\id ACT  
\h Lii Lole nèti Dhèu Pajuu-Paleha sèra 
\toc1 Lii Lole nèti dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus Yohanis 
\toc2 Lii Lole nèti Dhèu Pajuu-Paleha sèra 
\toc3 Kis 
\mt1 Lii Lole  
\mt2 nèti dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus  
\c 1  
\s1 Ama Lamatua moa paꞌadhu mai Roh Mola-Mèci Na  
\p
\v 1-3 Ama Teofilus\f + \fr 1:1-3 \ft Ngara \ft \+it Teofilus\+it* ètu dꞌara Lii Yunani, sasoa na, ‘dhèu dhu sue Ama Lamatua’. Neꞌe ne, buku ka dua dhu Lukas suri hia Teofilus. Ladhe kahèi \+it Lukas\+it* 1:1-4.\f* dhu beꞌa. Lii mahoꞌo nèti jaꞌa, Lukas.  
\p Ètu dꞌara sasuri jaꞌa dhu uru èèna, jaꞌa suri aaꞌi mèu-mèu lula-nèti mamuri Lamatua Yesus. Nuka, ngaa dhu Na tao, dènge ngaa dhu Na ajꞌa-nori, karèi nèti uru tèka. Na hagꞌe nare dhèu pajuu-paleha Na. Masi ka dhèu pajꞌèra Ne, aa ra pamadhe Ne, te ngaa Ama Lamatua pamamuri hari Ne. Ropa Na kèdꞌi nèti mamadhe, Na padꞌelo iisi mi dhèu pajuu-paleha Na. Ra rèdhi Ne padhutu-dhutu toke dꞌai èpa nguru lodꞌo, ka ra reꞌa, Na mamuri hari tareꞌa. Nèngu peka dènge rèngu, na, Ama Lamatua sama sèmi Dhèu Aae dhu nèdꞌu paredha. Ka Na pua rèngu kahèi pake koasa nèti Roh Ama Lamatua dhu Mola-Mèci. Lii dhu jaꞌa suri ne, lole ngaa-ngaa dhu Na tao nèti uru, toke dꞌai Na caꞌe hari asa sorga.  
\p Seꞌe se ka dhu jaꞌa suri kèdhi le.   
\p
\v 4-5 Ca lodꞌo hari, ropa Yesus paꞌèci dènge dhèu pajuu-paleha Na ètu dedha Ledhe Saitun, Na hia si paredha peka na,  
\q1 “Sanèdꞌe! Uru èèna, Yohanis sarani dhèu pake dhoka èi di, te ngaa ladhe miu mate hari pèri-pèri lodꞌo, èèna na Lamatua tao ngaa dhu kapai risi eele hia miu. Lula Na hia miu Roh Na dhu Mola-Mèci. De baku tèke eele kota Yerusalem kahèi. Te ngaa miu mate mi neꞌe, toke dꞌai Ama Ku papuru Roh Na mi dedha miu, sèmi dhu Na moa le uru èèna. Aa miu tadèngi le nèti Jaꞌa kahèi.”\x + \xo 1:4-5 \xt Lukas 24:49, Mateos 3:11, Markus 1:8, Lukas 3:16, Yohanis 1:33\x*   
\s1 Lamatua Yesus caꞌe asa sorga  
\p
\v 6 Ropa Yesus pakaboko dènge dhèu pajuu-paleha Na era, ra karèi Ne, aku rèngu na, “Ama! Jiꞌi neo karèi: Ama sanèdꞌe era, sina ma, dhu uru èèna, kabarai èdhi Israꞌel paredha unu na? De Ama neo patabuli èdhi nèti dhèu leo deo neꞌe, do, mate hari lodꞌo leo?”   
\p
\v 7 Hèia Yesus dhaa, peka na, “Miu pakarèi ia ka lodꞌo èèna! Dhoka Ama ku di, dhu pamaꞌète jꞌajꞌajꞌi lodꞌo èèna na.  
\v 8 Te ngaa ladhe Roh Lamatua dhu Mola-Mèci mai maso asa dꞌara miu, heka miu abhu koasa kèna. Hèia miu hudꞌi lami palolo dènge dhèu aaꞌi-aaꞌi ra lula-nèti Jaꞌa. Miu peka dènge dhèu ètu kota Yerusalem, ètu rae aaꞌi-aaꞌi ètu propensi Yudea dènge propensi Samaria, taruu toke dꞌai suu-suu rai-haha ne.”\x + \xo 1:8 \xt Mateos 28:19, Markus 16:15, Lukas 24:47-48\x*  
\v 9 Ropa Na padhai lii nare sèmi èèna, Ama Lamatua pacaꞌe Yesus asa dedha-liru laꞌe ètu katanga madha rèngu. Ra ladhe taruu, toke dꞌai raꞌi-liru hutu nare Ne, ka rèngu rèdhi heka.\x + \xo 1:9 \xt Markus 16:19, Lukas 24:50-51\x*   
\p
\v 10 Ropa rèngu ladhe asa dedha-liru era, cagꞌagꞌa laa, dhèu dua titu ètu karasa rèngu, dhu pake mèdha-papake pudhi lao-lao.  
\v 11 Dhèu dua sèra peka dènge rèngu, na, “Wee! Miu dhèu Galilea! Nga tao ka miu tangare taruu asa dedha-liru? Deo na miu mèdhi le Yesus caꞌe toke dꞌai raꞌi-liru hutu nare Ne. Miu mèdhi unu mi dènge musi madha miu, Na caꞌe laꞌe deo na. Sèmi mia dhu miu ladhe mèdhi Na caꞌe laꞌe èèna, sèmi èèna kahèi èèna na Nèngu mai hari.”   
\s1 Ra tenge dhèu leo ho gati Yudas  
\p
\v 12 Èle èèna ka, dhèu pajuu-paleha Yesus sèra puru nèti ledhe Saitun lèpa lasi asa kota Yerusalem. Ledhe Saitun èèna, ele boe kajꞌèu nèngu dꞌai ca kilo di nèti dꞌara kota.\f + \fr 1:12 \ft Lodꞌo èèna, mese agama Yahudi sèra tao atora, peka na, ètu lodꞌo aꞌoro sasabꞌa, dhèu Yahudi bisa boe kako kajꞌèu. Ra ator ho dhèu baku kako risi nèti dua kilo (lasi-mai). Sasuri lii Yunani dhu uru tèka, peka na, kajꞌèu ledhe ne nèti Yerusalem, sama dènge “bagi dua jꞌara nèti kakako lodꞌo aꞌoro sasabꞌa”. De èdhi teꞌa, kajꞌèu ledhe èèna nèti kota, ca kilo di.\f*   
\p
\v 13 Dꞌai nèi, ka ra lasi asa dꞌara èmu dhu rèngu pea. Ka ra caꞌe asa kama èci ètu èmu dedha. Ngara dhèu pajuu-paleha sèra, nuka:  
\q2 Petrus,  
\q2 Yohanis,  
\q2 Yakobis,  
\q2 Anderias,  
\q2 Pelipus,  
\q2 Tomas,  
\q2 Bertolomeos,  
\q2 Mateos,  
\q2 Yakobis (ana Alpius),  
\q2 Simon (dhu madhutu partei Selot),\f + \fr 1:13 \ft Partei ‘Selot’ dènge ngara na èci hari, ‘Patriot’. Simon ne maso anggota partei politik dhu neo cabꞌubꞌu eele dhèu paredha Roma ngèti kabarai Israꞌel rèngu.\f*  
\q2 dènge Yudas (ana Yakobis).\x + \xo 1:13 \xt Mateos 10:2-4, Markus 3:16-19, Lukas 6:14-16\x*   
\p
\v 14 Rèngu aaꞌi-aaꞌi ra dhu tema pakaboko ho manèngi-mangajꞌi dènge dꞌara èci. Maria, ina Yesus, aa dhèu bhèni-dhèu bhèni leo, dènge aꞌari Yesus sèra pakaboko dènge rèngu kahèi.   
\p
\v 15 Ca tèka hari, rèngu pakaboko, ele boe dhèu dꞌai cangasu dua nguru dhèu sa. Ka Petrus kèdꞌi titu, ka na padhai lii, aku nèngu na,  
\v 16 “Ina-ama, aꞌari aaꞌi-aaꞌi ti! Èle boe miu sanèdꞌe Yudas era, dhu uru èèna nèti anga na canau, ho lasi kèpe Yesus. Ngaa dhu Yudas tao, mema hudꞌi jꞌajꞌi sèmi èèna ku. Te nèti uru ka, Roh Ama Lamatua peka le, dènge dhèu aae Daud, ho suri tatao Yudas.  
\v 17 Te Yudas èèna, dhèu èdhi dhu sabꞌa paꞌèci dènge èdhi.”   
\p
\v 18 (Te ngaa ropa Yudas pahie eele Yesus, ka rare doi papana èèna, lasi hèli rare rai cue. Rai èèna ka dhu jꞌajꞌi era mamadhe nèngu. Na bèbhe sagèbꞌa ètu era èèna, ka masèke eele kabake na, hèia tanèi na talala.  
\v 19 Ka dhèu palolo lème, toke dꞌai isi kabarai kota Yerusalem reꞌa aaꞌi mèu-mèu mamadhe Yudas èèna. Nèti èèna ka, ra pangare rai èèna madhutu lii Aram, ngara na \it ‘Akeldama’\it*, sasoa na, ‘rai raa’.)\x + \xo 1:19 \xt Mateos 27:3-8\x*   
\p
\v 20 Petrus tuhu hari lii padhai na, peka na, “Uru-uru sèra, dhèu aae Daud suri tèke le ètu dꞌara sasuri Lii Sodꞌa Koa-kio, peka na,  
\q1 ‘Hudꞌi sène era pea nèngu, jꞌajꞌi mi era dhu paꞌela eele;  
\q2 bisa heka dhèu èci sa pea ètu èèna.’  
\p Aa na suri kahèi, aku nèngu na,  
\q1 ‘Hudꞌi sène, sasabꞌa nèngu ra hia asa dhèu leo laꞌe.’\x + \xo 1:20 \xt Lii Sodꞌa Koa-Kio 69:25, 109:8\x*   
\p
\v 21-22 De èdhi hudꞌi tenge dhèu èci ho gati Yudas. Èdhi tenge dhèu dhu bera-bera dènge èdhi nèti uru ka mai. Dhèu èèna, hudꞌi dhèu dhu nèbhu le madhutu Yesus laꞌe-mai, mulai nèti Yohanis sarani Yesus. Aa nèngu èèna, hudꞌi dhèu dhu nèdhi dènge musi madha, na, Yesus kèdꞌi hari nèti mamadhe Na, toke dꞌai lodꞌo Yesus caꞌe hari asa dedha-liru ètu talora èdhi.”\x + \xo 1:21-22 \xt Mateos 3:16, Markus 1:9, 16:19, Lukas 3:21, 24:51\x*   
\p
\v 23 Ropa Petrus peka nare sèmi èèna, ka dhèu dhu pakaboko sèra, pamaso ngara dhèu dua. Èci ngara na Matias, aa èci hari ngara na Yusuf (dhu tema le ra paroa na Barsabas; ngara na leo èci hari, na, Yustus).  
\v 24-25 Hèia ra sabajꞌa, aku rèngu na, “Ama ètu dedha-liru! Ama dhu meꞌa iie dꞌara dhèu aaꞌi-aaꞌi. Yudas madhe le, tèke eele sasabꞌa na. De Ama pajꞌujꞌu hia jiꞌi dhèu èci nèti rèngu dua se, mia dhu Ama dꞌèi, ho jiꞌi dedꞌe ne jꞌajꞌi mi dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus.”  
\v 26 Ka ra ère lot, pake ngara dhèu dua sèra. Hèia dhu lèke ka Matias. Ka ra dedꞌe ne jꞌajꞌi dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus, ho na paꞌèci dènge rèngu dhèu canguru èci sèra.   
\c 2  
\s1 Dhèu parcaya abhu Roh Ama Lamatua  
\p
\v 1-2 Lèke lodꞌo babeꞌa dhèu Yahudi, dhu ra pangare na ‘Lodꞌo Pantekosta’,\f + \fr 2:1-2 \ft Dhèu Yahudi paꞌige Lodꞌo Pantekosta, mulai nèti Lodꞌo Paska, tabha pidhu migu. De èdhi teꞌa, na, mamadhe Lamatua Yesus lèmi nguru lodꞌo le.\f* dhèu aaꞌi-aaꞌi dhu madhutu Lamatua Yesus pakaboko ètu dꞌara èmu cue.\x + \xo 2:1-2 \xt Atora nèti Ama-ama Agama 23:15-21, Lole Hari Jꞌara-jꞌara Mamuri 16:9-11\x* Cagꞌagꞌa laa, ra tadèngi lii dhu mai nèti dedha-liru, sama sèmi bohe. Lii èèna mèdhu titu kèna, ka rèngu bisa boe tadèngi lii dhèu leo dhu ètu sèra.  
\v 3 Hèia rèngu ladhe rèdhi sèmi heo ai sa, dhu puru mi dedha rèngu èci-èci.  
\v 4 Ka rèngu aaꞌi-aaꞌi ra abhu Roh Ama Lamatua. Ka ra padhai lii, pake lii dhèu rai-rai leo, madhutu ngaa dhu Roh hia si peka-padhai.   
\p
\v 5 Lodꞌo èèna, dhèu Yahudi ae titu kèna dhu mai nèti lème rai ètu rai-haha ne, pakaboko ètu Yerusalem. Dꞌara rèngu neo madhutu Ama Lamatua.  
\v 6 Ropa ra tadèngi rare lii èèna, ka ra mai lingu rare era èèna. Ka rèngu ca dhèu-dhèu ka, tadèngi lii dhu ana madhutu Lamatua Yesus sèra padhai, èci èèna ka dènge lii rai rèngu. Nèti èèna ka, dhèu sèra malaa-maloha.  
\v 7 Rèngu aaꞌi-aaꞌi ra hèbꞌa nganga-nganga sène, ka ra papeka, aku rèngu na, “Ira ii! Te dhèu se, dhèu Galilea, sina ma?  
\v 8 Tasamia ka, rèngu bisa padhai lii, tao lii èdhi aaꞌi-aaꞌi ti?  
\v 9 Èdhi seꞌe, mai nèti propensi Partia, Media, Elam, Mesopotamia, Yudea, Kapadokia, Pontus, Asia,  
\v 10-11 Frigia, Pamfilia, Masir, nèti Libia dhu dètu dènge kota Kirene, aa èdhi cahagꞌe mai nèti kota Roma. Aa cahagꞌe kahèi mai nèti pulu Kreta, dènge nèti rai Arab. Èdhi cahagꞌe dhèu Yahudi, cahagꞌe dhèu rai leo dhu maso agama Yahudi. Te ngaa èdhi aaꞌi-aaꞌi ti tadèngi rèngu padhai lii, pake lii èdhi aaꞌi-aaꞌi ti, lula-nèti jꞌara-jꞌara kapai titu kèna, dhu Ama Lamatua tao. Te aaꞌi-aaꞌi se pamalaa èdhi, nga!”   
\p
\v 12 Rèngu aaꞌi-aaꞌi ra hèbꞌa nganga-nganga sène, ka ra pakarèi isi aanga ra, aku rèngu na, “Tasamia ka jꞌajꞌi sèmi neꞌe? Sasoa na, ngaa ka ne?”   
\p
\v 13 Te ngaa abhu dhèu leo dhu mari si, peka na, “Weeh! Baku pusi dènge dhèu sèi! Te ra mahu nèi!”   
\s1 Petrus padhai lii ètu madha dhèu ae  
\p
\v 14 Ètu era èèna, Petrus dènge dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus dhèu canguru èci leo sèra. Ka nèngu kako laꞌe asa madha, hèia na mulai padhai lii mi dhèu ae dhu lingu ètu èèna. Na padhai lii mèdhu bia, peka na, “Ina-ama, aꞌari aaꞌi-aaꞌi ti! Miu dhèu Yahudi, dènge miu dhu mai nèti mia-mia pea ètu kota Yerusalem! Pasa dhilu paie, ho mi nanene lii padhai lii jaꞌa ne, te jaꞌa neo peka jꞌara hua iia mi miu aaꞌi-aaꞌi mi.  
\v 15 Mage mi pangee, na, dhèu se mahu. Sèmi boe èèna! Madꞌae aae era, dhèu mahu boe. Ngaa hari, heka hake ceo kèna.  
\v 16 Deo na miu tadèngi, na, dhèu se padhai lii pake lii miu aaꞌi-aaꞌi mi. Dhu lèke, sèmi neꞌe ka: uru èèna, Ama Lamatua moa tèke le jꞌara neꞌe re dhèu nèti lii padhai lii Nèngu, ngara na Yoel, peka na:   
\q1
\v 17 ‘Ama Lamatua peka na, “Ladhe lodꞌo rai-haha oe èle,  
\q2 Jaꞌa neo hia Roh Jaꞌa mi dhèu aaꞌi-aaꞌi.  
\q1 Ana ngèru miu sèra, bhèni-mone,  
\q2 Jaꞌa dedꞌe si, jꞌajꞌi dhèu rèti lii padhai Jaꞌa.  
\q1 Ana ngèru miu sèra,  
\q2 bèli-camèdꞌa ladhe rèdhi ngaa dhu Jaꞌa neo padꞌelo mi rèngu.  
\q1 Sèmi èèna kahèi, dhèu heka miu sèra,  
\q2 bèli-camèdꞌa ra abhu nii, ngaa dhu Jaꞌa neo padꞌelo hia ra rèdhi.   
\q1
\v 18 Ladhe lodꞌo rai-haha oe èle,  
\q2 Jaꞌa hia Roh Jaꞌa mi ana pua-paleha Jaꞌa sèra.  
\q3 Hia dhèu mone,  
\q3 aa dhèu bhèni kahèi.  
\q2 Sèna ka ra peka-padhai ngaa dhu Jaꞌa peka le dènge rèngu.   
\q1
\v 19-21 Bèli-camèdꞌa, dꞌai Lodꞌo Lamatua. Masi ka Lodꞌo èèna dhae dꞌai mèka,  
\q2 te ngaa Jaꞌa tao uru tadha-tadha malaa ètu dedha-liru.  
\q3 Tadha malaa sèmi madha lodꞌo jꞌajꞌi maroga kiu-kiu,  
\q3 dènge hèru mea sèmi raa sa kahèi.  
\q2 Jaꞌa neo tao jꞌara-jꞌara kapai seli eele kahèi, ètu dedha-rai.  
\q3 Jꞌara sèra sa, sama sèmi raa, ai, dènge sèbꞌu poka-poka caꞌe laꞌe asa dedha.  
\q1 Ladhe dꞌai Lodꞌo Lamatua dhu kapai seli èèna, dhèu cee dhu manèngi Ama Lamatua soru-bara ne,  
\q2 nèngu èèna ka dhu abhu mamuri.’ ”\x + \xo 2:19-21 \xt Yoel 2:28-32\x*  
\p Sèmi èèna ka, dhu uru èèna, Yoel suri le.   
\p
\v 22 Aꞌari dhèu Israꞌel aaꞌi-aaꞌi ti! Mai pasa dhilu miu, ho nanene paie ngaa dhu jaꞌa neo padhai lii dènge miu. Ama Lamatua pajꞌujꞌu nare le Yesus, dhèu Nasaret. Jiꞌi ngeꞌa le jꞌara èèna jꞌajꞌi tareꞌa, lula jiꞌi ka dhu ladhe ngèdhi unu mi, na, Ama Lamatua pake Yesus ho tao tadha malaa dènge tatao kapai seli eele. Miu meꞌa le jꞌara neꞌe kahèi, lula Yesus tao le tadha malaa sèra ètu talora miu.  
\v 23 Te ngaa miu pamadhe Ne, dènge jꞌara miu dadugu-rariu dhèu bhelu-katubꞌa, ho paku Ne ètu ajꞌu palolo-palèbha. Aa te ngaa, sèra sa pamèci dènge naneo Ama Lamatua nèti uru ka mai.\x + \xo 2:23 \xt Mateos 27:35, Markus 15:24, Lukas 23:33, Yohanis 19:18\x*  
\v 24 Lula tatao miu, ka Nèngu madhe tareꞌa. Te ngaa Ama Lamatua dꞌèi boe ho Yesus madhe taruu. Nèti èèna ka, Lamatua patalale eele Nèngu nèti koasa mamadhe, ka pamamuri hari Ne. Te koasa mamadhe bisa boe segi Ne.\x + \xo 2:24 \xt Mateos 28:5-6, Markus 16:6, Lukas 24:5\x*   
\p
\v 25 Nèti uru ka mai, dhèu aae Daud suri tèke le lula-nèti Yesus ne, peka na:  
\q1 ‘Jaꞌa keꞌa, na, Lamatua sama-sama taruu dènge jaꞌa.  
\q2 Nèti èèna ka, ngaa èci sa bisa boe pamanahu jaꞌa,  
\q3 lula Ama Lamatua ètu baboa jaꞌa taruu.   
\q1
\v 26 Nèti èèna ka, dꞌara jaꞌa karejꞌe,  
\q2 ka jaꞌa koa-kio Ne taruu,  
\q3 aa jaꞌa mate Lamatua dènge dꞌara mera-milu.   
\q1
\v 27 Te Nèngu soro tèke boe samanga jaꞌa pea taruu ètu era dhèu madhe sèra.  
\q2 Aa Ama Lamatua tèke eele boe ngiꞌu aae Dhèu Nèngu dhu Dꞌara Mola-Mèci, ele iie ètu dꞌara rai.   
\q1
\v 28 Lamatua padꞌelo le jaꞌa jꞌara mamuri dhu mola.  
\q2 Nèti èèna ka dꞌara jaꞌa karejꞌe dꞌai seli,  
\q3 lula Lamatua bera-bera dènge jaꞌa.’\x + \xo 2:28 \xt Lii Sodꞌa Koa-Kio 16:8-11\x*  
\p Neꞌe ne ka dhu dhèu aae Daud suri tèke nèti uru ka mai.   
\p
\v 29 Aꞌari aaꞌi-aaꞌi! Miu mata ku ho jaꞌa lole paie ku dènge miu lula-nèti dhèu aae Daud. Na peka sèmi èèna, te ngaa na lole boe ngiꞌu nèngu. Èdhi teꞌa, lula nèngu madhe le, aa ra padhane ne. Roꞌa na abhu ètu talora èdhi toke dꞌai sange neꞌe.  
\v 30 Dhèu aae Daud ne jꞌajꞌi dhèu nèti lii padhai Ama Lamatua. Aa na neꞌa, na, Ama Lamatua dhu moa le pake lii subha, ho limuri mai èci nèti ana-èpu Daud nèdꞌu paredha. Nèngu èèna ka dhu Lamatua pajꞌujꞌu mema nèti uru ka mai.\x + \xo 2:30 \xt Lii Sodꞌa Koa-Kio 132:11, 2 Samuel 7:12-13\x*  
\v 31 Lodꞌo èèna, Daud pangee madhera. Aa na peka uuru lula-nèti Dhèu dhu Lamatua pajꞌujꞌu tèke le. Èena na Dhèu èèna madhe, te ngaa mamuri hari kahèi. Aa Daud peka kahèi, na, Dhèu èèna pea taruu boe ètu era dhèu madhe, aa ngiꞌu Na ele iie boe kahèi.   
\p
\v 32 Dhèu dhu Daud peka-padhai ne, nuka Yesus! Ama Lamatua pamamuri hari Ne nèti mamadhe Na. Ka jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi ngèdhi le dènge musi madha jiꞌi!  
\v 33 Ka limuri ne, Ama Lamatua dedꞌe le Yesus, ho nèdꞌu paredha dhu dedha risi eele. Aa Na madhèdi ètu baboa gꞌana Ama Lamatua, ètu era dhu Lamatua sadia tèke le. Aa Ama Na hia le Roh Na dhu Mola-Mèci, sama sèmi dhu Na moa tèke nèti uru ka. Aa Na moa neo hia Roh Mola-Mèci Na mi èdhi kahèi. Èèna ka dhu miu tadèngi dènge laladhe mèdhi deo na, nuka Ama Lamatua hia Roh Na.  
\v 34 Daud mesa na caꞌe boe laꞌe asa sorga, te ngaa na suri, peka na,  
\q1 ‘Ama Lamatua padhai lii dènge Lamatua jaꞌa, peka na,  
\q2 “Madhèdi mi sebhe gꞌana Jaꞌa, ètu era dhu Jaꞌa sadia mema,   
\q3
\v 35 toke Jaꞌa tao musu Èu sèra, pahaha iisi mi Èu.’ ”\x + \xo 2:35 \xt Lii Sodꞌa Koa-Kio 110:1\x*   
\p
\v 36 Nèti èèna ka dhèu Israꞌel aaꞌi-aaꞌi ra hudꞌi reꞌa ku tareꞌa-reꞌa, lula-nèti Yesus dhu miu paku pamadhe ètu ajꞌu palolo-palèbha. Nèngu, nuka Kristus dhu Ama Lamatua hagꞌe nare le. Aa Nèngu neꞌe ka dhu jꞌajꞌi Kètu èdhi.”   
\p
\v 37 Ropa tadèngi rare lii Petrus ne, dꞌara dhèu sèra roe. Ka ra karèi Petrus dènge dhèu pajuu-paleha leo sèra, peka na, “Aꞌari! Jiꞌi hudꞌi tao tasamia ku?”   
\p
\v 38 Hèia Petrus dhaa, peka na, “Miu èci-èci hudꞌi ele-hoꞌa ku, aa tèke eele ku sasala-sasigo miu aaꞌi-aaꞌi mi, ho miu lèpa hari madhutu Lamatua. Hèia soro iisi mi ho sarani, sèna ka jꞌajꞌi mi tadha, peka na, miu lèpa hari le madhutu Jꞌara Mamuri Yesus Kristus. Aa èèna jꞌajꞌi tadha kahèi, peka na, Lamatua saku eele le sasala-sasigo miu. Èle èèna, miu sèmi mere Roh Ama Lamatua dhu Mola-Mèci.   
\p
\v 39 Te Ama Lamatua moa le hia Roh Na mi dhèu aaꞌi-aaꞌi dhu jꞌajꞌi le dhèu unu Na. Dènge jꞌara neꞌe, lii mamoa lula-nèti Roh Na, jꞌajꞌi hia miu dènge ana-èpu miu kahèi. Na moa hia mi dhèu leo kahèi.”   
\p
\v 40 Aa Petrus padhai lii ae hari mi rèngu, aku nèngu na, “Limuri ne, dhèu ae sero le nèti jꞌara mamuri dhu mola. De miu mage-mage, sèna ka miu baku madhutu tatao dhèu bhelu sèra. Te ngaa miu hudꞌi madhutu dhoka jꞌara mola nèti Ama Lamatua di. Dènge jꞌara èèna, miu abhu mamuri taa-taa dènge Ne.”   
\p
\v 41 Èle èèna ka, dhèu ae sèra sèmi rare lii padhai lii Petrus èèna dènge dꞌara kateme. Ka ra madhutu Jꞌara Mamuri Yesus, hèia ra soro iisi ra sèna ka abhu sarani. Lodꞌo èèna, pe dꞌai tèlu riho dhèu mai paꞌèci dènge dhèu-dhèu unu Yesus sèra.  
\v 42 Rèngu dꞌèi paꞌèci dènge dhèu-dhèu leo dhu madhutu Yesus. Aa rèngu mamuri mera-milu èci dènge èci. Bèli-bèli èèna, rèngu majꞌèni nanene lii holo-nori nèti dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus. Rèngu dꞌèi manèngi-mangajꞌi sama-sama kahèi. Aa rèngu dꞌèi raꞌa-rinu mei èci.   
\s1 Jꞌara-jꞌara mamuri dhèu parcaya  
\p
\v 43 Lodꞌo èèna, dhèu pajuu-paleha Lamatua sèra tao tadha malaa ae-ae, ka dhèu dhu ètu sèra sa malaa dènge madhaꞌu.  
\v 44 Dhèu-dhèu dhu madhutu Jꞌara Mamuri Lamatua Yesus, aaꞌi-aaꞌi ra mamuri pakaboko dènge dꞌara èci, ka ngaa dhu unu dhèu èci, jꞌajꞌi unu rèngu aaꞌi-aaꞌi ra, ho ra pake sama-sama.\x + \xo 2:44 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 4:32-35\x*  
\v 45 Abhu cahagꞌe pahia mèdha-panyau ra, ho ra pala-bagi doi kabꞌua na mi dhèu parcaya sèra, madhutu èci-èci dhu parluu.  
\v 46 Bèli-bèli èèna, rèngu paꞌèci ètu dꞌara Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi. Rèngu raꞌa-rinu boko-boko mue-mue dènge dꞌara karejꞌe-karae, nèti èmu èci asa èmu èci, dènge boe kaꞌuu-kamuki. Rèngu aaꞌi-aaꞌi ra mamuri èci tulu èci, dènge boe kire-kome.  
\v 47 Bèli-bèli èèna, rèngu aaꞌi-aaꞌi ra maꞌète boe koa-kio kolongara Ama Lamatua dènge dꞌara kateme. Dhèu leo sèra dꞌèi rèngu titu kèna. Nèti ca lodꞌo asa ca lodꞌo Ama Lamatua hia mamuri mi dhèu sèra, ho ra paꞌèci dènge dhèu-dhèu unu Lamatua Yesus. Ka rèngu asa ka ae.   
\c 3  
\s1 Petrus puri-paꞌèle dhèu karuku èci  
\p
\v 1 Ca lodꞌo, pe dꞌara hake tèlu nihia sa, Petrus dènge Yohanis lasi asa dꞌara Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi, ho neo sabajꞌa dènge dhèu leo sèra.  
\v 2 Rèngu neo maso re hèbꞌa oka, dhu ngara na ‘Hèbꞌa Saraga’. Ètu èèna, rèngu rèdhi dhèu mone karuku èci, dhu karuku nèti ina na nara iisi ne. Bèli-bèli mai, na, dhèu nedhe rèti ne asa era èèna, ho na kanata kacui-aai manèngi ngaa-ngaa nèti dhèu cee dhu neo maso asa dꞌara Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi re èèna.  
\v 3 Ropa na ladhe nèdhi Petrus dènge Yohanis oe maso asa dꞌara, ka na kanata kacui-aai, manèngi, peka na, “Ama-ama, ee! Sue ku jaꞌa laa. Hia ku jaꞌa ngaa, do?”   
\p
\v 4 Ka dua ra ladhe kaloo ka dhèu neꞌe, hèia Petrus dhaa, aku nèngu na, “Ladhe ku mai!”   
\p
\v 5 Hèia nèngu boti kètu na, ladhe asa rèngu dua ra, ka na pangee, na, “Waa! Ele boe dua ra neo hia jaꞌa ngaa-ngaa ne.”   
\p
\v 6 Te ngaa Petrus peka, aku nèngu na, “Jaꞌa dènge boe doi hualaa ho hia mi èu! Te, ngaa dhu jaꞌa unu, èèna ka dhu jaꞌa neo hia mi èu. De nanene paie-iie! Dènge koasa Yesus Kristus, dhèu Nasaret, jaꞌa pua èu kèdꞌi titu, ho kako!”   
\p
\v 7 Hèia Petrus kèpe ai gꞌana dhèu karuku èèna, ka na pakèdꞌi patitu ne. Kacaꞌa laa, haga dhèu neꞌe beꞌa dènge ka, ètu dꞌara ciki oodꞌe èèna kahèi.  
\v 8 Cagꞌagꞌa laa, na pasoka titu, hèia na kako laꞌe-mai neo neꞌa, haga nèngu beꞌa le, do dhae. Èle èèna ka, na laꞌe palere dènge rèngu dua ra asa dꞌara Èmu Manèngi-Mangajꞌi. Na kako pasoa-pasoka dènge koa-kio Ama Lamatua.  
\v 9 Dhèu aaꞌi-aaꞌi sèra ladhe rèdhi dhèu neꞌe kako laꞌe-mai, aa koa-kio kolongara Ama Lamatua.   
\p
\v 10 Ropa dhèu ae sèra tadhe ne, ka ra malaa, hèia peka, aku rèngu na, “Nèngu neꞌe ka dhèu karuku dhu madhèdi ètu Hèbꞌa Saraga, ho manèngi ngaa-ngaa èèna, sina ma? Tasamia ka na jꞌajꞌi sèmi neꞌe?”   
\s1 Petrus padhai lii ètu dꞌara Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi  
\p
\v 11 Èle èèna ka, dhèu dhu èle nèti karuku èèna, madhutu Petrus dènge Yohanis. Ka tèlu ra lasi dꞌai èmu taleo cue, ngara na ‘Èmu Taleo Dhèu Aae Soleman’. Ètu èèna, dhèu aaꞌi-aaꞌi dhu mai lingu rare rèngu malaa titu kèna.  
\v 12 Ropa Petrus nèdhi rèngu, ka na padhai lii, peka na, “Dhèu Israꞌel aaꞌi-aaꞌi mi! Nga tao ka miu malaa, lula jꞌara neꞌe ne? Nga tao ka miu ladhe kaloo jiꞌi? Miu ngee, na, dhèu ne kako lula jiꞌi pake naꞌi, do, lula jiꞌi majꞌèni madhutu Ama Lamatua? Do, tasamia?  
\v 13 Jaꞌa neo peka dènge miu sèmi neꞌe: bèi-baki èdhi Abraham, Isak dènge Yakob manèngi-mangajꞌi mi Ama Lamatua. Lamatua èèna ka dhu dedꞌe padedha-dedha Dhèu Nèngu dhu Na pili nare, nuka Yesus. Yesus èèna ka dhu miu tule eele Ne, ka saraka Ne asa gubernur Pilatus. Ka gubernur neo patabuli Ne, te ngaa miu ka dhu palabꞌa, sèna ka na baku patabuli eele Yesus.\x + \xo 3:13 \xt Kalua nèti Masir 3:15\x*  
\v 14 Te ngaa Yesus, Dhèu dhu sala boe. Dꞌara Nèngu beꞌa. Gubernur neo patabuli eele Dhèu dhu sala boe ne, te ngaa miu aaꞌi-aaꞌi mi labꞌa ne. Aa dhu bhelu risi hari ka, miu dadugu-rariu ne, sèna ka na patabuli hia miu dhèu bhelu-katubꞌa èci dhu pamadhe nèdhi dhèu.\x + \xo 3:14 \xt Mateos 27:15-23, Markus 15:6-14, Lukas 23:13-23, Yohanis 19:12-15\x*  
\v 15 Miu ka dhu pamadhe Yesus! Aa te ngaa Nèngu ka dhu hia èdhi mamuri. Mema tareꞌa Nèngu madhe le, te ngaa Ama Lamatua pamamuri hari Ne. Nèngu ka dhu jiꞌi ladhe ngèdhi le dènge musi madha jiꞌi.   
\p
\v 16 Miu tadhe dhèu karuku ne. Nèngu èra le, te ngaa jiꞌi boe ka dhu puri-paꞌèle ne. Jiꞌi se dènge boe koasa ngaa-ngaa. Koasa èèna mai nèti Yesus. Dhèu neꞌe ne èra, lula nèngu parcaya Lamatua Yesus. Yesus ka dhu paꞌèle ne, ètu katanga madha miu aaꞌi-aaꞌi mi.   
\p
\v 17 Aꞌari aaꞌi-aaꞌi ti! Limuri ne, jaꞌa keꞌa le, miu dènge dhèu aae-dhèu kapai miu, tao bhelu mi dedha Yesus, te ngaa miu meꞌa boe ngaa dhu jꞌajꞌi lèpa limuri.  
\v 18 Te ngaa Ama Lamatua peka mema nèti uru ka mai, pake dhèu nèti lii padhai Nèngu, peka na, Kristus, nuka Dhèu dhu Na hagꞌe nare èèna, hudꞌi dꞌui ku jꞌajꞌèra. Ka jꞌajꞌi le, sèmi èèna ka!  
\v 19 Nèti èèna ka, miu hudꞌi ele-hoꞌa, tèke eele sasala-sasigo miu, hèia lèpa asa Ama Lamatua, ho Na saku eele aa baku ngee ia ka sasala miu sèra.  
\v 20 Pe Ama Lamatua paꞌèra dꞌara miu. Ka Na neo pua Kristus dhu Na hagꞌe nare èèna, mai hari asa miu. Kristus èèna, nuka Yesus, dhu Na pua le mai asa miu.  
\v 21 Nèti uru ka mai, Lamatua padhai lii re dhèu nèti lii padhai Na, peka na, ‘Bèli-camèdꞌa, Ama Lamatua pamola jꞌara aaꞌi-aaꞌi, sèna ka jꞌajꞌi hiu.’ Yesus hudꞌi mate ku ètu Era Mola-Mèci toke dꞌai lodꞌo Nèngu mai hari, ho Na pahiu ngaa-ngaa aaꞌi-aaꞌi ra.   
\p
\v 22 Uru èèna, baki Musa peka le dènge dhèu Israꞌel, aku nèngu na,  
\q1 ‘Lamatua miu, nuka Ama Lamatua, bèli-camèdꞌa Na pua Dhèu èci nèti talora miu, ho jꞌajꞌi dhèu nèti lii padhai Na, sama sèmi Na pake jaꞌa, ho jꞌajꞌi dhèu kèti lii padhai Na. De miu hudꞌi pasa dhilu, sèna ka mi nanene paie, ngaa-ngaa dhu Na neo peka mi miu.\x + \xo 3:22 \xt Lole Hari Jꞌara-jꞌara Mamuri 18:15, 18\x*  
\v 23 Te ngaa dhèu cee dhu roꞌo boe nanene paie, lii padhai lii Dhèu èèna, èèna na cèri eele nèti dhèu unu Lamatua sèra. Dènge heka hak ètu talora rèngu.’\x + \xo 3:23 \xt Lole Hari Jꞌara-jꞌara Mamuri 18:19\x*   
\p
\v 24 Mesa boe baki Musa di dhu peka sèmi èèna. Te Lamatua pake dhèu leo kahèi, jꞌajꞌi dhèu nèti lii padhai Na. Rèngu peka sèmi èèna kahèi. Sama sèmi uru èèna, Lamatua pake baki Samuel, ho lolo jꞌara-jꞌara dhu limuri ne èdhi tèdhi dènge musi madha èdhi.  
\v 25 Ama Lamatua moa tèke le, mi baki Abraham, peka na,  
\q1 ‘Bèli-camèdꞌa, re ana-èpu èu èci, Jaꞌa hia mèngi-nale mi dedha suku aaꞌi-aaꞌi ètu rai-haha ne.’\x + \xo 3:25 \xt Lii Lolo dhu Uru Tèka 22:18\x*  
\p Lii moa dhu Ama Lamatua peka le mi dhèu rèti lii padhai Na, limuri ne, jꞌajꞌi le mi dedha miu, nuka aꞌari jaꞌa dhèu Israꞌel sèra.  
\v 26 Ama Lamatua pua Ana Na dhu Na hagꞌe nare èèna, ho pajꞌujꞌu jꞌara, sèna ka miu tèke eele sasala-sasigo miu. Dènge sèmi èèna, Na padꞌelo dꞌara hua iia Na mi miu. Lamatua pua uuru Ana Na mai asa miu, èle èèna, heka Na pua Ne asa suku leo sèra. Èèna ka dhu jꞌajꞌi mèngi-nale mi èdhi aaꞌi-aaꞌi ti.”   
\c 4  
\s1 Kètu agama Yahudi paroa Petrus dènge Yohanis  
\p
\v 1 Lodꞌo èèna, ropa Petrus dènge Yohanis padhai lii era dènge dhèu ètu sèra, dhèu kapai canau mai. Rèngu sèra, kètu agama Yahudi, dhèu nèti partei Saduki, dènge komedhaa jꞌaga Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi. Rèngu mai neo patao dènge Petrus dènge Yohanis.  
\v 2 Dhèu sèra nasa, lula rèngu dua ra dꞌèi peka dènge dhèu ae, peka na, “Yesus mamuri hari le nèti mamadhe Na. Dènge jꞌara èèna, Nèngu bhoke jꞌara hia dhèu madhe sèna ka bisa mamuri hari.”\f + \fr 4:2 \ft Dhèu partei Saduki lèka boe dhèu madhe bisa mamuri hari.\f*  
\v 3 Ka ra paredha dhèu rèngu lasi kèpe dua ra. Te ngaa, lula lodꞌo oe cèna kèna, ka ra pamaso taha si asa dꞌara bèdho. Ho bèli èèna, heka ra neo parisa si kèna.  
\v 4 Te ngaa ètu talora dhèu dhu dꞌèi nanene dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus sèra, ae ka dhu mangaku, na, lii ajꞌa-nori rèngu sèra lèke tareꞌa. Nèti èèna ka dhèu parcaya asa tabha ae, pe dꞌai lèmi riho dhèu sa.   
\p
\v 5 Asa bèli èèna, dhèu kapai Yahudi sèra pakaboko ètu kota Yerusalem, nuka dhèu paredha, dhèu heka-dhèu heka adꞌa Yahudi, dènge mese agama Yahudi sèra.  
\v 6 Kètu kapai risi agama Yahudi, dhu ngara na Hanas, ètu èèna kahèi. Dhèu kapai leo, sèmi Kayafas, Yohanis, Aleksander, dènge aꞌari leo sèra nèti kètu kapai risi agama Yahudi ètu èèna kahèi.  
\v 7 Ropa ra tesa aaꞌi, ka ra paredha dhèu lasi rare Petrus dènge Yohanis, ho rèti mai asa madha ama-ama dhèu kapai seꞌe. Ropa rèngu mai, ka ra karèi si, peka na, “Tasamia ka miu bisa puri-paꞌèle dhèu karuku? Miu pake koasa nèti cee? Aa cee ka dhu pua miu ka miu bani tao jꞌara èèna?”   
\p
\v 8 Hèia Roh Ama Lamatua paꞌèra dꞌara Petrus, ka na dhaa, aku nèngu na,  
\q1 “Ama-ama! Miu ka dhèu kapai, dènge dhèu heka kabarai Israꞌel! Baku nasa ladhe jiꞌi ako malaa ciki.  
\v 9 Jiꞌi ladhe, na, ama-ama si neo tao lii langu, lula jiꞌi puri-paꞌèle dhèu karuku èci. Aa miu neo meꞌa jiꞌi pake koasa nèti cee?  
\v 10 De jaꞌa neo peka sèmi neꞌe: tatu ama si sanèdꞌe era dhèu Nasaret, dhu ngara Na Yesus. Nèngu èèna, Kristus, dhu Ama Lamatua pajꞌujꞌu mema nèti uru ka mai. Te ngaa miu paku pamadhe Ne ètu ajꞌu palolo-palèbha. Masi ka sèmi èèna, te ngaa Ama Lamatua pamamuri hari Ne. De jaꞌa dꞌèi sèna ka ama si dènge dhèu Israꞌel aaꞌi-aaꞌi mi meꞌa, na, jiꞌi puri-paꞌèle dhèu karuku èèna, pake dhodhoka koasa Yesus.  
\v 11 Yesus neꞌe ka dhu ra suri tèke le ètu dꞌara Sasuri Mola-Mèci Ama Lamatua, peka na,  
\q2 ‘Abhu hadhu cue dhu tuka core eele;  
\q3 Te ngaa limuri mai, hadhu èèna jꞌajꞌi hadhu padhèdi.’\x + \xo 4:11 \xt Lii Sodꞌa Koa-Kio 118:22\x*   
\q1
\v 12 Ètu palème rai-haha ne, Ama Lamatua bhoke boe jꞌara leo dhu bisa patabuli èdhi nèti koasa sasala-sasigo èdhi. Dhodhoka jꞌara èci di, nuka Yesus. Abhu boe dhèu leo èci sa dhu bisa hia mamuri mi èdhi.”   
\p
\v 13 Dhèu dhu madhèdi ètu sèra sa reꞌa, na, Petrus dènge Yohanis se, dhoka dhèu biasa di, èci èèna ka dènge dhèu dhu reꞌa boe baca-suri. Te ngaa dhèu sèra malaa dènge babani dua ra, lula rèngu padhai lii dhu dènge boe pahuni-pahuni. Tabha hari, ra reꞌa, na, dhèu dua se, dhèu paꞌèci nèti Yesus.  
\v 14 Nèti èèna ka, hèbꞌa dhèu se kutu mèno, toke ra padhai lii heka ae-ae, lula dhèu dhu èle nèti karuku èèna, titu dhii-dhii patoo madha dènge madha.  
\v 15 Èle èèna ka, ra pua dhèu pajuu-paleha Yesus dhèu dua sèra, aku rèngu na, “Dua mi lami ku asa liꞌu ciki.” Ka ra padhue ho neo tenge jꞌara aapa.  
\v 16 Ka ra padhue-padhai, peka na, “Aꞌari aaꞌi-aaꞌi ti! Èdhi hudꞌi tao dhèu dua se samia? Te dhèu Yerusalem aaꞌi-aaꞌi ra reꞌa le, na, rèngu dua se ka dhu tao tadha malaa deo na. Èdhi pasili tare heka, lula bukti nèngu abhu le!  
\v 17 De hua iia èdhi tenge jꞌara, sèna ka lii neꞌe baku ra lolo palème asa mia-mia laꞌe. Beꞌa risi èdhi pamadhaꞌu si, sèna ka ra baku ajꞌa ia ka Jꞌara Mamuri Yesus. Ladhe ra nanene boe, na, reꞌa mema!”   
\p
\v 18 Hèia ra paroa dua ra maso hari asa dꞌara, ka ra peka dènge si, aku rèngu na, “Miu ladhe unu mi, ee! Miu bisa heka lolo, do, ajꞌa-nori dhèu leo lula-nèti Yesus!”   
\p
\v 19 Te ngaa Petrus dènge Yohanis bꞌala, peka na, “Cobꞌa ama-ama si pajiko ku laa. Mia dhu beꞌa risi? Madhutu paredha ama si, do, madhutu paredha Ama Lamatua?  
\v 20 Te jiꞌi ngèdhi le dènge musi madha jiꞌi, aa tadèngi le dènge roꞌa dhilu jiꞌi madha jꞌara ae. De tasamia jiꞌi kutu hèbꞌa, ho baku lolo dènge dhèu leo!”   
\p
\v 21 Dhèu dhu madhèdi pamaꞌète lii langu èèna, kai hari rèngu. Ka ra patalale eele dua si, lula ra reꞌa heka jꞌara ho huku si. Rèngu madhaꞌu kahèi, mage dhoka dhèu ae ètu liꞌu sèi pagama. Te dhèu ae sèra koa-kio kolongara Ama Lamatua, lula dhèu karuku èèna èle le.  
\v 22 (Dhèu èèna karuku èpa nguru risi tèu le, ka heka bisa kako kèna.)   
\s1 Dhèu unu Lamatua Yesus sabajꞌa manèngi dꞌara bani  
\p
\v 23 Ropa ra patabuli eele Petrus dènge Yohanis, dua ra lèpa lasi asa angalai rèngu. Hèia dua ra lole aaꞌi-aaꞌi ngaa dhu kètu agama Yahudi dènge dhèu kapai leo sèra kai rèngu ho baku palolo.  
\v 24 Ropa ra tadèngi rare lii lolo èèna, ka angalai rèngu aaꞌi-aaꞌi sèra pakaboko dènge dꞌara èci, ho ra manèngi-mangajꞌi, peka na, “Ama Lamatua dhu Koasa Kapai Risi Eele. Ama dhu pajꞌajꞌi dedha-liru dènge rai-haha, dènge isi ra aaꞌi-aaꞌi.\x + \xo 4:24 \xt Kalua nèti Masir 20:11, Nehemia 9:6, Lii Sodꞌa Koa-Kio 146:6\x*  
\v 25 Uru-uru sèra, Roh Ama Lamatua dhu Mola-Mèci pake le baki Daud ho jꞌajꞌi dhèu nèti lii padhai Na, sèna ka suri mema lula-nèti dhèu labꞌa Yesus, peka na,  
\q1 ‘Dhèu nèti rai leo sèra nasa lula lii lai-ngèlu;  
\q2 Dhèu seꞌe tao lèke boe, ho tao lii langu dhu dènge boe kolo-kapua.   
\q1
\v 26 Dhèu aae rai-haha sèra pakaboko ho neo pamusu labꞌa Ama Lamatua;  
\q2 sèmi èèna kahèi, dhèu kapai sèra rare lii èci neo lasi labꞌa Ama Lamatua dènge Kristus,  
\q3 nuka Dhèu dhu Lamatua pajꞌujꞌu mema karèi nèti uru ka mai.’\x + \xo 4:26 \xt Lii Sodꞌa Koa-Kio 2:1-2\x*   
\p
\v 27 Ka ngaa dhu baki Daud suri na, limuri ne jꞌajꞌi le. Aa sasoa na ledꞌa le. Ètu kota neꞌe, dhèu aae Herodes, gubernur Pontius Pilatus, dhèu heka-dhèu heka adꞌa Israꞌel, dènge dhèu kapai suku leo sèra, pakaboko le. Rèngu pareꞌa lii ho labꞌa Yesus, dhu Ama Lamatua hagꞌe nare le.\x + \xo 4:27 \xt Mateos 27:1-2, Markus 15:1, Lukas 23:1,7-11, Yohanis 18:28-29\x*  
\v 28 Te ngaa limuri ne, èdhi teꞌa aaꞌi le jꞌara sèra lèke mola-mola dènge dadꞌèi Lamatua, madhutu ngaa dhu Lamatua peka tèke nèti uru ka.  
\v 29 Lamatua, Èu meꞌa rèngu dhoka padhai lii neo pamadhaꞌu jiꞌi di. De jiꞌi manèngi ho Lamatua hia jiꞌi dꞌara bani. Sèna ka ladhe jiꞌi laꞌa padhue-padhai asa dhèu ètu mia-mia Lii Lolo Beꞌa Lamatua lula-nèti Yesus, dꞌara jiꞌi madhaꞌu boe.  
\v 30 Jiꞌi manèngi Lamatua hia jiꞌi koasa kahèi, sèna ka jiꞌi bisa puri-paꞌèle dhèu pèdꞌa. Jiꞌi manèngi kahèi koasa ho tao rupa-rupa tadha malaa, sèna ka dhèu reꞌa, koasa èèna mai nèti Dhèu Mola-Mèci dhu Lamatua pua mai, nuka Yesus. Lamatua, dꞌai sange èèna ka lii sabajꞌa jiꞌi.”   
\p
\v 31 Ropa ra manèngi-mangajꞌi rare, ka èmu dhu rèngu sabajꞌa na gagedꞌo. Hèia rèngu aaꞌi-aaꞌi ra abhu Roh Lamatua dhu Mola-Mèci. Èle èèna ka, rèngu kalua, lasi lole Lii Lolo Beꞌa Ama Lamatua, dènge dꞌara bani.   
\s1 Dhèu parcaya sèra mamuri sama-sama pasae jꞌajꞌèra dènge karejꞌe  
\p
\v 32 Èle èèna, dhèu aaꞌi-aaꞌi dhu parcaya Yesus sèra, mamuri dꞌara èci, aa mamuri pasue èci dènge èci. Abhu boe dhèu èci sa dhu mèu-moke, aa rèngu biasa pahia-pajꞌola. Dhèu dhu dènge mèdha-panyau, na uri ho ra pake sama-sama.\x + \xo 4:32 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 2:44-45\x*  
\v 33 Ka Lamatua hia koasa mi dhèu pajuu-paleha Na, ho ra lole mi dhèu, peka na, Lamatua Yesus mamuri hari nèti mamadhe Na. Aa rèngu ka dhu rèdhi dènge musi madha unu ra. Ka Lamatua udhu-bhori berkat hia rèngu.  
\v 34-35 Nèti rèngu se, abhu kahèi dhu pahia rai, do èmu ra. Ho kabꞌua na, ra hia mi dhèu pajuu-paleha Lamatua sèra. Ra pake ho hia mi dhèu dhu parluu. Nèti èèna ka, rèngu kura boe ngaa-ngaa.   
\p
\v 36-37 Conto sèmi Yusuf. Nèngu ne, ana-èpu Lewi, nèti pulu Siprus. Dhèu pajuu-paleha Lamatua se pangare na ‘Barnabas’, dhu sasoa na, ‘dhèu dhu dꞌèi paꞌèra dꞌara dhèu leo’. Laꞌe pahie rai na ca kasibꞌi. Ka nèti mai kabꞌua na hia dhèu pajuu-paleha Lamatua sèra.   
\c 5  
\s1 Ananias dènge Safira madhe, lula rèngu neo cobꞌa Roh Lamatua  
\p
\v 1 Te ngaa lodꞌo èèna, abhu kahèi dhèu èci, ngara na Ananias, dènge dhèu èmu na, Safira. Rèngu dua ra pahie rai ra ca kasibꞌi kahèi.  
\v 2 Te ngaa dua ra pareꞌa ho huni kabꞌua rai èèna cahagꞌe. Pahie rare, ka Ananias laꞌe peka dènge dhèu pajuu-paleha Yesus sèra, aku nèngu na, “Jiꞌi heka pahie ngare rai jiꞌi ca kasibꞌi kèna. De jiꞌi neo hia kabꞌua na asa Ama Lamatua.”   
\p
\v 3 Te ngaa Petrus tao dènge ne, peka na, “Ananias! Nga tao ka èu huni doi kabꞌua rai èèna cahagꞌe? Dꞌara èu mema karehe, lula èu madhutu dadꞌèi dhèu aae nidhu. Èu bani kapodꞌe-kabèli Roh Ama Lamatua dhu Mola-Mèci!  
\v 4 Sèmi neꞌe! Rai na unu èu. De èu neo pahia, do aadꞌo, èèna na madhutu dadꞌèi èu. Ladhe èu pahia le, èu neo hia doi kabꞌua na aaꞌi-aaꞌi, do aadꞌo, èèna na madhutu dadꞌèi èu kahèi. Te ngaa tasamia ka èu bisa tao sèmi neꞌe? Èu neo pagoa jiꞌi dhèu rai-haha, te ngaa abhu boe dhèu dhu bisa leko-monya Lamatua!”   
\p
\v 5 Ropa na tadèngi Petrus padhai lii sèmi èèna, cagꞌagꞌa laa Ananias bèbhe, ka madhe dènge. Nèti èèna ka, dhèu dhu tadèngi lii neꞌe, madhaꞌu titu kèna.  
\v 6 Hèia ana ngèru dhèu pèri mai, ka ra pahutu ngiꞌu Ananias, ka nedhe rèti lasi padhane.   
\p
\v 7 Pe dꞌai tèlu jam sa, dhèu èmu Ananias mai. Te ngaa na neꞌa boe ngaa dhu jꞌajꞌi deo na.  
\v 8 Hèia Petrus karèi ne, peka na, “Tasamia, ina? Miu pahie le rai èèna, kabꞌua sange neꞌe ka, do?”  
\p Ka na dhaa, peka na, “Tareꞌa, ama. Kabꞌua nèngu sange èèna ka.”   
\p
\v 9 Hèia Petrus tao dènge ne, peka na, “Tasamia ka èu dènge dhèu èmu mu pameꞌa ho neo cobꞌa Roh Lamatua? Mu ladhe, ee! Dhèu dhu heka padhane dhèu èmu èu sèra, lèpa hari mai le. Ciki oodꞌe hari na, rèngu nedhe rèti hari ngiꞌu èu, ho lasi padhane ètu karasa dhèu èmu èu.”   
\p
\v 10 Ropa tadèngi nare lii padhai lii Petrus, cagꞌagꞌa laa dhèu bhèni ne bèbhe, ka madhe dènge ètu era èèna. Ropa ana-ana ngèru sèra maso hari asa dꞌara èmu, ladhe rèdhi bhèni ne madhe le. Ka jꞌèru rèti ka ngiꞌu bhèni ne, lasi padhane ètu karasa dhèu èmu na.   
\p
\v 11 Èle èèna ka, dhèu parcaya Yesus sèra madhaꞌu. Dhèu-dhèu leo dhu tadèngi lii lolo nèti mamadhe Ananias dènge Safira, madhaꞌu kahèi.   
\s1 Petrus si puri-paꞌèle dhèu ae  
\p
\v 12 Lodꞌo èèna, dhèu pajuu-paleha Yesus sèra tao ae tadha-tadha malaa. Ka dhèu ae sèra ladhe rèdhi. Dhèu pajuu-paleha sèra biasa lasi asa dꞌara Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi Lamatua. Rèngu aaꞌi-aaꞌi ra pakaboko dènge dꞌara èci ètu dꞌara Èmu Taleo Dhèu Aae Soleman.  
\v 13 Lodꞌo èèna, dhèu ae ka dhu koa dhèu unu Lamatua Yesus sèra. Te ngaa dhèu leo cahagꞌe bani boe maso pakaboko dènge rèngu ètu èmu èèna.   
\p
\v 14 Te dhèu dhu parcaya Yesus, bhèni-mone, asa tabha ae.  
\v 15 Lula tadha malaa ae dhu jꞌajꞌi èèna, ka dhèu ae rèti dhèu pèdꞌa lasi ho ra pamadhèdi mi dedha dhèpi ètu sebhe jꞌara. Te ra pangee, peka na, “Ladhe Petrus dènge Yohanis kako re era neꞌe, sadꞌi mamaho ra lèke rèngu di, dhèu pèdꞌa se èle dènge nèti papèdꞌa rèngu.”  
\v 16 Lodꞌo èèna, dhèu ae mai taruu nèti rae-rae ètu sebhe kota Yerusalem. Rèti dènge dhèu-dhèu pèdꞌa, ka dhèu pajuu-paleha Lamatua se puri-paꞌèle si aaꞌi-aaꞌi ra. Rèngu rèti dhèu-dhèu dhu nidhu tao kahèi, ka dhèu pajuu-paleha Lamatua se babège eele aaꞌi nidhu-nidhu sèra.   
\s1 Dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus abhu jꞌajꞌèra  
\p
\v 17 Lula tatao dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus sèra, nèti èèna ka kètu kapai risi agama Yahudi, dènge angalai nèngu nèti partei Saduki sèra, tèka dꞌara.  
\v 18 Nèti èèna ka, ra kèpa dhèu pajuu-paleha Yesus sèra, ka ra pamaso si asa dꞌara bèdho.\f + \fr 5:18 \ft Lii Yunani neꞌe, sasoa na, “pamaso asa dꞌara bèdho kabarai.” Sasoa leo, peka na, “pamaso asa dꞌara bèdho ho pamakae si ètu katanga madha dhèu ae.”\f*   
\p
\v 19 Te ngaa mèda èèna kahèi, ana pajuu Lamatua èci mai nèti sorga asa dꞌara bèdho èèna, ka na bhoke eele babèdho. Hèia na lere nèti si asa liꞌu. Ka na peka, aku nèngu na,  
\v 20 “Lami dènge ka asa dꞌara Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi. Lami peka aaꞌi dènge dhèu-dhèu ètu nèi, sèna ka ra madhutu Jꞌara Mamuri dhu hiu nèti Lamatua Yesus.”   
\p
\v 21 Bèli madꞌae èèna, ako maroga era, rèngu madhutu ka lii paredha nèti ana pajuu Lamatua nèti sorga deo na. Ka ra maso asa dꞌara madha Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi, hèia ra ajꞌa-nori dhèu-dhèu ètu sèra.  
\p Nèbhu boe, hèia kètu kapai risi agama Yahudi dènge angalai na sèra mai palere dènge dhèu kapai dènge dhèu heka-dhèu heka adꞌa Israꞌel. Rèngu pakaboko ho parisa lii langu nèti dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus sèra. Hèia ra pua dhèu lasi rare Petrus si nèti dꞌara bèdho, ho ra parisa lii langu ra.   
\p
\v 22 Te ngaa ropa rèngu dꞌai èmu bèdho, Petrus si aadꞌo heka ètu dꞌara. Ka ana jꞌaga sèra lèpa hari lasi peka dènge dhèu kapai sèra.  
\v 23 Ra peka na, “Ama-ama si, baku nasa. Ropa jiꞌi dꞌai èmu bèdho, jiꞌi ladhe, na, babèdho dhu patèke. Aa dhèu jꞌaga sèra titu ètu era èèna. Te ngaa ropa jiꞌi pua ra goe babèdho ho jiꞌi laꞌa asa dꞌara, jiꞌi ngèdhi boe dhèu èci sa ètu dꞌara.”   
\p
\v 24 Ropa tadèngi rare, hèia kètu agama Yahudi sèra, dènge kapala jꞌaga Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi, aaꞌi-aaꞌi ra jꞌajꞌi malaa, aa sèmi dhèu dhu ele ngangee sa.   
\p
\v 25 Nèbhu boe, hèia dhèu èci mai peka, aku nèngu na, “Ama-ama si, nanene ku laa! Dhèu dhu miu bèdho sèra, ètu liꞌu si, ra titu ho ajꞌa-nori dhèu ètu dꞌara Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi ne!”   
\p
\v 26 Ropa tadèngi rare, ka kapala jꞌaga Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi èèna paroa dhèu jꞌaga pèri-pèri ho lasi kèpe hari Petrus dènge angalai na sèra. Te ngaa dhèu jꞌaga sèra madhaꞌu, lula dhèu dhu nanene lii padhai-padhue Petrus sèra, ae seli. Ra pajiko, na, mage dhoka dhèu ae sèra patao-palaha, ho ra pèci si. Nèti èèna ka, ropa rèngu kèpe hari Petrus si, ra bani boe pake jꞌara sakaa.   
\p
\v 27 Èle èèna ka, ra lere rèti Petrus si asa era pamaꞌète lii langu. Ka kètu kapai risi agama mulai karèi si,  
\v 28 peka na, “Jiꞌi kai le miu, sèna ka ajꞌa ia ka dhèu lula-nèti Dhèu dhu neo tao jꞌara mamuri hiu èèna, sina ma! Te ngaa miu palabꞌa! Miu pusi-pahae boe dènge lii paredha jiꞌi, te ngaa miu tao madhutu dadꞌèi miu di! Miu lami ajꞌa-nori palème dhèu ètu kota Yerusalem ne. Èèna sama dènge miu core sasala mi dedha jiꞌi, peka na, jiꞌi se ka dhu pua dhèu lasi pamadhe Yesus.”\x + \xo 5:28 \xt Mateos 27:25\x*   
\p
\v 29 Hèia Petrus kèdꞌi titu jꞌajꞌi dhèu dhu padhai lii nèti angalai na sèra. Ka na dhaa, peka na,  
\q1 “Ama-ama! Ladhe abhu paredha nèti dhèu rai-haha dhu palabꞌa dènge dadꞌèi Ama Lamatua, jiꞌi ngoꞌo boe madhutu. Te ngaa jiꞌi madhutu dhoka paredha Ama Lamatua di!  
\v 30 Dhèu dhu bhoke jꞌara mamuri hiu èèna, nuka Yesus. Nèngu èèna ka dhu miu paku pamadhe ètu dedha ajꞌu palolo-palèbha. Nèti uru ka mai, bèi-baki èdhi manèngi-mangajꞌi mi Ama Lamatua. Ama Lamatua èèna ka dhu pamamuri hari Yesus nèti mamadhe Na!   
\q1
\v 31 Limuri ne, Ama Lamatua dedꞌe le Yesus jꞌajꞌi ai gꞌana Na. Ka Yesus nèdꞌu le paredha sama sèmi dhèu aae kapai. Nèngu bhoke le jꞌara, sèna ka Lamatua patabuli eele dhèu nèti koasa sasala-sasigo ra. Na neo hia jꞌara mi èdhi dhèu Israꞌel seꞌe, sèna ka èdhi ae eele nèti sasala èdhi aaꞌi-aaꞌi ti. Dènge jꞌara sèmi èèna, dꞌara Ama Lamatua pacuhi, ho Na ige heka sasala èdhi dhèu Israꞌel.  
\v 32 Te èdhi tèdhi le dènge musi madha èdhi, Yesus mema madhe tareꞌa, te ngaa Na mamuri hari kahèi. Limuri ne Roh Ama Lamatua dhu Mola-Mèci peka le dènge dhèu dhu madhutu Jꞌara Mamuri Yesus.”   
\p
\v 33 Tadèngi rare lii padhai lii Petrus sèmi èèna, ka dhèu dhu madhèdi ètu era pamaꞌète lii langu èèna nasa titu kèna, ka ra neo pamadhe dhèu pajuu-paleha Lamatua sèra.  
\v 34 Te ngaa ètu talora rèngu, abhu kahèi dhèu èci dhu madhèdi parisa lii, ngara na Gamaliel. Dhèu ae pakabꞌua ne, lula nèngu ne mese dhu dꞌèlu-mèu nèti partei agama Parisi. Ropa Petrus padhai lii nare, ka dhèu sèra neo pamadhe ne, hèia Gamaliel kèdꞌi titu, ka na pua dhèu ho lere taha Petrus si asa liꞌu.  
\v 35 Ropa Petrus si dꞌai liꞌu, ka Gamaliel padhai lii dènge ama-ama ètu sèra, aku nèngu na,  
\q1 “Aꞌari ti! Èdhi hudꞌi pajiko paie ku! Mage dhoka èdhi malai ae tao bhabhelu mi dedha dhèu seꞌe. Èdhi hudꞌi pangee madhera.  
\v 36 Ele boe miu sanèdꞌe era, dhèu dhu ngara na Teudas. Nèngu madhe nèbhu le, te ngaa lodꞌo na mamuri era, na dedꞌe ngiꞌu na jꞌajꞌi dhèu kapai, pe dꞌai dhèu èpa ngasu sa madhutu nèngu. Te ngaa ropa ra pamadhe ne, ana-ana madhutu na pajꞌala asa haa asa dhimu. Toke dꞌai sange neꞌe, dhèu rèdhi heka rèngu. Ra rai aaꞌi mèu-mèu le!   
\q1
\v 37 Aa miu sanèdꞌe hari ku lii lole èci. Uru èèna, lèke lodꞌo dhèu paredha ige dhèu ètu dꞌara kabarai. Abhu dhèu èci, ngara na Yudas, nèti propensi Galilea. Dhèu ae madhutu nèngu kahèi. Te ngaa ra pamadhe ne kahèi. Hèia ana-ana madhutu na rai pajꞌala kahèi, ka dꞌai sange neꞌe tèdhi heka dhèu èci sa.   
\q1
\v 38 De aꞌari! Madhutu ngangee jaꞌa, baku pamadhe dhèu seꞌe. Hudꞌi rèngu sène. Te aꞌajꞌa dènge kakako rèngu, ladhe mai nèti dhèu rai-haha, na, nèbhu boe, ele unu na.  
\v 39 Te ngaa ladhe aꞌajꞌa rèngu tareꞌa-reꞌa nèti Ama Lamatua, miu taha mere boe. Nèti èèna ka, miu pajiko paie ku. Mage dhoka miu palabꞌa dènge Ama Lamatua.”  
\p Tadèngi rare sèmi èèna, rèngu aaꞌi-aaꞌi ra lèka, ka ra madhutu lii Gamaliel.  
\v 40 Èle èèna ka, ra paroa hari dhèu pajuu-paleha Lamatua sèra, ka ra pua dhèu ho hake si. Hèia ra kai si, ho baku ale-ale ia ka kolongara Yesus. Ka ra patabuli si.   
\p
\v 41 Hèia dhèu pajuu-paleha Lamatua se tèke eele era pamaꞌète lii langu èèna. Ra pangee, na, masi ka kolongara rèngu ele iie lula madhutu Lamatua Yesus, te ngaa rèngu karejꞌe kahèi, lula rèngu hudꞌi abhu jꞌajꞌèra sèmi èèna. Nèti èèna ka, dꞌara rèngu karejꞌe titu kèna.  
\v 42 Bèli-bèli èèna, rèngu lasi ajꞌa-nori dhèu, peka na, “Dhèu dhu Ama Lamatua pajꞌujꞌu nare nèti uru ka mai, nuka Yesus di.” Ka ra peka padhue taruu, nèti ca èmu dꞌai ca èmu, sèmi èèna kahèi ètu dꞌara Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi.   
\c 6  
\s1 Ra hagꞌe rare dhèu pidhu, ho lalau ngangaꞌa bhèni balu ana-lalu  
\p
\v 1 Lodꞌo èèna, dhèu dhu parcaya Yesus asa tabha ae. Te ngaa rèngu pake dua lii. Dhèu Yahudi cahagꞌe, pake lii Aram. Aa cahagꞌe hari, pake lii Yunani. Nèbhu boe ka, jꞌajꞌi lii langu ètu talora dua kaboko dhèu seꞌe. Dhèu dhu pake lii Yunani, dꞌara beꞌa boe dènge dhèu dhu pake lii Aram. Ra peka na, “Neꞌe ne, lèke boe! Ladhe miu papala ngangaꞌa bèli-bèli, miu bia cabèka. Bhèni balu jiꞌi abhu boe ngangaꞌa.”   
\p
\v 2 Lula èèna ka, dhèu pajuu-paleha Lamatua dhèu canguru dua, pakaboko dhèu dhu parcaya Lamatua Yesus aaꞌi-aaꞌi ra. Ka ra peka, aku rèngu na, “Aꞌari aaꞌi-aaꞌi ti! Ladhe jiꞌi ae eele nèti sasabꞌa jiꞌi, ho lalau dhoka ngangaꞌa-nginu miu di, bisa kahèi, te ngaa, lèke boe! Lula jiꞌi se hudꞌi ajꞌa-nori taruu Lii Holo-Nori Lamatua.  
\v 3 De madhutu ngangee jiꞌi, sèmi neꞌe ka. Beꞌa risi, hagꞌe mere dhèu pidhu nèti talora miu. Tenge dhèu dhu kolongara beꞌa, dhu dꞌèlu-mèu, aa Roh Lamatua ator mamuri na. Ladhe mi pili mere dhèu sèmi sèra, pe jiꞌi dedꞌe si, ho ra lalau ngangaꞌa-nginu.  
\v 4 Ladhe sèmi èèna, jiꞌi abhu tebho ae ho manèngi-mangajꞌi aa ajꞌa Lii Holo-Nori Lamatua.”   
\p
\v 5 Hèia dhèu seꞌe sèmi rare kahèi lii padhai lii Petrus si. Ka hagꞌe rare dhèu pidhu, nuka:  
\q2 dhèu èci, ngara na Stefanus. Nèngu ne parcaya tareꞌa-reꞌa Lamatua Yesus, dènge Roh Lamatua dhu Mola-Mèci pake nèngu. Aa angalai nèngu na, nuka:  
\q2 Pelipus,  
\q2 Prokorus,  
\q2 Nikanor,  
\q2 Timon,  
\q2 Permenas,  
\q2 dènge Nikolas, nèti kota Antiokia. Nèngu dhèu Yahudi boe, te ngaa na maso agama Yahudi.   
\p
\v 6 Hèia lere rèti dhèu pidhu dhu ra pili rare sèra, asa madha dhèu pajuu-paleha Lamatua. Ka ra bane ai dènge manèngi-mangajꞌi hia si, ho dedꞌe si jꞌajꞌi dhèu ladhe-leru bhèni balu ana-lalu, sèna ka aaꞌi-aaꞌi ra abhu pala dhu pamera.   
\p
\v 7 Èèna ka, dhèu tadèngi Lii Holo-Nori Lamatua ètu mia-mia. Hèia dhèu-dhèu dhu madhutu Jꞌara Mamuri Lamatua Yesus, asa tabha ae ètu kota Yerusalem. Aa ama agama Yahudi sèra, ae kahèi dhu jꞌajꞌi dhèu unu Lamatua Yesus.   
\s1 Ra kèpe Stefanus  
\p
\v 8 Lodꞌo èèna, Ama Lamatua hia berkat ae mi Stefanus. Na hia Stefanus koasa kahèi, ho na tao tadha-tadha malaa dènge jꞌara-jꞌara kapai, sèna ka dhèu ae rèdhi unu ra.  
\v 9 Ètu era èèna, abhu pèri-pèri dhèu Yahudi dhu mai nèti rai-rai kajꞌèu, nuka: kota Kirene, kota Aleksandria, propensi Kilikia, dènge propensi Asia. Uru èèna, rèngu jꞌajꞌi ènu dhèu leo, te ngaa nèbhu-nèbhu ka lamatua rèngu patabuli si. Èle èèna ka, dhèu seꞌe pakaboko ètu Yerusalem. Rèngu tema le lasi asa èmu manèngi-mangajꞌi dhu ra patitu unu ra. Èmu manèngi-mangajꞌi èèna, ra pangare ne, ‘Jꞌajꞌi Heka Ènu’. Ropa ra tadèngi lii padhai lii Stefanus, dhèu se dꞌèi boe, ka ra pabꞌala dènge ne.  
\v 10 Stefanus ne, dhèu dꞌèlu-mèu, lula nèngu padhai lii pake koasa Roh Lamatua dhu Mola-Mèci. Nèti èèna ka, dhèu seꞌe segi boe nèngu.  
\v 11 Ka ra tenge jꞌara aapa mi dedha Stefanus. Ra lasi bꞌae dhèu ho jꞌajꞌi sakasii leko-monya, peka na, “Jiꞌi tadèngi, na, dhèu neꞌe padhai lii pahaha Musa dènge Ama Lamatua!”   
\p
\v 12 Rèngu dadugu dhèu, toke dꞌai dhèu heka adꞌa Yahudi dènge mese agama sèra tadèngi kahèi. Ka ra nasa. Nèti èèna ka, lasi kèpe rare Stefanus, hèia ra nuni ne asa era pamaꞌète lii langu agama.  
\v 13 Sakasii leko-monya rèngu sèra, ue lii langu ho pamanahu Stefanus, peka na, “Dhèu ne loe boe padhai lii pakarehe Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi. Aa na peka paꞌele iie lii paredha Ama Lamatua, dhu Musa papuru mi èdhi.  
\v 14 Jiꞌi tadèngi kahèi, na peka, na, Yesus, dhèu Nasaret, neo sagꞌe eele Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi ne. Aa nèngu ne neo paꞌele iie atora adꞌa dhu baki Musa tao tèka hia èdhi.”   
\p
\v 15 Èle èèna ka, dhèu aaꞌi-aaꞌi dhu madhèdi ètu era pamaꞌète lii langu agama èèna ladhe kaloo Stefanus, lula rèhu na sama sèmi rèhu ana pajuu Lamatua nèti sorga.   
\c 7  
\s1 Stefanus siri iisi na ètu era jꞌue lii agama  
\p
\v 1 Hèia kètu kapai risi agama Yahudi karèi Stefanus, peka na, “Dhèu seꞌe galaa èu ne, lèke do aadꞌo?”   
\p
\v 2-3 Ka Stefanus bꞌala, aku nèngu na, “Ama-ama, aa aꞌari aaꞌi-aaꞌi! Miu nanene ku jaꞌa. Uru-uru sèra, bèi-baki èdhi Abraham dhae tèke eele mèka rai èta-èsu na. Te ngaa Ama Lamatua dhu kapai risi padꞌelo iisi Na mi nèngu. Lamatua hia ne paredha, peka na, ‘Pakèdꞌi nèti rai èta-èsu èu; tèke eele aꞌari èu. Lamu ka asa era èci, dhu bèli-camèdꞌa Jaꞌa pajꞌujꞌu hia èu!’ Hèia na pakèdꞌi ka nèti rai èta-èsu na, ètu rai Mesopotamia, laꞌe asa kota Haran.\f + \fr 7:2-3 \ft Rai Mesopotamia èèna, limuri ne ra pangare na, rai Irak. Kota Haran èèna, limuri ne abhu sisa nèngu ètu rai Siria. Parisa \ft \+it Lii Lolo dhu Uru Tèka 12:1\+it*.\f*  
\v 4 Hèia na tèke eele rai dhèu Kasdim, ka laꞌe pea ètu kota Haran. Ropa ama dꞌèlu na madhe, ka Ama Lamatua lere ne asa rai neꞌe ne, dhu ama-ama aꞌari pea toke dꞌai sange neꞌe ne.\x + \xo 7:4 \xt Lii Lolo dhu Uru Tèka 11:31, 12:4\x*  
\v 5 Lodꞌo èèna, Ama Lamatua hagꞌe boe rai ca kasibꞌi sa hia ne ho jꞌajꞌi rai pusaka na. Te ngaa Ama Lamatua moa tèke le, na, Nèngu hia rai neꞌe, jꞌajꞌi rai pusaka ana-èpu na. Te ngaa lodꞌo èèna, Abraham dènge mèka ana.\x + \xo 7:5 \xt Lii Lolo dhu Uru Tèka 12:7, 13:15, 15:18, 17:8\x*  
\v 6 Ka Ama Lamatua peka dènge ne, ‘Bèli-camèdꞌa ana-èpu èu lasi pea ètu rai dhèu. Ho dhèu rai èèna ènyi si, aa tao rèngu jꞌajꞌi ènu, dènge pajꞌèra si toke dꞌai èpa ngasu tèu.  
\v 7 Ho ladhe èle èpa ngasu tèu èèna, Jaꞌa huku dhèu kabarai dhu tao ana-èpu èu jꞌajꞌi ènu sèra. Hèia ana-èpu èu tèke eele rai èèna, ho rèngu mai asa era neꞌe ne, sèna ka ra manèngi makasi mi Jaꞌa.’\x + \xo 7:7 \xt Lii Lolo dhu Uru Tèka 15:13-14, Kalua nèti Masir 3:12\x*  
\v 8 Padhai lii nare sèmi èèna, ka Na hia tadha lii moa Ne dènge jꞌara suna ana mone,\f + \fr 7:8 \ft Lii Dhao ‘suna’ èèna, ‘bèka’. Te ngaa, lula ‘bèka’ èèna, lii makae, ka jiꞌi suri boe.\f* jꞌajꞌi tadha dhu sasoa na, Abraham jꞌajꞌi le dhèu unu Ama Lamatua. Èle èèna ka, ropa ana na, Isak, dꞌai umur aru lodꞌo, hèia na suna ne. Aa Isak suna ana na, Yakob kahèi. Aa Yakob suna ana-ana mone na, dhèu canguru dua sèra, ladhe umur rèngu dꞌai aru lodꞌo. Rèngu aaꞌi-aaꞌi sèra, bèi-baki èdhi dhèu Yahudi.\x + \xo 7:8 \xt Lii Lolo dhu Uru Tèka 17:10-14, 21:2-4, 25:26, 29:31—35:18\x*   
\p
\v 9 Ca tèka, bèi-baki èdhi sèra dꞌara pèdꞌa dènge ari ra Yusuf, ka ra pahie eele ne ka jꞌajꞌi ènu ètu rai Masir nèi. Masi ka sèmi èèna, te ngaa Ama Lamatua tèke eele boe ne.\x + \xo 7:9 \xt Lii Lolo dhu Uru Tèka 37:11, 28, 39:2, 21\x*  
\v 10 Nèti èèna ka Lamatua patabuli eele ne nèti jꞌajꞌèra nèngu. Ama Lamatua hia ne dꞌèlu-mèu, ka neꞌa jꞌara ae-ae, ka Dhèu Aae Masir sue ne. Nèti èèna ka, na dedꞌe ne jꞌajꞌi gubernur ètu rai Masir. Aa na nèdꞌu koasa kahèi ètu dꞌara èmu dhèu aae.\x + \xo 7:10 \xt Lii Lolo dhu Uru Tèka 41:39-41\x*   
\p
\v 11 Hèia tèu manganga lèke rai Masir dènge rai Kanaꞌan. Tèu-tèu manganga madꞌèu èèna, bia titu kèna. Nèti èèna ka dhèu ètu mia-mia jꞌèra dꞌai seli. Sèmi èèna kahèi, bèi-baki èdhi abhu heka ngangaꞌa.\x + \xo 7:11 \xt Lii Lolo dhu Uru Tèka 42:1-2\x*  
\v 12 Te ngaa baki Yakob tadèngi lii, na, ètu rai Masir abhu ngangaꞌa. Ka na pua ana-ana na sèra, nuka bèi-baki èdhi, ho lasi hèli ngangaꞌa ètu rai Masir.  
\v 13 Hèli rare, hèia ra lèpa. Ropa oe èle ngangaꞌa sèra, ka ama ra pua hari lasi hèli ngangaꞌa ètu Masir. Lodꞌo èèna ka, heka Yusuf bhoke dꞌara, peka na, nèngu ne ari dꞌèlu rèngu. Ka na patadha aꞌari na sèra dènge dhèu aae Masir.\x + \xo 7:13 \xt Lii Lolo dhu Uru Tèka 45:1, 16\x*  
\v 14 Èle èèna ka, Yusuf manèngi ama na dènge aꞌari na aaꞌi-aaꞌi lasi pea asa rai Masir. Rèngu dhu lasi asa nèi, aaꞌi-aaꞌi ra pidhu nguru lèmi dhèu.\x + \xo 7:14 \xt Lii Lolo dhu Uru Tèka 45:9-10,17-18, 46:27\x*  
\v 15 De baki Yakob pidha asa nèi, toke dꞌai bèi-baki èdhi sèra madhe ètu Masir.\x + \xo 7:15 \xt Lii Lolo dhu Uru Tèka 46:1-7, 49:33\x*  
\v 16 Ka nèbhu aae ku, heka rèti rui bèi-baki èdhi sèra lèpa hari asa rae Sikem ètu rai Kanaꞌan. Ka ra tèke rui sèra ètu era dhu uru èèna baki Abraham hèli nare nèti ana-èpu Hemor.”\x + \xo 7:16 \xt Lii Lolo dhu Uru Tèka 23:3-16, 33:19, 50:7-13, Yosua 24:32\x*   
\s2 Stefanus bꞌala lula-nèti Musa dènge dhèu dhu roꞌo boe nanene ne  
\p
\v 17 Stefanus tuhu hari lii, peka na, “Seꞌe se jꞌajꞌi, lula Ama Lamatua moa tèke le, na, èèna na limuri hari Nèngu neo hia rai pusaka mi baki Abraham ètu era èèna. Ropa oe dꞌai lodꞌo dhu Ama Lamatua moa èèna, èdhi dhèu Yahudi tabha ae titu kèna ètu rai Masir nèi.  
\v 18 Lodꞌo èèna, dhèu aae hiu èci paredha ètu nèi. Te ngaa nèngu tadhe boe Yusuf.\x + \xo 7:18 \xt Kalua nèti Masir 1:7-8\x*  
\v 19 Dhèu aae neꞌe ènyi ruri dhèu èdhi sèra. Aa na bhelu titu kèna dènge bèi-baki èdhi. Na laka-seti rèngu ho core eele ana rèngu dhu rara iisi hiu, sèna ka madhe.\x + \xo 7:19 \xt Kalua nèti Masir 1:10-11, 22\x*   
\p
\v 20 Lodꞌo èèna, dꞌai lodꞌo ina Musa nara iisi ne. Musa kabèbꞌu titu kèna! Ina dènge ama na madhutu boe lii paredha dhèu aae. Ra piara pahuni ne, toke dꞌai tèlu hèru.\x + \xo 7:20 \xt Kalua nèti Masir 2:2\x*  
\v 21 Ropa rèngu bisa heka pahuni ne ètu dꞌara èmu, ka ra panangi eele ne. Te ngaa ana bhèni dhèu aae Masir rage nare ne, ka saꞌu nèti asa èmu, ka na ladhe-leru ne sèmi ana dꞌèlu nèngu.\x + \xo 7:21 \xt Kalua nèti Masir 2:3-10\x*  
\v 22 Nèti èèna ka, dhèu rai Masir ajꞌa aaꞌi ne dènge mamèu ra, toke dꞌai na jꞌajꞌi dhèu dꞌèlu-mèu. Nèngu ne dꞌèlu-mèu ètu dꞌara lii padhai, aa ètu dꞌara sabꞌa-laꞌa.   
\p
\v 23 Ropa Musa dꞌai umur èpa nguru tèu, hèia na neo patadha dènge dhèu Israꞌel nèngu sèra.  
\v 24 Ropa na laꞌe, ka na nèdhi dhèu Masir èci dhu game dhèu Israꞌel ca dhèu. Ka na sarii dhèu Israꞌel èèna, aa na hake pamadhe dhèu Masir èèna.  
\v 25 Te Musa ngee, na, dhèu nèngu sèra reꞌa le, na, Ama Lamatua pua ne ho patabuli rèngu nèti jꞌajꞌèra ra. Te ngaa rèngu reꞌa mèka.  
\v 26 Bèli èèna, Musa laꞌe hari ladhe dhèu Israꞌel na sèra. Ka na rage dhèu dua pagama. Aa na neo padame dhèu dua se, peka na, ‘Weh! Miu dua mi se, paꞌaꞌari. Nga tao ka miu dua mi patao?’   
\p
\v 27 Te ngaa dhèu dhu game angalai na, dhaa, aku nèngu na, ‘Cee ka dhu dedꞌe èu jꞌajꞌi kètu jiꞌi! Aa cee ka dhu pajꞌujꞌu èu, ho jꞌajꞌi mi dhèu jꞌue lii langu jiꞌi?  
\v 28 Èu ngee, na, èu bisa pamadhe hari jaꞌa, sama sèmi èu pamadhe dhèu Masir medꞌa na?’  
\v 29 Ropa Musa tadèngi nare lii neꞌe, hèia na rai eele nèti rai Masir, laꞌe pea ètu rai dhèu Median. Na leo-èmu ètu èèna, ka ra abhu ana mone dhèu dua.\x + \xo 7:29 \xt Kalua nèti Masir 2:11-15, 18:3-4\x*   
\p
\v 30 Dꞌai èpa nguru tèu, hèia Musa laꞌe asa dꞌara mamoo èci, padètu dènge ledhe èci, ngara na ledhe Sinai. Ètu èèna, ana pajuu Ama Lamatua èci puru mai nèti sorga, ka padꞌelo iisi na nèti dꞌara ai dhu heo ètu ana aajꞌu iiki ca kapua. Ai naꞌe ana aajꞌu èèna, te ngaa kèpu boe.  
\v 31 Ladhe nèdhi sèmi èèna, ka Musa loo-loo sène. Ka na laꞌe padètu ho neo neꞌa, ngaa ka ne. Kabèdhi laa, na tadèngi Ama Lamatua padhai lii nèti dꞌara ai, peka na,  
\v 32 ‘Jaꞌa ne, Ama Lamatua nèti bèi-baki èu! Lamatua nèti baki Abraham, baki Isak, dènge baki Yakob.’ Tadèngi nare sèmi èèna, ka na madhaꞌu toke dꞌai isi karèbha. Aa na bani heka doa kètu ho ladhe ana aajꞌu dhu ai naꞌe èèna.   
\p
\v 33 Èle èèna ka, Lamatua peka hari, aku Nèngu na, ‘We, Musa! Era dhu èu titu ne, era luri. Bhoke eele salapa èu!  
\v 34 Baku pangee, na, Jaꞌa bhèlu eele le dhèu Israꞌel unu Jaꞌa ètu Masir sèi. Aadꞌo! Jaꞌa sanèdꞌe si era. Jaꞌa keꞌa jꞌajꞌèra rèngu. Jaꞌa tadèngi le lii roma iisi rèngu manèngi sasue. De Jaꞌa neo puru ho patabuli eele si. Mai ku asa neꞌe! Jaꞌa neo pua èu lèpa hari asa Masir nèi.’\x + \xo 7:34 \xt Kalua nèti Masir 3:1-10\x*   
\p
\v 35 Dènge jꞌara sèmi èèna, ka Lamatua dhu padꞌelo iisi nèti dꞌara ai èèna, Na paredha Musa ho lèpa hari asa Masir. Lamatua pajꞌujꞌu nèngu ho patabuli eele dhèu Israꞌel nèti dꞌara jꞌajꞌèra rèngu. Musa ne ka dhu uru èèna dhèu karèi, peka na, ‘Cee ka dhu dedꞌe èu jꞌajꞌi kètu jiꞌi?’ Te ngaa neꞌe ne, Lamatua ka dhu dedꞌe ne!\x + \xo 7:35 \xt Kalua nèti Masir 2:14\x*  
\v 36 Nèti èèna ka, Musa lèpa hari asa rai Masir. Ètu nèi, na tao tadha-tadha malaa ae. Ka na kalua eele dhèu Israꞌel nèti Masir. Nèti si kako re Dhasi Mea, ka ra kako palème dꞌara mamoo dꞌai èpa nguru tèu.\x + \xo 7:36 \xt Kalua nèti Masir 7:3, 14:21, Sensus 14:33\x*   
\p
\v 37 Ka Musa peka dènge dhèu Israꞌel, aku nèngu na, ‘Èèna na Lamatua dedꞌe dhèu èci nèti talora miu, ho Na pajꞌajꞌi ne dhèu nèti lii padhai Nèngu, sama sèmi Na dedꞌe nare jaꞌa.’\x + \xo 7:37 \xt Lole Hari Jꞌara-jꞌara Mamuri 8:15, 18\x*  
\v 38 Musa paꞌèci dènge dhèu Israꞌel èdhi sèra ètu dꞌara mamoo. Nèngu èèna ka dhu jꞌajꞌi kalete mi bèi-baki èdhi dènge ana pajuu Lamatua nèti sorga. Te ana pajuu èèna ka dhu nèti Lii Holo-Nori Ama Lamatua asa Musa. Sèra sa ka dhu padꞌelo jꞌara mamuri dhu lèke. Lii Holo-Nori sèra ka dhu Lamatua papuru ètu ledhe Sinai.\x + \xo 7:38 \xt Kalua nèti Masir 19:1—20:17, Lole Hari Jꞌara-jꞌara Mamuri 5:1-33\x*   
\p
\v 39 Masi ka sèmi èèna, te ngaa bèi-baki èdhi sèra roꞌo boe nanene Musa. Aa ra tule eele ne, ho ra neo lèpa hari asa rai Masir.  
\v 40 Ka ra lasi rarange Harun, aku rèngu na, ‘Ari mu Musa ka dhu pakalua eele èdhi nèti rai Masir. Te ngaa èdhi teꞌa heka nèngu ètu roꞌa mia. De jiꞌi manèngi èu tao mèdha sogo-tagu èci hia èdhi, sèna ka mèdha sogo-tagu èèna lere èdhi.’\x + \xo 7:40 \xt Kalua nèti Masir 32:1\x*  
\v 41 Ka ra tao ka mèdha sogo-tagu èci, rupa sèmi ana sapi ciꞌu. Èle èèna ka, ra para badha hia mèdha sogo-tagu èèna. Ka ra raꞌa-sisi rame-rame, lula rèngu karejꞌe nèti mèdha sogo-tagu dhu rèngu tao unu ra.\x + \xo 7:41 \xt Kalua nèti Masir 32:2-6\x*  
\v 42 Nèti èèna ka, Ama Lamatua soro kabodho hia si. Ka ra mulai sogo-tagu ka mèdha dedha-liru, sèmi madha lodꞌo, hèru, dènge hua-hètu. Te ngaa Lamatua soro tèke si sèmi èèna. Èèna na lèke sèmi lii dhu dhèu nèti lii padhai Ama Lamatua suri tèke, peka na,  
\q1 ‘Weh! Miu dhèu Israꞌel sèra!  
\q2 Dꞌara èpa nguru tèu, miu kako palème dꞌara mamoo.  
\q3 Aa miu para badha sèra, neo sogo-tagu mi Jaꞌa, do,  
\q3 neo sogo-tagu mi cee?   
\q1
\v 43 Miu koa-kio boe Jaꞌa!  
\q2 Bèli-bèli miu sogo-tagu dhoka mèdha sogo-tagu miu sèra di.  
\q3 Miu maso-kalua taruu dꞌara èmu mèdha sogo-tagu nidhu, ngara na Molok.  
\q3 Miu biasa sogo-tagu nidhu hua-hètu èci kahèi, ngara na Refan.  
\q1 De miu dꞌèi dhoka sogo-tagu mèdha paꞌue-ai miu.  
\q2 Nèti èèna ka, limuri mai Jaꞌa bhabhoo miu lami asa cabèka Babel nèi.’ ”\x + \xo 7:43 \xt Amos 5:25-27\x*   
\s2 Stefanus bꞌala lula-nèti Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi  
\p
\v 44 Stefanus padhai lii taruu, peka na, “Ama Lamatua pajꞌujꞌu rupa nèti era manèngi-mangajꞌi èci mi Musa. Hèia Musa si patitu Paleo Manèngi-Mangajꞌi èci,\f + \fr 7:44 \ft Ama Lamatua dꞌule Canguru Atora ètu hadhu kabꞌela, hèia saraka mi baki Musa, sèna ka dhèu Israꞌel tao madhutu aaꞌi. Hadhu kabꞌela èèna, ra peka, na, ‘Sakasii’. Ra tèke hadhu kabꞌela èèna ètu Paleo Manèngi-Mangajꞌi. Nèti èèna ka rèngu peka Paleo èèna, “Paleo Sakasii”. Ètu ayat ne, suri peka na, Paleo Sakasii kahèi.\f* dhu tao nèti kaꞌuri badha dènge bèla, sama sèmi rupa dhu Lamatua padꞌelo le. Ka dhèu Israꞌel sèra mai sabajꞌa mi Ama Lamatua ètu era èèna. Ho ladhe rèngu pidha nèti caꞌera asa era leo lasi, na, ra sagꞌe eele Paleo Manèngi-Mangajꞌi èèna, aa ra èki nèu ne, aa ra jèru rèti asa era hiu. Ètu era hiu, ra patitu hari Paleo èèna.\x + \xo 7:44 \xt Kalua nèti Masir 25:9, 40\x*   
\p
\v 45 Limuri mai, lodꞌo Yosua si pamusu dènge dhèu rai leo ètu rai Kanaꞌan, Ama Lamatua babège eele si. Ka Na pabagi rai Kanaꞌan èèna hia bèi-baki èdhi. Lodꞌo rèngu parame rare rai èèna, rèngu rèti Paleo Manèngi-Mangajꞌi Lamatua asa era èèna. Paleo èèna titu taruu ètu èèna, toke dꞌai lodꞌo dhèu aae Daud nèdꞌu paredha.\x + \xo 7:45 \xt Yosua 3:14-17\x*  
\v 46 Dhèu aae Daud manèngi-mangajꞌi mi Ama Lamatua, sama sèmi baki Yakob si. Ka Daud pakarejꞌe dꞌara Lamatua, hèia Lamatua hia nèngu berkat. Ka na manèngi ho Lamatua pajꞌujꞌu nèngu sèna ka patitu Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi dhu hiu.\x + \xo 7:46 \xt 2 Samuel 7:1-16, 1 Sejara nèti Israꞌel dènge Yahuda 17:1-14\x*  
\v 47 Te ngaa ana nèti Daud, ngara na Soleman ka dhu patitu Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi Lamatua èèna.\x + \xo 7:47 \xt 1 Dhèu Aae sèra 6:1-38, 2 Sejara nèti Israꞌel dènge Yahuda 3:1-17\x*   
\p
\v 48 Te ngaa èdhi teꞌa, na, Ama Lamatua pea boe ètu dꞌara èmu dhu dhèu rai-haha tao, lula uru èèna, dhèu nèti lii padhai Lamatua èci suri tèke le, peka na,   
\q1
\v 49 ‘Dedha-liru èèna, kadera era Jaꞌa madhèdi paredha.  
\q2 Aa rai-haha èèna, era hue haga Jaꞌa.  
\q1 De tasamia ka miu bisa tao èmu èci dhu beꞌa hia Jaꞌa pea ètu dꞌara? Bisa boe!   
\q1
\v 50 Lula dedha-liru, rai-haha, dènge isi aaꞌi-aaꞌi sèra, Jaꞌa ka dhu pajꞌajꞌi!’ ”\x + \xo 7:50 \xt Yesaya 66:1-2\x*   
\s2 Stefanus pasala mi dhèu kapai sèra, lula rèngu tadhe boe Dhèu Mola-Mèci nèti Ama Lamatua  
\p
\v 51 Hèia Stefanus tuhu hari lii padhai na, ka na jèke si, aku nèngu na, “Miu dhèu kètu hadhu! Miu se, èci èèna ka dènge dhèu dhu tadhe boe Ama Lamatua, dènge dhèu dhu nanene boe Nèngu. Miu dhèu dhu palabꞌa dènge Ama Lamatua, èci èèna ka dènge bèi-baki miu dhu soro kabodho asa Ne! Ka limuri ne, miu neo hari palabꞌa dènge Roh Lamatua dhu Mola-Mèci, do?\x + \xo 7:51 \xt Yesaya 63:10\x*  
\v 52 Bèi-baki miu sèra ka dhu pajꞌèra taruu dhèu rèti lii padhai Ama Lamatua sèra. Miu peka ku! Dhèu rèti lii padhai Lamatua mia ka dhu rèngu pajꞌèra boe? Aadꞌo, sina ma! Uru èèna dhèu rèti lii padhai Lamatua peka mema, aku rèngu na, limuri mai Ama Lamatua pua Dhèu Nèngu dhu Mola-Mèci. Te ngaa bèi-baki miu pamadhe dhèu rèti lii padhai Ama Lamatua sèra. Ka miu tenge jꞌara kahèi ho hia dhèu leo pamadhe Dhèu Mola-Mèci nèti Lamatua.  
\v 53 Aa ana pajuu Ama Lamatua nèti sorga sèra dhu rèti mai atora adꞌa dhu Lamatua neo hia mi èdhi, te ngaa miu pusi-pahae boe.”   
\s1 Ra tabhie pamadhe Stefanus  
\p
\v 54 Ropa dhèu dhu pamaꞌète lii langu sèra nanene rare lii padhai lii Stefanus, ka reꞌa mema, na, nèngu pasala si. Ka ra kadhi ngutu aa tèka dꞌara.   
\p
\v 55 Te ngaa Roh Mola-Mèci Lamatua sabꞌa ètu dꞌara Stefanus. Na doa kètu ka ladhe asa dedha-liru. Ètu nèi, na ladhe nèdhi dadedha Ama Lamatua, dènge nèdhi kahèi Lamatua Yesus titu ètu sebhe gꞌana Na ètu era dhu kabꞌua risi.  
\v 56 Hèia Stefanus padhai lii, peka na, “Sèmi neꞌe ku, ama aaꞌi-aaꞌi. Jaꞌa kèdhi liru bhoke eele, aa Dhèu Rai-Haha Tareꞌa-reꞌa titu ètu era hua iia, re sebhe gꞌana Ama Lamatua.”   
\p
\v 57 Ropa ra tadèngi sèmi èèna, hèia dhèu pamaꞌète lii langu sèra hutu roꞌa dhilu ra. Ka ra jèke ne, sèna ka kai Stefanus baku bhoke hèbꞌa. Ka ra mangamok neo game ne.  
\v 58 Èle èèna ka, ra nuni-paꞌoro ne rèti asa liꞌu kota. Dꞌai nèi, ka sakasii sèra bhoke eele kodho liꞌu ra, ho ra hia mi ana mone ngèru èci nèdꞌu. Ngara na Saulus, dhu jꞌajꞌi dhèu dadugu-rariu dhèu. Èle èèna ka, ra tabhie Stefanus dènge hadhu.   
\p
\v 59 Ropa ra tabhie, hèia Stefanus paꞌoo, peka na, “Lamatua Yesus! Lodꞌo jaꞌa dꞌai kèna. Sèmi more ku samanga jaꞌa!”  
\v 60 Èle èèna ka, na bèbhe-lèpe urutuu, ka na paꞌoo hari dènge lii mèdhu, peka na, “Ama! Baku hia si dꞌui sasala neꞌe!” Hèia na maꞌète aꞌae dènge ka.   
\c 8  
\s1 Saulus pajꞌèra dhèu unu Lamatua Yesus  
\p
\v 1 Aa Saulus ètu èèna kahèi, ka nèngu dꞌèi ra pamadhe Stefanus kahèi.  
\v 2 Lodꞌo Stefanus madhe, abhu pèri-pèri dhèu dhu mamuri dꞌara dꞌèi dènge Lamatua. Lasi rare ngiꞌu aae Stefanus ho ra padhane. Ka ra tangi ne.  
\p Nèti lodꞌo èèna, ka dhèu pajꞌèra dhèu unu Lamatua Yesus ètu kota Yerusalem, toke dꞌai rèngu jꞌèra bia. Èle èèna ka, rèngu rai pahagꞌa lasi asa propensi Yudea dènge propensi Samaria. Rèngu aaꞌi-aaꞌi rai, te ngaa tèke eele dhoka dhèu pajuu-paleha Yesus di ètu Yerusalem.   
\p
\v 3 Te ngaa Saulus tenge jꞌara taruu ho paꞌèle dhèu unu Yesus sèra. Na tenge si ètu mia-mia. Na maso-kalua èmu dhèu ho na tenge si. Sadꞌi abhu dhèu mone, do dhèu bhèni, na kèpe si, ho na cèlu si asa dꞌara bèdho.\x + \xo 8:3 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 22:4-5, 26:9-11\x*   
\s1 Pelipus lole Lii Lolo Beꞌa Lamatua Yesus ètu propensi Samaria  
\p
\v 4 Masi ka ra pajꞌèra dhèu unu Yesus sèra ho ra rai asa haa asa dhimu, te ngaa rèngu loe boe peka-padhai Lii Lolo Beꞌa Lamatua Yesus asa mia-mia.  
\v 5 Conto sèmi, ca tèka, Pelipus laꞌe asa dꞌara kota èci ètu propensi Samaria, ho peka dènge dhèu ètu sèra, na, Yesus, nuka Kristus, dhu Ama Lamatua pajꞌujꞌu nèti uru ka mai.  
\v 6 Ropa dhèu ae ladhe rèdhi tadha-tadha malaa dhu na tao, ka ra pakaboko ho nanene paie ngaa dhu Pelipus peka-padhai.   
\p
\v 7 Conto sèmi, ètu èèna, abhu kahèi dhèu-dhèu dhu nidhu tao. Nidhu sèra rai eele dhèu seꞌe dènge pakii-pakèce. Dhèu karuku dènge dhèu haga roe cabèka, èle dènge nèti papèdꞌa.  
\v 8 Nèti èèna ka, dhèu-dhèu ètu dꞌara kota èèna karejꞌe titu kèna.   
\p
\v 9 Ètu kota èèna, abhu dhèu èci dhu pake naꞌi, ngara na Simon. Nèbhu le na pake naꞌi ètu talora dhèu Samaria sèra. Ka na padedha iisi na, peka na, “Jaꞌa dhèu èra!”   
\p
\v 10-11 Ka nèti kota èèna, ana iiki do dhèu kapai, dhèu mone do bhèni, palolo dhoka dhèu neꞌe di, aku rèngu na, “Dhèu neꞌe ele-madha, nga! Ngaa-ngaa dhu na tao ne, mai nèti koasa Ama Lamatua!” Lula nèngu pake naꞌi, nèti uru ka mai dhèu ae lèka ne.   
\p
\v 12 Te ngaa limuri ne, rèngu nanene Pelipus ajꞌa rèngu jꞌara paredha Ama Lamatua. Aa na peka jꞌara ho rèngu rèti kolongara Yesus, sèna ka rèngu bisa jꞌajꞌi dhèu unu Ama Lamatua. Ropa ra tadèngi rare sèmi èèna, dhèu ae parcaya, ka jꞌajꞌi dhèu unu Lamatua. Bhèni-mone aaꞌi-aaꞌi sèra jꞌajꞌi sèmi èèna. Nèti èèna ka, ra abhu sarani.  
\v 13 Te ngaa Simon parcaya kahèi, ka manèngi jꞌajꞌi dhèu unu Lamatua Yesus. Ka ra sarani ne. Hèia na madhutu Pelipus asa mia-mia. Ropa nèdhi tadha-tadha malaa dhu Pelipus tao, hèia na pangètu kètu na, peka na, “Ira ii! Sèmi neꞌe ne, risi eele!”   
\p
\v 14 Lodꞌo èèna, dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus dhu ètu Yerusalem sèra, tadèngi, na, dhèu ae parcaya le Lii Lolo Beꞌa Lamatua ètu propensi Samaria. Ka ra manèngi Petrus dènge Yohanis lasi asa nèi.  
\v 15-17 Ropa dua ra dꞌai nèi, rèngu heka reꞌa kèna, dhèu ètu nèi abhu mèka Roh Lamatua dhu Mola-Mèci. Rèngu dhoka abhu sarani pake kolongara Yesus di. Hèia Petrus dènge Yohanis bane ai mi dhèu sèra, ka ra manèngi-mangajꞌi sèna ka dhèu Samaria sèra sèmi rare Roh Lamatua dhu Mola-Mèci kahèi. Ka dhèu seꞌe abhu dènge Roh kahèi.   
\p
\v 18 Lodꞌo èèna, Simon ladhe nèdhi rèngu dua ra bane ai mi dhèu seꞌe, ka dhèu sèra sèmi rare Roh Lamatua. Hèia na jꞌole doi asa Petrus dènge Yohanis, dènge lii manèngi, peka na,  
\v 19 “Ama-ama! Miu hia ku jaꞌa koasa èèna. Sèna ka ladhe jaꞌa bane ai mi dhèu, na, ra abhu Roh Ama Lamatua dhu Mola-Mèci kahèi.”   
\p
\v 20 Te ngaa Petrus jèke ne, aku nèngu na, “Jaꞌa dhoo èu dènge doi èu! Èu ngee, na, èu bisa hèli koasa Roh Mola-Mèci dènge doi dhari, do? Aadꞌo! Dhèu bisa boe hèli Roh Lamatua!  
\v 21 Èu dènge boe hak mi Roh Lamatua, lula dꞌara èu mola boe. Èu dhoka tenge-tenge jꞌara di.  
\v 22 Èu hudꞌi ae eele ku nèti sasala-sasigo èu sèra. Hua iia èu sabajꞌa ho teko-teko Lamatua saku eele ngangee aapa èu.  
\v 23 Jaꞌa keꞌa, na, dꞌara èu aapa, aa jꞌara karehe ae dhu èki èu!”   
\p
\v 24 Ka Simon manèngi dua si, peka na, “Ama-ama! Ladhe sèmi èèna, miu dua mi sabajꞌa ku hia jaꞌa, sèna ka lii dhoo dhu miu peka èèna, baku lèke jaꞌa.”   
\p
\v 25 Èle èèna, hèia Petrus dènge Yohanis lole aaꞌi Lii Lolo Beꞌa Lamatua Yesus, aa ra lole Lii Holo-Nori Ama Lamatua ètu dꞌara kota èèna. Hèia rèngu lèpa hari asa Yerusalem. Ra kako re rae-rae ètu propensi Samaria, ho lole Lii Lolo Beꞌa Lamatua Yesus mi dhèu ètu rae sèra.   
\s1 Pelipus paraga dènge pegawi kapai nèti Afrika  
\p
\v 26 Èle èèna ka, ana pajuu Lamatua nèti sorga pua Pelipus, peka na, “Lamu ku madhutu jꞌara asa balèu. Madhutu jꞌara dhui, dhu nèti kota Yerusalem laꞌe asa rai Gasa.”  
\v 27-28 Ropa tadèngi nare lii paredha èèna, ka na pakèdꞌi dènge ka. Lodꞌo nèngu kako ètu jꞌara èèna, ladhe nèdhi dhèu èci. Dhèu èèna, pegawi kapai nèti rai Etiopia.\f + \fr 8:27-28 \ft Lii Yunani peka, na, pegawi kapai neꞌe ne, dhèu dhu ra jꞌue eele kanadhu na (kabiri). Etiopia èèna, rai èci ètu Afrika dhimu.\f* Nèngu ne ka dhu ladhe-leru mèdha-panyau dhèu aae bhèni, ngara na Kandake. Pegawi èèna heka sabajꞌa nare ètu Yerusalem, ka na lèpa èmu caꞌe kareta. Ropa Pelipus nèdhi ne, nèngu madhèdi baca ètu dedha kareta. Na baca sasuri dhèu nèti lii padhai Ama Lamatua, ngara na Yesaya.  
\v 29 Èle èèna ka, Roh Lamatua pua Pelipus laꞌe padètu asa kareta èèna, sèna ka na paraga dènge dhèu èèna.  
\v 30 Ropa na dètu, ka na tadèngi, na, dhèu èèna baca sasuri Yesaya. Ka Pelipus karèi ne, peka na, “Ama! Ama ku meꞌa, do aadꞌo, ngaa dhu ama baca èèna?”   
\p
\v 31 Ka dhèu ne dhaa, peka na, “Aadꞌo, jaꞌa keꞌa boe. Hudꞌi abhu ku dhèu dhu peka-padhai dènge jaꞌa, heka jaꞌa keꞌa kèna. Caꞌe mai ho madhèdi dènge jaꞌa.”  
\v 32 Sasuri dhu na baca èèna, sèmi neꞌe ka,  
\q1 “Ra nuni rèti Ne, sama sèmi nuni kahibꞌi-kalèbho,  
\q2 ho neo roro Ne.  
\q1 Nèngu jꞌajꞌi sama sèmi ana kahibꞌi-kalèbho dhu dhèu gꞌute rèu Ne,  
\q2 te ngaa nèngu mau-mau sène, na kabee boe.  
\q3 Hèbꞌa Na kutu mèno,  
\q3 aa na kalua boe lii ca lamusi sa.   
\q1
\v 33 Ka ra lalangu Ne,  
\q2 Ra jꞌue lii langu Na lèke boe.  
\q3 Lodꞌo èèna, ra pamadhe Ne,  
\q2 masi ka Nèngu dènge boe sasala-sasigo.  
\q1 De èdhi peka ngaa hari lula-nèti ana-èpu Na?”\x + \xo 8:33 \xt Yesaya 53:7-8\x*   
\p
\v 34 Ropa na baca nare, hèia na karèi Pelipus, peka na, “Tasamia, ee? Sasuri Yesaya ne, lèke mi nèngu, do, lèke mi dhèu leo?”   
\p
\v 35 Ka Pelipus ajꞌa ne Lii Lolo Beꞌa Lamatua Yesus. Na lolo nèti lii sasuri Yesaya, ho padꞌelo jꞌara madhutu Yesus.  
\v 36 Lodꞌo rèngu ètu dꞌara kakako era, rèngu rage loko èci dènge èi. Ka dhèu èèna peka dènge Pelipus, aku nèngu na, “Ama. Ladhe ku èi ka nèi. Ladhe èu ngee, na, cadhui boe, mai puru lati, ho èu sarani ku jaꞌa.”   
\p
\v 37 [Hèia Pelipus dhaa, aku nèngu na, “Ladhe ama tareꞌa-reꞌa parcaya Lamatua Yesus, na, cadhui boe. Mai dua ti puru ho jaꞌa sarani èu.”  
\p Ka na dhaa, peka na, “Jaꞌa parcaya tareꞌa-reꞌa, na, Yesus èèna Dhèu dhu Ama Lamatua pajꞌujꞌu nèti uru ka mai. Nèngu èèna, Ana Ama Lamatua.”]\f + \fr 8:37 \ft Ayat 37 ne, abhu boe ètu dꞌara sasuri Yunani dhu uru risi sèra.\f*   
\p
\v 38 Hèia pegawi èèna, paredha ho patitu kareta. Ka dua ra puru asa dꞌara èi èèna, ka Pelipus sarani ne.   
\p
\v 39 Ropa ra kalua mai nèti dꞌara èi, kabèdhi laa Roh Lamatua dedꞌe nèti Pelipus asa era leo. Ka dhèu èèna nèdhi heka Pelipus. Hèia pegawi kapai èèna lèpa dènge dꞌara karejꞌe-karae.  
\v 40 Ka Pelipus cèu ètu rae èci, ngara na Asotus.\f + \fr 8:40 \ft Ngara rae èèna, ètu dꞌara lii Yunani, na, Asotus. Te ngaa uru-uru sèra, lodꞌo dhèu Pilistin rèdꞌu paredha ètu Israꞌel, rae èèna, ngara na Asdod.\f* Nèti rae èèna, ka na laꞌe padhue-padhai taruu Lii Lolo Beꞌa Lamatua Yesus. Na dhuli rae-rae ètu rai èèna, toke dꞌai kota Kaisarea.   
\c 9  
\s1 Saulus jꞌajꞌi dhèu madhutu Yesus  
\r (Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 22:6-16, 26:12-18)  
\p
\v 1 Lodꞌo èèna, Saulus pajꞌèra taruu dhèu-dhèu dhu madhutu Yesus. Na tenge jꞌara ho neo pamadhe si. Nèti èèna ka, laꞌe asa kètu kapai risi agama Yahudi,  
\v 2 ka manèngi pèri-pèri sasuri koasa, ho nèti laꞌe asa ama-ama èmu manèngi-mangajꞌi agama Yahudi ètu kota Damsik nèi. Na manèngi, ladhe nèngu rage dhèu dhu madhutu Jꞌara Mamuri Yesus ètu nèi, bhèni-mone, nèngu kèpe ho èki si, sèna ka ère nèti hari si asa Yerusalem.   
\p
\v 3 Ropa sèmi nare sasuri koasa sèra, ka nèngu dènge angalai na lasi asa kota Damsik. Ropa oe dètu dènge kota èèna, cagꞌagꞌa laa, saraa puru nèti dedha-liru sarimu nare Saulus.  
\v 4 Ka na bèbhe rai laꞌe. Hèia na tadèngi lii èci padhai lii dènge ne, peka na, “Saulus! Saulus! Nga tao ka èu pajꞌèra Jaꞌa sèmi neꞌe?”   
\p
\v 5 Hèia Saulus karèi, aku nèngu na, “Ama dhu padhai lii ne, cee ka èu?”  
\p Lii èèna, peka hari, “Jaꞌa ne, Yesus, dhu èu pajꞌèra aae ne.  
\v 6 Kèdꞌi, ho lamu asa dꞌara kota. Dꞌai nèi, pe Jaꞌa peka dènge èu, ngaa dhu èu hudꞌi tao.”   
\p
\v 7 Aa angalai nèngu sèra tadèngi kahèi lii èèna, te ngaa rèdhi boe cee-cee. Dhèu seꞌe malaa, ka reꞌa heka padhai lii ngaa-ngaa.   
\p
\v 8 Hèia Saulus kèdꞌi titu. Ka na neo bhoke musi madha na, te ngaa nèdhi heka ngaa-ngaa. Ka ra saradꞌe rèti ne asa dꞌara kota Damsik.  
\v 9 Ètu dꞌara tèlu lodꞌo, na bisa boe nèdhi ngaa-ngaa. Aa naꞌa-ninu boe ngaa-ngaa kahèi.   
\p
\v 10 Ètu dꞌara kota èèna, abhu dhèu unu Lamatua Yesus èci, ngara na Ananias. Lamatua mai padꞌelo iisi dènge ne, sama sèmi tanila sa. Na paroa, peka na, “Ananias!”  
\p Hèia Ananias dhaa, peka na, “Oo, Lamatua!”   
\p
\v 11 Lamatua peka, na, “Nanene ku! Èu lamu tenge ku dhèu unu Jaꞌa èci. Kako lamu asa jꞌara èci, dhu ngara na Jꞌara Mola. Lamu asa èmu dhèu èci, ngara na Yudas. Ètu èèna, karèi rèngu dhèu èci nèti kota Tarsus, ngara na Saulus. Dhèu èèna sabajꞌa era.  
\v 12 Jaꞌa hia ne tanila kahèi, na, èèna na dhèu mone èci neo mai paraga dènge ne, nuka èu, Ananias. De lamu ho bane ai èu mi nèngu, sèna ka na bisa nèdhi hari.”   
\p
\v 13 Te ngaa Ananias bꞌala, aku nèngu na, “Sèmi neꞌe, Lamatua! Jiꞌi tadèngi le lii palolo lula-nèti dhèu èèna. Nèngu èèna ka dhu pajꞌèra dhèu-dhèu unu Lamatua ètu Yerusalem. Nèti èèna ka, dhèu bani heka bhodho baboro!  
\v 14 Limuri ne, jiꞌi tadèngi hari, peka na, kètu agama Yahudi sèra hia ne koasa ho mai kèpa dhèu-dhèu dhu madhutu Jꞌara Mamuri Lamatua Yesus.”   
\p
\v 15 Te ngaa Lamatua padhai lii hari dènge Ananias, peka na, “Masi ka sèmi èèna, èu hudꞌi lamu ku! Te Jaꞌa hagꞌe kore nèngu le, ho na bhoke jꞌara, sèna ka na lole Lii Lolo Beꞌa Jaꞌa hia dhèu kabarai leo sèra, hia dhèu aae-dhèu aae, dènge dhèu Israꞌel kahèi.  
\v 16 Aa èèna na, Jaꞌa padꞌelo dènge ne, sèna ka nèngu neꞌa mema jꞌajꞌèra tasa mera mia ka dhu bèli-camèdꞌa nèngu pasae, lula nèngu madhutu Jaꞌa.”   
\p
\v 17 Tadèngi nare lii padhai lii Lamatua, hèia Ananias laꞌe ka maso asa èmu èèna. Ka na bane ai na mi Saulus, peka na, “Angalai Saulus! Lamatua Yesus dhu padꞌelo iisi mi èu ètu talora jꞌara lodꞌo èu mai asa neꞌe, Nèngu èèna ka dhu pua jaꞌa mai paraga dènge èu ètu neꞌe. Na pua jaꞌa kahèi ho sabajꞌa dènge tao kacui-aai mi dedha èu, sèna ka èu bisa mèdhi hari. Aa Na dꞌèi ho èu sèmi more Roh Na dhu Mola-Mèci.”   
\p
\v 18 Cagꞌagꞌa laa, Saulus rasa ngaa èci bèbhe eele nèti musi madha nèngu, sèmi nai iꞌa. Hèia na ladhe nèdhi hari. Ka na kèdꞌi, aa ra sarani dènge ne.  
\v 19a Èle èèna ka, na naꞌa-ninu. Ka na abhu hari aꞌèra.   
\s1 Saulus lole Lii Lolo Beꞌa ètu kota Damsik  
\p
\v 19b Ka Saulus pea hari dènge dhèu unu Lamatua Yesus pèri-pèri lodꞌo ètu kota Damsik.  
\v 20 Aa laꞌe asa dꞌara èmu manèngi-mangajꞌi dhèu Yahudi, ka na peka dènge si, aku nèngu na, “Mi nanene paie! Mema Yesus tareꞌa-reꞌa Ana Ama Lamatua.”   
\p
\v 21 Ka dhèu aaꞌi-aaꞌi ra malaa dènge bingu, ropa ra tadèngi Saulus padhai lii sèmi èèna. Hèia ra papeka, aku rèngu na, “Nèngu ka dhu pajꞌèra dhèu unu Yesus ètu Yerusalem, sina ma? Aa mamai ne, sèna ka na kèpe dhèu seꞌe ho nèti asa kètu agama Yahudi sèra! Na, tasamia ka ne?”   
\p
\v 22 Te ngaa Saulus padhai lii taruu, aku nèngu na, “Yesus èèna, nuka Dhèu dhu Ama Lamatua moa nèti uru, ho pua Na mai.” Saulus padhai lii dènge dꞌèlu-mèu aa dꞌara adhu, toke dhèu Yahudi sèra segi boe nèngu. Nèti èèna ka, aꞌèra Saulus asa tabha kapai.   
\p
\v 23 Nèbhu boe ka, dhèu Yahudi sèra sanunu ho neo pamadhe ne.  
\v 24 Te ngaa Saulus ae nare ngangee aapa rèngu èèna, dhu peka na, ra mate ne mèu-mèda ètu hèbꞌa-hèbꞌa tebho kota, ho ra neo pamadhe ne.  
\v 25 Ka ca tèka hari, dꞌara mèda, angalai Saulus pèri-pèri dhèu mai rare ne, ka ra papuru ne ètu dꞌara kadhari cue, re karasa liꞌu tebho kota. Dènge jꞌara èèna ka, nèngu rai nèti kota Damsik.\x + \xo 9:25 \xt 2 Korintus 11:32-33\x*   
\s1 Saulus laꞌe asa Yerusalem  
\p
\v 26 Èle èèna ka, Saulus laꞌe asa Yerusalem. Dꞌai nèi, ka na neo paꞌèci dènge dhèu unu Lamatua Yesus. Te ngaa dhèu sèra madhaꞌu dènge nèngu, lula ra pangee, na, nèngu dhoka sangaja di, jꞌajꞌi dhèu parcaya dhu madhutu Lamatua Yesus. Èle èèna na, nèngu kabèli hari ho neo kèpe rèngu.  
\v 27 Te ngaa dhèu èci, ngara na Barnabas, nèngu ka dhu nèti Saulus ho patadhe mi dhèu pajuu-paleha Lamatua ètu èèna. Na lole ngaa dhu jꞌajꞌi mi dedha Saulus ètu talora jꞌara. Na peka, na, Saulus paraga le dènge Lamatua Yesus kahèi. Aa Yesus padhai lii dènge nèngu kahèi. Na lolo kahèi babani Saulus padhai lii Jꞌara Mamuri Lamatua Yesus mi dhèu Damsik sèra.   
\p
\v 28 Ropa ra tadèngi rare Barnabas peka sèmi èèna, heka ra sèmi rare Saulus kèna. Ka ra pea paꞌèci ètu kota Yerusalem. Saulus bani lole Lii Lolo Beꞌa Lamatua Yesus kahèi, sadꞌi dènge dhèu cee èèna ka. Nèngu madhaꞌu boe.  
\v 29 Na pakarèi dènge pèri-pèri dhèu Yahudi dhu padhai lii Yunani. Te ngaa rèngu roꞌo boe sèmi rare lii padhai lii nèngu. Nèti èèna ka, ra tenge jꞌara neo pamadhe ne.  
\v 30 Ropa dhèu unu Lamatua Yesus reꞌa ngangee karehe dhèu sèra, hèia lasi rare Saulus rèti asa kota Kaisarea. Dꞌai nèi, ka ra pua ne lèpa asa kota na, Tarsus.   
\p
\v 31 Èle èèna ka, dhèu unu Lamatua Yesus ètu propensi Yudea, propensi Galilea, dènge propensi Samaria, mamuri dènge mera-milu. Rèngu asa tabha ae. Rèngu mamuri madhutu dadꞌèi Lamatua. Ka Roh Lamatua dhu Mola-Mèci paꞌèra dꞌara rèngu.   
\s1 Petrus puri-paꞌèle dhèu mone èci ètu rae Lida  
\p
\v 32 Lodꞌo-lodꞌo sèra, Petrus biasa kako palème asa mia-mia, ho paꞌèra dꞌara dhèu unu Lamatua sèra. Ca lodꞌo ka na laꞌe ngadꞌo rèngu ètu rae Lida.  
\v 33 Ètu nèi, na paraga dènge dhèu mone èci, ngara na Eneas. Dhèu ne, karuku aru tèu kèna, ka na kèdꞌi nare heka nèti era jꞌunu na.   
\p
\v 34 Hèia Petrus peka dènge ne, aku nèngu na, “Eneas! Limuri ne, Lamatua Yesus Kristus paꞌèle èu. De kèdꞌi ka! Lalau paie era jꞌunu èu!”  
\p Nanene nare sèmi èèna, hèia na kèdꞌi dènge ka.  
\v 35 Ropa ladhe rèdhi Eneas èle le, dhèu aaꞌi-aaꞌi ètu rae Lida dènge rae Saron parcaya Lamatua Yesus.   
\s1 Petrus pamamuri hari Tabita  
\p
\v 36 Lodꞌo èèna, dhèu bhèni èci, ngara na Tabita, pea dètu dènge nebhe dhasi ètu kota Yope. (Madhutu lii Yunani ra paroa bhèni ne, ngara na Dorkas. Sasoa na ‘rusa’.)\f + \fr 9:36 \ft Ngara bhèni ne, dua, te ngaa sasoa nèngu èci. \ft \+it Tabita\+it*, lii Aram, sasoa na ‘rusa’. \+it Dorkas\+it*, lii Yunani, sasoa na ‘rusa’ kahèi.\f* Bhèni ne parcaya Lamatua Yesus. Tatao bhèni ne beꞌa mi dedha dhèu leo, aa na tema laladhe dhèu jꞌèra.  
\v 37 Lodꞌo èèna, Tabita ne pèdꞌa aae, ka madhe. Ka dhèu padiu ne èi. Èle èèna ka, ra papake ne mèdha-papake, ka ra pajꞌunu ne ètu kama dedha.  
\v 38 Lodꞌo èèna, dhèu se tadèngi, na, Petrus ètu rae Lida, dhu kajꞌèu nèti kota Yope, sèmi kako haga na ele boe caꞌèta lodꞌo sa. Ka ra pua dhèu dua lasi paroa Petrus, peka na, “Ama! Jiꞌi manèngi ama mai ku lai-lai asa kota Yope.”   
\p
\v 39 Tadèngi nare sèmi èèna, ka Petrus kèdꞌi dènge ka, laꞌe madhutu rèngu. Dꞌai nèi, ka na maso taruu asa dꞌara kama Tabita. Ètu dꞌara kama na, pènu le dènge bhèni balu dhu mai tangi. Bhèni balu sèra padꞌelo mi Petrus kodho dènge mèdha-papake leo, dhu Dorkas jꞌau hia rèngu, lodꞌo na mamuri era.   
\p
\v 40 Hèia Petrus pua si kalua nèti kama. Ka na patitu urutuu ho na manèngi-mangajꞌi. Hèia na ladhe asa dhèu madhe ne, ka na padhai lii, peka na, “Tabita! Kèdꞌi ka!” Cagꞌagꞌa laa, Tabita bhoke musi madha na. Ropa ladhe nèdhi Petrus, ka na kèdꞌi madhèdi.  
\v 41 Hèia Petrus kèpe kacui-aai na, ho hia ne titu. Ka Petrus paroa bhèni balu sèra dènge dhèu-dhèu leo ètu èèna, ho na hia bhèni dhu mamuri hari ne asa rèngu.   
\p
\v 42 Ka lii lole ne, dhèu lolo palème dꞌara kota Yope, toke dꞌai dhèu ae parcaya Lamatua Yesus.  
\v 43 Èle èèna ka, Petrus pea pèri-pèri lodꞌo ètu èmu dhèu èci, ngara na Simon. Dhèu neꞌe, tuka pamèu kaꞌuri badha.   
\c 10  
\s1 Komedhaa sordadꞌu Roma, ngara na Kornelis, paroa Petrus  
\p
\v 1 Lodꞌo èèna, abhu komedhaa sordadꞌu Roma dhèu èci, ngara na Kornelis. Nèngu ne, komedhaa nèti sordadꞌu cangasu dhèu. Rèngu mai nèti kajꞌèu, nèti rai Italia, ka ra pea ètu kota Kaisarea.  
\v 2 Nèngu dènge isi èmu na dꞌèi padètu dènge Ama Lamatua. Te ngaa ae ka dhèu Roma leo sèmi boe èèna. Nèngu biasa soru-bara dhèu jꞌèra, aa na majꞌèni sabajꞌa mi Ama Lamatua.   
\p
\v 3 Ca lodꞌo hari, pe dꞌara hake tèlu nihia sa, na abhu tanila. Na ladhe nèdhi iia-iia ana pajuu Ama Lamatua èci puru mai nèti sorga, ka na paroa ne, peka na, “Kornelis!”   
\p
\v 4 Ropa Kornelis ladhe nèdhi ana pajuu nèti sorga, ka na madhaꞌu titu kèna. Hèia na karèi, aku nèngu na, “Tasamia, ama?”  
\p Ka ana pajuu ne dhaa, na, “Lamatua tadèngi le lii manèngi-mangajꞌi èu, aa Na neꞌa le dꞌara hua iia èu mi dedha dhèu leo. Ka Na sanèdꞌe èu.  
\v 5 De pua dhèu lasi asa kota Yope, ho paroa rèti dhèu èci, ngara na Simon Petrus.  
\v 6 Dhèu èèna manubha ètu èmu cue ètu sebhe dhasi, unu Simon, tuka pamèu kaꞌuri badha.”   
\p
\v 7 Ropa ana pajuu nèti sorga ne tèke eele Kornelis, ka na paroa ana sabꞌa na dhèu dua, dènge sordadꞌu èci dhu dꞌèi padètu dènge Lamatua kahèi.  
\v 8 Kornelis lolo aaꞌi ngaa dhu nèngu nèdhi èèna, ka na pua si lasi asa kota Yope.   
\s1 Petrus laꞌe paraga dènge Kornelis  
\p
\v 9 Ka asa bèli èèna, pe dꞌara lodꞌo titu mera sa, dhèu paleha nèti Kornelis sèra oe dꞌai le Yope. Lodꞌo èèna, Petrus caꞌe laꞌe neo manèngi-mangajꞌi asa kalaga dedha èmu Simon.   
\p
\v 10 Ropa na manèngi-mangajꞌi, na rasa manganga. Na mate dhèu lalau ngangaꞌa-nginu. Ropa nèngu manèngi-mangajꞌi era, na abhu tanila kahèi.  
\v 11 Na nèdhi sèmi liru bhoka. Ka hahèla-koi bhèla aae ca bèla puru mai, dhu èki re suu-suu èpa na.  
\v 12 Ètu dꞌara hahèla-koi èèna, nèngu ladhe nèdhi rupa-rupa badha, nuka badha ai èpa, badha rodꞌo-kakara, dènge rupa-rupa manu-bhui kahèi.   
\p
\v 13 Hèia na tadèngi lii èci pua ne, “Petrus! Kèdꞌi ka! Kèjꞌi badha se, ho muꞌa!”   
\p
\v 14 Te ngaa Petrus dhaa, aku nèngu na, “Bisa boe, Ama! Baku sèmi èèna! Te jaꞌa kuꞌa kèdhi mèka sisi badha sèmi seꞌe! Jiꞌi dhèu Yahudi luri sisi badha seꞌe aaꞌi-aaꞌi ra!”   
\p
\v 15 Te ngaa lii ne bꞌala hari, peka na, “Ladhe Ama Lamatua peka mèdha ngaa dhu mèu, èu baku peka kajꞌalu!”  
\v 16 Hahèla-koi èèna cèu tèlu hari, èle èèna ka caꞌe hari asa dedha-liru laꞌe.   
\p
\v 17 Hèia Petrus pajiko laꞌe-mai sasoa tanila deo na. Kabèdhi laa, ana paleha Kornelis sèra dꞌai madha èmu Simon. Ra titu ètu hèbꞌa èmu.  
\v 18 Ka ra lii, peka na, “Jiꞌi tenge dhèu èci dhu manubha ètu èmu neꞌe. Ngara na, Simon Petrus. Ele boe ama tadhe, do?”   
\p
\v 19 Ropa Petrus pajiko sasoa tanila na era. Ka Roh Lamatua dhu Mola-Mèci peka dènge ne, “Petrus. Dhèu\f + \fr 10:19 \ft Sasuri lii Yunani pèri-pèri peka na, ‘dhèu tèlu’ dhu mai. Sasuri leo èci, peka na, dhoka ‘dhèu dua’ dhu mai. Te ngaa sasuri ae ka dhu ale boe dhèu pèri dhu mai tenge Petrus.\f* mate èu ka haha si.  
\v 20 De puru ho lamu ka dènge si. Èu baku mage-mage ia ka. Masi ka adꞌa Yahudi ajꞌa, na, dhèu Yahudi hudꞌi madenge dènge dhèu leo, te ngaa èu baku madenge dènge rèngu, lula Jaꞌa ka dhu pua rèngu mai rare èu.”  
\v 21 Ka Petrus puru laꞌe paraga dènge dhèu sèra. Hèia na peka, aku nèngu na, “Jaꞌa neꞌe ka dhu miu tenge. De miu parluu ngaa?”   
\p
\v 22 Ka ra dhaa, aku rèngu na, “Komedhaa sordadꞌu Roma èci pua jiꞌi mai asa neꞌe. Nèngu èèna, komedhaa nèti cangasu sordadꞌu. Dhèu ne dꞌara mola, aa na dꞌèi padètu dènge Ama Lamatua. Dhèu Yahudi ae dhu reꞌa le babeꞌa dhèu neꞌe. Medꞌa na, heka ana pajuu Ama Lamatua puru mai nèti sorga, ho pua lamatua jiꞌi manèngi èu lamu asa èmu na, ho na neo nanene unu na nèti èu.”   
\p
\v 23 Ropa tadèngi nare sèmi èèna, hèia Petrus manèngi rèngu ho jꞌunu taha mèda ne ètu èèna. Bèli madꞌae èèna, ra pakèdꞌi, lasi palere. Dhèu unu Lamatua Yesus pèri-pèri nèti Yope lasi kahèi.   
\p
\v 24 Mèda èèna rèngu jꞌunu ètu jꞌara. Bèli èèna, heka rèngu dꞌai kota Kaisarea kèna. Ropa rèngu dꞌai, Kornelis mate mema rèngu. Na pakaboko nare le aꞌari na dènge mone-aanga angalai na ètu èmu nèngu.  
\v 25 Ropa Petrus dꞌai hèbꞌa èmu, Kornelis mai soru ne, ka madhèdi patitu kètu urutuu ètu haga Petrus, ho na pahaha iisi.  
\v 26 Te ngaa Petrus pakèdꞌi ne, peka na, “Ama! Baku sèmi èèna! Baku pahaha iisi mi jaꞌa. Te jaꞌa ne, dhèu rai-haha sama sèmi èu kahèi.”   
\p
\v 27 Ropa tadèngi nare sèmi èèna, Kornelis kèdꞌi titu dènge. Ka dua ra padhai lii, kako lasi asa dꞌara èmu. Dꞌai dꞌara èmu, Petrus nèdhi dhèu ae pakaboko mate nèngu.  
\v 28 Na ladhe palème dhèu sèra, ka na padhai lii, peka na, “Aꞌari aaꞌi-aaꞌi mi! Miu meꞌa mema adꞌa jiꞌi dhèu Yahudi. Madhutu adꞌa jiꞌi, na, jiꞌi bisa boe paꞌèci dènge dhèu leo. Ngaa hari, maso asa dꞌara èmu ra. Te ngaa Ama Lamatua padꞌelo le dènge jaꞌa, ladhe mèdha ngaa dhu Nèngu peka na mèu, jaꞌa baku peka na mèdha èèna kajꞌalu. De limuri ne, jaꞌa madenge heka dènge dhèu leo. Jaꞌa hudꞌi tao dhèu leo sama sèmi aꞌari jaꞌa kahèi.  
\v 29 Nèti èèna ka, lodꞌo miu lami paroa, ka jaꞌa mai dènge. Jaꞌa pamata heka, lula Lamatua peka nare le dènge jaꞌa sèmi èèna. Miu peka ku laa. Miu parluu ngaa nèti jaꞌa?”   
\p
\v 30 Hèia Kornelis lole aaꞌi mèu-mèu, aku nèngu na, “Èpa lodꞌo dhu laꞌe èèna, ropa lodꞌo nihia, jaꞌa manèngi-mangajꞌi ètu èmu jaꞌa. Cagꞌagꞌa laa, dhèu mone èci titu ètu madha jaꞌa. Mèdha-papake na heo loa-loa.  
\v 31 Ka na paroa jaꞌa, aku nèngu na, ‘Kornelis! Lamatua tadèngi le lii manèngi èu, aa Na neꞌa le dꞌara hua iia èu mi dedha dhèu aaꞌi-aaꞌi ra.  
\v 32 De lodꞌo neꞌe, pua dhèu lasi rare dhèu èci asa kota Yope. Ngara na, Simon Petrus. Nèngu manubha ètu èmu cue ètu sebhe dhasi, ètu èmu tuka pamèu kaꞌuri badha. Ngara na, Simon kahèi.’  
\v 33 Nèti èèna ka, jaꞌa pua dhèu dhiu rare ama. Jiꞌi manèngi makasi ae, lula ama mai dènge, ropa tadèngi lii paroa jiꞌi. Nèti èèna ka, jiꞌi pakaboko ètu neꞌe, ho neo nanene ngaa dhu Ama Lamatua pua ama peka dènge jiꞌi!”   
\s2 Petrus lole Jꞌara Mamuri Lamatua Yesus hia dhèu Yahudi boe  
\p
\v 34 Hèia Petrus padhai lii, peka na, “Limuri ne, jaꞌa heka keꞌa kèna, na, ètu madha Ama Lamatua, dhèu rai-haha sama èci èèna ka. Lamatua ladhe boe rèhu, mia ka dhèu Yahudi, aa mia ka dhèu leo.\x + \xo 10:34 \xt Lole Hari Jꞌara-jꞌara Mamuri 10:17\x*  
\v 35 Dhèu mia dhu dꞌara mola, dhu majꞌèni manèngi-mangajꞌi mi Lamatua, aa madhutu dadꞌèi Nèngu, rèngu sèra pakarejꞌe dꞌara Na.  
\v 36 De miu meꞌa, ngaa dhu Lamatua peka le dènge jiꞌi dhèu Israꞌel, peka na, Nèngu pua le Kristus, nuka Yesus. Ka Yesus madhe ho padame dhèu rai-haha dènge Ama Lamatua. Aa Nèngu jꞌajꞌi Kètu mi dhèu aaꞌi-aaꞌi.   
\p
\v 37 Miu tadèngi kahèi, ngaa dhu jꞌajꞌi le ètu palème propensi Yudea. Lii lole èèna mulai nèti Yohanis tuka sarani dhèu, ajꞌa dhèu ho ra ele-hoꞌa nèti sasala-sasigo rèngu. Aa rèngu hudꞌi abhu sarani kahèi, sèna ka jꞌajꞌi tadha, peka na, rèngu pabeꞌa le dènge Ama Lamatua.  
\v 38 Èle èèna ka, Ama Lamatua hia Roh Na dhu Mola-Mèci mi Yesus, dhèu Nasaret. Lamatua hia koasa Na mi Yesus kahèi. Ka Yesus maso-kalua rae-rae, tao jꞌara beꞌa mi dhèu-dhèu. Aa Na puri-paꞌèle dhèu dhu dhèu aae nidhu pajꞌèra si. Na tao sèmi èèna, lula Ama Lamatua sama-sama dènge Ne taruu.  
\v 39 Te jiꞌi seꞌe ka dhu ladhe ngèdhi unu mi, ngaa dhu Na sabꞌa ètu kota Yerusalem, aa palème kabarai Yahudi.  
\p Masi ka sèmi èèna, te ngaa dhèu paku pamadhe Ne ètu ajꞌu palolo-palèbha.  
\v 40 Nèngu madhe tareꞌa, te ngaa asa camèdꞌa, Ama Lamatua pamamuri hari Ne. Ka Na padꞌelo iisi Na, ho dhèu rèdhi, sèna ka ra reꞌa Nèngu mamuri hari tareꞌa-reꞌa le.  
\v 41 Te ngaa dhèu ae cahagꞌe dhu rèdhi boe Ne, dhoka jiꞌi di. Lodꞌo Nèngu mamuri hari le, jiꞌi biasa ngaꞌa-nginu dènge Ne. Ama Lamatua pajꞌujꞌu jiꞌi ho laꞌa lole palème Lii Lolo Beꞌa Yesus mi dhèu ae ètu mia-mia.   
\p
\v 42 Aa Lamatua ka dhu pua jiꞌi laꞌa lole peka pasaraa mi dhèu, lula-nèti Dhèu dhu Na pajꞌujꞌu nèti uru ka mai, nuka Yesus. Aa Lamatua dedꞌe Ne jꞌajꞌi Dhèu Jꞌue Lii Langu, ho pamaꞌète, na, cee ka dhu bisa mamuri taruu dènge Ama Lamatua, aa cee aadꞌo. Yesus èèna ka dhu jꞌue lii dhèu dhu madhe le, dènge dhèu dhu mamuri era.  
\v 43 Nèti uru ka mai, dhèu rèti lii padhai Ama Lamatua aaꞌi-aaꞌi ra lole le Yesus, peka na, dhèu cee dhu parcaya Nèngu, na, Ama Lamatua sèmi nare si, aa saku eele sasala-sasigo rèngu kahèi.”   
\s2 Dhèu Yahudi boe, abhu Roh Ama Lamatua dhu Mola-Mèci  
\p
\v 44 Lodꞌo Petrus padhai lii nare mèka, cagꞌagꞌa laa, Roh Lamatua dhu Mola-Mèci maso asa dꞌara dhèu seꞌe aaꞌi-aaꞌi ra dhu nanene lii padhai lii na.  
\v 45 Ètu èèna, abhu kahèi dhèu Yahudi angalai Petrus dhu mai palere dènge ne nèti kota Yope asa èmu Kornelis ètu kota Kaisarea. Ropa rèngu rèdhi dhèu ae sèra abhu Roh Ama Lamatua, ka ra malaa, lula rèngu heka reꞌa kèna, na, Lamatua hia Roh Na mi dhèu Yahudi boe kahèi.  
\v 46 Rèngu tadèngi dhèu ètu dꞌara èmu Kornelis sèra padhai lii, pake lii dhu baka-leo. Aa ra koa-kio kolongara Ama Lamatua.  
\p Hèia Petrus padhai lii, peka na,  
\v 47 “Miu mèdhi unu mi! Dhèu seꞌe se, sèmi rare le Roh Lamatua èci èèna ka dènge èdhi kahèi. De mai ka, sèna ka èdhi sarani si. Dhèu èci sa dhu bisa heka taha rèngu.”  
\v 48 Hèia Petrus pua si ho sarani Kornelis dènge dhèu ètu sèra sa, ho ra jꞌajꞌi dhèu unu Lamatua Yesus. Ka ra manèngi Petrus pea dènge rèngu pèri-pèri lodꞌo hari. Èle èèna ka, heka ra hia ne lèpa asa Yerusalem.   
\c 11  
\s1 Petrus siri iisi na, lula na sarani dhèu Yahudi boe  
\p
\v 1 Petrus dhae lèpa mèka, te ngaa dhèu pajuu-paleha Yesus dènge dhèu parcaya Yesus dhu leo sèra, dhu pea ètu Yerusalem, tadèngi rare le, peka na, dhèu Yahudi boe sèmi rare le Lii Lole Beꞌa Lamatua.  
\v 2 Ropa Petrus dꞌai kota Yerusalem, dhèu nèti partei Yahudi\f + \fr 11:2 \ft Ladhe dhèu Yahudi boe neo madhutu Yesus, dhèu nèti partei agama ne, peka na, rèngu hudꞌi suna ku, madhutu adꞌa Yahudi. Aa rèngu hudꞌi madhutu aaꞌi ku atora agama Yahudi dhu leo sèra kahèi.\f* dhu parcaya Yesus mai pasala ne,  
\v 3 peka na, “Weh! Èu tao samia kèna? Èu meꞌa adꞌa-tatao èdhi, do aadꞌo? Èu ne bani titu kèna, maso asa dꞌara èmu dhèu leo! Aa èu muꞌa-minu dènge rèngu kahèi! Baku tao sèmi èèna, te rèngu madhutu mèka adꞌa suna èdhi! Èdhi bisa boe paꞌèci dènge rèngu sèra!”   
\p
\v 4 Hèia Petrus lole aaꞌi-aaꞌi dhu jꞌajꞌi le, peka na,  
\v 5 “Lodꞌo jaꞌa ètu kota Yope, jaꞌa laku sabajꞌa, ka jaꞌa abhu tanila. Jaꞌa kèdhi liru bhoka, ka hahèla-koi bhèla aae ca bèla, dhu èki re suu-suu èpa na, puru mai asa jaꞌa.  
\v 6 Ropa jaꞌa patigi asa dꞌara hahèla-koi èèna, jaꞌa kèdhi rupa-rupa badha, nuka badha ai èpa, badha rodꞌo-kakara, dènge rupa-rupa manu-bhui kahèi. Badha seꞌe se, dhu èdhi dhèu Yahudi luri.  
\v 7 Hèia jaꞌa tadèngi lii èci pua, peka na, ‘Petrus! Kèdꞌi ka! Kèjꞌi badha se, ho muꞌa!’   
\p
\v 8 Te ngaa jaꞌa dhaa, peka na, ‘Bisa boe, Ama! Baku sèmi èèna! Te jaꞌa kuꞌa kèdhi mèka sisi badha sèmi seꞌe! Dhèu Yahudi luri sisi badha seꞌe aaꞌi-aaꞌi ra!’   
\p
\v 9 Te ngaa lii ne bꞌala hari, peka na, ‘Ladhe Ama Lamatua peka mèdha ngaa dhu mèu, èu baku peka na kajꞌalu!’   
\p
\v 10 Jaꞌa kèdhi hahèla-koi èèna cèu padhutu tèlu hari, ka caꞌe hari asa dedha-liru laꞌe.   
\p
\v 11 Lodꞌo èèna kahèi, dhèu tèlu dꞌai èmu dhu jaꞌa pea. Rèngu nèti Kaisarea mai tenge jaꞌa.  
\v 12 Hèia Roh Lamatua dhu Mola-Mèci peka dènge jaꞌa, aku nèngu na, ‘Puru ho lamu ka dènge dhèu sèra. Èu baku mage-mage ia ka. Èu baku madenge dènge rèngu.’ Ka aꞌari èdhi dhèu èna palere dènge jaꞌa kahèi asa Kaisarea. Ètu èèna, jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi maso asa dꞌara èmu komedhaa sordadꞌu Roma.  
\v 13 Na lolo, peka na, pèri-pèri lodꞌo dhu laꞌe èèna, nèngu nèdhi ana pajuu Lamatua puru nèti sorga, titu ètu dꞌara èmu na. Ka na peka, aku nèngu na, ‘Pua dhèu lasi asa kota Yope, ho paroa mèti dhèu èci, ngara na Simon Petrus.  
\v 14 Sèna ka dhèu èèna ka dhu padꞌelo mi dedha èu dènge isi èmu èu aaꞌi-aaꞌi ra, jꞌara Lamatua dhu hia miu mamuri, dènge saku eele sasala-sasigo miu sèra.’   
\p
\v 15 Nèti èèna ka, jaꞌa padꞌelo Jꞌara Mamuri Lamatua mi dedha rèngu. Ka rèngu abhu dènge ka Roh Lamatua dhu Mola-Mèci, sama sèmi èdhi abhu ca hari na.  
\v 16 Ropa jaꞌa kèdhi rèngu abhu Roh Lamatua kahèi, ka jaꞌa sanèdꞌe lii padhai lii Lamatua Yesus uru èèna, dhu peka na, ‘Yohanis sarani dhèu pake dhoka èi di, te ngaa ladhe miu mate hari pèri-pèri lodꞌo, èèna na Lamatua neo tao dhu kapai risi eele hia miu. Nuka, Na hia miu Roh Na dhu Mola-Mèci.’\x + \xo 11:16 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 1:5\x*  
\v 17 Te Lamatua unu Na ka dhu hia Roh Na mi dedha dhèu leo sèra, sama sèmi Na pala-bagi mi èdhi se. De madhutu dadꞌèi miu, jaꞌa hudꞌi palabꞌa dènge Ama Lamatua, do tasamia? De jaꞌa peka ngaa hari?”   
\p
\v 18 Ropa tadèngi rare, Petrus siri iisi na sèmi èèna, ka rèngu pasala heka ne. Hèia ra koa-kio Ama Lamatua, peka na, “Ira ii! Nia kahèi, nga! Lamatua bhoke le jꞌara hia dhèu leo ho ra tèke eele jꞌara mamuri rèngu dhu sala, ho Lamatua saku eele sasala-sasigo rèngu. Sèna ka rèngu abhu mamuri taruu dènge Ne.”   
\s1 Dhèu unu Lamatua Yesus pajꞌala asa mia-mia. Cahagꞌe pakaboko hari ètu kota Antiokia  
\p
\v 19 Uru èèna, lodꞌo ra pamadhe rare Stefanus, ka ra pajꞌèra dhèu unu Yesus. Nèti èèna ka, dhèu seꞌe rai pajꞌala asa mia-mia. Cahagꞌe rai asa propensi Finisia. Cahagꞌe rai asa pulu Siprus, aa cahagꞌe hari rai dꞌai kota Antiokia ètu propensi Siria. Dhèu dhu rai sèra, lole taruu Lii Lolo Beꞌa Lamatua Yesus asa mia-mia. Te ngaa ra lole dhoka dènge dhèu Yahudi rèngu sèra. Ra lole boe dènge dhèu leo.\x + \xo 11:19 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 8:1-4\x*   
\p
\v 20 Te ngaa abhu kahèi dhèu unu Lamatua dhu mai nèti pulu Siprus dènge kota Kirene. Rèngu cahagꞌe rai taruu lasi asa kota Antiokia ètu propensi Siria. Rèngu seꞌe ka dhu lole Lii Lolo Beꞌa Lamatua Yesus hia dhèu Yahudi boe ètu era èèna.  
\v 21 Lamatua hia si koasa Na, nèti èèna ka, dhèu ae titu kèna parcaya Lamatua Yesus.   
\p
\v 22-24 Lodꞌo èèna, dhèu unu Lamatua Yesus ètu Yerusalem tadèngi, na, dhèu leo ètu kota Antiokia parcaya Yesus kahèi. Ka ra pua Barnabas laꞌe ladhe si ètu nèi. Barnabas ne, dhèu dꞌara beꞌa, aa parcaya tareꞌa-reꞌa Ama Lamatua. Aa Roh Lamatua dènge nèngu kahèi.  
\p Ropa nèngu dꞌai nèi, na nèdhi tareꞌa Ama Lamatua sabꞌa ètu dꞌara mamuri dhèu leo sèra. Ka dꞌara nèngu karejꞌe. Ka na paꞌèra dꞌara rèngu, sèna ka rèngu madhutu taruu Jꞌara Mamuri Lamatua dènge tareꞌa-reꞌa. Dènge jꞌara neꞌe, dhèu unu Lamatua ètu èèna asa tabha ae.   
\p
\v 25 Èle èèna ka, Barnabas laꞌe tenge Saulus asa kota Tarsus.  
\v 26 Lodꞌo paraga dènge ne, ka na pamako Saulus ho lasi pea ètu Antiokia. Ka dua ra pea ètu nèi ca tèu, paꞌèci dènge dhèu unu Lamatua sèra. Bèli-bèli èèna, rèngu dua ra ajꞌa-nori Jꞌara Mamuri Lamatua Yesus mi dhèu ae. (Ètu kota Antiokia neꞌe ka, dhèu mulai pangare dhèu parcaya Lamatua Yesus, ‘dhèu Kristen’).\f + \fr 11:26 \ft Lii ‘Kristen’, kapua nèti lii ‘Kristus’. Sasoa na, ‘dhèu madhutu Kristus’. Kristus, sasoa na, ‘Dhèu Mola-Mèci dhu Ama Lamatua pajꞌujꞌu nèti uru ka mai’.\f*   
\p
\v 27 Lodꞌo rèngu dua ra pea ètu Antiokia era, pèri-pèri dhèu mai nèti Yerusalem. Ama Lamatua tema le pake dhèu seꞌe ho rèti lii padhai Na.  
\v 28 Nèti rèngu se, dhèu èci, ngara na Agabus. Roh Lamatua peka dènge ne, aku nèngu na, “Bèli-camèdꞌa abhu lodꞌo manganga-madꞌèu lèke palème toke dꞌai suu-suu rai-haha.” Hèia laꞌe peka hari dènge dhèu-dhèu. (Lii dhu na padhai na, mema jꞌajꞌi tareꞌa, lodꞌo dhèu aae kapai risi ètu Roma, ngara na Klaudius, nèdꞌu paredha. Ra paroa dhèu aae kapai risi ne, Keser.)\x + \xo 11:28 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 21:10\x*  
\v 29 Ropa tadèngi rare lii Agabus ne, dhèu unu Lamatua Yesus ètu Antiokia sèra, rare lii èci ho paꞌoru doi, sèna ka ra hia mi aꞌari dhu parcaya Lamatua Yesus, dhu abhu jꞌajꞌèra ètu propensi Yudea. Èci-èci hia madhutu aꞌabhu ra.  
\v 30 Ropa ra paꞌoru rare, ka ra pua Barnabas dènge Saulus rèti doi sèra asa dhèu jꞌèra sèi.   
\c 12  
\s1 Ra pamadhe Yakobis; ra pamaso Petrus asa dꞌara bèdho; aa dhèu parcaya Lamatua Yesus sabajꞌa  
\p
\v 1 Lodꞌo èèna, dhèu aae Herodes\f + \fr 12:1 \ft Dhèu aae Herodes ne, ngara na \ft \+it Herodes Agripa\+it*. Baki na, ngara na \+it Herodes Kapai Risi\+it*. Herodes Kapai Risi ne ka dhu hia paredha ho pamadhe ana iiki-ana iiki lodꞌo ina Maria nara iisi Lamatua Yesus ètu rae Betlehem.\f* mulai pajꞌèra dhèu unu Lamatua Yesus cahagꞌe.  
\v 2 Nèngu paredha dhèu lasi pare pamadhe Yakobis pake samala. Yakobis ne, aꞌa Yohanis.  
\v 3 Ropa Herodes neꞌa, na, dꞌara dhèu kapai Yahudi sèra karejꞌe nèti mamadhe Yakobis, ka asa na hino. Lèke lodꞌo hua iia dhèu Yahudi dhu ra pangare na, Pesta Roti dhu Pake Boe Ragi,\f + \fr 12:3 \ft Lodꞌo hua iia ne, padètu dènge lodꞌo hua iia Paska.\f* ka na pua dhèu lasi kèpe Petrus.  
\v 4 Kèpe rare ne, ka ra pamaso asa dꞌara bèdho. Ka ra pua sordadꞌu èpa kaboko ho jꞌaga Petrus pagati-gati mèu-mèda. Ca kaboko sordadꞌu èèna, dhèu èpa. Ladhe èle lodꞌo hua iia, heka Herodes neo pamaꞌète lii Petrus ètu madha dhèu ae.  
\v 5 Lodꞌo ra pamaso Petrus asa dꞌara bèdho, dhèu unu Lamatua Yesus sèra sabajꞌa maꞌète boe manèngi ho Lamatua ladhe-leru Petrus.\x + \xo 12:5 \xt Kalua nèti Masir 12:1-27\x*   
\s1 Lamatua pakalua Petrus nèti dꞌara bèdho  
\p
\v 6 Bèli èèna, Herodes neo pamaꞌète lii langu Petrus ètu madha dhèu ae. Te ngaa mèda èèna, ra èki Petrus pake rate dua ètu dꞌara èmu bèdho. Na jꞌunu ètu talora sordadꞌu dhèu dua. Aa sordadꞌu leo sèra jꞌaga ètu hèbꞌa babèdho.   
\p
\v 7 Cagꞌagꞌa laa, ana pajuu Lamatua nèti sorga, mai titu ètu èèna. Ka dꞌara kama na saraa bia. Hèia ana pajuu èèna parèi Petrus, peka na, “Petrus! Kèdꞌi mèri!” Kacaꞌa laa, rate bèsi sèra bhoke eele unu na nèti kacui-aai Petrus.  
\v 8 Ka ana pajuu èèna pua ne, peka na, “Pake kodho dènge salapa èu!” Pake nare, ka ana pajuu èèna peka hari, aku nèngu na, “Pake kodho liꞌu èu, ho mai madhutu jaꞌa!”   
\p
\v 9 Hèia Petrus madhutu ana pajuu ne lasi asa liꞌu. Petrus ngee, na, nèngu nii di. Te ngaa mema jꞌajꞌi tareꞌa.  
\v 10 Ropa rèngu seli eele era jꞌaga partama dènge ka dua, hèia rèngu dꞌai hèbꞌa babèdho bèsi. Babèdho èèna bhoke unu na, ka dua ra kalua madhutu ka jꞌara asa dꞌara kota. Cagꞌagꞌa laa, ana pajuu Lamatua ne ele, ka tèke eele Petrus mesa na ètu era èèna.   
\p
\v 11 Ropa ana pajuu ne ele, hèia Petrus heka maseꞌa kèna. Ka na ngee, aku nèngu na, “Mema tareꞌa! Jaꞌa heka keꞌa kèna. Lamatua pua ana pajuu Na mai, ho patalale eele jaꞌa nèti kacui-aai Herodes. Lamatua tao jꞌara neꞌe, sèna ka kahadhu karehe dhèu Yahudi sèra, lèke boe jaꞌa.”   
\p
\v 12 Èle èèna ka, Petrus laꞌe asa èmu Maria. Maria ne, ina Yohanis. Ngara leo Yohanis ne, Markus. Ètu èmu èèna, dhèu ae pakaboko ho sabajꞌa manèngi Ama Lamatua ladhe-leru Petrus ètu dꞌara lii langu èèna.  
\v 13 Ropa Petrus dꞌai madha hèbꞌa oka èmu èèna, ka na paroa dènge dꞌeu hèbꞌa oka. Ka ana bhèni sabꞌa èci, ngara na Rode, neo neꞌa dhèu cee ka dhu mai.  
\v 14 Ropa na tadèngi lii Petrus, na tadhe dènge. Na karejꞌe bia. Ka rai asa dꞌara èmu laꞌe, peka dènge dhèu ètu sèra, aku nèngu na, “Nanene ku! Petrus nuka liꞌu!” Te ngaa lula nèngu bingu, ka na bhèlu eele bhoke hèbꞌa oka hia Petrus.   
\p
\v 15 Te ngaa dhèu ae sèra dhaa, peka na, “Aadꞌo, sina ma! Baku paleko!”  
\p Te ngaa bhèni ne peka hari, aku nèngu na, “Tareꞌa! Èèna lii Petrus! Nuka liꞌu nèi.”  
\p Ka dhèu seꞌe lèka boe, aku rèngu na, “Ele boe, dhèu nèi ana pajuu Lamatua nèti sorga, dhu mai madhenge Petrus.”   
\p
\v 16 Rèngu patule-pajuku taruu, te ngaa Petrus loe boe paroa, toke lasi bhoke hèbꞌa oka hia ne. Ropa ra bhoke rare, ka rèngu malaa, lula Petrus tareꞌa-reꞌa di.  
\v 17 Hèia na hia tadha dènge kacui-aai na, sèna ka rèngu mau-mau. Ka na lole tasa mera mia Ama Lamatua kalua eele nèngu nèti dꞌara èmu bèdho. Hèia na pua si, aku nèngu na, “Lami lole lii neꞌe aaꞌi-aaꞌi mi Yakobis dènge dhèu pajuu-paleha Lamatua leo sèra.” Èle èèna ka, Petrus laꞌe asa era leo.   
\p
\v 18 Asa bèli madꞌae aae èèna, ropa sordadꞌu jꞌaga sèra ladhe, na, Petrus aadꞌo heka, ka rèngu ele ngangee dènge madhaꞌu titu kèna, lula rèngu reꞌa boe ngaa dhu jꞌajꞌi mi dedha rèngu.  
\v 19 Ropa Herodes tadèngi lii neꞌe, ka na paredha si lasi tenge Petrus. Te ngaa rèdhi boe ne. Ka Herodes hia paredha ho parisa sordadꞌu jꞌaga sèra. Parisa rare, ka Herodes pua pamadhe aaꞌi sordadꞌu jꞌaga sèra.  
\p Èle èèna ka, Herodes pakèdꞌi nèti propensi Yudea, ka laꞌe pea ètu kota Kaisarea.   
\s1 Mamadhe Herodes Agripa  
\p
\v 20 Lodꞌo èèna, dhèu-dhèu nèti dua kota, èci ngara na Tirus, aa èci ngara na Sidon, biasa hèli ngangaꞌa nèti rai dhèu aae Herodes. Te ngaa nèbhu aae le, dhèu aae musu dènge rèngu. Hèia ra padhue ho tenge jꞌara padame dènge ne. Ka ra pili dhèu canau ho lasi paraga dènge Herodes. Dꞌai kota Kaisarea, rèngu paꞌangalai dènge dhèu Herodes èci, ngara na Blastus. Nèngu ne, dhèu kapai ètu dꞌara èmu dhèu aae. Rèngu pareꞌa dènge Blastus ho nèngu bhoke jꞌara sèna ka rèngu paraga dènge dhèu aae Herodes.   
\p
\v 21 Hèia Herodes dhaa kahèi ho sèmi rare rèngu. Ka ra pareꞌa lodꞌo paraga. Lodꞌo èèna, rèngu tao tatao kapai. Herodes pake mèdha-papake dhèu aae, ka na madhèdi ètu kadera paredha na. Hèia na padhai lii dènge rèngu.  
\v 22 Ropa rèngu tadèngi lii na, hèia dhèu seꞌe koa ne, peka na, “Nanene ku lii na laa! Neꞌe lii boe nèti dhèu rai-haha, te ngaa lii nèti dhèu dedha-liru!”  
\v 23 Kacaꞌa laa, ana pajuu Ama Lamatua ca dhèu nèti sorga hia èi-papèdꞌa èci mi Herodes, lula nèngu sèmi lii koa rèngu, aa na seti eele Ama Lamatua. Ka kalati raꞌe aaꞌi ngiꞌu Herodes, ka na madhe aapa.   
\p
\v 24 Dènge jꞌara dhu jꞌajꞌi sèra, dhèu palolo Lii Lolo Beꞌa Ama Lamatua dꞌai asa mia-mia. Aa dhèu dhu madhutu Jꞌara Mamuri Lamatua Yesus tabha ae kahèi.   
\p
\v 25 Ropa Barnabas dènge Saulus hia rare doi paꞌoru nèti dhèu Antiokia mi dhèu Yerusalem, ka ra lèpa hari asa Antiokia. Rèngu gale rèti dènge ana ngèru èci, ngara na Yohanis. Ngara leo na, Markus.   
\c 13  
\s1 Dhèu Antiokia pua Barnabas dènge Saulus  
\p
\v 1 Ètu kota Antiokia, dhèu ae parcaya le Lamatua Yesus. Lamatua pake pèri-pèri dhèu ho jꞌajꞌi dhèu rèti lii padhai Na ètu èèna. Cahagꞌe hari, Na pake ho ajꞌa-nori dhèu. Rèngu se, nuka:  
\q2 Barnabas,  
\q2 Simeon, dhu ra biasa pangare ne, ‘Mone Mèdhi’,\f + \fr 13:1 \ft a: Lii Yunani peka na, ‘Niger’, sasoa na, ‘mèdhi’, do ‘maroga’.\f*  
\q2 Lukius, nèti kota Kirene,  
\q2 Menahem, dhu ra piara sama-sama dènge dhèu aae Herodes nèti ana iiki ka mai,\f + \fr 13:1 \ft b: Dhèu aae Herodes ne, ra tadhe ne dènge ngara \ft \+it Herodes Antipas\+it*. Nèngu ne ka dhu pamadhe Yohanis tuka sarani dhèu. Ama na, ngara na \+it Herodes Kapai Risi\+it*. Herodes Kapai Risi ne ka dhu hia paredha ho pamadhe ana iiki-ana iiki lodꞌo ina Maria nara iisi Lamatua Yesus ètu rae Betlehem. Dhèu aae Herodes leo ka dhu pamadhe Yakobis, ka dhu kalati raꞌe aaꞌi toke madhe. Ra tadhe ne dènge ngara \+it Herodes Agripa\+it*.\f*  
\q2 aa dènge Saulus.   
\p
\v 2 Ca lodꞌo, rèngu puasa, ka ra pakaboko ho manèngi-mangajꞌi mi Ama Lamatua. Hèia Roh Lamatua dhu Mola-Mèci peka dènge ra, “Sasabꞌa Jaꞌa ae titu kèna. De hagꞌe mere Barnabas dènge Saulus, sèna ka rèngu pakako sasabꞌa Jaꞌa.”   
\p
\v 3 Ropa ra puasa dènge sabajꞌa èle, hèia ra bane ai mi dedha Barnabas dènge Saulus, ho ra jꞌajꞌi ana pua-paleha Lamatua. Èle èèna ka, ra pua rèngu dua ra ho lasi sabꞌa sasabꞌa-laꞌa Lamatua.   
\s1 Barnabas dènge Saulus lasi asa pulu Siprus  
\p
\v 4-5 Ropa Roh Lamatua dhu Mola-Mèci pua Barnabas dènge Saulus lasi palème rai, ka ra dhuli uru asa kota èci ètu nebhe dhasi, ngara na Seleukia. Yohanis (dhu ngara leo na, Markus) laꞌe sama-sama dènge si. Dꞌai nèi ka, rèngu caꞌe kapa asa pulu Siprus, ka ra puru ètu kota èci, ngara na Salamis. Ètu èèna, rèngu biasa maso asa dꞌara èmu manèngi-mangajꞌi dhèu Yahudi, ho ajꞌa-nori Lii Holo-Nori Ama Lamatua mi dhèu ètu sèra.   
\p
\v 6-8 Hèia rèngu lasi dhuli rae-rae, toke ra dꞌai kota èci ètu suu haa pulu èèna, ngara na Pafos. Gubernur pea ètu kota èèna. Ngara gubernur èèna, Sergius Paulus. Nèngu ne, dhèu kahadhu mèu. Ropa na tadèngi Barnabas si dꞌai dꞌara kota, ka na hia dhèu lasi paroa si, te dꞌara na neo nanene Lii Holo-Nori Lamatua.  
\p Te ngaa ètu era èèna, abhu dhèu Yahudi èci, ngara na Bar Yesus, (ngara leo na ètu dꞌara lii Yunani, ‘Elimas’). Nèngu dhèu suagi. Na tema le kapodꞌe-kabèli dhèu, peka na, nèngu ne dhèu nèti lii padhai Ama Lamatua. Aa na paꞌangalai dènge gubernur. Ka ropa Barnabas si mai, na kakèjꞌi gubernur, sèna ka baku sèmi nare si. Aa na dadugu gubernur, sèna ka gubernur baku parcaya Yesus.   
\p
\v 9 Te ngaa Roh Lamatua dhu Mola-Mèci hia koasa mi dedha Saulus (dhu ra paroa kahèi Paulus), ka na ladhe kaloo dhèu suagi ne, hèia na peka,  
\v 10 “Eeh, Elimas! Èu ne, ana nidhu! Tuka kapodꞌe-kabèli! Toke dꞌai pèri lodꞌo hari èu kapodꞌe dhèu? Èu labꞌa jꞌara-jꞌara dhu beꞌa. Nèti èèna ka, jiꞌi ngeꞌa, na, èu madhutu dhèu aae nidhu. Tao ia ka sèmi èèna! Bhabhae ia ka jꞌara mola Ama Lamatua!  
\v 11 De mu nanene! Nèbhu heka, Lamatua huku èu. Èèna na, èu bèdhu pèri-pèri lodꞌo!”  
\p Ropa Paulus padhai lii nare sèmi èèna, dhèu èèna bèdhu dènge. Ka na kako kèpe leli, hia dhèu kadhèi ai, ho pakako ne.   
\p
\v 12 Ropa gubernur ladhe nèdhi unu na, aa na tadèngi Lii Holo-Nori Yesus nèti Barnabas si, ka na malaa-maloha, aa na parcaya Yesus.   
\s1 Rèngu rèti Lii Lolo Beꞌa asa kota Antiokia leo, ètu propensi Pisidia  
\p
\v 13 Nèti kota Pafos ètu pulu Siprus, Paulus si caꞌe kapa, pakèdꞌi asa kota Perga ètu propensi Pamfilia. Ropa ra puru nèti dedha kapa, Yohanis Markus tèke eele rèngu, ka lèpa asa Yerusalem.  
\v 14 Nèti Perga, rèngu kako haga lasi asa kota Antiokia ètu propensi Pisidia.  
\p Rèngu dꞌai era èèna, lèke lodꞌo aꞌoro sasabꞌa dhèu Yahudi. Ka rèngu madhutu sabajꞌa ètu èmu manèngi-mangajꞌi dhèu Yahudi.  
\v 15 Lodꞌo èèna, ra baca ètu sasuri Musa, dènge sasuri dhèu rèti lii padhai Lamatua dhu leo kahèi. Èle èèna ka, ama-ama èmu sabajꞌa èèna, manèngi Paulus si, peka na, “Ama-ama! Ladhe miu dènge lii haholo ho paꞌèra dꞌara jiꞌi, na, jiꞌi manèngi sèna ka miu peka laa.”   
\s2 Paulus padhai lii mi dhèu Yahudi ètu Antiokia  
\p
\v 16 Hèia Paulus kako asa madha laꞌe. Ka na hia tadha dènge kacui-aai na, sèna ka rèngu mau-mau. Èle èèna ka, na padhai lii, peka na, “Aꞌari dhèu Israꞌel ti! Dènge ina-ama dhèu leo dhu maso agama Yahudi, lula dꞌara miu dꞌèi padètu dènge Ama Lamatua dhèu Israꞌel. De jaꞌa manèngi sèna ka miu nanene paie lii padhai jaꞌa.   
\p
\v 17 Ama Lamatua hagꞌe nare le bèi-baki èdhi dhèu Israꞌel nèti uru ka mai. Lodꞌo rèngu pea ètu rai Masir, kabarai dhèu, Lamatua hia rèngu mamuri hua iia. Ana-èpu rèngu tabha ae ètu era èèna. Limuri mai, ka Lamatua pake koasa kapai Na, ho Na kalua eele rèngu nèti rai Masir.\x + \xo 13:17 \xt Kalua nèti Masir 1:7, 12:51\x*  
\v 18 Èle èèna ka, rèngu mamuri pidha-pidha ètu dꞌara mamoo toke dꞌai èpa nguru tèu. Masi ka rèngu kètu hadhu, te ngaa Lamatua lere si dènge dꞌara dhu taleo.\x + \xo 13:18 \xt Sensus 14:34, Lole Hari Jꞌara-jꞌara Mamuri 1:31\x*  
\v 19 Èle èèna ka, Lamatua palaho aaꞌi pidhu suku ètu rai Kanaꞌan. Ka Na pabagi rai rèngu mi bèi-baki èdhi ho jꞌajꞌi rai pusaka ra.\x + \xo 13:19 \xt Lole Hari Jꞌara-jꞌara Mamuri 7:1, Yosua 14:1\x*  
\v 20 Bèi-baki èdhi mamuri sèmi èèna toke dꞌai 450 (èpa ngasu lèmi nguru) tèu.  
\p Ka Ama Lamatua padhèdi dhèu pamaꞌète lii langu, sèna ka pajꞌujꞌu jꞌara hia si, toke dꞌai Na padhèdi hia si dhèu nèti lii padhai Lamatua èci, ngara na Samuel.\x + \xo 13:20 \xt Tuka Pamaꞌète Lii 2:16, 1 Samuel 3:20\x*  
\v 21 Lodꞌo Samuel jꞌajꞌi dhèu nèti lii padhai Lamatua, bèi-baki èdhi neo abhu dhèu aae. Ka Lamatua padhèdi Saul, ana Kis, nèti suku Benyamin. Saul jꞌajꞌi dhèu aae dꞌai èpa nguru tèu.\x + \xo 13:21 \xt 1 Samuel 8:5, 10:21\x*  
\v 22 Èle èèna ka, Lamatua gao eele Saul. Ka Na padhèdi Daud, ana Isai, ho jꞌajꞌi dhèu aae hiu. Lamatua neꞌa tareꞌa dꞌara Daud, ka Na peka na, ‘Daud, ana Isai ne, lèke dꞌara Jaꞌa. Limuri mai, tatu nèngu mamuri madhutu dadꞌèi Jaꞌa aaꞌi-aaꞌi.’\x + \xo 13:22 \xt 1 Samuel 13:14, 16:12, Lii Sodꞌa Koa-Kio 89:20\x*  
\v 23 Lodꞌo èèna, Lamatua moa tèke le, ho Na hagꞌe nare ana-èpu Daud èci, sèna ka Na patabuli eele dhèu Israꞌel nèti koasa sasala-sasigo ra. Jaꞌa peka mi miu, ana-èpu Daud dhu Lamatua moa tèke èèna, nuka Yesus.”   
\s2 Paulus peka na, Yesus èèna, Dhèu dhu Lamatua pajaji le  
\p
\v 24 Paulus tuhu hari lii padhai na, peka na, “Lodꞌo Lamatua Yesus pakako mèka sabꞌa Na, abhu dhèu èci ngara na Yohanis, dhu laꞌe lole dènge dhèu Israꞌel, sèna ka rèngu ele-hoꞌa nèti sasala-sasigo rèngu. Na peka kahèi, na, rèngu hudꞌi sarani ku, ho jꞌajꞌi mi tadha, na, rèngu pabeꞌa le dènge Lamatua.\x + \xo 13:24 \xt Markus 1:4, Lukas 3:3\x*  
\v 25 Te ngaa lodꞌo sasabꞌa Yohanis oe èle, na peka mi dhèu ae, aku nèngu na, ‘Baku pangee, na, jaꞌa ne Dhèu dhu Lamatua moa nèti uru ka mai. Ngee paie! Miu hudꞌi mate hari ku dhèu èci, dhu mai limuri. Nèngu kapai risi nèti jaꞌa. Jaꞌa haha dꞌai seli. De jꞌajꞌi ana pua-paleha nèngu kahèi, jaꞌa nia boe.’\f + \fr 13:25 \ft Sasuri lii Yunani dhu uru-uru sèra, suri peka na, ‘pacudꞌu ho lècu dhari salapa Na kahèi, jaꞌa nia boe.’ Sasoa na, ladhe pasoro dènge Lamatua Yesus, Yohanis ne dhèu haha seli, de masi ka jꞌajꞌi ana pua-paleha nèti Lamatua Yesus, nia boe sa hèi. Baca kahèi ètu Mateos 3:11, Markus 1:7, Lukas 3:16, Yohanis 1:20, 27\f*   
\p
\v 26 Aꞌari aaꞌi-aaꞌi ti! Miu dhu ana-èpu Abraham, aa miu dhèu leo, dhu neo padètu dènge Lamatua. Mi nanene ku jaꞌa! Ama Lamatua peka le jꞌara ne dènge èdhi, sèna ka èdhi teꞌa jꞌara mamuri Na. Nèngu patabuli èdhi nèti koasa sasala-sasigo èdhi.  
\v 27 Nèti uru ka mai, Ama Lamatua pake le dhèu rèti lii padhai Na, ho suri lula-nèti Dhèu dhu Lamatua moa neo hia mai. Te ama-ama agama èdhi, dènge dhèu leo ètu Yerusalem sèra baca pahari-pahari le, ngaa dhu dhèu rèti lii padhai Lamatua suri tèke sèra. Dꞌai lodꞌo aꞌoro sasabꞌa, ra maso asa dꞌara èmu manèngi-mangajꞌi, ho ra baca ètu dꞌara sasuri Lamatua. Te ngaa rèngu reꞌa boe Dhèu dhu Lamatua pajꞌujꞌu mema èèna, nuka Yesus. Ka ra tenge jꞌara ho pamadhe Ne. Te ngaa tatao rèngu sèra kahèi, lèke nuka sèmi dhu dhèu rèti lii padhai Lamatua sèra suri tèke le.  
\v 28 Ra tenge jꞌara, neo pamanahu Yesus. Te ngaa rèngu abhu boe sasala Na. Masi ka sèmi èèna, te ngaa rèngu kakèjꞌi gubernur Pilatus ho pamadhe Ne.\x + \xo 13:28 \xt Mateos 27:22-23, Markus 15:13-14, Lukas 23:21-23, Yohanis 19:15\x*  
\v 29 Ka gubernur sèmi nare lii rèngu, hèia ra paku pamadhe Ne ètu ajꞌu palolo-palèbha. Te ngaa tatao rèngu sèra kahèi, lèke sèmi dhu dhèu rèti lii padhai Lamatua sèra suri tèke le. Hèia ra papuru ngiꞌu aae Yesus nèti ajꞌu palolo-palèbha, ka nedhe rèti tao asa dꞌara roꞌa.\x + \xo 13:29 \xt Mateos 27:57-61, Markus 15:42-47, Lukas 23:50-56, Yohanis 19:38-42\x*  
\v 30 Te ngaa Ama Lamatua pake koasa Na, ka pamamuri hari Yesus.   
\p
\v 31 Lodꞌo Yesus mamuri hari, Na padꞌelo iisi Na pèri-pèri hari mi dhèu ae. Dhèu sèra nuka dhu mai sama-sama dènge Ne nèti propensi Galilea asa kota Yerusalem. Rèngu se ka lèpa limuri na, jꞌajꞌi sakasii mi dhèu Israꞌel.”\x + \xo 13:31 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 1:3\x*   
\s2 Paulus peka na, Lamatua pake dhèu nèti lii padhai Na ho suri mema lula-nèti Yesus  
\p
\v 32-33 Paulus tuhu hari lii padhai na, peka na, “De sèmi neꞌe! Jiꞌi dua mi dènge Barnabas, mai nèti era kajꞌèu ho lole dènge miu, sèna ka miu meꞌa ngaa dhu Lamatua moa mi bèi-baki èdhi sèra, limuri ne jꞌajꞌi aaꞌi le. Lamatua pamamuri hari le Yesus nèti mamadhe Na. Ètu sasuri Lii Sodꞌa Koa-kio nomer dua, Lamatua pake dhèu ho suri lula-nèti Yesus, Dhèu dhu Na moa tèke ho Na mai. Na suri, peka na:  
\q1 ‘Èu neꞌe, Ana Jaꞌa,  
\q2 Doe neꞌe, Jaꞌa dedꞌe Èu ho mèdꞌu paredha.’\x + \xo 13:32-33 \xt Lii Sodꞌa Koa-Kio 2:7\x*   
\p
\v 34 Nèti uru èèna ka, Ama Lamatua moa le, peka na, Nèngu neo pamamuri hari Dhèu dhu Na moa tèke ho Na mai. Aa Dhèu èèna, madhe heka. Nèti èèna ka, Lamatua pake le dhèu nèti lii padhai Na ho na suri, peka na,  
\q1 ‘Nèti uru ka mai, Jaꞌa èki lii padhadha dènge dhèu aae Daud, sèna ka Jaꞌa hia ne berkat.  
\q2 De limuri ne, Jaꞌa neo paꞌèki dènge èu, lii padhadha èèna kahèi, lula èu ne, ana-èpu Daud.’\x + \xo 13:34 \xt Yesaya 55:3\x*   
\p
\v 35 Aa Lii Sodꞌa Koa-kio leo, peka na,  
\q1 ‘Lamatua, Èu tèke eele boe ngiꞌu aae Dhèu Mola-Mèci Èu,  
\q2 ho ele iie ètu dꞌara roꞌa Na!’\x + \xo 13:35 \xt Lii Sodꞌa Koa-Kio 16:10\x*   
\p
\v 36-37 Dhu lèke sèmi neꞌe ka: Lii Sodꞌa Koa-kio neꞌe, peka boe dhoka Daud di! Èdhi teꞌa sèmi èèna, lula dhèu aae Daud tao le jꞌara beꞌa ae hia kabarai na, toke na madhe. Ropa na madhe, ka ra padhane ne. Ngiꞌu aae na ele iie le. De èdhi teꞌa, na, Lii Sodꞌa Koa-kio èèna, peka boe dhoka Daud di, te ngaa dhèu leo kahèi. Ladhe èèna na Dhèu dhu Na pajꞌujꞌu èèna madhe, pe Ama Lamatua pamamuri hari Ne. Nèti èèna ka, ngiꞌu aae Na ele iie boe ciki sa.   
\p
\v 38-39 De aꞌari, nanene paie! Dhèu èèna, nuka Yesus! Ladhe èdhi parcaya Ne, heka Na dui sasala-sasigo èdhi sèra, dhu madhutu iia-iia na, èdhi ka dhu dui. Dènge jꞌara neꞌe, Ama Lamatua saku eele sasala-sasigo èdhi. Te ngaa èdhi teꞌa le, masi ka èdhi madhutu atora adꞌa Musa aaꞌi-aaꞌi ra, èèna dꞌai mèka ho pamola èdhi ètu madha Lamatua.  
\v 40-41 Nèti èèna ka, miu hudꞌi pangee paie. Mage dhoka ngaa dhu dhèu nèti lii padhai Lamatua peka uru sèra, lèka miu. Ra suri le, peka na,  
\q1 ‘Tuka lalangu dhèu, mate unu miu!  
\q2 Lula Jaꞌa, Ama Lamatua, tao jꞌara-jꞌara dhu pamalaa dhèu.  
\q3 Te ngaa limuri mai, mate unu miu! Èèna na, miu madhe aapa!  
\q1 Jaꞌa tao jꞌara èci,  
\q2 te ngaa miu sèmi mere boe.  
\q1 Masi ka dhèu pasaraa le,  
\q2 te ngaa miu meꞌa boe.  
\q1 Beꞌa risi miu ngee paie, sèna ka miu bisa malaa kahèi tatao Lamatua!’\x + \xo 13:40-41 \xt Habakuk 1:5\x*  
\p De aꞌari sèra! Pangee paie ngaa dhu jaꞌa lole ne. Baku core eele ngaa dhu miu tadèngi le. Miu baku sama sèmi tuka lalangu dhèu. Dꞌai sange neꞌe ka, lii padhai jaꞌa. Makasi!”   
\p
\v 42 Padhai lii nare, hèia Paulus dènge Barnabas kèdꞌi titu neo kalua nèti èmu manèngi-mangajꞌi èèna. Ka dhèu ètu sèra manèngi rèngu lèpa migu mai nèi, ho lole pamèu ngaa dhu ra lole deo na.  
\v 43 Ropa ra kalua nèti dꞌara èmu manèngi-mangajꞌi èèna, dhèu ae ètu èèna lasi madhutu Paulus dènge Barnabas. Ka dua ra holo si, peka na, “Èdhi teꞌa, na, Lamatua dꞌara beꞌa dꞌai seli mi dedha èdhi. De miu hudꞌi madhutu taruu Ne.”   
\s1 Ama-ama dhèu Yahudi tule eele Paulus si  
\p
\v 44 Dꞌara migu mai nèi, lèke lodꞌo aꞌoro sasabꞌa dhèu Yahudi, dhèu nèti dꞌara kota èèna oe mai aaꞌi ho ra neo nanene Lii Holo-Nori Lamatua.  
\v 45 Te ngaa ropa ama-ama dhèu Yahudi reꞌa, na, dhèu ae mai nanene lii padhai lii Paulus si, ka rèngu tèka dꞌara. Hèia ropa Paulus padhai lii, rèngu pahaka-palabꞌa dènge padhai lii pamanahu ne.   
\p
\v 46 Te ngaa Paulus si hari boe, aa ra padhai lii paꞌabhe heka, peka na, “Mema tareꞌa Ama Lamatua bhoke uru jꞌara hia èdhi dhèu Yahudi, aa Na pangèdꞌu èdhi Lii Lolo Beꞌa. Èèna na lèke! Te ngaa miu sèmi mere boe. Nèti èèna ka, miu nia boe abhu mamuri taruu dènge Ama Lamatua. De limuri ne, jiꞌi neo ngèti Lii Lolo Beꞌa ne asa dhèu rai-rai leo sèra, lula miu dhèu Yahudi tule eele ne.  
\v 47 Te Lamatua pua le jiꞌi, sama sèmi dhu Yesaya suri tèke, peka na,  
\q1 ‘Jaꞌa dedꞌe le miu ho jꞌajꞌi sama sèmi labhu, ho mèti saraa mi dedha dhèu rai-rai leo sèra, dhu dhèu Yahudi boe,  
\q2 sena ka miu tao paheo jꞌara dhu mai asa Jaꞌa,  
\q3 ho Jaꞌa patalale si nèti koasa sasala-sasigo rèngu.  
\q2 De miu hudꞌi padꞌelo jꞌara èèna ètu rai-haha ne, nèti suu èci toke dꞌai suu leo laꞌe!’ ”\x + \xo 13:47 \xt Yesaya 42:6, 49:6\x*   
\p
\v 48 Ropa dhèu leo dhu dhèu Yahudi boe sèra tadèngi lii neꞌe, rèngu karejꞌe titu kèna. Hèia ra koa-kio Ama Lamatua, peka na, “Koa-kio kolongara Lamatua! Lii Holo-Nori Lamatua beꞌa dꞌai seli!” Aa ètu èèna, abhu dhèu dhu Ama Lamatua pili nare le ho ra mamuri taruu dènge Ne. Ka ra parcaya aaꞌi-aaꞌi ra mi Lamatua Yesus.   
\p
\v 49 Ka dhèu palolo lème Lii Holo-Nori Ama Lamatua ne asa rai aaꞌi-aaꞌi.   
\p
\v 50 Ètu dꞌara kota èèna, abhu dhèu kapai, bhèni-mone. Cahagꞌe dꞌèi padètu Lamatua. Te ngaa ama-ama dhèu Yahudi sèra mai dadugu-rariu dhèu kapai sèra. Hèia rèngu babège eele Paulus dènge Barnabas nèti rai rèngu.  
\v 51 Lodꞌo dua ra kalua nèti dꞌara kota èèna, ka ra caro eele ahu nèti haga ra, ho jꞌajꞌi mi tadha, peka na, dhèu-dhèu ètu dꞌara kota èèna roꞌo boe nanene rèngu dua ra. Èle èèna ka, dua ra kabèli kabodho ho tèke eele kota èèna, lasi asa kota Ikonium.\x + \xo 13:51 \xt Mateos 10:14, Markus 6:11, Lukas 9:5, 10:11\x*   
\p
\v 52 Te ngaa dhèu parcaya Lamatua Yesus ètu kota Antiokia sèra, dꞌara ra karejꞌe, lula Roh Lamatua dhu Mola-Mèci paꞌèra dꞌara rèngu.   
\c 14  
\s1 Paulus dènge Barnabas ètu kota Ikonium  
\p
\v 1 Lodꞌo Paulus dènge Barnabas dꞌai kota Ikonium, ka lasi asa dꞌara èmu manèngi-mangajꞌi dhèu Yahudi. Ètu èèna, dua ra lole aaꞌi mèu-mèu Lii Holo-Nori Ama Lamatua. Ka dhèu Yahudi dènge dhèu rai leo, ae ka dhu parcaya Lamatua Yesus.  
\v 2 Te ngaa ètu èèna, abhu kahèi pèri-pèri dhèu Yahudi dhu kèpe paꞌèra atora agama rèngu. Ka rèngu sèmi rare boe lii padhai lii Paulus si. Rèngu kakèjꞌi dhèu leo, sèna ka ra dꞌèi boe dènge dhèu dhu parcaya Yesus sèra.  
\v 3 Te ngaa Paulus si madhaꞌu boe. Dua ra peka-padhai taruu Lii Lolo Beꞌa Lamatua Yesus, mi dhèu aaꞌi-aaꞌi ra. Ra peka, aku rèngu na, “Lamatua Yesus sue dhèu aaꞌi-aaꞌi.” Lamatua hia Paulus si koasa kahèi, ho ra tao tadha-tadha malaa, sèna ka dhèu ae reꞌa Lamatua ka dhu pua rèngu.  
\p Lodꞌo èèna, Paulus si pea nèbhu ètu dꞌara kota èèna.  
\v 4 Ètu èèna, abhu dua kaboko dhèu. Cahagꞌe madhutu dhèu Yahudi dhu kèpe paꞌèra atora agama rèngu. Aa cahagꞌe hari madhutu dhèu pajuu-paleha Lamatua. Ka ra patao-palaha.   
\p
\v 5 Hèia dhèu Yahudi dhu kèpe paꞌèra atora agama rèngu pareꞌa lii dènge dhèu leo dènge ama-ama rèngu, ho neo pajꞌèra dhèu pajuu-paleha Lamatua. Aa rèngu neo tabhie Paulus si.  
\v 6 Te ngaa dhèu peka dènge Paulus si, aku rèngu na, “Dhèu neo tao aapa mi miu.” Nèti èèna ka, Paulus si rai lasi paluꞌu iisi asa propensi Likonia, ètu kota Listra, dènge kota Derbe, dènge rae-rae dhu padètu ètu kota sèra.  
\v 7 Ètu era-era seꞌe, rèngu lole Lii Lolo Beꞌa Lamatua Yesus.   
\s1 Paulus si ètu kota Listra dènge kota Derbe  
\p
\v 8 Dꞌai kota Listra, Paulus dènge Barnabas paraga dènge mone èci, dhu karuku nèti ina na nara iisi ne. Dhèu neꞌe, kako nèdhi mèka.  
\v 9 Nèngu madhèdi nanene lii lole Paulus. Ka Paulus ladhe patae ne, ka pangee, na, “Parcaya nèngu mi Ama Lamatua ka dhu bisa paꞌèle papèdꞌa na!”  
\v 10 Ka Paulus lii dènge ne, peka na, “Kèdꞌi titu ka!” Ropa na tadèngi, hèia dhèu ne kèdꞌi titu dènge, ka kako laꞌe-mai.   
\p
\v 11 Ropa dhèu sèra rèdhi Paulus tao sèmi èèna, ka rèngu malaa-maloha. Ka ra padhai lii dènge lii Likonia, peka na, “Mi nanene ku laa! Dhèu dua se, dhèu dedha-liru, te ngaa puru mai dènge rupa dhèu rai-haha!”  
\v 12 Rèngu peka sèmi èèna, lula rèngu ngee, na, Barnabas èèna nuka dhèu dedha-liru rèngu, ngara na Seus. Aa Paulus, dhu tuka padhai lii, nuka dhèu dedha-liru rèngu, ngara na Hermes.\f + \fr 14:12 \ft Hermes èèna, tuka padhai lii ètu talora dewa Roma sèra.\f*  
\v 13 Ètu hèbꞌa tedhe liꞌu kota, abhu èmu era sogo-tagu Seus. Ropa rèdhi Paulus si, ka tuka jꞌaga èmu sogo-tagu Seus èci nèti bunga dènge sapi mone aae, ho mai sogo-tagu Paulus dènge Barnabas. Dhèu ae mai kahèi ho neo sogo-tagu dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus sèra.   
\p
\v 14 Ropa Paulus si reꞌa, na, dhèu sèra mai ho neo sogo-tagu rèngu, ka ra kai si. Ka dua ra rai lasi asa talora dhèu ae sèra, hèia ra ciu mae kodho ètu ngiꞌu ra. Tatao èèna jꞌajꞌi tadha, na, rèngu dua ra dꞌèi boe dhèu sogo-tagu rèngu. Hèia dua ra kai si, peka na,  
\v 15 “Weh! Nga tao ka miu tao sèmi neꞌe? Baku pangee na, jiꞌi se dhèu dedha-liru. Jiꞌi dhèu rai-haha èci èèna ka dènge miu. Jiꞌi mai ho neo lole dènge miu, lii lole beꞌa èci. Miu hudꞌi tèke eele ku, dhèu dedha-liru miu dhu lèke boe sèra. Aa miu hudꞌi mai madhutu ku Ama Lamatua dhu mamuri tareꞌa-reꞌa. Nèngu ka dhu pajꞌajꞌi dedha-liru, rai-haha dènge isi ra aaꞌi-aaꞌi.\x + \xo 14:15 \xt Kalua nèti Masir 20:11, Lii Sodꞌa Koa-Kio 146:6\x*  
\v 16 Nèti uru ka mai, dhèu ètu rai mia-mia mamuri madhutu dadꞌèi dꞌara rèngu. Aa Ama Lamatua soro tèke si mamuri sèmi èèna.  
\v 17 Te ngaa Lamatua bhèlu boe hia si tadha-tadha, sèna ka reꞌa, na, Lamatua èèna beꞌa. Nèngu ka dhu papuru èjꞌi mai. Nèngu ka dhu hia oka-tedhe èdhi hua-hela. Nèngu ka dhu hia èdhi ngangaꞌa-nginu. Aa Nèngu ka dhu pakarejꞌe dꞌara èdhi.”   
\p
\v 18 Masi ka Paulus dènge Barnabas kai si, te ngaa dhèu sèra pakaseti hia mèdha sogo-tagu sèra mi rèngu.   
\p
\v 19 Lodꞌo èèna, abhu pèri-pèri dhèu Yahudi dhu mai nèti kota Antiokia dènge kota Ikonium, lasi asa kota Listra. Rèngu dadugu dhèu ae ho paꞌèci dènge rèngu ho labꞌa dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus sèra. Ka ra tabhie Paulus dènge hadhu. Ra ngee na madhe le, ka ra ère rèti lasi core eele ne asa liꞌu kota.   
\p
\v 20 Te ngaa ropa dhèu parcaya Yesus sèra, titu-reo Paulus, ka na kèdꞌi hari. Èle èèna ka, na maso hari asa dꞌara kota. Asa bèli èèna, Paulus dènge Barnabas lasi hari asa kota leo, ngara na Derbe.   
\s1 Paulus dènge Barnabas lèpa hari asa kota Antiokia ètu propensi Siria  
\p
\v 21 Ètu kota Derbe, Paulus dènge Barnabas lole Lii Lolo Beꞌa Lamatua Yesus. Ka dhèu ae parcaya Yesus. Hèia dua ra lèpa hari asa kota Listra. Nèti Listra, rèngu lasi hari asa kota Ikonium. Nèti Ikonium, rèngu taruu asa Antiokia ètu propensi Pisidia.  
\v 22 Ètu Antiokia, ra padhai lii paꞌèra dꞌara dhèu dhu madhutu Yesus sèra. Ra pasanèdꞌe si, peka na, “Aꞌari aaꞌi-aaꞌi ti! Ladhe èdhi jꞌajꞌi dhèu unu Ama Lamatua, baku ngee, na, èdhi abhu heka jꞌajꞌèra. Masi ka abhu jꞌajꞌèra, te ngaa èdhi hudꞌi taha ho madhutu taruu Lamatua Yesus.” Dua ra ajꞌa sèmi èèna mi dhèu unu Lamatua Yesus ètu kota èèna.   
\p
\v 23 Èle èèna ka, Paulus dènge Barnabas tenge dhèu ho ra neo pajꞌujꞌu jꞌajꞌi kètu jumaꞌat\f + \fr 14:23 \ft Ama jumaꞌat ètu dꞌara ayat neꞌe, lii Yunani peka na, \ft \+it presbuteros\+it*.\f* sèra. Ka ra manèngi-mangajꞌi dènge puasa neo reꞌa dadꞌèi Lamatua. Dhèu dhu Lamatua pajꞌujꞌu, rèngu sabajꞌa dènge bane ai mi dedha na, ho dedꞌe ne jꞌajꞌi kètu jumaꞌat.   
\p
\v 24 Èle èèna ka, Paulus dènge Barnabas tèke eele propensi Pisidia, lasi asa propensi Pamfilia.  
\v 25 Ka rèngu maso asa kota Perga. Ètu èèna, ra lole Lii Lolo Beꞌa Lamatua. Èle èèna ka, lasi asa kota Atalia, dhu kajꞌèu boe nèti Perga.  
\v 26 Dꞌai nèi, ka ra caꞌe balu lèpa hari asa kota Antiokia ètu propensi Siria. Ca hari ni, dhèu parcaya Yesus ètu Antiokia ka dhu pangèdꞌu dua ra asa Lamatua sèna ka Na ladhe-leru si, aa rèngu ka dhu pua dua ra lasi kahèi. Nèti èèna ka, Paulus si lasi ho neo lole mi jumaꞌat Antiokia, peka na, rèngu tao rare le sasabꞌa dhu jumaꞌat pua rèngu sabꞌa.   
\p
\v 27 Dꞌai kota Antiokia, ka Paulus si pakaboko aaꞌi dhèu parcaya Lamatua ètu èèna. Ka ra lolo aaꞌi-aaꞌi tatao Lamatua mi dedha rèngu. Ra lole kahèi, peka na, Lamatua bhoke le jꞌara hia dhèu Yahudi boe ho parcaya Lamatua Yesus kahèi.  
\v 28 Èle èèna ka, Paulus dènge Barnabas pea nèbhu dènge dhèu parcaya Lamatua Yesus sèra ètu èèna.   
\c 15  
\s1 Ama-ama Kristen pakaboko ètu Yerusalem  
\p
\v 1 Lodꞌo èèna, pèri-pèri dhèu Yahudi Kristen mai nèti kajꞌèu, nèti propensi Yudea, asa kota Antiokia. Dꞌai nèi, ra ajꞌa dhèu unu Lamatua Yesus sèra, peka na, “Miu parcaya Yesus, èèna beꞌa le. Te ngaa èèna dꞌai mèka. Ladhe miu tareꞌa-reꞌa neo abhu mamuri, miu hudꞌi suna ku madhutu adꞌa jiꞌi dhèu Yahudi, dhu Lamatua papuru le mai re baki Musa.”\x + \xo 15:1 \xt Atora nèti Ama-ama Agama 12:3\x*   
\p
\v 2 Te ngaa Paulus dènge Barnabas labꞌa lii padhai lii dhèu sèra. Rèngu palabꞌa aae. Hèia Paulus si peka, na, “Miu sala èèna! Dhèu Yahudi boe dhu parcaya Yesus, parluu boe madhutu adꞌa suna dhèu Yahudi!” Lula ra palabꞌa sèmi èèna, ka aꞌabhu rèngu èci dènge èci sama boe, hèia ra tenge lii èci ho pua Paulus dènge Barnabas dènge pèri-pèri dhèu nèti Antiokia, ho rèti lii neꞌe asa dhèu pajuu-paleha Lamatua dènge ama-ama Kristen leo sèra ètu Yerusalem.   
\p
\v 3 Nèti èèna ka, Paulus si kako haga lasi re propensi Finisia dènge propensi Samaria. Ètu dꞌara kakako, rèngu dhuli pèri-pèri èmu dhèu Kristen. Ka ra lole aaꞌi mèu-mèu, peka na, “Dhèu Yahudi boe sèra parcaya le Lamatua Yesus!” Ra tadèngi rare sèmi èèna, ka aaꞌi-aaꞌi ra karejꞌe.   
\p
\v 4 Dꞌai Yerusalem, ka dhèu madhutu Yesus aaꞌi-aaꞌi ètu èèna, sèmi rare Paulus si dènge beꞌa. Dhèu pajuu-paleha Lamatua dènge ama-ama Kristen sèra, sèmi rare rèngu kahèi. Ka Paulus si lole aaꞌi mèu-mèu tatao Lamatua mi dedha rèngu, hèia dhèu ae nèti rai leo parcaya Lamatua Yesus. Aa rèngu lolo kahèi, na, rèngu palabꞌa aae lula jꞌara suna ètu Antiokia.  
\v 5 Ètu talora dhèu dhu nanene lii padhai lii Paulus, abhu kahèi dhèu Yahudi Kristen nèti partei Parisi. Dhèu se kèdꞌi titu, ka ra hia lii bia, peka na, “Nanene paie! Ladhe cee ka dhu dhèu Yahudi boe, dhu neo madhutu Yesus, rèngu hudꞌi madhutu ku adꞌa suna dènge atora adꞌa leo èdhi, dhu Ama Lamatua papuru mai re baki Musa.”   
\p
\v 6 Nèti èèna ka, dhèu sarani aaꞌi-aaꞌi rare lii èci ho dhèu pajuu-paleha Lamatua dènge ama-ama Kristen sèra pakaboko sèna ka ra pajiko lii langu rèngu èèna.  
\v 7 Ka ra padhue laꞌe-mai. Hèia Petrus kèdꞌi titu, ka padhai lii, peka na, “Aꞌari aaꞌi-aaꞌi ti! Miu meꞌa, na, uru èèna Lamatua pajꞌujꞌu le jaꞌa nèti talora miu, sèna ka jaꞌa laku lole Lii Lolo Beꞌa Yesus mi dhèu Yahudi boe sèra. Lula Lamatua dꞌèi, sèna ka rèngu parcaya Yesus kahèi.\x + \xo 15:7 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 10:1-43\x*  
\v 8 Lamatua neꞌa dꞌara èdhi èci-èci. Aa Nèngu ka dhu pala-bagi Roh Na dhu Mola-Mèci hia rèngu, sama sèmi Na hia èdhi kahèi. Dènge jꞌara neꞌe, sèna ka èdhi teꞌa, na, Lamatua sèmi nare rèngu kahèi.\x + \xo 15:8 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 2:4, 10:44\x*  
\v 9 Te Lamatua ladhe boe rèhu dhèu. Na tao beda boe rèngu dènge èdhi. Te Lamatua pamèu le dꞌara rèngu, lula rèngu parcaya le Yesus kahèi, sama sèmi Na pamèu dꞌara èdhi.  
\v 10-11 De tasamia? Lamatua sèmi nare le rèngu. Nga tao ka èdhi neo pabia hari rèngu dènge adꞌa suna èdhi? Èdhi teꞌa, na, èdhi dènge bèi-baki èdhi sèra, dui mèke boe atora-atora agama èdhi aaꞌi-aaꞌi ra! De hua iia èdhi baku pabia rèngu. Jaꞌa neo karèi sèmi neꞌe: Lamatua hia èdhi mamuri lula èdhi madhutu atora agama, do? Aadꞌo, sina ma! Na hia èdhi mamuri, lula Lamatua Yesus sue èdhi. De baku bhèlu! Lamatua sue aa padꞌelo dꞌara hua iia Na mi dhèu rai leo sèmi èèna kahèi.”   
\p
\v 12 Ropa tadèngi rare sèmi èèna, rèngu èci sa padhai lii tabha heka.  
\p Èle èèna ka, Paulus dènge Barnabas lolo hari jꞌara sèmi mia Lamatua pake rèngu. Ra lole tadha-tadha malaa dènge jꞌara kapai dhu Ama Lamatua tao ètu talora dhèu rai leo sèra.  
\v 13 Lole rare, ka dhèu èci, ngara na Yakobis kèdꞌi titu, ka padhai lii, peka na, “Aꞌari! Mi nanene ku jaꞌa!  
\v 14 Simon Petrus\f + \fr 15:14 \ft Sasuri lii Yunani suri, peka na, ‘Simeon’. Simeon dènge Simon èèna, sama. Simeon/Simon èèna, nuka ngara leo nèti Petrus.\f* heka lolo nare kèna, peka na, Ama Lamatua dedꞌe nare dhèu Yahudi boe sèra, ho pamaso si jꞌajꞌi dhèu unu Lamatua Yesus.  
\v 15 Èèna lèke sèmi ngaa dhu dhèu rèti lii padhai Lamatua peka tèke nèti uru. Ra suri, peka na:   
\q1
\v 16 ‘Ladhe dꞌai lodꞌo èèna, Jaꞌa lèpa hari.  
\q2 Lula Jaꞌa neo pakèdꞌi hari paredha dhèu aae Daud,  
\q1 Jaꞌa neo pakèdꞌi hari dènge paꞌèra hari,  
\q2 ana-èpu Daud dhu mae-manyèla sèra.   
\q1
\v 17-18 Dènge tao sèmi èèna, dhèu rai-rai leo mai ho neo paraga dènge Jaꞌa kahèi.  
\q2 Te Jaꞌa hagꞌe kore rèngu kahèi, ho jꞌajꞌi dhèu unu Jaꞌa.  
\q2 Ama Lamatua padhai lii sèmi èèna, nèti uru ka mai!’\x + \xo 15:17-18 \xt Amos 9:11-12\x*   
\p
\v 19-20 Ka madhutu ngangee jaꞌa, Yakobis, sèmi neꞌe: ladhe dhèu Yahudi boe neo madhutu Ama Lamatua, èdhi dhèu Yahudi baku pajꞌèra si. Èdhi baku pabia rèngu, ho pua si madhutu adꞌa suna èdhi. De èdhi hudꞌi suri tare sasuri èci, ho ti paꞌadhu hia rèngu, peka na, rèngu parluu boe madhutu aaꞌi atora adꞌa èdhi dhèu Yahudi. Te ngaa èdhi pasanèdꞌe rèngu, peka na, bhèni-mone baku tao jꞌara karehe dènge dhèu dhu jꞌajꞌi boe dhèu èmu-kamali rèngu. Rèngu baku raꞌa ngangaꞌa sogo-tagu. Rèngu baku raꞌa raa badha. Aa rèngu baku raꞌa sisi badha madhe dhu ra pacèli koko.\x + \xo 15:19-20 \xt Kalua nèti Masir 34:15-17, Atora nèti Ama-ama Agama 17:10-16, 18:6-23\x*  
\v 21 De ladhe èdhi tao atora sèra, èèna jꞌara hiu boe. Lula dhèu ae reꞌa le adꞌa èdhi dhèu Yahudi sèmi èèna ka. Te èdhi baca atora Musa sèra ètu èmu manèngi-mangajꞌi ètu mia-mia, lodꞌo aꞌoro sasabꞌa. Nèti èèna ka, dhèu rai leo sèra reꞌa le.  
\p Dꞌai sange èèna ka. Makasi!”   
\s1 Sasuri hia dhèu parcaya dhu dhèu Yahudi boe  
\p
\v 22 Èle padhue-padhai èèna, ka dhèu pajuu-paleha Lamatua dènge ama-ama Kristen dhu leo sèra, rare lii èci ho ra pua dhèu lasi peka lii dhu ra pamaꞌète rare èèna asa dhèu sarani ètu mia-mia. Ka ra tenge dhèu dhu jumaꞌat sèra pakabꞌua si, dhu lèke dènge sasabꞌa èèna. Hèia ra pili dhèu dua. Èci ngara na Silas, aa èci hari, ngara na Yudas, (dhu ngara leo na, Barsabas). Ka ra pua dua ra lasi sama-sama Paulus dènge Barnabas.  
\v 23 Ka rèngu rèti sasuri hia dhèu sarani dhu Yahudi boe, ètu kota Antiokia ètu propensi Siria dꞌai propensi Kilikia nèi. Isi sasuri èèna, sèmi neꞌe ka:  
\q1 “Lii mahoꞌo nèti jiꞌi, dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus, dènge ama-ama dhu leo ètu kota Yerusalem. Jiꞌi sue miu sama sèmi aꞌari jiꞌi. Nèti èèna ka, jiꞌi suri sasuri ne hia miu aaꞌi-aaꞌi mi.   
\q1
\v 24 Jiꞌi tao sasuri ne, lula jiꞌi tadèngi, na, pèri-pèri dhèu nèti Yerusalem dhiu paraga dènge miu. Ka ra ajꞌa lèke boe, hèia pajꞌèra dènge pabꞌingu miu. De sadꞌi miu meꞌa, jiꞌi pua boe dhèu sèra.  
\v 25 Ropa jiꞌi tadèngi dhèu dhiu pajꞌèra miu, ka jiꞌi pakaboko ètu neꞌe, ho pajiko lii langu neꞌe. De jiꞌi pamaꞌète ngare le. Nèti èèna ka, jiꞌi pua dhèu dhiu peka dènge miu, ngaa dhu jiꞌi pamaꞌète ngare le. Ra dhiu sama-sama dènge Barnabas dènge Paulus, dhèu pasue jiꞌi.  
\v 26 Dhèu dua se, dui jꞌajꞌèra le oe dꞌai madhe. Rèngu dui jꞌajꞌèra, lula rèngu madhutu Kètu èdhi, Yesus Kristus.  
\v 27 De jiꞌi pua Yudas dènge Silas, sèna ka dua ra lole hia miu isi sasuri neꞌe.   
\q1
\v 28 Roh Lamatua dhu Mola-Mèci peka le dènge jiꞌi. Aa jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi ngare lii èci kahèi, sèna ka miu parluu boe madhutu aaꞌi adꞌa Yahudi jiꞌi, sèmi adꞌa suna èèna. Te adꞌa jiꞌi èèna, pabia miu. Te ngaa abhu èci do dua jꞌara dhu miu parluu sanèdꞌe, nuka:   
\q2
\v 29 Miu bhèni-mone baku tao jꞌara makae dènge dhèu dhu jꞌajꞌi boe dhèu èmu-kamali miu.  
\q2 Baku miꞌa ngangaꞌa sogo-tagu.  
\q2 Baku miꞌa raa badha.  
\q2 Aa baku miꞌa sisi badha dhu roro boe.  
\q1 Ladhe miu pakajꞌèu iisi miu nèti jꞌara-jꞌara sèra, na, miu bisa paꞌèci dènge mera-milu dènge aꞌari dhèu Yahudi Kristen sèra.  
\q1 Dꞌai sange neꞌe ka, sasuri jiꞌi. Saloom.”   
\p
\v 30 Ropa sèmi rare sasuri èèna, ka ra palangu dènge ka. Hèia ra lasi asa kota Antiokia. Dꞌai nèi, ka rèngu pakaboko dhèu sarani aaꞌi-aaꞌi sèra, ka ra hia sasuri èèna laꞌa.  
\v 31 Ropa baca rare sasuri èèna, rèngu aaꞌi-aaꞌi ra karejꞌe, lula isi sasuri èèna paꞌèra dꞌara rèngu.   
\p
\v 32 Lamatua pake Yudas dènge Silas kahèi jꞌajꞌi dhèu nèti lii padhai Na. Dua ra padhai lii ae dènge dhèu parcaya ètu kota èèna. Dua ra lole lii holo-nori dènge paꞌèra dꞌara dhèu sèra.  
\v 33 Silas dènge Yudas pea ètu èèna ako nèbhu ciki. Èle èèna ka, heka dhèu sarani ètu Antiokia sèra, hia si lèpa hari asa ama-ama dhu pua rèngu sèra mai. Ra hia si lasi dènge dꞌara karejꞌe-karae.  
\v 34 [Te ngaa Silas neo pea taruu ètu Antiokia.]\f + \fr 15:34 \ft Ayat 34 neꞌe, abhu boe ètu dꞌara sasuri lii Yunani uru cahagꞌe.\f*   
\p
\v 35 Paulus dènge Barnabas pea pèri-pèri lodꞌo ètu Antiokia. Rèngu soru-bara dhèu leo dhu ajꞌa dhèu dhu padhai lii lula-nèti Jꞌara Mamuri Lamatua Yesus kahèi.   
\s1 Paulus pacèri dènge Barnabas  
\p
\v 36 Rèngu pea ako nèbhu ètu Antiokia. Ca lodꞌo, ka Paulus peka dènge Barnabas, aku nèngu na, “Beꞌa risi èdhi lèpa hari asa era-era dhu èdhi dhuli uru èèna, ho lati ladhe sèku mamuri aꞌari èdhi sèra. Mamuri rèngu tasamia le. Te rèngu parcaya Lamatua Yesus nèbhu mèka. Uru èèna, èdhi ka dhu nori si. Mai lati ladhe si!”  
\v 37 Ropa Barnabas tadèngi lii manèngi Paulus, nèngu dꞌèi kahèi. Barnabas neo nèti dènge Yohanis (dhu ngara leo na, Markus), laꞌe dènge rèngu.  
\v 38 Te ngaa Paulus sèmi boe, lula uru èèna ètu propensi Pamfilia, Markus rai eele rèngu.\x + \xo 15:38 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 13:13\x*  
\v 39 Paulus dènge Barnabas palabꞌa aae, ka ra pacèri. Barnabas nèti Markus, ka ra caꞌe kapa lasi asa pulu Siprus.   
\p
\v 40 Te ngaa Paulus nèti Silas. Lodꞌo rèngu neo pakèdꞌi, dhèu parcaya ètu Antiokia sèra manèngi Lamatua jꞌaga rèngu, dènge padꞌelo babeꞌa Na mi dedha rèngu. Sabajꞌa rare, ka dua ra pakèdꞌi.  
\v 41 Hèia Paulus dènge Silas lasi palème propensi Siria dènge propensi Kilikia. Ètu mia-mia, rèngu paꞌèra dꞌara dhèu parcaya sèra.   
\c 16  
\s1 Timotius paꞌèci dènge Paulus aa Silas  
\p
\v 1 Èle èèna ka, Paulus si lasi asa kota Derbe. Ka ra kako taruu asa kota Listra. Dꞌai Listra, ra paraga dènge ana mone ngèru èci, ngara na Timotius. Ama na, dhèu Yunani, aa ina na, dhèu Yahudi dhu parcaya Yesus. Timotius jꞌajꞌi le dhèu unu Yesus kahèi.  
\v 2 Dhèu parcaya aaꞌi-aaꞌi ètu kota Listra dènge kota Ikonium reꞌa, na, Timotius ne, dhèu dꞌara beꞌa.  
\v 3 Paulus neo sèna ka Timotius madhutu rèngu. Te ngaa dhèu Yahudi ètu èèna reꞌa, na, ama Timotius èèna, dhèu Yunani, de nèngu suna mèka madhutu adꞌa dhèu Yahudi. Nèti èèna ka, Paulus ator ho suna Timotius.\f + \fr 16:3 \ft Paulus neꞌa, na, madhutu atora adꞌa èèna, dhèu dhu suna mèka bisa boe maso asa dꞌara èmu manèngi-mangajꞌi dhèu Yahudi. Ladhe sèmi Timotius neo tulu Paulus ho lole Lii Lolo Beꞌa Lamatua Yesus asa dhèu Yahudi sèra, nèngu hudꞌi suna ku. Dènge jꞌara sèmi èèna, nèngu carui boe maso-kalua ètu talora dhèu Yahudi.\f*   
\p
\v 4 Èle èèna ka, rèngu lasi palème rae-rae, ho lole lii pamaꞌète nèti dhèu pajuu-paleha Lamatua Yesus dènge ama-ama Kristen leo sèra ètu kota Yerusalem.  
\v 5 Dènge jꞌara neꞌe, rèngu asa paꞌèra dꞌara dhèu sarani sèra. Bèli-bèli èèna, dhèu parcaya hiu asa tabha ae.   
\s1 Lamatua pua Paulus laꞌe asa Makedonia  
\p
\v 6 Èle èèna ka, Paulus si lasi taruu. Ka ra lasi asa propensi Galati dènge propensi Frigia, lula Roh Lamatua dhu Mola-Mèci kai si ho baku lasi lole Lii Lolo Beꞌa asa propensi Asia.  
\v 7 Ropa rèngu dꞌai rai èci dhu patoo dènge propensi Misia, rèngu neo maso asa propensi Bitinia. Te ngaa Roh Yesus kai si, sèna ka baku lasi asa nèi.\f + \fr 16:7 \ft Limuri ne, propensi dhu uru èèna, ngara na Frigia, Galati, Asia, Misia, dènge Bitinia, abhu ètu rai Turki.\f*  
\v 8 Èle èèna ka, rèngu kako re propensi Misia, hèia dꞌai kota Troas.   
\p
\v 9 Mèda èèna, Paulus abhu tanila. Nèngu nèdhi dhèu èci titu ètu cabèka dhasi ètu propensi Makedonia. Dhèu ne, taraa manèngi tulu, aku nèngu na, “Ama! Mai asa neꞌe, ho soru ku jiꞌi laa!”  
\v 10 Nèdhi sèmi èèna, hèia jiꞌi\f + \fr 16:10 \ft Ètu dꞌara ayat neꞌe, pake lii ‘jiꞌi’, lula Lukas paꞌèci dènge Paulus si ètu neꞌe. Lukas ka dhu suri sasuri neꞌe.\f* ngare lii èci ho laꞌa asa Makedonia. Madhutu ngangee jiꞌi, na, Ama Lamatua ka dhu pua jiꞌi laꞌa lole Jꞌara Mamuri Na mi dhèu ètu cabèka dhasi nèi. Nèti èèna ka, Na kai jiꞌi baku laꞌa asa era leo.   
\s1 Lidia parcaya Lamatua Yesus ètu kota Pilipi  
\p
\v 11 Èle èèna ka, jiꞌi caꞌe balu ètu kota Troas, ho laꞌa asa pulu iiki cue, ngara na Samotrake. Asa bèli èèna, jiꞌi laꞌa taruu, ka dꞌai kota èci, ngara na Neapolis. Ka jiꞌi puru ètu èèna.  
\v 12 Nèti èèna, jiꞌi kako haga laꞌa asa kota Pilipi, kota kapai cue ètu propensi Makedonia. Kota neꞌe, ètu dꞌara paredha Roma kahèi. Jiꞌi pea pèri-pèri lodꞌo di ètu èèna.   
\p
\v 13 Dꞌai lodꞌo aꞌoro sasabꞌa dhèu Yahudi, jiꞌi laꞌa tenge era sabajꞌa dhèu Yahudi. Jiꞌi pangee, na, era sabajꞌa èèna ètu sebhe loko. Ka jiꞌi kako ako kajꞌèu ciki nèti dꞌara kota, hèia jiꞌi ngèdhi loko èci. Ètu era neꞌe, jiꞌi paraga dènge pèri-pèri dhèu bhèni,\f + \fr 16:13 \ft Madhutu atora, hudꞌi abhu canguru dhèu mone Yahudi, heka bisa ra pakèdꞌi èmu manèngi-mangajꞌi ra. Ra ige boe dhèu bhèni. De lula abhu dhoka pèri-pèri dhèu bhèni dhu sabajꞌa ètu sebhe loko Gangites, èdhi bisa teꞌa, peka na, ètu kota Pilipi, abhu dhèu mone Yahudi ciki di.\f* ka jiꞌi madhèdi padhai lii dènge rèngu.  
\v 14 Nèti dhèu bhèni se, abhu dhèu èci, ngara na Lidia. Nèngu nèti kota kajꞌèu èci ètu propensi Asia, ngara na kota Tiatira. Sasabꞌa Lidia, pahia bèla mea sanama mangèru dhu kabꞌua titu kèna dènge dhèu aae-dhèu kapai. Nèngu majꞌèni manèngi-mangajꞌi mi Ama Lamatua. Nèti èèna ka, ropa na tadèngi lii padhai Paulus, ka na sèmi nare dènge.   
\p
\v 15 Hèia jiꞌi sarani Lidia dènge isi èmu na aaꞌi-aaꞌi ra. Ropa sarani èle, ka na gale jiꞌi, aku nèngu na, “Ama si! Ladhe miu ngee, na, jaꞌa ne parcaya tareꞌa-reꞌa le Lamatua Yesus, na, miu mai manubha ètu dꞌara èmu jiꞌi.” Lula na pamako loe boe, hèia jiꞌi laꞌa.   
\s1 Ra pamaso Paulus dènge Silas asa dꞌara bèdho ètu kota Pilipi  
\p
\v 16 Ca lodꞌo, ropa jiꞌi laꞌa asa era manèngi-mangajꞌi, ka jiꞌi paraga dènge ana bhèni èci. Nèngu ne, ènu dhèu. Nidhu bhèlu sabꞌa ètu dꞌara nèngu, ka na neꞌa ladhe kalua dhèu. Nèngu neꞌa malare kahèi. Ka dhèu ae hia ne doi, ho ra manèngi nèngu ladhe kalua rèngu. Te ngaa lamatua ana bhèni ènu ne ka dhu abhu doi aaꞌi-aaꞌi sèra. Ka rèngu jꞌajꞌi kaja.  
\v 17 Lodꞌo èèna, ropa jiꞌi kako, ana bhèni ne madhutu taruu jiꞌi. Ka na paꞌoo-parodha, peka na, “Dhèu seꞌe se, ana madhutu Ama Lamatua dhu Koasa Kapai. Rèngu mai ho neo padꞌelo jꞌara tasamia ka dhèu bisa abhu mamuri, aa tasamia ka Lamatua saku eele sasala-sasigo rèngu.”   
\p
\v 18 Ana bhèni ne paꞌoo taruu sèmi èèna dꞌai pèri-pèri lodꞌo. Nèbhu-nèbhu hèia Paulus roca nanene lii paꞌoo-parodha ana bhèni ne. Ca tèka, ka Paulus kabèli kabodho, ka na ladhe kaloo ne, hèia na hia paredha, peka na, “He! Èu nidhu bhèlu! Dènge koasa Lamatua Yesus, jaꞌa paredha èu kalua nèti ana bhèni ne, ètu dꞌara ciki ooꞌe neꞌe kahèi!” Ropa Paulus peka nare sèmi èèna, cagꞌagꞌa laa, nidhu ne kalua dènge ka.   
\p
\v 19 Lodꞌo lamatua ana bhèni ènu èèna reꞌa, na, koasa nèngu ele le, hèia ra nasa, lula rèngu abhu heka doi. Nèti èèna ka, ra kèpe Paulus dènge Silas, ka nuni rèti si asa era pamaꞌète lii langu, ètu dꞌara pasa.  
\v 20 Dꞌai èèna, hèia ra paꞌoo aae, peka na, “Dhèu seꞌe mai paꞌele iie kabarai èdhi. Te ngaa rèngu se dhèu rai leo. Dhèu Yahudi se mai nèti liꞌu, ho pamae kabarai èdhi!  
\v 21 Rèngu dadugu isi kabarai èdhi, ho baku pusi-pahae dènge jꞌara paredha Roma, sèna ka madhutu dhoka jꞌara rèngu di.”   
\p
\v 22 Ropa tadèngi rare sèmi èèna, dhèu ae sèra nasa, ka ra game Paulus dènge Silas. Ka dhèu kapai èci ètu èèna, pua dhèu ciu eele mèdha-papake ka hake si.  
\v 23 Ra hake rare, ka pamaso dua ra asa dꞌara bèdho. Ra pua komedhaa jꞌaga ho jꞌaga paie, mage dhoka ra rai.  
\v 24 Tadèngi rare sèmi èèna, ka komedhaa jꞌaga ne pamaso Paulus dènge Silas asa dꞌara kama èci ètu talora aae èmu bèdho èèna. Ka na ngapi haga si dua ra dènge ajꞌu ngangapi.   
\p
\v 25 Pe dꞌara talora mèda sa, Paulus dènge Silas sabajꞌa dènge sodꞌa koa-kio kolongara Ama Lamatua. Aa ana bèdho leo sèra tadèngi lii sodꞌa ra.  
\v 26 Cagꞌagꞌa laa, rai opo, ka èmu bèdho ne gagedꞌo. Hèia babèdho èmu ne bhoke eele. Aa rate ana bèdho sèra, bhoke eele aaꞌi kahèi.   
\p
\v 27 Ropa komedhaa jꞌaga èmu bèdho na cagꞌagꞌa, ka na kèdꞌi. Na ladhe hèbꞌa èmu bèdho bhoke eele aaꞌi. Ropa nèdhi sèmi èèna, ka na pangee, na, ana bèdho rai aaꞌi le. Ka na bete samala na, ho neo pamadhe iisi.  
\v 28 Te ngaa Paulus kai ne dènge lii mèdhu, peka na, “Baku pamadhe iisi èu, te jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi ka seꞌe dhu tesa-tesa era!”   
\p
\v 29 Ropa tadèngi nare lii èèna, komedhaa ne madhaꞌu titu kèna dènge ele ngangee. Ka na pua dhèu rèti hia ne labhu, ka rai laꞌe asa dꞌara bèdho, isi rèbha-rèbha sène. Ka laꞌe patitu kètu urutuu ètu madha Paulus dènge Silas.   
\p
\v 30 Hèia lere nèti rèngu asa liꞌu, ka na karèi si, aku nèngu na, “Ama si! Jaꞌa ne, jꞌèra bia. Jaꞌa tao tasamia, sèna ka jaꞌa baku abhu hahuku?”   
\p
\v 31 Ka Paulus si dhaa ne, aku rèngu na, “Jꞌara ne sèmi neꞌe: èu parcaya Lamatua Yesus, sèna ka Na patabuli èu. Sèmi èèna kahèi, dènge isi èmu èu.”  
\v 32 Hèia Paulus dènge Silas padhai lii dènge komedhaa èmu bèdho, dènge isi èmu na aaꞌi-aaꞌi ra. Rèngu peka dènge si Jꞌara Mamuri Lamatua Yesus.  
\v 33 Dꞌara talora mèda risi sa, hèia komedhaa jꞌaga èèna, lere nèti Paulus dènge Silas, ho ra pamèu nuꞌa ra. Èle èèna ka, Paulus dènge Silas sarani komedhaa dènge isi èmu na aaꞌi-aaꞌi ra.  
\v 34 Hèia komedhaa jꞌaga ne nèti Paulus si asa èmu na, hia si raꞌa-rinu. Dhèu ne, dènge isi èmu na karejꞌe bia, lula rèngu parcaya le Ama Lamatua.   
\p
\v 35 Bèli madꞌae aae èèna, dhèu kapai dhu pamaꞌète lii, hia lii asa komedhaa jꞌaga èmu bèdho, sèna ka na patabuli eele Paulus dènge Silas nèti dꞌara bèdho.   
\p
\v 36 Tadèngi nare lii èèna, hèia komedhaa ne peka dènge Paulus, aku nèngu na, “Dhèu kapai se, rare lii èci le, ho kalua eele miu. De miu dua mi lèpa ka dènge mera-milu.”   
\p
\v 37 Tadèngi rare sèmi èèna, ka Paulus noꞌo boe sèmi nare. Ka na peka hari dènge dhèu rèti lii sèra, aku nèngu na, “Aadꞌo sèmi èèna! Jiꞌi se dhèu kabarai Roma. De jiꞌi manèngi hak jiꞌi kahèi! Dhèu paredha hudꞌi jꞌue lii langu jiꞌi madhutu atora. Dhu lèke, hudꞌi parisa uuru ku lii langu, heka huku kèna. Te ngaa rèngu tao boe sèmi èèna. Te rèngu dhae parisa mèka lii ho tenge sasala jiꞌi, te ngaa rèngu hake kalabhe jiꞌi ètu madha dhèu ae. Aa abhu mèka sasala èci sa, te ngaa rèngu pamaso le jiꞌi asa dꞌara èmu bèdho. Neꞌe ne sisu atora paredha Roma. De rèngu neo kalua eele jiꞌi iia-iia ka laa, sèna ka dhèu baku reꞌa sasala jiꞌi ngaa!? Jiꞌi ngoꞌo boe sèmi èèna! Pua dhèu kapai sèra mai unu ra ho kalua eele jiꞌi. Sèmi èèna ku, heka jiꞌi sèmi ngare kèna!”   
\p
\v 38 Ropa dhèu rèti lii sèra lèpa lasi peka lii èèna asa dhèu kapai kota èèna, heka rèngu reꞌa kèna, na, Paulus dènge Silas dhèu kabarai Roma kahèi. Ka ra madhaꞌu bia.  
\v 39 Hèia dhèu kapai sèra mai asa èmu bèdho, ka ra mangaku sasala ra dènge manèngi, sèna ka Paulus dènge Silas baku nasa. Ka ra patabuli dua ra nèti dꞌara bèdho. Aa ra manèngi ho dua ra pakèdꞌi dènge ka nèti kota èèna.  
\v 40 Kalua nèti èmu bèdho, ka Paulus si dhuli èmu Lidia. Ètu èmu èèna, dua ra paraga dènge dhèu parcaya sèra. Ka ra ajꞌa, aa paꞌèra dꞌara rèngu kahèi. Èle èèna ka, ra pakèdꞌi nèti kota èèna.   
\c 17  
\s1 Paulus si lasi asa kota Tesalonika  
\p
\v 1 Èle èèna ka, Paulus dènge Silas kako taruu. Rèngu kako re kota èci, ngara na Ampipolis, lasi asa kota leo èci, ngara na Apolonia. Nèti nèi, rèngu kako taruu hari asa kota Tesalonika. Ètu èèna, abhu èmu manèngi-mangajꞌi dhèu Yahudi cue.   
\p
\v 2 Dhu tema le, ladhe dꞌai era èci dhu abhu èmu manèngi-mangajꞌi, aa lèke dènge lodꞌo aꞌoro sasabꞌa dhèu Yahudi, Paulus laꞌe sabajꞌa dènge dhèu ètu sèra. Ètu Tesalonika, Paulus maso asa dꞌara èmu manèngi-mangajꞌi rèngu kahèi. Ka na padhue-padhai dènge rèngu madhutu isi Sasuri Mola-Mèci Ama Lamatua. Paulus madhutu sabajꞌa dènge dhèu sèra dꞌai tèlu migu.  
\v 3 Nèngu peka dènge si, aku nèngu na, “Ladhe èdhi parisa paie Sasuri Mola-Mèci Lamatua, èdhi teꞌa, na, nèti uru ka mai ra suri tèke le, na, Dhèu dhu Lamatua moa tèke èèna, limuri mai abhu jꞌajꞌèra ae titu kèna, toke dꞌai Na madhe. Te ngaa Lamatua pake koasa Na ho pamamuri hari Ne. Doe neꞌe, èdhi teꞌa le, na, Dhèu dhu Lamatua moa tèke èèna, nuka Yesus!”   
\p
\v 4 Ropa tadèngi rare sèmi èèna, abhu dhèu Yahudi dhu sèmi rare lii padhai Paulus, hèia ra paꞌèci dènge ne. Ètu talora dhèu dhu sèmi rare lii padhai lii nèngu sèra, abhu dhèu Yunani kahèi, dhu dꞌara dꞌèi padètu Lamatua. Aa abhu kahèi pèri-pèri dhèu bhèni kapai ètu kota èèna.   
\p
\v 5 Te ngaa ama-ama dhèu Yahudi ètu kota èèna dꞌara pèdꞌa, ka ra nasa. Hèia ra kakèjꞌi-rariu dhèu bhelu ho ra tao kaco. Lodꞌo dhèu pakaboko ae, ka ra tao maruru ètu dꞌara kota èèna. Ra tenge Paulus dènge Silas ho neo nuni rèti asa era dhèu maruru sèra. Ka ra lasi maruru asa èmu Yason, lula Paulus dènge Silas pea ètu èèna.  
\v 6-7 Te ngaa ra abhu boe Paulus si ètu èèna. Ka ra nuni rèti Yason dènge pèri-pèri dhèu parcaya asa era pamaꞌète lii langu. Ra pasala Yason si, aku rèngu na, “Limuri ne, dhèu rai leo maso asa kota èdhi. Rèngu tao maruru ètu mia-mia. Rèngu neo paꞌele atora ètu kota èdhi, ho gati dènge atora rèngu! Aa Yason ka dhu sèmi nare dhèu sèra manubha ètu èmu na! Rèngu aaꞌi-aaꞌi ra labꞌa atora èdhi, lula rèngu roꞌo boe sogo-tagu dhèu aae kapai Roma, nuka Keser. Rèngu sogo-tagu dhoka dhèu aae leo èci, ngara na Yesus.”   
\p
\v 8 Ropa tadèngi rare lii èèna, ngangee dhèu kapai dènge dhèu-dhèu dhu ètu sèra sa, mulai kaco.  
\v 9 Hèia dhèu-dhèu kapai kota pua Yason dènge dhèu parcaya leo sèra, bꞌae doi, jꞌajꞌi mi tadha rèngu tao heka maruru, dènge rèngu rai boe. Ladhe bꞌae rare, heka dhèu kapai sèra patabuli eele Yason si kèna.   
\s1 Paulus si lasi asa kota Berea  
\p
\v 10 Dꞌai mèda èèna, dhèu parcaya ètu kota Tesalonika sèra pangee, na, “Beꞌa risi èdhi pua Paulus dènge Silas pakèdꞌi lasi asa era leo.” Ka ra pua dua ra lasi asa kota èci, ngara na Berea. Dꞌai nèi, ka dua ra maso asa èmu manèngi-mangajꞌi dhèu Yahudi.  
\v 11 Dhèu Yahudi ètu Berea sèra, leo nèti dhèu Yahudi ètu Tesalonika. Te rèngu dꞌèi nanene, aa neo sèmi rare lii padhai lii Paulus si. Dhèu Berea sèra nanene paie Paulus si, ka ra parisa toke lutu isi Sasuri Mola-Mèci Ama Lamatua bèli-bèli mèu-mèda. Rèngu neo reꞌa, ngaa dhu Paulus si peka, lèke do aadꞌo.  
\v 12 Nèti èèna ka, dhèu Yahudi ae ètu èèna, parcaya Lamatua Yesus. Mesa boe rèngu di, te abhu dhèu aae-dhèu kapai Yunani sèra dhu parcaya kahèi. Rèngu dhu parcaya sèra, abhu dhèu bhèni dènge dhèu mone.   
\p
\v 13 Te ngaa ropa dhèu Yahudi ètu Tesalonika tadèngi, na, Paulus si ajꞌa kahèi Lii Holo-Nori Lamatua ètu Berea, ka rèngu mai dadugu-rariu dhèu Berea sèra, sèna ka ra tao maruru ètu èèna kahèi.  
\v 14 Nèti èèna ka, dhèu parcaya ètu Berea sèra lere Paulus lai-lai asa sebhe dhasi. Te ngaa Timotius dènge Silas pea taruu ètu Berea.  
\v 15 Dhèu sèra lere Paulus dꞌai kota èci, ngara na Atena. Ka ra tèke eele ne ètu nèi, aa rèngu lèpa hari mai asa Berea. Rèngu rèti lii moa Paulus hia Timotius dènge Silas, sèna ka pamata ia ka, ho mai paꞌèci dènge nèngu ètu Atena.   
\s1 Paulus ètu kota kapai Atena  
\p
\v 16 Lodꞌo Paulus mate mamai Silas dènge Timotius, dꞌara na jꞌèra, lula na nèdhi era sogo-tagu ae titu kèna ètu dꞌara kota Atena.   
\p
\v 17 Te ngaa ètu èèna, abhu dhèu Yahudi dènge dhèu leo kahèi, dhu manèngi-mangajꞌi mi Ama Lamatua. Ka Paulus maso asa dꞌara èmu manèngi-mangajꞌi sèra, ho padhue-padhai dènge rèngu. Bèli-bèli èèna, nèngu laꞌe dꞌara pasa kahèi, ho padhai lii dènge cee dhu na rage.  
\v 18 Aa na pakarèi kahèi dènge mese-mese nèti dua kaboko dhèu ètu èèna. Ca kaboko madhutu aꞌajꞌa Epikuros, aa ca kaboko hari, ngara na Stoa.\f + \fr 17:18 \ft Dhèu nèti kaboko Epikuros madhutu mese rèngu, ngara na Epikuros. Na ajꞌa, peka na, mamuri beꞌa, nuka mamuri karejꞌe taruu. Baku pusi-pahae dènge ngaa-ngaa dhu leo. Dhèu nèti kaboko Stoa madhutu mese rèngu, ngara na Seno. Na ajꞌa, peka na, dhèu hudꞌi jꞌaga paie ngiꞌu, dènge ator paie ngangee, toke dꞌai dhèu rasa heka jꞌèra dènge dꞌara iisi pèdꞌa heka.\f* Ropa na padhai lii, peka na, Yesus mamuri hari nèti mamadhe Na, dhèu cahagꞌe puu-pee, peka na, “Leko-monya!” Abhu cahagꞌe dhu lalangu ne, peka na, “Dhèu neꞌe ne, neo laka-seti èdhi ho sogo-tagu dhèu dedha-liru na dhu èdhi tadhe boe!”   
\p
\v 19-21 Dhèu Atena dènge dhèu leo dhu mai pea ètu era èèna, ladhe tadèngi lii hiu, do jꞌara hiu, na, dhèu dꞌèlu-mèu sèra tema madhèdi pakaboko ètu ledhe iiki èci, ngara na Areopagus, ho pasilu ngangee ètu èèna. Èle èèna ka, pèri-pèri dhèu nèti rèngu gale rèti Paulus asa nèi, ka ra peka dènge ne, aku rèngu na, “Èu peka sèku dènge jiꞌi aꞌajꞌa hiu èèna! Te èu padhai lii jꞌara hiu dhu pamalaa jiꞌi. De jiꞌi manèngi èu lole hari ku ciki, ho jiꞌi ngeꞌa mèu.”   
\p
\v 22-23 Hèia Paulus kèdꞌi titu, ka na padhai lii, peka na, “Miu dhèu Atena aaꞌi-aaꞌi mi! Jaꞌa kako palème le dꞌara kota miu ne, ka jaꞌa keꞌa, na, miu majꞌèni madhutu agama. Jaꞌa kèdhi era sogo-tagu miu ètu mia-mia. Aa jaꞌa kèdhi hadhu sogo-tagu èci kahèi, dhu suri, peka na, ‘Hadhu sogo-tagu ne, era sogo-tagu dhèu dedha-liru leo dhu jiꞌi tadhe boe!’ Sasoa na, miu sogo-tagu le Ama Lamatua, te ngaa miu tadhe mèka Ne. Nèngu ne ka dhu jaꞌa peka dènge miu.   
\p
\v 24 Nèngu ka dhu pajꞌajꞌi dedha-liru, rai-haha dènge isi ra aaꞌi-aaꞌi. Nèngu kahèi Lamatua nèti ngaa-ngaa aaꞌi-aaꞌi ètu dedha-liru dènge rai-haha. De Nèngu pea boe ètu dꞌara èmu sogo-tagu dhu dhèu rai-haha tao.  
\v 25 Nèngu ka dhu hia aꞌae dènge mamuri mi èdhi. Aa Nèngu ka dhu pala-bagi ngaa-ngaa aaꞌi-aaꞌi dhu èdhi parluu. Te ngaa Nèngu parluu boe ngaa-ngaa. De èdhi dhèu rai-haha bisa boe tulu Nèngu.\x + \xo 17:25 \xt 1 Dhèu Aae sèra 8:27, Yesaya 42:5, Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 7:49\x*  
\v 26 Nèti dhèu èci di, Lamatua pajꞌajꞌi dhèu aaꞌi-aaꞌi ètu rai-haha ne. Lamatua ka dhu papala rai mi suku-suku ètu rai-haha. Aa Nèngu kahèi dhu pacaꞌe-papuru dhèu paredha madhutu lodꞌo ra èci-èci.   
\p
\v 27 Nèngu tao sèmi èèna ka, lula dꞌadꞌèi Nèngu sèna ka èdhi dhèu rai-haha patangi-tenge jꞌara ho patadha pabeꞌa dènge Ne. Mema dhèu rai-haha tenge jꞌara, teko-teko ra paraga dènge Ne. Te ngaa Nèngu kajꞌèu boe nèti èdhi.  
\v 28 Lii èci, peka na:  
\q1 ‘Nèngu ka dhu hia èdhi aꞌae.  
\q2 Nèngu ka dhu hia èdhi mamuri.’  
\p Lii hini èci nèti miu, peka na,  
\q1 ‘Mamuri èdhi mai nèti nèngu.  
\q2 Nèti èèna ka, èdhi jꞌajꞌi ana-èpu nèngu.’   
\p
\v 29 Mema lèke ka sèmi èèna. Èdhi aaꞌi-aaꞌi ti, ana-èpu Ama Lamatua. De baku pangee, na, Ama Lamatua sama sèmi mèdha sogo-tagu dhu dhèu rai-haha tao nèti hualaa, do hualaa pudhi, do hadhu, madhutu ngangee rèngu.  
\v 30 Uru-uru sèra, mema dhèu dhae reꞌa mèka jꞌara neꞌe. Nèti èèna ka, Ama Lamatua soro tèke rèngu mamuri madhutu gagoa rèngu. Te ngaa limuri ne, Nèngu dꞌèi heka èdhi mamuri sèmi èèna. Nèti èèna ka, Na paredha ho èdhi tèke eele mèdha sogo-tagu sèra, aa lati ka madhutu Ne.  
\v 31 Na peka tèke le lodꞌo èci, ho Na neo huku dhèu rai-haha aaꞌi-aaꞌi ra, lula sasala-sasigo rèngu. Aa Na pajꞌujꞌu mema Dhèu èci jꞌajꞌi Dhèu Pamaꞌète Lii Langu. Dhèu èèna ka dhu bèli-camèdꞌa pamaꞌète lii langu dènge mola. Limuri ne, èdhi teꞌa le Dhèu Pamaꞌète Lii èèna, cee ka Nèngu ne. Nèngu èèna dhu madhe le, te ngaa Ama Lamatua pamamuri hari Ne.”   
\p
\v 32 Te ngaa ropa ra tadèngi Paulus peka, na, dhèu madhe mamuri hari, ka dhèu cahagꞌe dhu pakaboko ètu èèna mari keꞌe-keꞌe sène. Aa dhèu cahagꞌe hari dꞌèi nanene, peka na, “Jiꞌi neo nanene èu era. Te ngaa lodꞌo leo hari ku laa.”  
\v 33 Hèia Paulus kèdꞌi eele era èèna.  
\v 34 Te ngaa abhu kahèi dhèu dhu paꞌèci dènge ne, lula rèngu parcaya le Lamatua Yesus. Nèti talora rèngu sèra, abhu dhèu tuka parisa lii langu ètu Areopagus, ngara na Dionisius. Aa abhu dhèu bhèni èci, ngara na Damaris. Abhu kahèi pèri-pèri dhèu leo hari dhu madhutu rèngu.   
\c 18  
\s1 Paulus patadha dènge Priskila dènge Akila ètu kota Korintus  
\p
\v 1-3 Lodꞌo èèna, abhu dhèu aae kapai paredha Roma, ngara na Klaudius. Na nasa dènge dhèu Yahudi, ka na babèga eele si nèti kota Roma ètu propensi Italia. Ka ra pajꞌala asa mia-mia. Hèia abhu dhèu Yahudi èci, ngara na Akila, dènge dhèu èmu na Priskila. Dua ra rai nèti propensi Italia, lasi asa kota Korintus. Akila ne, dhèu nèti propensi Pontus. Sasabꞌa na, tao mèdha nèti kaꞌuri badha.  
\p Lodꞌo èèna, Paulus tèke eele kota Atena, laꞌe asa kota Korintus. Ètu èèna, na patadha dènge Akila aa Priskila, lula nèngu dhèu tao mèdha nèti kaꞌuri kahèi. Rèngu pea paꞌèci, aa ra sabꞌa paꞌèci kahèi.   
\p
\v 4 Ladhe dꞌai lodꞌo ae sasabꞌa dhèu Yahudi, Paulus laꞌe asa èmu sabajꞌa ètu nèi. Ka na pamako dhèu Yahudi dènge dhèu leo sèra, ho parcaya Lamatua Yesus.   
\p
\v 5 Te ngaa ropa Silas dènge Timotius mai nèti propensi Makedonia, Paulus sabꞌa heka mèdha nèti kaꞌuri. Mèda-mèu sasabꞌa nèngu dhoka holo-nori dhèu Yahudi, peka na, “Dhèu dhu Ama Lamatua neo hia mai èèna, dhu èdhi mate-mate nèti uru ka mai, Nèngu mai le! Nuka Yesus.”   
\p
\v 6 Te ngaa abhu pèri-pèri dhèu Yahudi dhu loe boe palabꞌa dènge ne. Aa ra padhai lii pamanahu ne. Ka Paulus caro eele ahu nèti mèdha-papake na, sèna ka jꞌajꞌi mi tadha dhu peka na, nèngu pusi-pahae heka dènge dhèu se, lula rèngu roꞌo boe sèmi rare Lii Lolo Beꞌa dhu na peka-padhai dènge ra. Hèia na padhai lii, aku nèngu na, “Miu se, seli-kolane! Miu pakatele dhilu! Te ngaa, ngaa-ngaa tao boe! Pe èèna na, dui mere pala mi. Nèti doe neꞌe ne, jaꞌa tao heka ai-hèbꞌa mi miu dhèu Yahudi. Hua iia jaꞌa laku ajꞌa-nori suku leo dhu Yahudi boe.”   
\p
\v 7 Padètu dènge èmu sabajꞌa èèna, abhu èmu pea èci. Lamatua èmu èèna, ngara na Titius Yustus. Nèngu ne, dhèu Yahudi boe, te ngaa dꞌara na dꞌèi padètu Ama Lamatua. Ropa Paulus tèke eele dhèu Yahudi, na laꞌe asa dꞌara èmu Titius Yustus ne.   
\p
\v 8 Nèbhu boe ka, kètu èmu sabajꞌa èèna parcaya Lamatua Yesus. Ngara na, Krispus. Isi èmu na aaꞌi-aaꞌi, dènge dhèu Korintus dhu leo sèra, parcaya lii dhu Paulus lole dènge ra kahèi. Ka Paulus sarani si aaꞌi-aaꞌi ra.   
\p
\v 9 Ètu dꞌara mèdꞌa sa, Paulus abhu tanila, ka na tadèngi lii padhai Ama Lamatua, peka na, “Paulus! Èu baku madhaꞌu, aa mage dꞌara èu roe kahèi! Sasabꞌa èu dhae èle mèka. De èu hudꞌi ajꞌa dhèu sèra taruu dènge Lii Lolo Beꞌa Jaꞌa.  
\v 10 Sanèdꞌe, ee! Èu sabꞌa boe mesa mu, te Jaꞌa tèke eele boe èu. Masi ka dhèu pajꞌèra èu, te ngaa Jaꞌa tao taruu madha-dhilu mi èu mèu-mèda. Baku bhèlu! Te ètu dꞌara kota ne, dhèu Jaꞌa ae.”   
\p
\v 11 Ropa tadèngi lii ne, Paulus pea ètu kota Korintus dꞌai nèbhu ku, dꞌai ca tèu èna hèru. Na ajꞌa dhèu-dhèu ètu sèra, Jꞌara Mamuri Lamatua.   
\p
\v 12 Dꞌara tèu èèna, ra dedꞌe dhèu èci jꞌajꞌi gubernur ètu propensi Akaya. Ngara na, Galio.\f + \fr 18:12 \ft Madhutu dhu suri ètu hadhu èci, rèngu dedꞌe Galio jꞌajꞌi gubernur ètu Akaya, hèru Juli, tèu 51.\f* Ka pèri-pèri dhèu Yahudi pareꞌa lii ho ère rèti Paulus asa madha gubernur, ètu era pamaꞌète lii langu.  
\v 13 Ka ra galaa Paulus, aku rèngu na, “Dhèu neꞌe ne, dadugu dhèu ae ho maso agama hiu, masi ka dhèu paredha Roma mangaku boe agama èèna!”   
\p
\v 14 Te ngaa ropa Paulus neo bhoke hèbꞌa neo siri iisi na, cagꞌagꞌa laa gubernur kai ne. Gubernur pajèka dènge dhèu Yahudi dhu galaa Paulus, peka na, “Weh! Miu dhèu Yahudi se, pasa dhilu miu, ee! Ladhe miu mai galaa dhèu dhu tao jꞌara bhelu-katubꞌa, do, dhèu pamadhe dhèu, jaꞌa hudꞌi tao ai-hèbꞌa kèna.  
\v 15 Te ngaa lii galaa miu ne, lii langu dꞌara èmu miu unu mi! Miu dhoka pasala dꞌara, lula-nèti atora agama Yahudi miu unu mi, lula-nèti lii padhai lii, aa lula-nèti ngara-ngara dhèu di.\f + \fr 18:15 \ft Dhèu Yahudi dꞌèi titu kèna tao lii langu lula-nèti jꞌajꞌajꞌi dhèu.\f* De lii langu sèmi sèra, dhèu paredha pamaꞌète boe!”   
\p
\v 16 Èle, hèia gubernur babèga eele si nèti era pamaꞌète lii langu èèna.  
\v 17 Ka dhèu-dhèu Yunani ètu èèna kèpe dhèu èci, ngara na Sostenes. Nèngu ne, kapala èmu manèngi-mangajꞌi dhèu Yahudi. Ka nuni rèti, hèia ra game ne ètu madha gubernur. Te ngaa gubernur pusi-pahae boe si kahèi.   
\s1 Nèti Korintus, Paulus lèpa hari asa kota Antiokia ètu propensi Siria  
\p
\v 18-19 Èle èèna ka, Paulus pea taruu ètu Korintus. Te ngaa nèbhu-nèbhu, ka na palangu lii dènge dhèu parcaya ètu èèna. Hèia laꞌe asa kota èci, ngara na Kengkrea, palere dènge Priskila dènge Akila, ho ra mate kapa. Ètu èèna, Paulus lusu pakahoni kètu na, sèna ka jꞌajꞌi mi tadha, peka na, ngaa dhu nèngu pajaji le uru èèna dènge Lamatua, limuri ne nèngu tao nare le.\f + \fr 18:18-19 \ft Ladhe abhu dhèu Yahudi dhu neo paꞌèki lii pajaji dènge Lamatua, nèngu hudꞌi puasa ku. Ladhe dꞌai èle ku lii pajaji èèna, na lusu pakahoni kètu na. Ladhe ètu dꞌara sasuri \ft \+it Sensus\+it* 6:18.\f* Ka ra caꞌe kapa pakèdꞌi lasi asa kota Epesus. Dꞌai nèi, rèngu puru. Hèia Paulus tèke eele angalai na dhèu dua sèra, ka na maso asa dꞌara èmu sabajꞌa dhèu Yahudi. Ètu èèna, na padhue-padhai dènge dhèu Yahudi sèra.  
\v 20 Ètu dꞌara padhue-padhai ne, dhèu Yahudi ae dhu dꞌèi nanene, ka ra manèngi ho Paulus pea dènge si ako nèbhu ciki. Te ngaa na dhaa boe.  
\v 21 Hèia na palangu lii, aku nèngu na, “Aꞌari, mage miu dꞌara kura! Ladhe Lamatua bhoke jꞌara, bèli-camèdꞌa jaꞌa lèpa hari mai paraga dènge miu.” Padhai lii nare, hèia laꞌe dènge ka tèke eele Epesus.\f + \fr 18:21 \ft Abhu dhèu dꞌèlu-mèu dhu peka na, Paulus neo tèke eele si, lula na dꞌèi titu kèna laꞌe madhutu kalela Paska ètu kota Yerusalem. Ladhe ngèlu aae dhasi aae mai, nèngu jꞌajꞌi heka pakèdꞌi.\f*   
\p
\v 22 Ka laꞌe taruu dènge kapa asa kota Kaisarea. Dꞌai nèi, Paulus puru, ka laꞌe asa Yerusalem, laꞌe paraga dènge dhèu-dhèu parcaya ètu èèna. Èle èèna ka, na lèpa hari asa kota Antiokia.  
\v 23 Na pea ètu nèi ako nèbhu, hèia na kako palème propensi Galati dènge propensi Frigia. Ètu dꞌara kakako nèngu ne, Paulus paꞌèra dꞌara dhèu parcaya sèra.   
\s1 Apolos sabꞌa ètu kota Epesus dènge kota Korintus  
\p
\v 24 Lodꞌo èèna, abhu dhèu Yahudi èci nèti kota Aleksandria ètu propensi Masir. Ngara na, Apolos. Nèngu ne, dhèu dhu mèu padhai lii, aa neꞌa isi Sasuri Ama Lamatua kahèi. Nèngu heka nare kota Epesus kèna.  
\v 25 Nèngu tadèngi le lii lole nèti Lamatua Yesus, te ngaa mamèu na dꞌai iia mèka. Aa na dꞌèi kahèi lolo hari dènge dhèu leo. Na lole dènge dꞌara kateme, aa ngaa dhu na peka-padhai sèra, lèke tareꞌa. Naneꞌa nèngu dhoka Yohanis sarani dhèu, ladhe ra loe eele ka nèti tao sasala-sasigo rèngu.  
\v 26 Ca tèka, ka na padhai lii dènge dꞌara bani dhu pahuni boe ètu dꞌara èmu manèngi-mangajꞌi dhèu Yahudi. Priskila dènge Akila ètu èèna kahèi, aa tadèngi na padhai lii. Ropa èle manèngi-mangajꞌi, hèia dua ra gale Apolos ho dhuli èmu rèngu. Dꞌai èmu, ka dua ra heka lole lutu sela mi Apolos lula-nèti Jꞌara Mamuri Lamatua Yesus.   
\p
\v 27 Èle èèna ka, Apolos pamaꞌète ho laꞌe asa propensi Akaya. Dhèu parcaya ètu Epesus dꞌara èci kahèi dènge nèngu. Hèia rèngu tao sasuri èci, paꞌadhu hia aꞌari rèngu ètu Akaya sèra, sèna ka ra sèmi rare Apolos dènge beꞌa. Ropa na sèmi nare sasuri èèna, ka pakèdꞌi dènge. Dꞌai Akaya, nèngu soru-bara tareꞌa-reꞌa dhèu-dhèu parcaya ètu sèi.  
\v 28 Ètu èèna kahèi, nèngu padhue-padhai aa pakarèi dènge dhèu Yahudi sèra ètu madha dhèu ae, te ngaa ra segi boe ne. Na pake isi Sasuri Mola-Mèci Ama Lamatua ho ajꞌa dhèu sèra, peka na, “Dhèu dhu Ama Lamatua moa tèke le neo hia mai, dhu èdhi tatae nèbhu nare sange neꞌe, nuka Yesus!”   
\c 19  
\s1 Paulus lèpa hari asa kota Epesus  
\p
\v 1 Lodꞌo Apolos ètu Korintus era, Paulus kako palème le rae-rae ètu ledhe-ledhe sèra. Ka na dꞌai kota Epesus. Ètu èèna, na paraga dènge pèri-pèri dhèu dhu parcaya le Lamatua Yesus.   
\p
\v 2 Ka na karèi si, aku nèngu na, “Aꞌari! Lodꞌo miu parcaya Lamatua Yesus, miu sèmi mere le Roh Lamatua dhu Mola-Mèci, do dhae?”  
\p Ka ra dhaa, aku rèngu na, “Dhae! Jiꞌi se dhae tadèngi mèka, peka na, Ama Lamatua unu Roh dhu sèmi èèna.”   
\p
\v 3 Ka Paulus karèi hari si, aku nèngu na, “Lodꞌo miu sarani èèna, miu pake sarani mia ka?”  
\p Hèia ra dhaa, “Ra sarani jiꞌi madhutu jꞌara dhu Yohanis sarani dhèu.”   
\p
\v 4 Ka Paulus peka, na, “Nanene ku laa! Yohanis sarani dhèu, jꞌajꞌi mi tadha, na, dhèu ae eele nèti sasala-sasigo ra. Te ngaa mi sanèdꞌe, ee! Bèli-bèli èèna, nèngu ka dhu ajꞌa dhèu Israꞌel, peka na, rèngu hudꞌi parcaya ku Yesus, nuka Dhèu dhu Lamatua pua mai.”\x + \xo 19:4 \xt Mateos 3:11, Markus 1:4,7-8, Lukas 3:4, 16, Yohanis 1:26-27\x*   
\p
\v 5 Ropa tadèngi rare, hèia ra manèngi sèna ka Paulus sarani si, ho rèngu jꞌajꞌi dhèu unu Lamatua Yesus.  
\v 6 Ka ropa Paulus bane ai mi dhèu seꞌe, aa na manèngi-mangajꞌi hia ra, hèia Roh Lamatua dhu Mola-Mèci puru asa dhèu seꞌe. Ka rèngu mulai padhai lii-lii dhu leko-leo, dhu rèngu tadèngi mèka ciki sa. Aa Lamatua pake si ho peka ngaa dhu èèna na jꞌajꞌi bèli-camèdꞌa.  
\v 7 Rèngu aaꞌi-aaꞌi ra dhèu canguru dua.   
\s1 Lamatua pake Paulus ètu Epesus  
\p
\v 8 Lodꞌo Paulus pea ètu kota Epesus, nèngu biasa maso asa dꞌara èmu-èmu sabajꞌa ho ajꞌa-nori dhèu lula-nèti paredha Ama Lamatua toke jꞌara dhu lutu aamu-aamu. Na padhai lii dhu paꞌabhe boe. Na tao sèmi èèna, toke dꞌai tèlu hèru.  
\v 9 Te ngaa abhu kahèi dhèu cahagꞌe dhu sèmi rare boe aꞌajꞌa na, ka ra palabꞌa dènge ne. Rèngu dadugu-rariu dhèu, sèna ka baku madhutu Jꞌara Mamuri Lamatua Yesus. Nèti èèna ka, Paulus dènge dhèu parcaya sèra tèke eele èmu sabajꞌa ne, ka lasi pakaboko ètu èmu sakola. Kapala sakola èèna, ngara na Tiranus.  
\v 10 Paulus ajꞌa ètu era neꞌe, dꞌai dua tèu, toke dꞌai dhèu-dhèu ètu propensi Asia aaꞌi-aaꞌi ra tadèngi Lii Lolo Beꞌa Lamatua Yesus. Dhu nanene se, dhèu-dhèu Yahudi dènge dhèu leo kahèi.   
\s1 Ana-ana nèti Sakewa  
\p
\v 11 Lodꞌo èèna, Lamatua hia Paulus koasa ho na tao rupa-rupa tadha malaa dhu kapai.  
\v 12 Conto sèmi, rèti bèla dhu èki kètu, do bèla dhara hake dhu Paulus pake le, ho sadꞌi pagoi lèke mi dhèu pèdꞌa, na èi papèdꞌa dhèu sèra èle dènge. Sèmi èèna kahèi, dènge nidhu bhelu sèra kalua nèti dhèu.   
\p
\v 13-14 Ètu èèna, abhu ama agama dhèu Yahudi èci, dènge ana mone na dhèu pidhu. Dhèu èèna, ngara na Sakewa. Ana na sèra biasa lasi asa mia-mia ho babège eele nidhu nèti dhèu. Rèngu neo pake sèku ngara Yesus ho babège eele nidhu nèti dhèu, dènge peka, “Èu tadhe Yesus dhu Paulus lole èèna? Jaꞌa paredha èu, pake kolongara Yesus, ho kalua ka nèti dhèu neꞌe!”   
\p
\v 15 Ca tèka, ropa ra neo paredha sèmi èèna, abhu nidhu bhelu èci dhu dhaa, aku nèngu na, “Jaꞌa tadhe Yesus. Aa jaꞌa tadhe Paulus kahèi. Te ngaa miu se, cee?”  
\v 16 Ka dhèu dhu nidhu tao èèna, nasa bia. Na jꞌubhu lai-lere, aa na jꞌèli-marèu si. Na panuꞌa si, aa na ciu pamae eele kodho ètu ua ra, toke rèngu rai ele hui nèti èmu èèna, dènge heka mèdha-papake.   
\p
\v 17 Hèia lii lolo ne pale-lème nèti hèbꞌa èci asa hèbꞌa èci, toke dhèu Epesus sèra tadèngi aaꞌi. Dhèu Yahudi dènge dhèu Yahudi boe tadèngi kahèi. Sadꞌi cee èèna ka dhu tadèngi lii lolo ne, aaꞌi-aaꞌi ra malaa. Nèti èèna ka, ra koa-kio kolongara Lamatua Yesus, lula Na hia le koasa kapai mi Paulus.  
\v 18 Hèia dhèu dhu parcaya hiu sèra, mai asa aꞌari dhu parcaya nèti uru sèra, ho bhoke dꞌara rèngu, sèna ka ra mangaku sasala-sasigo ra.  
\v 19 Nèti rèngu se, abhu dhu pake naꞌi kahèi. Ka ra pakaboko aaꞌi sasuri ajima rèngu sèra, ho ra tunu eela si. Ladhe ige kabꞌua buku-buku sèra, lèmi nguru riho doi iia.\f + \fr 19:19 \ft Rèngu tunu eele buku-buku rèngu se, sèna ka jꞌajꞌi tadha rèngu madhutu heka isi buku sèra. Ca doi iia èèna, sama sèmi gaji tuka dꞌara ca lodꞌo. De buku-buku dhu ra tunu eela sèra, kabꞌua ae titu kèna.\f*   
\p
\v 20 Èle èèna ka, dhèu parcaya sèra palolo Lii Lolo Beꞌa Lamatua mèda-mèu palème era. Nèti èèna ka, dhèu-dhèu parcaya asa tabha ae, lula Lii Holo-Nori Ama Lamatua ne, tao paie mamuri dhèu ètu mia-mia.   
\s1 Dhèu maruru ètu kota Epesus  
\p
\v 21 Èle èèna ka, Paulus pamaꞌète ho lèpa asa Yerusalem. Te ngaa dꞌara nèngu dꞌèi risi laꞌe uuru asa propensi Makedonia dènge propensi Akaya, heka na kako taruu asa kota Yerusalem kèna. Nèngu dhu pangee le ètu dꞌara nèngu, peka na, “Beꞌa risi jaꞌa paꞌèle aaꞌi uuru ku sasabꞌa jaꞌa ètu era seꞌe. Te tasamia èèna ka, jaꞌa dꞌai kota Roma kahèi.”  
\v 22 Nèti èèna ka, na pua angalai dhèu dua, nuka Timotius dènge Erastus, ho lasi uuru asa Makedonia. Te ngaa nèngu pea ako nèbhu era ètu propensi Asia.   
\p
\v 23 Lodꞌo èèna, ètu kota Epesus, jꞌajꞌi lii langu kapai lula-nèti Jꞌara Mamuri Yesus.  
\v 24 Lii langu èèna, jꞌajꞌajꞌi na sèmi neꞌe ka: ètu Epesus, abhu tuku èci, ngara na Demetrius. Nèngu biasa pasilu doi iia ho tao èmu sogo-tagu dhu ana iiki hia mi dewi èci, ngara na Artemis. Lula sasabꞌa ne nèti aꞌoto ae, ka na pake dhèu sabꞌa ae titu kèna. Nèti èèna ka, na abhu doi-dhari ae.  
\v 25 Ca lodꞌo, hèia Demetrius pakaboko aaꞌi tuka-tuka na, dènge tuka-tuka dhu leo sèra, ka na peka dènge si, aku nèngu na, “Ama-ama dènge aꞌari! Miu meꞌa, na, mamuri èdhi beꞌa sèmi neꞌe ne, lula sasabꞌa neꞌe hia èdhi doi ae.  
\v 26 Te ngaa limuri ne, èdhi tèdhi le dènge musi madha, aa tadèngi le dènge roꞌa dhilu, tatao nèti lii padhai lii Paulus. Nèngu ka tuka dadugu dhèu ae, peka na, mèdha dhu èdhi tuku se gaguna na aadꞌo. Madhutu nèngu, patung dhu èdhi tao se, dhoka dewa-dewi leko-monya di. Mesa boe dhèu ètu kota Epesus di dhu lèka lii padhai lii na, te ngaa dhèu ètu propensi Asia kahèi.  
\v 27 De mi nanene paie! Bèli-camèdꞌa, èdhi se jꞌajꞌi hari ngaa era, ladhe dhèu ae-ae lasi madhutu Paulus si? Tatu dhèu roꞌo heka hèli mèdha sasabꞌa èdhi! Sanèdꞌe, ee! Limuri ne, dhèu ae sogo-tagu bhèni iia dedha-liru, Artemis. Pale-lème propensi Asia, toke dꞌai roꞌa aae-roꞌa iiki ètu rai-haha ne, dhèu aaꞌi-aaꞌi ra mai koa-kio ne, ètu èmu kapua sogo-tagu na ètu kota Epesus ne. Mage dhoka dènge jꞌara sèmi èèna, dhèu mai heka sogo-tagu ne, ka rèngu mai heka asa neꞌe kahèi!”   
\p
\v 28 Ropa dhèu ae se tadèngi rare neꞌe, ka dꞌara ra pana-magꞌoro. Hèia ra paꞌoo-parodha, peka na, “Mamuri Artemis! Artemis dhu hua iia! Èdhi dhèu Epesus koa-kio kolongara Artemis!”  
\v 29 Tadèngi lii dhèu paꞌoo-parodha sèmi èèna, hèia dhèu mulai rai lasi nèti mia-mia, pakaboko asa era èèna, toke dhèu pènu sèmi tao cèci sa ètu dꞌara kota èèna. Te ngaa dhèu ae se malaa. Ka ra maruru palème jꞌara oka-hoo toke dꞌai tana lapa taleo aae.\f + \fr 19:29 \ft Tana lapa kapai ètu kota Epesus èèna, ra pake ho 1) tao rapat kota, 2) karihu sandiwara, aa 3) olaraga. 26.000 dhèu bisa pakaboko ètu dꞌara na. Era èèna ètu tèbhi ledhe Pion. De rupa na beda boe dènge stadion bola kaki limuri ne.\f* Ra kèpe dhèu dua, ka ra rèti asa era èèna. Dhèu dua sèra, èci ngara na Gayus, aa èci hari, Aristarkus. Ra kèpe dhèu dua se, lula rèngu dua ra ana madhutu Paulus nèti Makedonia.  
\v 30 Ropa tadèngi lii neꞌe, ka Paulus neo laꞌe asa talora aae dhèu dhu maruru sèra, te ngaa dhèu parcaya ètu sèra magee ne, roꞌo boe hia laꞌe.  
\v 31 Abhu pèri-pèri dhèu kapai nèti propensi Asia, dhu patadha beꞌa dènge Paulus. Rèngu pua dhèu lasi peka sèna ka Paulus baku laꞌe asa talora dhèu ae dhu maruru sèra.   
\p
\v 32 Hèia ètu dꞌara tana lapa èèna, dhèu pakarèi jꞌajꞌajꞌi lii langu èèna. Cahagꞌe paꞌoo iia dꞌara, aku rèngu na, “Sèmi neꞌe!” Aa cahagꞌe hari rodhe, peka na, “Sèmi èèna!” Te ngaa ae ka nèti rèngu dhu reꞌa boe jꞌajꞌajꞌi lii langu ne, tasamia. Rèngu sèra, dhoka madhutu rarame di.  
\v 33 Ètu èèna, abhu kahèi dhèu Yahudi dhu mulai madhaꞌu, lula ra pangee, mage dhoka dhèu ae sèra peka na, dhèu Yahudi seꞌe ka dhu dadugu-rariu dhèu sèna ka tao maruru èèna. Nèti èèna ka, rèngu tule ca dhèu asa madha ho jꞌajꞌi tuka padhai lii rèngu. Dhèu èèna, ngara na Aleksander. Ra manèngi sèna ka Aleksander bhiri rèngu, peka na, lii langu ne nèti boe dhèu Yahudi. Ka na jꞌoke kacui-aai na, ho kai dhèu ae se baku maruru. Hèia na mulai bhoke lii padhai lii na, bhiri dhèu Yahudi sèra.  
\v 34 Te ngaa ropa reꞌa rare nèngu èèna dhèu Yahudi, ka dhèu se paꞌoo asa tabha mèdhu, peka na, “Mamuri Artemis! Artemis dhu hua iia! Èdhi dhèu Epesus koa-kio kolongara Artemis di!” Rèngu paꞌoo-parodha sèmi èèna, nare dꞌai dua jam sa.   
\p
\v 35-36 Èle èèna ka, ama kètu paredha ètu kota Epesus kèdꞌi titu, ka na padhai lii ho na pamau si, peka na, “Aꞌari dhèu Epesus! Dhèu aaꞌi-aaꞌi reꞌa le, na, dewi Artemis dhu raropa asli na, bèbhe nèti dedha-liru, mai asa èdhi. De èdhi dhèu Epesus ne ka dhu ladhe-leru paie ne. Abhu boe ca dhèu sa dhu bisa pasisu rare hak èdhi ho madhenge ne, te èèna dhu jꞌajꞌi le lii palolo-papeka nèti uru dhu dhèu aaꞌi-aaꞌi reꞌa le. De, nga tao ka miu paꞌoo-parodha sèmi neꞌe? Hudꞌi rèngu sène, ra leko-monya madhutu dadꞌèi ra, te ngaa miu baku tao leli!  
\v 37 Miu nuni mèti dhèu dua sèra asa neꞌe mai, nuka sèmi dhèu bhelu sa. Te ngaa rèngu se manaꞌu boe ngaa-ngaa nèti dꞌara èmu kapua sogo-tagu Artemis. Aa ra padhai lii pakarehe boe kolongara beꞌa dewi Artemis. De miu neo pasala si tasamia?  
\v 38 Sanèdꞌe paie-iie! Èdhi dènge era parisa lii. Aa dhèu dhu pamaꞌète lii nuka mate sèi. De ladhe Demetrius si neo tao lii langu, na, hudꞌi madhutu ku jꞌara-jꞌara na, ho rèti asa era paꞌuri lii langu.  
\v 39 De ladhe abhu jꞌara leo dhu rèngu neo galaa, na, hudꞌi laa rèngu lasi pajiko dènge dhèu heka sèra.  
\v 40 Mage dhoka dhèu paredha Roma pèci sasala èèna mi dedha èdhi, lula maruru neꞌe. Ladhe ra neo tenge jꞌajꞌajꞌi lii langu neꞌe, èdhi dhaa peka na ngaa? Te lii langu ne, dènge boe kolo-kapua!”  
\v 41 Ropa na padhai lii nare, hèia ama kètu paredha èèna, pua si lèpa. Ka ra lèpa dènge ka.   
\c 20  
\s1 Paulus si lasi hari asa propensi Makedonia  
\p
\v 1 Ropa dhèu sèra maruru heka, kota Epesus jꞌajꞌi beꞌa hari sèmi uru èèna. Hèia Paulus kaboko nare dhèu parcaya ètu sèra, ka na paꞌèra dꞌara si. Èle ka, na palangu lii, hèia pakèdꞌi asa propensi Makedonia.  
\v 2 Dꞌai era neꞌe, laꞌe palème rae-rae, ho paꞌèra dꞌara dhèu parcaya sèra. Na tao sèmi èèna, toke dꞌai kabarai Yunani.  
\v 3 Na pea ètu èèna, tèlu hèru. Èle ka, na paꞌèra hari neo pakèdꞌi dènge kapa asa propensi Siria, te ngaa na tadèngi, na, dhèu Yahudi rare lii èci neo pamadhe ne. Ropa na tadèngi nare sèmi èèna, ka dꞌèi heka laꞌe taruu asa propensi Siria. Te ngaa laꞌe re propensi Makedonia.   
\p
\v 4 Abhu pèri-pèri dhèu dhu madhutu Paulus. Rèngu se nuka: Sopater, ana nèti Pirus, nèti kota Berea; dhèu dua nèti kota Tesalonika, ngara ra, Aristarkus dènge Sekundus; ca dhèu nèti kota Derbe, ngara na Gayus; aa dhèu tèlu nèti propensi Asia, nuka: Timotius, Tikikus, dènge Trofimus.   
\p
\v 5-6 Èle èèna ka, jaꞌa (Lukas, dhu suri sasuri ne), paraga hari dènge Paulus ètu kota Pilipi ètu propensi Makedonia. Ka ana-ana madhutu Paulus lasi uuru asa kota Troas, ho ra mate jiꞌi dua mi ètu cabèka dhasi nèi. Lodꞌo èle kalela Paska dhèu Yahudi,\f + \fr 20:5-6 \ft Madhutu lii sasuri Yunani, peka na, ‘lodꞌo-lodꞌo beꞌa nèti Roti dhu pake boe Ragi’. Sasoa na, ‘lodꞌo-lodꞌo kapai sadia kalela Paska’.\f* jiꞌi dua mi caꞌe kapa ka pakèdꞌi asa kota Troas. Lodꞌo èèna, jiꞌi lèmi lodꞌo kateme ètu dedha kapa. Ropa jiꞌi dꞌai Troas, jiꞌi puru nèti kapa. Hèia jiꞌi paraga hari dènge anga dhèu leo sèra, ka jiꞌi pea ètu èèna, ca migu.   
\s1 Ana mone èci, ngara na Yutikus, manahu nèti jendela ètu kota Troas  
\p
\v 7 Lodꞌo èèna, lèke dènge hari Migu. Paulus pamaꞌète nare le, peka na, “Aꞌari. Bèli jaꞌa neo laku taruu.” De jiꞌi, dhèu parcaya aaꞌi-aaꞌi, pakaboko ho neo ngaꞌa-nginu. Lula Paulus neo pakèdꞌi, nèti èèna ka, na padhai lii dènge jiꞌi toke dꞌai talora mèdha.  
\v 8 Jiꞌi pakaboko ètu tadꞌa ka tèlu nèti èmu cue. Mèda èèna, ra paheo labhu ae.  
\v 9 Lodꞌo èèna, ana mone èci, ngara na Yutikus,\f + \fr 20:9 \ft Madhutu sasuri lii Yunani, ‘Eutikus’ èdhi baca, peka na, ‘Yutikus’.\f* dhu madhèdi ètu jendela. Nèngu nanene kahèi lii padhai Paulus. Te ngaa nèbhu-nèbhu ka, ana mone ne musi madha sakaa, hèia na bhèjꞌi luu. Cagꞌagꞌa laa, na manahu nèti jendela èèna asa rai laꞌe. Ka madhe mema.  
\v 10 Hèia Paulus puru laꞌe, ka liku nare ana mone ne. Hèia na peka, “Paꞌèra dꞌara! Te na mamuri.”  
\v 11-12 Jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi karejꞌe, lula ana ne mamuri hari. Ka pakako rèti ne asa èmu na. Hèia jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi caꞌe hari asa èmu dedha, ho madhèdi ngaꞌa. Ka Paulus padhai lii hari toke dꞌai bèli madꞌae èèna. Ropa lodꞌo rea, jiꞌi palangu lii ho pakèdꞌi.   
\s1 Nèti kota Troas jiꞌi laꞌa asa kota Miletus  
\p
\v 13 Èle èèna ka, jiꞌi ngare lii èci, sèna ka pahagꞌa ho èèna na paraga hari ètu kota cue, ngara na Asos. Hèia jiꞌi caꞌe kapa laꞌa asa Asos. Te ngaa Paulus kako haga asa nèi laꞌe.   
\p
\v 14 Ropa jiꞌi paraga hari dènge Paulus ètu Asos, hèia Paulus caꞌe asa dedha kapa laꞌe, aa jiꞌi pakèdꞌi taruu asa kota Metilene.  
\v 15 Nèti Metilene, jiꞌi pakèdꞌi taruu dènge kapa. Ka asa bèli èèna, jiꞌi padètu-dètu dènge pulu èci, ngara na Kios. Asa camèdꞌa èèna, jiꞌi patangara dènge pulu Samos. Dꞌai camèdꞌa èci èèna, jiꞌi panahu ètu hèbꞌa-namo Miletus.  
\v 16 Te ngaa Paulus neo dꞌai lai-lai Yerusalem, ho na madhutu lodꞌo kalela Pantekosta ètu nèi. Na neo boe laꞌe asa kota Epesus, lula nèngu abhu heka tebho.   
\s1 Paulus peka-padhai dènge kètu jumaꞌat sèra ètu kota Epesus  
\p
\v 17 Nèti Miletus, Paulus hia lii laꞌe asa kètu jumaꞌat sèra ètu Epesus, sèna ka rèngu mai paraga dènge ne.  
\v 18 Ropa rèngu dꞌai nèi, hèia Paulus peka dènge ra, aku nèngu na, “Aꞌari aaꞌi-aaꞌi! Miu meꞌa le jꞌara mamuri jaꞌa, karèi nèti lodꞌo partama jaꞌa dꞌai propensi Asia, dꞌai sange neꞌe ne.  
\v 19 Miu meꞌa le kahèi jaꞌa ne sabꞌa bia ètu talora aae miu, te ngaa jaꞌa padedha boe iisi. Ètu dꞌara sasabꞌa-laꞌa jaꞌa ne, jaꞌa pahaa èi madha ae titu kèna, dènge dui jꞌèra dhu ciki boe. Jaꞌa abhu jꞌajꞌèra ae nèti ngangee karehe dhèu Yahudi sèra.  
\v 20 Lodꞌo jaꞌa ajꞌa-nori miu, jaꞌa lole aaꞌi mèu-mèu ngaa dhu beꞌa dhu jaꞌa keꞌa kèdhi hia miu. Aa jaꞌa ajꞌa kahèi miu dhu pahuni boe ètu madha dhèu ae. Jaꞌa maso-kalua nèti èmu èci asa èmu èci, ho pasanèdꞌe dhèu sèra lula-nèti dadꞌèi Lamatua.  
\v 21 Jaꞌa peka kahèi mi dhèu Yahudi dènge dhèu leo sèra, peka na, rèngu loe eele ka nèti sasala-sasigo rèngu, ho madhutu Ama Lamatua. Aa rèngu hudꞌi parcaya kahèi Kètu èdhi, nuka Lamatua Yesus.   
\p
\v 22 De jaꞌa neo peka sèmi neꞌe ka: limuri ne, jaꞌa neo laku asa Yerusalem, lula Roh Lamatua lere nèti jaꞌa laku asa nèi. Jaꞌa keꞌa dhoka madhutu di, masi ka jaꞌa keꞌa boe bèli-camèdꞌa ngaa ka dhu jꞌajꞌi mi dedha jaꞌa ètu nèi.  
\v 23 Te, nèti kota cue asa kota cue, Roh Lamatua dhu Mola-Mèci peka uuru le dènge jaꞌa, èèna na ra pamaso jaꞌa asa dꞌara bèdho, dènge jaꞌa pasae jꞌajꞌèra ae ètu nèi.  
\v 24 Ka jaꞌa keꞌa mema le, lula Lamatua Yesus ka dhu hia jaꞌa dui sasabꞌa ne ètu kabela-kao jaꞌa, sèna ka jaꞌa laku lole Lii Lolo Beꞌa, peka na, Lamatua sue èdhi, aa dꞌara Na hua iia kahèi dènge èdhi. Ladhe jaꞌa madhutu boe dadꞌèi Na, ho paꞌèle sasabꞌa Na neꞌe, jaꞌa ngee, na, mamuri jaꞌa guna boe ngaa-ngaa ciki sa.\x + \xo 20:24 \xt 2 Timotius 4:7\x*   
\p
\v 25 Limuri ne, jaꞌa keꞌa le, peka na, bèli-camèdꞌa miu se mèdhi heka rèhu jaꞌa. Masi ka jaꞌa dhu nèbhu ae le ajꞌa-nori miu, sèna ka dènge jꞌara tasamia miu jꞌajꞌi dhèu unu Lamatua.  
\v 26-28 Nèti èèna ka, miu nanene paie. Jaꞌa paꞌèle le sasabꞌa-laꞌa jaꞌa mi miu. De limuri ne, miu ka dhu pakako taruu sasabꞌa èèna. Nèti èèna ka, ladhe abhu ètu talora miu, dhu jꞌajꞌi mèka dhèu unu Lamatua, èèna na, miu tago mere. Èèna na, sasala jaꞌa aadꞌo heka. Sanèdꞌe paie! Jaꞌa peka le dènge miu dadꞌèi Lamatua aaꞌi-aaꞌi. Jaꞌa pahuni boe èci sa. De miu hudꞌi laladhe paie mamuri miu, aa jꞌaga paie-iie dhèu-dhèu dhu Roh Lamatua dhu Mola-Mèci pangèdꞌu mi miu ho ladhe-leru si. Baku bhèlu, peka na, Lamatua Yesus madhe le ho sui pamaꞌète dhèu sèra dènge raa Nèngu mesa Na. Nèngu ka dhu pajꞌujꞌu le miu, sèna ka ladhe-leru si, sama sèmi ana madhenga badha dhu lalau-laloꞌo kahibꞌi-kalèbho ra.   
\p
\v 29 De limuri ne, jaꞌa neo tèke eele miu kèna. Te ngaa sanèdꞌe! Bèli-camèdꞌa dhèu mai rèti lii holo-nori dhu leko-leo asa talora aae miu. Rèngu maso mai nuka sèmi busa hui dhu maso asa dꞌara oka kahibꞌi-kalèbho.  
\v 30 Abhu dhèu dhu kapodꞌe-kabèli sèmi èèna, dhu mai nèti liꞌu. De sanèdꞌe! Abhu kahèi dhu cèu nèti talora aae miu. Ho ra ajꞌa miu lèke-lèke boe. Ra dꞌèi sèna ka dhèu madhutu rèngu. Nèti èèna ka, ra tenge jꞌara ho nuni rèti dhèu, sèna ka baku madhutu ia ka Yesus.  
\v 31 Nèti èèna ka, miu hudꞌi jꞌaga paie mamuri miu. Baku bhèlu, te jaꞌa paꞌèci le dènge miu tèlu tèu kèna. Jaꞌa holo le miu mèda-mèu, dènge pangee boe jꞌajꞌèra jaꞌa. Èi madha jaꞌa suti ae le, lula miu.   
\p
\v 32 Dꞌai le lodꞌo èdhi pacèri kèna. De jaꞌa pangèdꞌu miu asa adhe-aai Lamatua, sèna ka Na ladhe-leru miu. De miu hudꞌi kèpe paꞌèra ku aaꞌi-aaꞌi dhu nèti uru èèna jaꞌa peka le dènge miu, nèti babeꞌa dꞌara Lamatua. Lamatua dènge koasa ho paꞌèra dꞌara miu. Na moa le kahèi, ho hia mamèngi mi dedha dhèu unu Na. De ladhe miu madhutu taruu Nèngu dènge dꞌara mera-milu, tatu miu abhu mamèngi Na kahèi.   
\p
\v 33 Lodꞌo jaꞌa sabꞌa ètu talora aae miu, jaꞌa neo boe unu mèdha-panyau miu èci sa. Jaꞌa manèngi boe mèdha hualaa miu, do, doi iia miu, do, mèdha-papake miu, do, ngaa èci sa.  
\v 34 Miu meꞌa kahèi, lodꞌo jaꞌa pea dènge miu, jaꞌa sabꞌa dꞌai madhe, sèna ka jaꞌa bisa mamuri. Hia boe jaꞌa mesa ku, te ngaa rèngu dhu madhutu jaꞌa sèra abhu pala kahèi.  
\v 35 De dènge jꞌara aaꞌi-aaꞌi se, jaꞌa padꞌelo le jꞌara, sèna ka miu kahèi madhutu soru-bara dhèu dhu unu aadꞌo sèra. Sanèdꞌe paie lii padhai Lamatua Yesus, dhu peka na, ‘Beꞌa risi, èdhi hia, nèti èdhi sèmi tare.’ ”   
\p
\v 36 Ropa Paulus padhai lii nare sèmi èèna, hèia na patitu kètu urutuu, ka na manèngi-mangajꞌi dènge rèngu, aa na manèngi, sèna ka Lamatua ladhe-leru rèngu aaꞌi-aaꞌi ra.  
\v 37-38 Ka dꞌara rèngu aaꞌi-aaꞌi ra pèdꞌa titu kèna lula Paulus peka, na, bèli-camèdꞌa rèngu paraga heka dènge ne. Ka dꞌai lodꞌo ho ra pacèri, dhèu se liku rare Paulus ka uu ne, dènge lii tangi aa dꞌara pèdꞌa. Èle èèna ka, ra lere jiꞌi\f + \fr 20:37-38 \ft Jiꞌi ètu neꞌe, nuka Lukas, dhu suri sasuri neꞌe, Paulus, dènge angalai rèngu.\f* asa dedha kapa.   
\c 21  
\s1 Paulus si lèpa hari asa Yerusalem  
\p
\v 1 Ropa palangu lii èle dènge kètu-kètu jumaꞌat dhu mai nèti Epesus dènge dꞌara bia, ka jiꞌi caꞌe asa dedha kapa, ho pakèdꞌi taruu asa pulu Kos. Asa bèli èèna, jiꞌi ngare pulu Rodos. Nèti nèi, jiꞌi kako taruu asa kota hèbꞌa-namo cue, ngara na Patara.  
\v 2 Ètu èèna, jiꞌi puru nèti kapa. Ka jiꞌi caꞌe hari kapa leo dhu neo laꞌe asa propensi Fenisia padètu dènge Siria. Ropa jiꞌi ngare dedha, ra ère dènge ka tangadꞌa.  
\v 3 Nèbhu boe ka, jiꞌi ladhe ngèdhi pulu Siprus re sebhe kariu jiꞌi. Jiꞌi dhuli boe, te ngaa kako taruu toke jiꞌi panahu ètu kota Tirus, ètu propensi Siria. Dꞌai era nèi, ra papuru mèdha nèti dedha kapa.   
\p
\v 4 Lula rèngu papuru mèdha era, ka jiꞌi puru laꞌa ngadꞌo dhèu-dhèu sarani ètu èèna. Ropa paraga, hèia jiꞌi pea dènge ra ca migu kateme. Dhèu seꞌe se abhu le tadha nèti Roh Lamatua ho kai Paulus, sèna ka laꞌe ia ka asa Yerusalem.  
\v 5 Masi ka sèmi èèna, te ngaa ropa èle ca migu, ka jiꞌi laꞌa hari asa kapa. Dhèu sarani sèra aaꞌi-aaꞌi ra, bhèni-mone, dhèu kapai, ana iiki, ana ngèru dènge dhèu heka, lere jiꞌi toke dꞌai hèbꞌa-namo. Ètu dedha nebhe, jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi patitu kètu urutuu ho manèngi-mangajꞌi sama-sama.  
\v 6 Palangu lii èle, ka jiꞌi caꞌe asa dedha kapa, aa rèngu aaꞌi-aaꞌi ra lèpa èmu.   
\p
\v 7 Jiꞌi pakèdꞌi nèti Tirus, ka jiꞌi dhuli kota Ptolemais. Ètu nèi, jiꞌi puru, ka laꞌa tenge dhèu sarani ètu èèna. Paraga, ka jiꞌi pea dènge si ca lodꞌo.  
\v 8 Bèli èèna, jiꞌi pakèdꞌi nèti èèna, hèia dꞌai kota Kaisarea. Ètu Kaisarea, jiꞌi pea taha ètu èmu Pelipus. Nèngu ne ka dhu bhoke uuru jꞌara nèti Lii Lolo Beꞌa Lamatua Yesus ètu era èèna. Aa nèngu neꞌe, ca dhèu nèti dhèu pidhu dhu hagꞌe rare ca hari nèi, ho pala-bagi ngangaꞌa mi bhèni balu-ana lalu ètu Yerusalem.\x + \xo 21:8 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 6:5, 8:5\x*  
\v 9 Pelipus ne, ana bhèni na, dhèu èpa. Ama Lamatua pake si, ho jꞌajꞌi dhèu rèti lii padhai Na ho peka dadꞌèi Na.   
\p
\v 10 Ropa jiꞌi pea dènge rèngu pèri-pèri lodꞌo, hèia dhèu èci, ngara na Agabus, mai nèti propensi Yudea. Lamatua pake ne, jꞌajꞌi dhèu nèti lii padhai Na ho peka dadꞌèi Na.\x + \xo 21:10 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 11:28\x*  
\v 11 Na mai paraga dènge jiꞌi. Hèia nare dhara hake Paulus, ka na haheo mi ai dènge haga na. Hèia na peka, aku nèngu na, “Roh Lamatua dhu Mola-Mèci, peka sèmi neꞌe ka: ‘Dhèu unu dhara hake ne, èèna na, dhèu Yahudi èki karadhe ne sèmi neꞌe ka ètu Yerusalem. Èle èèna na, ra soro ne asa dhèu dhu Yahudi boe.’ ”   
\p
\v 12 Ropa jiꞌi tadèngi ngare lii dhèu neꞌe, jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi manèngi dènge dꞌara kateme sèna ka Paulus laꞌe ia ka asa Yerusalem. Jiꞌi dhu jꞌajꞌi ana madhutu na, dènge dhèu-dhèu sarani ètu èèna, lii manèngi jiꞌi sèmi èèna ka.  
\v 13 Te ngaa Paulus dhaa, aku nèngu na, “Baku! Nga tao ka miu tangi sèmi èèna? Miu pabia le dꞌara jaꞌa. Sèmi neꞌe! Abhu dhèu dhu mema dꞌèi boe jaꞌa, lula jaꞌa madhutu Lamatua Yesus. De masi ka ra èki karadhe jaꞌa, do pamadhe jaꞌa, do tao tasamia èèna ka, jaꞌa sadia le sèmi kore.”   
\p
\v 14 Ropa jiꞌi ngeꞌa, na, Paulus sèmi nare boe lii jiꞌi, ka jiꞌi soro tèke ne, peka na, “Hudꞌi ka laa! Pe, ti ladhe dadꞌèi Lamatua di.”   
\s1 Paulus si dꞌai Yerusalem  
\p
\v 15 Pea pèri-pèri lodꞌo ètu Kaisarea, ka jiꞌi lalau mèdha-panyau jiꞌi, ka jiꞌi pakèdꞌi asa Yerusalem.  
\v 16 Abhu kahèi pèri-pèri dhèu sarani nèti Kaisarea madhutu jiꞌi. Ra lere jiꞌi toke dꞌai èmu cue, ho jiꞌi jꞌunu ètu èèna. Lamatua èmu na, ngara na Manason, nèti pulu Siprus. Nèngu ne, nèbhu le parcaya Lamatua Yesus.  
\v 17 Ropa jiꞌi dꞌai Yerusalem, aꞌari aaꞌi-aaꞌi ètu nèi sèmi rare jiꞌi dènge dꞌara karejꞌe.   
\s1 Paulus si lasi paraga dènge Yakobis  
\p
\v 18 Bèli èèna, ka jiꞌi aaꞌi-aaꞌi laꞌa paraga dènge Yakobis. Aa dhèu heka-dhèu heka dhèu sarani aaꞌi-aaꞌi ra pakaboko le ètu èèna.  
\v 19 Jiꞌi hia lii mahoꞌo èci dènge èci, hèia Paulus padhue-padhai aaꞌi-aaꞌi dhu Ama Lamatua tao le ètu mia-mia, hia mi dhèu Yahudi boe sèra. Na peka na, Lamatua Yesus bhoke le jꞌara, ka rèngu parcaya Lamatua Yesus. Na lolo kahèi, tasa mera mia Lamatua pake ne dènge angalai-angalai na ètu dꞌara sasabꞌa-laꞌa ra.  
\v 20 Ropa tadèngi rare lii lolo Paulus ne, rèngu aaꞌi-aaꞌi pakapai kolongara Ama Lamatua.  
\p Hèia ra peka dènge Paulus, aku rèngu na, “Sèna ka èu meꞌa, abhu riho-riho dhèu Yahudi dhu parcaya le Lamatua Yesus. Te ngaa rèngu kèpe paꞌèra era atora-atora dhu Musa papuru mai hia èdhi.  
\v 21 Te ngaa abhu dhèu dhu leko-monya palème ètu neꞌe, peka na, èu ae ka dhu ajꞌa dhèu-dhèu Yahudi ètu era leo, peka na, rèngu madhutu ia ka atora-atora agama nèti Musa. Rèngu peka kahèi, na, èu kai si, sèna ka madhutu ia ka adꞌa suna hia ana-ana mone rèngu. Aa èu kai dhèu sarani sèra kahèi, sèna ka madhutu ia ka atora adꞌa dhu leo sèra nèti èdhi dhèu Yahudi.  
\v 22 De sanèdꞌe! Tatu dhèu Yahudi sèra tadèngi, na, èu ètu neꞌe le. Ka dhèu dhu tadèngi lii lai-ngèlu sèra, tatu ra nasa. De èdhi tenge jꞌara samia?   
\p
\v 23 Madhutu aꞌabhu jiꞌi, sèmi neꞌe ka: abhu dhèu èpa nèti jiꞌi, dhu pajaji le dènge Lamatua. Limuri ne, dhèu seꞌe neo lusu pakahoni kètu ra, ho jꞌajꞌi mi tadha, peka na, rèngu tao aaꞌi le ngaa dhu ra pajaji na.  
\v 24 De hua iia, èu lamu palere dènge dhèu èpa se, asa dꞌara Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi Ama Lamatua. Èu lamu madhutu rèngu kahèi, sèna ka pamèu iisi madhutu adꞌa. Aa èu tago more babꞌae rèngu kahèi nèti tatao adꞌa èèna. Ladhe èu tao sèmi èèna, dhèu reꞌa, na, èu kèpe paꞌèra era atora agama Yahudi dhu Musa papuru hia èdhi. Aa ladhe tao sèmi èèna, rèngu reꞌa, na, sèra sa dhu leko-monya di, nèti lii lolo dhu peka na, èu ka dhu kai dhèu ho madhutu ia ka adꞌa Yahudi!\x + \xo 21:24 \xt Sensus 6:13-21\x*   
\p
\v 25 Te ngaa mi dhèu dhu Yahudi boe, dhu lèka le Lamatua Yesus, èdhi paꞌadhu le sasuri hia ra. Èdhi peka le lii pamaꞌète èdhi ca hari nèi, dhu peka, rèngu parluu boe madhutu atora adꞌa Yahudi aaꞌi-aaꞌi ra. Dhu rèngu hudꞌi tao madhutu, sèmi neꞌe ku: bhèni-mone baku tao jꞌara makae dènge dhèu dhu jꞌajꞌi boe dhèu èmu-kamali ra. Rèngu baku pabꞌali dènge mèdha sogo-tagu, aa baku raꞌa ngangaꞌa dhu tao madenge aꞌari dhèu Yahudi. Conto sèmi: rèngu baku raꞌa sisi sogo-tagu; baku raꞌa raa badha; aa baku raꞌa sisi badha madhe dhu ra pacèli koko.”\x + \xo 21:25 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 15:29\x*   
\p
\v 26 Ka Paulus sèmi nare dènge beꞌa lii manèngi ra. Hèia asa bèli èèna, nèngu dènge dhèu èpa se lasi palere asa Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi, ka ra pamèu iisi ra madhutu adꞌa agama Yahudi. Èle ka, Paulus peka dènge ama agama ètu èèna, peka na, lodꞌo mia ho rèngu heka pamèci lii moa rèngu. Te ladhe èle lodꞌo èèna, rèngu ca dhèu-ca dhèu ka hudꞌi tao ku persembahan rèngu mi Lamatua.   
\s1 Ra kèpe Paulus ètu Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi  
\p
\v 27-29 Ropa oe èle pidhu lodꞌo dhu rèngu pamoa ho paꞌèle tatao adꞌa èèna, abhu pèri-pèri dhèu Yahudi nèti propensi Asia dhu rèdhi Paulus laꞌe asa dꞌara kota Yerusalem, palere dènge angalai èci, ngara na Trofimus. Trofimus ne, dhèu kota Epesus, aa nèngu dhèu Yahudi boe. Ka ropa rèngu rèdhi Paulus laꞌe asa dꞌara Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi, ka rèngu neo laa, na, Paulus nèti dènge Trofimus asa dꞌara kahèi. Te madhutu atora, dhèu Yahudi boe bisa boe lasi asa dꞌara Èmu èèna. Ka rèngu pake jꞌara neꞌe, sèna ka jꞌajꞌi lii langu. Nèti èèna ka, ra kakèjꞌi dhèu dhu ètu sèra, ho ra kèpe Paulus. Aa ra paꞌoo peka dènge dhèu-dhèu ètu sèra, peka na, “Woeh! Dhèu Israꞌel sèra! Tulu ku jiꞌi laa! Nèngu ne ka dhu ajꞌa palème ètu mia-mia, peka na, core eele ka adꞌa èdhi dhèu Yahudi. Nèngu neꞌe ka dhu padhai lii pakarehe kahèi Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi ne. Ka doe neꞌe ne, nèngu neo maso ho pakajꞌalu era Lamatua dhu mola-mèci ne!”\x + \xo 21:27-29 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 20:4\x*   
\p
\v 30 Ropa tadèngi lii neꞌe, dhèu ca kabarai nèti kota Yerusalem dꞌara ra pana-magꞌoro. Hèia dhèu ae rai lasi lingu rare Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi èèna. Ka ra kèpe rare Paulus, hèia ra nuni paꞌoro ne asa liꞌu. Ka ra bèdho aaꞌi hèbꞌa oka nèti Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi.\f + \fr 21:30 \ft Abhu dhèu dꞌèlu-mèu peka na, bisa boe pamadhe dhèu ètu dꞌara Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi Lamatua. Ladhe abhu dhèu èci dhu maso asa dꞌara ho kèpe tadhu ètu dedha mei persembahan, madhutu atora agama Yahudi, na, dhèu bisa boe tao ngaa-ngaa mi dedha dhèu neꞌe. Nèti èèna ka, dhèu Yahudi sa roꞌo boe ho Paulus laꞌe hari asa madha Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi èèna. Ka ra bèdho aaꞌi hèbꞌa oka Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi sèmi èèna.\f*   
\p
\v 31 Ropa ra tasibꞌu neo pamadhe Paulus, ka komedhaa sordadꞌu Roma dhu ètu èèna, tadèngi lii maruru èèna.  
\v 32 Ka komedhaa ne paroa dènge ka sordadꞌu nèngu dènge kapala-kapala rèngu sèra, ho maso asa talora aae dhèu dhu maruru sèra. Ropa dhèu seꞌe ladhe rèdhi sordadꞌu dènge komedhaa aae sèra mai, ka ra ae eele game Paulus.  
\v 33 Èle èèna ka, komedhaa na kèpe Paulus, ka na pua ho sordadꞌu sèra èki ne pake rate bèsi dua. Ra èki rare, ka na karèi dhèu sèra, peka na, “Dhèu neꞌe ne, cee? Na tao sala ngaa?”   
\p
\v 34 Te ngaa ra dhaa dènge lii baka-leo. Cahagꞌe peka na, “Na tao sèmi neꞌe!” Cahagꞌe hari peka na, “Na tao sèmi èèna!” Ka komedhaa ne, jꞌajꞌi bingu. Neꞌa boe lii langu ne, kolo-kapua na tasamia, lula dhèu ae sèra paꞌoo-parodha palere-lere. Nèti èèna ka, na pua ho rèti Paulus asa dꞌara benteng sordadꞌu laꞌe.  
\v 35-36 Sordadꞌu se lere rèti Paulus, te ngaa dhèu ae se madhutu kahèi, dènge asa tabha maruru. Ropa oe caꞌe langa, dhèu seꞌe asa ra hoe aae, ka ra karubhu asa madha lasi. Toke sordadꞌu se nedhe Paulus, sèna ka dhèu sèra baku abꞌo palaho ne. Hèia ra paꞌoo dènge lii mèdhu, aku rèngu na, “Pamadhe ne! Pamadhe eele ne!”   
\s1 Paulus manèngi ho siri iisi na ètu madha dhèu ae  
\p
\v 37 Ropa rèngu neo maso asa dꞌara benteng, Paulus manèngi komedhaa èèna, dhu tao lii Yunani, aku nèngu na, “Ama! Jaꞌa bisa padhai lii ciki, do?”  
\p Ropa tadèngi lii padhai Paulus sèmi èèna, ka komedhaa ne capa cagꞌagꞌa, hèia na karèi, aku nèngu na, “Hee! Èu ne meꞌa lii Yunani di? Tasamia ka, èu bisa meꞌa lii Yunani?  
\v 38 Ladhe sèmi èèna, ngangee jaꞌa sala di. Jaꞌa neo laa, na, èu ne dhèu Masir dhu uru èèna, kakèjꞌi-rariu dhèu, sèna ka pakaco dènge maruru. Ka nèti èpa riho dhèu rèdꞌu dènge rèka, hèia ra rai asa dꞌara padꞌa sodꞌa. De èu ne, aadꞌo di, sina ma?”   
\p
\v 39 Ka Paulus dhaa, aku nèngu na, “Aadꞌo, ama! Jaꞌa ne, dhèu Yahudi. Ina ku nara iisi jaꞌa ètu kota Tarsus, ètu propensi Kilikia. Jaꞌa manèngi ama ku hia jaꞌa tebho ciki, ho jaꞌa padhai lii sèku dènge dhèu ae se.”   
\p
\v 40 Ka komedhaa madhutu kahèi lii manèngi Paulus. Hèia Paulus titu ètu dedha langa, ka na dedꞌe kacui-aai na, manèngi rèngu mau-mau, ho na neo padhai lii. Ka na mulai padhai lii tao lii rèngu unu ra, lii Aram. (Te ètu èèna, bèli-bèli dhèu Ibrani padhai lii pake lii Aram).\f + \fr 21:40 \ft Lii ‘dhèu Ibrani’ dènge ‘dhèu Yahudi’, ngara se sasoa na, dhèu èci èèna ka. Sama sèmi ‘dhèu Dhao’ dènge ‘dhèu Kahore’.\f*   
\c 22  
\s2 Paulus siri iisi na  
\p
\v 1 Hèia Paulus mulai dedꞌe lii padhai, aku nèngu na, “Ama-ama, dènge mone-aanga angalai aaꞌi-aaꞌi! Jaꞌa manèngi, sèna ka miu nanene ku jaꞌa, te jaꞌa neo siri iisi jaꞌa.”   
\p
\v 2 Lodꞌo èèna, dhèu ae ka nanene Paulus padhai lii tao lii rèngu. Ka ra mau-mau dènge ka, ho neo nanene paie-iie lii padhai lii na. Hèia na tuhu, peka na,  
\v 3 “Sèna ka miu meꞌa, jaꞌa ne dhèu Yahudi. Ina ku nara iisi jaꞌa ètu kota Tarsus, ètu propensi Kilikia. Te ngaa jaꞌa kapai ètu neꞌe, ètu kota Yerusalem. Dhu ajꞌa jaꞌa, nuka mese aae ètu neꞌe, ngara na Gamaliel. Na ajꞌa jaꞌa atora aaꞌi-aaꞌi nèti baki Musa toke dꞌai lutu-sela. Jaꞌa majꞌèni madhutu Ama Lamatua kahèi, sama sèmi miu aaꞌi-aaꞌi mi.\x + \xo 22:3 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 5:34-39\x*  
\v 4 Lodꞌo dhu uru sèra, jaꞌa loe boe laku pajꞌèra dènge pasusa dhèu-dhèu dhu madhutu Jꞌara Mamuri Yesus. Jaꞌa nuni kèti si, bhèni-mone, mai asa Yerusalem ne. Ho èèna na, core asa dꞌara bèdho lasi. Lodꞌo èèna, abhu kahèi dhu madhe.  
\v 5 Kètu kapai risi agama Yahudi, dènge ama agama Yahudi dhu leo sèra, rèngu aaꞌi-aaꞌi ra reꞌa, ngaa dhu jaꞌa peka ne, lèke tareꞌa sèmi èèna! Jaꞌa padhai lii hèbꞌa hua boe. Te rèngu sèra ka dhu pangèdꞌu jaꞌa sasuri koasa, ho laku kèpe dhèu dhu madhutu Yesus sèra, toke dꞌai kota Damsik. Ètu nèi, jaꞌa neo kèpe si, ho ère kèti mai asa Yerusalem. Madhutu dadꞌèi jaꞌa, hudꞌi laa dhèu-dhèu dhu pamaꞌète lii langu agama sèra ka dhu huku si.”\x + \xo 22:5 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 8:3, 26:9-11\x*   
\s2 Paulus lole ngaa-ngaa dhu nèngu paraga  
\r (Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 9:1-19, 26:12-18)  
\p
\v 6 Hèia Paulus tuhu hari lii padhai lii na, peka na, “Nèti èèna ka, jaꞌa pakèdꞌi laku asa Damsik, ho tenge si ètu nèi. Pe dꞌai lodꞌo titu mera sa, jiꞌi oe dꞌai ka dꞌara kota èèna. Cagꞌagꞌa laa, saraa aae èci senter lèke jaꞌa nèti dedha-liru mai.  
\v 7 Hèia jaꞌa bèbhe baa-baa ètu rai, ka jaꞌa tadèngi lii èci, peka na, ‘He Saulus! Nga tao ka èu pajꞌèra jaꞌa sèmi neꞌe ne?’  
\v 8 Jaꞌa mema tadèngi lii èèna, te ngaa ladhe kèdhi boe dhèu. Hèia jaꞌa karèi, aku jaꞌa na, ‘Ama dhu padhai lii ne, cee ka èu?’  
\p Ka lii èèna dhaa, aku Nèngu na, ‘Jaꞌa neꞌe ka Yesus, dhèu Nasaret, dhu èu pajꞌèra!’  
\v 9 Aa dhèu-dhèu dhu kako palere dènge jaꞌa, rèngu rèdhi saraa èèna kahèi, te ngaa tadèngi boe lii.   
\p
\v 10 Ka jaꞌa bꞌala lii èèna, aku jaꞌa na, ‘Ladhe sèmi èèna, jaꞌa hudꞌi tao tasamia hari ku?’  
\p Hèia lii ne peka, aku nèngu na, ‘Kèdꞌi ka, ho lamu asa dꞌara kota. Pe dꞌai nèi, Jaꞌa heka peka dènge èu kèna ngaa dhu èu hudꞌi tao.’   
\p
\v 11 Ropa tadèngi èle lii èèna, jaꞌa kèdꞌi titu. Te ngaa jaꞌa kèdhi heka ngaa-ngaa, lula saraa aae èèna madèka titu kèna. Ka anga jaꞌa sèra, saradꞌe rèti jaꞌa asa dꞌara kota Damsik.   
\p
\v 12 Ètu èèna, abhu dhèu èci, ngara na Ananias. Nèngu ne, ca dhèu dhu dꞌara mola, aa kèpe paꞌèra atora nèti baki Musa. Dhèu Yahudi aaꞌi-aaꞌi dhu pea ètu dꞌara kota èèna, ra dꞌèi ne, dènge pakabꞌua ne kahèi.  
\v 13 Na mai tenge jaꞌa, ka na lii, aku nèngu na, ‘Saulus! Musi madha èu beꞌa le! De bhoke ka musi madha èu.’ Ropa na padhai lii nare, ka jaꞌa dedꞌe rèhu jaꞌa, ka jaꞌa kèdhi dènge ne ka.  
\v 14 Hèia na ajꞌa jaꞌa, aku nèngu na, ‘Ama Lamatua dhu bèi-baki èdhi manèngi-mangajꞌi, Nèngu èèna ka dhu hagꞌe nare le èu. Sasabꞌa èu ka, nuka èu hudꞌi meꞌa pabeꞌa-beꞌa ku dadꞌèi Na. Aa èu hudꞌi tadhe ku Yesus, dhu karèi nèti uru ka mai, èdhi ale Ne, “Dhèu Mola-Mèci”. Limuri ne, Lamatua bhoke le jꞌara, ho èu tadèngi unu mu nèti Yesus.  
\v 15 Nèngu unu Na ka dhu hagꞌe nare èu, sèna ka lamu lole peka dènge dhèu ètu mia-mia Lii Lolo Beꞌa Na. Èu hudꞌi lole aaꞌi ku, ngaa-ngaa dhu èu mèdhi dènge musi madha unu mu, aa aaꞌi-aaꞌi dhu èu tadèngi nèti Nèngu.  
\v 16 Èu mate ia ka panèbhu. Lamu sèna ka manèngi ho ra sarani mu. Sena ka jꞌajꞌi mi tadha dhu peka na, èu manèngi le sèna ka Lamatua Yesus saku eele sasala-sasigo èu aaꞌi-aaꞌi ra.’ ”   
\s2 Ama Lamatua pua Paulus ho nèti Lii Holo-Nori Na mi suku Yahudi boe sèra  
\p
\v 17 “Èle èèna ka, jaꞌa lèpa asa Yerusalem. Ca lodꞌo jaꞌa laku sabajꞌa asa dꞌara Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi. Ropa jaꞌa sabajꞌa era, Lamatua hia jaꞌa kèdhi ètu dꞌara tanila.  
\v 18 Jaꞌa ladhe kèdhi Yesus. Hèia Na paredha jaꞌa, peka na, ‘Limuri ne, èu hudꞌi tèke eele ka kota Yerusalem ne! Te dhèu ètu seꞌe se, roꞌo boe sèmi rare ngaa dhu èu ajꞌa rèngu lula-nèti Jaꞌa.’   
\p
\v 19 Te ngaa jaꞌa koꞌo boe sèmi lii paredha èèna, lula uru èèna, ama agama sèra mema dꞌèi le jaꞌa. Ka jaꞌa dhaa, peka na, ‘Sèmi neꞌe, Lamatua! Rèngu aaꞌi-aaꞌi dhu reꞌa le, uru èèna jaꞌa ka dhu maso-kalua èmu sabajꞌa ètu mia-mia, ho kèpe aa game dhèu dhu parcaya mi Lamatua sèra.  
\v 20 Rèngu reꞌa kahèi, lodꞌo rèngu pèci pamadhe dhèu pajuu-paleha Lamatua, Stefanus, jaꞌa ètu madha kahèi, aa jaꞌa koꞌo kahèi. Lodꞌo ra oru hadhu ho pèci ne, jaꞌa ka dhu pua si, aa jaꞌa ka dhu laladhe kodho si.’\x + \xo 22:20 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 7:58\x*   
\p
\v 21 Masi ka jaꞌa pasanèdꞌe Ne, te ngaa Yesus hia hari paredha, peka na, ‘Tenge ia ka madha jꞌara ae-ae! Tèke eele ka Yerusalem. Lamu dènge ka, dꞌara lai-lai ne! Te Jaꞌa neo pua èu lamu asa era-era kajꞌèu, ho ajꞌa dhèu-dhèu leo dhu Yahudi boe.’ ”   
\p
\v 22 Ropa dhèu ae se tadèngi Paulus peka na, Lamatua pua le nèngu laꞌe asa dhèu-dhèu leo, ka roꞌo heka nanene lii padhai na. Rèngu aaꞌi-aaꞌi ra nasa, hèia ra paꞌoo palere-lere, aku rèngu na, “Mi nanene ia ka dhèu neꞌe ne! Kalabhe pamadhe ne! Tèke ia ka na mamuri.”   
\s1 Sordadꞌu sèra rèti Paulus asa dꞌara benteng  
\p
\v 23 Ropa dhèu ae se paꞌoo-parodha sèmi èèna, ka ra bhoke eele kodho liꞌu si nèti ua ra, dènge ra daꞌu ahu ho cebꞌe asa dedha, lula ra nasa ae titu kèna.  
\v 24 Lodꞌo komedhaa sordadꞌu ladhe, na, dhèu se maruru hari, ka na pua ana bua na ère rèti Paulus asa dꞌara benteng laꞌe. Hèia komedhaa pua ra kalabhe Paulus, sèna ka na mangaku na tao sala ngaa, ka dhèu Yahudi se neo pamadhe ne.  
\v 25 Ropa ra èki Paulus ho neo kalabhe ne, hèia na piku koko na, ka na karèi sordadꞌu èèna, peka na, “Madhutu atora paredha Roma, mia dhu lèke? Ladhe ca dhèu dhu dènge hak ana kabarai Roma, sèmi nèngu dhu ètu dꞌara lii langu, miu tao ne tasamia? Mi hake paparu uuru, do, mi parisa ne uru ku?”   
\p
\v 26 Ropa tadèngi nare lii sèmi èèna, sordadꞌu èèna laꞌe karohe-rohe tenge komedhaa na. Ka na peka, “Ama! Dhèu neꞌe ne, dènge hak ana kabarai Roma! De ama neo tao ne tasamia?”   
\p
\v 27 Tadèngi nare sèmi èèna, hèia komedhaa laꞌe karèi Paulus, aku nèngu na, “Ra peka, na, èu ne dènge hak ana kabarai Roma. Tareꞌa, do?”  
\p Ka Paulus bꞌala, aku nèngu na, “Mema tareꞌa! Jaꞌa unu hak èèna.”   
\p
\v 28 Èle èèna ka, komedhaa peka, aku nèngu na, “Jaꞌa sèmi èèna kahèi. Jaꞌa bꞌae kabꞌua aae, heka abhu hak èèna kèna.”  
\p Te ngaa Paulus dhaa, aku nèngu na, “Jaꞌa ne, bꞌae boe ngaa-ngaa. Karèi nèti ina ku nara iisi jaꞌa, jaꞌa dhu dènge le hak èèna. Ama ku unu hak èèna kahèi.”   
\p
\v 29 Ropa rèngu tadèngi dhu Paulus dènge hak ana kabarai Roma, ka sordadꞌu sèra hari kabodho, ka ra bani heka game dènge parisa lii langu nèti Paulus. Ka komedhaa ne jꞌajꞌi madhaꞌu, lula nèngu èki le Paulus, aa dhu peka na nèngu sisu le madha jꞌara paredha.   
\s1 Paulus ètu era pamaꞌète lii langu agama Yahudi  
\p
\v 30 Asa bèli èèna, komedhaa èèna neo neꞌa tareꞌa-reꞌa, jꞌajꞌajꞌi nèti lii langu èèna, tasamia. Hèia na pua dhèu sabꞌa na lasi paroa kètu agama Yahudi dènge dhèu aaꞌi-aaꞌi dhu biasa uri lii langu agama Yahudi, sèna ka ra pakaboko. Ka na pua si bhoke eele rate nèti Paulus, ho rèti ne laꞌe asa madha dhèu sèra aaꞌi-aaꞌi ra.   
\c 23  
\p
\v 1 Dꞌai èèna, ka ra hia Paulus sèna ka na siri iisi na. Hèia na ladhe palème dhèu ètu sèra aaꞌi-aaꞌi ra, ka na jꞌoka padhai lii na, aku nèngu na, “Aꞌari! Jaꞌa titu ètu era neꞌe, dènge dꞌara mola. Ama Lamatua dhu neꞌa, na, jaꞌa karèi nèti ana iiki mai, dꞌara jaꞌa dhu mola.”   
\p
\v 2 Ropa tadèngi Paulus padhai lii sèmi èèna, Ananias\f + \fr 23:2 \ft Ananias neꞌe ne, nèngu kètu kapai risi agama Yahudi kahèi, te ngaa Ananias dhu huku Lamatua Yesus, leo hari. Dua ra, ngara sama.\f*, kètu kapai risi agama Yahudi, nasa titu kèna. Hèia na hia paredha mi dhèu dhu titu padètu dènge Paulus, peka na, “Tèbe hèbꞌa na!”   
\p
\v 3 Ka Paulus bꞌala Ananias, peka na, “Pe Ama Lamatua bꞌala tèbꞌe hèbꞌa èu. Te èu nuka sèmi agarii dhu heka lèke lame re liꞌu, te re dꞌara dhu moca le. Èu madhèdi ètu era neꞌe ne, ho tao ngiꞌu mu sèmi dhèu mola sa. Aa èu neo huku jaꞌa madhutu atora adꞌa èdhi. Te ngaa èu unu mu sisu eele atora èèna, lodꞌo èu pua dhèu tèbꞌe jaꞌa.”\x + \xo 23:3 \xt Mateos 23:27-28\x*   
\p
\v 4 Ropa Paulus padhai lii sèmi èèna, dhèu ètu sèra kai ne, peka na, “Heh! Èu bisa boe padhai lii sèmi èèna, mi kètu kapai risi agama èdhi ne!”   
\p
\v 5 Hèia Paulus dhaa, aku nèngu na, “Tareꞌa, do? Ladhe sèmi èèna, jaꞌa manèngi sèna ka dꞌara baku sala, lula jaꞌa keꞌa boe, na, nèngu ne kètu kapai risi agama èdhi. Mema tareꞌa, Ama Lamatua pake le dhèu ho suri, peka na, ‘Miu baku padhai lii karehe mi kètu miu sèra.’ ”\x + \xo 23:5 \xt Kalua nèti Masir 22:28\x*   
\p
\v 6-8 Lodꞌo Paulus ladhe nèdhi dhèu dhu madhèdi pamaꞌète lii langu agama, na neꞌa, peka na, rèngu dhu hagꞌe mi dua partei. Cahagꞌe nèti partei Saduki, dhu parcaya dhèu madhe bisa heka mamuri hari. Rèngu parcaya kahèi, peka na, Ama Lamatua dhu dènge boe ana pajuu ètu sorga. Samanga aadꞌo kahèi. Cahagꞌe hari madhutu partei Parisi, dhu parcaya, peka na, bèli-camèdꞌa Ama Lamatua pamamuri hari dhèu madhe. Rèngu sèra parcaya, peka na, ètu sorga Ama Lamatua dènge ana pajuu, aa abhu samanga kahèi.  
\p Hèia Paulus padhai lii dènge lii mèdhu, aku nèngu na, “Aꞌari! Sèna ka miu aaꞌi-aaꞌi mi meꞌa, jaꞌa ne dhèu Parisi. Ama ku dènge baki ku, dhèu Parisi. Deo neꞌe ne, miu neo huku jaꞌa, lula jaꞌa parcaya, peka na, Ama Lamatua bisa pamamuri hari dhèu madhe.”\x + \xo 23:6-8 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 26:5, Pilipi 3:5, Mateos 22:23, Markus 12:18, Lukas 20:27\x*  
\p Ropa Paulus padhai lii sèmi èèna, dhèu Parisi dènge dhèu Saduki patao, toke rèngu lii èci heka. Ka rèngu se hagꞌe eele jꞌajꞌi mi dua.  
\v 9 Nèti èèna ka, dhèu se patao, ka jꞌajꞌi maruru aae. Hèia pèri-pèri mese nèti partei Parisi kèdꞌi titu ho sarii Paulus, aku rèngu na, “Dhèu ne, sala boe! Tao-tao na abhu roh, do, ele boe, ana pajuu Ama Lamatua èci nèti sorga mai, ka padhai lii dènge ne!”   
\p
\v 10 Masi ka mese se padhai lii le sèmi èèna, te ngaa dhèu sèra asa ra hoe dènge patao. Nèti èèna ka, komedhaa ne jꞌajꞌi madhaꞌu. Na pangee, mage dhoka dhèu se game pamadhe Paulus. Hèia na paredha ana bua na sèra, lasi ère rare ne rèti asa dꞌara benteng.   
\p
\v 11 Ka dꞌara mèda èèna, Lamatua Yesus mai padꞌelo iisi mi Paulus. Na paꞌèra dꞌara Paulus, Na peka, aku nèngu na, “Paulus! Baku madhaꞌu! Èu ne dhu lole peka le dènge dhèu-dhèu ètu Yerusalem lula-nèti Jaꞌa. De sanèdꞌe paie-iie! Èèna na, èu hudꞌi padhai lii ku sama sèmi èèna kahèi, ètu Roma nèi.”   
\s1 Dhèu pareꞌa lii ho pamadhe Paulus  
\p
\v 12-13 Asa bèli madꞌae èèna, abhu èpa nguru risi dhèu Yahudi dhu rare lii èci ho neo pamadhe Paulus. Ka ra subha, aku rèngu na, “Jiꞌi ngoꞌo mèka ngaꞌa-nginu, ladhe jiꞌi dhae pamadhe Paulus.”  
\v 14 Ropa ra subha rare, ka lasi peka dènge kètu agama Yahudi dènge dhèu heka adꞌa Yahudi sèra, aku rèngu na, “Ama-ama si! Jiꞌi pasubha le, peka na, jiꞌi ngoꞌo boe ngaꞌa-nginu, ladhe jiꞌi pamadhe mèka Paulus.  
\v 15 De dadꞌèi jiꞌi sèmi neꞌe ka: ama si lami paraga dènge komedhaa, manèngi ho nèngu nèti Paulus asa era uri lii langu agama. Tao nuka sèmi dhu ama si neo hari parisa lii langu na. Pe jiꞌi mate si ètu talora jꞌara, sèna ka pamadhe ne.”   
\p
\v 16 Te ngaa ana mone èci nèti ana hèni Paulus, tadèngi lii padhue rèngu èèna. Ka rai laꞌe peka dènge toꞌo na, asa dꞌara benteng.  
\v 17 Ropa tadèngi nare lii lolo ana neꞌe, Paulus paroa nare ama sordadꞌu dhèu èci, ka na peka, aku nèngu na, “Neꞌe ne, ana jaꞌa. Lere mèti ne lai-lai asa komedhaa èu. Ho neo peka ngaa èci.”   
\p
\v 18 Ka ama sordadꞌu èèna lere nèti ana ne asa komedhaa na. Hèia na peka, aku nèngu na, “Ama! Paulus dhu èdhi taha na, manèngi sèna ka jaꞌa kèti ana neꞌe mai asa madha ama. Te nèngu neo peka ngaa èci.”   
\p
\v 19 Hèia komedhaa kadhèi kacui-aai ana ne asa era èci, sèna ka dua ra di. Ka na karèi, aku nèngu na, “Èu neo peka ngaa dènge jaꞌa?”   
\p
\v 20 Hèia ana ne dhaa, peka na, “Abhu pèri-pèri dhèu Yahudi dhu rare lii èci, ho neo pamadhe toꞌo ku. Rèngu neo mai manèngi ama, sèna ka bèli èèna, ama lere mèti toꞌo ku, Paulus asa era uri lii langu agama. Rèngu se dhu leko-monya ho neo parisa hari lii Paulus, toke dꞌai lutu laꞌe.  
\v 21 De ama ku baku madhutu dadꞌèi rèngu. Te èèna na, risi nèti èpa nguru dhèu dhu neo mate ama si ètu talora jꞌara, ho ra neo pamadhe toꞌo ku. Rèngu pasubha le, peka na, rèngu roꞌo mèka raꞌa-rinu, ladhe rèngu pamadhe mèka toꞌo Paulus. De nuka ra paꞌèra si. Rèngu di mate lii dhaa nèti ama ka.”   
\p
\v 22 Tadèngi nare lii lolo ana neꞌe, hèia komedhaa peka dènge ne, “Èu baku peka dènge cee-cee, na, èu mai le peka lii neꞌe mi jaꞌa.” Ropa padhai lii èle sèmi èèna, na pua ana ne lèpa dènge ka.   
\s1 Ra lere Paulus asa gubernur Feliks ètu kota Kaisarea  
\p
\v 23 Èle èèna, hèia komedhaa paroa kètu sordadꞌu dhèu dua. Ka na paredha si, peka na, “Miu paꞌèra sordadꞌu biasa, dhèu dua ngasu dhèu; sordadꞌu dhu caꞌe jara, pidhu nguru dhèu; dènge sordadꞌu dhu rèdꞌu kapoke, dua ngasu dhèu. Miu pakèdꞌi dènge ka mèda neꞌe, dꞌara hake ceo, ho lami asa kota Kaisarea.  
\v 24 Sadia mere jara ciꞌu hia Paulus. Miu hudꞌi lere paie-iie Paulus, sèna ka dꞌai gubernur Feliks dènge sodꞌa.”   
\p
\v 25 Hèia na suri sasuri hia gubernur Feliks sèmi neꞌe ka:   
\q2
\v 26 “Ama gubernur Feliks dhu jaꞌa pakabꞌua. Lii mahoꞌo nèti jaꞌa, Klaudius Lisias.   
\q2
\v 27 Dhèu dhu jaꞌa hia dhiu ne, ngara na Paulus. Dhèu Yahudi sèra kèpe rare ne, ka oe ra pamadhe ne kèna. Lodꞌo èèna, ana bua jaꞌa lasi nuni rare ne, nèti kacui-aai dhèu Yahudi sèra. Limuri, heka jaꞌa keꞌa kèna, nèngu ne dènge hak ana kabarai Roma.  
\v 28 Jaꞌa neo keꞌa, nga tao ka dhèu Yahudi se neo pamadhe ne. Nèti èèna ka, jaꞌa kèti ne asa era uri lii langu agama Yahudi.  
\v 29 Te ngaa ra abhu boe sasala na èci sa. Te mema, nèngu ne tao boe bhelu. De dhèu neꞌe ne bisa boe pamaso ne asa dꞌara bèdho, aa lèke boe abhu huku madhe. Dhèu ètu era uri lii langu agama Yahudi sèra, ra patao, lula lii holo-nori agama rèngu dhu baka-leo. Ka jaꞌa kèti hari dhèu ne asa dꞌara benteng laꞌe.  
\v 30 Te ngaa asa bèli èèna, jaꞌa tadèngi, na, abhu dhèu Yahudi dhu rare lii èci ho neo pamadhe ne. Ka jaꞌa ka dhu hia paredha, ho lere rèti dhèu ne asa madha ama. Aa jaꞌa peka le kahèi dènge dhèu Yahudi sèra, dhu neo tao lii langu dènge dhèu neꞌe, na, rèngu hudꞌi lasi asa madha ama. Sèna ka ama tadèngi unu mu, rèngu galaa ne, sasala na, tasamia.  
\q2 Sasuri jaꞌa ne, dꞌai sange neꞌe ka. Makasi ae!”   
\p
\v 31 Hèia sordadꞌu se paꞌèra le, ho pakako paredha nèti komedhaa. Ka dꞌara mèda na kahèi, lere rèti dènge Paulus dꞌai kota cue, ngara na Antipatris.  
\v 32 Asa bèli èèna, sordadꞌu dhu caꞌe jara sèra, rèti Paulus dꞌai kota Kaisarea. Te ngaa sordadꞌu dhu leo sèra, lèpa hari asa Yerusalem.  
\v 33 Ropa rèngu dꞌai Kaisarea, hèia rèti sasuri èèna asa gubernur. Aa ra pangèdꞌu Paulus asa ai gubernur kahèi.  
\v 34 Baca nare sasuri èèna, hèia gubernur karèi Paulus, aku nèngu na, “Èu ne, dhèu mia?”  
\p Ka Paulus dhaa, aku nèngu na, “Jaꞌa ne, dhèu propensi Kilikia.”   
\p
\v 35 Ropa tadèngi Paulus peka sèmi èèna, ka gubernur neꞌa, na, Paulus dhu nèdꞌu hak ana kabarai Roma. Hèia na peka, aku nèngu na, “Jaꞌa ka dhu kèdꞌu paredha ètu neꞌe. De èèna na, jaꞌa ka dhu uri lii langu èu ne. Te ngaa èdhi hudꞌi mate ku dhèu-dhèu dhu galaa èu sèra, dꞌai neꞌe, heka jaꞌa parisa lii langu èu kèna.” Hèia na pua sordadꞌu sèra taha Paulus ètu era rèngu, ètu dꞌara kompleks èmu pea gubernur, dhu uru èèna dhèu aae Herodes patitu.   
\c 24  
\s1 Dhèu Yahudi mai tao lii langu dènge Paulus ètu Kaisarea  
\p
\v 1 Èle lèmi lodꞌo, hèia dhèu-dhèu Yahudi dhu neo tao lii langu dènge Paulus, mai dꞌai kota Kaisarea. Dꞌara kaboko rèngu èèna, abhu dhèu èci, ngara na Ananias, dhu jꞌajꞌi kètu kapai risi agama Yahudi. Dhèu kapai dhu leo sèra madhutu kahèi. Rèngu mai dènge dhèu èci, ngara na Tertulus. Dhèu èèna, dꞌèlu-mèu padhai lii. Nèti èèna ka, ra rare ne jꞌajꞌi tuka padhai lii, ho labꞌa Paulus.  
\v 2-3 Ropa dhèu sèra aaꞌi-aaꞌi ra tesa ètu era parisa lii langu èèna, hèia gubernur pua rèti Paulus asa dꞌara mai. Hèia Tertulus kèdꞌi titu, neo padhai lii pamanahu Paulus. Ka na hia hormat mi gubernur, ka na jꞌoka padhai lii, aku nèngu na,  
\p “Ama gubernur dhu jaꞌa pakabꞌua! Nèbhu nare sèmi neꞌe, mulai ama mèdꞌu paredha ètu neꞌe, ama dhu meꞌa uuru le, ngaa dhu beꞌa hia jiꞌi. Aa ama tao babeꞌa ae le kahèi, toke jiꞌi dhèu Yahudi bisa mamuri dènge mera-milu, karejꞌe-karae, aa dènge boe lii langu. Nèti èèna ka, jiꞌi pake lodꞌo neꞌe, sèna ka manèngi makasi ae-ae mi ama gubernur. Dhèu cee hari ka dhu bisa tao beꞌa ae ètu mia-mia, sama sèmi ama ne.  
\v 4 Te ngaa jaꞌa padhai lii pamadhera heka, jaꞌa kore dhoka isi di. De jaꞌa manèngi ama nanene paie-iie, jꞌara-jꞌara dhu jaꞌa neo peka lula-nèti Paulus ne.   
\p
\v 5 Sèmi neꞌe ku, ama. Madhutu aꞌabhu jiꞌi dhèu Yahudi, Paulus ne èci èèna ka dènge èi papèdꞌa dhu rai nèti era èci asa era èci laꞌe. Nèngu ne, dꞌèi palabꞌa dènge agama jiꞌi, aa tuka paꞌele iie adꞌa jiꞌi ètu mia-mia. Nèngu laꞌe asa era mia èèna ka, tatu dhèu Yahudi hudꞌi tao ku lii langu èci dènge èci. Nèngu ne tuka dadugu-rariu nèti partei agama dhu madhutu ca dhèu nèti Nasaret, dhu jiꞌi pangare na, ‘partei Nasrani’. Te ngaa dhu rèngu ajꞌa sèra, pasala kapai dènge agama jiꞌi.  
\v 6 Dhèu neꞌe ne, neo pakajꞌalu Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi jiꞌi dhu mola-mèci èèna. Aa nèti dènge dhèu dintiu asa dꞌara laꞌe. Nèti èèna ka, jiꞌi kèpe ngare ne. [Madhutu dadꞌèi jiꞌi, jiꞌi neo huku ne, pake atora jiꞌi unu mi.  
\v 7 Te ngaa komedhaa Lisias mai ère nare ne nèti kacui-aai jiꞌi.  
\v 8 Hèia na paredha, peka na, ladhe abhu dhèu dhu neo tao lii langu dènge Paulus, hudꞌi lasi ku asa madha ama gubernur ètu Kaisarea. Madhutu dadꞌèi na, sèna ka ama gubernur unu mu ka dhu uri lii èèna.]\f + \fr 24:8 \ft Lii-lii dhu ètu dꞌara kurung ne, abhu boe ètu Alkitab lii Yunani dhu uru-uru sèra.\f* Ka limuri ne, jiꞌi mai asa neꞌe, sèna ka ama parisa lii ne. Pe èèna na, ama unu mu meꞌa ngaa dhu jiꞌi lole ne, mema lèke tareꞌa-reꞌa.  
\p Dꞌai sange èèna ka. Makasi ae.”   
\p
\v 9 Ropa Tertulus padhai lii nare, ka dhèu Yahudi leo sèra, re lii padhai lii na kahèi, aku rèngu na, “Tareꞌa, ama! Dhu lèke kèna!”   
\s1 Paulus siri iisi na ètu madha gubernur Feliks  
\p
\v 10 Hèia gubernur paredha Paulus, aku nèngu na, “Neꞌe ne, jaꞌa hia èu tebho ho siri iisi èu.”  
\p Hèia Paulus kèdꞌi titu, ka na dedꞌe lii padhai, aku nèngu na, “Ama gubernur! Ama paredha nèbhu le ètu propensi jiꞌi ne. De ama dhu meꞌa le tareꞌa-reꞌa, jꞌara mamuri jiꞌi dhèu Yahudi, tasa mera mia. Nèti èèna ka, jaꞌa madhaꞌu boe siri iisi ètu katanga madha ama.  
\v 11 Pe dꞌai canguru dua lodꞌo dhu laꞌe èèna, jaꞌa laku asa Yerusalem ho sabajꞌa ètu dꞌara Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi. Ama bisa karèi sèku dhèu-dhèu dhu sabajꞌa sama-sama dènge jaꞌa lodꞌo èèna.  
\v 12 Ètu dꞌara Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi, jaꞌa pabꞌala boe dènge ca dhèu sa. Aa ètu dꞌara èmu sabajꞌa dhu leo sèra kahèi, jaꞌa oru kore boe dhèu ho tao maruru. Sèmi èèna kahèi, ètu Yerusalem, jaꞌa pakaco boe.   
\p
\v 13 Te ngaa limuri ne, dhèu se neo pamanahu jaꞌa. Ngaa dhu ra padhai lii deo sa, lèke boe, lula dènge boe bukti.  
\v 14 Sèmi neꞌe ka, ama gubernur. Jaꞌa hudꞌi mangaku ku mi ama, ngaa èci. Jaꞌa dhu madhutu partei hiu èci, dhu dhèu pangare na ‘Jꞌara Mamuri Lamatua Yesus’. Jaꞌa sabajꞌa mi Ama Lamatua, sama sèmi bèi-baki jaꞌa sèra sabajꞌa mi Nèngu. Jaꞌa madhutu kahèi atora aaꞌi-aaꞌi nèti baki Musa, dènge parcaya tareꞌa-reꞌa ngaa dhu dhèu rèti lii padhai Ama Lamatua uru-uru sèra, suri tèke hia jiꞌi.  
\v 15 Jaꞌa sanao-maena mi Ama Lamatua, sama sèmi rèngu dhu titu ètu seꞌe se, ho ra labꞌa jaꞌa ne. Jiꞌi se parcaya, na, bèli-camèdꞌa Ama Lamatua pamamuri hari dhèu madhe: dhèu beꞌa, do bhelu-katubꞌa, èci èèna ka.  
\v 16 Nèti èèna ka, jaꞌa maꞌète boe tenge jꞌara, sèna ka jaꞌa bisa mamuri dènge dꞌara mola ètu katanga madha Ama Lamatua, aa dhèu rai-haha kahèi. Dènge sèmi èèna ka, dhèu èci sa bisa boe pamanahu jaꞌa.   
\p
\v 17 Jaꞌa sabꞌa pèri-pèri tèu kèna, ètu liꞌu rai Israꞌel, ka jaꞌa heka lèpa asa Yerusalem kèna. Lodꞌo jaꞌa mai èèna, jaꞌa kèti doi dhu dhèu pakaboko sèna ka bantu dhèu-dhèu jiꞌi dhu mamuri jꞌèra. Èle ka, jaꞌa laku asa Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi ho neo sabajꞌa, aa hia korban rupa-rupa mi Ama Lamatua ètu èèna.  
\v 18 Ropa jaꞌa pamèu iisi ètu dꞌara Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi madhutu jꞌara adꞌa jiꞌi, ka rèngu mai ho neo kèpe jaꞌa. Te ngaa lodꞌo èèna, dhèu ae boe ètu sèra, aa èci sa dhu tao pakaco boe ngaa-ngaa!\x + \xo 24:18 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 21:17-28\x*  
\v 19 Dhu ètu èèna, dhoka pèri-pèri dhèu Yahudi nèti propensi Asia, dhu mai neo sabajꞌa ètu èèna kahèi. De ladhe rèngu sèi dhu neo tao lii langu dènge jaꞌa, rèngu sèra ka dhu hudꞌi mai tao lii langu dènge jaꞌa ku ètu neꞌe. Ama seꞌe se, aadꞌo!  
\v 20 Te ngaa dhèu sèi cèu boe. De ama karèi ku si, sasala jaꞌa ngaa? Uru èèna, lodꞌo rèngu parisa lii jaꞌa ètu era parisa lii langu agama èèna, rèngu abhu boe sasala jaꞌa èci sa hèi. De ama ku karèi sèku rèngu!  
\v 21 Dhoka ele boe ca jꞌara di, dhu tao ngangee rèngu kaco, aa ra dꞌèi boe jaꞌa. Ropa jaꞌa padhai lii dènge lii aae, peka na, ‘Miu neo huku jaꞌa, lula jaꞌa parcaya, na, Ama Lamatua bisa pamamuri hari dhèu madhe!’ ”\x + \xo 24:21 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 23:6\x*   
\p
\v 22 Paulus padhai lii sèmi èèna, te ngaa, lula gubernur Feliks tadèngi ae le kahèi lula-nèti ‘Jꞌara Mamuri Lamatua Yesus’, ka na katange eele sidang èèna, ka na peka, aku nèngu na, “Sèmi neꞌe ka! Jaꞌa neo paroa komedhaa Lisias, ho nanene uuru ku lii lolo nèngu. Ladhe jaꞌa padhai lii kore ku dènge nèngu, heka jaꞌa pamaꞌète lii neꞌe kèna.”  
\v 23 Ka na pua ama sordadꞌu ca dhèu laꞌe taha Paulus. Te ngaa na paredha, sèna ka ako hia ne bebas ciki, aa baku kai mone-aanga angalai na sèra mai lalau ne.   
\s1 Paulus padhai lii dènge gubernur Feliks, dènge dhèu èmu na Dorsila  
\p
\v 24 Dhèu èmu gubernur Feliks, dhèu Yahudi, ngara na Dorsila. Pèri-pèri lodꞌo dhu laꞌe èèna, gubernur tenge lodꞌo dhu hua iia, sèna ka nèngu dènge dhèu èmu na neo padhai lii dènge Paulus. Ka na pua sèna ka dhèu rèti ne mai asa madha rèngu dua ra. Hèia Paulus lole dènge ra, jꞌara tasamia sèna ka dhèu bisa parcaya Yesus Kristus, Dhèu dhu Lamatua moa nèti uru ka mai.  
\v 25 Na peka kahèi jꞌara tasamia ho dhèu bisa muri mola, aa tasamia ho dhèu bisa jꞌaga ngiꞌu, sèna ka baku tao sala. Na lole kahèi, bèli-camèdꞌa Ama Lamatua pamaꞌète lii langu mi dhèu aaꞌi-aaꞌi ra, peka na, lèke, do sala.  
\p Ropa Feliks tadèngi nare sèmi èèna, ka na madhaꞌu. Hèia na peka, aku nèngu na, “Paulus! Dꞌai sange èèna ka laa! Ladhe abhu lodꞌo taleo, na, jaꞌa paroa hari èu.”  
\v 26 Lodꞌo èèna, gubernur Feliks tenge-tenge jꞌara, sèna ka Paulus palèke ne doi, ho na patabuli eele ne. Nèti èèna ka, na paroa taruu Paulus, ho padhai lii dènge ne.   
\p
\v 27 Te ngaa re jꞌara leo, gubernur Feliks neo ère dꞌara kètu agama Yahudi sèra kahèi. Nèti èèna ka, na pamaꞌète boe lai-lai lii Paulus neꞌe. Na soro tèke lii neꞌe sène, toke dꞌai dua tèu. Èle èèna ka, abhu dhèu hiu dhu gati eele gubernur Feliks. Ngara na Porkius Festus. Te ngaa rèngu taha taruu Paulus.   
\c 25  
\s1 Gubernur Festus parisa lii langu Paulus  
\p
\v 1 Lodꞌo èèna, gubernur hiu, Festus, pidha asa Kaisarea, ho neo pakako paredha na. Nèngu pea ètu èèna dhoka tèlu lodꞌo di, ka na laꞌe taruu asa Yerusalem.  
\v 2 Ètu nèi, kètu agama Yahudi, dènge dhèu heka-dhèu heka adꞌa Yahudi sèra, mai paraga sèna ka neo patadha dènge gubernur hiu ne. Rèngu rèti kahèi dènge lii galaa rèngu mi Paulus ètu dꞌara lii padhue-padhai rèngu.  
\v 3 Ra manèngi kahèi, ladhe bisa, na, gubernur pua dhèu nèngu sèra, rèti hari Paulus ho lèpa asa Yerusalem. Te ngaa rèngu pareꞌa lii, neo pamadhe Paulus ètu talora jꞌara.   
\p
\v 4 Te ngaa gubernur dhaa, aku nèngu na, “Sèmi neꞌe ku, ama-ama! Hudꞌi laa ra taha ne ètu Kaisarea. Te jaꞌa neo lèpa asa nèi dꞌara lai-lai ne.  
\v 5 De ladhe nèti miu dhu abhu koasa ho uri lii langu ne, na, rèngu pakèdꞌi palere dènge jaꞌa asa Kaisarea. Ladhe tareꞌa dhèu neꞌe tao sala ngaa, miu bisa tao lii dènge ne ètu nèi.”   
\p
\v 6-7 Èle èèna ka, Festus pea pe dꞌai canguru lodꞌo sa ètu Yerusalem, heka na lèpa asa Kaisarea kèna. Lodꞌo èèna, abhu pèri-pèri dhèu Yahudi dhu madhutu dènge nèngu, dꞌai nèi. Asa bèli èèna, hèia gubernur mulai parisa lii langu èèna. Ka na pua dhèu lasi rare Paulus mai asa madha na.  
\p Ropa Paulus maso asa èèna, dhèu Yahudi se kèdꞌi titu rai-reo rare ne, ka ra mulai core sasala ae-ae mi nèngu. Te ngaa rèngu bisa boe padꞌelo bukti èci sa hèi.   
\p
\v 8 Hèia Paulus siri iisi na, aku nèngu na, “Ama gubernur. Jaꞌa tao boe ngaa-ngaa dhu nèti bhabhelu-katubꞌa. Jaꞌa tao boe kahèi jꞌara èci sa dhu palabꞌa dènge agama Yahudi jiꞌi. Jaꞌa pakajꞌalu boe Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi Ama Lamatua ètu Yerusalem. Aa jaꞌa tao boe kahèi ngaa-ngaa dhu palabꞌa dènge jꞌara-jꞌara paredha Roma.”   
\p
\v 9 Te ngaa lula gubernur neo nare dꞌara dhèu Yahudi sèra, ka na karèi Paulus, aku nèngu na, “Èu ngee tasamia? Èu moꞌo, do aadꞌo, ladhe jaꞌa uri lii langu èu ne ètu Yerusalem?”   
\p
\v 10 Ropa tadèngi lii karèi gubernur sèmi èèna, hèia Paulus dhaa, aku nèngu na, “Ama gubernur. Jaꞌa ne, ana kabarai Roma. Ka limuri ne, jaꞌa titu ètu madha ama gubernur, dhèu paredha Roma, dhu dènge hak ho parisa lii langu jaꞌa madhutu atora. De jaꞌa koꞌo boe laku asa Yerusalem, ho pamaꞌète lii jaꞌa ètu nèi. Ama dhu meꞌa unu mu, peka na, jaꞌa ne tao boe sala ngaa-ngaa ho labꞌa dhèu Yahudi seꞌe.  
\v 11 De ladhe tareꞌa-reꞌa jaꞌa tao sala ngaa-ngaa dhu palèke dènge huku mamadhe, jaꞌa sèmi kore. Te ngaa ladhe ngaa dhu rèngu peka na, lèke boe madhutu atora Roma, na, abhu boe ca dhèu sa dhu soro jaꞌa asa dꞌara adhe-aai dhèu seꞌe. Rèngu dhodhoka tenge jꞌara di, sèna ka neo pamadhe jaꞌa. De madhutu hak jaꞌa, jaꞌa manèngi sèna ka lii langu jaꞌa ne hia asa dhèu aae kapai, Keser, ètu kota Roma. Hudꞌi nèngu unu ku jꞌue lii jaꞌa ne!”   
\p
\v 12 Ropa tadèngi Paulus manèngi sèmi èèna, ka gubernur padhue-padhai dènge anga na dhu madhutu uri lii langu èèna. Èle èèna ka, na peka dènge Paulus, aku nèngu na, “Lula èu manèngi le caꞌe banding asa dhèu aae kapai, de èu hudꞌi lamu ku asa Roma.” Peka èle sèmi èèna ka, gubernur katange eele sidang èèna.   
\s1 Festus manèngi aꞌabhu dhèu aae Agripa lula-nèti lii langu Paulus  
\p
\v 13 Èle èèna ka, dhèu aae dhèu Yahudi, ngara na Agripa,\f + \fr 25:13 \ft Dhèu aae Agripa neꞌe, Herodes Agripa ka dua. Ama na, ka Herodes Agripa ka èci, dhu pamadhe Yakobis. Nèngu ne ka dhu madhe lula kalati raꞌe ne, taga nèngu sèmi lii koa, peka na, nèngu sama sèmi ana dedha-liru.\f* dènge ana hèni na, ngara Bernike, mai asa Kaisarea. Rèngu dua ra mai sèna ka hia hormat mi gubernur hiu.  
\v 14 Rèngu manubha pèri-pèri lodꞌo dènge gubernur Festus. Ca tèka, Festus lole lii langu Paulus dènge rèngu dua ra. Ka na peka, aku nèngu na, “Ama dhèu aae! Ètu Kaisarea neꞌe, jiꞌi taha dhèu èci, ngara na Paulus. Uru èèna, gubernur dhui abhu boe lodꞌo ho pamaꞌète lii langu na.  
\v 15 Dꞌara lai-lai ne, lodꞌo jaꞌa ètu Yerusalem, kètu agama Yahudi dènge dhèu heka dꞌara rai sèra, mai galaa sasala Paulus, ka ra manèngi jaꞌa sèna ka huku mema ka.  
\v 16 Te ngaa jaꞌa peka dènge rèngu, aku jaꞌa na, ‘Madhutu atora paredha Roma, jaꞌa hudꞌi parisa uru ku lii langu, heka hia huku kèna. Aa dhèu dhu tao lii langu sèra, hudꞌi mai patoo madha dènge madha kahèi. Sèna ka jaꞌa neo tadèngi ku sasala ngaa dhu miu pasale ne. Aa nèngu kahèi abhu tebho sèna ka siri iisi na. Dènge jꞌara sèmi èèna ka, jaꞌa heka pamaꞌète lii langu na, ladhe na sala, jaꞌa huku ne.’  
\v 17 Lodꞌo jaꞌa lèpa asa Kaisarea, abhu pèri-pèri dhèu Yahudi dhu palere dènge jaꞌa asa neꞌe. Asa bèli èèna, jaꞌa parisa dènge lii ne. Ka jaꞌa hia rèti Paulus mai asa madha jaꞌa, sèna ka jaꞌa neo nanene jꞌajꞌajꞌi lii langu ne tasa mera mia.  
\v 18 Hèia dhèu-dhèu Yahudi se titu, ho ra lolo sasala Paulus èci-èci. Te ngaa, ngaa dhu ra peka sèra bia boe sèmi dhu jaꞌa ngee.  
\v 19 Rèngu se dhodhoka patasala ètu jꞌara-jꞌara agama rèngu di. Te rèngu pabꞌala dènge Paulus, lula-nèti Dhèu èci, ngara na Yesus. Madhutu rareꞌa dhèu Yahudi, Yesus èèna, madhe le. Te ngaa Paulus dènge èra, peka na, Yesus mamuri hari le.  
\v 20 Rèngu pasisu sèmi èèna, te ngaa, lula jaꞌa ne dhèu hiu, ka jaꞌa keꞌa mèka uri lii agama ne, tasamia. Nèti èèna ka, jaꞌa karèi Paulus, peka na, ‘Tasamia ladhe jaꞌa parisa lii langu èu ne ètu Yerusalem nèi?’  
\v 21 Te ngaa na sèmi nare boe. Nèti èèna ka, na manèngi caꞌe asa paredha dedha mi dhèu aae kapai ètu Roma. Ka jaꞌa patabuli boe ne, mate jaꞌa abhu lodꞌo ho rèti ne laꞌe asa Roma.”   
\p
\v 22 Ropa tadèngi lii lolo Festus sèmi èèna, hèia dhèu aae Agripa peka, aku nèngu na, “Beꞌa risi jaꞌa neo tadèngi unu ku, nèti dhèu èèna.”  
\p Hèia Festus dhaa, na, “Bisa! Bèli ku, pe jaꞌa uri ho ama nanene unu mu nèti dhèu èèna.”   
\s1 Dhèu aae Agripa neo nanene lii padhai Paulus  
\p
\v 23 Dꞌai bèli èèna, gubernur Festus uri ho dhèu aae Agripa bisa nanene lii padhai Paulus. Na uri kahèi, sèna ka dhèu ae nanene Paulus. Nuka: komedhaa-komedhaa sordadꞌu, dènge dhèu-dhèu kapai ètu kota Kaisarea. Èle èèna ka, dhèu aae Agripa dènge Bernike maso dènge mèdha-papake dhèu aae. Ka dhèu aaꞌi-aaꞌi sèra pakabꞌua si. Ropa rèngu pakaboko tesa-tesa le, hèia gubernur pua rèti Paulus asa dꞌara.   
\p
\v 24 Hèia ra rèti Paulus asa dꞌara laꞌe. Ka gubernur bhoka hèbꞌa, peka na, “Ama dhèu aae Agripa, ama-ama, dènge miu tamu aaꞌi-aaꞌi mi dhu jaꞌa pakabꞌua. Dhèu neꞌe ne, ngara na Paulus. Pèri-pèri ama dhèu Yahudi sèra tao lii langu dènge ne. Ka abhu dhu mai asa jaꞌa, rèngu cahagꞌe nèti Yerusalem, aa cahagꞌe nèti era neꞌe, mai laka-seti jaꞌa, peka na, dhèu neꞌe ne, bisa heka hia ne mamuri.  
\v 25 Nèti èèna ka, jaꞌa parisa ne. Te ngaa jaꞌa abhu boe sasala dhu pamèci dènge huku madhe. Te ngaa, lula nèngu unu na dhu manèngi le, caꞌe asa paredha dedha ètu Roma, nèti èèna ka, toꞌo do toꞌo boe, jaꞌa hudꞌi hia rèti ne ku laꞌe asa Roma.  
\v 26-27 Ladhe jaꞌa hia lere rèti ne, jaꞌa hudꞌi ku tao sasuri. Te ngaa deo neꞌe ne, jaꞌa suri sasuri ne tasamia, hia mi dhèu aae kapai nèi? De nèti èèna ka, jaꞌa pakaboko ama-ama aaꞌi-aaꞌi, sèna ka miu nanene lii langu na. Ropa tadèngi mere lii na, jaꞌa manèngi sèna ka ama dhèu aae Agripa, nori jaꞌa, sèna ka jaꞌa bisa suri ngaa dhu palèke dènge ngangee dhèu aae kapai nèi. Jaꞌa ngee, na, lèke boe ladhe jaꞌa paꞌadhu lii langu ne asa dhèu aae kapai laꞌe, te ngaa peka boe sasala dhu dhèu ne adꞌu-ue.  
\p Dꞌai sange neꞌe ka, lii padhai lii jaꞌa. Makasi!”   
\c 26  
\s2 Paulus siri iisi na ètu madha dhèu aae Agripa  
\p
\v 1 Hèia dhèu aae Agripa pua Paulus, aku nèngu na, “Neꞌe ne, èu bisa siri iisi èu. Jiꞌi aaꞌi mi mate le neo nanene èu.”  
\p Ka Paulus tao tadha dènge kacui-aai na, hèia na padhai lii, aku nèngu na,   
\p
\v 2 “Ama dhèu aae Agripa dhu jaꞌa pakabꞌua. Jaꞌa rasa oto, lula ama hia jaꞌa tebho sèna ka jaꞌa padhai lii dènge miu, jꞌara aaꞌi-aaꞌi dhu dhèu Yahudi se galaa mi jaꞌa.  
\v 3 Jaꞌa keꞌa, na, ama meꞌa risi eele adꞌa èdhi dhèu Yahudi, dènge jꞌara madhe-muri èdhi. De jaꞌa manèngi ho ama nanene paie ku lii jaꞌa ne.   
\p
\v 4 Karèi nèti ana iiki ka mai, ra ajꞌa-nori le jaꞌa, sèna ka mamuri madhutu adꞌa èdhi dhèu Yahudi. Uru èèna, ra ajꞌa jaꞌa ètu rae. Èle èèna ka, jaꞌa sakola tabha hari ètu Yerusalem. Dhèu Yahudi ètu Yerusalem sèra reꞌa le jꞌara mamuri dènge tatao jaꞌa.  
\v 5 Ladhe kètu agama se roꞌo, rèngu bisa lolo, peka na, rèngu se ka dhu tadhe le jaꞌa karèi nèti uru èèna ka. Te jaꞌa ne maso partei agama Parisi kahèi. Dhèu aaꞌi-aaꞌi ra reꞌa, na, jiꞌi dhèu Parisi se, dhu kèpe paꞌèra aa madhutu atora aaꞌi-aaꞌi nèti agama Yahudi.\x + \xo 26:5 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 23:6, Pilipi 3:5\x*  
\v 6-8 Jaꞌa dènge dhèu aaꞌi-aaꞌi nèti canguru dua suku Israꞌel, mate tae-tae ho Ama Lamatua tao madhutu lii moa Na. Lii moa èèna, dhu Na peka tèke le dènge bèi-baki èdhi karèi nèti uru ka. Ka toke dꞌai sange neꞌe, èdhi aaꞌi-aaꞌi ti manèngi-mangajꞌi mèu-mèda, sèna ka lii moa Lamatua èèna jꞌajꞌi ka. Isi lii moa èèna, peka na, Èèna na Nèngu neo pamamuri hari dhèu dhu madhe sèra.  
\p Ama dhèu aae Agripa dhu jaꞌa pakabꞌua. Lula jaꞌa parcaya, peka na, èèna na Lamatua pamamuri hari dhèu madhe, nèti èèna ka, rèngu se tao lii langu dènge jaꞌa. De jaꞌa karèi ku: tasamia ka ètu talora aae miu se, abhu dhu moꞌo boe parcaya, peka na, Ama Lamatua bisa pamamuri hari dhèu dhu madhe le? Tatu Nèngu bisa!   
\p
\v 9 Uru èèna, mema jaꞌa tao rupa-rupa jꞌara ho palabꞌa dènge dhèu aaꞌi-aaꞌi dhu madhutu Yesus, dhèu Nasaret.  
\v 10-11 Lodꞌo èèna, kètu agama Yahudi sèra hia jaꞌa koasa, sèna ka laku pajꞌèra dhèu unu Yesus ètu mia-mia. Jaꞌa kèpe si, ka nuni kèti si asa Yerusalem, ho core si pamaso asa dꞌara bèdho. Jaꞌa madhutu pamaꞌète sèna ka huku madhe si cahagꞌe. Jaꞌa laku kahèi asa dꞌara èmu-èmu sabajꞌa, ho pajꞌèra si. Aa jaꞌa neo pakaseti si, sèna ka rèngu tèke eele parcaya rèngu mi Yesus. Ae ka dhu jaꞌa laku magèi si dènge dꞌara sagoro tobꞌi-tobꞌi. Sadꞌi jaꞌa tadèngi dhèu parcaya Yesus sèra ètu era èci, do masi ka dꞌai rai leo èèna ka, jaꞌa laku magèla kore si!”\x + \xo 26:10-11 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 8:3, 22:4-5\x*   
\s2 Paulus lole hari ngaa dhu nèngu tao uru èèna  
\r (Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 9:1-19, 22:6-16)  
\p
\v 12 Èle èèna ka, Paulus tuhu hari lii na, peka na, “Ca tèka, kètu agama Yahudi sèra hia jaꞌa sasuri koasa ho laku magèla dhèu parcaya Yesus ètu kota Damsik. Ka jaꞌa laku.  
\v 13 Ama dhèu aae Agripa! Ropa jiꞌi ètu talora jꞌara era, pe dꞌai lodꞌo titu mera sa, cagꞌagꞌa laa, saraa aae èci dhu mariu nèti dedha-liru, senter lèke jaꞌa dènge anga jaꞌa sèra.  
\v 14 Jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi bèbha baa-baa ètu rai, lula saraa èèna mariu aae. Hèia jaꞌa tadèngi lii èci, pake lii Aram,\f + \fr 26:14 \ft Ètu Alkitab lii Yunani, ra suri, peka na, ‘lii dhèu Ibrani’. Lii rèngu bèli-bèli èèna, nuka lii Aram. Aa ra suri lii pakasame kahèi, ‘èu tabha jꞌèra ladhe èu katuju lèke taruu isi kataki.’ Sasoa na, ‘ladhe èu palabꞌa taruu dadꞌèi Yesus, èu asa jꞌèra.’\f* peka na, ‘We, Saul! Nga tao ka èu loe boe pajꞌèra Jaꞌa ne? Bia titu kèna, ladhe èu sisu taruu dadꞌèi Jaꞌa.’  
\v 15 Jaꞌa tadèngi lii èèna, te ngaa ladhe kèdhi boe dhèu èèna. Ka jaꞌa karèi, peka na, ‘Ama dhu padhai lii ne, cee ka èu?’  
\p Hèia lii èèna dhaa mi jaꞌa, peka na, ‘Jaꞌa ne, Yesus, dhu èu pajꞌèra taruu èèna.  
\v 16 Saul! Kèdꞌi ka! Jaꞌa padꞌelo iisi mi èu ne, sèna ka èu jꞌajꞌi dhèu unu Jaꞌa. Èu hudꞌi lamu ku lole dènge dhèu aaꞌi-aaꞌi ra, ngaa dhu èu mèdhi le nèti Jaꞌa limuri ne. Ladhe èèna na, Jaꞌa padꞌelo asa ae hari dènge èu, ngaa-ngaa dhu hiu, sèna ka lamu lole dènge dhèu aaꞌi-aaꞌi ra.  
\v 17 Èèna na, èu paraga dènge jꞌajꞌèra ae-ae. Te ngaa Jaꞌa jꞌaga èu nèti dhèu dhu neo pajꞌèra èu, masi ka nèti dhèu Yahudi, do nèti dhèu Yahudi boe. Tareꞌa! Jaꞌa pua èu lamu asa dhèu dhu Yahudi boe.  
\v 18 Lamu bhoke musi madha si, sèna ka reꞌa, ho ra mamuri ètu dꞌara saraa. Hèia ra tèke eele jꞌara-jꞌara mamuri ra dhu koe-kapengo sèra. Aa èu hudꞌi padꞌelo kahèi, jꞌara mamuri dhu mola. Lamu ho patabuli eele si nèti koasa dhèu aae nidhu, sèna ka mèti si asa Ama Lamatua. Dènge jꞌara ne, Ama Lamatua saku eele sasala-sasigo aaꞌi-aaꞌi si. Ka rèngu jꞌajꞌi dhèu unu Lamatua kahèi, èci èèna ka dènge dhèu-dhèu leo dhu Lamatua hagꞌe nare le, lula rèngu parcaya Jaꞌa. Èèna ka dhu Jaꞌa peka dènge èu, Saul!’ ”   
\s2 Paulus peka sasabꞌa-laꞌa na  
\p
\v 19 Hèia Paulus tuhu hari lii, peka na, “De ama dhèu aae. Sasabꞌa dhu jaꞌa sèmi kore unu ku nèti sorga, jaꞌa pakako ne. Toke dꞌai doe neꞌe ne, jaꞌa sabꞌa taruu, ae mèka ciki sa.  
\v 20 Hiu-hiu èèna, jaꞌa lole Jꞌara Mamuri Yesus mi dhèu Yahudi ètu Damsik sèra. Èle èèna ka, jaꞌa mai lole dènge dhèu Yahudi dhu ètu Yerusalem dènge palème propensi Yudea. Hèia jaꞌa laku palème kabarai dhèu dhu Yahudi boe sèra. Jaꞌa padhai lii pahuni boe dènge rèngu aaꞌi-aaꞌi ra, ho ra tèke eele jꞌara mamuri rèngu dhu sala sèra, sèna ka ra saraka mamuri rèngu mi Ama Lamatua. Rèngu hudꞌi tao dhu beꞌa ku ètu dꞌara mamuri rèngu hia mi dhèu leo kahèi, ho jꞌajꞌi tadha, peka na, rèngu jꞌajꞌi le dhèu hiu ètu Lamatua.\x + \xo 26:20 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 9:20,28-29\x*  
\v 21 Lula sasabꞌa jaꞌa sèmi èèna, ka dhèu Yahudi sèra kèpe jaꞌa ètu dꞌara Èmu Kapua Manèngi-Mangajꞌi ètu Yerusalem. Rèngu neo pamadhe jaꞌa kahèi.  
\v 22 Te ngaa malo-malo ka Ama Lamatua soru jaꞌa. Nèti èèna ka, jaꞌa mamuri dꞌai sange neꞌe ne. De jaꞌa bisa titu ètu neꞌe, ho lole dènge dhèu aaꞌi-aaꞌi ra, ana iiki-dhèu kapai, lula-nèti Jꞌara Mamuri Yesus. Ngaa dhu jaꞌa peka ne, aaꞌi-aaꞌi ra, èci èèna ka dènge lii aꞌajꞌa-nanori nèti Musa dènge dhèu rèti lii padhai Lamatua uru sèra.  
\v 23 Rèngu ajꞌa-nori lula-nèti Kristus, Dhèu dhu Ama Lamatua moa neo hia mai. Dhu peka na, Kristus hudꞌi pasae ku jꞌajꞌèra. Hèia Na madhe. Te ngaa èle èèna, Nèngu ka dhu jꞌajꞌi dhèu uru dhu Ama Lamatua pamamuri hari. Nèngu ka dhu pasaraa dhèu Yahudi sèra, dènge dhèu-dhèu leo ètu rai-haha ne.”\x + \xo 26:23 \xt Yesaya 42:6, 49:6, 1 Korintus 15:20\x*   
\p
\v 24 Ropa Paulus lole sasabꞌa na era, ka Festus cagꞌagꞌa laa poro ète lii padhai na dènge lii mèdhu, peka na, “He! Paulus! Èu ne, tao-tao dhu hujꞌu le. Èu mèu ae ka, kahadhu èu, ele iie.”   
\p
\v 25 Te ngaa Paulus dhaa, peka na, “Ama gubernur dhu jaꞌa pakabꞌua. Jaꞌa ne hujꞌu boe. Ngaa aaꞌi-aaꞌi dhu jaꞌa lole ne, mema lèke tareꞌa. Jaꞌa leko boe.  
\v 26 Ama dhèu aae Agripa unu na dhu neꞌa le kahèi, ngaa dhu jaꞌa peka-padhai ne. Nèti èèna ka, jaꞌa bani padhai lii dènge boe pasili. Jaꞌa lèka ama dhèu aae dhu tadèngi le jꞌara seꞌe aaꞌi-aaꞌi, lula ngaa dhu jꞌajꞌi sèra, jꞌajꞌi boe ètu era pahuni. Dhu peka na, Yesus dhu madhe èèna, muri hari le. Dhèu aaꞌi-aaꞌi ra reꞌa le jꞌara ne.  
\v 27 Karèi nèti uru ka, dhèu rèti lii padhai Ama Lamatua sèra peka mema le jꞌara neꞌe. Jaꞌa bani patèka, peka na, ama dhèu aae parcaya kahèi, lii dhèu rèti lii padhai sèra, sina ma?”   
\p
\v 28 Ka dhèu aae Agripa, poro ète lii padhai lii na, aku nèngu na, “Ee, Paulus! Nèbhu boe, te èu pamaso jaꞌa jꞌajꞌi dhèu sarani!”   
\p
\v 29 Te ngaa Paulus dhaa, “Sèmi neꞌe, ama. Jaꞌa manèngi mi Ama Lamatua, sèna ka dꞌara lai-lai ne, do ako nèbhu hari ciki, baku dhoka ama dhèu aae di mesa na, te ngaa dhèu aaꞌi-aaꞌi dhu deo neꞌe ne tadèngi lii padhai jaꞌa ne, jꞌajꞌi sama sèmi jaꞌa, nuka dhèu unu Yesus! Sadꞌi dhodhoka ama si baku jꞌajꞌi dhèu bèdho, sama sèmi dhu jaꞌa pasae ne.”   
\p
\v 30 Ropa Paulus peka nare, ka dhèu aae Agripa dènge ana hèni na Bernike, gubernur Festus, dènge dhèu kapai aaꞌi-aaꞌi sèra, kèdꞌi titu, hèia lèpa aaꞌi.   
\p
\v 31 Ropa rèngu dꞌai liꞌu, ra padhue, aku rèngu na, “Dhèu ne, tao sala boe ngaa-ngaa dhu palèke dènge huku madhe, do pamaso ne asa dꞌara bèdho!”  
\v 32 Èle èèna ka, dhèu aae Agripa peka dènge gubernur Festus, aku nèngu na, “Kasian. Dhèu ne manèngi le caꞌe asa paredha dedha mi dhèu aae kapai ètu Roma. Ladhe aadꞌo, na, lii langu ne èle le, aa bisa patabuli ne.”   
\c 27  
\s1 Lere rèti Paulus asa Roma  
\p
\v 1 Hèia gubernur Festus pamaꞌète, sèna ka lere rèti Paulus laꞌe asa madha dhèu aae kapai Keser ètu Roma, sèna ka pamaꞌète lii langu na ètu nèi. Ka na pangèdꞌu Paulus dènge dhèu bèdho dhu leo sèra, asa komedhaa sordadꞌu èci, ngara na Yulius, ho lere nèti si asa propensi Italia. Yulius ne, komedhaa nèti sordadꞌu dhu madhenge Keser.  
\v 2 Lodꞌo èèna, jaꞌa (nuka Lukas), laku lere kahèi Paulus. Aa dènge angalai èci, dhèu Makedonia nèti kota Tesalonika, ngara na Aristarkus. Jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi caꞌe kapa cue, dhu mai nèti kota Adramitium. Madhutu dadꞌèi juraga, kapa ne neo dhuli hèbꞌa-namo ae ètu propensi Asia.   
\p
\v 3 Jiꞌi pakèdꞌi tèke eele Kaisarea. Ka dꞌai bèli èèna, jiꞌi dꞌai kota Sidon. Komedhaa Yulius tao Paulus dènge beꞌa, aa na peka dènge ne kahèi, bisa laꞌe pangadꞌo dènge angalai na ètu dae. Dadꞌèi Yulius sèna ka Paulus bisa abhu nèti rèngu, ngaa dhu na parluu ètu dꞌara kakako na.   
\p
\v 4 Hèia jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi caꞌe hari, ho pakèdꞌi. Te ngaa ngèlu madha kapai seli, toke kapa ne oe kako nare boe. Ka ra podꞌe kaduru kapa ne, re talora aae pulu Siprus dènge rai Siria, sèna ka ako abhe ngèlu nèti madha.  
\v 5 Nèti èèna, jiꞌi pabꞌabꞌe jꞌara, ète re madha propensi Kilikia dènge propensi Pamfilia. Ka jiꞌi laꞌa taruu dꞌai kota Mira, ètu rai Likia. Dꞌai nèi, jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi puru tèke eele kapa èèna.  
\v 6 Ètu Mira, komedhaa Yulius tenge kapa leo dhu neo pakèdꞌi asa Italia. Ka na abhu kapa cue dhu mai nèti kota Aleksandria, dhu neo pakèdꞌi asa Italia. Hèia na pua jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi ho caꞌe kapa èèna.   
\p
\v 7 Jiꞌi pakèdꞌi pèri-pèri lodꞌo kèna, te ngaa ngare boe mia-mia, lula ngèlu madha mèdhu aae. Nèbhu jꞌoo-aae ku, heka jiꞌi padètu dènge kota Knidus. Te ngaa ngèlu madha loe boe, ka jiꞌi poro hari jꞌara laꞌa asa pulu Kreta, sèna ka ako paꞌabhe ciki. Èle èèna ka, jiꞌi oe seli suu rai èci, ngara na Salmone.  
\v 8 Jiꞌi seli suu rai èèna dènge jꞌèra titu kèna. Ka jiꞌi oro-oro re sebhe pulu Kreta, hèia jiꞌi heka dꞌai era èci, ngara na hèbꞌa-namo Saraga. Era èèna, padètu dènge kota Lasea.   
\p
\v 9 Dꞌai èèna, ana mataroo kapa se ae rara iisi ciki, lula jiꞌi nèbhu ae le ètu lèu, te ngaa dꞌai mèka Italia. Lodꞌo èèna, seli le lodꞌo kalela Saku Eele Dosa dhèu Yahudi.\f + \fr 27:9 \ft Dꞌara tèu 59, lodꞌo kapai Saku Eele Dosa dhèu Yahudi lèke tanggal 5 Oktober. Lodꞌo èèna, lèke dènge ngèlu badae-haa.\f* Dhu tema le, ropa èle lodꞌo kalela èèna, jꞌajꞌi ngèlu aae dènge dhasi kapai. Hèia ana mataroo kapa se pakarèi, jꞌajꞌi pakèdꞌi, do aadꞌo. Ropa tadèngi lii ana mataroo kapa se, Paulus padhai lii, peka na,  
\v 10 “Aꞌari aaꞌi-aaꞌi. Jaꞌa neo padhai lii ciki. Jaꞌa pangee, ladhe sèmi èdhi kako taruu, bisa èdhi paraga dènge jꞌajꞌèra ae. Kapa ne bisa molo kahèi, mèdha-panyau ela aaꞌi mèu-mèu, aa èdhi bisa madhe aaꞌi ti kahèi.”  
\v 11 Te ngaa komedhaa sordadꞌu èèna, dꞌèi boe nanene lii Paulus. Nèngu lèka risi juraga dènge lamatua kapa èèna. Lula rèngu neo kako taruu, tèke eele era èèna.  
\v 12 Dhu carui ka, ladhe dꞌai lodꞌo dhasi aae, kapa bisa boe panahu dènge beꞌa ètu hèbꞌa-namo Saraga èèna. Nèti èèna ka, ae ka nèti rèngu dꞌèi sèna ka jiꞌi pakèdꞌi taruu, ho laꞌa asa kota Feniks. Rèngu sanao ladhe bisa, na, jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi pea ètu nèi, dꞌara hèru dhasi aae ne. Kota Feniks nèi, hèbꞌa-namo pulu Kreta dhu mau, lula nèngu ne era dhu abhe nèti ngèlu badae-haa dènge ngèlu badae-dhimu, aa abhu boe naha kapai.   
\s2 Ngèlu aae ètu dꞌara dhasi  
\p
\v 13 Ropa ngèlu balèu tiu gꞌoro mau-mau, ra pangee, na, ngèlu ne bisa lere jiꞌi dꞌai kota Feniks, ka ra peka na, “Ngèlu ne beꞌa. De mai ti pakèdꞌi ka!” Hèia ra balu tangadꞌa, dènge ère lai, ka laꞌa oro-oro re sebhe pulu.  
\v 14-15 Jiꞌi dhu pakèdꞌi nèbhu mèka, te ngaa ngèlu aae mai. (Dhu dhèu peka na, ‘ngèlu badae-dhimu’). Ka lai ngèlu ne, tiu nèti kapa ne asa talora lèu. Ana mataroo se soro lèke heka kadꞌuru kapa, ka ra soro tèke ne sène, hudꞌi madhutu ngèlu tao ne.   
\p
\v 16 Naha hae nèti kapa, toke dꞌai padètu pulu iiki cue, ngara na Kauda. Lodꞌo èèna, ana kèni dhu èki ètu hui kapa. Hèia jiꞌi dꞌai madhe ère ana kèni ne asa dedha kapa mai.  
\v 17 Ropa ana kèni dꞌai dedha kapa, ra hèlu kapa ne dènge dhari, lula mage dhoka papa ajꞌu se bhoke eele, ho molo. Rèngu madhaꞌu kahèi, mage dhoka naha hahake kapa ne, ho eta ètu dꞌara mara Sirtis ètu Afrika nèi. Ka ra palalodhe tangadꞌa, sèna ka taha kakako kapa ne.   
\p
\v 18 Ngèlu aae hahake kapa jiꞌi ne sebhe gꞌana-kariu. Ka asa bèli madꞌae èèna, ana mataroo kapa se mulai core eele mèdha asa dꞌara dhasi.  
\v 19 Toke dꞌai camèdꞌa èèna, ngèlu dhu kapai era. De rèngu asa madhaꞌu. Nèti èèna ka, ra core eele tabha hari mèdha-mèdha dhu ra hua ètu dedha kapa, sèna ka pasamaa kapa. Aa ana mataroo kèpe rare kahèi, mèdha-panyau kapa èèna, ka ra core eele.  
\v 20 Mèu-mèda ngèlu aae ne loe boe ciki sa, toke dꞌai pèri-pèri lodꞌo. Aa liru bhoka boe ciki sa, ka jiꞌi ladhe ngèdhi boe madha lodꞌo dènge hua-hètu. Jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi ele ngangee, ka dhu ngee, na, jiꞌi mamuri heka.   
\p
\v 21 Pèri-pèri lodꞌo kèna, jiꞌi ngaꞌa-nginu boe ciki sa. Hèia Paulus paroa rèngu aaꞌi-aaꞌi ra, aku nèngu na, “Aꞌari aaꞌi-aaꞌi! Sèmi dhu miu se madhutu lii jaꞌa, baku tèke eele hèbꞌa-namo Saraga, tatu èdhi abhu boe jꞌèra ae sèmi neꞌe, aa èdhi rugi boe ngaa-ngaa.  
\v 22 Deo neꞌe ne, jaꞌa manèngi miu aaꞌi-aaꞌi mi, sèna ka paꞌèra dꞌara mi. Èèna na kapa èdhi ne laho mae-mae. Te ngaa baku madhaꞌu, te ca dhèu sa nèti èdhi madhe boe.  
\v 23 Jaꞌa neo sèna ka miu aaꞌi-aaꞌi mi meꞌa, na, jaꞌa ne dhèu unu Ama Lamatua. Nèngu ka dhu pangèdꞌu jaꞌa sasabꞌa. Mèda deo na, Na pua ana pajuu Na èci nèti sorga, mai ka titu ètu sebhe jaꞌa. Hèia na peka dènge jaꞌa, aku nèngu na,  
\v 24 ‘Paulus! Èu baku madhaꞌu. Èèna na, èu lamu paraga dènge dhèu aae kapai ètu Roma, sèna ka uri lii langu èu. Lula dꞌara Lamatua beꞌa dènge èu, nèti èèna ka Na hia mamuri kahèi mi dhèu aaꞌi-aaꞌi ètu dedha kapa ne.’  
\v 25 De aꞌari aaꞌi-aaꞌi mi! Miu baku ele ngangee. Jaꞌa ne lèka tareꞌa-reꞌa Ama Lamatua, peka na, ngaa dhu Na peka dènge jaꞌa mèda deo na, èèna na jꞌajꞌi sama sèmi èèna.  
\v 26 Te ngaa ladhe èèna na, kapa ne eta ètu pulu cue.”   
\s2 Kapa padètu dènge rai-dedha  
\p
\v 27 Lodꞌo èèna, dhasi-ngèlu hahake kalabhe ka jiꞌi eebꞌo-eebꞌo ètu lèu aae dꞌara canguru èpa lodꞌo kèna, ètu dhasi Adria. Te ngaa pe dꞌai talora mèda sa, ana mataroo kapa se, sèmi dhu reꞌa, na, jiꞌi oe dètu le dènge dae.  
\v 28 Hèia ra papuru dhari ho uku marèma dhasi. Era èèna, marèma na dua nguru rèpa. Kapa ara hari ciki asa madha, ra papuru hari dhari, ka era èèna, canguru lèmi rèpa.  
\v 29 Rèngu aaꞌi-aaꞌi ra madhaꞌu, mage dhoka kapa ne rage hadhu. Ka ra papuru tangadꞌa hui, èpa bua. Ka jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi sanao, sèna ka mèu ka lai-lai.  
\v 30 Te ngaa ana mataroo kapa se, rare lii èci, ho neo rai eele kapa ne dènge mau-mau, sèna ka dhèu reꞌa boe. Ka ra papuru ana kèni, tao nuka sèmi neo papuru tangadꞌa-tangadꞌa kaduru.   
\p
\v 31 Te ngaa Paulus bhoke ngangee karehe rèngu mi komedhaa dènge sordadꞌu na sèra, peka na, “Ladhe ana mataroo se rai eele kapa ne, miu madhe aaꞌi mi.”   
\p
\v 32 Ropa tadèngi Paulus peka sèmi èèna, hèia sordadꞌu sèra jꞌue pamaꞌète dhari ana kèni na, sèna ka ana kèni na patalebꞌo eele pakajꞌèu nèti kapa. Nèti èèna ka, ana mataroo se jꞌajꞌi heka rai.   
\p
\v 33 Ropa dꞌara oe mèu sa, hèia Paulus rarange dhèu aaꞌi-aaꞌi ra ho raꞌa-rinu, aku nèngu na, “Canguru èpa lodꞌo kèna, èdhi dhoka madhèdi di, dènge sanao-maena, dhu taꞌa-tinu boe ngaa-ngaa ciki sa.  
\v 34 De jaꞌa manèngi sèna ka èdhi taꞌa-tinu ku ciki, ho èdhi abhu hari aꞌèra. Jaꞌa parcaya, na, abhu boe èci sa nèti èdhi dhu paraga dènge jꞌajꞌèra. Tatu èdhi aaꞌi-aaꞌi ti mamuri!”   
\p
\v 35 Ropa padhai lii nare sèmi èèna, ka Paulus nare roti. Ka na sabajꞌa manèngi makasi mi Ama Lamatua ètu madha rèngu aaꞌi-aaꞌi ra. Hèia nare caꞌèta, ka naꞌa.  
\v 36-37 Ladhe rèdhi sèmi èèna, ka dꞌara rèngu aaꞌi-aaꞌi ra jꞌajꞌi èra hari. Aa rèngu aaꞌi-aaꞌi ra raꞌa kahèi. Jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi ètu dedha kapa ne, dua ngasu pidhu nguru èna dhèu. Jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi ngaꞌa-nginu.  
\v 38 Ropa bècu ngare, ana mataroo kapa se core eele karo-karo are-gandum asa dꞌara dhasi, sèna ka ngiꞌu kapa abhu samaa hari.   
\s2 Kapa eta  
\p
\v 39 Ropa dꞌara mèu teꞌe sa, ana mataroo kapa se ladhe rèdhi rai-dedha. Te ngaa rèngu reꞌa boe rai mia èèna. Rèngu ladhe rèdhi kahèi sai èci, dhu dènge salae. Ka rèngu sanao ka, teko-teko rèngu bisa rèti kapa ne, maso asa hèbꞌa, ladhe oro-oro ku re sebhe lia ètu dꞌara dhasi èèna, heka ra dꞌai era salae èèna kèna.  
\v 40 Hèia ra ète eele tangadꞌa sèra, hudꞌi sène ètu dꞌara dhasi. Ka ra papuru uli, sèna ka hia kapa ne asa dae laꞌe. Hèia ra ère pacaꞌe lai cika, sèna ka ngèlu tiu kapa ne asa era salae èèna.  
\v 41 Te ngaa, lula kapa ne rage oto, ka eta dènge ètu èèna, bisa heka kalau ciki sa. Hèia naha aae mai, hake pamae hui kapa ne.   
\p
\v 42 Ropa sordadꞌu se ladhe rèdhi sèmi èèna, ka ra neo pamadhe aaꞌi ana bèdho sèra. Lula ra pangee, mage dhoka ana bèdho sèra nangi lasi asa dae, ho ra rai.  
\v 43 Te ngaa komedhaa Yulius kai sordadꞌu nèngu sèra, lula na neo sèna ka Paulus bisa mamuri. Ka na paredha ho dhèu aaꞌi-aaꞌi dhu reꞌa nangi ridhu asa dꞌara dhasi, sèna ka nangi asa dae.  
\v 44 Aa dhèu dhu reꞌa boe nangi, na pua si kèpe papa, do sadꞌi rage ngaa sa, sèna ka madhutu naha hae asa dae. Ka jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi dꞌai dae dènge sodꞌa.   
\c 28  
\s2 Ètu pulu Malta  
\p
\v 1 Ropa jiꞌi aaꞌi-aaꞌi mi dꞌai dae dènge sodꞌa, heka ngeꞌa kèna, na, rai èèna, pulu Malta.  
\v 2 Dhèu-dhèu ètu kabarai èèna, sèmi rare jiꞌi dènge beꞌa. Lula èjꞌi mai, ka pacuhi titu kèna, nèti èèna ka, ra bhubhu ai ètu kètu nebhe èèna, ka ra gale jiꞌi laꞌa manyiru ai.  
\v 3 Paulus madhutu kabhili ajꞌu kahèi, ho palake asa dꞌara ai. Te ngaa ropa na tao ajꞌu asa dꞌara ai, cagꞌagꞌa laa, mege ciꞌu dhu dènge raco kalua asa liꞌu mai, lula taha boe dènge ai pana. Ka na kadhi kacui-aai Paulus.   
\p
\v 4 Ropa dhèu Malta sèra ladhe rèdhi mege dhu dhone-dhone ètu kacui-aai Paulus, ka ra pakaꞌuu èci dènge èci, peka na, “Èle boe dhèu ne, tuka pamadhe dhèu. Ka masi ka nèngu madhe boe dhasi, te ngaa neꞌe ne dꞌai unu nèngu kèna. Nèti èèna ka, nèngu bisa heka mamuri! Lula cee dhu adꞌu-ue bhabhelu, nèngu ka dhu sèmi nare babia na.”  
\v 5-6 Dhèu se pangee, na, tatu ciki ooꞌe hari, kacui-aai Paulus bai, ho na madhe dènge ka.  
\p Te ngaa Paulus pici mege ne asa dꞌara ai laꞌe. Aa na rasa boe pèdꞌa ciki sa. Ka dhèu seꞌe tatae ku nèbhu jꞌoo aae, te ngaa Paulus ngaa-ngaa tao boe. Hèia ra pangee, na, “Èle boe dhèu ne, dewa!”   
\p
\v 7 Kajꞌèu boe nèti era èèna, abhu èmu-èmu gubernur ètu rai dhu taleo. Gubernur èèna, ngara na Publius. Na mai soru jiꞌi ètu nebhe dhasi, ka gale nèti jiꞌi laꞌa pea ètu èmu na. Ètu èèna, na ladhe-leru jiꞌi tèlu lodꞌo.   
\p
\v 8 Lodꞌo èèna, ama dꞌèlu gubernur pèdꞌa maringi sagoro, dènge pèdꞌa poꞌe taruu. Ka Paulus laꞌe ladhe ne asa dꞌara kama na. Hèia na soro kacui-aai na gꞌagꞌe dhèu pèdꞌa ne, ho na sabajꞌa hia ne. Ka na èle dènge ka.  
\v 9 Ropa ladhe rèdhi ama dꞌèlu gubernur èle le, ka dhèu pèdꞌa dhu leo sèra mai asa Paulus. Ra manèngi tulu nèti nèngu, ka na puri-paꞌèle si.  
\v 10 Hèia dhèu se padꞌelo tadha makasi rèngu, dènge rèti mèdha ae titu kèna hia jiꞌi.   
\s2 Paulus si pakèdꞌi nèti Malta asa Italia  
\p
\v 11 Jiꞌi pea ètu Malta tèlu hèru, toke paꞌèle hèru dhasi-ngèlu aae. Lodꞌo èèna, abhu kapa cue nèti Alexandria dhu karèi nèti hèru dhasi aae ngèlu aae panahu le ètu èèna. Ngara kapa na, Ana Kembar,\f + \fr 28:11 \ft Madhutu agama dhèu ètu sèra, ngara ana kembar sèra, Kastor dènge Poluks. Rèngu dua se, dewa dhu ana mataroo biasa sogo-tagu.\f* lula ètu kaduru kapa ne, ra tao patung dewa kembar. Ka jiꞌi neo caꞌe kapa èèna, ho laꞌa taruu asa Roma. De lodꞌo jiꞌi neo caꞌe asa dedha kapa, dhèu Malta sèra hia jiꞌi parèko jꞌara dènge mèdha leo dhu jiꞌi parluu ètu dꞌara kakako.   
\p
\v 12 Jiꞌi kako mau-mau, ka jiꞌi dꞌai kota Sirakusa, ètu pulu Sisilia. Hèia jiꞌi panahu ètu èèna, tèlu lodꞌo.  
\v 13 Nèti èèna, jiꞌi kako oro-oro re sebhe pulu Sisilia, ka jiꞌi dꞌai kota Regium. Asa bèli èèna, ngèlu balèu mèdhu aae, hèia jiꞌi kako taruu, ka dꞌai malai. Asa camèdꞌa èèna, jiꞌi dꞌai kota hèbꞌa-namo cue, ngara na Putioli.  
\v 14 Ètu èèna, jiꞌi puru tèke eele kapa èèna. Hèia jiꞌi laꞌa tenge dhèu sarani dhu ètu era sèra. Ropa paraga dènge ra, ka ra manèngi sèna ka jiꞌi pea dènge rèngu. Ka jiꞌi manubha ètu èèna, ca migu. Èle èèna ka, jiꞌi kako haga laꞌa asa Roma.  
\v 15 Ropa dhèu sarani ètu Roma sèra tadèngi, na, jiꞌi neo laꞌa asa nèi, hèia rèngu mai soru jiꞌi ètu talora jꞌara. Cahagꞌe paraga dènge jiꞌi ètu Pasa Apius; aa cahagꞌe hari paraga dènge jiꞌi ètu era èci, ngara na Pasanggrahan Tèlu.\f + \fr 28:15 \ft Pasa Apius kajꞌèu nèti Roma, pe dꞌai pidhu nguru kilo sa. Pasanggrahan Tèlu, kajꞌèu nèti Roma, lèmi nguru tèlu kilo.\f* Lodꞌo Paulus ladhe nèdhi si, ka na manèngi makasi ae-ae mi Ama Lamatua, ka dꞌara na èra dènge.   
\s1 Paulus ètu Roma  
\p
\v 16 Ropa dꞌai Roma, [sordadꞌu sèra pamaso dhèu bèdho sèra asa dꞌara bèdho.]\f + \fr 28:16 \ft a: Abhu sasuri Yunani cahagꞌe dhu uru-uru sèra, pake boe lii ètu dꞌara kurung se.\f* Te ngaa ra pamaso boe Paulus. Ra hudꞌi ne sène, ho bisa sebꞌa èmu cue. Ètu èmu èèna, na pea dènge sordadꞌu dhèu èci dhu jꞌaga ne. Kacui-aai rèngu dua ra, dhu èki pake rate.\x + \xo 28:16 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 28:20\x*   
\p
\v 17 Èle tèlu lodꞌo, hèia Paulus paroa dhèu heka-dhèu heka dhèu Yahudi ètu sèra, ho mai paraga dènge ne. Ropa ra pakaboko, hèia Paulus padhai lii dènge si, aku nèngu na, “Aꞌari aaꞌi-aaꞌi! Jaꞌa ètu neꞌe ne, lula aꞌari èdhi dhèu Yahudi sèra kèpe rare jaꞌa ètu Yerusalem. Ka ra soro jaꞌa asa dꞌara kacui-aai dhèu paredha Roma. Te ngaa jaꞌa tao sala boe ngaa-ngaa! Jaꞌa tao boe ngaa-ngaa dhu labꞌa isi kabarai èdhi. Aa jaꞌa labꞌa boe kahèi atora adꞌa dhu èdhi sèmi tare nèti bèi-baki èdhi sèra.  
\v 18 Dhèu paredha parisa le lii jaꞌa ne ètu nèi. Te ngaa ra abhu boe sasala jaꞌa èci sa dhu bisa abhu huku madhe. Nèti èèna ka, ra neo patalale eele jaꞌa.  
\v 19 Te ngaa, lula ama-ama dhèu Yahudi sèmi boe lii pamaꞌète nèti dhèu paredha ho patalale jaꞌa, nèti èèna ka, koꞌo do koꞌo boe, jaꞌa hudꞌi caꞌe banding ku mai asa Roma. Masi ka jaꞌa tao sèmi neꞌe, te ngaa dènge boe dꞌara neo galaa dhèu jaꞌa unu ku.\x + \xo 28:19 \xt Lii Lolo nèti Dhèu Pajuu-paleha 25:11\x*  
\v 20 Nèti lii langu neꞌe ka, jaꞌa pakaboko aꞌari aaꞌi-aaꞌi ètu neꞌe. Madhutu dadꞌèi jaꞌa, èdhi bisa padhue-padhai ngaa dhu èdhi dhèu Yahudi sanao-maena: nuka, èdhi aaꞌi-aaꞌi ti sanao mi Dhèu Aae dhu Ama Lamatua neo hia mai, sèna ka hia mamuri mi èdhi dhèu Israꞌel. Nèti jꞌara seꞌe ka, ra èki jaꞌa dènge rate ne.”   
\p
\v 21 Hèia dhèu se dhaa, aku rèngu na, “Toke dꞌai lodꞌo deo neꞌe ne, jiꞌi sèmi mèka sasuri èci sa nèti Yudea, dhu peka lii langu èu ne. Sèmi èèna kahèi, aꞌari dhu mai nèti nèi, lolo boe ngaa-ngaa èci sa lula-nèti èu.  
\v 22 Te ngaa jiꞌi neo nanene ngaa dhu èu parcaya, lula jiꞌi tadèngi le ètu mia-mia, peka na, dhèu sèmi boe ngaa dhu partei Kristen sèra ajꞌa-nori si. De mamèci na, tasamia? Jiꞌi dhae ngeꞌa mèka. De lolo ku dènge jiꞌi laa.”   
\p
\v 23 Ka rèngu rare lii èci ho pili ca lodꞌo dhu leo, sèna ka ra paraga hari. Ropa dꞌai lodꞌo pamoa èèna, dhèu ae titu kèna mai pakaboko ètu era pea Paulus. Hèia Paulus mulai lole ka dènge rèngu, dadꞌèi Ama Lamatua mi dhèu unu Na. Na pake isi nèti sasuri Musa, dènge sasuri dhèu rèti lii padhai Lamatua dhu leo sèra, sèna ka rèngu bisa parcaya Yesus. Na padhai lii nèti madꞌae toke dꞌai lodꞌo nihia.   
\p
\v 24 Ropa tadèngi rare lii padhai lii Paulus ne, abhu ka cahagꞌe dhu parcaya. Te ngaa abhu kahèi dhu parcaya boe.  
\v 25 Nèti èèna ka, rèngu pabꞌala èci dènge èci, toke cahagꞌe neo lèpa. Te ngaa Paulus peka, aku nèngu na, “Mema lii pasisu miu ne, lèke sama sèmi ngaa dhu uru èèna Roh Ama Lamatua dhu Mola-Mèci peka le dènge Yesaya,  
\v 26 peka na,  
\q1 ‘Lamu peka dènge dhèu seꞌe se, na,  
\q2 “Èèna na, miu nanene taruu lii Jaꞌa,  
\q3 te ngaa meꞌa boe ciki sa!  
\q2 Miu laladhe taruu ngaa dhu Jaꞌa tao,  
\q3 te ngaa miu pusi boe ciki sa.”   
\q1
\v 27 Lula dꞌara dhèu seꞌe se adhu sèmi hadhu.  
\q2 Dhilu rèngu dꞌèi heka nanene!  
\q3 Aa musi madha rèngu, bèdho mèno le!  
\q1 Hudꞌi rèngu sène, ra tadèngi ia ka;  
\q2 Aa hudꞌi laa, sèna ka musi madha ra ladhe rèdhi ia ka.  
\q3 Aa hudꞌi laa, sèna ka dꞌara ra adhu sèmi hadhu taruu.  
\q1 Toke dꞌai rèngu sèra reꞌa heka jꞌara ho lèpa mai asa Jaꞌa,  
\q2 De jꞌara tasamia ka Jaꞌa bisa tao pabeꞌa hari rèngu?’ ”\x + \xo 28:27 \xt Yesaya 6:9-10\x*   
\p
\v 28 Hèia Paulus katange lii padhai lii na, aku nèngu na, “Sèmi neꞌe, aꞌari! Sèna ka miu se meꞌa, na, Ama Lamatua sadia tèke le mamuri hia dhèu Yahudi boe, lula rèngu dhu dꞌèi nanene Ne.”  
\v 29 [Ropa Paulus padhai lii nare sèmi èèna, ka dhèu se lèpa ka. Te ngaa ngangee rèngu paꞌèci boe, lula ra pasisu èci dènge èci.]\f + \fr 28:29 \ft Ayat ne abhu boe ètu pèri-pèri sasuri lii Yunani dhu uru-uru sèra.\f*   
\p
\v 30 Paulus pea ka ètu èmu dhu na sebꞌa èèna, dꞌai dua tèu. Na sèmi dènge karejꞌe dhèu aaꞌi-aaꞌi dhu mai tenge paraga dènge ne.   
\p
\v 31 Dènge jꞌara sèmi neꞌe, nèngu abhu jꞌara sèna ka na ajꞌa-nori si lula-nèti paredha Ama Lamatua, aa Jꞌara Mamuri Lamatua Yesus kahèi. Na lole dènge pahuni boe, aa na abhu boe dhu pahèbꞌe ne.  
\p Ama Teofilus dhu beꞌa. Lii lolo jaꞌa dꞌai sange neꞌe ka.  
\q3 Makasi.  
\q3 Nèti jaꞌa, Lukas   
\p