\id MRK - Naro NT [nhr] -Botswana 2012 (DBL 2014) 
\h MAREKO 
\toc2 MAREKO 
\toc1 Mareko 
\toc3 Mk 
\mt1 MAREKO  
\mt3 Marekom ka góáèa qãè tchõà ne,  
\mt3 Jeso Krestem ka  
\imt1 Téé-cookg'ai sa  
\ip Marekom di qãè tchõà ne ko ncẽe kg'uian cgoa tshoa-tshoase ncẽe ko máá: “Jeso Krestem di qãè tchõàn dis tshoa-tshoase sa, Nqarim dim Cóá ba,” témé e, a qhàò zi di ne dtcòm̀-kg'ao ne góá mááèa hãa.  
\ip Ncẽes tcgãya sa Marekom ka góáèa hãa, igabas ko Peterem nxàea hãa kg'uian ka kg'ui. (Ncẽe zi tcee zi ko Marekom ka kg'ui: Tsee 12:12; 13:13; 15:37-39, Kol 4:10, 2Tim 4:11.) Marekom dis tcgãyas koe zi ko gúù zi qháése kúrúse: “kúúga” dim kg'ui ba hẽé naka “gaa x'aè kaga” di ba hẽé naka “qháése” di ba hẽéthẽé xu ko ncẽes tcgãyas koe káí q'oro tséékaguè.  
\ip Gataga ta ko bóò, Jeso ba qarian úúa hãa sa. Gam di qaria ne ko Gam di xgaa-xgaan koe hẽé, naka Gam di qarian ncẽem dxãwa tc'ẽean koe úúa hãa koe hẽé, naka khóèa nem ko ma gaan di chìbian qgóóa máás koe hẽéthẽé x'áíse.  
\ip Jesom kò Gam ka kg'ui nem ko káí-kg'aise “Khóèm dim Cóá ba” dim kg'ui ba tséékagu, ncẽe ko máá, Nqari Me e, a ba a gaa khoa khóè Me e, témé ba. Hààraa baa, nxãasegam gha hàà Gam di kg'õèan khóè ne tcg'òóa máá, a gane di chìbian koe kgoara ne ka (Mk 10:45).  
\ip Mareko ba kò kaisase Jesom kò ko kúrú tsééan koe tcãà tcgáía hãa, Gam di kg'uian hẽé naka Gam di xgaa-xgaan ka hẽéthẽé tamase.  
\ip Qaa-qaasa kg'uia ne:  
\io1 - qãà \ior (8:34-37; 10:45) \ior*  
\io1 - kúúga, gaa x'aè kaga, qháése  
\ib  
\ip Tcgãyas q'oo koe hàna zi:  
\io1 - Jeso ba Galilea koe \ior (1–9) \ior*  
\io1 - Jeso ba Jutea koe (10)  
\io1 - Jeso ba Jerusalema koe (11–13)  
\io1 - Jesom di xgàrasean hẽé naka Gam dis x'oo sa hẽé naka Gam dis x'ooan koe tẽe sa hẽéthẽé e (14–16)  
\c 1  
\ms1 Jeso ba Galilea koe (1–9)  
\s1 Johanem tcguù-tcguu-kg'aom di xgaa-xgaa ne  
\r (Mt 3:1-12; Lk 3:1-18; Jn 1:19-28)  
\p
\v 1 Jeso Krestem di qãè tchõàn dis tshoa-tshoase sa, Nqarim dim Cóá ba.   
\p
\v 2 Ncẽe i ma porofitim Isaiam \add dis Tcgãyas\add* koe ma góásea hãa khama, a ko máá:  
\q1 “Bóò, Tirim tchõà xàà-kg'ao bar gha  
\q1 Tsáá cookg'ai koe tsééa úú,  
\q1 ncẽe gha síí Tsarim dàò ba kg'ónòa máá Tsi ba.   
\q1
\v 3 Tchàa-xgóós koe ko q'au a ko máá:  
\q1 ‘X'aigam \add Nqari\add* ba tu dàò ba kg'ónòa máá,  
\q1 naka Gam di dàòan tchàno-tchanoa máá Me,’  
\q1 témém dòm̀ ba.”   
\p
\v 4 Me ko nxãaska Johanem tcguù-tcguu-kg'ao ba tchàa-xgóós koe hàà, a khóè ne tcguù-tcguu, a ba a chìbia ne koe ne gha tcóóse a tcguù-tcguuès ka xgaa-xgaa ne, nxãasega ne gha gane di chìbian qgóóa mááè ka.  
\v 5 Me kò wèém nqõóm Jutea di ba hẽé, naka wèé ne khóè ne Jerusalema di ne hẽéthẽé síí cgae me, a ne a gane di chìbian nxàe, a Jorotane dim tshàam koe tcguù-tcguuè.  
\v 6 Johane ba kò nqabè c'õò cgoa kúrúèa qgáían ha̱na, a khòo dim bàne ba kháóa ba koe qáéa, a kòo tcòm̀an hẽé naka qãáka di dènean hẽéthẽé tc'õó.  
\v 7 A ba a ko \add Nqarim di kg'uian\add* xgaa-xgaa a ko máá: “Tíí qãá q'oo koem ko Gaam ẽe tíí ka qari ba hàà, ncẽe qarian ka nqáé tea hãa ba, ncẽe qám̀se a nxàbo tca̱ia ba kgoara gar tc'ãò tama ba.  
\v 8 Tshàan cgoar tcguù-tcguu tua hãa, igabam gha Gabá Tcom-tcomsam Tc'ẽem cgoa tcguù-tcguu tu u,” tam méé.   
\s1 Jesom dis tcguù-tcguuku sa hẽé naka kúrúa bóòè sa hẽéthẽé e  
\r (Mt 3:13–4:11; Lk 3:21-22; 4:1-13)  
\p
\v 9 Eẽ xu cáḿ xu kam kò Jeso ba Galilea di Nasareta koe guu, a ba a kò Jorotane dim tshàam koe hàà Johanem ka tcguù-tcguuè.  
\v 10 Eẽm ko Jeso ba tshàan q'oo koe tcg'oa kam ko nqarikg'aian bóò i xgobekg'amse, Me Tcom-tcomsam Tc'ẽe ba tcíbís khama ii a ko xõa cgae Me.  
\v 11 Me kò dòm̀ ba nqarikg'ai koe guu a máá: “Tsáá Tsia Tiri Tsi Cóá Tsi ncàm̀a Raa Tsi i, Tsáá koe Ra ko qãè-tcao,” témé.   
\p
\v 12 Tc'ẽe ba kò kúúga séè a qãáka úú Me.  
\v 13 Me kò 40 cáḿan qãáka hãa, a ko satanam ka kúrúa bóòè. A ba a kò gataga qãáka di kg'oo-coan cgoa hãa, i kò moengelean hàà hùi Me.   
\s1 Jeso ba ko Gam dis tséé sa tshoa-tshoa  
\r (Mt 4:12-17; Lk 4:14-15)  
\p
\v 14 Eẽm ko Johane ba qáé-nquus koe tcãàèa xg'ara kam kò Jeso ba Galilea koe síí, a Nqarim di qãè tchõàn síí xgaa-xgaa,  
\v 15 a máá: “X'aè ba hààraa, i Nqarim di x'aian cúù u, ke tu gatu di chìbian koe tcóóse naka qãè tchõàn koe dtcòm̀,” témé.   
\s1 Jeso ba ko 4 xu x'aù qgóó-kg'ao xu tcii  
\r (Mt 4:18-22; Lk 5:1-11)  
\p
\v 16 Eẽm kòo Jeso ba Galilea dim tshàam qàe koe nqáé, kam ko Simone ba hẽé naka Simonem ka qõesem Anterea ba hẽéthẽé tsara bóò, tsara ko c'uisí sa tshàan q'oo koe xaoa tcãà; x'aù qgóó-kg'ao tsara a kò ii khama.  
\v 17 Me Jeso ba bìrí tsara a a máá: “Xùri Te tsao, kúrú tsao or gha tsao khóè ne qgóó-kg'ao tsao ii ke,” témé.  
\v 18 Tsara kúúga gatsara di c'uisían guu a xùri Me.   
\p
\v 19 Eẽm ko cg'árése còoka qõò kam ko Sebetem ka cóásem Jakobo ba hẽé naka qõesem Johane ba hẽéthẽé tsara bóò, tsara dxòrom q'oo koe hãa a ko gatsara di c'uisían kg'ónò. \fig X'aù qgóó-kg'ao tsara ko c'uisían kg'ónò|src="LB00211.tif" size="col" ref="1:19-20" \fig*  
\v 20 Me kò kúúga tcii tsara a, tsara kò gatsara ka xõòm Sebete ba hẽé naka gam koe ko tséé xu khóè xu hẽéthẽé dxòrom q'oo koe qaù, a xùri Me.   
\s1 Jeso ba ko dxãwa tc'ẽean xhàiagu  
\r (Lk 4:31-37)  
\p
\v 21 Xu kò Kaperenaume koe síí. Me kò kúúga Sabata dim cáḿ ka Jeso ba còrè-nquum koe tcãà, a xgaa-xgaa.  
\v 22 Ne kò Gam di xgaa-xgaa-q'ooan ka area hãa. Qarian úúam khóèm khamam kòo ma xgaa-xgaa ne khama, gane di xu x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu khama tamase.   
\p
\v 23 Gaam x'aèm ẽem kam kò gane dim còrè-nquum q'oo koe c'ẽem khóè ba hãa, cg'ãè tc'ẽean kò úúa ba, me kò q'au a máá:  
\v 24 “Jeso Tsi Nasareta di Tseè, dùú sa Tsi ko gatá cgoa tc'ẽe? Hàà Tsi ko kaàkagu ta a? Q'ana raa dìí Tsi i sa - Nqarim di Tsi Tcom-tcomsa Tsi i,” témé.   
\p
\v 25 Igabam kò Jeso ba \add cg'ãè tc'ẽean\add* dqàè a máá: “Nqoo, naka tcg'oa cgae me!” témé.  
\v 26 I kò cg'ãè tc'ẽean khóè ba qarika ntcãa-ntcãa, a kaisam q'aum cgoa tcg'oa cgae me.   
\p
\v 27 Ne kò wèé ne khóè ne area hãa, a ne a kò tẽèku a máá: “Dùútsa gúù saa ncẽe sa? Ka̱bas xgaa-xgaa saa - qarian úúa hãasem ko cg'ãè tc'ẽean ga dqàè i komsana Me ka!” témé.  
\v 28 I kò kúúga nxàea ba wèém xg'aekum Galilea dim koe qháésega tsa̱i-tsa̱ise.   
\s1 Jeso ba ko káí khóèan kg'õèkagu  
\r (Mt 8:14-17; Lk 4:38-41)  
\p
\v 29 Eẽm ko còrè-nquum koe tcg'oa kam kò Simonea tsara Anterea tsara x'áé koe síí tcãà, Jakoboa tsara Johanea tsara cgoa.  
\v 30 Si kò Simonem ka c'uìse sa cgùrukagu si kos tcììs ka qgóóèa, xu kò Jeso ba gaa x'aè kaga gas ka bìrí.  
\v 31 Me kò hàà, a hàà tshàua sa koe séè a ghùi si. Si tcìì sa guu si, si tshoa-tshoa a tsééa máá ne.   
\p
\v 32 Eẽm dqòam ka, cáḿs ko tcãà ka ne kò wèé khóèan tsàako Gam koe óá, dxãwa tc'ẽean úúa hãan ga hẽéthẽé e.  
\v 33 Ne kò wèém x'áé-dxoom di ne khóè ne nquu-kg'áḿ koe xg'aea hãa.  
\v 34 Me kò \add Jeso ba\add* káí ne ẽe ko tãáka zi tcìì zi tsàara hãa ne kg'õèkagu, a kò gataga káí dxãwa tc'ẽean xhàia tcg'òó cgae ne, a kò táá dxãwa tc'ẽean kgoara máá i kg'ui, q'ãa Mea i kò hãa khama.   
\s1 Jeso ba ko Galilea koe xgaa-xgaa  
\r (Lk 4:42-44)  
\p
\v 35 Kaisa ntcùúkg'ai cgoa, qanega i ntcùú u kam kò Jeso ba tẽe a c'ẽem qgáìm nqooa hãam koe qõò, a ba a síí gaa koe còrè.  
\v 36 Xu kò Simone ba hẽé naka gam cgoa kò hãa xu khóè xu hẽéthẽé xùri Me.  
\v 37 A xu a ẽe xu ko hòò Me ka bìrí Me a máá: “Wèém khóè ba ko qaa Tsi,” témé.  
\v 38 Me bìrí xu a máá: “Hààn xae cúùse hãa xu x'áé-coa xu koe qõò, nakar gha nxãasega gaa koe thẽé síí xgaa-xgaa; gaan domkagar hààraa hãa ke,” témé.   
\p
\v 39 Me kò wèém Galileam koe qõòa te, a gane di xu còrè-nquu xu koe Nqarim di kg'uian xgaa-xgaa, a dxãwa tc'ẽean xhàiagu.   
\s1 Jeso ba ko lepero dis tcìì sa tsàaram khóè ba kg'õèkagu  
\r (Mt 8:1-4; Lk 5:12-16)  
\p
\v 40 Me kò lepero dis tcìì sa tsàaram khóè ba hàà cgae Me, a hàà qgom-tsi-quri a còrè Me a máá: “Tc'ẽe Tsi kòo ne, Tsi ga kúrú ter q'ano,” témé.  
\v 41 Me kò Jeso ba thõò-xama máá me, a tchoanà tshàu a qgóó me, a bìrí me a máá: “Gatàr ko ma tc'ẽe, ke q'ano,” témé.  
\v 42 Kas kò tcììs lepero di sa kúúga kaà cgae me, me q'ano.  
\v 43 Me kò Jeso ba qarika x'áè me, a ba a tcg'òó mem qõò,  
\v 44 a bìrí me a máá: “Q'ãa, naka táá cúí khóè ga c'ẽe gúù ga bìrí guu! Igaba méé tsi qõò naka síí peresitim koe x'áíse, naka tsia tsari q'ano-q'anosean domka síí dàòa-mááku zi tcg'òó, ncẽem kò Moshe x'áèa hãa zi, x'áís iise khóè ne koe,” témé.  
\v 45 Igabam kò gaam khóè ba tcg'oa a qõòa te a ba a tshoa-tshoa a wèé za ga nxàe e. Me kò gaas gúùs domka Jeso ba tààè, x'áéan q'oo koem gha kgoarasea hãase qõòa tean ka, igabagam ko nqoo-nqoosa zi qgáì zi koe hãa. Ne kòo khóè ne \add qanega\add* wèé za guu a hàà cgae Me.   
\c 2  
\s1 Jeso ba ko nqo̱ara hãam khóè ba kg'õèkagu  
\r (Mt 9:1-8; Lk 5:17-26)  
\p
\v 1 Cg'orò xu cáḿ xu qãá q'oo koem kò Jeso ba gaicara Kaperenaume koe síí, ne kò khóè ne x'áé koem hàna hãa sa kóḿ.  
\v 2 Ka ne kò káí ne khóè ne gaa koe xg'aea, i kò kòm̀ ga káà a, nquu-kg'áḿ koe ga igaba, Me kò \add Nqarim dim\add* kg'ui ba xgaa-xgaa ne.  
\v 3 Ka xu kò 4 xu khóè xu hàà, khóèm nqo̱ara kò hãa ba ko qgóóa mááku a óágara xu.  
\v 4 Eẽ xu ko Gam koe úúa ba ka tààè, khóè ne di káí-q'ooan ka, ka xu kò nxãaska ẽem kò Jeso ba hànam qgáìm di tchànoan cgoa nquum tco̱be chúrù, a xu a ẽem khóèm nqo̱ara kò hãam kò xòóèam tcoà ba qám̀. \fig Nqo̱ara hãam khóè ba ko nquum tco̱be koe guu a Jesom koe xòó a óágaè.|src="LB00305.tif" size="col" ref="2:1-4" \fig*  
\v 5 Eẽm ko Jeso ba gaxu di dtcòm̀an bóò kam kò nqo̱ara hãam khóè ba bìrí a máá: “Tiri cóáè, chìbia tsi tsi qgóó mááèa,” témé.   
\p
\v 6 Xu kò x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu gaa koe ntcõóa-ntcõe, a ko tcáóa xu q'oo koe tc'ẽe a ko máá:  
\v 7 “Dùúska ba koáé ncẽem khóè ba ncẽeta mééa máá? \add Nqari ba\add*m ko cóè! Dìí ba ga khóèan chìbian gaan di qgóóa máá, Nqarim cúí Me e ka?” ta tc'ẽe.   
\p
\v 8 Me kò Jeso ba qháése gatà xu ma tcáóa xu koe tc'ẽea hãa sa bóò, a ba a tẽè xu a máá: “Dùús domka xao ko ẽe zi gúù zi tcáóa xao q'oo koe tc'ẽea máá?  
\v 9 Ndaka nea thamkaà? Khóèm nqo̱ara hãa ba bìrí a máá: ‘Chìbia tsi tsi qgóó mááèa,’ témé, kana máá: ‘Tẽe naka tsarim tcoà ba séè naka tsia qõò,’ témé saa?  
\v 10 Igabar gha x'áí xao o, xao gha nxãasega q'ãa, Khóèm dim Cóá ba nqõókg'ai koe qarian úúa hãa sa, khóèa nem gha chìbian qgóóa máá di i,” témé. A ba a nqo̱ara hãam khóè ba bìrí a máá:  
\v 11 “Bìrí tsir ko a ko máá: tẽe naka tsarim tcoà ba séè naka x'áéa tsi koe dìbi,” témé.   
\p
\v 12 Me \add kúúga\add* qháése tẽe a ba a gam dim tcoà ba séè, a wèé ne khóè ne cookg'ai koe tcg'oa, ne wèé ne khóè ne are, a ne a Nqari ba dqo̱m̀ a máá: “Ncẽeta iis gúù sa ta qanega bóò ta ga hãa,” témé.   
\s1 Jeso ba ko Lefi ba tcii  
\r (Mt 9:9-13; Lk 5:27-32)  
\p
\v 13 Me Jeso ba gaicara tshàam qàe koe síí, ne kò káí ne khóè ne hàà cgae Me, Me tshoa-tshoa a xgaa-xgaa ne.  
\v 14 Eẽm ko gaa koe guu kam kò Lefi ba bóò, Alefaiom dim cóá ba, me marian ko séèa xg'ae-xg'aeèm nquum koe ntcõóa-ntcõe. Me bìrí me a máá: “Xùri Te,” témé. Me tẽe a xùri Me.   
\p
\v 15 Eẽm Jeso ba hãa a ko Lefim dim nquum koe tc'õó, ka i kò káí mari xg'ae-xg'ae-kg'aoan hẽé naka chìbi-kg'aoan hẽéthẽé tc'õó cgoa Me, Gabá hẽé naka Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu hẽéthẽé cgoa; káí ne khóè nea kòo xùri Me khama.  
\v 16 Eẽ xu kò x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu Farasai di xu bóò Me mari xg'ae-xg'ae-kg'ao xu hẽé naka chìbi-kg'aoan hẽéthẽé cgoa ko tc'õó, ka xu kò Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu tẽè a máá: “Dùús domka ba ko mari xg'ae-xg'ae-kg'aoan hẽé naka chìbi-kg'aoan hẽéthẽé cgoa tc'õóa máá?” témé.   
\p
\v 17 Eẽm ko Jeso ba ncẽe sa kóḿ kam kò máá: “Eẽ tsàa tama ne khóè nea naakan qaa tama, igaba ẽe ko tsàa ne ko qaa a. Tchàno ne khóè ner gha hàà tcii kar hàà tama, igabar hààraa, hààr gha chìbi-kg'ao ne tcii ka,” témé.   
\s1 Jeso ba ko tc'õoan carasean ka tẽèè  
\r (Mt 9:14-17; Lk 5:33-39)  
\p
\v 18 Nxãaska xu kò Johanem di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu hẽé naka Farasai xu di xu hẽéthẽé tc'õoan carase. Ne kò c'ẽe ne khóè ne Jeso ba síí cgae a tẽè Me a máá: “Dùús domka xu ko Johanem di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu hẽé naka Farasai xu di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu hẽéthẽé tc'õoan carasea máá, igaba xu Tsari xu xgaa-xgaase-kg'ao xu tc'õoan carase tama?” témé.   
\p
\v 19 Me Jeso ba xo̱a ne a máá: “Séè-kg'aom kò gam di ne cg'áè-kg'ao ne cgoa hãa ne nea gha ntama tc'õoan carase? Eẽm séè-kg'aom ko qanega gane cgoa hãa x'aè ka ne cuiskaga tc'õoan carasea hãa tite.  
\v 20 Igabam gha x'aè ba hàà, ẽem gha ko séè-kg'ao ba gane koe séèa tcg'òóè ba; gaam cáḿ ka ne gha nxãaska tc'õoan carase.   
\p
\v 21 “Cúí khóè ga káà a, ka̱bam qgáí ba gha ncìím cgoa nqàba a; gatà i kòo hẽé nem gha ka̱bam qgáí ba ncìím koe tòàra tcg'oa, si gha tòà sa càùse.  
\v 22 Gataga i khóèan káà a, ka̱ba gõéan gha ncìí zi khòo dtcòbè zi koe qg'oe e. A ncẽè gatà i kòo hẽé ne i gha gõéan dtcòbè zi tòà, i gha gõéan ntcã̱a, zi dtcòbè zi tòàra q'aase. Igaba méé i ka̱ba gõéan ka̱ba zi khòo dtcòbè zi koe qg'oeè,” tam méé.   
\s1 Sabata dim cáḿ dis tẽè sa  
\r (Mt 12:1-8; Lk 6:1-5)  
\p
\v 23 C'ẽem cáḿ Sabata dim kam kò Jeso ba ko mabere di xu xhárà xu xg'aeku koe qõò, xu Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu tshoa-tshoa a ko maberean di tcúúan tcuù.  
\v 24 Xu Farasai xu bìrí Me a máá: “Bóò, dùúska xu ko Sabata dim cáḿ ka x'áèan koe kgoara mááè tama sa kúrúa máá?” témé.   
\p
\v 25 Me bìrí xu a máá: “Qanega xao gáé nxárá ta ga hãa Dafitem xg'ao kúrús ka? Eẽ xu kò gabá hẽé naka gam ka c'ẽea xu hẽéthẽé xàbà hãa a kòo c'ẽe gúùan tcào ka xu kò kúrú sa.  
\v 26 Nqarim dim nquum koem kò ma tcãà sa, Abitarem kò kaiam peresiti ba ii x'aè ka, a ba a gam ka c'ẽea xu cgoa ts'ee-ts'eekg'aièa péréan tc'õó, ncẽe peresiti xu ka cúí ko tc'õóè e, ncẽe gabá hẽé naka ẽe hãa cgoa mea xu hẽéthẽé kò tc'õóan gaan di kgoara mááè tama a,” témé.   
\p
\v 27 A bìrí xu a máá: “Sabata dim cáḿ ba khóèan kúrúa máàèa, i khóèan Sabata dim cáḿ ba kúrú máàè tama.  
\v 28 Khamam Khóèm dim Cóá ba Sabata dim cáḿ koe ga igaba X'aiga Me e,” témé.   
\c 3  
\s1 Khóèm nqo̱ara tshàua ba  
\r (Mt 12:9-14; Lk 6:6-11)  
\p
\v 1 Me kò gaicara còrè-nquum koe síí tcãà. Me kò nqo̱ara tshàua hãam khóè ba gaa koe hãa.  
\v 2 Xu kò Farasai xu xaèa kg'ónò Me, a bóò Sabata dim cáḿ kam gha gaam khóèm ẽe nqo̱ara tshàua hãa ba qãèkagu sa, nxãasega xu gha chìbi-chibi Me ka.  
\v 3 Me kò ẽe nqo̱ara tshàua hãam khóè ba bìrí a máá: “Tẽe naka tsia síí khóè ne cookg'ai koe téé,” témé.   
\p
\v 4 Me kò bìrí xu a máá: “Sabata dim cáḿ ka sa kháé ndaka sa kgoaraèa: qãèan kúrú saa kana cg'ãèan kúrú saa, khóè ba kg'õèkagu saa kana cg'õo me saa?” témé. Igaba xu kò kg'ama nqoo.  
\v 5 Me kò xgóàse bóò ne, a ba a gane di qari tcúúan ka thõò-tcaoa hãase khóè ba bìrí a máá: “Tchoanà tshàua tsi,” témé. Me kò khóè ba tshàua ba tchoanà, i tshàua ba ka̱bise a qãè.  
\v 6 Xu kò Farasai xu tcg'oa, a xu a \add x'aigam\add* Herotem di xu tséé-kg'ao xu cgoa xg'ae a qg'áìku, nta xu gha ma Jeso ba cg'õo sa.   
\s1 Jeso ba ko tshàam qàe koe káí ne khóè ne kg'õèkagu  
\p
\v 7-8 Jeso ba kò Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu cgoa tshàam koe síí, ne kò káí ne khóè ne Galilea koe guu a xùri Me. Eẽ ne ko wèé zi ẽem kòo kúrú zi kóḿ, ka ne ko káí ne khóè ne Jutea koe hẽé, naka Jerusalema koe hẽé, naka Itumea koe hẽé, naka Jorotane ka ncìí za hẽé, naka Ture koe hẽé naka Sitone koe hẽéthẽé guu a hàà cgae Me.  
\v 9 Me Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu bìrí xu dxòro ba kg'ónòa máá Me, khóè ne dis xg'aes domka, táá ne gha nxãasega qãea cg'õo Me ka.  
\v 10 Káí ne khóè nem kò kg'õèkagua hãa, khama ne kòo ẽe kò tcììa hãa ne dqùria síí, síí ne gha qgóó Me ka.  
\v 11 Eẽ ne kòo cg'ãè tc'ẽean ka tcãà cgaeèa ne bóò Me ne ne ko cg'áé a q'au a máá: “Nqarim di Tsi Cóá Tsi i,” témé.  
\v 12 Me kaisase dxãwa tc'ẽean dqàè, táá i gha c'ẽe ne bìrí dìím ii sa ka.   
\s1 Jeso ba ko 12 xu xgaa-xgaase-kg'ao xu nxárá tcg'òó  
\r (Mt 10:1-4; Lk 6:12-16)  
\p
\v 13 Me Jeso ba xàbì ba q'ábà qaò, a ba a Gam ko tc'ẽe xu tcii, xu Gam koe hàà.  
\v 14 Me 12 xu nxárá tcg'òó a x'áè úú-kg'ao\f + \fr 3:14 \fk x'áè úú-kg'ao - \ft Gerika sa ko “apostolo” témé.\f* xu ta ma tcii xu, Gam cgoa xu gha hãa ka, a xu a tsééè a Nqarim di kg'uian qõòkagu,  
\v 15 a dxãwa tc'ẽean xu gha xhàiagu di qarian máàè.   
\p
\v 16 Ncẽe xua kò: Simonem ncẽem kò Petere ta ma tcii ba hẽé,  
\v 17 Sebetem ka cóásem Jakobo ba hẽé, naka Jakobom ka qõesem Johane ba hẽé (ncẽem kò Boaneregese dis cg'õè sa máà tsara; ncẽes cg'õè sa kòo máá: ‘Túú tebean di tsara cóá tsara a,’ témé),  
\v 18 Anterea ba hẽé, naka Filipi ba hẽé, naka Baretolomaio ba hẽé, naka Mataio ba hẽé, naka Tomase ba hẽé, naka Alefaiom ka cóásem Jakobo ba hẽé, naka Tadaio ba hẽé, naka Simonem (ncẽe kò tòókuan x'ãà máá ba) hẽé,  
\v 19 naka Jutase Isekariotem (ncẽe kò khóè ne tshàu q'oo koe tcãà Me ba) hẽéthẽé xu u.   
\s1 Jeso ba ko Belesebulem ka xgaa-xgaa  
\r (Mt 12:22-32; Lk 11:14-23; 12:10)  
\p
\v 20 Me nxãaska Jeso ba \add dìbi a síí\add* nquum q'oo koe tcãà. Ne gaicara káí ne khóè ne xg'ae, xu Gabá hẽé naka Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu hẽéthẽé péréan tc'õó ka tààè.  
\v 21 Eẽ ne ko Gam x'áé di ne ncẽe sa kóḿ, ka ne ko síí tceea tcg'òó Me, tc'ẽea ba nxana hãa, ta ne kò tc'ẽea hãa khama.   
\p
\v 22 Xu kò x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu Jerusalema koe kò guua hãa xu hàà máá: “Belesebulem kam hãa cgaeèa, a ko dxãwa tc'ẽean dim x'aigam cgoa dxãwa tc'ẽean xhàiagu,” témé.   
\p
\v 23 Me Jeso ba tcii ne, a sere-sere zi cgoa kg'ui cgoa ne, a máá: “Ntama ba ga ma satana ba c'ẽem satana ba xhàiagu?  
\v 24 X'aian kò q'aa-q'aasea hãa ne i cuiskaga ẽe x'aian hãa tite.  
\v 25 X'áém kò gataga q'aara hãa nem cuiskaga ẽem x'áé ba hãa tite.  
\v 26 A ncẽè satanam kò cúía ntcoeku cgoase a q'aara hãa nem cuiskaga tééa hãa tite, igabam ko chõò-q'oos koe síí.  
\v 27 Igabam c'ẽem khóè ba cuiskaga qarim khóèm dim nquum koe tcãà, naka gam di zi gúù zi ts'ãà hãa tite, kg'aia méém ẽem khóèm qari ba qáéa ntcòo. Nxãaska cúígam gha nquua ba q'oo koe tcãà a gam di zi gúù zi ts'ãà.  
\v 28 Tseegukar ko bìrí tu u: Khóè ne gha wèé chìbia ne koe hẽé naka wèé cg'ãè kg'uian kg'áḿ q'ooa ne koe ko tcg'oa koe hẽéthẽé qgóóa mááè.  
\v 29 Igaba ẽe ko Tcom-tcomsam Tc'ẽem ka cg'ãèse kg'ui nea chõò tamase qgóóa-máákuan hòò tite, igaba ne chõò tamase chìbiga ne e,” tam méé.  
\v 30 “Cg'ãè tc'ẽea nem úúa,” ta ne mééa domkam Jeso ba ncẽeta mééa.   
\s1 Jesom di ne qhàò ne  
\r (Mt 12:46-50; Lk 8:19-21)  
\p
\v 31 Jesom ka xõò sa hẽé naka qõese ga xu hẽéthẽéa kò hàà, a hàà tchàa koe téé, a c'ẽem khóè ba tséé, me síí Jeso ba tcii.  
\v 32 Ne kò káí ne khóè ne ntcõóa nxa̱ma-nxa̱ma Mea hãa khama ne máá: “Bóò, saò sa hẽé naka Tsáá qõe ga xu hẽéthẽéa tchàa za tẽe a ko dtcàrà kg'ui cgoa Tsi ne gha sa,” témé.   
\p
\v 33 Me xo̱a ne a máá: “Tiris xõò sa dìí saa, xu Tíí qõe ga xu dìí ga xua?” témé.  
\v 34 Me ẽe kò ntcõóa nxa̱ma-nxa̱ma Mea ne ntcáà, a ba a máá: “Ncẽea Tiris xõòs ga si i, a Tíí qõe ga xu xu u.  
\v 35 Wèém khóèm ẽe ko Tirim Nqarim nqarikg'ai koe hànam ko tc'ẽe sa kúrú ba Tíí qõem ga me e, a Tíí qões ga si i, a gataga Tiris xõòs ga si i,” tam méé.   
\c 4  
\s1 Xhárà-kg'aom dis sere-sere sa  
\r (Mt 13:1-9; Lk 8:4-8)  
\p
\v 1 Me gaicara tshoa-tshoa a tshàam qàe koe xgaa-xgaa. Si kò kaias xg'ae sa qàea ba koe hãa, Me dxòrom q'oo koe tcãà a tshàam qàe koe síí ntcõó, si kò wèés xg'ae sa tshàam-kg'áḿ koe góḿankg'ai koe téé-tẽe.  
\v 2 Me káí zi gúù zi xgaa-xgaa ne sere-sere zi cgoa, a ba a Gam di xgaa-xgaan koe máá:   
\p
\v 3 “Komsana méé tu. Xhárà-kg'ao ba kò qõò a síí xhárà.   
\m
\v 4 Eẽm ko xhárà ka i kò c'ẽe cgùrian dàòm qàe koe tcheè, zi tsa̱rá zi hàà tc'õó o.   
\m
\v 5 I c'ẽe cgùrian nxõ̱á-kg'ai di qgáìan koe tcheè, ncẽe káí góḿan kò káà a koe. I kò kúúga qháése tso̱m, góḿa ne kò kaisa tama khama.  
\v 6 Eẽs ko cáḿ sa qaò ka i ko gaa tso̱man dào, a i a kò to̱be ga i kò úú tama khama nqa̱i.   
\m
\v 7 I c'ẽe cgùrian dxàman hàna qgáì koe tcheè, i dxàman kai, a chúú-chuu u, i táá tc'õoan kúrú.   
\m
\v 8 I c'ẽe cgùrian qãè góḿan koe tcheè, a i a tc'õoan kúrú, ẽe i ko qhúí a ko kai ka i c'ẽean 30 khama noo, i c'ẽean 60 khama noo, i c'ẽean 100 khama noo tc'õoan kúrú. \fig Cgùrian ko xháràm khóè ba|src="LB00094.tif" size="col" ref="4:1-9" \fig*   
\p
\v 9 Me Jeso ba máá: “Eẽ tceean úúa hãa ba méém kóḿ,” témé.   
\s1 Jesom ko dùús domka sere-sere zi ka kg'ui sa  
\r (Mt 13:10-17; Lk 8:9-10)  
\p
\v 10 Eẽm cúía hãa ka xu kò 12 xu xgaa-xgaase-kg'ao xu hẽé naka c'ẽe ne ẽe kò gaa koe hãa ne hẽéthẽé sere-sere zi ka tẽè Me.  
\v 11 Me kò bìrí ne a máá: “Gatua máàèa, chóm̀sea zi kàa zi Nqarim di x'aian di zi tu gha q'ãa sa. Igaba gane ẽe tchàa za hãa ne koe i ko wèé gúùan ga sere-sere zi cgoa nxárá xg'aeè.  
\v 12 Nxãasega  
\q1 ‘ne gha wèé x'aèan kaga bóò  
\q1 igaba ne bóòa q'ãa tite ka.  
\q1 A ne a gha wèé x'aèan kaga kóḿ  
\q1 igaba ne kóḿa q'ãa tite,  
\q1 Nqarim koe ne ko ka̱bise  
\q1 a qgóóa mááè ne cúí ga a gha ii.’”   
\p
\v 13 Me bìrí ne a máá: “Ncẽes sere-sere sa tu gáé kóḿa q'ãa tama? Kháé tu gha nxãaska c'ẽe zi sere-sere zi ntama kóḿa q'ãa?   
\m
\v 14 Xhárà-kg'ao ba ko kg'ui ba xhárà.   
\m
\v 15 C'ẽè ne khóè nea dàòm qàe koe kò tcheèa hãa cgùrian khama ii, ncẽe kg'uim xháràèa koe. Eẽ ne ko kóḿ me kagam ko kúúga satana ba hàà, a hàà kg'uim ẽe gane koe xháràèa hãa ba séèa tcg'òó.   
\m
\v 16 Ne c'ẽe ne khóè ne nxõ̱án hàna qgáì koe kò tcheèa hãa cgùrian khama ii. Nxãa nea ncẽe kg'ui ba ne ko kóḿ ne ko kúúga qãè-tcaoan cgoa hààkagu me ne e,  
\v 17 igaba ne káà to̱be ne e \add khama\add* ne ko xòm̀ x'aè séè a hãa, a ne a ẽe i ko kg'uim domka xháéa ne kana xgàrakuan hàà ne ne ko qháésega cg'áé.   
\p
\v 18 “C'ẽe ne khóè nea ẽe dxàman koe tcheèa hãa cgùrian khama ii. Gane ẽe kg'ui ba kóḿa ne ne e,  
\v 19 igaba kg'õès di zi xháé zi hẽé, naka qguù sa ncàm̀an hẽé, naka c'ẽe zi gúù zi ncóóan hẽéthẽéa kò tcãà cgae ne, a kg'ui ba chúú-chuu, me táá tc'áróan kúrú.   
\p
\v 20 “C'ẽea ne qãè góḿan koe kò xháràèa cgùrian khama ii. Nxãa ne ko kg'ui ba kóḿ a ne a ko dtcòm̀a mááse me, a ne a ko tc'áróan kúrú, i c'ẽean 30, i c'ẽean 60, i c'ẽean 100 ne ne e.”   
\s1 X'áà-x'aa-kg'ai cgoa dis gúùs dis sere-sere sa  
\r (Lk 8:16-18)  
\p
\v 21 Me bìrí ne a máá: “Dìína ga x'áà-x'aa-kg'ai cgoa dis gúù sa gàbas cgoa xoaba-kg'ai, kana kgàrom dòm̀ q'oo koe tòó? Tseeguan kagas gha téé-q'ooa sa koe tòóè!  
\v 22 Wèés gúùs ẽe chóm̀sea hãa sa gha x'áíse, si gha ẽe qàbi-kg'aièa hãa sa, xgòre-kg'aiè khama.  
\v 23 Khóèm ẽe tceean úúa hãa ba méém kóḿ,” témé.   
\p
\v 24 Me bìrí ne a máá: “Qãèse tu komsana! Eẽ tsi tcg'òóa hãas tc'ãò-tc'ão sa gaas máàè tsi ghas ga si i, a tsi a gha gataga càùa mááè si.  
\v 25 Wèém khóèm ẽe úúa hãa ba gha káían mááè. Me gha ẽe gúù úú tama ba, ẽem úúa hãa gúù-coan ga séè cgaeè khama,” tam méé.   
\s1 Tso̱mkom cgùrim dis sere-sere sa  
\p
\v 26 A ba a máá: “Nqarim di x'aia nea ncẽeta ii: ‘Khóèm góḿan koe cgùri ba xhárà hãam khama i ii,  
\v 27 ncẽe ko ntcùú ka x'óm̀ a ko koaba ka tẽe, me cgùri ba ko cúíaga kai, gam c'úùa hãase.  
\v 28 Góḿ ba kò cúíga kg'ama tc'õoan kúrú: kg'aiam ko tso̱m a qhúí, a ba a kai, a x'õàn kúrú, i x'õàn tc'áróan kúrú.  
\v 29 Eẽ i ko tc'õoan x'ãé kaga i ko tcuùè, tcuù di x'aè ne hààraa khama,’” tam méé.   
\s1 Mosetara dis hìis di cgùrian dis sere-sere sa  
\r (Mt 13:31-32, 34; Lk 13:18-19)  
\p
\v 30 A ba a máá: “Nqarim di x'aia nea gha dùús cgoa nxárá xg'aeè, kana dùútsa sere-seres cgoa ia gha nxárá xg'aeè?  
\v 31 Mosetara \add dis hìis\add* dim cgùrim khama i ii. Ncẽè cgùrian kò ko góḿan koe xháràè nem wèé cgùrian nqõómkg'ai di kaga cg'áré me e.  
\v 32 Igaba ẽem kò xháràè nem ko tso̱m, a kaias hìis xhárà di sa kúrú, a kaia nxã̱an kúrú, i gha nqarikg'ai di tsa̱rán hàà gas di sóm̀an koe nquuan kúrú,” tam méé.   
\p
\v 33 Jeso ba kò káí zi sere-sere zi tséékagu, a kg'ui ba bìrí ne tc'ãò-tc'ãos ẽe gane ko kóḿa q'ãas cgoa.  
\v 34 Táám kò cúí gúù ga gane cgoa kg'ui, sere-serean tséékagu tamase, igabam ko Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu cgoam kò cúía hãa ka wèés gúù sa qãèse bìrí xu.   
\s1 Jeso ba ko tc'ãá ba téékagu  
\r (Mt 8:23-27; Lk 8:22-25)  
\p
\v 35 Me gaam cáḿ ẽem dim dqòam ka bìrí xu a máá: “Hàà naka xae c'ẽem xòèm tshàam dim za tchoaba,” témé.   
\p
\v 36 Xu kò khóè ne gaa koe qaù, a xu a ẽem kò hãam dxòrom q'oo koe tcãà, zi kò gataga thẽé c'ẽe zi dxòro zi gaa koe hàna.   
\p
\v 37 Me kò kaiam tc'ãá ba tẽe, i tshàam di qhonèan qùbise a dxòrom q'oo koe tcãà, me dxòro ba cg'oè ka hẽé.  
\v 38 Igabam kò Jeso ba dxòrom kháó koe hàna, a tcgábí ba dcãa a x'óm̀a xõe. Xu ghùi Me, a máá: “Xgaa-xgaa-kg'ao Tseè, tom̀ xae ko igaba i gáé Tsáá koe gúù méé tama?” témé.   
\p
\v 39 Me tẽe a ba a tc'ãá ba dqàè a tshàa ba bìrí a máá: “Nqoo naka kgàe!” témé. Me tc'ãá ba téé, si kò kaisas nqoo sa xóé.   
\p
\v 40 Me tẽè xu a máá: “Dùús domka xao ma q'aea? Dtcòm̀an xao gáé úú tama?” témé.   
\p
\v 41 Xu kaisase q'áò, a xu a tẽèku a máá: “Dùútsa khóè ba gáé ncẽe ba? Tc'ãán ga hẽé naka tshàan ga hẽéthẽé ka ko komsanaè ba?” témé.   
\c 5  
\s1 Jeso ba ko dxãwa tc'ẽean úúam khóè ba qãèkagu  
\r (Mt 8:28-34; Lk 8:26-39)  
\p
\v 1 Xu tshàa-dxoom ka c'ẽe xòèa ba za tchoaba, Gerase ne dim nqõóm xòè koe.  
\v 2 Eẽm ko Jeso ba dxòrom koe tcg'oa, kam ko cg'ãè tc'ẽean kò úúa hãam khóèm cgoa xg'ae, tc'ám̀ zi xòè koe kò guua hãa ba.  
\v 3 Tc'ám̀ zi koe kò x'ãèa hãa ba, ncẽe khóè ne kò qáéa ba ka tààèa hãa ba, qano di xu tau xu cgoa ga igaba.  
\v 4 Káí-kg'aisem kò ko tshàua ba koe hẽé naka nqàrèa ba koe hẽéthẽé qano cgoa qáéa ntcòoè, igabam kò ko qhòm m, a ba a nqàrè di qanoan khõà q'aa. Cúí khóè ga kò káà a ncèè me i ga di qarian kò úúa hãa a.  
\v 5 Ntcùú ba hẽé naka koaba ba hẽéthẽém kò ko tc'ám̀ zi hẽé naka xàbì xu koe hẽéthẽé q'aua te, a ko nxõ̱án cgoa thõò-thõose.   
\p
\v 6 Eẽm ko Jeso ba nqúù ga ii a ko bóò, kam kò qgóéa síí, a síí cookg'aia ba koe qo̱m̀,  
\v 7 a kaisase q'au a máá: “Jesoè, kaisase tc'ámáka hànam Nqarim di Tsi Cóá Tseè, dùú sa Tsi ko tíí cgoa tc'ẽe? Nqarim cgoa ra ko gaìse Tsi a ko máá, táá xgàra te guu,” témé.  
\v 8 Me Jeso ba bìrí me a máá: “Ncẽem khóèm koe tcg'oa, tsáá cg'ãè tc'ẽe tseè!” témé.   
\p
\v 9 Me nxãaska Jeso ba tẽè me a máá: “Cg'õèa tsi dìía?” témé. Me máá: “Cg'õèa te Milione e, káí xae e khama,” témé.  
\v 10 Me kaisase Jeso ba dtcàrà, táám gha ẽem qgáìm koe xhàiagu xu ka.   
\p
\v 11 Káí zi xgùu zia kò xàbìm dxùukg'ai koe hãa a ko dxòó.  
\v 12 Ka i ko dxãwa tc'ẽean Jeso ba dtcàrà a máá: “Xgùuan dis xg'aes koe tsééa úú ta a, kgoara máá ta a naka ta gaan koe tcãà,” témé.  
\v 13 Me cg'ãè tc'ẽean kgoara máá i tcg'oa, a i a síí xgùuan koe tcãà, i ẽe xgùuan ncẽe kò 2,000 khama noo o, kari-karisea xõa a síí tshàam koe tcãà a tom̀.   
\p
\v 14 Eẽ kòo xgùuan kòre xu khóè xua kò bèe a qgóé a síí x'áé-dxooan koe hẽé naka x'áé-coa xu koe hẽéthẽé xàà a. Ne kò khóè ne ẽe kúrúsea hãa sa hàà bóò.  
\v 15 Eẽ ne ko Jesom koe hàà ka ne kò ẽe kò dxãwa tc'ẽean úúa hãam khóè ba bóò, me gaa koe ntcõóa-ntcõe, a qgáían ha̱na, i tc'ẽea ba qãè e, ka ne kò q'áò.  
\v 16 Gane ẽe kò ẽe kúrúsea hãa sa bóò ne kò dxãwa tc'ẽean kò úúam khóèm koe hẽé naka xgùuan koe hẽéthẽé kúrúsea hãa sa khóè ne bìrí.  
\v 17 Ne tshoa-tshoa a Jeso ba dtcàrà, gane dim nqõóm koem gha tcg'oa sa.   
\p
\v 18 Eẽm ko Jeso ba dxòrom koe tcãà kam kò ẽe kò dxãwa tc'ẽean ka tcãàèa hãam khóè ba Gam cgoam gha qõò sa dtcàrà Me.  
\v 19 Igabam kò Jeso ba táá kgoara máá me Gam cgoa qõòa ne, a bìrí me a máá: “Dìbi x'áéa tsi koe, tsari ne khóè ne koe, naka tsia síí X'aigam nta noose kúrú máá tsia hãa sa hẽé naka nta noosem thõò-xama máá tsia hãa sa hẽéthẽé ka bìrí ne,” témé.   
\p
\v 20 Me kò khóè ba wèé xu x'áé-dxoo xu ẽe kò Dekapolise koe hãa xu koe qõòa te a Jesom gam koe kúrúa hãa zi gúù zi kaisa zi ka tshoa-tshoa a khóè ne bìrí, ne wèé ne khóè ne are.   
\s1 Jairom ka cóáse sa hẽé naka khóès Jesom dim qgáí ba kò qgóó sa hẽéthẽé e  
\r (Mt 9:18-26; Lk 8:40-56)  
\p
\v 21 Eẽm ko Jeso ba dxòrom cgoa tshàam ka ncìí za ka xòèa ba koe tchoaba, ka ne kò káí ne khóè ne Gam koe xg'ae, Me kò tshàam dxùukg'ai koe téé-tẽe.  
\v 22 Me kò c'ẽem khóèm, còrè-nquum di xu tc'ãà-cookg'ai xu ka c'ẽe ba hàà, Jairo ta kò ko ma tciiè ba, a ba a ẽem ko Jeso ba bóò ka nqàrè-kg'ama ba koe cg'áé.  
\v 23 A kaisase dtcàrà Me a máá: “Tiris cóás cg'áré sa x'oos qàe koe hãa, ke cgóm̀na hàà naka Tsia tshàua Tsi tòó cgae si nakas gha nxãasega qãè naka kg'õè,” témé.  
\v 24 Me tẽe a qõò cgoa me, ne káí ne khóè ne xùri Me, a ne a nco̱rú Me.   
\p
\v 25 Si kò thẽé c'ẽes khóès 12 kurian kò úúa hãa a ko xòm̀ x'aèse nxoean hòò sa hãa,  
\v 26 ncẽe kò káí kurian séè a ko naakan koe tsoòse sa, a kò wèé gúùan ẽes úúa hãa ga tséékagu, qãèkaguses gha ka, igabagas kò táá qãè, i kò gaas di tcììan càùse.  
\v 27 Eẽs ko Jesom ka kóḿ, kas kò káí ne khóè ne xg'aeku koe guu a hàà Jesom kháó koe tcãà, a sa a ẽem kò ha̱nam qgáím di xgáḿ-kg'aman qgóó.  
\v 28 Gas kas kò bìríse a máá: “Ncẽè Gam dim qgáí bar kòo qgóó ne cúígar gha qãè,” témé.  
\v 29 Si Gam dim qgáí ba qgóó, i kò gaa x'aè kaga gas di tcììan kaà, si cgáé-q'ooa sa koe xám̀ ncãas gas di tcììan koe tsoòè sa.  
\v 30 Me Jeso ba qarian ncãa tcg'oa cgae Me sa qháésega xam̀a q'ãa. A ba a ka̱bise khóè ne koe a máá: “Dìí na ncãa qgáía Te qgóó?” témé.  
\v 31 Xu Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu xo̱a Me a máá: “Khóè ne ma xg'ae cgae Tsia hãa sa Tsi ko bóò, igaba Tsi ko tẽè dìín qgóó Tsia hãa sa!” témé.  
\v 32 Me Jeso ba ntcáà, dìín ẽes gúù sa kúrúa hãa sam gha bóò ka.  
\v 33 Si nxãaska khóè sa ẽe kúrúse cgae sia hãa sa bóòa q'ãa, a sa a hàà nqàrè-kg'ama ba koe cg'áé q'áòan cgoa, a wèé tseeguan bìrí Me.  
\v 34 Me bìrí si a máá: “Tiri si cóá seè, sari dtcòm̀a nea qãèkagu sia, ke tòókuan cgoa qõò naka sia sari xháéan koe tcg'oa,” témé.   
\p
\v 35 Eẽm qanega hãa a ko khóè ne cgoa kg'ui, ka ne kò c'ẽe ne \add Jairom ncẽe kò\add* còrè-nquum dim tc'ãà-cookg'aim dim nquum koe kò guua hãa ne hàà, a ne a máá: “Tsáá xuù sa ncãa x'óó, ka tsia ko dùús domka xgaa-xgaa-kg'ao ba qanega xhõe-xhõea máá?” témé.  
\v 36 Igabam kò Jeso ba táá nqábé kg'uian ẽe kòo kg'uiè e, a ba a còrè-nquum dim tc'ãà-cookg'ai ba bìrí a máá: “Táá q'áò guu, kg'amaga méé tsi dtcòm̀,” témé.  
\v 37 A ba a kò táá c'ẽe khóè ga kgoara máá i xùri Me, Petere ba hẽé naka Jakobo ba hẽé naka Johanem Jakobom ka qõese ba hẽéthẽé xu ka oose.  
\v 38 Eẽ xu ko còrè-nquum dim tc'ãà-cookg'aim dim nquum koe síí tcãà, kam ko Jeso ba bóò zi gúù zi qãè tama, ne ko khóè ne q'aua kg'aeku a ko xo̱ò.  
\v 39 Me tcãà a síí bìrí ne a máá: “Dùús domka zia gúù zi qãè tama, tu ko kg'aeku, a ko xo̱ò? Cóá sa x'óó tama a x'óm̀a hãa ka,” témé.   
\p
\v 40 Igaba ne kò kg'ãè Me. Me wèéa ne ga tcg'òó, a ba a cóás ka xõò ba hẽé, naka xõò sa hẽé naka ẽe kò Gam cgoa hãa xu xgaa-xgaase-kg'ao xu nqoana xu hẽéthẽé séè a cóás kò hãa koe tcãà cgoa ne.   
\p
\v 41 Me tshàua sa koe qgóó si, a bìrí si a máá: “Talita kumi!” témé. Ncẽe sa ko máá: ‘Cóá seè, tẽe tar ko sáá ka méé,’ témé.   
\p
\v 42 Si gaa x'aè kaga cóá sa tẽe a sa a qõòa te (12 kuri si i kò ii). Eẽs ko ncẽe sa kúrúse ka ne kò kaisase are.  
\v 43 Me Jeso ba qarika q'ãa-q'ãa ne, táá ne gha cúí khóè ga ncẽes gúùs ka q'ãakagu sa. A ba a bìrí ne a máá: “C'ẽe gúù máà si nakas tc'õó,” témé.   
\c 6  
\s1 Jeso ba ko Nasareta koe xguìè  
\r (Mt 13:53-58; Lk 4:16-30)  
\p
\v 1 Jeso ba kò ẽem qgáì ba tcg'oaragu, a Gam dim x'áé-dxoom koe síí, xu kò Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu xùri Me.  
\v 2 Me kò Sabata dim cáḿ ka tshoa-tshoa a còrè-nquum koe xgaa-xgaa. Ne kò káí ne ẽe kò kóḿ Me ne kaisase are a máá: “Ncẽem khóè ba wèé zi ncẽe zi nda hòòa? Dùútsa tc'ẽe saa ncẽe Gam máàèa sa, ncẽem ko kaia tsééan are-aresa ga kúrú sa?  
\v 3 Kháé ncẽe ba gáé xom-kg'aom tama baa, Marias ka cóáse ba, Jakobo ba hẽé, Josefa ba hẽé, Jutase ba hẽé, naka Simone ba hẽéthẽé xu ka káímkhoe ba. Gam ka qõesea zi gáé gatá cgoa ncẽe koe hãa tama?” ta ne méé. A ne a bóòa xguì Me.   
\p
\v 4 Me Jeso ba bìrí ne a máá: “Porofiti ba wèé za ga tcommèam khóè me e, gam dim x'áé-dxoom koe hẽé naka gam di x'áéan koe hẽéthẽé cúí oose,” témé.  
\v 5 A ba a kò gaa koe táá are-aresa zi tséé zi kúrú, igabam kò kg'ama cg'orò ne khóè ne tsàà ko ne koe cúíga tshàua ba tòó, a kg'õèkagu ne.  
\v 6 Kaisasem kò area hãa, gane di dtcòm̀an úú tama domka.  
\p A ba a kò x'áé-coa xu koe qõòa te a xgaa-xgaa.   
\s1 Jeso ba ko 12 xu xgaa-xgaase-kg'ao xu tsééa tcg'òó  
\r (Mt 10:5-15; Lk 9:1-6)  
\p
\v 7 Me kò Jeso ba 12 xu xgaa-xgaase-kg'ao xu Gam koe tciia óá, a ba a tshoa-tshoa a cám̀-cám̀ tsééa tcg'òó xu, a cg'ãè tc'ẽean xhàiagu di qarian máà xu.  
\v 8 A ba a x'áè xu a máá: “Táá méé xao cúí gúù dàò q'oo di ga séèa mááse guu, igaba méé xao dqàbi hìim cúím gabá séè, naka táá péré kana dtcòbè ga séè guu, naka táá cúí mari ga qòè guu.  
\v 9 Igaba méé xao nxàbo, naka xaoa táá c'ẽe qgáí ga séèa mááse guu,” témé.  
\v 10 Gatagam kò thẽé bìrí xu a máá: “Eẽ xao ko tcãàm x'áém koe xao kòo qãèse hààkaguè, ne méé xao gaa koe x'ãè, naka xaoa nxãakg'aiga síí ẽem qgáì ba tcg'oara guu.  
\v 11 A ncẽè c'ẽe qgáì gaa kò qãèse hààkagu xao o tama, ne khóè ne komsana xao o tama, ne méé xao ẽem qgáìm koe nqàrèa xao di tsharàn qãè-qãe, naka xaoa tcg'oaragu me, nxãasegas gha ẽe sa ẽe ne khóè ne koe x'áí sa ii ka,” témé.   
\p
\v 12 Xu tcg'oa a xu a síí Nqarim dim kg'ui ba xgaa-xgaa, khóè ne méé ne gane di chìbian koe tcóóse di ba.  
\v 13 A xu a káí dxãwa tc'ẽean khóè ne koe xhàiagu, a káí ne khóè ne tsàako ne nxúìan cgoa tcgáù, a xu a qãèkagu ne.   
\s1 Johanem tcguù-tcguu-kg'aom dis x'oo sa  
\r (Mt 14:1-12; Lk 9:7-9)  
\p
\v 14 Me x'aigam Herote ba Jesom ka kóḿ, cg'õèa ba kò q'ãasea hãa khama. C'ẽe ne khóè nea kòo máá: “Johanem tcguù-tcguu-kg'ao Me e. X'ooan koem tẽea! Gaa domka i ko ncẽe qarian are-aresa zi tséé zi di gam koe kúrúse,” témé.  
\v 15 Igaba ne kò c'ẽe ne máá: “Elija Me e,” témé, ne ko c'ẽe ne máá: “Porofiti Me e, c'ẽe xu porofiti xu ncìí x'aè di xu khamaga ma,” témé.  
\v 16 Igaba ẽem ko Herote ncẽe sa kóḿ kam kò máá: “Johanem, ncẽer kò q'ãe tcúúa hãa ba, x'ooan koe tẽèa hãa,” témé.   
\p
\v 17-18 Herote ba kò gam ka káíkhoem Filipim dis khóès Herotiase sa séèa hãa. Me kò Johane ba Herote ba bìría hãa a máá: “X'áèan koe tsi kgoara mááè tama, tsáá kíím dis khóè sa tsi ga kò séèa hãa sa,” témé. Khamam kò Herote ba \add c'ẽe khóèan\add* tsééa úú, síí i gha Johane ba qgóó, a qáé, a qáé-nquus koe tcãà ka.   
\p
\v 19 Herotiase sa kò Johane ba hòrea hãa, a kò cg'õo me kg'oana, igabagas kòo tààè.  
\v 20 Herote ba kò Johane ba q'áòa hãa, a kò nqáó-nqao mea hãa, tchàno a tcom-tcomsam khóè me e sam kò q'ana hãa khama. Eẽm kòo Johane ba kóḿ nem kò qãèse hãa tama, igabam kò komsana ba ncàm̀a hãa.   
\p
\v 21 Igabas kò qãèm x'aè ba hòò, me kò Herote ba ábà cáḿa ba ka gam di xu tc'ãà-cookg'ai xu kaia xu hẽé, naka ncõo-kg'ao xu di xu kaia xu hẽé, naka Galilea koe kò tc'ãà-cookg'aia xu khóè xu hẽéthẽé kõ̱è sa kúrúa máá.  
\v 22 Eẽs ko Herotiases ka cóáse sa tcãà a ko Herote ba hẽé naka kõ̱ès di xu cg'áè-khoe xu hẽéthẽé xu ko ntcãà máá kas ko Herote ba kaisase qãè-tcaokagu. Me x'aigam Herote ba cóá sa bìrí a máá: “Wèés gúùs ẽe si ga dtcàrà te sa dtcàrà te, máà si sir gha ke,” témé.  
\v 23 A ba a gaìses cgoa nqòòkagu si a máá: “Dùús wèés ẽe si gha dtcàrà te sar gha máà si, tiri x'aian di xòèan c'ẽea ga ii igaba,” témé.  
\v 24 Si xõòs koe síí a máá: “Dùú sa ra gha dtcàrà?” témé. Si xõò sa máá: “Johanem tcguù-tcguu-kg'aom dis tcúú sa dtcàrà,” témé.   
\p
\v 25 Si kò x'aigam koe kúúga ka̱bise a máá: “Johanem tcguù-tcguu-kg'aom dis tcúú sar ko gàbas q'oo koes tòóèa hãase dtcàrà,” témé.   
\p
\v 26 Me x'aiga ba kaisase tshúù-tcao, igabam kò gaìsean ẽem kò kúrúa hãa hẽé naka cg'áè-khoe ne hẽéthẽé domkam kò gam dim kg'ui ba ntcoean tc'ẽe tama.  
\v 27 A ba a kò cg'õo-kg'ao ba qháése x'áèan cgoa tsééa úú, síím gha Johanem dis tcúú sa óága ka. Me kò qõò a síí Johanem dis tcúú sa q'ãe, qáé-nquus koe.  
\v 28 A ba a gaas tcúú sa gàbas koe tòó a óá, a hàà gaas dxàe-coa sa máà si, si kò cóá sa séè a xõò sa máà si.  
\v 29 Eẽ xu ko gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu ẽe sa kóḿ, ka xu kò hàà tc'áróa ba séè, a síí tc'ám̀s koe kg'ónò o.   
\s1 Jeso ba ko 5,000 sa nqáéa ne khóè ne tc'õókagu  
\r (Mt 14:13-21; Lk 9:10-17; Jn 6:1-14)  
\p
\v 30 Xu kò x'áè úú-kg'ao xu Jesom koe ka̱bise, a hàà wèé zi gúù zi ẽe xu kò kúrú zi hẽé naka ẽe xu xgaa-xgaa hãa zi ka hẽéthẽé bìrí Me.  
\v 31 Igaba i kòo nxãaska káí khóèan hààku a ko qõòku, xu kò Jeso ba hẽé naka Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu hẽéthẽé táá tc'õó di x'aèan ga úú khamam kò bìrí xu a máá: “Hàà xao naka xae nqoo-nqoosam qgáìm koe qõò naka xaea síí cúía hãa naka xao gha nxãasega sãa,” témé.  
\v 32 Xu dxòrom cgoa qõò a xu a cúíaga nqoo-nqoosam qgáìm koe síí hãa.   
\p
\v 33 Ne káí ne khóè ne bóò xu, xu ko tcg'oa, ne dìí ga xu u sa bóòa q'ãa. Ka ne ko x'áé-dxoo xu koe guu a tshàam dxùukg'ai séè, a tc'ãà a nqàrèa ne ka gaa za qgóéa síí, a síí còoka hãa a qãà xu.  
\v 34 Eẽm ko Jeso ba dxòrom koe xõa kam ko kaias xg'ae sa bóò, a ba a thõò-xama máá ne, kòre-kg'ao ba úú tama zi ghùu zi khama ne kò ii khama. Me nxãaska tshoa-tshoa a káí zi gúù zi ka xgaa-xgaa ne.   
\p
\v 35 Eẽs ko cáḿ sa dqòara qõò ka xu ko Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu hàà cgae Me, a máá: “Ncẽem qgáì ba cúía hãam qgáì me e, i ncãa gataga dqòa,  
\v 36 ke khóè ne qõòa q'aakagu naka ne nxãasega cúùse nxa̱ma-nxa̱ma hãa xu x'áé xu koe hẽé naka x'áé-coa xu koe hẽéthẽé síí c'ẽe gúùan x'ámá mááse naka tc'õó,” témé.  
\v 37 Igabam kò xo̱a xu a máá: “Gaxao c'ẽe gúùan máà ne naka ne tc'õó,” témé. Xu bìrí Me a máá: “Kháé méé xae síí \add káí marian\add* 200 xu qano mari xu tséékagu naka pérén x'ámá máá ne naka ne tc'õó?” témé.  
\v 38 Me máá: “Nta noo pérén xao úúa? Qõò naka síí bóò,” témé. Xu síí bóò a máá: “5 xu péré xu hẽé naka cám̀ x'aù tsara hẽéthẽé e,” témé.   
\p
\v 39 Me Jeso ba bìrí xu xu wèé ne khóè ne xg'ae-coa zi cgoa ntcõókagu, tsã̱a dcãan kg'ai koe.  
\v 40 Ne xg'ae-coa zi 100 ne khóè ne di zi hẽé, naka 50 ne khóè ne di zi hẽéthẽé cgoa ntcõó.  
\v 41 Me \add ẽe xu\add* 5 xu péré xu hẽé naka x'aù tsara hẽéthẽé séè, a nqarikg'ai koe ghùi-kg'ai, a ts'ee-ts'eekg'ai i, a péréan khõá q'aa. A ba a xgaa-xgaase-kg'ao xu máà a, nxãasega xu gha khóè ne sama a ka. Me gataga x'aù tsara wèé ne khóè ne q'aa-q'aaa máá.  
\v 42 Ne kò wèéa ne ga tc'õó a ne a xg'ãà,  
\v 43 xu xgaa-xgaase-kg'ao xu ẽe ncãa tc'õóa qaùèan ka 12 xu q'ore xu péré-qàmàn hẽé naka x'aù-qàmàn hẽéthẽé di xu tcãà, xu cg'oè.   
\p
\v 44 Eẽ kò péréan tc'õó xu di xg'ae-q'ooa ne kò 5,000 khama noo xu khóè xu u.   
\s1 Jeso ba ko tshàam tc'amkg'ai koe náà qõò  
\r (Mt 14:22-33; Jn 6:15-21)  
\p
\v 45 Me Jeso ba qháése Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu chùi, xu dxòrom q'oo koe tcãà, Gam ka xu gha tc'ãà a Betesaida koe qõò ka, Gam qanega qaù a ko khóè ne qõòa q'aakagu ka.  
\v 46 Eẽm ko x'áè nea xg'ara kam ko xàbì ba q'ábà qaò a síí còrè.   
\p
\v 47 Eẽs ko cáḿ sa dqòa kam kò dxòro ba tshàam nqáè koe hàna, Me kò Gabá góḿankg'ai koe cúíse hàna.  
\v 48 Dxòro ba xu kò ko xháé-xháésase qõòkagu sam kò bóò, tc'ãá ba xu kò q'óá-kg'ama khama, kam kò q'uu-kg'ai-q'oo ka hàà cgae xu, tshàam tc'amkg'ai koe náà qõò a, qàea xu koem kò hãa a ko nqáé xu,  
\v 49 igaba ẽe xu kò bóò Me, Me tshàam tc'amkg'ai koe xóé a ko náà qõò, ka xu kò tc'ẽea máá dca̱usoma Me e, ta tc'ẽea hãa, a xu a kaisase q'au.  
\v 50 Wèéa xu ga kò bóò Me khama, a xu a kaisase q'aea. Me gaa x'aè kaga kg'ui cgoa xu a máá: “Tíí Ra a, ke xao tòón tcáó! Táá q'áò guu,” témé.  
\v 51 Eẽm ko dxòrom koe gaxu cgoa q'ábà kam kò tc'ãá ba téé. Xu kò kaisase area.  
\v 52 Pérén kaga xu kò q'ãa tama, i tcáóa xu ga qari-qarièa khama.   
\s1 Jeso ba ko Genesarete koe tsàako ne khóè ne qãèkagu  
\r (Mt 14:34-36)  
\p
\v 53 Eẽ xu ko tshàa ba tchoaba ka xu kò Genesarete dim nqõóm koe hàà, a xu a gaa koe gaxu dim dxòro ba tòó.  
\v 54 Eẽ xu ko gaxu dim dxòrom koe tcg'oa, ka ne ko khóè ne kúúga Jeso ba bóòa q'ãa.  
\v 55 A ne a wèé x'áéan koe qgóéa te, a tshoa-tshoa a tcìì-khoean gaan di tcoàn koe xòóa hãase séèa úú, ẽe ne ko kóḿ i ko máá hànam hãa téméè qgáì koe.  
\v 56 Me ẽem ko nqõó-coa zi koe hẽé, naka x'áé xu koe hẽé naka nqõóm di c'ẽe xòèan koe hẽéthẽé tcãà ka tsàako khóèan Gam koe séè a úúè, a síí gúù zi ko x'ámáguè qgáì koe xòóè, a dtcàrà Me, kg'amaga ne gha Gam dim qgáím xgáḿ-kg'am qgóó sa, ne kò wèéa ne ẽe ko qgóó Me ne kg'õèkaguè.   
\c 7  
\s1 Nqarim di x'áè-kg'áḿa ne kana khóèan di caua ne  
\r (Mt 15:1-9)  
\p
\v 1 Xu Farasai xu hẽé naka Jerusalema koe kò guua hãa xu x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu c'ẽe xu hẽéthẽé Jesom koe hààra xg'ae.  
\v 2 Ka xu ko c'ẽe xu xgaa-xgaase-kg'ao xu bóò, xu ko cg'uriga tshàuan cgoa tc'õó, xg'aà tshàu tamase.  
\v 3 (Farasai xu hẽé naka wèé ne Juta ne hẽéthẽéa kò ncìí cauan tsgõosea ne di koe ga guu a xg'aà tshàu tama ne hãas cookg'ai koe tc'õó tama.  
\v 4 Eẽ ne kò x'ámágu dis qgáìs koe guua hãa ne ne tshàua ne xg'aà tamas cookg'ai koe tc'õó tama. Gataga ne kò káí cauan c'ẽe úúa hãa, kubian hẽé naka suuan hẽé naka tc'õó cgoa di zi gàba zi [hẽé naka tcoà xu] hẽéthẽé xg'aà di i.)   
\p
\v 5 Xu nxãaska Farasai xu hẽé naka x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu hẽéthẽé Jeso ba tẽè a máá: “Dùús domka xu Tsari xu xgaa-xgaase-kg'ao xu gatá ka tsgõosea ne di cauan khama ma kg'õè tama, a ko cg'uriga tshàua xu cgoa péréan tc'õó?” témé.   
\p
\v 6 Me Jeso ba xo̱a xu a máá: “Eẽm kò ko Isaia ba porofita kam kòo tseegukaga gaxao qãè khóèan khama ko ma kúrúse xao ka porofita, ncẽe i ma góásea hãa khama a ko máá:  
\q1 ‘Ncẽe ne khóè ne ko kg'áḿa ne cgoa dqo̱m̀ Te,  
\q1 igaba i tcáóa ne Tíí koe nqúù u.   
\q1
\v 7 Káà hùise ne ko dqo̱m̀ Te,  
\q1 a ko khóè ne di x'áèan xgaa-xgaa,’  
\m témé khama.  
\v 8 Nqarim di x'áè-kg'áḿan xao kúrú tama a xao a khóèan di cauan qgóóa qaria hãa,” tam méé.   
\p
\v 9 A ba a bìrí xu a máá: “Nqarim di x'áè-kg'áḿan xao gha máàa xguì sa xao q'ana hãa, nxãasega xao gha gaxao di cauan di x'áèan qgóóa qari ka.  
\v 10 Moshe ba kò ncẽeta mééa a máá: ‘Saò ba hẽé naka saò sa hẽéthẽé tcom,’ a ba a kò gaia máá: ‘Dìím wèém ẽe ko xõòm ka kana xõòs ka cg'ãèse kg'ui ba méém cg'õoè,’ témé,  
\v 11 igaba ncẽè khóèm kò ko xõòm ka kana xõòs ka máá: ‘Eẽr ga ko hùi cgoa tsia sa, nxãa sa \add Nqari bar nqòòkagua hãas\add* máàku\f + \fr 7:11 \ft Gerika sa ko “korebane” dim kg'ui ba tséékagu, a sa a kháóka nxàe, dùú sam ko ncẽem kg'ui ba méé sa: “‘korebane’ (ncẽe sa ko máá ‘\+add Nqarim tcg'òóa mááèa hãas\+add* máàku sa,’ téméè”)\f* si i \add khamar ko hùia tsi ka tààè\add*,’ témé ne xao ko \add ncẽe sa dtcòm̀\add*.  
\v 12 Gaa koe guus ka xao guu me nakam xõò ba hẽé naka xõò sa hẽéthẽé c'ẽe gúù ga kúrúa máá tama.  
\v 13 Gaxao di cauan ncẽe xao kúrúa máásea hãa koe xao guu a Nqarim dim kg'ui ba káà-hùikagua hãa. A xao a kò ẽeta iim dàòm ka káí zi gúù zi kúrú,” tam \add Jeso ba\add* méé.   
\s1 Gúù zi khóè ne ko kúrú ne cg'uriga zi  
\r (Mt 15:10-20)  
\p
\v 14 A ba a khóè ne Gam koe gaicara tciia óá, a bìrí ne a máá: “Komsana Te tu wèéa tu ga, naka tua kóḿa q'ãa.  
\v 15 Khóèm ka tchàa koe hãa, a ko gam koe tcãà sa khóè ba cg'uri-cg'uri tama, igaba ẽe ko khóèm koe guu a tcg'oa sa ko khóè ba cg'uri-cg'uris ga si i.  
\v 16 [Dìím wèém ẽe tceean úúa hãa ba méém kóḿ,]” tam méé.   
\p
\v 17 Eẽm ko Jeso ba khóè ne koe guu a ko nquum q'oo koe tcãà, ka xu ko Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu ẽes sere-seres ka tẽè Me.  
\v 18 Me bìrí xu a máá: “Qanega xao gáé kóḿa q'ãa tama? Bóò tama xao gáé hãa? Dùús wèés ẽe ko khóèm koe tchàa za guu a tcãà sa cg'uri-cg'uri me tite,  
\v 19 tcáóa ba koes tcãà tama, a ko ncãàa ba koe tcãà, a gatà ma nqáé khama,” témé. (Ncẽeta mééan kam kòo Jeso ba wèé tc'õoa nea ts'ee-ts'eekg'aièa sa nxàe.)   
\p
\v 20 Me máá: “Eẽ khóèm \add tcáó\add* koe ko guu a tcg'oa sa, gaas khóè ba ko cg'uri-cg'uris ga si i.  
\v 21 Igaba i ko q'oo koe, tcáós koe guu a cg'ãè tc'ẽean hẽé, xóé cgoakuan hẽé, ts'ãàn hẽé, cg'õokuan hẽé,  
\v 22 cg'áràn hẽé, cg'ãè zi cau zi hẽé, kàa sa hẽé, cẽèan hẽé, qgóóse tama sa hẽé, cg'ãè tcgáí cgoa bóòku sa hẽé, zàróku sa hẽé, tc'amaka bóòse sa hẽé, naka cg'ãè tcáó sa hẽéthẽé tcg'oa khama.  
\v 23 Wèé zi cg'ãè zi ncẽe zia kò q'oo koe guu a tcg'oa a zi a ko khóè ba cg'uri-cg'uri,” tam méé.   
\s1 Khóès di dtcòm̀a ne  
\r (Mt 15:21-28)  
\p
\v 24 Me Jeso ba gaa koem kò guu a tcg'oa ne Ture dim nqõóm koe síí. A gaa koem ko síí ka c'ẽem nquum koe tcãà, a ba a kò tc'ẽe tama c'ẽe khóè gha \add gaa koem hãa sa\add* q'ãa sa, igabam gha ma xàì sa kò káà si i.   
\p
\v 25 Kas ko kúúga khóès gas dis cóás kò cg'ãè tc'ẽean ka tcãàèa hãa sa Jesom ka kóḿ, a sa a hàà a nqàrè-kg'ama ba koe cg'áé.  
\v 26 Khóès ẽe sa kò Gerika si i, a sa a kò Sirofonike dim nqõóm koe ábàèa hãa. A sa a kò Jeso ba dtcàrà, dxãwa tc'ẽea nem gha cóás koe tcg'òó sa.  
\v 27 Me Jeso ba xo̱a si a máá: “Hààn ta kg'aia cóán tc'õókagu, qãè tama i hãa cóán di péréan gha séè a ha̱ghuan xaoa mááè sa ke,” témé.   
\p
\v 28 Igabas kò khóè sa xo̱a Me a máá: “Eè, X'aigaè, ẽe tafolean ka nqãaka hàna hãa ha̱ghuan ga ko cóán di péré qàmàn tc'õó,” témé.  
\v 29 Me Jeso ba bìrí si a máá: “Eẽm xo̱am domka si gha qõò, saris cóás koe i dxãwa tc'ẽean tcg'oara hãa khama,” témé.  
\v 30 Si x'áéa sa koe dìbi a sa a síí sao-xg'ae, si cóáse sa tcoàm koe xõe i dxãwa tc'ẽean tcg'oa cgae sia.   
\s1 Jeso ba ko q'omase tcee dòm̀am khóè ba qãèkagu  
\p
\v 31 Me Jeso ba Ture dim nqõóm koe gaicara guu a xgoaba a ba a síí Sitone dim nqõó ba gãá a tshàam Galilea dim koe síí, Dekapolise dim xg'aekum koe.   
\p
\v 32 Ne kò khóèm ncẽe kò q'omase tcee dòm̀a a kg'ui tama ba Gam koe úú, a ne a dtcàrà Me, síím gha tshàua ba gaam khóèm koe tòó sa.  
\v 33 Me Jeso ba khóè ne xg'aeku koe cúía tciia tcg'òó me, a ba a síí gaam khóèm di tcee dòm̀an koe tshàua ba tcãà a ba a tcg'ae a gaam khóèm di ta̱man qgóó.  
\v 34 Me Jeso ba nqarikg'ai koe ghùi-kg'ai a ba a kaisase sónò, a bìrí me a máá: “Efata!”\f + \fr 7:34 \fk Efata - \ft Ncẽem kg'ui ba Hebera dis kg'uis di me e.\f* témé (ncẽeta i kò mééè ne i ko máá: “Xgobekg'amse,” téméè).  
\v 35 I khóèm di tcee dòm̀an xgobekg'amse, i ta̱ma ba ga gataga kgoarase, me qãèse kg'ui.  
\v 36 Me Jeso ba khóè ne x'áè, táá ne gha cúí khóè ga bìrí i ka. Igabaga ne kò ẽem ko ma kúrú u khama noose Gam ka kg'ui.   
\p
\v 37 Ne kò khóè ne kaisase are a máá: “Wèé zi gúù zim qãèse kúrúa hãa, kg'ui taman gam kg'uikagua hãa, a ẽe kóḿ taman ga kóḿkagua hãa,” témé.   
\c 8  
\s1 Jeso ba ko 4,000 ne khóè ne tc'õókagu  
\r (Mt 15:32-39)  
\p
\v 1 Eẽ xu cáḿ xu koes kò gaicara kaias xg'aes khóè ne di sa xg'aea, ka ne kò tc'õó ne gha gúù úú tama, Me Jeso ba Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu tciia óá, a bìrí xu a máá:  
\v 2 “Ncẽe ne khóè ner ko thõò-xama máá, ncẽeska ne nqoana cáḿan Tíí cgoa hãa khama, a tc'õó ne gha gúù ga úú tama.  
\v 3 Ncẽè x'áéa ne koer kòo xàbà ne hãase dìbikagu ne, ne ne gha dàòan q'oo koe qgaè-kg'ai a cg'áé; c'ẽe-kg'áía nea nqúù ka guua hãa khama,” tam méé.  
\v 4 Xu Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu xo̱a Me a máá: “Ncẽem tchàa-xgóóm koe nea gha ncẽe ne khóè ne ntama ma péréan xg'ãà?” témé.  
\v 5 Me tẽè xu a máá: “Nta noo péréan xao úúa?” témé. Xu máá: “7 xu péré xu u,” témé.   
\p
\v 6 Me \add Jeso ba\add* xg'ae sa bìrí si góḿan-kg'ai koe ntcõó, Me gaxu péré xu 7 xu séè, a ba a Nqari ba qãè-tcaoa máá xg'ara a khõá q'aa xu, a Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu máà xu, nxãasega xu gha khóè ne máà a ka.  
\v 7 Xu kò gataga thẽé cg'orò x'aù-coan úúa, Me kò gataga Nqari ba qãè-tcaoa máá, a ba a Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu máà xu, xu khóè ne máà xu.  
\v 8 Ne kò tc'õó a ne a xg'ãà, xu kò xgaa-xgaase-kg'ao xu ẽe kò qaùan ka 7 zi q'ore zi tcana cg'oè-cg'oe.  
\v 9 Gane ẽe kò tc'õóa hãa nea kò 4,000 khama noo. Me kò qõòa q'aakagu ne,  
\v 10 a ba a gaa x'aè kaga dxòrom q'oo koe tcãà, Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu cgoa, a Dalamenuta dim xg'aekum koe qõò.   
\s1 Farasai xu ko are-aresas x'áí sa qaa  
\r (Mt 12:38-42; 16:1-4)  
\p
\v 11 Farasai xu kò \add Jeso ba\add* hàà cgae, a tshoa-tshoa a ntcoeku cgoa Me, a xu a qgóó Me xu gha qgáìan qaa ka \add are-aresas\add* x'áís nqarikg'ai di sa qaa cgae Me.  
\v 12 Me nxãaska kaisase sónò a kg'ui a máá: “Dùús domka sa ko ncẽes qhàò sa \add are-aresas\add* x'áí sa qaa? Tseegukar ko bìrí tu u a ko máá: Cuiskagas ncẽes qhàò sa cúís x'áís ga sa x'áíèa hãa tite!” témé.  
\v 13 Me guu xu a dxòrom q'oo koe tcãà, a xgoaba a \add tshàa ba\add* ba̱ra, a tshàam di c'ẽe xòèan za qõò.   
\s1 Farasai xu hẽé naka Herote ba hẽéthẽé xu dis péré gãé-gãe sa  
\r (Mt 16:5-12)  
\p
\v 14 Xu kò xgaa-xgaase-kg'ao xu péréan séè c'urùa hãa, a cúím péré ba dxòrom q'oo koe úúa hãa.  
\v 15 Me Jeso ba q'ãa-q'ãa xu a máá: “Q'ãa méé xao, naka kòresea hãa Farasai xu hẽé naka Herotem di péré gãé-gãean hẽéthẽé koe,” témé.  
\v 16 Xu nxãaska kg'ui cgoaku a máá: “Péré cgoa xae hàà tama,” témé.   
\p
\v 17 Me Jeso ba tc'ẽea xu q'oo koe hàna sa q'ana hãase bìrí xu a máá: “Dùús domka xao ko péréan xao úú tamas ka kg'ui cgoakua máá? Qanega xao gáé bóòa q'ãa tama kana kóḿa q'ãa tama? Tcáóa xao gáé tsóágase x'óó-x'ooèa?  
\v 18 Tcgáían xao úúa hãa ka xao gáé bóò tama, a tceean úúa hãa ka xao gáé kóḿ tama? Tc'ẽe-tc'ẽese tama xaoa?  
\v 19 Eẽr kò ko 5 xu péré xu 5,000 ne khóè ne khõá q'aa máá, ka xaoa kò ẽe kò qaùa hãa péréan ka nta noo zi q'ore zi tcana cg'oè-cg'oe?” témé. Xu xo̱a Me a máá: “12 zi q'ore zi i,” témé.  
\v 20 \add Me gaia máá:\add* “7 xu péré xu 4,000 ne khóè ner ko khõá q'aa máá xu, ka xaoa kò ẽe kò qaùa hãa péréan ka nta noo zi q'ore zi tcana cg'oè-cg'oe?” témé. Xu xo̱a Me a máá: “7 zi q'ore zi i,” témé.  
\v 21 Me tẽè xu a máá: “Kháé xaoa qanega kóḿa q'ãa tama?” témé.   
\s1 Jeso ba ko Betesaida koe káà tcgáím khóè ba bóòkagu  
\p
\v 22 Ka xu kò Betesaida koe síí. Ne c'ẽe ne khóè ne káà tcgáím khóè ba Gam koe óága, a ne a dtcàrà Me, tshàua bam gha tòó cgae me ka.  
\v 23 Me kò Jeso ba káà tcgáím khóè ba x'õàa ba koe séè, a x'áém ka tchàa za tcg'oa cgoa me. A ba a ẽem ko tcg'ae tcgáí mea xg'ara, ka tshàua ba tòó cgae me, a tẽè me a máá: “C'ẽe gúù ga tsi ko bóò?” témé.  
\v 24 Me ghùi-kg'ai a ba a máá: “\add Eè,\add* khóèa ner ko bóò, igaba i hìi zi khama ii a ko qõòa te,” témé.  
\v 25 Me Jeso ba gaicara gaam tcgáí koe tshàua ba tòó, me qãèse bóò, i tcgáía ba qãè, me wèés gúù sa qãèse bóò.  
\v 26 Me x'áéa ba koe tsééa úú me a máá: “Táá x'áém q'oo koe tcãà guu,” témé.   
\s1 Petere ba ko Jesom koe nxàese  
\r (Mt 16:13-20; Lk 9:18-21)  
\p
\v 27 Jeso ba kò Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu cgoa Kaesaream Filipim dim qgáìm qàe koe hàna hãa xu x'áé-coa xu koe tcg'oa a síí.  
\p Eẽ xu dàò q'oo koe hãa kam ko Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu tẽè a máá: “Khóè nea ko máá, dìí Raa témé?” témé.  
\v 28 Xu xo̱a Me a máá: “‘Johane Tsi tcguù-tcguu-kg'ao Tsi i,’ ta ne ko méé, ne ko c'ẽe ne máá: ‘Elija Tsi i,’ témé, ne ko c'ẽe ne máá: ‘Porofiti xu ka c'ẽe Tsi i,’ témé,” ta xu méé.   
\p
\v 29 Me gaicara tẽè xu a máá: “Kháé gaxaoa ko máá, dìí Raa?” témé. Me Petere xo̱a Me a máá: “Tsáá Tsia Kreste Tsi i,” témé.  
\v 30 Me Jeso ba qarika x'áè xu, táá xu gha cúí khóè ga Gam ka bìrí sa.   
\s1 Jeso ba ko Gam dis x'oos ka kg'ui  
\r (Mt 16:21-28; Lk 9:22-27)  
\p
\v 31 Me nxãaska tshoa-tshoa a xgaa-xgaa, Khóèm dim Cóá ba gha káí zi gúù zi koe xgàrase sa, a gha \add khóè ne di xu\add* kaia xu hẽé, kaia xu peresiti xu hẽé, naka x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu ka hẽéthẽé bóòa xguìè, a gha cg'õoè, a ba a gha nqoana cáḿan qãá q'oo koe x'ooan koe tẽe sa, tam méé.  
\v 32 Ncẽe sam kò kgoarasease kg'ui, me Petere séèa tcg'òó Me a tshoa-tshoa a dqàè Me.  
\v 33 Igabam kò Jeso ba ẽem ko ntcẽè a ko Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu bóò ka Petere ba dqàè a máá: “Tíí koe tcg'oa, satanaè! Nqarim di zi gúù zi koe tsi tc'ẽea tsi tcãà tama, igaba tsi khóèan di zi gúù zi koe tcãà tc'ẽea ke,” témé.   
\p
\v 34 Kam ko kaias xg'aes khóè ne di sa hẽé naka Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu hẽéthẽé Gam koe tciia óá, a bìrí ne a máá: “Ncẽè c'ẽem khóèm kò xùri Te kg'oana ne méém bóòa xguìse naka baa gam dim xgàu ba dcẽé naka xùri Te.  
\v 35 Dìím wèém ẽe gam dis kg'õè sa qgóóa qari kg'oana hãa bas gha aaguse cgae, igaba dìím wèém ẽe ko Tíí hẽé naka qãè tchõàn hẽéthẽé domka gam dis kg'õès ka aaguse cgaeè, ba gha hòò si khama.  
\v 36 Dùúska ba gha khóè ba kháé ka̱bisea mááè, ncẽè wèém nqõó bam kòo hòò, a ba a gam dis kg'õès ka aaguse cgaeè ne?  
\v 37 Kana ba gha khóè ba gam dis kg'õès téé-q'oo koe dùútsa gúù sa tcg'òó a máà?  
\v 38 Dìím wèém ẽe ko Tíí hẽé naka Tiri kg'uian hẽéthẽé sau-cgaese ba, ncẽes qhàòs cg'áràn hẽé naka cg'ãèan hẽéthẽé dis koe, ba gha thẽé Khóèm dim Cóám ka sau-cgaeseè, ẽem gha ko tcom-tcomsa xu moengele xu cgoa, Xõòm di x'áàn koe hãase hàà ne,” tam méé.   
\c 9  
\p
\v 1 Me bìrí xu a máá: “Tseegua ner ko bìrí xao o: Ncẽe koe téé-tẽe ne ka c'ẽea nea x'ooan xám̀a hãa tite, Nqarim di x'aia ne ne bóò, i qarian cgoa hàà tamas cookg'ai koe,” témé.   
\s1 Jesom di bóòse-q'ooa ne ko ka̱bise a tãá  
\r (Mt 17:1-13; Lk 9:28-36)  
\p
\v 2 Jeso ba kò 6 cáḿan qãá q'oo koe Petere ba hẽé naka Jakobo ba hẽé naka Johane ba hẽéthẽé xu séè a gaxu cúí xu cgoa kaiam xàbì ba q'ábà qaò; i kò gaa koe ga cookg'aia xu koe bóòse-q'ooa ba ka̱bise a tãá.  
\v 3 Gam di qgáía ne kò ka̱bise a tca̱àkose q'úú, ncẽe cúí khóè ga nqõómkg'ai koe qgáían xg'aà naka i q'úúa hãa titem q'úú ba.  
\v 4 Ka tsara kò kúúga Elija ba hẽé naka Moshe ba hẽéthẽé tsara gaa koe bóòse, a ko Jesom cgoa kg'ui.  
\v 5 Me Petere ba Jeso ba bìrí a máá: “X'aigaè, qãès gúù si i ncẽe xae ncẽe koe hãa sa. Ke hàà naka xae nqoana nquu-coa xu ncẽe koe kúrú, nakam c'ẽe ba Tsari, nakam c'ẽe ba Moshem di, nakam c'ẽe ba Elijam di,” témé.  
\v 6 C'úùam kò hãa dùú sam gha kg'ui sa, kaisase xu kò q'aea hãa khama.   
\p
\v 7 Si kò túú-c'õò sa qàbia tcãà xu, me kò kg'ui ba túú-c'õòs q'oo koe guu a tcg'oa a máá: “Ncẽe ba Tirim Cóá Me e, ncàm̀a Raa ba, komsana Me,” témé.   
\p
\v 8 Eẽ xu ko qháése ntcẽè ka xu kò cúí khóè ga táá bóò, a Jesom cúím Gabá bóò.   
\p
\v 9 Eẽ xu ko xàbìm koe xõa kam kò x'áè xu, táá xu gha ncãa xu ko bóòs gúù sa cúí khóè ga bìrí sa, qaneam Khóèm dim Cóá ba síí x'ooan koe tẽe tamas còokg'ai koe.  
\v 10 Xu gaam kg'ui ba tcáóa xu koe tòóa mááse, a gaxu ka tẽèku: x'ooan koe tẽes ko dùú sa nxàe sa.   
\p
\v 11 Xu nxãaska tẽè Me a máá: “Dùús domka xu ko x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu máá: ‘Elija ba méém kg'aia hàà’?” témé.  
\v 12 Me Jeso ba bìrí xu a máá: “Elija ba ko kg'aia hàà wèé zi gúù zi kg'ónò; ka i dùús domka góáèa hãa, Khóèm dim Cóá ba méém xgàrase, naka baà khóè ne ka xguìè, ta ma ma?  
\v 13 Igabagar ko Elijam hààraa hãa sa bìrí xao o, ne kò wèés gúùs ẽe ne kò tc'ẽea hãa sa kúrú cgae me, ẽe i kò ma gaam ka ma góásea hãa khamaga ma,” tam méé.   
\s1 Jeso ba ko dxãwa tc'ẽean úúam cóá ba qãèkagu  
\r (Mt 17:14-21; Lk 9:37-43a)  
\p
\v 14 Eẽ xu ko xgaa-xgaase-kg'ao xu koe hàà, ka xu ko kaias xg'ae sa bóò si nxa̱ma-nxa̱ma xua hãa, xu x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu hãa a ko ntcoeku cgoa xu.   
\p
\v 15 Si kò kúúga wèés xg'ae sa Jeso ba bóò, a sa a kaisase are, a qàròa síí cgae Me a síí tsgám̀ Me.  
\v 16 Me kò tẽè xu a máá: “Dùú sa xao ko ntcoeku cgoa ne?” témé.   
\p
\v 17 Me xg'aes koe kò hãam khóèm c'ẽe ba xo̱a Me a máá: “Xgaa-xgaa-kg'ao Tseè, tirim cóá bar Tsáá koe óágaraa, kg'uikagu me tamam dxãwa tc'ẽe bam úúa hãa khama.  
\v 18 Wèé x'aèan ẽe i ko qaru cgae me ka i ko qáú me, me kg'áḿ-q'ooa ba koe xùbúan tcg'òó, a xõ̱óa ba gãò, a xgàruku. Ra ncãa Tsari xu xgaa-xgaase-kg'ao xu dtcàrà, xhàia xu gha guu u ka, igaba xu ko tààè,” témé.   
\p
\v 19 Me Jeso ba xo̱a ne a máá: “Oo, tsóágase dtcòm̀ úú tamas qhàò sa gáé ncẽe sa! Nta noo x'aèa ne Ra gha gatu cgoa hãa? Nta noose Ra gha qáò-tcaoa máá tu u? Oá me Tíí koe,” témé.   
\p
\v 20 Ne ko cóá ba Gam koe óá. Eẽ i ko gaa dxãwa tc'ẽean Jeso ba bóò kaga i kò cóá ba qarika ntcãa-ntcãa, me góḿankg'ai koe cg'áé a dìbi-dibise, i kg'áḿ-q'ooa ba koe xùbúan tcg'oa.   
\p
\v 21 Me Jeso ba cóám ka xõò ba tẽè a máá: “Nta noo x'aèan ba úúa a ko ncẽeta hẽé?” témé. Me cóám ka xõò ba máá: “Cg'áré-q'ooa ba koe ga i guu a tshoa-tshoa mea hãa.  
\v 22 Káí-kg'aise ẽe i kò ko tshoa-tshoa me ne i ko c'eean q'oo koe xaoa tcãà me naka tshàan q'oo koe hẽéthẽé e, cg'õo me i gha ka, igaba ncẽè c'ẽe gúù tsi ga kòo kúrú ne méé tsi thõò-xama máá ta a naka hùi ta a!” témé.   
\p
\v 23 Me Jeso ba bìrí me a máá: “A ncẽè dtcòm̀a tsi kò hãa ne i wèé gúùan ga thamka a,” témé.  
\v 24 Kúúgam ko cóám ka xõò ba q'au a máá: “Dtcòm̀ ra ko, ke tiris káà dtcòm̀s koe hùi te!” témé.   
\p
\v 25 Eẽm ko Jeso ba xg'ae sa bóò si ko qàròa síí cgae Me, kam ko cg'ãè tc'ẽean dqàè a máá: “Tsáá tc'ẽe tsi nqóbó a q'omasen tcee dòm̀a tseè, dqàè tsir ko a ko máá, tcg'oa cgae me naka táá gaia gam koe tcãà guu!” témé.  
\v 26 Ka i ko dxãwa tc'ẽean q'au, a ẽe i ko kaisase qgaè-qgae-kg'ai mea xg'ara ka tcg'oaragu me. Me kò cóá ba x'óóam khóèm khama ii, ne káí ne khóè ne tc'ẽea máá, x'óóam hãa, ta tc'ẽea.   
\p
\v 27 Me Jeso ba tshàua ba koe qgóó a ghùi me, me tẽe a nqàrè ka téé.   
\p
\v 28 Eẽm ko nquum q'oo koe tcãà, ka xu kò Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu dxùukg'ai koe tẽè Me a máá: “Dùús domka xaea kò tààè, a xhàiagu u tama?” témé.   
\p
\v 29 Me Jeso ba xo̱a xu a máá: “Ncẽeta iia nea c'ẽe gúù kaga tcg'òóèa hãa tite, igaba còrèan ka cúíga a,” témé.   
\s1 Jeso ba ko gaicara Gam dis x'oos ka kg'ui  
\r (Mt 17:22-23; Lk 9:43b-45)  
\p
\v 30 Eẽm qgáìm koe xu kò tcg'oa a Galilea dim nqõó ba tchoaba. Jeso ba kò c'ẽe khóèan ga gha hàna xu hãa qgáìan q'ãa sa tc'ẽe tama,  
\v 31 Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xum kòo xgaa-xgaa khama, a ko bìrí xu a máá: “Khóèm dim Cóá ba gha hàà khóè ne tshàu q'oo koe tcãàè, ne gha cg'õo Me, Me gha ẽem cg'õoèa ka nqoana cáḿan qãá q'oo koe tẽe,” témé.  
\v 32 Igaba xu kò ẽem ko méé sa táá kóḿa q'ãa, a xu a kòo gataga thẽé tẽèa ba q'áò.   
\s1 Dìí ba kaia?  
\r (Mt 18:1-5; Lk 9:46-48)  
\p
\v 33 Xu kò Kaperenaume dim nqõóm koe síí. Me ẽe xu nquum q'oo koe hãa ka tẽè xu a máá: “Dùú sa xao ncãa ko dàòm q'oo koe ntcoekua máá?” témé.  
\v 34 Igaba xu kò nqoo, ncãa xu dàòm q'oo koe kg'ui cgoaku dìína kaia hãas ka khama.   
\p
\v 35 Me ntcõó a ba a 12 xu tciia xg'ae a bìrí xu a máá: “Ncẽè c'ẽem khóèm kò tc'ãà di ba ii kg'oana hãa, ne méém wèé ne ka kháóka ka dis téé-q'oos di ba ii, naka qãà ba ii,” témé.   
\p
\v 36 A ba a cg'árém cóá ba séè a xg'aekua xu koe tòó, a séè a tchàma me, a bìrí xu a máá:  
\v 37 “Dìím wèém ẽe ko ncẽeta iim cóá ba Tiri cg'õèan koe qãèse hààkagu ba ko Tíí tc'áróga qãèse hààkagu; me dìím wèém ẽe ko Tíía qãèse hààkagu Te ba, Tíía qãèse hààkagu Te tama, igabam ko Gam ẽe tséé Tea hãa ba qãèse hààkagu,” témé.   
\s1 Eẽ gaxae cgoa ntcoeku tama ba gaxae ka c'ẽe me e  
\r (Lk 9:49-50)  
\p
\v 38 Me Johane ba bìrí Me a máá: “Xgaa-xgaa-kg'ao Tseè, c'ẽem khóè ba xae kò bóò, me ko Tsari cg'õèan cgoa dxãwa tc'ẽean xhàiagu, xae kò sixae ka c'ẽem tama me e domka gatà hẽéan cara me,” témé.   
\p
\v 39 Igabam kò Jeso ba máá: “Táá cara me guu. C'ẽem khóèm ẽe ko Tíí cg'õè cgoa kaias tséé sa kúrú ba qháése ka̱bise naka Tíí ka cg'ãèse kg'uia hãa tite ke,  
\v 40 ẽe gaxae cgoa ntcoeku tama ba gaxae xòè koe hàna khama.  
\v 41 Tseeguan kagar ko bìrí xao o a ko máá: Dìím wèém ẽe ko Tiri cg'õèan domka qgàisa tshàan dis kubi sa máà xao o, Krestem di xao o domka ba gha tseeguan kaga Gam di surutan hòò,” témé.   
\s1 Chìbi kúrúkaguku sa  
\r (Mt 18:6-9; Lk 17:1-2)  
\p
\v 42 “Dìím wèém ẽe ko ncẽe ne cg'áré ne ncẽe ko Tíí koe dtcòm̀ ne ka c'ẽe ba chìbian kúrúkagum ka i gha qãè ii, gáí cgoa dis nxõ̱ás kaias kòo qg'áóa ba koe qáéa tòóè, me kaiam tshàam q'oo koe xaoa tcãàè ne.   
\p
\v 43 “A ncẽè tsarim tshàum kòo chìbi kúrúkagu tsi ne, q'ãea tcg'òó me. Qãèa i máá tsia, nqo̱ara tshàu tsi gha a kg'õès koe tcãà sa, cám̀ x'õà tsi gha a chõò tamas c'ees dxãwam dis q'oo koe tcãàn ka ke.  
\v 44 \f + \fr 9:44 \ft C'ẽe zi tcgãya zi Gerika di zi ncẽe xùri ko kg'uian úúa: “ncẽe gaa koe hàna ne di nxa̱ian x'óó tama koe, c'eem ts'irì tamam koe” (48 dim xg'aeku ba bóò thẽé).\f*   
\p
\v 45 “A ncẽè nqàrèa tsi kò ko chìbian kúrúkagu tsi ne, q'ãea tcg'òó o. Qãèa i gha máá tsia, cúí c'õá tsi gha a kg'õès koe tcãà sa, cám̀ c'õá a chõò tamas c'ees dxãwam dis q'oo koe tcãàn ka ke.  
\v 46 \f + \fr 9:46 \ft 44 dim xg'aeku ba bóò\f*   
\p
\v 47 “A ncẽè tsarim tcgáím kò ko chìbian kúrúkagu tsi ne, ho̱bèa tcg'òó me. Cúí tcgáí a Nqarim di x'aian koe tcãà sa qãè si i, cám̀ tcgáí a chõò tamas c'ees dxãwam dis q'oo koe tcãàn ka ke,  
\v 48 ncẽe \add gaa koe hàna ne di\add* nxa̱ian x'óó tama koe, c'eem ts'irì tamam koe.   
\p
\v 49 “Wèém khóè ba gha c'eean cgoa tsa̱ubereè, si gha wèés dàòa-mááku sa ta̱bean cgoa tsa̱ubereè.  
\v 50 Ta̱bea ne qãè e, igaba gaan di tsa̱u-q'ooan kòo káà, ne i gha gaicara ntama ma kúrúè a tsa̱u? Gatu xg'aeku koe méé tu ta̱bean khama ii, naka tua tòókuan úúa hãase c'ẽe ne cgoa x'ãè,” tam méé.   
\c 10  
\ms1 Jeso ba Jutea koe (10)  
\s1 Aagukus khóè khara di sa  
\r (Mt 19:1-12; Lk 16:18)  
\p
\v 1 Me kò Jeso ba gaa koem ko guu ka Jutea dim xg'aekum koe síí, a Jorotane dim tshàa ba tchòaba, zi kò khóè ne di zi xg'ae zi gaicara xg'ae cgoa Me, Me caua ba a kò ii khama gaicara xgaa-xgaa ne.   
\p
\v 2 Xu kò Farasai xu hàà cgae Me, a xu a kúrúa xu kòo bóò Me khama tẽè Me a máá: “A x'áèan koe ia kgoaraèa khóèm gha gam dis khóè sa aagu sa?” témé.   
\p
\v 3 Me Jeso ba tẽèm cgoa xo̱a xu a máá: “Moshe ba kò ntama ma x'áè xao o?” témé.  
\v 4 Xu máá: “Moshe ba xg'ao khóè ba kgoara máá aagukuan dis tcgãya sam gha góá, a \add gam dis khóè sa\add* aagu sa,” témé.   
\p
\v 5 Me Jeso ba bìrí xu a máá: “Gaxao di qari tcúúan domkam kò Moshe ba ncẽem x'áè ba góá máá xao o.  
\v 6 Igabam xg'ao Nqari ba nqõóm ko tshoa-tshoase koe ga guu a khóè ba hẽé naka khóè sa hẽéthẽé kúrúa.  
\v 7 Gaa domkagam gha khóè ba xõò ba hẽé naka xõò sa hẽéthẽé khara guu, a ba a gha gam dis khóès koe tc'àmàse,  
\v 8 khara gha nxãaska ẽe khara cám̀ khara cúím tc'áró ba kúrú, a gaicara cám̀ ii tite, igaba khara gha cúím tc'áró ba ii.  
\v 9 Gaa domka méés ẽem Nqari ba xg'ae-xg'aeèa hãa sa táá cúí khóè kaga q'aa-q'aaè guu,” tam méé.   
\p
\v 10 Eẽ xu Gam cgoa nquum q'oo koe hãa ka xu ko xgaa-xgaase-kg'ao xu gaicara ncẽes gúùs ka Jeso ba tẽè.  
\v 11 Me kò bìrí xu a máá: “Dìím wèém ẽe ko gam dis khóè sa aagu, a ko c'ẽes khóè sa séè ba ko cg'áràn kúrú,  
\v 12 a ncẽè gaas igabas kòo gas dim khóè ba aagu, a ko c'ẽem khóè ba séè nes ko cg'áràn kúrú,” témé.   
\s1 Jeso ba ko cóán ts'ee-ts'eekg'ai  
\r (Mt 19:13-15; Lk 18:15-17)  
\p
\v 13 Ne kò khóè ne cóán Gam koe óá, tshàua bam gha tòó cgae e ka, xu kò Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu dqàè ne.   
\p
\v 14 Igaba ẽem ko Jeso ba ẽe sa bóò kam kò kaisase xgóà, a bìrí xu a máá: “Cóán guu naka i Tíí koe hàà. Táá xgáè-kg'am m guu, Nqarim di x'aia nea gatà ii ne di i ke.  
\v 15 Tseegua ner ko bìrí tu u a ko máá: Dìím wèém ẽe Nqarim di x'aian, cóán ko ma séè e khama ma séè e tama ba cuiskaga gaan koe tcana hãa tite,” témé.  
\v 16 A ba a nxãaska gaa cóán séè a tchàma, a tshàua ba tòó cgae e, a ts'ee-ts'eekg'ai i.   
\s1 Qguùam khóè ba  
\r (Mt 19:16-30; Lk 18:18-30)  
\p
\v 17 Eẽm ko Jeso ba xgoaba a ko dàòa ba koe qõò, kam kò khóè ba qàròa síí cgae Me, a síí cookg'aia ba koe qhòm tsi qúrùa ntcõó, a tẽè Me a máá: “Qãè Tsi xgaa-xgaa-kg'ao Tseè, nta ra gha hẽé a nxãasega chõò tamas kg'õè sa hòò?” témé.  
\v 18 Me Jeso ba bìrí me a máá: “Dùúska tsi ko qãè tsi khóè Tseè ta ma tcii Tea máá? Cúí khóè qãè ga káà a, igaba Nqarim cúí Me e.  
\v 19 X'áèan tsi q'ana hãa: Táá cg'õo guu, táá cg'áràn kúrú guu, táá ts'ãà guu, táá tshúù-ntcõan nxàe guu, táá kàan cgoa gúùan séèa mááse guu, saò ba hẽé naka saò sa hẽéthẽé tcom, ta ko méé e,” tam méé.  
\v 20 Me bìrí Me a máá: “Xgaa-xgaa-kg'ao Tseè, ncẽe zi gúù zir ncìísega tshoa-tshoa a cóár ii koe ga ko kúrú,” témé.  
\v 21 Me kò Jeso ba ẽem ko bóò me ka ncàm̀ me, a bìrí me a máá: “Cúís gúù sa tsi ko tcào. Qõò naka tsia síí wèés gúùs ẽe tsi úúa hãa sa x'ámágu, naka tsia ẽe dxàua hãa ne khóè ne máà, naka tsia gha nxãasega nqarikg'ai koe qguù sa úúa hãa, naka hàà xùri Te,” témé.  
\v 22 Me kò ncẽes gúùs ka tshúù-tcaokaguè, a kò tshúù-tcaoa hãase qõò, káí zi gúù zim kò q'õòa hãa khama.   
\p
\v 23 Me kò Jeso ba Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu ntcáà a ba a máá: “Tsóágase i gáé gha qaria, gane ẽe qguùa hãa ne khóè ne gha Nqarim di x'aian koe tcãà sa,” témé.   
\p
\v 24 Xu kò Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu Gam di kg'uian ka kaisase area.  
\p Igabam kò Jeso ba gaia bìrí xu a máá: “Cóá xaoè, tsóágase i gáé qaria Nqarim di x'aian koe tcãà sa.  
\v 25 Kameles ga dqààm tcgáí di kòm̀an koe tcãà sa thamka si i, qguùam khóèm gha Nqarim di x'aian koe tcãàs ka,” tam méé. \fig Beresaèam kamele ba ko heke-kg'ams koe tcg'oa|src="HK00041.tif" size="col" ref="10:25" \fig*   
\p
\v 26 Xgaa-xgaase-kg'ao xu kò kaisase are, a xu a tẽè Me a máá: “Kháé ba gha nxãaska dìí ba kgoaraè?” témé.   
\p
\v 27 Me Jeso ba bóò xu a máá: “Khóèa ne ko tààè, igabam Nqari ba tààè tama, wèé gúùa ne Nqarim koe subu u khama,” témé.   
\p
\v 28 Me nxãaska Petere ba tshoa-tshoa a bìrí Me a máá: “Bóò, wèé gúùan ga xae guua hãa a ko xùri Tsi,” témé.   
\p
\v 29 Me Jeso ba máá: “Tseegua ner ko bìrí xao o a ko máá: Wèém khóèm ẽe gha Tíí hẽé naka Tiri qãè tchõàn hẽéthẽé domka x'áéa ba guu, kana káíkhoea ba, kana qõea ba, kana xõò sa, kana xõò ba, kana cóáa ba, kana xháràa ba ga igaba,  
\v 30 nxãa ba gha 100 q'oro noose hòò o: x'áéan ga hẽé, naka káíkhoea ba ga hẽé, naka qõea ba ga hẽé, naka dxàe xõòa ba ga hẽé, naka cóáa ba ga hẽé, naka xháràn ga hẽé, naka xgàrakuan ga hẽéthẽé e, ncẽeta hãa x'aèan kaga, a gataga hààko x'aèan ka chõò tamas kg'õè sa hòò.  
\v 31 Igaba ẽe káí ne còoka hàna nea gha kháóka di ne ii, ne gha ẽe kháóka hãa ne còoka di ne ii,” tam méé.   
\s1 Jeso ba ko nqoana dis ka Gam dis x'oos ka kg'ui  
\r (Mt 20:17-19; Lk 18:31-34)  
\p
\v 32 Xu kò dàòm q'oo koe hãa a ko Jerusalema koe qõò, Me Jeso ba tc'ãà-cookg'ai xua, xu kò xgaa-xgaase-kg'ao xu kaisase area hãa, ne kò ẽe ko xùri Me ne q'aea hãa. Me kò gaicara 12 xu xgaa-xgaase-kg'ao xu séèa tcg'òó, a tshoa-tshoa a dùútsa gúùs gha hàà kúrúse cgae Me sa bìrí xu  
\v 33 a máá: “Bóò, Jerusalema koe xae ko qõò, Me gha Khóèm dim Cóá ba kaia xu peresiti xu hẽé naka x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu hẽéthẽé tshàu q'oo koe tcãàè. Xu gha x'oos koe chìbi-chibi Me, a gha tãá zi qhàò zi di ne tshàu q'oo koe tcãà Me,  
\v 34 a nco̱i Me, a kg'áḿ tsharàn cgoa tcg'ae cgae Me, a qoa Me, a cg'õo Me. Igabam gha nqoana dim cáḿ ka x'ooan koe tẽe,” tam méé.   
\s1 Jakoboa tsara Johanea tsara dis dtcàrà sa  
\r (Mt 20:20-28)  
\p
\v 35 Tsara kò nxãaska Jakobo ba hẽé naka Johane ba hẽéthẽé tsara síí cgae Me, ncẽe kò Sebetem ka cóáse ii tsara, a bìrí Me a máá: “Xgaa-xgaa-kg'ao Tseè, wèés gúùs ẽe tsam ko Tsáá koe tc'óà sa méé Tsi kúrúa máá tsam m sa tsam ko tc'ẽe,” témé.  
\v 36 Me bìrí tsara a a máá: “Dùú sa ra gha kúrúa máá tsao o sa tsao ko tc'ẽe?” témé.  
\v 37 Tsara máá: “Kúrúa Tsi gha máá tsam sa ncẽe si i: Tsari x'áàn koe méé Tsi kgoara máá tsam m nakam c'ẽe ba Tsarim x'õàm kg'áòm xòè za ntcõó nakam c'ẽe ba dxàes x'õàs xòè za ntcõó,” témé.  
\v 38 Igabam kò Jeso ba bìrí tsara a a máá: “Dùú sa tsao ko dtcàrà sa tsao c'úùa hãa! Kgoana tsaoa gha a kubis Tíí ko kg'áà q'oos koe kg'áà kana tsaoa gha ncẽer tcguù-tcguuèa hãas tcguù-tcguuku cgoa tcguù-tcguuè?” témé.  
\v 39 Tsara máá: “Kgoana tsam gha a gatá hẽé,” témé. Me Jeso ba bìrí tsara a, a máá: “Kubis ẽer ko kg'áà q'oos koe tsao gha kg'áà, a tcguù-tcguukus ẽer gha ko tcguù-tcguuès cgoa tcguù-tcguuè,  
\v 40 igabaga ncẽe kg'áò x'õàa Te xòè za ntcõó sa hẽé, naka dxàe x'õàa Te xòè za ntcõó sa hẽéthẽér Tíí kgoara máá tama, igaba i nxãan ẽe i kg'ónòa mááèa hãa ne di i,” tam méé.   
\p
\v 41 Eẽ xu ko c'ẽe xu 10 xu xgaa-xgaase-kg'ao xu ncẽe sa kóḿ ka xu ko tshoa-tshoa a kaisase Jakoboa tsara Johanea tsara xgóà cgae.  
\v 42 Me Jeso ba Gam koe tciia óá xu a bìrí xu a máá: “Q'ana xao hãa, ẽe tãá zi qhàò zi koe koma x'aiga ii xu ko gaxu di qarian gane koe tséékagu sa, xu ko gane di xu tc'ãà-cookg'ai xu gaxu di qarian gane koe x'áí sa.  
\v 43 Igaba méé i gaxao koe táá gatà ii guu, igaba ẽe ga gaxao ka kaia hãa ba méém gaxao dim tséé-kg'ao ba ii,  
\v 44 nakam dìím wèém ẽe gha gaxao ka tc'ãà-tc'ãase ba wèém khóèm dim qãà ba ii.  
\v 45 Khóèm dim Cóá ba hààraa, hààm gha tsééa mááè ka tamase, igabam hààraa, hààm gha \add khóè ne\add* tsééa máá ka khama, a ba a hààraa, kg'õèa bam gha hàà \add khóè ne\add* máà ka, káí ne khóè ne di chìbia nem gha x'ámá tcg'òó di iise,” tam méé.   
\s1 Jeso ba ko káà tcgáím Baretimaio ba qãèkagu  
\r (Mt 20:29-34; Lk 18:35-43)  
\p
\v 46 Xu kò Jeriko koe hàà. Eẽm ko Jeso ba Jeriko koe tcg'oa, Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu cgoa hẽé naka káí ne khóè ne cgoa hẽéthẽé e, kam ko káà tcgáím dtcàrà-kg'aom Baretimaiom, Timaiom ka cóáse ba dàòm qàe koe ntcõóa-ntcõe.  
\v 47 Eẽm ko kóḿ Jesom Nasareta di Me e sa kam ko tshoa-tshoa a q'au a máá: “Jesoè, Dafitem ka tsgõose-coa Tseè, thõò-xama máá te,” témé.  
\v 48 Ne káí ne dqàè me a máá, nqoo méém témé, igabam ko kaisase q'au a máá: “Dafitem ka cóáse Tseè, thõò-xama máá te,” témé.  
\v 49 Me Jeso ba téé a ba a máá: “Tcii me,” témé. Ne ẽe káà tcgáím khóè ba tcii, a bìrí me a máá: “Tòón tcáó naka tsia tẽe, tcii tsim ko ke,” témé.  
\v 50 Me gaam khóè ba gam dim ko̱à ba ncemeagu, a ba a nxàìa tẽe a Jesom koe síí.  
\v 51 Me Jeso ba tẽè me a máá: “Dùú sar gha kúrúa máá tsi sa tsi ko tc'ẽe?” témé. Me káà tcgáím khóè ba bìrí Me a máá: “Xgaa-xgaa-kg'ao Tseè, bóòr gha sar ko tc'ẽe,” témé.  
\v 52 Me Jeso ba bìrí me a máá: “Qõò, tsari dtcòm̀a nea qãèkagu tsia hãa ke,” témé. Me kò kúúga bóò, a xùri Me.   
\c 11  
\ms1 Jeso ba Jerusalema koe (11–13)  
\s1 Jeso ba ko Jerusalema koe tcãà  
\r (Mt 21:1-11; Lk 19:28-40; Jn 12:12-19)  
\p
\v 1 Eẽ ne ko Jerusalema koe hẽé naka Betefage koe hẽé naka Betania koe hẽéthẽé cúù, Olife dim xàbìm koe, kam kò Jeso ba Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu ka cám̀ tsara tsééa tcg'òó,  
\v 2 a bìrí tsara a, a máá: “Gatsao cgoa q'óá-kg'amkua hãam x'áém koe tsao qõò. Eẽ tsao ko tcãà ne tsao gha qanega cúí khóè kaga qábìè ta ga hãam donghi-coa ba hòò me qáésea tẽe; kgoara naka Tíí koe óága me.  
\v 3 A ncẽè c'ẽe khóè kòo tẽè tsao o, dùúska tsao ko ncẽeta hẽé sa ne méé tsao bìrí i naka máá: ‘X'aiga ba ko qaa me, a ba a gha kúúga ka̱bi me,’ témé.”   
\p
\v 4 Tsara qõò a síí donghi-coa ba sao-xg'ae, me xhàrom-kg'áḿ ka tchàa koe qáéa tòóèa, tsara kgoara me.  
\v 5 Ne kò c'ẽe ne khóè ne gaa koe kò téé-tẽe ne tẽè tsara a, a máá: “Dùú sa tsao ko kúrú, a ko donghi-coa ba kgoara máá?” témé.  
\v 6 Tsara kò ẽem ko ma Jeso ba ma bìrí tsara a khamaga ma bìrí ne, ne guu tsara a, tsara qõò.  
\v 7 A tsara a donghi-coa ba Jesom koe óá, a tsara a kò gatsara di qgáían gam koe tcee, Me qábì me.  
\v 8 Ne kò káí ne khóè ne gane di qgáían dàòm q'oo koe khárà, ne c'ẽe ne hìian di nxã̱án khõá a khárà.  
\v 9 Eẽ kòo cookg'aia ba koe qõò ne hẽé naka kháóa ba koe kòo xùri Me ne hẽéthẽéa kò q'au a máá:  
\q1 “Hosana!  
\q1 Ts'ee-ts'eekg'aiè méém  
\q1 ẽe ko X'aigam \add Nqarim\add* di cg'õèan cgoa hàà ba.   
\q1
\v 10 Ts'ee-ts'eekg'aiè méé i x'aian  
\q1 gatá ka xõòm Dafitem di i, ncẽe kò hàà a,  
\q1 Hosana, ẽe kaisase tc'amaka hàna ba!”  
\m témé.   
\p
\v 11 Me kò Jerusalema koe tcãà, a tempelem koe síí, a ẽem kò caate a wèé zi gúù zi bóò ka, nxãakamaga i kò dqòara hãa khamam \add Gam di xu\add* 12 xu cgoa xgoaba a Betania koe qõò.   
\s1 Jeso ba ko faia dis hìi sa cgúí  
\r (Mt 21:18-19)  
\p
\v 12 Q'uu dim cáḿ ka, ẽe xu Betania koe guua hãa kam kò xàbàa hãa.  
\v 13 Khamam kò nqúù ka hãa a faia dis hìi sa bóò, si to̱àràn úúa, kam ko síí cgae si, síím gha c'ẽe gúù ga hòò cgae si ka. Eẽm ko hàà cgae si kam kò cúí gúù ga táá hòò, igaba to̱aran cúí ga a, faia di zi hìi zi gha tc'õoan kúrúm x'aèm tama me e kò ii khama.  
\v 14 Kam kò gaas ka máá: “Táá méé i cúí khóè ga gaicara chõò tamase, sáá koe tc'õoan tc'õó guu,” témé. Xu kò Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu kóḿ Me.   
\s1 Jeso ba ko tempele ba q'ano-q'ano  
\r (Mt 21:12-17; Lk 19:45-48; Jn 2:13-22)  
\p
\v 15 Xu ko Jerusalema koe hàà tcãà, Me kò Jeso ba tempelem q'oo koe tcãà a tshoa-tshoa a khóè ne ẽe hãa a ko x'ámágu ne hẽé naka ẽe ko hàà x'ámá ne hẽéthẽé xhàiagu, a ba a marin ko xg'áḿa q'aa ne di tafolean hẽé naka ntcõó-q'ooan ẽe ko tcíbían x'ámágu ne di hẽéthẽé xùbuku cgoa.  
\v 16 A kò cúí khóè ga táá kgoara máá i c'ẽe gúù cgoa ga tempelem q'oo koe nqáé.  
\v 17 Me kò khóè ne xgaa-xgaa, a bìrí ne a máá: “Góáse tama i gáé hãa naka máá:  
\q1 ‘Tirim nquu ba gha  
\q1 wèé zi qhàò zi dim còrè-nquu ba  
\q1 ta ma tciiè’  
\m téméè tama?  
\m Igaba tu gatu ts'ãà-kg'ao ne di x'ãè-q'ooan kúrú mea!” tam méé.  
\v 18 Xu kò kaia xu peresiti xu hẽé naka x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu hẽéthẽé gaas gúù sa kóḿ, ka xu kò cg'õo Me xu gham dàò ba qaa; bèe Me xu kò ko khama, wèés xg'aes khóè ne di sa kò Gam di xgaa-xgaan ka area hãa khama.   
\p
\v 19 Eẽ i ko dqòa ka xu kò \add Jeso ba hẽé naka Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu hẽéthẽé\add* x'áé-dxoom koe tcg'oa.   
\s1 Faia dis hìis nqa̱ia sa  
\r (Mt 21:20-22)  
\p
\v 20 Eẽ xu ko ntcùúkg'ai cgoa nqáé ka xu ko faia dis hìis qàe koe nqáé, a bóò si si to̱bea sa cgoa ga c'óòa hãa.  
\v 21 Petere ba kò tc'ẽe-tc'ẽese a bìrí Me a máá: “Xgaa-xgaa-kg'ao Tseè, bóò! Faia dis hìis ncẽe Tsi ncãa ko cgúí sa ncãa nqa̱i,” témé.   
\p
\v 22 Me Jeso ba xo̱a xu a máá: “Nqarim koe méé xao dtcòm̀an úú.  
\v 23 Tseegukagar ko bìrí xao o: Dìím wèém ẽe ko ncẽem nxõ̱á xàbì ba bìrí a máá: ‘Tẽe naka tshàam q'oo koe xaoa tcãàè,’ témé, a tcáóa ba q'oo koe káíse tc'ẽe-tc'ẽese tama, igaba ko dtcòm̀, ẽem nxàea hãas gha kúrúse sa, nxãam ka i gha hàà kúrúse.  
\v 24 Gaa domkar ko bìrí xao o a ko máá: Dùús wèés ẽe xao ko còrèan cgoa dtcàràs ka méé xao nxãakamaga xao mááè sia hãa sa dtcòm̀, nxãaskas gha gaxao koe kúrúse.  
\v 25 Gataga méé xao wèé x'aèan ẽe xao téé ko còrè ka qgóóa mááku, c'ẽe gúù xao kò gaxao ka c'ẽean cgoa úúa hãa ne, nakam gha nxãasega gaxao ka Xõòm ncẽe nqarikg'ai koe hãa ba chìbia xao qgóóa máá xao o.  
\v 26 [Igaba ncẽè qgóóa mááku tama xao kò hãa nem cuiskaga gaxao ka Xõòm nqarikg'ai koe hãa ba chìbia xao qgóóa máá xaoa hãa tite,]” tam méé.   
\s1 Jesom di qarian dis tẽè sa  
\r (Mt 21:23-27; Lk 20:1-8)  
\p
\v 27 Xu gaicara Jerusalema koe hàà. Eẽm ko Jeso ba tempelem q'oo koe tcãà, ka xu kò kaia xu peresiti xu hẽé, naka x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu hẽé, naka \add khóè ne di xu\add* kaia xu hẽéthẽé hàà cgae Me.  
\v 28 A tẽè Me a máá: “Ndaka qari cgoa Tsi ko ncẽe zi gúù zi kúrú kana ia dìín qarian máà Tsia hãa Tsi ko ncẽe zi gúù zi kúrú?” témé.   
\p
\v 29 Me Jeso ba xo̱a xu a máá: “Cúís gúù sar gha tẽè xao o. Xo̱a Te méé xao, nakar gha nxãasega bìrí xao o, ndaka qarian cgoar ko ncẽe zi gúù zi kúrú sa.  
\v 30 Johanem dis tcguù-tcguukus ka bìrí Te: nqarikg'ai koe sa kò guua hãa, kana sa kò khóèan koe guua hãa? Xo̱a Te,” témé.   
\p
\v 31 Xu kò gaxu ka c'ẽea xu cgoa xóé a tẽèku a máá: “‘Nqarikg'ai koe e,’ ta xae kò ko méé, nem gha nxãaska tẽè xae e a máá: ‘Kháé xao nxãaska dùús domka dtcòm̀ me tama?’ témé.  
\v 32 Igaba xae gha máá: ‘Khóèan koe e,’ témé - Khóè ne xu kò ko bèe, Johane ba tseegu dim porofiti me e sa ne kò wèé ne khóè ne q'ana hãa khama.”  
\v 33 Xu kò nxãaska Jeso ba xo̱a a máá: “C'úùa xae hãa,” témé.  
\p Me kò Jeso ba xo̱a xu a máá: “Tíí igabar bìrí xao o tite, ndaka qarian cgoar ko ncẽe zi gúù zi kúrú sa,” témé.   
\c 12  
\s1 Chõó-kg'oman di xu xhárà-kg'ao xu dis sere-sere sa  
\r (Mt 21:33-46; Lk 20:9-19)  
\p
\v 1 Me kò tshoa-tshoa a sere-sere zi cgoa kg'ui cgoa ne a máá: “C'ẽem khóè ba kò kg'om xhárà ba xháràa, a ba a kò xhàro ba gaam koe kúrúa nxa̱ma-nxa̱ma, a ba a gõéan ko kúrúèm ha̱é ba hẽé naka tc'amaka qáòm nquu ba hẽéthẽé gaa koe tshào. A ba a c'ẽe xu xhárà-kg'ao xu cgóbè me, a c'ẽem nqõóm koe qõò.   
\p
\v 2 “Eẽm ko \add tcuùan dim\add* x'aè ba hàà kam ko qãà ba xhárà-kg'ao xu koe tsééa úú, nxãasegam gha síí kg'om xháràm di tc'õoan c'ẽe séè cgae xu ka.  
\v 3 Xu kò séè a xg'áḿ me, a káà gúùse tsééa ka̱bi me.   
\p
\v 4 “Me gaia c'ẽem qãà ba tsééa úú cgae xu, xu síí tcúúa ba koe thõò-thõo me, a sau-saugase qgóó me.   
\p
\v 5 “Me kò c'ẽe ba tsééa úú, xu nxãa ba cg'õo. A xu a c'ẽe xu káí xu kaga gataga hẽé, c'ẽe xu xu kò xg'áḿ, a c'ẽe xu cg'õo.   
\p
\v 6 “Cúím cóám kaisasem kò ncàm̀a hãa bam kò úúa, a ba a kò gaam gabá tsééa úú cgae xu, a bìríse a máá: ‘Tirim cóá ba xu gha tcom a qgóóse,’ témé.  
\v 7 Igaba xu kò ẽe xu xhárà-kg'ao xu bìríku a máá: ‘Ncẽe ba gúù zi ka q'õòsem ga me e, ke hààn xae cg'õo me, naka zi gha gúù zi gaxae di ii,’ témé.  
\v 8 Xu kò séè a cg'õo me, a kg'om xháràm ka tchàa koe xaoa tcg'òó me,” tam méé.   
\p
\v 9 \add Me nxãaska Jeso ba tẽè xu a máá:\add* “Kháé ba gha nxãaska kg'om xháràm ka q'õòse ba hàà dùú sa kúrú?” \add témé, a ba a máá:\add* “Eẽ xu xhárà-kg'ao xum gha hàà cg'õo, a ba a gha xhárà ba c'ẽe xu xhárà-kg'ao xu máà.  
\v 10 Qanega xao gáé ncẽes Tcgãyas \add Nqarim di\add* sa nxárá tama, ncẽe ko máá:  
\q1 ‘Nxõ̱ás ẽe kò tshào-kg'ao xu ka bóòa xguìèa hãa sa,  
\q1 kaisase cgáés nxõ̱á sa kúrúa hãa.   
\q1
\v 11 Ncẽea X'aigam \add Nqarim\add* ma kúrúa hãa ga a,  
\q1 si ncẽe sa tcgáí-q'ooa ta koe t'õè si i,’”  
\m témé.   
\p
\v 12 Ka xu ko qáé Me kg'oana, igaba xu kò xg'ae sa bèe, ẽes sere-seres kam kòo gaxua nxàe xu sa xu kò q'ana hãa khama, xu kò guu Me a qõò.   
\s1 Kaesaram koe suruta ne  
\r (Mt 22:15-22; Lk 20:20-26)  
\p
\v 13 Ka xu ko nxãaska kháóka c'ẽe xu Farasai xu hẽé naka c'ẽe xu Herotem di xu xùri-kg'ao xu hẽéthẽé Gam koe tsééa úú, nxãasega xu gha síí kg'uim ko zi gúù zi cgoa qgóó Me ka.  
\v 14 Xu hàà a bìrí Me a máá: “Xgaa-xgaa-kg'ao Tseè, q'ana xae hãa tseegu di Tsi khóè Tsi i sa, a c'ẽe khóè cgoa ga tchõà úú tama, khóèan di téé-q'ooan Tsi nqábé tama khama. Igaba Tsi ko Nqarim dim kg'ui ba tseeguse xgaa-xgaa. Ka i gáé kgoara mááèa hãa \add Roma ne dim x'aigam\add* Kaesara ba méém surutaè sa, kana méém táá surutaè saa? Suruta méé ta kana méé ta táá suruta saà?” témé.   
\p
\v 15 Igabam kò Jeso ba gaxu dis kàa sa q'ana hãase bìrí xu a máá: “Dùús domka xao ko kúrúa bóò Tea máá? C'ẽem qano mari ba xao máà Te nakar bóò,” témé.  
\v 16 Xu mari ba máà Me, Me bìrí xu a máá: “Dìín dis tcúú sa ncẽe sa, naka gatàa dìín cg'õèa ncẽe e?” témé. Xu máá: “Kaesaram di si i,” témé.   
\p
\v 17 Me Jeso ba bìrí xu a máá: “Eẽ Kaesaram di ii sa Kaesara ba máà, naka ẽe Nqarim di ii sa Nqari ba máà,” témé. Xu kò kaisase are Me.   
\s1 X'ooan koe tẽes qãá q'oo koe séèku sa  
\r (Mt 22:23-33; Lk 20:27-40)  
\p
\v 18 Xu kò Saduke xu, ncẽe kò ko máá, x'ooan koe tẽe sa káà si i, témé xu hàà cgae Me, a hàà tẽè Me, a máá:  
\v 19 “Xgaa-xgaa-kg'ao Tseè, Moshe ba xg'ao x'áèan koe góá a máá, ncẽè khóèm kò káà cóáse khóè sa x'óóa guu, ne méém gam ka qõese ba ẽes dxàe-ntcõa sa séè, naka baà gam ka káímkhoe ba cóán ábà máá.  
\v 20 Xu kò 7 xu khóè qõeku xu hàna. Me kò kg'áíaka di ba khóè sa séè a cóán úú tamase x'óó.  
\v 21 Me kò cám̀ di ba gaas dxàe-ntcõa sa séè, a gataga cóán úú tamase x'óó. I kò nqoana dim ka gataga cúí ga thẽé ii.  
\v 22 Xu kò wèéa xu ẽe 7 xu ga cóá úú tamase x'óó. Si kò khóès ga sa thẽé kháóka x'óó.  
\v 23 Eẽ i ko x'ooan koe tẽeè ka sa gha gaxu ka ndakam di saà? Ncẽe wèéa xu 7 xu xg'ao séè sia hãa ka?” ta xu ma tẽè Me.   
\p
\v 24 Me Jeso ba xo̱a xu a máá: “Dùús domka xao tsa̱a hãa? \add Nqarim di zi\add* Tcgãya zi ko méé sa hẽé naka Nqarim di qarian hẽéthẽé xao c'úùa hãa domkaa?  
\v 25 Eẽ ne ko khóè ne x'ooan koe tẽe ka ne séèa hãa tite, a ne a séèkuan kgoara mááèa hãa tite, igaba ne gha nqarikg'ai di moengelean khama ii.  
\v 26 A ẽe x'óóa hãa ne ko x'ooan koe ghùiès ka xao gáé qanega Moshem dis Tcgãyas koe nxárá ta ga hãa, hìis di tchõàn dim xg'aekum koem kò Nqari ba nta gam ka méé sa a máá: ‘Tíí Ra Abrahamam dir Nqari Ra a, a Isakam dir Nqari Ra a, a Jakobem dir Nqari Ra a,’ tam mééa koe?  
\v 27 Eẽ x'óóa hãa ne dim Nqarim tama Me e, igabagam ẽe kg'õèa hãa ne di Me e; khama xao kaisase tsa̱a hãa,” tam méé.   
\s1 Kaiam x'áè-kg'áḿ ba  
\r (Mt 22:34-40; Lk 10:25-28)  
\p
\v 28 Me kò c'ẽem x'áè xgaa-xgaa-kg'ao ba hàà, a kóḿ xu xu hãa a ko ntcoeku. Me ẽem ko Jeso ba qãèm xo̱a ba máà xua hãa sa bóòa q'ãa ka tẽè Me a máá: “Ndakam x'áè-kg'áḿ ba wèé xu ka tc'ãà di baa?” témé.   
\p
\v 29 Me Jeso ba xo̱a me a máá: “Wèé xu x'áè-kg'áḿ xu ka tc'ãà di ba ncẽe me e:  
\q1 ‘Oo, Iseraeleè, komsana,  
\q1 gatá dim X'aigam Nqari ba,  
\q1 X'aigam Nqari ba cúí Me e,   
\q1
\v 30 naka tsia gha X'aigam tsarim Nqari ba  
\q1 wèé tcáóa tsi cgoa hẽé,  
\q1 wèé kg'õèa tsi cgoa hẽé,  
\q1 wèé tc'ẽea tsi cgoa hẽé,  
\q1 naka wèé qaria tsi cgoa hẽéthẽé ncàm̀,’  
\m témé,   
\m
\v 31 Me ko cám̀ di ba máá:  
\q1 ‘Eẽ tsi ma ncàm̀sea hãa khamaga ma  
\q1 méé tsi tsáá ka c'ẽe ba ncàm̀,’  
\m témé. C'ẽe x'áè-kg'áḿ ga káà a ncẽem x'áè-kg'áḿ ka kaia a,” tam méé.   
\p
\v 32 Me kò x'áè xgaa-xgaa-kg'ao ba bìrí Me a máá: “Xgaa-xgaa-kg'ao Tseè, tseegu Tsi ko, c'ẽean ga káà a, igaba gaam cúí Me e,  
\v 33 gataga i cgáé e, Nqari ba tsi ga wèé tcáóa tsi cgoa hẽé, naka wèé kóḿa q'ãa tsi cgoa hẽé, naka wèé qaria tsi cgoa hẽéthẽé ncàm̀ sa, naka ẽe tsi ma ncàm̀sea hãa khamaga ma tsáá ka c'ẽe ba ncàm̀an hẽéthẽé e. A wèé zi dàòa-mááku zi hẽé naka qhàea-mááku zi ka hẽéthẽé cgáé e,” témé.   
\p
\v 34 Eẽm ko Jeso ba bóò, tc'ẽegasem ncãa xo̱a sa kam kò bìrí me a máá: “Nqarim di x'aian ka tsi nqúù tama,” témé. I kò gaa koe guus ka khóèan bèe, c'ẽe tẽè ga i gha tẽè Me sa.   
\s1 Dafitem ka Tsgõose-coam dis tẽè sa  
\r (Mt 22:41-46; Lk 20:41-44)  
\p
\v 35 Eẽm Jeso ba tempelem q'oo koe hãa a ko xgaa-xgaa kam kò tẽè ne a máá: “Nta hẽés ka xu ko x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu máá, Kreste ba Dafitem ka Tsgõose-coa Me e, témé?  
\v 36 Dafitem tc'áró-tc'aroa kò Tcom-tcomsam Tc'ẽem ka kg'uikaguè, a máá:  
\q1 ‘X'aiga ba ko Tirim X'aiga ba bìrí a máá:  
\q1 ‘Kg'áò x'õàa Te xòè za ntcõó  
\q1 nakar nxãakg'aiga síí Tsari cg'õo-kg'aoan  
\q1 nqàrè-kg'ama Tsi koe tòó,’  
\m témé.’  
\v 37 Dafitem ga ba ko ‘X'aiga’ ta ma tcii Me, ka ba gha nxãaska ntama gam ka Tsgõose-coa ba ii?” témé.  
\p Si kò kaias xg'ae sa qãè-tcaoan cgoa komsana Me.   
\s1 Jeso ba ko Farasai xu hẽé naka x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu hẽéthẽé dqàè  
\r (Mt 23:1-36; Lk 20:45-47)  
\p
\v 38 Eẽm ko xgaa-xgaa kam kò Jeso ba máá: “X'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu koe méé tu q'õésea hãa, ncẽe ko qáò qgáí-dxooan hã̱a, a x'ámágu di zi qgáì zi koe tsgám̀kagukuan qaa xu,  
\v 39 a ko kaia zi ntcõó-q'oo zi còrè-nquu xu koe qaa xu, naka tcom-tcomsa zi ntcõó-q'oo zi hẽéthẽé e kõ̱èan di zi qgáì zi koe.  
\v 40 Ncẽe ko dxàe-ntcõa zi di nquuan tc'õóa xgãá, a ko x'áíse xu gha ka qáòse còrè xu. Eẽta ii khóèa ne gha kaisase thõòkase xgàraè,” tam méé.   
\s1 Dxàe-ntcõas dis tcg'òóa mááku sa  
\r (Lk 21:1-4)  
\p
\v 41 Me kò Jeso ba aban ko tòóèm qgáì ba q'óá-kg'ama hãase ntcõó, a ntcõó a ko xg'aes ko ma gaas di marian tempelean di ma tcãà sa bóò. Ne kòo káí ne khóè ne qguùa hãa ne káí marian tcãà.  
\v 42 Si kò dxàua hãas dxàe-ntcõa sa hàà cám̀ qano mari tsara ncemea tcãà, xg'ae-q'ooa tsara kòo thebe dim mari ba kúrú tsara.   
\p
\v 43 Me kò Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu Gam koe tciia óá, a bìrí xu a máá: “Tseegua ner ko bìrí xao o: Ncẽes dxàe-ntcõas dxàua hãa sa ncãa wèé ne khóè ne nqáéa hãase aban ko tòóèm qgáìm koe marian tcana.  
\v 44 Wèé ne khóè nea kò gane di qguùan koe guu a tcg'òó, igabas kò gaa sa gas di dxàuan koe guu a wèéan ẽes kò úúa hãa ga tcg'òó khama,” témé.   
\c 13  
\s1 Jeso ba ko tempelem dis ko̱bes ka kg'ui  
\r (Mt 24:1-2; Lk 21:5-6)  
\p
\v 1 Eẽm ko Jeso ba tempelem koe guu a tcg'oa, kam ko Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu ka c'ẽe ba bìrí Me a máá: “Xgaa-xgaa-kg'ao Tseè, tsóágase t'õè xu nxõ̱á xu hẽé naka nquu xu hẽéthẽéa gáé ncẽe e,” témé.   
\p
\v 2 Me Jeso ba bìrí me a máá: “Ncẽe xu nquu xu kaia xu tsi ko bóò? Cuiskagas ncẽe koe cúís nxõ̱ás ga sa c'ẽes tc'amkg'ai koe guuèa hãa tite, wèéa zi ga gha xòóa qàrìè,” témé.   
\s1 Xgaa-xgaase-kg'ao ne gha xgáèè  
\r (Mt 24:3-14; Lk 21:7-19)  
\p
\v 3 Me ẽem kò qanega Olife dim xàbìm tc'amkg'ai koe q'ábà ntcõe, a tempele ba q'óá-kg'ama hãa, ka xu ko Petere ba hẽé, Jakobo ba hẽé, Johane ba hẽé naka Anterea ba hẽéthẽé xu dxùukg'ai koe tẽè Me a máá:  
\v 4 “Bìrí xae e, n-cáḿa i gha ncẽe gúùan kúrúse sa, naka gataga ncẽe gúùan wèé ga gha hàà kúrúse dis x'áís gha dùú sa ii sa thẽé?” témé.   
\p
\v 5 Me Jeso ba tshoa-tshoa a kg'ui cgoa xu a máá: “Q'ãa xao, naka i táá cúí khóè ga ho̱àkagu xao o guu.  
\v 6 Káí ne gha Tíí cg'õè ka hàà a gha máá, ganea Tíí ga Ra a, témé, a ne a gha káí khóèan ho̱àkagu.  
\v 7 Naka ẽe tu kòo ncõoan hẽé naka gaan di nxàean hẽéthẽé kóḿ ne méé tu táá q'ae guu. Ncẽe gúùa ne gha kúrúse, igaba i qanega chõò-q'ooan hàà tama ke.  
\v 8 \add Nqõóm di zi\add* qhàò zi gha c'ẽe zi qhàò zi cgoa x'ãàku, i gha x'aian x'aian cgoa x'ãàku. Me gha nqõó ba gataga cgùru tãáka zi qgáì zi koe, xàbà ne gha nqõómkg'ai koe tcãà. Zi gha ncẽe zi gúù zi ábàn di thõòan di zi tshoa-tshoase-q'oo zi khamaga xám̀.   
\p
\v 9 “Igabaga méé tu gatu q'õése, séèè tu gha a qhàìs cookg'ai koe úúè, a tu a gha síí còrè-nquuan koe qoaè, a gha Tíí domka tc'ãà còo-kg'ao xu hẽé naka x'aiga xu hẽéthẽé cookg'ai koe tòóè. Gatà hẽéan ka tu gha Tíí ka nxàea tseegukagu.  
\v 10 Kg'aia méé i qãè tchõàn \add nqõóm di zi\add* qhàò zi wèé zi koe xgaa-xgaaè.  
\v 11 Naka ẽe xu kòo séè a ko qhàìs cookg'ai koe úú tu u ne, táá ẽe tu ga kg'ui kg'oana hãas gúùs ka q'áò guu, igaba tu wèés gúùs ẽe tu gha ẽem x'aèm ka máàè sa kg'ui. Gatu tama tu u ẽe gha ko kg'ui tu ke, igaba Tcom-tcomsam Tc'ẽe Me e gha ii.   
\p
\v 12 “Khóè ba gha qõese ba x'oos koe tcãà, me gha xõò ba gam dim cóám ka gataga hẽé, i gha cóán gaan di xõòan ntcoe, a gha cg'õo o.  
\v 13 Tu gha Tiri cg'õèan domka wèé khóèan ka hòreè. Igaba gaam ẽe gha qarika téé a chõò-q'oos koe síí ba gha kgoaraè.   
\s1 Q'áò-q'aosas gúù sa  
\r (Mt 24:15-28; Lk 21:20-24)  
\p
\v 14 “Igaba ẽe tu ko q'áò-q'aosas gúù sa bóò si ẽes ga kò téé tama qgáì koe tẽe (ẽe ko nxárá ba méém kóḿa q'ãa!), ne méé ne nxãaska ẽe Jutea koe hàna ne xàbìan koe qgóéa síí,  
\v 15 nakam ẽe nquuan tco̱be koe hãa ba táá xõa, naka gam dim nquum q'oo koe tcãà guu, naka síí gaa koe hãa sa séè,  
\v 16 nakam ẽe xháràn koe hãa ba táá ka̱bise naka síí gam di qgáían séè guu.  
\v 17 Haò, cg'ãè i gha ii, ẽe zi cáḿ zi ka ẽe ncãàa zi koe cóán úúa zi khóè zi ka hẽé naka ẽe gha ko comkagu zi ka hẽéthẽé e.  
\v 18 Ke tu còrè naka i gha táá saò di x'aè ka kúrúse guu.  
\v 19 Eẽ xu cáḿ xu ka i gha gatà ii xgàrakuan hãa, ncẽe nqõóm dis tshoa-tshoases koe guu a qanega hãa tama a, ncẽem kò Nqari ba kúrú ba, ncẽes noose ga, a i a gaicara hãa tite.  
\v 20 A ncẽè X'aigam \add Nqarim\add* kò ẽe xu cáḿ xu xòm̀-xom ta ga hãa, ne i cúí khóè ga kgoaraèa hãa tite. Igaba ẽe nxárá tcg'òóèa hãa ne domkam kò ẽe xu cáḿ xu xòm̀-xom.   
\p
\v 21 “A ncẽè ẽem x'aèm kam kò c'ẽem khóè ba bìrí tu u a ko máá: ‘Bóò, ncẽe ga Me e Kreste ba,’ kana ko máá: ‘Bóò, ẽe gam síí hãa,’ témé ne méé tu táá dtcòm̀ m guu.  
\v 22 Tshúù-ntcõan di xu Kreste xu hẽé naka tshúù-ntcõan di xu porofiti xu hẽéthẽéa gha x'áíse, a gha x'áí zi hẽé naka are-aresa zi gúù zi hẽéthẽé kúrú, ẽe nxárá tcg'òóèa ne xu gha ho̱àkagu ka, kgoanase i kòo ne.  
\v 23 Ke méé tu gatu q'õésea hãa, x'aèan cookg'ai koer kò bìrí tu ua hãa ke.   
\s1 Khóèm dim Cóá ba gha hàà  
\r (Mt 24:29-31; Lk 21:25-28)  
\p
\v 24 “Igabagas gha ẽe xu cáḿ xu di xgàrakuan qãá q'oo koe  
\q1 ‘cáḿ sa ntcùú-ntcuuè,  
\q1 me nxoe ba x'áà tite,   
\q1
\v 25 tco̱nò zi gha nqarikg'ai koe guu a tcheè,  
\q1 i gha nqarikg'aian di qarian ntcãa-ntcãaè.’   
\m
\v 26 Ne gha ẽe x'aè ka Khóèm dim Cóá ba bóò, Me túú-c'õòan q'oo koe guu a ko hàà, kaia qarian hẽé naka x'áàn hẽéthẽé cgoa.  
\v 27 Me gha nxãaska moengele xu tsééa tcg'òó, a ba a gha Gam di ne ẽe nxárá tcg'òóèa hãa ne wèé xòèan ẽe tc'ãán ko guu za xg'ae-xg'ae, a ba a gha nqõóm di chõò-q'ooan koe guu a síí nqarikg'ai di chõò-q'ooan ko chõò koe guu a Nqarim di ne ẽe nxárá tcg'òóèa hãa ne xg'ae-xg'ae.   
\s1 Faia dis hìis dis sere-sere sa  
\r (Mt 24:32-35; Lk 21:29-33)  
\p
\v 28 “Ke tu faia dis hìis koe xgaa-xgaase: Eẽ i ko gas di nxã̱àn tshoa-tshoa a ko tso̱m, i ko to̱ara sa tso̱m, ne tu q'ana hãa qhóóa ne tcana hãa sa.  
\v 29 Gataga ẽe tu kòo ncẽe zi gúù zi bóò zi ko kúrúse, ne tu q'ana hãa cúù me e sa, a nquu-kg'áḿan koe hãa sa.  
\v 30 Tseegukar ko bìrí tu u a ko máá: Ncẽes qhàò sa kaà tite, ncẽe gúùan wèé ga kúrúse tamas cookg'ai koe.  
\v 31 Nqarikg'aian hẽé naka nqõókg'aian hẽéthẽéa gha chõò, igaba i Tiri kg'uian chõò tite.   
\s1 Cúí khóè ga cáḿ ba kana x'aè ba c'úùa  
\r (Mt 24:36-44)  
\p
\v 32 “Igabaga i cúí khóè ga ẽem cáḿ ba, kana ẽem x'aèm gabá q'ãa tama, moengele xu nqarikg'ai koe hàna xua ga igaba, kana Cóásem ga igaba, Xõòm cúím ka oose.  
\v 33 Q'õésea méé tu hãa, naka kókòa hãa, c'úùa tu hãa n-cámám gha ẽem x'aè ba hàà sa ke.  
\v 34 Khóèm x'áéa ba koe ko guu a tãám nqõóm koe dàram khama i gha ii: gam dim nquu ba ko guu a qãà xu qarian máà ba, a wèém khóè ba gam di tsééan máà, a ba a nquu-kg'áḿ ba ko kòre ba x'áè, q'õé mem gha sa.   
\p
\v 35 “Gaa domka méé tu kòresea hãa, n-cámám ko nquum ka q'õòse ba hàà sa tu c'úùa hãa ke, dqòa kaa, kana ntcùú nqáé kaa, kana ghòròan ko kg'ae x'aè kaa, kana ntcùúkg'ai cgoaa.  
\v 36 A ncẽè qháésem kòo hàà ne méém táá hàà sao-xg'ae tu u, naka tu x'óm̀a hãa guu.  
\v 37 Ncẽer ko bìrí xao o sar ko wèéa tu ga bìrí a ko máá: ‘Q'õése méé tu!’ témé.”   
\c 14  
\ms1 Jesom di xgàrasean hẽé naka Gam dis x'oo sa hẽé naka Gam dis x'ooan koe tẽe sa hẽéthẽé e (14–16)  
\s1 Tc'ãà-cookg'ai xua ko Jeso ba xu gha cg'õo sa dtcòm̀ku  
\r (Mt 26:1-5; Lk 22:1-2; Jn 11:45-53)  
\p
\v 1 I kò ncẽeska cám̀ cáḿan qaùa hãa Pasekan hẽé naka péré gãé-gãe úú tamas pérés dis kõ̱è sa hẽéthẽé gha kúrúès cookg'ai koe, xu kò kaia xu peresiti xu hẽé naka x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu hẽéthẽé kàan qaa, Jeso ba xu gha qgóó a cg'õo di i,  
\v 2 a xu a kò máá: “Kõ̱ès di x'aè ka tamase, nxãaskas gha kaias xg'ore sa khóè ne xg'aeku koe hãa khama,” ta xu méé.   
\s1 Khóè sa ko Jeso ba Betania koe tshãán cgoa ntcã̱á  
\r (Mt 26:6-13; Jn 12:1-8)  
\p
\v 3 Jeso ba kò Betania koe hãa, Simonem ncẽe kò lepero dis tcìì sa úúa hãam dim nquum koe. Eẽm gaa koe hãa a ntcõó a ko tc'õó koes kò khóès alabasetere di nxõ̱án cgoa kúrúèam ts'óó-c'õám koe kò qãè hm̀m xg'ãòm tshãám, kaisa marian di ba qgóóa hãa sa hàà, a hàà alabasetere di nxõ̱án cgoa kúrúèam ts'óó-c'õá ba óè, a \add Jesom\add* tcúú koe ntcã̱á.   
\p
\v 4 Ne kò c'ẽe ne khóè ne ẽe kò gaa koe hãa ne xgóà a máá: “Dùús domka ba koáé ncẽem tshãá ba ncẽeta ma kõ̱è cgoaèa máá?  
\v 5 Ncẽe tshãá nea ga kò x'ámáguèa, kurim di marian di tc'ãò-tc'ãoan cgoa, i ga kò gaan di marian dxàua ne khóè ne máàèa hãa,” ta ne méé. A ne a kaisase mẽé si.   
\p
\v 6 Igabam kò Jeso ba máá: “Guu si tu, dùús ka tu ko xgáè sia máá? T'õès tséé sas Tíí koe kúrúa hãa.  
\v 7 Dxàua ne khóè ne cgoa tu wèé x'aè ka hãa, a tu a gha ẽe tu ko tc'ẽe x'aè ka qãè zi gúù zi kúrúa máá a, igaba tu wèé x'aè ka Tíí cgoa hãa tite.  
\v 8 Eẽs ga kò kúrúa sas kúrúa hãa. Kg'ónòè tamar hãas cookg'ai koes tc'áróa Te tshãán cgoa ntcã̱á hãa khama.  
\v 9 Tseegukar ko bìrí tu a ko máá: Wèém nqõóm ẽe i ko ncẽe qãè tchõàn xgaa-xgaaèm koe, i gha ẽes kúrúa hãa gúùan nxàeè, tc'ẽe-tc'ẽeseès gha ka,” tam méé.   
\s1 Jutase ba ko tc'ãà-cookg'ai xu cgoa dtcòm̀ku  
\r (Mt 26:14-16; Lk 22:3-6)  
\p
\v 10 Me kò nxãaska Jutase Isekariote ba, 12 xu ka c'ẽe ba, kaia xu peresiti xu koe síí, nxãasegam gha síí \add Jeso ba\add* tshàu q'ooa xu koe tcãà ka.  
\v 11 Eẽ xu ko ẽe sa kóḿ ka xu ko kaisase qãè-tcao, a bìrí me mari xu gha máà me sa. Me nxãaska qãèm x'aè ba qaa, Jeso bam gha tshàu q'ooa xu koe tcãà di ba.   
\s1 Jeso ba ko Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu cgoa Pasekan tc'õó  
\r (Mt 26:17-25; Lk 22:7-14, 21-23; Jn 13:21-30)  
\p
\v 12 Tc'ãà dim cáḿ péré gãé-gãe úú tamas pérés di kõ̱èan dim ka, ẽe xu ko ghùu-coam Paseka di ba cg'õo, ka xu ko Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu bìrí Me a máá: “Nda koe xae gha kg'ónòa máá Tsi, naka Tsi síí gaa koe Paseka di tc'õoan tc'õó sa Tsi ko tc'ẽe?” témé.   
\p
\v 13 Me Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu koe cám̀ tsara tsééa tcg'òó a bìrí tsara a, a máá: “Qõò naka x'áé-dxoom koe síí, c'ẽem khóèm tshàa gàba ba qgóóa hãa ba tsao gha xg'ae cgoa. Xùri me,  
\v 14 naka ẽem kòo nquum ka q'õòse ba tcãà ne bìrí me naka máá: ‘Xgaa-xgaa-kg'ao ba ko máá, cg'áè-nquum Tiri xu xgaa-xgaase-kg'ao xu cgoar gha hàà Paseka di tc'õoan tc'õó ba nda hãa sa?’ témé.  
\v 15 Me gha tc'amaka hãam nquum kaia, a wèé zi gúù zi tc'ẽeseko zi úúa hãam, nxãakamaga kg'ónòa xg'araèa ba x'áí tsao o, gaa koe tsao kg'ónòa máá xae e,” témé.   
\p
\v 16 Tsara kò xgaa-xgaase-kg'ao tsara tcg'oa a x'áé-dxoom koe qõò, a síí ẽem kò ma bìrí tsara a hãa khamaga ma sao-xg'ae i ii, tsara ko Pasekan kg'ónòa máá Me.   
\s1 Jeso ba ko c'ẽem xgaa-xgaase-kg'aom gha x'ámágu Me sa nxàe  
\p
\v 17 Eẽ i ko dqòa kam kò 12 xu cgoa hàà.  
\v 18 Eẽ xu hãa a ko tc'õó kam ko Jeso ba máá: “Tseegukar ko bìrí xao o, gaxao ka c'ẽe ba gha khóè ne tshàu q'oo koe tcãà Te, ncẽe \add koe hãa a\add* ko Tíí cgoa tc'õó ba,” témé.  
\v 19 Xu tshoa-tshoa a tshúù-tcaoa, a wèéa xu cúí mana cúí tẽè Me a máá: “A tíí tama raa?” témé.  
\v 20 Me xo̱a xu a máá: “Eẽ gaxao 12 xao ka c'ẽe me e, ncẽe ko Tíí cgoa gàbas koe péréan tcguù-tcguu ba.  
\v 21 Eẽ i ma Khóèm dim Cóám ka ma góásea khamaga i gha ii, igaba haò, cg'ãè i gha ii, ẽe ko Khóèm dim Cóá ba khóè ne tshàu q'oo koe tcãàm ka! Qãèa i ga kò máá mea hãa, táám ga kò ábàèa hãa sa,” tam méé.   
\s1 Dqòa dis tc'õo sa  
\r (Mt 26:26-30; Lk 22:14-20; 1Ko 11:23-25)  
\p
\v 22 Eẽ xu hãa a ko tc'õó, kam ko Jeso ba péré sa séè, a ts'ee-ts'eekg'ai si, a khõá q'aa si, a máà xu si, a ba a máá: “Séè, ncẽea Tirim cgàa me e,” témé.   
\p
\v 23 A ba a kubi sa séè, a ts'ee-ts'eekg'ai si, a máà xu si, xu wèé xu ga gaas q'oo koe kg'áà.  
\v 24 Me bìrí xu a máá: “Ncẽe nea Tiri c'áò o, qáé-xg'aes di i, ncẽe ko káí ne khóè ne di iise ntcã̱águè e.  
\v 25 Tseegua ner ko bìrí xao a ko máá: Cuiskaga Ra gaicara kg'om dis hìis di gõéan kg'áàa hãa tite, me gha nxãakg'aiga síí ẽem cáḿ Nqarim di x'aian di ba tcãà, gaicara Ra gha ka̱base kg'áà a di ba,” tam méé.   
\p
\v 26 Eẽ xu ko cii ba nxáèa xg'ara, ka xu ko tcg'oa a Olife dim xàbìm koe qõò.   
\s1 Jeso ba ko Peterem gha xo̱ase Me sa nxàe  
\r (Mt 26:31-35; Lk 22:31-34; Jn 13:36-38)  
\p
\v 27 Me Jeso ba bìrí xu a máá: “Wèéa xao ga gha khuùagu Te, góásea i hãa a ko máá:  
\q1 ‘Kòre-kg'ao bar gha xg'áḿ,  
\q1 si gha ghùuan dis xg'ae sa qgóéa q'aa,’  
\m téméè khama.  
\v 28 Igaba ẽer ko x'ooan koe ghùièa xg'ara ner gha tc'ãà-cookg'ai xao o, a Galilea koe qõò,” témé.   
\p
\v 29 Me Petere ba bìrí Me a máá: “Eẽta xu ga ko ma wèéa xu ga khuùagu Tsi, igabar tíí cuiskaga gatà hẽé tite,” témé.  
\v 30 Me Jeso ba bìrí me a máá: “Tseegukar ko bìrí tsi: Ncẽem ntcùúm ka, qanegam ghòrò ba cám̀ q'oro kg'ae tamas cookg'ai koe tsi gha nqoana q'oro xo̱ase Te,” témé.  
\v 31 Igabam kò Petere tcana hãa tcáó cgoa kg'ui a máá: “Tsáá cgoar ga ko x'óó igabagar cuiskaga xo̱ase Tsia hãa tite,” témé. Xu kò wèé xu gatà méé.   
\s1 Jeso ba ko Getesemane koe còrè  
\r (Mt 26:36-46; Lk 22:39-46)  
\p
\v 32 Xu Getesemane ta ko ma tciièm qgáìm koe qõò. \add Eẽ xu ko gaa koe síí\add* kam ko Jeso ba Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu bìrí a máá: “Ncẽe koe xao ntcõó, nakar nxãakg'aiga síí xg'ara còrèan cgoa,” témé.  
\v 33 Kam ko Petere ba hẽé, naka Jakobo ba hẽé, naka Johane ba hẽéthẽé xu séè, si kò tshoa-tshoa a kaisas tshúù-tcao sa hẽé nakas nxùrù-tcao sa hẽéthẽé tcãà Me.  
\v 34 Me bìrí xu a máá: “Tc'ẽea Tea kaisase thõòan xám̀a hãa, x'óór ga khama noose. Ncẽe koe xao qaù naka q'õé,” témé.   
\p
\v 35 Me cg'árése còoka síí a góḿankg'ai koe cg'áé, a ba a còrè, ncẽè kgoanase i kò nem ga ẽem x'aè ba nqáé Me sa,  
\v 36 a ba a máá: “Aboè, Tiri Tsi Xõò Tseè, wèé zi gúù zia Tsáá koe tàà tama, ncẽes kubis \add xgàrasean di\add* sa Tíí koe séèa tcg'òó. Igaba Tsari tc'ẽean ka, Tíí ko tc'ẽes ka tamase,” tam méé.   
\p
\v 37 A ba a ka̱bise a síí cgae xu, a síí sao-xg'ae xu xu x'óm̀a hãa, Me Petere ba bìrí a máá: “Simoneè, x'óm̀a tsi gáé hãa? Táá tsi gáé ga kò kg'ama cúím aoaram ga ba kókòa ntcõó a q'õé?  
\v 38 Q'õésea méé xao hãa naka còrè, naka xaoa gha nxãasega táá kúrúa bóòkuan koe tcãà guu. Tc'ẽe ba \add kúrú\add* kg'oana hãa, igabam tc'áró ba kg'amka me e ke,” tam méé.   
\p
\v 39 Me gaicara ka̱bise a qõò, a síí ẽem ncãa ko ma còrè khamaga ma còrè.   
\p
\v 40 Eẽm ko gaicara ka̱bise a ko hàà kam kò sao-xg'ae xu xu x'óm̀a hãa, tcgáía xu kò ntcàma hãa khama. Xu kò táá q'ãa nta xu gha ma xo̱a Me sa.   
\p
\v 41 Me gaicara nqoana dis ka hàà, a máá: “Qanega xao gáé x'óm̀a hãa, a ko sãa? Ncãa i tc'ãò ncẽeska, x'aè ba ncãa hàà. Bóò, Khóèm dim Cóá ba ko hàà chìbi-kg'ao ne tshàu q'oo koe tcãàè.  
\v 42 Tẽe xao, naka xae qõò. Eẽ khóè ne tshàu q'oo koe tcãà Team khóè ba cúùse hàna ke,” tam méé.   
\s1 Jeso ba ko qgóóè  
\r (Mt 26:47-56; Lk 22:47-53; Jn 18:3-12)  
\p
\v 43 Eẽm Jeso ba qanega hãa a ko kg'ui kam ko kúúga Jutase ba hàà, 12 xu ka c'ẽe ba, a káí xu khóè xu cgoa hãa, ntcàuan hẽé naka dxòman hẽéthẽé kò qgóóa hãa xu, a kaia xu peresiti xu koe hẽé, naka x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu koe hẽé naka \add khóè ne di xu\add* kaia xu koe hẽéthẽé guua hãa xu.   
\p
\v 44 Me kò nxãaska ẽe kò khóè ne tshàu q'oo koe tcãà Me ba x'áí sa máà xua hãa a ko máá: “Eẽr gha ko x'obè ba Gaam ga Me e, ke xao qgóó Me naka xaoa q'õé Mea hãase úúa tcg'òó Me,” témé.  
\v 45 Me Jutase ẽem ko hàà ka gaa x'aè kaga Jesom koe síí a máá: “Xgaa-xgaa-kg'ao Tseè,” témé. A x'obè Me.   
\p
\v 46 Xu khóè xu Jeso ba séè a qgóó Me.   
\p
\v 47 Igabam kò ẽe kò cúùse tẽe xu ka c'ẽe ba gam dim ntcàu ba tsgúùa tcg'òó, a kaiam peresitim dim qãàm dim tcee ba xg'aoa qhòm.   
\p
\v 48 Me Jeso ba bìrí xu a máá: “Ts'ãà-kg'ao ba tsãá hààraa khama xao gáé ntcàuan hẽé naka dxòman hẽéthẽé cgoa hààraa, hàà xao gha qgóó Te ka?  
\v 49 Wèé cáḿ kar kò tempelem koe gaxao cgoa hãa a ko xgaa-xgaa, igaba xao kò gaa koe síí táá qgóó Te. Igaba méés \add Nqarim di zi\add* Tcgãya zi koe góásea hãa sa nxàea tseegukaguès gúù si i,” tam méé.   
\p
\v 50 Xu kò nxãaska wèé xu \add xgaa-xgaase-kg'ao xu\add* tcg'oara guu Me a bèe a qgóé.   
\p
\v 51 Me c'ẽem qárí-kg'ao-coa ba xùri Me, gúù ga kò hã̱a tama, a kò q'úúm qgáím cgoa tcáḿsea hãa ba, xu ntcàù me ka hẽé, igabam tshàu q'ooa xu koe nxàia tcg'oa,  
\v 52 a qgáí ba tshàu q'ooa xu koe qaù, a ba a hã̱a tamase qgóé.   
\s1 Jeso ba ko kaias xg'aes cookg'ai koe tẽèè  
\r (Mt 26:57-68; Lk 22:54-55, 63-71; Jn 18:13-14, 19-24)  
\p
\v 53 Ka xu kò Jeso ba kaiam peresitim koe úú. Xu kò nxãaska wèé xu kaia xu peresiti xu hẽé, naka \add khóè ne di xu\add* kaia xu hẽé, naka x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu hẽéthẽé xu hààra xg'ae.   
\p
\v 54 Me Petere ba kháóka téé a còò Me, a síí nxãakg'aiga kaiam peresitim dim xhàrom q'oo koe tcãà, a ba a síí kòre-kg'ao xu cgoa c'ees-kg'áḿ koe ntcõó a kùru-kuruse.   
\p
\v 55 Xu kò kaia xu peresiti xu hẽé naka wèé xu tc'ãà-cookg'ai xu hẽéthẽé Jeso ba xu gha chìbi-chibi a cg'õom dàò ba qaa, igaba xu kò táá hòò kòm̀ Me.  
\v 56 Káí xu khóè xu kò ko Gam ka tshúù-ntcõan nxàea tseegukagu khama, igaba zi kò ẽe xu ko nxàe zi gúù zi táá qõòa mááku.  
\v 57 Tsara c'ẽe tsara tẽea-téé a tshúù-ntcõan Gam ka nxàe a máá:  
\v 58 “Sitsama kò kóḿ Mea Me ko máá: ‘Tíí Ra gha ncẽem tempelem \add khóèan\add* tshàu ka tshàoèa ba ko̱bea q'aa, a ra a gha nqoana cáḿan qãá q'oo koe tãá ba tshào, \add khóèan\add* tshàu ka tshàoè tama ba,’ témé,” ta tsara méé.  
\v 59 Igabagas kò ẽe tsara ko nxàea tcg'òó sa táá qõòa mááku.   
\p
\v 60 Me kaiam peresiti ba hàà a gaxu xg'aeku koe téé, a Jeso ba tẽè a máá: “C'ẽe gúù ga Tsi gáé xo̱a tama? Ncẽe tsara khóè tsara ko Tsáá ka nxàe sa gáé dùú saà?” témé.  
\v 61 Igabam kò nqoo a táá cúím tẽèm ga ba xo̱a.  
\p Me gaicara kaiam peresiti ba tẽè Me a máá: “Kreste Tsi Tsia, Gam ncẽe ts'ee-ts'eekg'aièa hãam di Tsi Cóá Tsi?” témé.  
\v 62 Me Jeso ba máá: “Tíí ga Ra a. Khóèm dim Cóá ba tu gha bóò, Me Gaam ẽe wèé qarian úúa hãam dim kg'áòm x'õàm xòè za ntcõóa-ntcõe, a ko nqarikg'ai di túú-c'õòan cgoa xõa,” témé.   
\p
\v 63 Me kaiam peresiti ba qgáía ba tòàra q'aa a máá: “Dùú di nxàea tseegukagu-kg'ao xae gáé ko qanega qaa?  
\v 64 Ncãa xao kóḿ kaisas cóèkus ncẽe sa! Gaxaoa ko ntama ma tc'ẽe?” témé.  
\p Xu wèéa xu ga xgàra Me a máá, x'oos kam kg'anoèa, témé.   
\p
\v 65 Xu c'ẽea xu tshoa-tshoa a tcg'ae cgae Me, a qáé tcgáí Me, a xu a xg'áḿku cgoa Me, a bìrí Me a máá: “Porofita \add naka bìrí xae e ndaka kg'áía xae ncãa xg'áḿ Tsi sa\add*,” témé. Xu kòre-kg'ao xu séè a xg'áḿku cgoa Me.   
\s1 Petere ba ko Jeso ba xo̱ase  
\r (Mt 26:69-75; Lk 22:56-62; Jn 18:15-18, 25-27)  
\p
\v 66 Eẽm kò Petere ba nqãaka qanega xhàrom koe hãa kas kò kaiam peresitim di zi qãà zi ka c'ẽe sa hàà cgae me,  
\v 67 a ẽes ko Petere ba bóò me hãa a ko kùru-kuruse, kas kò qãèse bóò me a máá: “Tsáá igaba tsi kò thẽé Nasareta dim Jesom cgoa hãa!” témé.  
\v 68 Igabam kò xo̱ase e a máá: “C'úùar hãa, a ra a kóḿa q'ãa tama, dùús ka si ko kg'ui sa,” témé. A ba a xhàros-kg'áḿ koe síí tcg'oa, [me ghòrò ba kg'ae].   
\p
\v 69 Si kò qãà sa gaa koe bóò me, a tshoa-tshoa a gaicara ẽe kò gaa koe téé-tẽe ne khóè ne bìrí a máá: “Ncẽem khóè ba gaxu ka c'ẽem ga me e!” témé.  
\v 70 Igabam kò gaicara xo̱ase e.  
\p X'aè-coam qãá q'oo koe ne ko ẽe kò téé-tẽe ne Petere ba bìrí a máá: “Tseeguan kaga tsi gaxu ka c'ẽe tsi i, Galilea di tsi khóè tsi i thẽé khama,” témé.  
\v 71 Me kò tshoa-tshoa a cgúíse a gaìse a máá: “Khóèm ncẽe bar c'úùa hãa, ncẽe tu ko Gam ka kg'ui ba,” témé.   
\p
\v 72 Me kò kúúga ghòrò ba cám̀ di sa kg'ae. Me Petere ba Jesom kò bìrí mea hãa kg'uian tc'ẽe-tc'ẽese, ncẽem kò máá: “Ghòròm qanega cám̀ q'oro kg'ae tamas cookg'ai koe tsi gha nqoana q'oro xo̱ase Te,” témé e. Kagam ko qhuìa óè a kg'ae.   
\c 15  
\s1 Jeso ba ko Pilatom cookg'ai koe úúè  
\r (Mt 27:1-2, 11-14; Lk 23:1-5; Jn 18:28-38)  
\p
\v 1 Kaisa ntcùúkg'ai cgoa xu kò kaia xu peresiti xu hẽé, naka \add khóè ne di xu\add* kaia xu hẽé, naka x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu hẽé, naka wèé xu tc'ãà-cookg'ai xu hẽéthẽé kg'uia xg'ae. A xu a Jeso ba qáé, a chùia tcg'òó a Pilatom koe úú Me.   
\p
\v 2 Me Pilato ba tẽè Me a máá: “A Tsáá ga Tsia Juta ne di Tsi X'aiga Tsi?” témé. Me xo̱a me a máá: “Eẽ tsi ko méé khamaga i ii,” témé. \fig Jerusalema dim x'áém xg'aeku|src="HK00236.tif" size="col" ref="15:2" \fig*   
\p
\v 3 Xu kò kaia xu peresiti xu káí zi gúù zi koe chìbi-chibi Me.  
\v 4 Me Pilato ba gaicara tẽè Me a máá: “Kháé Tsi c'ẽe xo̱a ga úú tama? Bóò, nta noo zi chìbi zi ka xu ko chìbi-chibi Tsi sa,” témé.  
\v 5 Igabam kò Jeso ba táá cúí xo̱a ga kúrú, me Pilato ba are.   
\s1 Jeso ba ko x'oo sa xgàra mááè  
\r (Mt 27:15-26; Lk 23:13-25; Jn 18:39–19:16)  
\p
\v 6 Me kò Pilato ba wèés kõ̱ès koe c'ẽem khóèm qáé-nquum koe tcãàèa ba kgoara, ncẽe khóè ne kò ko dtcàrà mááse ba.  
\v 7 Eẽ x'aè kam kò Barabase ta ko ma tciièm khóè ba qáé-nquum koe hãa, ncẽe kò xg'ae sa kúrúa hãa a ko khóè ne cg'õo xu khóè xu cgoa kò xg'ae a qáéèa hãa ba.  
\v 8 Ne khóè ne hààraa xg'aeku a ne a tshoa-tshoa a Pilato ba dtcàrà ẽem ko kg'aiga ma kúrúa máá ne khama méém ma kúrúa máá ne sa.   
\p
\v 9 Me Pilato ba xo̱a ne a máá: “Juta ne dim X'aiga bar gha kgoara máá tu u sa tu ko tc'ẽe?” témé.  
\v 10 Kaia xu peresiti xu kò tauan xu úú cgoa Mea hãa domka gam koe óága Mea hãa sam kò q'ana hãa khama.  
\v 11 Igaba xu kò kaia xu peresiti xu khóè ne qg'áì, Barabase ba méé ne dtcàrà mááse naka nea nxãa ba kgoara mááè sa.   
\p
\v 12 Me kò Pilato ba gaicara tẽè ne a máá: “Kháé ra gha Juta ne dim X'aiga Me e ta tu ko méém ka dùú sa kúrú sa tu ko tc'ẽe?” témé.  
\v 13 Ne q'au a máá: “Xgàu Me!” témé.   
\p
\v 14 Me Pilato ba tẽè ne a máá: “Dùútsa gúùs cg'ãè sa ba kúrúa hãa?” témé. Igaba ne kò kaisase q'au a máá: “Xgàu Me!” témé.  
\v 15 Me kò Pilato ba khóè ne qãè-tcaokagu kg'oana hãa khamam kò Barabase ba kgoara máá ne. A ba a Jeso ba qoara xg'ara a tcg'òó Me, síím gha xgàuè ka.   
\s1 Ncõo-kg'ao xu ko Jeso ba nco̱i  
\r (Mt 27:27-31; Jn 19:2-3)  
\p
\v 16 Xu kò ncõo-kg'ao xu Jeso ba x'aigam dim nquum q'oo koe tcãà (Peretoriume ta ko ma tciiè ba), a xu a wèés xg'aes ncõo-kg'ao xu di sa tciia xg'ae.  
\v 17 A xu a nco̱àm qgáí ba hã̱akagu Me, a dxàman cgoa kúrúèas cábá sa kabea xg'ae a cábákagu Me,  
\v 18 a xu a tshoa-tshoa a tsgám̀ Me a máá: “Tcgáío, Juta ne di Tsi X'aiga Tseè!” témé.  
\v 19 A xu a kò tcúúa ba koe tc'áà dim hìim cgoa xg'áḿ Me, a tcg'ae Me, a xu a qhòm tsi qurù a nco̱ia ba ka dqo̱m̀ Me.  
\v 20 Eẽ xu ko gatà ma nco̱i Mea xg'ara ka xu kò nco̱àm qgáí ba nxõ̱o cgae Me, a nxãaska séè a úú Me, síí xu gha xgàu Me ka.   
\s1 Jeso ba ko xgàuè  
\r (Mt 27:32-44; Lk 23:26-43; Jn 19:17-27)  
\p
\v 21 Eẽ xu xóé a ko qõò ka xu kò c'ẽem khóèm Simone ta ko ma tciièm, Kurene dim, Alekesantere tsara Rufasea tsara ka xõòm cgoa xg'ae, me xháràm koe guu a ko x'áé-dxoom koe qõò, ka xu kò chùi mem Gam dis xgàu sa dcẽé.  
\v 22 Xu kò Jeso ba Gologota ta ko ma tciièm qgáìm koe úú (ncẽe sa ko máá: ‘Tcúú c'õás dim qgáì ba,’ témé),  
\v 23 a xu a mira ta ko ma tciièm tsóòm cgoa tcg'ome-xg'aeèa gõéan máà Me kg'áàm gha ka, igabam kò táá séè e.  
\v 24 Xu kò xgàu Me, a xu a Gam di qgáían cgúúan ntcòó a q'aa-q'aaku.   
\p
\v 25 Eẽ xu ko xgàu Me ka i kò 9 di x'aè e, ntcùúkg'ai cgoa di i.  
\v 26 Eẽm kò chìbi-chibi cgoaèa hãas tcgãya sa kò ‘JUTA NE DIM X'AIGA BA’ ta ma góásea hãa.  
\v 27 Xu kò cám̀ tsara ts'ãà-kg'ao tsara Gam cgoa xgàu, c'ẽe ba xu kò kg'áò xòèa ba za xgàua hãa, a c'ẽe ba dxàe xòèa ba za xgàua hãa.  
\v 28 \f + \fr 15:28 \ft C'ẽe zi tcgãya zi Gerika di zi ncẽe xùri ko kg'uian úúa: “Si ẽe Nqarim di zi Tcgãya zi koe góáèa hãas gúùs ncẽe ko máá, “cg'uri-kg'ao xu cgoam kò nxárá xg'aeè” ta méé sa tseegukaguèa.”\f*   
\p
\v 29 Ne ẽe kò ko dàòm cgoa nqáé ne khóè ne cóè Me, a ne a nxa̱a-nxa̱na tcúú a máá: “Eheè, Tsáá koma ko tempele ba ko̱be, a nqoana cáḿan q'oo koe tshào me Tsi Tsia,  
\v 30 kgoarase naka Tsia xgàu hìis koe xõa,” témé.   
\p
\v 31 Gataga xu kò ma kaia xu peresiti xu hẽé, naka x'áè xgaa-xgaa-kg'ao xu hẽéthẽé xu ma nco̱i Me thẽé, a máá: “C'ẽe ne khóè nem kgoara hãa, igabam ko kgoarasean ka tààè.  
\v 32 Ncẽem Kreste ba, ncẽe Iseraele dim x'aiga ba méém xgàu hìis koe xõa, naka ta gha nxãasega bóò naka dtcòm̀,” ta xu méé.  
\p Tsara ẽe kò Gam cgoa xgàuèa tsara gataga thẽé nco̱i Me.   
\s1 Jesom dis x'oo sa  
\r (Mt 27:45-56; Lk 23:44-49; Jn 19:28-30)  
\p
\v 33 Koaba di x'aèan 12 di ko tcãà kas kò ntcùú sa wèém nqõóm koe xóé, a síí dqòa di x'aèan nqoana di koe téé.  
\v 34 Me kò Jeso ba nqoana dim x'aèm ka kaiam dòm̀ cgoa q'au a máá: “Eloi, Eloi, lama sabakatani?” témé. Ncẽe sa ko máá: “Tiri Nqariè, Tiri Nqariè, dùús domka Tsi aagu Tea?” témé.  
\v 35 Ne ẽe kò gaa koe téé-tẽe ne ka c'ẽe ne kóḿ Me a máá: “Kóḿ, ncẽe ba ko Elija ba tcii,” témé.  
\v 36 Me kò c'ẽe ba qgóé, a síí x'úrúan koe tsa̱u tshàan ntcã̱á, a tc'áàm koe qhàea tòó, a hàà máà Me, kg'áàm gha ka, a máá: “Qãà naka ta bóò Elija ba gha hàà xòó Me sa,” témé.   
\p
\v 37 Me kò Jeso ba kaiam dòm̀ cgoa q'au, a ba a còo di sa sónòa tcg'òó.   
\p
\v 38 Me kò tempelem dim qgáí ba cám̀ xòè tsara cgoa tòàra q'aase, a tc'amaka guu a síí nqãaka téé. \fig Lefitiko ba ko tempelem dim qgáí ba bóò me ko tòàra q'aase.|src="HK00265.tif" size="col" ref="15:38" \fig*  
\v 39 Eẽm ko ncõo-kg'ao xu dim kaiam ncẽe kò \add Jesom\add* cookg'ai koe téé-tẽe ba, Jesom ma còo di sa sónòa tcg'òóa hãa sa bóò, kam kò máá: “Tseegukagam kò ncẽem khóè ba Nqarim dim Cóá Me e,” témé.   
\p
\v 40 Gataga zi kò c'ẽe zi khóè zi nqúù ka téé a ko bóò. Gazi xg'aeku koes kò Maria Magatalena sa hãa, naka Jakobom cg'áré ba hẽé naka Josefa ba hẽéthẽé tsara ka xõòs Maria sa hẽé, naka Salome sa hẽéthẽé zi.  
\v 41 Eẽm kò Jeso ba qanega Galilea koe hàna ka kòo còò Me, a ko hùi Me zi khóè zi i kò ii. Káí zi khóè zi ẽe kò Jerusalema koe síí cgoa Mea hãa zi kò thẽé hàna.   
\s1 Jeso ba ko kg'ónòè  
\r (Mt 27:57-61; Lk 23:50-56; Jn 19:38-42)  
\p
\v 42 Eẽ i ko dqòa, kg'ónòsean dim cáḿ me e kò ii khama, Sabata cookg'ai di ba,  
\v 43 kam kò Josefam Arimatea di ba hàà, tcommèa kò hãam khóè me e kò ii, kaia xu dis xg'aes di ba, ncẽe gam tc'áró ga kò thẽé Nqarim di x'aian qãà hãa ba. A ba a kò kgoarasea hãase Pilatom koe síí, a síí Jesom dim tc'áró ba dtcàrà.  
\v 44 Jesom nxãakamaga x'óóa hãa sam ko Pilato kóḿ kam kò are. A ncõo-kg'ao xu dim kaia ba tcii, a tẽè me Jesom ncãa ncìíse x'óó sa.  
\v 45 Eẽm ko ncõo-kg'ao xu dim kaiam koe kóḿ gatà i ii sa, kam ko Josefa ba tc'áró ba máà.  
\v 46 Me Josefa ba q'úúm qgáí ba x'ámá, a tc'áró ba xòó a gaam qgáím cgoa tcáḿ, a ba a síí qarim nxõ̱ám koe tshàoèa hãas tc'ám̀s koe xòó Me. A nxõ̱á-dxoo sa gaas tc'ám̀s kg'áḿ koe ghànèa tcẽekg'am cgoa.   
\p
\v 47 Sara kò Maria Magatalena sa hẽé naka Marias Josefam ka xõò sa hẽéthẽé sara Jesom dim tc'áróm xòóèa hãa qgáìan bóò.   
\c 16  
\s1 Jeso ba ko x'oos koe tẽe  
\r (Mt 28:1-8; Lk 24:1-12; Jn 20:1-10)  
\p
\v 1 Eẽm ko Sabata dim cáḿ ba nqáé ka zi kò Maria Magatalena sa hẽé, naka Marias Jakobom ka \add xõò\add* sa hẽé, naka Salome sa hẽéthẽé zi tshãán x'ámá, síí zi gha tcgáù Me ka.  
\v 2 Tc'ãà dim cáḿ bekem dim di kaisa ntcùúkg'ai cgoa zi kò cáḿs tcg'oara hãa ka xgoaba a tc'ám̀s koe qõò.  
\v 3 A ko tẽèku a ko máá: “Dìí na gha nxõ̱á sa tc'ám̀s-kg'áḿ koe ghànèa tcg'òóa máá se e?” témé.  
\v 4 Igaba ẽe zi ko ghùi-kg'ai ka zi kò nxõ̱á sa bóò si téé-q'ooa sa koe ghànèa tcg'òóèa hãa, kaisases ko kaia khama.  
\v 5 Zi kò nxãaska ẽe zi ko tc'ám̀s koe tcãà ka q'úúm qgáí ba ha̱nam qárí-kg'ao ba bóò me kg'áò xòè koe ntcõóa-ntcõe, ka zi kò area.  
\v 6 Me bìrí zi a máá: “Táá sao q'áò guu, Jesom Nasareta di ba sao ko qaa, ncẽe kò xgàuèa hãa ba. Ghùièam hãa, a ncẽe koe káà Me e; bóò, ncẽea xòóèam kò hãa qgáìan ga a.  
\v 7 Igabaga méé sao qõò, naka síí Gam di xu xgaa-xgaase-kg'ao xu bìrí - naka Petere ba hẽéthẽé e - naka máá, gaxao kam gha tc'ãà a Galilea koe qõò. Gaa koe xao gha sao-xg'ae Me, ẽem ma bìrí xaoa hãa khamaga ma, témé,” tam méé.  
\v 8 Zi kò \add Jesom dis\add* tc'ám̀s koe tcg'oa a zi a qgóé, cgùruan hẽé naka q'áòan hẽéthẽéa kò tcãà cgae zia khama, zi kò c'ẽe khóè ga táá cúí gúù ga bìrí, q'áò zi kòo khama.\f + \fr 16:8 \ft C'ẽe zi Gerika di zi tcgãya zi ncìí zi koes ko Marekom dis tcgãya sa ncẽe koe chõò.\f*   
\s1 [Jeso ba ko Maria Magatalenas koe x'áíse  
\r (Mt 28:9-10; Jn 20:11-18)  
\p
\v 9 Eẽm ko tc'ãà dim cáḿ bekem dim ka Jeso ba x'ooan koe ntcùúkg'ai cgoa tẽe kam kò Maria Magatalenas koe tc'ãà a x'áíse, ncẽem kò gaas koe 7 dxãwa tc'ẽean xhàiagua hãa sa.  
\v 10 Si kò qõò a sa a síí ẽem kò ko hẽé cgoa ne bìrí, ẽe ne hãa a tshúù-tcaoa hãa, a ko kg'ae ka.  
\v 11 Igaba ẽe ne ko kg'õèam hãa, a ba a Maria Magatalenas ka bóòèa hãa sa kóḿ, ka ne kò táá dtcòm̀.   
\s1 Jeso ba ko cám̀ tsara xgaa-xgaase-kg'ao tsara koe x'áíse  
\r (Lk 24:13-35)  
\p
\v 12 Ncẽes gúùs qãá q'oo koem kò Jeso ba tãám dàòm ka gane ka c'ẽe tsara koe x'áíse, ẽe tsara xóé a ko c'ẽem qgáìm koe qõò ka.  
\v 13 Tsara ka̱bise a tsara a síí c'ẽe ne koe xàà a, igabaga ne kò táá dtcòm̀.   
\s1 Jeso ba ko 11 xu koe x'áíse  
\r (Mt 28:16-20; Lk 24:36-49; Jn 20:19-23; Tsee 1:6-8)  
\p
\v 14 Me gaa koe guus ka Jeso ba 11 xu koe x'áíse, ẽe xu hãa a ko tc'õó ka, a ba a gaxu di dtcòm̀ taman ka hẽé, naka gaxu di qari tcáóan ka hẽéthẽé dqàè xu, ẽem x'ooan koe tẽea hãa ka bóò Mea hãa ne xu kò táá dtcòm̀ khama.  
\v 15 A ba a bìrí xu a máá: “Wèém nqõóm ncẽe ba xao qõò, naka xaoa wèé ne khóè ne Nqarim di qãè tchõàn ka xgaa-xgaa.  
\v 16 Dìím wèém ẽe ko dtcòm̀ a ko tcguù-tcguuè ba gha kgoaraè, igaba dìím wèém ẽe dtcòm̀ tama ba gha xgàraè.  
\v 17 Zi gha ncẽe zi x'áí zi gane ẽe dtcòm̀a hãa ne koe tséé: dxãwa tc'ẽean ne ne gha Tiri cg'õèan cgoa xhàiagu, a ne a gha ka̱ba xu ta̱m xu cgoa kg'ui.  
\v 18 Tshàua ne cgoa ne gha cg'aoan qgóóa ghùi, a ne a gha ẽe ne dqãèan kg'áà hãa igabaga i cuiskaga thõò-thõo nea hãa tite. A ne a gha tsàako ne khóè ne koe gane di tshàuan tòó, ne gha qãè,” tam méé.   
\s1 Jeso ba ko nqarikg'ai koe qaòkaguè  
\r (Lk 24:50-53; Tsee 1:9-11)  
\p
\v 19 Me kò nxãaska X'aigam Jeso ba ẽem ko kg'ui cgoa xua xg'ara, ka séèa ghùi a nqarikg'ai koe qaòkaguè, a ba a síí Nqarim dim kg'áòm x'õàm xòè koe ntcõó.  
\v 20 Xu nxãaska xgaa-xgaase-kg'ao xu tcg'oa a síí Nqarim dim kg'ui ba wèém nqõóm koe xgaa-xgaa. Me kò X'aiga ba gaxu cgoa tsééa xg'ae, a kò Gam dim kg'ui ba x'áí zi cgoa tseegukagu. Amen.]