\id GAL GAL- Ngulu Bible Version \ide UTF-8 \h Wagalatia \toc1 Baluwa ya Paulo kwa Wagalatia \toc2 Wagalatia \toc3 Wagal \mt2 BALUWA YA PAULO KWA \mt1 Wagalatia \imt ULONGOELO \ip Baluwa ya Wagalatia yawandikagwa ni Mwigala Ulosi Paulo 1:1. Ino ni baluwa kulawa kwa Paulo kwita kwa mafyo ya want'hu wamhuwile Kilisito, naho baluwa ino yawandikagwa mwo lupisi lwa mgati mwe miyaka ya milongo mine na mnane kubula milongo mishano na mfungate kulawa aho Yesu eze elekwe. Yadahika kugamba Wagalatia nawanda wekekala mwo mkowa wa Galatia uwo wandaga ukalongozwa na Waloma. Wamanyi hawamanyize ikindedi kugamba Paulo andaga hii umwo akawandika baluwa ino, mna yadahika andaga ko mzi wa Efeso hegu Kolinso. \ip Paulo awawandikilaga want'hu wose wamhuwile Kilisito ikanda Wayahudi hegu hi Wayahudi awo wekalaga uko Galatia. Awandikaga vileke alemeze mahinizo ya udant'hi yakugamba mnt'hu amhuwile Kilisito aungigwa atimile miko ya Kiyahudi kulawa mwe Ndagano ya Kale, enga mbuli ya kuvinilwa. Kwandaga na want'hu wamwenga mwa wadya wamhuwile Kilisito wandaga waketangwa Wayudaiza, awo wandaga wakatigiza want'hu wose hi Wayahudi wamhuwile Kilisito wavinilwe. Naho nawanda wakahiga mwe udahi we mbuli ya ugala ulosi wa Paulo. Kwa kukegombela mwenye Paulo autambalisa ugala ulosi wakwe kwa kusimuila mbuli zakwe 1:11-2:14 naho kaigombela Mbuli Yedi kwa kutambalisa kugamba uyokozi chaupata kwa sila ya kumhuwila Yesu Kilisito du 2:16. Uyokozi walawa mwo uwedi wa Mnungu akuulagisa na hiyo kulawa kwe imitendele ya want'hu. \iot Yemndani \io Paulo akonga baluwa yakwe kwa kuyalamsa mafyo ya want'hu wakumhuwila Kilisito wakwikala uko Galatia 1:1-5. \io Akajika Paulo atambalisa mbuli zakwe mwenye vileke agombele uhinizi wakwe na kulagisa kugamba kageza kwikala kwa kutimila miko mna hadahaga 1:6-2:21. \io Naho atambalisa vitendese ndima ya miko na uwedi wa Mnungu mwe uyokozi 3-4. \io Akajika, alava malagizo yakuungwa mwo wikazi wedi wa want'hu wamhuwile Kilisito 5-6:10. \io Elo Paulo abindiliza baluwa yakwe kwa kulamsa na kuwaunga wakumbukile kugamba kuhitulwa na Mnungu vileke unde mnt'hu mh'ya ni mbuli iwagiliswe kujink'ha miko ikudamanywa mwo mwili, enga viya kuvinilwa 6:11-18. \c 1 \p \v 1 Miye Paulo hinda mwigala ulosi hisagulwe ni want'hu, hegu kwa udahi wa mnt'hu, mna hisagulwa ni Yesu Kilisito na Tate Mnungu amuuyule Yesu Kilisito. \v 2 Wandugu wose wehamwenga na miye chayalamsa mafyo ya wahuwila wa Kilisito wa uko Galatia. \p \v 3 Nawalombezelani uwedi no utondowazi kulawa kwa Mnungu Tati yetu, na kwa Zumbe ywetu Yesu Kilisito, vinde na nyuwe. \v 4 Kilisito kalava ugima wakwe kwajili yo wavu wetu, vileke akikombole mwe isi ino ya haluse yo wiihi, enga viya aungile Mnungu Tati yetu. \v 5 Ukulu unde kwa Mnungu ulo na ulo! Taile. \s Haihali Mbuli Yedi nt'huhu \p \v 6 Nehelwa kugamba mwasunguza kumleka enga ivi yehe awetangeni mwo uwedi wa Kilisito, nakuzumila mbuli nt'huhu ikugambigwa Mbuli Yedi. \v 7 Ikindedi haihali Mbuli Yedi nt'huhu, mna weyuko wakuwazaganyani no kuunga kuihitula Mbuli Yedi ya Kilisito. \v 8 Mna uneva ni yumwenga ywetu, hegu mtumigwa ywa kwe mbingu, anawabilikizani ulosi wowose heukuligana na Mbuli Yedi idya kiwabilikizeni, aligitwe ni Mnungu! \v 9 Enga ivo chalongile nk'hongo, haluse navuzagiza, uneva mnt'hu yeyose naawabilikizeni mbuli nt'huhu ikugambigwa ni Mbuli Yedi, heiligane na idya Mbuli Yedi mwihokele, aligitwe ni Mnungu! \p \v 10 Ivi aya hulonga nazungula kuzumilwa ni want'hu hegu ni Mnungu? Ivi naunga niwelele want'hu? Hata haluse nandile nawelela want'hu, hegu hyandile mndima ywa Kilisito. \s Ivo Mnungu amsagule Paulo kunda Mwigala ulosi \p \v 11 Wandugu zangu, mmanye kugamba Mbuli Yedi ya Yesu Kilisito kiwabilikizeni hiyo ya kimnt'hu. \v 12 Hiihokele kulawa kwa mnt'hu yeyose, naho hihinizwe ni mnt'hu, mna Yesu Kilisito mwenye niye anigubuile. \v 13 Mwiva ivo nekalaga mwo wikazi wo kuitoza sila ya Kiyahudi ya kumtimila Mnungu, ivo akombekesaga kuwasulumiza want'hu wamhuwile Mnungu no kuunga kuwabananga pele. \v 14 Heiye, miye nehiwahuma weyangu wengi we dilika dyangu mwo kuitoza sila ya kumtimila Mnungu ywe Kiyahudi. Niyo nakombekesa kutoza vihendo va wakale wetu. \p \v 15 Mna Mnungu kwo uwedi wakwe anisagulaga kukongela aho nandaga nikei kwelekwa, niyo anitanga nimdamanyile ndima, \v 16 aho eze alamule kunigubuila mwanawe, vileke nibilikize Mbuli Yedi ya Yesu Kilisito kwa want'hu hi Wayahudi, name hyaungaga ulangilizi kulawa kwa mnt'hu yeyose, \v 17 naho hikweile kuita Yelusalemu kwa wadya wanilongoelaga kunda wegala ulosi, mna nehinda kuita kwe isi ya Waalabu niyo nauya naho kwo mzi wa Damesiki. \v 18 Yombokaga myaka mitatu niho naita Yelusalemu vileke hamtegeleze Petulo, yudya akwitangwa Kefa, niyo nekala kwakwe mazuwa mlongo na mishano. \v 19 Mna himuwone mwigala ulosi mtuhu, mna himuona Yakobo nduguye dya Zumbe Yesu. \v 20 Aya huwawandikilani ni ya kindedi, Mnungu kamanya kugamba hikulonga udant'hi. \v 21 Naho naitaga si za Silia na Kilikia. \v 22 Mna lupisi ludya hyamanyikaga kwa want'hu wamhuwile Kilisito weli uko Uyahudi, \v 23 icho wamanyize du ni kiya wevile vikalongwa kugamba, “Mnt'hu yudya akisulumizaga, haluse abilikiza umhuwi uudya andaga akageza kuubananga aho nk'hongo!” \v 24 Niyo wamtogola Mnungu kwajili ya miye. \c 2 \s Paulo ehamwenga na wegala ulosi watuhu \p \v 1 Ize yomboke myaka mlongo na mine naitaga naho Yelusalemu, hamwenga na Banaba, naho namguhaga Tito. \v 2 Naitaga kwaviya nehigubuilwa ni Mnungu niite ukwo, ukwo nekidugana na vilongozi wakulu du, niwagambile Mbuli Yedi huibilikiza kwa want'hu hi Wayahudi. Vileke ndima yangu idya niidamanye na ino huidamanya ivi haluse isekunda hikint'hu. \v 3 Hata mbwiyangu Tito uyo nandaga naye, hamwenga na kugamba andaga Mgiliki, hatigizagwa kuvinilwa enga kilagiso cha kugamba yehe ni yumwenga mwa want'hu wa Mnungu. \v 4 Mbuli iyo yalailaga kwaviya kwandaga na wandugu wamwenga wa udant'hi, wengile wenye kwa kinyele na kupelemba vilekelwa wetu kinanao mwe kulungana kwetu na Kilisito Yesu, vileke wadahe kukitenda watumwa. \v 5 Mna hakizumilane nawo mbwitu, vileke ukindedi wa Mbuli Yedi usigale nanywe mazuwa yose. \p \v 6 Want'hu wakutunywa kunda nawo vilongozi hawongezele chochose kihya mwo ulosi wangu. Na uneva nawanda vilongozi hegu bule, kwa miye hi kint'hu kwaviya Mnungu hakwazagula mnt'hu. \v 7 Mna vituhu vakwe nawamanya kugamba Mnungu kanink'ha ndima ya kubilikiza Mbuli Yedi kwa want'hu hi Wayahudi, enga viya Petulo atumigwe kubilikiza Mbuli Yedi kwa Wayahudi. \v 8 Kwaviya yehe Mnungu amwink'hile udahi Petulo kunda mwigala ulosi kwa Wayahudi, Mnungu uuyo niye anitendile kunda mwigala ulosi kwa want'hu hi Wayahudi. \v 9 Ivo, Yakobo na Petulo uyo Kefa na Yohana wadya wamanyike kugamba nawo vilongozi wakulu, wabunk'hulaga kugamba Mnungu niye anik'hile uwedi wakwe nidahe kugenda kubilikiza mwa want'hu hi Wayahudi, niyo wakitoza mkono miye na Banaba, kulagisa kugamba kihamwenga, vileke suwe kikadamanye ndima kwa want'hu hi Wayahudi, woho nawo wadamanye ndima kwa Wayahudi. \v 10 Mna nawakilombeza mbuli imwenga, kiwakumbukile wakiwa, nacho nicho kint'hu huungisa kukidamanya. \s Paulo amhiga Petulo \p \v 11 Mna Petulo uyo Kefa eze abule mwo mzi wa Antiokia, nehimhiga mwe kieti kwaviya yandaga pwilili kabananga. \v 12 Petulo nakazoela kudya hamwenga na want'hu hi Wayahudi, mna umwo want'hu watuhu watumigwe ni Yakobo weze wabule, niyo akonga kukepagula no kuleka kudya na want'hu hi Wayahudi kwa kuwogoha wadya nawakatigiza ukuvinilwa. \v 13 Niyo wandugu watuhu we Kiyahudi nao wakelunga hamwenga na Petulo mwe zimbuli zo utondwe, hata Banaba naye nakazaganywa no utondwe wawe. \v 14 Nize nione kugamba hawakudamanya vedi kuligana ne kindedi che Mbuli Yedi, namtivilaga Petulo uyo Kefa hamgamba mwa meso ya want'hu wose, “Hamwenga nakugamba, weye Myahudi mna wekala enga want'hu hi Wayahudi, naho hiyo enga Myahudi. Nii wawatigiza wadya hi Wayahudi wekale enga Wayahudi?” \s Wayahudi na hi Wayahudi wayokolwa kwa mhuwi \p \v 15 Ikindedi suwe ki Wayahudi putu, naho hiyo want'hu hi Wayahudi wakwitangwa ni Wayahudi kugamba wata wavu, \v 16 mna kimanya kugamba mnt'hu hakuzumilwa kunda ywedi hameso ha Mnungu kwa kutoza miko yakwe amwink'hile Musa, mna ni kwa kumhuwila Yesu Kilisito. Suwe naswe nekizumilwe kunda wedi hameso ha Mnungu kwa mhuwi mwa Kilisito na hiyo kwa kutimila miko. Kwaviya hahali mnt'hu yeyose naazumilwe kunda ywedi hameso ha Mnungu kwa sila ya kutoza miko. \v 17 Mna uneva mwo kuzungula kuzumilwa kunda wedi hameso ha Mnungu kwa kulunganywa na Kilisito suwe chaoneke wata wavu, haluse nuko kugamba Kilisito achambiza mwo kudamanya wavu? Mbwitu, hiyo ivo! \v 18 Mna uneva nakonga kuzenga uhya kiya nabindaga kukimola, aho nalagisa kugamba miye nabananga miko. \v 19 Mna mwe miko iyo miye hinda enga hibanika, naho kubanika uko kwigalwa ni miko, vileke nidahe kwikala kwajili ya Mnungu. Miye hinda enga hibanika hamwenga na Kilisito ho msalaba, \v 20 haluse miye ni mgima mna hiyo miye naho nili mgima, mna ni Kilisito akukwikala mndani mwangu. Na wikazi uwo nnanawo ivi haluse nekala kwa mhuwi, mwo Mwana ywa Mnungu yudya aniungile, vitendese alavaga ugima wakwe kwajili ya miye. \v 21 Hikuunga kuulemela uwedi wa Mnungu. Kwaviya uneva mnt'hu azumilwa kunda ywedi hameso ha Mnungu kwa kutimila miko ya Mnungu enk'higwe Musa, ivo kubanika kwa Kilisito hiyo kint'hu. \c 3 \s Miko hegu Mhuwi \p \v 1 Nyuwe Wagalatia, mnda wahezi! Mlogigwa niani? Imbuli yo kuwambigwa Yesu Kilisito mwo msalaba nehiwagambilani pwilili aho mwandaga hawabilikizani enga kugamba nomkamuona. \v 2 Naunga nimanye kint'hu kimwenga. Nyuwe nomhokela Muye ywa Mnungu kwaviya mwadamanya miko ya Mnungu amwink'hile Musa ivo ikuunga, hegu kwaviya mhuwila Mbuli Yedi mwiivile? \v 3 Mwadaha vivihi kunda wahezi enga ivo? Nomkonga na Muye ywa Mnungu, haluse mwaunga mbindilize kwa udahi wenyu nyuwe wenye? \v 4 Togoleni, masulumizo mengi mpatile yanda ya bule? Ikindedi havikudahika! \v 5 Togoleni, Mnungu awenk'hani Muye ywakwe no kudamanya vihungi mgati mwenyu kwaviya mwadamanya yadya yakuungwa ni miko, hegu kwaviya mweva Mbuli Yedi na kuihuwila? \p \v 6 Mkauleni Ibulahimu, yehe amhuwilaga Mnungu niyo azumilwa kunda ywedi. \p \v 7 Haluse elo manyeni kugamba welekwa we kindedi wa Ibulahimu ni wadya wata mhuwi. \v 8 Mawandiko Yakukile yalagisaga kukongela aho kale kugamba, want'hu hi Wayahudi nawazumilwe kunda wedi hameso ha Mnungu kwa sila yo mhuwi wawe. Naho Ibulahimu agambilagwa mbuli yedi kugamba, “Mnungu naawavikile want'hu wose kwombokela weye.” \v 9 Ibulahimu nakahuwila niyo avikilwa, kwa ivo wose wakuhuwila nawavikilwe enga yehe. \p \v 10 Mna wose wakukawiila kudamanya yakuungwa ni miko, waligitwa. Kwaviya Mawandiko Yakukile yagamba, “Kaligitwa kila mnt'hu heekutoza na kudamanya yose yawandikwe mwe kitabu che miko.” \v 11 Ni kindedi kugamba, hahali yeyose akuzumilwa kunda ywedi hameso ha Mnungu kwa sila ye miko, “Kwaviya akuzumilwa kunda ywedi hameso ha Mnungu neekale kwa mhuwi.” \v 12 Mna miko haikukawila mhuwi, vituhu vakwe, “Mnt'hu yeyose akudamanya mbuli zikuungwa ni miko, neekale kwe zimbuli izo.” \p \v 13 Kilisito nakakikombola mwe diligito dye miko ya Mnungu amwink'hile Musa, kwajili yetu kasulumila mwo msalaba enga mnt'hu aligitwe ni Mnungu, kwaviya iwandikwa mwa Mawandiko Yakukile kugamba, “Kaligitwa mnt'hu yeyose aholezwe mwo mti.” \v 14 Mbuli ino neidamanyika vileke kwa sila ya Yesu Kilisito, uvikilwa enk'higwe Ibulahimu, uwabwiile want'hu wose hi Wayahudi. Na iviyaiviya kwa sila yo mhuwi kimhokele Muye yudya kilaganwe ni Mnungu. \s Miko na kulagana \p \v 15 Wandugu zangu, naunga niwenk'heni mliganyizo wo wikazi wetu wa mazuwa yose. Hake fanyanyeni mwa want'hu waidi waikile ndagano. Ndagano inanda iikwa kale no kuikilwa kilapi, hahali mnt'hu akudaha kuiusa hegu kongezela kint'hu. \v 16 Mnungu alaganaga na Ibulahimu hamwenga na mwelekwa ywakwe. Mawandiko Yakukile hayakugamba, “welekwa wakwe,” enga kugamba ni wengi, mna iwandikwa, “na mwelekwa ywakwo,” nuko kugamba ni yumwenga du, naye nuyo Kilisito. \v 17 Icho hulonga ni iki, Mnungu andaga kuika ndagano aho nk'hongo na kwa kulagana, miko iyo yezaga kulongole kugamba myaka magana mane na milongo mitatu, haikuusa dilagano vileke kulagana uko kubanangwe. \v 18 Kwaviya uneva geleko dya Mnungu dyakawiila miko ya Mnungu amwink'hile Musa, ivo hedidahe naho kukawiila kulagana kwa Mnungu. Mna Mnungu amwink'haga Ibulahimu kwa ukise geleko idyo kwajili ye dilagano. \p \v 19 Haluse miko ina ndima yani? Miko neiikwa vileke want'hu wamanye ivo weli no udamanyi wa wavu, kubula aho neezile mwelekwa ywa Ibulahimu uyo Mnungu alaganaga. Miko ino neigalwa ni mtumigwa ywa kwe mbingu kwa mkono wo Musa uyo eli mlunganyi. \v 20 Ikindedi, mlunganyi hakuungwa uneva mbuli yenye ni ya mnt'hu yumwenga, na Mnungu ni yumwenga. \s Vilekile kukanda ne Miko \p \v 21 Haluse nuko kugamba miko ya Mnungu amink'hile Musa, yahigana no kulagana kwa Mnungu? Hevikudahika mbwitu! Kwaviya uneva kwegalwe miko neikadaha kuwenk'ha want'hu ugima, ivo want'hu hegu nawazumilwa kunda wedi hameso ha Mnungu kwa sila ye miko. \v 22 Mna Mawandiko Yakukile yagamba, want'hu wose wavugailwa mwo utumwa wo wavu, naivo wakuhuwila wahokele kiya Mnungu alagane kwa sila ya kumhuwila Yesu Kilisito. \p \v 23 Umwo mhuwi wandile ukei kwiza miko neikitenda wavugailwa kikagojela mhuwi uwo ugubulwe. \v 24 Elo haluse iyo miko yandaga ni mkaulizi ywetu kubula hadya Kilisito ezaga, vileke kizumilwe kunda wedi hameso ha Mnungu kwa sila yo mhuwi. \v 25 Mna kwaviya mhuwi wiza, suwe hakimuli naho mwo kukaulwa ni miko. \p \v 26 Kwombokela mhuwi, nyose mnda wana Mnungu kwa kulunganywa na Kilisito Yesu. \v 27 Kwaviya nyuwe nyose mbatizwe kwa kulunganywa na Kilisito mwanda enga ivo eli mwenye Kilisito Yesu. \v 28 Naho hahali Myahudi hegu Mgiliki, mtumwa hegu mnt'hu mlekelwa, mgosi hegu mvele. Kwaviya nyuwe nyose mnda kint'hu kimwenga kwa kulungana na Kilisito Yesu. \v 29 Uneva mwi want'hu wa Kilisito, mnda welekwa wa Ibulahimu naho nomhokele yadya Mnungu alagane. \c 4 \p \v 1 Nagamba ivi, uneva mkipe akei mdodo, anda enga mtumwa hamwenga na kugamba zumbe wa ugoli wose ni wakwe, \v 2 no lupisi ulo lwose naakaulwe ni walezi na wakimalizi, mpaka aho ho lupisi luikigwe ni ise. \v 3 Enga iivo naswe umwo chandile enga wana wadodo nekinda watumwa we vint'hu vina udahi vikukimaila isi. \v 4 Mna lupisi lwiikigwe lwize lubule, Mnungu amtumaga mwanawe elekwe ni mvele, elekwe aho miko ya Mnungu amwink'haga Musa ikakimaila, \v 5 adahe kuwakombola wadya wandaga wakukimailwa ni miko vileke suwe kitendigwe wana Mnungu. \p \v 6 Kwaviya haluse nyuwe mwi wanawe, Mnungu kawegailani Muye ywa Mwanawe mwe mioyo yenyu, uyo Muye akwitanga “Aba,” nuko kugamba, “Tate.” \v 7 Mna haluse weye hiyo mtumwa naho, mna wi mwana. Naho unanda mwana, weye nawe nouhokele yadya yose Mnungu awaikile wanawe. \s Kiyangayanga cha Paulo kwajili ya Wagalatia \p \v 8 Aho kale mwandaga hamummanyize Mnungu nomnda watumwa we iyo hiyo milungu kindedi. \v 9 Mna ivi haluse mummanya Mnungu, hegu du kigambe Mnungu kamimanyani, inda vivihi mwaviuiya vint'hu ivo visokele na heviina kint'hu vikukimaila isi, nii mwaunga kunda watumwa we vint'hu ivo naho? \v 10 Myatozesa mazuwa, ne miezi ne misimo, hamwenga ne myaka. \v 11 Nogoha kugamba mafa indima yose idya nimidamanyileni hiyo kint'hu! \p \v 12 Wandugu zangu, indeni enga miye ivo nili, kwaviya hata miye hinda enga nyuwe. Hamnidamanyile wiihi wowose kwangu. \v 13 Mkumbukile kugamba unyonge wangu nuwo wanink'haga luneka lwa kunda na nyuwe na kuwabilikiza Mbuli Yedi kwa aho nk'hogo. \v 14 Hamwenga na kugamba unyonge wangu nounda gezo kulu kwenyu, nyuwe hamnione kinyala hegu hamnibeile, vituhu vakwe nomnihokela enga kugamba nehinda mtumigwa ywa kwe mbingu wa Mnungu, hegu enga Yesu Kilisito mwenye. \v 15 Mwandaga na kinyemi kikulu, haluse kulailai? Miye nadaha kulonga uwona kugamba hegu nomdaha kuyang'ola meso yenyu niyo mwanink'ha miye. \v 16 Haluse hinda mnk'hondo ywenyu kwa kuwagambilani ikindedi? \p \v 17 Awo want'hu wakombeka kuwadamanyilani ayedi, mna hiyo kwa wedi. Waunga du wakipange miye na nyuwe vileke nyuwe muwadamanyile ayedi. \v 18 Ikindedi ni mbuli yedi kuwadamanyila ayedi want'hu mazuwa yose, na hiyo umwo miye handa na nyuwe du. \v 19 Wanangu huwaungisa! Enga viya mvele ehagihi na kwingila nyumba ivo akwangadika, miye name naangadika kwajili yenyu kubula aho nomnde enga Kilisito ivo eli. \v 20 Nehaunga ninde na nyuwe ivi haluse, namanyize sila yedi ya kulonga na nyuwe! Kwaviya nna kiyangayanga kwajili yenyu. \s Mliganyizo wa Hajili na Sala \p \v 21 Nigambileni nyuwe mkuunga kulongozwa ni miko ya Mnungu amwink'hile Musa, togoleni mwiimanya ivo miko ikulonga? \v 22 Kwaviya iwandikwa kugamba Ibulahimu andaga na wana waidi, yumwenga elekaga no mtumwa ywakwe, mtuhu naye elekaga no mkaziwe mlekelwa. \v 23 Yudya mwana ywo mvele mtumwa elekagwa enga viya wakwelekwa want'hu wose. Mna yudya mwana ywo mvele mlekelwa, elekagwa viligane naivo Mnungu alagane. \v 24 Mbuli izi zinda mliganyizo, wavele awa waidi ni mliganyizo wa ndagano mbili. Yudya Hajili wanawe welekwe mwo utumwa ni mliganyizo we ndagano idamanyike mwo mnima Sinai. \v 25 Hajili aliganyizwa na mnima Sinai wili uko kwe isi ya Waalabu, naho ni mliganyizo wa Yelusalemu ya ivi haluse, wili mwo utumwa hamwenga na wanawe. \v 26 Mna, Yelusalemu ya kulanga kwe mbingu ni enga mvele mlekelwa, naye niye mami yetu. \v 27 Kwaviya iwandikwa kugamba, \q “Unde na kinyemi, weye mgumba! \q Towa nk'helegele na wange weye hwimanyize usungu wa kwingila nyumba! \q Kwaviya mvele ywa yudya asigwe naande na wana wengi \q kujink'ha yudya mvele alombigwe.” \p \v 28 Haluse nyuwe wandugu zangu, nyuwe mwi wana wa lagano enga ivo andile Isaka. \v 29 Enga viya mazuwa yadya, yudya mwana elekwe enga viya wakwelekwa want'hu wose, amsulumizaga yudya elekwe kwa udahi wa Muye ywa Mnungu, nivo vili hata haluse. \v 30 Mna, Mawandiko Yakukile yagaaze? “Mguluse mvele mtumwa hamwenga na mwanawe kwaviya mwana wo mtumwa haaguhe kipe hamwenga no mwana wo mvele mlekelwa.” \v 31 Haluse wandugu zangu, suwe hiyo wana wo mvele mtumwa, suwe kiwana wa yudya mvele mlekelwa. \c 5 \s Ulekelwa mwo kulungana na Kilisito \p \v 1 Kilisito nakakink'ha vilekelwa, vileke kisigale mwo vilekelwa. Haluse kimaleni mtogile, msekukegela naho mwe vifungo vo utumwa. \p \v 2 Nitegelezeni! Ni miye Paulo hulonga na nyuwe! Uneva mnazumila kuvinilwa enga kilagiso kugamba weye ni yumwenga mwa want'hu wa Mnungu, Kilisito haawambizeni kwa dyodyose. \v 3 Naho nawagambilani kila yumwenga akuzumila kuvinilwa kwa mbuli iyo nevimuunge kuitoza miko yose ya Mnungu amwink'hile Musa. \v 4 Uneva mwakawiila kuzumilwa kunda wedi hameso ya Mnungu kwa kutimila miko, mkepagula na Kilisito, mwi kuse yo uwedi wa Mnungu. \v 5 Mna kwetu suwe, kinanadyo kawiilo dya kuzumilwa kunda wedi hameso ha Mnungu. Chagojela vitendese mbuli iyo kwa udahi wa Muye ywa Mnungu na kwa mhuwi. \v 6 Kwaviya wadya walunganywe na Kilisito Yesu, kuvinilwa hegu kuleka kuvinilwa hicho kint'hu, ikikulu ni mhuwi ukudamanya ndima kwa lukunde. \p \v 7 Nomkagendeela vedi! Niani awafingizeni msekutimila ikindedi? \v 8 Uyo awafingizeni hiyo Mnungu awetangeni. \v 9 Mwimanya ngelo ino, “Ugwadu mgeke watenda tonge dyose digwaduke.” \v 10 Nna ikindedi mwa nyuwe mwo kulunganywa mwetu na Zumbe kugamba, homnde na fanyanyi nt'huhu na miye. Mna mnt'hu akuwagelani nk'huswank'huswa hata akanda ani, naasengelwe ni Mnungu. \p \v 11 Mna wandugu zangu, uneva nagendeela kubilikiza kugamba kila mnt'hu vaungwa avinilwe enga kilagiso kugamba weye wi yumwenga mwa want'hu wa Mnungu, haluse nii nagendeela kusulumizwa? Uneva nahadamanya ivo, kubilkiza kwangu mwe mbuli yo msalaba, hegu hakuwaihiya want'hu watuhu. \v 12 Naona ni vedi wadya wakuwahanganyani wakefunt'he woho wenye. \p \v 13 Mna nyuwe wandugu zangu, nomwitangwa mnde walekelwa. Mna ulekelwa wenyu use kuwalekela mwikailwe ni kumunk'hilwa kwiihile kwili mndani mwenyu, kiya mkuungwa ni kwambizana kwa lukunde. \v 14 Kwaviya miko yose ikint'ha mwo kutimila mwiko umwenga ukugamba, “Muunge miyao enga viya ukukeunga weye mwenye.” \v 15 Mna, uneva mnagendeela kulumana na kufunc'hana enga makala, kekauliseni mnase kukebananga! \s Kulongozwa ni Muye ywa Mnungu hegu mbuli zo mwili \p \v 16 Haluse nagamba ivi, lugendo lwenyu lulongozwe ni Muye, niho msekutimila naho kumunk'hwamunk'hwa kwiihile kwili mndani mwenyu. \v 17 Kwaviya kumunk'hwamunk'hwa kwiihile kwili mndani mwenyu kwahigana naivo akuunga Muye ywa Mnungu. Na Muye ahigana no kumunk'hwamunk'hwa kwiihile kwili mndani mwenyu. Zimbuli izo hazikuivana, naivo hamkudaha kudamanya yadya mkuyaunga nyuwe wenye. \v 18 Mnalongozwa ni Muye ywa Mnungu, homlongozwe naho ni miko ya Mnungu amwink'hile Musa. \p \v 19 Naho udamanyi ukulawa mwo kumunk'hwamunk'hwa kwiihile umanyika, naho ni uno, uhabwasi na wikazi wiihile ne kilanga. \v 20 Miviko ya mahili na usai na unk'hondo na nk'humbizi na finju na maya na ugila, kupangana na vivulujungu vikuhigana, \v 21 kwiihiya na ukozi na fugo zimemile ukozi na uhabwasi na mbuli nt'huhu enga izo. Nawakanyani nyuwe enga ivo nawakanyaga aho nk'hongo, wose wakudamanya ayo hawande na hant'hu mwo Useuta wa Mnungu. \p \v 22 Mna vituhu vakwe, kulongozwa ni Muye ywa Mnungu kwegala lukunde na kinyemi na utondowazi na kufinyiliza na ukise na uwedi na uhuwilwa, \v 23 ujalamu, hamwenga no kuudaha umoyo. Haihali miko ikudaha kuyahiga ayo. \v 24 Want'hu wa Kilisito Yesu wauwamba wiihi wili mndani mwawe hamwenga no kumunk'hwamunk'hwa kwiihile kwimndani hengi. \v 25 Uneva Muye ywa Mnungu kakink'ha ugima, elo, nekilongozwe ni uyo. \v 26 Elo, kisekukefenya na kise kusogolana hegu kise kuonelana finju. \c 6 \s Kudamanya ayedi kwa want'hu wose \p \v 1 Wandugu zangu, nyuwe mkulongozwa ni Muye wa Mnungu, uneva mnamuona miyenyu kagwilwa mwo wiihi wowose, mkanyeni mnt'hu uyo vileke akevuze, mna mdamanye ivo kwa ujalamu, mkanda na wengele mnase mkagezigwa nyuwe wenye. \v 2 Yambizaneni mwa makunt'ho yenyu, naivo mkint'hize miko ya Kilisito. \v 3 Mnt'hu akukeona kunda ni kint'hu, mna hiyo kint'hu, uyo akedant'hiliza mwenye. \v 4 Mna kila mnt'hu aluhime lugendo lwakwe mwenye. Ivo ananda na cha kukefenyela, akefenyele lugendo lwakwe mwenye haheina kukeliganyiza na mnt'hu mtuhu. \v 5 Kwaviya kila mnt'hu naaguhe peto dyakwe mwenye. \p \v 6 Mnt'hu akuhinizwa ulosi wa Mnungu aungwa ampangile mhinizi ywakwe viya ivedi ananavo. \p \v 7 Msekukedant'hiliza, Mnungu hakutendelwa lubezo, kiya akuhanda mnt'hu niicho naavune. \v 8 Akuhanda mwe kubwedeza kumunk'hwamunk'hwa kwiihile kwili mndani mwakwe, kulawa umwo naavune ubanangi, mna akuhanda mwe kumbwedeza Muye ywa Mnungu, naavune kulawa kwa Muye ywa Mnungu, ugima wa ulo na ulo. \v 9 Elo, kisekusokela kudamanya ayedi, kwaviya uneva hakina file chevu nekivune hokuvuna hakabula. \v 10 Kwaivo kila kikapata luneka, kiwadamanyile want'hu wose ayedi, vitendese wandugu zetu wose we hamwenga na suwe mwo kumhuwila Kilisito. \s Makanyo ya mzigilizo na ndamsa \p \v 11 Kauleni ivo niwawandikileni kwa muwandiko mkulu, naho kwa mkono wangu miye mwenye. \v 12 Wadya wakuunga kuoneka wedi kwa mbuli zo mwili nawo wakuunga wawatigizeni nyuwe mvinilwe enga kilagiso cha kugamba nyuwe mwi want'hu wa Mnungu. Wadamanya ivo vileke wanase kusulumizwa kwajili yo kubilkiza mbuli yo msalaba wa Kilisito Mlokozi. \v 13 Kwaviya awo wenye wavinilwe hawakutoza miko ya Mnungu amwink'hile Musa, waunga du mvinilwe vileke wakeduvile ikiwalo icho mwe mili yenyu. \v 14 Mna miye henikefenyele chochose, mbwitu, ila msalaba wa Zumbe ywetu Yesu Kilisito, kwaviya kwa sila ya msalaba uwo naona mbuli za mwe isi ziwambigwa mwangu, miye name hiwambigwa kwa mbuli za mwe isi. \v 15 Kwaviya kuvinilwa, hegu kuleka kuvinilwa hicho kint'hu, ikikulu ni kunda kiumbwa kihya. \v 16 Utondowazi na mbazi vinde na wose wakutimila mahinizo aya, wakanda ni hamwenga na Izilaeli want'hu wa Mnungu. \p \v 17 Haluse, mnt'hu yeyose asekunigela nk'huswank'huswa naho, kwaviya nna nk'hovu nizipatile mwo mwili wangu kwajili ya Yesu. \p \v 18 Wandugu zangu, uwedi wa Zumbe ywetu Yesu Kilisito unde na nyuwe mwe mioyo yenyu. Taile.