséé zi di sa ii, si c'ẽe sa kg'amaga di zi tséé zi di sa ii? \fig Suu xom-kg'ao ba ko suu sa tcgàri.|src="LB00138.tif" size="col" ref="9:19-21" \fig*   
\p
\v 22 \add Igaba tsi ko nta méé ncẽes gúùs ka:\add* Nqari ba kò ẽem xgóà cgaea hãa gàban, ncẽe kaàkagukuan tééa máána hãa koe Gam di xgóàn x'áí kg'oana, a Gam di qarian q'ãakagu kg'oana. Igabam kò qáò tcáóse hãa cgoa ne,  
\v 23 Gam di x'áàn kaisam gha nxãasega gataga cgóm̀kuan di gàban koe x'áí ka, ncẽem nxãakamaga x'áàn kg'ónòa máána hãa a,  
\v 24 gatá ncẽem tciia hãa ta koe, Juta ne cúí ne koe tamase, igaba tãá zi qhàò zi di ne koe ga hẽéthẽé e.  
\v 25 Ncẽem ko Hoseam \add dis Tcgãyas\add* koe méé khama a ko máá:  
\q1 “Gane ẽe kò \add kg'aiga\add* Tiri ne khóè ne tama  
\q2 ner gha Tiri ne khóè ne ta ma tcii,  
\q1 a ra a gha gaas ẽe kò \add kg'aiga\add* ncàm̀mè tama sa  
\q2 tiris ncàm̀-khoe sa ta ma tcii,” témé.   
\q1
\v 26 “Ne gha gaam qgáìm ẽe ne kò bìríèa hãa a máá:  
\q2 ‘Tiri tu khóè tu tama tu u,’  
\q2 téméèam koe ne gha bìríè a máá:  
\q2 ‘Kg'õèa hãam Nqarim di tu cóá tu u,’  
\m téméè.”   
\q1
\v 27 Me ko Isaia ba Iseraelem ka q'au a ko máá:  
\q1 “Eẽta ne ga ma tshàa-dxoom qàe di góḿan  
\q1 khama ma káí ne e igaba  
\q2 ne gha cg'orò ne kgoaraè,”  
\m témé.   
\q1
\v 28 X'aigam \add Nqari\add* ba gha xòm̀ x'aè-coan q'oo koe  
\q1 chõò tamase nqõó ba xgàra khama.   
\p
\v 29 Eẽm xg'ao Isaia ba mééa khamaga i ii, ncẽem kòo máá:  
\q1 “Ncẽè X'aigam qarim wèém kò xg'ao  
\q1 c'ẽe qhàòan ga qaùa máá ta a tama,  
\q2 ne ta ga kò Sodoma khama ii,  
\q2 a ga kò Gomora khama ma kúrúsea,”  
\m témé khama.   
\s1 Paulo ba ko Iseraele ne còrèa máá  
\p
\v 30 Kháé ta gha nxãaska dùú sa nxàe? Tãá zi qhàò zi di ne, ncẽe kò tchànoan qaa tama, nea tchànoan hòòa ka, tchànoan ncẽe dtcòm̀s koe guua a.  
\v 31 Igaba ne kò Iseraele ne, ncẽe x'áèan koe guua tchànoan kòo qaa ne táá hòò o.  
\v 32 Dùús domkaà? Dtcòm̀an koe ne kò guu a qaa a tama, igaba ne kòo tséé zi koe guu a qaa a khama. A ne a kò nxõ̱ás tc'amkg'ai koe tcgàba,  
\v 33 ncẽe i ma góásea a ko máá:  
\q1 “Q'ãa, nxõ̱á sar ko Sione koe tòó,  
\q1 khóè ne gha kúrú ne tcgàba sa,  
\q1 nxõ̱ám kúrú ne gha ne cg'áé ba;  
\q1 me gha dìím wèém ẽe ko Gam koe dtcòm̀ ba  
\q1 táá sau-cgaekaguè ka,”  
\m tam méé.   
\c 10  
\p
\v 1 Tíí qõe ga tuè, tcáóa te q'oo koer ko kaisase tc'ẽe \add Iseraele\add* ne gha kgoaraè sa, a ra a ko gataga Nqarim koe còrèa máá ne.  
\v 2 Nqarim koe ne máàsea hãa khama, ra ko ncẽe sa nxàea tseegukagu, igabaga i gane di máàsean tseeguan di q'ãan koe guu tama.  
\v 3 Nqarim koe guua hãa tchànoan ne bóòa q'ãa tama khama, a ko gane di tchànoan ne gha kúrúa mááse sa qaa, a Nqarim di tchànoan koe máàse tama.  
\v 4 Kreste ba ko x'áèan chõòkagu khama, \add nxãasega ta gha táá x'áèan ko qaa sa kúrúan ka tchànokaguè ka\add*, igabagam gha dìím wèém ẽe ko dtcòm̀ ba tchànokaguè.   
\s1 Kgoarakuan di qãè tchõà nea wèém khóèm di i  
\p
\v 5 Moshe ba x'áèan koe guua hãa tchànoan ka ncẽe sa góáa hãa a ko máá: “Dìím wèém ẽe ko \add x'áèan ko qaa sa\add* komsana ba gha gaan ka kg'õè,” témé khama.  
\v 6 Igaba i ko dtcòm̀s koe guua tchànoan ncẽeta méé a ko máá: “Táá tcáóa tsi q'oo koe máá, ‘Dìí na gha nqarikg'ai koe qaò?’ témé guu” (ẽe sa Kreste ba nqãaka úú si i ke),  
\v 7 “kana máá: ‘Dìí na gha nqãaka hãam nqõóm koe síí?’ témé guu” (ẽe sa Kreste ba x'ooan koe ghùi si i ke).  
\v 8 Kháé i ko nxãaska dùú sa méé? \add Ncẽe si i:\add* “Kg'ui ba tsáá ka cúù me e, kg'áḿa tsi koe hẽé naka tcáóa tsi koe hẽéthẽé e,” ta i ko méé. Ncẽe ba dtcòm̀s dim kg'ui me e, ncẽe xae ko gaam ka xgaa-xgaa ba,  
\v 9 ncẽe ko máá: “Ncẽè tsáá ka tsi kòo kg'áḿa tsi cgoa nxàea tseegukagu Jeso ba X'aiga Me e sa, a kòo tcáóa tsi koe dtcòm̀ Nqari ba x'ooan koe ghùi Mea hãa sa, ne tsi gha kgoaraè,” témé ba.  
\v 10 Tcáóa ta cgoa ta ko dtcòm̀, a ta a ko tchànokaguè, a ko kg'áḿa ta cgoa nxàea tseegukagu, a ko ncẽem dàòm ka kgoaraè khama.  
\v 11 \add Nqarim dis\add* Tcgãya sa ko máá: “Dìím wèém ẽe ko Nqarim koe dtcòm̀ ba cuiskaga sau-cgaekaguè tite,” témé khama.  
\v 12 Juta ne hẽé naka qhàò zi di ne hẽéthẽé xg'aeku koe i cúí q'aa-q'oo ga káà a; cúím Nqari ba X'aigam wèé ne di Me e, a ba a ko wèé ne ẽe ko tcii Me ne qguùan cgoa ts'ee-ts'eekg'ai khama.  
\v 13 “Dìím wèém ẽe gha Nqarim dim cg'õè ba tcii ba gha kgoaraè,” \add ta i ko mééè\add* khama.   
\p
\v 14 Kháé ne gha nxãaska ntama ma cg'õèa ba tcii, ncẽè Gam koe ne kò dtcòm̀ tama ne? A ne a gha ntama ma Gam koe dtcòm̀, ncẽè qanega ne kò Gam ka kóḿ tama ne? A ne a gha ntama ma kóḿ, ncẽè xgaa-xgaa ne gha ba ne kò úú tama ne?  
\v 15 Me gha ntama ma gaam ẽe ko tchõàn xgaa-xgaa ba xgaa-xgaa, ncẽè tsééam kò úúè tama ne? Ncẽe i ma \add Nqarim di zi Tcgãya zi koe\add* ma góásea a ko máá: “Tsóágase i gáé qãè tchõàn di xàà-kg'aoan di hàà-q'ooan t'õèa!” téméè khamaga ma.  
\v 16 Igaba ne kò káí-kg'aise táá qãè tchõàn komsana. Isaia ba kò máá: “X'aigaè, dìí ba gaxae di kg'uian komsana hãa?” témé khama.  
\v 17 I ko nxãaska dtcòm̀an ẽe ko kóḿmès koe guu, si ko ẽe ko kóḿmè sa Krestem dim kg'uim ka ko xgaa-xgaaès koe guu.   
\p
\v 18 Igabar ko ẽe ne kóḿ ta ga hãas ka tẽè. Tseeguan kaga ne kóḿa hãa! Ncẽe \add Nqarim di zi\add* Tcgãya zi ko méé a ko máá:  
\q1 “Wèém nqõóm koe ga i dòm̀a xu síía hãa,  
\q1 i gaxu di kg'uian nqõóm chõò-q'oo koe ga síía hãa,”  
\m témé khamaga ma.   
\p
\v 19 Ra ko gaicara tẽè, Iseraele ne kò kóḿa q'ãa tama sa? \add Kóḿa ne kò q'ana hãa!\add* Moshe ba kò tc'ãà dis ka máá:  
\q1 “Kúrú tu ur gha tu gane ẽe qhàòs di tama ne koe tau di,  
\q1 a ra a gha káà tc'ẽes qhàòs di ne cgoa xgóàkagu tu u,”  
\m témé khama.   
\p
\v 20 Me kò gataga Isaia ba kgoarasea hãase \add Nqarim mééa hãa sa nxàe a\add* máá:  
\q1 “Gane ẽe qaa Te tama ne kar hòòèa hãa,  
\q1 a Ra a kò gane ẽe tc'ẽe Te tama ne koe x'áísea hãa,”  
\m témé.   
\m
\v 21 Igabam kò Iseraele ba bìrí a máá:  
\q1 “Wèém cáḿ kar tshàua Te tchoanà xòóa máána hãa  
\q1 khóè ne ẽe komsana tama a ko ntcoeku cgoa Te ne,”  
\m témé.   
\c 11  
\s1 Nqarim di thõò-xama-máákua ne Iseraele ne koe  
\p
\v 1 Ra ko nxãaska tẽè a máá: “Nqari ba gáé kò Gam di ne khóè ne xguì?” témé. Nxãas tama si i! Tíí ga ra thẽé Iseraele ra a khama, a Abrahamam ka tsgõose-coa ra a, Benjamenem dis qhàòs di ra.  
\v 2 Nqari ba kò Gam di ne khóè ne ncẽe kg'aigam kò q'ana hãa ne táá xguì. C'úùa tu gáé hãa \add Nqarim dis\add* Tcgãyas ko Elijam ka méé sa? Me ko ma Nqarim cookg'ai koe Iseraele ne ma chìbi-chibi sa, a ko máá:  
\v 3 “X'aigaè, Tsari xu porofiti xu ne cg'õoa hãa, a Tsari altaran ko̱bea hãa, ra tíí cúí ga ra qaùa, ne ko cg'õoa te xaù,” témé.  
\v 4 Ka ba kò kháé Nqari ba ntama ma xo̱a me? \add Nqari ba kò xo̱a a máá:\add* “7,000 xu khóè xur tòóa máásea hãa, ncẽe qanega Baale ba qám̀sea máá tama xu,” témé.  
\v 5 Ncẽeskaga i gataga ii: qaùa hãa nea hàna, cgóm̀kus koe guu a nxárá tcg'òóèa hãa ne.  
\v 6 Igaba ncẽè cgóm̀kus koe i kò guua hãa ne i nxãaska \add gane di\add* tsééan koe guu tama; ncẽè gatà i kò ii nes nxãaska cgóm̀ku sa cgóm̀kus tama si i.   
\p
\v 7 Kháé nxãaska dùú saa? Iseraele ne kò ẽe ne kòo qaas gúù sa táá hòò. Khóè ne ẽe nxárá tcg'òóèa hãa ne cúí ne kò hòò si, igaba ne kò ẽe qaùa hãa ne qari-qarin tcúúè.  
\v 8 Ncẽes ko \add Nqarim dis\add* Tcgãya sa méé khama a ko máá:  
\q1 “Nqari ba kò tcáóa ne hẽé naka tc'ẽea ne hẽéthẽé ntcùú-ntcuu,  
\q1 a tcgáía ne ga táá bóòkagu  
\q1 a tceea ne ga táá kóḿkagu  
\q1 ncẽem cáḿ kaga igaba,”  
\m témé khama.   
\p
\v 9 Gatagam ko Dafite ba máá:  
\q1 “Gane dis suu\f + \fr 11:9 \fq suu - \ft Gerika sa ko máá: “cháà sa” témé - tc'õoan ko tòó a tc'õóès qgáì si i.\f* sa méés ntcóm̀ sa ii naka xhám̀ sa ii,  
\q1 nxãasega ne gha cg'áéa tcãà,  
\q1 a gha gane di xgàrasean ka̱bia mááè ka.   
\q1
\v 10 Gane di tcgáían méé i ntcùú-ntcuuè  
\q1 naka ne nxãasega táá bóò,  
\q1 naka i gane di qhùrian chõò tamase na̱iè,”  
\m tam kò méé.   
\p
\v 11 Ra ko nxãaska tẽè a máá: Eẽ ne kòo \add Juta ne\add* tcgàba ka nea gáé kò cg'áé, táá ne gha gaicara tẽe ka? Nxãas tama si i! Igaba gane di cg'áé-q'ooan gha tãá zi qhàò zi di ne koe kgoarasean óága domka a, nxãasega ne gha Juta ne chìi ka.  
\v 12 Gane di cg'áé-q'ooa ne kò nqõó ba qguùkagu, i kò gataga tààè-q'ooa ne tãá zi qhàò zi di ne qguùkagu. Ka nea gha \add nxãaska tãá zi qhàò zi di ne\add* nta noose \add qguùkaguè,\add* ncẽè cg'oèas tc'ãò-tc'ãos Juta ne dis kò hãa ne?   
\s1 Tãá zi qhàò zi di ne di kgoarasea ne  
\p
\v 13 Gatu cgoar ko kg'ui, tãá zi qhàò zi di tuè: tãá zi qhàò zi di ne koer x'áè úú-kg'ao ra a domka ra ko ncẽes tséés tiri sa kaikagu,  
\v 14 tiris tséés koer gha c'ẽedaoka tiris qhàòs di ne khóè ne kúrú ne chìi di ii domka, ra gha nxãasega c'ẽe ne kgoara ka.  
\v 15 Ncẽè \add Nqarim ka\add* xguìès \add Juta\add* ne dis kò ko dàò ba xgobekg'am, me nqõó ba Nqarim cgoa tòókuan úú ne sa gha gane \add Juta ne\add* dis dtcòm̀mè sa dùú sa ii? X'ooan koe guu a kg'õè si i gha ii!  
\v 16 Ncẽè tc'ãà dis péré-qàmàs kò Nqari ba tcg'òóa mááèa, nem nxãaska wèém péré ba gataga thẽé Gam di me e, a ncẽè hìis di to̱bean kò Gam di ii, ne i nxã̱an ga thẽé Gam di i.  
\v 17 A ncẽè c'ẽe xu nxã̱a xu olife dis hìis di xu kòo q'ãea tcg'òóè, tsi tsáá ncẽe qãáka ka dis olifes di tsi \add nxã̱a tsi\add* gaa koe q'ám̀a tòóè, a ko c'ẽe xu cgoa ẽes hìis to̱be di qguùan q'aa-q'aaku,  
\v 18 ne méé tsi táá gaxu nxã̱a xu koe bóò-boose guu. Ncẽè bóò-boose tsi kòo ne \add méé tsi tc'ẽe-tc'ẽese\add*, tsáá tsia to̱bean qgóó tòó tama, igaba i to̱bean qgóó tòó tsia hãa sa.   
\p
\v 19 Igaba tsi gha máá: “Nxã̱a xua q'ãea tcg'òóèa hãa, nxãasegar gha tíí q'ám̀a tòóè ka,” témé.  
\v 20 Eẽ sa tseegu si i. Gaxu di dtcòm̀an úú taman domka xu q'ãea tcg'òóèa hãa, tsi kò tsáá tsari dtcòm̀an domka tééa hãa. Ke méé tsi táá bóò-boose guu, igaba méé tsi q'áòa hãa.  
\v 21 Ncẽè Nqarim kòo hìis kg'aiga úúa hãa nxã̱an bóòa guu tama, ne tsi tc'ẽea máá, tsáám gha bóòa guu tsi, ta tc'ẽea?   
\p
\v 22 Ke méé tsi Nqarim di qãèan hẽé naka Gam di xgóàn hẽéthẽé q'ana hãa. Xgóà Me e ẽe \add chìbian kúrú ka\add* cg'áéa hãa ne koe, igabam tsáá koe qãè Me e, ncẽè Gam di qãèan koe tsi kòo hãa ne. Tama kò ii ne tsi gha tsáá igaba thẽé q'ãea tcg'òóè.  
\v 23 A ncẽè Juta ne kò gane dis dtcòm̀ tamas koe kúúa hãa tama, ne ne gha gaicara q'ám̀a tòóè, Nqari ba qarian úúa hãa, gaicaram gha q'ám̀a tòó ne di i khama.  
\v 24 Ncẽè kg'aiga qãáka ka dis hìis olife dis koe tsi kò tsáá guu a q'ãea tcg'òóèa hãa, a olife dis hìis xháràèas koe q'ám̀a tòóèa hãa, ncẽe i ga kg'aiga ii tama khama, ne ba gha Nqari ba nxãaska nta noose ka̱bi a kg'aigaka di nxã̱an gaan dis hìis olife dis koe gaicara q'ám̀a tòó? \fig Olife dis hìis sa|src="LB00087.tif" size="col" ref="11:24" \fig*   
\s1 Iseraele ba gha ka̱bi a tòóa kg'ónòè  
\p
\v 25 Tíí qõe ga tuè, ncẽes gúùs chóm̀sea hãa sa tu gha q'ãa sar ko tc'ẽe, nxãasega tu gha táá tc'ẽega tu ii sa bìríse ka. \add Ncẽes gúùs chóm̀sea hãa sa ncẽe si i:\add* qari tcúúan Iseraele di ne khóè ne dia xòm̀ x'aè q'oo\f + \fr 11:25 \fq xòm̀ x'aè q'oo - \ft kana “c'ẽe xòè za”.\f* di i, si gha nxãakg'aiga síí cg'oèa hãas nxáráse-q'oos tãá zi qhàò zi di ne di sa \add Nqarim koe\add* hàà.  
\v 26 Ne gha ncẽem dàòm ka wèé ne Iseraele ne kgoaraè, ncẽe i ma góásea hãa a ko máá:  
\q1 “Kgoara-kg'ao ba gha Sione koe guu a hàà,  
\q1 a ba a gha Jakobem \add ka tsgõose-coa ne\add* koe  
\q1 cg'ãè tcáóan tcg'òó.   
\q1
\v 27 Si gha ncẽe sa Tiris qáé-xg'ae sa ii gane cgoa,  
\q1 gane di chìbia ner gha ko séèa tcg'òó cgae ne ka,”  
\m téméèa khama.   
\p
\v 28 \add Juta nea\add* qãè tchõàn \add xguìa hãa\add* khama ne \add Nqarim di ne\add* cg'õo-kg'ao ne e, \add nxãasega i gha qãè tchõàn\add* gatu \add qhàò di tu koe hàà\add* ka. Igaba ncẽè nxárá tcg'òóa mááses ka ta kòo kg'ui ne ne Nqarim ka ncàm̀mèa hãa, gane ka tsgõose ga xu \add cgoam kúrúa hãas qáé-xg'aes\add* domka.  
\v 29 Nqari ba aban ẽem ko tcg'òó ka hẽé naka ẽem ko tcii ne ka hẽéthẽé tc'ẽea ka̱bi tama khama.  
\v 30 Gatu qhàò zi di tua kò c'ẽe x'aè ka Nqari ba komsana tama, igaba tu ncẽeska, Juta ne di komsana taman domka, Nqarim di cgóm̀kuan hòòa.  
\v 31 Gane igabaga ne ncẽeska ẽeta iim dàòm ka Nqarim máà tua hãa cgóm̀kuan domka komsana tama, nxãasega ne gha thẽé ncẽeska Nqarim di cgóm̀kuan hòò ka.  
\v 32 Nqari ba kò wèé ne khóè ne kúrú ne komsana taman koe tòóse, nxãasegam gha wèéa ne ga cgóm̀kuan x'áí ka khama.   
\s1 Nqari ba dqo̱m̀a ne  
\q1
\v 33 Tsóágase i gáé Nqarim di qguùan kaia!  
\q1 Tsóágase i gáé Gam di q'ãan di tc'ẽean hẽé  
\q1 naka q'ãa-kg'áḿa ba hẽéthẽé tchàà-a!  
\q1 Dìí na gha Gam di zi tc'ẽe-kg'áḿ zi bóòa q'ãa?  
\q1 Dìí na gha Gam di zi dàò zi qaara tcg'òó a xùri?   
\p
\v 34 \add Nqarim dis Tcgãyas ko méé a ko máá:\add*  
\q1 “Dìí na X'aigam di tc'ẽe-kg'áḿan q'ana?  
\q1 Dìí na ga tchàno-tchano Me?   
\q1
\v 35 Kana ia xg'ao dìín c'ẽe gúù máà Me,  
\q1 Me ga gaa gúùan suruta ka̱bi?”  
\m témé khama.   
\p
\v 36 Wèé zi gúù zia Gam ka kúrúèa,  
\q1 a zi a Gam koe guua,  
\q1 a Gam domka hàna.  
\q1 Nqari ba méém chõò tamase dqo̱m̀mè! Amen.   
\c 12  
\ms1 Dtcòm̀-kg'ao ne ko ma tséé sa (12:1–15:13)  
\s1 Nqari ba tsééa máá  
\p
\v 1 Gaa domkar ko Nqarim di thõò-xama-máákuan koe guu a dtcàrà tu u, tíí qõe ga tuè, tc'áróa tu tu gha dàòa-máákus iise tcg'òó sa, kg'õèa hãa, a tcom-tcomsa, a ko Nqari ba qãè-tcaokagu sa - ncẽea tc'ẽem di tsééan gatu ga còrè cgoa ga a khama.  
\v 2 Táá méé tu ncẽem nqõóm di cauan xùri guu, igaba méé tu tc'ẽe-kg'áḿa tu koe ka̱ba-ka̱baè, naka tua gha nxãasega Nqarim dis tc'ẽe sa q'ãa, gaas ẽe qãè ii, a ko qãè-tcaokagu Me, a tchàno ii sa.   
\p
\v 3 Cgóm̀kuan ncẽer máàèa hãa domkar ko wèém khóèm ẽe gatu xg'aeku koe hãa ba bìrí a ko máá: Táá méém tc'ẽe-q'ooa ba koe tc'amakam hãa sa bìrísea hãa guu, igaba méém wèém khóè ba tc'ẽe-kg'áḿa ba koe, ẽem Nqari ba máà mea hãas tc'ãò-tc'ãos dtcòm̀an dis cgoa qgóóse.  
\v 4 Cúím tc'áróm koe ta káí xòèan úúa hãa, i wèé xòèan cúís tséé sa kúrú tama khama.  
\v 5 Ncẽem dàòm ka ta ko, ẽeta ta ma káí ta a igaba cúím tc'áró ba Krestem koe kúrú, me wèém xòè ba c'ẽe xu xòè xu cgoa xg'ae-xg'aeèa hãa.  
\v 6 Ke méém wèém khóè ba tãáka zi aba zi ẽem Nqari ba Gam di cgóm̀kuan ka máà taà hãa zi tséékagu: ncẽè porofitan kò ii ne méém ẽem úúa hãa dtcòm̀an dis tc'ãò-tc'ãos cgoa tséékagu u.  
\v 7 Naka ncẽè c'ẽe ne tsééa máás kò ii ne méém tsééa máá ne, naka ncẽè xgaa-xgaas kò ii ne méém xgaa-xgaa,  
\v 8 naka ncẽè c'ẽe ne korès kò ii ne méém korè ne. Ncẽè c'ẽe ne hùis kò ii ne méém kgoarasea hãase hùi ne. Ncẽè c'ẽe ne tc'ãà-cookg'ais kò ii ne méém wèé tcáóa ba cgoa gatà hẽé. Ncẽè c'ẽe ne koe cgóm̀kuan x'áís kò ii ne méém qãè-tcaoan cgoa x'áí i.   
\s1 Dtcòm̀-kg'ao ne dis kg'õè sa  
\p
\v 9 Ncàm̀ku sa méés tseegu di sa ii. Eẽ cg'ãè ii sa hòre, qgóóa qari ẽe qãè ii sa.  
\v 10 Gatu ka c'ẽea ne kaisase ncàm̀, khóè qõeku ne ga ma ncàm̀kua hãa khama ma. Gatu nqáéase tu gatu ka c'ẽe ne tcom.  
\v 11 Táá méé tu xhõen-tcáó guu; gatu dim tc'ẽe ba méém ka̱ru; X'aiga ba méé tu tsééa máá.  
\v 12 Nqòòan koe méé tu qãè-tcaoa hãa, naka tua xgàrasean koe qáò tcáó ii, naka còrèan koe qgóóa qari.  
\v 13 C'ẽe ne dtcòm̀-kg'ao ne kòo xháé ne méé tu ẽe tu úúa hãa sa gane cgoa q'aa-q'aaku. X'áéa tu koe c'ẽe ne qãèse hààkaguan koe tu tcãàn tcáó.   
\p
\v 14 Ts'ee-ts'eekg'ai ẽe xgàra tu u ko ne; ts'ee-ts'eekg'ai ne, táá cgúí ne guu.  
\v 15 Eẽ ko qãè-tcao ne cgoa qãè-tcao, naka ẽe ko kg'ae ne cgoa kg'ae. \fig Khóè tsara ko kg'ae.|src="HK00290.tif" size="col" ref="12:15" \fig*  
\v 16 Cúíta noose tu qgóóku; táá bóò-boose guu, igabaga ẽe nqãaka hànas téé-q'oos di ne cgoa tsééa xg'ae; táá tc'ẽega tu ii sa bìríse guu.   
\p
\v 17 Táá c'ẽem khóèm cg'ãèan kúrúa máá tua ba cg'ãèan cgoa ka̱bia máá guu. Eẽ wèém khóèm koe qãè iis koe méé tu tcãà tc'ẽe.  
\v 18 Ncẽè tààè tama tu kò hãa, i gataga gatu koe guua hãa, ne méé tu wèé khóèan cgoa tòóku.  
\v 19 Ncàm̀-ncamsa tuè, táá méé tu cg'ãèan ka̱bia máá guu, igaba tu Nqarim di xgóàn guua máá a; ncẽe \add Nqarim di zi\add* Tcgãya zi ko X'aigam ka méé a ko máá:  
\q1 “Ka̱bia mááku sa Tiri si i,  
\q1 Ra gha Tíía ka̱bia máá,”  
\m témé khama.   
\m
\v 20 Igaba  
\q1 ncẽè gatu dim cg'õo-kg'aom kò xàbà hãa ne  
\q1 tc'õoan máà me nakam tc'õó,  
\q1 naka cáḿan kò hãa ne  
\q1 tshàan máà me nakam kg'áà.  
\q1 Eẽta hẽéan ka tu gha ko kúrú mem saucgae a chìbi bóòse.\f + \fr 12:20 \fq kúrú mem saucgae a chìbi bóòse - \ft Gerika sa ko máá: “ka̱ruko zi c'ee ntcom̀ zi tcúúa ba koe xg'ae-xg'ae,” témé.\f*   
\m
\v 21 Táá méé tu cg'ãèan ka tààè guu, igabaga méé tu qãè gúùan cgoa cg'ãèan tàà.   
\c 13  
\s1 Tc'ãà-cookg'aian qám̀sea máá sa  
\p
\v 1 Wèém khóè ba méém tc'ãà-cookg'aian qám̀sea máá. Nqarim ka \add kgoara mááèa hãa\add* tama tc'ãà-cookg'ai nea káà a ke, igaba ẽe hàna ne Nqarim ka tòóèa hãa.  
\v 2 Dìím wèém ẽe ko tc'ãà-cookg'aian ntcoe ba ko Nqarim nxárá tcg'òóa hãa sa ntcoe, me gha dìím wèém gatà ko hẽé ba xgàrakuan óága cgaese.  
\v 3 Tc'ãà-cookg'ai xua ẽe qãèan ko kúrúm ka bèeè tama khama, igaba xu ko ẽe cg'ãèan ko kúrúm ka bèeè. Eẽ tc'ãà-cookg'aia hãam bèe tsi kò tc'ẽe tama ne méé tsi nxãaska qãè gúùan kúrú nakam gha dqo̱m̀ tsi.  
\v 4 Nqarim dim tséé-kg'ao me e, tsari qãèan domka ko tséé ba khama. Igaba ncẽè cg'ãèan tsi kòo kúrú ne méé tsi bèe, ntcàum ẽem qgóóa hãa bam kg'amaga qgóó tama ke. Nqarim dim tséé-kg'ao me e, a ko Nqarim di xgóàn óá, ẽe ko cg'ãèan kúrú ne koem gha xgàrakuan qõòkagu khama.  
\v 5 Gaa domka méé tsi ẽe tc'ãà-cookg'aia hãam koe qám̀sea hãa, \add Nqarim di\add* xgàrakuan bèe domka cúí tamase, igaba tsari tc'ẽe-tc'ẽesean domka hẽéthẽé e.  
\v 6 Ncẽes gúùs domkaga tu ko nqõóm ko tcg'òóa mááè marian tcg'òó, tc'ãà-cookg'ai xua Nqarim di xu tséé-kg'ao xu u khama, ncẽe ko tsééa xu kúrú xu.  
\v 7 Ke méé tsi ẽe tsi ga wèém khóè ba úú cgoa hãa sa máà me: nqõóm ko tcg'òóa mááè mari kò ii ne tcg'òó o, ncẽè mari kò ii ne méé i mari ii, táòkg'aikus kò ii ne méés táòkg'aiku sa ii, naka kaikagukus kò ii ne méés kaikaguku sa ii.   
\s1 Tsáá ka c'ẽe ba ncàm̀ sa  
\p
\v 8 Táá méés cúí khóè koe ga qanega tsi suruta tamas chìbi sa hãa guu, tsáá ka c'ẽe ba ncàm̀s cúís oose. Eẽ gam ka c'ẽe ba ncàm̀a hãa ba ko x'áèan ko qaa sa kúrú ke.  
\v 9 X'áèan ncẽe ko máá: “Táá méé tsi cg'áràn kúrú guu; táá méé tsi cg'õo guu; táá méé tsi ts'ãà guu; táá méé tsi ncóó guu,” naka c'ẽe x'áè-kg'áḿan hẽéthẽéa cúím x'áè-kg'áḿ koe qgóóa xg'aeèa, ncẽe ko máá: “Tsáá ka c'ẽe ba ncàm̀ ẽe tsi ma ncàm̀sea hãa khamaga ma,” témé ba.  
\v 10 Ncàm̀ku sa tsáá ka c'ẽe ba chìbi kúrú cgaes tama si i. Gaa domkagas ko ncàm̀ku sa x'áèan ko méé sa kúrú.   
\s1 X'áàm q'oo koe kg'õè  
\p
\v 11 X'aèm ncẽe ta ko gaam q'oo koe kg'õè ba tu q'ana hãa, ke méé tu ncẽe sa kúrú. Tc'oman koe tu gha tẽe dim x'aè ba hààraa. X'aèm kgoarakus di ba ncẽeska kaisase cúù me e ke, ncẽe ta kò tshoa-tshoa a ko dtcòm̀ kam kò ii tama khama.  
\v 12 Ntcùúa ne nqáéa hãa, i koaban cúù u. Ke hàà naka ta ntcùú-q'oo di tsééan dxùukg'ai za tòó naka taa x'áàn di zi ncõo gàba zi hã̱a.  
\v 13 Hàà naka ta qãèm dàòm ka qgóóse, cáḿs di x'áàn q'oo koe hãa ne khóè ne khama ma, ẽe kaisase ko tc'õó, a ko kg'áà ne hẽé, naka cg'áràn ko kúrú a káà qgóóse-q'oo ne hẽé, naka mẽéku a tau di ii ne hẽéthẽé ka tamase.  
\v 14 Igaba méé tu X'aigam Jeso Kreste ba hã̱a, naka tua cgàa ba tu ga ma qãè-tcaokagu di zi tc'ẽe-kg'áḿ zi chõòkagu.   
\c 14  
\s1 Kg'amka ne hẽé naka qari ne hẽéthẽé e  
\p
\v 1 Eẽ dtcòm̀a hãa, igaba gam di dtcòm̀an koe kg'amka ba, qãèse hààkagu, ẽem tc'ẽea hãas koe ntcoeku cgoa me tamase.  
\v 2 C'ẽem khóèm dis dtcòm̀ sa ko kgoara máá me, me wèés gúù sa tc'õó, igaba khóèm ẽe gam dis dtcòm̀s kg'amka ii ba ko tso̱bèan cúí ga tc'õó.  
\v 3 Khóèm ẽe ko wèés gúù sa tc'õó ba méém táá ẽe wèés gúù sa tc'õó tama ba ntcoea hãase séè guu, nakam ẽe wèés gúù sa tc'õó tama ba táá ẽe ko wèés gúù sa tc'õóm qãèse hẽé tama sa bóò guu, Nqari ba qãèse hààkagu mea hãa ke.  
\v 4 Dìí tsia tsáá, c'ẽem khóèm dim qãàm qãèse hẽé tama ta ko méé tsi? Gam ka q'õòsem koe i guua hãa \add ẽem ko kúrú tsééan koem gha\add* tééa qari kanam gha cg'áé sa. Igabam gha tééa qari, X'aiga ba qarian úúa hãa khama, kúrú mem gham tééa qari di i.   
\p
\v 5 C'ẽem khóèm kam c'ẽem cáḿ ba c'ẽe xu cáḿ xu ka cgáé me e, me ko c'ẽem khóè ba wèé cáḿan ga cúíta noose séè. Wèém khóè ba méém tc'ẽea ba q'oo koe bìrísea hãa, ẽem tc'ẽea hãa sa gaas ga si i sa.  
\v 6 Gaam ẽe ko c'ẽem cáḿ ba c'ẽe xu ka tãákase séè ba ko X'aigam gha kaikaguè domka gatà hẽé. Me ko gaam ẽe ko tc'õó ba thẽé X'aigam gha kaikaguè domka gatà hẽé, Nqari bam ko qãè-tcaoa máá khama. Me ko gaam ẽe c'ẽe zi tc'õo zi tc'õó tama ba thẽé X'aigam gha kaikaguè domka gatà hẽé, a ba a ko Nqari ba qãè-tcaoa máá.  
\v 7 Gatá ka c'ẽem cúía ko gam ka kg'õèa mááse ba káà me e, me gataga c'ẽem cúía ko gam ka x'óóa mááse ba káà me e khama.  
\v 8 Ncẽè kg'õè ta kòo ne ta ko X'aiga ba kg'õèa máá, a ncẽè x'óó ta kòo ne ta ko X'aiga ba x'óóa máá. Khama nxãaska, kg'õè ta ga ko kana ta ga ko x'óó igabaga, ta X'aigam di ta a.  
\v 9 Kreste ba kò ncẽes gúùs domka x'óó, a kò gaicara kg'õè, nxãasegam gha ẽe x'óóa hãa ne hẽé naka kg'õèa hãa ne hẽéthẽé dim X'aiga ba ii ka khama.  
\v 10 Kháé nxãaska tsáá, dùús domka tsia ko tsáá qõem qãèse hẽé tama sa bóò, kana tsáá, dùús domka tsia ko tsáá qõe ba ntcoea hãase séè? Wèéa ta ga gha Nqarim dis ntcõó-q'oos xgàrakuan dis cookg'ai koe hàà téé ka.  
\v 11 Ncẽeta i ma góásea a ko máá:  
\q1 “Kg'õèar hãas noosem gha  
\q1 wèém qúrù ba cookg'aia Te koe qo̱m̀,  
\q1 me gha wèém ta̱m ba Nqarir ii sa dqo̱m̀,”  
\m téméè khama.  
\v 12 Me gha nxãaska wèém khóèm gatá xg'aeku koe hàna ba gam ka Nqarim koe xo̱ara mááse.   
\s1 Táá tsáá qõe ba chìbi kúrúkagu  
\p
\v 13 Ke méé ta táá xgàraku guu. Igaba méé ta tc'ẽea ta koe bìrísea hãa, gaicara ta gatá ka qõesem cookg'ai koe xgáè-kg'am me gha kana gha chìbian koe tcãà me sa tòóa hãa tite sa.  
\v 14 Q'ana ra hãa, a X'aigam Jesom koe kaisa tcoman úúa hãa, cúís gúùs gaas ka q'ano tama sa káà si i sa. Igaba ncẽè c'ẽem khóèm dis bóòs kas kò q'ano tama, nes nxãaska gaam koe q'ano tama.  
\v 15 A ncẽè tsáá ko tc'õós kòo tsáá qõe ba tshúù-tshuu tc'ẽe, ne tsi ncàm̀kuan x'áí tama. Táá méé tsi hẽé nakas tc'õó tsi ko sa tsáá qõe ba ho̱àkagu guu, ncẽe Krestem kò gaam domka x'óó ba.  
\v 16 Táá hẽé nakas ẽe gatu ka ko qãè iise bóòè sa c'ẽe ne ka cg'ãè iise nxàeè guu.  
\v 17 Nqarim di x'aia nea tc'õó sa hẽé naka kg'áà sa hẽéthẽé di tama a khama, igaba i Tcom-tcomsam Tc'ẽem koe tchànoan hẽé, naka tòókuan hẽé naka qãè-tcaoan hẽéthẽé di i.  
\v 18 Dìím wèém ẽe ko ncẽem dàòm ka Kreste ba kúrúa máá ba ko Nqari ba qãè-tcaokagu, a ko khóèan ka tchànom iise bóòè.   
\p
\v 19 Gaa domka méé ta wèé qaria ta cgoa tòókuan ko óá zi gúù zi hẽé naka gatá ka c'ẽe ne ko tshàoa ghùi zi gúù zi hẽéthẽé kúrú.  
\v 20 Táá Nqarim kúrúa hãa sa tc'õoan domka ko̱be guu. Wèés gúù sa q'ano si i, igaba ncẽè c'ẽem khóèm kòo c'ẽes gúù sa tc'õó, si nxãa sa c'ẽem khóè ba kúrú me chìbiga ii ne i qãè tama.  
\v 21 Qãès gúù sa, táá méé tsi kg'òóan kg'oo, kana gõéan kg'áà, kana c'ẽes gúùs tsáá ka c'ẽe ba ko chìbian kúrúkagu sa kúrú guu.   
\p
\v 22 Gaa domka méés dùús wèés ẽe tsi c'ẽes gúùs ka dtcòm̀a hãa sa tsáá hẽé naka Nqari ba hẽéthẽé tsao ka cúí ga q'ãaèa hãa. Ts'ee-ts'eekg'aièa baa khóèm ẽe gam koe qãè ii sa kúrúan ka ntcoese tama ba.  
\v 23 Igaba khóèm ẽe tc'õóm kò ko ne ko káíse tẽèse ba xgàraèa hãa, dtcòm̀an cgoam tc'õó tama khama; si wèés gúùs ẽe dtcòm̀an koe guu tama sa chìbi si i.   
\c 15  
\s1 C'ẽe ne qãè-tcaokagu, tsáá ka tamase  
\p
\v 1 Gatá ncẽe qari ii ta méé ta gane ẽe dtcòm̀a ne koe kg'amka ii ne gane di tààè-q'ooan koe hùi, naka taa táá gatá qãè-tcaokaguse guu.  
\v 2 Wèém khóè ba méém gam ka c'ẽe ba qãè-tcaokagu, nxãasegam gha qãèan hòò a tshàoa ghùiè ka.  
\v 3 Krestem igabam kò táá qãè-tcaokaguse khama, igaba ncẽe i ma góásea a ko máá: “Gane ẽe cóè Tsia hãa ne di cóèkua nea Tíí koe hààraa,” téméè khamaga ma.  
\v 4 Wèé zi gúù zi ncẽe xg'ao góáèa hãa zia góáèa, xgaa-xgaa ta a zi gha ka, nxãasega ta gha \add Nqarim di zi\add* Tcgãya zi koe guua hãa qáò tcáóan hẽé naka ghùi-ghui-tcáókuan hẽéthẽé koe guu a nqòòan úú ka.   
\p
\v 5 Nqarim ncẽe qáò tcáóan hẽé naka ghùi-ghui-tcáókuan hẽéthẽé di ba méém kg'õèa xg'aean dim tc'ẽe ba máà tu u, ẽe tu ko Jeso Kreste ba xùri ka,  
\v 6 naka tu nxãasega xg'ae naka Nqarim gatá dim X'aigam Jeso Krestem ka Xõò ba cúím dòm̀ cgoa dqo̱m̀.   
\s1 Qãè tchõà nea Juta ne hẽé naka qhàò zi di ne hẽéthẽé di i  
\p
\v 7 Gaa domka méé tu gatu ka c'ẽe ne qãèse hààkagu, ẽem ma Kreste ba ma qãèse hààkagu tua hãa khamaga ma, nxãasegam gha Nqari ba dqo̱m̀mè ka.  
\v 8 Bìrí tu ur ko khama \add a ko máá\add*, Kreste ba kò ẽe q'ãe nqãa-qgai khòoèa hãa ne dim qãà ba kúrúse, Nqari ba tseegu di Me e sam gha x'áí ka, nxãasega zi gha Abrahama xuku xu kò nqòòkaguèa hãa zi gúù zi tseegukaguè ka,  
\v 9 naka gataga ẽe tãá zi qhàò zi di ne gha Nqari ba Gam di cgóm̀kuan domka dqo̱m̀ ka, ncẽe i ma góáèa hãa a ko máá:  
\q1 “Gaa domkar gha tãá zi qhàò zi di ne xg'aeku koe dqo̱m̀ Tsi,  
\q1 a ra a gha cg'õèa Tsi nxáè,”  
\m téméè khama,   
\m
\v 10 a i a ko gaicara máá:  
\q1 “Qãè-tcao tu, tãá zi qhàò zi di tuè,  
\q1 Gam di ne khóè ne cgoa,” téméè.   
\m
\v 11 A ko gaicara máá:  
\q1 “X'aiga ba dqo̱m̀, gatu wèé tu tãá zi qhàò zi di tuè,  
\q1 naka méé ne wèé ne khóè ne dqo̱m̀ Me,”  
\m téméè.   
\m
\v 12 Me ko gaicara Isaia ba máá:  
\q1 “Jesem dim To̱be ba gha hàà,  
\q1 Gaam ẽe gha tẽe a tãá zi qhàò zi di ne dim Tc'ãà-cookg'ai ii ba,  
\q1 ne gha tãá zi qhàò zi di ne Gam koe nqòòan úú,”  
\m téméè.   
\p
\v 13 Nqarim ncẽe nqòòan ko Gam koe guu ba méém wèé qãè-tcaoan hẽé naka tòókuan hẽéthẽé cgoa cg'oè-cg'oe tu u, ẽe tu ko Gam koe dtcòm̀ ka, naka tua gha nxãasega Tcom-tcomsam Tc'ẽem di qarian ka cg'oèa nqáése nqòòan koe.   
\ms1 Chõò-q'oo sa hẽé naka tsgám̀ku zi hẽéthẽé e (15:14–16:27)  
\s1 Paulo ba tãá zi qhàò zi dim x'áè úú-kg'ao me e  
\p
\v 14 Tíí qõe ga tuè, tíí igabar gatu ka kaisa tcoman úúa hãa, gatua qãèan ka cg'oèa, a q'ãan di tc'ẽean wèé ka cg'oè-cg'oeèa hãa sa, a tu a qarian úúa hãa xgaa-xgaaku tu gha di i.  
\v 15 Igaba ra kò c'ẽe zi qgáì zi koe kgoarasea hãase góá máá tu u, a ko tc'ẽe-tc'ẽese tu u, cgóm̀kuan ncẽer Nqarim ka máàèa domka,  
\v 16 nxãasegar gha tãá zi qhàò zi di ne koe Jeso Krestem dim tséé-kg'ao ba ii ka. Peresitim khamar ko ma Nqarim di qãè tchõàn xgaa-xgaa, nxãasega ne gha tãá zi qhàò zi di ne dàòa-mááku sa ii, ncẽe gha Tcom-tcomsam Tc'ẽem ka qáòa tcg'òó a cúía tòóè, a Nqarim ka qãèse hààkaguè sa.   
\p
\v 17 Gaa domkaga ra ko Jeso Krestem koe, tiri tsééan Nqari bar kúrúa máána hãa domka dqo̱m̀se,  
\v 18-19 a cuiskaga c'ẽe gúù kaga kg'uia hãa tite, Krestem tíí koe kúrúa hãas tséés ka cúí oose. \add Tiri\add* kg'uian hẽé naka tsééan hẽé, naka x'áí zi hẽé naka are-aresa zi gúù zi di qarian hẽéthẽé cgoa, naka Nqarim dim Tc'ẽem di qarian cgoa hẽéthẽém ko Kreste ba tãá zi qhàò zi di ne kúrú ne \add Nqari ba\add* komsana. Ra kò gatà iim dàòm ka Jerusalema koe guu, a ra a \add wèém nqõó ba\add* nxa̱ma-nxa̱ma, a Iliriko koe ga síí, a síí Jeso Krestem di qãè tchõàn cg'oèa hãase xgaa-xgaa.  
\v 20 Wèé x'aèan kar kò ko ẽem Kreste ba q'ãaè tama koer gha qãè tchõàn xgaa-xgaa sa tc'ẽe, nxãasegar gha táá c'ẽem khóèm dis tshoa-tshoas tc'amkg'ai koe guu a tshàoa ghùi ka.  
\v 21 Igaba ncẽe i ma góásea hãa a ko máá:  
\q1 “Gane ẽe qanega Gam ka bìríè tama  
\q2 ne gha bóò,  
\q1 ne gha gane ẽe Gam ka kóḿ tama  
\q2 ne kóḿa q'ãa,”  
\m téméè khama.   
\p
\v 22 Ncẽes gúùs domkar kòo káíse xgáè-kg'ammè a hàà cgae tu u tama.   
\s1 Paulo ba ko Roma ne gam di zi kàa zi ka bìrí  
\p
\v 23 Igaba ncẽeska, ncẽe zi xg'aeku zi koer gha tséé qgáìa káà a, ra kò gataga ncìísega hàà cgaea tu xgónèa hãa,  
\v 24 khamar bìrísea hãa gatàr gha hẽé sa, ẽer ko Spaine koe qõò ka. Eẽr ko \add Roma koe\add* tcana nqáé kar gha bóò tu u di nqòòa ner úúa hãa khama, ra gataga nqòòan úúa, ẽer kò xòm̀ x'aè-coan gatu ka qãè-tcaokaguèa xg'ara ka tu gha tiris qõòs koe hùi te di i.  
\v 25 Igabar ncẽeska dàò q'oo koe hãa a ko Jerusalema koe qõò, gaa koe hãa ne dtcòm̀-kg'ao ne di hùia ner gha úú ka.  
\v 26 Maketonia hẽé naka Akaia hẽéthẽé \add di ne dtcòm̀-kg'ao ne\add* kò bóò i qãèa máá nea hãa, Jerusalema koe hãa ne dtcòm̀-kg'ao ne ẽe dxàua hãa ne ne ga aban tcg'òóa máá sa khama.  
\v 27 Gatà hẽéan ka ne kò qãè-tcaokaguèa hãa, i kò gataga kg'anoa hãa gatà ne ga hẽé sa. Ncẽè \add Juta ne\add* kòo tc'ẽem di ts'ee-ts'eekg'aikuan tãá zi qhàò zi di ne máà, ne i gataga thẽé kg'anoa hãa \add tãá zi qhàò zi di ne\add* ga nqõóm di zi gúù zi ẽe ne úúa hãa zi thẽé \add Juta ne\add* máà sa khama.  
\v 28 Ra gha nxãaska ẽer ko ncẽes tséé sa kúrúa xg'ara, a ko tseeguan kaga ne ncẽe aban hòòa hãa sa bóò, kar gha Spaine koer ko qõò ka tcãà cgae tu u a nqáé.  
\v 29 Ra q'ana hãa ẽer ko hàà cgae tu u, ner gha cg'oèa hãa ts'ee-ts'eekg'aikuan Krestem di cgoa hàà sa.   
\p
\v 30 Tíí qõe ga tuè, gatá dim X'aigam Jeso Krestem ka hẽé naka Tc'ẽem di ncàm̀kuan ka hẽéthẽé, ra ko dtcàrà tu u, tíí cgoa tu gha xg'ae a qarika Nqari ba còrèa máá te sa.  
\v 31 Nxãasegar gha ẽe dtcòm̀-kg'ao tama ne Jutea koe hàna ne koe kgoaraè ka, i gha gataga tiri tsééan Jerusalema di gaa koe hãa ne dtcòm̀-kg'ao ne qãè-tcaokagu ka,  
\v 32 nakar gha nxãasega Nqarim kò ncàm̀a hãa ne qãè-tcaoan cgoa hàà cgae tu u, naka raa gatu dis xg'aes ka ka̱ba-ka̱baè.  
\v 33 Nqarim tòókuan di ba méém gatu wèé tu cgoa hãa. Amen.   
\c 16  
\s1 Tsgám̀kaguku zi  
\p
\v 1 Gatá ka qõeses Febe sar ko koara máá tu u, Kenkerea koe hànas kerekes dis qãà sa,  
\v 2 a ko dtcàrà tu u, X'aigam koe tu gha qãèse hààkagu si sa, dtcòm̀-kg'ao ne kg'anoa hãam dàòm cgoa, naka tua ẽes ga ko hùikuan qaa qgáì koe hùi si, káí ne khóè nes hùia hãa domka, tíí ga ra hẽéthẽé e.   
\li1
\v 3 Perisila\f + \fr 16:3 \fk Perisila - \ft Gerika sa ko “Perisika” témé.\f* sa hẽé naka Akila ba hẽéthẽé khara tsgám̀kagu, ncẽe ko Jeso Krestem koe tíí cgoa tséé khara.  
\v 4 Tíí domka khara kò kg'õèa khara cg'oè-cg'oegas qgáìs koe tcãà. Tíí cúí ra qãè-tcaoa máá khara a tama, igaba zi ko tãá zi qhàò zi di zi kereke zi wèé zi thẽé qãè-tcaoa máá khara a.  
\v 5 Gakhara dim nquum koe ko xg'aes kereke sa thẽé tsgám̀kagu.  
\li1 Tirim ncàm̀-khoem Epeneto ba thẽé tsgám̀kagu, ncẽe Asia dim khóèm tc'ãà a Krestem koe máàsea hãa ba.   
\li1
\v 6 Maria sa tsgám̀kagu, ncẽe kaisase tséé tua hãa sa.   
\li1
\v 7 Anteroniko ba hẽé naka Juniase ba hẽéthẽé tsara tsgám̀kagu, tiris qhàòs di tsara, ncẽe xae kò xg'ae a qáéèa hãa tsara. C'ẽe xu x'áè úú-kg'ao xu ka kaisase tcommèa hãa tsara, a tíí ka kg'aia Krestem koe hààraa tsara.   
\li1
\v 8 Ampeliato ba tsgám̀kagu, tirim ncàm̀-khoe ba, X'aigam koe.   
\li1
\v 9 Urebano ba tsgám̀kagu, gatá cgoa ko Krestem koe tséé ba, naka Setakuse ba hẽéthẽé e, tíí tcáràm ncàm̀-ncamsa ba.   
\li1
\v 10 Apelese ba tsgám̀kagu, ncẽe kò Krestem koe kúrúa bóòè, a tchàno ii ba.  
\li1 Arisetobulom dis x'áé-q'oos di ne tsgám̀kagu.   
\li1
\v 11 Tirim qhàòm Herodione ba tsgám̀kagu.  
\li1 Narekisom dis x'áé-q'oos di ne tsgám̀kagu, gane ẽe X'aigam koe hàna ne.   
\li1
\v 12 Terufena sa hẽé naka Terufosa sa hẽéthẽé sara tsgám̀kagu, X'aigam di sara tséé-kg'ao sara.  
\li1 Tíí tcáràs ncàm̀-ncamsas Peresise sa tsgám̀kagu thẽé, ncẽe X'aigam koe kaisase tsééa hãa sa.   
\li1
\v 13 Rufase ba tsgám̀kagu, X'aigam ka nxárá tcg'òóèa ba, naka gam ka xõò sa hẽéthẽé e, ncẽe kò gataga tiris xõò sa ii sa.   
\li1
\v 14 Tsgám̀kagu Asunekireto ba hẽé, naka Felegone ba hẽé, naka Heremese ba hẽé, naka Paterobase ba hẽé, naka Heremase ba hẽé naka tíí qõe ga xu hẽéthẽé e, ẽe gaxu cgoa hàna xu.   
\li1
\v 15 Tsgám̀kagu Filolego ba hẽé, naka Julia sa hẽéthẽé khara, naka Nereo ba hẽé, naka gam ka qõese sa hẽé, naka Olumpase ba hẽé, naka wèé ne dtcòm̀-kg'ao ne ẽe gane cgoa hàna ne hẽéthẽé e.   
\li1
\v 16 Tcom-tcomsas x'obèkus cgoa tu tsgám̀kaguku.  
\li1 Wèé zi kereke zi Krestem di zia ko tsgám̀kagu tu u.   
\p
\v 17 Tíí qõe ga tuè, dtcàrà tu ur ko, gane ẽe ko q'aa-q'aasean óága ne, a ko ẽe tu xgaa-xgaaèa hãa gúùan ko ntcoe zi gúù zi dàòa tu q'oo koe tòó ne koe tu gha q'õése sa; tcg'oaragu ne.  
\v 18 Eẽta ii ne khóè nea gatá dim X'aigam Kreste ba tsééa máá tama, igaba ne ko gane di ncãàn kúrúa máá. Gane di kg'uian t'õè-t'õeèa hãa, a qãè khama xam̀ cgoa ne ko ẽe kg'amka tc'ẽe ne di tcáóan qàe-qae.  
\v 19 Wèém khóè ba gatu di komsana-q'ooan ka q'ana hãa, ra gaa domkaga gatu domka qãè-tcaoa hãa. Igabagar ko tc'ẽe, tc'ẽega tu gha ii sa ẽe qãè iis koe, naka tua gha káà chìbi ii ẽe cg'ãè iis koe.   
\p
\v 20 Nqarim tòókuan di ba gha xòm̀ x'aè-coa q'oo koe satana ba nqàrè-kg'ama tu koe cg'ám̀-cg'am.  
\p Gatá dim X'aigam Jesom di cgóm̀kuan méé i gatu cgoa hãa.   
\p
\v 21 Timoteom tíí cgoa ko tséé ba ko tsgám̀kagu tu u. Xu ko gataga thẽé tiri xu qhàò xu Lukio ba hẽé, naka Jasone ba hẽé naka Sosipatere ba hẽéthẽé xu tsgám̀kagu tu u.   
\p
\v 22 Tíí Teretio ra, ncẽes tcgãyas dir góá-kg'ao ra ko X'aigam koe tsgám̀kagu tu u.   
\p
\v 23 Gaio ba ko tsgám̀kagu tu u, ncẽer x'áéa ba koe x'ãèa hãa ba, si ko wèés kereke sa x'áéa ba koe xg'ae.  
\p Erasetom ncẽe kòre-kg'aom x'áé-dxoom di marian di ba ko tsgám̀kagu tu u, naka gatá ka qõesem Kareto ba hẽéthẽé e.  
\v 24 \f + \fr 16:24 \ft C'ẽe zi tcgãya zi Gerika di zi ncẽe xùri ko kg'uian úúa: \fv \ft 24\+fv*Cgóm̀kuan gatá dim X'aigam Jeso Krestem di méé i gatu wèé tu cgoa hãa. Amen.\f*   
\s1 Còo di dqo̱m̀kua ne  
\p
\v 25 Nqari ba méém dqo̱m̀mè! Qãè tchõàn ẽer kòo Jeso Krestem ka xgaa-xgaa cgoa gha qari-qari tu u di qarin úúa ba. Xgòre-kg'aisean ncẽea kò c'úùsea hãa tseeguan ga a, ncẽe kò nqáéa hãa kurian káí ka kò chóm̀sea hãa a,  
\v 26 igabaga ncẽeska xgòre-kg'aièa hãa a, a porofiti xu ka góáèa zi Tcgãya zi koe guu a x'áíèa hãa, a chõò tamam Nqarim tcg'òóa hãa x'áèan koe guu a wèé zi qhàò zi q'ãakaguèa hãa, nxãasega zi gha dtcòm̀ a komsana Me ka.   
\p
\v 27 Ncẽem Nqarim cúísega tc'ẽega ba méém Jeso Krestem koe guu na chõò tamase dqo̱m̀mè! Amen.