\id MAT - Ndamba Bible Version \ide UTF-8 \h MATEYI \toc1 Chilongu ngimu wuchiyandikiwili na Mateyi \toc2 Mateyi \toc3 Mat \mt2 CHILONGU CHA NYANYI CHIYANDIKIWILI NA \mt1 MATEYI \imt ULONGULELU \ip Chilongu cha Nyanyi ngimu wayandikili Mateyi ndi chitabu chimu gati ya fitabu mchechi mulilaghanu lya Shonu cheni chikusasambula ngalilu ya Yesu Kilistu. Kila chitabu chimu chikukemiwa Injili mana yaki “Chilongu cha Nyanyi”. Fitabu Mateyi na Maliku na Lukasi na Yohani fiyandikiwa pawonikili Yesu. Yivapwembukili vamanya ha chipindi liki chayandikiwili chitabu achi, lakini pamongapa yaveli kucha milongu sita kukandila pawonikili Yesu. Wuwula wula pala pavayandikilili pamanyikili ha, lakini vatangalili vakashili kucha chiyandikiwa Palesitina na pamongapa yaveli kucha mumbwani ya Yelusalemu. \ip Yayandikili aveli Mateyi, mweni aveli msumula mbiya chipindi Yesu aveli akali hela kumluva ghavi ndumindumi waki. Mweni kandi amanyikili kwa litawa lya Levi. Mateyi ndi yumu wa vandundami lilongu na vavili na mweni ayandikili ili Vayawudi vayisomi. Ayi yikuwesha kuwoneka lipala hela kwa nendu ya ngumbungumbu milongu sita mumayandiku va mulilaghanu lya shonu. Mweni ayilatili kulangusha kucha Yesu aveli Mkombola, Mkombola yashawuliwili na Chapanga, mweni vamutungili kucha dawoneki. Mateyi kandi ayandikili nendu kwilata wutwa wa Chapanga. Vayawudi vamanyili mkombola kuva mutwa wa mumlima. Mateyi alangushili kwa kuhimulila kwa chiganu ndambu wuyiveli kafwawuti gati ya wutwa wa pamlima na wula wutwa mng'alili wa Chapanga. \ip Chilongu cha nyanyi ngimu wayandikili Mateyi ndi chitabu chinofu cha kukandila lilaghanu lya Shonu kwanongwa ya ngumbungumbu shaki shosi sha lilaghanu lya Dahili. Chikuhasha malaghanu mavili. Kandi yivapwembukili vadeta kucha Mateyi akayeshili kuyesha kugola ngimu wufivelili fitabu fya Musa, fyeni ndi fitabu fya kwaa muhanu fya lilaghanu lya dahili. Kulandula kwa Yesu pachidunda (Mateyi sula ya 5-7) yikuwesha kulinganila na Chapanga akumgayila Malawu Musa (Ngumbungumbu sula ya 19:3-23:33). \iot Fivelili mugati kwa chikata. \io Mateyi akukanda Chilongu cha Nyanyi kwa kuwomba kwilata kuwoneka kwa Yesu Kilistu na kukanda kwa ngimbaniku yaki musula ya 1-4. \io Pambeli Mateyi akuhimulila ngimbaniku ya Yesu na ng'ulilu shaki musula sha 5-25.3. \io Sula ya mbelu Mateyi yiilata gati ya ngimbaniku ya Yesu munjifwa na kushukuka sula ya (26-28). \c 1 \s Lukolu lwa Yesu Kilistu \r Lukasi 3:23-38 \p \v 1 Yesu Kilistu afumili mulukolu lwa Dawudi na Dawudi afumili mulukolu lwa Ibulahimu. Alu ndi lulalanda lwa lukolu lwaki. \p \v 2 Ibulahimu kamulela Isaka na \q Isaka kamulela Yakobi \q na Yakobi kamulela Yuda na vakulumundu. \q \v 3 Yuda amlelili Pelesi na Zela, \q mawau aveli Tamali. Pelesi kamulela Hesilomi, \q na Hesilomi kamulela Lami na \q \v 4 Lami kamulela Aminadabu \q na Aminadabu kamulela Nashoni \q na Nashoni kamulela Salumoni na \q \v 5 Salumoni kamulela Boasi, mamundu Boasi aveli Lahabu. \q Boasi na Lutu vaveli valeli va Obedi. \q Na Obedi kamulela Yesi. \q \v 6 Yesi kamulela Mutwa Dawudi. \q Na Dawudi kamulela Solumoni, mawaki Solumoni mwanja mtasi aveli mdala wa Uliya. \q \v 7 Solumoni kamulela Lehoboamu \q na Lehoboamu kamulela Abiya \q na Abiya kamulela Asa, \q \v 8 na Asa kamulela Yehoshafati \q na Yehoshafati kamulela Yolamu \q na Yolamu kamulela Usia. \q \v 9 Na Usia kamulela Yofamu, \q na Yofamu amlelili Ahasi, \q na Ahasi kamulela Hezekia. \q \v 10 Na Hezekia kamulela Manasi, \q na Manasi kamulela Amosi, \q na Amosi kamulela Yosia. \q \v 11 Na Yosia kamulela Yekomia na vahaja vaki fyosi afi fyaveli chipindi Vayawudi pavatoliwili vavanda kuyenda Babiloni. \p \v 12 Vayawudi pavatoliwili kala kuuvanda kuluhamila aku Babiloni, \q Yekonia kamulela Shealitieli, \q Shealitieli kamulela Zelubabeli. \q \v 13 Na Zelubabeli kamulela Abyudi, \q na Abyudi kamulela Eliyakimu, \q na Eliyakimu kamulela Azoli. \q \v 14 Azoli kamulela Sadoki \q na Sadoki kamulela Akimu \q na Akimu kamulela Eliyudi. \q \v 15 Eliyudi kamulela Eliyazali \q na Eliyazali na mweni kamulela Matani \q na Matani kamlela Yakobi. \q \v 16 Yakobi kamulela Yosefu bambu waki Maliya na Maliya kamulela Yesu yivamkema Kilistu. \p \v 17 Topi kwavelili na fileli lilongu na mchechi kukandila Ibulahimu mbaka Dawudi, Fileli lilongu mchechi tangila Dawudi mbaka kuluhamila kula Babiloni, kwaveli na fileli lilongu na mchechi kukandila kutoliwa kuyenda kula Babiloni mbaka chipindi cha Kilistu Mgombola. \s Kuwoneka kwa Yesu Kilistu \r Lukasi 2:1-7 \p \v 18 Topi ndi wawonikili Yesu Kilistu. Maliya mamudu Yesu aveli nondi ya Yosefu. Ngajila tanila kumufika amanyikili kala kucha aveli na suliya yapatili kwa uwesu wa Mfuki Mng'alili. \v 19 Yosefu nondi yaki Maliya aveli goleki, alemili kumupa soni nondi waki pawelu. Kwanongwa ayi ayiholili amuleki kwa chifisu. \v 20 Paghaveyi akwihola chilongu achi, topi, makungu wa Bambu kamwisila mung'onju, kamuwombela, “Yosefu wa lukolu lwa Dawudi kotoo kutila kumheta Maliya kwanongwa kana suliya kwa uwesu wa Mfuki Mng'alili. \v 21 Dayihongeshi mwana mlumi na yuwi dawumupi litawa Yesu, kwanongwa mweni ndi davalowoli vandu vaki kufuma mu sambi shawu.” \p \v 22 Topi afi fyosi fiva ili chivi chila chilongu cha detili Bambu kwa lishu lya mbuyi wa Chapanga kucha, \v 23 “Muyenji dayimi yinda na daamuleli mwana mlumi na davamkemi litawa lyaki Imanueli” Mana yaki, “Chapanga kava pamu na yufwi.” \p \v 24 Topi, Yosefu payimukili, kamuheta Maliya kucha makungu wa Bambu Chapanga wamuwombilili. \v 25 Yosefu kawonja ha na Maliya mbaka pawonikili mwana. Topi Yosefu kamupa litawa lya Yesu mwana yula yawonikili. \c 2 \s Yivasikawula ndondwa kufuma kundamba \p \v 1 Yesu awonikili mumbwani ya Betelehemu, mumkowa wa Yudeya, chipindi cha Helodi paghavaya mutwa. tepu, vandu yivasikawula ndondwa vafikili Yelusalemu kufuma kundamba. \v 2 Vadasha, “kava koti mwana yawonikili daghavi mutwa wa Vayawudi? Tuyiwona ndondwa yaki payibwitukili kundamba, tuyisa kumutundamila.” \p \v 3 Mutwa Helodi papikanishili afi, ang'ong'utekili nendu, mweni pamu na vandu vosi va Yelusalemu. \v 4 Topi, kavakema vatambika vakomi vosi pamu na vawula va Malawu kavadasha, “Kilistu Mgombola dawonikeli koti?” \p \v 5 Veni vamuyangula, “Dawonikeli kumbwani Betelehemu, mkoa wa Yudeya. topi ndi wayandikili mbuyi wa Chapanga. \q \v 6 ‘Yuwi Betelehemu mlima wa Yuda, kuva mkomi gati ya mbwani sha Yuda, \q nongwa kwa yuwi dabwituki chilongosi, \q davalongoshi vandu vangu, Vayisilaeli.’ ” \p \v 7 Topi Helodi avakemili vasimanyili ndondwa kwa chifisu ili vamumanyishi chipindi choti nakaka ndondwa payibwitukili. \v 8 Pambeli kavalayila Betelehemu padeta, “Muyendi mukakombikeshi kwa chiganu nongwa ya mwana ayu. Pamumuwona mwisi kung'ombela na nenga nyendi ngamutundamili.” \p \v 9 Pavapikanishili kala filongu fya Mutwa vayendilela na mwanja na yila ndondwa yivayiwonili kundamba yivalongulela, payiyenda mbaka yiwoloka pambindi ya pavelili mwana. \v 10 Pavawonili ndondwa vasekelela munu. \v 11 Topi vayingila munyumba, vamuwona yula mwana pamu na Maliya, vawa vamtundamila, pambeli vawopola mbembu shawu vamupa fupu: chumang'andu na ubani na mafuta vatalamili yivavakema manimani. \p \v 12 Chapanga avakayikili vala yivayisili kumlola mwana Yesu vakotoo kumuwuyila Helodi, topi vawuya kaya kupitila deha yingi. \s Kutuvilila Misili \p \v 13 Pavawukili kala vala vahenja, Topi makungu wa Bambu Chapanga amfumbukilili Yosefu mung'onju, kamuwombela, “Tandamuki! Umtoli mwana pamu na mamundu, mutuvili Misili mukayikali aku mbaka pandivawombela, kwanongwa Helodi akwilata amuwulayi mwana ayu.” \p \v 14 Topi Yosefu atandamukili, kamtola mwana pamu na mamundu pamihi yiyila yila, vawuka vayenda Misili. \v 15 Kayikala aku mbaka Helodi pasovili. Topi, chilongu chadetili Bambu kwa deha ya vambuyi wa Chapanga fiva, \q “Ndamkemili mwana wangu kufuma Misili.” \s Vana vadokwa valumi vakuwulayiwa \p \v 16 Helodi pamanyili kucha vala vasimanyili ndondwa vaveli vamujanga, akalalili munu. Alayishili vana valulumi vosi mumbwani ya Betelehemu na vala yivaveli mumbali mbali yaki yivaveli na myaka mivili na pasi ya mwaka mivili vawulaghiwi. Agolili nahau ngimu wakashili chipindi cha vala vasimanyili ndondwa pavadashili milandu ya mwana. \p \v 17 Nahawu ndi wuyivelili chilongu chila chadetili mbuyi wa Chapanga Yelimiya, \q \v 18 “Lishu lipikanika aku Lama, \q chivembu na kudedeka nendu. \q Raheli akuvalilila vana vaki. \q Wala akudayila ha kushisha moyu, \q kwanongwa vosi vayaghamila.” \s Kuwuya Nasaleti \p \v 19 Helodi asovili kala, topi makungu wa Bambu amubwitukilili Yosefu mulilotu kula Misili. \v 20 Kamuwombela “Tandamuki! Mtoli mwana na mamundu muyendi Mlima wa Isilaeli, nongwa vala yivadayileyi kumuwulagha mwana ayu vasova kala.” \v 21 Katandamuka kamtola mwana pamu na mamundu vawuya kumlima wa Isilaeli. \p \v 22 Lakini papikanishili kucha Alikelau aveli mutwa wa Yudeya badili ya Helodi tatimundu, aveli akutila kuyenda aku. Mweni pavamukayikili mumilotu ayendili mwambu wa Galilaya. \v 23 Kayenda ayikalili mumbwani ya Nazaleti nahau ndi wufivelili filongu fyawombili kwa deha ya Vambuyi “Davamkemi mundu wa Nasaleti.” \c 3 \s Kulandula kwa Yohani Mbatisha \r Maliku 1:1-8, Lukasi 3:1-18, Yohani 1:19-28 \p \v 1 Majuva vala Yohani Mbatisha abwitukili: palandula kuchivala aku Yudeya: \v 2 Mweni kawomba, “Mupomeli sambi nongwa wutwa wa kumbindi kwa Chapanga samba wisa.” \v 3 Yohani ayu ndi yula Isaya yaveli mbuyi wa Chapanga yamudetili: \q “Mundu yumu akukema kucheja: \q ‘Mutandi njila ya Bambu, \q Muhololi deha yaki.’ ” \p \v 4 Yohani mbatisha afwalili yingwa sivasonili kwa mingoma ya ngamia. Na lufunga lwa ngwembi muchiwunu chaki. Filivi fyaki fyaveli vangumbingumbi na njuki. \v 5 Topi, vandu kufuma Yelusalemu na kufuma mbembi shosi sha mlima wa Yudeya pamu na mbembi shosi sha mumbali mbali ya lweni Yoludani, vamuyendela. \v 6 Vayipetili sambi shawu na mweni kavabatisha mulweni Yoludani. \p \v 7 Lakini pavawonili Mafwalisayu na Masadukayu vakumwisila ili vabatishiwi. Kavawombela, “Yumwi vanjoka! Ghani yavapwepwilili mwilyepi na asabu yiyisayi?” \v 8 Mulangushi kwa fivelekwa kucha mupomela. \v 9 Mukotoo kuyihola kucha damuyilyepi asabu nongwa tati wenu ndi Ibulahimu! Nguvawombela Chapanga akuwesha kuyigola migonguveli ayi yivi vana va Ibulahimu. \v 10 Topi, livawu liva kala kudumula mikigha ya libiki, ndamboyi kila libiki lingajila kulela fivelekwa finofu likudumuliwa na kudangiwa mumotu. \v 11 Nenga nguvabatisha kwa machi kulangusha kucha mupomela. Lakini yula dayisi kumbeli ya nenga yaveli na liwovi pitu nenga. Nenga ngujakwa ha hata kupapa filatu fyaki. Mweni davabatishi kwa Mfuki Mng'alili na kwa motu. \v 12 Mweni akukamula luselu mumawoku vaki dafyaghili nendu luvagha lwaki na dakungi mbeyu shaki musanja na myeyu akwinyanya mumotu wungajila kujimika \s Yesu akubatishiwa \r Maliku 1:16-20, Lukasi 5:1-11 \p \v 13 Chipindi achi Yesu ayisili kufuma Galilaya kayenda mulweni Yoludani abatishiwi na Yohani mbatisha. \v 14 Lakini Yohani mbatisha ayeshili kumkanila padeta, “Nenga ngudayila kubatishiwa na yuwi, kandi na yuwi ukwisa kwa nenga?” \p \v 15 Lakini Yesu kamuyangula, “Yuwi ujumili hela kwanongwa tugoli fyosi fyadayila Chapanga.” Topi Yohani ajumilili. \p \v 16 Yesu pabatishiwi kala, bahala pala kajabuka mumachi topi kumbindi kwa Chapanga kufuwuka kamuwona Mfuki wa Chapanga pasunuka kucha njiva na kumtula pambindi yaki. \v 17 Lishu kufuma kumbindi kwa Chapanga lideta, “Ayu ndi mwana wangu yindimtamili mayiliwa na mweni.” \c 4 \s Kuyeshiwa kwa Yesu \r Maliku 1:12-13, Lukasi 4:1-13 \p \v 1 Pambeli Mfuki Mng'alili amulongushili Yesu mbaka kucheja ili ayeshiwi na Lijangavandu. \v 2 Kayikaja kulya majuva milongu mchechi pamusi na pamihi, pambeli kawona njala. \v 3 Topi, Mwafu kamwisila, kamuwombela “Leki yuwi kuva Mwana wa Chapanga nakaka, deti migonguveli ayi yivi filivi.” \v 4 Yesu kamuyangula, “Yiyandikiwa mumayandiku Vang'alili. \q Mundu akwikala kwa kulya filivi weka hela ha, \q ila kwa chilongu chochosi chadeta Chapanga.” \p \v 5 Pambeli Lijangavandu kamtola mbaka Yelusalemu, mbwani ying'alili, kamvika pambindi ya mnala wa nyumba ya Chapanga. \v 6 Kamuwombela, “Leki nakaka yuwi kuva mwana wa Chapanga, widangi pasi, kwanongwa yiyandikiwa mumayandiku Vang'alili \q ‘Chapanga davalayishi makungu vaki vakuyangi mumawoku vawu, \q ukotoo kuponikela mumigonguveli’”. \p \v 7 Yesu kavawombela, “Yiyandikiwa mumayandiku Vang'alili, ukotoo kumuyesha Chapanga, Bambu waku.” \p \v 8 Pambeli Lijangavandu kamtola mbaka pambindi ya chidunda chitali, kamlangusha wutwa shosi na ukomi waki. \v 9 Lijangavandu kamuwombela, “Fyosi afi ngukupa pawundundamila.” \p \v 10 Topi Yesu kamuwombela, “Kopoki apa Lijangavandu! Yiyandikiwa mumayandiku Vang'alili mtundamili Chapanga Bambu waku na kumkimbanikila mweni hela.” \p \v 11 Topi, Lijangavandu kawuka kamuleka Yesu na makungu vayisa, kumukimbanikila Yesu. \s Yesu akukanda chichuku aku Galilaya \r Maliku 1:14-15, Lukasi 4:14-15 \p \v 12 Yesu apikanilili kucha Yohani mbatisha vamutatila muchijaka, ayendili Galilaya. \v 13 Awukili Nasaleti, kayenda kwikala mumbwani ya Kapelinaumu, muluwongu ya lihiva lya Galilaya mumbaka ya wilaya ya Sebuloni na Nafutali. \v 14 Ayi yagolikili ili chila chilongu chadetili mbuyi wa Chapanga Isaya chivi, \q \v 15 “Mlima wa Sebuloni na mlima wa Nafutali \q yavelili mudeha ya kuyenda kulihiva lya Galilaya mwambu ya lweni Yoludani na \q mumlima wuvayikala vangajila kuva Vayawudi. \q \v 16 Vandu vayikalili kuchisi, \q vawonili lwengi lukomi. \q Na vala vayikalili mulisisi lya njifwa, \q lwengi luvang'alikila!” \p \v 17 Kukandila chipindi achi Yesu akandili kulandula, padeta, “Mupomeli, kwanongwa wutwa wa kumbindi kwa Chapanga wuva pabehi!” \s Yesu akuvakema vandundami va kwaa \r Maliku 1:16-20, Lukasi 5:1-11 \p \v 18 “Yesu patyangeyi muluwongu lwa lihiva lya Galilaya, avawonili vandu vavili yivavelili ulongu. Vavelili Simoni yivamkema Petili pamu na Andeleya, vaveli mulihiva vakufuva vasomba kwa lwafu. Veni vaveli vafuva. \v 19 Yesu kavawombela, mungovikeli, nenga danivagoli muvi vafuva va vandu.” \v 20 Bahala pala, vasileka njafu shawu, vamukovikela Yesu. \p \v 21 Payendili pawulongolu, kavawona vandu vengi vavili yivavelili ulongu, vavelili Yakobi na Yohani vana va Sebidayu, veni vavelili muwatu pamu na tati wawu pavasambula njafu shawu. Yesu kavakema. \v 22 Tepu vawulekili watu pamu na tati wawu, vamukovekela Yesu. \s Yesu akuyendilela na chichuku chaki \r Lukasi 6:17-19 \p \v 23 Yesu aveli akuyendayenda mumlima wosi wa Galilaya. Pawula munyumba sha kudadavila na kulandula Chilongu cha nyanyi cha wutwa wa kumbindi kwa Chapanga na kulowola matami kafwauti kafwauti. \v 24 Milandu yaki yakwilili mumlima wosi wa Siliya, vamuyeghela vandu vosi yivavelili na matami, vala yivavelili vakutamika na kuteshiwa, yivavelili na matami va finyamkela na chisilika na vapombalili vamuyeghilili na mweni kavalowola vosi. \v 25 Mipinga mikomi ya vandu yamukovikelili kufuma Galilaya na Dekapoli, mbwani yikemiwili Mbwani Lilongu na kufuma Yelusalemu na kufuma Yudeya na kufuma mbembu yingi ya Yoludani. \c 5 \s Yesu akulandulila kwilata vagaju \p \v 1 Yesu paliwonili lipinga lya vandu, akwenili kuchidunda, kayikala. Vanachuli vaki vamushengitela. \v 2 Pambeli kakanda kuvawula, \s Cheleli cha nakaka \r Lukasi 6:20-23 \q \v 3 “Vanemiliwa vala yivayimanya kucha veni vakuwesha ha kwikala ngajila Chapanga! \q Nongwa wutwa wa kumbindi ndi wawu. \q \v 4 Vanemiliwa vala yivavelili na lung'ong'u, \q Nongwa Chapanga davavafwamushi. \q \v 5 Vanemiliwa vala vashishamoyu, \q nongwa ava ndi davahali mlima wa shonu. \q \v 6 Vanemiliwa vala yivavelili na njala na yivayikaja kulya kwanongwa ya ugoleki, \q Chapanga davayikutishi. \q \v 7 Vanemiliwa yivaveli na lusungu, \q Chapanga davawoneli lusungu. \v 8 Vanemiliwa vala yivamtama Chapanga kwa ndima yawu yosi, \q nongwa davamuwoni Chapanga. \q \v 9 Vanemiliwa vala yivavika kusika, kwanongwa davakemiwi vana va Chapanga. \q \v 10 Vanemiliwa vala vagobuleka kwanongwa ya ugoleki, \q kwanongwa wutwa wa kumbindi ndi wa veni. \p \v 11 “Munemiliwa yumwi vandu pavavajowola na pavavasulumu na pavavapayishila findu fyosi fya wafu kwanongwa ya nenga. \v 12 Musekileli na kunemelela kwanongwa fupu yenu ngomi kumbindi kwa Chapanga, nongwa pavavasulumili vambuyi ngimu yimusulumiwa ponopawu yumwi.” \s Munyu na lwengi \r Maliku 9:50, Lukasi 14:34-35 \p \v 13 Yesu kadeta, “Yumwi muva munyu wa mlima lakini munyu pawuyaghamisha chinosi chaki dayinoghishiwi na liki? Yikujakwa chindu kandi ha, ila yikuyasiwa hela na vandu vayivatangi. \p \v 14 “Yumwi muva lwengi lwa mlima awu! Mbwani yivajengili pachidunda yikufisika ha. \v 15 Kwahela mundu yanamika luliku na kulugubika kwa chiyungu, ila ukuluvika kumbindi ya pachindangawala ili yivang'alikili vosi yivaveli munyumba. \v 16 Wuwowu luliku lwenu lulikili vandu, ili vafiwoni figoli fyenu finofu, vamujumi Tati wenu yaveli kumbindi. \s Malawu va Chapanga na Mayandiku va Vambuyi \p \v 17 “Mukotoo kwihola kucha nyisa kuwusha Malawu va Chapanga vamupili Musa na mayandiku va vambuyi, ila nyisa kugola fivi. \v 18 Nakaka nguvawombela, kumbindi na mlima dawufipeli, lakini kwahela hata liyandiku limu wala lilawu daliwushiwi, mbaka fyosi fivi. \v 19 Yoyonda davifyi hata lilawu limu lidokwa pitu vosi na kuvawula vamonga vavifyi, ayu daghavi mdokwa nendu muwutwa wa kumbindi kwa Chapanga. Lakini yula daavakamuli na kuvawula vengi, ayu daghavi mkomi muwutwa wa kumbindi kwa Chapanga. \v 20 Nguvawombela, ugoleki wenu pawuyongisheka ng'odu pitu wula wa Mafwalisayu na vawula va Malawu, damuyingili ha muwutwa wa kumbindi kwa Chapanga.” \s Mawuli yivayilata chifuki \r Lukasi 12:57-59 \p \v 21 “Mupikanila kala kucha vandu va pakwandi vawombiliwili, ‘Ukotoo kuwulaya! Yula dawulayi dahighiwi.’ \v 22 Lakini nenga nguvawombela, yoyosi yamukalalila mlongu mundu, ahighiwi. Yamubedala mlongu mundu dayeghiwi kuchitemela. Yamukema mlongu mundu ‘Mpufi’ kava munjifwa ya kuyingila mulifumbika. \p \v 23 “Topi, pawuyegha fupu yaku pafyalu na pawukumbuka kuva na shoshu na mlongu waku, \v 24 yileki fupu yaku pawulongolu pafyalu, yendi mukajovi tanila na mlongu waku, pambeli wuyi utawuli fupu yaku. \p \v 25 “Mjovi na muhighi waku kalopu pamuva mkali mudeha pamuyenda kuchitemela. Leki pawugola naha ng'odu muhighi waku dakuyeghi kwa muhigha na muhigha dakuyeghi kwa vadima na yuwi davakuwopi muchijaka. \v 26 Nakaka ngukuwombela, dawufumi ng'odu mula mbaka uhombi ligwala lya mwishu.” \s Chilongu cha uwoni \p \v 27 “Mupikanisha kucha vandu vavawombilili, ‘Mukotoo kugola uwoni!’ \v 28 Lakini nenga nguvawombela, yamulola mdadala kwa dobukelu, kawonja nayu kala mundima yaki. \v 29 Topi, lisu lyaku lya mlilu palikugola ugoli uvifyi, wulikolopoli kaliyasili kutali. Ngiba yuwi uyaghamishi chimu mumvili waku, pitu kuyasa mvili waku wonda mulifumbika. \v 30 Kucha liwoku lyaku lya mlilu palikuvifya, ulidumuli uliyasi kutali. Ngiba yuwi uyaghamishi chindu chimu cha mvili waku pitu mvili waku wosi ugwijuki mulifumbika.” \s Milandu ya kulekana \r Mateyi 18:9, Maliku 10:11-12, Lukasi 16:18 \p \v 31 “Yiwombiwa kala, ‘mundu yamuleka mwehi waki, yamugayilili talaka.’ \v 32 Lakini nenga nguvawombela, yamugayila mwehi mundu talaka ila kwanongwa yoyosi yingajila uwoni akuvifya kumugola ayu mdala agoli uwoni. Pambeli mlumi yamuheta mdala yula alekiwili na mweni akugola uwoni.” \s Milandu ya malapu \p \v 33 “Kandi mupikanila kucha vandu va pakwandi vawombiwili, ‘Ukotoo kuleka malapu vaku, lakini ugoli malapu vaku kwa Bambu.’ \v 34 Lakini nenga nguvawombela, mukotoo kwilapa, kwa kumbindi kwa Chapanga, kwanongwa chila ndi chigoda cha wutwa wa kumbindi kwa Chapanga, \v 35 Kandi mukotoo \fe + \fr 5:35 \fr*\fe*kwilapa pamlima kwanongwa ndi chigoda chaki cha kuvikila mawulu na mukotoo kwilapa hata kwa Yelusalemu kwanongwa ndi mbwani ya wutwa mkomi. \v 36 Kandi kotoo kwilapa kwa mutwi waku kwanongwa ukuwesha ha kulugola lufwili lumu luvi lukeli awu lutitu. \v 37 Pawudeta, ‘yina’ yivi yina na ‘Ng'odu’ yivi ng'odu topi chochosi dachiyongisheki chikufuma kwa yula mwafu.” \s Ng'ulilu yisiyilata Lugotu \r Lukasi 6:29-30 \p \v 38 “Mupikanisha kucha yideteka, ‘Lisu kwa lisu, linu kwa linu.’ \v 39 Lakini nenga nguvawombela, ukotoo kumugolela Lugotu mundu mwafu. Mundu pakuvangula likanja lya mlilu mughalambulili na likanja lya mkiyi. \v 40 Mundu pakuyegha kuchitemela kucha kakutolela gwanda yaku, mleki atoli na lihabiti lyaku. \v 41 Mundu pakung'ang'anika kupapa msiwu waki mwanja wumu, yuwi yendi kavili. \v 42 Mundu pakakuluva umupi, kotoo kumupa chisowu mundu yadayila kukopa chindu. \s Kuvatama vachimdwama \r Lukasi 6:27-28, Lukasi 6:32-36 \p \v 43 “Mpikana kucha vadeta, ‘Mtami mjofi waku na kumunyekwa chimudwama waku.’ \v 44 Lakini nenga nguvawombela muvatami vachimdwama venu na kuvadadavila kwa Chapanga vala yivavasulumu yumwi. \v 45 Ili muvi vana va Tati wenu yaveli kumbindi. Kwanongwa mweni akuvavalila lijuva vandu vawafu na vanofu na kuvatonyela ndonya vandu goleki na va wafu. \v 46 Damupati fupu liki kwa kuvatama vala yivavatama yumwi hela? Kwahela! Kwanongwa hata vala vasumula vakugola wuwowu! \v 47 Kucha pamuvajambusha vaghanja venu hela, mukugola chindu ng'odu? Hata vandu vangajila kumumanya Chapanga vakugola wuwu. \v 48 Topi mugoleki vasangi kucha Tati wenu yaveli kumbindi waveli msangi.” \c 6 \s Kuvatanga vagaju \p \v 1 “Mwivavali mukotoo kugola figoli fyenu fya ugoleki pawulongulu ya vandu ili mumanyiki. Pamugola naha Tati wenu yaveli kumbindi davapi ng'odu fupu. \p \v 2 “Topi pawumtanga mgaju, kotoo kulandusha kwa vandu. Kotoo kugola kucha mfyangu wagola munyumba sha kudadavila na mudeha ili vandu vavajumi. Nakaka nguvawombela, ava vapata kala fupu shawu. \v 3 Lakini yumwi pamuvatanga vagaju, hata wa chimbundi chimu akotoo kumanya, lakini pawumtanga, hata mundu yuummanyili akotoo kumanya chiwugolili. \v 4 Tawuli utangi waku kwa chifisu na tati waku yalola findu fifisikili fiwugola, dakufupi. \s Fiyilata kudadava \r Lukasi 11:2-4 \p \v 5 “Pamudadava mukotoo kugola kucha vafyangu. Veni vakudayila kuwoloka na kudadava munyumba sha kudadavila na mumaleka ili vandu vavaloli, nakaka muvawombeli ava vapata kala fupu shawu shosi. \v 6 Lakini yuwi pawudadava, wingili munyumba yaku, tati mlyangu, pambeli muluvi Tati waku yangajila kuwoneka. Na mweni yalola fifisikili daakufupi. \p \v 7 “Pamudadava, mukotoo kudeta fitangalili fingajila nongwa kucha vandu vangajila kumumanya Chapanga. Veni vakwihola kucha vamulungu vawu daavapikanishi kwanongwa ya filongu fyawu fitangalili. \v 8 Mukotoo kuva kucha veni. Tati wenu kamanya fimudayila hata yumwi mukalihela kumuluva. \v 9 Topi, tudadavi nga nahawu. \q ‘Tati wetu yuuveli kumbindi, \q litawa lyaku lijumiwi. \q \v 10 Wutwa waku wisi, \q liwudayila ligoleki apa pamlima ngimu wuligoleka kula kumbindi. \q \v 11 Utugayili filivi fya nalelu. \q \v 12 Tupomeli fituvifyili, \q ngimu yufwi wutuvapomela vala vatuvifyili. \q \v 13 Kotoo kututaya munyeshiwu, \q lakini wutuwilyepeshi na yula mwafu. Kwanongwa wutwa ndi waku na liwovi na ukomi mbaka jola. Yina.’ \p \v 14 “Kwanongwa pamuvapomela vandu fyavavifyili na yumwi wuwowu Tati wenu wa kumbindi davapomeli. \v 15 Lakini pamuvapomela ng'odu vandu fyavavifyili na yumwi Tati wenu davapomeli ng'odu fimuvifyili. \s Kwikaja kulya \p \v 16 “Pamuyikaja kulya, mukotoo kuva na lung'ongu kucha vafyangu, veni vakukikinala kuwushu ili vandu vavawoni kucha veni vakwikaja kulya, nguvawombela nakaka, ava vapata kala fupu yawu. \v 17 Lakini yuwi pawuyikaja kulya navi wushu waku na shaghi mafuta mutwi waku, \v 18 ili mundu yoyosi akotoo kumanya kucha yuwi ukwikaja kulya. Ili umanyiki hela na Tati waku yangajila kuwoneka na yalola fifisikili na mweni dakugayili fupu. \s Lusanja kumbindi kwa Chapanga \p \v 19 “Mukotoo kulunda mali apa pamlima pavelili sondu na kutu fikuyananga na vefi vakwingila na kuhija. \v 20 Mulundi mali kumbindi kwa Chapanga kungajila sondu na kutu ya kuyananga, wala vefi kuyingila na kuhija. \v 21 Kwa nongwa pala pawulundili mali shaku na moyu waku dawuvi bahala. \s Lwengi lwa mvili \r Lukasi 11:34-36 \p \v 22 “Lisu kucha lwengi lwa mvili waku. Leki lisu lyaku linofu na mvili waku wosi dawuvi mulwengi. \v 23 Lakini lisu lyaku palivifya, muvili waku wosi dawuvi mulwisa. Topi, payiva lwengi luveli mugati yaku luva mulwisa, topi ndi lwisa totolu! \s Chapanga na mali \r Lukasi 16:13 \p \v 24 “Kwahela mundu yawesha kuvakimbanikila vabambu vavili. Mana damuleki yumu na kumutama yula monga, awu damukovikeli yumu na kumubedala yula yumu. Muweshi ng'odu kumukimbanikila Chapanga na mbiya kwa chipindi chimu. \s Mukotoo kuva na chipwembwi \r Lukasi 12:22-31 \p \v 25 “Ndi nongwa nguvawombela, mukotoo kuva na chipwembwi kucha damulyi liki na damlandi liki ili mwikali awu kucha damufwali yingwa liki, unofu ndi utalama pitu filivi. Na mvili utalama pitu filivi na yingwa? \v 26 Muvaloli vambongu, vakukweta ng'odu, wala vakubena ng'odu na vavahela lusanja. Hata naha, Tati wenu wa kumbindi akuvakutisha. Topi, yumwi mtalama pitu ava. \v 27 Wuli? Ghani gati ya yumwi kwanongwa ya chipwembwi chikomi, akuwesha kuyongesha mweni majuva va kuyikala? \v 28 Nongwa liki mukuyihola kuyilata yingwa? Muloli uluva ndambu yiwukula na pawunemuna. Wukugola ha chichuku wala kugola. \v 29 Lakini nguvawombela, hata Solumoni mweni na ulundamali waki wosi kafwala kamu ha fivayilili kucha uluva wumu. \v 30 Leki payiva Chapanga akulifwalisha lidasi livelili nalelu na chilawu likuyasiwa mumotu, ponopa akuvagolela yumwi vandu finofu nendu? Yumwi vandu yimuvelili na ujumilwa mdokwa! \p \v 31 “Topi, mukotoo kuyihosha kucha ‘datulyi liki? Datulandi liki? Na datufwali liki? \v 32 Nongwa fyosi afi ndi fikudayiliwa na vandu vangajila kumumanya Chapanga. Lakini yumwi Tati wenu wa kumbindi kamanya kucha mukudayila findu fyosi afi. \v 33 Topi, muyiholi tanila wutwa wa kumbindi kwa Chapanga na fila fyadayila Chapanga na mweni davagayili fimonga fyosi. \v 34 Topi, mukotoo kuva na chipwembwi kwa chilawu, chilawu kuuveli msayisayi waki. Misayisayi ya lijuva limu, vakukwila kwa lijuva ali. \c 7 \s Kuvahigha vayenu \r Lukasi 6:37-38, Lukasi 6:41-42 \p \v 1 “Mukotoo kuvahigha vengi na yumwi damuhighiwi na Chapanga. \v 2 Chapanga davahighi yumwi nga wuwula wula wumuvahigha vayenu na chigelu chichila chila chimuvalingilili vayenu na Chapanga daavalingili yumwi. \v 3 Nongwa liki ukuchiwona chibandi chiveli mulisu lya mlongu waku, lakini yikukupota kulola libalu livelili mulisu lyaku. \v 4 Ukuwesha wuliwuli kumuwombela mlongu waku kucha, ‘Leki nguwushi chibandi chiveli mulisu lyaku,’ kunu umweni kuna libalu mulisu lyaku? \v 5 Yuwi mfyangu! Wushi tanila libalu livelili mulisu lyaku pambeli leki uchiwoni chibandi chivelili mulisu lya mlongu waku. \p \v 6 “Mukotoo kuvapa vagalu findu fing'alili vakuwesha kughalambuka na kuvakapula mwaveni, wala mukotoo kuvayasila vangubi findu fitawukili vakuwesha kufivatanga. \s Luvi na saki na kuti mlyangu \r Lukasi 11:9-13 \p \v 7 “Muluvi damugayiliwi, musaki damupati, mkuti mlyangu damufuwuliwi. \v 8 Kwa nongwa yaluva akugayiliwa na yasaka dapati na yakuta mlyangu dafuwuliwi. \v 9 Wuli, kwaveli mundu yoyosi mwanamundu pamuluva filivi, damupi ligonguveli? \v 10 Awu pakaluva somba, damupi njoka? \v 11 Topi yumwi muva vandu va wafu mumanya kuvagayila vana venu findu finofu nakaka Tati wenu wa kumbindi, davagoleli yumwi nendu, davapi findu fya nyanyi vala vandu vosi yivamuluva! \p \v 12 “Fyosi fimudayila vandu vavagoleli yumwi, muvagoleli wuwowu veni, ayi ndi nongwa ya Malawu va Chapanga vamupili Musa na ng'ulilu ya vambuyi. \s Mlyangu unyepili \r Lukasi 13:24 \p \v 13 “Mwingili kwa kupitila mlyangu wunyepili. Kwa nongwa deha yiyenda kulifumbika lingajila kujima ngomi na mlyangu wa kuyingililila amu umanuka na yivayenda deha ayi vatangala. \v 14 Lakini deha yiyenda kuunofu yiva dokwa na mlyangu wa kwingilila unyepa, vandu vadokwa hela davayiwoni deha ayi. \s Libiki na fivelekwa fyaki \r Lukasi 6:43-44 \p \v 15 “Mwikali mesu na vambuyi va udesi. Ava vakwisa kwa yumwi vakuva kucha vafungami kwa kuvalola, lakini mugati fingekembi fikalipili. \v 16 Damuvamanyi kwa fila fivagola. Wuli, vandu vakunokola mindopi mumibiki ya misomi, awu ukuwesha kusola mikuyu mumitalula? Ng'odu! \v 17 Topi libiki linofu likuveleka fivelekwa finofu na libiki lya wafu likuveleka fivelekwa fya wafu. \v 18 Libiki linofu likuwesha ng'odu kuveleka fivelekwa fya wafu, wala libiki lya wafu likuveleka fivelekwa finofu ha. \v 19 Libiki lingajila kuveleka fivelekwa finofu dandilidumuli na kuliyasila mumotu. \v 20 Ponopa damuvamanyi vambuyi va udesi kwa fila fivagola. \s Yumwi ndivamanya ng'odu \r Lukasi 13:25-27 \p \v 21 “Mundu yoyosi yangema nenga ‘Bambu, Bambu,’ Dayingili muwutwa wa kumbindi kwa Chapanga ha, yuyula weka yagola fila fyadayilili Tati wangu yaveli kumbindi. \v 22 Lijuva lya kuhigha vatangalili davang'ombeli, Bambu, Bambu! Twalandulili filongu fyaku kwa litawa lyaku na kwa litawa lyaku twavawushili finyamkela na kugola mihilu yitangalili. \v 23 Topi, dandivawombeli: ‘Yumwi ndivamanya ng'odu muwuki, muwuki pawulongolu yangu, yumwi yimushovilelili kugola fya wafu.’ \s Vajengi vavili \r Lukasi 6:47-49 \p \v 24 “Ponopa mundu yoyosi yapikanisha filongu fyangu na kufikola, akwifwana na mundu yaveli na luhunja. Yajengili nyumba yaki pambindi ya ligonguveli. \v 25 Ndonya yitonya na nyeni siyitika liyegha lipugha na kuwumbila kunyumba ayi. Lakini yiwa ha kwanongwa vajengili pambindi ya ligonguveli. \p \v 26 “Lakini yoyosi yapikanisha filongu fyangu ngajila kufikola, akwifwana na mundu mpufi yajengili nyumba yaki mumuhanga. \v 27 Ndonya payitonyili na nyeni pasiyitikili na likumba palipughili na kulifikila nyumba ayi, yeni yiwa, kandi yiwa chakachaka!” \s Ukomi wa Yesu \p \v 28 Yesu pamalilili kudeta filongu fila, lipinga lya vandu lijingwa na ng'ulilu yaki. \v 29 Kava kucha vawula vawu va Malawu ha, ila awulili kwa ukomi. \c 8 \s Yesu akumlowola mundu yapombalili \r Maliku 1:40-45, Lukasi 5:12-16 \p \v 1 Yesu pasunukili kuchidunda, fipinga fya vandu fyamkovikelili. \v 2 Ayisili mundu yumu yaveli na ukalava. Kamugondamila padeta, “Bambu, pawudayila ukuwesha kung'ofuwa!” \p \v 3 Yesu katola liwoku lyaki kamugufya pambeli kudeta, “Ngudayila! yuwi ung'ofuwi.” Tepu mundu yula kalowoka utami waki wa mwiku. \v 4 Pambeli Yesu kamuwombela, “Pikani, kotoo kumuwombela mundu, yendi kayilangushi kwa mtambika na kutawula litambiku lilayishilwi na Malawu va Chapanga vamupili Musa kutovilela kucha nakaka kunana.” \s Yesu akumulowola mundu yapombalili \r Maliku 1:40-45, Lukasi 5:12-16 \p \v 5 Yesu payingileyi mumbwani ya Kapelinaumu mundu yumu mkomi wa machonda amuyendilili, kamuluva, \v 6 Padeta, “Bambu ndumindumi wangu kawonja kaya mtami wa kupombala na akutamika nendu.” \p \v 7 Yesu kawomba, “Ngwisa kumulowola.” \p \v 8 Mundu yula mkomi wa machonda kamuwombela, “Bambu, yuwi ukujakwa ha kuyingila munyumba yangu. Lakini deti chilongu hela na ndumindumi wangu danani. \v 9 Kwa nongwa hata nenga mundu yimeli pasi ya ukomi wa vandu vamonga, ndiva nawu vamachonda vaveli pasi ya nenga. Pandimuwombela yumu, ‘Yendi!’ Na mweni akuyenda: na mumonga, ‘wisi!’ Na mweni akwisa na ndumindumi wangu, ‘Goli chindu achi!’ Mweni akugola.” \p \v 10 Yesu papikanishili afi, kayikanganika, kavawombela vandu vamkovikeli nakaka nguvawombela ngalihela kumuwona mundu yoyosi Muyisilaeli yaveli na ujumilwa kucha awu. \v 11 Topi, nguvawombela kucha vandu vatangalili vakwisa kufuma kundamba na kuuhehi na veni vakwikala palihungu pamu na Ibulahimu, Isaka na Yakobi muwutwa wa kumbindi kwa Chapanga. \v 12 Lakini vala yivadayiliwa kuva muwutwa awu davadangiwi panji, mulwisa, aku davalili na kugelujula minu. \v 13 Pambeli Yesu kamuwombela yula machonda wa Loma, “Yendi kaya na yivi kucha wujumilili.” \p Ndumindumi waki ananili mwanja wuwula. \s Yesu akuvalowola vandu vatangalili \r Maliku 1:24-34, Lukasi 4:38-41 \p \v 14 Yesu afikili kaya ya Petili, kamuwona mkohanu mundu Petili kawonja pawulili kana msusa mkomi. \v 15 Topi Yesu kamugufya liwoku mawu yula na msusa wumuleka, pambeli kayimuka kamukimbanikila. \v 16 Payiveyi palumii, vamuyeghilili vandu vatangalili yivakamuliwili na finyamkela. Na mweni kwa kudeta chilongu hela, kafivinga fila finyamkela fyosi, avalowulili kandi vandu vosi vaveli vatami. \v 17 Agolili naha ili fila fyadetili mbuyi Isaya fivi nakaka, “Mweni bahala kawutola usosuvafu wetu kavawusha matami vetu.” \s Yivadayiliwa kumkovikela Yesu \r Lukasi 9:57-62 \p \v 18 Yesu paliwonili lipinga lya vandu limshengetela, avalayishili vanachuli vaki vayendi kumwambu ya lihiva. \v 19 Muwula yumu wa Malawu, kamuyendela Yesu kamuwombela, “Muwula, nenga dandikukovikeli kosi kuuyenda.” \p \v 20 Yesu kamuyangula, “Fingekembi vana mbaku na vambongu vana fiyumba, lakini mwana wa mundu kavahela mahali pa kwikala na kupumulila.” \p \v 21 Pambeli mundu wingi pagati ya vanachuli vaki kamuwombela, “Bambu uneki tanila ngamusiki Tati wangu.” \p \v 22 Lakini Yesu kamuwombela, “Ungovikeli! Wuvaleki yivasovili vavasiki yivasovili vayawu.” \s Yesu akulilakalila liwumbula linyamali \r Maliku 4:35-41, Lukasi 8:22-25 \p \v 23 Yesu kayipaka muwatu pamu na vanachuli vaki vayenda. \v 24 Tepu liwumbula likomi likanda mulihiva, mbaka majinga vakanda kudibasha watu. Mwanja wula Yesu aveli mung'onju. \v 25 Vanachuli vamuyendela, vamuyimushi kunu pavadeta “Tulowoli Bambu tukusova!” \p \v 26 Yesu kavawombela, “Yumwi vandu yimuveli na ujumilwa mdokwa mbona mukutila?” Topi katandamuka, kalilakalila liwumbula na liyegha kuva nyanyi. \p \v 27 Vandu vayikanganika, vadeta, “Mundu ayu wa wuliwuli? Hata liyegha na liwumbula likumpikana!” \s Yesu akuvalowola vandu vavili yivaveli na finyamkela \r Maliku 5:1-20, Lukasi 8:26-39 \p \v 28 Yesu pafikili mumlima wa Vagadala kumwambu ya lihiva, aku atang'anikili na vandu vavili yivafumeyi kusembi sha mbaku. Vandu ava vavelili na finyamkela na vaveli vakukapusha nendu kwahela mundu yayeshili kupita njila yila. \v 29 Tepu veni vakanda kuwuta, “Ukudayila liki kwa yufwi, yuwi mwana na Chapanga? Kwisa kutugobola chipindi cheni chikali kwisa?” \p \v 30 Pabehi na pala pavelili lipinga likomi lya vangubi vakulya. \v 31 Topi, vala finyamkela vamuluva Yesu, “Mani pawutuwusha, tujumishi tuyingili mulipinga lya vangubi.” \p \v 32 Yesu kavawombela, “Topi muyendi.” Topi, vavafuma vandu vala na kuvayingila vangubi. Lipinga lyosi lya vangubi liwulumbuka mbilu vaseleka muchiseleka chikali na kudubukila mulihiva vangubi vosi vafwa machi. \p \v 33 Na vala vadima vangubi vatuvili vayenda kumbwani. Aku valandula milandu yosi yigolikili na vandu vala vaveli na finyamkela. \v 34 Topi vandu vosi va mlima wula vafumili, vamuyendela Yesu, pavamuwonili, vamuluva awuki mumlima wau. \c 9 \s Yesu akumulowola mundu yapombalili \r Maliku 2:1-12, Lukasi 5:17-26 \p \v 1 Yesu kayipaka muwatu, kajabuka lihiva kuwuya kwayikaleyi. \v 2 Aku vandu vamuyeghilili mundu yumu yapombalili muvili, vamuwonjesha muulili. Yesu pawonili ujumilwa wawu, kamuwombela mundu yula yapombalili, “Mwana wangu wuyikangashi! Kupomiliwa sambi shaku.” \p \v 3 Vawuli vamu va Malawu vakandili kuyiwombela veni, “Mundu ayu akumduka Chapanga!” \p \v 4 Yesu asimanyili kala hoshu shawu, kadeta, “Kwa nongwa liki mukwihosha fya wafu mundima shenu? \v 5 Lyoti lipusukili nendu, kudeta, ‘kupomiliwa sambi shaku’, awu kudeta, ‘Woloki yendi yendi?’ \v 6 Ponopa ngudayila mumanyi kucha Mwana wa Mundu kana uwesu wa kupomela vandu sambi mumlima awu.” Topi kamuwombela yula mundu yapombalili. “Tandamuki, toli ulili waku yendi kaya yaku!” \p \v 7 Mundu yula yapombalili katandamuka, kayenda kaya yaki. \v 8 Vandu vosi mulipinga lila pavawonili afi, vajinga na kutila, vamujuma Chapanga yavapili vandu uwesu nga awu. \s Mateyi akukemiwa \r Maliku 2:13-17, Lukasi 5:27-32 \p \v 9 Yesu kawuka pala, paghaveyi akuyenda, amuwonili mundu yumu yakemiwa Mateyi, ayikalili pachichuku chaki cha kusumula mbiya. Topi Yesu kamuwombela, “Ungovikeli.” \q Mateyi katandamuka, kamukovekela. \p \v 10 Yesu paghaveyi pakaya pa Mateyi paghalya filivi, vala vandu vasumula mbiya vatangalili na vandu vaveli na sambi vayisili vayikala pamu na vanachuli vaki. \v 11 Mafwalisayu vamu pavavawonili, vavadashili vanachuli vaki, “Mbona muwula wenu akulya pamu na vala vasumula mbiya na vaveli na sambi?” \p \v 12 Yesu kavapikana, kavayangula, “Vandu vaveli vanofu vakumdayila mwilwana ha, yivamdayila mwilwana vala vavelili vatami. \v 13 Topi, mukayiwuli nongwa ya mayandiku yivawombili Chapanga, ‘Ngudaya lusungu hela, litambiku lya vang'ongolu ha.’ Nenga nyisa ha kuvakema yivayihola vanofu, ila yivaveli na sambi.” \s Ndambu ya kwikaja kulya \r Maliku 2:18-22, Lukasi 5:33-39 \p \v 14 Pambeli vanachuli va Yohani mbatisha vayendili kwa Yesu, vamudasha, “Yufwi tukuyikaja myanja yitangalili kulya na Mafwalisayu vakwikaja kulya myanja yitangalili, mbona vanachuli vaku vakwikaja kulya ng'odu?” \p \v 15 Yesu kavayangula, “Valalikiwili kulihungu lya kuheta vakudayiliwa kulila kwa kuyidedeka chipindi Bambu wa lihungu kava pamu na veni? Mani ng'odu! Chipindi dachifiki yaheta pawushiwa pagati yawu, chipindi achi ndi davayikaji kulya. \p \v 16 “Vandu vakuvika chilepa cha yingwa ya shonu muyingwa ngulungulu ha. Nongwa chilepa achi dachinyopoli yingwa ngulungulu na pala pasakalili dapayongisheki. \v 17 Kwahela vandu yivavika difwayi ya shonu mumihaku ya dahili. Leki pavagola naha mihaku dayibaluki na difwayi dawuyitiki na mijamanda dayiyanangiki, ila vandu vakuvika difwayi wa shonu mumijamanda ya shonu na yosi mivili yikwikala unofu.” \s Kamwali wa ofisa na mawu yumu \r Maliku 5:21-43, Lukasi 8:40-56 \p \v 18 Yesu paghaveyi akudeta afi, mkomi yumu Myawudi afikili, kamugondamila kunu padeta, “Kamwali wangu kasova ponopawu. Lakini deku tuyendi ukamuvikili liwoku lyaku na mweni danani.” \p \v 19 Yesu kawuka pamu na vanachuli vaki, vamukovikela. \p \v 20 Mawu yumu mtami wa liholuveya kwa chipindi cha myaka lilongu na mivili, kamukovekela Yesu kumbeli, kagufya luviniku lwa yingwa yaki. \v 21 Agolili nawula kwanongwa ayihoshili mundima yaki, “Pagufya hela yingwa yaki danani.” \p \v 22 Topi, Yesu kaghalambuka kamuwona kamuwombela, “Kamwali, wuyikangashi ujumilwa waku wukulowola.” Mawu yula kanana mwanja wuwula wula. \p \v 23 Pambeli Yesu kayingila munyumba ya yula mkomi. Pavamuwonili vakuva lindenda lipinga lya vandu likanda kulila, \v 24 kadeta, “Muwukepa! Muhinja ayu kasova ng'odu, kawonja hela!” Veni vamuseka. \v 25 Topi lipinga lya vandu pavaliwushili, Yesu kayingila mugati, kamukola liwoku muhija yula na mweni kawoloka. \v 26 Milandu yila yikwila ngengelekwa yosi yila. \s Yesu akuvalowola vangalimesu vavili \p \v 27 Yesu kawuka pala, paghaveyi akuyenda, vangalimesu vavili vamkovekelili kunu pavavika umatu, “Mwana wa Dawudi, utuwoneli lusungu!” \p \v 28 Yesu pafikili kaya, vangalimesu vala vavili vamuyendela, mweni kavadasha, “Mukujumila kucha nguwesha kuvagolela chilongu achi?” \p Veni vamuyangula, “Yina Bambu!” \p \v 29 Pavayangulili naha, Yesu kavagufya mesu vawu, kadeta, “Na yivi ngimu wumujumilili!” \v 30 Na mesu vawu vafuwuka valola. Yesu kavakayika kwa kuvalakalila, “Mukotoo kumuwombela mundu yoyosi chilongu achi.” \p \v 31 Lakini veni vawuka, vakwisha filongu fya Yesu mumlima wula wosi. \s Yesu akumlowola ngadeta \p \v 32 Vandu pavawukeyi, vamonga vamuyeghilili Yesu mundu yumu ngadeta kwanongwa aveli na chinyamkela. \v 33 Tepu, mundu yula pawushiwili chinyamkela, yula yaghaveyi ngadeta, kakanda kudeta. Vandu vajinga na kudeta, chindu nga achi chikalihela kuwoneka Muisilaeli. \p \v 34 Lakini Mafwalisayu vakudeta, “Akuvavinga finyamkela kwa liwovi lya mkomi wa finyamkela.” \s Fibeni fitangala vabeni vadokwa \p \v 35 Yesu ayendili mumbwani na fijiji, pawula munyumba shawu sha Chapanga kunu palandula milandu minofu ya Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga na kulowola matami vosi na usosuvafu wa ndambu shosi. \v 36 Topi, pavawonili vandu lipinga kwa lipinga, avawonilili lusungu kwanongwa vaveli takitaki na chivakolili chipwembwi kucha cha vafungami vangajila mdimi. \v 37 Pala kavawombela vanachuli vaki, “Fibeni fitangala, lakini vabeni vadokwa. \v 38 Topi, mumuluvi Bambu wa fibeni ayeghi vabeni vatangalili vabeni fibeni fyaki.” \c 10 \s Vandundami lilongu na mivili \r Maliku 3:13-19, Lukasi 6:12-16 \p \v 1 Yesu avakemili pamu vanachuli vaki lilongu na vavili, kavapa uwesu wa kuvavinga fuki sha wafu na kulowola yivavelili na mususa na matami vosi. \v 2 Matawa va ava Vandundami lilongu na vavili ndi ava, Simoni yivamkema Petili na mlongu mundu Andeleya. Yakobi mwana wa Sebidayu na mlongu mundu Yohani. \v 3 Filipu na Batulumeyu na Tomasi na Mateyi yaveli msumula mbiya, Yakobi mwana waki Alufayu na Tadeyu, \v 4 Simoni yayitashila mlima na Yudasi Sikaliyoti yamshengetili Yesu. \s Yesu akuvalayisha Vandundami lilongu na vavili \r Maliku 6:7-13, Lukasi 9:1-6 \p \v 5 Yesu avalayishili ava lilongu na vavili na kuvapa Malawu ava, “Mukotoo kuyenda kwa vangutungu, na mukotoo kuyingila mumbwani sha Vasamaliya. \v 6 Ila muyendi kwa vafungami va Isilaeli yivayaghamilili. \v 7 Pamuyenda muvalandulili naha, ‘Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga wuva pabehi!’ \v 8 Muvalowoli vatami na mushukushi yivasovili na muvang'alishi yivaveli na utami wa mwiku na muwushi finyamkela. Mupata hela na yumwi muvapi hela. \p \v 9 “Mukotoo kutola fyumang'andu munjavi shenu, wala mbiya, awu migwala ya shaba. \v 10 Mukotoo kutola muhaku wa kupapila, wala likoti limonga, wala filatu, wala lukweku, nongwa mugola chichuku akudayiliwa ijala yaki. \p \v 11 “Pamuyingila mumbwani awu chijiji chochosi mumusaki mundu wa kumutyangila na mwikali amu mbaka lijuva damuwuki pala. \v 12 Pamuyingila munyumba muvachi, kusika yivi na yumwi. \v 13 Leki venikaya pavavayanga, kusika kwenu dakuvi pamu na veni. Lakini pavavayanga ng'odu, topi sika yenu dayivawuyili mwaveni. \v 14 Kucha mundu yoyosi palema kuvalibushila awu kuvapikanisha, topi pamufuma munyumba yila awu mbwani yila, mupundi lifu mumawulu yenu yivi chilangushilu cha napilu yenu. \v 15 Nakaka nguvawombela, lijuva lya highilu vandu va mbwani ayi davapati asabu ngomi pitu yila yivapatili vandu va Sodoma na Gomola.” \s Kwisa kwa gobuleku \r Maliku 13:9-13, Lukasi 21:12-17 \p \v 16 “Mpikanishi! Ponopa nenga nguvalayisha yumwi kucha vafungami gati ya fingekembi. Muvi na luhunja kucha njoka na vashishamoyu moyu kucha vanjiva. \v 17 Muyivavali, nongwa davavayeghi yumwi kuchitemela na kuvalatula ndomondu munyumba shawu sha kudadavila. \v 18 Davavayeghi pawulongolu ya vatavala na vatwa kwanongwa ya nenga, ili mundovileli kwa veni na kwa vandu vamonga vangajila kuva Vayawudi. \v 19 Topi, yumwi pavavayegha mubalasa, mukotoo kuyihola kucha damudeti liki na damudeti wuliwuli, tepu damugayiliwi fya kudeta. \v 20 Mana damudeti yumwi ha, ila Mfuki wa Tati wenu ndi yadeta kupitila yumwi. \p \v 21 “Mlongu damushengeti mlongu mundu awulayiwi na Tati damshengeti mwana mundu na vana davavalimbi valeli vawu na kuvagola vawulayiwi. \v 22 Vandu vosi davavanyekwi yumwi kwanongwa ya litawa lyangu. Lakini yayiwunishila mbaka mbelu, ndi dalowuliwi. \p \v 23 “Vandu pavavagobola mumbwani yimu, mutuvilili mbwani yingi. Nakaka nguvawombela, damumalili ha ndyangilu yenu mumbwani shosi sha Isilaeli ngajila mwana wa mundu kufika tanila. \p \v 24 “Mwanachuli ampiti ha muwula waki, wala ndumindumi ampiti Bambu mundu ha. \v 25 Yikwila mwanachuli kuva kucha muwula waki na ndumindumi kuva kucha Bambu mundu. Leki mkomi wa nyumba vamukema Besibuli, vana va muna nyumba davakemiwi matawa va wafu nendu!” \s Yadayiliwa kutiliwa \r Lukasi 12:2-7 \p \v 26 “Topi, mukotoo kuvatila vandu ava. Chindu chochosi chigubikiwili dachigubutuliwili na chindu chifisiwili dachilangushiwi. \v 27 Chindivawombela yumwi mulwisa, muchideti pangesha na chilongu muchipikanishili mumbwepu, muchilandushi pachisuwulu. \v 28 Mukotoo kuvatila vala yivawulagha muvili, lakini vakuwesha ha kuwulagha ndima. Ngiba munu kumtila Chapanga nongwa mweni akuwesha kuwulagha mvili pamu na ndima mumotu wa lifumbika. \v 29 Vamkongujoli vavili vakuhemishiwa kwa ligwala lidokwa limu. Lakini hata yumu akuponeka ha pasi ngajila Tati wenu kumanya. \v 30 Lakini kwa mwambu wenu, hata fwili sha mitwi yenu sivalangiwa shosi. \v 31 Ponopa mukotoo kutila, yumwi muna nongwa pitu mkongujoli vatangalili.” \s Kumjumila na kumlema Kilistu \r Lukasi 12:8-9 \p \v 32 “Mundu yajumila pawelu kucha mweni wa nenga na nenga dandimjumili pawulongolu ya Tati wangu yaveli kumbindi kwa Chapanga. \v 33 Lakini yoyosi yanema pawulongolu ya vandu na nenga dandimlemi paulongolu ya Tati wangu yaveli kumbindi kwa Chapanga.” \s Shoshu \r Lukasi 12:8-9 \p \v 34 “Mukotoo kwihola kucha nyisa kuyegha kusika pamlima awu, nyisa kuyegha kusika ha ila upanga. \v 35 Mana nyisa kuyegha shoshu kwa mundu na Tati mundu, kwa kamwali na mawaki na mkohanu na mkohanumundu. \v 36 Na chimdwama wa mundu, ndi mundu wa kayaki. \p \v 37 “Yamutama Tati awu mamundu pitu nenga, akudayiliwa ha. Na yamtama kamwali awu mwana waki akujumiliwa ha kuva ndundami. \v 38 Mundu yangajila kutola lupingika lyaki na kungovikela, akudayiliwa ha kuva ndumindumi. \v 39 Yakamulila unofu waki, dayaghamishi, lakini yayaghamisha unofu waki kwanongwa ya nenga dawupati. \p \v 40 “Yavapokela yumwi, akumbokela nenga na yambokela nenga akumpokela yula yanayishili. \v 41 Yamupokela mbuyi wa Chapanga kwanongwa ndi mbuyi, dapokeli fupu ya mbuyi. Yamulibushila mundu msangi kwanongwa ndi mundu msangi, dapokeli fupu ya mundu goleki. \v 42 Nakaka nguvawombela, yoyosi damupi mundu mudokwa gati ya vanachuli ava lwindi lwa machi vasisimili kwanongwa kava mundu wa nenga nakaka dayimpoti ha kupokela fupu yaki.” \c 11 \s Malawu va Yohani Mbatisha \r Lukasi 7:18-35 \p \v 1 Yesu pamalilili kuvawombela naha vala vanachuli vaki lilongu na vavili, awukili pala, kayenda kuwula na kulandula mumbwani sha behi na kula. \p \v 2 Yohani mbatisha paghaveyi muchijaka apikanishili milandu yagolili Kilistu, topi, Yohani kavalayisha vanachuli vaki vayendi kwa Kilistu. \v 3 Vamudashi, “Yuwi kuva yula Yohani adetili dawisi, awu tumulembileli wingi?” \p \v 4 Yesu kavayangula, “Muyendi mukamuwombeli Yohani mbatisha filongu fimupikana na kufiwona, \v 5 Vangalimesu vakulola na vandevindevi vakuyendayenda. Vaveli na utami wa mwiku vakung'ala na majogu vakupikana. Vasovili vakushukushiwa na vagaju vakulanduliwa Chilongu cha Nyanyi. \v 6 Ngiba mundu yula yaveli na cheleli yangajila njelangu na nenga.” \p \v 7 Topi vala valayiliwili na Yohani mbatisha pavawukeyi, Yesu akandili kuliwombela lipinga lya vandu nongwa ya Yohani mbatisha: “Pamuyendili kuchivala kumulola Yohani mukadayileyi kulola chindu liki? Mukadayileyi kulola liteti palitikanyishwa na liyegha? Ng'odu! \v 8 Ponopa mukayendili kulola mundu wa wuliwuli? Wuli mukayiholili mwayendili kumulola mundu yafwalili yingwa sha nyanyi? Ng'odu! Vandu vakufwala yingwa sivayilili vakwikala munyumba sha vatwa! \v 9 Lakini, mukayendili kulola liki? Mbuyi? Yina nakaka mundu pitu mbuyi wa chapanga. \v 10 Ayu ndi yivamuhimula mumayandiku vang'alili. \q ‘Loli, nenga ngumlayisha makungu wangu akulonguleli, \q mweni dakutandili deha yaku:’ \m \v 11 Nakaka nguvawombela gati ya vandu vosi yivaikalili, kwa hela yawonikili kuva mkomi pitu Yohani mbatisha. Hata naha, yula yaveli mdokwa muwutwa wa kumbindi kwa Chapanga, ndi mkomi pitu Yohani. \v 12 Tangila chipindi cha Yohani mbatisha mbaka nalelu, wutwa wa kumbindi kwa Chapanga wukulevangiwa nendu na vandu vakali vakuyesha kuwutola kwa liwovi. \v 13 Ngulilu shosi sha vambuyi va Chapanga na Malawu va Chapanga vamupili Musa vahimulilagha milandu ya Wutwa mbaka chipindi cha Yohani mbatisha. \v 14 Leki pamuwesha kujumila, topi Yohani ndi Eliya amuhimulileyi kwisa. \v 15 Muna majeji vakupikanila apikani! \p \v 16 “Topi, dachiyifwani na chindu liki chileli achi? Kucha fijana vaveli vayikala paluvagha, pavayiwombela lipinga limu kwa lipinga limonga. \v 17 ‘Tuvakuvila ngoma lakini mufina ha! \q Tusomola misambu ya lung'ong'u, lakini mulila ha!’ \v 18 Kwa nongwa Yohani mbatisha ayisili, ayikajili kulya na wala kulanda difwayi ha, lakini veni vawomba kana chinyamkela. \v 19 Mwana wa mundu ayisili, akulya na kulanda na veni vadeta, ‘Mumloli ayu, mbafu na njayila, ghanja wawu vandu vasumula mbiya na vaveli na sambi!’ Hata naha luhunja lwa Chapanga lukuwoneka ilinganila kwa findu figolikili.” \s Mbwani yingajila kujumila \r Lukasi 10:13-15 \p \v 20 Vandu va mumbwani sila Yesu shagolili mihilu yitangalili vapomela ha, topi Yesu awukili mumbwani sila. \v 21 “Pishu yuwi Kolosayi! Pishu yuwi Betisayida! Nongwa, mihilu yigolikili kwa yumwi yingagolikili kula Tilu na Sidoni, vandu vaki vangafwalili kala milobota dahili na kuyibunga lifu pavapomela sambi. \v 22 Hata naha, nguvawombela nakaka, lijuva lya highilu yumwi damupati asabu ngomi pitu yila ya Tilu na mlima wa Sidoni. \v 23 Na yuwi Kapelinaumu! Wuli ukwihola dawuyikweshi mbaka kumbindi kwa Chapanga? Dawutengelimuliwi mbaka kumambi! Mana leki mihilu yigolikili kwa yuwi yingagolikili kula Sodoma, mlima wula wungavelili mbaka nalelu. \v 24 Lakini nguvawombela nakaka, lijuva lya highilu yuwi dawupati asabu ngomi pitu yila ya Sodoma.” \s Mwisi kwa nenga mupumulili \r Lukasi 10:21-22 \p \v 25 Chipindechi Yesu adetili, ngukulumba yuwi Tati, Bambu wa kumbindi na mlimawu, nongwa kuvafisa yivavelili na luhunja na yivasomili findu afi, kuvagubutulila yivangajila kusoma. \v 26 Yina, Tati nahawu ndi yikunowilili. \p \v 27 “Tati wangu kanyimba findu fyosi. Kwahela yamumanyili Mwana ila Tati, wala kwahela yamumanyili Tati ila Mwana na mundu yoyosi yula Mwana padayila kumgubutulila. \p \v 28 “Mwisi kwa nenga yumwi mwavosi yimutofili kwa kwitwika misiwu misitu na nenga dandivagoli mupumulili. \v 29 Mwiwopi lingongola yangu na mwiwuli kwa nenga, nongwa nenga ndi msangi na mshisha moyu na yumwi damusikimali mundima shenu. \v 30 Nongwa lingongola lindivapa nenga liva nyililili na msiwu wangu mpusu.”\fig Vasenga vavili yivalima vawopiwa lingongola mungulu|src="13 Yoke.jpg" size="col" ref="11:30"\fig* \c 12 \s Lijuva lya kupumulila \r Maliku 2:23-28, Lukasi 6:1-5 \p \v 1 Chipindi achi Yesu, akatyangeyi mufitava fya mupunga lijuva lya kupumulila, topi vanachuli vaki vawona njala, vakanda kuketula sasa sha mpunga kunu pavadodola ngokwa shaki. \v 2 Mafwalisayu pavawonili nawula, vamuwombela Yesu, “Loli, vanachuli vaku vakugola chindu chikaniwili mumalawu kugola lijuva lya kupumulila!” \p \v 3 Yesu kavayangula, “Musoma duhu fyagolili Dawudi pamu na vayaki pavaveghi na njala? \v 4 Mweni ayingilili munyumba ya Chapanga kalya mibumunda yivikiwili litambiku lya Chapanga, mweni hata vamonga vala vajumishiwa ha kulya mibumunda yila ila vatambika weka yawu. \v 5 Awu musoma duhu muchitabu cha Malawu cha Musa kila lijuva lya kupumulila vatambika vakuvifya Malawu munyumba ya Chapanga, lakini kwahela yaihola kucha vana nongwa? \v 6 Topi, nguvawombela kucha, apa kuna yaveli mkomi pitu nyumba ya Chapanga. \v 7 Kucha tungamanyili mana ya filongu afi ‘Ngudayila lusungu litambiku ha.’ Mungavahighili ha vandu vangajila nongwa. \v 8 Mana Mwana wa mundu ndi bambu wa lijuva lya kupumulila.” \s Mundu munaliwoku lipombalili \r Maliku 3:1-6, Lukasi 6:6-11 \p \v 9 Yesu awukili pala kayenda munyumba ya Chapanga. \v 10 Kwaveli mundu yumu munaliwoku lipombalili. Topi, vandu vamudasha Yesu, “Finofu kumulowola mundu lijuva lya kupumulila?” Vamudashili nahawu ili vapati pa kumuhighila. \p \v 11 Lakini Yesu kavawombela, “Tudeti mundu kana meni waki kadubukila mumyowu, akotoo kumujabula kwanongwa lijuva lya kupumulila? \v 12 Lakini mundu katauka pitu meni! Topi, tukujumishwa kugola chindu cha nyanyi lijuva lya kupumulila.” \v 13 Pambeli kamuwombela yula mundu, “Hololi liwoku lyaku.” \p Kaliholosha na lyeni liva linofu kucha lila liwoku lingi. \v 14 Topi, Mafwalisayu vafuma panji vawombana, ndambu davamuwulayi Yesu. \s Ndumindumi yashawuliwili na Chapanga \p \v 15 Lakini Yesu pamanyili chindu chila, kawuka pala paghaveyi. Vandu vatangalili vamukovikelili, kavalowola vatami vosi, \v 16 na avalayishili vakotoo kuvawombela vandu filongu fyaki, \v 17 Agolili wula ili fila fyadetili Chapanga kupitila mbuyi wa Chapanga Isaya fivi, \q \v 18 “Loli ayu ndumindumi wangu yindimushawulili, \q yindimutamili na yanovilili mumoyu. \q Dandimuviki Mfuki wangu, \q na mweni dalanduli highilu yangu kwa vandu va milima yosi. \q \v 19 Daghavi na malimbu ng'odu wala kuvika umatu, \q wala lishu lyaki dalipikaniki mudeha ng'odu. \q \v 20 Lutete lufujukili daluketuliwi ha, \q wala utambi ututuma lyosi daujimishiwi ha, \q mbaka haki yitavali. \q \v 21 Mweni vandu va milima yosi davamshuvilili.” \s Yesu na Besibuli \r Maliku 3:20-30, Lukasi 11:14-23 \p \v 22 Pambeli vamuyeghela Yesu mundu yumu ngalimesu na yaveli ngadeta kwanongwa aveli na chinyamukela. Yesu kamulowola, kawesha kudeta na kulola. \v 23 Lipinga lya vandu lijinga na kudeta, “Pamongapa ayu ndi Mwana wa Dawudi?” \p \v 24 Lakini Mafwalisayu pavapikanishili afi, vadeta, “Mundu ayu akuvinga finyamkela kwa litawa lya Besibuli mkomi wa finyamkela.” \p \v 25 Yesu amanyili hoshu shawu, kavawombela, “Wutwa wowosi wuyitapulili lipinga lipinga pawulimbana, wuyikali ha. Na mbwani awu nyumba yoyosi yiitapula fipinga fipinga na kulimbana dayiwi. \v 26 Payiva Lijangavandu akumuvinga Lijangavandu monga, akwilimba mweni. Topi, wutwa waki dauwoloki wuliwuli? \v 27 Yumwi mukudeta kucha nguvavinga finyamkela kwa uwesu wa Besibuli, vala vanachuli va yumwi vakuwusha finyamkela kwa uwesu wa ghani? Findu fivagola vanachuli venu fikulangusha nakaka kucha yumwi muyaghamila. \v 28 Lakini payiva nguvavinga finyamkela kwa liwovi lya Mfuki wa Chapanga, topi, mumanyi wutwa wa kumbindi kwa Chapanga wufika kala kwa yumwi. \p \v 29 “Kwahela mundu yawesha kwingila munyumba ya mundu muna liwovi na kutola findu, ngajila kumuwopa mundu ayu muna liwovi. Pamuwopili kala ndi daweshi kumupoka findu. \p \v 30 “Yoyosi yangajila kuva mwambu wangu akunimba na yoyosi yangajila kukunganya pamu na nenga akuchachasha. \v 31 Nongwa ayi, nguvawombela, vandu davapomiliwi sambi shosi sivagolili na kumduka kwawu kosi, lakini davapomiliwi ha sambi ya kumuduka Mfuki Mng'alili. \v 32 Kandi yadeta chilongu cha kumulimba Mwana wa mundu dapomeliwi, lakini yula yadeta chilongu cha kumulimba Mfuki Mng'alili, dapomiliwi ng'odu, wala mumlima awu wala kumulima wuyisa.” \s Libiki na fivelekwa fyaki \r Lukasi 6:43-45 \p \v 33 “Muligoli libiki kuva linofu na fivelekwa fyaki dafivi finofu, Muligoli kuva lya wafu na fivelekwa fyaki dafivi fya wafu. Libiki likumanyika kwa fivelekwa fyaki. \v 34 Yumwi vanjoka! Mukuwesha wuliwuli kudeta chilongu chinofu kunu yumwi muva va wafu? Nongwa mundu akudeta kufuma fimemili mundima yaki. \v 35 Mundu mnofu akufumisha chindu chinofu kufuma mundima yaki nofu na mundu wa wafu akufumisha findu fya wafu mundima yaki wafu. \p \v 36 “Topi, nguvawombela, lijuva lya kuhighiwa vandu davayanguli kwanongwa ya filongu fingajila kujakwa fila fivadetili. \v 37 Nongwa kwa chilongu chaku dawuvi goleki na kwa filongu fyaku dawuhighiwi.” \s Muhilu wa Yona \r Maliku 8:11-12, Lukasi 11:29-32 \p \v 38 Pambeli vawula vamonga va Malawu na Mafwalisayu vamuwombela Yesu, “Muwula, tukudayila utulangushi mihilu yaku.” \p \v 39 Mweni kavayangula, “Chileli cha wafu chingajila kujumila! Mukudayila mihilu lakini damupati ng'odu chilangushilu ila chila chilangushilu cha mbuyi wa Chapanga Yona. \v 40 Ndambu Yona yaikalili majuva matatu mumtima ya somba mkomi, yiva nga wayikalili Mwana wa Mundu muuganga majuva matatu. \v 41 Vandu va Ninawi vabwituka chipindi cha kuhigha, davachihighi chileli achi. Nongwa vandu va Linawi vapomilili pavampikanishili Yona palandulili! Nguvawombela nakaka, apa pana chindu chikomi pitu Yona \v 42 Lijuva lya kuhigha, Muhumbu wa Sheba dachihighi chileli achi. Nongwa mweni yafumili mwanja mutali kayenda kupikanila chilongu cha luhunja cha Solumoni na kumbi apa kuna chikomi pitu Solumoni, \p \v 43 “Chinyamkela mwafu, pavingiwa kwa mundu, akuyelejayeleja kucheja pasaka pahali pa kupumulila apati ha. \v 44 Na apa akwidetela, dang'uyi kayangu kufumili? Lakini pawuya payiwona kwahela, yifyaghiliwa na kunoweshwa. \v 45 Akuyenda kuvatola finyamkela vamonga saba vawafu pitu mweni na vosi vakwisa kumuyingila mundu yula na ngalilu ya mundu yula yikuva ya wafu pitu dahili. topi ndi dayivi kwa vandu ava va wafu.” \s Valongu vanakaka va Yesu \r Maliku 3:31-35, Lukasi 8:19-21 \p \v 46 Yesu paghaveyi akalihela kudeta na lipinga lya vandu chipindi mawaki na valongumundu pavafikili na vawolukili panji, vakadayileyi vaywangi na Yesu. \v 47 Topi, mundu yumu kamuwombela Yesu, “Mawaku na valongu vaku vava panji vakudayila kuywanga na yuwi.” \p \v 48 Lakini Yesu kamuyangula mundu yula, “Mawangu ghani? Na valongu vangu vaghani?” \v 49 Pambeli kaholola liwoku lyaki pavavasonyela vanachuli vaki, padeta, “Ava ndi vamawu vangu na valongu vangu! \v 50 Nongwa yoyosi yagola fyadayila Tati wa nenga yaveli kumbindi ayu ndi muhaja wangu na mkulu wangu na mawu wangu.” \c 13 \s Chilangushilu cha mundu yakweta \r Maliku 4:1-9, Lukasi 8:4-8 \p \v 1 Lijuva lilila, Yesu afumili mula munyumba kayenda akayikali muluwongu ya lihiva na kuwula. \v 2 Lipinga likomi lya vandu vamushengitelili mbaka Yesu kayipaka muwatu, kayikala. Vandu vosi vawolukili mung'emula ya lihiva. \v 3 Yesu kavawombela filongu fitangalili kwa chilangushilu. \p “Mupikanishi! Mundu yumu ayendili kukweta mbeyu. \v 4 Paghaveyi akukweta mbeyu, simonga shaponikili mudeha na vambongu vayisa valya. \v 5 Simonga shaponikili muuganga wuveli na migonguveli gonguveli pangajila uganga wutangalili. Simela kalopu, kwanongwa pavelihela uganga utangalili. \v 6 Palivalili lijuva mikigha yiyuma kwanongwa uganga waveli mudokwa. \v 7 Simonga shaponikilili mumisomi, misomi yikula na kuyikekeneka mihali. \v 8 Simonga shaponikilili muuganga wa nyanyi, simela na shavelikili nendu, simonga siveleka mya yimu na simonga siveleka milongu sita na simonga siveleka milongu mitatu.” \v 9 “Muna majeji vakupikanila apikani!” \s Chayilata kudeta kwa chilangushilu \r Maliku 4:10-12, Lukasi 8:9-10 \p \v 10 Vanachuli vaki vamuyendela, vamudasha, “Nongwa liki ukudeta na vandu kwa chilangushilu?” \p \v 11 Yesu kayangula, “Yumwi msangiliwa kusimanya mbwepu sha wutwa wa kumbindi kwa Chapanga, lakini veni vasangiliwa ha. \v 12 Nongwa yaveli na chindu akugayiliwa na kuyongeshiwa, Lakini yula yangajila chindu, hata chila chidokwa chavelili nachu na cheni chikupokiwa. \v 13 Nongwa ngudeta nawu kwa chilangushilu, kwanongwa vakulembesha lakini vakulola ha, vakupikanisha lakini vakupikana ha, wala vakumanya ha. \v 14 Kwaveni fiva fila fyadetili Mbuyi Isaya, \q ‘Kupikana damupikani, lakini mumanyi ha. \q Kusepa damusepi lakini damuloli ha. \q \v 15 Nongwa luhala lwa vandu ava lupufika, \q vadiva majeji vawu, \q Vagunga kwa mesu vawu, \q pamonga vangalolili kwa mesu vawu, \q na vangapikanishili kwa majeji vawu, \q na vangamanyili kwa luhala lwawu, \q na veni vangaghalambukili, pavadeta Bambu, \q na nenga ningavalowulili.’ ” \b \p \v 16 Yesu kadeta kandi, “Ngiba yumwi! Nongwa mesu venu vakulola na majeji venu vakupikana. \v 17 Nakaka nguvawombela, Vambuyi va Chapanga na vandu goleki vatangalili vadayilili nendu kufiwona fila fimufiwona yumwi na vafiwona ha na kufipikana fila fimufipikana yumwi na vafipikana ha. \s Himulilu ya chilangushilu cha yakweta \r Maliku 4:13-20, Lukasi 8:11-15 \p \v 18 “Topi yumwi muyiwuli kwa chilangushilu cha mkweta. \v 19 Yoyosi yapikana chilongu cha wutwa wa kumbindi kwa Chapanga ngajila kumanya, akuva kucha sila mbeyu siponikili mudeha, Yula mwafu akwisa na kusitola sila sikwetiwili mumoyu waki. \v 20 Mbeyu yila yikwetilwi mumigonguveli ndi chilangushilu cha mundu yapikanisha chilongu achi na kuchipokela kwa cheleli. \v 21 Lakini akuchikamula ha na mikigha yaki, yikuyendilela kukula nendu ha. Pambeli pawubwituka kugobuleka kwanongwa ya chilongu achi, akulepisiwa kalopu. \v 22 Yila mbeyu yiponikili pamibiki ya misomi, ndi chilangushilu cha mundu yapikanila chilongu, lakini chipwembwi cha mlimawu na kufwamuka kwa mali likuchikekeneka chilongu achi na mweni akulela ha fivelekwa. \v 23 Yila mbeyu yikwetiwili muuganga mnofu ndi chilangushilu cha mundu yapikanila chilongu cha Chapanga na kuchimanya na mweni akulela fivelekwa, Yumu mya, wingi milongu sita na wingi kandi milongu mitatu.” \s Chilangushilu cha mityendya \p \v 24 Yesu kavawombela vandu chilangushilu chingi, “Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga wuyifwana nga naha, mundu yakwetili mbeyu nofu muchitava chaki. \v 25 Pamihi yimu vandu pavaveli mung'onju chimudwama yumu ayisili katulila mityendya mumpunga, pambeli awukili. \v 26 Topi, muhali pawukulili na kukanda kuyalula na mityendya wuwula yiwoneka. \v 27 Vandumindumi va yula muna chitava vamuyendela, vamuwombela, Bambu, yuwi wakwetili mbeyu nofu muchitava chaku, ponopa mityendya yifuma koti? \v 28 Mweni kavayangula, ‘Chimudwama ndi yagolili nahawu,’ Topi, vandumindumi vaki vamudasha, wuli, ukudayila tuyendi tukatupuli mityendya? \v 29 Yula munachitava kavayangula, ng'odu, mukotoo kugola nahawu, pamongapa pamutupula mityendya mukuwesha kutupula pamu na mupunga. \v 30 Muyileki yikuli pamu mbaka chipindi cha kubena, chipindi achi dandivawombeli vala yivabena. Mukungashi tanila mityendya mukawopi milundumilundu ya kunyanya motu, lakini mupunga mukunganyi mukauviki mulusanja lwangu.” \p \v 31 Yesu kavawombela vandu chilangushilu chingi, “Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga wuyifwana ngimu mbeyu dokwa nendu yatolili mundu yumu, kayikomulela muchitava chaki. \v 32 Yeni dokwa pitu mbeyu shonda, lakini payimela likuva libiki likomi pitu mibiki yosi, hata vambongu vakwisa na kujenga miyumba yawu mumitafyi yaki.” \s Chilangushilu cha simika \r Lukasi 13:20-21 \p \v 33 Yesu kavawombela chilangushilu chingi, “Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga wukwifwana na simika yatolili mawu yumu, kayihasha na ukova fitandavala fivili na litingaja, ukova wosi kawupundila mumula.” \s Yesu adetili kwa chilangushilu \r Maliku 4:33-34 \p \v 34 Yesu avawombilili mipinga ya vandu fyosi afi kwa chilangushilu, kavawombela chindu chimu ngajila chilangushilu. \v 35 Agolili naha ili chilongu chivadetili vambuyi va Chapanga chivi. \q “Dadeti nawu kwa filangushilu, \q Dandivafisulili fifisikili kufumila ulumbi wa mlimawu.” \s Yesu akuhimulila chilangushilu cha mityendya \p \v 36 Pambeli Yesu kavayitawula vala vandu, kayingila munyumba. Vanachuli vaki vamuyendela, vamuwombela, “Tuwombeli unofu chila chilangushilu cha mityendya mufitava.” \p \v 37 Yesu kavawombela, “Yakweta sila mbeyu nofu ndi Mwana wa Mundu, \v 38 chila chitava ndi mlimawu. Sila mbeyu nofu ndi vandu vala yivavelili muwutwa waki. Lakini yila mityendya ndi vala vandu va yula Mwafu. \v 39 Na chimundwama yapandili yila mityendya ndi Lijangavandu. Fivelekwa ndi mwishu wa mlima na vabeni ndi vamakungu. \v 40 Ngimu wula mityendya yikukungiwa na kunyanywa motu, ndi dayivi chipindi cha lijuva lya mwishu mlimawu, \v 41 Mwana wa mundu davalayili makungu vaki vavawushi kufuma muwutwa waki vala vosi yivavagola vandu vagoli sambi na vosi yivagolili findu fya wafu, \v 42 na kuvayasila mutanuli lya motu na aku davalili na kugelujula minu. \v 43 Pambeli vala goleki davang'ali kucha lijuva muwutwa wa Tati wawu. Muna majeji apikani! \s Chilangushilu cha lusanja luyifisili \p \v 44 “Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga wukwifwana ngimu naha, mundu yumu ayiwonili sanja yiifisili muchitava. Asekilili munu mbaka kayenda kuhemesha fyosi fyaveli nafyu, kachihemela chitava chila. \s Chilangushilu cha chumang'andu \p \v 45 “Kandi, wutwa wa kumbindi kwa Chapanga wuyifwana ngimu naha, mchulusi yumu yasaka lulu nofu, \v 46 na payipatili lulu yimu ya mbiya ngomi, kayenda kawula fyosi fyaveli nafyu kahemela lulu yila. \s Chilangushilu cha lwafu na somba \p \v 47 “Kandi, wutwa wa kumbindi kwa Chapanga wuyifwana ngimu naha, lwafu luwutegha mulweni na kuwomesha vasomba va kila ndambu. \v 48 Palumemili, vandu valukweghilili kumuhanga, vayikala, vavashawula vasomba vanofu na kuvavika mufitandavala fyawu na vasomba vangajila kuvadayila vavayasa. \v 49 topi ndi dayivi mwishu wa mlima, Makungu wa Chapanga davabwitukili, davalekanishi vandu vawafu na vandu goleki, \v 50 na kuvayasa ava vawafu mutanuli lya motu. Aku davalili na kugelujula minu.” \s Lusanja lwa shonu na lukulukulu \p \v 51 Yesu kavadasha, “Mupikana findu fyosi afi?” \p Vamuyangula, “Yina.” \p \v 52 Mweni kavawombela, “Topi, kila muwula va Malawu yaveli mwanachuli wa wutwa wa kumbindi kwa Chapanga akwifwana na muna nyumba yatola mulusanja lwaki findu fya shonu na fikulukulu.” \s Yesu akukaniwa aku Nasaleti \r Maliku 6:1-6, Lukasi 4:16-30 \p \v 53 Yesu pamalilili kudeta filangushilu afi, awukili, \v 54 kawuya kuchijiji chaki. Aku avelili akuvawula vandu munyumba ya Chapanga vala vampikanishili vajinga, vayidashili, “Ayu kapata koti luhunja nga alu? Na kapata koti liwovi lya kugola mihilu nga ayi? \v 55 Ayu mwana wa selimala yula nda? Mamundu Maliya na valongu vaki Yakobi na Yosefu na Simoni na Yuda ng'odu? \v 56 Na vaghanja vaki vosi vakwikala bahapa pamu na yufwi nda? Kapata koti fyosi afi?” \v 57 Topi, vava na njelangu vamjumila ha. \p Lakini Yesu kavawombela, “Mbuyi akupata ndundamilu pawuhenja, ila akupota kutundamiliwa pakayaki na kwa valongu vaki!” \v 58 Kwanongwa aku vajumilili ng'odu agolili mihilu yitangalili ha. \c 14 \s Kusova kwa Yohani mbatisha \r Maliku 6:14-29, Lukasi 9:7-9 \p \v 1 Chipindi chila Helodi mtavala wa Galilaya, apikanishili milandu ya Yesu. \v 2 Topi, kavawombela Vandumindumi vaki, “Nakaka ayu ndi Yohani mbatisha, kashukuka kufuma kumambi, Kwa nongwa akuwesha kugola mihilu.” \p \v 3 Helodi ndi alayishili kukamuliwa kwa Yohani mbatisha na kuwopiwa muchijaka kwanongwa ya Helodiya, mdala wa Filipu mkulumundu. \v 4 Yohani mbatisha kwa chipindi aveli kamuwombela Helodi, “Nyanyi ha yuwi kumuheta Helodiya!” \v 5 Helodi akadayileyi kumuwulagha Yohani lakini vatilili vandu kwanongwa Yohani aveli mbuyi wa Chapanga. \p \v 6 Mulihungu lya ngumbungumbu ya kuwoneka kwa Helodi, kamwali wa Helodiya afinili pawulongolu ya vahenja. Helodi apekesukili, \v 7 hata kayilapila kwa kamwali waki, “Ngwilapa kucha dangugayili chindu chochosi chiwuluva!” \p \v 8 Mweni kunu pajongishewa na mamundu, kaluva, “Unyimbi bahapa muluselu mutwi wa Yohani mbatisha.” \p \v 9 Mutwa ang'ong'utekili, lakini kwanongwa amujangili pawulongolu ya vahenja, kavalayisha vamupi chindu chaluvili. \v 10 Topi, Helodi kalayila vayeghi mutwi wa Yohani mbatisha kufuma muchijaka. \v 11 Mutwi waki uyeghiwa muluselu, vamupa yula kamwali na mweni kamuyeghela mamundu. \v 12 Vanachuli va Yohani vayisa vachitola chikongu chaki, vachisika. Pambeli vayenda kumuwombela Yesu. \s Yesu avagayilili chilivi valya vandu nendu ya elufu muhanu \r Maliku 6:30-44, Lukasi 9:10-17, Yohani 6:1-14 \p \v 13 Yesu papikanishili milandu ayi, awukili mahali pala kwa watu kayenda mahali pachifisu. Lakini vandu vapatili milandu ayi, vamukovikelili kwa mawulu kufuma kumbwani. \v 14 Topi, pafikili kuluwongu kaliwona lipinga likomi lya vandu, kavawonela lusungu, kavalowola vatami vawu, \p \v 15 Payifikili lumihi, vanachuli vaki vamuyendela vamuwombela, “Apa paweka na ngesha yikupela. Topi, wuvaleki vandu ava ili vayendi kufijiji vakayihemileli filivi.” \p \v 16 Yesu kavawombela, “Mukotoo kuvaleka vayendi, yumwi muvapi filivi valiyi!” \p \v 17 Lakini veni vamuwombela, “Tuva na mibumunda muhanu na vasomba vavili hela.” \p \v 18 Yesu kavawombela, “Munyegheli apa.” \v 19 Kavawombela vandu vayikali pasi mumidasi. Pambeli Yesu kayitola yila mibumunda muhanu na vala vasomba vavili, kayinula mesu kalola kumbindi kwa Chapanga kafinemela, pambeli kayimetula yila mibumunda, kavapa vanachuli vaki na veni vavapa vandu. \v 20 Vandu vosi valya, vayikuta. Pambeli vanachuli vakungasha fisighalili, vamemesha vitandavala lilongu na fivili. \v 21 Tolitoli ya valulumi yivalili vaveli alufu muhanu ngajila kuvalanga vamawu na vana. \s Yesu akuyendayenda mumbindi ya bahali \r Maliku 6:45-52, Yohani 6:15-21 \p \v 22 Tepu, Yesu kavawombela vanachuli vaki vayipaki muwatu, valongoli kumwambu ya lihiva chipindi mweni akwitawula vandu. \v 23 Pavayitawulili kala vandu kakwela kuchidunda weka yaki kudadava. Payiveyi palumihi, mweni aveli aku weka yaki, \v 24 na chipindi achi wula watu wuvayipakilili vala vanachuli vaki waveli kutali mulihiva, lakini vagobulikili kwanongwa lingukumbi lyaveli likuwutova watu. \p \v 25 Pamihi paliveyi samba kuchia, Yesu avayendilili vanachuli payendayenda mumbindi ya machi. \v 26 Vanachuli vaki pavamuwonili payendayenda mumbindi ya machi vayipwelishili. Vadetili, “Chishuka!” Vawuta kwa lyogha. \p \v 27 Tepu, Yesu avawombilili, “Msiki, ndiva nenga, mukotoo kutila!” \p \v 28 Petili kamuwombela, “Bambu, leki yuwi nakaka, ung'ombeli nyendinyendi mumbindi ya machi nyisi kwa yuwi.” \p \v 29 Yesu kayangula, “Topi wisi.” Topi, Petili kajabuka kufuma mula muwatu, kayendayenda mumbindi ya machi, kamuyendela Yesu. \v 30 Lakini pawonili lingukumbi lila, atilili, kakanda kumilwa, kalila kwa lishu, “Bambu, unowoli!” \v 31 Topi, Yesu kawolosha liwoku lyaki, kamukamula na kumuwombela, “Yuwi muna ujumilwa mdokwa! Kwa nongwa liki wayipwelishili?” \p \v 32 Pambeli vosi vayipaka muwatu na lingukumbi lisika. \v 33 Vanachuli vaki vavelili muwatu vafiwonili, vamtundamilili, “Nakaka ayu mwana wa Chapanga.” \s Yesu akuvalowola vatami aku Genesaleti \r Maliku 6:35-36 \p \v 34 Vajabukili lihiva vafika mlima wa Genesaleti. \v 35 Vandu va aku pavamanyili Yesu akwisa, topi vavakungulili vatami mumlima wosi vavayegha kwa Yesu. \v 36 Vamuluva avajumishi vagufyi luviniku lwa yingwa yaki hela. Na vosi yivamugufyili vanana. \c 15 \s Chishovi cha vavaha \r Maliku 7:1-13 \p \v 1 Pambeli Mafwalisayu vamu na vawula va Malawu vafumili Yelusalemu, vamuyendela Yesu, vamudasha, \v 2 “Kwanongwa liki vanachuli vakukombikesha ng'odu fila tufipokilili kwa vavaha vetu? Vakunava kukandila mawoku ngimu ya chishovi chetu ha pavadayila kulya!” \p \v 3 Yesu kavayangula “Ngimu yumwi mukukombikesha ng'odu Malawu va Chapanga ila mukudayila ng'ulilu yenu? \v 4 Mweni Chapanga awombili, wuvatundamili Tati waku na mawu waku, ‘Na yamujowola tati mundu awu mamundu dawulayiwi.’ \v 5 Lakini yumwi mukuwula kucha mundu paghava na chindu chila chingaweshili kumtanga tati mundu awu mamundu, lakini yidetiwa, ‘chindu achi chitawuliwa kwa Chapanga,’ \v 6 yumwi mukumtundamila kandi ha tati mundu, ndi nahawu mukusalawu Malawu va Chapanga kwa kukovikela ng'ulilu yenu mwaveni. \v 7 Yumwi vafyangu! Isaya atungili maha milandu ya yumwi. \q \v 8 Chapanga akudeta, vandu ava vakujuma nenga kwa mulomu hela, \q lakini mundima shawu vava kutali na nenga, \q lakini ngunda shawu siva kutali na nenga. \v 9 Kundundamila kwawu kuna mana ng'odu, \q nongwa vakuwula malayishu va vandu hela!” \s Findu fimuvika mundu wafu \r Maliku 7:14-23 \p \v 10 Yesu alikemili lipinga lya vandu limwisili, kavawombela, “Mupikanishi na mumanyi! \v 11 Chindu chimutaya mundu wafu chila chimwingila mugati ha, ila chila chimufuma. Achi ndi chimutaya mundu wafu.” \p \v 12 Pambeli vanachuli vamuyendela, vamuwombela, “Yuwi kumanya chivaluma Mafwalisayu mundima shawu pavapikanishili filongu fiwuwombili?” \p \v 13 Lakini mweni kavayangula, “Muhali wungajila kukwetiwa na Tati wa wangu yaveli kumbindi dawutupuliwi,” \v 14 “Mukotoo kuvayipwelesha veni! Vangalimesu mesu, fiwongosi va vangalimesu na ngalimesu pamulongosha ngalimesu monga, vosi vavili vakudubukila mumyowu.” \p \v 15 Petili kadeta, “Tuwombeli mana ya chilangushilu achi.” \p \v 16 Yesu kavawombela, “Yumwi muvahela luhunja pitu vengi? \v 17 Mumanya ng'odu? Kila chiyingila mugati chikuyenda mumunda na pambeli chikufumishwa pawuyenda kudasi. \v 18 Lakini findu fifuma mumlomu fikufuma mundima na afi ndi fikumutaya mundu wafu. \v 19 Nongwa kundima kukufuma hoshu sha wafu simugola awulayi na agoli uwoni na upeji na wifi na utovileli wa ufyangu na kuvajowola vengi. \v 20 Afi ndi fimutaya mundu wafu. Lakini kulya ngajila kunava mawoku kukumtaya mundu wafu ha.” \s Ujumilwa wa mawu yumu \r Maliku 7:24-30 \p \v 21 Yesu awukili pala kayenda kwikala kumukova wuveli pabehi ya Tilu na Sidoni. \v 22 Topi, mawu yumu Mkanani wa mlima wula amwisilili, palila kwa lishu, “Bambu, mwana wa Dawudi ung'oneli lusungu, kamwali wangu akufwashiwa na chinyamkela.” \p \v 23 Lakini Yesu kamuyangula chindu ha. Topi, vanachuli vaki vamuyendela, vamuwombela, “Mumuwombeli ayendi kwanongwa akutukovikela kunu akutuvikila chowu.” \p \v 24 Yesu kamuyangula, “Nayishiwa kwa vafungami va nyumba ya Isilaeli yivayaghamilili.” \p \v 25 Topi, yula mawu kayisa kamugondamila, kadeta, “Bambu, wundangi.” \p \v 26 Yesu kamuyangula, “Finofu ha kutola filivi fya vana na kuvayasila vagalu.” \p \v 27 Mawu ayu kayangula, “Nakaka, Bambu, lakini hata galu akulya fyaponishili Bambu mundu kufuma pamesa.” \p \v 28 Yesu kayangula, “Mawu, ujumilwa waku mkomi, topi, yigoleki ngimu wudayila.” Yula kamwali waki kanana chipindi chichila chila. \s Yesu akuvalowola vandu vatangalili \p \v 29 Yesu awukili pala kayenda kuluwongu ya lihiva Galilaya, kakwela kuchidunda, kayikala. \v 30 Vandu vatangalili vamwisila, vavayegha vandevindevi na vangalimesu na fikwavakwava na vangadeta na vamonga vatangalili yivaveli vatami, vavavika pamawulu va Yesu na mweni kavalowola. \v 31 Lipinga lila lya vandu vajingili nendu pavawonili ngadeta akudeta na vapombalili vanana na vandevindevi vakuyendayenda na vangalimesu mesu vakulola, vandu vamujuma Chapanga wa Isilaeli. \s Yesu akuvapa filivi vandu elufu mchechi \r Maliku 8:1-10 \p \v 32 Topi Yesu avakemili vanachuli vaki, kadeta, “Nguvawonela lusungu vandu ava kwanongwa vayikala na nenga kwa majuva matatu, ponopa vavahela filivi. Ngudayila ha kwivatawula na kuvaleka na njala vakuwesha kushunga mudeha.” \p \v 33 Vanachuli vaki vamdashili, “Tuva pachivala, datupati koti filivi fya kukwila lipinga lyosi ali?” \p \v 34 Yesu kavadasha, “Muvanayu mibumunda miningi?” Vamuyangula, “Saba na fisomba fidokwa.” \v 35 Topi, Yesu kaliwombela lipinga lya vandu liyikali pasi. \p \v 36 Pambeli kayitola yila mibumunda saba na fila fisomba, kamulumba Chapanga, kafidumula, kavapa vanachuli vaki na veni vavavaghashila vandu. \v 37 Vosi valya, vayikuta, pambeli vakungasha fisighalili, vamemesha fitandavala saba. \v 38 Ava valili vaveli valulumi elufu mchechi ngajila kuvalanga vadadala na vana. \p \v 39 Pambeli Yesu kavayitawula vandu, kayipaka watu kayenda mkowa wa Magadani. \c 16 \s Vandu vakudayila mihilu \r Maliku 8:11-13, Lukasi 12:54-56 \p \v 1 Mafwalisayu na Masadukayu vamuyendilili Yesu, ili kumuyesha, vamuluva avalangushi mihilu kufuma kumbindi kwa Chapanga. \v 2 Lakini Yesu kavayangula, “Payifika lumihi yumwi mukudeta, ‘Dakuchiyi finofu kwanongwa lulanga luva lukeli!’ \v 3 Na putiputi pamuwona mafundi pii mukudeta nalelu dakuvi na ndonya, nongwa lulanga lukeli na mafundi vakwila! Topi, yumwi mwimanya munu kulola chipindi kwa kulola lulanga, lakini kumanya chilangushilu cha chipindi achi mumanya ha. \v 4 Chileli achi cha wafu chingajila kumujumila Chapanga! Chikudayila chilangushilu, lakini chikupata chilangushilu chochosi ha, ili chilangushilu chila cha Yona.” \p Topi, kavaleka, mweni kawuka. \s Simika ya Mafwalisayu na Masadukayu \r Maliku 8:14-21 \p \v 5 Vanachuli vaki pavajabukili kala mwambu monga wa lihiva, kumbi vayivasuwa kutola mibumunda. \v 6 Yesu kavawombela, “Mwikali mesu na muyivavali na simika ya Mafwalisayu na Masadukayu!” \p \v 7 Lakini veni vaveli vakwiwombela, “Akudeta naha kwanongwa tutola ng'odu mibumunda.” \p \v 8 Yesu kafimanya fivayihola, kavawombela, “Yumwi vandu yimuveli na ujumilwa mdokwa! Mbona mukuwombana kwilata mibumunda yimwilekili? \v 9 Mkalihela kumanya? Mukukumbuka duhu, pandiyiketulili yila mibumunda muhanu na kwanongwa ya vala vandu alufu muhanu? Mwamemishili fitandavala finingi fya mibumunda yisighalili? \v 10 Awu yila mibumunda saba yivagayiliwi vala vandu alufu mchechi, mwakungili fitandavala finingi fya mibumunda yisighalili? \v 11 Wuli mbona yumwi mukumanya ng'odu kucha ngadeteyi kwilata mibumunda ng'odu? Mwivavali na simika ya Mafwalisayu na Masadukayu!” \p \v 12 Apa vanachuli vamanya kucha avawombilili vayivavali na simika ya mibumunda ha, ila na ngulilu sha Mafwalisayu na Masadukayu. \s Petili akumjumila kucha Yesu mwana wa Chapanga. \r Maliku 8:27-30, Lukasi 9:18-21 \p \v 13 Yesu pafikili mwambu wa Kayisalia Filipu, avadashili vanachuli vaki, “Vandu vakudeta kucha Mwana wa Mundu ndi ghani?” \p \v 14 Vamuyangula, “Vamonga vakudeta yuwi Yohani mbatisha, vamonga vakudeta yuwi Eliya na vamonga vakudeta yuwi Yelimiya awu yumu wa vambuyi.” \p \v 15 Yesu kavadasha, “Na yumwi mukudeta nenga ghani?” \p \v 16 Simoni Petili kayangula, “Yuwi kuva Kilistu Mukombola Mwana wa Chapanga yaveli munofu.” \p \v 17 Yesu kadeta, ngiba yuwi Simoni mwana wa Yona, kwanongwa kwahela mundu yoyosi yakugubutulili chilongu achi ila Tati wangu yaveli kumbindi, \v 18 Na nenga ngukuwombela: Yuwi ndi Petili na paligonguveli ali dajengi lipinga lya vandu limjumilili Kilistu lyangu, wala liwovi lya kusova dalilemwi. \v 19 Dandikupi chifuwulilu cha Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga, Chindu dawuchitatili mumlima awu dachitatiwi wuwowu kwa Chapanga na chila dawuchifuwulili mumlima awu, dachifuwuliwi wuwowu kwa Chapanga. \v 20 Pambeli kavakayika vanachuli vaki vakotoo kumuwombela mundu yoyonda kucha mweni ndi Kilistu Mukombola. \s Yesu akudeta kwilata gobuleku na njifwa yaki \r Maliku 8:31-38, Maliku 9:1, Lukasi 9:22-27 \p \v 21 Kukandila chipindi chila Yesu akandili kuvawombela vanachuli vaki ngajila chifisu, “Danyendi Yelusalemu na aku vavaha na vatambika na vakomi na vawula va Malawu davagoboli nendu. Davang'ulayi lakini lijuva lya tatu dashukushiwi.” \p \v 22 Petili papikanishili nawula kamukwegha Yesu pambali, kakanda kumulakalila, Kotoo kudeta nahawu Bambu! Chilongu achi dachikupati ng'odu! \p \v 23 Lakini Yesu kaghalambuka, kamuwombela Petili, “Wuki pawulongolu yangu Lijangavandu! Yuwi ukungingama nenga. Fiwuyihola fya Chapanga ha, fya mundu!” \p \v 24 Pambeli Yesu kavawombela vanachuli vaki, “Mundu yoyonda padayila kuva ndundami wangu, ayilemi mweni, atoli lupingika lwaki, angovikeli. \v 25 Nongwa mundu yadayila kuulowola unofu vaki mweni, dawuyaghamishi, \v 26 Lakini mundu yawuyaghamisha unofu vaki kwanongwa ya nenga dawupati. Ngiba liki mundu paupata unaiza wosi wa mlima awu kunu kauyaghamisha unofu vaki? Awu mundu datoli chindu liki chivi badili ya unofu vaki? \v 27 Nongwa mwana wa mundu dayisi muukomi wa Tati waki pamu na makungu waki na apa ndi davahombi kila mundu ngimu wagolili. \v 28 Nakaka nguvawombela, kuvaveli vamonga bahapa davasovi ha mbaka vamuwoni tanila Mwana wa Mundu payisa muwutwa waki.” \c 17 \s Yesu aghalambukili wushu \r Maliku 9:2-13, Lukasi 9:28-36 \p \v 1 Pavapitili majuva sita, Yesu kavatola Petili na Yakobi na Yohani mlongu mundu, kayenda nawu weka yawu kumbindi kuchidunda chitali. \v 2 Aku Yesu aghalambukili wushu pawulongolu yawu, wushu waki wung'ala kucha lijuva na yingwa shaki siva ngeli kucha lulanga. \v 3 Pambeli vandundami ava vatatu vavawona Musa na Eliya vabwituka, vakuywanga na Yesu. \v 4 Topi, Petili kamuwombela Yesu, “Bambu, nyanyi yufwi twikali bahapa! Pawudayila apa dajengi fibudi fitatu, chimu chaku na chimu cha Musa na chimu cha Eliya.” \p \v 5 Paghaveyi akali akudeta afi, lifundi ling'alili livagubika na lishu lipikanika kufuma mulifundi lila, “Ayu ndi Mwana wangu yindimtamili, mayiliwa na mweni. Mumpikanishi.” \p \v 6 Vanachuli vaki pavapikanishili naha vawa wifuma, vatila nendu, \v 7 Yesu kavayisila na kavagufya, kadeta, “Muwoloki, mukotoo kutila!” \v 8 Pavalolili kumbindi vamuwona mundu ha, ila Yesu weka hela. \p \v 9 Topi, pavaveghi vakusunuka chidunda, Yesu kavakayika, “Mkotoo kumuwombela mundu findu yimufiwonili mbaka Mwana wa mundu pashukushiwa kufuma munjifwa.” \p \v 10 Pambeli vanachuli vamudasha, “Mbona vawula va Malawu vakudeta mbaka Eliya ayisi tanila?” \p \v 11 Yesu kavayangula, “Nakaka, Eliya dayisi kutanda findu fyosi, \v 12 Lakini nguvawombela, Eliya kayisa kala lakini veni vamumanyili ha, ila vamugolilili kucha wuvadayilili. Wuwowu Mwana wa Mundu dateshiwi mumawoku vawu.” \v 13 Topi vala vanachuli vamanya kucha aveli akuvawombela Yohani mbatisha. \s Yesu akuvalowola vana yivavelili na chinyamkela. \r Maliku 9:14-29, Lukasi 9:37-43 \p \v 14 Pavalifikilili kandi lila lipinga lya vandu, mundu yumu amuyendilili Yesu, kamutundamila, \v 15 “Kadeta, Bambu muwoneli lusungu mwana wangu kana chisilika, akugobuleka munu, myanja yitangalili akuwila mumotu na mumachi. \v 16 Ngamuyeghili kwa vanachuli vaku lakini vaweshili ha kumulowola.” \p \v 17 Yesu kayangula, “Yumwi chileli chingajila ujumilwa, chiyaghamili! Dandiyikali na yumwi mbaka ndili? Dandivawunishili yumwi mbaka ndili? Mumuyeghi apa mwana ayu.” \v 18 Topi, Yesu kamulakalila yula chinyamkela na mweni kamufuma yula mwana, mwanja wuwula wula kanana. \p \v 19 Pambeli vanachuli vamuyendela Yesu kwa chifisu, vamudasha, “Kwanongwa liki yufwi tulemwa kumuwusha yula chinyamkela?” \p \v 20 Yesu kavayangula, “Nongwa ya ujumilwa wenu mdokwa. Nguvawombela nakaka, pamuva na ujumilwa hela, wuvi mdokwa hata kucha mbeyu ya likuyu, mukuwesha kuchiwombela chidunda achi, Wuki apa yendi pala, cheni dachiyendi. Kwahela chindu chingajila yumwi kuwesha.” \v 21 Lakini mayandiku vamonga vayandika, “Finyamkela fya ndambu ayi fikuwuka kwa njila ayi ha, ila kwa kudadava na kwikaja kulya.” \s Yesu akudeta kandi milandu ya njifwa na kushukuka kwa mweni \r Maliku 9:30-32, Lukasi 9:43-45 \p \v 22 Pavaveghi pamu aku Galilaya, Yesu avawombilili, “Mwana wa mundu datawuliwi mumawoku va vandu. \v 23 Davamuwulayi, lakini lijuva lya tatu kukandila pasovili, dashukushiwi.” Vanachuli vang'ong'oteka munu. \s Kuhomba saka ya nyumba ya kudadavila \p \v 24 Pavafikili Kapelinaumu vandu yivakunganya kodi ya Nyumba ya kudadavila vamuyendilili Petili, vamudasha, muwula wenu akuhombaya kodi ya Nyumba ya kudadavila? \p \v 25 Petili kayangula, “Yina, akuhomba.” Topi, Petili payingilili munyumba, hata akali hela kudeta chilongu chochosi, Yesu kamudasha, Simoni, “Yuwi ukuwona wuliwuli? Vatwa va mlimawu vakukunga ushulu awu kodi kufuma kwa vaghani! Kufuma kwa vanamlima awu kwa vahenja?” \p \v 26 Petili kayangula, “Kufuma kwa vahenja, Yesu kavawombela mani naha vanamlima yikuvayilata ha.” \v 27 Lakini tukotoo kuvavifya, yendi kulihiva kalopoli, Toli somba yatalili kuwomela, umutumbuli, mugati ukusiwona mbiya sha saka. Toli ukahombi kwanongwa ya nenga na yuwi. \c 18 \s Ghani yaveli mkomi? \r Maliku 9:33-37, Lukasi 9:46-48 \p \v 1 Chipindi chila vanachuli vamuyendilili Yesu, vamudasha, “Ghani yaveli mkomi nendu muwutwa wakumbindi kwa Chapanga?” \p \v 2 Yesu kamukema mwana yumu, kamuwolosha pagati yawu, \v 3 Pambeli kadeta, “Nguvawombela nakaka pamupota kughalambuka kuva kucha vana, damwingili ng'odu muwutwa wa kumbindi kwa Chapanga. \v 4 Yoyosi yangajila kwikwisha kucha mwana ayu, ayu ndi yaveli mkomi muwutwa wa kumbindi kwa Chapanga. \v 5 Mundu yamulibushila mwana yumu kucha ayu kwa litawa lyangu, akumbokela nenga.” \s Ngingamu \r Maliku 9:42-48, Lukasi 17:1-2 \p \v 6 “Lakini mundu damuvifyi yumu wa ava vadokwa yivajumilili nenga, yingaveli ngiba awopiwi mungulu ligonguveli lya kushaghila na kudibashiwa mumachi. \v 7 Ngiba mlima kwanongwa ya ngingamu sivagufya vatangalili. Ngingamu asi dasifumbuki lakini ngiba mundu yula dafigoli figoleki. \p \v 8 “Kucha liwoku awu liwuli lyaku palikuvifya wulidumuli na wuliyasi kutali nayuwi. Ngiba kwa yuwi kwingila muunofu wa jola ngajila liwoku awu liwulu, pitu kudangiwa mulifumbika pawuva na mawoku mavili na mawulu vaku mavili. \v 9 Lisu lyaku palikuvifya, likolopoli na kulidangila kutali na yuwi. Ngiba kwingila muunofu pawuva nandoju, pitu kudangiwa mumotu wa lifumbika pawuva na mesu vosi mavili. \s Chilangushilu cha fungami yayaghamilili \r Lukasi 15:3-7 \p \v 10 “Mwivavali! Mukotoo kumubedala hata yumu wa ava wadokwa. Nguvawombela, Makungu vawu aku kwa Chapanga majuva vosi vava pawulongolu pa Tati wangu yaveli kumbindi. \v 11 Mana Mwana wa Mundu ayisili kuchilowola chiyaghamilili. \p \v 12 “Mukuwona wuliwuli? Mundu paghava na vafungami mya, pamuyaghamisha yumu, akugola wuliwuli? Akuvaleka vala milongu tisa na tisa kuchidunda, akuyenda kumusaka yula yayaghamilili. \v 13 Pamuwona, nguvawombela nakaka, akumunemilela yula pitu hata vala milongu tisa na tisa vangajila kuyaghamila. \v 14 Wuwowu, Tati wenu yaveli kumbindi, akudayila ng'odu hata yumu wa ava vadokwa vayaghamili. \s Kupomela \p \v 15 “Mlongu waku pakuvifya, muyendi mukajovi pamuva weka yenu Pakupikana dawuvi kumupata mulongu waku. \v 16 Pakupikana ng'odu, umtoli mundu yumu awu vavili pamu na yuwi ili hoshu sha vatovilela vavili awu vatatu chilongu chosi chihighiwi. \v 17 Pavapikana ng'odu ava, uliwombeli lipinga lya vandu limjumilili Kilistu, kucha palipikana ng'odu lipinga lya vandu limjumilili Chapanga, Topi, yavavika yumwi kucha vandu vangajila kumumanya Chapanga na vasumula mbiya.” \s Kutatiwa na kufuwuliwa \p \v 18 Nguvawombela nakaka, chila damuchitati mumlima wuwula wula dachitatiwi kumbindi kwa Chapanga na chimuchifuwula pamulima wuwula wula dachifuwuliwi kwa Chapanga. \p \v 19 “Kandi nguvawombela vavili pavajumila apa pamlimawu kwilata chindu chochosi cha kuluva, Tati wangu wa kumbindi davagoleli chindu achi. \v 20 Kwa nongwa poposi pala pavayikungasha vavili awu vatatu kwa litawa lyangu, nenga ndiva pamu na veni.” \s Chilangushilu cha ndundami yangajila kupomela \p \v 21 Pambeli Petili kamuyendela Yesu kamudasha, “Bambu mlongu wangu pamifya ndimupomeli kaningi? Myanja saba?” \p \v 22 Yesu kamuyangula, “Ngudeta myanja saba hela ha, ila milongu saba myanja milongu saba. \v 23 Ndi nongwa wutwa wa kumbindi kwa Chapanga wukwifwana na mutwa yumu yadayileyi tolitoli ya Vandumindumi vaki. \v 24 Pakandili kukawula, vamuyeghela mundu yumu yaveli na nongwa ya mbiya milongu alufu. \v 25 Mundoyu aveli kavahela cha kuhomba, Ponopa Bambu mundu kalayisha vamuhemeshi mweni na mdalamundu na vana na fyosi fyaveli nafyu, akahombi nongwa. \v 26 Topi, ayu ndumindumi katundama pawulongolu yaki, kadeta, ‘Umeti danguhombi nongwa yaku yosi.’ \v 27 Yula Bambu kamuwonela lusungu, kampomela nongwa yila, kamuleka ayendi.” \p \v 28 “Lakini ndumindumi yula awukili, kamuwona yumu wa ndumindumi mumonga yaveli na nongwa yaki ya mbiya mya. Kamukamula kamukama pangulu kunu padeta, ‘Hombi mbiya shangu!’ \v 29 Yula ndumindumi monga katundama, kamuluva, ‘Umeti danguhombi.’ \v 30 Lakini mweni kalema, ila kamuwopa muchijaka mbaka pahomba yila nongwa. \v 31 Topi, vandumindumi vamonga pavawonili chilongu achi vang'ong'oteka munu, vayenda kumuwombela Bambu wawu chilongu chila chibwitukili. \v 32 Topi, yula Bambu kamukema yula ndumindumi kamuwombela, yuwi ndumindumi mwafu munu! Yuwi wanuvili na nenga ngupomela nongwa yaku yosi. \v 33 Na yuwi wungamuwonilili lusungu kucha nenga wungugolilili kwa ndumindumi muyaku? \v 34 Topi Bambu yula akalalili munu, kamufumisha yula ndumindumi alatuliwi mbaka pahomba nongwa yosi.” \p \v 35 Yesu kamalilila kwa kudeta, “Na Tati wangu yaveli kumbindi davagoleli nahawu kucha mundu pamupomela ng'odu mlongu mundu kwa moyu waki wosi.” \c 19 \s Yesu akudeta milandu ya kulekana \r Maliku 10:1-12 \p \v 1 Yesu akamalili kudeta filongu fila, kawuka Galilaya, kayenda Yudeya kumwambu ya lweni Yoludani. \v 2 Vandu vatangalili vamukovikela, mweni kavalowola. \p \v 3 Mafwalisayu vamu vamwisilili, vamudasha kwa kumushengeta, “Wuli, malawu vetu vakujumisha mlumi kumleka mdala mundu kwanongwa yoyosi?” \p \v 4 Yesu kavayangula, “Wuli, musoma duhu Mumayandiku Vang'alili, kucha pakwandi Chapanga amulumbili mundu mlumi na mdala, \v 5 Chapanga adetili, ‘Kwa nongwa ayi mlulumi damuleki Tati waki na mawaki davayibavi na mdala mundu na veni davavi yumu?’ \v 6 Ponopa, veni vavili kandi ha ila mundu yumu. Topi chavikili pamu Chapanga, mundu akotoo kuchilekanisha.” \p \v 7 Lakini Mafwalisayu vamudasha, “Nongwa liki Musa atulayishili kumleka mdala mbaka yiyandikiwi talaka ndi alekiwi?” \p \v 8 Yesu kavayangula, “Musa avajumishili kuvaleka vadala venu nongwa ndima shenu sidindala. Lakini yavelili nahawu ha Chapanga palumbeyi mlima. \v 9 Topi, nguvawombela, mundu yamleka mdala mundu na kumuheta wingi akali akagola uwoni, ila paamleka kwanongwa ya uwoni wa mdala yula.” \p \v 10 Vanachuli vaki vamuwombela, “Kucha milandu ya mlumi na mdala yiva naha, ngiba kuleka kuheta.” \p \v 11 Yesu kavawombela, “Vosi ha yivawesha kupokela chilongu achi, ila vala hela yavatangili Chapanga. \v 12 Nongwa kuna nongwa simu simugola mundu aleki kuheta, vamonga kwanongwa vawoneka nahawu na vamonga kwanongwa vagoliwa nahawu na vandu na vamonga vawona ngiba vakotoo kuheta kwanongwa ya wutwa wa kumbindi kwa Chapanga. Yawesha kupokela ng'ulilu ayi apokeli.” \s Yesu akuvanemela vana vadokwa \r Maliku 10:13-16, Lukasi 18:15-17 \p \v 13 Pambeli vandu vamuyeghela Yesu vana vadokwa avavikili mawoku na kuvadadavila kwa Chapanga. Lakini vanachuli vavalakalila. \v 14 Yesu kadeta, “Muvaleki vana ava vayisi kwa nenga, mukotoo kuvakana nongwa Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga ndi wa vandu yivaveli kucha vana ava.” \p \v 15 Topi, kavavikila mawoku, pambeli kawuka. \s Chijana naisa \r Maliku 10:17-31, Lukasi 18:18-30 \p \v 16 Mundu yumu ayisili kwa Yesu, kamudasha, “Muwula, goli chindu liki chinofu ili ndiwupati unofu wa jola?” \p \v 17 Yesu kamuwombela, “Mbona ukudasha milandu ya nyanyi? Kuna yumu hela yaveli msangi. Pawudayila kwingila muunofu wa jola, koli Malawu va Chapanga.” \p \v 18 Yula mundu kamudasha, malawu voti? \p Yesu kadeta, “Kotoo kuwulagha, kotoo kugola uwoni, kotoo kuhija na kotoo kutovilela ufyangu, \v 19 vapikanishi tati waku na mawu waku na umutami mjofi mwawu ngimu witama umweni.” \p \v 20 Yula chijana kamuwombela, “Fyosi afi ndifikola: chamunu goli liki?” \p \v 21 Yesu kamuwombela, “Leki ukudayila kuva nyanyi, yendi kawuli mali shaku, mbiya dawusipati uvapi vagaju na yuwi dawuvi na lusanja kwa Chapanga pambeli wisi ungovikeli.” \p \v 22 Yula chijana papikanishili afi, kawuka kunu pang'ong'oteka, nongwa aveli mlundamali. \p \v 23 Topi Yesu kavawombela vanachuli vaki, “Nakaka nguvawombela, yidindala munu kwa mulundamali kwingila Muwutwa wa kumbindi kwa Chapanga. \v 24 Kandi nguvawombela, yipusuka nendu kwa ndembu kwingila muchilanga cha sasiya, pitu mulundamali kwingila muwutwa wa kumbindi kwa Chapanga,” \p \v 25 Vala vanachuli pavapikanishili nawula vajinga munu, vamudasha, “Leki yiva nahawu, ghani dalowoki?” \p \v 26 Yesu kavalola, kadeta, “kwa mundu fidindala, lakini kwa Chapanga findu fyosi fipusuka.” \p \v 27 Pambeli Petili kadeta, “Yufwi tufileka fyosi tukukovikela, datupati liki?” \p \v 28 Yesu kavawombela, “Nguvawombela nakaka mwana wa mundu payikala muchigoda cha wutwa wa muukomi, yumwi lilongu na vavili yimungovikela damwikali mufigoda pamuvahigha makabila lilongu na vavili va Isilaeli. \v 29 Na mundu yayilekili nyumba, mlongu awu muhaja, tati awu mawu, vana awu fitava kwanongwa ya nenga, dapokeli myanja mya na nendu, dapati na unofu wa jola. \v 30 Lakini yivaveli vakwaa davavi kumbeli na yivavelili kumbeli davavi vakwaa. \c 20 \s Vagolafichuku muchitava cha misabibu \p \v 1 “Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga wifwana nga mundu yumu munachitava cha misabibu, yavelili kafuma pamalavila puti kuvavika vagolafichuku va muchitava chaki. \v 2 Awombanili nawu kuvahomba mbiya ijala ya lijuva limu, pambeli kavayegha muchitava chaki cha misabibu. \v 3 Kawuka kandi saa tatu pamalavila, kavawona vandu vamonga vawoloka kusoku, vavahela chichuku cha kugola. \v 4 Kavawombela, ‘muyendi kuchitava changu cha misabibu mukagoli chichuku, nenga dandivahombi ijala yenu.’ \v 5 Topi, vayenda. Yula munachitava kawuka kandi saa sita pamusi na saa tisa kagola nga wuwula wula. \v 6 Hata payifikili saa lilongu na limu palumihi, kawuka kandi, kavawona vandu vamonga vawoloka pala pasoku. Topi, kavadasha, ‘Mbona muwoloka apa pamusi posi ngajila kugola chichuku?’ \v 7 Vamuyangula, ‘Kwa nongwa kwahela mundu yatukemili tukagoli chichuku, mweni kavawombela na yumwi muyendi mukagoli chichuku cha muchitava changu cha misabibu.’ \p \v 8 “Lijuva palihongili yula munachitava kamuwombela mkola mbiya waki, vakemi vagola chichuku uvahombi ijala yawu, ‘Ukandi na vala vafikili kumbeli, pambeli umalishili na vala vakwaa.’ \v 9 Topi, vayisa vala yivayisili saa lilongu na limu vapokela kila mundu ijala ya lijuva limu. \v 10 Vala va kwaa kufika pavafikili, vakacheyi davapokeli sitangalili, lakini veni vapata ngimu wuwula wula kila mundu ijala ya lijuva limu. \v 11 Vasipokela mbiya shawu, vakanda kumung'ong'utekela yula bambu. \v 12 Vadeta, ‘Ava vafikili kumbeli vagola chichuku cha kwa lisaa limu hela. Mbona kutugolela tulinganili na veni kunu yufwi twiwunishila tugola chichuku chikomi na lijuva likali lituyakila?’ \p \v 13 “Topi yula bambu kamuyangula yula muyawu yumu, ‘pikanishi ghanja, ngubanja chindu ng'odu! Twawombanili ng'odu na nenga, kucha ndivahombi ijala ya lijuva limu? \v 14 Toli ijala yaku, yendi, ngudayila kumupa ayu wa kumbeli mulinganili na yuwi. \v 15 Ndivahela haki ya kugola mali shangu ngimu wudayila ndimweni? Wuli, ukuwona weyi kwanongwa nenga ndiva msangi?’ ” \p \v 16 Yesu kamalilila kwa kudeta, “Ndi dayivi nahawu, yivavelili kumbeli ponopa davavi vakwaa na vakwaa davavi va kumbeli pambeli.” \s Yesu akudeta kandi kusova na kushukuka kwa mweni \r Maliku 10:32-34, Lukasi 18:31-34 \p \v 17 Yesu paghaveyi akuyenda kumbindi Yelusalemu, avatolili vala vanachuli lilongu na vavili pachifisu na paghaveyi mudeha kavawombela, \v 18 “Mpikanishi! Tukuyenda Yelusalemu na aku Mwana wa Mundu davamuhadishi kwa mtambika mkomi na vawula va Malawu, veni davamuhighi awulayiwi kwa kumuvangilila mulupingika. \v 19 Davamuhadishi kwa vandu vangajila kumumanya Chapanga ili vamudanili, dalatuliwi ndomondu na kuvangiliwa mulupingika, lakini lijuva lya tatu kukandila pasovili, dashukushiwi.” \s Chaaluva mawu \r Maliku 10:35-45 \p \v 20 Mdala wa Sebidayu amwisilili Yesu pamu na vana vaki, katundama pawulongolu yaki kumuluva chindu. \p \v 21 Yesu kamudasha, “Chiwudayila liki?” \p Mawu yula kamuwombela, “Ngukuluva undangi muwutwa waku, ava vana vangu vavili vayikali yumu mwambu waku wa mlilu na wingi mwambu waku wa mkiyi.” \p \v 22 Yesu kamuyangula, “Mumanya ha kucha mukuluva chindu liki. Mukuwesha kulandila lwindi lwa ndeshiwu danandili nenga?” \p Vamuyangula, “Tukuwesha.” \p \v 23 Yesu kavawombela, “Nakaka damulandili lwindi lunandila nenga, lakini kwikala kumulilu awu kumukiyi chichuku cha ya nenga ha, chindu achi davapati vala yivashawuliwili kala na Tati wangu.” \p \v 24 Vala vanachuli vamonga lilongu pavapikanishili afi, vavalakalila vala valongu vavili. \v 25 Yesu kavakema, kavawombela, “Mumanya kucha vatavala va vandu vangajila kuva Vayawudi vakutavala vandu vawu kwa mawovi na vakomi vala vakuvatavala vandu vawu. \v 26 Lakini kwa yumwi yikotoo kuva nahawu, ila yadayila kuva mkomi gati ya yumwi ghavi ndumindumi wa vosi, \v 27 na yadayila kuva wa kwaa gati ya yumwi ghavi ndumindumi wa yumwi. \v 28 Ndambu yiyeyi, Mwana wa Mundu kayisa kukimbanikiwa ha, ila kukimbanika na kutawula unofu waki kuva badili ya vandu vatangalili.” \s Yesu akuvalowola vangalimesu vavili \r Maliku 10:46-52, Lukasi 18:35-43 \p \v 29 Yesu paghaveyi akuwuka mbwani ya Yeliku, lipinga lya vandu lyamukovikelili. \v 30 Topi kwavelili na vangalimesu vavili vayikalili mumbalimbali ya deha, pavapikanishili kucha Yesu akupita pala, valandushili lishu, “Bambu, mwana wa Dawudi, wutuwoneli lusungu!” \p \v 31 Lila lipinga lya vandu livalakalila na kuvawombela vanyamali. Lakini veni valandusha nendu lishu, “Bambu mwana wa Dawudi, wutuwoneli lusungu!” \p \v 32 Yesu kawoloka, kavakema na kuvadasha, “Mukudayila ndivagoleli liki?” \p \v 33 Vamuyangula, “Bambu, tukuluva tuloli.” \p \v 34 Topi, Yesu kavawonela lusungu, kavagufya mesu vawu na tepu vawesha kulola, pambeli vamukovikela. \c 21 \s Yesu akwingila Yelusalemu kwa filumbi \r Maliku 11:1-11, Lukasi 19:28-40, Yohani 12:12-19 \p \v 1 Yesu na vanachuli vaki pavaveghi samba vafika Yelusalemu, vafikili tanila Betifage mufidunda fya miseyituni. Pala Yesu avalayishili vanachuli vaki vavili, \v 2 kavawombela, “Muyendi mbaka chijiji chiveli pawulongolu yenu damumuwoni chihongu vamuwopa pamu na ngwada waki. Muvawoposoli munyegheli. \v 3 Leki mundu pavadasha nongwa liki mukumuwopusola, mumuwombeli Bambu akumudayila na tepu mweni davawuyishili.” \p \v 4 Chilongu achi chagolili ili fila fidetiwili na mbuyi fivi. \q \v 5 “Muyiwombeli mbwani ya Sayuni, \q Loli, Mutwa waku akwisila! \q Kava mshishamoyu na kayipakila chihongu, \q ngwada wa chihongu, mwana wa chihongu.” \p \v 6 Vala vanachuli vayenda vagola ngimu Yesu wavalayililili. \v 7 Vamuyegha yula chihongu pamu na mwana waki, vayala yingwa shawu kumuwongu ya vachihongwi na Yesu kayipaka kumuwongu yaki. \v 8 Lipinga lya vandu vayala yingwa shawu mudeha na vandu vamonga vatemula miputila ya mibiki vayala mumbali mbali ya deha kumulibushila. \v 9 Mipinga ya vandu valongulili na vala vamukovikela valandusha lishu, \q “Ajumiwi Mwana wa Dawudi! \q Anemiliwi ayu yayisa kwa litawa lya Bambu! \q Ajumiwi Chapanga kumbindi!” \p \v 10 Yesu paghaveyi akwingila Yelusalemu, mbwani yosi yimema njova. Vandu vakadasheyi, “Ayu ghani?” \p \v 11 Vandu mulipinga lila vadeta, “Ayu ndi Yesu, mbuyi wa Chapanga kafuma Nasaleti mkowa wa Galilaya.” \s Yesu akuvavinga vachulusi munyumba ya Chapanga \r Maliku 11:15-19, Lukasi 19:45-48, Yohani 2:13-22 \p \v 12 Topi, Yesu kayingila munyumba ya Chapanga, kavavingila panji vandu yivavelili vakuchuusa na kuhemela findu mugati ya nyumba ya Chapanga, kasibidula mesa sha vala yivaveyi vakufunja mbiya na figoda fya vala yivavelili vakuwula vanjiva. \v 13 Kavawombela, “Yiyandikiwa Mumayandiku Mang'alili, Chapanga kadeta, ‘Nyumba ya nenga yikukemiwa nyumba ya kudadavila.’ Lakini yumwi mupagola kuva mbaku ya vefi na vapoki.” \p \v 14 Vangalimesu na vakwavakwava vamonga vamuyendilili aku kunyumba Ngomi ya Chapanga, Yesu kavalowola. \v 15 Topi, vatambika vakomi na vawula va Malawu vakalala pavayiwonili miwujawuja yagolili Yesu na vana pavaveghi vakulandula mashu vawu nyumba ya Chapanga pavadeta, “Lujumu kwa mwana wa Dawudi.” \v 16 Topi, vamuwombela, “Kupikana ng'odu chivadeta?” \p Yesu kavayangula, “Yina ngupikana! Wuli musoma duhu mayandiku ava? \q ‘Kwa milomu ya vana vadokwa na fyali, \q ukwipatila jumu yeni.’ ” \p \v 17 Topi, kavaleka kafuma panji ya mbwani na kuyenda Betaniya, aku kawonja. \s Likuyu lingajila kulela \r Maliku 12:1-12, Lukasi 20:9-19 \p \v 18 Pamavavila puti Yesu paghaveyi akuwuya kumbwani, katopa njala, \v 19 kaliwona libiki limu mumbalimbali ya deha kaliyendela lakini kaliwona livahela chindu ila mihamba weka. Topi, kaliwombela, “Kotoo kulela fivelekwa kandi jola!” Bahala pala libiki lila linyala. \v 20 Vanachuli pavawonili nawula vajinga, vadeta, “Nongwa liki libiki ali linyala kalopu?” \p \v 21 Yesu kavayangula, “Nakaka nguvawombela, leki pamuva na ujumilwa ngajila hoshu, mukuwesha kugola nahawu. Wekahela ha, ila hata pamuchiwombela chidunda achi ‘Tupuki kayilyasili mubahali,’ dachigoleki nahawu. \v 22 Pamuva na ujumilwa, chochosi damuluvi kwa kudadava damupati.” \s Chilongu chiyilata ukomi wa Yesu \r Maliku 11:27-33, Lukasi 20:1-8 \p \v 23 Yesu kayingila munyumba ya Chapanga, akawuleyi. Pawuleyi mtambika mkomi na vavaha va vandu vamonga vamudasha, “Ukugola findu afi kwa uwesu wa ghani? Ghani yakupili uwesu awu?” \p \v 24 Yesu kavayangula, “Na nenga nguvadasha chindu chimu, Pamunyangula na nenga dandivawombeli ngugola findu afi kwa uwesu wa ghani. \v 25 Mung'ombeli uwesu wa Yohani mbatisha wafumili kwa ghani? Wafumili kwa Chapanga awu kwa vandu?” \p Lakini vawombana veni kwa veni naha, “Patudeta wafumili kumbindi daatudashi, ‘Mbona mwamjumilili ng'odu?’ \v 26 Na patudeta, ‘Wafumili kwa vandu,’ tukutila lipinga lya vandu nongwa vosi vakujumila kucha Yohani mbatisha aveli mbuyi wa Chapanga.” \v 27 Topi, vamuyangula, “Tumanya ha.” \p Na Yesu kavawombela, “Na nenga dandivawombeli ha ngugola findu afi kwa uwesu wa ghani. \s Chilangushilu cha vana vavili \p \v 28 “Yumwi mwikwihola wuliwuli chilongu achi, Mundu yumu yaveli na vana vavili. Kamuwombela yula wa kwaa, ‘Mwana wangu nalelu yendi kagoli chichuku cha muchitava cha misabibu.’ \v 29 Yula msongolu kamuwombela ‘Nema!’ Lakini pambeli kaghalambula natilu, kayenda kugola chichuku. \v 30 Yula tati kamuwombela mwana waki wingi wuwowu, mweni kamuyangula ‘Yina tati nguyenda!’ Lakini kayenda kuchichuku ha. \v 31 Ponopa ghani gati ya ava vavili yagolili fyadayila tati waki?” \p Vamuyangula, “Yula mwana soli.” \p Topi, Yesu kavawombela, “Nakaka nguvawombela, yumwi mukali hela kwingila Muwutwa wa kumbindi kwa Chapanga, vasumula mbiya na vawoni davatali kwingila. \v 32 Kwa nongwa Yohani mbatisha ayisili kwa yumwi kuvalangusha ya ugoleki ya kwikala, yumwi mumujumila ha. Lakini vasumula mbiya na vawoni vamujumila. Hata pamufiwonili afi fyosi yumwi mupomela na kujumila ha.” \s Chilangushilu cha chitava cha misabibu na valimi \r Maliku 12:1-12, Lukasi 20:9-19 \p \v 33 Yesu kadeta, “Mpikanishi chilangushilu chingi. Mundu yumu muna nyumba alimili chitava cha misabibu, kachishengiteshela luviwu, pambeli kakumba lyowu lya kukamila misabibu, kajenga lidimililu. Pambeli kalihadika kwa valimi, mweni kawuka kayenda mwanja mtali mlima wingi. \v 34 Pachifikili chipindi cha kubena, avalayishili Vandumindumi vaki kwa vala valimi, ili vakatoli fimu fya fila fivabenili valimi. \v 35 Vala valimi vavakamula vala vandumindumi vamu vamutovanga na wingi vamuwulagha na yula wa tatu vamutovanga na miganga. \v 36 Mundu yula kavalayisha Vandumindumi vengi vatangalili kupita vala va mwanja mtasi. Vala valimi vavagola nga wuwula. \v 37 Pambeli kamulayisha mwana waki kunu payihola kucha, ‘Davamtili mwana wangu.’ \v 38 Lakini vala valimi pavamuwonili mwana waki vawombana veni kwa veni, ‘Ayu ndi muhala mbala. Tumuwulayi ili tutoli mbala yaki!’ \v 39 Topi vamukamula, vamukweghela panji ya chitava chila cha misabibu, vamuwulagha!” \p \v 40 Yesu kavadasha, “Ponopa yula muna chitava cha misabibu payisa davagoli liki vala valimi?” \p \v 41 Veni vamuyangula, “Davawulaghi vala vandu vawafu na chitava chila davapi valimi vengi na pambeli vala valimi davamupi fimu fya fila fyavabena.” \p \v 42 Yesu kavadasha, “Musoma duhu chindu achi mumayandiku vang'alili? \q Ligonguveli lya kujengela livalemili vajengi, \q ponopa liva ligonguveli likomi lya chikandilu. \q Bambu ndi yagolili chilongu achi, \q na chiva cha chiloja munu kwa yufwi!” \p \v 43 Yesu kayendelela kudeta, “Ponopa nguvawombela, wutwa wa kumbindi kwa Chapanga dawuwushiwi kwa yumwi na kuvapa vangajila kumumanya Chapanga na yivagola fyadayila Chapanga. \v 44 Yaponikela pa ligonguveli ali dabenekibeneki na yula dalimponikeli dabajangiki.” \p \v 45 Vatambika vakomi na Mafwalisayu pavapikanishili afi filangushilu fyaki vamanyili kucha aveli akuvadeta veni. \v 46 Ponopa vakasakeyi deha ya kumvakula vamuwopi, lakini vatilili vandu kwanongwa veni vamumanyili mweni mbuyi wa Chapanga. \c 22 \s Chilangushilu cha lihungu lya kuheta \r Lukasi 14:15-24 \p \v 1 Yesu adetili nawu kandi kwa chilangushilu, \v 2 “Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga wifwana na Mutwa yamtandili mwana waki mlumi lihungu lya kuheta. \v 3 Topi, kavakema Vandumindumi vaki kavalayisha, mukavalaliki vandu vayisi muhalusi, lakini yivalalikiwili valema kwisa. \v 4 Kavalayisha kandi Vandumindumi vamonga, kadeta, mukavawombeli vala vandivalalikili. ‘Lihungu lyangu liva kala, senga wangu yanunili kasinjiwa kala, kila chindu chiva kala, mwisi kulihungu!’ \v 5 Lakini veni vatinuka ha, vayenda, yumu kuchitava chaki na wingi kayenda kufichuku fyaki, \v 6 na vamonga vavakamula vala Vandumindumi vavajowola na kuvawulagha. \v 7 Yula mutwa kakalala, kavalayila vamachonda vaki vakavamalili vala vavawulayili vayawu na kubohola mbwani yawu. \v 8 Pambeli kavawombela Vandumindumi vaki, ‘Lihungu liva kala, lakini valalikiwa vangajila kulatiwa. \v 9 Topi, muyendi kunjila mukavawombeli vandu vovosi vala, mukavayeghi vayisi kulihungu.’ \v 10 Vala Vandumindumi vawuka, vayenda kunjila, vavayegha vandu vosi, vawafu na vanofu. Mbaka nyumba ya vahenja yamemili, \p \v 11 “Mutwa payingilili kavalola vahenja, kamuwona mundu yumu yafwalili ng'odu yingwa ya lihungu. \v 12 Mutwa kamudasha, ‘Ghanja kwingila wuliwuli apa ngajila yingwa ya lihungu?’ Lakini mweni kayikala jii. \v 13 Topi, mutwa kavawombela vandumindumi vaki, ‘Mumuwopi mawulu na mawoku mukamuyasi panji muchisi, aku dalili na kugelujula minu,’” \p \v 14 Yesu kamalilila kwa kudeta, “Valalikiwili vatangala, ila vadokwa yivashawuliwili.” \s Kuhomba kodi kwa Mutwa wa Loma \r Maliku 12:13-17, Lukasi 20:20-26 \p \v 15 Mafwalisayu vayenda, vawombana ndambu ya kumuwomesha Yesu kwa filongu fyaki. \v 16 Pambeli, vavalayisha Vandundami wawu pamu na Vandundami va lipinga lya Helodi vamudasha, “Muwula, tukumanya kucha yuwi kuva mundu wa nakaka na ukuwula nakaka deha ya Chapanga kwa ugoleki, ukumtila mundu yoyosi ha, kwanongwa ukomi wa mundu kwa yuwi chindu ha. \v 17 Ponopa wutuwombeli chiwihola, yiva nyanyi awu ng'odu kuhomba kodi kwa Mutwa wa Loma?” \p \v 18 Lakini Yesu amanyili kala milandu yawu ya wafu, kavawombela, “Yumwi muvafyangu mbona mukunyesha? \v 19 Munangushi mbiya ya kuhombela kodi.” \p Vamulangusha ligwala lya mbiya. \v 20 Topi, Yesu kavadasha, “Wushu na lihundu ali lya ghani?” \p \v 21 Vamuyangula, “Mutwa wa Loma.” \p Yesu kavawombela, “Nyanyi, fya Mutwa wa Loma mumupi Mutwa wa Loma na fya Chapanga mumupi Chapanga.” \p \v 22 Pavapikanishili naha vayikanganika, vamuleka, veni vayenda. \s Chilongu cha kushukuka \r Maliku 12:18-27, Lukasi 20:27-40 \p \v 23 Lijuva lila, Masadukayu vamu vadeta, yivasovili vakushukuka ng'odu. Vamu vamwisila Yesu vamuwombela, \v 24 “Muwula, Musa adetili mdala pasova mbendi, yula ngalimlyangu ahaliwi na mlongumundu, ili amuleleli vana mlongumundu. \v 25 Topi, pavelili na valongu saba. Soli ahetili pambeli kasova mbendi, kahaliwa kandi na mlongu wingi. \v 26 Yiva wuwowu hata kwa mlongu wingi wa tatu, mbaka mlongu wa saba. \v 27 Pavasovili valongu vosi na yula ngalimlyangu asovili wuwowu. \v 28 Ponopa lijuva pavashukuka vala yivasovili daghavi mdala wa ghani? Kwa vala valumi saba yivasovili? Kwa nongwa vosi saba vamutolili.” \p \v 29 Yesu kavayangula, “Yumwi muvifya kwanongwa mumanya ha Mayandiku Vang'alili wala liwovi lya Chapanga. \v 30 Nongwa yivasovili pavashukuka davaheti ha wala kuhetiwa, davavi kucha Makungu wa Chapanga. \v 31 Lakini kwilata kushukuka yivasovili, wuli, musoma ng'odu fila fyavawombilili Chapanga? \v 32 Chapanga kadeta, ‘Nenga ndiva Chapanga wa Ibulahimu na Chapanga wa Isaka na Chapanga wa Yakobi!’ Topi mweni Chapanga wa yivasovili ha ila ndi Chapanga wa yivaveli vanofu.” \p \v 33 Lila lipinga lya vandu pavapikanishili naha liyikang'anika ng'ulilu yaki. \s Amuli ngomi \r Maliku 12:28-34, Lukasi 10:25-28 \p \v 34 Mafwalisayu pavapikanishili kucha Masadukayu vavahela chilongu chingi cha kumdasha Yesu, vayikungulili pamu. \v 35 Muyawu yumu aveli mundu wa Malawu, ayeshili kumdasha Yesu kwa kumuyesha. \v 36 Amudashili, “Muwula, amuli liki yiveli ngomi munu pitu shosi mumalawu?” \p \v 37 Yesu kavayangula, “Mtami Bambu Chapanga waku kwa ndima yaku yosi na kwa fuki yaku na kwa luhala lwaku losi: \v 38 Ali ndi lilawu likomi na lyakwaa. \v 39 Ya pili yikwifwana na ayi, ‘Mtami mjofi waku kucha witama umweni.’ \v 40 Malawu vosi va Musa na mayandiku va vambuyi va Chapanga vakwiyidumbila Malawu mavili ava.” \s Chilongu Chimwilata Kilistu Mkombola \r Maliku 12:35-37, Lukasi 20:41-44 \p \v 41 Mafwalisayu pavayikungili pamu, Yesu avadashili, \v 42 “Yumwi mukuwona wuliwuli chilongu achi chimwilata Kilistu Mkombola? Wuli, kava mwana wa lukolu liki?” \p Vamuyangula, “Wa lukolu lwa Dawudi.” \p \v 43 Yesu kavawombela, “Topi, yikuva wuliwuli kucha kwa liwovi lya Mfuki Mng'alili Dawudi akumkema mweni Bambu? Kwa nongwa adetili. \q \v 44 ‘Bambu amuwombilili Bambu wangu, \q Wuyikali mwabu wanenga wa mlilu: \q mbaka ndivaviki mangandawu vaku pasi ya mawulu vaku.’ \m \v 45 Topi, leki Dawudi akumkema Mkombola Bambu, yikuva wuliwuli Mkombola ghavi mwana wa Dawudi?” \p \v 46 Kwa hela mundu yoyosi yaweshili kumuyangula chilongu. Na kukandila lijuva lililalila kwa hela yagelili kumudasha chindu. \c 23 \s Yesu akuvakayika vawula va Malawu na Mafwalisayu \r Maliku 12:38-39, Lukasi 11:43-46, 20:45-46 \p \v 1 Pambeli Yesu kaliwombela lipinga lya vandu pamu na vanachuli vaki, \v 2 Kadeta, “Vawula va Malawu na Mafwalisayu vana uwesu wa kudeta kwanongwa Malawu va Chapanga vamupili Musa. \v 3 Ponopa mukamuli na kugola chochosi chadayila kavawombela. Lakini mukotoo kutapula fila fyavagolili, kwanongwa vakugola ha fila fivalandula. \v 4 Vakuwopa misiwu misitu na kuvatwika vandu mumakombi, lakini veni vakulema hata kuyesha kupapa padiki. \v 5 Veni vakugola findu ili vandu vavajumi. Vakufwala viniku sivelili na mayandiku va Malawu pawushu na mumawoku yawu. Na vakufwala mihabiti yawu yivelili na miviniku mikomi. \v 6 Vakudayila fwasi nofu mulihungu na kwikala mufigoda fya hishima munyumba sha kudadavila. \v 7 Vakudayila kujambushiwa kwa ndundamilu musoku na vakudayila kukemiwa na vandu, ‘muwula’ \v 8 Lakini yumwi mukotoo kukemiwa ‘muwula,’ kwanongwa muwula wenu yumu hela na mwavosi yumwi muva munyumba yimu. \v 9 Wala mukotoo kumukema mundu yoyosi ‘Tati’ pa mlima awu kwanongwa Tati wenu yumu hela, yaveli kumbindi. \v 10 Wuwula wula mukotoo kukemiwa ‘fiwongosi,’ kwanongwa chiwongosi wenu yumu hela, Kilistu Mkombola. \v 11 Yaveli mkomi kwa yumwi ndi ghavi ndumindumi wa yumwi. \v 12 Yaitutumula dapohomushiwi na yaipohumosha datutumuliwi na Chapanga.” \s Yesu akuuvipa ufyangu \r Maliku 12:40, Lukasi 11:39-42,44,52,20:47 \p \v 13 “Pishu, yumwi vawula va Malawu na Mafwalisayu, vafyangu! Mukuvatatila vandu mlyangu wa wutwa wa kumbindi kwa Chapanga. Na mwaveni mukwingila ha mugati, wala mukuvayingisha ha vandu yivadayila kwingila vayingili. \v 14 Pishu, yumwi vawula va Malawu na Mafwalisayu, yumwi mukuvapughapugha vangalimlyangu na kutola findu fyawu na kudadava ngumbilu ndali ili kuyilangusha kwa vandu. Kwa nongwa ayi asabu yenu dayivi ngomi nendu. \p \v 15 “Pishu, yumwi vawula va Malawu na Mafwalisayu, yumwi vafyangu! Mukutyanga kujabuka bahali na milima yitangalili ili muweshi kumughalambula mundu ajumili kucha wumujumila yumwi. Pamupata mukuwesha kumgola mwana ayendi mumotu wa lifumbika nendu pitu yumwi. \p \v 16 “Pishu yumwi fiwongosi ngalimesu! Yumwi mukudeta, ‘Kucha, mundu payilapa kwa nyumba ya Chapanga, malapu ava chindu ha, Lakini payilapa kwanongwa chumang'andu ya nyumba ya Chapanga, malapu ava vakumkamula.’ \v 17 Yumwi ngalimesu vapufi! Choti chitawukili nendu, Chumang'andu awu nyumba ya Chapanga yiigola ayi chumang'andu kuva ying'alili? \v 18 Kandi mukuvawula, ‘Kucha, mundu payilapa pa fyalu pa kutambikila chindu ha, lakini payilapa kwa fupu yivikiwili pambindi ya fyalu pa kutambikila, malapu vala vakumukamula,’ \v 19 Yumwi ngalimesu! Choti chiveli na mana munu, Yila fupu awu pala fyalu, paligoliwa litambiku livi ling'alili? \v 20 Mundu yayilapa kwa mahali pa kutambikila litambiku, kayilapa kwa mahali pa fyalu na kwa chochosi chivikiwili pambindi yaki. \v 21 Na yailapa kwa nyumba ya Chapanga, kayilapa kwa yila Nyumba ya kudadavila na wuwula wula kwa Chapanga yula yayikala mugati. \v 22 Na yailapa kwa kumbindi kwa Chapanga, kayilapa kwa chigoda cha wutwa wa kumbindi kwa Chapanga na kwa Chapanga yula yayikalilili chigoda achi. \p \v 23 “Pishu yumwi vawula va Malawu na Mafwalisayu, vafyangu! Vakumugayila Chapanga chindu chimu kwa kila findu lilongu, hata kwa mihamba yiveli na nyambulilu nofu, myaya na mingwema, kunu mukufileka findu fiveli fitalama fya Malawu kucha kugola fyadayila Chapanga, haki na lusungu na ujumilwa findu afi fitawuka mukudayiliwa kufigola ngajila kuyivasuwa fila fimonga. \v 24 Fiwongosi ngalimesu! Mukujabula chindu chidokwa kucha vangosi mufindu fya kulandila, lakini mukumila findu fikomi kucha ndembu! \p \v 25 “Pishu yumwi vawula va Malawu na Mafwalisayu, vafyangu! Mukung'ofuwa lwindi na bakuli kwa panji, lakini mugati mukukuleka mumema findu mufipatili kwa njila ya kuvapoka na ubafu. \v 26 Mafwalisayu ngalimesu! Hofuwi lwindi mugati tanila na panji dakuvi nyanyi wuwowu. \p \v 27 “Pishu yumwi vawula va Malawu na Mafwalisayu, vafyangu! Muva kucha sembi. Sivashaghishili kwa panji sikuwoneka kuva nyanyi, lakini mgati mumema mipava ya chikongu na ndambu ya wafu. \v 28 Wuwowu yumwi mukuwoneka kwa vandu kwa panji muva vasangi, lakini kwa mugati mumema ufyangu na wafu. \s Yesu akutunga highilu yawu \r Lukasi 11:47-51 \p \v 29 “Pishu yumwi vawula va Malawu na Mafwalisayu, vafyangu! Mukujenga sembi sha vambuyi na kumelimetesha sembi sha vandu goleki. \v 30 Mukudeta kucha yufwi tungaveli chipindi cha vavaha vetu tungaveli pamu ha kuvawulagha vambuyi! \v 31 Ponopa mukutovilela mwaveni baha kucha muva vana va vandu vavawulayi vambuyi. \v 32 Topi, ponopa mugolikeshi chichuku yila yivakandili vavaha venu! \v 33 Yumwi njoka yaveli na usungu! Mukuwesha wuliwuli kwilyepa kuhighilu ya motu wa lifumbika? \v 34 Ndi nongwa nenga nguvayeghela mbuyi, vandu yivaveli na luhunja na vawula va Malawu, damuvawulayi na kumvangilila mulupingika vamonga vamu na vamonga damuvalatuli na fiboku munyumba ya kudadavila yenu na kuvasaka mbwani shosi. \v 35 Topi, mbatiwa yosi dayivapati kwanongwa ya mwasi wosi wa vandu goleki wumwayikili muuganga, yina kukandila kumwayika kwa mwasi wa Abeli yaveli ngajila nongwa mbaka yila ya Sakaliya mwana wa Balakiya, yimumuwulayili munyumba ya Chapanga muchumba gati ya pang'alili na pafyalu. \v 36 Nguvawombela nakaka, chileli achi dachipati asabu kwanongwa ya njifwa asi. \s Ndambu Yesu wayitama mbwani ya Yelusalemu \r Lukasi 13:34-35 \p \v 37 “Yelusalemu! Deku Yelusalemu! Ukuvawulaya Vambuyi na kuvatovanga miganga vala valayishiwili kwa yuwi. Kaningi nyesha kuvakunga vana vaku kwa nenga kucha wula nguku pakunga vana vaki mwifungu ya mbapatilu shaki, lakini mulema. \v 38 Topi loli, nyumba yaku Chapanga dayilekiwi domoo! \v 39 Ngukuwombela, dawung'oni kandi ha mbaka pawudeta: ‘Anemiliwi ayu yayisayu kwa litawa lya Bambu.’ ” \c 24 \s Yesu akuywangila kubowuliwa Nyumba Ngomi ya Chapanga \r Maliku 13:1-2, Lukasi 21:5-6 \p \v 1 Yesu kafuma Munyumba ya Chapanga na paghaveyi akuyenda, vanachuli vaki vamuyendilili, vamulangusha ndambu yivamelimetishili kwa migonguveli ya nyanyi. \v 2 Yesu kavawombela, “Yina, mukuwesha kusilola asi shosi! Nakaka nguvawombela, kwahela hata ligonguveli limu dalisighali kumbindi ya ligonguveli limonga, kila chindu dachibowuliwi.” \s Tabu na gobuleku \r Maliku 13:3-13, Lukasi 21:7-19 \p \v 3 Yesu paghaveyi kayikala pachidunda cha Miseyituni, vanachuli vamuyendilili pachisikafu, vamudasha, “Tuwombeli, findu afi dafivi ndili? Dachilangushiwi chilangushilu liki kwisa kwa yuwi na mwishu wa chipindi?” \v 4 Yesu kavayangula, “Muyivavali, mukotoo kujangiwa na mundu. \v 5 Kwanongwa davabwituki vandu vatangalili vakwisa, pavadeta kucha, ‘mweni ndi Kilistu Mkombola!’ Na veni davavayushi vandu vatangalili. \v 6 Damupikanishi lupwepu lwa ngondu pabehi na kutali, lakini mukotoo kutila, kwanongwa afi dafibwituki, lakini mwishu weni wakali. \v 7 Vandu va mlima wumu dawulevi na mlima wingi, wutwa wumu dawulevi na wutwa wingi. Kosi dakuvi na njala na liyighayigha mlima wonda. \v 8 Fyosi afi ndalishu hela kucha matami chipindi chakulela mwana. \p \v 9 “Pambeli davavatawuli ili mugobuliwi na kuwulayiwa. Vandu va milima yosi dayivanyekwi kwanongwa ya nenga. \v 10 Vatangalili davayileki ujumilwa wawu, davayivifyi na kuyinyekwa veni kwa veni. \v 11 Davabwituki vambuyi va udesi vatangalili davavayaghamishi vandu vatangalili, \v 12 kwanongwa ya kuyongisheka filongu fya wafu, vandu davayitami nendu ha. \v 13 Lakini mundu yayiwunishila mbaka kumbelu ayu ndi dalowuliwi. \v 14 Ila mwishu wukali hela kufika, achi chilongu cha nyanyi cha wutwa wa kumbindi kwa Chapanga dachilanduliwi mlima wosi kucha utovileli kwa vandu kufuma makabila vosi vangajila kumumanya Chapanga. \s Chindu cha wafu chikuwesha kuvifya Nyumba Ngomi ya Chapanga \r Maliku 13:14-23, Lukasi 21:20-24 \p \v 15 “Topi, pamuwona chindu cha wafu chikuwesha kuvifya Nyumba Ngomi ya Chapanga, manyi yula yadetiwili na Mbuyi wa Chapanga Daniyeli pawolushiwa mahali pang'alili. Mundu yasoma amanyi mana yaki. \v 16 Topi, yivaveli Yudeya vatuvilili kufidunda.” \v 17 Na yaveli palipaghali akotoo kusunuka kutola chindu munyumba yaki. \v 18 Yaveli kufitava akotoo kuwuya kumbeli kutola yingwa yaki. \v 19 Pishu, kwa vadadala yivaveli na ndumbu na yivayongesha majuva va mbelu! \v 20 Mudadavi ili nduvilu yenu yikotoo kuva lijuva lya lupepu awu lijuva lya kupumulila! \v 21 Mana chipindi achi dachivi na siki ngomi yingajila kuwoneka kukandila kulumbiwa kwa mlimawu mbaka nalelu, wala dayibwituki kandi ha. \v 22 Leki majuva ava yangayangishiwili ng'odu, kwahela mundu yoyosi angalowuliwili, lakini majuva ava davayangishiwi na Chapanga kwanongwa ya vala yivashawuliwili. \p \v 23 “Topi, kwa majuva vesava mundu pavawombela: ‘Kilistu Mkombola kava apa’ awu ‘kava pala,’ Mkotoo kujumila. \v 24 Kwa nongwa davabwituki va Kilistu va ufyangu na Vambuyi va udesi na davagoli chilangushilu chikomi na mihilu ya kuwesha kuvayaghamisha, yikuweshikana hata kwa vala vashawuliwili na Chapanga. \v 25 Mpikanishi, yumwi ndavakayikili kala. \p \v 26 “Topi, pavavawombela, ‘Muloli, kava kucheja, mukotoo kuyenda aku’ awu pavavawombela, ‘Kayififa munyumba, mukotoo kujumila.’ \v 27 Kwa nongwa kucha lumuli palung'alika kufuma kundamba mbaka kuuhehi, ndi dayivi kwisa kwa mwana wa mundu. \p \v 28 “Pala pawuvelili mtugulu, vandapu vakwikungasha baha.” \s Kwisa kwa Mwana wa Mundu \r Maliku 13:24-27, Lukasi 21:25-28 \p \v 29 Kalopu payiveyi siki majuva vala, dakuvi na chisi wuluwulu na limbalamwesi daliloleki ha, ndondwa dasiponeki kufuma kumbindi kululanga na liwovi lya kumbindi dalitikanyishwi. \p \v 30 Pambeli, chilangushilu cha mwana wa Mundu dachiwoneki kululanga na makabila vosi va mlimawu davawuti, davamuwoni Mwana wa Mundu payisa kumbindi ya mafundi va kululanga na liwovi na ukomi utangalili. \v 31 Mweni davalayishi Makungu vaki yivaveli na limbalapi lya kulamika munu davakungashi vashawuliwili kufuma mbembu shosi mchechi sha mlimawu, kufuma mwishu awu wa lulanga mbaka mwishu wingi. \s Muyiwuli kwa kulilola likuyu \r Maliku 13:28-31, Lukasi 21:29-33 \p \v 32 “Kwa likuyu muyiwuli chilangushilu awu: Tepu mitafyi yaki payikanda kuva miteki na kuyalula mukumanya kucha ndonya ya pabehi. \v 33 Wuwowu yumwi pamuwona findu afi fyosi pafigoleka, mumanyi kucha Mwana wa Mundu samba ayisi. \v 34 Nguvawombela nakaka, chileli achi chipiti ng'odu ngajila filongu fyosi afi kugoleka. \v 35 Lulanga na mlima dafipiti, lakini filongu fyangu dafipiti ng'odu.” \s Kwahela yamanya lijuva wala saa \r Maliku 13:32-37, Lukasi 17:26-30, Lukasi 17:34-36 \p \v 36 “Liyilata lijuva awu saa, kwahela mundu yamanyili kucha dayivi ndili, wala Makungu va kumbindi kwa Chapanga, wala Mwana, ila Tati weka yaki ndi yamanyili. \v 37 Kucha payiveyi chipindi cha Nuhu, nga wuwula wula dayivi kwisa kwa Mwana wa Mundu. \v 38 Nongwa chipindechi, lilava likomi lya njifwa likali hela, vandu vaveli vakulya na kulanda, pavaheta na kuhetiwa, mbaka Nuhu payingilili muwula watu mkomi wuvawukema Safina. \v 39 Vamanyili ha kucha kuna liki mbaka chila lilawa likomi lya njifwa palibwitukili, likuvawona vosi. Ayi dayivi hata chipindi Mwana wa mundu payisa. \v 40 Chipindechi vandu vavili davavi kufitava: Yumu datoliwi na monga dalekiwi. \v 41 Vadadala vavili davavi vakulibula majani, yumu datoliwi na monga dalekiwi. \p \v 42 “Topi, mugungi mesu, kwanongwa mulimanya ha lijuva Bambu wenu dayisi. \v 43 Lakini muyiholi chilongu achi! Kucha muna nyumba angamanyili lijuva lyafika mwifi, angagungili mesu, angayilekili ha nyumba yaki vabowoli. \v 44 Ponopa yumwi muvi ndemindemi, kwanongwa Mwana wa Mundu dayisi chipindi mungajila kuchimanya”. \s Ndumindumi goleki na yangajila ugoleki \r Lukasi 12:41-48 \p \v 45 Yesu kayendelela kudeta, “Topi, ndi ndumindumi goleki na yaveli na luhunja, Bambu mundu daamuviki pambindi ya vandu vaki na kumuwombela avapi filivi fyawu kwa chipindi cheni? \v 46 Ngiba yula ndumindumi Bambu mundu payisa damuwoni pagola chichuku cha yila. \v 47 Nguvawombela nakaka, damuviki ndumindumi ayu awolukeli mali vaki vosi. \v 48 Leki kucha Vandumindumi yangajila goleki payidetela mundima, ‘Bambu wangu kakelwa kuwuya, \v 49 pambeli akukanda kuvatova vandumindumi vamonga na kukanda kulya na kulanda pamu na vanjayila.’ \v 50 Topi, Bambu mundu payisa lijuva na chipindi chingajila kumanyika. \v 51 Damupi asabu ngomi na kumuvika lipinga limu na vafyangu. Aku dalili na kugelujula minu.” \c 25 \s Mfwanu wa vakavali lilongu \p \v 1 “Chipindechi Wutwa wa kumbindi kwa Chapanga dawuyifwani na vakavali lilongu yivatolili taa shawu, vayenda kumuyanga Bambu lihungu lya kuheta. \v 2 Muhanu wa vala vaveli vapufi na muhanu yivaveli vana luhunja. \v 3 Vala vapufi vatolili taa shawu, lakini vatolili ha mafuta va kutaya mula. \v 4 Lakini vala yivaveli na luhunja vatolili mafuta musupa pamu na taa shawu. \v 5 Kumbi Bambu lihungu lya kuheta kakelwa kwisa, vala vakavali vosi vasisila, pambeli vawonja. \p \v 6 “Payifikili pamihi mandandu, kwavelili na chowu ‘Topi, topi! Bambu wa lihungu akwisa, muyendi mukamuyangi!’ \v 7 Pambeli vala vakavali vosi vatandamuka, vasitandali taa shawu. \v 8 Vala vapufi vavawombela vala yivaveli na luhunja, ‘Mututayili mafuta venu padokwa, taa shetu sikujimika.’ \v 9 Lakini vala yivaveli na luhunja vavawombela, ‘Ava davatukwili ha yufwi na yumwi! Ngiba muyendi kuduka mukayihemileli!’ \v 10 Topi, vala vakavali vapufi pavayendili kuhemela mafuta, kumbeli kunu Muheta kafika na vala vakavali vaveli kala vayingila pamu na mweni munyumba ya muheta, pavayingilili kala mlyangu wutatiwa. \p \v 11 “Pambeli vala vakavali vapufi vayisa, vakema, ‘Bambu, Bambu, wutufuwulili! \v 12 Lakini mweni kavayangula, nguvawombela nakaka, yumwi ndivamanya ha.’ ” \p \v 13 Pambeli Yesu kadeta, “Topi, mugungi mesu, kwanongwa mumanya ha lijuva wala saa. \s Mfwanu wa vandumindumi vatatu \r Lukasi 19:11-27 \p \v 14 “Chipindechi wutwa wa kumbindi dawuvi kucha mundu yumu yadayileyi kuyenda mwanja. Avakemili vandumindumi vaki, kavahadisha mali shaki. \v 15 Amupili kila mundu kulinganila na chifwani chaki, yumu amupili mbiya kucha ijala ya mwesi wumu, wingi mbiya kucha ijala ya majuma mavili na wingi kamupa mbiya kucha sha ijala ya lijuma limu, pambeli kayenda mwanja. \v 16 Tepu yula yagayiliwili mbiya sha ijala ya mwesi wumu kagolela uchulusi kayegha singi nga sisila, \v 17 wuwula wula na yula yagayiliwili mbiya sha ijala ya majuma mavili kagolela uchulusi kayegha singi nga sisila. \v 18 Lakini yula yagayiliwili mbiya sha juma limu, kayenda kakumba lyowu kasikulila pasi mbiya sila sha bambu waki. \p \v 19 “Yula bambu payikalili aku lyoo! Pawuyili kakanda kukawula tolitoli ya mbiya sivelili na sivapatili. \v 20 Yula ndumindumi yagayiliwili mbiya sha mwesi wumu kayisa na mbiya singi nga sisila sila, kamuwombela, ‘Bambu, wanyimbili mbiya sha ijala ya mwesi wumu, apa siyongisheka singi nga sisila sila.’ \v 21 Bambu mundu kamuwombela, ‘Nyanyi, kuva ndumindumi msangi na mwaminifu, kuva mwaminifu kwa findu fidokwa ponopa dandikugoli mwaminifu kwa findu fikomi, wisi sekileli pamu na bambu waku!’ \p \v 22 “Ndumindumi yagayiliwili mbiya sha ijala ya majuma mavili na mweni kayisa, kadeta, ‘Bambu, wanyimbili mbiya sha ijala ya majuma mavili, ponopa loli kuna mbiya simonga nga sisilasila simbatili.’ \v 23 Bambu mundu kamuwombela, ‘Nyanyi ndumindumi msangi na mwaminifu, kuva mwaminifu wa chindu chidokwa, dandikupi findu fingi fikomi. Wisi sekileli pamu na bambu waku.’ \p \v 24 “Pambeli kayisa yula ndumindumi yagayiliwili mbiya sha ijala ya juma limu, kadeta, ‘Bambu nenga manya kucha yuwi kuva mundu yudindalili, yuwi ukubena pala pawungajila kukweta na kukunganya pala pawungajila kuvaghasha. \v 25 Ndatilili, ndayifisili mbiya yaku muuganga. Topi toli mbiya yaku.’ \p \v 26 “Bambu mundu kamuwombela, ‘Yuwi kuva ndumindumi mwafu na mgata! Wamanyili kucha nenga ngubena mahali pangajila kukweta na kukunganya pala pangajila kuvaghasha. \v 27 Ngiba, ningavikili mbiya shangu kwa vatawula fiyongishekeli yikopesha ningatolili na fwayida yaki! \v 28 Topi, mumupoki mbiya asi mukamupi yula mundu muna mbiya sha ijala ya mwesi wumu. \v 29 Nongwa yaveli na chindu dagayiliwi na kuyongishiwa. Lakini yula ngajila chindu, dawupokiwi hata chila chidokwa chavelinachu. \v 30 Na ayu ndumindumi yangajila fwayida, mumuyasi panji muchisi! Aku dalili na kugelujula minu.’ \s Highilu ya mbelu \p \v 31 “Chipindi Mwana wa Mundu yavelili ndi Mutwa payisa muukomi waki pamu na makungu vaki vang'alili, topi dayikali pachigoda chaki cha wutwa chi vaveli na ukomi waki, \v 32 vandu va milima yosi dayiyikunguli pawulongolu yaki na mweni davabawuli vandu kucha mdima yavatapula vafungami na vameni. \v 33 Davavaviki vandu yivagola fyadayila Chapanga wa mlilu na kuvabava vala yivagola ng'odu fyadayila Chapanga mwambu waki wamkiyi. \v 34 Pambeli Mutwa davawombeli vala yivaveli mwambu waki wa mlilu, ‘Mwisi yumwi yimunemiliwili na Tati wenu, mupokeli wutwa wuvavatalishili kukandila kulumba kwa mlima. \v 35 Nongwa ndavelili na njala yumwi mwanyimbili na ndavelili nyumilwa yumwi mwanyimbili machi vakulanda na ndavelili muhenja yumwi mwanibushilili, \v 36 na ndaveli ngelengi, mufwalisha na ndavelili mtami yumwi mwayisili kunola na ndavelili muchijaka yumwi mwayisili kundyangila!’ \p \v 37 “Topi, vandu vala yivagolili fya dayila Chapanga davamuyanguli Mutwa, ‘Bambu, ndili twakuwonili kuna njala yufwi twakupili filivi, awu kuyumilwa yufwi twakupili machi va kulanda? \v 38 Ndili waveli muhenja yufwi twakulibushilili na ndili twakuwonili kuva ngelengi yufwi tukufwalisha? \v 39 Na ndili twakuwonili kuva mtami awu kuva muchijaka yufwi twisa kukulola?’ \v 40 Mutwa davayanguli, ‘Nakaka nguvawombela, kila chindu chimuvagolili vamu wa ava vana vangu vadokwa, mwagolili nenga.’ \p \v 41 “Pambeli Mutwa davawombeli vala yivaveli mwambu waki wa mkiyi, ‘Muwuki pawulongolu ya nenga yumwi mulapiliwili! Muyendi mulifumbika lya jola litandiwiwili na Lijangavandu pamu na vandumindumi vaki. \v 42 Nongwa ndaveli nyumilwa yumwi munyimba ha machi va kulanda. \v 43 Ndaveli muhenja yumwi munibushila ha, ndaveli mtami na kuwopiwa muchijaka yumwi mwisa ha kunola.’ \p \v 44 “Na veni davayanguli, ‘Bambu, ndili twakuwonili kuva na njala awu kuyumilwa, kuva muhenja awu kuva ngelengi awu kuva mtami na kuwopiwa muchijaka yufwi tukukimbanikila ng'odu?’ \v 45 Na mweni davayanguli, ‘Nguvawombela nakaka, kila chindu chimulemili kuvagolela vandu vangajila kujakwa kucha ava, mwalemili kugolela nenga.’ \v 46 Topi, ava davayendi mumotu wa jola wa lifumbika, lakini vala yivagola fyadayila Chapanga davayendi muunofu wa jola.” \c 26 \s Milandu ya kumuwulagha Yesu \r Maliku 14:1-2, Lukasi 22:1-2, Yohani 11:45-53 \p \v 1 Yesu pamalili kudeta fila fyosi, kavawombela vanachuli vaki, \v 2 “Mumanya kucha pavapita majuva mavili dakuvi na Lihungu lya pasaka na Mwana wa mundu davakuliwi ili avangiliwi mulupingika” \p \v 3 Chipindechi vatambika vakomi na vavaha na vandu vatangalili vayikunga pamu munyumba ya mtambika mkomi yakemiwa Kayafa. \v 4 Vawombana ndambu ya kumukamula Yesu kwa chifisu ili vamuwulayi. \v 5 “Kumbi vawombana veni chilongu achi chikotoo kugoleka chipindi cha pasaka, ili yikotoo kubwituka ndilingu pa vandu.” \s Yesu kashaghiwa mafuta aku Betaniya \r Maliku 14:3-9, Yohani 12:1-8 \p \v 6 Yesu paghaveyi Betaniya, kayaki Simoni, munautami wa mwiku, \v 7 Mawu yumu yavelili na supa ya alabasta yiveli na mafuta va kunungilila vatalamili, amwisilili pala pamesa paghalyeyi filivi, kamuyitilila vala mafuta va kunungilila kumutwi. \v 8 Vanachuli vaki pavawonili afi vakalala, vadeta, “Asala ayi ya liki? \v 9 Mafuta ava va kunungilila vangaweshili kuwuliwa kwa mbiya ngomi na vagaju vagayiliwi mbiya asi.” \p \v 10 Yesu amanyili hoshu shawu, kavawombela, “Mbona mukumuyasha mawu ayu? Mweni kagolela chilongu cha nyanyi. \v 11 Vagaju muva pamu majuva vosi, lakini nenga dandivi pamu na yumwi majuva wosi ha. \v 12 Ayu mawu kanyitilila mafuta va kunungilila akandalisheyi kwa kusikiwa. \v 13 Nguvawombela nakaka, poposi pa mlima awu chilongu achi dachilanduliwi, Chilongu cha Nyanyechi cha golili mawu ayu dachitambuliwi kwa ngumbungumbu ya mweni.” \s Yuda akujumila kumshengeta Yesu \r Maliku 14:10-11, Lukasi 22:3-6 \p \v 14 Pambeli Yudasi Sikaliyoti, yumu wa vala lilongu na vavili, kayenda kwa mtambika mkomi, \v 15 kavawombela, “Damunyimbi chindu liki kucha pandimuhadika Yesu kwa yumwi?” Vamuvalangila migwala milongu mitatu ya mbiya, \v 16 kukandila chipindi achi Yuda akasakeyi fwasi nofu ya kumshengeta Yesu. \s Yesu akulya Pasaka pamu na vanachuli \r Maliku 14:12-21, Lukasi 22:7-13, Lukasi 22:21-23, Yohani 13:21-30 \p \v 17 Lijuva lya kwaa kabula ya Lihungu lya mibumunda yingajila simika, vanachuli vamuyendilili Yesu vamudasha, “Ukudayila tukakutandili koti filivi fya Pasaka?” \v 18 Mweni kavayangula, “Muyendi kumbwani kwa mlulumi tunga, mukamuwombeli, Muwula kadeta, ‘Chipindi cha nenga chifika, kwa yuwi kulya pasaka pamu na vanachuli vangu.’ ” \p \v 19 Vanachuli vagola kucha Yesu vavalayilili, vatanda filivi fya Lihungu. \p \v 20 Payifikili palumihi Yesu ayikalili pamesa pamu na vanachuli vaki lilongu na vavili. \v 21 “Nguvawombela nakaka, mundu yumu gati ya yumwi dashyengeti.” \p \v 22 Vanachuli vang'ong'oteka munu, vakanda kumudasha yumu yumu, “Bambu! Ghani, nenga?” \p \v 23 Yesu kayangula, “Yalikishila ndongi muchimbundi pamu na nenga ndi dashyengeti. \v 24 Yina Mwana wa Mundu akuyenda kucha Mayandiku vang'alili wuvadeta, ila, pishu mundu yula damshengeti Mwana wa Mundu! Ingaveli ngiba mundu ayu angawonikili ng'odu.” \p \v 25 Pambeli Yudasi yadayileyi amshengeti Yesu, kamdasha, “muwula! Ndiva nenga duu?” Yesu kamuyangula, “Yina, ukudeta yuwi.” \s Filivi fya Bambu \r Maliku 14:22-26, Lukasi 22:14-20, 1 Vakolindu 11:23-25 \p \v 26 Pavaveghi vakulya, Yesu katola libumunda, kamlumba Chapanga, kalimetula, kavapa vanachuli vaki kunu padeta, “Mtoli mulyi, awu ndi mvili wa nenga.” \p \v 27 Pambeli katola lwindi, kalumba, kavapa kunu padeta, “Mulandi mwavosi. \v 28 Kwa nongwa awu ndi mwasi wangu wuumanyisha lilaghanu, mwasi wuumwayika kwanongwa ya vandu vosi ili kuvawushila sambi. \v 29 Nguvawombela, danandi kandi ha difwayi ya misabibu mbaka lijuva lingi pananda kandi pamu na yumwi muwutwa wa Tati wangu” \v 30 Pasomulili kala msambu, kawuka kayenda muchidunda cha Miseyituni. \s Yesu akutunga kucha Petili daamlemi \r Maliku 14:27-31, Lukasi 22:31-34, Yohani 13:36-38 \p \v 31 Pambeli Yesu kavawombela, “Pamihi panu, yumwi mwavosi damutuvi na kuneka weka yangu, nongwa Mayandiku Vang'alili vakudeta, \q Chapanga kadeta, ‘dandimtovi mdimi, \q na vafungami davapwililiki.’ \m \v 32 Kumbi nenga pashukukili kala dandivalonguleli aku Galilaya.” \v 33 Petili kamuwombela Yesu, “Hata kucha vosi davavi na lyogha na yuwi na kukuleka, nenga dandikuleki ng'odu.” \p \v 34 Yesu kamuwombela, “Nakaka ngukuwombela, pamihi panu njowolu akali hela kuvika, dawunemi myanja mitatu.” \p \v 35 Petili kamuyangula, “Hata leki mani lasima nzovi pamu na yuwi nenga dandikuleki ng'odu.” Na vala vanachuli vamonga vosi vayangula nga wuwula wula. \s Yesu aku Getisimani \r Maliku 14:32-42, Lukasi 22:39-46 \p \v 36 Pambeli Yesu kayenda pamu na veni kuchitava cha mibiki cha Getisemani, kavawombela, vanachuli vaki, “Mwikali apa, leki nenga nyendi pala pawulongolu ngadadavi.” \v 37 Kavatola Petili, Yakobi na Yohani vana va Sebidayu vakanda kuva na ng'ong'u na kugudaguda. \v 38 Topi, kavawombela, “Ndina lung'ong'u lukomi mundima mbaka samba sova. Mwikali apa mugungi pamu na nenga.” \p \v 39 Topi, kayenda paulongolu padokwa, kawa wuyifuma, kadadava “Tati wangu, kucha payiweshikana, lwindi alu lunewuki ila yikotoo kuva kucha wudayila nenga, ila kucha wudayila yuwi.” \p \v 40 Kavawuyila vala vanachuli kavawona vawonja. Kamuwombela, “Petili nakaka muwesha ha kugunga pamu na nenga hata kwa lisaa limu? \v 41 Mugungi na kudadava ili mukotoo kwingila mumayeshu. Mfuki wukudayila lakini mvili wuva msosuvafu.” \p \v 42 Kayenda kandi mwanja wa pili kadadava, “Tati wangu, kucha yikuweshikana ng'odu lwindi alu lumbiti ngajila nenga kulanda, topi, fiwudayila yuwi figoleki.” \v 43 Kavawuyila kandi kavawona vawonja, kwanongwa mesu vawu vaveli wuniwuni. \p \v 44 Topi, kavaleka, kayenda kandi kudadava mwanja wa tatu kwa lisu lililalila. \v 45 Pambeli kavawuyila vanachuli vaki, kavawombela, “Mkalihela mukawonja na kupumulila? Mloli! Chipindi cheni chifika, Mwana wa Mundu davamuhadishi mumawoku ya vandu vavelili na sambi \v 46 Muyimuki, tuyendi. Mloli! Akwisa yula danshengeti.” \s Yesu akuvakuliwa \r Maliku 14:43-50, Lukasi 22:47-53, Yohani 18:3-12 \p \v 47 Topi, Yesu paghaveyi akali hela akuwombana nawu, kabwituka Yudasi yumu wa vala lilongu na vavili, akwisa pamu na vandu vamonga yivaveli na mipanga na fimbongu. Yivavelili valayishiwa na vatambika vakomi na vavaha va vandu. \v 48 Ayu yadayileyi kumushengeta Yesu, aveli kavapa kala chilangushilu padeta kucha, “Mundu yula yindimjambusha kwa kumunoneli ndi mweni, mumuvakuli!” \p \v 49 Topi Yuda kamselilela Yesu, kamujambusha “Hasi muwula,” Pambeli kamunonela. \p \v 50 Yesu kamuwombela, “Ghanja, goli chiwudayileyi kugola.” \p Topi vala vandu vayisa kumuvakula Yesu na kumuwopa \v 51 Yumu wa vala vanachuli va Yesu kakwemula lipanga lyaki, kamudumula ndumindumi wa mtambika mkomi lijeji. \v 52 Yesu kamuwombela, “Wuyishi lipanga lyaku muhala, kwanongwa mundu yoyonda yayiminya kwa lipanga dasovi kwa lipanga. \v 53 Wuli, mumanya ng'odu kucha ningaweshili kumuluva Tati wangu na mweni tepu hela anganyeghilili mipinga ya Makungu nendu ya lilongu na mivili? \v 54 Lakini davavi wuliwuli mayandiku vang'alili yivadeta kucha ndi yidayiliwa kuva?” \p \v 55 Chipindi chichilachila Yesu kaliwombela lila lipinga liyisili kumukamula na kumvika pasi yawu. “Wuli, mwisa kungamula kwa mipanga na fimbongu kucha wula nenga ndiva mpoki wa findu fya vandu? Majuva vosi ndaveli Munyumba ya Chapanga pang'ula, mbona mwangamulili ng'odu! \v 56 Lakini fyosi afi fikugoleka ili mayandiku va vambuyi va chapanga vagoleki.” \p Pambeli vanachuli vosi vatuva vamuleka. \s Yesu kava pabalasa ya Vayawudi \r Maliku 14:53-65, Lukasi 22:54-55,63-71, Yohani 18:13-14, Yohani 18:19-24 \p \v 57 Topi, vandu vala vamuyegha Yesu kayaki Kayafa, mtambika mkomi, kuvayikunganyili vawula va Malawu na vavaha, \v 58 Petili amkovikelili Yesu mbaka paluvagha lwa mtambika mkomi, kayingila mbaka mgati pamu na vadimi ili aweshi kulola findu dafigoleki. \v 59 Topi, mtambika mkomi na balasa lyosi vasaka utovileli wa udesi ili vamuwulayi Yesu. \v 60 Lakini vapata utovileli wowosi ha, ngimu wuvayisili vatovilela vatangalili va ufyangu. Pambeli vayisa vatovilela vavili, \v 61 vadeta, “Mundu ayu adetili: ‘Nguwesha kubowola nyumba ya Chapanga na kuyijenga kandi kwa majuva matatu.’ ” \p \v 62 Mtambika mkomi kawoloka, kamudasha Yesu, “Wuli mbona ukuyangula chindu ng'odu? Vandu ava vakutovilela liki kwa yuwi?” \v 63 Lakini Yesu kanyamala jii. Mtambika mkomi kamuwombela, “Wuyilapi kwa litawa lya Chapanga yaveli mnofu, tuwombeli kucha yuwi kuva nakaka Kilistu Mkombola Mwana wa Chapanga!” \p \v 64 Yesu kavawombela “Ukudeta yuwi! Lakini nguvawombela, kukandila ponopa damumuwoni Mwana wa Mundu kayikala mwambu wa mlilu wa yula Bambu muna liwovi, payisa mumbindi ya mafundi va kumbindi ya Chapanga.” \p \v 65 Topi, mtambika mkomi kasavanga yingwa yaki kadeta, “Kaduka! Tukudayila kandi utovileli? Ponopa mpikana paduka mweni. \v 66 Yumwi mukuwona wuliwuli?” Veni vayangula, “Akudayiliwa asovi!” \p \v 67 Pambeli vamutemela mita kuwushu na kumuvangula. \v 68 Vamonga pavamvanguleyi vadeta, “Yuwi Kilistu Mkombola, tungi ghani kakutova!” \s Petili akumlema Yesu \r Maliku 14:66-72, Lukasi 22:56-62, Yohani 18:15-18, Yohani 18:25-27 \p \v 69 Petili aveli kayikala panji kuwuwa, topi, ndumindumi yumu mdadala kamuyendela Petili, kadeta, “Yuwi vaveli pamu na Yesu wa Galilaya.” \p \v 70 Petili kakana pawulongolu ya vosi, kadeta, “Manya ha kucha ukudeta liki.” \v 71 Pafumeyi pamulyangu, ndumindumi wingi mdadala kamuwona, kavawombela yivavelili pala, “Mundu ayu aveli pamu na Yesu wa Nasaleti.” \p \v 72 Petili kakana kandi kunu payilapa, “Mundu ayu ndimumanya ha.” \p \v 73 Tepu, vandu vamu yivawolukili pala vamuyendela Petili, vamuwombela, “Nakaka yuwi Mgalilaya, kumanyikila detelu yaku!” \p \v 74 Topi Petili kakanda kuyilapanga padeta, “Chapanga ang'oni, ndimumanya ng'odu mundu ayu!” \p Tepu njowolu kavika. \v 75 Petili kakumbuka filongu fyamuwombilili Yesu, “Njowolu akalihela kuvika, dawunemi myanja mitatu.” Topi, kafuma panji, kalila munu. \c 27 \s Yesu akuyeghiwa kwa Pilatu \r Maliku 15:1, Lukasi 23:1-2, Yohani 18:28-32 \p \v 1 Kukalangali vatambika vakomi na vavaha va vandu yivagolili chitemela kwanongwa ya Yesu ili vamuwulayi. \v 2 Vamuwopa luwoyi, vamutola, vamuyegha kwa Pilatu, mkomi wa Valumi. \s Kusova kwa Yuda \r Figoli 1:18-19 \p \v 3 Topi, Yudasi, ndi yamushengitili, pawonili kucha Yesu kahighiwa kala, kapomela, kavawuyishila vatambika na vavaha yila migwala milongu mitatu ya mbiya. \v 4 Kamuwombela, “Mifya kwa kumutawula Mundu yangajila nongwa awulayiwi.” \p Lakini veni vadeta yufwi fya liki afi? “Kamani umweni.” \p \v 5 Mweni kasiyasilila mbiya sila munyumba ya Chapanga kafuma panji, kayenda, kayichapika luwoyi. \p \v 6 Vatambika vakomi vasitola mbiya sila, vadeta, “Nyanyi ha kusivika nyumba ya Chapanga kwanongwa asi siva mbiya sha mwasi.” \v 7 Topi, vawombana, vakahemileli chitava cha muwumbi yivi mahali pa kusikila vandu vatangalili. \v 8 Ndi nongwa mbaka nalelu chitava chila chikukemiwa “Chitava cha mwasi.” \p \v 9 Topi, filongu fya mbuyi wa Chapanga Yelimiya fiva. “Vatolili fipandi milongu mya tatu fya mbiya. Fiyifwanili na yula mundu wa Isilaeli vamuchulusili. \v 10 Na sila vahemilili wuwowu chitava chamuwumbi kucha bambu palayishili.” \s Pilatu akumunasha Yesu \r Maliku 15:2-5, Lukasi 23:3-5, Yohani 18:33-38 \p \v 11 Yesu awolushiwili pawulongolu ya mkomi wa mkowa. Topi, mkomi wa mkowa kamudasha, “Yuwi kuva Mutwa wa Vayawudi?” \p Yesu kamuyangula, “Ukudeta yuwi.” \v 12 Kumbi vatambika vakomi na vavaha pavaveghi vakumuhigha kayangula chindu ha. \p \v 13 Topi, Pilatu kamudasha, “Wuli ukupikana duu fyosi afi fivakuhigha yuwi?” \p \v 14 Topi, Yesu kayangula hata chindu chimu ha, hata mkomi wa mkowa ajingili munu. \s Yesu akugayiliwa highilu ya kusova \r Maliku 15:6-15, Lukasi 23:13-25, Yohani 18:39-19:16 \p \v 15 Yavelili chishovi kila lihungu lya Pasaka mkomi wa mkowa kuvafuwulilila vayawudi mundu yumu yawopiliwili muchijaka. \v 16 Chipindi cha pasaka, kwavelili na mundu yumu yawopiliwili muchijaka litawa lyaki Balaba. \v 17 Topi, vandu pavayikungili pamu, Pilatu kavadasha, “Mukudayila ndivafuwulili yoti, gati ya ava vavili, Balaba awu Yesu yivamkema Kilistu?” \v 18 Adetili naha kwanongwa amanyili vamuyeghili Yesu pala kwanongwa ya weyi. \p \v 19 Pilatu payikalili pachigoda cha highilu, mwehi mundu amuyeghilili lulayilayi, “Kotoo kwitaya munongwa ya mundu ayu msangi, kwanongwa nalelu gobuleka munu mumilotu kwanongwa ya mweni.” \p \v 20 Lakini vatambika vakomi na vala vavaha yivavajangajanga vandu kucha afuwuliwi Balaba na Yesu awulayiwi. \v 21 Pilatu kavadasha, “Yoti kwa ava vavili mukudayila ndimulekisheli?” \p Veni vamuyangula, “Balaba!” \p \v 22 Pilatu kavadasha, “Ponopa, ndimugoli liki Yesu yivamkema Kilistu?” \p Vosi vayangula, “Avangiliwi mulupingika!” \p \v 23 Pilatu kavadasha kandi, “Kagola chindu liki?” \p Veni vayendilela kulandusha lishu, “Avangiliwi mulupingika!” \p \v 24 Topi, Pilatu pamanyili kucha dalemwi kugola chindu chochosi ila ndilingu shakandili hela, atolili machi, kanava mawoku pawulongolu ya lila lipinga lya vandu. Kadeta, “Nenga mumeli ha munjifwa ya mundu ayu, mani mwaveni!” \p \v 25 Vandu vosi vadeta, “Mwasi waki wutuwoni yufwi pamu na vana vetu!” \p \v 26 Topi, Pilatu kavagayila Balaba kufuma muchijaka na vavawombela vandu vamulatuli Yesu fiboku na avangiliwi mulupingika. \s Machonda vakumdanila Yesu \r Maliku 15:16-20, Yohani 19:2-3 \p \v 27 Pambeli machonda va Pilatu vamuyingisha Yesu munyumba ngomi ya mkomi wa mkowa, vayikungula chipuga chosi, vamshengitela. \v 28 Vamuwopusola yingwa shaki, vamufwalisha lihabiti lya langi ngeli. \v 29 Pambeli vapota likokoma lya misomi vamufwalisha kumutwi, vamuvikila lidengi mukuwoku lyaki lya mlilu. Vatundama pawulongolu yaki, vamudanila pavadeta, “Hasi Mutwa wa Vayawudi!” \v 30 Vamutemela mita, valitola lila lidengi vamutovela nalyu kumutwi. \v 31 Pavamdanilili kala, vamuwopola lila lihabiti, vamufwalisha yingwa shaki, pambeli vamuyegha kumuvangilila mulupingika. \s Yesu akuvangiliwa \r Maliku 15:21-32, Lukasi 23:26-43, Yohani 19:17-27 \p \v 32 Pavaveghi vakuyenda, vamuwona mundu yumu litawa lyaki Simoni mwenikaya wa Kileni, vamung'ang'anika kuwupapa lupingika lwa Yesu. \v 33 Pavafikili mahali pakukemiwa Goligota, manayaki, mahali pa lipava lya mutwi, \v 34 vamupa mhashu wa difwayi na chindu chijejemu. Lakini Yesu payeshili kalema kulanda. \p \v 35 Vamuvangilila mulupingika, pambeli vavaghana yingwa shaki kwa kugola do. \v 36 Pambeli vayikala pasi vakumlembilela. \v 37 Kumbindi ya mutwi waki vavika tangashu ili vandu vamanyi nongwa yivamuhighililili mulupingika, “Ayu ndi Yesu mutwa wa Vayawudi.” \v 38 Vapoki vavili vavangiliwili mulupingika wuwowu pamu na Yesu, yumu mwambu wa mlilu na wingi mwambu wa mkiyi. \p \v 39 Vandu yivapiteyi pala vamujowulili kunu pava tikanya mitwi yawu kunu pavadeta, \v 40 “Yuwi wayijumili ng'odu kuyibowola nyumba ya Chapanga na kuyijenga kwa majuva matatu? Ponopa wuyilowoli umweni! Kucha yuwi kuva Mwana wa Chapanga, topi, wuyiwushi mulupingika!” \p \v 41 Ngimu wuwowu vatambika vakomi pamu na vawula va Malawu na vavaha vamudanilili pavadeta, \v 42 “Wavalowulili vamonga, lakini kulemwa kuyilowola umweni! Kucha mweni mutwa wa Isilaeli! Topi, ponopa asunuki mulupingika na yufwi datumjumili. \v 43 Amwidumbili Chapanga na kudeta, kucha mweni mwana wa Chapanga, topi Chapanga amulowoli kucha akumudayila.” \p \v 44 Ngimu wuwowu na vala vavangiliwili pamu na Yesu vamujowulili. \s Yesu akusova mulupingika \r Maliku 15:33-41, Lukasi 23:44-49, Yohani 19:28-30 \p \v 45 Kukandila saa sita pamusi mbaka saa tisa chisi chagubikili mlima wosi. \v 46 Payifikili saa tisa naha Yesu kalila kwa lishu likomi, “Eli, Eli lama sabakitani?” Mana yaki, “Chapanga wangu, Chapanga wangu, mbona kuneka?” \p \v 47 Lakini vala vawolukili pala pavapikanishili naha vacha, “Akumkema Eliya” \v 48 Yumu wa vala katuva katola lindelindeli kajabika musiki, kayivika muludengi kamupa afyombi. \p \v 49 Vamonga vadeta, “Leki tuloli kucha Eliya dayisi kumulowola.” \p \v 50 Topi Yesu kalila kandi kwa lishu likomi, kasova. \p \v 51 Topi, lupayi lwa mugati lukikisha nyumba ya Chapanga na chumba gati ya nyumba ya Chapanga lidemuka filepa fivili, kufumila kumbindi mbaka pasi, mlima utikanyika, migonguveli yibaluka, \v 52 sembi sifuwuka na vandu vang'alili vafwili vashukushiwa. \v 53 Na veni pavashukukili kala vafuma musembi, vayingila Yelusalemu mbwani ying'alili, vawoneka na vandu vatangalili. \p \v 54 Topi, mkomi wa vala machonda na machonda vaki yivamulembileleyi Yesu pavawonili chiyighayigha cha mlima na fila findu fibwitukili vatila munu, vadeta, “Nakaka Mundu ayu Mwana wa Chapanga!” \p \v 55 Pala vavelili wuwowu vadadala vatangalili vakulola kwa kutali. Ava ndi vadala vamukovikelili Yesu kufuma Galilaya pavamkimbanikila. \v 56 Pagati yawu aveli wuwowu Maliya Magadalena na Maliya mawawu Yakobi na Yosefu pamu na mawawu vana va Sebidayu. \s Yesu akusikwa \r Maliku 15:42-47, Lukasi 23:50-56, Yohani 19:38-42 \p \v 57 Payiveyi palumihi, kayisa mundu yumu mlundamali mwenikaya wa Alimataya, litawa lyaki Yosefu, mweni wuwowu aveli mwana chuli wa Yesu. \v 58 Kamuyendela Pilatu, kaluva agayiliwi chikongu cha Yesu. Topi, Pilatu kalamula agayiliwi. \v 59 Yosefu katola chila chikongu, kachishengiteshela ligubiku lya nyanyi \v 60 kachivika mgati ya sembi yaki ya shonu yisonguliwili muligangachuma, pambeli kalibilibisha ligangachuma likomi paulongolu ya sembi, mweni kawuka. \v 61 Maliya Magadalena na yula Maliya wingi vayikalili pasi wushu valola kula kusembi. \s Sembi yikudimiwa \p \v 62 Chilawu yaki ndi lijuva lya mwanja wamumbeli yila ya kuyitalisha, vatambika vakomi na Mafwalisayu, vamuyendilili Pilatu, \v 63 vadeta, “Bambu, tukumbuka kucha yula mdesi adetili paghaveyi akali hela kusova, ‘Kucha pavapita majuva matatu dashukuki.’ \v 64 Kwa nongwa ayi wuvawombeli vamachonda vadima sembi ya mundu ayu mbaka majuva matatu, ili vanachuli vaki vakotoo kumuhija na kuvawombela vandu kucha kashukuka. Ufyangu wa mwishu dawuvi wa wafu munu pitu wula wa mwanja mtasi.” \p \v 65 Pilatu kavawombela, “Topi muvanawu vamachonda, muyendi mukalidimi kucha wumuwesha yumwi.” \p \v 66 Topi, vayenda, vayidimi sembi, vamatikila na kushayisha lila ligangachuma na kuvaleka vamachonda vadimi. \c 28 \s Kushukuka kwa Yesu \r Maliku 16:1-10, Lukasi 24:1-12, Yohani 20:1-10 \p \v 1 Palipelili lijuva lya kupumulila na kukaveli samba kulangala ya lijuva lila lya Jumapili, Maliya Magadalena na yula Maliya wingi vayendili kuyilola yila sembi. \v 2 Tepu liwoneka liyighayigha likomi mumlima Makungu wa Bambu kasunuka kufuma kumbindi kwa Chapanga kalibilibisha lila ligangachuma, kalikalila. \v 3 Ang'alili kucha lumuli na yingwa shaki shaveli mbuleteee. \v 4 Vamachonda vala yivadimagha sembi vabagamili, livayingila lyogha likomi, vashulula. \p \v 5 Lakini yula Makungu kavawombela vala vadadala, “Yumwi mukotoo kutila! Manya kucha mukumsaka Yesu yavangiliwili mulupingika. \v 6 Kwahela mundu apa nongwa kashukuka kucha wadetili. Mwisi mukaloli pala pavachiwonjishili chikongu. \v 7 Topi, muyendi kalopu mukavawombeli vanachuli vaki kucha kashukuka kufuma muvasovili na ponopa akuvalongulela kula Galilaya, aku damumuwoni. Muvi na ngumbungumbu na afi finiwawombilili.” \p \v 8 Topi vala vadadala vawuka kalopu pala pasembi, vatuva vayenda kuvawombela vanachuli vaki. \p \v 9 Tepu, Yesu katang'ana nawu, kadeta, “Hawije!” Vadadala vala vamuyendela, vatundama pawulongolu yaki, vakola mawulu nakumujuma. \v 10 Pambeli Yesu kavawombela, “Mkotoo kutila! Muyendi mukavawombeli valongu vangu vayendi Galilaya davang'oni aku.” \s Utovileli wa vadimi \p \v 11 Vala vadadala pavaveghi vakuyenda vadima vamu va sembi yila vayendili kumbwani kuvalandulila vatambika vakomi filongu fyosi fibwitukili. \v 12 Topi, vatangana na vavaha pavawombilili kala, vavapa mbiya sitangalili vala vamachonda \v 13 vadeta, “Yumwi mukadeti naha, vanachuli vaki vahija chikongu chaki yufwi tukaveli tuwonja. \v 14 Na kucha mkomi wa mkowa pamanya chilongu achi, yufwi datuwombani na mweni na yumwi damupati msayisayi ha!” \p \v 15 Vala vadima vasitola sila mbiya, vagola kucha pavawuliwili. Chilongu achi chikwila kwa Vayawudi mbaka nalelu. \s Yesu akuvafumbukila vanachuli vaki \r Maliku 16:14-18, Lukasi 24:36-49, Yohani 20:19-23, Figoli 1:6-8 \p \v 16 Vala vanachuli lilongu na yumu vayendili Galilaya kuchidunda chila chavalaghili Yesu. \v 17 Pavamuwonili vajuma, hata leki vamonga vavelili na hoshu, \v 18 Yesu kaselela pabehi, kavawombela, “Gayiliwa ukomi wosi wa kumbindi kwa Chapanga na mumlima awu. \v 19 Topi, muyendi, mukavagoli vandu va milima na makabila vosi vavi vanachuli vangu, pamuvabatisha kwa litawa lya Tati na lya Mwana na lya Mfuki Mng'alili. \v 20 Muvawuli kukamula Malawu vosi yindivagayilili. Na nenga ndiva pamu na yuwi majuva vosi, mbaka mwishu wa mlima.”