\id MRK - Ndamba Bible Version \ide UTF-8 \h MALIKU \toc1 Chilongu ngimu wuchiyandikiwili na Maliku \toc2 Maliku \toc3 Mlk \mt2 CHILONGU CHA NYANYI CHIYANDIKIWILI NA \mt1 MALIKU \imt Ulongulelu \ip Chilongu cha Nyanyi chiyandikiwili na Maliku ndi chitabu chimu gati ya fitabu mchechi fivelili mulilaghanu lya shonu fyeni fikuhimulila kwa chiganu ngalilu ya Yesu Kilistu. Kila chitabu chimu chikukemiwa “Injili,” mana yaki “Chilongu cha Nyanyi.” Fitabu afi fiyandikiwa chipindi Yesu pasovili kala, yivayandikili vavelili Mateyi na Maliku na Lukasi pamu na Yohani. Chilongu cha Nyanyi cha Maliku ndi chifupi gati ya Filongu fya Nyanyi fyosi mchechi. Kandi yimanyika kucha chitabu achi cha kwaa chiyandikiwa gati ya Filongu fya Nyanyi fyosi mchechi pamongapa gati ya milongu sita na muhanu mbaka milongu saba kukandila pasovili Yesu. Vasomi vatangalili vakumanya kucha chaveli chiyandikiwa kula Loma chayilatili kuvakola mawoku Valoma yivamjumilili Kilistu yivaveli kula. \ip Wuwula wula Maliku amanyikili kwa litawa lingi Yohani Maliku, ayilongushili mumwanja na ndumindumi Pauli na Banabasi lakini lujumu lwaki lwayangilili nendu pala payibavili mumyanja yawu ya umishoni Figoli 13:13. Pambeli Maliku ayendili mwanja wumu na Banabasi Figoli sula ya 15:37-39. Maliku alolili kava mulyanja likomi na 1Petili 5:13 Hata leki Maliku aveli mtovileli wa mesu ng'odu mungalilu ya Yesu, vasomi vatangalili vamanyili kucha Maliku ayandikili chitabu achi kwa yila milandu yadetili Petili kwilata ngalilu ya Yesu na afi ndi chikandilu cha chitabu achi. \ip Muchilongu cha Nyanyi Maliku akuvilishili wanachuli na ng'ulilu ya Yesu muchipindi cha mbelu. \iot Yifivelili mugati kwa chikata, \io Maliku akuchimanyisha chitabu Maliku1:1-13 \io Pambeli Maliku akuhimulila kwa chiganu ngimbaniku ya Yesu paghaveyi Galilaya musula ya 1:14-8:21 \io Kandi akutuwombela kwilata mwanja wa Yesu wa kuyenda Yelusalemu sula ya 8:22-10:52. \io Maliku akumalilila kwa kuyandika milandu ya chipindi cha Yesu mu Yelusalemu pamu na kusova na kushukuka kwa Yesu sula ya 11:1-16:8. \c 1 \s Undumi wa Yohani Mbatisha \r Mateyi 3:1-12, Lukasi 3:1-18, Yohani 1:19-28 \p \v 1 Achi ndi Chilongu cha Nyanyi cha Yesu Kilistu, Mwana wa Chapanga. Mayandiku vamu va dahili vavahela Mwana wa Chapanga. \v 2 Chakandili kucha wayandikili Isaya yaveli mbuyi wa Chapanga: \q “Chapanga adetili, ‘Dandimlayishi makungu wangu akuwombeli, \q dayakutandili deha yaku.’ \q \v 3 Mundu yumu akukema kucheja, \q ‘Mugoli deha ya Bambu, \q muhololi deha yaki!’ ” \p \v 4 Topi Yohani mbatisha afumbukili kucheja, alandulili kucha vandu vapomeli sambi na kuvabatisha, kavawombela vandu, “Ili Chapanga avapomeli sambi shawu.” \v 5 Vandu vatangalili kufuma mlima wa Yudeya na mbwani ya Yelusalemu vayenda kumpikanisha Yohani. Vasipomela sambi shawu, mweni kavabatisha mulweni Yoludani. \p \v 6 Yohani mbatisha afwalili yingwa yavagolilili kwa mingoma ya ngamiya na lufunga lwa ngwembi muchiwunu chaki na alili ngumbingumbi na njuki ya mudasi. \v 7 Kavawombela vandu, “Akwisa mundu yaveli na liwovi kupita nenga. Nenga ngujakwa ha hata kugondama kuwopola ng'oyi sha mikobasi yaki. \v 8 Nenga nguvabatisha kwa machi, ila mweni daavabatishi kwa Mfuki Mng'alili.” \s Kabatishiwa na kuyeshiwa kwa Yesu \r Mateyi 3:13-4:11, Lukasi 3:21-22, 4:1-13 \p \v 9 Majuva vala, Yesu afumili Nasaleti, kumlima wa Galilaya, kabatishiwa na Yohani mbatisha mulweni Yoludani. \v 10 Tepu pabwitukili mumachi, kawona kumbindi kwa Chapanga kufuwuka na Mfuki Mng'alili kamsunukila kucha njiva. \v 11 Na lishu lipikanika kufuma kumbindi, lideta “Yuwi mwana wangu yingutamili, mayiliwa na yuwi.” \p \v 12 Tepu Mfuki Mng'alili kamugola ayendi kucheja, \v 13 aku ayikalili kwa majuva milongu mchechi payeshiwa na Lijangavandu. Vang'ongolu va mudasi vaveli pala, lakini vamakungu vayisa vamkimbanikila. \s Yesu akuvakema vanachuli muchechi \r Mateyi 4:12-22, Lukasi 4:14-15, 5:1-11 \p \v 14 Yohani mbatisha pavamtatilili kala muchijaka, Yesu ayendili mlima wa Galilaya kuvalandulila vandu Chilongu cha Nyanyi cha Chapanga. \v 15 Padeta, “Chipindi chifika, Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga wuva pabehi! Mupomeli na muchijumili Chilongu cha Nyanyi!” \p \v 16 Yesu patyangeyi muluwongu ya lihiva lya Galilaya, kavawona Simoni pamu na Andeleya mlongu mundu, pavafuva vasomba kwa lwafu.\fig Mundu yafuva kwa lwafu|src="07 Fishing.jpg" size="span" ref="1:16"\fig* \v 17 Yesu kavawombela, “Mungovikeli na nenga dandivagoli kuva vafuva vandu.” \v 18 Tepu vasileka njafu shawu, vamkovekela. \p \v 19 Paayendili pawulongolu padokwa, kavawona Yakobi na Yohani vana va Sebidayu, vayikala muwatu pavasambula njafu shawu. \v 20 Bahala pala, Yesu kavakema. Veni vamleka tati wawu Sebidayu na vala vagolafichuku va mula muwatu, vamkovekela Yesu. \s Mundu aveli na chinyamkela \r Lukasi 4:31-37 \p \v 21 Yesu na vanachuli vaki vayendili mumbwani ya Kapelinaumu. Palifikili Lijuva lya Kupumulila, Yesu kayingila Munyumba ya kudadavila kakanda kuwula. \v 22 Vandu vala vapikanishili ng'ulilu yaki vayikang'anika nendu, nongwa kavawula ha kucha vawula vawu va Malawu va Chapanga vamupili Musa, ila yaveli na uwesu. \p \v 23 Bahala pala mundu yavelili na mfuki mwafu kayingila Munyumba ya kudadavila, kawuta kwa lishu likomi, \v 24 “Ukudayila kutugola liki, Yesu wa Nasaleti? Kwisa kutuyaghamisha? Ngumanya, Yuwi Mng'alili wa Chapanga!” \p \v 25 Yesu kamulakalila chinyamkela, “Matu! Kopoki kwa mundu ayu!” \p \v 26 Chinyamkela kamtaya chipwembu mundu yula, kawuta kwa lishu likomi, kakopoka kwa mundu yula. \v 27 Vandu vosi vayikanganika nendu, vakandili kwidasha, “Achi chindu liki? Ayi ng'ulilu ya shonu na uwesu? Mundu ayu akuwesha kuvalakalila finyamkela na veni vakumpikana!” \p \v 28 Filongu fya Yesu filopokesha kukwila kosi kumlima wa Galilaya. \s Yesu akuvalowola vandu vatangalili \r Mateyi 8:14-17, Lukasi 4:38-41 \p \v 29 Tepu pavafumili Munyumba ya kudadavila, Yesu pamu na Yakobi na Yohani vanachuli vaki vayenda kaya ya Simoni na Andeleya. \v 30 Nafyala wa Simoni avelili kawonja pawulili akutamika. Yesu pafikili, bahala pala vamuwombela chilongu cha mawu ayu. \v 31 Topi Yesu kaselela kwa mawu yula mtami, kamkola liwoku kunu pamtandamusha. Utami umfuma mawu yula na mweni kakanda kuvakimbanikila. \p \v 32 Lumihi palufikili na lijuva palidibili, vandu vamuyeghela Yesu vatami vosi na vandu yivavelili na finyamkela. \v 33 Vandu vosi va mbwani vayikungula paluvagha, \v 34 Yesu kavalowola vandu vatangalili yivavelili vakutamika matami va kila ndambu, kandi kafumisha finyamkela vatangalili. Kavagayila ng'odu finyamkela fwasi ya kuywanga, kwanongwa vamumanyili mweni ghani. \s Yesu akudadava weka hela \r Lukasi 4:42-44 \p \v 35 Chilawu yaki linyavagogolu, Yesu kayimuka, kawuka kaya kayenda pangajila vandu. Aku Yesu kamdadavila Chapanga. \v 36 Simoni na vayaki vayenda kumsaka. \v 37 Pavamuwonili vamuwombela, “Kila mundu akakusakeyi yuwi.” \p \v 38 Yesu kavayangula, “Tuyendi fijiji fimonga fiveli pabehi, ngavalandulili vandu wuwula. Topi nyisa niyilata chichuku achi.” \p \v 39 Naha katyanga mumlima wosi wa Galilaya, palandula Munyumba sha kudadavila na kuwusha finyamkela. \s Yesu akumlowola mundu avelili na ukalava \r Mateyi 8:1-4, Lukasi 5:12-16 \p \v 40 Mundu yavelili na ukalava amuyendilili Yesu kamtundamila na kamluva, kadeta, “Pawudayila, ukuwesha kung'ofuwa!”\f d \fr 1:40 Kwing'alisha: Ukalava wuva utami wumugola mundu ghavi mwafu.\fr*\f* \p \v 41 Yesu amuwonilili lusungu, kaholosha liwoku lyaki, kamkamula. Pambeli kamuwombela, “Ngudayila ngutangi ung'ali!” \v 42 Bahala pala ukalava umfuma mundu yula, kang'ala. \p \v 43 Pambeli Yesu kamuwombela ayendi, kamkayika, \v 44 kamuwombela, “Pikanishi, ukotoo kumuwombela mundu yoyosi chilongu achi ila yendi ukayilangushi kwa mtambika. Pambeli uyeghi litambiku kwa Chapanga kucha alayilili mbuyi wa Chapanga Musa, vandu valoli utovileli kwa veni.” \p \v 45 Lakini mundu yula kawuka kakanda kukwisha chilongu chila kosi, mbaka Yesu kalemwa kuyingila kumbwani kunu pawoneka. Ila kayikala panji, pangajila vandu. Lakini hata aku, vandu vamyendela kufuma mbembu shosi. \c 2 \s Yesu akumlowola mundu yapombalili \r Mateyi 9:1-8, Lukasi 5:17-26 \p \v 1 Pavapitili majuva vamu, Yesu kawuya Kapelinaumu na vandu vapikanila kava pakaya. \v 2 Vandu vatangalili vayikungasha hata fwasi yiva kwahela, vamema paluvagha losi. Yesu avelili akuvalandulila chilongu. \v 3 Vandu vamu, mchechi vamuyeghili mundu yumu yapombalili, vamuyeghela Yesu. \v 4 Kwanongwa vandu vaveli vatangala, valemwili kumuyegha mundu yula pala paveli Yesu. Topi vatobulili kulituvili, mwaveli Yesu. Pavatobulili kala lilanga, vamsunusha mundu yula yaveli kawonja muwulili. \v 5 Yesu pamuwonili ndambu ya ujumilwa wawu, kamuwombela mundu yula yapombalili, “Mwana wangu, ngupomela sambi shaku.” \p \v 6 Vawuli vamonga va Malawu yivaveli vayikala pala vakaiholeyi ndima shawu. \v 7 “Akwidumba liki pawombeyi nawula? Akumjowola Chapanga! Kwa hela mundu yapomela sambi, ila Chapanga weka yaki.” \p \v 8 Bahala pala Yesu amanyili kala Chivayihola, avawombilili, “Wuli mbona mukwihola ndambu ayi mundima shenu?. \v 9 Choti chiveli chipusuka, kumuwombela mundu ayu yapombalili, ‘Kupomiliwa sambi shaku’, Awu kumuwombela, ‘Utoli ulili waku, witwiki yendi’?. \v 10 Ponopa ngudayila mumanyi, Mwana wa Mundu kana uwesu wa kuvapomela vandu sambi shawu pamulima.” Pala pamuwombilili mundu yula yapombalili, \v 11 “Ngukuwombela tandamuki, toli ulili waku na yendi kaya yaku!” \p \v 12 Pala vandu vosi vaveli vakumlola, mundu yula kawoloka, katola ulili waki, kayenda. Vandu vosi vayikanganika, vamjuma Chapanga pavadeta, “Tukali hela kuchiwona chindu kucha achi!” \s Yesu akumkema Lawi \r Mateyi 9:9-13, Lukasi 5:27-32 \p \v 13 Yesu kayenda kandi muluwongu lwa lihiva. Lipinga lya vandu limkovekela, mweni kakanda kuvawula. \v 14 Papiteyi kamuwona Lawi mwana wa Alufayu kayikala muofisi ya vasumula mbiya ushulu. Yesu kamuwombela, “Ungovikeli.” Lawi katandamuka kamkovekela. \p \v 15 Pambeli Yesu aveli kayikala munyumba ya lawi akulya filivi. Vasumula mbiya vatangalili na vala yivavakema yivaveli na sambi vamkovikela, vayikala pamu na Yesu pamesa na vandundami vaki vakulya. \v 16 Vawuli vamonga va Malawu va Chapanga yivamupili Musa vaveli mulipinga vakulikema Vafwalisayu vamuwona Yesu paghalya pamu na vandu yivavakema yivaveli na sambi na vasumula mbiya. Vavadasha vanachuli vaki, “Wuli akulya pamu na vasumula mbiya sha ushulu na yivaveli na sambi?” \p \v 17 Yesu kavapikanisha kavawombela, “Vandu yivaveli na njimba nofu vakudayila ha mwilwana, yivadayila mwilwana vala yivaveli vatami. Nenga nyisa kuvakema vandu yivayihola veni goleki ha, ila yivaveli na sambi.” \s Kwikaja kulya \r Mateyi 9:14-17, Lukasi 5:33-39 \p \v 18 Chipindi chimu vanachuli va Yohani mbatisha na vanachuli va Vafwalisayu vaveli vakwikaja kulya. Vandu vamonga vayisa kumdasha Yesu. “Wuli vanachuli va Yohani na va Vafwalisayu vakwikaja kulya lakini vanachuli vaku vakwikaja ha kulya?” \p \v 19 Yesu kavayangula, “Wuli vavalalikili kulihungu lya kuheta mkuvadayila vayikaji kulya chipindi vava pamu na Bambu wa lihungu lya kuheta vaweshi ng'odu kuyikaja kulya. \v 20 Lakini chipindi dachiyisi Bambu wa lihungu lya kuheta davamuwushi pala pavayikaleyi pamu, chipindi achi davayikaji kulya. \p \v 21 “Vandu vakudumula ha chipapi cha shonu na kusonela muyingwa ngulungulu. Mani pavagola naha, achi chipapi dachinyopoli yingwa ngulungulu, yeni dayidemuki nendu. \v 22 Vandu vakutayaya ha difwayi ya shonu mumihaku ya ngwembi yadahili. Pavagola naha, difwayi daubaluli ayi mihaku ya ngwembi, difwayi na mihaku dayidanganyiki. Difwayi ya shonu vakutaya mumihaku ya ngwembi ya shonu.” \s Yesu akuwula kwilata Lijuva lya Kupumulila \r Mateyi 12:1-8, Lukasi 6:1-5 \p \v 23 Lijuva lya Kupumulila, Yesu aveli papita mufitava fya mupunga. Paghaveyi akupita, vanachuli vaki vakanda kudumula misasa ya fivelekwa. \v 24 Vafwalisayu vamuwombela, “Loli! Wuli vakugola chindu chikaniwili Lijuva lya Kupumulila?” \p \v 25 Yesu kavayangula, “Mukali hela kusoma fyagolili Dawudi pamu na vamonga chipindi pavaveghi na njala? \v 26 Mumajuva va mtambika mkomi Abyatali, Dawudi ayingilili munyumba ya Chapanga na kulya mibumunda yivikiliwi kwa Chapanga. Chindu achi chigoleka chipindi cha Abyatali aveli mtambika mkomi wa Chapanga. Nayiva vatambika weka yau yivaveli vajumiliwa kulya mibumunda yila. Lakini Dawudi kalya na kavagayila na vayaki.” \p \v 27 Pambeli Yesu kavawombela, “Lijuva lya Kupumulila livikiwa kuvatanga vandu. ila vandu kwanongwa ya Lijuva lya Kupumulila ha! \v 28 Nenga mwana wa Mundu ndiva Bambu hata kwa Lijuva lya Kupumulila.” \c 3 \s Yesu akumlowola mundu yapombalili liwoku \r Mateyi 12:9-14, Lukasi 6:6-11 \p \v 1 Pambeli Yesu kayenda kandi Munyumba ya kudadavila. Amu kwavelili na mundu yavelili na liwoku lipombalili. \v 2 Vandu vamu vavelili mula vaveli vakumsakila nongwa ya kumhigha. Ponopa vamlolela kucha angamlowulili Lijuva lya kupumulila. \v 3 Yesu kamuwombela mundu ayu yapombalili liwoku, “Wisi apa.” \v 4 Pambeli kavadasha, “Wuli malawu vetu vakutujumisha kugola liki mulijuva lya kupumulila? Kugola findu fya nyanyi awu fya wafu, kumlowola mundu akotoo kusova awu kumuwulagha?” \p Lakini veni vayangulili chindu ha. \v 5 Apa kavalola vosi kwa maya, kunu kavawonela lusungu ndambu ndima shawu sikamalili, Pambeli kamuwombela mundu yula, “Holoshi liwoku lyaku!” Mweni kaholosha liwoku lyaki, bahala pala liwoku lyaki liva kandi linofu. \v 6 Tepu Vafwalisayu vafumili panji ya Nyumba ya kudadavila, vakawombaneyi pamu na lipinga lidokwa lya vandu va Helodi, vakasakeyi ndambu ya kumuwulagha Yesu. \s Lipinga lya vandu limkovekela \p \v 7 Yesu kawuka pala pamu na vanachuli vaki, ayendili muluwongu ya lihiva lya Galilaya, lipinga lya vandu lyamkovikelili. Vandu vala vafumili milima ya Yelusalemu na Yudeya, \v 8 pamu na Yelusalemu na Idume na kumwambu ya lweni Yoludani, mbwani ya Tilu na Sidoni. Vandu ava vatangalili vamyendela Yesu, kwanongwa vapikanishili findu fitangalili fyagolili. \v 9 Lipinga lya vandu lyaveli likomi mbaka Yesu avawombilili vanachuli vaki vamvikili watu wumu, ili lipinga lya vandu likotoo kumfwasha. \v 10 Aveli kavalowola vandu vatangalili na vosi vaveli vatami vakalevanileyi vamugufyi Yesu. \v 11 Vandu vavelili na finyamkela pavamuwonili, vawili pawulongolu yaki, pavawuta, “Yuwi kuva Mwana wa Chapanga!” \p \v 12 Lakini Yesu, kavakanila vakotoo kuvawombela vandu mweni ghani. \s Yesu akuvashawula vandundami vaki lilongu na vavili \r Mateyi 10:1-4, Lukasi 6:12-16 \p \v 13 Yesu kakwela kuchidunda kavakema vala avadayilili mweni, topi vamyendela, \v 14 mweni kavashawula vandu lilongu na vavili avakemili vandundami. Kavawombela, “Ndivashawula yumwi kuva na nenga, dandivalayishi kuyenda kuvalandulila vandu, \v 15 damuvi na uwesu wa kuwusha finyamkela.” \p \v 16 Ava lilongu na vavili yavashawulili vaveli Simoni, Yesu amkemili Petili, \v 17 Yakobi na Yohani vana va Sebidayu Yesu avakemili Bowaneligi, mana yaki “Vandu va kuwumba”, \v 18 Andeleya na Filipu na Batulumeyu na Mateyi na Tomasi na Yakobi mwana va Alufayu na Tadeyu na Simoni yayitashila mlima. \v 19 Yudasi Sikaliyoti, yula yamushengitili Yesu. \s Uwesu wa Yesu ufuma kwa ghani \r Mateyi 12:22-32, Lukasi 11:14-23, 12:10 \p \v 20 Pambeli Yesu kayenda kaya. Vandu vatangalili vatangana kandi mbaka Yesu na vanachuli vaki vawesha ha kulya filivi. \v 21 Valongu vaki pavapikanishili naha, vayenda kumtola, kwanongwa vandu vakacheyi, “Yesu kajumba lisini.” \p \v 22 Vawula va Malawu vafumili Yelusalemu vadeta, “Ayu aveli na Besibuli! Ndi mkomi wa finyamkela yamgayila uwesu wa kuvafumisha finyamkela.” \p \v 23 Yesu kavakema na kuvawombela kwa filangushilu, “Yikuweshikana wuliwuli Lijangavandu amfumishi Lijangavandu mumonga? \v 24 Kucha wutwa pawitapula weni kuva fipinga na kwitova, wutwa awu dawuwi. \v 25 Na leki kaya payitapula fipinga fipinga, kaya asi dasiwi. \v 26 Kucha naha, wutwa wa Lijangavandu weni pawitapula, dawuwi na kufika mwishu. \p \v 27 “Kwahela mundu yawesha kwingila munyumba ya mundu muna liwovi na kufitola findu fya mundu ayu, ngajila kuwopiwa tanila mundu ayu. \p \v 28 “Nguvawombela nakaka, vandu davawushiwi sambi shawu shosi na majowolu vawu vosi kwa Chapanga. \v 29 Lakini mundu yoyosi yamjowola Mfuki Mng'alili, ayu dapomiliwi ha, kwanongwa kagola sambi ya jola.” \v 30 Yesu adetili nahawu kwanongwa vandu vadetili, “Yesu kana finyamkela.” \s Mau na valongu va Yesu \r Mateyi 12:46-50, Lukasi 8:19-21 \p \v 31 Pambeli mau na valongumundu Yesu vayisa. Vawoloka panji, vamlayisha mundu ayingili munyumba akamkemi. \v 32 Lipinga likomi lya vandu lyaveli limshengetela pavampikanisha Yesu. Veni vamuwombela, “Mau waku na valongu vaku vava panji vakukusaka yuwi.” \p \v 33 Yesu kavayangula, “Mau wangu na valongu vangu vaghani?” \v 34 Pambeli kavalola vandu vamshengitilili na kadeta, “Mloli! Ava ndi mau wangu na valongu vangu! \v 35 Mundu yoyosi yagola ndambu yadayila Chapanga, ayu ndi mau wangu, mlongu wangu na mhaja wangu.” \c 4 \s Chilangushilu cha mundu yakweta \r Mateyi 13:1-9, Lukasi 8:4-8 \p \v 1 Yesu kakanda kandi kuwula muluwongu ya lihiva lya Galilaya. Lipinga likomi lya vandu limshengitilili lyaveli likomi, mbaka kayipaka muwatu na kuyikala amu na vandu vosi vaikala muluwongu lwa lihiva. \v 2 Kavawula filongu fitangalili kwa filangushilu avawombilili, \p \v 3 “Mpikanishi! Mundu yakweta ayendili kukweta mbeyu. \v 4 Paghaveyi akukweta mbeyu, simonga shaponikili mudeha, vambongu vayisa valya. \v 5 Simonga shaponikili muuganga wuveli na migonguveli gonguveli. Mbeyu asi simela kalopu nongwa miganga midokwa. \v 6 Lakini palifumili lijuva, liyumisha muhali kwanongwa mikigha yaki iyenda ha pasi. \v 7 Simonga shaponikili mumisomi, misomi yikula, yikekeneka muhali, kwanongwa ayi silela ha. \v 8 Lakini simonga shaponikili muwuganga wa nyanyi. Simela, sikula na kulela fivelekwa, simonga shiyongesheka selu ndatu, simonga selu sita na simonga selu mya!” \p \v 9 Pamalilili Yesu kavawombela, “Mundu yeveli na majeji va kupikanishila, apikani!” \s Kuhimulila filangushilu \r Mateyi 13:10-17, Lukasi 8:9-10 \p \v 10 Yesu paghaveyi weka hela, vandu vamu vaveli vakumpikanisha pamu na vanachuli vaki lilongu na vavili vamdasha avahimulili filangushilu afi. \v 11 Yesu kavawombela, “Yumwi mgayiliwa mbwepu sha Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga, lakini vamonga, vakuwombiwa kila chindu kwa chilangushilu, \v 12 ili, \q ‘Pavalola valoli, lakini vakotoo kuwona, \q pavapikana vapikani, lakini vakotoo kumanya, \q Kwa nongwa kucha pavamanya, vakuwesha kumuwuyila Chapanga, \q na mweni akuwesha kuvapomela sambi shawu.’ ” \s Yesu akuhimulila unofu mana ya chilangushilu cha mundu yakweta \r Mateyi 13:18-23, Lukasi 8:11-15 \p \v 13 Pambeli Yesu kavadasha, “Mumanya ng'odu mana ya chilangushilu achi? Ponopa damumanyi wuliwuli filangushilu fimonga? \v 14 Mbeyu yikwetiwili ndi chilongu cha Chapanga. \v 15 Vandu vamonga yavafumbukili kucha mbeyu siponikilili mudeha. Pavapikanisha chilongu cha Chapanga, bahala pala Lijangavandu akwisa akuchitola chilongu mundima shawu. \v 16 Vandu vamonga vafumbukili kucha mbeyu siponikilili muuganga wuveli na migonguveli gonguveli. Pavapikana chilongu bahala pala vakuchiyanga kunu pavachinemelela. \v 17 Lakini chilongu achi chikuyingila ha mugati topi vayendelela padokwa. Msayisayi na sida pasiyisa kwanongwa ya chilongu, bahala pala vakuleka kujumila. \v 18 Vandu vamonga vakwifwana na mbeyu siponikilili pa mibiki ya misomi. Ava ndi vandu vapikana chilongu, \v 19 ila chipwembwi cha ngalilu ayi, kudayila unayiza na kudayila findu fya ndambu shosi, fikuvayingila na kuchikekeneka chilongu na vandu ava vakulela ha vivelekwa. \v 20 Lakini vandu vamonga vakwifwana na mbeyu siponikilili muwuganga wa nyanyi. Ava vakuchipikana chilongu, vakuchijumila na kulela fivelekwa, vamonga myanja mitatu, vamonga myanja sita na vamonga myanja mya.” \s Chibatali chigubikiwili. \r Lukasi 8:16-18 \p \v 21 Yesu kayendelela kuvawombela, “Kuna mundu yagubika luliku kwa chiyungu? Awu akuluvika pachindangawala? \v 22 Kila chindu chifisiwili dachivi lipala na chochosi chigubikiwili dachigubutuliwi. \v 23 Mundu muna majeji va kupikanishila, apikani!” \p \v 24 Yesu kavawombela kandi, “Mloli unofu fila fimpikana! Chigelu chichila chimuvapimila vayenu, Chapanga na mweni davapimili chigelu chichila yumwi, kandi na kuvayongishela. \v 25 Mundu yaveli na chindu dayongishewi na mundu yangajila chindu, hata chidokwa chaveli nachu, dapokiwi.” \s Chilangushilu cha mbeyu yimelili \p \v 26 Yesu kayendilela kudeta, “Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga ukwifwana ndambu ayi. Mundu mumonga akukweta mbeyu kufitava. \v 27 Pamihi akuwonja ng'onju, pamusi kava mesu, chipindi achi mbeyu sila sikumela na kukula. Mweni kamanya ng'odu ndambu pasimela na kukula. \v 28 Uganga weni ukuwugola muhali ukuli na kulela, likutala kutomola mihamba, kandi ndulu, pambeli ukuyela. \v 29 Mbeyu, fivelekwa pafikomala, bahala pala mundu ayu akukanda kubena, kwanongwa chipindi cha mbena chifika.” \fig Mundu yabena kwa chimayi|src="12 Sickle.jpg" size="col" ref="4:29"\fig* \s Chilangushilu cha mbeyu dokwa nendu \r Mateyi 13:31-32,34, Lukasi 13:18-19 \p \v 30 Yesu kadasha kandi, “Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga ukuyifwana na chindu liki? Tutoli chilangushilu liki kuwuhimulila? \v 31 Ukuyifwana na mbeyu dokwa, mbeyu dokwa nendu pitu shosi sikwetiwa mufitava. \v 32 Lakini pasikwetiwa, sikukula na kuva libiki likomi pitu mibiki yosi ya mufitava. Kandi likuva na mitafyi mikomi mbaka vambongu vakuwesha kugola fiyumba fyawu mumitafyi ayi.” \p \v 33 Yesu kavalandulila vandu chilongu chaki kwa filangushilu fingi fitangalili fya ndambu ayi. Kaywanga nawu ndambu pavaweshili kufimanya. \v 34 Kaywanga nawu chindu chochosi ha ngajila kutola chilangushilu Lakini paghaveyi na vanachuli vaki weka yawu, avawombilili mana ya kila chilangushilu. \s Yesu akulakalila liwumbula \r Mateyi 8:23-27, Lukasi 8:22-25 \p \v 35 Lumihi lijuva lilila lila, Yesu kavawombela vanachuli vaki, “Tujabuki, tuyendi kumwambu ya lihiva.” \v 36 Topi valileka lipinga lya vandu. Vanachuli vayingila muwatu mwayipakili Yesu na vawuka pamu. Kwaveli na matu vamonga. \v 37 Bahala pala, liyisa liwumbula na majinga vakanda kutova watu mbaka machi vakanda kumema muwatu wula.\fig Watu wutang'ana na liwumbula na majinga|src="09 Boat in Storm.jpg" size="col" ref="4:37"\fig* \v 38 Yesu aveli kumbeli muwatu kasaghamila musahamu. Vanachuli vamuyimusha, vamuwombela, “Muwula, ukulola ng'odu ndambu yitumilwa?” \p \v 39 Yesu kayimuka, kalilakalila liwumbula lila na kavawombela majinga, “Nyamali jii!” Liwumbula linyamala na kulindivala jii. \v 40 Pambeli Yesu kavawombela, “Mukutila liki? Mukali muvahela ujumilwa?” \p \v 41 Na veni vatila nendu na vayidasha veni, “Ayu mundu wa ndambu liki? Hata liwumbula na majinga fyosi fikumjumila!” \c 5 \s Yesu akumlowola mundu yaveli na finyamkela \r Mateyi 8:28-34, Lukasi 8:26-39 \p \v 1 Yesu na vanachuli vaki vajabuka kumwambu ya lihiva lya Galilaya, mumlima wa Vagelasi. \v 2 Tepu Yesu pajabukili muwatu, katang'ana na mundu yafumbukili kumbaku siveli kusembi muna finyamkela. \v 3 Mundu ayu aveli akwikala kumbaku siveli kusembi na kwahela mundu yaweshili kumuwopa kandi hata kwa lingongola, \v 4 myanja yitangalili aveli pawopiwa mawoku na mawulu, lakini aveli padumula lingongola na akuketula ng'oyi shawopiwili. Na kwahela mundu yavelili na liwovi lya kumkamula. \v 5 Majuva vosi aveli payenda-yenda kusembi na kufidunda, pawuta na kuyikesa-kesa kwa migonguveli. \p \v 6 Pamuwonili Yesu kutali, kamtuvilila na kumtundamila. \v 7 Kawuta kwa lishu likomi na kudeta, “Yesu, Mwana wa Chapanga yaveli kumbindi nendu! Ukudayila liki kwa nenga? Wilapi kwa litawa lya Chapanga, ngukudadava ukotoo kugobola!” \v 8 Adetili naha kwanongwa Yesu adetili, “Yuwi chinyamkela, umfumi mundu ayu!” \p \v 9 Pambeli Yesu kamdasha, “Litawa lyaku ghani?” \p Mweni kamyangula, “Litawa lyangu ‘Lipinga’ kwanongwa tutangala!” \v 10 Pambeli kayendelela kumluva Yesu akotoo kuvavinga finyamkela panji ya mumlima wula. \p \v 11 Kwaveli na lipinga likomi lya vangubi pabehi na chidunda vavelili vakulya. \v 12 Topi finyamkela vala vamluva Yesu pavadeta, “Tuyeghi kwa vangubi na utulekisheli tuvayingili.” \v 13 Yesu kavalekishela na finyamkela vala vamfuma mundu yula na kuyingila kwa vangubi. Lipinga lyosi lya vangubi elufu mbili vatuvilila mulihiva vamilwa machi vasova. \p \v 14 Vandu vavelili vakudima vangubi vala vatuva na kuvawombela vandu chilongu chila mumbwani na kufitava. Vandu vayenda kulola chila chigolikili, \v 15 pavafikili kwa Yesu, vamuwona mundu yula yavelili na lipinga lya finyamkela kayikala, kafwala yingwa shaki na luhala lwaki lumuwuyila, vosi vatila. \v 16 Vala vachiwonili chindu achi, vavawombela vandu vamonga chindu chimbwitukilili mundu yula yavelili na finyamkela na chilongu cha vangubi vala. \p \v 17 Topi, vandu vamluva Yesu awuki mumlima wawu. \p \v 18 Yesu paghaveyi akwipaka muwatu, mundu yula yavelili na finyamkela kamluva vawuki pamu. \p \v 19 Lakini Yesu kamukanila. Kamuwombela, “Yendi kaya kwa valongu vaku kavawombeli filongu fyosi Bambu fyakugolilili na ndambu yakuwonilili lusungu.” \p \v 20 Topi, mundu yula kuyenda kulandula milandu yosi ya Yesu yamgolilili aku Dekapoli. Na vandu vosi vapikanilili vajinga. \s Muhinja wa Yailu na mdadala yagufyili yingwa ya Yesu \r Mateyi 9:18-26, Lukasi 8:40-56 \p \v 21 Yesu kayipaka kandi muwatu kajabuka kumwambu ya lihiva. Lipinga likomi lya vandu lyamshengitelili muluwongu ya lihiva. \v 22 Mundu yumu yavelili mkomi wa nyumba ya kudadavila, litawa lyaki Yailu ayendili, pamuwonili Yesu, kamtundamila, \v 23 kamluva Yesu padeta, “Muhinja wangu akutamika dabadaba. Dekudeku wisi, umvikili mawoku vaku, ili anani.” \p \v 24 Topi, Yesu awukili pamu na Yailu. Vandu vamkovikela na kumkekeneka-kekeneka kwanongwa vatangalili ngenju. \p \v 25 Paveli mdadala yumu yavelili na utami wa liholuveya myaka lilongu na mivili. \v 26 Mdadala ayu aifwashili nendu kwa vayilwana na amalili findu fyaki fitangalili, lakini kanana ha, ila kayendelela kutamika nendu chipindi chosi. \v 27 Papikanishili chilongu cha Yesu kwa vandu, kayisa na kayikekeneka kekeneka kupita mulipinga lya vandu. Kamyendela Yesu kwa kumbeli na kuyigufya yingwa yafwalili Yesu, \v 28 mweni ayidetilili, “Pagufya yingwa yaki hela, danani.” \p \v 29 Kagufya yingwa ya Yesu, bahala pala liholuveya limuwoloka na mweni kayiwona mumvili waki kucha utami unana. \v 30 Bahala pala Yesu kamanya liwovi limyangila. Topi, kalighalambukila lipinga lya vandu kadasha, “Ghani yagufyili yingwa yangu?” \p \v 31 Vanachuli vaki vamyangula, “Ukuwona ndambu vandu yavakukekeneka kekeneka na yuwi ukudasha, ‘Ghani ayu yakugufyili?’” \p \v 32 Lakini Yesu kayendelela kulola amuwoni mundu yagolili chindu achi. \v 33 Mdadala yula kachimanya chindu chimbwitukilili, ndambu ayi kamyendela pabagama kwa lyogha. Kamuwila pamawulu vaki, pambeli kamuwombela fyosi nakaka. \v 34 Yesu kamuwombela, “Kamwali wangu, ujumilwa waku wukulowola. Yendi kwa kusika na wuvi mnofu.” \p \v 35 Yesu paghaveyi akudeta ndambu ayi, vayisa vandu kufuma kaya ya Yailu, yula mkomi wa nyumba ya kudadavila. Vamuwombela Yailu, “Muhinja waku kasova kala. Wuli ukumyasha muwula?” \p \v 36 Lakini Yesu papikanishili chavadetili, kabedala, kamuwombela yula mkomi wa nyumba ya kudadavila, “Kotoo kutila, ujumili hela.” \v 37 Yesu kadayila ng'odu mundu yoyosi ayilongoshi na mweni, ila Petili, Yakobi na Yohani, mlongu waki Yakobi. \v 38 Pavafikili kaya kwa Yailu mkomi wa nyumba ya kudadavila, Yesu kawona ndilingu na papikanishili vandu vakulila na kudadava. \v 39 Yesu kayingila munyumba, kavawombela “Wuli mkugola ndilingu na kulila? Mwana kasova ng'odu, kawonja hela!” \p \v 40 Lakini veni vamseka, topi, kavafumisha vosi panji. Kavatola tati na mau wa mwana yula, pamu na vanachuli vaki vatatu vavelili nawu, vayingila muchumbagati chivamuwonjishili mwana yula. \v 41 Yesu katola liwoku, kamuwombela, “Talita koumu!” Mana yaki, “Muhinja, ngukuwombela tandamuki!” \p \v 42 Bahala pala muhinja yula kayimuka na kakanda kuyendayenda. Muhinja yula aveli na myaka lilongu limu na mivili. Pafibwitukili afi, vandu vajinga nendu. \v 43 Lakini Yesu kavakana nendu vakotoo kumuwombela mundu yoyosi chilongu achi chigolikili. Pambeli Yesu kavawombela “Mumgayili muhinja ayu filivi.” \c 6 \s Yesu akukaniwa aku Nasaleti \r Mateyi 13:53-58, Lukasi 4:16-30 \p \v 1 Yesu kawuka pala, kayenda mumbwani yaki, vandundami vaki vamkovikela. \v 2 Palifikili lijuva lya kupumulila, kakanda kuwula munyumba ya kudadavila. Vandu vatangalili vampikanishili vajinga, vadasha, “Kafipata koti fyosi afi? Luhunja liki alu kagayiliwa? Wuliwuli akuwesha kugola mihilu ayi? \v 3 Ayu msongola findu ng'odu? Mwana wa Maliya na valongu vaki vakina Yakobi, Yose, Yuda na Simoni? Na vahaja vaki vakwikala bahapa ng'odu?” Topi, vamlema. \p \v 4 Yesu kavawombela, “Mbuyi akupikanishwa mahali posi, ila akupikanishwa ha mumbwani yaki na kwa valongu vaki na kaya yaki.” \p \v 5 Yesu kawesha ha kugola mihilu yoyosi pala, kavavikila vatami vadokwa hela mawoku, kavalowola. \v 6 Kajinga nendu kwanongwa vandu vavahela ujumilwa. \s Yesu akuvalayisha vanachuli lilongu na vavili \r Mateyi 10:5-15, Lukasi 9:1-6 \p Pambeli Yesu kafityangila fijiji fya pabehi, pavawula vandu. \v 7 Kavakema vala vanachuli lilongu na vavili, kakanda kuvalayisha vavili vavili. Kavagayila uwesu wa kuvawusha finyamkela. \v 8 Pambeli kavawombela, “Mkotoo kutola chindu chochosi mumwanja, ila lukweku weka hela. Mkotoo kutola filivi, wala muhaku, wala mbiya muchiwunu. \v 9 Mfwali filatu, lakini mukotoo kutola yingwa yimonga. \v 10 Nyumba yoyosi yivavalibushila, mwikali mula mbaka pamuwuka mbwani ayi. \v 11 Na mahali poposi vandu pavalema kuvalibushila ama kuvapikanisha, muwuki mupundi lifu mumawulu venu. Ayi dayivi utovileli kwa veni.” \p \v 12 Topi vayenda na kuvalandulila vandu vapomeli. \v 13 Vavafumisha finyamkela vatangalili na kuvashaya mafuta vatami vatangalili na kuvalowola. \s Kusova kwa Yohani yabatisha \r Mateyi 14:1-12, Lukasi 9:7-9 \p \v 14 Mutwa Helodi papikanishili filongu afi fyosi, kwanongwa litawa lya Yesu lipikanika mahali posi. Vandu vamonga vadetili, “Yohani mbatisha kashukuka! Ndi nongwa yaveli na liwovi lya kugola mihilu ayi.” \p \v 15 Lakini vamonga vadetili, “Ayu Eliya.” \p Vamonga vadetili, “Ayu mbuyi, kucha vala vambuyi va dahili.” \p \v 16 Helodi papikanishili filongu afi, kadeta, “Yohani mbatisha yindimdumulili mutwi kashukuka!” \v 17 Kwa nongwa dahili Helodi mweni alayishili kucha Yohani mbatisha akamuliwi na awopiwi muchijaka. Agolili naha kwanongwa amuhetili Helodiya, mdala wa Filipu na Filipu avelili mfwata mundu Helodi \v 18 Yohani mbatisha amuwombilili Helodi, “Malawu vakulema yuwi kumtola mwehi wa mlongu waku!” \p \v 19 Naha Helodiya kamkalalila nendu Yohani mbatisha, kadayila kumuwulagha, lakini kawesha ha nongwa ya Helodi. \v 20 Helodi amtilili Yohani mbatisha kwanongwa amanyili aveli mundu mnofu yang'alili, topi aveli akumlolela. Adayilaya kumpikanisha Yohani mbatisha, mani hela pamupikanishili kala, ajingili nendu. \p \v 21 Lijuva limu Helodiya apatili fwasi mulihungu lya kuwoneka kwa Helodi. Helodi avagolilili lihungu vatavala, vakulu va machonda na filongosi wa mlima wa Galilaya. \v 22 Muhinja wa Helodiya payingilili kufina, afinili finofu, Helodi na vahenja vaki vasekilili. Topi mutwa kamuwombela muhinja yula, “Luvi chindu chochosi chiwudayila, nenga dangugayili.” \v 23 Kandi kayilapa, “Dangugayili chochosi chiwudayila, hata nusu ya wutwa wangu!” \p \v 24 Bahala pala muhinja yula kayenda kumudasha mau waki, “Nuvi liki?” \p Na mweni kamyangula, “Luvi mutwi wa Yohani mbatisha.” \p \v 25 Bahala pala mhinja yula katuva kwa mutwa kumluva, “Ngudayila ugayili ponopa mutwi wa Yohani mbatisha muluselu!” \p \v 26 Mutwa kang'onguteka nendu, lakini kawesha ha kulema, kwanongwa ayilapili paulongolu ya vahenja vaki. \v 27 Bahala pala mutwa kamulayisha machonda akayeghi mutwi wa Yohani mbatisha. Machonda kayenda muchijaka kamdumula Yohani mutwi waki. \v 28 Pambeli kauyegha mutwi wula muluselu kamgayila muhinja, mweni kamgayila mau waki. \v 29 Vanachuli va Yohani mbatisha pavapikanishili afi, vayenda kuutola mvili waki na kuusika. \s Yesu akuvagayila filivi vandu elufu muhanu \r Mateyi 14:13-21, Lukasi 9:10-17, Yohani 6:1-14 \p \v 30 Vandundami vawuyili vatangana kwa Yesu, vamuwombela fyosi fila fyavagolili na kuwula. \v 31 Yesu kavawombela, “Tuyendi weka yetu mahali pangajila vandu, mkapumulili padokwa.” Adetili ndambu ayi kwanongwa kwavelili na vandu vatangalili vavelili vakwisa na kuwuka, mbaka vapata ha fwasi ya kulya filivi. \v 32 Topi vawuka weka yawu muwatu, vayenda mahali pangajila mundu. \p \v 33 Lakini vandu vavawonili pavaveghi vakuwuka, vavamanyili. Topi, vatuva kwa mawulu kufuma mbwani shosi na vatalili kufika. \v 34 Yesu pafumili muwatu, aliwonili lipinga likomi lya vandu. Kavawonela lusungu kwanongwa vaveli kucha vameni vangajila mdima. Topi kakanda kuvawula findu fitangalili. \p \v 35 Lumihi palufikili, vanachuli va Yesu vamyendela na kumuwombela, “Mahali apa pangajila vandu na lijuva lihonga. \v 36 Uvaleki vandu vayendi kufitava na mufijiji fya pabehi vakayihemeleli filivi.” \p \v 37 Lakini Yesu kavayangula, “Yumwi muvapi filivi valyi.” \p Vamdasha, “Ponopa tuyendi tukahemeli mibumunda ya mbiya sha ijala ya myesi minani.” \p \v 38 Kavadasha, “Muva na mibumunda miningi? Muyendi mkaloli.” \p Pavalolili kala, vamuwombela, “Tuva na mibumunda muhanu na vasomba vavili hela.” \p \v 39 Pambeli Yesu kavawombela vanachuli vaki vavawombeli vandu vosi vayitapuli mufipinga-fipinga, vayikali pasi mulugobi. \v 40 Topi, vandu vayikala mufipinga fya vandu miya yimu fya vandu milongu muhanu. \v 41 Pambeli Yesu kaitola mibumunda yila muhanu na vasomba vavili. Kalola kumbindi, kamlumba Chapanga na kuyimetula yila mibumunda. Pambeli kavapa vanachuli vaki vavapi vandu. Wuwula wula kavapa vandu vosi vala vasomba vavili. \v 42 Vandu vosi valya vayikuta. \v 43 Vanachuli va Yesu vasola mibumunda na vasomba vasighalili vamemesha fitandavala lilongu limu na fivili. \v 44 Vandu vosi valili valulumi vaveli alufu muhanu. \s Yesu akuyendayenda kumbindi ya machi \r Mateyi 14:22-33, Yohani 6:15-21 \p \v 45 Bahala pala Yesu kavawombela vanachuli vaki vayingili muwatu, vamlonguleli kuyenda Betisayida. Mweni aveli akuvatawula vandu. \v 46 Pamalili kuvayitawula vandu, kayenda kuchidunda kumdadava Chapanga. \v 47 Lumihi palufikili, watu waveli pagati ya lihiva, mweni aveli weka hela kumwambu ya lihiva. \v 48 Kavawona vanachuli vaki vakukimbanika kuguba watu kwa ngafi, kwanongwa liyegha lyaveli likuvalimba. Payiveyi samba kulangala, Yesu kavayendela payendayenda kumbindi ya machi. Akadayileyi kuvapita, \v 49 kumbi veni pavamuwonili akuyendayenda kumbindi ya machi, vadeta aveli chishuka. Vawuta, \v 50 kwanongwa vosi pavamuwonili vatilili nendu. \p Bahala pala Yesu kavawombela, “Ndiva nenga! Mkotoo kutila, mugangamali.” \v 51 Pambeli kayingila muwatu pamu nawu na uyegha unyamala. Vanachuli vaki vajinga nendu, \v 52 kwanongwa vaveli vakali hela kumanya mana ya kuvagayila mibumunda yila valyi, ndima shawu shaveli sidindala. \s Yesu akuvalowola vatami aku Genesaleti. \r Mateyi 14:34-36 \p \v 53 Vajabuka lihiva, vayisa mumlima wa Genesaleti, pala vapayika watu wawu. \v 54 Pavajabukili muwatu, bahala pala vandu vamumanya Yesu. \v 55 Topi, vatuva mumlima wosi na vavatola vatami muluhagha na kuvayegha mahali poposi pavapikanishili Yesu paghaveyi. \v 56 Mahali poposi Yesu payendili, kufijiji, mumbwani, awu kufitava, vandu vavavika vatami pawelu. Vamluva avaleki vagufyi lupembu lwa yingwa yaki na vosi vagufyili vanana. \c 7 \s Mawuli ya vavaha \r Mateyi 15:1-9 \p \v 1 Vafwalisayu vamu na vawula va Malawu vafumili Yelusalemu vamushengitelili Yesu. \v 2 Vavawona vanachuli vamu va Yesu vakulya filivi kwa mawoku mawafu, nyanyi vanava ha kucha chishovi chawu. \p \v 3 Kwa nongwa Vafwalisayu na Vayawudi vosi vakulya ha filivi mbaka vanavi mawoku vawu kucha wuvakamulili chishovi cha vavaha vawu. \v 4 Pavafuma kusoku vakulya ha chindu chochosi mbaka vachiwofuwi. Wuwula wula vakamulili fishovi fimonga, kucha kuwofuwa fikombi, fiyungu, fihela na fyombu fya chumang'andu. \p \v 5 Topi, Vafwalisayu vala na vawula va Malawu vamdasha Yesu, “Kwa nongwa liki vanachuli vaku vakukamula ha fishovi fya vavaha, ila veni vakulya kwa mawoku ‘Va wafu?’” \p \v 6 Yesu kavayangula, “Isaya atungili unofu, yumwi vafyangu, kucha fyayandikili: \q ‘Vandu ava vakujuma kwa milomu yawu, \q lakini ndima shawu siva kutali na nenga. \q \v 7 Vakundundamila hela, pavawula fishovi fya vandu, kucha malayishu va Chapanga!’ \p \v 8 “Yumwi mukuvaleka Malawu va Chapanga na kukamula fishovi fya vandu.” \p \v 9 Yesu ayendililili kudeta, “Mukuyihola mugola finofu, lakini muvalema Malawu va Chapanga ili mkamuli fishovi fyenu. \v 10 Kwa nongwa Musa adetili, ‘Vapikani tati waku na mawaku, mundu yoyosi yamjowola tati mundu awu mamundu dawulayiwi.’ \v 11 Lakini yumwi mukudeta, kucha mundu yaveli na chindu cha kumtanga tati mundu awu mamundu, lakini kadeta chindu achi ‘Kolibani’ mana yaki, fupu kwa Chapanga, \v 12 topi mukudeta, mundu ayu akulemiwa kumtanga tati mundu awu mamundu. \v 13 Topi, mkuchibedala chilongu cha Chapanga kwanongwa ya fishovi fyenu fyimukamulili. Kandi mukugola findu fitangalili fya ndambu ayi.” \s Findu fimugola mundu ghavi mwafu \r Mateyi 15:10-20 \p \v 14 Yesu kalikema kandi lipinga lila lya vandu. Kavawombela, “Mpikanishi vosi mumanya. \v 15 Kwahela chindu chimuyingila mundu chiwesha kumgola ghavi mwafu. Ila fila fimfuma mundu, fyeni fikumugola ghavi mwafu. \v 16 Mundu yaveli na majeji va kupikanishila, apikani” \f g \fr 7:16 \fr*\fk Mundu yaveli na majeji apikani. Mayandiku vamonga va dahili vavahela msitali wa 16.\fk*\f* \p \v 17 Palilekili lipinga lya vandu na kuyingila munyumba, vanachuli vaki vamdasha mana ya filangushilu afi. \v 18 Yesu kavawombela, “Hata yumwi muvahela luhala? Topi hata yumwi mumanya ng'odu kucha kwahela chindu chimuyingila mundu kufuma panji chimgola mundu ghavi ‘Mwafu’? \v 19 Kwa nongwa chikumuyingila ha mundima, ila chikuyingila munda, pambeli chikufuma panji ya mvili waki.” Kwa kudeta naha, Yesu kafigola filivi fyosi finofu. \p \v 20 Kayendelela kudeta, “Chindu chimfuma mundu ndi chimgola ghavi mwafu. \v 21 Kwa nongwa mundima ya mundu kukufuma hoshu wafu na uwoni na wifi na kuwulagha na fimonga upeji na \v 22 uwoni ubafu na wafu na ufyangu na lumatamata pamu na weyi na majowolu na lukilu na upufi. \v 23 Fyosi afi fikufuma mugati ya mundu, ndi fikumugola mundu ghavi mwafu.” \s Ujumilwa wa mdadala yumu \r Mateyi 15:21-28 \p \v 24 Pambeli Yesu kawuka mahali pala, kayenda mumbwani ya Tilu. Aku kayingila munyumba yimu na kadayila ha mundu yoyosi amanyi. Lakini kawesha ha kuyififa. \v 25 Mdadala yumu yavelili na muhinja yaveli na chinyamkela, apikanishili filongu fya Yesu. Topi, bahala pala kamuyendela na kumuwila mumawulu vaki. \v 26 Mdadala ayu aveli mugiliki na awonikili mumbwani ya Silofoiniki. Kamluva Yesu amuwushi chinyamkela muhinja waki. \v 27 Lakini Yesu kamuwombela, “Leki tani vana vayikuti. Nyanyi ha kutola filivi fya vana na kuvagayila vagalu.” \p \v 28 Mdadala yula kamuyangula, “Yina Bambu, lakini hata vagalu yivavelili pasi ya mesa vakulya mipwambwa ya filivi fya vana!” \p \v 29 Yesu kamuwombela, “Kwa ndambu yiwuyangulili, yendi kaya dawuwoni chinyamkela kamfuma muhinja waku!” \p \v 30 Mdadala yula kayenda kaya yaki, kamuwona mwana waki kawonja paulili na chinyamkela kamfuma kala. \s Yesu akumlowola mundu majogu na ngadeta \p \v 31 Pambeli Yesu kawuka mumbwani ya Tilu, kayenda mbaka Sidoni afikili lihiva lya Galilaya, kupitila Dekapoli. \v 32 Vandu vamu vamuyeghela mundu yavelili majogu na yangajila kudeta unofu. Vamluva Yesu amvikili mawoku. \v 33 Yesu kamukwegha pambali na vandu. Kavika fyala fyaki mumajeji va mundu ayu. Pambeli atemili mita na kugufya lulimi lwa mundu yula. \v 34 Pambeli Yesu kalola kumbindi, kapumula nendu na kumuwombela mundu ayu, “Efwata” Mana yaki “Fuwuki!” \p \v 35 Bahala pala majeji va mundu yula vadiwuka, lulimi lwaki lufuwuka, kakanda kudeta unofu. \v 36 Yesu kavakanila kumuwombela mundu yoyosi. Lakini ndambu payendelelili kuvakanila, ndi ndambu yayendililili kukwisha filongu fyaki. \v 37 Vandu vajinga nendu. Vadeta, “Kagola fyosi finofu. Kavagola majogu vapikana na vangadeta vadeti!” \c 8 \s Yesu akuvapa filivi vandu nendu ya elufu mchechi \r Mateyi 15:32-39 \p \v 1 Chipindi achi, lipinga lingi likomi lya vandu vayikungula, vaveli vahela filivi. Topi Yesu avakemili vanachuli vaki, avawombilili, \v 2 “Nguvawonela lusungu vandu ava nongwa tuyikala pamu kwa majuva matatu nalelu vavahela filivi. \v 3 Panivaleka vayendi kaya na njala davashungi mudeha, nongwa vamonga vafuma kutali.” \v 4 Vanachuli vaki vamudasha, “Kunu kudasi datupati koti mibumunda ya kuyikuta vandu vosi ava?” \v 5 Yesu avadashili, “Muna mibumunda miningi?” Vamyangula, “Tuva na mibumunda saba.” \v 6 Topi kavalayila vayikali pasi, kayitola yila mibumunda saba, kamdadava Chapanga, kayimetula mibumunda, kavagayila vanachuli vaki, veni vavagayili vandu. \v 7 Vavelili kandi na fisomba fidokwa. Yesu kafinemela, wuwula kavagayila, vavagayili vandu. \v 8 Vandu valya, vayikuta. Vayola fisiyalili vamemesha fitandavala saba. \v 9 Vandu valili vaveli vatangalili nendu ya elufu mchechi vavalangiwili. Pambeli Yesu avatawulili, \v 10 tepu vayipakili muwatu pamu na vanachuli vaki, vayenda boma lya Dalimanuta. \s Vafwalisayu vadayila kuwona mihilu \r Mateyi 12:38-42, 16:1-4 \p \v 11 Vafwalisayu vakalimbaneyi, vakanda kumuwomesha Yesu. Vakadayileyi agoli chilangushilu kufuma kwa Chapanga. \v 12 Yesu akawoneyi lusungu mundima, kawomba, “Mbona chileli cha ponopa chikudayila mihilu? Nakaka nguvawombela, chileli cha chipindi achi dachipati ha chilangushilu chochosi.” \v 13 Topi kavaleka, kayipakila kandi muwatu, akandili mwanja kuyenda kumwambu. \s Simika ya Vafwalisayu na ya Helodi \r Mateyi 16:5-12 \p \v 14 Vanachuli vayivasuwili kutola mibumunda, wumu hela vasiyalili nawu mula muwatu. \v 15 Yesu kavalayila, “Muvi mesu! Mulyepi na simika ya Vafwalisayu na simika ya Helodi.” \v 16 Vanachuli vakanda kuwombana veni, “Kadeta naha kwanongwa twahela mibumunda.” \v 17 Yesu amanyili kala, avawombilili, “Mbona mkuwombana mwahela mibumunda? Wuli mkalihela kumanya? Wuli ndima shenu sikali hela kumanya? \v 18 Wuli muva na mesu mkulola ha? Muva na majeji na mukupikanila ha Muva hela ngumbungumbu? \v 19 Chipindi chila pametuleyi yila mibumunda muhanu na kuvagayila vandu nendu ya elufu muhanu? Vakunga fitandavala finingi fya filivi fisighalili?” Vamuyangula, “Fyaveli lilongu na fivili.” \v 20 “Pametuleyi yila mibumunda saba na kuvagayila vandu nendu ya elufu mchechi mkunga filivi fisiyalili finingi?” \p Vayangula, “Fyaveli saba.” \p \v 21 Topi kavadasha, “Mkali hela kumanya?” \s Yesu akumlowola ngalimesu aku Betisayida \p \v 22 Yesu kafika Betisayida pamu na vanachuli vaki. Kuna vandu vamuyeghilili mundu ngalimesu, vamluvili amugufyi. \v 23 Yesu amkamulili liwoku yula ngalimesu, kamyegha panji ya kaya yila. Amutemilili mita mumesu, kamvikila mawoku, kamdasha, “Wuli ukuwesha kulola chindu?” \p \v 24 Ayu ngalimesu kalola, kadeta, “Nguwona vandu vakuyendayenda vakuwoneka kucha mibiki.” \p \v 25 Yesu amuvikilili kandi mawoku mumesu mweni kafulutula mesu, uwesu wa kulola umuwuyila, kila chindu kachiwona uswanu. \v 26 Yesu kamuwombela ayendi kaya na kumulayila, “Akotoo kuwuya muchijiji chila!” \s Petili akujumila Yesu ndi Kilistu mkombola. \r Mateyi 16:13-20, Lukasi 9:18-21 \p \v 27 Pambeli Yesu na vanachuli vaki vayendili kufijiji fya pabehi ya Kayisalia Filipu. Pavaveghi munjila, Yesu kavadasha vanachuli, “Vandu vakudeta nenga ghani?” \p \v 28 Vamuyangula, “Vakudeta yuwi Eliya, vamonga Yohani mbatisha na vamonga yumu wa vambuyi.” \p \v 29 Pambeli Yesu kavadasha, “Yumwi mukucha nenga ghani?” \p Petili kamyangula, “Yuwi Kilistu.” \f h \fr 8:29 \fr*\fk Kilistu:\fk* Kwa Chigiliki Kilistu nongwa yaki Mkombola ashawuliwili na Chapanga kuva Mutwa. Kwa Chibulaniya litawa ali Masiya \f* \p \v 30 Yesu avakanili vakotoo kumuwombela mundu yoyosi filongu afi. \s Yesu akudeta ndambu dagobuliwi, dasovi na ndambu dashukuki. \r Mateyi 16:21-28, Lukasi 9:22-27 \p \v 31 Yesu akandili kuwula vanachuli vaki Mwana wa Mundu dagobuliwi nendu na dalemwi na vavaha na vatambika vakomi, na vawula va Malawu. Kadeta davamuwulayi, mulijuva lya tatu kukandila pasovili dashukuki. \v 32 Yesu kavawombela, filongu afi ngatu hela. Petili amkweyili pambali, akandili kumlakalila. \v 33 Yesu kavaghalambukila vanachuli vaki, kamlakalila Petili padeta, “Wuki paulongolu yangu Lijangavandu! Ukuyihola fya mundu, fya Chapanga ha.” \p \v 34 Pambeli kalikema lipinga lya vandu pamu na vanachuli vaki, avawombilili, “Kucha mundu yoyosi yadayila ghavi ndumindumi wa nenga, ayilemi mweni, atoli lupingika lwaki, angovikeli. \v 35 Mundu yadayila kulowosha unofu waki mweni, davayamishi, lakini mundu dayasi unofu waki kunata nenga kwa Chilongu cha Nyanyi, dalowuliwi. \v 36 Mundu dapati liki mani mlima wosi pawuva waki na kuyamisha ndima yaki? \v 37 Mundu datoli chindu liki badili ya ndima yaki. \v 38 Mundu yoyosi muchileli achi cha sambi na chingali kumpikanisha Chapanga na yang'onela soni nenga na mawuli vangu, Mwana wa Mundu damuwoneli soni mundu ayu, chipindi padayila kuyisa kuukomi wa Tati waki pamu na makungu vang'alili.” \c 9 \p \v 1 Yesu kavawombela, “Nakaka nguvawombela, kuna vamonga bahapa davasovi ng'odu mbaka vauwoni Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga pauyisa kwa liwovi.” \s Yesu aghalambukili mvili \r Mateyi 17:1-13, Lukasi 9:28-36 \p \v 2 Pavapitili majuva sita, Yesu kavatola Petili, Yakobi na Yohani kumbindi ya chidunda chitali weka yawu. Kula Yesu aghalambukili mvili paulongolu yawu, \v 3 yingwa shaki shang'alili mbuletee, shaveli ngeli nendu, kwa hela mundu yafuva yingwa yoyosi mumlima ndambu yila. \v 4 Pambeli Eliya na Musa vafumbuka, vakaywangeyi na Yesu. \v 5 Petili kamuwombela Yesu, “Muwula, nyanyi yufwi tuyikali bahapa. Ngiba tujengi mibudi mitatu, limu lya yuwi limu lya Musa na limu lya Eliya.” \v 6 Petili na vayaki vatila, amanyili ha chindu cha kuwomba. \p \v 7 Pambeli lifumbuka lifundi livagubika na lishu lipikanika kufuma mulifundi, “Ayu mwana wangu yinimtamili, yanoviliwili nenga mumpikanishi mweni.” \v 8 Tepu vanachuli vala valola lola, hata naha vawona ng'odu mundu wingi, ila veni pamu na Yesu weka yaki. \p \v 9 Pavasunukeyi kuchidunda, Yesu avakanili, “Mukotoo kumuwombela mundu yoyosi findu fimufiwonili, mbaka Mwana wa Mundu pashukuka kufuma kwa vasovili.” \p \v 10 Topi vajumila ndambu avalayili, lakini vakalimbaneyi veni kwa veni mana ya kushukuka kufuma kwa vasovili. \v 11 Vamdasha Yesu, “Kwa nongwa liki vawula va Malawu vakadeteyi lasima ayisi tanila Eliya?” \p \v 12 Mweni kavayangula, “Yina Eliya akwisa tanila kugolikesha findu fyosi fya kukandila. Lakini nongwa liki yivayandikilili Mumayandiku vang'alili vakudeta Mwana wa Mundu dagobolewi nendu na kubedaliwa? \v 13 Lakini nguvawombela, Eliya kayisa kala, veni vamgolela vadayilili veni kucha fyavamyandikilili mumayandiku.” \s Yesu akumlowola msongolu aveli na chinyamkela \r Mateyi 17:14-21, Lukasi 9:37-43 \p \v 14 Pavawuyili vala vanachuli vamonga, vawona lipinga likomi lya vandu pala. Vawula va Malawu vaveli vakuwombana nawu. \v 15 Tepu lipinga lya vandu pavamuwonili, wosi vayikanganika nendu, vamtuvilila kumjambusha. \v 16 Yesu kavadasha vanachuli, “Mkuhimula liki na ava?” \p \v 17 Apa mundu yumu mulipinga lila lya vandu kamyangula, “Muwula, ndimuyegha mwana wangu kwa yuwi, kana chinyamkela akumgola akotoo kudeta. \v 18 Kila pamyisila, akumuwisha pasi akumgola afumi mifulufulu mumlomu, akugwelujula minu na kuyuma mvili wosi, vanachuli vaku navaluvili vamuwushi chinyamkela yula valemwa.” \p \v 19 Yesu kavawombela, “Yumwi valelwa va ponopa mungajila kujumila nenga! Dandiyikali na yumwi mbaka ndili? Daniyiwunishili kwa yumwi mbaka ndili? Munyegheli msongolu ayu!” \v 20 Vamyegha kwa Yesu. \p Yula chinyamkela pamuwonili Yesu, bahala pala amtayili chipwembu, kamuwisha pasi, kaghalafuka na kufuma mifulufulu mumlomu. \v 21 Yesu kamdasha tati mundu mwana yula, “Kava naha kufumila ndili?” \p Mweni kayangula, “Kufumila akali chali. \v 22 Myanja yitangalili chinyamkela akadayileyi kumuwulagha amuwishili mumotu na mumachi. Mani ukuwesha, topi utuwoneli lusungu na ututangi!” \p \v 23 Yesu kamuwombela, “Kwa liki ukudeta kucha pauwesha? Findu fyosi fikuweshikana, mundu pajumila nenga.” \p \v 24 Bahala pala tati yula kalandula, “Ngukujumila, topi undangi ngujumili nendu!” \p \v 25 Yesu pawonili lipinga lya vandu likulopukesha kuyongisheka paulongolu paki, kamlakalila yula chinyamkela, “Yuwi chinyamkela yiwumgolili msongola ayu ghavi ngadeta na majogu! Ngukuwombela, ufumi kwa msongolu ayu, peli kumyingila kandi!” \p \v 26 Pala yula chinyamkela kawuta kwa lishu likomi, kamuwisha pasi, pambeli kamfuma. Msongolu kawoneka kucha chikongu, topi vamonga vakawombeyi, “kasova!” \v 27 Lakini Yesu kamkamula liwoku, kamuwolosha na mweni kawoloka. \p \v 28 Topi Yesu payingilili munyumba, vanachuli vaki vamdasha kwa lufisu, “Kwa nongwa liki yufwi tulemwa kumfumisha chinyamkela?” \p \v 29 Yesu kavawombela, “Chinyamkela wa ndambu ayi afumi ha mbaka kumdadavila Chapanga hela.” \s Yesu akudeta chilongu cha kusova kwa mweni \r Mateyi 17:22-23, Lukasi 9:43-45 \p \v 30 Yesu na vanachuli vaki vawuka pala, vayendilela na mwanja kupitila mlima wa Galilaya. Yesu adayilili ha vandu vamanyi kakoti, \v 31 Kwanongwa avelili akuvawula vanachuli vaki. Kavawombela, “Mwana wa mundu davamhadiki kwa vandu vala davamuwulayi, hata naha pavapita majuva matatu kufuma pavamuwulayili dashukuki.” \p \v 32 Vanachuli vaki vamanya ng'odu fyadetili, topi vatila kumdasha. \s Ghani mkomi? \r Mateyi 18:1-5, Lukasi 9:46-48 \p \v 33 Topi pavafikili Kapelinaumu. Pavaveghi munyumba Yesu avadashili vanachuli vaki, “Mkawombaneyi liki munjila?” \p \v 34 Veni vanyamala, nongwa munjila vavelili vakulimbana ghani mkomi. \v 35 Yesu kayikala pasi, kavakema vala lilongu na vavili, kavawombela, “Mundu padayila kuva wa kwaa ghavi wa kumbeli na ndumindumi va wosi.” \v 36 Pambeli kamtola mwana mdokwa, kamwolosha pagati yawu, kamkusikila, kavawombela. \v 37 “Mundu yoyosi yamupokela mwana kucha ayu kwa litawa lyangu, akumbokela nenga. Na mundu yoyosi yambokela nenga, akumbokela weka yangu ha, akumpokela na yula yanayishili.” \s Yangajila kutulimba kava na yufwi \r Lukasi 9:49-50 \p \v 38 Yohani kamwombela, “Muwula, tumuwona mundu yumu pawusha finyamkela kwa litawa lyaku, yufwi kumkanisha kwanongwa mweni muyetu ha.” \p \v 39 Lakini Yesu kadeta, “Mkotoo kumkanisha, nongwa kwa hela mundu yagola mihilu kwa litawa lyangu na chipindi chichila kudeta filongu fya wafu kwa nenga. \v 40 Nongwa, yangajila kulimbana na yufwi, kava na yufwi. \v 41 Mundu yoyosi davapi machi va kulanda kamamya yumwi muva vandu va Kilistu nakaka dayimpoti ha kupokela fupu shaki.” \s Ngwalu sha sambi \r Mateyi 18:6-9, Lukasi 17:1-2 \p \v 42 “Yoyosi yadayila kumpughanya yumu wa ava vadokwa vajumilili nenga, Yingavelili ngiba mundu ayu awopiliwi ligonguweli likomi mungulu yaki na kumdubushila mulweni. \v 43 Kucha liwoku lyaku palikuvifya, lidumuli. Ngiba uyingili muunofu wa jola na liwoku limu, pitu kuyingila kulifumbika na mawoku mavili. Aku motu waki ukujimika ng'odu.” \v 44 Aku, vang'ongolu vakuvalya davasovi ha jola na motu ukuvanyanya ungajila kujima. Mayandiku vamonga va dahili vavahela msitali 44. \v 45 Na liwulu lyaku palikuvifya, lidumuli. Ngiba uyingili muunofu wa jola na liwulu limu, pitu kuva na mawulu vosi mavili na kudangiwa kulifumbika. \v 46 Aku vang'ongolu vakuvalya davasovi ha jola na motu ukuvanyanya ungajila kujima. \f j \fr 9:46 \fr*\fk Aku vang'ongolu vakuvalya davasovi ha jola na motu ungajila kujima ng'odu:\fk* Mayandiku vamonga va dahili vahela msitali 46:’\f* \v 47 Na lisu lyaku palikugola uvifyi, likolopoli! Ngiba uyingili kuwutwa wa Chapanga na lisu limu hela, pitu kuva na mesu vosi mavili na kudangiwa mulifumbika. \v 48 Mula vang'ongolu vaki davalumi na vakusova ng'odu na motu waki wa lifumbika. \v 49 “Kila mundu dasingiwi kwa motu kucha wula nyama payilungiwa munyu yikotoo kuwola. \p \v 50 “Munyu wa nyanyi, mani pavayaghamisha kubaka kwaki, dauwuyishiwi na liki ili ubaki? \p “Muvi na lighanja mugati yenu, muyikali kwa kusika yumwi kwa yumwi.” \c 10 \s Chilongu cha kuyiheta na kulekana \r Mateyi 19:1-12, Lukasi 16:18 \p \v 1 Yesu afumili apa kayenda mlima wa Yudeya, mbaka kumwambu ya lweni lwa Yoludani. Lipinga lya vandu limyendela kandi, mweni kavawula kandi kucha yivelili chishovi chaki. \p \v 2 Topi Vafwalisayu vamyendela, vakamyeshi vamdasha, “Wuli nyanyi Malawu va yufwi, mlumi kumleka mdala waki?” \p \v 3 Yesu kavadasha, “Musa kavalayila liki?” \p \v 4 Veni vayangula, “Musa katulayila mlumi pamuleka mdala waki kwa kumgayila talaka.” \p \v 5 Yesu kavawombela, “Musa avayandikilili Malawu kwanongwa ya ndima shyenu sidindalili. \v 6 Kufuma ulumbi wa mlima, Chapanga kalumba mlumi na mdala. Mayandiku vakuwomba, \v 7 ‘Mlumi damleki tati waki na mau waki, kuyenda kuyilumba na mdala waki, \v 8 davavi mvili wumu.’ Ponopa vava kucha mvili wumu, vavili kandi ha. \v 9 Topi chalumbili Chapanga, mundu alekanishi ng'odu.” \p \v 10 Pavayingilili kandi munyumba, vanachuli vaki vamdashili filongu fila. \v 11 Mweni kavawombela, “Yamleka mdala mundu wa kwaa na kumheta wingi akali akagola uwoni. \v 12 Na mdala yamleka mlumi waki wa kwaa na kutoliwa na wingi akugola uwoni.” \s Yesu akuvavikila mawoku vananguta \r Mateyi 19:13-15, Lukasi 18:15-17 \p \v 13 Vandu vamuyeghela Yesu vananguta avavikili mawoku, lakini vanachuli vaki vavalakalila. \v 14 Yesu pawonili nawula, akalalili kavawombela, “Muvaleki vananguta ava vayisi kwa nenga, mukotoo kavakanila, nongwa wutwa wa kumbindi kwa Chapanga wuva kwa vandu kucha vananguta ava. \v 15 Nguvawombela nakaka, mundu yoyosi yangajila kuupokela wutwa wa kumbindi kwa Chapanga kucha mwananguta, dayingili ng'o muwutwa wa kumbindi kwa Chapanga.” \v 16 Pambeli kavapokela vananguta vala kavakusikila na kuvanemela. \s Mundu mlundamali \r Mateyi 19:16-30, Lukasi 18:18-30 \p \v 17 Yesu pakandili kandi mwanja waki, mundu yumu kamtuvilila, kamtundamila paulongolu paki, kamdasha “Muwula msangi, goli wuliwuli mbati unofu wa jola?” \p \v 18 Yesu kayangula, “Wuli ukungema msangi? Kwahela yaveli msangi ila Chapanga weka yaki. \v 19 Kuvamanya Malawu: ‘Ukotoo kugola uwoni, ukotoo kuwulagha, ukotoo kuhija, ukotoo kutovelela udesi, ukotoo kudeta ufyangu, uvatundamili tati waku na mau waku.’ ” \p \v 20 Mundu yula kamyangula, “Muwula, afi fyosi gola kukandila ngali msongolu.” \p \v 21 Yesu kamlola, kamtama, kamuwombela, “Chikupota chindu chimu, yendi kawuli findu fyosi fiwuveli nafyu, na mbiya dawusipati wuvagayili vagaju na yuwi dawuvi na lusanja kumbindi kwa Chapanga. Pambeli wisi ungovikeli.” \v 22 Papikanishili afi, ang'ong'utekili, ayendili kunu kakikinala, nongwa aveli na mali sitangalili. \p \v 23 Yesu alolili mbembi shosi, avawombilili vanachuli vaki, “Ndambu dayivi yidindala kwa valundamali kuyingila muwutwa wa kumbindi kwa Chapanga!” \p \v 24 Vanachuli vayikanganika filongu fyaki. Yesu kavawombela kandi, “Vana vangu, yidindala nendu kuyingila muwutwa wa kumbindi kwa Chapanga! \v 25 Yipusuka nendu kwa ng'ongolu mkomi kucha ndembu yivamkema ngamiya kwingila chilanga cha sasiya, ngatu hela mlundamali kuyingila muwutwa wa kumbindi kwa Chapanga!” \fig Ng'ongolu yivamkema ngamiya|src="14 Camel.jpg" size="col" ref="10:25"\fig* \p \v 26 Vanachuli vaki vayikanganika nendu vakayidasheyi, “Ghani dawesi kulowoka?” \p \v 27 Yesu kavalola kavawombela, “Kwa mundu ahotoli ngo'du, lakini kwa Chapanga findu fyosi fikuhotuliwa.” \p \v 28 Petili kamuwombela, “Wuli yufwi tufileka findu fyosi, tukukovikela yuwi!” \p \v 29 Yesu adetili, “Nakaka nguvawombela, kila mundu yaleka libudi na mlongu na mhaja na mau na tati na vana na fitava kwanongwa ya nenga na kwanongwa ya Chilongu cha Nyanyi, \v 30 dapokeli fitangalili mumajuva ava. Dapokeli mibudi na valongu vahaja na vamau na vana pamu na kugoboka, mumajuva vakwisa dapokeli unofu wa jola. \v 31 Hata naha vatangalili vaveli vakomi mumlima davavi vadokwa na Vagaju vaveli mumlima davavi vakomi.” \s Yesu akudeta katatu dasovi na dashukuki \r Mateyi 20:17-19, Lukasi 18:31-34 \p \v 32 Topi pavaveghi munjila kuyenda kumbindi Yelusalemu na Yesu avalongulili. Vandumindumi vaki valwangili na vandu vamkovikeleyi vatilili. Yesu avatolili kandi pambali vala lilongu na vavili, kakanda kuvawombela fila dafimfiki. \v 33 Kavawombela, “Mpikanishi! Tukuyenda Yelusalemu, aku Mwana wa Mundu davamtoli kwa vatambika vakomi na vawula va Malawu. Veni davamuhighi njifwa, pambeli davamtoli kwa vandu vangajila kuva Vayawudi. \v 34 Veni davadanili na davandemeli mita, davandovi ndomondu na kung'ulaya. pavapita majuva matatu dashukuki.” \s Chaluvili Yakobi na Yohani \r Mateyi 20:20-28 \p \v 35 Yakobi na Yohani, vana va Sebidayu, vayendili kwa Yesu vamuwombela, “Muwula, tukudayila utugoleli chindu datukuluvi.” \p \v 36 Yesu amdashili, “Mkudayila nivagoleli liki?” \p \v 37 Vamyangula, “Utujumishi tuyikali yumu mwambu waku wa kumkiyi na yumonga kumlilu muukomi waki.” \p \v 38 Yesu kavawombela, “Mumanya ng'odu mkudadava liki! Mkuwesha wuli wuli kulandila mulwindi lwa kugoboka, awu kabatishiwa kucha vabatishiwi nenga?” \p \v 39 Vamyangula, “Tukuwesha.” \p Yesu avawombilili, “Lwindi danandili damlandili nakaka na dambatishiwi kucha ndavabatishili. \v 40 Hata naha ghani dayikali mwambu wangu wa kumlilu awu kumkiyi, chichuku cha nenga ha kushaula ila davavi vala vavikiliwi kala.” \v 41 Vala vanachuli vamonga lilongu pavapikanishili afi, vakandili kuvakalalila Yakobi na Yohani. \v 42 Yesu avakemili, avawombilili, “Mumanya kucha vala vakwiholiwa vatavala va vandu, vakutavala vandu vawu kwa liwovi na vakomi ava vavatavalili vandu vawu. \v 43 Lakini kwa yumwi yikotoo kuva naha, ila yadayila kuva mkomi wenu, ghavi ndumindumi va yumwi. \v 44 Kwa yumwi yadayila kuva wa kwaa, ghavi ndumindumi va vosi. \v 45 Nongwa Mwana wa Mundu ayisili vakotoo kumkimbanikila ila kuvakimbanikila na kuvakombola vandu vatangalili.” \s Yesu akumlowola ngalimesu Balitimayu \r Mateyi 20:29-34, Lukasi 18:35-43 \p \v 46 Topi vafikili Yeliku, Yesu paghaveyi akufuma pala na vanachuli vaki pamu na lipinga likomi lya vandu, ngalimesu, mwana va Timayu vakumkema Balitimayu, avelili kayikala mumbali ya deha akudadava vamutangi. \v 47 Papikanishili Yesu wa Nasaleti akutyangila pala, kakanda kukema kwa lishu likomi, “Yesu, Mwana va Dawudi! Ung'oneli lusungu!” \p \v 48 Vandu vatangalili vamlakalila, Unyamali lakini mweni awutili nendu, “Mwana wa Dawudi, ung'oneli lusungu!” \p \v 49 Yesu awolukili, kadeta, “Mumkemi.” \p Topi vamkema yula ngalimesu, vamuwombela, “Uyikangashi! Uwoloki akukukema.” \p \v 50 Mweni ayasili ligololi lyaki pambali, ajumbili kamyendela Yesu. \p \v 51 Yesu amdashili, “Ukudayila ngugoleli liki?” \p Yula ngalimesu kamuwombela, “Muwula, nguluva kulola.” \p \v 52 Yesu amuwombilili, “Yendi, kujumila kwaku kukulowola.” \p Bahala pala yula ngalimesu aweshili kulola, amkovikelili Yesu mumwanja. \c 11 \s Yesu akwingila Yelusalemu kwa filumbi \r Mateyi 21:1-11, Lukasi 19:28-40, Yohani 12:12-19 \p \v 1 Pavaveghi pabehi na Yelusalemu vafikili Betifage na Betaniya, pabehi na chidunda cha miseituni. Pala Yesu avalayishili vanachuli vaki vavili avalonguleli, \v 2 avawombilili, “Muyendi kaya yaveli kuulongolu yenu. Pamyingila kula, bahala pala damuwoni ngwada wa chihongu kakongiwa, akali kugoliwa chichuku na mundu. Mumuwoposoli mumuyeghi. \v 3 Kucha mundu pavavadasha, ‘Nongwa liki mukugola naha?’ Mumuwombeli, ‘Bambu akumdayila na tepu damuwuyishi.’ ” \p \v 4 Topi vayenda, vamwonili ngwada wa chihongu mumbali ya deha kakongiwa pamlyangu. Pavamuwopusoleyi, \v 5 vandu vamonga vavelili vawoloka pala vavadashili, “Kwa nongwa liki mkumuwoposola chihongu ayu?” \p \v 6 Vanachuli vayangulili kucha Yesu avawombilili, vandu vala vavaleka vanachuli vayendi na chihongu. \v 7 Vamuyeghela Yesu ngwada wa chihongu, vayala yingwa shawu kumuwongu ya chihongu na Yesu kakwela kumbindi yaki. \v 8 Vandu vatangalili vayala yingwa shawu mudeha, vamonga vayala miputila ya mibiki vadumulili mufitava. \v 9 Vandu vosi valongulili na vala vavakovikelili, vadeta kwa lishu likomi, “Tumjumi! Chapanga amunemeli ayu yayisa kwa litawa lya Bambu Chapanga! \v 10 Nemeli wutwa ukwisa wa mbuyi wetu Dawudi. Ajumiwi Chapanga avelili kumbindi nendu!” \p \v 11 Yesu ayingilili Yelusalemu ayendili mbaka munyumba ya Chapanga, kalola kila chindu kwa unofu. Lijuva lyahongili kala ayendili Betaniya pamu na vala lilongu na vavili. \s Yesu akulilapila likuyu \r Mateyi 21:18-19 \p \v 12 Chilawu yaki pavafumeyi Betaniya, Yesu aveli na njala. \v 13 Topi kwa kutali aliwonili likuyu livelili na mahamba vatangalili. Kaliyendela aloli kucha liveleka. Pafikili kawona liveleka ng'odu lina mihamba hela, chipindi chaki cha kuveleka chavelili chakali. \v 14 Bahala pala kaliwombela likuyu, “Kufumila nalelu mbaka jola, mundu yoyosi akotoo kulya fivelekwa fyaku.” \p Vanachuli vaki vakapikanisheyi filongu afi. \s Yesu akwingila munyumba ya Chapanga \r Mateyi 21:12-17, Lukasi 19:45-48, Yohani 2:13-22 \p \v 15 Vafikili Yelusalemu. Yesu ayingilili munyumba ya Chapanga kakanda kuvavinga vandu vafumi panji vavelili vakuchuusa na kuhemela findu mula. Aghalambulili mesa sha vala vakafunjeyi mbiya na figoda fya vala vavelili vakuchuusa vangunda. \v 16 Alemili kumjumisha mundu yoyosi kutola chindu muudamwa wa nyumba ya Chapanga. \v 17 Pambeli kavawula, “Yiyandikiwa mumayandiku, ‘Nyumba ya nenga dayikemiwi nyumba ya kudadava kumluva Chapanga kwa vandu va milima yosi!’ Lakini yumwi muyigola kucha mbaku ya vefi!” \p \v 18 Vatambika vakomi na vawula va Malawu pavapikanishili afi, vakanda kusaka njila ya kumuwulagha Yesu. Hata naha vamtilili nongwa lipinga lya vandu vayikanganikeyi mawuli vaki. \p \v 19 Lijuva palihongili, Yesu na vanachuli vaki vawuka vayileka mbwani. \s Mawuli kufuma kulikuyu liyumili \r Mateyi 21:20-22 \p \v 20 Pamalavila putiputi, pavapiteyi, valiwonili lila likuyu liyuma kukandila mikigha mbaka kumbindi. \v 21 Petili akumbukili, chawombili Yesu, “Muwula, loli! Lila likuyu wulilapilili, liyuma!” \p \v 22 Yesu kamuwombela, “Mumjumili Chapanga. \v 23 Nguvawombela nakaka, mundu pachiwombela chidunda achi, ‘Tupuki kadubukili mulihiva,’ na pangajila hoshu mundima yaki, topi pajumila kucha chadetili dachifumbuki, dachigoleki kwa mweni. \v 24 Ponopa nguvawombela, pamdadava na pamumuluva Chapanga chindu chochosi mjumili mupokela kala davavapi. \v 25 Pamdayila kudadava, pomeli kila mundu chila chavavifyili ili tati wenu wa kumbindi avapomeli fimuvifyili.” \v 26 Mani pamuvapomela ng'odu vayenu, hata tati wenu yavelili kumbindi dalemi kuvapomela.\f k \fr 11:26 \fr*\fk Mani. kuvapomela.\fk* Mayandiku vamonga va dayili yivahela msitali wa 26.\f* \s Chilongu cha uwesu wa Yesu \r Mateyi 21:23-27, Lukasi 20:1-8 \p \v 27 Topi vayisa kandi Yelusalemu. Yesu payendeyendeyi munyumba ya Chapanga, vatambika vakomi na vawula va Malawu na vavaha vamyendela. \v 28 Vamdasha, “Ukugola findu afi kwa uwesu wa ghani? Ghani yakujumishili kugola findu afi?” \p \v 29 Yesu kavawombela, “Danivadashi chindu chimu, pamunyangula na nenga wuwowu danivawombeli ngugola findu afi kwa uwesu wa ghani. \v 30 Ghani yamupili Yohani mbatisha uwesu wa kubatisha? Chapanga amupili awu vandu vamupili? Munyanguli.” \v 31 Vakandili kuyidasha, “Patudeta, ‘Mani patudeta kufuma kumbindi kwa Chapanga,’ datudashi, ‘Topi mbona mumjumila ng'odu?’ \v 32 Pambeli tukuwesha ha kudeta ‘Vamupili vandu.’” Vadetili naha kwanongwa vatila lipinga lya vandu, nongwa vosi vajumilili nakaka Yohani mbatisha aveli mbuyi wa Chapanga. \v 33 Topi vamyangula Yesu, “Yufwi tumanya ha.” \p Yesu avawombilili, “Na nenga nivawombeli ng'o kwa uwesu wa ghani ngugola findu afi.” \c 12 \s Chilangushilu cha chitava cha misabibu na valimi \r Mateyi 21:33-46, Lukasi 20:9-19 \p \v 1 Yesu akandili kuywanga nawu kwa chilangushilu: “Mundu yumu alimili chitava cha misabibu. Alishengiteshili luviwu na pagati yaki kakumba lyowu lya kukamila misabibu, ajengili na lilingu. pambeli kachihadika chitava chila kwa valimi, mweni ayendili mlima wa kutali.\fig Lyowu lya kukamila misabibu|src="04 Winepress.jpg" size="col" ref="12:1"\fig* \v 2 Chipindi cha kubena, amlayishili ndumindumi waki kwa vala valimi, akamyegheli sehemu ya fyavabenili muchitava chaki. \v 3 Vala valimi vamkamula na vamtovanga na vamuwuyisha mawoku hela. \v 4 Kamulayisha kandi ndumindumi wingi na ayu vamtesha kumutwi na kumgola wafu. \v 5 Yula muna chitava amulayishili ndumindumi wingi kandi, valimi vala ayu vamuwulaya. Avatumili vamonga vatangalili, vamonga vatovangiwa na vamonga vavawulayili. \v 6 Asiyalili na mundu yumu, aveli mwana waki amtamili. Pambeli amlayishili ayu kawomba, ‘Davamtili mwana wangu.’ \v 7 Lakini vala valimi vawombana, ‘Ayu daghavi muhala mbala, topi tumuwulayi, mbala yaki yivi yetu!’ \v 8 Kwa ndambu yila vamkamula na vamuwulaya na kumyasa panji ya chitava chila. \p \v 9 “Topi, bambu muna chitava dagoli liki? Dayisi kuvawulagha valimi ava na kuvahadisa chitava chila kwa vandu vengi. \v 10 Wuli mkali hela kusoma mayandiku yivadeta: \q ‘Ligonguveli livalemili vajengi liva ligonguveli likomi lya chikandilu \q \v 11 Bambu yagolili findu afi, \q fya chiloja nendu kwa yufwi?’ ” \p \v 12 Vatambika vakomi na vawula va Malawu na vavaha vamanyili kucha chilangushilu achi chikwivayilata veni. Vayesha kumkamula lakini vatila lipinga lya vandu, vamuleka, veni vayenda. \s Kuhomba kodi kwa mutwa wa Loma \r Mateyi 22:15-22, Lukasi 20:20-26 \p \v 13 Topi Vafwalisayu na vandu vamonga va chipinga cha mutwa Helodi avalayishili vamuwomeshi Yesu kwa filongu fyaki. \v 14 Vamyendilili, vamuwombela, “Muwula tukumanya kucha yuwi kuva mundu yuwudeta nakaka weka, ukumtila ng'odu mundu yoyosi. Wala ukomi wa mundu chindu ng'odu kwa yuwi, lakini ukuwula njila ya nakaka ya Chapanga. Wuli nyanyi kuhomba kodi kwa mutwa wa Loma, awu ng'odu? Tuhombi awu tukotoo kuhomba?” \p \v 15 Lakini Yesu amanyili ufyangu wau, kavawombela, “Mbona mukunyesha? Muyeghi ligwala lyeni ndililoli.” \p \v 16 Vamuyeghela, vamupa aloli. Na mweni kavadasha, “Wushu na litawa ali lya ghani?” \p Vamyangula, “Ya mutwa wa Loma.” \p \v 17 Topi Yesu kavawombela, “Fya mutwa wa Loma mumupi mutwa wa Loma na fya Chapanga mumupi Chapanga.” \p Vamkanganikili nendu. \s Chilongu cha kushukuka kwa vasovili \r Mateyi 22:23-33, Lukasi 20:27-40 \p \v 18 Pambeli vandu vamu va chipinga cha Masadukayu, ava vandu yivawomba yivasovili vakushukuka ng'odu, wamuyendela Yesu, vamdasha. \v 19 “Muwula, Musa atugayilili Malawu kucha, ‘Mundu pasova na kuleka mdala angali mwana, mlongu mundu lasima amhali ayu ngalimlyangu, ili amleleli mwana mlongu mundu.’ \v 20 Topi kwavelili valongu saba. Wa kwandi atolili mdala, kasova ngajila kuleka mwana. \v 21 Mlongu wa pili kamtola yula ngalimlyangu na mweni kasova ngajila kuleka mwana na mlongu wa tatu wuwula wula. \v 22 Vosi saba vasova ngajila kuleka mwana. Pambeli yula ngalimlyangu na mweni asovili. \v 23 Lijuva palifika vandu vasovili pavashukuka, mau ayu daghavi mdala va ghani? Nongwa vosi saba vamtolili.” \p \v 24 Yesu kavawombela, “Yumwi muvifya mpota liki kumanya Mayandiku vang'alili na liwovi lya Chapanga. \v 25 Nongwa vandu pavashukuka davatoli ng'odu wala kutoliwa, davavi kucha makungu wa kumbindi kwa Chapanga. \v 26 Wuli, musoma ng'odu chitabu cha Musa, chilongu cha kushukuka kwa vasovili, pachivala pakayakeyi motu? Chapanga amuwombilili Musa ‘Nenga Chapanga wa Ibulahimu na Chapanga wa Isaka na Chapanga wa Yakobi.’ \v 27 Topi mweni Chapanga wa vasovili ha, Chapanga wa vavelili vanofu. Yumwi muvifya nendu.” \s Lilawu likomi \r Mateyi 22:34-40, Lukasi 10:25-28 \p \v 28 Yumu wa muwula va Malawu afikili, kapikanisha malimbanu va Masadukayu na Yesu. Pawonili kucha Yesu kavayangula nyanyi, kafumbuka, kavadasha, “Malawu vosi va Chapanga lyoti liva likomi pitu vosi?” \p \v 29 Yesu kayangula, “Lilawu likomi ndi ali, ‘Isilaeli pikanishi. Bambu Chapanga wetu, Bambu kava mweni weka yaki. \v 30 Umtami Bambu Chapanga waku kwa ndima yaku yonda na kwa ngunda yaku yosi na kwa luhala lwaku losi na kwa liwovi lyaku lyosi.’ \v 31 Lilawu lya pili litawukili nendu ndi ali, uvatami vandu vamonga kucha pawitama umweni. Kwahela lilawu lingi likomi pitu ali.” \p \v 32 Yula muwula va Malawu kamuwombela “Nyanyi Muwula! Kudeta nakaka kuwomba Chapanga yumu weka hela wala kwahela wingi ila mweni. \v 33 Mundu amtami Chapanga kwa moyu wosi, kwa luhala losi na liwovi lyosi na kuvatama vandu vamonga kucha pauyitama mweni. Chindu achi chibalama nendu kwa litambiku lya kunyanya kwa Chapanga.” \p \v 34 Yesu pawonili kucha mundu ayu kamuyangula kwa luhunja amuwombilili, “Yuwi kuva kutali ha na Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga.” \p Pambeli, kwahela mundu yayeshili kandi kumdasha chindu. \s Kilistu ghani? \r Mateyi 22:41-46, Lukasi 20:41-44 \p \v 35 Yesu paghaveyi akuwula munyumba ya Chapanga, kavadasha, “Mbona vawula va Malawu vakudeta kucha Kilistu mkombola mwana wa Dawudi? \v 36 Dawudi mweni paghaveyi na Mfuki Mng'alili akumlongosha awombili: \q ‘Bambu kamuwombela Bambu wangu: \q Wuyikali mwambu wangu wa mlilu, \q mbaka nivaviki vachimdwama vaku \q pasi ya mawulu vaku.’ \p \v 37 “Mweni Dawudi akumkema Kilistu Mkombola Bambu. Wuli wuli, Kilistu daghavi mwana wa Dawudi?” \s Yesu kavafunda vandu kuyilata vawula va Malawu \r Mateyi 23:10-36, Lukasi 20:45-47 \p Lipinga lya vandu lyaveli likumpikana Yesu kwa seku. \v 38 paghaveyi akuwula, kadeta, “Muyikali mesu na vawula va Malawu veni vakudayilaya kupita vafwala mihabiti mitali na vakujambushiwa kwa hishima na vandu pavapita kusoku. \v 39 Kuyikala kufigoda fya kuulongolu munyumba ya kudadavila na kuyikala mufigoda fya nyanyi mulihungu. \v 40 Vakuvasulumu nyumba vangalimlyangu kunu vakwilyambishila kudadava sala ndali! Lijuva lya kuhigha davapati asabu ngomi.” \s Fupu ya ngalimlyangu \r Lukasi 21:1-4 \p \v 41 Yesu aveli kayikala pabehi ya sanduku lya mbiya. Akaloleyi ndambu vandu vatangalili pavayiseyi kutaya mbiya mulisanduku lya mbiya lya Nyumba ya kudadavila. Valundamali vatangalili vatayili mbiya sitangalili. \v 42 Pala ayisili mau yumoyu ngalimlyangu mgaju, atayili migwala mivili midokwa ya mbiya. \v 43 Pala Yesu avakemili vanachuli vaki, kavawombela, “Nakaka nguvawombela, mau ayu yangajila chindu mgaju kataya mulisanduku lya mbiya chikomi kupita sivatayili vamonga vosi. \v 44 Nongwa vamonga vosi vataya shiyongisikili mumali shawu, lakini ayu mau, yaveli mgaju, kataya chavelili nachu chosi, atayili kila chindu chadayileyi mweni kayaki.” \c 13 \s Yesu akudeta chilongu cha kubomola Nyumba Ngomi ya Chapanga \r Mateyi 24:1-2, Lukasi 21:5-6 \p \v 1 Yesu pafumeyi munyumba ya Chapanga mwanachuli waki yumu amuwombilili, “Muwula, loli ndambu migonguveli ayi na nyumba asi sivelili sha kuyikang'anika!” \p \v 2 Yesu kamuwombela, “Wuli ukuyiwona nyumba ayi ngomi? Kwa hela hata ligonguweli limu dalisighali kumbindi ya limonga, kila chindu dachibowuliwi.” \s Madaba vakanda \r Mateyi 24:3-14, Lukasi 21:7-19 \p \v 3 Yesu pavelili kayikala kumbindi ya chidunda cha miseituni akaloleyi kunyumba Ngomi ya Chapanga Petili na Yakobi na Yohani na Andeleya vamdasha paweka, \v 4 “Tuwombeli findu afi dafivi ndili? Datuwoni chilangushilu liki kucha milandu ayi yiva pabehi kuwoneka?” \p \v 5 Yesu akandili kuvawombela, “Muyikali mesu akotoo kuvapughanya mundu. \v 6 Nongwa vatangalili davayisi kwa litawa lyangu, kila mundu dayikemi mweni Kilistu! Ava davavayaghamishi vandu vatangalili. \v 7 Pampikanila ngondu na lupwepu lwa ngondu, mukotoo kulilimuka. Findu afi dafiwoneki, hata naha mlima kupela kukali hela kufika. \v 8 Vandu va mlima wumu davayiminyi na vandu va mlima wingi, wutwa wumu dauwiminyi na wutwa wingi, Kila mahali dakuwi na chiyighayigha na njala. Findu afi kucha utami wa lihingili lya kulela mwana. \p \v 9 “Lakini yumwi mugungi mesu. Vandu davavayeghi kuchitemela na kuvatovanga kunyumba sha kudadavila. Davavayeghi kwa vatavala na vatwa kwanongwa ya nenga, ili muvatovileli filongu fya Chapanga. \v 10 Na Chilongu cha Nyanyi chikudayiliwa chilanduliwi kwa vandu va milima yosi. \v 11 Veni pavavika muchijaka na kuvayegha kuchitemela, mukotoo kutila kucha damdeti liki. Saa yila payifika, mdeti chochosi dampati, nongwa yumwi ha damdeti ila Mfuki Mng'alili. \v 12 Mlongu damupi mlongu waki amuwulayi, tati damupi mwana mundu, vana nawu davakang'ali vavaha vawu na kuvawulaya. \v 13 Vandu vosi davavanyekwi yumwi nongwa ya litawa lyangu. Lakini yayiwunishila mbaka mwishu ayu dalowuliwi. \s Utatala mkomi \r Mateyi 24:15-28, Lukasi 21:20-24 \p \v 14 “Pamuwona ‘Uvifyi wafu’ liwolokela mahala paki ng'odu,” Yasoma amanyi mana yaki. Apa vavelili Yudeya vatuvili kufidunda. \v 15 Yaveli kumbindi ya lipaghali lya nyumba akotoo kusunuka kuyingila munyumba yaki kutola chindu. \v 16 Yaveli kufitava akotoo kuwuya kumbeli kutola yingwa yaki. \v 17 Davachiwoni vadadala vaveli na ndumbu na kuyongesha majuva va mbelu! \v 18 Dadavi kwa Chapanga findu afi fikotoo kuva chipindi cha lupepu. \v 19 Nongwa dakuvi na utatala nendu chipindi achi tukali kuchiwona tangila Chapanga agoli mlima awu mbaka nalelu, wala dayibwituki kandi ha. \v 20 Kucha Bambu angapungushili ng'odu majuva ava kwahela mundu angalowuliwili. Lakini kwa vala vaki avashawulili, Bambu kapungusha majuva ava. \p \v 21 “Topi mundu pavawombela, ‘Mloli, Kilistu kava apa,’ awu ‘kava pala,’ mukotoo kumjumila. \v 22 Kwanongwa davawoneki vakina Kilistu wa udesi na vambuyi va udesi, davagoli filangushilu na findu fya filoja, kwa kudayila kuvayaghamisha avashawulili Chapanga kucha pavawesha. \v 23 Topi yumwi muvi mesu. Nenga nivawombela findu fyosi fikali kuwoneka.” \s Kuyisa kwa Mwana wa Mundu \r Mateyi 24:29-31, Lukasi 21:25-28 \p \v 24 “Topi majuva ava pambeli kupita utatala awu, lijuva dalitaywi chisi na mwesi dawumuliki ng'odu. \v 25 Ndondwa dasiponeki kufuma kumbindi, mawovi vaveli kumbindi davatikanyiki. \v 26 Apa dawoneki Mwana wa Mundu payisa mumafundi kwa liwovi likomi na ukomi waki. \v 27 Pambeli davalayi makungu vaki vavakungashi avashawulili kufuma mbembu shosi mchechi sha mlima, kufumila mwambu mbaka mwambu wingi. \s Mawuli va mkuyu \r Mateyi 24:32-35, Lukasi 21:29-33 \p \v 28 “Kwa likuyu mwiwuli chilangushilu achi. Pamuwona mahamba vaki vakukanda kuva mateki na kutomola vengi, mumanyi chipindi cha ndonya chiva pabehi. \v 29 Yumwi wuwowu pamuwona findu afi pafigoleka, mumanyi kucha chipindi chiva pabehi nendu. \v 30 Nguvawombela nakaka, chileli achi dachipiti ha ngajila tanila findu afi fyosi kuwoneka. \v 31 Kumbindi na mlima dafipiti, lakini chilongu chanenga dachipiti ng'odu. \s Kwahela yamanya lijuva wala saa \r Mateyi 24:36-44 \p \v 32 “Lakini lijuva na saa liki kwahela mundu amanyili, wala makungu va kumbindi, wala Mwana, ila Tati weka yaki kamanya. \v 33 Muvi na chigoyi na muyikali mesu, nongwa chipindi achi mumanya ha pandili dachiyisi. \v 34 Dayivi kucha mundu yawuka kayaki kuyenda mwanja, kavalekela ndumindumi vaki ukomi, kila mundu na chichuku chaki, kamuwombela machonda wa kumlyangu ayikali mesu. \v 35 Topi mgungi mesu, nongwa mumanya ng'odu mwenikaya akuwuya ndili, pamonga dayivi palumihi awu pamandandu awu putiputi awu pamalavila. \v 36 Mgungi mesu kucha payisa tepu akotoo kuvawona muvasha. \v 37 Nguvawombela yumwi, nguvawombela vosi: Mgungi mesu!” \c 14 \s Ndambu ya kumuwulagha Yesu \r Mateyi 26:1-5, Lukasi 22:1-2, Yohani 11:45-53 \p \v 1 Yavelili vasighala majuva mavili hela kufika lihungu lya Pasaka na lihungu lya mibumunda yingali simika. Vatambika vakomi na vawula va Malawu vaveli vakusaka ndambu ya kumkamula Yesu kwa chifisu, ili vamuwulayi. \v 2 Vawombili, “Tukotoo kumkamula chipindi cha lihungu, vandu vakotoo kuyisa kugola ndilingu.” \s Yesu vakumshagha utuli \r Mateyi 26:6-13, Yohani 12:1-8 \p \v 3 Yesu paghaveyi Betaniya, kayaki Simoni dayili atamikili ukalava. Paghaveyi vakulya, mau yumoyu avelili na supa ya mafuta ya kunungilila na vatalama nendu kayisa, kadiwula supa yila na kumyitila Yesu mafuta vala kumutwi. \v 4 Vandu vamu vaveli pala vakalalili, vadeta, “Nongwa liki akuyananga hela mafuta vala? \v 5 Angaweshili kuhemesha kwa mbiya siwesha kumuhomba mgola chichuku kwa mwaka wumu awu mbiya ya dinali mya tatu. Na mbiya sila vangavapili vagayu!” Pambeli vamlakalila mau yula. \p \v 6 Lakini Yesu avawombilili, “Mumleki kwanongwa liki mukumuyasha? Kagolela chindu cha nyanyi. \v 7 Vagaju muva pamu majuva vosi. Mukuwesha kuvatanga lakini dandivi pamu na yumwi majuva vosi ng'odu. \v 8 Mau ayu kagola chaweshili. Kayitilila mafuta mumvili wangu, wuva kala kwa kusikiwa. \v 9 Nguvawombela nakaka, kumlima wosi Chilongu cha Nyanyi dachilanduliwi, chindu achi chagolili davachitambuli kwa ngumbungumbu yaki.” \s Yuda akujumila kumshengeta Yesu \r Mateyi 26:14-16, Lukasi 22:3-6 \p \v 10 Pambeli Yudasi Sikaliyoti, yumu wa vala lilongu na vavili, ayendili kwa vatambika vakomi ili kumshengeta Yesu. \v 11 Vatambika vakomi pavapikanishili afi, vasekelela, vajangili kumgayila mbiya. Topi Yuda akasakeyi fwasi nofu ya kumshengeta. \s Kutanda filivi fya Pasaka \r Mateyi 26:17-25, Lukasi 22:7-14, 21-23, Yohani 13:21-30 \p \v 12 Lijuva lya kwaa lya lihungu lya mibumunda yingajila kutayiwa simika, chipindi vakuhinja mwana meni wa Pasaka, vanachuli vaki vamdashili, “Ukudayila kulila koti lihugu lya Pasaka?” \p \v 13 Topi Yesu avalayishili vanachuli vaki vavili kavawombela, “Muyendi kumbwani na aku damutang'aniki na mlumi yumu kayitwika chiyungu cha machi. Mumukovikeli \v 14 mbaka munyumba dayingili, mkamuwombeli muna nyumba, ‘Muwula akudasha, chiva koti chumbagati changu dandilyi lihungu pamu na vanachuli vangu?’ \v 15 Mweni davalangushi chumba chikomi kudali chiveli chilembiwa kala muyingili amu.” \p \v 16 Vanachuli vawuka, vayenda kumbwani, vawona kila chindu chilingana kucha Yesu avawombilili vatandi Lihungu. \p \v 17 Payifikili palumihi, Yesu afikili pamu va vanachuli vaki lilongu na vavili. \v 18 Pavaveghi pamesa vakulya, Yesu kavawombela, “Nakaka nguvawombela, muyenu yumu ya ghalya pamu na nenga, dashengeti.” \p \v 19 Pala vanachuli vaki vakanda kuwona lusungu, vamudasha yumu yumu, “Wuli nengapa?” \p \v 20 Yesu kavawombela, “Yumu wa yumwi lilongu na vavili, yalikishila libumunda pamu na nenga muchimbundi. \v 21 Nakaka Mwana wa Mundu akuyenda kucha Mayandiku yivawomba. Lakini daachiwoni mundu yula damshengeti Mwana wa Mundu! Ingavelili ngiba mundu ayu kucha angawonikili ng'odu!” \s Filivi fya Bambu \r Mateyi 26:26-30, Lukasi 22:14-20, 1 Vakolindu 11:23-25 \p \v 22 Pavaveghi vakulya, Yesu katola libumunda, kamlumba Chapanga kalimetula na kuvagayila vanachuli vaki padeta, “Mtoli, awu mvili wa nenga.” \p \v 23 Kandi atolili lwindi, Kamulumba Chapanga, kavagayila, vosi valandila lwindi lula. \v 24 Avawombilili, mwasi awu ukuyitika kwa vandu vatangalili. “Awu mwasi wa nenga kucha paveli mulilaghanu na Chapanga, \v 25 Nakaka nguvawombela, danandi kandi ng'odu difwayi mbaka lijuva lila danandi difwayi ya shonu muutwa wa Chapanga.” \p \v 26 Kandi vasomulili lumbombu, vawuka, vayendili kuchidunda cha miseituni. \s Yesu akutunga dalemiwi na Petili \r Mateyi 26:31-35, Lukasi 22:31-34, Yohani 13:36-38 \p \v 27 Yesu avawombilili vanachuli vaki, “Mwavosi damuvi na lyogha na nenga, nongwa Mayandiku Vang'alili vadeta, Chapanga damtovi mdima na vameni davamwayiki pwilili. \v 28 Lakini pashukuka, dandivalonguleli kula Galilaya.” \p \v 29 Petili amuwombilili, “Mani kucha vosi davakuleki, nenga danikuleki ng'odu!” \p \v 30 Yesu amuwombilili Petili, “Nakaka nguvawombela, pamihi pamu, njowolu akali hela kuvika mwanja wa pili, daunemi myanja mitatu.” \p \v 31 Lakini Petili kamuwombela, “Hata sovi pamu na yuwi, danikuleki ng'odu.” \p Vanachuli vosi vadeta wuwula. \s Yesu akudadava aku Getisemani \r Mateyi 26:35-46, Lukasi 22:39-46 \p \v 32 Topi vafikili aku kuvakema Getisemani. Yesu avawombilili vanachuli vaki, “Muyikali apa chipindi nenga padadava.” 14:32Getisemani, mana yaki: Chitava chidokwa. \v 33 Pambeli avatolili Petili na Yakobi na Yohani, akandili kuyipwelesha nendu na kushushutika. \v 34 Avawombilili, “Nguwona lung'ongu lukomi mundima kucha dasovi. Muyikali apa na mugungi mesu.” \p \v 35 Ayendili paulongolu padokwa, kayiyasilila pasi wuyifuma, kadadava naha, kucha payiweshikana unewushi payifika saa yila ya kugoboka. \v 36 Kadeta, “Aba, Tati wangu, kwa yuwi findu fyosi fikuweshikana ung'ushili lwindi alu, ila yikotoo kuva kucha padayilili nenga, ila ngimu wudayilili yuwi.” \p \v 37 Yesu awuyili kwa vanachuli vaki vatatu, avawonili vawonja. Topi amuwombilili Petili, “Simoni, wuli, ukuwonja? Kulemwa kugunga mesu hata saa yimu?” \v 38 Akavawombilili kandi, “Mgungi mesu na kudadava ili mukotoo kuyingila mumutambu wa kuyeshiwa. Mfuki yikudayila lakini mvili ukulemwa.” \p \v 39 Ayendili kandi kudadava akawuyilileyi filongu fifila fila. \v 40 Kawuya kandi, avawonili vawonja. Kwanongwa mesu vawu vatopiliwa na ng'onju. Valemwili cha kumyangula. \p \v 41 Payisili mwanja wa tatu avawombilili, “Mukali muwonja na kupumulila? Ponopa saa yifika! Mwana wa Mundu vakumtawula kwa vandu vavipili. \v 42 Muyimuki, tuyendi. Mloli, yula dashengeti kava pabehi.” \s Yesu akuvakuliwa \r Mateyi 26:47-56, Lukasi 22:47-53, Yohani 18:3-12 \p \v 43 Yesu paghaveyi akali akudeta, Yudasi, muyawu wa vala lilongu na vavili, afikili na lipinga lya vandu vaveli na mimayi na fimbongu. Vandu ava vaveli valayishwa na vatambika vakomi na vawula va Malawu na vavaha. \v 44 Yuda avelili kavakupisha: “Yula yinumjambusha na danimunoneli ndi mweni, mumuvakuli na mumuyeghi na mumdimi nendu mumawoku va machonda.” \p \v 45 Yuda pafikili hela, kamyendela Yesu, kamuwombela, “Muwula!” kumunonela. \v 46 Topi vala vandu vayisa kumuvakula Yesu, vamuwopa. \v 47 Yumu va vala vavelili vawoloka pamu na Yesu, akwemulili limayi lyaki, kamuhenga lijeji ndumindumi wa mtambika mkomi. \v 48 Yesu amuwombilili, “Wuli, muyisa na mimayi na fimbongu kungamula, kucha nenga mwifi? \v 49 Majuva vosi naveli pamu na yumwi pang'ula munyumba ya Chapanga, mbona mwangamulili ng'odu. Lakini ponopa mayandiku mang'alili vavi.” \p \v 50 Apa vanachuli, vatuvili vosi vamleka. \p \v 51 Kwavelili na msongolu yumu avelili akumkovekela Yesu kunu kayitanda yingwa ya chikoyi. Veni vayeshili kumkamula. \v 52 Lakini mweni kasulubuka, kayileka yila yingwa, katuva chipula. \s Yesu kuchitemela cha vavaha va Vayawudi \r Mateyi 26:57-68, Lukasi 22:54-55, Lukasi 22:63-71, Yohani 18:13-14, Yohani 18:19-24 \p \v 53 Topi vamyeghili Yesu kwa mtambika mkomi na vatambika vamonga na vavaha na vawula va Malawu vosi vatanganikili. \v 54 Petili amkovikelili Yesu kwa kutali, vayingilili mgati ya luviwu lwa mtambika mkomi, ayikalili pamu na vadima vakayoteyi motu. \v 55 Vatambika vakomi na balasa lyosi lya Vayawudi vakasakeyi utovileli kwilata Yesu ili vamuhighi na kumuwulagha, lakini vapatili ng'odu. \v 56 Vandu vatangalili vamtovilelili udesi kwa Yesu, lakini utoveleli wau valinganili ha. \p \v 57 Vamonga vawoloka kandi kumtovelela udesi, vakawombaneyi: \v 58 “Yufwi twampikanishili mundu ayu padeta, ‘Dabomoli ayi nyumba ya Chapanga yivajengili kwa mawoku, kwa majuva matatu dajengi yingi yingajila kujengiwa kwa mawoku.’ ” \v 59 Hata naha, utovileli wau walinganili ng'odu. \p \v 60 Topi mtambika mkomi awolukili pagati ya vandu. Amdashili Yesu, “Wuli, ukuyangula ng'odu filongu? Vandu ava vakuhimulila liki fikuyilatili yuwi?” \p \v 61 Lakini Yesu anyamalili, ayangulili hata chilongu chimu ha. Mtambika mkomi amdashili kandi, “Wuli yuwi kuva Kilistu, Mwana wa Chapanga ayu yivamjuma?” \p \v 62 Yesu ayangulili, “Yina, nenga mweni. Kandi damung'oni Mwana wa Mundu kayikala mwambu wa mlilu wa Bambu yaveli na liwovi na payisa mumafundi va kumbindi kwa Chapanga.” \p \v 63 Pala mtambika mkomi kademula lihabiti lyaki, kawomba, “Vatovilela va liki kandi? \v 64 Mupikanisha, akumujowola Chapanga! Yumwi mukucha wuliwuli?” \p Vosi vamuhigha Yesu awulayiwi. \p \v 65 Topi vamonga vakandili kumtemela mita, vamgubika kuwushu, vamtovanga na kumuwombela, “Tungi ghani kakutova!” Mbaka vandumindumi vamtola na kumtova mbandi. \s Petili kamlema Yesu \r Mateyi 26:69-75, Lukasi 22:56-62, Yohani 18:15-18, Yohani 18:25-27 \p \v 66 Petili aveli akali pasi ya luviwu, ndumindumi yumu mdala wa mtambika mkomi kayisa. \v 67 Pamuwonili Petili payota motu, kamlola! kamuwombela, “Hata yuwi waveli pamu na Yesu wa Nasaleti.” \p \v 68 Lakini Petili akanili, kawomba, “Nimumanya ha, wala nguchimanya ng'o chimuwomba!” Pambeli Petili awukili kayenda panji ya luviwu. Pala njowolu kavika. \p \v 69 Yula ndumindumi pamuwonili kandi Petili, akandili kandi kuvawombela vandu vawolukili pala, “Mundu ayu muyawu.” \v 70 Petili akanili kandi. \p Pambeli padokwa, vandu vawolukili pala vamuwombilili Petili, “Nakaka yuwi ndi muyawu, nongwa yuwi kuva Mugalilaya.” \p \v 71 Lakini Petili akandili kwihongola na kuyilapa padeteyi, “Nenga nimumanya ng'odu mundu ayu yimuwomba womba filongu fyaki.” \p \v 72 Bahala pala njowolu kavika mwanja wa pili. Topi Petili kakumbuka ndambu Yesu amuwombilili, “Njowolu akali kuvika mwanja wa pili, daunemi myanja mitatu.” Petili alilili. \c 15 \s Yesu akuyeghiwa kubalasa lya Pilatu \r Mateyi 27:1-2, Mateyi 27:11-14, Lukasi 23:1-5, Yohani 18:28-38 \p \v 1 Pamalavila puti, vatambika vakomi vatanganili pamu na vavaha na vawula va Malawu na vandu va balasa lyosi, vapatanili kumuyegha Yesu kuchitemela cha Pilatu. Vamuwopa na pingu, vamyegha na kumuhadisha kwa Pilatu. \v 2 Pilatu kamdasha Yesu, “Wuli yuwi kuva mutwa wa Vayawudi?” \p Yesu kamyangula, “Yina, yiva ngimu wudetili.” \p \v 3 Vatambika vakomi vamuhigha Yesu kwa findu fitangalili. \v 4 Pilatu kamdasha kandi Yesu, “Wuli ukuyangula chindu ng'odu? Pikanishi fyosi fivakutovelela yuwi!” \p \v 5 Lakini Yesu ayangulili chindu ha, Pilatu kayikanganika nendu. \s Yesu akuhighiwa njifwa \r Mateyi 27:15-26, Lukasi 23:13-25, Yohani 18:39-19:16 \p \v 6 Kila lihungu lya Pasaka, Pilatu aveli na chishovi cha kumulekishela mundu yumu yaveli muchijaka, yivamdayilili vandu. \v 7 Chipindi achi, kwavelili na mundu yumu yakemiwa Balaba. Ayu aveli kawopiwa muchijaka pamu na vandu vamonga vawulayili vandu pakaveyi mundilingu. \v 8 Vandu vatangalili vamyendela Pilatu na kumluva avagoleli kucha chishovi chaki. \v 9 Pilatu kavadasha, “Wuli nivalekesheleli Mutwa wa Vayawudi?” \v 10 Pilatu awombili naha kwanongwa amanyili ngatu hela kucha vatambika vakomi vamyeghili Yesu kwa mweni kwanongwa vamuwonela weyi. \p \v 11 Lakini vatambika vakomi vavatumishila vandu vamluvi Pilatu avalekesheleli Balaba. \v 12 Pilatu avadashili kandi, “Ponopa mkudayila ndimgoli liki mundu ayu yumumkema Mutwa wa Vayawudi?” \p \v 13 Vadeta kwa lishu likomi, “Mumvangilili mulupingika!” \p \v 14 Pilatu kavadasha, “Kagola chindu liki cha wafu?” \p Lakini veni vayendilela kudeta kwa lishu likomi, “Mumvangilili mulupingika!” \p \v 15 Pilatu akadayileyi kulinowesha lila lipinga lya vandu, topi kavagayila Balaba kufuma muchijaka. Kalayishila Yesu alatuliwi fiboku, pambeli avangiliwi mulupingika. \s Machonda vakumdanila Yesu \r Mateyi 27:27-31, Yohani 19:2-3 \p \v 16 Pambeli machonda vamuyeghili Yesu mgati ya liboma lya Pilatu mkomi wa mlima na vavakema vayawu vosi. \v 17 Vamfwalishili yingwa ya langi ya sambalawu, vapota likokoma lya misomi na valivika kumutwi yaki. \v 18 Pambeli vakanda kumjambusha, “Hasi Mutwa wa Vayawudi!” \v 19 Vayendelela kumtova kwa lidengi kumutwi na kumtemela mita. Pambeli vamtundamila na kumgondamila. \v 20 Pavamdanilili kala, vamuwopusolili lila lihabiti lya langi ya sambalawu, vamfwalisha yingwa shaki. Pambeli vamyegha panji ili vamvangilili mulupingika. \s Yesu akuvangiliwa mulupingika \r Mateyi 27:32-44, Lukasi 23:26-43, Yohani 19:17-27 \p \v 21 Pavaveghi munjila, vatanganikili na mundu yumu yakemiwa Simoni, mundu wa mlima wa Kileni, tati wawu Alekisanda na Lufu. Mundu ayu avelili akufuma kuchijiji, akuyenda kumbwani. Machonda vamung'ang'anika avagali lupingika lwa Yesu. \v 22 Pambeli vamyegha Yesu mbaka mahali pakemiwa Goligota, mana yaki, “Mahali pa lipava lya mutwi.” \v 23 Vamugayila difwayi yivahashili na mtela wuvakema manimani, lakini mweni kalema kuyilanda. \v 24 Pambeli vamvangilila mulupingika na vavaghana yingwa shaki kwa kugola do kulamula ghani apati yingwa liki. \v 25 Yavelili saa tatu pamalavila Yesu pavamvangilileyi mulupingika. \v 26 Vayandika muchibawu fyavifyili naha: “Mutwa wa Vayawudi”. \v 27 Pambeli Yesu vamvangililili mulupingika pamu na vefi vavili, yumu mwambu waki wa mlilu na wingi mwambu waki wa kumkiyi. \v 28 Ndambu ayi, Mayandiku vava vadetili, “Avikiwili pamu na lipinga lya vandu vawafu.” \p \v 29 Vandu vavelili vakupita pala vatikanya mitwi yawu na kumjowola Yesu, pavadeta, “Aka! Yuwi muna uwesu wa kubowola nyumba ya Chapanga na kuyigola kwa majuva matatu! \v 30 Ponopa sunuki mulupingika na wilowoli umweni!” \p \v 31 Wuwula wula vatambika vakomi na vawula va Malawu vamdanila pavadeta veni kwa veni, “Avalowulili vamonga, lakini kalemwa kuyilowola mweni! \v 32 Ayu Kilistu, mutwa va Isilaeli! Topi asunuki kufuma mulupingika na yufwi datumjumili!” \p Na hata vandu vala vavangiliwi mumipingika pamu na mweni vamjowulili. \s Yesu akusova mulupingika \r Mateyi 27:45-56, Lukasi 23:44-49, Yohani 19:28-30 \p \v 33 Kufumila saa sita pamusi, mlima wonda ugubikiwili na chisi chayikalili mbaka saa tisa. \v 34 Payifikili saa tisa pamusi, Yesu kalila kwa lishu likomi, “Eloi, Eloi, lama Sabakitani?” Mana yaki, “Chapanga wangu, Chapanga wangu, mbona kuneka?” \p \v 35 Vandu vamonga vawolukili pala pavapikanishili naha, vadeta, “Pikanishi, akumkema Eliya!” \v 36 Mundu yumu katuva, kajabika lindelindeli musiki, kalisobeka muludengi na kumupa Yesu alandi. Pambeli kadeta, “Leki tuloli kucha Eliya dayisi kumsunusha mulupingika!” \p \v 37 Yesu kawuta kwa lishu likomi, pambeli kasova. \p \v 38 Lupayi lwa nyumba ya Chapanga lwademukili filepa fivili kufumila kumbindi mbaka pasi. \v 39 Na mkomi va machonda yavelili kawoloka paulongolu pa lupingika pawonili ndambu Yesu pasovili, kadeta, “Nakaka mundu ayu avelili Mwana wa Chapanga!” \v 40 Kwavelili na vadadala vamonga vavelili pavalola kwa kutali. Vamu vaveli Maliya Magadalena na Maliya mawu wawu akina Yakobi mdokwa na Yose na Salomi. \v 41 Yesu paghaveyi Galilaya, vadadala ava vamkovikelili na kumtanga. Wuwowu vadadala vamonga vatangalili yivayisili pamu na mweni Yelusalemu vaveli bahala. \s Yesu akusikiwa \r Mateyi 27:57-61, Lukasi 23:50-56, Yohani 19:38-42 \p \v 42 Yaveli palumihi ya Lijuva lya Kuyitalisha kwa Lijuva lya Kupumulila. \v 43 Yosefu mwenikaya wa Alimataya, mundu wa balasa lya Vayawudi na yapikanishiwili nendu kafika. Mundu ayu aveli akuuvetela Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga. Topi kamyendela Pilatu ngajila kukangajila, kamluva amupi chikongu cha Yesu. \v 44 Pilatu kayikanganika papikanishili kucha Yesu aveli kasova kala. Topi kamkema mkomi wa machonda, kamdasha kucha Yesu kasova kala. \v 45 Pawombiwili na yula mkomi wa machonda Yesu kasova kala, amjumishili Yosefu atoli chikongu cha Yesu. \v 46 Yosefu kahemela ligubiku, kasunusha chikongu cha Yesu na kaushengiteshela ligubiku kauvika musembi yisonguliwili muligangachuma. Pambeli kabilibisha ligangachuma likomi pamlyangu ya sembi. \v 47 Maliya Magadalena na Maliya mau waki Yose vapawonili pala pavikiwili chikongu cha Yesu. \c 16 \s Kushukuka kwa Yesu \r Mateyi 28:1-8, Lukasi 24:1-12, Yohani 20:1-10 \p \v 1 Lijuva lya Kupumulila palipelili, Maliya Magadalena na Maliya mau waki Yakobi na Salomi vahemela mafuta va kunungilila ili vakaushaghi mvili wa Yesu. \v 2 Topi lijuva lya kupumulila \f n \fr 16:2 \fr*\fk Jumapili:\fk* Kwa Chigiliki kupumulila lijuva lya kwaa lya juma.\f* lijuva palisosomokeyi, vayenda kusembi. \v 3 Pavaveghi mudeha, vakawombaneyi, “Ndi datubilibishili lila ligangachuma likomi pamlyangu wa sembi?” \v 4 Lakini pavalolili, valiwona ligangachuma lila likomi libilibishiwa kala. \v 5 Topi vayingila musembi, vamuwona mundu yafwalili yingwa yiveli mbuleteee, kayikala kumlilu. Chivakola chipwembwi. \p \v 6 Mundu yula kavawombela, “Mkotoo kutila, manya mukumsaka Yesu wa Nasaleti yavangiliwili mulupingika. Kava baha ng'odu, kashukuka! Mloli mahali pavamvikili. \v 7 Ponopa muyendi mukavawombeli vanachuli vaki pamu na Petili kucha, ‘Yesu akuvalongulela Galilaya. Aku damumuwoni kucha pavawombilili.’ ” \v 8 Topi, vafuma kula kusembi luvilu, kunu pavabagama na kuyikang'anika. Vamuwombela ha mundu yoyosi chindu achi kwanongwa vatilili munu. \s Yesu akumfumbukila Maliya Magadalena \r Mateyi 28:9-10, Yohani 20:11-18 \p \v 9 Yesu pashukukili lijuva lya kupumulila pamalavila puti, amfumbukilili tanila Maliya Magadalena, yula yafumishiwili finyamkela saba na Yesu. \v 10 Mweni kayenda kuvawombela vala vavelili pamu na Yesu na chipindi achi vavelili vakali pavalila na kudadava. \v 11 Lakini pavapikanishili kucha Yesu kashukuka na Maliya Magadalena kamuwona, vajumilili ng'odu. \s Yesu akuvafumbukila vanachuli vavili \r Lukasi 24:13-35 \p \v 12 Pambeli Yesu avafumbukilili vanachuli vaki vavili kwa ndambu yingi. Vanachuli ava vaveli vakuyenda kufijiji. \v 13 Na veni vawuya na kuvawombela vayawu. Lakini vayawu wuwula vajumila ng'odu. \s Yesu akuvafumbukila vanachuli lilongu na yumu \r Mateyi 28:16-20, Lukasi 24:36-49, Yohani 20:19-23, Figoli 1:6-8 \p \v 14 Pambeli Yesu kavafumbukila vanachuli vaki lilongu na yumu pavaveghi vakulya. Kavalakalila kwanongwa vaveli vahela ujumilwa na wuwula kwanongwa ndima shawu vawu shadindalili kuvajumila vandu vala vamuwonili pashukukili. \v 15 Kavawombela, “Muyendi kumlima wosi mukalanduli Chilongu cha Nyanyi kwa kila mundu. \v 16 Mundu yoyosi yajumila na kabatishiwa, dalowuliwi, lakini mundu yoyosi yangajila kujumila, dahighiwi. \v 17 Na filangushilu afi dafivi pamu na vala vajumila, Kwa litawa lyangu davafumishi finyamkela na davadeti kwa ng'ombelu ya shonu. \v 18 Pavakamula njoka awu pavalanda chindu chiveli na sumu, dachivagoli chindu ng'odu. Davaviki mawoku vawu kumbindi ya vatami na veni davanani.” \s Yesu katoliwa kumbindi kwa Chapanga \r Lukasi 24:50-53, Figoli 1:9-11 \p \v 19 Bambu Yesu pamalilili kudeta na vanachuli vaki, katoliwa kumbindi kwa Chapanga na kayikala mwambu wa mlilu wa Chapanga. \v 20 Pambeli vanachuli vayenda kila mahali kulandula Chilongu cha Nyanyi. Bambu agolili pamu na veni na alangushili kucha milandu yawu yaveli nakaka kwa filangushilu fiyikolili nawu.