\id 1CO  
\h 1 CORINTHIANS 
\toc3 1 Cor 
\toc1 1 CORINTHIANS TE PAS MUA PAUL KI NAA TAMA TE LOTU I KORINT 
\toc2 1 CORINTHIANS 
\mt1 1 CORINTHIANS  
\mt2 TE PAS MUA PAUL KI NAA TAMA TE LOTU I KORINT  
\imt1 TE HAKATAAKOTO TE PAS NEI  
\im \bk Te pas mua Paul ki naa tama te lotu i Korint\bk* ni sissii ki taratara i naa vana see ttonu teelaa e ssura i te lotu Paul ni hakamasike i Korint, teenaa naa ora ma naa hakataakoto naa tama te lotu i te kina naa ku see taukalleka pee ko imua. Korint se matakaaina e lasi i Greece e nohoria naa tama i naa henua hakkaatoa, teenaa ko te matakaaina hakamau i Akaia, se henua e takoto i laro te kaaman Rome. Te henua e hakatuu naa sitoa laatou ka mee te kau heuna ki ssee mane i te matakaaina naa, aa naa tama i te kina naa e ahu sara iloo i te tiputipu teelaa ni nnoho mai iloo ma laatou imua; te sosorina hai huri teelaa e hai te henua ki naa haitino laatou raa e lasi i te matakaaina naa, aa te kau lotu e ssura hoki i te kina naa.  
\ip Te aposol nei e hakatahito ana taratara raa ki naa mee pee ko naa nnoho maavae naa tama TeAtua aa ma te tiputipu hai huri teelaa e lasi iloto te lotu. A ia e taratara hoki i te tiputipu te aavana, te tiputipu te hakataakoto ttama, te tiputipu ki tautari iloto te lotu, naa mahi TeAitu Tapu, aa i te saaita TeAtua ma ki hakamasike te mate. A ia e taratara hakamattoni lokoi i naa taratara iho te Lono Taukareka raa i naa vana nei.  
\ip Sapta 13 e taratara maa te manava laaoi raa ko te oti hakaoti i naa tiputipu TeAtua ki ana tama, aa e tammaki iloo naa tama teelaa e tokatoka i naa taratara TeAtua raa e illoa i te sapta nei.  
\iot Naa takkoto naa taratara iloto te pas nei  
\io1 Te hakataakoto te pas nei 1.1–9  
\io1 Te lotu e nnoho maavae 1.10—4.21  
\io1 Ttiputipu te hai huri ma te nnoho laaoi naa haimaatua 5.1—7.40  
\io1 Ttiputipu naa tama e lotu ma naa tama see lotu 8.1—11.1  
\io1 Ttiputipu te ora ma te lotu naa tama TeAtua 11.2—14.40  
\io1 Te saaita Christ ma naa tama e lotu iaa Ia raa ma ki hakamassikeria TeAtua i te mate 15.1–58  
\io1 Te tokonaki ki naa tama te lotu e nnoho i Judea 16.1–4  
\io1 Naa taratara hakaoti Paul 16.5–24  
\c 1  
\p
\v 1 A nau Paul, ni kannaatia TeAtua i tana hiihai ki heheuna nau ma se aposol Jesus Christ. Maaua ma taatou taina, Sostenis,  
\v 2 e sissii atu te pas nei ki kootou, naa tama TeAtua e nnoho i te matakaaina Korint, naa tama ni kannaatia ki mee ma ni tama e ttapu TeAtua. Naa ora kootou e ttapu i kootou e hakannoo ki naa taratara Jesus Christ; teenaa ko kootou hakapaa ma naa tama i naa kina hakkaatoa teelaa e lotu ki TeAriki taatou, Jesus Christ. A Ia naa se Ariki taatou, aa se Ariki hoki laatou.\x + \xo 1.2 \xt Acts 18.1\x*   
\p
\v 3 TeAtua taatou Tamana, ma TeAriki Jesus Christ e roorosi hakaraaoi iloo ki kootou ki nnoho kootou ma te laaoi.   
\s1 Naa mee e taukalleka i Christ  
\p
\v 4 Nau e hakanau peenaa i taku Atua i tana laaoi ni kauatu ki kootou, i kootou e hakapaa ma Jesus Christ.  
\v 5 I te aa, i teenaa ko te lotu kootou i Christ naa teelaa e kaatoa ai te kau vana e taukalleka i kootou. Kootou ku llau te hakaea ana taratara hakkaatoa, aa kootou hoki ku illoa i te kau vana hakkaatoa.  
\v 6 Naa taratara maatou ni hakaea atu i Christ raa ku mmoe ka kkapi iloto naa manava kootou,  
\v 7 teenaa naa mee e taukalleka hakkaatoa TeAitu e hookii raa e nnoho ma kootou, i naa nnoho kootou ka ttari ki te ssao Jesus Christ ma ki hakasura mai.  
\v 8 A Ia ma ki tokonaki atu ki lotu maaoni kootou no tae ki te hakaoti ana, teenaa ki see haisara kootou i te aso e lasi taatou Ariki, Jesus Christ.  
\v 9 Taatou ni kannaatia TeAtua, te Tama e tonu, ki ttaka taatou ma tana Tama, TeAriki Jesus Christ.   
\s1 Kootou see hakatauttau soko kootou  
\p
\v 10 Aku taaina ma aku kave nei, nau e taratara atu ki kootou iloto te inoa Jesus Christ, ki taratara kootou ki te taratara tokotasi, ki see hakatauttau kootou. Kootou ki meemee hakapaa ki see nnoho maavae kootou. Kootou ki nnoho hakapaa ma te hakataakoto tokotasi.  
\v 11 E mee naa tama i te haanauna Chloe ni taratara mai maa kootou maraa e hakatauttau soko kootou.  
\v 12 Te taratara raa e mee maa kootou e hakatauttau i naa tama kootou e hai maa kootou e tautari. E mee aaraa tama i kootou e taratara peelaa, “Maatou e tautari ki Paul.” Aaraa tama e mee maa, “Maatou e tautari ki Apollos.” Aaraa tama e mee maa, “Maatou e tautari ki Peter.” Aa aaraa tama e mee maa, “Maatou e tautari ki Jesus Christ.”\x + \xo 1.12 \xt Acts 18.24\x*  
\v 13 Te haitino Christ ku vaaea kootou peehea? Kootou e mannatu maa teelaa ko Paul raa ni mate i aruna te kros ki hakassaoria kootou? Kootou e mannatu maa kootou ni too te hakaukau tapu ki mee kootou ma ni disaipol Paul? Seai iloo!   
\p
\v 14 Nau e hiahia i TeAtua i aa nau seai aku tama ni hakaukkau. Taku takarua koi ni hakaukkau raa, teenaa ko Crispus laaua ma Gaius.\x + \xo 1.14 \xt Acts 18.8; 19.29; Rom 16.23\x*  
\v 15 See hai tama e lavaa te taratara maa ia ni hakaukauria ma se disaipol aaku.  
\v 16 (Ni maaoni, Stefanas ma tana haanauna raa hoki ni hakaukau tapuria a nau, tevana iaa nau see hakamaarona maa ni tama hoki aaku ni hakaukau tapu.)\x + \xo 1.16 \xt 1 Cor 16.15\x*  
\v 17 Nau ni see heunatia Christ ma ki hano nau no hakaukau tapu te henua. Nau ni heunatia are ki hakaea te Lono Taukareka. Nau see taratara pee ko naa tama e hikkahi maa laatou e illoa i te kau vana, i aa nau see hiihai maa te mate Jesus Christ i aruna te kros raa e haia ma se mee vare koi.   
\s1 Naa mahi ma te atamai TeAtua e takkoto i Christ  
\p
\v 18 Te taratara i te mate Jesus Christ i aruna te kros raa e haia naa tama e nnoho poouri raa ma se taratara vvare. Tevana iaa te taratara naa ki taatou, naa tama e ssao no ora raa, teenaa ko naa mahi TeAtua.  
\v 19 Naa taratara e takkoto i te Laupepa Tapu raa e mee maa, “Te iloa naa tama e hai maa laatou e atammai raa ma ki seua a nau, aa see hai tama ma ki hii hakannoo ki naa tama e hai maa laatou e illoa i te kau vana.”\x + \xo 1.19 \xt Is 29.14 (LXX)\x*   
\m
\v 20 Teehea naa tama e atammai? Aa teehea naa tama e illoa i te kau vana? Teehea naa tama e hai maa laatou e llau te taratara i naa vana te maarama nei? TeAtua ku oti te hakailoa mai maa te atamai naa tama te maarama nei se atamai naa vvare!\x + \xo 1.20 \xt Job 12.17; Is 19.12; 33.18; 44.25\x*   
\p
\v 21 TeAtua e atamai, teenaa e puuia ai a Ia naa hakataakoto naa tama te maarama nei ki see lavaa naa tama naa te illoa iaa Ia. Te henua e hai maa te taratara TeAtua e hakaea maatou nei, se taratara vvare koi. Tevana iaa naa tama e hakataakoto tonu ki te taratara nei ni hakassaoria TeAtua no ora.  
\v 22 Naa Jew raa e fiffai maa laatou ki kkite i naa mahi TeAtua, aa naa tama teelaa seai ma ni Jew raa iaa, e fiffai maa laatou ki atammai.  
\v 23 Maatou iaa e tarataraina maatou te mate Christ i aruna te kros. Te taratara nei e mee ma se saakiri ki naa Jew, aa naa tama teelaa seai ma ni Jew raa iaa, e hai maa teenei ni taratara vvare koi.  
\v 24 Tevana iaa, naa Jew ma naa tama teelaa seai ma ni Jew ni kannaatia TeAtua raa e illoa maa te taratara nei e hakailoa mai ki taatou i te tiputipu Christ. A Ia naa ko naa mahi aa te atamai TeAtua.  
\v 25 Te atamai TeAtua teelaa e haia te henua ma se mee vare raa, e laka i aruna te atamai naa tama te maarama nei. Te tiputipu TeAtua e haia te henua ma ko te tino mmate TeAtua raa, e haimahi are i naa mahi naa tama te maarama nei.   
\p
\v 26 Aku taaina ma aku kave nei, kootou hakatuu ake ki naa tiputtipu kootou imua, i te saaita kootou ni kannaatia TeAtua. Kootou ni see ilotia te henua ma ni tama e atammai, e haimmahi, aa ma ni tama hakamaatua.  
\v 27 TeAtua ni hirihiri naa tama te henua e vana maa ni tama e vvare ka see illoa i te kau vana raa, ki hakannaparia naa tama e hai maa laatou e atammai. A Ia ni hiri hoki naa tama see haimmahi raa ki hakannaparia naa tama haimmahi.  
\v 28 A Ia ni hiri naa tama te henua e vana ma ni tama see ilotia raa ki seua naa mee te maarama nei e mannatu ma ni mee hakamau.  
\v 29 Te mee nei e mee maa see hai tama e tau te ahu imua naa karamata TeAtua.  
\v 30 Tevana iaa kootou ku oti te toa TeAtua no hakapaaria ki Jesus Christ, teenaa ki tauhia kootou tana atamai e takoto i Christ. Taatou nei ku haia Ia ki ttonu naa ora taatou imua TeAtua. Teenaa taatou ku mee ma ko te kanohenua e tapu TeAtua, aa taatou ku hakassaoria i naa mahi te haisara.  
\v 31 Teenei e hakatuu ai naa taratara te Laupepa Tapu raa peelaa, “Ttama e hiihai maa ia e ahu, a ia ki ahu tonu i naa vana TeAtua ni mee.”\x + \xo 1.31 \xt Jer 9.24\x*   
\c 2  
\s1 Naa taratara i te mate Christ  
\p
\v 1 Aku taaina ma aku kave nei, taku saaita ni hanatu ki kootou no hakaea atu naa taratara i te hakamaaoni TeAtua teelaa see ilotia raa, nau ni see taratara hikkahi pee ko naa tama e ahu maa laatou e illoa i te kau vana. Seai.  
\v 2 I taku saaita ni nnoho taatou raa, nau ni mee hakaoti taku maanatu maa nau ma ki seai aku taratara peelaa hoki ma ki taratara. Nau ma ki taratara tonu i te tiputipu Jesus Christ. Nau ma ki taratara lokoi i tana saaita ni mate i te kros.  
\v 3 Teenaa ko taku vana ni matanaenae ai ka ppore nau i taku mataku i taku saaita ni hanatu.\x +  \xo 2.3 \xt Acts 18.9\x*  
\v 4 Taku saaita ni akonaki atu i naa tiputipu TeAtua, ka hakaea atu te Lono Taukareka raa, nau ni see taratara hakattoe i te atamai te tamavare. Seai. Nau ni taratara ki naa mahi TeAitu TeAtua.  
\v 5 Teenaa kootou see hakataakoto ki te atamai te tamavare, kootou e hakataakoto ki naa mahi TeAtua.   
\s1 Te atamai TeAtua  
\p
\v 6 Nau e kauake te taratara atamai raa ki naa tama ku mattua ma TeAitu TeAtua. Tevana iaa te atamai nei e kee ma te atamai te tamavare, aa teenei hoki seai ko te atamai naa hakamau e roorosi naa henua i te maarama nei. Naa mahi naa tama naa e oo koi no mmate.  
\v 7 Te atamai e hakaea nau nei ko te atamai TeAtua ni hakalluu ki see ilotia naa tama te maarama nei. Saaita te maarama nei seki takoto raa, te atamai nei ni tukua mai hakaoti TeAtua ki kaumai taatou taukareka.  
\v 8 See hai hakamau i te maarama nei ni iloa i te atamai nei. Ki mee laatou ni illoa raa, TeAriki haimahi raa ni see taia are laatou no mate.  
\v 9 Te Laupepa Tapu raa e mee maa,  
\q1 “Naa mee see hai tama ni kkite ka llono,  
\q1 naa mee see hai tama ni mannatu ma ki oti ku ssura raa,  
\q1 teenaa ko naa mee TeAtua ni tuku maa naa tama e laaoi iaa Ia.”\x +  \xo 2.9 \xt Is 64.4\x*   
\m
\v 10 Tevana iaa, teenei ko taatou nei ni hakailotia TeAtua i ana vana ni ffuu. Naa vana nei e hakailotia mai TeAitu TeAtua, iaa Ia e iloa i te kau vana TeAtua hakkaatoa.  
\v 11 Teelaa ko te aitu koi e takoto iloto te tama raa teelaa e iloa i naa mannatu hakkaatoa te Tama naa. Peelaa hoki, TeAitu TeAtua soko Ia e iloa i naa tiputipu katoo TeAtua.  
\v 12 Taatou ni see toa taatou te aitu te maarama nei. Seai. Taatou ni toa are taatou TeAitu ni kaavea mai TeAtua, ki illoa taatou i naa mee hakkaatoa TeAtua ni kaumai ki taatou.   
\p
\v 13 Teenaa, maatou see taratara ki naa taratara e akonakina mai i te atamai te tamavare. Teenei ni taratara e akonakina mai TeAitu TeAtua, teenei e ako ake maatou naa vana maaoni TeAtua raa ki illoa naa tama e ttaka ma TeAitu TeAtua.  
\v 14 Naa tama see ttaka ma TeAitu TeAtua raa see hai tuuhana i naa mee e taukalleka TeAitu TeAtua. Naa tama naa see illoa maaoni i naa mee naa; teenaa ni mee vare koi ki laatou. I te aa, TeAitu Tapu koi e lavaa te hakaari mai naa tiputtipu naa mee naa.  
\v 15 Te tama e taka ma TeAitu Tapu raa e lavaa te hakatonutonu naa takkoto naa mee hakkaatoa, tevana iaa see hai tama e lavaa te hakatonusia a ia TeAitu Tapu.  
\v 16 Te Laupepa Tapu raa e taratara peelaa,  
\q1 “Ko ai te tama e iloa i te hakataakoto TeAtua?  
\q1 Ko ai te tama e lavaa te akonaki ake kiaa Ia?”\x +  \xo 2.16 \xt Is 40.13 (LXX)\x*  
\m Taatou iaa e ttaka ma te hakataakoto Christ.   
\c 3  
\s1 Naa tama e heheuna i TeAtua  
\p
\v 1 Aku taaina ma aku kave nei. Nau ni see lavaa te taratara atu ki kootou pee ko aku taratara ki naa tama e ttaka ma TeAitu TeAtua. Nau ni taratara atu are pee ko kootou ni tama te maarama nei, e mee ma ko naa tamalliki seki illoa hakaraaoi i TeAtua.  
\v 2 Nau ni haaunu kootou ki naa suusuu. Nau ni see kauatu naa kaikai e makattau, i kootou seki tau te kkai naa kaikai naa tama e mattua. Aa i te saaita nei loo raa, kootou seki tau te kkai naa kaikai naa.\x +  \xo 3.2 \xt Heb 5.12-13\x*  
\v 3 I te aa, i kootou koi sosorina pee ko naa tama te maarama nei. E aa? Te manava ssano raa e sura i kootou ka heheatu kootou soko kootou i te aa? Teenaa i kootou ni tama te maarama nei, aa kootou e tautari ki naa tiputipu te maarama nei.  
\v 4 Saaita kootou e mee peelaa, “Maatou e tautari ki Paul,” aa ka mee hoki aaraa tama peelaa, “Maatou e tautari ki Apollos.” Teenaa kootou ku sosorina pee ko naa tama te maarama nei.\x +  \xo 3.4 \xt 1 Cor 1.12\x*   
\p
\v 5 Ko ai te tama ko Apollos? Ko ai te tama ko Paul? Maaua nei ni tamavare koi e heheunatia maaua naa heuna TeAtua e kaumai. Teenei ko maaua nei ni mee kootou no illoa i TeAtua. Maaua nei e kkee naa heuna maaua ni kaumai TeAtua, teenaa te tama koi e hai ki ana heuna ni kauake ki mee.  
\v 6 Nau ni tori te hua laakau, aa Apollos ni verevere taku mee ni tori, tevana iaa teelaa ko TeAtua raa e hakasomo te laakau naa.\x +  \xo 3.6 \xt Acts 18.4-11,24-28\x*  
\v 7 Te tama e tori aa te tama e verevere raa, te takarua naa see hai heuna maaoni laaua e mee. Te tama e heheuna maaoni raa ko TeAtua, i teelaa ko Ia raa e mee te hua laakau raa ki somo.  
\v 8 Naa heuna te tama e tori aa te tama e verevere raa e hakatau peellaa koi. Laaua ma ki suia TeAtua i naa heuna laaua ni mee naa.  
\v 9 Maaua nei e heheuna hakapaa i TeAtua. Kootou naa e mee pee ko te verena TeAtua.  
\p Kootou hoki e mee pee ko te hare TeAtua.  
\v 10 I te illoa TeAtua ni kaumai kiaa nau raa, nau ni haia a nau naa heuna te tihuna, teenaa nau e hakamoe naa mee ki kaamata te hare, aa telaa tama e hakatuu te ttino te hare naa. Tevana iaa te tama koi ki mmata hakaraaoi iloo i ana penapena te hare naa.  
\v 11 I te aa, i TeAtua kunaa tukua are a Ia Jesus Christ ma ko te pou hakamaatua koi tokotasi ki hakatuu ai te hare. See hai pou hakamaatua sara hoki e lavaa te hakatuu ake.  
\v 12 E mee naa tama ma ki penapena naa hare laatou ki naa kol, naa siliva, aa ma naa mee e taavi mmaha. Aaraa tama iaa ma ki ppena ki naa laakau ka oto ki naa lau.  
\v 13 Ssao Christ ma ki ahemai raa, te taukareka ma te mmau naa hare naa ma ki hakailotia iho ki taatou. I te aso naa, naa mee hakkaatoa te henua ni penapena i te maarama nei ma ki haaiteria ki te ahi e ura, ki ilotia maaoni.  
\v 14 Ki mee se tama e pou tana hare ki te pou hakamaatua nei no see lavaa tana hare raa te vela i te ahi raa, ttama naa ma ki haia hakaraaoina TeAtua.  
\v 15 Tevana iaa ki mee maa ni heuna se tama e vvela, teenaa ana mee naa ma ki seai hakkaatoa; a ia tana tino iaa ma ki sao, e mee ma se tama ni hakasao mai vaaroto te ahi e ura.   
\s1 Te Hare Tapu TeAtua  
\p
\v 16 Kootou e illoa maa kootou naa ko te Hare Tapu TeAtua, aa maa TeAitu TeAtua e takoto i kootou.\x +  \xo 3.16 \xt 1 Cor 6.19; 2 Cor 6.16\x*  
\v 17 Teenaa, ki mee se tama e seua a ia te Hare Tapu TeAtua raa, a ia ma ki seua hoki TeAtua. I te aa te hare TeAtua raa e tapu, aa kootou naa ko te Hare Tapu TeAtua.   
\p
\v 18 Kootou ki see sosorina ma ko naa vvare. Ki mee se tama i kootou e maanatu maa ia e atamai i naa vana te maarama nei, a ia ki tiiake te maanatu naa ki atamai maaoni a ia.  
\v 19 I te aa, te iloa e haia te maarama nei ma se atamai raa, teenaa se maanatu vvare i naa karamata TeAtua. E mee pee ko naa taratara mai Te Laupepa Tapu raa peelaa, “TeAtua e taikitia a Ia naa tama e atammai raa ki naa iloa laatou”,\x +  \xo 3.19 \xt Job 5.13\x*  
\v 20 aa telaa taratara e mee maa, “TeAriki e iloa maa naa mannatu naa tama e atammai raa ni mannatu vvare koi.”\x +  \xo 3.20 \xt Ps 94.11\x*  
\v 21 See hai tama ki ahu i naa vana naa tamavare te maarama nei e lavaa te ppena. Maaoni iaa naa mee hakkaatoa i te maarama nei ni mee kootou.  
\v 22 Paul, Apollos, aa ko Peter; naa tama te maarama nei, te ora ma te mate, te ssao nei ma te ssao imuri, teenei ni mee hakkaatoa kootou.  
\v 23 Aa kootou naa ni tama Christ, aa Christ se tama TeAtua.   
\c 4  
\s1 Naa aposol Christ  
\p
\v 1 Kootou ki illoa i maatou ni tama e heheuna i Christ, teenaa naa taratara huu TeAtua raa ni kaumai ki tauhia maatou.  
\v 2 Te mee tokotasi naa tama e heheuna peenei ki mee raa, teenaa naa tama naa ki tautari lokoi ki naa vana te hakamau laatou.  
\v 3 Nau seai iloo taku maanatu peelaa maa i kootou e hakatonutonu i aku tiputipu. Nau taku tino see iloa te hakatonutonu hoki taku tiputipu soko nau.  
\v 4 Taku hakataakoto e maarama, tevana iaa te mee naa see mee maa nau e tonu maaoni. TeAriki raa ko te tama e hakatonutonu iaa nau.  
\v 5 Aa teenaa, kootou see hakatonutonu telaa tama i te ssao nei, kootou ttari ki tae mai TeAriki. Te hakatonu hakaoti raa ki ttari ki tae mai TeAriki. Naa mee e ffuu e takkoto iloto te poouri raa ma ki hakassura tia mai a Ia ki te maarama, aa ma ki hakassaaina a Ia naa hakataakoto te henua ni ffuu. I te saaita naa raa, TeAtua ma ki kauake ki laatou, te tama ana ahu, ki tau ma naa tiputtipu laatou.   
\p
\v 6 Aku taaina ma aku kave nei. I aku taratara katoo ni mee imua no tae mai ki te saaita nei raa, e mee maa nau ni taratara koi i maaua ma Apollos, tevana iaa naa taratara naa e lavaa te tokonaki atu ki kootou ki illoa kootou te taratara e mee maa, “Tautari tonu ki naa taratara ni sissia.” See hai tama i kootou ki ahu i te tama, aa ka tuku haaeo i telaa tama.  
\v 7 Ko ai te tama ni mee ma ki noho hakamaatua koe i aaraa tama? Naa mee hakkaatoa e noho ma koe naa, teenaa seai ni mee aau ni kauatu TeAtua? Aa teenaa, koe see ahu, i teenaa ni mee aau ni kauatu vare TeAtua.   
\p
\v 8 E aa? Kootou maaoni ku kaatoa katoo naa mee kootou e fiffai? Kootou maaoni ku hai hekau? Kootou maaoni ku nnoho hakamaatua i maatou? Nau e aroha i maatou nei seai ni tama hakamaatua, tevana iaa nau e hiihai maa kootou ki nnoho ma ni tama hakamaatua maaoni, ki nnoho atu maatou hoki ma ni tama hakamaatua pee ko kootou.  
\v 9 Nau e mmata maa maatou, naa aposol TeAtua raa, ku tuku murina iloo TeAtua, pee ko naa tama e tukua ki taaia ki mmate imua naa karamata te henua ma naa ensol hakkaatoa.  
\v 10 Te henua ku mmata maa maatou ni tama koi e vvare, i maatou e tautari ki Christ. Kootou iaa e mee maa kootou e atammai ma ko Christ! Maatou e matanaennae, aa kootou iaa e hai maa kootou e haimmahi. Maatou see ilotia ma ni tama, aa kootou iaa e hakanauria te henua i te kau saaita!  
\v 11 Kaamata mai imua no tae ki te ssao nei, maatou e ttaka hiikkai ka hiiunu peenei. Maatou e ttara peenei ki naa hekau e hakallika; maatou e mee pakavaina te henua, ka sassare huri maatou see hai kina ki nnoho.  
\v 12 Maatou e mmate hakaoti i naa heheuna mmahi maatou. I naa saaita maatou e taratara hakallikaina raa, maatou e hakaahe te taratara e taukareka. I naa saaita maatou e hai haaeoina raa, maatou e nnoho hakalavatoa koi.\x +  \xo 4.12 \xt Acts 18.3\x*  
\v 13 I naa saaita maatou e sasaakiria raa, maatou e hakaahe naa taratara laaoi. E tae mai iloo ki te ssao nei raa, maatou e haia te henua pee ko naa naoa laatou e ppesi; maatou nei ko naa mee haaeo i te kerekere nei.   
\p
\v 14 Nau see sissii atu te pas nei ma ki nnapa kootou. Seai. Nau e kauatu naa taratara nei ki akonaki kootou ma ko aku tino tamalliki.  
\v 15 Niaaina maa kootou e ttaka ma te sinahuru simata naa tama e roorosi i kootou raa, kootou e mee koi kootou tamana tokotasi. Teenaa i kootou e ttaka ma Christ raa, nau nei ku mee ma ko kootou tamana, i aa nau ni hakaea atu te Lono Taukareka raa ki kootou.  
\v 16 Nau e hiihai maa kootou ki tautari ki taku tiputipu.\x +  \xo 4.16 \xt 1 Cor 11.1; Phil 3.17\x*  
\v 17 Teenei e heunatia atu ai nau Timothy, taku tama e llee ai taku manava aa e hakannoo ki naa vana TeAriki. A ia ma ki taratara atu i aku sosorina i te ora hoou i Christ, teelaa e akonakina a nau ki naa tama katoo te lotu i naa kina hakkaatoa.   
\p
\v 18 Aaraa tama i kootou ni meemee hakatannata i kootou ni mannatu maa nau ma ki see hanatu no mmata i kootou.  
\v 19 Ki mee maa TeAriki e hiihai, nau ma ki see rooroa i taku saaita ma ki hanatu ki kootou. Aa teenaa nau ma ki ssee ki iloa nau maa ni mahi peehea naa tama naa e ttaka ma laatou, aa ma ni taratara peehea laatou e hai.  
\v 20 I te aa, te Nohorana TeAtua raa seai se kina e takkoto koi naa taratara. Seai. Teenaa se kina naa mahi.  
\v 21 Te ara hea kootou e fiffai? Kootou e fiffai maa nau ki hanatu no sarua kootou? Seai? Kootou e fiffai maa nau ki hanatu ma te manava laaoi no haia hakaraaoina kootou?   
\c 5  
\s1 Te tiputipu see ttonu iloto te lotu  
\p
\v 1 Teelaa se taratara maaoni raa e tere, maa te tiputipu hai huri raa e lasi haaeo iloo iloto kootou; naa tama iloo see lotu i TeAtua raa see sura te tiputipu naa. Taratara raa e kaumai maa e mee te tanata e moemoe ma te aavana hoou tana tamana.\x + \xo 5.1 \xt Deut 22.30\x*  
\v 2 Kootou e ahu peehea i te tiputipu naa? Kootou e tau te nnapa i te tiputipu naa. Kerekereia te tanata naa ki see taka atu ki kootou.   
\p
\v 3 Niaaina maa nau see noho taku tino tama ma kootou, nau e noho ma kootou iloto taku hakataakoto. Teenaa nau kunaa hakatonutonu are te tanata ni mee tana vana e hakallika naa, e mee pee ko nau e noho i te kina naa.  
\v 4-5 Te saaita kootou e hakakkutu iloto te inoa TeAriki Jesus ki lotu hakapaa taatou ma naa mahi TeAriki, kootou ki tiiake kootou te tanata naa ki naa rima Satan ki seua tana haitino. Kootou ki mee peenaa ki huri atu TeAtua no hakasaoria tana aitu i tana saaita ma ki hakatonutonu naa ora naa tama te maarama nei.   
\p
\v 6 Te mee raa see tonu maa kootou e ahu. Kootou e illoa i te taratara e mee maa, “Te tamaa iis e tau te hakatipu te haraoa hakkaatoa.”\x + \xo 5.6 \xt Gal 5.9\x*  
\v 7 Kootou ki tiiake te tiputipu see tonu kootou imua, ki ttonu hakaraaoi iloo kootou. Teenaa kootou ma ki mee ma se haraoa hoou see hakauru ki te iis. Nau e iloa maa kootou ni tama peenaa. Te Kaikai te Pasova taatou raa ku tae, teenaa i Christ, te Sukua Sipsip taatou e tuku maa te Pasova raa ku oti te taia no mate.\x + \xo 5.7 \xt Ex 12.5\x*  
\v 8 Saaita taatou e hakakkutu ki kkai i te Pasova raa, taatou ki see kkai ma te tiputipu naa haisara taatou imua, e mee pee ko te haraoa e hakauru ma te iis. Taatou ki kkai maa te tiputipu e tonu maaoni, e mee pee ko te haraoa see hakauru ma te iis.\x + \xo 5.8 \xt Ex 13.7; Deut 16.3\x*   
\p
\v 9 I loto taku pas ni sissii atu raa, nau ni taratara atu ki see hakapaa kootou ki naa tama e hai huri.  
\v 10 Teenaa nau ni see taratara maa i naa tama e nnoho poouri teelaa e hai huri, e kaimmate ki naa mee laatou, e kailallao, aa e lotu ki naa aitu laatou e penappena. Seai. Ki mee maa nau ni taratara atu ma ki hakattaha kootou i naa tama peenaa raa, kootou naa e tau iloo te hakattaha hakaoti ki see nnoho kootou i te maarama nei.  
\v 11 Nau ni taratara are ma ki see hakapaa kootou ki te tama e hai maa ia se tama e iloa i TeAtua, tevana iaa se tama e hai huri, e kaimmate ki ana mee, e lotu ki naa aitu e penappena, e maaisu kaa, e unu sara, aa e kailaarao. See mee hoki maa kootou ki nnoho ka kkai hakapaa ma se tama peenaa.   
\p
\v 12-13 Tevana iaa teenaa seai se heuna aaku ma ki hakatonutonu naa tama see lotu. TeAtua soko Ia ma ki hakatonutonu i laatou. Kootou e tau koi te hakatonutonu naa tama e lotu hakapaa kootou. E mee pee ko naa taratara te Laupepa Tapu raa peelaa, “Kerekereia te tama e sosorina hakallika iloto kootou.”\x + \xo 5.12-13 \xt Deut 13.5; 17.7 (LXX)\x*   
\c 6  
\s1 Ttiputipu te hakatonutonu  
\p
\v 1 Ki mee se tama i kootou e hakatautau ma telaa tama te lotu, ai kootou iaa e kkave te heaatuna naa ki hakatonutonu naa tama see lotu i TeAtua? Ai kootou see tiiake naa tama TeAtua raa ki hakatonutonu te heaatuna naa?  
\v 2 Kootou see illoa maa naa tama TeAtua raa ma ki hakatonutonu naa tama te maarama nei? Aa ki mee maa teenaa ko kootou naa ma ki hakatonutonu naa tama te maarama nei, ki mee raa kootou see tau te hakatonutonu naa tama sara naa?  
\v 3 Kootou see illoa maa taatou ma ki hakatonutonu naa ensol? Teenaa taatou ki lavaa te hakatonutonu naa tamaa sara peelaa.  
\v 4 Ki mee ni vana peenaa e ssura iloto kootou, e aa, kootou ma ki kauake naa mee naa ki hakatonusia naa tama see ilotia ma ni tama i te lotu?  
\v 5 Nau e taratara atu peenei ki nnapa kootou! E aa? Kootou ku seai iloo see tama tokotasi i te lotu kootou naa e atamai ki lavaa te hakatonutonu ma se heaatuna iloto kootou naa tama e lotu?  
\v 6 I te saaita nei raa, teelaa ko te tama are e lotu raa e hakattaki tana taina ki naa tama see lotu raa ki hakatonutonu te heaatuna laaua naa.   
\p
\v 7 Te tiputipu kootou e hakatauttau soko kootou raa e hakaari peelaa maa kootou seai ni tama e lotu maaoni. Kootou ku seai iloo ki fiffai maa ni vana kootou e hakassaraina se tama sara. Kootou hoki ku seai iloo ki fiffai maa se tama e too tana mee i kootou.  
\v 8 Tevana iaa teenaa ko kootou naa are e hakassaraina kootou ka kailaaraotia kootou naa mee naa taaina ma naa kave kootou!   
\p
\v 9 Kootou e illoa koi maa naa tama haisara raa see lavaa te nohoria laatou te Nohorana TeAtua. Kootou ki mannatu hakamattoni lokoi i te mee nei: naa tama e hai huri, naa tama e lotu ki naa aitu e penappena, naa tama e hai huri ma naa aavana aaraa tama, naa taanata e moemmoe ma aaraa taanata,  
\v 10 naa tama e kailallao, naa tama e kaimmate i naa mee laatou, naa tama e unu sara, naa tama e taratara hakallika i telaa tama, aa naa tama e taa aaraa tama ki huuina laatou naa hekau naa tama naa; see hai tama peenaa ma ki nohoria laatou te Nohorana TeAtua.  
\v 11 E mee aaraa tama i kootou ni mee peenaa, tevana iaa te tiputipu te haisara raa ku oti te uiia TeAtua i kootou. Kootou ku oti te hakatapuria ki TeAtua; kootou ku oti te hakatonusia TeAriki Jesus Christ ma TeAitu TeAtua ki ttonu naa ora kootou ma TeAtua.   
\s1 Te hare tapu TeAitu TeAtua  
\p
\v 12 E mee te tama ma ki taratara peelaa, “Nau e ttana te mee naa mee hakkaatoa.” E maaoni, tevana iaa see mee maa naa mee hakkaatoa e taukalleka kiaa koe. Nau e lavaa te taratara maa nau e ttana te mee naa mee hakkaatoa, tevana iaa nau see lavaa te tiiake ma ki hakavaarea nau i aku mee e mee naa.\x +  \xo 6.12 \xt 1 Cor 10.23\x*  
\v 13 E mee telaa tama ma ki taratara peelaa, “Te kaikai raa se mee te manava, aa te manava raa se kina te kaikai.” E maaoni, tevana iaa naa mee e lua naa ma ki hakaotina TeAtua. Te haitino raa seai se haitino ki mee ki naa vana hai huri, teenaa se haitino ni kauatu ki heunatia naa heuna TeAriki. Teelaa ko TeAriki raa e roorosi i te haitino te tama.  
\v 14 TeAtua ni hakamasike TeAriki i te mate, teenaa naa haitino taatou hoki ma ki hakamasikeria a Ia hoki ki ana mahi.   
\p
\v 15 Kootou e illoa maa naa haitino kootou ni vasi te haitino Jesus Christ. E aa? Nau ki too se vasi te haitino Christ no hakapaa ki te haitino se ffine hai huri? E hainattaa iloo!  
\v 16 Kootou pee ni see illoa maa te tanata e moe ma te ffine hai huri raa, laaua ku mee ma se haitino tokotasi, anii? Te Laupepa Tapu raa e taratara hakaraaoi iloo peelaa, “Takarua naa ma ki mee ma se haitino tokotasi.”\x +  \xo 6.16 \xt Gen 2.24\x*  
\v 17 Tevana iaa, te tama e hakappae ki TeAriki raa, laaua ma ki ttaka ma see Aitu tokotasi.   
\p
\v 18 Tiiake te tiputipu hai huri! Aaraa haisara te tama e ppena raa, see hai vana e mee ki tana haitino. Te tama e hai huri raa iaa, a ia e mee pakava tana tino haitino soko ia.  
\v 19 Kootou see illoa maa naa haitino kootou naa ko te hare tapu e takoto ai TeAitu Tapu ni kauatu TeAtua? Teenaa seai ni haitino kootou soko kootou, teenaa ni haitino TeAtua.\x +  \xo 6.19 \xt 1 Cor 3.16; 2 Cor 6.16\x*  
\v 20 Kootou ku oti te suia TeAtua ki te mate tana Tama. Teenaa, kootou ki hakanau i TeAtua ki naa haitino kootou.   
\c 7  
\s1 Te tiputipu te aavvana  
\p
\v 1 Teenei aku taratara i naa mee kootou ni vasiri mai iloto te pas kootou.  
\p E taukareka maa te tanata ki taka see aavana.  
\v 2 Tevana iaa, i te tiputipu e hai huri raa ku lasi raa, teenaa, e taukareka maa naa taanata raa ki mee ni aavvana maa laatou, aa naa haahine raa hoki ki mee ni aavvana maa laatou.  
\v 3 Te tanata hai aavana raa ki hookii tana haitino ki tana aavana, peelaa hoki, te ffine hai aavana raa ki hookii tana haitino ki tana aavana.  
\v 4 Te haitino te ffine raa seai se haitino aana soko ia, teenaa se haitino hoki tana aavana. Peelaa hoki, te haitino te tanata raa seai se haitino aana soko ia, teenaa se haitino tana aavana.  
\v 5 Koorua see kapi naa haitino koorua i koorua. Tevana iaa, ki mee koorua e tuku se taratara maa koorua ki see mmoe koorua hakapaa, ki mee se saaita maa koorua ki mee naa taku koorua ki TeAtua, teenaa te ara naa e tonu. Kimuri koorua ku ahe no moemmoe hakapaa hoki. I te ara nei raa, see hai tama i koorua ma ki lavaa te usuusuhia Satan ki ttuu tana huru ki moe ma telaa tama, i koorua seki lavatoa te moemmoe hakakkee i koorua.   
\p
\v 6 Nau see mee atu maa teenei ni taratara hakamaatua kootou ki tautari. Seai. Teenei ni taratara e maanatu nau maa e taukareka kootou ki tautari.  
\v 7 Maaoni iaa nau e hiihai are maa kootou hakkaatoa ki mee ma ko nau. Tevana iaa, TeAtua ni hookii mai te kau mee e taukalleka ki taatou; te tama koi e kkee ana mee i telaa tama.   
\p
\v 8 Teenei nau ku taratara ki kootou naa taanata ku see hai aavvana aa ma naa puruna haahine. Kootou e taukalleka te ttaka peenaa soko kootou ma ko nau.  
\v 9 Tevana iaa, ki mee kootou see lavatoa te nnoho peenaa, teenaa kootou ku aavvana koi. E taukareka maa kootou ki aavvana, ki see ttuu naa huru kootou i aaraa tama.   
\p
\v 10 Nau ku kauatu te taratara hakamaatua nei ki kootou, naa hai aavvana. Teenei seai maa ni tino taratara aku, teenei ni taratara TeAriki: Te ffine hai aavana raa ki see tere no tiiake tana aavana,  
\v 11 tevana iaa ki mee a ia ni tere, a ia ki see aavana hoki. Aa ki mee a ia see hiihai maa ia e noho soko ia, a ia ki ahe ki tana aavana mua. Te tanata hai aavana raa ki see tiiake tana aavana.\x + \xo 7.11 \xt Mt 5.32; 19.9; Mk 10.11-12; Lk 16.18\x*   
\p
\v 12 Nau ku kauatu te taratara nei ki kootou hakkaatoa. (Teenei ni taratara taku tino, see mee ma ni taratara TeAriki.) Ki mee maa se tanata e aavana i se ffine see lotu, aa te ffine naa e hiihai kiaa ia, te tanata naa ki see tiiake ia te ffine.  
\v 13 Peelaa hoki, ki mee se ffine e aavana see tanata see lotu, aa te tanata naa e hiihai kiaa ia, te ffine naa ki see tiiake ia te tanata naa.  
\v 14 Kootou ki illoa maa te ora te tanata see lotu raa ma ki haia TeAtua ki tapu, i aa ia e aavana ki te ffine e lotu. Peelaa hoki, te ora te ffine see lotu raa ma ki haia TeAtua ki tapu, i aa ia e aavana ki te tanata e lotu. Aa ki mee seai raa, naa tamalliki laaua naa ma ki mee ma ni tamalliki te poouri. Maaoni iaa, naa tamalliki naa ku oti te hakatapuria TeAtua.  
\v 15 Aa ki mee se tama i te hai aavana naa see lotu, aa e maanatu ma ki tiiake tana aavana e lotu raa, tiiake ia ki hai ki tana maanatu naa. Te tama e lotu raa see hai vana e hakaapiapi ai. I te aa, i kootou ni kannaatia Te Atua ki nnoho hakaraaoi kootou.  
\v 16 Kootou naa haahine te lotu, kootou ma ki lavaa maaoni te tokonaki ki naa aavana kootou raa ki illoa maaoni i TeAtua ki ora laatou? Kootou hoki naa taanata te lotu, kootou ma ki lavaa maaoni te tokonaki ki naa aavana kootou raa ki illoa maaoni i TeAtua ki ora laatou?   
\s1 Te tiputipu ki tauhia kootou  
\p
\v 17 Tevana iaa te tama koi ki taaohi ki naa tiputipu te ora TeAriki ni kauake, teenaa ko naa tiputtipu kootou i te saaita kootou ni kannaatia TeAtua. Teenei ko aku taratara e akonaki iloto naa hare lotu hakkaatoa.  
\v 18 Ki mee maa se tama ku oti te ssere, aa ki oti raa nei ttama naa ku au no iloa maaoni i TeAtua, teenaa ttama naa ki see mee ma ki huuina a ia te mee naa; aa ki mee se tama see ssere ku au no iloa maaoni i TeAtua, a ia ki see huri no mee ma ki ssere ia.  
\v 19 Te ssere raa, teenaa se hakailona vare koi. Te mee maaoni raa, teenaa ko naa tautari taatou ki naa taratara TeAtua.  
\v 20 Kootou ki nnoho koi pee ko te nnoho kootou imua, i te saaita kootou ni kannaatia TeAtua.  
\v 21 Ki mee kootou ni heheuna ma ni poe i te saaita kootou ni kannaatia TeAtua, kootou ki see mamannatu tammaki; tevana iaa ki mee kootou e hai ara ki hakattana kootou, aa teenaa, kootou mee peenaa.  
\v 22 Te tama ni heheuna ma se poe i tana saaita ni kannaatia TeAtua raa, a ia ku mee maa e ttana ki heheuna ia ma TeAriki. Peelaa hoki, te tama ni see heheuna ma se poe i tana saaita ni kannaatia Christ raa, a ia ku mee ma se poe Christ.  
\v 23 Kootou ni tauia TeAtua ki te mate Christ i te kros; teenaa kootou ki see mee ma ki heheuna kootou ma ni poe naa tama te maarama nei.  
\v 24 Aku taaina nei. Kootou ki nnoho hakappae ki TeAtua pee ko te nnoho ana kootou i te saaita kootou ni kannaatia a Ia.   
\s1 Te tiputipu naa tama see hai aavvana  
\p
\v 25 Teenei nau ku taratara atu i naa mee kootou ni sissii mai ma ki illoa kootou i te tiputipu naa tama see hai aavvana. Nau seai taku taratara hakamaatua e kaumai TeAriki i te mee naa, tevana iaa teenei nau ku kauatu taku maanatu, i aa nau e iloa maa kootou maraa e hakannoo peenaa ki aku taratara.   
\p
\v 26 I naa ttoka taatou i naa haaeo i te ssao nei raa, nau e maanatu maa e taukareka maa te tanata raa ki noho koi pee ko tana noho i te saaita nei.  
\v 27 Koe e mee too aavana? Aa teenaa, koe see tiiake koe te ffine naa. Koe e taka see aavana? Aa teenaa, koe see mee maa koe ki ssee se aavana maau.  
\v 28 Aa ki mee koe ku aavana, see hai vana e sara. Peelaa hoki, te taupu raa see hai vana e sara ki mee maa ia e aavana. Tevana iaa naa tama e aavvana raa ma ki llave i te kau vana see ttonu. Nau see hiihai maa naa vana naa e ssura i kootou.   
\p
\v 29 Aku taaina nei. Taku mee e taratara atu raa, ko te mee nei: te mee raa ku see hai saaita. Kaamata i te saaita nei raa, naa taanata e aavvana raa ki nnoho pee ko laatou ni tama see aavvana;  
\v 30 naa tama e nnoho ka tanittani raa, ki nnoho pee ko naa tama see nnoho hakaaroha; naa tama e kkata raa, ki nnoho pee ko naa tama see fiaffia; naa tama e taavi hekau raa, ki nnoho pee ko naa tama see hai hekau ni taavi;  
\v 31 naa tama e heheuna ma naa mee te maarama nei raa, ki nnoho pee ko naa tama see hai heuna. Taatou ki nnoho peenaa i te aa, i taatou e illoa maa te maarama nei, i ana tiputipu i te saaita nei, ma ki see takoto rooroa.   
\p
\v 32 Nau e hiihai maa kootou ki see mamaannatu tammaki. Te tanata see hai aavana raa, e anaana koi ki naa heuna TeAriki, i aa ia e hiihai maa TeAriki ki hiahia iaa ia.  
\v 33 Te tanata e aavana raa iaa, e anaana ki naa vana te maarama nei, i aa ia e hiihai maa tana aavana raa e hiahia iaa ia;  
\v 34 teenaa te hakataakoto te tanata raa ma ki see tonu. Te taupu aa te ffine see aavana raa, e anaana koi ki naa heuna TeAriki, i aa ia e hiihai maa tana ora aa ma tana haitino ki takkoto i naa rima TeAtua. Te ffine e aavana raa iaa e anaana ki naa mee te maarama nei, i aa ia e hiihai maa tana aavana raa ki hiahia iaa ia.   
\p
\v 35 Nau e kauatu naa taratara nei i aa nau e hiihai maa nau e tokonaki ki kootou. Nau see mee ma ki tuku ni ppui i kootou. Seai. Nau e hiihai maa kootou ki tautari ki te ara e tonu maaoni, teenaa ki see hai vana kootou e hakaapiapi ai i naa heheuna kootou maa TeAriki.   
\p
\v 36 Nau ku taratara atu i te vasi te taupeara ma te taupu e tarikai, aa ku mee maa laaua ki see aavvana. Ki mee maa te taupeara raa e ttuu tana huru i te taupu raa, aa e kaimanako ma ki aavvana laaua, teenaa laaua e tau te aavvana, i te taupeara naa e hiihai.  
\v 37 Aa ki mee maa te taupeara, i tana tino hiihai, ku oti te mee tana maanatu maa laaua ki see aavvana, aa ki mee a ia e taaohi ki tana maanatu naa, laaua e taukalleka koi ki see aavvana.  
\v 38 E taukareka maa te taupeara raa e aavana i te taupu naa, tevana iaa te noho te taupeara e taka see aavana raa ma ki taukareka iaa.   
\p
\v 39 Te ffine hai aavana raa ki noho tonu ma tana aavana. Ki mee tana aavana raa ku mate, a ia ku ttana te ssee se aavana peehea maana e hiihai. Tevana iaa a ia ki aavana se tanata e lotu.  
\v 40 Te ffine naa ma ki hiahia iaa, ki mee maa ia e taka koi peenaa see aavana. Teenei se maanatu koi aaku, aa nau e iloa maa TeAitu Tapu TeAtua e taka ma nau.   
\c 8  
\s1 Naa kaikai e hakaara ki naa aitu e penappena  
\p
\v 1 Teenei nau ku taratara atu i naa mee kootou ni sissii mai ma ki illoa kootou i naa tiputipu naa kaikai te henua e hakaara ki naa aitu e penappena.  
\p Te taratara e mee maa, “taatou hakkaatoa e ttaka ma naa illoa taatou”, teenaa se taratara maaoni. Tevana iaa te iloa naa e hakkoro te tama ki hikkahi kiaa ia; te laaoi iaa e hakatipu te ora te tama.  
\v 2 Te tama e maanatu maa ia e atamai raa, te tama naa see iloa maaoni ma se aa taana e-atamai ai.  
\v 3 Te tama e laaoi i TeAtua raa iaa e ilotia TeAtua.   
\p
\v 4 Aa teenaa, nau ku mee ki taratara i naa tama e kkai naa kaikai e hakaara ki naa aitu e penappena. Taatou e illoa maa te aitu e penapena raa, teenaa seai se aitu maaoni. Taatou e illoa maa teelaa ko TeAtua koi soko Ia.  
\v 5 Niaaina maa e takkoto naa mee e haia ma ni ‘atua’ i te lani ma te kerekere, aa niaaina maa e tammaki naa ‘atua’ ma naa ‘ariki’ peenaa,  
\v 6 taatou e mee koi taatou Atua tokotasi. Teenaa ko taatou Tamana, te tama ni penapena naa mee hakkaatoa. Taatou nei e ora ki tautari kiaa Ia. Aa teelaa hoki se Ariki tokotasi, Jesus Christ. TeAtua ni penapena naa mee hakkaatoa iloto tana inoa, aa taatou nei hoki e ora iaa Ia.   
\p
\v 7 Tevana iaa see mee maa naa tama hakkaatoa e illoa i te taratara maaoni nei. Aaraa tama ku ppana i naa lotulotu laatou ki naa aitu penappena, teenaa i te ssao nei iloo, i naa saaita laatou e kkai naa kaikai peenaa raa, laatou koi mannatu maa teenaa ni kaikai naa aitu penappena. Naa hakataakoto laatou see haimmahi, teenaa e mee ai laatou maa laatou e kerekkere i naa kaikai naa.  
\v 8 Naa kaikai taatou e kkai raa see lavaa te tokonaki mai ki taukareka te nnoho taatou ma TeAtua. Taatou ma ki see hakakkeeina TeAtua maa i taatou see kkai naa kaikai naa, aa taatou hoki ki see mannatu maa taatou ma ki nnoho taukalleka ma TeAtua ki mee maa taatou e kkai naa kaikai naa.   
\p
\v 9 Kootou e illoa maa te kau kaikai e taukalleka kootou te kkai, tevana iaa kootou ki roorosi hakaraaoi iloo ki see ffuri naa tama see haimmahi naa hakataakoto laatou i TeAtua raa no ppena naa haisara.  
\v 10 Ki mee se tama see haimahi tana hakataakoto e kite i kootou, naa tama e ttaka ma te “iloa” nei, e kkai iloto naa hare tapu naa aitu naa raa, kootou e mannatu maa te tama naa ma ki see usuhia hoki no kai naa kaikai naa aitu naa?  
\v 11 Teenaa too taina ni mate ai Christ naa, ma ki mate hakaoti, i te “iloa” e taka ma kootou naa.  
\v 12 I te ara nei raa, kootou ma ki ppena naa haisara ki Christ, i kootou e ppena naa haisara ki naa taaina ma naa kave kootou ka seua kootou naa hakataakoto see haimmahi naa tama naa.  
\v 13 Aa teenaa, ki mee maa nau e kai naa kaikai e hakaara ki naa aitu, no huri taku taina ma taku kave raa no ppena ni haisara, teenaa nau ma ki see kai hakaoti naa pukunohi naa manu naa. Nau see hiihai maa te hakataakoto taku taina ma taku kave raa ki tiiake, no ffuri naa tama naa no ppena ni haisara.   
\c 9  
\s1 Naa heuna te aposol  
\p
\v 1 Kootou e illoa maa nau e ttana te mee aku vana soko nau, aa kootou e illoa hoki maa nau se aposol. Kootou e illoa maa nau nei ku oti te kite i Jesus Christ, TeAriki taatou. Aa kootou nei ku illoa i TeAtua i teenei ko nau nei ni hakaea atu te Lono Taukareka TeAtua ki kootou.  
\v 2 Niaaina maa aaraa tama e taratara maa nau seai se aposol raa, kootou iaa e illoa koi maa nau se aposol maaoni. Aa teenaa, i kootou naa ku ttaka ma TeAriki raa, te mee naa e huri ake peelaa maa nau nei se aposol maaoni.   
\p
\v 3 Saaita te henua e taumaruu iaa nau raa, teenei aku taratara e kauake ki laatou:  
\v 4 Nau e hakallika te kaumai ni kaikai maaku i aku heuna e mee nei?  
\v 5 E aa? Nau e hakallika te tautari ki te vana e haia aaraa aposol ma naa taaina TeAriki, aa ko Peter, ki too se aavana maaku e lotu no sassare maaua ka mee naa heuna TeAriki?  
\v 6 Kootou e mannatu maa maaua koi ma Barnabas raa ki heheuna ki lavaa te taavi ni kaikai maa maaua?  
\v 7 See hai tama e heunatia ki hano ki te ttau aa e tiiake ki taavi ana tino kaikai soko ia! See hai tama e mee tana verena aa see kai naa kaikai tana tino verena naa! See hai tama hoki e roorosi naa sipsip aa see unu naa vai uu ana tino sipsip!   
\p
\v 8 Aku taratara e kauatu nei raa, nau see tautari koi ki te hakataakoto te tama. I te aa, i naa Loo Moses raa e taratara i te mee naa hoki.  
\v 9 Naa Loo Moses raa e sissii peelaa, “Kootou see saitia kootou te maaisu te purumakau raa i tana saaita e repurepu naa hua naa wit ma ki maffana naa hua raa i naa penu laatou.” E aa? Kootou e mannatu maa naa taratara nei e mee maa i TeAtua e maanatu i naa purumakau? Seai iloo!\x +  \xo 9.9 \xt Deut 25.4; 1 Tim 5.18\x*  
\v 10 A Ia e taratara raa ko taatou. Te tama e tori ma te tama ma ki vasi raa, ki mee naa heuna laaua ki lavaa laaua te kkai ki naa kaikai te verena laaua naa imuri.  
\v 11 Maaua ni hakatori naa hua laakau aitu TeAtua iloto naa hatumanava kootou. E aa? E hakallika maa maaua e kainnoo ki kaumai ni kaikai aa ma ni hekau maa maaua i kootou?\x +  \xo 9.11 \xt Rom 15.27\x*  
\v 12 Ki mee maa aaraa tama e lavaa te too naa mee laatou i kootou, kootou e mannatu maa maaua see lavaa te kaumai hoki ni mee maa maaua kootou?  
\p Tevana iaa, maaua seki hai saaita ni kainnoo atu ma ki tokonaki mai kootou. Maaua maraa e nnoho hakalavatoa koi, i maaua see fiffai maa se vana peelaa ki ppui mai i naa hakaea maaua te Lono Taukareka Christ.  
\v 13 Kootou e illoa maa naa tama e heheuna iloto te Hare Tapu raa e mee naa tuuhana laatou i naa kaikai te Hare Tapu. Aa naa tama hoki e ttuni naa manu i te olta raa e mee hoki naa tuuhana laatou i naa kaikai naa.\x +  \xo 9.13 \xt Deut 18.1\x*  
\v 14 Peelaa hoki, TeAriki ni pesi tana taratara hakamaatua maa naa tama e hakaea te Lono Taukareka raa ki tauia i naa heuna laatou.\x +  \xo 9.14 \xt Mt 10.10; Lk 10.7\x*   
\p
\v 15 Tevana iaa nau seki hai saaita ni ssee atu ma ki tokonaki mai kootou, aa nau hoki see sissii atu taku pas nei ma ki kainnoo atu ma ki kaumai ni mee maaku. Seai. Nau e maanatu maa e taukareka koi maa nau ki mate imua. Nau see hiihai maa kimuri kootou ku taratara maa nau ni kaimanako ki naa mee kootou.  
\v 16 Nau see tau te ahu maa i aa nau e hakaea te Lono Taukareka nei, i te aa i teenei ni heuna TeAtua ni kaumai kiaa nau. Nau ma ki hai haaeoina ki mee maa nau see hakaea te Lono Taukareka nei.  
\v 17 Ki mee taku tino e hiihai maa naa heuna nei e haia a nau raa, teenaa nau ma ki hiihai maa nau ki tauia. Tevana iaa teenei seai ma ni heuna aaku ni ssee soko nau, teenei ni heuna TeAtua ni kaumai kiaa nau.  
\v 18 Nau e hiahia i aa nau seai taku taavi e too. Taku taavi raa, teenaa ko taku hiahia i naa heuna TeAtua ni haia a nau nei.   
\p
\v 19 See hai tama e roorosi iaa nau, tevana iaa nau e heheuna taku tino ma se poe naa tama hakkaatoa, i aa nau e hiihai maa e tammaki iloo naa tama ki illoa maaoni i TeAtua.  
\v 20 Taku saaita e heheuna ma naa Jew raa, nau e sosorina hoki pee ko naa Jew, ki lavaa nau te huria naa manava naa tama naa ki illoa maaoni i TeAtua. Aa niaaina maa taku tino see takoto i laro naa Loo Moses raa, nau e noho pee ko naa tama e tautari ki naa loo i aku heheuna ma naa tama naa. Teenaa ki lavaa nau te huria naa manava naa tama naa ki illoa maaoni laatou i TeAtua.  
\v 21 Peelaa hoki, i taku saaita e heheuna ma naa tama teelaa seai ma ni Jew raa, nau e sosorina pee ko naa tama naa, see takkoto i laro naa Loo naa Jew. Teenaa ki huria a nau naa manava naa tama naa ki illoa i TeAtua. Te mee nei see mee maa nau see tautari ki naa loo TeAtua. Seai. Nau maaoni e tautari ki naa loo Christ.  
\v 22 Taku saaita e noho ma naa tama see haimmahi naa hakataakoto laatou i TeAtua raa, nau e mee hoki ma ko laatou, ki huria naa manava laatou ki illoa i TeAtua. Nau e hurihuri aku sosorina ki mee nau pee ko naa tama naa henua e noho ai nau ka mee naa heuna TeAtua. Nau e mee peenei ki hakasaoria ni tama i laatou i se ara peehea e takoto mai.  
\v 23 Nau e mee naa mee nei hakkaatoa ki hakatereina te Lono Taukareka, teenaa ki lave nau i naa mee e taukalleka TeAtua.   
\p
\v 24 Kootou e illoa maa e tammaki naa tama hurohuro maraa e ffuro i te haiva, tevana iaa teelaa se tama koi tokotasi i laatou naa ma ki tae imua no too naa hekau te haiva. Aa teenaa, kootou ki uu naa kauae kootou ki ttae kootou imua no too naa hekau te haiva.  
\v 25 Naa tama hakkaatoa e hurohuro raa maraa e hakamaamaa ki lavaa te toa laatou te hau e moe no mmae. Taatou iaa e ffuro ki lavaa taatou te hau see lavaa te moe no mmae.  
\v 26 Teenaa ko taku vana e tere tonu ki tae nau ki te kaha hakaoti. Nau e mee ma ko te tama e llau te patu, see taua huri ana rima.  
\v 27 Nau e taa taku haitino ki tautari tonu ki taku hiihai. Nau see hiihai maa nau e hakaea te Lono Taukareka nei, aa taku tino iaa see tae ki te kaha hakaoti.   
\c 10  
\s1 Ttiputipu naa aitu penappena  
\p
\v 1 Aku taaina ma aku kave nei. Nau e hiihai maa kootou ki hakatuu naa mannatu kootou ki te vana ni sura i naa tippuna taatou ni ttaka ma Moses imua. Laatou ni hakamarusia te aoa ka oo laatou vaaroto te moana e ttapa ma ko te ‘Red Sea’.\x + \xo 10.1 \xt Ex 13.21-22; 14.22-29\x*  
\v 2 Naa tama naa hakkaatoa ni hakaukau tapuina iloto te aoa ma te moana, i laatou e tautari vaamuri Moses.  
\v 3 Laatou katoo ni kkai te haraoa aitu tokotasi\x + \xo 10.3 \xt Ex 16.35\x*  
\v 4 ka unu te vai aitu tokotasi. Laatou ni unu i te vai tokotasi e tere iho i te hatu aitu e sasare ma laatou; aa te hatu naa ko Christ tana tino.\x + \xo 10.4 \xt Ex 17.6; Num 20.11\x*  
\v 5 Tevana iaa i te saaita naa raa, TeAtua ni see hiahia i te mahi ana i naa tama naa, teenaa ni mmate ai naa tama naa ka mmoe huri naa haitino laatou iloto mouku.\x + \xo 10.5 \xt Num 14.29-30\x*   
\p
\v 6 Naa vana nei ni ssura ki kkite taatou, aa taatou ku illoa ki see kaimannako taatou ki naa mee e hakallika pee ko naa tama naa imua.\x + \xo 10.6 \xt Num 11.4\x*  
\v 7 Taatou ki see lotu ki naa aitu penappena pee ko aaraa tama i laatou. E mee pee ko naa taratara mai te Laupepa Tapu raa peelaa, “I te saaita naa tama naa e nnoho no kkai ka unu i naa kaikai laatou e llasi raa, teenaa ko naa saaita laatou e massike no hai ki naa taffao laatou see ttonu.”\x + \xo 10.7 \xt Ex 32.6\x*  
\v 8 Taatou ki see hai huri pee ko aaraa tama i laatou imua. Laatou raa se tino rua maa toru naa simata tama ni mmate hakkaatoa i te aso tokotasi.\x + \xo 10.8 \xt Num 25.1-18\x*  
\v 9 Taatou ki see haaiteria taatou TeAriki pee ko aaraa tama i laatou imua. Naa tama naa ni kaaina naa kata raa no mmate hakkaatoa.\x + \xo 10.9 \xt Num 21.5-6\x*  
\v 10 Taatou hoki ki see taumaruu i TeAtua pee ko aaraa tama i laatou imua. Naa tama naa ni taaia te Ensol te Mate raa no mmate.\x + \xo 10.10 \xt Num 16.41-49\x*   
\p
\v 11 Naa vana nei ni ssura ki kkite aaraa tama, teenaa naa taratara nei ni sissia iloto te Laupepa Tapu raa ki hakamatakuria taatou. I te aa i taatou ku nnoho i te ssao te maarama nei ku taupiri ki seua TeAtua.   
\p
\v 12 Naa tama e mannatu maa laatou e tutu laaoi raa, laatou ki poopoo tonu ki see pakkuu laatou ki laro.  
\v 13 Te kau usu ni pakkuu atu ki kootou raa, teenaa seai ma ni usu hoou; te henua e usuhia katoo peenaa. Tevana iaa TeAtua e roorosi hakaraaoi iloo ki kootou. A Ia ma ki mmata ki see llasi naa usu naa no see ilotia kootou te tuukia. Saaita kootou e usuhia raa, a Ia ma ki kauatu naa mahi kootou ki see lavaa naa manava kootou te hurisia, teenaa te ara kootou e kauatu ki hakassao kootou.   
\p
\v 14 Aku taaina ma aku kave nei, kootou ki kaaoti te lotu ki naa aitu e penappena.  
\v 15 Nau e taratara atu i kootou ni tama e atammai. Kootou ki hakatuu ki naa manava kootou i aku taratara e kauatu nei.  
\v 16 I te saaita taatou e unu te wain i te kap taatou e too i te Kaikai TeAriki, teelaa e taratara hiahia ai taatou i TeAriki raa, teenaa ko te ttoo Christ naa e unu taatou hakapaa. Aa i te saaita taatou e ttohi te haraoa naa no kkai raa, teenaa ko te haitino Christ naa teenaa e kkai taatou hakapaa.\x + \xo 10.16 \xt Mt 26.26-28; Mk 14.22-24; Lk 22.19-20\x*  
\v 17 Taatou hakkaatoa e kkai ki te haraoa tokotasi. Niaaina maa taatou e tammaki, taatou nei e mee ma se tama tokotasi, i taatou e kkai te haraoa tokotasi naa.   
\p
\v 18 Kootou hakatuu ki te tiputipu te kanohenua Israel imua. Naa tama naa e kkai hakapaa naa pukunohi naa manu laatou e hakaara ki TeAtua i te olta.\x + \xo 10.18 \xt Lev 7.6\x*  
\v 19 Nau see mee atu maa naa kaikai e hakaara ki naa aitu penappena raa se mee e taukareka. Nau see mee atu hoki maa naa aitu penappena naa ni aitu maaoni. Seai.  
\v 20 Nau e taratara are maa naa kaikai e hakaara ma ni hakaaitu i naa olta naa tama e nnoho poouri raa, e hakaara ki naa tippua. Teenaa seai ni kaikai e hakaara ki TeAtua. Nau see hiihai maa kootou ki meemee hakapaa ma naa tippua.\x + \xo 10.20 \xt Deut 32.17 (LXX)\x*  
\v 21 Kootou see lavaa te unu i te kap TeAriki aa ma i te kap hoki naa tippua; kootou see lavaa te kkai i te teevoo TeAriki aa ma i te teevoo hoki naa tippua.  
\v 22 E aa? Taatou e fiffai ma ki haia taatou TeAriki ki manava haaeo i taatou? Taatou e mannatu maa taatou e haimahi are iaa Ia?\x + \xo 10.22 \xt Deut 32.21\x*   
\p
\v 23 Aaraa tama e hai maa taatou e ttana te ppena te kau vana hakkaatoa. Tevana iaa te kau vana hakkaatoa see lavaa te kaumai se taukareka maa taatou.\x + \xo 10.23 \xt 1 Cor 6.12\x*  
\v 24 Kootou ki see matamata koi ma ki taukalleka naa vana kootou soko kootou. Kootou ki mmata hoki ki te taukareka telaa tama.   
\p
\v 25 Naa pukunohi naa manu hakkaatoa e mmoe i naa hare kaikai raa, kootou e lavaa koi te tauia kootou no kkai. Kootou see mee te lopo taratara ka vasirisiri ma ki illoa kootou maa teelaa ni pukunohi peehea.  
\v 26 E mee pee ko naa taratara te Laupepa Tapu raa peelaa, “Te kerekere nei ma naa mee hakkaatoa e takkoto i te kerekere nei, teenaa ni mee TeAriki.”\x + \xo 10.26 \xt Ps 24.1\x*   
\p
\v 27 Ki mee kootou e arumia se tama see lotu ki tana hare ma ki kkai kootou, aa ki mee kootou e fiffai, e taukareka maa kootou ki oo no kkai ana kaikai e tuku mai maa kootou. Kootou see vasirisiri ma ki illoa kootou maa teelaa ni kaikai peehea.  
\v 28 Tevana iaa ki mee se tama e vanaatu peelaa, “Teenei ni kaikai ni hakaara ki naa aitu penappena,” teenaa kootou see kkai naa kaikai naa; kootou ki alloha i te tama e kauatu te taratara naa,  
\v 29 ki see mamannatu tammaki te tama naa.  
\p E mee te tama ma ki mee peelaa, “Ai taku tiputipu e ttana te kai te kau kaikai nei ku tuukia are te hakataakoto telaa tama?  
\v 30 Ki mee maa nau e taratara hiahia ki TeAtua i aku kaikai e kai, ko ai te tama ma ki lavaa te taratara hakallika i aku kaikai?”   
\p
\v 31 Teenaa, ni aa kootou e hai, e aa maa kootou e kkai, aa seai maa kootou e unu, kootou ki hai naa vana kootou naa ki hakanauria TeAtua.  
\v 32 Kootou ki nnoho hakaraaoi ki see tautau haaeo kootou ma naa Jew, naa tama teelaa seai ma ni Jew, aa ma naa tama e lotu i TeAtua.  
\v 33 Kootou ki tautari mai ki taku tiputipu. Nau maraa e mee ki fiaffia naa tama hakkaatoa i aku vana e mee. Nau see iloa te maanatu i taku tino taukareka; nau maraa e maanatu ki te taukareka naa tama hakkaatoa, teenaa ki ssao laatou no ora.   
\c 11  
\p
\v 1 Kootou tautari mai ki aku vana e mee, pee ko nau e tautari ki naa vana Christ.\x +  \xo 11.1 \xt 1 Cor 4.16; Phil 3.17\x*   
\s1 Ttiputipu naa haahine te lotu  
\p
\v 2 Nau e hiahia i kootou maraa e mannatu mai kiaa nau, aa kootou hoki e tautari ki aku akonaki ni kauatu ki kootou.  
\v 3 Tevana iaa nau e hiihai maa kootou ki illoa maa Christ e takoto hakamaatua i aruna naa taanata hakkaatoa. Te tanata e hai aavana raa e takoto hakamaatua i aruna tana aavana, aa TeAtua e takoto hakamaatua i aruna Christ.  
\v 4 Te tanata e uhi tana pisouru ka tuu no taku aa ka hakaea naa taratara TeAtua imua te henua e lotu raa, te tanata naa e hakanaparia a ia te Tama e noho hakamaatua iaa ia, teenaa ko Christ.  
\v 5 Aa te ffine e taku ka hakaea naa taratara TeAtua imua te henua e lotu, iaa see uhi tana pisouru raa, te ffine naa e hakanaparia a ia tana aavana. A ia e mee koi ma se ffine e tasi tana lauru no mmore hakaoti.  
\v 6 Ki mee te ffine raa see uhi tana pisouru, a ia ki tasi tana lauru ki mmore. Aa ki mee a ia e napa te tasi tana lauru, a ia ki uhi tana pisouru.  
\v 7 Te tanata raa ki see uhi tana pisouru, i te aa, te tiputipu TeAtua e takoto i te tanata. Teenaa naa mahi TeAtua e takkoto i te tanata, aa naa mahi te tanata raa e takkoto i te ffine.\x +  \xo 11.7 \xt Gen 1.26-27\x*  
\v 8 TeAtua ni see penapena te tanata raa i te haitino te ffine. Seai. Te ffine raa are ni penaa TeAtua i te haitino te tanata.  
\v 9 TeAtua ni see penapena te tanata raa ma ki tokonaki ki te ffine. Seai. A Ia ni penapena te ffine ki tokonaki ki te tanata.\x +  \xo 11.9 \xt Gen 2.18-23\x*  
\v 10 Teelaa e taukareka ai maa te ffine raa ki uhi tana pisouru ki kkite naa ensol, teenaa ki illoa laatou maa te ffine raa e takoto i laro naa mahi tana aavana.  
\v 11 Tevana iaa, i te vasi naa ora taatou e hakapaa ki TeAriki raa, te tanata raa e noho ki tokonaki ki te ffine. Peelaa hoki, te ffine raa e noho ki tokonaki ki te tanata; laaua see nnoho hakakkee ki laaua.  
\v 12 Imua raa TeAtua ni penapena te ffine i te haitino te tanata. Aa i te ssao nei, te tanata raa ku haanauria mai te ffine. Teenei ko TeAtua raa e mee naa mee hakkaatoa ki ssura.   
\p
\v 13 E aa? Kootou e mannatu maa e taukareka maa te ffine raa ki see uhi tana pisouru ka tuu no taku ki TeAtua iloto te hare lotu?  
\v 14 I te maarama nei raa, te lauru e hualloa te tanata raa, teenaa se hakanapa,  
\v 15 aa ki te ffine raa iaa, teenaa se laakei aana. Teenaa se lauru e hualloa e kauake TeAtua ki uhi tana pisouru.  
\v 16 Ki mee se tama e maanatu ma ki hakatautau maaua i te mee nei, a ia ki maanatu hakaraaoi. Teenei ko te ara koi tokotasi maatou aa ma naa tama katoo e lotu i TeAtua raa e illoa maa e tonu. See hai ara hoki.   
\s1 Te kaikai TeAriki  
\p
\v 17 Nau ku taratara atu hoki i telaa mee. Nau e mee ki taratara atu ki illoa kootou i aa nau see hiahia i te tiputipu kootou e hakasura i naa saaita kootou maraa e hakakkutu ki lotu. Te tiputipu kootou e hakasura naa e hakallika, teenaa seai se tiputipu e taukareka.  
\v 18 I te kaamata raa, nau e lono maa kootou see meemee hakapaa i naa saaita kootou e hakakkutu ki lotu. Nau see iloa maa teenei ni taratara maaoni ma seai.  
\v 19 Ki mee maa teenaa ni taratara maaoni, e taukareka hoki ki mavvae kootou, ki mattino naa tama e lotu maaoni aa ma naa tama see lotu maaoni.  
\v 20 I naa saaita kootou maraa e hakakkutu ki lotu raa, teenaa seai ko te Kaikai TeAriki naa e kkai ai kootou.  
\v 21 Kootou maraa see illoa te ttari ki aaraa tama ki kkai kootou hakapaa. Teenaa ko te vana aaraa tama i kootou e ttaka ka hiikkai, aa aaraa tama iaa ku vvare hakaoti i naa unu laatou naa vai mmara.  
\v 22 Kootou ku aa? Kootou ku see hai hare ki kkai ka unu hakaraaoi kootou? Kootou e mannatu maa te lotu TeAtua raa se mee vare kootou? Naa tama e nnoho hakaaroha raa ku nnapa i te tiputipu kootou e hakasura naa. Nau ka taratara atu peehea ki kootou? Kootou e mannatu maa nau e hakanau hakamaarie i kootou? Seai iloo!   
\p
\v 23 Nau ni too i TeAriki naa akonaki teelaa ni kauatu nau ki kootou. Teenaa, i te poo Judas ni toomai ia naa tama hakamaatua naa Jew raa no tauhia TeAriki Jesus raa, Jesus ni too te haraoa raa no taku ki TeAtua.  
\v 24 Ki oti raa, ttohi iloo te haraoa raa no mee ake ki ana disaipol, “Teenei taku haitino, e hookii atu maa kootou. Kootou too te haraoa nei no kkai, aa kootou ku hakamallona iaa nau.”  
\v 25 Peelaa hoki, i te saaita laatou ni oti te kkai raa, Jesus ni too te kap raa no mee ake peelaa, “Te kap nei ko te ara hoou TeAtua e penapena, teenaa e hakattino ki taku ttoo. Kootou unu te kap nei, aa kootou ku hakamallona iaa nau.”\x +  \xo 11.25 \xt Ex 24.6-8; Jer 31.31-34\x*   
\p
\v 26 Te mee nei e mee maa te kau saaita kootou e kkai te haraoa nei ka unu i te kap nei raa, kootou e huri ake te mate TeAriki no tae ki tana sao ma ki au.  
\v 27 Ki mee se tama e kai te haraoa nei ka unu te kap nei ma ni mee vare koi raa, te tama naa e hai hakallikaina a ia te haitino ma te ttoo TeAriki.  
\v 28 Aa teenaa, kootou ki hakattonu naa tiputtipu kootou imua kootou e kkai te haraoa raa ka unu i te kap naa.  
\v 29 I te aa, ki mee te henua e kkai vare te haraoa ka unu vare te kap nei, aa see mannatu peelaa maa teenei ko te haitino TeAriki, teenaa naa tama naa ku ssee laatou ara soko laatou ki hakatonutonu TeAtua i laatou.  
\v 30 Teenaa ko te vana te lopo tama i kootou e mmaki ka matanaennae. Aaraa tama hoki i kootou ku oti te mmate.  
\v 31 Ki mee taatou e hakatonu hakaraaoi naa tiputtipu taatou imua, teenaa taatou ma ki see takkoto i laro te hakatonu TeAtua.  
\v 32 Tevana iaa taatou e hakatonutonusia TeAtua ki see hai haaeoina taatou hakapaa ma naa tama te maarama nei.   
\p
\v 33 Aku taaina ma aku kave nei, saaita kootou e hakakkutu ki kkai te Kaikai TeAriki raa, kootou ki ttari ki kaatoa atu hakkaatoa kootou.  
\v 34 Ki mee se tama i kootou e hiikai, a ia ki kai hakaoti i tana hare, ki see hakatonutonusia kootou TeAtua i naa sosorina see ttonu kootou.  
\p Nau ma ki hakatonu atu aaraa mee i taku saaita ma ki tae atu.   
\c 12  
\s1 Naa mee e taukalleka TeAitu Tapu  
\p
\v 1 Teenei nau ku taratara atu i naa mee kootou ni sissii mai ma ki illoa kootou i naa tiputipu naa mee e taukalleka TeAitu Tapu e hookii.  
\p Aku taaina ma aku kave nei, nau e hiihai maa kootou ki illoa maaoni i naa mee naa.  
\v 2 Kootou e illoa maa te saaita kootou koi nnoho i te poouri raa, kootou ni usuhia te lopo vana ki lotu kootou ki naa aitu e mmate.  
\v 3 Nau e hiihai maa kootou ki illoa maa te tama e taka ma TeAitu Tapu raa, see lavaa te taratara haaeo i Jesus. Peelaa hoki, te tama see taka ma TeAitu Tapu raa see lavaa te taratara maa Jesus ko TeAriki.   
\p
\v 4 E takkoto te kau mee e taukalleka, tevana iaa teelaa ko TeAitu tokotasi naa e hookii naa mee naa.  
\v 5 E takkoto te kau heuna taatou ki mee, tevana iaa teelaa ko TeAriki tokotasi raa e heheuna ai taatou.  
\v 6 Te tama koi e kee i ana tihuna i naa heuna, tevana iaa teelaa ko TeAtua tokotasi naa e mee naa tama hakkaatoa ki tiffuna i naa heuna laatou naa.   
\p
\v 7 TeAtua e huri mai iloto te ora te tama i naa tiputipu TeAitu Tapu, ki tokonaki taatou ki naa tama hakkaatoa.  
\v 8 TeAitu e kauake ki te tama te akonaki ki atamai, aa ki telaa tama, TeAitu tokotasi naa e kauake te akonaki ki iloa i te kau vana.  
\v 9 TeAitu tokotasi naa hoki e kauake ki te tama te hakataakoto e haimahi, aa ki telaa tama, TeAitu naa e kauake naa mahi ki hakamasike naa maki.  
\v 10 TeAitu e kauake ki te tama naa mahi ki huri ake naa mahi TeAtua; ki telaa tama, naa mahi ki hakaea naa taratara TeAtua; ki telaa tama, naa mahi ki ilotia naa vana aitu maaoni aa ma naa vana hakalellesi; ki telaa tama, naa mahi ki taratara ki naa taratara e kkee, aa ki telaa tama a Ia e kauake naa mahi ki huri ake te hakataakoto naa taratara naa.  
\v 11 TeAitu Tapu tokotasi nei e huri mai naa vana nei hakkaatoa ki taatou. Naa mahi nei e vaaea mai TeAtua i tana hiihai, teenaa te tama koi e kee ana mahi.\x +  \xo 12.11 \xt Rom 12.6-8\x*   
\s1 Te haitino Jesus Christ  
\p
\v 12 Te haitino te tama e mee te lopo tamaa kina e kkee i naa heheuna laatou. Niaaina maa te haitino naa e mee te lopo tamaa kina raa, teenaa se haitino koi tokotasi. Teenaa te tino tama Christ e tiputipu peenaa.\x +  \xo 12.12 \xt Rom 12.4-5\x*  
\v 13 Niaaina maa koe se Jew aa seai maa koe seai se Jew; niaaina maa koe se poe aa seai maa koe seai se poe, taatou ni hakaukau tapuina TeAitu tokotasi ki ttaka taatou maa se haitino tokotasi. Teenaa TeAtua ni kaumai Ia TeAitu raa ki takoto iloto naa hatumanava taatou hakkaatoa.   
\p
\v 14 Taatou e illoa maa te haitino te tama see mee tana kina tokotasi koi. Seai. Te lopo tamaa kina e heheuna hakapaa ma se haitino tokotasi.  
\v 15 Ki mee maa te tapuvae raa e taratara peelaa, “Nau seai se kina i te haitino i aa nau seai se rima.” Niaaina maa ia e taratara peenei, a ia e takoto koi ma se kina te haitino.  
\v 16 Aa ki mee maa te kautarina raa e taratara peelaa, “Nau seai se kina i te haitino, i aa nau seai se karamata.” Niaaina maa ia e taratara peenei, a ia e takoto koi ma se kina te haitino te tama.  
\v 17 Ki mee te haitino raa e heheuna koi ki ana karamata, a ia ma ki lono peehea? Aa ki mee maa te haitino raa e heheuna koi ki ana kautarina, a ia ma ki sunu peehea?  
\v 18 TeAtua ni see penapena te haitino te tama ki tipu peenaa. Seai. Te lopo tamaa kina hakkaatoa i naa haitino taatou ni penaa TeAtua no hakapaaria ki hanotonu ma tana hiihai.  
\v 19 Te haitino raa e moe see kaatoa ki mee teelaa se kina koi tokotasi te haitino naa e takoto.  
\v 20 E takoto peenei raa, teelaa ni tamaa kina e tammaki, iaa teelaa se haitino koi tokotasi.   
\p
\v 21 Aa teenaa, te karamata raa see lavaa te mee ake ki te rima raa peelaa, “Koe see tau te tokonaki mai kiaa nau!” Peelaa hoki, te pisouru raa see lavaa te mee ake ki naa vae peelaa, “Koorua see tau te tokonaki mai kiaa nau!”  
\v 22 Tevana iaa, naa tamaa kina te haitino teelaa e mee taatou maa see haimmahi raa, teenaa ko naa kina e tokonaki maaoni iloo ki te haitino.  
\v 23 Naa tamaa kina taatou e mannatu maa see hai vana e taunai raa, teenaa ko naa tamaa kina taatou e mmata ake hakaraaoi iloo; aa naa tamaa kina te haitino teelaa e mmata hakallika raa, taatou e uuhia hakaraaoina iloo taatou.  
\v 24 Tevana iaa e mee aaraa tamaa kina te haitino e tiiake taatou ki takkoto peenaa, i laatou e mmata taukalleka. TeAtua tana tino ni hakapaaria a Ia te haitino raa ki hakanauria naa tamaa kina teelaa ni see ilotia maa ni kina.  
\v 25 Aa teenaa, te haitino raa see vaevae. Naa tamaa kina te haitino raa ki heheuna hakapaa ka anaana ki laatou soko laatou.  
\v 26 Ki mee se tamaa kina tokotasi i te haitino e hakallono isu, naa tamaa kina raa hakkaatoa ma ki hakallono isu. Aa ki mee se tamaa kina e hakanauria, naa tamaa kina hakkaatoa hoki ma ki fiaffia hakapaa.   
\p
\v 27 Kootou naa katoo e mee ma ko te haitino Christ, te tama koi e mee ma se tamaa kina i te haitino naa.  
\v 28 TeAtua ku oti te hakanoho ana tama ki haia ana heuna. Teenaa, te heuna mua raa, a Ia ni hakanoho naa tama ma ni aposol. Te heuna imuri raa, a Ia ni hakanoho aaraa tama ma ni purepure aana, aa imuri hoki, naa tisa. Kimuri raa, naa tama e huri ake naa mahi TeAtua, naa tama e hakamasike naa maki, naa tama e tokonaki ki aaraa tama, aa naa tama e taratara ki naa taratara e kkee.\x +  \xo 12.28 \xt Eph 4.11\x*  
\v 29 See mee maa laatou katoo e heheuna ma ni aposol, naa purepure TeAtua, naa tisa. See mee maa naa tama katoo e lavaa te huri ake naa mahi TeAtua.  
\v 30 See mee maa laatou katoo e lavaa te hakamasike naa maki, aa maa laatou katoo e taratara ki naa taratara e kkee, aa seai maa laatou katoo e illoa te hakataakoto naa taratara naa.  
\v 31 Tevana iaa kootou ki oti manava ki tauhia kootou naa mee hakamaatua iloo TeAtua e hookii naa.  
\p Teenei nau ku hakaari atu te ara e taukareka kootou ki tautari.   
\c 13  
\s1 Ttiputipu te laaoi  
\p
\v 1 Niaaina maa nau e llau te taratara naa taratara hakkaatoa te maarama nei aa ma naa taratara naa ensol, tevana iaa ki mee maa nau see manava laaoi i telaa tama, aku taratara naa ni taratara vare koi, e mee pee ko naa ttani huri te peeloo e likittia.  
\v 2 Niaaina maa nau e hakaea naa taratara TeAtua ka iloa nau i te lopo vana TeAtua e ffuu; niaaina maa nau e haimahi taku hakataakoto, e tau te nneke naa mouna e llasi no hakatuu ki telaa kina, tevana iaa ki mee maa nau see manava laaoi i telaa tama, nau se tamavare koi.\x + \xo 13.2 \xt Mt 17.20; 21.21; Mk 11.23\x*  
\v 3 Niaaina maa nau e vaevae aku hekau raa hakkaatoa ki naa tama e nnoho hakaaroha, aa maa nau e tiiake taku haitino ki tuunia; ki mee maa nau see manava laaoi i telaa tama, nau ma ki seai taku vana e taukareka ma ki too i aku vana e mee naa.   
\p
\v 4 Te tama e manava laaoi raa see iloa te lotoloto nauhie. A ia see manava haaeo i telaa tama, aa see ahu kiaa ia.  
\v 5 Te tama naa see iloa te sosorina tipua ki telaa tama. A ia see maanatu ki tana taukareka soko ia, aa e taka seemuu. A ia see iloa te tuku haaeo i aaraa tama ki loto tana manava.  
\v 6 Te tama e manava laaoi maaoni raa see hiahia i naa vana see ttonu. A ia e hiahia are i naa vana e ttonu maaoni.  
\v 7 Te tama e manava laaoi raa see lavaa te tiiake ia te tiputipu naa. A ia see lavaa te tiiake tana hakataakoto i TeAtua, e taaohi manava peenaa ki TeAtua, aa niaaina maa ni vana peehea e pakkuu atu kiaa ia raa, a ia e lavatoa te noho seemuu koi.   
\p
\v 8 Ttiputipu te laaoi nei see lavaa te hakaoti mai. Naa mahi ki hakaea naa taratara TeAtua raa ma ki hakaoti mai imuri. Te taratara ki naa taratara e kkee raa hoki ma ki hakaoti mai. Te atamai naa tama hakkaatoa i te maarama nei ma ki hakaoti mai hoki.  
\v 9 I te aa, naa illoa taatou ma naa taratara aitu taatou e hakaea raa, naa mee naa see kaatoa mai ki taatou.  
\v 10 Ssao te mee e kaatoa raa e tae mai raa, te mee see kaatoa nei ma ki seai.   
\p
\v 11 Taku sao ni tamariki raa, aku taratara, aku tiputipu, aa ma taku hakataakoto e mee koi ma ko naa tiputipu te tamariki koi punaamea. Aa teenei nau ku matua raa, te tiputipu te tamariki raa ku tiiake nau.  
\v 12 Ssao nei taatou seki illoa hakaraaoi i naa tiputipu TeAtua. Te mee taatou e kkite i te ssao nei e mee ma se mee e tuu nnehu iloto te kalas. Kimuri taatou ma ki kkite hakaraaoi i naa karamata TeAtua. I te saaita nei raa, nau see iloa hakaraaoi i TeAtua. Kimuri nau ma ki iloa hakaraaoi iloo iaa Ia, e mee pee ko naa iloa hakaraaoi iloo TeAtua iaa nau.   
\p
\v 13 I te saaita nei iaa, naa tiputipu e toru nei ma ki takkoto hakaoti: Teenaa ko te hakataakoto tonu, te noho hakalavatoa ka ttari, aa te manava laaoi. I naa tiputipu e toru nei raa, te manava laaoi raa e takoto i aruna.   
\c 14  
\s1 Ttiputipu aaraa mahi TeAitu  
\p
\v 1 Kootou ki ttaka ma te manava laaoi, aa kootou ku kkana ki tauhia kootou naa mahi taukalleka TeAitu. Naa mahi hakamau ki tauhia kootou raa, teenaa ko naa mahi ki hakaea naa taratara TeAtua.  
\v 2 Naa tama e taratara ki naa taratara e kkee raa see taratara ki aaraa tama, laatou e taratara tonu ki TeAtua. See hai tama e iloa i naa taratara laatou e hai naa. Naa tama naa e tauria TeAitu ki tarataraina laatou naa taratara TeAtua teelaa see ilotia.  
\v 3 Naa tama e hakaea naa taratara TeAtua raa iaa e taratara tonu ki te henua no tokonaki atu ki laatou, ki hakatipuina naa hakatina naa tama naa, aa ki saapai atu ki naa ora laatou.  
\v 4 Naa tama e taratara ki naa taratara e kkee raa e tokonaki koi ki laatou soko laatou. Naa tama e hakaea naa taratara TeAtua iaa e tokonaki ki naa tama te lotu hakkaatoa.   
\p
\v 5 Nau e hiihai maa kootou hakkaatoa ki taratara ki naa taratara e kkee, tevana iaa nau e maanatu maa e taukareka are ki mee maa kootou ki hakaea naa taratara TeAtua. Ki mee se tama e taratara ki naa taratara e kkee, e taukareka maa telaa tama ki huri naa taratara naa ki te taratara kootou e llono. Kootou ki mee peenaa ki lavaa kootou te tokonaki ki kootou hakkaatoa. Aa ki mee see hai tama e noho ki huria naa taratara naa, e taukareka maa kootou ki hakaea koi naa taratara TeAtua.   
\p
\v 6 Aku taaina ma aku kave nei, taku saaita ma ki hanatu ki kootou raa, se aa e taukareka ki mee maa nau e taratara atu ki te taratara kootou see illoa? Seai iloo! Aa ki mee nau e hakaea atu naa taratara TeAtua ni kaumai kiaa nau ka taratara hoki nau i tana atamai, aa maa nau e hakaea ana taratara aitu ka kauatu ana akonaki raa, teenaa nau e tokonaki maaoni ki kootou.   
\p
\v 7 Hakatuu ki naa manava kootou i naa mee e hakatanitani pee ko naa poronu ma naa ukulele. Ki mee se tama see llau e hakatani mai naa mee naa raa, naa mee naa ma ki ttani huri koi. Taatou ma ki illoa ma se mako peehea te tama raa e hakatani?  
\v 8 Ki mee te tama e iriiri te puu raa see iri hakaraaoi te puu, taatou ma ki illoa peehea maa te ttau raa ku tae mai?  
\v 9 Peelaa hoki, e hai tama peehea ma ki illoa i naa taratara kootou, ki mee maa kootou e taratara ki naa taratara e kkee? Teenaa naa taratara kootou naa ni taratara matani koi!  
\v 10 E takkoto te kau taratara hakkaatoa i te maarama nei, tevana iaa see hai taratara e mee maa seai tana hakataakoto.  
\v 11 Ki mee nau see iloa i naa taratara e kaumai aaraa tama raa, naa tama naa ma ki mannatu maa nau se horau, aa nau hoki ma ki maanatu maa laatou ni horau.  
\v 12 I kootou e fiffai ma ki tauhia kootou naa mahi TeAitu raa, kootou ki hakamakkii ki heheunatia kootou naa mahi e lavaa te hakatipu te lotu.   
\p
\v 13 Te tama e taratara ki naa taratara e kkee raa, a ia ki taku ki TeAtua ki kauake naa mahi ki huri ake te hakataakoto naa taratara naa.  
\v 14 Ki mee nau e taku ki naa taratara e kkee, taku mouri e taku; taku hakataakoto iaa see iloa.  
\v 15 Nau ka mee peehea? Taku mouri ma ki taku, tevana iaa nau ma ki taku hoki ma taku hakataakoto. Taku mouri ma ki huahua, tevana iaa nau ma ki huahua hoki ma taku hakataakoto.  
\v 16 Ki mee too mouri koi e taku ka taratara hiahia i TeAtua, naa tamavare e lotu hakapaa kootou naa ma ki nnuu atu no mee maa, “Amen” ki oo taku naa peehea? Teenaa i laatou ma ki see illoa maa koe e taratara maa e aa.  
\v 17 Niaaina maa koe e taku ka taratara hiahia hakaraaoi iloo i TeAtua raa, aaraa tama see tokonakina a koe.   
\p
\v 18 Nau e hiahia i TeAtua i aa nau maraa e taratara ki naa taratara e kkee i te kau saaita. See hai tama i kootou e tae kiaa nau i te mee nei.  
\v 19 Tevana iaa iloto te lotu raa, nau e hiihai are maa nau ki pesi ni puku taratara maaku e rima teelaa e ilotia, ki tokonaki ki aaraa tama. Te mee naa e taukareka are maa nau e kauake ni puku taratara e sinahuru simata i naa taratara e kkee.   
\p
\v 20 Aku taaina ma aku kave nei. Kootou ki see sosorina pee ko naa tamalliki i naa hakataakoto kootou. I te vasi te tiputipu e hakallika raa, kootou ki mee ma ni tamalliki seki illoa te tiputipu naa, tevana iaa kootou ki mee ma ni tama ku mattua i naa hakataakoto kootou.  
\v 21 I te Laupepa Tapu raa e sissii maa,  
\q1 “Naa tama e taratara ki naa taratara e kkee raa ma ki kauake aku taratara raa ki naa tama taku kanohenua, teenei TeAtua e mee peenei.  
\q1 Nau ma ki taratara mai i naa maaisu naa horau, tevana iaa naa tama taku kanohenua raa ma ki see hakannoo kiaa nau.”\x +  \xo 14.21 \xt Is 28.11-12\x*   
\m
\v 22 Aa kootou nei ku illoa, te taratara ki naa taratara e kkee raa, teenaa se hakailoa TeAtua ki naa tama see lotu, seai ko naa tama e lotu. Aa te hakaea naa taratara TeAtua raa iaa, teenaa se hakailoa TeAtua ki naa tama e lotu, seai ko naa tama see lotu.   
\p
\v 23 Ki mee maa te lotu raa katoo e hakakkutu hakapaa no massike naa tama naa hakkaatoa no taratara ki naa taratara e kkee, aa ki mee ni tamavare see lotu e uru atu, naa tama naa ma ki see vana maa kootou katoo ku vvare?  
\v 24 Aa ki mee kootou hakkaatoa e hakaea naa taratara TeAtua i te saaita naa tamavare see lotu raa e uru atu raa, naa tama naa ma ki illoa maa laatou ni tama haisara i naa taratara laatou e llono.  
\v 25 Naa hakataakoto laatou e huu naa ma ki hakassaaina ki te maarama, aa teenaa laatou ma ki ttuu ki naa turi laatou no lotu ki TeAtua, ka taratara peelaa, “Ni maaoni, TeAtua e noho ma kootou i te kina nei.”   
\s1 Te tiputipu ki hakasura iloto te lotu  
\p
\v 26 Aku taaina ma aku kave nei. Nau e taratara raa ko te mee nei: Saaita kootou e hakakkutu ki lotu raa, e mee te tama ma ki hua tana mako te lotu, telaa tama iaa e mee te taratara akonaki, aa telaa tama e mee te taratara e kauake TeAtua, aa telaa tama e taratara ki naa taratara e kkee, aa e mee telaa tama ma ki huri ake te hakataakoto naa taratara naa. Naa mee naa hakkaatoa e ssura ki tokonaki ki te lotu.  
\v 27 Ki mee maa se tama e mee ki taratara ki naa taratara e kkee, se takarua ma te takatoru ki taratara, te tama imuri telaa tama, aa telaa tama ki huri ake te hakataakoto naa taratara naa.  
\v 28 Tevana iaa ki mee maa see hai tama e noho ki huri ake te hakataakoto naa taratara naa, te tama e taratara ki naa taratara e kkee raa ki noho seemuu no taratara kiaa ia soko ia ma TeAtua.  
\v 29 Te takarua ma te takatoru i naa tama ni kauake naa taratara TeAtua raa ki taratara, aa aaraa tama iaa ki hakatonutonu naa taratara laatou naa.  
\v 30 Aa ki mee maa se tama e noho i laatou e kauake tana taratara TeAtua ki tarataraina, te tama ni tuu no taratara raa ki mmosi ana taratara.  
\v 31 Kootou katoo e lavaa te hakaea naa taratara TeAtua, te tama imuri telaa tama, ki akoako kootou hakkaatoa, aa ki saapai kootou ki kootou.  
\v 32 Te tama e hakaea naa taratara TeAtua raa ki lavaa te roorosi hakaraaoi ki naa mahi TeAitu naa,  
\v 33 i te aa i TeAtua see hiihai maa taatou e lotu huri; a Ia e hiihai maa taatou ki meemee hakapaa aa taatou ku lotu hakaraaoi.  
\p E mee pee ko iloto naa kuturana katoo naa tama TeAtua raa,  
\v 34 naa haahine raa ki nnoho seemuu i te saaita e lotu. Laatou see lavaa te mee ni taratara maa laatou. Naa Loo Moses raa e mee hoki maa laatou ki hakannoo ki naa tama hakamaatua te lotu.  
\v 35 Ki mee maa laatou e fiffai maa laatou e illoa i se mee, laatou ki vasiri ki naa aavana laatou raa i te saaita laatou e ttae ki naa hare laatou. Teenaa se vana hakanapa maa te ffine e tuu no taratara iloto te lotu.   
\p
\v 36 Kootou e mannatu maa naa taratara TeAtua raa ni kaamata mai i kootou? Seai! Kootou e mannatu maa naa taratara TeAtua raa ni kaumai ma ki kauatu koi ki kootou soko kootou? Seai hoki!  
\v 37 Ki mee maa se tama e hai maa ia ko te pure TeAtua, aa maa ia e taka ma naa mahi TeAitu Tapu, te tama naa ki iloa maa aku taratara e sissii atu nei ko te taratara hakamaatua TeAriki.  
\v 38 Ki mee maa ia see hakannoo mai ki te taratara nei, kootou see hakannoo kiaa ia.   
\p
\v 39 Aa teenaa, aku taaina ma aku kave nei, kootou ki oti manava ki hakaea kootou naa taratara TeAtua, tevana iaa kootou see puuia kootou te taratara ki naa taratara e kkee.  
\v 40 Naa mee hakkaatoa ki heheunatia i te ara maaoni aa i te ara e tonu.   
\c 15  
\s1 Te masike ana Christ i te mate  
\p
\v 1 Aku taaina ma aku kave nei. Nau e hiihai maa kootou ki mannatu i te Lono Taukareka ni hakaea atu nau, teelaa ni toa kootou aa teelaa e taaohi manava ai kootou.  
\v 2 Teenaa ko te Lono Taukareka ni hakaea atu nau ki kootou. Kootou ma ki hakassaoria te Lono Taukareka nei, ki mee naa taratara nei e tauhia kootou ki mau, aa ki mee seai raa, kootou naa ni lotu vare koi.   
\p
\v 3 Nau ni hakaea atu ki kootou aku taratara ni too i TeAtua, i teenaa ni taratara hakamaatua iloo. Naa taratara naa e mee peelaa: Christ ni mate ki uiia naa haisara taatou, e mee pee ko naa taratara te Laupepa Tapu.\x +  \xo 15.3 \xt Is 53.5-12\x*  
\v 4 A Ia ni tanumia aa ni hakamasikeria no ora imuri naa aso e toru, e mee pee ko naa taratara te Laupepa Tapu.\x +  \xo 15.4 \xt Ps 16.8-10; Mt 12.40; Acts 2.24-32\x*  
\v 5 A Ia ni hakasura ki Peter, aa ki oti raa hakasura iloo Ia ki tana taka sinahuru maa ttakarua aposol.\x +  \xo 15.5 \xt Mt 28.16-17; Mk 16.14; Lk 24.34,36; Jn 20.19\x*  
\v 6 Kimuri raa, hakasura iloo Ia i te saaita tokotasi ki naa tama e ttoe i te rima naa rau i naa tama e tautari kiaa Ia. Te mahi ana naa tama naa koi ora i te saaita nei, aaraa tama iaa ku oti te mmate.  
\v 7 Ki oti raa, hakasura iloo Ia ki James, araa hakasura iloo Ia ki ana aposol raa hakkaatoa.   
\p
\v 8 Nau nei ko te tama ni hakasura mai a Ia hakamuri hakaoti, niaaina maa nau e mee ma se tamariki e irikina i taku saaita ni haanauria mai.\x +  \xo 15.8 \xt Acts 9.3-6\x*  
\v 9 I te aa i aa nau nei e taka i laro hakaoti naa aposol hakkaatoa. Nau see tau te heheuna ma se aposol, i aa nau ni mee pakavaina a nau naa tama te lotu TeAtua.\x +  \xo 15.9 \xt Acts 8.3\x*  
\v 10 Tevana iaa TeAtua ni aroha iaa nau, teenei e tiputipu ai nau peenei. A Ia ni see aroha vare iaa nau; aku heuna nei e llasi are i naa heuna aaraa tama, tevana iaa nau see heheuna ki aku tino mahi; te laaoi TeAtua e heheuna iaa nau.  
\v 11 Niaaina maa teelaa ko nau raa ni hakaea atu, aa seai maa teelaa ko aaraa tama raa ni hakaea atu, teenei ko naa taratara maatou hakkaatoa e hakaea, aa teenei ko naa taratara ni toa kootou.   
\s1 Taatou ma ki massike ma te ora maaoni  
\p
\v 12 Ki mee maa maatou ni hakaea atu maa Christ ni hakamasikeria i te mate, peehea naa taratara aaraa tama i kootou maa naa tama e mmate raa ma ki see hakamasikeria i te mate?  
\v 13 Ki mee maa naa tama naa e taratara maaoni raa, teenaa e mee maa Christ ni see hakamasikeria i te mate hoki.  
\v 14 Aa ki mee maa Christ ni see hakamasikeria maaoni raa, teenaa maatou see hai taratara ki hakaea atu, aa kootou see hai mee ki hakattina.  
\v 15 Maatou nei hoki ku tarataraina maa maatou ni tama e taratara kailallao i TeAtua, i maatou ni hakaea atu maa Christ ni hakamasikeria TeAtua.  
\v 16 Ki mee maa naa tama ni mmate raa see hakamassikeria, teenaa e mee maa Christ hoki ni see hakamasikeria.  
\v 17 Aa ki mee Christ ni see hakamasikeria raa, kootou naa ni lotu vare koi ki te tama koi moe ka mate. Kootou naa koi nnoho ma naa haisara kootou.  
\v 18 Te mee naa hoki ma ki mee ma naa tama e illoa i Christ aa ku oti te mmate raa ku mmate hakaoti.  
\v 19 Ki mee maa taatou e hakatina maa Christ e tokonaki koi ki taatou i te saaita taatou e nnoho i te maarama nei raa, taatou nei ko naa tama are e ttaka hakaaroha i naa tama hakkaatoa i te maarama nei.   
\p
\v 20 Tevana iaa te taratara maaoni raa e mee maa Christ ni hakamasikeria TeAtua i te mate, ki hakailoa mai ki taatou maa naa tama ku oti te mmate raa ma ki haka massikeria hoki a Ia.  
\v 21 Te mate raa ni sura mai i te vana te tama tokotasi ni mee, peelaa hoki naa tama e mmate raa e hakamassikeria i te vana telaa tama e mee.  
\v 22 Te henua katoo e mmate i naa ora laatou e hakauu ki Adam, peelaa hoki te henua katoo ma ki haka massikeria no ora, i naa ora laatou e hakauu ki Christ.  
\v 23 Naa tama katoo e takkoto naa sao laatou e tukua ki haka massikeria: Christ ni hakamasikeria imua, aa tana sao ma ki ahemai raa, naa tama hakkaatoa e tautari kiaa Ia raa ma ki haka massikeria hoki.  
\v 24 Aa teenaa te hakaoti ana naa mee hakkaatoa raa ku tae mai; Christ ma ki hetaa no lavaa a Ia naa tuku, naa hakamau, aa ma naa aitu haimahi te maarama nei, aa ma ki hookii ake te Nohorana raa ki TeAtua Tamana.  
\v 25 I te aa, i Christ ki noho hakamaatua ki tae ki te saaita TeAtua ku oti te taaia a Ia hakkaatoa naa tama e tautau haaeo ma Ia raa no tukua i laro naa tapuvae te tama naa.\x +  \xo 15.25 \xt Ps 110.1\x*  
\v 26 Naa mahi hakaoti ma ki seua raa ko naa mahi te mate.  
\v 27 I te aa, i te Laupepa Tapu raa e mee maa, “Naa mee hakkaatoa ni tukua TeAtua i laro ana tapuvae.” Taatou iaa e illoa maa te taratara e mee maa, “naa mee hakkaatoa” raa, see mee i TeAtua, te tama e tukua a Ia naa mee hakkaatoa ki takkoto i laro Christ.\x +  \xo 15.27 \xt Ps 8.6\x*  
\v 28 Tevana iaa i te saaita naa mee hakkaatoa raa ku oti te tukua ki takkoto i laro te roorosi Christ raa, teenaa a Ia tana tino, te Tama TeAtua, ma ki hakanoho soko Ia i laro TeAtua, te tama ni tuku naa mee hakkaatoa i laro aana, aa teenaa TeAtua ma ki noho hakamaatua i naa mee hakkaatoa.   
\p
\v 29 Ki mee maa naa tama ku oti te mmate raa see lavaa te massike mai i te mate, ai teelaa se ara peehea aaraa tama e hakaukau tapu ma ki tokonaki laatou ki naa tama ku oti te mmate? Se aa laatou e mannatu ma ki mee? Ki mee maa teenaa se vana maaoni pee ko naa taratara aaraa tama maa te mate raa ma ki see hakamasikeria no ora, ai aaraa tama iaa e hakaukau tapuria ki tokonaki laatou ki naa tama ku oti te mmate?  
\v 30 Ki mee maa naa tama e mate raa ma ki see hakamassikeria, ai maatou ku hakauru are ki te kau haaeo ki tauppiri maatou ki mmate i te kau saaita?  
\v 31 Aku taaina ma aku kave nei. Nau e taupiri ki mate i naa aso hakkaatoa! Nau e taratara atu naa mee nei i aa nau e hiahia i kootou, i naa ora taatou e hakauu ki Jesus Christ, TeAriki taatou.  
\v 32 Ki mee maa nau ni hetaa vare koi ma naa tama e haia ma ni “manu vao kaittama” i te kina nei, i Epises, i taku tino hiihai, se aa nau ni too i taku vana ni mee naa? Aa ki mee maa naa tama e mmate raa ma ki see hakamassikeria, teenaa, taatou ku tau koi maa te taratara e mee peelaa, “Taatou ki kkai ka unu hakaoti, i taiao taatou ku mmate.”\x +  \xo 15.32 \xt Is 22.13\x*   
\p
\v 33 Kootou mmata ki see hakarereesia kootou. “Naa sosorina taukalleka kootou naa e lavaa te huria i naa tama e hakallika e ttaka ma kootou.”  
\v 34 Kootou ki tiiake naa sosorina haisara kootou, aa kootou ku ahe no mannatu hakaraaoi. Nau ku taratara atu te mee nei ki nnapa kootou: Aaraa tama i kootou seki illoa iloo i TeAtua.   
\s1 Te haitino e hakamasikeria i te mate  
\p
\v 35 E mee te tama ma ki vasirisiri peelaa, “Naa tama ku oti te mmate raa ma ki hakamassikeria peehea? Ni haitino peehea ma ki massike ma naa tama naa?”  
\v 36 Teenaa ni taratara vvare koi! Kootou e illoa maa te hua laakau e toria raa see lavaa te somo i te saaita naa koi. Ki mee maa te hua laakau naa see moe iloto te kerekere raa ki para imua, te laakau naa see lavaa te somo are.  
\v 37 Te laakau ku oti te somo no lasi raa see hakaranatia kootou no toria ma ki somo hoki. Seai. Kootou e toria are kootou naa hua te laakau naa.  
\v 38 Saaita te hua laakau naa e somo raa, teelaa ko TeAtua raa e penapena naa tiputipu te laakau e somo ake naa, te laakau koi e kee ana tiputipu.   
\p
\v 39 Aa naa haitino naa mee katoo e ora raa seai ko te haitino tokotasi. Naa tama raa e mee naa haitino e tiputtipu ki te tiputipu tokotasi; naa manu raa e kkee; naa manu lellee raa e kkee, aa naa ika raa hoki e kkee.   
\p
\v 40 Teelaa hoki e mee naa haitino te lani aa ma naa haitino te kerekere. Te hakasoro mmata naa haitino te lani e kee ma te hakasoro mmata naa haitino te kerekere.  
\v 41 Te laa raa e mee tana tino tiputipu hakasoro mmata, te marama raa telaa tiputipu hakasoro mmata, aa naa hetuu raa e kkee naa hakasoro mmata laatou; aa i loto iloo naa hetuu naa raa, naa hetuu e kkee hoki naa hakasoro mmata laatou.   
\p
\v 42 Teenaa te tiputipu ma ki sura i naa tama e mmate e hakamassikeria no ora. Saaita te haitino te tama e tanumia raa, teenaa se haitino e moe no para; tana saaita e hakamasikeria raa, te haitino naa ma ki takoto mata ora peenaa.  
\v 43 I tana tanumia ana raa, te haitino naa e tiputipu hakallika ka matanaenae, aa tana saaita e hakamasikeria raa, te haitino naa ma ki hakasoro mmata ka mata ora.  
\v 44 I tana tanu mia ana raa, teenaa se haitino te maarama nei, aa i tana saaita e hakamasikeria raa, teenaa se haitino e hakaoratia TeAitu. Ki mee maa e mee te haitino te maarama nei, teenaa e mee hoki te haitino aitu.  
\v 45 Te Laupepa Tapu raa e taratara peelaa, “TeAtua ni penapena te tama mua raa no kauake tana ora, tana inoa ko Adam”, tevana iaa te Adam hakamuri raa ko TeAitu hakaora tama.\x +  \xo 15.45 \xt Gen 2.7\x*  
\v 46 Teelaa seai ko te haitino aitu raa ni hakasura mai imua, teelaa ko te haitino te maarama nei are, aa ki oti raa te haitino aitu.  
\v 47 Te Adam mua, te tama ni penaa ki te kerekere, se tama te maarama nei. Te Adam hakamuri raa iaa, teenaa se tama ni sura mai i te lani.  
\v 48 Naa tama te maarama nei e ttaka ma te tiputipu te tama ni penaa ki te kerekere. Naa tama te lani raa iaa e ttaka ma te tiputipu te tama ni sura mai i te lani.  
\v 49 Taatou e ttaka ma te tiputipu te tama ni penaa ki te kerekere, peelaa hoki taatou ma ki ttaka ma te tiputipu te Tama te lani.   
\p
\v 50 Aku taaina ma aku kave nei. Nau e taratara raa ko te mee nei: Te mee e sura mai i te pukunohi aa ma i te ttoo raa see lavaa te noho i te Nohorana TeAtua, aa te haitino e moe no para raa see lavaa te too te ora e ora hakaoti.   
\p
\v 51 Kootou hakannoo mai ki kauatu nau te taratara huu nei: Taatou ma ki see mmate hakkaatoa, tevana iaa i te saaita te puu hakaoti e tani raa, taatou ma ki ffuri no kkee.  
\v 52 Naa tinotama taatou ma ki hakateki no ffuri, ma ki vave ma ko naa kkemo te karamata. Ssao te puu hakaoti e tani raa, naa tama ni mmate raa ma ki haka massikeria, aa laatou ma ki see lavaa hakaoti te mmate. Taatou hoki, naa tama koi ora, ma ki hurisia no kkee.\x +  \xo 15.52 \xt 1 Thes 4.15-17\x*  
\v 53 I te aa, i te mee e moe no para raa ki hurisia ki takoto ka ora peenaa; te mee ma ki mate raa ki hurisia ki takoto see mate.  
\v 54 Teenaa, i te saaita te vana nei ku sura, aa te mee e moe no para raa ku oti te huri no takoto ka ora raa, teenaa naa taratara te Laupepa Tapu raa ma ki ttino. Teenaa ko naa taratara e mee maa, “Te mate raa ku see haimahi i aruna taatou! Ana mahi ku oti hakaoti!”\x +  \xo 15.54 \xt Is 25.8\x*   
\q1
\v 55 “Te mate nei, teehea oo mahi e laka i aruna naa mahi maatou?  
\q1 Te mate nei, teehea oo mahi e mee ki hakallono isu maatou?”\x +  \xo 15.55 \xt Hos 13.14 (LXX)\x*   
\p
\v 56 Te mate raa e kauake ana mahi te haisara ki haia te tama ki hakallono isu, aa te haisara raa e kauake ana mahi naa Loo Moses.  
\v 57 Tevana iaa taatou ki fiaffia i TeAtua, i taatou e tokonakina mai TeAriki Jesus Christ, ki lavaa taatou te hakahiti vaaruna te mate ma naa haisara taatou.   
\p
\v 58 Aku taaina ma aku kave nei. Kootou ki taaohi manava i TeAtua. Kootou e illoa maa naa heuna TeAriki e haia kootou naa seai ni heuna vare. Kootou ki heheuna hakappuru ki lavaa kootou naa heuna TeAriki.   
\c 16  
\s1 Paul e taratara i naa mane  
\p
\v 1 Teenei nau ku taratara atu i naa mee kootou ni sissii mai i naa mane kootou e ssiko ki tokonaki ki naa tama TeAtua i Judea. Kootou tautari ki taku vana ni mee ake ki naa tama naa lotu i Galesia ki mee.\x +  \xo 16.1 \xt Rom 15.25-26\x*  
\v 2 I naa Hakamarolloo katoo, kootou, te tama koi ki ffana no tuku hakavasi ni mane maana, e hano koi ma tana kooina e vana ia maa e tau i ana mane i tana heuna, ki see mee maa kootou ki ffuri no ssiko mane i taku saaita e hanatu.  
\v 3 Taku saaita e tae atu raa, kootou ku tuku ni tama maa kootou ki too naa mane kootou naa ki Jerusalem. Nau ma ki kauake naa pas laatou ki oo ma laatou.  
\v 4 Aa ki mee maa nau ki hano hoki ma laatou, nau e lavaa te oo maatou hakapaa.   
\s1 Te maanatu Paul  
\p
\v 5 Nau ma ki hakataka mai i naa matakaaina vaaroto Masedonia imua, kimuri are nau ku hanatu no mmata i kootou.\x +  \xo 16.5 \xt Acts 19.21\x*  
\v 6 Nau e maatino i aku noho hakamaarie ma kootou, i aa nau e maanatu ma ki noho nau ma kootou i te ssao te saumakallii e lasi, aa teenaa kootou ku lavaa te tokonaki mai ki lavaa nau te horau ki aaraa kina.  
\v 7 Tevana iaa nau see hiihai maa taku sao e nnoho taatou raa e potopoto koi. Ki mee TeAriki e hiihai, teenaa nau ma ki noho rooroa ma kootou.   
\p
\v 8 Nau ma ki noho i te kina nei, i Epises, ki tae ki te aso te Pentekos.\x +  \xo 16.8 \xt Lev 23.15-21; Deut 16.9-11\x*  
\v 9 I te aa, i aa nau e mee aku lopo heuna e llasi e takkoto ki mee i te kina nei. Nau e iloa maa e tammaki naa tama i te kina nei e lotoffaaeo i maatou.\x +  \xo 16.9 \xt Acts 19.8-10\x*   
\p
\v 10 Ki mee maa Timothy e hanatu peenaa ki kootou, kootou ku mmata ake hakaraaoi kiaa ia, ki hakauaua ia i tana noho e noho ma kootou, i te aa i aa ia e heheuna hoki i naa heuna TeAriki ma ko nau.\x +  \xo 16.10 \xt 1 Cor 4.17\x*  
\v 11 Kootou see ttoka atu maa ia se tama koi see iloa i naa vana. Kootou haia ana vana ki ttonu ki ahemai hakaraaoi a ia kiaa nau; i aa nau e noho ka ttari atu kiaa ia ma naa taaina ma naa kave taatou.   
\p
\v 12 Teenei nau ku taratara atu i te taina taatou, Apollos. Ttama naa maraa e ppuratia a nau peenaa ki hanatu ia ma naa taaina taatou no mmata i kootou. Tevana iaa a ia see hiihai maa ia e hanatu i te saaita nei. Tana sao e maanatu maa e taukareka raa, a ia ma ki hakasura atu.   
\s1 Naa purepure hakaoti Paul  
\p
\v 13 Kootou ki roorosi hakamattoni lokoi. Kootou ki taaohi manava i TeAtua; kootou see ppore; kootou ki makkaa.  
\v 14 Kootou ki heheuna ma te manava laaoi.   
\p
\v 15 Kootou e illoa maa Stefanas ma tana haanauna raa ko naa tama mua ni lotu i Greece. Laatou e heheuna ka tokonaki ki naa tama TeAtua. Aku taaina ma aku kave nei.\x +  \xo 16.15 \xt 1 Cor 1.16\x*  
\v 16 Nau e hiihai maa kootou ki hakannoo ki naa tama peenaa aa ma naa tama hoki e heheuna hakapaa ma naa tama naa.   
\p
\v 17 Nau e hiahia i Stefanas, Fortunatus, aa ko Akaikus ku oomai no nnoho maatou. Naa heuna kootou ku see lavaa te mee iaa nau i te kina nei ku haia naa tama naa, i kootou ku see ssura mai.  
\v 18 Nau e haia hakaraaoina iloo naa tama naa i aku heuna nei. E mee pee ko naa heheuna laatou i kootou i te kina naa. Kootou ki mmata hakaraaoi ki naa tama peenaa.   
\p
\v 19 Naa kanohenua TeAtua i Asia raa e pureppure atu ki kootou. Aquila ma Priscilla, aa ma naa tama katoo e lotu i te hare laaua raa e pureppure atu ki kootou.\x +  \xo 16.19 \xt Acts 18.2\x*  
\v 20 Naa tama hakkaatoa e lotu e nnoho i te kina nei e pureppure atu ki kootou.  
\p Kauatu te vaisoni tapu raa ki naa taaina ma naa kave kootou.   
\p
\v 21 A nau Paul, e purepure atu ki kootou. Aku purepure nei e sissii ki taku tino rima soko nau.   
\p
\v 22 Ttama see manava laaoi i TeAriki raa, a ia ma ki hakallono isu.  
\p TeAriki maatou, koe ku au!   
\p
\v 23 Te laaoi TeAriki Jesus ki takoto i kootou.   
\p
\v 24 Te llee taku manava e takoto i kootou iloto te Inoa TeAriki, Jesus Christ. Amen.