\id 1CO - Naro NT [nhr] -Botswana 2012 (DBL 2014) 
\h 1 KORINTA NE 
\toc2 1 KORINTA NE 
\toc1 1 Korinta ne 
\toc3 1Ko 
\mt1 1 KORINTA NE  
\mt2 Paulom dis tcgãyas tc'ãà di sa  
\mt2 Korinta ne koe  
\imt1 Téé-cookg'ai sa  
\ip Paulo ba kò ncẽes tcgãya sa góá, c'ẽe zi qóḿ zia kò kerekes Korinta dis koe hàna khama. Gaa x'aè ẽe kam kò Korinta ba kaia hãam x'áé-dxoom Gerika ne di me e. X'ámágu sa hẽé naka x'ámá sa hẽéthẽéa kò Korinta koe hàna. Gaam nqõó ba kò cg'uria ba hẽé naka tãáka zi dtcòm̀ zi hẽéthẽé ka q'ãasea hãa. Paulo ba ko káí zi gúù zi ka góá, ncẽe ko xùri zi: q'aa-q'aasean ka hẽé (1-4), naka kerekes koe ko kúrúè cg'áràn ka hẽé (5-6), naka xóé cgoakuan di tẽèan ka hẽé naka séèkuan ka hẽé (7) naka kerekes ko ma tséés ka hẽé (8-11) naka Tcom-tcomsam Tc'ẽem di aban ka hẽé (12-14) naka x'oos koe tẽean (15) ka hẽéthẽé e.  
\ip 13 dim tcee ba ko ncàm̀kus ka kg'ui a ko máá, kaisase cgáés abas Nqarim dis ga si i, Gam di ne khóè nem máàna hãa sa, témé. Ncẽem tcee ba gaas tcgãyas koe kaisase q'ãaèa hãam ga me e.  
\ib  
\ip Qaa-qaasa kg'uia ne:  
\ili1 - q'ãan di tc'ẽea ne  
\ili1 - kgoarasea ne  
\ili1 - tcom-tcomsa  
\ili1 - Tcom-tcomsam Tc'ẽem di zi aba zi  
\ib  
\ip Tcgãyas q'oo koe hàna zi:  
\io1 - Q'aa-q'aasea ne kerekes koe \ior (1–4) \ior*  
\io1 - Séèkuan di x'áè-kg'aman hẽé naka x'áé-q'oos di kg'õè-kg'áḿan hẽéthẽé e \ior (5–7) \ior*  
\io1 - Dtcòm̀-kg'ao ne hẽé naka dtcòm̀-kg'ao tama ne hẽéthẽé e \ior (8–10) \ior*  
\io1 - Kerekes di kg'õèan hẽé naka Nqari ba qám̀sea máán hẽéthẽé e \ior (11–14) \ior*  
\io1 - X'ooan koe tẽe sa \ior (15) \ior*  
\io1 - Dtcòm̀-kg'ao ne Jutea di ne di zi aba zi \ior (16) \ior*  
\c 1  
\ms1 Q'aa-q'aasea ne kerekes koe (1–4)  
\s1 Tsgám̀kaguku zi  
\p
\v 1 Paulo ra a, tciièa ra Jeso Krestem dim x'áè úú-kg'ao\f + \fr 1:1 \fk x'áè úú-kg'ao - \ft Gerika sa ko “apostolo” témé.\f* bar gha ii ka Nqarim ma tc'ẽea khama, a ra a gatá ka qõesem Sosetenesem cgoa hãa.   
\p
\v 2 Tsam ko \add ncẽes tcgãya sa\add* Korinta koe hànas kerekes Nqarim di sa góá máá. Jeso Krestem domka tu Nqarim di tu khóè tu kúrúèa, a tu a Nqarim ka tciièa Gam khama tu gha ma tcom-tcomsa ii ka. Gatu hẽé naka wèé ne khóè ne wèé qgáì za hàna ne hẽéthẽé tsam ko góá máá, ncẽe X'aigam Jeso Krestem dim cg'õè ba ko tcii ne - gane hẽé naka gatá hẽéthẽé dim X'aiga ba, a tsam a ko máá:   
\p
\v 3 Nqarim gatá ka Xõò ba hẽé naka X'aigam Jeso Kreste ba hẽéthẽé tsara koe guua hãa cgóm̀kuan hẽé naka tòókuan hẽéthẽé méé i gatu cgoa hãa, témé.   
\s1 Qãè-tcaoa-mááku sa  
\p
\v 4 Wèé x'aè kar ko tirim Nqari ba gatu ka qãè-tcaoa máá, cgóm̀kuan ẽem Jeso Krestem koe máà tua hãa domka.  
\v 5 Gam koe tu wèé zi gúù zi koe qguùkaguèa khama - wèé kg'uian koe hẽé naka wèé q'ãan di tc'ẽean koe hẽéthẽé e -  
\v 6 tchõàs Krestem di sa ncẽeska gatu koe nxàea tseegukaguèa khama.  
\v 7 Gaa domka tu cúís abas Nqarim koe guuas ga sa tcào tama; ẽe tu hãa a ko gatá dim X'aigam Jeso Kreste ba qãà ka, hààm gha x'áíse ka.  
\v 8 Kúrú tu um gha tu chõò-q'oos koe ga igaba qari, a gha nxãasega táá chìbi-chibiè gatá dim X'aigam Jeso Krestem dim cáḿ ka.  
\v 9 Nqari ba tcom-tcomsa Me e, ncẽe tcii tua ba, hàà tu gha Cóásem Jeso Krestem gatá dim X'aigam cgoa xg'ae a cúís gúù sa kúrú ka.   
\s1 Q'aa-q'aasea ne kerekes koe  
\p
\v 10 Tíí qõe ga tuè, gatá dim X'aigam Jeso Krestem di cg'õèan cgoar ko dtcàrà tu u, a ko máá: gatu wèé tu méé tu dtcòm̀ku naka i nxãasega xg'aekua tu koe q'aa-q'aasean kaà, naka tu gha qãèse xg'ae naka cúíta ma tc'ẽe, naka cúíta ma tc'ẽe-tc'ẽese.  
\v 11 Tíí qõe ga tuè, c'ẽe ne Keloas x'áé-q'oo di nea q'ãa-q'ãa tea, xg'aekua tu koe i mẽékuan hàna hãa sa.  
\v 12 Méér ko sa ncẽe si i: Gatu ka c'ẽe ne ko máá: “Tíí ra Paulom di ra a,” témé, ne ko c'ẽe ne máá: “Tíí ra Apolosem di ra a,” témé, ne ko c'ẽe ne máá: “Tíí ra Peterem\f + \fr 1:12 \fk Peterem - \ft Gerika sa ko máá: “Kefasem di” témé.\f* di ra a,” témé, ne qanega c'ẽe ne máá: “Tíí ra Krestem di ra a,” témé.  
\v 13 Kreste ba q'aa-q'aaèa ii? Paulo baa kò ii ncẽe gatu domka kò xgàuèa ba? Kana tua Paulom cg'õè koe tcguù-tcguuèa ii?   
\p
\v 14 Nqari bar ko qãè-tcaoa máá, gatu ka cúím ga bar tcguù-tcguu ta ga hãa khama, Kerisepoa tsara Gaio tsara oose.  
\v 15 Nxãasega i gha cúí khóè ga táá hãa, tíí cg'õè koe tu tcguù-tcguuèa ta gha méé e ka.  
\v 16 Ra gataga Stefanasem dis x'áé-q'oos di ne tcguù-tcguua, a gaas x'áé-q'oos ka oose ra c'ẽe khóè ga tc'ẽe-tc'ẽese tama, tcguù-tcguua ra hãa a.  
\v 17 Kreste ba hààr gha tcguù-tcguu ka tsééa óá te ta ga hãa, igabam qãè tchõà ner gha hàà xgaa-xgaa ka tsééa óá tea, khóèm di tc'ẽegan di kg'uian ka tamase, táás gha nxãasega Krestem dis xgàu sa káà hùise bóòè ka.   
\s1 Kreste ba Nqarim di qarian hẽé naka q'ãan di tc'ẽean hẽéthẽé Me e  
\p
\v 18 Gane ẽe aagusea hãa ne koe i xgàus di tchõàn cg'ãa-cg'ana a khama, igaba i gatá ncẽe ko kgoaraè ta koe Nqarim di qari i.  
\v 19 Ncẽeta i ma góásea:  
\q1 “Eẽ tc'ẽega ne di tc'ẽea ner gha cg'õo,  
\q1 a gha ẽe q'ana ne di q'ãan xguì,”  
\m ta i mééèa khama.   
\m
\v 20 Tc'ẽegam khóè ba ndaà? Góá-kg'ao ba ndaà? Kg'ui q'ãa-kg'aom ncẽem nqõóm di ba ndaà? A Nqari ba gáé q'ãan di tc'ẽean ncẽem nqõóm di cg'ãa-cg'anasekagu tama?\fig Khóè ba ko tcgãya zi nxárá.|src="LB00279.tif" size="col" ref="1:20" \fig*  
\v 21 Nqari ba kò Gam di q'ãan di tc'ẽean ka khóè ne kúrú, ne gane di tc'ẽegan ka táá bóòa q'ãa Me. Me kò Nqari ba qãè-tcaokaguè, cg'ãa-cg'ana xgaa-xgaan ncẽe xae ko tséékagu koe guu a ẽe ko dtcòm̀ ne kgoaran ka.  
\v 22 Juta nea ko \add are-aresa\add* zi x'áí zi \add ne gha x'áíè sa\add* qaa, ne ko Gerika ne tc'ẽean ne \add gha máàè sa\add* qaa khama.  
\v 23 Igabaga ta ko gatá Krestem ncẽe xgàuèa hãam ka xgaa-xgaa. I ko ncẽe tchõàn Juta ne to̱magu tcgáí, a tãá zi qhàò zi di ne koe cg'ãa-cg'ana di i,  
\v 24 igaba ẽe \add Nqarim ka\add* tciièa hãa ne, Juta ne hẽé naka Gerika ne hẽéthẽé koem Kreste ba Nqarim dim qari Me e, a ba a gataga Nqarim dim tc'ẽem q'ãan di Me e.  
\v 25 Eẽ ko cg'ãa-cg'anase bóòès Nqarim di sa cgáé si i, khóèan dis ẽe ko cgáése bóòès ka, i Nqarim di kg'amkan khóèan di qarian tàà hãa.   
\p
\v 26 Tíí qõe ga tuè, tc'ẽe-tc'ẽese tu nta tu kò ii sa \add ẽem kò Nqari ba\add* tcii tu u ka. Nqõóm di ne cgoa tu kò ko nxárá xg'aeè ne tu kò káí-kg'aise tc'ẽega tama, a cgáé tama, a kò x'aian q'oo koe ábàè tama.  
\v 27 Igabagam Nqari ba cg'ãa-cg'ana zi gúù zi nqõómkg'ai di zi nxárá tcg'òóa hãa, nxãasegam gha ẽe tc'ẽega ne sau-cgaekagu ka. A ba a kg'amka zi gúù zi nqõómkg'ai di zi nxárá tcg'òóa, nxãasegam gha ẽe qari ne sau-cgaekagu ka.  
\v 28 Nqari ba nxárá tcg'òóa nqãaka hànas téé-q'oos di zi gúù zi nqõómkg'ai di zi, ncẽe ntcoeèa hãa zi hẽé naka cgáé tama zi hẽéthẽé e, nxãasegam gha ẽe cgáé ii zi kaàkagu ka,  
\v 29 nxãasega i gha táá cúí khóè ga Nqarim cookg'ai koe dqo̱m̀se ka.  
\v 30 Nqari ba xg'ae-xg'ae tua Jeso Krestem koe khama, a Kreste ba kúrúa, Me hàà gatá koe q'ãan dim tc'ẽe ba ii, ta ko Gam domka tchàno ta iise bóòè, a ko Gam ka q'ano-q'ano tcáóè, a ta a Gam ka x'ámá tcg'òóèa.  
\v 31 Gaa domkaga i ncẽeta ma góásea hãa a ko máá: “Eẽ \add c'ẽem khóè ba\add* dqo̱m̀ kg'oana ba méém X'aiga ba dqo̱m̀,” téméè.   
\c 2  
\s1 Jeso Krestem xgàuèa hãa di tchõà ne  
\p
\v 1 Tíí qõe ga tuè, ẽer kò hàà cgae tu u, kar kò táá t'õè-t'õeèa kg'uian cgoa hàà cgae tu u, kana tc'ẽegan cgoa, ncẽer kò ko hàà chóm̀sea zi gúù zi Nqarim di zi ka bìrí tu u ka.  
\v 2 Bìrísear kò hãa, Jeso Krestem ncẽe xgàuèa hãam ka cúír gha tc'ẽe-tc'ẽese a bìrí tu u sa khama.  
\v 3 A ra a kò kg'amkan hẽé, q'áòan hẽé naka kaisa cgùruan hẽéthẽé cgoa hàà cgae tu u.  
\v 4 Tiri kg'uian hẽé naka xgaa-xgaan hẽéthẽéa kò khóè ne di kg'uian tc'ẽegan di tama a, ncẽe khóè ne ko kúrú ne thamkase tc'ẽea ka̱bi i, igaba i kò Tcom-tcomsam Tc'ẽem di qarian x'áí,  
\v 5 nxãasega i gha gatu di dtcòm̀an táá khóèan di tc'ẽegan koe hãa, igaba Nqarim di qarian koe hãa ka.   
\s1 Q'ãa di tc'ẽean Nqarim di i  
\p
\v 6 Gatà i ii, igaba xae ko ẽe dtcòm̀an koe q'am̀a hãa ne koe tc'ẽean di kg'uian kg'ui, ncẽe tc'ẽea ne ncẽem nqõóm di tama, kana tc'ãà-cookg'ai xu ncẽem nqõóm di xu di tama a, ncẽe ko hàà kaàkaguè xu.  
\v 7 Igaba xae ko Nqarim di tc'ẽean ncẽe c'úùsea, a chóm̀sea hãa ka kg'ui. Nqõóm qanega kúrúè tamas cookg'ai koem kò Nqari ba bóòa tcg'òóa, ncẽes tc'ẽe sam gha máà ta a sa, Gam di x'áàn koe ta gha nxãasega hãa ka.  
\v 8 Táá i kò cúí tc'ãà-cookg'aian ncẽem nqõóm di ga ncẽes gúù sa kóḿa q'ãa. Kóḿa i kò q'ana hãa, ne i ga kò x'áàn dim X'aiga ba táá xgàua khama.  
\v 9 Igaba ncẽe i ma góásea, a ko máá:  
\q2 “Cúím tcgáím ga ba bóò zi ta ga hãa,  
\q2 me cúím tceem ga ba kóḿ zi ta ga hãa,  
\q2 zi cúís tcáós koe ga tcãà ta ga hãa,  
\q1 gazi gúù zi ẽem Nqari ba  
\q1 ẽe ncàm̀ Mea hãa ne  
\q1 kg'ónòa máána hãa zi,”  
\m téméè khamaga ma.  
\v 10 Igabam ko Nqari ba Tcom-tcomsam Tc'ẽem koe guu a ncẽe zi gúù zi nxàea tcg'òóa máá ta a.  
\p Tcom-tcomsam Tc'ẽe ba ko wèé zi gúù zi qaara tcg'òó khama, ẽe chóm̀sea zi gúù zi Nqarim di zi hẽéthẽé e.  
\v 11 Ndakam khóè ba c'ẽem khóèm tc'ẽe q'oo koe hãa sa q'anaa? Gaam khóèm dim tc'ẽem cúí ba q'ana. Gatà iim dàòm kam cúím khóèm ga ba Nqarim tc'ẽea hãa sa c'úùa, Nqarim dim Tc'ẽem oose.  
\v 12 Nqõóm di tc'ẽe-kg'áḿan ta máàè ta ga hãa, igabaga ta Nqarim koe guuam Tc'ẽe ba máàèa, nxãasega ta gha Nqarim máà taà zi gúù zi bóòa q'ãa ka.  
\v 13 Ta ko nxãa zi ka kg'ui, khóèan di tc'ẽegan ka ta xgaa-xgaaèa kg'uian cgoa tamase, igaba Tcom-tcomsam Tc'ẽem ka ta xgaa-xgaaèa kg'uian cgoa, a ta a ko Tcom-tcomsam Tc'ẽem di tseeguan kg'uia tchàno-tchano, ẽe Tcom-tcomsam Tc'ẽe ba úúa ne koe.  
\v 14 Khóèm ẽe Tcom-tcomsam Tc'ẽe ba úú tama ba Nqarim dim Tc'ẽem di zi gúù zi cgoa xg'ae tama, gaam koe zi cg'ãa-cg'ana di zi i khama. Me gataga kgoana naka bóòa q'ãa zi tama, Tcom-tcomsam Tc'ẽem ka cúí zi ko bóòa tcg'òóè khama.  
\v 15 Khóèm ncẽe Tcom-tcomsam Tc'ẽe ba úúa ba ko wèé zi gúù zi qãèse bóòa tcg'òó, igabagam gabá khóè ne c'ẽe ne ka bóòè naka nxàeè tama.   
\q1
\v 16 “Dìí ba nxãakamaga X'aigam \add Nqarim\add* di tc'ẽean q'ana hãa,  
\q1 a ga tchàno-tchano Me?”  
\p Igabaga ta gatá Krestem di tc'ẽean úúa.   
\c 3  
\s1 Jeso Krestem ka, sixae ka tamase  
\p
\v 1 Tíí qõe ga tuè, táá ra kò Tcom-tcomsam Tc'ẽe ba úúa ne khóè ne khama ma kg'ui cgoa tu u, igaba ra kò nqõóm di ne khóè ne khama ma kg'ui cgoa tu u - Krestem koe cg'áré ne cóá ne khama ma.  
\v 2 Bíìan ra kò kg'áàkagu tu u, a ra a kò táá qari tc'õoan máà tu u, tc'ãò o tama tu kò hãa khama, ncẽe tu qanega ma tc'ãò o tama khamaga ma.  
\v 3 Ncẽes noosega tu qanega nqõóm di tu u, qanega i tauan hẽé naka mẽékuan hẽéthẽé xg'aekua tu koe hãa khama, ka tua nqõóm di tu tama tua? Nqõóm di ne khóè ne ko hẽé khama tu gáé hẽé tama?  
\v 4 Ncẽè c'ẽem khóèm kòo máá: “Paulo bar ko xùri,” témé, me c'ẽe ba máá: “Apolose bar ko xùri,” témé, ne tua nqõóm di ne khóè ne ko hẽé khama hẽé tama?   
\p
\v 5 Kháé ba nxãaska Apolose ba dìí baà? Me Paulo ba dìí baà? Ncẽe kg'ama tsam hùi-kg'ao tsam m ka, sitsam koe tu ko guu a dtcòm̀ tsam, ncẽem ma X'aiga ba ma wèéa tsam ga ma tsééan máàna hãa khamaga ma.  
\v 6 Tíí ra kò xhárà, me kò Apolose \add xháràn\add* kg'áàkagu, igabam kò Nqari ba kaikagu u.  
\v 7 Gaa domkagam ẽe ko xhárà ba, kana ko \add xháràn\add* kg'áàkagu ba gúù cgáé tama, igabam Nqarim cúí ba cgáé Me e, ncẽe ko gúù zi kaikagu ba.  
\v 8 Khóèm ẽe ko xhárà ba hẽé naka ẽe ko \add xháràn\add* kg'áàkagu ba hẽéthẽé tsara cúís tséé sa úúa, a tsara a gha wèéa tsara ga surutaè, ẽe tsara ma gatsara dis tséé sa ma kúrúa hãa khamaga ma.  
\v 9 Nqarim cgoa ko tsééa xg'ae tsam khóè tsam m khama, gatua Nqarim di tu xhárà tu u, a Nqarim di tu nquu tu u.   
\p
\v 10 Nqarim máà tea cgóm̀kuan kar kò tc'ẽegam tshào-kg'aom khama ma tshoa-tshoa sa tshào, me ko c'ẽem khóè ba tc'amkg'aia sa koe tshào. Igaba méém wèém khóè ba q'õésea hãa, ntam ko ma tc'amkg'aia sa koe tshào sa.  
\v 11 Cúím khóèm ga ba káà me e khama, tshoa-tshoa sa ga tshào ba, ncẽe nxãakamaga tshàoèas téé-q'oo koe, ncẽe Jeso Kreste ba ii sa.  
\v 12 Dùútsa gúùs wèés ẽe khóèm ga ko tshoa-tshoas tc'amkg'ai koe tshào cgoa sa: a gauta di saa, a selefera di saa, a t'õè nxõ̱án di saa, a hìi di saa, a dcãa di saa, kana tc'áà di saa ga igaba,  
\v 13 wèém khóèm dis tséé sa gha hàà qãèse bóòse, \add Jesom ko hàà ka̱bisem\add* cáḿ ba gha x'áí si khama, si gha c'ee sa wèém khóèm dis tséé sa tcg'òó, a gha kúrúa bóò \add dùútsa tséé si i sa\add*.  
\v 14 Ncẽè c'ẽem khóèm tshoa-tshoas tc'amkg'ai koe kúrúas tséés kò ko c'ees koe guu a kg'õèase tcg'oa nem gha surutaè.  
\v 15 Ncẽè c'ẽem khóèm di tsééan kò dàòa cg'õoè nem gha kaisas xháés koe tcãà, igabam gha gabá kgoaraè, c'ee ba gãá a nqáéa hãam khóèm khama ma.   
\p
\v 16 C'úùa tu gáé hãa Nqarim di tu còrè-nquu tu u sa, me Nqarim dim Tc'ẽe ba gatu koe x'ãèa sa?  
\v 17 Ncẽè c'ẽem khóèm kò Nqarim dim còrè-nquu ba cg'õo nem gha Nqari ba cg'õo me, Nqarim dim còrè-nquu ba tcom-tcomsa me e khama, tu gatu gaam còrè-nquum ga me e.   
\p
\v 18 Táá méém cúím khóèm ga ba qàe-qaese guu. Ncẽè c'ẽem khóèm kò gatu xg'aeku koe tc'ẽea máá, nqõómkg'ai koem tc'ẽega me e ta tc'ẽea ne méém “káà tc'ẽe” ba ii naka baa gha nxãasega tc'ẽega ba ii.  
\v 19 Ncẽem nqõóm di tc'ẽega nea Nqarim tcgáí q'oo koe káà hùi i khama. Góásea i hãa a ko máá: “\add Nqari ba\add* ko ẽe tc'ẽega ne gane di kàan koe qgóó,” téméè khama.  
\v 20 I ko gaia máá: “X'aigam \add Nqari\add* ba tc'ẽega ne di tc'ẽe-kg'áḿan q'ana hãa, káà hùi i sa,” téméè.  
\v 21 Gaa domkaga méé i cúí khóè ga táá c'ẽe khóèan koe bóòse guu. Wèé zi gúù zia gatu di zi i ke,  
\v 22 Paulor ga ii igaba, kana Apolosem ga ii igaba, kana Peterem\f + \fr 3:22 \fk Petere - \ft Gerika sa ko “Kefase” témé.\f* ga ii igaba, kana nqõóm ga ii igaba, kana kg'õès ga ii igaba, kana x'oos ga ii igaba, kana ncẽeskaga ko kúrúse zi gúù zi ga ii igaba, kana hààko x'aè ka ko hàà kúrúse zi gúù zi ga ii igaba; wèé zi ẽe zia gatu di zi i.  
\v 23 Tu gatu Krestem di tu u, Me Kreste ba Nqarim di Me e.   
\c 4  
\s1 Krestem di xae tséé-kg'ao xae e, ke xùri xae e  
\p
\v 1 Khóèan méé i Krestem di xae tséé-kg'ao xae khama ma qgóó xae e, ncẽe chóm̀sea zi gúù zi Nqarim di zi ko q'õé a ko xgaa-xgaa xae.  
\v 2 Tséé-kg'aom koe ko káí-kg'aise qaases gúù sa tcommè méém si i.  
\v 3 Igaba tíí ka kaisase cg'árés gúù si i, gatu ka xgàraè sa, kana khóèan dis qhàìs ka igabaga, tíí igabar tíí ka xgàrase tama khama.  
\v 4 Cg'ãès gúùs kúrúar hãa sar tc'ẽe-tc'ẽese tama, igabas nxãa sa kúrú te nakar tchàno tama. X'aigam cúí Me e ncẽe ko xgàra te ba.  
\v 5 Gaa domka méé tu táá xgàra guu nxárá tòóèam x'aèm cookg'ai koe, X'aigam hàà tamas cookg'ai koe. Ncẽe gha hàà ntcùúan q'oo koe chóm̀sea zi gúù zi x'áàn koe óá ba, a ba a gha tcáós q'oo koe hàna zi x'áí. Me gha nxãaska wèém khóè ba Nqarim koe guua dqo̱m̀kuan hòò.   
\p
\v 6 Tíí qõe ga tuè, gatu domka tsam Apolosea tsam ncẽe zi gúù zi tséékagua, kg'uim ko méé sa tu gha nxãasega sitsam koe xgaa-xgaase ka, ncẽem ko máá: “Táá góásea tẽe sa tsa̱á guu,” témé ka. Nxãaska tu cuiskaga c'ẽem khóè ba tcom naka c'ẽe ba ntcoea hãa tite.  
\v 7 C'ẽe ne ka cgáése kúrú tua ba dìí baa? Dùú sa tu úúa, máàè tama tu kò hãa sa? Ncẽè máàè sia tu kò hãa, ne tu ko dùús domka máàkus tama si i khama noose dqo̱m̀sea máá?   
\p
\v 8 Nxãakamaga tu wèés gúùs tc'ẽe tu ko sa úúa hãa na! A tu a nxãakamaga qguùa! X'aiga tu u, sixae x'aiga tamase ga! X'aiga tu u ga kò ii, xae ga kò nxãasega gatu cgoa xg'ae a x'aiga ii!  
\v 9 Tíí ko bóò kam Nqari ba sixae x'áè úú-kg'ao xae khaokakas téé-q'oo sa máàna hãa, x'oo sa tòóa mááèa xu khóè xu khama ma, wèém nqõó ba tcgáí tòó xaea hãa khama, moengelean ga hẽé naka i khóèan ga hẽéthẽé e.  
\v 10 Krestem domka xae káà tc'ẽe xae e, tu gatu Krestem koe tc'ẽega tu u! Kg'amka xae e, tu gatu qari tu u! Tcommèa tua, xae sixae tcommè tama!  
\v 11 Ncẽes noosega xae ko xàbà a ko cáḿ, a nco̱bèan ha̱naa, a ko xgáèè, a x'ãè-q'ooan úú tama.  
\v 12 Qóḿse xae ko tshàua xae cgoa tséé. Khóèan kò ko sixae ka cg'ãè gúùan nxàe ne xae ko ts'ee-ts'eekg'ai i. Eẽ xae ko xgàraè ne xae ko qari-qari-tcaoa máá a.  
\v 13 Ncẽè ntcoeè xae kòo ne xae ko qãèse xo̱a. Ncẽem nqõóm di cg'urian xae kúrúèa, a ncẽes noosega ko wèéa ne kaga tcg'óbéan khama ma bóòè.   
\p
\v 14 Ncẽes gúù sar sau-cgaekagu tu ur gha ka góá tama, igaba tchàno-tchano tu ur gha ka a, tiri tu cóá tu ncàm̀-ncamsa tu iise.  
\v 15 Eẽta tu ga ma 10,000 khóèan Krestem koe ko kòre tu u úúa hãa igaba tu káí xu xõò xu úú tama, qãè tchõàn koer kò guu a Jeso Krestem koe ábà tu u khama.  
\v 16 Gaa domka ra ko dtcàrà tu u, sere te tu gha sa.  
\v 17 Ncẽes gúùs domkar tirim cóám Timoteo ba, ncẽe X'aigam koe ncàm̀-ncamsa a tcom-tcomsa ba, gatu koe tsééa úúa. Tiri kg'õè-kg'áḿan Jeso Krestem di koe gha tc'ẽe-tc'ẽe tu u ba, ncẽer ko ma wèés kerekes koe ma wèé za xgaa-xgaa a khamaga ma.   
\p
\v 18 Gatu ka c'ẽe ne tc'ẽea máá, hàà ra tite, ta tc'ẽea, khama ne ko bóò-boose.  
\v 19 Igabagar gha qháése hàà cgae tu u, X'aigam \add Nqarim\add* kò tc'ẽe ne, ẽe ko bóò-boose ne di kg'uian hàà qaa ka tamase, igaba hàà gane di qarian qaa ka.  
\v 20 Nqarim di x'aia nea kg'ui di tama a, a qari di i khama.  
\v 21 Dùú sa tu ko tc'ẽe? Tsa̱ḿ cgoa ra gha hàà cgae tu u, kana ncàm̀kuan hẽé naka kgàeam tc'ẽem cgoa hẽéthẽéa?   
\c 5  
\ms1 Séèkuan di x'áè-kg'ama ne naka x'áé-q'oos di kg'õè-kg'áḿa ne (5–7)  
\s1 Cg'árà ne kerekes di ne koe  
\p
\v 1 Gatu xg'aeku koe i cg'áràn hãa sa tseegukaga nxàeèa hãa, cg'áràn ncẽe dtcòm̀-kg'ao tama ne koe kúrúse tama a, ncẽe khóèm ko gam ka xõòm dis khóès cgoa xóé e.  
\v 2 Igaba tu ko \add qanega\add* bóò-boose! A tu a tshúù-tcaose kg'ae ta ga hãa. Gaam ẽe ncẽes gúù sa kúrúa hãa ba méém gatu xg'aeku koe séèa tcg'òóè!  
\v 3 Eẽta i ga ma tc'áróa te gatu xg'aeku koe káà a, igabagam tirim tc'ẽe ba gatu cgoa hãa. Ra ncẽes gúù sa kúrúa hãa ba nxãakamaga xgàraku sa tcg'òóa máána hãa, hàna kò hãam khóèm khamaga ma,  
\v 4 gatá dim X'aigam Jesom dim cg'õèm koe tu kò xg'aea hãa koe, me tirim tc'ẽe ba gatu cgoa hãase, i gatá dim X'aigam Jesom di qarian hãa cgoa tua,  
\v 5 ncẽem khóè ba satana ba máà, naka i gam di cg'ãè cauan kaàkaguè, nakam gha nxãasega gam dim tc'ẽe ba X'aigam dim cáḿ ka kgoaraè.   
\p
\v 6 Gatu di dqo̱m̀se ne qãè tama. C'úùa tu gáé hãa, cg'áré péré gãé-gãe ne ko wèés péré sa gãekagu sa?  
\v 7 Xg'aàra tcg'òó \add cg'uria tu ncẽe\add* ncìí péré gãe-gãean di i, naka tua gha nxãasega ka̱ba tu péré tu ii, nxãakamaga tu \add péré tu\add* péré gãé-gãe úú tamas pérés di tu u ke, Me gataga gatá dim Ghùu-coam Paseka di ba, ncẽe Kreste ii ba, dàòa-máákus di iise úúèa hãa khama.  
\v 8 Ke tu hàà naka ta kõ̱è sa kúrú, cg'urian hẽé naka cg'ãèan hẽéthẽé di péré gãé-gãean ncìí cgoa tamase, igaba péré gãé-gãe úú tamas pérés cgoa, péréan ncẽe tcom-tcomsa, a tseegu di i.   
\p
\v 9 Tcgãyas tiris góár kò máá tu us koer góáa hãa, táá méé tu cg'áràn ko kúrú khóèan cgoa xg'ae-xg'aese sa.  
\v 10 Ncẽes gúù sar ko méé kar máá, táá méé tu cg'árés kaga ncẽem nqõóm di ne cg'árà-kg'ao ne, kana ho̱à-ho̱ànasen-tcáóko ne, kana ts'ãà-kg'ao ne, kana kúrúa mááseèa hãa nqárìan ko còrè ne cgoa xg'ae guu, témé tama. Nxãaska méé tu ncẽem nqõóm koe tcg'oa si i gha ii khama.  
\v 11 Igaba ra ko ncẽeska góá máá tu u a ko máá: “Táá méé tu wèém ẽe ko dtcòm̀-kg'ao ka tciise igaba cg'árà-kg'ao ba, kana ho̱à-ho̱ànasen-tcáóko ba, kana kúrúa mááseèa hãa nqárìan ko còrè ba, kana c'am̀ku-kg'ao ba, kana kg'áà-kg'ao ba, kana ts'ãà-kg'aom cgoa xg'ae guu. Eẽta iim khóèm cgoa táá tc'õó ga hẽé guu,” témé.   
\p
\v 12 Dùúska ra ga ko kerekes ka tchàa za hàna ne xgàraa máá? Kerekes q'oo di ne tama ne gáé ncẽe tu ga ko xgàra ne?  
\v 13 Nqari ba ko ẽe tchàa za hàna ne xgàra. “Ke cg'ãè caum khóè ba gatu xg'aeku koe xhàiagu.”   
\c 6  
\s1 Dtcòm̀-kg'ao ne di chìbi-chibikuan ne  
\p
\v 1 Ncẽè gatu ka c'ẽem kò c'ẽem cgoa kóḿku tama, ne ba ga kgoara tcáó a ẽe dtcòm̀ tama ne\f + \fr 6:1 \fk dtcòm̀ tama ne - \ft Gerika sa ko máá: “tchàno tama ne,” témé.\f* cookg'ai koe séè a úú me, síí ne gha xgàra me ka, Nqarim di ne khóè ne koem gha úú me khama ii x'aè ka?  
\v 2 C'úùa tua Nqarim di ne khóè ne gha c'ẽem cáḿ ka nqõó ba xgàra sa? Ncẽè nqõó ba tu kò ko xgàra ne tu gáé cg'áré chìbian ga kgoana naka xgàra hãa tite?  
\v 3 C'úùa tu gáé hãa moengelean ta gha xgàra sa? Ncẽè gatà i kò ii ne ta ko kgoana a ncẽes kg'õès di zi gúù zi xgàra.  
\v 4 Kháé nxãaska, ncẽè ntcoekuan ncẽes kg'õès di tu kò úúa ne tu ko dùús domka kerekes ka nqãaka hãa ne khóè ne koe úú ana máá?  
\v 5 Ncẽe gúùa ner ko sau-cgaekagu tu ur gha ka nxàe. Gatu xg'aeku koe i gáé cúí khóè tc'ẽega ga káàa, ncẽe gha dtcòm̀-kg'ao ne xg'aeku koe hàna zi kóḿku tama zi xgàra a?  
\v 6 Igaba ncẽes gúùs téé-q'oo koem ko dtcòm̀-kg'ao ba gam khama ma dtcòm̀-kg'ao ba séè a qhàìs koe úú, a ncẽe sa dtcòm̀-kg'ao tama ne cookg'ai koe kúrú!   
\p
\v 7 Ncẽeta ii zi chìbi-chibiku zi gatu xg'aeku koe hàna zia ko x'áí, tààèa tu hãa sa. Qãè i gáé tite, ncẽe gatu kò ko c'ẽe ne khóè ne ka chìbi bóòè ne? Qãè i gáé tite gatu kò ko kàaè ne?  
\v 8 Igaba tu ko gatu c'ẽe ne chìbi bóò, a ko khóèan kàa, a ko ncẽe zi gúù zi gatu ka qõese ga ne koe kúrú!   
\p
\v 9 C'úùa tu gáé hãa ẽe cg'ãè cau nea Nqarim di x'aian q'õò tite sa? Táá qàe-qaeè guu: gane ẽe cg'áràn ko kúrú ne hẽé naka kúrúa mááseèa hãa nqárìan ko còrè ne hẽé naka dxùukg'ai di séèkuan ko kúrú ne hẽé naka x'ámáguse ko xu khóè xu hẽé naka gaxu khama kg'áò xu cgoa ko xóé xu hẽé,  
\v 10 naka ts'ãà-kg'ao ne hẽé naka ho̱a-ho̱anan-tcáóa ne hẽé naka kg'áà-kg'ao ne hẽé naka ntcoe-kg'ao ne hẽé, naka xaù-kg'ao ne hẽéthẽéa cuiskaga Nqarim di x'aian q'õòa hãa tite.  
\v 11 Gatu ka c'ẽe ne kò ncẽeta ga ii, igabaga tu kò \add chìbia tu koe\add* q'ano-qanoè, a tu a ko séèa tcg'òó a cúía tòóè, Nqarim di tu gha ii ka, a kò X'aigam Jeso Krestem dim cg'õèm koe hẽé naka gatá dim Nqarim dim Tc'ẽem koe hẽéthẽé tchàno tu iise bóòè.   
\s1 Nqari ba tc'áróm koe hẽé naka tc'ẽem koe hẽéthẽé dqo̱m̀  
\p
\v 12 \add C'ẽem khóè ba ga máá:\add* “Wèés gúùs kúrú ra kgoara máàèa,” témé - igabaga\add r ko tíí máá,\add* wèés gúù sa hùian úúa hãa tama. “Wèés gúùs kúrú ra kgoara máàèa,” tar ga méé - igabaga ra cuiskaga cúí gúù kaga tcéè-tcereèa hãa tite.  
\v 13 \add Gaicaram ga c'ẽem khóè ba máá:\add* “Tc'õoa ne ncãàs di i, si ncãà sa tc'õoan di si i,” témé. Igabam gha Nqari ba wèéan ga kaàkagu. Tc'áró ba cg'áràn domka hãa tama, igabam X'aigam domka hàna, Me X'aiga ba tc'áróm di Me e.  
\v 14 Nqari ba X'aigam Jeso ba x'ooan koe ghùia, a ba a gha qaria ba cgoa gatá igaba thẽé ghùi ta a.   
\p
\v 15 C'úùa tu gáé hãa, tc'áróa tua Krestem di zi xòè zi i sa? Ka ra gha kháé nxãaska Krestem di zi xòè zi séè a cg'árà-kg'aos di zi cgoa xg'ae-xg'ae? Cuiskaga a!  
\v 16 C'úùa tu gáé hãa, ẽe ko cg'árà-kg'aos cgoa xg'ae-xg'aese ba gaas cgoa cúím tc'áró me e sa? Ncẽeta i ma \add Nqarim di zi\add* Tcgãya zi koe góáèa: “Cám̀a ne gha cúím tc'áró ba ii,” téméèa khama.  
\v 17 Igaba gaam ẽe ko X'aigam cgoa xg'ae-xg'aese ba gha X'aigam cgoa Tc'ẽem koe cúí ii.   
\p
\v 18 Cg'áràn bèe! Wèé chìbian c'ẽe, ncẽe khóèan ka ko kúrúè nea tc'áróm koe kúrúè tama, igaba gaam ẽe ko cg'áràn kúrú ba ko gam dim tc'áróm koe kúrú u.  
\v 19 C'úùa tua, gatu di tc'áróa nea Tcom-tcomsam Tc'ẽem dim tempele me e sa, ncẽe gatu koe hàna ba, ncẽe tu Nqarim ka máàèa ba, tu gatu q'õòse tama sa?  
\v 20 Nqari ba kaiase suruta máá tua, ke tc'áróa tu cgoa Nqari ba dqo̱m̀.   
\c 7  
\s1 Séèku sa  
\p
\v 1 Ncẽeska gúù zi ẽe tu góáa hãa zi ka: khóèm ka i qãè e, táá méém khóè sa séè sa.  
\v 2 Igaba cg'áràn ncẽe káí domka méém wèém khóè ba gam dis khóè sa úúa, nakas wèés khóè sa gas dim khóè ba úúa.  
\v 3 Khóè ba méém gam dis khóès ko tc'ẽe sa máà si, nakas gataga thẽé khóè sa gas dim khóèm ko tc'ẽe sa máà me.  
\v 4 Khóè sa gas di tc'áróan koe qari úú tama, gas dim khóèm oose, me gataga thẽé khóè ba gam di tc'áróan koe qari úú tama, dxàeses oose.  
\v 5 Táá xóé cgoakuan cẽè cgaeku guu. Igaba còrèan koe máàsean domka khao kò gatà hẽé kg'oana ne méé khao dtcòm̀ku naka xòm̀ x'aè-coa q'oo koe gatà hẽé, naka khaoa gaia xg'ae, nakam nxãasega satana ba táá kúrúa bóò khao o guu gakhao di qgóóse úú taman domka.  
\v 6 Ncẽea tíí tc'ẽea si i, khamar bìrí tu u tama gatà tu gha hẽé sa.  
\v 7 Tc'ẽe ra kòo, wèém khóèm ga kò tíí khama ii sa, igabam wèém khóè ba Nqarim koe guu a tãákase máàèa hãa. C'ẽe ba gam di sa úúa, me c'ẽe ba c'ẽe sa úúa.   
\p
\v 8 Ncẽeskar ko séè tama khóèan hẽé naka dxàe-ntcõan hẽéthẽé ka máá: Kg'ama hẽéa ne qãè e, séè tamase, ncẽer tíí hẽéa khama, témé.  
\v 9 Igabaga ncẽè qgóóse tama ne kò hãa ne méé ne séè, séè sa cgáé si i ke, kg'ama hãa a ncóóan ka.   
\p
\v 10 Eẽ séèa hãa ner ko ncẽe x'áèan máà, tíí ka tamase igaba X'aigam koe guu a: khóè sa méés gas dim khóè ba táá aagu guu.  
\v 11 Igabaga ncẽè aagu mes kò ko ne méés kg'ama hẽé séè tamase, kana nxãaska tòókuan kúrú xg'aekua khara koe. Gataga méém khóè ba thẽé gam dis khóè sa táá aagu guu.   
\p
\v 12 Igaba ncẽea tíí ko c'ẽe ne ka méé ga a, X'aigam ka tamase: Ncẽè c'ẽem dtcòm̀-kg'aom kò dtcòm̀-kg'ao tamas khóè sa úúa, si ko x'ãè cgoa ba tc'ẽe ne méém táá aagu si guu.  
\v 13 Si kò gataga thẽé khóè sa dtcòm̀-kg'ao tamam khóè ba úúa hãa, me ko x'ãè cgoa sa tc'ẽe ne méés táá aagu me.  
\v 14 Khóèm ẽe dtcòm̀ tama ba nxãakamaga gam dis khóès \add di dtcòm̀an\add* koe guu a q'anokaguèa hãa, si gataga khóès ẽe dtcòm̀ tama sa nxãakamaga gas dim khóèm \add di dtcòm̀an\add* koe guu a q'anokaguèa hãa khama. Ncẽeta i kò ii tama ne i ga kò gatu di cóán q'ano tama, igaba i ncẽeta ii domka i ncẽeska cóáa tu q'anokaguèa hãa.  
\v 15 Igabaga i kòo c'ẽe-kg'áía khara ẽe dtcòm̀ tama a qõò kg'oana ne méé i guuè naka qõò. Dtcòm̀a hãam khóè ba kana dtcòm̀a hãas khóès igabagas ẽeta ii zi qgáì zi koe xgáè-kg'ammè tama. Tòókuan tu gha úú kam Nqari ba tcii tua khama.  
\v 16 Nta si ma q'ana, khóè seè, sarim khóè ba si gha kgoara sa? Kana tsi ntama q'ana, khóè tseè, tsaris khóè sa tsi gha kgoara sa?   
\p
\v 17 Wèém khóè ba méém ẽem ma X'aiga ba máà mea khama ma kg'õè naka ẽem ma Nqari ba tcii mea khama hẽéthẽé e. Ncẽea wèé zi kereke zi koe tirim x'áèm ga me e.  
\v 18 A khóè ba kò kg'aiga q'ãe nqãa-qgai khòoèa ẽem ko tciiè x'aè ka? Táá méém q'ãe nqãa-qgai khòoèm gha sa qaa guu. A khóè ba kò q'ãe nqãa-qgai khòoè tama ẽem kò tciiè ka? Táá méém q'ãe nqãa-qgai khòoku sa qaa guu.  
\v 19 Q'ãe nqãa-qgai khòoku sa gúù cgáés tama si i, si gataga thẽé q'ãe nqãa-qgai khòoè tama sa gúù cgáés tama si i, igabaga cgáés gúù sa Nqarim di x'áè-kg'áḿan qgóóa qari si i.  
\v 20 Wèém khóè ba méém ẽem kò Nqari ba tcii mea kam kò hàna hãas téé-q'oos koe hãa.  
\v 21 Qãà tsia kò ii ẽe tsi kòo tciiè ka? Táá hẽé nakas nxãa sa ntcãa-ntcãa tsi guu. Igabaga kgoarasean dim x'aè ba tsi kòo hòò ne, tséékagu me.  
\v 22 Gaam ẽe kò qãà ii, ẽem ko X'aiga ba tcii me ka ba X'aigam dim khóèm kgoarasea hãa me e, me gataga gaam ẽe kò kgoarasea hãa ẽem ko tciièm ka, ba Krestem dim qãà me e ke.  
\v 23 Nqari ba kaisase suruta máá tua hãa, ke táá khóèan di qãàn kúrú guu.  
\v 24 Tíí qõe ga tuè, wèém khóè ba méém ẽem kò Nqari ba tcii me kam kò hãas téé-q'oos koe Nqarim cgoa hãa.   
\s1 Khóèan ẽe séè tama a  
\p
\v 25 Ncẽeska, séè tama ne khóè ne ka. X'aigam koe guua hãa x'áèa ner úú tama, igabagar ko ncẽe tíí tc'ẽea hãa sa bìrí tu u, X'aigam di thõò-xama-máákuan ka tcom-tcomsar khóè ra iise.  
\v 26 Ncẽem x'aèm q'oo koer hàna zi tcabà zi domkar tc'ẽea máá, qãè e khóèm gha ẽem ii khama ma ii sa, ta tc'ẽea.  
\v 27 Khóè sa tsi kò úúa ne, táá aagu si tsi gha sa tc'ẽe guu, a ncẽè khóè sa tsi kò úú tama ne, táá khóè sa tsi gha séè sa tc'ẽe guu.  
\v 28 Igabaga séè tsi kò ko ne tsi chìbi kúrú tama, gataga ncẽè qanega xóé cgoaè tamas khóès kò ko séè nes chìbi kúrú tama. Igaba ẽe ko séè ne gha káí zi tcabà zi gaas kg'õès di zi koe tcãà, ra ncẽe zi tcabà zi koe tcg'òó tu u kg'oana.   
\p
\v 29 Tíí qõe ga tuè, méér ko sa ncẽe si i: \add X'aigam ko hàà\add* x'aèa nea cúù u. Ncẽe koe guus ka méé xu ẽe khóè zi séèa hãa xu, úú zi tama khama ma hãa;  
\v 30 gataga méé ne ẽe ko kg'ae ne kg'ae tama khama ma hãa; naka ne ẽe qãè-tcaoa hãa ne, qãè-tcao tama khama ma hãa; naka ne ẽe ko x'ámá ne, gúùan ẽea gane di tama khama ma hãa;  
\v 31 ẽe ko nqõóm di zi gúù zi tséékagu ne méé ne gataga kaisase gazi koe tséé tama khama ma hãa, ncẽem nqõó ba ko ncẽem kámám ka chõò ke.   
\p
\v 32 Káíse tc'ẽe-tc'ẽesean koe tu gha kgoarasea hãa sar ko tc'ẽe. Séè tamam khóè ba X'aigam di zi gúù zi koe tcãà tc'ẽea, X'aiga bam ga ma qãè-tcaokagus koe.  
\v 33 Igaba ẽe séèa hãam khóè ba nqõóm di zi gúù zi koe tcãà tc'ẽea, gam dis khóè sam ga ma qãè-tcaokagus koe -  
\v 34 i tc'ẽe-kg'áḿa ba q'aa-q'aasea. Khóès ẽe séèè ta ga hãa sa kana kg'áò-khoe cgoa qanega xóé tamas khóè sa X'aigam di zi gúù zi koe tcãà tc'ẽea, nxãasegas gha tc'áróa sa hẽé naka tc'ẽea sa hẽéthẽé koe X'aigam koe tcom-tcomsa ii ka. Igaba khóès ẽe séèa hãa sa nqõóm di zi gúù zi koe tcãà tc'ẽea, gas dim khóè bas ga ma qãè-tcaokagus koe.  
\v 35 Ncẽe gúùa ner ko hùia tu domka nxàe, xgáè-kg'am tu u tamase, igaba tu gha tchànom dàòm koe kg'õè ka, a tu a X'aigam koe x'ãè a táá wèé za séèa tòóè.   
\p
\v 36 Ncẽè khóèm kò tc'ẽea máá, ẽem séèkuan nqòòkagua hãas dxàe-coas qanega xóé cgoaè tama sa séèan kam qãès gúù sa kúrú tama, ta tc'ẽea, igabagam kò tcáóa ba q'oo koe kaisase ncàm̀ sia a qgóósean ga úú tama ne méém guuè naka ba ẽem tc'ẽea hãa sa kúrú naka baa séè si, tshúùs gúù sam gha kúrú tama ke.  
\v 37 Igaba khóèm ẽe tcáóa ba q'oo koe kgàea a tcomsea ba, c'ẽe gúù kaga chùiè tama ba, igaba ẽem tc'ẽea a kúrú kg'oana hãas koe qgóósea hãa ba, qanega xóé cgoaè tamas khóè sam séè tite sa bìrísea hãa ba, nxãa ba ko qãès gúù sa kúrú.  
\v 38 Khama nxãaska ẽe ko qanega xóé cgoaè tamas khóè sa séè ba ko qãès gúù sa kúrú, igabaga ẽe séè tama ba ko kaisase cgáés gúù sa kúrú.   
\p
\v 39 Khóè sa x'áèan dòm̀ q'oo koe hãa, gas dim khóèm kg'õèa hãas noose. Igabaga ẽem ko gas dim khóè ba x'óó nes tc'ẽes kom khóè ba séèan koe kgoarasea hãa, igabaga méém X'aigam di ba ii.  
\v 40 Tíí ko bóò kas gha kaisase qãè-tcaoa, séèè tamases kò hãa ne. Ra gataga tc'ẽea máá, tíí igabagar thẽé Nqarim dim Tc'ẽe ba úúa hãa, ta tc'ẽea.   
\c 8  
\ms1 Dtcòm̀-kg'ao ne hẽé naka dtcòm̀-kg'ao tama ne hẽéthẽé e (8–10)  
\s1 Kúrúa mááseèa nqárìan ko máàè tc'õoa ne  
\p
\v 1 Ncẽeska, kúrúa mááseèa hãa nqárìan ko máàè tc'õoan dim \add kg'uim dim xo̱a ba\add*: Q'ana ta hãa, wèéa ta ga q'ãan di tc'ẽean úúa hãa sa. Q'ãan di tc'ẽea ne ko kúrú ta a ta bóò-boose, igabagas ko ncàm̀ku sa tshàoa ghùi ta a.  
\v 2 Khóèm ẽe tc'ẽea máá, c'ẽe gúùm q'ana hãa, ta tc'ẽea ba qanega cúí gúù ga q'ãa tama, ẽem ga kò ma q'ãa ana hãa khama.  
\v 3 Igabaga khóèm ẽe Nqari ba ncàm̀a ba Nqarim ka q'ãaèa.   
\p
\v 4 Khama ncẽeska, kúrúa mááseèa hãa nqárìan ko máàè tc'õoan tc'õós ka: Q'ana ta hãa, kúrúa mááseèa hãa nqárìa nea nqõómkg'ai koe cg'ãa-cg'ana a sa, i gataga c'ẽe nqárì káà a, igabam cúím Nqari ba hàna.  
\v 5 Nxãata i ma káí nqárìan nqarikg'ai koe hẽé kana nqõómkg'ai koe hẽéthẽé hàna igaba - ncẽe i tseeguan kaga ma káí “nqárìan” hẽé naka “x'aigan” hẽéthẽé ma hàna khamaga ma,  
\v 6 igabam gatá ka cúím Nqari ba hàna, Xõò ba, ncẽe wèé zi gúù zi kúrúa hãa ba, ta Gam ka kg'õèa ba, naka cúím X'aigam Jeso Kreste ba hẽéthẽé e, ncẽe wèé zi gúù zi Gam koe guu a kúrúèa ba, ncẽe Gam ka ta kg'õèa ba.   
\p
\v 7 Ncẽes gúù sa wèé khóè koe q'ãase tama. Igabaga ne c'ẽe ne khóè ne qanega tc'ẽea máá, kúrúa mááseèa hãa nqárì ne kg'õèa, ta tc'ẽea. Gaa domkaga ne tc'ẽea máá, kúrúa mááseèa hãa nqárìan di tc'õoa ne ko tc'õóè, ta tc'ẽea. I ncẽem dàòm ka gane di tcáóan nxãakamaga cg'uri-cg'urièa, kg'amka a khama.  
\v 8 Igaba tc'õoa nea Nqarim koe cúù-cuu ta a tama. Tc'õó ta ga ko kana ta ga tc'õó tama igaba ta cgáé tama.   
\p
\v 9 Q'ana méé tu hãa naka táá gatu di kgoarasean tséékagu naka ẽe kg'amka ne kúrú naka ne chìbian koe tcãà guu.  
\v 10 Ncẽè c'ẽem khóèm tcáóa ba koe kg'amkam kò ko tsáá tc'ẽega tsi bóò, tsi ko kúrúa mááseèa hãa nqárìan dim còrè-nquum koe tc'õó, ne sa nxãa sa ghùi tcáó me nakam kúrúa mááseèa hãa nqárìan di tc'õoan tc'õó tite?  
\v 11 Me gha ncẽem dàòm ka kg'amkam qõem tsari ba, ncẽe Krestem gaam domka x'óóa hãa ba, nxãa ba gha tsari “tc'ẽegan” ka cg'õoè.  
\v 12 Eẽ tu kò kg'amka tcáóan gatu ka qõese ga ne di thõò-thõo, a ko gatu ka qõese ga ne koe chìbian kúrú, ne tu ko ncẽem dàòm ka Krestem koe chìbian kúrú.  
\v 13 Khama, ncẽè tc'õoan kò ko tíí qõe ba kúrú me ko chìbian koe tcãà ner gaicara chõò tamase kg'òóan kg'ooa hãa tite, nxãasegar gha chìbian koe táá tcãà me ka.   
\c 9  
\s1 X'áè úú-kg'aom di kgoarasease hãa ne  
\p
\v 1 Kgoarasea tama ra gáé hãa? X'áè úú-kg'ao ra tama ra gáé? Qanega ra gáé gatá dim X'aigam Jeso ba bóò ta ga hãa? Tiri tsééan X'aigam koer kúrúa hãa koe tu gáé guu tama?  
\v 2 Eẽtar ga ma c'ẽe ne koe x'áè úú-kg'ao ra tama ra a, igabagar tseeguan kaga gatu koe x'áè úú-kg'ao ra a! Tu gatu X'aigam koe tiri tu x'áí tu u, x'áè úú-kg'ao ra ii di tu khama.   
\p
\v 3 Eẽ tshúù xòèa te ko qaa ne koer gha ncèèa mááse ncẽeta ma xo̱an ka:  
\v 4 Tc'õóan hẽé naka kg'áàn hẽéthẽé koe tsam gáé kgoarasea hãa tama?  
\v 5 Dtcòm̀a hãas khóè sa séè a nxãas cgoa caatean koe tsam gáé kgoarasea hãa tama, ncẽe c'ẽe xu x'áè úú-kg'ao xu hẽé naka X'aigam \add Jesom\add* ka qõesea xu hẽé naka Petere\f + \fr 9:5 \fk Petere - \ft Gerika sa ko “Kefase” témé.\f* ba hẽéthẽé xu ko hẽé khama ma?  
\v 6 Kana tíí hẽé naka Barenabase ba hẽéthẽé tsam cúí tsam méé tsam tséé naka kg'õèkaguses gúù saa?  
\v 7 Ndakam ncõo-kg'ao ba ko gam di tsééan koe suruta mááse? Dìí ba ko kg'om xhárà ba xhárà a táá tc'áróa ba tc'õó? Dìí ba ko piri zi kòre bíìa zi kg'áà tamase?   
\p
\v 8 Ncẽe zi gúù zi tíí tc'ẽe koe tcg'oa tama, a zi a ko thẽé Baebeles kaga nxàeè. Tseegu tama raà?  
\v 9 Moshem di x'áèan koe i góásea khama a ko máá: “Ghòèm kò ko maberean náà gáí a ko dxòó ne méé tsi táá dxòóan cara me guu,” téméè. Nqari ba gáé kò ko ghòèm ka \add cúí\add* tc'ẽe-tc'ẽese?  
\v 10 Gatá ka ba gáé kò kg'ui tama? Eè, gatá domka i ko góáèa hãa, xhárà-kg'ao ba méém nqòòan úúa hãase xhárà nakam náà gáí-kg'ao ba nqòòan úúa hãase náà gáí, gaan koe tsara gha kg'õèan hòò di i. \fig Khóè ba ko jokoan úúa hãam ghòèm cgoa xhárà.|src="LB00018.tif" size="col" ref="9:10" \fig*  
\v 11 \add Eẽ xae ko qãè tchõàn bìrí tu u ka\add* xae kò Tcom-tcomsam Tc'ẽem di cgùrian gatu koe xhárà. Ka xae gáé nxãaska, gatu koe xae gha gúù zi tcuùan di qarian úú tama?  
\v 12 Ncẽè c'ẽe xu kò qarian úúa hãa ẽeta ii hùian xu gha gatu koe hòò di i, ne tsam gáé sitsam gane ka kaisa qarian úú tama gatu koe tsam ga hòò o di i?  
\p Gatà i ii igaba tsam ncẽe qarian tséékagu ta ga hãa. Igaba tsam ko kg'ama wèés gúù sa qáò tcáóan cgoa kúrú, nxãasega tsam gha táá Krestem di qãè tchõàn di xgaa-xgaan xgáè-kg'am ka.  
\v 13 C'úùa tu gáé hãa ẽe ko tempelem koe tséé xua ko gaxu di tc'õoan tempelem koe hòò sa, xu ko ẽe ko altaram koe tséé xu ẽe dàòa-máákus ko tcg'òóa mááèan koe gaxu di xòè-coan hòò sa?  
\v 14 Gatà iim dàòm cúím kam ko X'aigam \add Nqari\add* ba x'áèan tcg'òó, ẽe ko qãè tchõàn xgaa-xgaa xu méé xu gaxu di kg'õèan gaan koe hòò sa.   
\p
\v 15 Igabagar ncẽe qarian ka cúían ga tséékagu ta ga hãa. A ra a gataga kúrúa tu gha máá te zi di nqòòan úúa hãase ncẽe zi gúù zi góá tama. Kg'ama ra ga x'óó, c'ẽem khóè ba guu nakam hàà tiris koase sa ntcoe ka tamase.  
\v 16 Qãè tchõà ner ko xgaa-xgaa domkar koasea hãa tite, kaisase ko tíí koe qaases gúù si i khama. Cg'ãè i gha ii ncẽe qãè tchõà ner kò xgaa-xgaa tama ne!  
\v 17 Ncẽes gúù sar kò ko tíí tc'ẽe koe guu a ko kúrú ner ga kò surutan qaa. Igabagar ko tíí tc'ẽe koe guua hãa sa kúrú tama, a ra a ko kg'ama Nqarim máà tea tsééan kúrú.  
\v 18 Ka nxãaska ra gha dùútsa surutaku sa qaa? \add Káà si i!\add* Gaa domka méér khóèan surutakagu tamase qãè tchõàn xgaa-xgaa. Naka ra táá tiri qarian qãè tchõàn xgaa-xgaa koe tséékagu guu.   
\p
\v 19 Eẽtar ma kgoarasea, a c'ẽe khóè dir qãàr tama ra a, igaba ra kò wèém khóèm koe qãà ba kúrúse, nxãasegar gha káí ne khóè ne Nqarim koe ka̱bi ka.  
\v 20 Juta ne koer kò Jutam khama ma qgóóse, nxãasegar gha Juta ne Nqarim koe ka̱bi ka. Ncẽe x'áèan dòm̀ q'oo koe hàna ne koer kò tíí igaba x'áèan dòm̀ q'oo koe hàna khama ma qgóóse, (ẽetar ma x'áèan dòm̀ q'oo koe hãa tama igaba), nxãasegar gha ẽe x'áèan dòm̀ q'oo koe hàna ne Nqarim koe ka̱bi ka.  
\v 21 Eẽ x'áèan úú tama ne koer kò x'áè úú tamam khama ma qgóóse, nxãasegar gha gane ẽe x'áèan úú tama ne Nqarim koe ka̱bi ka (ncẽe sa máá, Nqarim di x'áèa ner komsana tama témé tama, Krestem di x'áèa ner ko komsana khama).  
\v 22 Eẽ kg'amka ne koer kò kg'amkam khama ma qgóóse, nxãasegar gha kg'amka ne Nqarim koe ka̱bi ka. Wèés gúù sar wèé khóèan koe kúrúsea, nxãasegar gha wèé zi qgáì zi koe c'ẽea ne ga kgoara ka.  
\v 23 Wèé zi ncẽe zir ko qãè tchõàn domka kúrú, nxãasegar gha qãè tchõàn di ts'ee-ts'eekg'aikuan hòò ka.   
\p
\v 24 C'úùa tu gáé hãa, qàròs di qgáì koe i ko wèé qàrò-kg'aoan qàrò, igabam ko cúí ba surutan hòò sa? Ke tu gataga qàrò thẽé naka tua gha nxãasega surutan hòò.  
\v 25 Wèém khóèm ẽe tààku dis kõ̱ès koe ko tcãà ba ko thõòkas xgaa-xgaases qaris koe tcãà. Eẽ sa ne ko kúrú, nxãasega ne gha chõòkos cábá sa cábákaguè ka; igaba ta ko gatá chõò tamas cábás domka kúrú si.  
\v 26 Khamar còoka bóò úú tamam qgóé-kg'aom khama ma qgóé tama, a ra a tc'ãám cgoa ko x'ãàkum khóèm khama ma x'ãà tama.  
\v 27 Igabar ko tirim tc'áró ba qgóó xgáè, a ra a ko qãà ba kúrú me, khóè ner ko xgaa-xgaa qãá q'oo koer gha nxãasega táá xhàiaguè ka.   
\c 10  
\s1 Iseraele koe kúrúsea zi gúù zi di dqàèkua ne  
\p
\v 1 Tíí qõe ga tuè, tc'ẽe-tc'ẽese tu gha sar ko tc'ẽe, gatá ka tsgõose ga ne wèé ne kò túú-c'õòs dòm̀ q'oo koe hãa, a kò wèéa ne ga tshàa-dxoo ba tchoaba sa.  
\v 2 A ne a kò wèéa ne ga túú-c'õòs koe hẽé naka tshàa-dxoom koe hẽéthẽé Moshem koe hãase tcguù-tcguuè.  
\v 3 A ne a kò wèéa ne ga cúís tc'õos tc'ẽem di sa tc'õó.  
\v 4 A ne a kò wèéa ne ga cúís gúùs kg'áà di sa kg'áà tc'ẽem di sa, ẽe ko xùri nem nxõ̱ám tc'ẽem dim koe ne kò kg'áà khama; me kò ẽem nxõ̱á ba Kreste Me e.  
\v 5 Igabam kò Nqari ba káí-kg'áía ne táá qãè-tcaoa máá, i kò tc'áróa ne tchàa-xgóós koe dxàùa q'aaè.   
\p
\v 6 Zi kò ncẽe zi gúù zi gatá koe x'áí zi iise kúrúse, nxãasega ta gha cg'ãè zi gúù zi táá tcáóa ta koe tcãà ka, ẽe ne ko gane hẽé khama.  
\v 7 Táá kúrúa mááseèa hãa nqárìan dqo̱m̀ guu, ncẽe gane ka c'ẽe ne kò hẽé khama. Ncẽe i ma góásea a ko máá: “Khóè nea kò ntcõó, a tc'õó a kg'áà a ne a ko tẽe a ntcãà,” témé khama.  
\v 8 Táá méé ta cg'áràn kúrú guu, ncẽe gane ka c'ẽe ne kò hẽé khama, i ko cúím cáḿ ka 23,000 khama noo khóèan x'óó.  
\v 9 Táá méé ta Kreste ba kúrúa bóò guu, ncẽe gane ka c'ẽe ne kò hẽé khama, a ko cg'aoan ka cg'õoè.  
\v 10 Táá méé ta kg'ui-kg'uise guu, ncẽe gane ka c'ẽe ne kò hẽé khama, a ne a kò cg'õokom moengelem ka cg'õoè.   
\p
\v 11 Ncẽe zi gúù zi kò gane koe kúrúse, \add gatá koe\add* zi gha x'áí zi ii ka, a ko q'ãa-q'ãa ta a zi gha ka góá tòóè, gatá ncẽe chõò dim x'aèm ka hàà cgaeèa ta ka.  
\v 12 Khama ncẽè qarika tsi tẽe, ta tsi kò tc'ẽea, ne méé tsi q'õése naka táá cg'áé!  
\v 13 Wèé kúrúa bóòkuan ẽe gatu koe ko kúrúse nea khóèan koe ko kúrúsean ga a. Igabam Nqari ba tcom-tcomsa Me e, a ba a cuiskaga guu naka tu tàà tu u kos ka kúrúa bóòè tite, igabam gha ẽe ko hàà cgae tu us kúrúa bóòkus koe dàò ba máà tu u, tu gha ma nxãa si sa, nxãasega tu gha qáò-tcaoa máá si ka.   
\s1 Kúrúa mááseèa hãa nqárìan dis kõ̱è sa hẽé naka X'aigam Nqarim dis tc'õo sa hẽéthẽé e  
\p
\v 14 Ncàm̀-ncamsa tu tiri tuè, gaa domka méé tu kúrúa mááseèa hãa nqárìan bèe.  
\v 15 Tc'ẽega tu khóè tu iiser ko kg'ui cgoa tu u, ke tu bóòa tcg'òóa mááse dùú sar ko kg'ui sa.  
\v 16 Kubis ncẽe ts'eekg'aian di còrèan ko gaas koe nxàeè sa, ncẽe ta ko Nqari ba gaas koe qãè-tcaoa máá sa, nxãa sa gáé Krestem di c'áòan cgoa xg'ae-xg'ae ta a tama? I péréan ncẽe ta ko khõá Krestem dim tc'áróm koe xg'ae-xg'ae ta a tama?  
\v 17 Cúím péré ba hàna, domka ta gatá ncẽe káí ta cúím tc'áró me e, wèéa ta ga ko cúím péré ba tc'õó khama.   
\p
\v 18 Iseraele di ne khóè ne ka tc'ẽe-tc'ẽese: gane ẽe ko altaram koe dàòa-mááku sa tc'õó ne, nxãa nea gáé Nqarim di tsééan altaram koe ko kúrúè koe xg'aea hãa tama?  
\v 19 Kana ra ko dùú sa nxàe? Kúrúa mááseèa nqárìan dis dàòa-mááku sa gúù cgáé si i saà, kana kúrúa mááseèa hãa nqárì nea gúù cgáé e saà?  
\v 20 Eẽ-ẽe, nxãas tama si i. Méér kos gúù sa ncẽe si i: kúrúa mááseèa hãa nqárìan di zi dàòa-mááku zi ko dxãwa tc'ẽean kúrúa mááè khama zi Nqari ba kúrúa mááè tama, ra tc'ẽe tama dxãwa tc'ẽean cgoa tu gha xg'ae sa.  
\v 21 Cuiskaga tu X'aigam dis kubis koe ko kg'áà, naka tua dxãwa tc'ẽean dis kubis koe ga thẽé kg'áà hãa tite. Cuiskaga tu X'aigam dim tafolem koe ko tc'õó naka tua gataga dxãwa tc'ẽean dim tafolem koe ga thẽé tc'õóa hãa tite.  
\v 22 Kana ta X'aiga ba taukagu kg'oana? Kana ta tc'ẽea máá, Gam ka ta qari ta a, ta tc'ẽea?   
\s1 Dtcòm̀-kg'ao ne di kgoarasease hãa ne  
\p
\v 23 \add C'ẽe khóèa ne ga máá:\add* “Wèés gúùs kúrú ta kgoara mááèa,” témé, igaba\add r ko tíí máá\add*: “Wèés gúù sa hùian úúa hãa tama,” témé. \add I ga c'ẽe khóèan máá:\add* “Wèés gúùs kúrú ta kgoara mááèa,” témé, \add ra ko tíí máá\add*: “Igabas wèés gúù sa tshàoa ghùi tsi tama,” témé.  
\v 24 Táá méém c'ẽem khóè ba gam ko tc'ẽes gúù sa qaa guu, igaba méém c'ẽe ne ko tc'ẽe zi gúù zi qaa.   
\p
\v 25 Wèés gúùs kg'òóan ko x'ámáguè qgáì koe ko x'ámáguè sa tu ga tc'õó, káíse tc'ẽe-tc'ẽese naka tẽè tamase.  
\v 26 Nqõó ba hẽé naka wèés gúùs ẽe gaam koe hàna sa hẽéthẽéa Nqarim di i khama.   
\p
\v 27 C'ẽem khóèm dtcòm̀-kg'ao tamam kò tc'õoan nqa̱i koe tcii tu u, tu kò síí kg'oana ne méé tu síí naka wèés gúùs cookg'aia tu koe ko tòóè sa tc'õó, káíse tc'ẽe-tc'ẽese naka tẽè tamase.  
\v 28 Igaba ncẽè c'ẽem khóèm kò bìrí tu u a ko máá: “Ncẽe sa dàòa-máákus koe guua,” témé ne táá tc'õó si guu, gaam khóèm ẽeta ma bìrí tua hãa ba hẽé naka káíse tc'ẽe-tc'ẽesean hẽéthẽé domka.  
\v 29 Káíse tc'ẽe-tc'ẽesea ne, tar kò ko méé ner gatu dian nxàe tama, a ko c'ẽem dian nxàe. Nta i gha ma c'ẽem khóèm di káíse tc'ẽe-tc'ẽesean tiri kgoarasean koe xgáè-kg'am te?  
\v 30 Ncẽè qãè-tcaoaser kòo tc'õó ne ra ko dùús domka cg'ãèse kg'ui cgoaèa máá? Nqari bar ko qãè-tcaoa máá ka.   
\p
\v 31 Igaba nxãaska, tc'õó tu ga ko kana tu ga ko kg'áà kana dùú wèé ẽe tu ga ko kúrú igabaga, wèéan ẽe ga Nqarim di dqo̱m̀an di iise kúrú.  
\v 32 Khóèan \add gaan di dtcòm̀an koe\add* qóḿan qgóókagu tama tu khóè tu méé tu ii, Juta nea ga igaba, kana Gerika nea ga igaba, kana Nqarim dis kereke saa ga igaba.  
\v 33 Ncẽer ko tíí ma wèé zi dàò zi ka ma wèé ne khóè ne qãè-tcaokagu khama ma. Tiri qãèa ner qaa tama igabar ko káí ne di qãèan qaa khama, nxãasega ne gha kgoaraè ka.   
\c 11  
\nb
\v 1 Serè te tu, ncẽer ko ma Kreste ba ma serè khama ma.   
\ms1 Kerekes di kg'õèan hẽé naka Nqari ba qám̀sea máán hẽéthẽé e (11–14)  
\s1 Còrèan di qgáìan koe qãèse qgóósea ne  
\p
\v 2 Eẽr kò máà tu u xgaa-xgaan tu ko xùri, a tu a ko wèés gúùs koe tc'ẽe-tc'ẽese te khamar ko dqo̱m̀ tu u.  
\v 3 Igabar ko tc'ẽe, bóòa tu gha q'ãa sa, wèém khóèm dim tcúú ba Kreste Me e, me khóès dim tcúú ba gas dim khóè me e, Me Krestem dim tcúú ba Nqari Me e sa.  
\v 4 Khama khóèm ẽe cábá hãase ko còrè ba kana ko porofita ba ko gam dim tcúú ba sau-cgaekagu.  
\v 5 Si ko wèés khóès ẽe cábá tamase ko còrè kana ko porofita sa, gas dim tcúú ba sau-cgaekagu; tcúúa sas dqòma hãa khamaga i ii khama.  
\v 6 Khóès ko cábá tama ne méés gataga c'õòa sa thẽé dqòm. Igaba ncẽè khóès ga dqòma tcg'òós kò sau-saugas gúù sa ii, ne méés nxãaska cábá.  
\v 7 Khóè ba méém táá cábás gúù si i, Nqarim dis ii sa hẽé naka x'áà ba hẽéthẽé me e ke, si khóè sa khóèm dis x'áà si i.  
\v 8 Khóè ba khóès koe guu naka kúrúè tama, igabas khóè sa khóèm koe guu a kúrúèa hãa khama.  
\v 9 Me kò gataga khóè ba khóès domka kúrúè tama, igabas kò khóè sa khóèm domka kúrúèa hãa.  
\v 10 Ncẽes gúùs domka hẽé naka moengele xu domka hẽéthẽé méés khóè sa cábá hãa naka khóèm di qarian koes hãa sa x'áí.\f + \fr 11:10 \fq méés khóè sa cábá hãa naka khóèm di qarian koes hãa sa x'áí - \ft Gerika sa ko máá: “Khóè sa méés tcúúa sa koe qarian úúa hãa,” témé.\f*  
\v 11 Igabas X'aigam \add Nqarim\add* koe khóè sa khóèm ka cúía hãa tama, nakam khóè ba khóès ka cúía hãa tama.  
\v 12 Ncẽes ma khóè sa khóèm koe guua hãa khamagam ma khóè ba khóès ka ábàèa khama; i wèé gúùan ga Nqarim koe guua.   
\p
\v 13 Bóòa tcg'òóa mááse: khóès gha cábá tamase Nqari ba còrèa ne qãè e sa?  
\v 14 Gúù zi di ii-q'ooan koe ga i gáé guu naka x'áí tu u tama, khóèm kò qáò c'õòan úúa ne i sau-sauga a sa,  
\v 15 igaba ncẽè khóès kò qáò c'õòan úúa ne i gas di x'áà a? Qáò c'õòan nes máàèa, qàbi tcúú cgoa as gha ka khama.  
\v 16 Igaba ncẽè c'ẽe khóèan kò ncẽe sa ntcoe kg'oana ner ko máá: ‘Sita ẽeta ii kg'óòan úú tama, zi Nqarim di zi kereke zi igabaga ẽeta ii kg'óòan úú tama,’ témé.   
\s1 X'aigam Nqarim dis tc'õo sa  
\r (Mt 26:26-29; Mk 14:22-25; Lk 22:14-20)  
\p
\v 17 Igabaga ncẽe ko xùri zi x'áè zi kar dqo̱m̀ tu u tama: xg'aea tu kò hãa ne tu ko kaisa cg'ãèan kúrú, qãèan ka khama.  
\v 18 Tc'ãà dis gúùs kar ko kóḿ, kerekes koe tu ko hààraa xg'aea hãa ne i q'aa-q'aasean gatu xg'aeku koe hàna hãa sa, ra tc'ẽea máá c'ẽe koe i tseegu u, ta tc'ẽea.  
\v 19 Q'aa-q'aasean méé i gatu xg'aeku koe hãa, naka ne gha nxãasega ẽe tchàno ii ne bóòa q'ãaè.  
\v 20 Eẽ tu kò hààraa xg'aea hãa ne i nxãan Nqarim dis tc'õos dqòa dis tama si i.  
\v 21 Tc'õó tu kò ne tu qãàku tama khama, me ko wèém khóè ba gam ka tc'õóa mááse, me c'ẽe ba xàbà, me c'ẽe ba nqàre.  
\v 22 X'áéan tu gáé úú tama, kg'áà tu ga, a tc'õó di i? Kana tua ko Nqarim dis kereke sa ntcoe, a ẽe káà gúù ne sau-cgaekagu? Dùú sa ra gha gatu ka méé? Dqo̱m̀ tu u méér? Igabar ncẽes gúùs koe guu a cuiskaga gatà hẽéa tite.   
\p
\v 23 X'aigam \add Nqarim\add* kar máàèa hãa ncẽer ko gataga thẽé máà tu u sa khama: X'aigam Jeso ba kò ẽem gha hàà khóèan tshàu q'oo koe tcãàèm ntcùúm ka péréan séè, \fig Jeso ba ko dqòa di tc'õoan xgaa-xgaase-kg'ao xu cgoa tc'õó.|src="LB00320.tif" size="col" ref="11:23-25" \fig*  
\v 24 a ẽem ko Nqari ba qãè-tcaoa máá ka khõá q'aa si, a máá: “Ncẽea Tiri tc'áróan ga a, ncẽe gatu di i; ncẽeta méé tu hẽé, nxãasega tu gha tc'ẽe-tc'ẽese Te ka,” témé.  
\v 25 Gaam dàòm cúím kam kò tc'õóa xu ko xg'ara ka kubi sa séè, a máá: “Ncẽes kubi sa ka̱bas qáé-xg'ae si i c'áòa Te koe; ncẽeta méé tu hẽé, wèé x'aèan ẽe tu ko kg'áà ka, nxãasega tu gha tc'ẽe-tc'ẽese Te ka,” témé.  
\v 26 Wèé x'aèan ẽe tu ko ncẽe péréan tc'õó, a ko ncẽes kubis koe kg'áà, ne tu ko Nqarim dis x'oo sa nxàea tseegukagu, Me nxãakg'aiga síí hàà khama.   
\p
\v 27 Gaa domkam gha ẽe saucgaekaguko cauan cgoa ko péréan tc'õó a ko Nqarim dis kubis koe kg'áàm khóè ba chìbiga ii, a ba a gha ko X'aigam \add Nqarim\add* dim tc'áró ba hẽé naka c'áòa ba hẽéthẽé cg'uri-cg'uri.  
\v 28 Gaa domka méém khóè ba kg'aika tcáóa ba q'oo qãèse bóò naka baà nxãwa péréan tc'õó naka baà Nqarim dis kubis koe kg'áà.  
\v 29 Ncẽè c'ẽem khóèm kòo tc'õó a ko kg'áà, Nqarim dim tc'áró ba ko dùú sa méé sa bóòa q'ãa tamase, nem gha ko ẽem ko tc'õó a ko kg'áà ka gam dis xgàraku sa óága cgaese khama.  
\v 30 Gaa domkaga i gatu xg'aeku koe káí-kg'áía tu kg'amka a, a ko tsàà, i c'ẽe-kg'áía tu x'óóa.  
\v 31 Igaba ncẽè gatá ka ta kòo xgàrase ne ta Nqarim di xgàrakuan dòm̀ q'oo koe hãa tite.  
\v 32 Igaba ncẽè X'aigam kò ko xgàra ta a nem ko tchàno-tchano ta a, nxãasega ta gha táá nqõóm di ne cgoa cg'õoè ka.   
\p
\v 33 Ke tu nxãaska tíí qõe ga tuè, ẽe tu kò hààraa xg'ae a ko tc'õó ne méé tu qãàku.  
\v 34 Ncẽè khóèm kò xàbà hãa ne méém x'áéa ba koe tc'õó, naka tu gha xg'aea tu kò hãa ne nxãasega táá xgàraè guu.  
\p Hààr ko x'aè kar gha hàà c'ẽe zi gúù zi ka qãèse bìría tchàno-tchano tu u.   
\c 12  
\s1 Tcom-tcomsam Tc'ẽem di zi aba zi  
\p
\v 1 Ncẽeska, tíí qõe ga tuè, tc'ẽe ra ko Tcom-tcomsam Tc'ẽem di zi aba zi ka tu gha q'ãa sa.  
\v 2 Q'ana tu hãa, qanega tu xg'ao dtcòm̀-kg'ao tama ka tu xg'ao kúrúa mááseèa hãa nqárìan koe tceea úúèa sa, ncẽe kg'ui tama a.  
\v 3 Gaa domkar ko tc'ẽe, ncẽes gúù sa méé tu q'ãa sa: Nqarim dim Tcom-tcomsam Tc'ẽem ka gha kg'uikaguè a máá: “Jeso ba méém cgúíè” témém khóè ba káà me e, me gataga káà me e, Tcom-tcomsam Tc'ẽem ka hàà cgaeè tamase gha máá: “Jeso ba X'aiga Me e” témé ba.   
\p
\v 4 Tãáka zi aba zi hàna, igabagam cúím Tcom-tcomsam Tc'ẽe ba hàna.  
\v 5 Tãáka zi dàò-kg'áḿ zi Nqari ba tsééa máá di zia hàna, igabagam cúím Nqari ba hàna.  
\v 6 Tãáka zi tséé-kg'áḿ zi Nqari ba tsééa máá di zia hàna, igabagam cúím Nqari ba hàna, ncẽe ko wèéa zi ga wèém khóèm koe kúrú zi tséé ba.   
\p
\v 7 Wèém khóèm koe i ko Tcom-tcomsam Tc'ẽem di aban tãákase x'áíse, nxãasega ne gha wèé ne khóè ne tsééa xg'ae ka.  
\v 8 Tcom-tcomsam Tc'ẽem kam ko c'ẽe ba tc'ẽean di kg'uian máàè, me c'ẽe ba Gaam Tcom-tcomsam Tc'ẽem kaga q'ãan di tc'ẽean di kg'uian máàè.  
\v 9 Me c'ẽe ba Gaam cúím Tcom-tcomsam Tc'ẽem kaga dtcòm̀ sa máàè, me c'ẽe ba Gaam cúím Tcom-tcomsam Tc'ẽem kaga khóèan qãèkagu di zi aba zi máàè.  
\v 10 Me c'ẽe ba are-aresa zi gúù zi kúrú di qarian máàè, me c'ẽe ba porofitan dis aba sa máàè, me c'ẽe ba tãáka xu tc'ẽe xu bóòa q'aa-q'aa dis aba sa máàè, me c'ẽe ba tãáka xu ta̱m xu ka kg'uian dis aba sa máàè, me c'ẽe ba tãás kg'ui sa kg'uia ka̱bi dis aba sa máàè.  
\v 11 Cúí a Gaam cúím Tcom-tcomsam Tc'ẽem di tséé e ncẽe wèé e, Me ko wèém khóè ba q'aa-q'aa máá a, ẽem ko ma Gabá ma tc'ẽe khama.   
\s1 Cúím tc'áróm káí xòèan úúa ba  
\p
\v 12 Ncẽe tc'áróm ma cúí ii, igabam káí xòèan úúa, i gam di xòèan káí i igaba i ko cúím tc'áró ba kúrú, khamaga i Krestem ka ii.  
\v 13 Wèéa ta cúím Tcom-tcomsam Tc'ẽem ka tcguù-tcguuèa hãa, cúím tc'áró ba ta gha kúrú ka khama, Juta ne hẽé, Gerika ne hẽé, qãà ne hẽé naka ẽe kgoarasea hãa ne ne hẽéthẽé e, me kò wèéa ta koe ga cúím Tcom-tcomsam Tc'ẽe ba ntcã̱a tcãàèa hãa.   
\p
\v 14 Tc'áró ba cúím xòèm tama me e, igaba káí zi xòè zi i khama.  
\v 15 Ncẽè nqàrèm kò xg'ao máá: “Tshàur tama ra a khamar tc'áróm dir xòèr tama ra a,” téméa, ne ba ga xg'ao gaas gúùs domka táá tc'áróm dim xòè ba ii? Cuiskaga a!  
\v 16 Ncẽè tceem kò xg'ao máá: “Tcgáír tama ra a khamar tc'áróm dir xòèr tama ra a,” téméa, ne ba ga xg'ao gaas gúùs domka táá tc'áróm dim xòè ba ii? Cuiskaga a!  
\v 17 Ncẽè wèém tc'áróm kò xg'ao tcgáí ba ii ne ba ga ko ntama ma kóḿ? Ncẽè wèém tc'áróm kò xg'ao tcee ba ii ne ba ga ko ntama ma hm̀m̀ xám̀?  
\v 18 Igabagam Nqari ba wèém tc'áróm di xòèan tchànose tòóa hãa, Gam ko ma tc'ẽe khama.  
\v 19 Ncẽè wèéan ga kò xg'ao cúím xòè ba ii ne ba ga kò tc'áró ba ndaa hàna?  
\v 20 Ncẽe i ma ii khama i káí xòèan hàna, igabam tc'áró ba cúí me e.   
\p
\v 21 Tcgáí ba cuiskaga tshàu ba bìrí naka máá: “Tc'ẽe tsi tama raa,” téméa hãa tite, si tcúú sa cuiskaga nqàrèan bìrí naka máá: “Tc'ẽe tsao o tama raa,” téméa hãa tite.  
\v 22 Igaba, gaa xòèan tc'áróm di ncẽe kg'amka khama ii nea gaan kaisase ko qaasean ga a.  
\v 23 Ta ko gataga c'ẽe xòèan tc'áróm di ncẽe cg'árése ncàm̀mèa khama ii i, nxãan kaisa ncàm̀an cgoa qgóó. A ta a ko c'ẽe xòèan gatá di ncẽe chóm̀sea a, cgáése q'õé,  
\v 24 i gatá di xòèan ncẽe tchàa za hàna a, cgáé q'õékuan qaa tama. Igabam Nqari ba tc'áróm di zi xòè zi gatà ma xg'ae-xg'aea, a ncàm̀mè tama zi xòè zi kaisa ncàm̀an máàna hãa,  
\v 25 nxãasega i gha q'aa-q'aasean tc'áróm koe táá hãa ka, me gha wèém xòè ba cúíta noose c'ẽe ba qãèse qgóó ka.  
\v 26 Cúím xòèm kòo thõò ne i ko wèé xòèan ga thõò, cúím xòèm kòo dqo̱m̀mè ne, i ko wèé xòèan ga qãè-tcao cgoa me.   
\p
\v 27 Tu gatu Krestem di tu tc'áró tu u, a wèéa tu ga Gam di tu xòè tu u.  
\v 28 Me Nqari ba kerekes koe khóè ne tãáka zi téé-q'oo zi koe tòóa: tc'ãà dis koe x'áè úú-kg'ao xu, cám̀ dis koe porofiti ne, nqoana dis koe xgaa-xgaa-kg'ao ne, naka are-aresa zi gúù zi di ne tséé-kg'ao ne hẽé, naka qãèkagu di qarian úúa ne khóè ne hẽé, naka khóèan ko hùi ne hẽé, naka khóèan tc'ãà-cookg'aia ne hẽé naka tãáka xu ta̱m xu cgoa ko kg'ui ne hẽéthẽé e.  
\v 29 Ka nea kháé wèéa ne ga x'áè úú-kg'ao nea? Kana nea wèéa ne ga porofiti nea? Kana nea wèéa ne ga xgaa-xgaa-kg'ao nea? Kana nea wèéa ne ga are-aresa zi gúù zi di ne tséé-kg'ao nea?  
\v 30 Kana nea ko wèéa ne ga aban khóèan qãèkagu di máàèa? Kana nea ko wèéa ne ga tãáka xu ta̱m xu cgoa kg'ui? Kana nea ko wèéa ne ga tãás kg'ui sa kg'uia ka̱bi?  
\v 31 Igabaga méé tu kaisase kaia zi aba zi qaa.  
\p Ra gha ncẽeska kaisase qãèm dàò ba x'áí tu u.   
\c 13  
\s1 Ncàm̀ku sa  
\p
\v 1 Ncẽè tãáka ta̱man khóè ne di cgoar kòo kg'ui  
\q1 naka moengelean dian cgoa hẽéthẽé e,  
\q2 igabar kò ncàm̀kuan úú tama  
\q3 ner nxãaska kg'ama ko tcẽé-tcẽes qanos khama ii  
\q3 kana xg'áḿa ko xg'aeè sara qano sara khama.   
\q1
\v 2 A ncẽè porofitan dis aba sar kò úúa,  
\q1 a ra a wèé zi gúù zi chóm̀sea zi q'ana,  
\q1 a ra a wèé tc'ẽean q'ãan di ga úúa,  
\q1 a ra a wèé dtcòm̀an ga úúa ncẽe xàbìan ko nxònokagu u,  
\q2 igabar kò ncàm̀kuan úú tama  
\q3 ner gúù cgáér tama ra a.   
\q1
\v 3 A ncẽè ẽer q'õòa hãan wèé gar kò ko ẽe dxàua ne máà,  
\q1 a ra a ko tc'áróa te tcg'òó, dàòè i gha ka,  
\q2 igabar kò ncàm̀kuan úú tama  
\q3 nes ẽe sa cúí gúù ga ka̱bi máá te tama.   
\b  
\p
\v 4 Ncàm̀ku sa  
\q2 qáò tcáó si i,  
\q2 a sa a qãè tcáó si i,  
\q1 ncàm̀ku sa tau di tama,  
\q1 a sa a bóò-boose di tama,  
\q1 a sa a koase di tama,   
\q1
\v 5 a sa a tshúù cau tama,  
\q1 a sa a qaara mááse tama,  
\q1 a sa a qháése xgóàkaguè tama,  
\q1 a sa a cg'ãè gúùan kúrúèa hãa tcáóa sa koe tòó tama,   
\q1
\v 6 a sa a cg'ãè zi gúù zi ka qãè-tcaokaguè tama,  
\q2 igabagas ko tseeguan di zi gúù zi ka qãè-tcaokaguè,   
\q2
\v 7 a sa a ko wèé gúùan koe qgóóse,  
\q2 a sa a ko wèé gúùan koe dtcòm̀,  
\q2 a sa a wèé gúùan koe nqòòan úúa,  
\q2 a sa a ko wèé gúùan qáò-tcaoa máá.   
\b  
\q1
\v 8 Ncàm̀ku sa chõò tite,  
\q1 si gha porofita sa kaà;  
\q1 si gha tãá xu ta̱m xu cgoa kg'ui sa chõò;  
\q1 i gha q'ãa di tc'ẽean kaà.   
\q1
\v 9 Gatá di q'ãa di tc'ẽea nea tc'ãò tama,  
\q1 i gatá di porofitan ga tc'ãò tama khama.   
\q1
\v 10 Igaba ẽe tc'ãòan kò ko hàà,  
\q1 ne i gha ẽe tc'ãò taman kaà.   
\q1
\v 11 Xg'aor cóá ii kar kòo cóá khama ma kg'ui,  
\q1 a ra a kòo cóá khama ma tc'ẽe,  
\q1 a ra a kòo cóá khama ma xo̱a,  
\q2 a ẽer ko hàà kaiam khóè ba kúrú  
\q2 kar kò cóán di zi dàò-kg'áḿ zi chõòkagu.   
\q1
\v 12 Ncẽeska ta ko bóò-kg'áís koe nxòmase bóò khama,  
\q2 igaba ta gha hàà tchànose q'óáku cgoa \add Me\add* a bóò \add Me\add*.  
\q1 Ncẽeskar cg'árés xòè-coa sa q'ana,  
\q2 igabar gha ẽem x'aèm ka kaisase q'ãa,  
\q2 ncẽer ma kaisase q'ãaèa khamaga ma.   
\b  
\q1
\v 13 Zi gha ncẽeska  
\q1 dtcòm̀ sa hẽé,  
\q1 nqòò sa hẽé,  
\q1 naka ncàm̀ku sa hẽéthẽé zi hãa,  
\q1 ncẽe zi nqoana zi,  
\q2 si gaa zi ka kaia sa  
\q3 ncàm̀ku si i.   
\c 14  
\s1 Porofitan hẽé naka ta̱m xu cgoa kg'uian hẽéthẽé e  
\p
\v 1 Ncàm̀kuan koe tu tcãàn tcáó, naka Tcom-tcomsam Tc'ẽem di zi aba zi tcãàn tcáóa hãase qaa, igabaga méé tu kaisase qaas gúù sa porofita si i.  
\v 2 Eẽ ko ta̱m xu cgoa kg'ui ba khóèan cgoa kg'ui tama a ko Nqarim cgoa kg'ui ke. Cúí khóè ga kóḿa q'ãa me tama, Tcom-tcomsam Tc'ẽem di qarian kam ko chóm̀sea zi gúù zi kg'ui khama.  
\v 3 Igaba khóèm ẽe ko porofita ba ko khóèan cgoa kg'ui, tshàoam gha ghùi i, a ba a ghùi-ghui tcáó o, a qgài-qgai tcáó o ka.  
\v 4 Gaam ẽe ko ta̱m xu cgoa kg'ui ba ko gaam cúí ba tshàoa ghùise, igaba ẽe ko porofita ba ko kereke sa tshàoa ghùi.  
\v 5 Ncàm̀ar kò hãa, gatu wèéa tu ga ta̱m xu cgoa kg'ui sa, igabar ko kaisase tc'ẽe porofita méé tu sa. Gaam ẽe ko porofita ba ẽe ko ta̱m xu cgoa kg'uim ka cgáé me e ke, ncẽè kg'uia xu ko ka̱biè tama ne. Igabaga ncẽè ta̱m xu kòo kg'uia ka̱biè nes gha kereke sa tshàoa ghùiè.   
\p
\v 6 Ncẽeska tíí qõe ga tuè, ncẽè gatu koer ko hàà a ko hàà ta̱m xu cgoa kg'ui ne ra gha ko dùús qãè sa kúrúa máá tu u, ncẽè méé xu ko sar ko x'áí tu u tama, kana q'ãan di tc'ẽean máà tu u tama ne, kana porofitan máà tu u tama ne, kana c'ẽe gúù ga xgaa-xgaa tu u tama ne?  
\v 7 Cii cgoa di zi gúù zi kg'õèa hãa tama zi ka igaba, ncẽe fulutuan hẽé kana harepan hẽéthẽé khama ii zi, nta ba gha ma c'ẽem khóè ba q'ãa ndakam tcgáì ba ko ciiè sa, tcgáìan koe i kò q'aa-q'ooan hãa ne cúíga a? \fig Qáé xg'aeèa tsara tc'áà tsara kana fulutu tsara, cii cgoa di gúùa ne|src="BK00178.tif" size="col" ref="14:7" \fig*  
\v 8 Gataga ncẽè torompitam ncõoan ka ko q'ãa-q'ãam kò qãèse ts'oo tama ne i gha dìín ncõoan kg'ónòsea máá?  
\v 9 Gataga i gatu koe ii. Ncẽè kóḿa q'ãase tama kg'uian tu kòo gatu di ta̱man koe kg'ui ne, ba gha ntama c'ẽem khóè ba q'ãa dùú sa tu ko nxàe sa? Kg'ama tu gha ko tc'ãán q'oo koe kg'ui.  
\v 10 Ncẽe ta ko ma bóò khama, zi káí zi kg'ui zi tãáka zi nqõómkg'ai koe hàna, a ko wèéa zi ga kóḿa ko q'ãase gúùan nxàe.  
\v 11 Ncẽè c'ẽem khóèm ko nxàe sar kò kóḿa q'ãa tama ner gaam koe tãá za guuar khóè ra a, me gabá tíí koe tãá za guuam khóè me e.  
\v 12 Khama gatu ka igaba, Tcom-tcomsam Tc'ẽem di zi aba zi tu úú kg'oana, ke méé tu ẽe gha kereke sa tshàoa ghùi zi qaa naka gazi ka cg'oè cgaeè.   
\p
\v 13 Gaa domka méém wèém khóèm ẽe gha ko ta̱m xu cgoa kg'ui ba aba sa dtcàrà, ẽem ko kg'ui sam gha kg'uia ka̱bi di sa.  
\v 14 Eẽr ko ta̱m xu cgoa còrè nem gha ko Tcom-tcomsam Tc'ẽe ba tirim tc'ẽem koe còrè, igaba i tiri tc'ẽean tc'áróan kúrú tama.  
\v 15 Kháé ra gha nxãaska dùú sa kúrú? Tc'ẽem koe hãase ra gha còrè, igabar gha gataga thẽé tc'ẽea te cgoa còrè; tc'ẽem koe hãase ra gha nxáè, igabar gha gataga thẽé tc'ẽea te cgoa nxáè.  
\v 16 Ncẽè Nqari ba tsi kò ko tc'ẽem koe tsi hãase dqo̱m̀, ne ba gha ntama ma gaam ẽe kóḿa q'ãa tsi tama ba tsari qãè-tcaoa-máákuan ka máá: “Amen” témé, c'úùam hãa dùú sa tsi ko nxàe sa ka?  
\v 17 Qãèse tsi gha ko Nqari ba qãè-tcaoa máá, igabas ẽe sa c'ẽem khóè ba tshàoa ghùi tama.   
\p
\v 18 Nqari bar ko qãè-tcaoa máá, wèé tu nqáéaser ko ta̱m xu cgoa kg'uis gúùs domka,  
\v 19 igabar kerekes koe tc'ẽea te cgoa 5 xu kg'ui xu \add kóḿako q'ãase\add* xu kg'ui kg'oana, a nxãasega c'ẽe ne xgaa-xgaa; ta̱m xu cgoar ko 10,000 kg'uian kg'ui ka tamase.   
\p
\v 20 Tíí qõe ga tuè, cg'áré cóá khama ma tc'ẽean tu chõòkagu. Cg'ãè zi gúù zi koe méé tu cóá ii, igaba méé tu tc'ẽea tu koe kaia hãa.  
\v 21 Nqarim di x'áèan koe i ncẽeta ma góásea:  
\q1 “Ncẽe ne khóè ne cgoar gha kg'ui  
\q1 tãá zi kg'ui zi ko kg'ui ne khóè ne hẽé  
\q1 naka tãá za guua ne khóè ne di kg'áḿan cgoa hẽéthẽé e,  
\q1 igabaga ne komsana Tea hãa tite,”  
\m tam kò X'aigam \add Nqari\add* ba méé.   
\m
\v 22 Khamas ta̱m xu cgoa kg'ui sa ẽe dtcòm̀-kg'ao tama ne dis x'áí si i, a dtcòm̀-kg'ao ne di tama, igaba porofita sa, nxãa sa dtcòm̀-kg'ao ne dis x'áí si i, a ẽe dtcòm̀-kg'ao tama ne di tama.   
\p
\v 23 Khama ncẽè wèés kerekes kòo hààra xg'ae, me ko wèém khóè ba ta̱m xu cgoa kg'ui, ne c'ẽe ne ncẽe ẽe tu ko kúrú sa kóḿa q'ãa tama a c'ẽem-kg'áḿ ka dtcòm̀-kg'ao tama ne hàà ne, nea cuiskaga máá, temea tua, ta mééa hãa tite?  
\v 24 Igaba ncẽè wèém khóèm kò hãa a ko porofita, me dtcòm̀-kg'ao tama ba kana ẽe kóḿa q'ãa tama ba tcãà, nem gha wèéan koe qãèse x'áíse chìbi-kg'aom ii sa, a \add gha kháóa\add* wèéan koe ga xo̱ara mááse,  
\v 25 i gha tchõàn ẽe tcáóa ba koe chóm̀sea a tchàa koe tcg'oa. Me gha ncẽem dàòm ka kg'áía ba cgoa cg'áé, a Nqari ba dqo̱m̀, a nxàe a máá: “Tseeguan kagam Nqari ba gatu xg'aeku koe hãa,” témé.   
\s1 Tchànose dqo̱m̀a ne  
\p
\v 26 Dùú sa ta gha kháé nxãaska nxàe, tíí qõe ga tuè? Eẽ tu kò hààra xg'ae nem wèém khóè ba c'ẽes gúù sa úúa, ciim ga ba, kana xgaa-xgaa sa, kana Nqarim x'áí mea sa nxàea tcg'òó sa, kana ta̱m xu cgoa kg'ui sa, kana ta̱m xu ko méé sa kg'uia ka̱bi sa. Wèéan ncẽe ga méé i kúrúè nakas gha nxãasega kereke sa tshàoa ghùiè.  
\v 27 Ncẽè c'ẽe khóèan kòo ta̱m xu cgoa kg'ui ne méé i cám̀ kana nqoanan cúíga gatà hẽé, nakam ko wèé x'aè ka cúí ba kg'ui, nakam gataga cúí ba hànaa kg'uia ko ka̱bi ba.  
\v 28 Ncẽè kg'uia-ka̱bi-kg'aom kò káà ii ne méém kg'ui-kg'ao ba kerekean koe nqoo, naka baa gam ka kg'ui cgoase naka Nqarim cgoa hẽéthẽé e.  
\v 29 Cám̀ kana nqoana xu porofiti xu méé xu kg'ui, naka ne c'ẽe ne gane di zi kg'ui zi qãèse bóòa tcg'òó.  
\v 30 Ncẽè c'ẽem khóèm kò xg'aes koe hãa, a ba a gaa x'aè kaga Nqarim ka c'ẽes gúù sa x'áíè ne méém ẽe hãa a ko kg'ui ba nqoo.  
\v 31 Wèéa tu ga gha cúí mana cúí porofita, nxãasegam gha wèém khóè ba xgaa-xgaase, a ba a gha korèè ka.  
\v 32 Porofiti xu ko gaxu di tc'ẽean gaxu di qarian dòm̀ q'oo koe tòóa hãa.  
\v 33 Nqari ba kóḿku tamas dim Nqarim tama Me e, igabam tòókus di Me e khama.  
\p Ncẽe i wèé zi kereke zi tcom-tcomsa ne di zi koe ii khama  
\v 34 méé zi khóè zi kerekean koe nqoo. Kg'ui zi gha sa zi kgoara mááè tama, igabaga méé zi máàsea hãa, ncẽe i ko Moshem di x'áèan méé khamaga ma.  
\v 35 Ncẽè c'ẽes gúùs ka zi kò q'ãa kg'oana hãa ne, méé zi gazi di xu khóè xu x'áéan koe tẽè, khóès gha kerekean koe kg'ui sa sau-sauga si i ke.   
\p
\v 36 Nqarim dim kg'ui ba gáé gatu koe guu a hààraa? Kana baa gatu koe cúíga hààraa?  
\v 37 Ncẽè c'ẽem khóèm kòo tc'ẽea máá, porofiti me e, ta tc'ẽea, kana Tcom-tcomsam Tc'ẽem di aba nem úúa, ta tc'ẽea, ne méém dtcòm̀ ẽer ko góá máá tu u sa X'aigam dis x'áè si i sa.  
\v 38 Ncẽes gúùs kam kòo tc'irì-tc'irise ne, i gha gam ka thẽé gataga tc'irì-tc'iriseè.   
\p
\v 39 Ke ncẽeska, tíí qõe ga tuè, porofitan koe tcãà tcáóa tu, naka tua táá ta̱m xu cgoa kg'uian xgáè-kg'am guu.  
\v 40 Igaba méé zi wèé zi gúù zi tcom-tcomsam dàòm tchànom cgoa kúrúè.   
\c 15  
\ms1 X'ooan koe tẽe sa (15)  
\s1 X'ooan koe tẽes Krestem di sa  
\p
\v 1 Tíí qõe ga tuè, qãè tchõàn ncẽer kòo xgaa-xgaa tu u kar ko tc'ẽe-tc'ẽe tu u, ncẽe tu kò thẽé séèa mááse e, a tu a kò gaan koe téé-tẽe e,  
\v 2 ncẽe gaan ka tu ko kgoaraè e, ncẽer ma xgaa-xgaa tu ana khama tu kòo ma qgóó o ne. Nxãata tu kò hẽé tama ne tu kg'amaga káà hùise dtcòm̀a hãa.   
\p
\v 3 Eẽr kò máàèa hãa sar kò gataga thẽé kaisase cgáés gúùs iise máà tu u khama: ncẽe Krestem gatá di chìbian domka x'óóa máána hãa sa, \add Nqarim di zi\add* Tcgãya zi ko méé khamaga ma,  
\v 4 a ba a kò kg'ónòè, a nqoana cáḿan qãá q'oo koe x'ooan koe tẽe, \add Nqarim di zi\add* Tcgãya zi ko méé khamaga ma,  
\v 5 a ba a kò Peterem koe\f + \fr 15:5 \fk Petere - \ft Gerika sa ko “Kefasem koe,” témé.\f* x'áíse, naka 12 xu \add xgaa-xgaase-kg'ao xu\add* koe hẽéthẽé e.  
\v 6 A kò gaa koe guus ka cúí x'aè ka 500 sa nqáéa hãa ne xùri-kg'ao ne Gam di ne koe x'áíse, ncẽe káí-kg'aise i gane ka c'ẽea ne qanega kg'õèa hãa ne, i c'ẽea ne x'óóa\f + \fr 15:6 \fk x'óóa - \ft Gerika sa ko máá: “x'óm̀a,” témé.\f* hãa ne.  
\v 7 A kò gaa koe guus ka Jakobom koe x'áíse, a ba a gaa koe guus ka wèé xu x'áè úú-kg'ao xu koe x'áíse.   
\p
\v 8 Wèéa ne ka kháókam kò gataga tíí koe x'áíse, c'ẽem khóèm x'aèa ba ka ábàè tamam khama ma.  
\v 9 Wèé xu x'áè úú-kg'ao xu ka cg'árér ga ra a khama, a x'áè úú-kg'ao tar gha ma tciiè sa kg'ano tama, Nqarim dis kereke sar kò xgàra khama.  
\v 10 Igaba Nqarim di cgóm̀kuan kar ncẽer ii khamaga ma ii, i kò cgóm̀kuan ẽem máà tea hãa a tíí koe táá káàn tséé. Igabagar wèé xu x'áè úú-kg'ao xu ka kaisase tsééa hãa, tiri qari tama a kò ii igaba, a kò Nqarim di cgóm̀ku u ncẽe kò tíí cgoa hãa a.  
\v 11 Khama nxãaska, tíí koe i ga guua kana gaxu koe i ga guua igabas ncẽe sa wèéa xae ko xgaa-xgaas ga si i, si ncẽe sa gaas koe tu kò dtcòm̀s ga si i.   
\s1 X'ooan koe tẽes ẽe x'óóa hãa ne di sa  
\p
\v 12 Ncẽeta i ko ma xgaa-xgaaè a ko máá: Kreste ba x'ooan koe tẽea, téméè, ka ne gha ntama ma gatu ka c'ẽe ne máá, x'ooan koe tẽe sa káà si i, témé?  
\v 13 Ncẽè x'ooan koe tẽes kò káà sa ii nem nxãaska Krestem ga ba x'ooan koe ghùiè ta ga hãa.  
\v 14 Ncẽè Krestem kò x'ooan koe ghùiè ta ga hãa, ne i sixae di xgaa-xgaan káà hùi i, i gatu di dtcòm̀an ga thẽé káà hùi i.  
\v 15 Nxãaska ne gha khóè ne gataga bóòa tcg'òó, tshúù-ntcõa di xae nxàea-tseegukagu-kg'ao xae Nqarim di xae e sa, Nqarim ka tseeguan nxàe tama xae, Nqari ba Kreste ba x'ooan koe ghùia, téméan ka. Ncẽè ẽe x'óóa ne kò ghùiè tama nem \add Nqari ba\add* Kreste ba thẽé ghùi ta ga hãa khama.  
\v 16 Ncẽè ẽe x'óóa ne kò ghùiè tama nem nxãaska Krestem igabaga ghùiè ta ga hãa khama.  
\v 17 Ncẽè Krestem kò ghùièa hãa tama ne i gatu di dtcòm̀an káà tséé e, tu qanega gatu di chìbian koe hàna.  
\v 18 Nxãaska ne gane ẽe Krestem koe dtcòm̀a hãase x'óóa\f + \fr 15:18 \fk x'óó - \ft 6 koe bóò.\f* hãa ne thẽé aagusea hãa.  
\v 19 Ncẽes kg'õès koe cúí ta kò Krestem koe nqòòan úúa hãa ne ta wèé khóèan nqáéa hãase cgóm̀ga ta a.   
\p
\v 20 Igaba, ncẽe i ii khamagam Kreste ba x'ooan koe ghùièa hãa! Tc'ãà a kúrúseam tc'áróm dis x'áís iise ẽe x'óóa\f + \fr 15:20 \fk x'óó - \ft 6 koe bóò.\f* hãa ne gha ghùiè di sa.  
\v 21 Eẽs ma x'oo sa khóèm koe guu a hààraa khamagas gha ma x'ooan koe tẽe sa thẽé khóèm koe guu a hàà khama.  
\v 22 Ncẽe i ko ma Adam koe ma wèé khóèan ga x'óó khama i gha ma Krestem koe wèéan ga kg'õèkaguè khama.  
\v 23 Igabam gha wèém khóè ba gam di x'aèan ka \add ghùiè\add*: Kreste ba tc'ãà a kúrúseam tc'áróm ga Me e, ne gha nxãaska Gam di ne xùri Me, ncẽe hààram kò hãa ne.  
\v 24 Si gha nxãaska chõò-q'oo sa hàà. Eẽm ko Kreste ba wèé tc'ãà-cookg'aian hẽé naka ẽe qarian qgóóan hẽé naka qarian hẽéthẽé kaàkagua xg'ara kam gha Nqarim Xõò ba hàà x'aian máà.  
\v 25 \add Kreste ba\add* méém tc'ãà-cookg'ai nakam gha \add Nqari ba\add* nxãakg'aiga síí Gam di cg'õo-kg'aoan wèé ga Gam di nqàrèan ka nqãaka tòó khama.  
\v 26 Kháóka dim cg'õo-kg'aom hàà gha cg'õoè ba x'oo si i.  
\v 27 \add Nqarim dis\add* Tcgãya sa ko máá: “Nqari ba wèé gúùan nqàrèa ba ka nqãaka tòóa,” témé khama. Eẽ i kò máá, wèé zi gúù zia Gam qari koe tòóèa, témé ne i tchàno o, Me Gabá q'oo koe káà Me e, Gaam ẽe kò wèé zi gúù zi nqàrèa ba ka nqãaka tòó ba.  
\v 28 Wèé zi gúù zi kò Gam qari koe tòóèa, nem gha nxãaska Cóám igaba thẽé Gam qari koe hãa, Gaam ẽe wèé zi gúù zi ko nqàrèa ba ka nqãaka tòó ba, nxãasegam gha Nqari ba wèé ne khóè ne koe wèés gúù sa ii ka.   
\p
\v 29 Ncẽè ẽe x'óóa ne kò tseegukaga ghùiè tama ne, i ko nxãaska dùús domka c'ẽe khóèan qanega ẽe x'óóa ne di téé-q'ooan koe tcguù-tcguuè? Dùútsa gúù sa ia ko nxãaska hùi, gane téé-q'oo koe tcguù-tcguuèa ne?  
\v 30 Dùús domka ta ko nxãaska wèé x'aè ka tshúù-xam zi qgáì zi koe tcãàsea máá?  
\v 31 Tíí qõe ga tuè, tseegua ner ko bìrí tu u - koasean ncẽer gatu domka Jeso Krestem gatá dim X'aigam koe úúa hãa domkar ko wèé cáḿ ka x'óó.  
\v 32 Dùú sa gha ka̱bisea máá te, ẽer kò Efeso koe qãáka di kg'oo-coan cgoa x'ãàku ne, khóèan di zi tc'ẽe-kg'áḿ zi cgoa? Ncẽè ẽe x'óóa ne ko x'ooan koe ghùiè tama ne ta ga nxãaska máá:  
\q1 “Hàà naka ta tc'õó naka kg'áà  
\q1 q'uu ka ta ko x'óó ke!”  
\m témé.   
\p
\v 33 Táá qàe-qaeè guu: “Cg'ãè tc'ẽe khóèan cgoa xg'aea ne ko qãè gúùan tshúù-tshuu ke.”  
\v 34 Gatu di qãè tc'ẽean koe ka̱bise, naka tua táá chìbian kúrú guu. C'ẽe nea Nqarim ka c'úùa hãa ke. Sau-cgaekagu tu ur gha kar ko ncẽe gúùan nxàe.   
\s1 X'ooan koe tẽeam tc'áró ba  
\p
\v 35 Igabam ga c'ẽe ba tẽè a máá: “Nta iim dàòm ka ne ko ẽe x'óóa hãa ne ghùiè? Nta iim tc'áró ba ne gha úúa?” témé.  
\v 36 Tsáá káà tc'ẽe tsi khóè tseè! Eẽ tsi ko xháràm cgùri ba méém kg'aika x'óó naka baa nxãwa kg'õè. \fig Péréan di tcúúa ne|src="HK00099.tif" size="col" ref="15:36-38" \fig*  
\v 37 Eẽ tsi kòo xhárà, ne tsi kúrúse gham tc'áró ba xhárà tama, igabaga tsi ko kg'ama cgùri ba xhárà, c'ẽem kg'amka péréan di ba kana c'ẽe tc'õoan dim ga ba.  
\v 38 Igabam ko Nqari ba Gam tc'ẽea máá ana hãa tc'áróan máà a, gatagam ko wèém cgùri ba gam dim tc'áró ba máà.   
\p
\v 39 I cgàan cúíta ii tama: khóèan dia ne hàna, i kg'oo-coan dian hàna, i tsa̱rán dian hàna, i x'aùan dian hàna.  
\v 40 Nqarikg'ai di tc'áróa ne hàna, i nqõómkg'ai di tc'áróan hàna; igabaga i nqarikg'ai di tc'áróan di x'áàn cuiaka a, nqõómkg'ai di tc'áróan di x'áàn ka.  
\v 41 Cáḿ sa c'ẽem x'áà ba úúa, me nxoe ba c'ẽe ba úúa, i tco̱nòan c'ẽe ba úúa. C'ẽem tco̱nòm di x'áà-q'ooa nea c'ẽem dian ka tãáka a khama.   
\p
\v 42 Ncẽeta i gha ii ẽe x'óóa ne ko hàà x'ooan koe ghùiè ne. Eẽ ko xháràè sa ko kaà, igabas ẽe ko ghùiè sa kaà tite;  
\v 43 Cg'ãès iises ko xháràè, igabas gha hàà t'õès iise ghùiè; kg'amka iises ko xháràè, igabas gha hàà qari úúase ghùiè;  
\v 44 tc'áróm kòo xháràè nem nqõómkg'ai dim tc'áró me e, igabam gha hàà ghùiè a nqarikg'ai dim tc'áró ba ii.  
\p Ncẽem ma nqõómkg'ai dim tc'áró ba hàna khamagam gataga thẽé nqarikg'ai dim tc'áró ba hàna.  
\v 45 \add Nqarim di zi\add* Tcgãya zi koe i ncẽeta ma góásea a ko máá: “Kg'aika dim khóèm Adam ba kò kg'õèa hãam khóèm iise kúrúèa,” téméè, igabagam Adam, kháóka ka di ba kg'õèan ko kúrúm Tc'ẽe Me e.  
\v 46 Tc'ẽe ba tc'ãà naka hàà tama, igabagam tc'áró ba tc'ãà a hààraa, me nxãwa kháóka tc'ẽe ba hààraa.  
\v 47 Tc'ãà dim khóè ba kò nqõómkg'ai koe guua, a kò tshàran cgoa kúrúèa, me kò cám̀ dim khóè ba nqarikg'ai koe guua.  
\v 48 Khóè ne nqõómkg'ai di nea nqõómkg'ai dim khóèm khama ii, ne nqarikg'ai di ne nqarikg'ai dim khóèm khama ii.  
\v 49 Ncẽe ta ma nqõómkg'ai dim khóè ba ma tc'ẽèa hãa khamaga ta gha ma nqarikg'ai dim khóè ba tc'ẽè.   
\p
\v 50 Bìrí tu ur ko, tíí qõe ga tuè, a ko máá: “Cgàa ba hẽé naka c'áòan hẽéthẽéa Nqarim di x'aian q'õò tite, si gataga kaàko sa cuiskaga ẽe kaà tama sa q'õòa hãa tite,” témé.   
\p
\v 51 Komsana tu! Chóm̀sea tseegua ner ko bìrí tu u: cuiskaga ta wèéa ta ga x'óó\f + \fr 15:51 \fk x'óó - \ft 6 koe bóò.\f* tite, igaba ta gha wèéa ta ga kúrúa ka̱biè,  
\v 52 xòm̀ x'aè-coam q'oo koe, tcgáím di ts'ee-ts'ebean khama, kháóka dim nxãàm ko q'au ka. Nxãà ba gha q'aukaguè khama, ne gha ẽe x'óóa hãa ne ghùiè a kaà tite, ta gha kúrúa ka̱biè. \fig Khóè ba nquukg'am koe hãa a ko torompita ba q'aukagu, cii cgoa dim gúù ba.|src="LB00187.tif" size="col" ref="15:52" \fig*  
\v 53 Eẽ kaàkoan méé i kaà taman hã̱akaguè, naka i ẽe x'óókoan x'óó taman hã̱akaguè khama.  
\v 54 Gaam x'aèm ẽem kaàkos gha ko ẽe kaà taman hã̱akaguè, si x'óóko sa ẽe x'óó taman hã̱akaguèm kas gha nxãaska ẽe \add Nqarim di zi\add* Tcgãya zi koe góásea hãa sa kúrúse, ncẽe ko máá: “X'oo sa tààèa a kaàkaguèa,” témé sa.   
\q1
\v 55 “X'oo seè, tààa si hãa xòèa nea ndaa?  
\q1 X'oo seè, sari xõ̱óan di thõòa nea ndaa?”   
\p
\v 56 X'oo sa ko gas di ka̱á cgoa di qarian chìbian koe hòò, i ko chìbian gaan di qarian x'áèan koe hòò.  
\v 57 Igabaga ta ko Nqari ba qãè-tcaoa máá, ncẽe ko tàà cgoa di qarian máà ta a ba, gatá dim X'aigam Jeso Krestem koe guu a.   
\p
\v 58 Gaa domka, tíí qõe ga tu ncàm̀-ncamsa tuè, qarika méé tu téé, naka táá ntcãa-ntcãaè guu, naka tua X'aigam di tsééan wèé x'aè ka cg'oèa hãase kúrú, X'aigam koe i gatu di tsééan káà hùi tama sa tu q'ana hãa ke.   
\c 16  
\ms1 Dtcòm̀-kg'ao ne Jutea di ne di zi aba zi (16)  
\p
\v 1 Ncẽeska aba zi ncẽe ko dtcòm̀-kg'ao ne \add Jutea di ne\add* xg'ae-xg'aea mááè zi ka: Gatu igaba méé tu thẽé Galatia di zi kereke zir kò ma x'áèa hãa khama hẽé.  
\v 2 Tc'ãà dim cáḿ wèém bekem dim ka méém wèém khóè ba ẽem ko gàba marian ka c'ẽean tòóa mááse, naka i gha nxãasega ẽer kòo hàà ne a i marian xg'ae-xg'ae guu.  
\v 3 Ra gha ẽer ko hàà ne, ẽe tu nxárá tcg'òóa hãa xu khóè xu tcgãya zi máà, dìí xu ii sa ko nxàe zi, a ra a gha gatu di aban cgoa Jerusalema koe tsééa úú xu.  
\v 4 Ncẽè tíí ga ra méér qõòs kò ko qaase ne xu gha tíí cgoa qõò.   
\s1 Paulom di zi dàò zi  
\p
\v 5 Maketonia koer ko tcana nqáé ner gha dàra tu u, Maketonia koe méér síí tcana tcg'oa sar bìrísea hãa khama.  
\v 6 A ra a gha c'ẽedaoka gatu cgoa x'aè-coa ba hãa, c'ẽedaoka wèés saos ga sa, tu gha nxãasega hùi te ra còoka qõò, ẽer ga ko qõò qgáì wèé koe.  
\v 7 Nqáékose bóòa tur ncẽeska tc'ẽe tama, x'aè bar gha gatu cgoa hãa sar nqòòa hãa khama, ncẽè X'aigam \add Nqarim\add* kòo kgoara máá te ne.  
\v 8 Igabar gha Efeso koe hãa, me gha nxãakg'aiga síí Pentekoste dim cáḿ ba hàà.  
\v 9 Kaisam nquu-kg'áḿ qãè tsééan di ba tchààse xgobekg'amsea máá tea khama, i káí ntcoe-kg'aoan hàna.   
\p
\v 10 Timoteom kòo hàà ne méé tu kúrú nakam táá cúí gúù ga gatu koe bèe guu, X'aigam di tsééa nem ko kúrú ke, ncẽer ko tíí hẽé khama.  
\v 11 Ke méé i táá cúí khóè ga ntcoe me guu. Tòókuan cgoa tu gam di dàòan koe tsééa úú me, nakam gha nxãasega tíí koe ka̱bise. Gabá hẽé naka c'ẽe xu dtcòm̀-kg'ao xu hẽéthẽé ra qãà hãa ke.   
\p
\v 12 Ncẽeska gaxae ka qõesem Apolosem ka, kaisaser kò dtcàrà me, gam ka c'ẽea xu cgoam gha dàra tu u sa. Igabam kò ncẽeskagam gha síí sa wèé tcáóa ba ka tc'ẽe tama\f + \fr 16:12 \fk wèé tcáóa ba ka tc'ẽe tama - \ft Gerika sa ga máá: “Nqarim dis tc'ẽes tama si i,” témé.\f*. Igaba ẽem kòo tchànom x'aè ba hàà nem gha síí cgae tu u.   
\s1 Còo di zi x'áèku zi  
\p
\v 13 Q'õésea méé tu hãa, dtcòm̀s koe qarika téé, ghùi-ghuin tc'ẽea hãa, naka qari ii.  
\v 14 Wèés gúùs ẽe tu ko kúrú sa méé tu ncàm̀kuan cgoa kúrú.   
\p
\v 15 Stefanase ba hẽé naka gam x'áé di ne hẽéthẽéa Akaia koe tc'ãà di ne dtcòm̀-kg'ao ne e, sa tu q'ana hãa; a ne a c'ẽe ne dtcòm̀-kg'ao ne tsééa máás koe máàsea hãa. Ra ko dtcàrà tu u tíí qõe ga tuè,  
\v 16 gatu igaba tu gha ẽeta iis tséé sa ko kúrú xu hẽé naka wèém ẽe ncẽes tséé sa gaxu cgoa xg'aea máána hãa a ko kaisase gaas koe tséém ga ba hẽéthẽé di qarian dòm̀ q'oo koe hãa sa.   
\p
\v 17 Stefanase ba hẽé naka Foretunato ba hẽé naka Akaiko ba hẽéthẽé xu ncẽe koe hààraa domkar qãè-tcaoa, gatu téé-q'oo koe xu kò hùi khama.  
\v 18 Tirim tc'ẽe ba hẽé naka gatu dim tc'ẽe ba hẽéthẽé xu kò ka̱ba-ka̱ba. Ke méé tu ẽeta ii khóèan kaisa tcoman máà.   
\p
\v 19 Asia dim nqõóm di zi kereke zi ko tsgám̀kagu tu u. Akila ba hẽé naka Perisila sa hẽéthẽé khara ko kaisase tsgám̀ tu u X'aigam koe, si ko kerekes gakhara x'áé koe ko xg'ae sa gataga méé thẽé.  
\v 20 Wèé ne dtcòm̀-kg'ao ne ncẽe koe hãa ne ko tsgám̀kagu tu u. Tsgám̀kaguku tu x'obèkus tcom-tcomsas cgoa.   
\p
\v 21 Tíí Paulo ra ko tíí tshàu cgoa ncẽe tsgám̀kuan góá.   
\p
\v 22 Ncẽè c'ẽem khóèm kò X'aiga ba ncàm̀ tama ne méé i cgúíkuan gam koe hãa. \tl Maranatha!\tl* \f + \fr 16:22 \fk Maranatha - \ft Ncẽem kg'ui ba Aramaike dis kg'uis di me e, a ko máá: “Hàà, gatá di Tsi X'aiga Tseè,” témé.\f* - \add Hàà, gatá di Tsi X'aiga Tseè.\add*   
\p
\v 23 X'aigam Jesom di cgóm̀kuan méé i gatu cgoa hãa.   
\p
\v 24 Tiri ncàm̀kuan méé i gatu wèé tu cgoa hãa, Jeso Krestem koe. Amen.