\id ROM Chumburung \h Roma awuye \toc1 Roma awuye Wo̱re̱ ne̱ Pɔɔl a kyo̱rɛɛ bo̱ kyo̱ŋwe̱ Roma maŋ‑nɔ Kristoo awuye‑o \toc2 Roma awuye \toc3 Roma awuye \mt1 Roma awuye \mt2 Wo̱re̱ ne̱ Pɔɔl a kyo̱rɛɛ bo̱ kyo̱ŋwe̱ Roma maŋ‑nɔ Kristoo awuye‑o \c 1 \p \v 1 Mo̱, Pɔɔl, ne̱ n gye̱ Kristoo ke̱yaafɔre̱ ne̱ Wuribware̱ a te̱e̱ mo̱ fe̱yɛ m bo̱ kii mò̱ ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱‑ɔ ɔko̱ na ŋ nya tɔwe̱ mò̱ ase̱ŋ timaa‑o e̱ gye̱ ne̱ mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ wo̱re̱ mɔ mo̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ gye̱ Wuribware̱ ase̱sɛ ne̱ mo̱ne̱ te Roma maŋ‑nɔ‑ɔ. \p \v 2-3 To, ase̱ŋ amo̱ ne̱ baa kyo̱rɛɛ‑ɔ yɛ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo gye̱ se̱sɛ dimaadi ne̱e̱, ne̱ ɔɔ be̱e̱ le̱e̱ Wuribware̱ se̱ ba. Ke̱tɔ ne̱ ane̱ a bo̱ ŋu fe̱yɛ ɔ gye̱ se̱sɛ dimaadi‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ bamo̱ a ko̱we̱ mò̱ le̱e̱ Owure Deefid a ke̱nana‑ɔ‑rɔ. \v 4 Amaa kpa ko̱ mɔ se̱‑ɔ, ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ ɔ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o a ba Wuribware̱ ke̱yaale̱ŋ bo̱ kyiŋŋi mò̱ le̱e̱ lowi‑ro. \v 5 Kristoo mɔ dɛɛ ne̱ mo̱ a mo̱ŋ fo̱ fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ te̱e̱ mo̱ gbaa ooo, ne̱ ɔɔ sa ne̱ Kristoo a te̱e̱ mo̱ fe̱yɛ m bo̱ kii mò̱ ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱‑ɔ ɔko̱. Oo lee mo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ Kristoo ke̱nyare̱‑rɔ m bo̱ te̱e̱ ase̱sɛ le̱e̱ nde̱ se̱ awuye‑o ase̱, na bo̱ bo̱ kɔɔre̱ mò̱ gyi gya mò̱ kanɔ‑rɔ ase̱ŋ se̱. \v 6 Mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ te Roma maŋ‑nɔ mfe̱ŋ‑ɔ gbaa tii bamo̱ ne̱ Wuribware̱ a te̱e̱ fe̱yɛ bo̱ bo̱ kii Yeesuu Kristoo ase̱sɛ‑ɔ se̱. \p \v 7 Wuribware̱ e̱ kpa mo̱ne̱ ase̱ŋ, ne̱ ɔɔ te̱e̱ mo̱ne̱ na mo̱nꞌ nya kii mò̱ fɔŋfɔŋ ase̱sɛ. Mo̱ e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ se̱ Wuribware̱ na ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo yure mo̱ne̱ na bo̱ sa mo̱ne̱ kaye̱e̱yuri. \s1 Ane̱ŋ ne̱ Pɔɔl a ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ fe̱yɛ Wuribware̱ sa mò̱ kpa na ɔ yɔ Roma nya ya tɔwe̱ ase̱ŋ timaa‑o \p \v 8 Ke̱tɔ ne̱ ke̱ gye̱ ŋkpɛɛ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ, mo̱ne̱ Roma awuye si, mo̱ e̱ sa Wuribware̱ aŋsɛ Yeesuu Kristoo ke̱nyare̱‑rɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ kaye̱‑rɔ ase̱sɛ pɛɛɛ e̱ tɔwe̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ a kɔɔre̱ Kristoo gyi‑o ase̱ŋ. \v 9 N de mo̱ kakpo̱nɔ pɛɛɛ mo̱ i suŋ mo̱ e̱ sa Wuribware̱, na mo̱ e̱ tɔwe̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑o kuŋu si ase̱ŋ timaa. Wuribware̱ gbaa nyi fe̱yɛ a gye̱ kase̱ŋtiŋ fe̱yɛ saŋ ke̱maa ne̱ mo̱ e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱‑ɔ, mo̱ i nyiŋŋi mo̱ne̱ se̱. \v 10 Mo̱ e̱ ko̱re̱ Wuribware̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mò̱ ya sure si, ŋkee fe̱raa ɔ sa mo̱ kpa a ŋ nya taare̱ bo̱ ka mo̱ne̱ kanɔ. \v 11 Bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ e̱ yo̱rɔwe̱ ke̱bo̱ŋu mo̱ne̱, na ŋ nya sa a mo̱nꞌ nya ŋyure ne̱ ŋ ya le̱e̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o ase̱‑ɔ ŋko̱. Na a nya sa a mo̱nꞌ nya ke̱yaale̱ŋ mo̱ne̱ ko̱kɔɔre̱gyi‑o‑ro. \v 12 Ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱ ko̱kɔɔre̱gyi‑o e̱ waa mo̱ne̱ wɔre̱, na mo̱ne̱ mɔ mo̱ne̱ ke̱mo̱‑ɔ mɔ waa mo̱ wɔre̱ ane̱ŋ dɛɛ. \p \v 13 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, mo̱ e̱ kpa a mo̱nꞌ ŋu fe̱yɛ mo̱ a kra ke̱bo̱ka mo̱ne̱ kanɔ kyee. Amaa bo̱ fo̱ hare̱e̱ mbe̱yɔmɔ gbaa ko̱tɔko̱ saŋ ki tii mo̱ kpa. Mo̱ e̱ kpa ne̱e̱ fe̱yɛ n sa a mo̱ne̱ bo̱ko̱ gbaa kii Kristoo awuye kase̱ŋtiŋ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ mo̱ a sa ne̱ ase̱sɛ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye fe̱yɛ mo̱ne̱‑ɔ bo̱ko̱ gbaa a kii‑o. \v 14 A le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a taa bo̱ dɔŋŋɔ mo̱ se̱ fe̱yɛ n tɔwe̱ ase̱ŋ timaa‑o gywii ase̱sɛ pɛɛɛ. Hare̱e̱ bamo̱ ne̱ ba sa mo̱ne̱ aye̱‑rɔ‑ɔ, bɛɛɛ ba sa se̱ŋsa baŋbaŋ ooo, bɛɛɛ bo̱ nyi wo̱re̱, bɛɛɛ bo̱ mo̱ŋ nyi ooo, a tiri fe̱yɛ n tɔwe̱ gywii bamo̱. \v 15 M fe̱raa mo̱ e̱ yo̱rɔwe̱ bwe̱e̱tɔ fe̱yɛ m bo̱ tɔwe̱ ase̱ŋ timaa‑o gywii mo̱ne̱ gbaa mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ te Roma maŋ‑nɔ‑ɔ.\fig Roma maŋ|src="AB02902b.tif" size="span" ref="Roma awuye 1.1" \fig* \p \v 16 A mo̱ŋ de mo̱ ipeere fe̱yɛ ŋ ye̱re̱ tɔwe̱ ase̱ŋ timaa bo̱ le̱e̱ Kristoo kuŋu si, a le̱e̱ fe̱yɛ, mo̱ ya tɔwe̱, ne̱ ase̱sɛ ya kɔɔre̱ Kristoo gyi, Wuribware̱ e̱ mo̱rɔwe̱ bamo̱. Yudaa awuye‑o ya gye̱ ŋkpɛɛ nu amo̱. Ne̱ bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o a gya se̱. \v 17 Ase̱ŋ timaa mɔ e̱ kaapo̱ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ e̱ sa a ase̱sɛ kii ase̱sɛ timaa mò̱ ase̱‑ɔ ne̱e̱. Ɔ te̱e̱ bamo̱ ase̱sɛ timaa mò̱ akatɔ‑rɔ saŋ ne̱ ba gye̱ ŋkpɛɛ a bo̱ bo̱ kii Kristoo awuye‑o. Na bamo̱ a maa se̱ ba kɔɔre̱ mò̱ ba gyi‑o, ɔ te̱e̱ bamo̱ ase̱sɛ timaa bo̱ fo̱ bamo̱ ŋkpa kɛɛ. Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Ɔko̱ ne̱ ɔɔ kɔɔre̱ Wuribware̱ gyi‑o e̱ nya ŋkpa, \q2 a le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ te̱e̱ mò̱ fe̱yɛ se̱sɛ timaa.”\f * \fr 1:17 \ft Habakɔk 2.4. \f* \s1 Ase̱sɛ pɛɛɛ a waa bɔye̱ \p \v 18 Abware̱se̱ŋ‑ɔ dɛɛ be̱e̱ a kaapo̱ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱, mò̱ ne̱ ɔ bo̱ so̱so̱‑ɔ, duŋ a fwii e̱bɔye̱ awaapo̱ pɛɛɛ na abo̱ro̱kɔɔne̱po̱ pɛɛɛ ne̱ bo̱ de e̱kpa bɔye̱ ba tii bo̱ko̱ ke̱bo̱ŋu kase̱ŋtiŋ‑o kpa‑ɔ se̱. \v 19 A mo̱ŋ gye̱ fe̱yɛ bo̱ mo̱ŋ nyi Wuribware̱ a kase̱ŋtiŋ‑o ne̱e̱. A le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a kyɔ lee kamo̱ bo̱ kaapo̱ bamo̱. \v 20 Ne̱ bo̱ be̱e̱ bo̱ mo̱ŋ de ke̱tɔ ne̱ ba ye̱re̱ se̱ na bo̱ bo̱ tɔwe̱ fe̱yɛ bo̱ mo̱ŋ nyi ane̱ŋ ne̱ o du‑o. A le̱e̱ fe̱yɛ, bamo̱ a mo̱ŋ taare̱ ŋu Wuribware̱ fɔŋfɔŋ gbaa ooo, hare̱e̱ le̱e̱ saŋ ne̱ Wuribware̱ a twe̱e̱ kaye̱‑ɔ, baa ŋu atɔ pɛɛɛ ne̱ ɔɔ waa, ne̱ a kaapo̱ ane̱ŋ ne̱ o du‑o, na mò̱ ke̱yaale̱ŋ dabe̱ ne̱ ke̱ bo̱‑rɔ bo̱ yɔ nsu pɛɛɛ‑ɔ. \p \v 21 Le̱e̱ saŋ‑ɔ, bamo̱ a nyi Wuribware̱‑ɔ gbaa ooo, bo̱ maa bu mò̱ ke̱dabe̱. Ne̱ bo̱ be̱e̱ bo̱ maa sa mò̱ aŋsɛ. Ne̱ ŋkee bamo̱ mfɛɛre̱ mo̱ŋ lɛɛ waa kyɛɛkyɛɛ, ne̱ bo̱ mo̱ŋ lɛɛ ba taare̱ nu kase̱ŋtiŋ‑o kaase̱. \v 22 Bo̱ yɛ bo̱ nyi ase̱ŋ ne̱e̱, amaa bamo̱ mɔ bo̱ mo̱ŋ lɛɛ bo̱ de mfɛɛre̱ ne̱e̱. \v 23 Ne̱ baa yɔwe̱ kusuŋ Wuribware̱ ne̱ ɔ bo̱‑rɔ nsu pɛɛɛ‑ɔ na mò̱ ke̱dabe̱. Ne̱ ŋkee ba suŋ ate̱tɔmo̱ŋta ne̱ bamo̱ fɔŋfɔŋ a waa, ne̱ a du fe̱yɛ se̱sɛ bɛɛɛ kabo̱gyii bɛɛɛ kabo̱‑ɔ. Amo̱‑ɔ pɛɛɛ gye̱ atɔ wusɛ ne̱e̱. \p \v 24 Bamo̱ a du ane̱ŋ‑ɔ se̱‑ɔ, Wuribware̱ a yɔwe̱ bamo̱ ase̱ŋ sa bamo̱. Amo̱se̱‑ɔ mbe̱yɔmɔ bo̱ gya bamo̱ fɔŋfɔŋ ŋyo̱rɔwe̱ bɔye̱ se̱ ne̱e̱, ne̱ ba waa abɛɛ apeerese̱ŋ. \v 25 Ne̱ baa yɔwe̱ kusuŋ Wuribware̱ ne̱ ɔ gye̱ kase̱ŋtiŋ wuye‑o, ne̱ baa kɔɔre̱ kaye̱ba gyi. Kaye̱ba amo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ bo̱ suŋ atɔ ne̱ Wuribware̱ a twe̱e̱‑ɔ yɔwe̱ Wuribware̱ ne̱ ɔɔ twe̱e̱ amo̱‑ɔ. Weetee a tiri fe̱yɛ ɔtwe̱e̱po̱‑ɔ nya nkyo̱rɔ ndɔɔ na nsu pɛɛɛ. Amɛye̱. \p \v 26-27 M be̱e̱ mo̱ e̱ tɔwe̱‑rɔ fe̱yɛ, bamo̱ a waa ane̱ŋ‑ɔ se̱‑ɔ, Wuribware̱ a yɔwe̱ bamo̱ ase̱ŋ sa bamo̱. Amo̱se̱‑ɔ mbe̱yɔmɔ ŋyo̱rɔwe̱ ne̱ n de ipeere‑o dooo si ne̱ bo̱ gya. A de kpa fe̱yɛ anyare̱ kpa akye̱e̱, na akye̱e̱ mɔ kpa anyare̱. Amaa ase̱sɛ mɔ fe̱raa, ba waa apeerese̱ŋ. Bamo̱ akye̱e̱‑ɔ e̱ yo̱rɔwe̱ abɛɛ bwe̱e̱tɔ, ne̱ anyare̱‑ɔ mɔ du ane̱ŋ dɛɛ, hare̱e̱ gbaa ɔnyare̱ na mò̱ ko̱so̱bɛɛ ɔnyare̱ i di fe̱yɛ ɔkye̱e̱ na ɔnyare̱‑ɔ. Wuribware̱ i gyiiri bamo̱ ke̱se̱bɔ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ a e̱bɔye̱ amo̱ se̱. \p \v 28 M be̱e̱ mo̱ e̱ tɔwe̱‑rɔ a n gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ba kine kusure si fe̱yɛ a bware fe̱yɛ bo̱ ŋu Wuribware̱ a kase̱ŋtiŋ‑o si‑o, Wuribware̱ a yɔwe̱ bamo̱ ase̱ŋ sa bamo̱. Ne̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ se̱‑ɔ, bo̱ mo̱ŋ de mfɛɛre̱ timaa, ne̱ ba waa atɔ ne̱ a mo̱ŋ bo̱ daŋ‑ɔ. \v 29 Ne̱ ba waa bo̱ro̱kɔɔne̱ na e̱bɔye̱ e̱wo̱re̱se̱ e̱wo̱re̱se̱, ne̱ bo̱ de nyase̱pee. Ne̱ ba ka abɛɛ ko̱kwe̱e̱. Ne̱ ba mɔɔ abɛɛ. Ne̱ ba kpa e̱kɔ. Ne̱ bo̱ de aye̱ba na kikisi. \v 30 Ne̱ bo̱ de kase̱ŋgyi na ba tɔwe̱ bamo̱ bɛɛko̱‑ana kuŋu si ase̱ŋ bɔye̱, ne̱ hare̱e̱ gbaa ba kisi Wuribware̱ ase̱ŋ. Ne̱ ba fɛɛra bamo̱ bɛɛko̱‑ana, ne̱ ba kaapo̱ bamo̱ e̱ye̱e̱, ne̱ ba kyo̱rɔ bamo̱ e̱ye̱e̱. Na ba fa mfɛɛre̱ saŋ ke̱maa na bo̱ ke̱e̱ e̱bɔye̱ ne̱ ba nya a bo̱ waa bo̱ tii e̱de̱daa‑ɔ se̱‑ɔ. Ne̱ bo̱ be̱e̱ bo̱ maa bu bamo̱ ako̱we̱po̱. \v 31 Bo̱ mo̱ŋ lɛɛ bo̱ nyi ke̱tɔ ne̱ ki bware‑o. Bamo̱ ya tɔwe̱ ase̱ŋ, amɔ ba be̱e̱ laŋŋe̱ kanɔ. Bo̱ maa kpa ɔko̱ ase̱ŋ, ne̱ ba kine ke̱nyare̱ kigyi, ne̱ bo̱ maa su ɔke̱maa se̱. \v 32 Hare̱e̱ bamo̱ a nyi fe̱yɛ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ yɛ bamo̱ ne̱ ba waa ane̱ŋ‑ɔ bware fe̱yɛ bo̱ mɔɔ bamo̱‑ɔ gbaa ooo, bo̱ saŋ bo̱ maa se̱ ba waa e̱bɔye̱ amo̱, na bo̱ ye̱re̱ bo̱ko̱ ne̱ bamo̱ gbaa ba waa ane̱ŋ‑ɔ‑rɔ. \c 2 \s1 Wuribware̱ i gyi ase̱sɛ ase̱ŋ nɛɛnɛɛ \p \v 1 Amo̱ a gye̱ ane̱ŋ‑ɔ se̱‑ɔ, e̱me̱ne̱ se̱ ne̱ fo̱ i bu fo̱ bɛɛko̱ ke̱pɔ? Fo̱ ne̱ fo̱ a ba fo̱ e̱ye̱e̱ bo̱ waa ɔse̱ŋgyipo̱ fo̱ i bu fo̱ bɛɛko̱ ke̱pɔ‑ɔ gbaa a gyi ke̱pɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ atɔ ne̱ fo̱ bɛɛko̱‑ɔ e̱ waa‑ɔ dɛɛ ne̱ fo̱ gbaa fo̱ e̱ waa. \v 2 Ane̱ nyi fe̱yɛ Wuribware̱ fe̱raa, kase̱ŋtiŋ a e̱kpa‑ɔ se̱ ne̱ ɔ gya o gyi bamo̱ ne̱ ba waa ane̱ŋ a atɔ‑ɔ ase̱ŋ nɛɛnɛɛ. \v 3 Amaa fo̱ se̱sɛ dimaadi wo̱re̱ ya gyi ase̱sɛ ne̱ ba waa ane̱ŋ a atɔ‑ɔ ase̱ŋ, na fo̱ fɔŋfɔŋ mɔ e̱ waa ane̱ŋ a atɔ‑ɔ, amɔ fo̱ e̱ fa fe̱yɛ Wuribware̱ maa gyi fo̱ ase̱ŋ aaa? \v 4 Bɛɛɛ ŋkɔ fo̱ e̱ fa fe̱yɛ Wuribware̱ a ke̱dame̱naŋsɛ‑ɔ mo̱ŋ gye̱ sɛye̱ ne̱e̱ e̱e̱e̱? Amɔ fo̱ maa bu ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a nyite fo̱‑ɔ ne̱e̱ e̱e̱e̱? Ke̱tɔ se̱ ne̱ Wuribware̱ e̱ waa ke̱dame̱naŋsɛ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ɔ kpa a fo̱ nu fo̱ e̱ye̱e̱ ne̱e̱, na fo̱ le̱e̱ fo̱ e̱bɔye̱‑rɔ. \p \v 5 Amaa fo̱ i de ke̱se̱bɔrɔle̱ŋ, ne̱ fo̱ e̱ mo̱ŋ kyurowi fo̱ mfɛɛre̱, amo̱ fe̱raa fo̱ nyi fe̱yɛ fo̱ a waa fo̱ e̱ye̱e̱ siraa fo̱ gywii kake ne̱ mò̱ kaduŋfwii‑o e̱ le̱e̱ kawu, na ɔ bo̱ gyi ase̱sɛ ase̱ŋ kase̱ŋtiŋ si, na o gyiiri bamo̱ ke̱se̱bɔ‑ɔ ne̱e̱. \b \q1 \v 6 Kake nsi amo̱‑ɔ, “Ke̱tɔ ne̱ ɔke̱maa e̱ waa‑ɔ, \q2 ke̱mo̱ ne̱ Wuribware̱ e̱ ba a ɔ bo̱ ka mò̱ ko̱kɔ.”\f * \fr 2:6 \ft Kiliŋ 62.12; Aŋasɛ na akpare̱ 24.12. \f* \b \m \v 7 Bo̱ko̱ ne̱ ba gyi kanyite, ne̱ bo̱ maa se̱ ba waa itimaa, ba de̱e̱re̱ Wuribware̱ fe̱yɛ mò̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ sa bamo̱ ke̱dabe̱ na ke̱nyare̱‑ɔ e̱ nya ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ a bo̱ le̱e̱ mò̱ ase̱. Ane̱ŋ a ase̱sɛ mɔ ne̱ Wuribware̱ e̱ sa ane̱ŋ a ŋkpa na kukyure‑o. \v 8 Amaa bo̱ko̱ fe̱raa de nyase̱pe̱e̱, ne̱ ba kine ko̱waa ke̱tɔ ne̱ ki bware‑o, ne̱ ba waa e̱bɔye̱. Wuribware̱ duŋ i fwii bamo̱ se̱. \v 9 Ɔ baa bamo̱ ne̱ ba waa e̱bɔye̱‑ɔ ase̱ŋ na bamo̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ nye̱ra bamo̱. Mò̱ fɔŋfɔŋ ase̱sɛ Yudaa awuye‑o ne̱ o gyiiri ke̱se̱bɔ pwɛɛ na ɔ dɛɛ gyiiri bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o lee. \v 10 Amaa ɔ sa ɔke̱maa ne̱ ɔ waa itimaa‑o ke̱dabe̱ na ke̱nyare̱ na kaye̱e̱yuri. Yudaa awuye‑o ne̱ ɔ sa pwɛɛ na ɔ dɛɛ sa bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o. \v 11 A le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ fe̱raa, ɔ maa gyi ase̱ŋ ke̱kpa se̱. \p \v 12 Bamo̱ ne̱ Wuribware̱ mo̱ŋ sa bamo̱ mò̱ mbraa‑ɔ, ne̱ ba waa e̱bɔye̱‑ɔ, Wuribware̱ i lee bamo̱ a ɔ le̱e̱ mò̱ ase̱. Amaa n gye̱ mbraa amo̱ ne̱ Wuribware̱ e̱ ba a ɔ bo̱ gyi bamo̱ ase̱ŋ na o bu bamo̱ ke̱pɔ. Amaa Yudaa awuye ne̱ Wuribware̱ a sa bamo̱ mò̱ mbraa‑ɔ mɔ, ne̱ ba waa bɔye̱‑ɔ fe̱raa, mbraa amo̱ ne̱ ɔ ba a ɔ bo̱ gyi bamo̱ ase̱ŋ na o bu bamo̱ ke̱pɔ. \v 13 N gye̱ bamo̱ ne̱ ba ba e̱se̱bɔ kpaŋkpaŋ a bo̱ bo̱ nu mò̱ mbraa‑ɔ ase̱ŋ‑ɔ ne̱ Wuribware̱ e̱ te̱e̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa. Amaa bamo̱ ne̱ bo̱ gya mbraa‑ɔ se̱‑ɔ ne̱ ɔ te̱e̱ fe̱yɛ bo̱ gye̱ ase̱sɛ timaa. \v 14 Nde̱ se̱ awuye‑o mo̱ŋ de Yudaa awuye a mbraa‑ɔ. Amaa ne̱ bamo̱ mfɛɛre̱ ya sa bamo̱ fe̱yɛ bo̱ waa ke̱tɔ ne̱ Yudaa awuye a mbraa‑ɔ yɛ a bware‑o, amo̱ fe̱raa, hare̱e̱ bamo̱ a mo̱ŋ nyi Yudaa awuye a mbraa‑ɔ gbaa ooo, ke̱tɔ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mbraa amo̱ ase̱ŋ bo̱ bamo̱ aŋu‑ro. \v 15 Ane̱ŋ a ase̱sɛ‑ɔ kakye̱na‑rɔ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a kyo̱rɛɛ ke̱tɔ ne̱ Yudaa awuye a mbraa‑ɔ a tɔwe̱ fe̱yɛ bo̱ waa‑ɔ bo̱ waa bamo̱ aŋu‑ro. Ne̱ a sa ne̱ saŋ ko̱ bamo̱ mfɛɛre̱‑rɔ a du bamo̱ fe̱yɛ, “Mo̱ne̱ a waa nɛɛnɛɛ.” Saŋ ko̱ mɔ ne̱ ŋ kaapo̱ bamo̱ fe̱yɛ, “Mo̱ne̱ a waa e̱bɔye̱.” \v 16 Amo̱se̱‑ɔ, ane̱ŋ dɛɛ ne̱ ase̱ŋ timaa ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱‑ɔ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ ke̱tɔ e̱ waa kake nsi ne̱ Wuribware̱ e̱ bo̱rɔ Yeesuu Kristoo si na ɔ bo̱ gyi ke̱tɔ ne̱ ke̱ bo̱ ase̱sɛ pɛɛɛ mfɛɛre̱‑rɔ‑ɔ ase̱ŋ ne̱e̱. \s1 Ane̱ŋ ne̱ Yudaa awuye‑o e̱ fo̱ bamo̱ fɔŋfɔŋ mbraa‑ɔ \p \v 17 Amaa fo̱ ne̱ fo̱ e̱ te̱e̱ fo̱ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ Yudaanyi kase̱ŋtiŋ‑o fe̱raa nyi fe̱yɛ fo̱ ya gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ se̱, ɔ te̱e̱ fo̱ fe̱yɛ se̱sɛ timaa. Na fo̱ e̱ kaapo̱ fo̱ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ fo̱ gye̱ Wuribware̱ se̱sɛ ne̱e̱. \v 18 Fo̱ nyi ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ pre̱ Wuribware̱‑ɔ, ne̱ mò̱ mbraa‑ɔ e̱ kaapo̱ fo̱ ne̱ fo̱ i lee ke̱tɔ ne̱ ki bware‑o. \v 19 Fo̱ yɛ fo̱ gye̱ te̱napo̱ kayii‑ro krapo̱ ne̱e̱, ne̱ fo̱ gye̱ bamo̱ ne̱ bo̱ te kibugyii‑ro‑o fetiri. \v 20 Ne̱ fo̱ yɛ fo̱ gye̱ bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ nyi sɛye̱‑ɔ ɔgye̱ŋkpɛɛpo̱, ne̱ fo̱ gye̱ ŋyaagyi ɔkaapo̱po̱, ne̱ fo̱ yɛ kanyiase̱ŋ na kase̱ŋtiŋ bo̱ mo̱ne̱ mbraa ne̱ mo̱ne̱ a nya le̱e̱ Wuribware̱ ase̱‑ɔ‑rɔ. \v 21 To, fo̱ a yɛ fo̱ nyi ke̱mo̱ ne̱ ki bware, ne̱ fo̱ gye̱ bo̱ko̱ ɔgye̱ŋkpɛɛpo̱ na ɔkaapo̱po̱‑ɔ, ntɔ se̱ ne̱ fo̱ maa kaapo̱ fo̱ e̱ye̱e̱ atɔ timaa? Fo̱ a yɛ bo̱ko̱ ma kaŋ ywii‑o, fo̱ fɔŋfɔŋ‑ɔ fe̱raa maa ywii aaa? \v 22 Fo̱ a yɛ ɔnyare̱ ma waa kakye̱e̱kpa, amaa fo̱ fɔŋfɔŋ‑ɔ fe̱raa maa waa kakye̱e̱kpa aaa? Fo̱ i kisi ikisi kusuŋ, amaa fo̱ fɔŋfɔŋ mo̱ŋ naa fo̱ i ywii fo̱ e̱ le̱e̱ ikisi‑ro aaa? \v 23 Fo̱ e̱ kaapo̱ fo̱ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ mbraa‑ɔ gye̱ fo̱ lee ne̱e̱. Amaa fo̱ mo̱ŋ nyi fe̱yɛ fo̱ ya fo̱ mbraa‑ɔ, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ fo̱ maa bu Wuribware̱ ne̱e̱ e̱e̱e̱? \v 24 Amo̱se̱ se̱ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ, \b \q1 “Bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ mo̱ŋ gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ se̱‑ɔ, \q2 nde̱ se̱ awuye e̱ tɔwe̱ abuse̱ŋse̱ŋ ba kye mo̱ ke̱nyare̱‑ɔ.”\f * \fr 2:24 \ft Isaya 52.5 (LXX); Isikiyɛl 36.22. \f* \b \p \v 25 Fo̱ gye̱ Yudaanyi, fo̱ ya gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ se̱, fo̱ ko̱twe̱e̱tu ke̱te̱ŋ de fo̱ to̱nɔ. Amaa bamo̱ ya te̱ŋ fo̱ ko̱twe̱e̱tu, ne̱ fo̱ ya fo̱ mbraa‑ɔ, amo̱ fe̱raa fo̱ ko̱twe̱e̱tu ke̱te̱ŋ‑ɔ mo̱ŋ de to̱nɔ bo̱ sa fo̱. \v 26 Amaa ne̱ bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ te̱ŋŋe̱ bamo̱ atwe̱e̱tu‑o ya gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ se̱, Wuribware̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ bo̱ du ne̱e̱ fe̱yɛ bamo̱ ne̱ baa te̱ŋŋe̱ atwe̱e̱tu, ne̱ bo̱ gya mò̱ mbraa‑ɔ se̱‑ɔ. \v 27 Na bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ te̱ŋŋe̱ bamo̱ atwe̱e̱tu, ne̱ bo̱ gya mò̱ mbraa‑ɔ se̱‑ɔ taare̱ ko̱so̱ ye̱re̱ na bo̱ po̱rɔ fo̱ Yudaanyi ne̱ Wuribware̱ a sa mò̱ mbraa‑ɔ, ne̱ baa te̱ŋ fo̱ ko̱twe̱e̱tu‑o ne̱ fo̱ mo̱ŋ gya mbraa‑ɔ se̱‑ɔ. \p \v 28-29 N gye̱ ɔko̱ ne̱ ɔ waa akatɔ se̱ fe̱yɛ ɔ gye̱ Yudaanyi‑o e̱ gye̱ Yudaanyi kase̱ŋtiŋ. Yudaanyi kase̱ŋtiŋ e̱ gye̱ ɔko̱ ne̱ oo lee e̱bɔye̱ le̱e̱ mò̱ kakpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ. Wuribware̱ ase̱ fe̱raa, n gye̱ ko̱twe̱e̱tu ke̱te̱ŋ fɔŋfɔŋ e̱ gye̱ ko̱twe̱e̱tu ke̱te̱ŋ‑ɔ. Amaa ke̱mo̱ ke̱te̱ŋ kase̱ŋtiŋ‑o e̱ gye̱ e̱bɔye̱ kilee le̱e̱ kakpo̱nɔ‑rɔ. Nte̱tɔ e̱ gye̱ ne̱ aa sa ne̱ amo̱‑ɔ e̱ ba ane̱ŋ? N gye̱ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ se̱ ke̱gya e̱ gye̱ ne̱ a sa ne̱ amo̱‑ɔ e̱ waa ane̱ŋ. Amo̱se̱‑ɔ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o ya waa ɔko̱ mfaanɛɛ, amɔ se̱sɛ‑ɔ e̱ nya nkyo̱rɔ a ɔ le̱e̱ Wuribware̱ ase̱. N gye̱ se̱sɛ dimaadi ase̱. \c 3 \s1 E̱bɔye̱ ne̱ ane̱ e̱ waa na Wuribware̱ waa ane̱ dame̱naŋsɛ aaa? \p \v 1 Amo̱ e̱ gye̱ ane̱ŋ fe̱raa, nte̱tɔ ke̱tɔ timaa ne̱ Yudaa awuye de bo̱ kyo̱ŋ ase̱sɛ laŋgyaŋ? Bamo̱ atwe̱e̱tu ke̱te̱ŋŋe̱‑ɔ de bamo̱ to̱nɔ aaa? \v 2 Kase̱ŋtiŋ, Yudaa awuye‑o a nya ŋyure kyo̱ŋ se̱sɛ ke̱maa. Ke̱tɔ gye̱ŋkpɛɛsɛ ne̱ baa nya‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a sa ne̱ baa ŋu mò̱ mfɛɛre̱. \v 3 Amo̱se̱‑ɔ, amɔ Yudaa awuye‑o bo̱ko̱ mo̱ŋ bo̱‑rɔ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gya mò̱ kanɔ‑ɔ se̱ aaa? Kase̱ŋtiŋ fe̱raa, bo̱ko̱ bo̱‑rɔ. Ane̱ŋ se̱‑ɔ, amo̱‑ɔ a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ maa lɛɛ waa ke̱tɔ timaa ne̱ ɔɔ tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ waa a ɔ sa bamo̱‑ɔ ɔɔɔ? \v 4 Daabii daa! Hare̱e̱ se̱sɛ ke̱maa e̱ gye̱ ɔye̱bapo̱ gbaa, Wuribware̱ fe̱raa de kase̱ŋtiŋ saŋ ke̱maa. Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Deefid a kyo̱rɛɛ Wuribware̱ kuŋu si ase̱ŋ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Amo̱se̱‑ɔ fo̱ ya tɔwe̱ fe̱yɛ mo̱ a waa bɔye̱, fo̱ de kase̱ŋtiŋ. \q2 Ne̱ fo̱ ya tɔwe̱ fe̱yɛ mo̱ a gyi ke̱pɔ, mo̱ a nu kaase̱.”\f * \fr 3:4 \ft Kiliŋ 51.4 (LXX). \f* \b \p \v 5 Mbe̱yɔmɔ, nsaŋse̱ ɔko̱ i gyiiri Wuribware̱ ikii fe̱yɛ ane̱ dimaadi bo̱ro̱kɔɔne̱ e̱ kaapo̱ dame̱naŋsɛ fe̱yɛ Wuribware̱ kpeŋ e̱ gye̱ otimaa, ne̱ ase̱sɛ pɛɛɛ gye̱ e̱bɔye̱ awaapo̱ Wuribware̱ ase̱. Amo̱ fe̱raa, ɔ yɛ, Wuribware̱ ya kperi bamo̱ e̱bɔye̱ se̱ gyiiri bamo̱ ke̱se̱bɔ, ɔ mo̱ŋ waa nɛɛnɛɛ. \v 6 Amaa se̱sɛ maa taare̱ a ɔ tɔwe̱ ane̱ŋ. Ne̱ Wuribware̱ e̱ mo̱ŋ gye̱ otimaa ne̱e̱, weetee e̱me̱ne̱ se̱ ne̱ ɔ taare̱ a ɔ waa na o gyi kaye̱ mɔ‑rɔ ase̱sɛ ase̱ŋ nɛɛnɛɛ‑ɔ ne̱e̱? \v 7 Ane̱ŋ a se̱sɛ‑ɔ be̱e̱ ɔ tɔwe̱ fe̱yɛ, “Amo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱ kaye̱ba ne̱ n de‑o e̱ sa ne̱ ba ŋu fe̱yɛ Wuribware̱ wo̱re̱ dooo e̱ gye̱ kase̱ŋtiŋ wuye, ne̱ ka sa ne̱ ɔ nya ke̱dabe̱ na wuraa, ne̱ e̱me̱ne̱ se̱ ne̱ Wuribware̱ be̱e̱ o bu mo̱ ke̱pɔ fe̱yɛ n gye̱ ɔbɔye̱waapo̱? \v 8 Amo̱se̱‑ɔ ne̱ e̱me̱ne̱ se̱ ne̱ m ma waa bɔye̱, na ase̱sɛ nya ŋu fe̱yɛ Wuribware̱ gye̱ otimaa?” Ase̱sɛ ko̱ bo̱‑rɔ ne̱ baa saare̱ mo̱ po̱rɔ mo̱ fe̱yɛ mo̱ a tɔwe̱ ane̱ŋ a ase̱ŋ mɔ. Ba ba aye̱ba ne̱e̱. A bware fe̱yɛ Wuribware̱ gyiiri ane̱ŋ a ase̱sɛ amo̱ ke̱se̱bɔ. \s1 Se̱sɛ ke̱maa mo̱ŋ gye̱ otimaa \p \v 9 To, amɔ ŋ yɛ Yudaa awuye‑o ase̱ŋ bɔ bo̱ko̱ lee ne̱e̱ bɛɛɛ? Daabii! N gye̱ ane̱ŋ ne̱e̱, a le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ a kyɔ kaapo̱ mo̱ne̱ ane̱ŋ ne̱ e̱bɔye̱ de Yudaa awuye‑o fɔŋfɔŋ na bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o si ke̱yaale̱ŋ‑ɔ. \v 10 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Ɔko̱ mo̱ŋ bo̱‑rɔ ne̱ ɔ waa e̱kpe̱yaa, \q2 se̱sɛ ko̱ŋko̱ gbaa mo̱ŋ bo̱‑rɔ. \q1 \v 11 Ɔko̱ mo̱ŋ bo̱‑rɔ ne̱ o nu ase̱ŋ kaase̱. \q2 Ɔko̱ mo̱ŋ bo̱‑rɔ ne̱ o buwi ɔ kpa Wuribware̱. \q1 \v 12 Bamo̱ pɛɛɛ mo̱ŋ de kase̱ŋtiŋ, \q2 bo̱ro̱kɔɔne̱ na ase̱ŋ bɔye̱ dooo ne̱ bo̱ gya se̱. \q1 Ɔko̱ mo̱ŋ bo̱‑rɔ ne̱ ɔ waa e̱kpe̱yaa, \q2 se̱sɛ ko̱ŋko̱ gbaa mo̱ŋ bo̱‑rɔ.”\f * \fr 3:12 \ft Kiliŋ 14.1-3; Kiliŋ 53.1-3 (LXX). \f* \q1 \v 13 “Bamo̱ ase̱ŋ tɔwe̱sɛ ke̱maa gye̱ kanɔte̱ŋ ne̱ ka mɔɔ‑ɔ. \q2 Bamo̱ nnɔ‑rɔ ase̱ŋ ne̱ bo̱ de ba pe̱nna bo̱ko̱.”\f * \fr 3:13 \ft Kiliŋ 5.9 (LXX). \f* \q1 “Bamo̱ nnɔ bo̱ ya ne̱e̱ fɛɛ, n du ne̱e̱ fe̱yɛ ko̱wɔ abwanɔ‑ɔ, \q2 ne̱ mmo̱ ase̱ŋ tɔwe̱sɛ e̱ mɔɔ, fe̱yɛ ko̱wɔ ke̱bwɛɛ‑ɔ.”\f * \fr 3:13 \ft Kiliŋ 140.3. \f* \q1 \v 14 “Bamo̱ nnɔ e̱ lo̱ŋ ase̱sɛ, \q2 ne̱ bo̱ maa sa se̱ŋsa kpe̱yaa, amɔ e̱bɔye̱.”\f * \fr 3:14 \ft Kiliŋ 10.7 (LXX).\f* \q1 \v 15 “Bo̱ bo̱ saa na ase̱sɛ ne̱ baa gyi ke̱be̱ŋ‑ɔ ke̱mɔɔ. \q2 \v 16 Bamo̱ e̱nare̱kpa pɛɛɛ‑rɔ tɔnye̱ra dooo ne̱e̱. \q1 \v 17 Bo̱ mo̱ŋ nyi kaye̱e̱yuri a e̱kpa‑ɔ.”\f * \fr 3:17 \ft Isaya 59. 8; Aŋasɛ na akpare̱ 1.16.\f* \q1 \v 18 “Bo̱ mo̱ŋ lɛɛ bo̱ de Wuribware̱ bo̱ te̱e̱ sɛye̱, \q2 ne̱ bo̱ mo̱ŋ se̱re̱ mò̱ anyɔ se̱.”\f * \fr 3:18 \ft Kiliŋ 36.1. \f* \b \p \v 19 Mbe̱yɔmɔ, ane̱ a ŋu ase̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ a tɔwe̱‑ɔ. M po̱rɔ bamo̱ ne̱ bo̱ yɛ bo̱ gya mmo̱ se̱‑ɔ fe̱yɛ baa waa e̱bɔye̱, ne̱ bo̱ mo̱ŋ de kanɔ yaye̱sɛ. Kase̱ŋtiŋ si, kaye̱‑rɔ pɛɛɛ ɔko̱ maa taare̱ a o lee Wuribware̱ kanɔ fe̱yɛ ɔ gya mò̱ mbraa‑ɔ se̱ nɛɛnɛɛ. \v 20 Ɔko̱ ya tɔwe̱ fe̱yɛ, ane̱ŋ ne̱ ɔ gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ se̱‑ɔ ɔ gye̱ se̱sɛ timaa, amɔ ɔ ba aye̱ba ne̱e̱. A le̱e̱ fe̱yɛ mbraa‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ n sa ne̱ se̱sɛ dimaadi i ŋu fe̱yɛ ɔ waa bɔye̱ saŋ ke̱maa. \s1 Ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ sa a Wuribware̱ te̱e̱ ane̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa‑o \p \v 21 Amaa ŋkee fe̱raa Wuribware̱ a lee ane̱ŋ ne̱ ɔ waa ase̱sɛ na bo̱ kii ase̱sɛ timaa mò̱ ase̱‑ɔ bo̱ kaapo̱ ane̱. Hare̱e̱ abware̱se̱ŋ a wo̱re̱‑ɔ‑rɔ, mò̱ mbraa‑ɔ na akyaamɛɛ ne̱ baa dɛɛ kye̱na‑ɔ a tɔwe̱ amo̱ ase̱ŋ‑ɔ gbaa ooo, n gye̱ mò̱ mbraa‑ɔ ne̱ o de ɔ waa amo̱‑ɔ. \v 22-24 To, ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ase̱sɛ bo̱ko̱ mo̱ŋ kwe̱e̱ bo̱ko̱‑rɔ. Bamo̱ pɛɛɛ gye̱ ko̱ko̱ŋko̱ ne̱e̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ase̱sɛ pɛɛɛ a waa bɔye̱, ne̱ bo̱ mo̱ŋ fo̱ fe̱yɛ Wuribware̱ kyo̱rɔ bamo̱. Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ Wuribware̱ be̱e̱ ɔ yɛ se̱sɛ ko̱ mo̱ŋ kwe̱e̱, ne̱ ɔko̱ kwe̱e̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ɔ te̱e̱ ɔke̱maa ne̱ ɔ kɔɔre̱ Yeesuu Kristoo a o gyi‑o fe̱yɛ se̱sɛ timaa. N gye̱ atanne̱ ne̱ ɔɔ kɔɔre̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ ase̱ pwɛɛ ne̱ ɔɔ dɛɛ waa amo̱‑ɔ. Amaa ane̱ŋ ne̱ oo ŋu ane̱ e̱wɛɛ‑ɔ se̱ ne̱ ɔɔ sa ne̱ Yeesuu Kristoo fɔŋfɔŋ a kii ɔko̱ ne̱ ɔɔ mo̱rɔwe̱ ane̱ ne̱ ɔɔ sa ne̱ ane̱ a nya ane̱ e̱ye̱e̱ le̱e̱ e̱bɔye̱‑rɔ‑ɔ. \v 25-26 Kristoo Yeesuu mɔ dɛɛ ne̱ Wuribware̱ a lee sa ane̱, ne̱ Kristoo a ba mò̱ fɔŋfɔŋ mbo̱gya bo̱ lɔŋŋɔ se̱sɛ na Wuribware̱ ke̱bo̱ŋtɔ‑rɔ. Se̱sɛ ya kɔɔre̱ amo̱‑ɔ gyi, a waa kusuŋ timaa a a bo̱ sa mò̱. Wuribware̱ a waa amo̱‑ɔ ne̱e̱ bo̱ kaapo̱ fe̱yɛ o gyi ase̱ŋ kpa se̱ ne̱e̱. De̱daa de̱daa‑ɔ ne̱ se̱sɛ a le̱e̱ e̱bɔye̱ ko̱waa, ne̱ oo nyite mò̱, ne̱ mbe̱yɔmɔ fe̱raa ɔ yɛ bamo̱ ne̱ ba kɔɔre̱ Yeesuu ba gyi‑o gye̱ ase̱sɛ timaa‑o. \p \v 27-28 Amo̱ a gye̱ ane̱ŋ‑ɔ se̱‑ɔ, ane̱ de ke̱tɔ ne̱ ane̱ e̱ kaapo̱ e̱ye̱e̱ ke̱mo̱ se̱‑ɔ ɔɔɔ? Daabii! Amaa ane̱ a gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ pɛɛɛ se̱ nɛɛnɛɛ ne̱e̱‑ɔ, weetee ane̱ de ke̱tɔ ko̱ a ane̱ kaapo̱ e̱ye̱e̱ ke̱mo̱ se̱. Amaa ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ e̱ tɔwe̱ mbe̱yɔmɔ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ kɔɔre̱ Kristoo gyi. A le̱e̱ fe̱yɛ ɔ maa te̱e̱ ane̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ane̱ gya mò̱ mbraa‑ɔ se̱‑ɔ se̱. Amaa ɔ te̱e̱ ane̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ane̱ e̱ kɔɔre̱ Kristoo ane̱ i gyi‑o si ne̱e̱. \p \v 29-30 Amɔ Yudaa awuye wo̱re̱ ase̱ŋ i tiri mò̱ aaa? Nde̱ se̱ awuye‑o ase̱ŋ mo̱ŋ tiri mò̱ aaa? Kase̱ŋtiŋ si fe̱raa, Wuribware̱ ko̱ŋko̱ e̱ bo̱‑rɔ, ne̱ ɔ bo̱‑rɔ sa ase̱sɛ pɛɛɛ, hare̱e̱ bamo̱ a gye̱ Yudaa awuye, ase̱sɛ ne̱ ba te̱ŋŋe̱ bamo̱ atwe̱e̱tu‑o, bɛɛɛ nde̱ se̱ awuye, ase̱sɛ ne̱ bo̱ maa te̱ŋŋe̱‑ɔ ooo. Ɔke̱maa mɔ ase̱ŋ tɛɛ a tiri Wuribware̱‑ɔ se̱‑ɔ, ɔ yɛ ɔke̱maa mɔ ne̱ ɔ tɛɛ ɔ kɔɔre̱ Kristoo o gyi‑o gye̱ se̱sɛ timaa ne̱e̱. \p \v 31 Amɔ Yeesuu ko̱kɔɔre̱gyi mɔ yɛ ane̱ ma lɛɛ gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ se̱ ne̱e̱ e̱e̱e̱? Daabii! Ane̱ saŋ ane̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ mò̱ mbraa‑ɔ bware. \c 4 \s1 Abraham a kɔɔre̱ Wuribware̱ gyi‑o, ɔɔ te̱e̱ mò̱ fe̱yɛ se̱sɛ timaa \p \v 1 To, mo̱nꞌ sa a ane̱ de̱e̱re̱ Abraham ne̱ ɔ gye̱ Yudaa awuye ke̱nana‑rɔ ɔbre̱sɛ‑ɔ kuŋu si ase̱ŋ. \v 2 Amo̱ e̱ gye̱ kase̱ŋtiŋ fe̱yɛ se̱sɛ e̱ taare̱ a ɔ kaapo̱ mò̱ e̱ye̱e̱ bo̱ le̱e̱ mò̱ asuŋ timaa si, amo̱ fe̱raa Abraham a dɛɛ nya ko̱tɔko̱ ne̱ ɔ ye̱re̱ se̱ na ɔ bo̱ kaapo̱ mò̱ e̱ye̱e̱‑ɔ. Amaa Abraham mo̱ŋ nya ane̱ŋ Wuribware̱ akatɔ‑rɔ. \v 3 Mo̱ne̱ ya de̱e̱re̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ, mo̱ne̱ i ŋu baa kyo̱rɛɛ waa mò̱‑rɔ fe̱yɛ, \b \q1 “Abram a kɔɔre̱ Wuribware̱ a ase̱ŋ‑ɔ gyi‑o si‑o, \q2 Wuribware̱ a kɔɔre̱ mò̱ waa‑rɔ fe̱yɛ ɔ gye̱ se̱sɛ timaa.”\f * \fr 4:3 \ft Ke̱le̱e̱kaase̱ 15.6.\f* \b \p \v 4 Mbe̱yɔmɔ, se̱sɛ ya waa kusuŋ, ne̱ mò̱ ya nya atanne̱, a mo̱ŋ gye̱ fe̱yɛ baa ke mò̱ ne̱e̱. A gye̱ mò̱ kusuŋ‑o kakɔka ne̱e̱. \v 5 Amaa Wuribware̱ e̱ taare̱ a ɔ sa abɔye̱waapo̱ ke̱be̱ŋ. Amo̱se̱‑ɔ ɔke̱maa ne̱ mò̱ e̱ mo̱ŋ taa mò̱ e̱ye̱e̱ bo̱ dɔŋŋɔ mò̱ asuŋ timaa‑o si, ne̱ mò̱ ya taa mò̱ e̱ye̱e̱ bo̱ dɔŋŋɔ mò̱, Wuribware̱, ko̱kɔɔre̱gyi‑o si fe̱raa, Wuribware̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ɔɔ kɔɔre̱ mò̱ gyi‑o si‑o, ɔ gye̱ se̱sɛ timaa. \v 6 Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ ane̱ ɔde̱daapo̱ Owure Deefid gbaa a kyo̱rɛɛ fe̱yɛ ɔke̱maa ne̱ mò̱ ya kɔɔre̱ Wuribware̱ gyi, Wuribware̱ e̱ te̱e̱ mò̱ fe̱yɛ se̱sɛ timaa na O‑de‑ŋyure, na se̱sɛ‑ɔ mo̱ŋ taare̱ kaapo̱ fe̱yɛ ɔɔ waa kusuŋ timaa ke̱maa bo̱ nya ane̱ŋ a ke̱nyare̱‑ɔ. Ɔ yɛ, \b \q1 \v 7 “Ɔko̱ ne̱ Wuribware̱ a yɔwe̱ mò̱ e̱bɔye̱ \q2 bo̱ ke mò̱‑ɔ akatɔ i gyi fɛɛ. \q1 Ɔko̱ ne̱ mò̱ nyaŋpe̱ i buŋ mò̱ bo̱ro̱kɔɔne̱ \q2 ne̱ ɔɔ waa‑ɔ se̱‑ɔ de ŋyure. \q1 \v 8 A waa kɔne̱ a bo̱ sa se̱sɛ \q2 ne̱ Wuribware̱ maa bise mò̱ e̱bɔye̱ se̱ nyaŋe̱ ko̱‑ɔ.”\f * \fr 4:8 \ft Kiliŋ 32.2. \f* \b \p \v 9 Mbe̱yɔmɔ, amɔ bamo̱ ne̱ baa te̱ŋŋe̱ bamo̱ atwe̱e̱tu‑o, a kaapo̱ fe̱yɛ ane̱ Yudaa awuye‑o wo̱re̱ e̱ gye̱ ne̱ ba nya ane̱ŋ a ŋyure‑o? Daabii! Bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ te̱ŋŋe̱‑ɔ pɛɛɛ tii si. A le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ a kyɔ tɔwe̱ fe̱yɛ, bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ Abraham a kɔɔre̱ Wuribware̱ gyi‑o si ne̱ Wuribware̱ a kɔɔre̱ mò̱ waa‑rɔ te̱e̱ mò̱ fe̱yɛ se̱sɛ timaa. \v 10 Abraham a te̱ŋ mò̱ ko̱twe̱e̱tu‑o kamɛɛ, ne̱ Wuribware̱ yɛ ɔ gye̱ se̱sɛ timaa, bɛɛɛ mò̱ a mo̱ŋ tɛɛ te̱ŋ‑ɔ ne̱e̱ e̱e̱e̱? Mò̱ a mo̱ŋ tɛɛ te̱ŋ‑ɔ ne̱e̱. Wuribware̱ yɛ ɔ gye̱ se̱sɛ timaa pwɛɛ. \v 11 Ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ gywii mò̱ fe̱yɛ ɔ te̱ŋ mò̱ ko̱twe̱e̱tu bo̱ kaapo̱ fe̱yɛ ɔɔ kyɔ kɔɔre̱ Wuribware̱ gyi. Wuribware̱ a waa amo̱‑ɔ ne̱e̱ na Abraham nya kii bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ te̱ŋŋe̱ atwe̱e̱tu‑o gbaa bamo̱ ɔgye̱ŋkpɛɛpo̱. Hare̱e̱ bamo̱ a mo̱ŋ te̱ŋŋe̱ bamo̱ atwe̱e̱tu‑o gbaa ooo, ba kɔɔre̱ Wuribware̱ ba gyi, amo̱se̱‑ɔ ne̱ Wuribware̱ e̱ te̱e̱ bamo̱ ɛ ase̱sɛ timaa. \v 12 Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ ɔ gye̱ bo̱ko̱ ne̱ baa te̱ŋŋe̱ bamo̱ atwe̱e̱tu‑o ɔgye̱ŋkpɛɛpo̱. Bamo̱ ne̱ ba ko̱te̱ ane̱ŋ ne̱ Abraham a gya Wuribware̱ se̱, ne̱ ɔɔ kɔɔre̱ gyi pwɛɛ ne̱ ɔɔ dɛɛ te̱ŋ mò̱ ko̱twe̱e̱tu‑o gbaa e̱ taare̱ a bo̱ te̱e̱ Abraham fe̱yɛ bamo̱ ɔgye̱ŋkpɛɛpo̱. \p \v 13 N gye̱ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ ne̱ Abraham a gya se̱‑ɔ se̱ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ taa kaye̱ pɛɛɛ a ɔ bo̱ sa mò̱ aa mò̱ ananagyi. Amaa aa le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ɔɔ kɔɔre̱ Wuribware̱ gyi‑o si. Mfaanɛɛ se̱ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ fe̱yɛ ɔ gye̱ se̱sɛ timaa. \v 14 Amo̱ e̱ gye̱ kase̱ŋtiŋ fe̱yɛ bamo̱ ne̱ bo̱ gya mò̱ mbraa‑ɔ se̱‑ɔ ne̱ Wuribware̱ e̱ taa kaye̱ a ɔ sa, amo̱ fe̱raa ane̱ ko̱kɔɔre̱ Wuribware̱ gyi‑o mo̱ŋ de sɛye̱ bo̱ sa ane̱. Ne̱ a be̱e̱ a kaapo̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a kyurowi ke̱tɔ ne̱ ɔ yɛ ɔ sa Abraham‑ɔ. \v 15 Bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ko̱ŋko̱ ne̱ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ a tɔwe̱ bo̱ be̱ya‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ i gyiiri e̱bɔye̱ awaapo̱ ke̱se̱bɔ. Amaa mbraa e̱ mo̱ŋ bo̱‑rɔ, a kaapo̱ fe̱yɛ ɔko̱ mɔ mo̱ŋ gye̱ mbraa okyepo̱. \p \v 16 Ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ te̱e̱ ase̱sɛ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ɔko̱ i ŋu ɔko̱ e̱wɛɛ ke mò̱ ko̱tɔko̱‑ɔ. Amaa a tiri fe̱yɛ ase̱sɛ kɔɔre̱ Wuribware̱ gyi pwɛɛ na ɔ dɛɛ te̱e̱ bamo̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa. Ase̱sɛ mo̱ ase̱ŋ ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱‑ɔ ne̱e̱? Bamo̱ ne̱ ba kase̱ Abraham‑rɔ‑ɔ ne̱ n de. Yudaa awuye ne̱ bo̱ de mbraa ne̱ Wuribware̱ a sa bamo̱‑ɔ na bamo̱ ne̱ ba kɔɔre̱ Wuribware̱ ba gyi fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Abraham a kɔɔre̱ gyi‑o ne̱ n de. A le̱e̱ fe̱yɛ Abraham e̱ gye̱ bamo̱ pɛɛɛ ɔgye̱ŋkpɛɛpo̱. Kase̱ŋtiŋ, a du ne̱e̱ fe̱yɛ mò̱ a gye̱ bamo̱ pɛɛɛ bamo̱ se̱‑ɔ. \v 17 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Wuribware̱ yɛ, \q2 Mo̱ e̱ sa na fo̱ kii e̱swe̱e̱re̱ bwe̱e̱tɔ se̱ awuye bamo̱ se̱.”\f * \fr 4:17 \ft Ke̱le̱e̱kaase̱ 17.5. \f* \b \m Wuribware̱ ase̱ fe̱raa, Abraham e̱ gye̱ ane̱ se̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ɔɔ kɔɔre̱ Wuribware̱ gyi, Wuribware̱ ne̱ ɔ sa bamo̱ ne̱ ba wu‑o ŋkpa‑ɔ, ne̱ ɔ tɔwe̱ atɔ ne̱ a kaa a waa‑ɔ fe̱yɛ amo̱ a kyɔ waa‑ɔ. \p \v 18 Hare̱e̱ te̱maa fe̱yɛ ɔ ko̱we̱ kayaagyi a lo̱we̱‑ɔ gbaa ooo, Abraham mo̱ŋ yɔwe̱ e̱ye̱e̱‑rɔ fe̱yɛ ɔ maa ko̱we̱ gyi. Ne̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ se̱‑ɔ, ne̱ oo kii e̱swe̱e̱re̱ bwe̱e̱tɔ se̱ awuye bamo̱ se̱, fe̱yɛ ane̱ŋ dɛɛ ne̱ Wuribware̱ a kyɔ tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ, \b \q1 “De̱e̱re̱ so̱so̱ na fo̱ kare̱ akye̱e̱‑e̱‑kpa‑agyi‑o. \q2 Ane̱ŋ ne̱ fo̱ ananagyi e̱ waa ko̱kyɔ‑ɔ ne̱e̱.”\f * \fr 4:18 \ft Ke̱le̱e̱kaase̱ 15.5. \f* \b \p \v 19 Abraham a ŋu fe̱yɛ oo gyi waa nsu ke̱lafa, ne̱ ɔɔ be̱re̱ bwe̱e̱tɔ. Ne̱ ɔɔ be̱e̱ ŋu saŋ amo̱ fe̱yɛ mò̱ ka Sara mɔ a waa ke̱kye̱e̱bre̱sɛ na ɔ mo̱ŋ tɛɛ ko̱we̱. Amaa amo̱ pɛɛɛ gbaa ooo ɔ mo̱ŋ yɔwe̱ mò̱ ko̱kɔɔre̱gyi‑o‑ro. \v 20 Ɔɔ ye̱re̱ ke̱yaa ko̱ŋko̱ kɔɔre̱ gyi fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ waa ke̱tɔ ne̱ ɔɔ tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ waa a ɔ sa mò̱‑ɔ. Saŋ amo̱ gbaa ne̱ mò̱ ko̱kɔɔre̱gyi‑o a tii si‑o ne̱e̱. Mò̱ ko̱kɔɔre̱gyi‑o a waa le̱ŋ‑ɔ se̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ me̱raa se̱ kyo̱rɔ Wuribware̱ na mò̱ ke̱dabe̱‑ɔ. \v 21 Ɔɔ kɔɔre̱ gyi lo̱we̱ pɛɛɛ fe̱yɛ Wuribware̱ de e̱le̱ŋ ne̱ ɔ taare̱ a ɔ waa ke̱tɔ ne̱ ɔɔ tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ waa‑ɔ. \v 22 Mfaanɛɛ se̱ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ, “Wuribware̱ a kɔɔre̱ mò̱ waa‑rɔ fe̱yɛ ɔ gye̱ se̱sɛ timaa.” \p \v 23-24 To, mbe̱yɔmɔ, n gye̱ Abraham wo̱re̱ ne̱ baa kyo̱rɛɛ ase̱ŋ amo̱ bo̱ sa. Amaa baa kyo̱rɛɛ bo̱ be̱ya sa ane̱ gbaa ane̱ ne̱e̱. A le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ gbaa ane̱ ya kɔɔre̱ Wuribware̱ na ane̱ŋ ne̱ oo kyiŋŋi ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo le̱e̱ lowi‑ro‑o gyi, ɔ tɔwe̱ fe̱yɛ ane̱ gbaa ane̱ gye̱ ase̱sɛ timaa. \v 25 Wuribware̱ a sa kpa fe̱yɛ bo̱ mɔɔ mò̱ na ɔ kpɛɛ ane̱ e̱bɔye̱ bo̱ twe̱e̱. Ne̱ oo kyiŋŋi mò̱ le̱e̱ lowi‑ro na ɔ nya te̱e̱ ane̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa. \c 5 \s1 Wuribware̱ a te̱e̱ ane̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa‑o si‑o, kaye̱e̱yuri bo̱ ane̱ aa mò̱ ke̱bo̱ŋtɔ‑rɔ \p \v 1 Ane̱ŋ ne̱ ane̱ e̱ kɔɔre̱ ane̱ nyaŋpe̱ Kristoo ane̱ i gyi‑o si ne̱ Wuribware̱ a te̱e̱ ane̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa. Amo̱se̱ se̱‑ɔ ne̱ ane̱ nyaŋpe̱ a baa kaye̱e̱yuri ane̱ aa Wuribware̱ ke̱bo̱ŋtɔ‑rɔ. \v 2 Ane̱ŋ ne̱ ane̱ a kɔɔre̱ Yeesuu Kristoo gyi‑o si, ne̱ ane̱ a bo̱ ŋu ŋyure mɔ ne̱ ɔɔ sa ane̱‑ɔ. Ne̱ mbe̱yɔmɔ ane̱ akatɔ a gyi ane̱ e̱ de̱e̱re̱ akatɔ‑rɔ ane̱ gywii saŋ ne̱ ane̱ e̱ nya ke̱dabe̱ na wuraa mò̱ ase̱‑ɔ. \v 3 Ane̱ a ŋu ase̱ŋ mbe̱yɔmɔ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ane̱ a kɔɔre̱ Kristoo gyi‑o gbaa ooo, mo̱nꞌ sa a ane̱ akatɔ gyi. A le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ nyi fe̱yɛ awo̱re̱fɔɔ ne̱ ane̱ i gyi‑o e̱ gye̱ ne̱ a sa ne̱ ane̱ e̱ nya kanyite. \v 4 Ne̱ ane̱ i de kanyite, amɔ a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ de daa timaa. Ne̱ ane̱ i de daa timaa, amɔ ane̱ e̱ nya te̱maa fe̱yɛ ane̱ e̱ nya ke̱dabe̱ mò̱ ase̱. \v 5 Ane̱ i de te̱maa fe̱raa, ipeere maa gyi ane̱ fe̱yɛ ane̱ a kɔɔre̱ mò̱ gyi. A le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa ne̱ ɔɔ sa ane̱‑ɔ a sa ne̱ ane̱ a ŋu ke̱kpa de̱maŋte̱ ne̱ ɔ kpa ane̱‑ɔ. \p \v 6 To, mo̱ne̱ a ŋu aaa? Wuribware̱ a kpa ane̱ hare̱e̱ saŋ ne̱ ane̱ mo̱ŋ taare̱ yɔwe̱ e̱bɔye̱ ko̱waa‑ɔ. Amaa mò̱ a fa fe̱yɛ saŋ a fo̱‑ɔ, ne̱ oo suŋ Kristoo fe̱yɛ ɔ bo̱ wu sa abɔye̱waapo̱. \v 7 Ɔko̱ kuwu sa se̱sɛ timaa bo̱ le̱ŋ fɛɛ. Amaa nsaŋse̱ ɔko̱ fe̱raa e̱ taare̱ a o wu sa ane̱ŋ a se̱sɛ‑ɔ. \v 8 Amaa Wuribware̱ a kaapo̱ ane̱ŋ ne̱ ɔ kpa ane̱ ase̱ŋ bwe̱e̱tɔ‑ɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ ɔɔ sa ne̱ Yeesuu a bo̱ wu sa ane̱ saŋ ne̱ ane̱ gye̱ abɔye̱waapo̱‑ɔ. \p \v 9 Yeesuu a wu, ne̱ mò̱ mbo̱gya a we̱e̱ swe̱e̱re̱‑ɔ se̱‑ɔ, ne̱ Wuribware̱ a te̱e̱ ane̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa. Yeesuu a waa amo̱‑ɔ se̱‑ɔ, amɔ kukuŋ fe̱raa ne̱ ɔ maa taare̱ a o kuŋ ane̱ na Wuribware̱ duŋ maa fwii ane̱ se̱ aaa? \v 10 Saŋ‑ɔ ane̱ aa Wuribware̱ ke̱bo̱ŋtɔ‑rɔ a te̱ŋ‑nɔ. Amaa Wuribware̱ fɔŋfɔŋ a sa ne̱ mò̱ gyi Kristoo lowi ne̱ oo wu‑o a lɔŋŋɔ ane̱ aa Wuribware̱ ke̱bo̱ŋtɔ‑rɔ. Mbe̱yɔmɔ ane̱ aa Wuribware̱ a be̱e̱ waa kanɔ‑ɔ se̱‑ɔ, Kristoo kakye̱na ne̱ o te‑o e̱ sa ne̱ Wuribware̱ e̱ mo̱rɔwe̱ ane̱ ɔ lo̱we̱. \v 11 Ke̱tɔ ne̱ ke̱ be̱e̱ ki tii si‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo a sa ne̱ ane̱ akatɔ a gyi Wuribware̱ ase̱, bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ɔɔ lɔŋŋɔ ane̱ aa Wuribware̱ ke̱bo̱ŋtɔ‑rɔ‑ɔ se̱. \s1 Ane̱ŋ ne̱ Adam kwe̱e̱, ne̱ Yeesuu Kristoo mɔ kwe̱e̱‑ɔ \p \v 12 To, se̱sɛ ko̱ŋko̱ ne̱ ba te̱e̱ mò̱ ɛ Adam‑ɔ se̱ ne̱ bɔye̱ a ye̱re̱ bo̱ ba kaye̱‑rɔ. Ane̱ŋ se̱‑ɔ lowi mɔ a be̱e̱ ba. Bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ Adam a waa bɔye̱‑ɔ se̱, se̱sɛ dimaadi e̱ waa bɔye̱. Ne̱ bo̱ le̱e̱ amo̱ se̱‑ɔ, ɔke̱maa i wu. \v 13 Ase̱sɛ e̱ waa e̱bɔye̱ kaye̱ mɔ‑rɔ pwɛɛ ne̱ Wuribware̱ a dɛɛ sa Yudaa awuye mò̱ mbraa‑ɔ. Amaa pwɛɛ ne̱ baa dɛɛ nya mbraa amo̱‑ɔ, ɔko̱ maa taare̱ a ɔ tɔwe̱ saŋ amo̱ fe̱yɛ ɔko̱ fe̱raa gye̱ mbraa okyepo̱. \p \v 14 Amo̱‑ɔ pɛɛɛ gbaa, lowi de ase̱sɛ se̱ ke̱yaale̱ŋ le̱e̱ Adam mbe̱e̱ se̱ bo̱ fo̱ saŋ ne̱ Mosis a nya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ sa Yudaa awuye‑o. Adam a fo̱ mbraa ko̱ŋko̱ ne̱ Wuribware̱ a sa mò̱‑ɔ. Ase̱sɛ ne̱ baa ba kamɛɛ‑rɔ‑ɔ mo̱ŋ nya mbraa ko̱ le̱e̱ Wuribware̱ fɔŋfɔŋ ase̱. Amo̱‑ɔ pɛɛɛ gbaa baa waa bɔye̱, ne̱ ane̱ŋ se̱‑ɔ lowi de bamo̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ. E̱kpa ko̱ se̱‑ɔ Adam kwe̱e̱, ne̱ e̱kpa ko̱ se̱ mɔ‑ɔ, o du ne̱e̱ fe̱yɛ mò̱ ne̱ ɔ ba‑ɔ. Mò̱ ne̱ ɔ ba‑ɔ mɔ e̱ gye̱ Kristoo. \p \v 15 Mbe̱yɔmɔ, Wuribware̱ ke̱te̱e̱ ane̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa‑o e̱ waa atɔ dabe̱ a kyɔ ke̱tɔ ne̱ Adam a bɔye̱‑ɔ a sa ne̱ kaa ba‑ɔ. Ane̱ŋ ne̱ se̱sɛ ko̱ŋko̱ a waa bɔye̱‑ɔ se̱‑ɔ, ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ a wu. Amaa ane̱ŋ ne̱ se̱sɛ ko̱ŋko̱, Yeesuu Kristoo, a wu‑o si‑o, ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ a nya ŋyure. Wuribware̱ a ŋu ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ e̱wɛɛ, ne̱ ɔɔ te̱e̱ bamo̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa. \v 16 Mo̱nꞌ be̱e̱ ŋu fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ Adam a waa‑ɔ na ke̱tɔ ne̱ Kristoo a waa‑ɔ kwe̱e̱. Se̱sɛ ko̱ŋko̱ a waa bɔye̱ luwi ko̱ŋko̱, ne̱ Wuribware̱ a bu mò̱ ke̱pɔ. Amaa mbe̱yɔmɔ fe̱raa, hare̱e̱ ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ a waa bɔye̱ bwe̱e̱tɔ gbaa ooo, Wuribware̱ a sa bamo̱ ke̱be̱ŋ. \v 17 Bo̱ le̱e̱ Adam a bɔye̱ ko̱ŋko̱ mɔ se̱ be̱e̱, lowi a nya se̱sɛ se̱ ke̱yaale̱ŋ. Amaa bo̱ le̱e̱ lowi ne̱ se̱sɛ ko̱ŋko̱ amo̱ Kristoo a wu‑o si, bamo̱ ne̱ Wuribware̱ a ŋu bamo̱ e̱wɛɛ bwe̱e̱tɔ, ne̱ ɔ yɛ bo̱ gye̱ ase̱sɛ timaa‑o, pɛɛɛ i gyi kuwure ke̱baŋsɛ bamo̱ kakye̱na po̱pwɛɛ‑ɔ‑rɔ. \p \v 18 Katiŋ‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ, bo̱ le̱e̱ se̱sɛ ko̱ŋko̱ bɔye̱ ko̱ŋko̱ ne̱ ɔɔ waa‑ɔ se̱‑ɔ, Wuribware̱ a bu ase̱sɛ pɛɛɛ ke̱pɔ. Amaa bo̱ le̱e̱ Yeesuu Kristoo fe̱raa ke̱tɔ timaa ko̱ŋko̱ dabe̱ ne̱ ɔɔ waa‑ɔ se̱‑ɔ, mò̱ kuwu sa ane̱‑ɔ ne̱ mo̱ e̱ kaapo̱, ɔke̱maa a nya kpa fe̱yɛ Wuribware̱ sa mò̱ ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ na ɔ te̱e̱ mò̱ fe̱yɛ se̱sɛ timaa. \v 19 Se̱sɛ ko̱ŋko̱ ke̱‑mo̱ŋ‑bu Wuribware̱ a sa ne̱ ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ a kii abɔye̱waapo̱‑ɔ, amaa se̱sɛ ko̱ŋko̱ mɔ kibu Wuribware̱ a sa ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ a kii ase̱sɛ timaa Wuribware̱ ase̱. \p \v 20 Ke̱tɔ se̱ ne̱ Wuribware̱ a sa mò̱ ase̱sɛ mò̱ mbraa‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ɔ kpa ne̱e̱ fe̱yɛ bo̱ nya ŋu ane̱ŋ ne̱ bamo̱ e̱bɔye̱ kyɔ‑ɔ. Amaa bamo̱ ne̱ baa ŋu ane̱ŋ ne̱ bamo̱ e̱bɔye̱ kyɔ bwe̱e̱tɔ, ne̱ baa nu bamo̱ e̱ye̱e̱‑ɔ, Wuribware̱ i ŋu bamo̱ e̱wɛɛ bwe̱e̱tɔ. \v 21 To, ŋkee fe̱raa ane̱ a ŋu fe̱yɛ e̱bɔye̱ a nya ke̱yaale̱ŋ ase̱sɛ se̱‑ɔ se̱ ne̱ ba wu. Amaa bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a ŋu ase̱sɛ e̱wɛɛ‑ɔ se̱ mɔ‑ɔ, ɔ te̱e̱ bamo̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa. Ne̱ ɔ bɔ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo si ɔ sa ane̱ ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. \c 6 \s1 Bɔye̱ mo̱ŋ lɛɛ o de ane̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ \p \v 1 To, amɔ ŋ yɛ ane̱ be̱e̱ kya se̱ waa bɔye̱ ne̱e̱, na Wuribware̱ de̱e̱ ŋu ane̱ e̱wɛɛ ane̱ŋ bo̱ yɔ aaa? \v 2 Daabii! A mo̱ŋ gye̱ ane̱ŋ! Bɔye̱ a tɛɛ ɔ mo̱ŋ lɛɛ o de ane̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ‑ɔ, aa waa ne̱e̱ fe̱yɛ bɔye̱ a wu‑o, ne̱ ŋkee e̱me̱ne̱ se̱ ne̱ ane̱ e̱ taare̱ a ane̱ be̱e̱ kya se̱ de̱e̱ waa e̱bɔye̱ ane̱ kakye̱na‑rɔ? \v 3 Mo̱ne̱ mo̱ŋ nyi fe̱yɛ bamo̱ ya bɔ ane̱ asuu, ne̱ ane̱ ya tii Kristoo a ko̱ko̱we̱bɛɛ‑ɔ se̱, amɔ ane̱ aa mò̱ a kii ase̱sɛ ko̱ŋko̱ ne̱e̱ e̱e̱e̱? \v 4 Bamo̱ ya bɔ ane̱ asuu, a du ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ a wu, ne̱ baa pure ane̱‑ɔ, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Kristoo a wu, ne̱ baa pure mò̱‑ɔ. Ne̱ a be̱e̱ a du ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ a kyiŋŋi le̱e̱ lowi‑ro, ne̱ ane̱ te kakye̱na po̱pwɛɛ‑ɔ, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ane̱ se̱ Wuribware̱ a ba mò̱ ke̱yaale̱ŋ na ke̱dabe̱ bo̱ kyiŋŋi Kristoo le̱e̱ lowi‑ro‑o. \p \v 5 Ane̱ aa mò̱ a tɛɛ kii ase̱sɛ ko̱ŋko̱ mò̱ lowi‑ro‑o si‑o, ane̱ aa mò̱ i kii ase̱sɛ ko̱ŋko̱ mò̱ kuwu kyiŋŋi le̱e̱ lowi‑ro‑o‑ro. \v 6 Ane̱ be̱e̱ ane̱ nyi fe̱yɛ a du ne̱e̱ fe̱yɛ bamo̱ a da ane̱ bo̱ me̱ra Kristoo a kiyii kpare̱-abɛɛ‑rɔ se̱‑ɔ na bo̱ nya kpɛɛ ane̱ kuŋu si e̱bɔye̱ bo̱ twe̱e̱, na ane̱ nya lee ane̱ e̱ye̱e̱ le̱e̱ e̱bɔye̱‑rɔ. \v 7 Bɔye̱ du ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ nyaŋpe̱ de mò̱ ke̱nya ke̱yaale̱ŋ‑ɔ. Amaa lowi i lee ke̱nya‑ɔ, mò̱ nyaŋpe̱ mo̱ŋ lɛɛ o de mò̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ. \p \v 8 Amo̱ a tɛɛ a du fe̱yɛ ane̱ a wu lowi ko̱ŋko̱ ne̱ Kristoo a wu‑o si‑o, ane̱ e̱ kɔɔre̱ ane̱ i gyi fe̱yɛ ane̱ aa mò̱ dɛɛ e̱ gye̱ ne̱ ane̱ e̱ kye̱na. \v 9 Ane̱ nyi fe̱yɛ Wuribware̱ a tɛɛ kyiŋŋi Kristoo le̱e̱ lowi‑ro‑o si‑o, Kristoo maa lɛɛ wu. Lowi mo̱ŋ lɛɛ o de mò̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ. \v 10 Amo̱se̱‑ɔ, Kristoo a wu‑o si‑o, ɔɔ kɔ bɔye̱ gyi si lo̱we̱. Amaa mbe̱yɔmɔ mò̱ a kyiŋŋi le̱e̱ lowi‑ro‑o, ɔɔ nya mò̱ e̱ye̱e̱ na o suŋ sa Wuribware̱ so̱so̱. \p \v 11 Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ mo̱ne̱ gbaa mo̱nꞌ ŋu fe̱yɛ mo̱ne̱ a kɔ gyi bɔye̱ se̱ lo̱we̱, ne̱ oo kii ke̱tɔ wusɛ. Ne̱ mbe̱yɔmɔ fe̱raa mo̱ne̱ bɔ Kristoo Yeesuu si mo̱ne̱ i suŋ mo̱ne̱ e̱ sa Wuribware̱. Amaa Wuribware̱ se̱ ke̱gya fe̱raa, mo̱nꞌ fa ke̱mo̱ fe̱yɛ ke̱ gye̱ ke̱tɔ ne̱ ke̱ mo̱ŋ wu, ne̱ ke̱ gye̱ ke̱tɔ timaa‑o, bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ gye̱ Kristoo ko̱ko̱we̱bɛɛ‑rɔ ase̱sɛ ne̱e̱. \v 12 Mo̱ne̱ ma sa a e̱bɔye̱ kɔɔre̱ mo̱ne̱ aŋu, na a sa a mo̱nꞌ gya atɔ bɔye̱ ne̱ mo̱ne̱ e̱ kpa‑ɔ se̱. \v 13 Mo̱ne̱ ma ba mo̱ne̱ ŋyo̱wɔre̱ to̱ŋ ke̱maa bo̱ waa e̱bɔye̱. Mo̱ne̱ a tɛɛ mo̱ne̱ du fe̱yɛ ase̱sɛ ne̱ Wuribware̱ a kyiŋŋi le̱e̱ lowi‑ro ba ŋkpa‑rɔ‑ɔ se̱‑ɔ, mo̱nꞌ taa mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ sa Wuribware̱, na mo̱nꞌ ba mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ bo̱ suŋ asuŋ timaa sa mò̱. \v 14 Bɔye̱ mo̱ŋ lɛɛ ɔ gye̱ mo̱ne̱ nyaŋpe̱, mbraa‑ɔ mɔ mo̱ŋ de mo̱ne̱ e̱le̱ŋ. Amɔ Wuribware̱ a ŋyure‑o e̱ gye̱ ne̱ n de mo̱ne̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ. \s1 Mbe̱yɔmɔ ane̱ gye̱ Wuribware̱ anya ne̱e̱ \p \v 15 To, amɔ mo̱ne̱ e̱ fa fe̱yɛ ŋ yɛ ane̱ de kpa fe̱yɛ ane̱ waa e̱bɔye̱, bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ mo̱ŋ de ane̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ, ne̱ Wuribware̱ a ŋyure‑o e̱ gye̱ ne̱ n de ane̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ‑ɔ ɔɔɔ? Daabii daa! \v 16 Mo̱ e̱ kɔɔre̱ a n gyi fe̱yɛ mo̱ne̱ nyi fe̱yɛ se̱sɛ ya fe mò̱ e̱ye̱e̱ sa ɔko̱, amɔ ɔko̱ amo̱ a kii se̱sɛ‑ɔ mò̱ nyaŋpe̱, ne̱ a tiri fe̱yɛ ɔ gya mò̱ nyaŋpe̱‑ɔ kanɔ se̱. Mo̱ne̱ ya gya bɔye̱ se̱, Wuribware̱ e̱ gya mo̱ne̱ a ɔ le̱e̱ mò̱ ase̱ nsu pɛɛɛ. Amaa mo̱ne̱ ya gya Wuribware̱ kanɔ se̱ fe̱raa, ɔ sa a mo̱nꞌ kii ase̱sɛ timaa. \v 17 Amaa mo̱nꞌ sa a ane̱ sa Wuribware̱ aŋsɛ fe̱yɛ, hare̱e̱ saŋ ko̱ mo̱ne̱ a dɛɛ mo̱ne̱ du fe̱yɛ bɔye̱ anya a gye̱ mo̱ne̱‑ɔ, ne̱ mo̱ne̱ a suŋ sa bɔye̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ nyaŋpe̱‑ɔ gbaa ooo, mbe̱yɔmɔ fe̱raa mo̱ne̱ a nu abware̱se̱ŋ‑ɔ le̱e̱ bo̱ko̱ ase̱, ne̱ mo̱ne̱ a lee mo̱ne̱ mme‑ro gya amo̱ se̱. \v 18 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, mo̱ne̱ a kɔɔre̱ mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ le̱e̱ e̱bɔye̱ ase̱. Ne̱ ŋkee fe̱raa mo̱ne̱ e̱ waa itimaa, ba e̱mo̱ bo̱ kii mo̱ne̱ nyaŋpe̱ po̱pwɛɛ. \p \v 19 Ane̱ kake ke̱maa kakye̱na‑rɔ ne̱ mo̱ e̱ de̱e̱re̱ n de mo̱ e̱ tɔwe̱ amo̱‑ɔ, bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ, mo̱ ya tɔwe̱ amo̱ abre̱sɛ‑rɔ, mo̱ne̱ maa taare̱ a mo̱nꞌ nu kaase̱. Saŋ‑ɔ mo̱ne̱ a ba mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ bo̱ waa atɔ ne̱ aa sa ne̱ mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ a waa iyisi‑o, ne̱ mo̱ne̱ bo̱ro̱kɔɔne̱ a waa ko̱kyɔ. Amaa ŋkee fe̱raa mo̱nꞌ de̱e̱ waa itimaa na mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ nya fwiiri waa pare̱pare̱. \p \v 20 Saŋ ne̱ bɔye̱ gye̱ mo̱ne̱ nyaŋpe̱‑ɔ, mo̱ne̱ mo̱ŋ gya e̱kpa timaa si. \v 21 Nte̱tɔ to̱nɔ ne̱ mo̱ne̱ a nya le̱e̱ ane̱ŋ a atɔ amo̱, ne̱ ŋkee fe̱raa amo̱ ko̱waa de mo̱ne̱ ipeere‑o ne̱e̱? Weetee ane̱ŋ a atɔ mɔ e̱ sa a Wuribware̱ gya mo̱ne̱ le̱e̱ mò̱ ase̱ nsu pɛɛɛ, na mo̱nꞌ yɔ lowi‑ro. \v 22 Amaa mbe̱yɔmɔ mo̱ne̱ a tɛɛ kɔɔre̱ mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ le̱e̱ bɔye̱ ase̱, ne̱ mo̱ne̱ a kii Wuribware̱ anya‑ɔ fe̱raa, ke̱tɔ ne̱ mo̱ne̱ e̱ nya‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ sa a mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ fwiiri na mo̱nꞌ nya ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. \v 23 Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ne̱ ya waa bɔye̱, mo̱ne̱ kakɔka e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ gya mo̱ne̱ a ɔ le̱e̱ mò̱ ase̱ nsu pɛɛɛ. Amaa Wuribware̱ bɔ ane̱ nyaŋpe̱ Kristoo Yeesuu si ne̱e̱ o ke ane̱ ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. \c 7 \s1 Mbraa maa taare̱ a ŋ ŋure se̱sɛ ne̱ oo wu‑o \p \v 1 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, ne̱ mo̱ne̱ nyi mbraa‑ɔ, mo̱ne̱ i nyiŋŋi si fe̱yɛ se̱sɛ e̱ saŋ o te ŋkpa‑rɔ wo̱re̱ ne̱ mbraa‑ɔ de mò̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ aaa? \v 2 Mo̱nꞌ sa a ane̱ taa ɔkye̱e̱ waare̱e̱po̱ bo̱ kaapo̱ ase̱ŋ mɔ‑rɔ. Mbraa‑ɔ yɛ ɔkye̱e̱ mò̱ kuri e̱ tɛɛ ɔ bo̱‑rɔ fe̱raa, mò̱ kuri ke̱sare̱e̱ dɔŋ mò̱ se̱. Amaa ɔkye̱e̱ mò̱ kuri ya wu fe̱raa, awaare̱yɛ mbraa mo̱ŋ lɛɛ n dɔŋ mò̱ se̱. \v 3 Amaa mò̱ kuri e̱ saŋ o te, ne̱ mò̱ ya kine mò̱ ya waare̱e̱ ɔnyare̱ baŋbaŋ, amo̱ fe̱raa ɔɔ waa kanyare̱kpa ne̱e̱. Amaa mò̱ kuri ya wu fe̱raa, o de kpa fe̱yɛ ɔ ya waare̱e̱ ɔnyare̱ baŋbaŋ, ɔ mo̱ŋ waa kanyare̱kpa. \p \v 4 Amo̱se̱‑ɔ, mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ɔnyare̱ ne̱ oo wu‑o mo̱ŋ lɛɛ o de mò̱ ka se̱ ke̱yaale̱ŋ‑ɔ, ane̱ŋ dɛɛ ne̱ mbraa‑ɔ mo̱ŋ lɛɛ n de mo̱ne̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ. Amo̱se̱‑ɔ ne̱ mbe̱yɔmɔ mo̱ne̱ de kuri po̱pwɛɛ, ɔko̱ ne̱ Wuribware̱ a kyiŋŋi mò̱ le̱e̱ lowi‑ro‑o. Mo̱ne̱ bo̱ Kristoo ke̱yaale̱ŋ‑ɔ kaase̱‑ɔ ne̱e̱ na mo̱nꞌ de̱e̱ waa atɔ timaa bo̱ sa Wuribware̱. \v 5 Saŋ‑ɔ e̱bɔye̱ ke̱maa ne̱ ane̱ fɔŋfɔŋ e̱ kpa‑ɔ ne̱ ane̱ a waa. Mbraa‑ɔ ya tɔwe̱ fe̱yɛ ke̱mo̱‑ɔ na ke̱mo̱‑ɔ mo̱ŋ bware, amɔ ke̱mo̱ dɛɛ ke̱mo̱ ne̱ ane̱ ŋkpo̱nɔ mɔ e̱ kpa ko̱waa. Amo̱se̱‑ɔ ane̱ dɛɛ ane̱ e̱ waa e̱bɔye̱ bwe̱e̱tɔ, ne̱ e̱ ya sa ne̱ ane̱ e̱ yɔ lowi ne̱ ɔ mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ‑rɔ. \v 6 Mbe̱yɔmɔ ane̱ a nya ane̱ e̱ye̱e̱ le̱e̱ mbraa amo̱ se̱. M mo̱ŋ lɛɛ n de ane̱‑rɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ ke̱bo̱rɔgyi de̱daa‑ɔ a gye̱ kɛɛ. Ane̱ mo̱ŋ lɛɛ ane̱ gya de̱daa a mbraa ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ se̱. Mbe̱yɔmɔ ane̱ te kakye̱na po̱pwɛɛ‑rɔ ane̱ gya Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa a e̱kpa‑ɔ se̱. \s1 Ane̱ nyi mbraa‑ɔ, ŋkee ne̱ ane̱ i ŋu fe̱yɛ ane̱ e̱ waa e̱bɔye̱ bwe̱e̱tɔ \p \v 7 Amɔ mo̱ a tɔwe̱ ane̱ŋ‑ɔ, ŋ yɛ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ fɔŋfɔŋ mo̱ŋ bo̱ daŋ ne̱e̱ e̱e̱e̱? Daabii daa! Amaa ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mbraa‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ ŋ ya kaapo̱ mo̱ ke̱tɔ ne̱ e̱bɔye̱ gye̱‑ɔ. Mbraa‑ɔ dɛɛ m mo̱ŋ tɔwe̱ fe̱yɛ, “Fo̱ ma sa a fo̱ akatɔ pee fo̱ bɛɛko̱ atɔ se̱,”\f * \fr 7:7 \ft Ke̱le̱e̱ Igyipiti 20.17; Mbraa ke̱be̱e̱sa 5.21. \f* ne̱e̱ weetee mo̱ŋ ŋu fe̱yɛ ane̱ŋ a tɔyo̱rɔwe̱‑ɔ gye̱ bɔye̱. \v 8 Amaa mo̱ a ŋu fe̱yɛ nyase̱pee gye̱ bɔye̱‑ɔ se̱‑ɔ, bɔye̱ ne̱ ɔ bo̱ mo̱ kakpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ a sa ne̱ mo̱ tɔyo̱rɔwe̱ a tii si. Amaa ane̱ŋ a mbraa‑ɔ dɛɛ m mo̱ŋ bo̱‑rɔ ne̱e̱ weetee bɔye̱ du ne̱e̱ fe̱yɛ atɔ ne̱ aa wu, ne̱ a mo̱ŋ lɛɛ a de ke̱yaale̱ŋ‑ɔ. \v 9-10 Saŋ ne̱ mo̱ŋ nyi mbraa‑ɔ, ŋ nyi fe̱yɛ mo̱ kakye̱na‑rɔ bware ne̱e̱. Amaa mo̱ a bo̱ gyii mbraa‑ɔ, ne̱ mo̱ a pini fe̱yɛ mo̱ a dɛɛ waa e̱bɔye̱ mo̱ kakpo̱nɔ‑rɔ, ne̱ ma taare̱ a ŋ kii se̱sɛ timaa. A dɛɛ a du ne̱e̱ fe̱yɛ mbraa‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ ŋ ya baa mo̱ lowi‑o. Mbraa‑ɔ bo̱‑rɔ a ŋ kaapo̱ ase̱sɛ ane̱ŋ ne̱ ba kye̱na nsu pɛɛɛ‑ɔ ne̱e̱. Amaa m fe̱raa, mo̱ a ŋu fe̱yɛ mbraa‑ɔ a kaapo̱ mo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ a bware fe̱yɛ Wuribware̱ lee mo̱ le̱e̱ mò̱ ase̱ nsu pɛɛɛ. \v 11 Aa waa ne̱e̱ fe̱yɛ ŋyo̱rɔwe̱ bɔye̱‑ɔ a ba Wuribware̱ a mbraa‑ɔ bo̱ pe̱nna mo̱ mɔɔ mo̱‑ɔ. \v 12 Mbe̱yɔmɔ mbraa‑ɔ to̱ŋ ke̱maa gye̱ kase̱ŋtiŋ ne̱ m bware kpa ke̱maa se̱. \v 13 Amaa ke̱tɔ a waa ne̱e̱ fe̱yɛ atɔ timaa amo̱ a sa mo̱ lowi‑o. Amaa kase̱ŋtiŋ fe̱raa, a mo̱ŋ du ane̱ŋ. Mo̱ ŋyo̱rɔwe̱ bɔye̱ ne̱ m bo̱ mo̱ kakpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ ya sa mo̱ lowi‑o. Ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ kaapo̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mbraa‑ɔ a kaapo̱ mo̱ fe̱yɛ kase̱ŋtiŋ si bɔye̱ mo̱ŋ bo̱ daŋ pɛɛɛ‑ɔ, ne̱ mo̱ fɔŋfɔŋ mo̱ŋ bware. Amo̱se̱ se̱‑ɔ, ne̱ mo̱ te̱maa ne̱ n de fe̱yɛ mo̱ kakye̱na‑rɔ i gyi Wuribware̱ akatɔ‑ɔ a lo̱we̱. \p \v 14 Mbe̱yɔmɔ ane̱ nyi fe̱yɛ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o ya sa Wuribware̱ a mbraa‑ɔ. Amaa m fe̱raa, mo̱ a gye̱ se̱sɛ dimaadi‑o si‑o, ne̱ bɔye̱ a waa mo̱ mò̱ ke̱nya. \v 15 Mo̱ fɔŋfɔŋ maa nu ke̱tɔ ne̱ ki de mo̱‑ɔ kaase̱. Mo̱ e̱ kpa fe̱yɛ ŋ waa ke̱tɔ ne̱ ki bware‑o, mo̱‑ɔ maa taare̱ a ŋ waa. Ŋkee ke̱tɔ ne̱ mo̱ i kisi‑o gbaa ne̱ mo̱ e̱ waa. \v 16 Mo̱ a waa ke̱tɔ ne̱ mo̱ i kisi‑o si‑o, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ a sure si fe̱yɛ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ bware. \v 17 N gye̱ mo̱ ke̱pre̱ se̱ ne̱ mo̱ e̱ waa bɔye̱. Amaa bɔye̱ ne̱ ɔ bo̱ mo̱ kakpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ ɔ sa ne̱ mo̱ e̱ waa bɔye̱. \v 18 Ŋ nyi fe̱yɛ ke̱tɔ timaa ko̱ mo̱ŋ bo̱ mo̱ kakpo̱nɔ‑rɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ se̱sɛ dimaadi e̱ gye̱ mo̱. Hare̱e̱ mo̱ kakpo̱nɔ‑rɔ mo̱ e̱ kpa fe̱yɛ ŋ waa itimaa gbaa ooo, ma taare̱ a ŋ waa. \v 19 Ma taare̱ a ŋ waa ke̱tɔ timaa ne̱ mo̱ e̱ kpa ko̱waa‑ɔ. Amaa bɔye̱ ne̱ ma kpa‑ɔ fe̱raa ne̱ mo̱ e̱ waa. \v 20 Amo̱ a tɛɛ a gye̱ fe̱yɛ mo̱ e̱ waa ke̱tɔ ne̱ weetee mo̱ŋ lɛɛ mo̱ e̱ kpa fe̱yɛ ŋ waa‑ɔ, amo̱ fe̱raa amo̱‑ɔ a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ n gye̱ mo̱ e̱ gye̱ ne̱ n lɛɛ mo̱ e̱ waa amo̱. Amaa bɔye̱ ne̱ ɔ bo̱ mo̱ kakpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ ɔ sa ne̱ mo̱ e̱ waa bɔye̱. \p \v 21 To, ke̱tɔ ne̱ mo̱ a ŋu‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ saŋ ke̱maa ne̱ mo̱ e̱ kpa a ŋ waa itimaa‑o, amɔ e̱bɔye̱ i lwii mo̱ kamɛɛ. \v 22 A bo̱ mo̱ kakpo̱nɔ‑rɔ kɔne̱ fe̱yɛ n nu Wuribware̱ a mbraa‑ɔ. \v 23 Amaa mo̱ a be̱e̱ ŋu fe̱yɛ mbraa ko̱ be̱e̱ ŋ waa kusuŋ mo̱ mfɛɛre̱‑rɔ ne̱ n kye mbraa ne̱ mo̱ kakpo̱nɔ‑rɔ ŋ nyi fe̱yɛ m bware‑o. Mo̱ ŋyo̱rɔwe̱ bɔye̱‑ɔ e̱ kɔ n gyi mo̱ ŋyo̱rɔwe̱ timaa‑o si. Ne̱ ŋ ya tii mo̱ waa‑rɔ. \v 24-25 Amo̱se̱‑ɔ mo̱ a fa mfɛɛre̱ ŋu fe̱yɛ n gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ se̱, amaa mo̱ ŋyo̱rɔwe̱ bɔye̱‑ɔ e̱ sa ne̱ n gya e̱kpa bɔye̱ se̱. O, se̱sɛ bɔye̱ fe̱yɛ mo̱ a du mɔ‑ɔ! Mo̱ ŋyo̱rɔwe̱ bɔye̱ e̱ sa ne̱ mo̱ aa Wuribware̱ ke̱bo̱ŋtɔ‑rɔ e̱ te̱ŋ‑nɔ nsu pɛɛɛ. Nsɛ e̱ gye̱ ne̱ ɔ mo̱rɔwe̱ mo̱‑ɔ ne̱e̱? Mo̱ e̱ sa Wuribware̱ aŋsɛ fe̱yɛ mò̱ a bɔ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo si ne̱ ɔ taare̱ ɔ mo̱rɔwe̱ mo̱. \c 8 \s1 Mo̱nꞌ sa a Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o nya ke̱yaale̱ŋ mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ \p \v 1 Kase̱ŋtiŋ, Wuribware̱ maa po̱rɔ bamo̱ ne̱ bo̱ bo̱ Kristoo Yeesuu a ko̱ko̱we̱bɛɛ‑ɔ‑rɔ‑ɔ. \v 2 Ke̱tɔ se̱ ne̱ ɔ maa waa ane̱ŋ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mbraa amo̱ ne̱ ŋ ya le̱e̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o ase̱‑ɔ e̱ sa ne̱ ane̱ e̱ nya ŋkpa po̱pwɛɛ Kristoo a ko̱ko̱we̱bɛɛ‑ɔ‑rɔ. Ne̱ ŋ ya sa ne̱ mo̱ e̱ kɔɔre̱ mo̱ e̱ye̱e̱ mo̱ e̱ le̱e̱ mbraa ne̱ n sa ne̱ mo̱ e̱ waa e̱bɔye̱ ne̱, bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ se̱‑ɔ, Wuribware̱ gya mo̱ le̱e̱ mò̱ ase̱ a ɔ yaa mo̱ bo̱ waa lowi‑ro nsu pɛɛɛ. \v 3 Bo̱ le̱e̱ ane̱ ŋyo̱rɔwe̱ bɔye̱ se̱‑ɔ, Wuribware̱ a mbraa‑ɔ maa taare̱ a n sa ne̱ ane̱ i kii ase̱sɛ timaa. Amaa Wuribware̱ fe̱raa e̱ taare̱. Oo suŋ mò̱ fɔŋfɔŋ mò̱ gyi‑o, ne̱ ɔɔ bo̱ kye̱na fe̱yɛ ane̱ se̱sɛ dimaadi‑o dɛɛ. Hare̱e̱ Kristoo a mo̱ŋ waa bɔye̱‑ɔ gbaa ooo, ɔɔ taa mò̱ e̱ye̱e̱ bo̱ lɔŋŋɔ Wuribware̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ e̱bɔye̱ se̱, na Wuribware̱ nya bu dimaadi mò̱ aa mò̱ e̱bɔye̱ pɛɛɛ ke̱pɔ. \v 4 Wuribware̱ a waa ane̱ŋ ne̱e̱, na ane̱ ne̱ ane̱ gya Wuribware̱ a kufwiiŋe a e̱kpa‑ɔ se̱‑ɔ, ne̱ ane̱ mo̱ŋ lɛɛ ane̱ gya ŋyo̱rɔwe̱ bɔye̱ se̱‑ɔ, nya gya atɔ pɛɛɛ ne̱ mò̱ mbraa‑ɔ yɛ a bware‑o si. \p \v 5 Bamo̱ ne̱ bo̱ gya bamo̱ ŋyo̱rɔwe̱ bɔye̱ se̱‑ɔ, de bamo̱ mfɛɛre̱ bo̱ dɔŋŋɔ bamo̱ ayo̱rɔwe̱tɔ bɔye̱ amo̱ se̱ ne̱e̱. Amaa bamo̱ ne̱ bo̱ gya Wuribware̱ a kufwiiŋe a e̱kpa‑ɔ se̱‑ɔ fe̱raa mfɛɛre̱ dɔŋ atɔ ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o e̱ kpa fe̱yɛ bo̱ waa‑ɔ se̱ ne̱e̱. \v 6 Ɔko̱ ne̱ o de mò̱ mfɛɛre̱ bo̱ dɔŋŋɔ mò̱ ayo̱rɔwe̱tɔ bɔye̱ se̱‑ɔ, Wuribware̱ e̱ gya mò̱ le̱e̱ mò̱ ase̱ yaa mò̱ bo̱ waa lowi‑ro nsu pɛɛɛ. Amaa ɔko̱ ne̱ o de mò̱ mfɛɛre̱ bo̱ dɔŋŋɔ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o na mò̱ e̱kpa‑ɔ se̱‑ɔ e̱ nya ŋkpa na kaye̱e̱yuri. \v 7 Ɔko̱ ne̱ ɔɔ taa mò̱ mfɛɛre̱ bo̱ dɔŋŋɔ ayo̱rɔwe̱tɔ bɔye̱ se̱‑ɔ ye̱re̱ bo̱ kye Wuribware̱ ne̱e̱. Se̱sɛ‑ɔ maa bu Wuribware̱ a mbraa‑ɔ. Kase̱ŋtiŋ, ɔ maa taare̱. \v 8 Bamo̱ ne̱ ba sa ne̱ bamo̱ ŋyo̱rɔwe̱ bɔye̱ de bamo̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ‑ɔ maa taare̱ a bo̱ waa Wuribware̱ ke̱pre̱. \p \v 9 Amo̱se̱‑ɔ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o e̱ bo̱ se̱sɛ kakpo̱nɔ‑rɔ, se̱sɛ‑ɔ mo̱ŋ gya mò̱ fɔŋfɔŋ ŋyo̱rɔwe̱ bɔye̱ se̱. Ɔ gya Wuribware̱ a kufwiiŋe a e̱kpa‑ɔ se̱ ne̱e̱. Amaa Kristoo a kufwiiŋe‑o e̱ mo̱ŋ bo̱ se̱sɛ kakpo̱nɔ‑rɔ, se̱sɛ‑ɔ mo̱ŋ gye̱ Wuribware̱ se̱sɛ ne̱e̱. \v 10 Kristoo e̱ bo̱ mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ fe̱raa, hare̱e̱, bo̱ le̱e̱ mo̱ne̱ e̱bɔye̱ se̱, amo̱ i bware fe̱yɛ Wuribware̱ gya mo̱ne̱ le̱e̱ mò̱ ase̱ yaa mo̱ne̱ bo̱ waa lowi‑ro nsu pɛɛɛ gbaa ooo, mo̱ne̱ a kyɔ nya ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a te̱e̱ mo̱ne̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa. \v 11 Ke̱tɔ ne̱ ko̱ kyɔ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ amo̱ a gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ ya kyiŋŋi Kristoo le̱e̱ lowi‑ro, ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o te mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ se̱‑ɔ, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a kufwiiŋe amo̱ dɛɛ i kyiŋŋi mo̱ne̱ ŋyo̱wɔre̱ a ɔ le̱e̱ lowi‑ro. \p \v 12 Ane̱ŋ se̱‑ɔ, mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, a tiri fe̱yɛ ane̱ waa ko̱tɔko̱. Amaa n gye̱ ke̱mo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ gya ane̱ ŋyo̱rɔwe̱ bɔye̱ se̱. \v 13 M be̱e̱ mo̱ e̱ tɔwe̱‑rɔ fe̱yɛ, mo̱ne̱ ya kye̱na gya mo̱ne̱ ŋyo̱rɔwe̱ bɔye̱ ne̱ mo̱ne̱ e̱ kpa‑ɔ se̱, Wuribware̱ e̱ gya mo̱ne̱ a ɔ le̱e̱ mò̱ ase̱ yaa mo̱ne̱ bo̱ waa lowi‑ro nsu pɛɛɛ. Amaa mo̱ne̱ ya sa ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o a mɔɔ ŋyo̱rɔwe̱ bɔye̱ ne̱ mo̱ne̱ de‑o, amo̱ fe̱raa mo̱ne̱ e̱ nya ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. \v 14 Bamo̱ ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o e̱ gye̱ bamo̱ ŋkpɛɛ‑ɔ pɛɛɛ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana ne̱e̱. \v 15 Mbe̱yɔmɔ, hare̱e̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o a bo̱ mo̱ne̱‑ɔ gbaa ooo, ɔ maa sa ne̱ mo̱ne̱ se̱re̱ mò̱, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ke̱nya se̱re̱ ke̱mo̱ nyaŋpe̱‑ɔ. Amaa Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o a sa ne̱ mo̱ne̱ a kii Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana. Amo̱se̱‑ɔ aa le̱e̱ mò̱ se̱ ne̱ ane̱ e̱ te̱e̱ Wuribware̱ fe̱yɛ “Ane̱ se̱.” \v 16 Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o na ane̱ ŋkpo̱nɔ a waa kanɔ ne̱e̱ sure si fe̱yɛ ane̱ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana. \v 17 Ane̱ a tɛɛ ane̱ gye̱ mò̱ gyi‑ana‑ɔ se̱‑ɔ, ane̱ kanɔ tii kapo̱tɛɛ ne̱ oo lee bo̱ ye̱ra keri si so̱so̱‑ɔ se̱, kapo̱tɛɛ amo̱ dɛɛ ne̱ Kristoo i gyi kamo̱ kɔne̱‑ɔ. Amaa pwɛɛ na ane̱ kanɔ dɛɛ tii si‑o, a tiri fe̱yɛ ane̱ kanɔ gbaa tii Kristoo a awo̱re̱fɔɔ ne̱ oo gyi amo̱‑ɔ se̱. Na ane̱ nya nya mò̱ ke̱dabe̱ na wuraa ne̱ a bo̱ so̱so̱‑ɔ ako̱. \s1 Ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o e̱ kya ane̱‑rɔ‑ɔ \p \v 18 Awo̱re̱fɔɔ mɔ ne̱ ane̱ i gyi bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ane̱ gya Kristoo a e̱kpa‑ɔ se̱ mbe̱yɔmɔ‑ɔ fe̱raa, fo̱ ya de̱e̱re̱ ke̱dabe̱ na wuraa ne̱ Wuribware̱ e̱ ba a ɔ bo̱ sa ane̱‑ɔ, awo̱re̱fɔɔ amo̱ gye̱ kafwe̱e̱ ne̱e̱. \v 19 Ke̱tɔ ke̱maa ne̱ Wuribware̱ a twe̱e̱‑ɔ e̱ ko̱kɔse̱ ke̱ e̱ kpa a ku ŋu bamo̱ ne̱ Wuribware̱ i lee fe̱yɛ bo̱ gye̱ mò̱ gyi‑ana‑ɔ ne̱e̱. \v 20 Le̱e̱ hare̱e̱ saŋ‑ɔ, ke̱tɔ ke̱maa ne̱ Wuribware̱ a twe̱e̱‑ɔ ŋkra e̱ gye̱ fe̱yɛ ke̱ kye̱na saŋ kafwe̱e̱ na ke̱ nye̱ra. A mo̱ŋ gye̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ke̱maa ya da ke̱mo̱ e̱ye̱e̱ se̱ fe̱yɛ ke̱ e̱ waa ane̱ŋ. Amaa aa le̱e̱ Wuribware̱ ase̱ ne̱e̱. Te̱maa mɔ bo̱‑rɔ saŋ ke̱maa. \v 21 A le̱e̱ fe̱yɛ saŋ ko̱ e̱ ba na Wuribware̱ sa a swe̱e̱re̱ na so̱so̱ na ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ɔɔ twe̱e̱‑ɔ ma lɛɛ nye̱ra. Amaa ɔ sa a ke̱tɔ ke̱maa kyurowi waa ke̱po̱pwɛɛ, na ke̱ taare̱ kye̱na nya ke̱mo̱ e̱ye̱e̱ nsu pɛɛɛ, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana‑ɔ e̱ nya ke̱dabe̱ na kukyure nsu pɛɛɛ‑ɔ. \p \v 22 Mbe̱yɔmɔ ane̱ a ŋu fe̱yɛ ke̱tɔ ke̱maa ne̱ Wuribware̱ a twe̱e̱‑ɔ e̱ye̱e̱ mo̱ŋ twɛɛ ke̱mo̱, ne̱ ki i keŋŋi fe̱yɛ ɔkye̱e̱ a kee ɔ kpa a ɔ ko̱we̱‑ɔ. \v 23 N gye̱ atɔ amo̱ wo̱re̱ e̱ gye̱ ne̱ a keŋŋi. Amaa ane̱ ne̱ ane̱ a nya Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o, ne̱ a kaapo̱ fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ sa ane̱ ke̱tɔ dabe̱ ko̱ kamɛɛ‑rɔ‑ɔ, ane̱ gbaa ane̱ i gyi awo̱re̱fɔɔ ane̱ gywii saŋ ne̱ Wuribware̱ e̱ ba na ɔ bo̱ kɔɔre̱ ane̱ le̱e̱ kaye̱ mɔ‑rɔ taa ane̱ yaa mò̱ ase̱, na ane̱ kii mò̱ gyi‑ana kase̱ŋtiŋ‑o ne̱e̱. \v 24 Amaa ane̱ saŋ ane̱ gywii kake ne̱ Wuribware̱ e̱ mo̱rɔwe̱ ane̱ a ɔ lo̱we̱‑ɔ. Te̱maa mɔ ne̱ ane̱ de bwe̱e̱tɔ. Ke̱tɔ ne̱ fo̱ a nya‑ɔ fo̱ mo̱ŋ de te̱maa fo̱ lɛɛ fo̱ gywii ke̱mo̱. E̱me̱ne̱ se̱ ne̱ fo̱ be̱e̱ fo̱ de te̱maa fo̱ gywii ke̱tɔ ne̱ fo̱ a kyɔ nya‑ɔ? \v 25 Amaa amo̱ a gye̱ fe̱yɛ ane̱ saŋ ane̱ gywii kake amo̱‑ɔ se̱‑ɔ, Wuribware̱ e̱ de̱ŋ ɔ kaapo̱ ane̱ kanyite kigyi na ane̱ te̱maa nya waa ko̱kyɔ. \p \v 26 Ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o be̱e̱ ɔ waa ɔ sa ane̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ɔ kya ane̱‑rɔ ke̱bware̱ko̱re̱‑rɔ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ane̱ mo̱ŋ bo̱ le̱ŋ‑ɔ se̱. Ane̱ a mo̱ŋ nyi ane̱ŋ ne̱ weetee ane̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱‑ɔ se̱‑ɔ, Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o e̱ ko̱re̱ Wuribware̱ ɔ sa ane̱. O de ase̱ŋkpare̱gyi ne̱ ane̱ maa taare̱ a ane̱ tɔwe̱‑ɔ ne̱e̱ o de o su ɔ ko̱re̱ Wuribware̱ ɔ sa ane̱. \v 27 Ne̱ Wuribware̱ ne̱ ɔ ke̱e̱ ane̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ nyi mò̱ kufwiiŋe‑o mfɛɛre̱. A le̱e̱ fe̱yɛ mò̱ kufwiiŋe‑o e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ ne̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ sa mò̱ ase̱sɛ ke̱tɔ ne̱ mò̱ Wuribware̱ fɔŋfɔŋ e̱ kpa fe̱yɛ bo̱ nya‑ɔ. \p \v 28 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, ane̱ nyi fe̱yɛ ke̱tɔ ke̱maa‑rɔ Wuribware̱ gya mò̱ ase̱sɛ kamɛɛ, ne̱ ɔ sa ne̱ ke̱tɔ ke̱maa i buruwi kitimaa ke̱ e̱ sa bamo̱ ne̱ ba kpa mò̱ ase̱ŋ‑ɔ. Bamo̱ ne̱ Wuribware̱ a lee fe̱yɛ bo̱ waa ke̱tɔ ne̱ ɔɔ kra fe̱yɛ bo̱ waa‑ɔ ne̱ n de. \v 29 Bamo̱ dɛɛ bamo̱ ne̱ Wuribware̱ a kyɔ o nyi fe̱yɛ ba kii mò̱ fɔŋfɔŋ ase̱sɛ‑ɔ se̱‑ɔ, ɔɔ sa ne̱ bamo̱ kakra e̱ gye̱ fe̱yɛ bo̱ kii mò̱ gyi‑ana, na bo̱ kii fe̱yɛ mò̱ gyi Yeesuu‑o, na mò̱‑ɔ mɔ nya kii bamo̱ daa bre̱sɛ. \v 30 Mò̱ a sa ne̱ baa kra ane̱ŋ‑ɔ se̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ bo̱ te̱e̱ bamo̱ fe̱yɛ bo̱ gya mò̱ se̱ kaye̱ mɔ‑rɔ. Mò̱ a te̱e̱ bamo̱, ne̱ baa gya mò̱ se̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ be̱e̱ te̱e̱ bamo̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa. Ne̱ ŋkee, mò̱ a te̱e̱ bamo̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa‑o si‑o, ne̱ ɔɔ kyɔ sa bamo̱ mò̱ ke̱dabe̱‑ɔ ko̱ko̱. \v 31 Amo̱ e̱ gye̱ ane̱ŋ fe̱raa, Wuribware̱ a tɛɛ ɔ gya ane̱ kamɛɛ‑ɔ se̱‑ɔ, nsɛ e̱ gye̱ ne̱ ɔ taare̱ a ɔ waa ko̱tɔko̱ bo̱ kye ane̱? \v 32 Wuribware̱ gbaa maa taare̱ a ɔ waa ko̱tɔko̱ bo̱ kye ane̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ɔ mo̱ŋ kine ke̱sa ane̱ mò̱ gyi‑o fɔŋfɔŋ gbaa. Mò̱ a tɛɛ lee mò̱ gyi‑o fe̱yɛ ɔ ye̱re̱ ane̱ pɛɛɛ ayaa‑rɔ na o wu sa ane̱‑ɔ, ne̱ nte̱tɔ se̱ ne̱ ɔ maa sa ane̱ ŋyure ne̱ n tiri ane̱‑ɔ pɛɛɛ a ɔ bo̱ tii si? \v 33-34 Nsɛ e̱ bo̱‑rɔ ne̱ ɔ taare̱ a ɔ po̱rɔ ase̱sɛ ne̱ Wuribware̱ a lee fe̱yɛ bo̱ gye̱ mò̱ ase̱sɛ‑ɔ? Wuribware̱ ya te̱e̱ bamo̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa, nsɛ e̱ gye̱ ne̱ ɔ taare̱ a ɔ tɔwe̱ fe̱yɛ baa waa bɔye̱? Ɔko̱ mo̱ŋ bo̱‑rɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ Kristoo Yeesuu ne̱ oo wu, ne̱ Wuribware̱ a kyiŋŋi mò̱ le̱e̱ lowi‑ro ne̱ mbe̱yɔmɔ o te Wuribware̱ kigyise si‑o e̱ gye̱ ne̱ ɔ lɔŋŋɔ ane̱ aa Wuribware̱ ke̱bo̱ŋtɔ‑rɔ ɔ sa ane̱. \v 35 Lalalo̱we̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ, ko̱tɔko̱ bo̱‑rɔ ne̱ ke̱ e̱ taare̱ a ke̱ nye̱ra ke̱kpa ne̱ Kristoo e̱ kpa ane̱‑ɔ ɔɔɔ? Awo̱re̱fɔɔ e̱ gye̱ ne̱ a taare̱ aaa, bɛɛɛ kase̱ŋŋu, bɛɛɛ tɔɔraa, bɛɛɛ ako̱ŋ, bɛɛɛ ke̱te̱bɔŋburoŋ ke̱nare̱, bɛɛɛ ase̱ŋ bɔye̱ ya to̱ ane̱, bɛɛɛ ŋkɔ lowi? Sɛye̱ mo̱ŋ bo̱‑rɔ daa. \v 36 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ fe̱yɛ ɔko̱ e̱ sa se̱ŋsa o gywii Wuribware̱ ɔ yɛ, \b \q1 “Bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ane̱ gya fo̱ se̱‑ɔ se̱, \q2 ba kpa a bo̱ mɔɔ ane̱ saŋ ke̱maa. \q2 Ba waa ane̱ fe̱yɛ e̱sanne̱ ne̱ ba mɔɔ ba wo̱‑ɔ.”\f * \fr 8:36 \ft Kiliŋ 44.22. \f* \b \p \v 37 Amo̱se̱‑ɔ ŋ yɛ ase̱ŋ mɔ ko̱ ya to̱ ane̱, Kristoo ne̱ mò̱ a kpa ane̱ ase̱ŋ‑ɔ se̱ ne̱ oo wu sa ane̱‑ɔ e̱ sa a ane̱ le̱e̱ amo̱‑rɔ, na sɛye̱ mo̱ŋ waa ane̱. \v 38-39 M be̱e̱ ŋ yɛ ɛɛɛ mo̱ e̱ kɔɔre̱ a n gyi fe̱yɛ sɛye̱ maa taare̱ na a te̱ŋ ke̱kpa ne̱, bo̱ le̱e̱ Kristoo Yeesuu si, ke̱ bo̱ ane̱ aa Wuribware̱ ke̱bo̱ŋtɔ‑rɔ‑ɔ‑rɔ. Sɛye̱ mo̱ŋ bo̱‑rɔ! Mo̱ ya tɔwe̱! Hare̱e̱ lowi bɛɛɛ ane̱ kakye̱na‑rɔ aŋusɛ gbaa, hare̱e̱ Wuribware̱ mbɔɔ bɛɛɛ Ɔbɔnsam kamɛɛ‑rɔ awuye, hare̱e̱ ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ke̱ e̱ waa ane̱ mbe̱yɔmɔ, bɛɛɛ ke̱ e̱ ba a ke̱ bo̱ waa ane̱‑ɔ, hare̱e̱ akye̱e̱‑e̱‑kpa‑agyi ne̱ bo̱ko̱ yɛ a de ke̱yaale̱ŋ so̱so̱‑ɔ, bɛɛɛ bamo̱ ne̱ bo̱ de ke̱yaale̱ŋ kaase̱‑ɔ gbaa ooo, bamo̱ ko̱ maa taare̱ a bo̱ te̱ŋ ke̱kpa ne̱ ane̱ nyaŋpe̱ Kristoo Yeesuu a baa ane̱ aa Wuribware̱ ke̱bo̱ŋtɔ‑rɔ‑ɔ‑rɔ. \c 9 \s1 Wuribware̱ ya waa ke̱tɔ ne̱ ɔ kpa‑ɔ, ke̱mo̱ ne̱ ane̱ de a ane̱ tɔwe̱? \p \v 1-2 To, mo̱ fɔŋfɔŋ ase̱sɛ, Yudaa awuye, ne̱ bamo̱ ase̱ŋ tiri mo̱‑ɔ ase̱ŋ ne̱ mo̱ e̱ kpa a m bo̱ tɔwe̱‑ɔ. Kase̱ŋtiŋ ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱. N gye̱ Kristoonyi, ne̱ ma ba aye̱ba. Ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o ne̱ o nyi mo̱ mfɛɛre̱‑ɔ gbaa ye̱re̱ mo̱‑rɔ fe̱yɛ mo̱ fɔŋfɔŋ ase̱sɛ, Yudaa awuye‑o, mo̱ i su mo̱ e̱ ko̱re̱ Wuribware̱ mo̱ e̱ sa bamo̱ fe̱yɛ ɔ sa a bo̱ kii Kristoo awuye. Bamo̱ kikine Kristoo si, mo̱ kame‑ro a nye̱ra mo̱ saŋ ke̱maa. \v 3 Kase̱ŋtiŋ, a dɛɛ a taare̱ na a waa ne̱e̱ weetee bamo̱ se̱ Wuribware̱ da mo̱ yii na o lee mo̱ le̱e̱ Kristoo a ko̱ko̱we̱bɛɛ‑ɔ‑rɔ nsu pɛɛɛ, na ɔ nya bo̱ mo̱rɔwe̱ bamo̱. \v 4 Wuribware̱ ase̱sɛ e̱ gye̱ bamo̱. Bamo̱ ne̱ Wuribware̱ a ba bo̱ waa mò̱ agyi‑o ne̱e̱. Bamo̱ ne̱ de̱daa‑ɔ Wuribware̱ a lee mò̱ ke̱dabe̱‑ɔ ifuri bo̱ kaapo̱ bamo̱ kimukee‑ro. Bamo̱ ne̱ Wuribware̱ a pini fe̱yɛ mò̱ ase̱sɛ, ne̱ bamo̱ mɔ baa pini mò̱ fe̱yɛ bamo̱ nyaŋpe̱. Bamo̱ dɛɛ bamo̱ ne̱ Wuribware̱ a taa mò̱ mbraa‑ɔ bo̱ sa na bo̱ gya mmo̱ se̱. Bamo̱ dɛɛ ne̱ Wuribware̱ a kaapo̱ bamo̱ ane̱ŋ ne̱ ba waa taŋte̱e̱ ke̱kyaŋ ne̱ ba taare̱ a bo̱ bo̱ suŋ mò̱ ke̱mo̱‑rɔ‑ɔ, na ate̱tɔmo̱ŋta ne̱ ba ba a bo̱ bo̱ suŋ mò̱‑ɔ na mbo̱ ne̱ ba ba a bo̱ bo̱ lɔŋŋɔ mò̱‑ɔ. Bamo̱ dɛɛ bamo̱ be̱e̱ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ sa bamo̱ bamo̱ fɔŋfɔŋ swe̱e̱re̱. \v 5 Bamo̱ ade̱daapo̱ Abraham na Isak na Isireelii dɛɛ bo̱ gye̱ ase̱sɛ dabe̱ ne̱e̱. Bamo̱ kasuro amo̱ dɛɛ ne̱ baa ko̱we̱ Kristoo. Wuribware̱, owure dabe̱‑ɔ, nya ke̱dabe̱ na nkyo̱rɔ nsu pɛɛɛ. Amɛye̱. \p \v 6 Mbe̱yɔmɔ, Isireelii awuye a kine Kristoo‑o si‑o, ŋ yɛ a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ sa bamo̱‑ɔ ɔ maa lɛɛ sa bamo̱ aaa? Daabii! Ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ɔ maa sa bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Isireelii awuye kase̱ŋtiŋ mò̱ ase̱‑ɔ ke̱tɔ‑ɔ. \v 7 N gye̱ Abraham a ke̱nana‑ɔ‑rɔ agyi‑o pɛɛɛ e̱ gye̱ Abraham mò̱ gyi‑ana kase̱ŋtiŋ. Ane̱ e̱ kare̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ Wuribware̱ a tɔwe̱ gywii Abraham fe̱yɛ, \b \q1 “Fo̱ gyi Isak si ne̱ fo̱ e̱ bo̱rɔ a fo̱ nya ananagyi.”\f * \fr 9:7 \ft Ke̱le̱e̱kaase̱ 21.12. \f* \b \m \v 8 Amo̱‑ɔ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ n gye̱ bamo̱ ne̱ baa ko̱we̱ bamo̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ba ko̱we̱ dimaadi pɛɛɛ‑ɔ e̱ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana. Ananagyi ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ sa Abraham‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ bo̱ gye̱ Abraham ananagyi kase̱ŋtiŋ‑o. \v 9 Ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ bo̱ be̱ya gywii Abraham‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ, \b \q1 “Su-a-ba saŋ mɔ se̱ mo̱ i kiŋŋi a m ba fo̱ ase̱, \q2 na fo̱ ka Sara ko̱we̱ ɔnyare̱.”\f * \fr 9:9 \ft Ke̱le̱e̱kaase̱ 18.10. \f* \b \p \v 10 Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ Wuribware̱ bo̱‑rɔ ɔ waa mò̱ kusuŋ ne̱ Sara mò̱ gyi amo̱ ne̱ ba te̱e̱ mò̱ ɛ Isak‑ɔ a daŋ, ne̱ ɔɔ waare̱e̱ ɔkye̱e̱ ko̱ ne̱ ba te̱e̱ ɛ Re̱bɛɛka‑ɔ, ne̱ baa ko̱we̱ ale̱ŋba anyare̱. Ɔbre̱sɛ‑ɔ ne̱ ba te̱e̱ ɛ Isawu, ne̱ ba te̱e̱ kagyingyii‑o fe̱yɛ Yakubu. \v 11-13 Pwɛɛ ne̱ baa dɛɛ ko̱we̱ bamo̱‑ɔ, na pwɛɛ ne̱ ŋyaagyi amo̱ a dɛɛ waa e̱bɔye̱ bɛɛɛ itimaa‑o, Wuribware̱ a tɔwe̱ gywii Re̱bɛɛka fe̱yɛ, \b \q1 “Bamo̱‑rɔ ɔbre̱sɛ e̱ ba a ɔ bo̱ suŋ kagyingyii‑o.”\f * \fr 9:11-13 \ft Ke̱le̱e̱kaase̱ 25.23. Heebrii awuye ananatɔ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ ale̱ŋba‑rɔ ɔko̱ ne̱ ɔɔ gye̱ ŋkpɛɛ le̱e̱ mò̱ nyi kame‑ro‑o, mò̱ e̱ gye̱ ɔbre̱sɛ.\f* \b \m Ne̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ mɔ Wuribware̱ a tɔwe̱ ŋyaagyi amo̱ ase̱ŋ fe̱yɛ, \b \q1 “Mo̱ a lee Yakubu kpa mò̱ aa mò̱ ke̱nana‑rɔ ase̱ŋ, \q2 ne̱ mo̱ a kisi Isawu na mò̱ ke̱nana‑rɔ.”\f * \fr 9:11-13 \ft Malakii 1.2-3. \f* \b \m Amo̱‑ɔ pɛɛɛ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ n gye̱ ke̱dame̱naŋsɛ ne̱ se̱sɛ e̱ waa‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ ki tiri. Amaa ke̱tɔ ne̱ amo̱‑ɔ e̱ kaapo̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ ya lee ɔko̱ fe̱yɛ ɔ ba mò̱ ase̱, ne̱ mò̱ ya kine ɔko̱ mɔ, ane̱ mo̱ŋ de amo̱ ko̱ko̱ a ane̱ tɔwe̱. \p \v 14 Amo̱‑ɔ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ e̱ waa‑ɔ mo̱ŋ bware ne̱e̱ e̱e̱e̱? Daabii daa! \v 15 A le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a tɔwe̱ gywii ane̱ ɔde̱daapo̱ Mosis fe̱yɛ, \b \q1 “Mo̱ i su ɔke̱maa ne̱ mo̱ e̱ kpa‑ɔ se̱, na ŋ ŋu mò̱ e̱wɛɛ.”\f * \fr 9:15 \ft Ke̱le̱e̱ Igyipiti 33.19. \f* \b \p \v 16 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, Wuribware̱ ya sa se̱sɛ ŋyure, a mo̱ŋ gye̱ fe̱yɛ se̱sɛ‑ɔ a kpa mmo̱‑ɔ se̱ ne̱ ɔɔ nya, bɛɛɛ ɔɔ waa kusuŋ ko̱ pwɛɛ ne̱ ɔɔ dɛɛ nya. Wuribware̱ a ŋu se̱sɛ‑ɔ e̱wɛɛ ne̱e̱ se̱ ne̱ ɔɔ sa mò̱. \v 17 Abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ baa be̱e̱ kyo̱rɛɛ fe̱yɛ Wuribware̱ a tɔwe̱ gywii Igyipiti owure fe̱yɛ, \b \q1 “Ke̱tɔ se̱ ne̱ mo̱ a sa ne̱ fo̱ a kii owure‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ \q2 mo̱ e̱ kpa fe̱yɛ ŋ kaapo̱ mo̱ ke̱yaale̱ŋ ne̱e̱ \q2 na ke̱ sa mo̱ ke̱nyare̱ dabe̱ kaye̱ pɛɛɛ‑rɔ.”\f * \fr 9:17 \ft Ke̱le̱e̱ Igyipiti 9.16 (LXX). \f* \b \m \v 18 Amo̱se̱‑ɔ amo̱‑ɔ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ i ŋu ɔke̱maa ne̱ ɔ kpa‑ɔ e̱wɛɛ, ne̱ ɔ waa bamo̱ ne̱ ɔ maa kpa‑ɔ kuŋurole̱ŋ. \s1 Wuribware̱ de kpa fe̱yɛ o ŋu ɔko̱ ne̱ ɔ kpa‑ɔ e̱wɛɛ \p \v 19 Amɔ mo̱ne̱ ɔko̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ, “Amo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ ɔko̱ maa taare̱ a o kyurowi ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a kra fe̱yɛ ɔ waa‑ɔ, amo̱ fe̱raa, ne̱ e̱me̱ne̱ se̱ ne̱ Wuribware̱ e̱ po̱rɔ ɔko̱?” \v 20 Amaa, mo̱ nyare̱, nsɛ e̱ gye̱ fo̱‑ɔ fo̱ ne̱ fo̱ e̱ be̱ŋŋaa Wuribware̱ ane̱ŋ? E̱me̱ne̱ ne̱ gyare̱ e̱ taare̱ a ɔ tɔwe̱ gywii ɔpwɛɛpo̱ fe̱yɛ, “E̱me̱ne̱ se̱ ne̱ fo̱ a pwɛɛ mo̱ ane̱ŋ?”\f * \fr 9:20 \ft Isaya 45.9. \f* \v 21 Ɔpwɛɛpo̱ de kpa a ɔ waa kabori ane̱ŋ ne̱ ɔ kpa‑ɔ. Ɔ taare̱ a ɔ ba kabori ko̱ŋko̱‑ɔ bo̱ pwɛɛ taŋŋa bɛɛɛ gyare̱. \p \v 22 Amo̱se̱ se̱‑ɔ Wuribware̱ e̱ kpa fe̱yɛ ɔ kaapo̱ mò̱ kaduŋfwii, bɛɛɛ o ŋu se̱sɛ e̱wɛɛ, ke̱mo̱ ne̱ ane̱ de a ane̱ tɔwe̱? Mò̱ ya kra mò̱ duŋ, ne̱ mò̱ e̱ mo̱ŋ kaapo̱ mò̱ ke̱yaale̱ŋ, ne̱ o nyite bamo̱ ne̱ ba fwii mò̱ duŋ, ne̱ bo̱ bware ke̱mɔɔ‑ɔ, ane̱ mo̱ŋ de amo̱ ko̱ko̱ a ane̱ tɔwe̱. \v 23 Oo nyite bamo̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ɔ kpa fe̱yɛ o ŋu ase̱sɛ ko̱ e̱wɛɛ‑ɔ se̱. Ane̱ŋ a ase̱sɛ amo̱ ne̱ oo lee kyee fe̱yɛ ɔ kaapo̱ bamo̱ mò̱ ke̱dabe̱‑ɔ. \v 24 Ase̱sɛ amo̱ e̱ gye̱ ane̱ fɔŋfɔŋ ane̱ e̱ye̱e̱. Hare̱e̱ ane̱ a gye̱ Yudaa awuye bɛɛɛ ane̱ mo̱ŋ gye̱ ooo, ane̱ ne̱ oo lee fe̱yɛ ane̱ ba mò̱ ase̱. \p \v 25 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a bo̱rɔ mò̱ kyaamɛɛ Hoseya si tɔwe̱‑ɔ, \b \q1 “Mo̱ne̱ ne̱ mo̱ a dɛɛ te̱e̱ ɛ ‘Mo̱ne̱‑mo̱ŋ‑gye̱-mo̱‑ase̱sɛ’‑ɔ, \q2 mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ ‘Mo̱ne̱‑e̱‑gye̱-mo̱‑ase̱sɛ.’ \q1 Mo̱ i lee mo̱ ke̱kpa a m bo̱ kaapo̱ mo̱ne̱ \q2 ne̱ mo̱ a dɛɛ te̱e̱ ɛ ‘Ma‑lɛɛ‑kpa-mo̱ne̱‑ase̱ŋ’‑ɔ.”\f * \fr 9:25 \ft Hoseya 2.23. \f* \q1 \v 26 “To̱ŋ ke̱maa ne̱ baa dɛɛ tɔwe̱ gywii bamo̱ \q2 fe̱yɛ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Wuribware̱ ase̱sɛ‑ɔ, \q1 saŋ ko̱ e̱ ba na ba te̱e̱ mfe̱ŋ a ase̱sɛ‑ɔ \q2 fe̱yɛ Wuribware̱ ne̱ mò̱ wo̱re̱ dooo i de ŋkpa‑ɔ mò̱ gyi‑ana.”\f * \fr 9:26 \ft Hoseya 1.10. \f* \b \p \v 27 Ne̱ Wuribware̱ kyaamɛɛ Isaya gbaa a kyo̱rɛɛ Yudaa awuye‑o ase̱ŋ fe̱yɛ, \b \q1 \v 28 “A gye̱ kase̱ŋtiŋ fe̱yɛ Isireelii awuye kyɔ \q2 fe̱yɛ ɔpo̱o̱ kɛɛ ke̱se̱pu‑o mbe̱yɔmɔ, \q2 amaa ase̱sɛ kafwe̱e̱ i kiŋŋi a bo̱ ba mò̱ ase̱, \q1 a le̱e̱ fe̱yɛ o gyi kase̱ŋtiŋ a o bu bamo̱ ke̱pɔ me̱naŋ, \q2 na ɔ sa kanɔ fe̱yɛ ba kpuri.”\f * \fr 9:28 \ft Isaya 10.22-23 (LXX). \f* \b \p \v 29 Ne̱ Isaya a be̱e̱ kyo̱rɛɛ to̱ŋ ko̱ fe̱yɛ, \b \q1 “N gye̱ fe̱yɛ Bo̱-e̱le̱ŋ‑ɔ‑kyo̱ŋ‑ɔke̱maa-Bware̱ \q2 a mo̱rɔwe̱ ase̱sɛ‑ɔ bo̱ko̱ se̱ sa ane̱, \q1 weetee Yɛro̱salɛm maŋ pɛɛɛ i kpuri, \q2 fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Sɔdɔm na Gomora e̱maŋ a kpuri‑o.”\f * \fr 9:29 \ft Isaya 1.9 (LXX). \f* \b \p \v 30 Amo̱se̱‑ɔ ke̱tɔ ne̱ kaa ba‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ nde̱ se̱ awuye‑o a nya ke̱tɔ ne̱ bo̱ mo̱ŋ buwi kpa‑ɔ, amaa Yudaa awuye‑o fe̱raa mo̱ŋ nya ke̱tɔ ne̱ baa buwi kpa‑ɔ. Nde̱ se̱ awuye‑o ne̱ Wuribware̱ a te̱e̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa, a le̱e̱ fe̱yɛ baa kɔɔre̱ Yeesuu Kristoo gyi. \v 31 Amaa Yudaa awuye‑o fe̱raa, Wuribware̱ mo̱ŋ te̱e̱ bamo̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa, a le̱e̱ fe̱yɛ bamo̱ akatɔ a pee mò̱ mbraa‑ɔ ke̱gyase̱ se̱, na bo̱ nya waa bamo̱ e̱ye̱e̱ ase̱sɛ timaa. \v 32 Nte̱tɔ se̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ taare̱ pre̱ Wuribware̱? A le̱e̱ fe̱yɛ baa kpa ne̱e̱ fe̱yɛ bo̱ ba mò̱ mbraa‑ɔ ke̱gyase̱ kyɛɛkyɛɛ bo̱ waa bamo̱ e̱ye̱e̱ ase̱sɛ timaa mò̱ ase̱. Ke̱fo̱re̱ ko̱ a di bamo̱ kpa‑rɔ‑ɔ, ne̱ baa daye̱ ayaa ke̱mo̱ se̱ le̱e̱ da. Ke̱mo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ bo̱ mo̱ŋ kɔɔre̱ Yeesuu Kristoo gyi. \v 33 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ mò̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ to̱ŋ ko̱‑ɔ, \b \q1 “Mo̱nꞌ ke̱e̱, n de ke̱fo̱re̱ mo̱ e̱ be̱ya Yɛro̱salɛm maŋ‑nɔ,\f * \fr 9:33 \ft Isaya 28.16 (LXX). \f* \q2 na ase̱sɛ daye̱ ayaa ke̱mo̱ se̱ na bo̱ le̱e̱ da.\f * \fr 9:33 \ft Isaya 8.14. \f* \q1 Ɔke̱maa mɔ ne̱ ɔ kɔɔre̱ ke̱mo̱ a o gyi‑o \q2 ipeere maa gyi mò̱, daa.”\f * \fr 9:33 \ft Isaya 28.16. \f* \c 10 \s1 Ane̱ŋ ne̱ Yudaa awuye‑o a fo̱ Wuribware̱ se̱ a kpa‑ɔ \p \v 1 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, mo̱ e̱ kpa fe̱yɛ mo̱nꞌ ŋu fe̱yɛ mo̱ kɔne̱ se̱ na mo̱ ke̱bware̱ko̱re̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ mo̱rɔwe̱ mo̱ ase̱sɛ Yudaa awuye‑o. \v 2 Mo̱ e̱ taare̱ a ŋ ye̱re̱ bo̱ sa bamo̱ fe̱yɛ ba suŋ Wuribware̱ keŋkeŋ. Amaa bo̱ mo̱ŋ nyi kpa ne̱ ɔ gye̱ kase̱ŋtiŋ, ne̱ bo̱ bo̱rɔ se̱ bo̱ suŋ mò̱‑ɔ. \v 3 Baa kine kuŋu ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ e̱ waa ne̱ ɔ sa ne̱ nyiŋkpasɛ i kii se̱sɛ timaa‑o. Bo̱ mo̱ŋ sure fe̱yɛ ba gya Wuribware̱ a kpa ne̱ ɔ ba a ɔ bo̱ te̱e̱ bamo̱ ase̱sɛ timaa‑o si. \v 4 Ne̱ ŋkee Wuribware̱ a bo̱rɔ Kristoo si kaapo̱ fe̱yɛ mò̱ mbraa‑ɔ a fo̱ mmo̱ kɛɛ, ne̱ m mo̱ŋ lɛɛ de ane̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ, na ɔke̱maa ne̱ mò̱ ya kɔɔre̱ Kristoo gyi, Wuribware̱ e̱ te̱e̱ mò̱ fe̱yɛ se̱sɛ timaa. \p \v 5 Mbe̱yɔmɔ, ane̱ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ ke̱gyase̱ na ane̱ nya kii ase̱sɛ timaa‑o ase̱ŋ, ane̱ mbraa ɔsapo̱ Mosis a kyo̱rɛɛ fe̱yɛ, \b \q1 “Se̱sɛ ke̱maa ne̱ ɔ gya Wuribware̱ mbraa‑ɔ se̱‑ɔ \q2 e̱ nya ŋkpa, ɔ maa wu.”\f * \fr 10:5 \ft Ko̱lɔŋŋɔ mbraa 18.5. \f* \b \m \v 6 Amaa fo̱ e̱ kpa fe̱yɛ Wuribware̱ te̱e̱ fo̱ fe̱yɛ se̱sɛ timaa, n gye̱ atɔ ne̱ a bo̱ le̱ŋ‑ɔ ne̱ fo̱ e̱ waa pwɛɛ na ɔ dɛɛ te̱e̱ fo̱ ane̱ŋ a se̱sɛ‑ɔ. N gye̱ fe̱yɛ fo̱ ke̱‑mo̱ŋ‑tɔwe̱ fe̱yɛ, “Nsɛ ne̱ ane̱ e̱ nya a ɔ yɔ so̱so̱?”\f * \fr 10:6 \ft Mbraa ke̱be̱e̱sa 30.13. \f* fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ to̱ŋ ko̱‑ɔ, na fo̱ fa fe̱yɛ fo̱ fe̱raa fo̱ e̱ ya baa Kristoo kaase̱. \v 7 N gye̱ fo̱ ke̱be̱e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ, “Nsɛ e̱ gye̱ ne̱ o lwee swe̱e̱re̱‑rɔ?” fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ to̱ŋ ko̱ ne̱ baa kyo̱rɛɛ‑ɔ, na fo̱ fa fe̱yɛ fo̱ fe̱raa fo̱ e̱ ya kyiŋŋi Kristoo le̱e̱ lowi‑ro‑o. \v 8 Daabii! Ke̱tɔ ne̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ a tɔwe̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ, \b \q1 “Wuribware̱ ase̱ŋ dɔŋ mo̱ne̱ nnɔ se̱ mo̱ne̱ e̱ tɔwe̱, \q2 ne̱ a bo̱ mo̱ne̱ mfɛɛre̱‑rɔ.”\f * \fr 10:8 \ft Mbraa ke̱be̱e̱sa 30.14. \f* \b \m Abware̱se̱ŋ amo̱ ne̱ ane̱ e̱ tɔwe̱ amo̱ ase̱ŋ saŋ ke̱maa fe̱yɛ mo̱nꞌ kɔɔre̱ gyi‑o. \v 9 Amo̱ katiŋ‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ yɛ, fo̱ ya lee fo̱ kanɔ‑rɔ tɔwe̱ lamaŋ‑nɔ fe̱yɛ, “Kristoo gye̱ mo̱ nyaŋpe̱,” ne̱ fo̱ a kɔɔre̱ gyi fo̱ kakpo̱nɔ‑rɔ fe̱yɛ Wuribware̱ a kyiŋŋi Kristoo le̱e̱ lowi‑ro, amo̱ fe̱raa Wuribware̱ e̱ mo̱rɔwe̱ fo̱. \v 10 Amo̱se̱‑ɔ fo̱ ya kɔɔre̱ amo̱ gyi, Wuribware̱ e̱ te̱e̱ fo̱ fe̱yɛ se̱sɛ timaa. Fo̱ ya lee amo̱ tɔwe̱ ke̱tɔ ne̱ fo̱ e̱ kɔɔre̱ fo̱ i gyi‑o lamaŋ‑nɔ, Wuribware̱ e̱ mo̱rɔwe̱ fo̱. \v 11 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Ɔke̱maa mɔ ne̱ ɔ kɔɔre̱ mò̱ a o gyi‑o \q2 ipeere maa gyi mò̱, daa.”\f * \fr 10:11 \ft Isaya 28.16 (LXX). \f* \b \m Kase̱ŋtiŋ ɔke̱maa ke̱maa. \v 12 A le̱e̱ fe̱yɛ mbe̱yɔmɔ Yudaa awuye‑o mo̱ŋ lɛɛ bo̱ kwe̱e̱, ne̱ bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o mɔ kwe̱e̱, Wuribware̱ e̱ gye̱ bamo̱ ɔke̱maa mɔ nyaŋpe̱, ne̱ o yure ɔke̱maa ne̱ o su a ɔ te̱e̱ mò̱‑ɔ. \v 13 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa be̱e̱ kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Wuribware̱ e̱ mo̱rɔwe̱ ɔke̱maa ne̱ o su a ɔ te̱e̱ mo̱‑ɔ.”\f * \fr 10:13 \ft Yo̱wɛl 2.32. \f* \b \p \v 14 Ne̱ mbe̱yɔmɔ, e̱me̱ne̱ ne̱ ɔko̱ e̱ waa a ɔ te̱e̱ Wuribware̱ fe̱yɛ ɔ mo̱rɔwe̱ mò̱, amɔ ɔɔ kɔɔre̱ mò̱ gyi pwɛɛ? Ne̱ e̱me̱ne̱ ne̱ ɔ waa a ɔ kɔɔre̱ mò̱ gyi, amɔ oo nu abware̱se̱ŋ pwɛɛ? Ne̱ e̱me̱ne̱ ne̱ ɔ waa a o nu abware̱se̱ŋ‑ɔ, amɔ abware̱se̱ŋ ɔkaapo̱po̱ a yɔ mò̱ ase̱ pwɛɛ? \v 15 Ne̱ e̱me̱ne̱ ne̱ abware̱se̱ŋ ɔkaapo̱po̱‑ɔ e̱ waa a ɔ yɔ mò̱ ase̱, amɔ baa suŋ mò̱ bo̱ kyo̱ŋwe̱ pwɛɛ? Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Mo̱nꞌ ke̱e̱ bamo̱ ne̱ bo̱ de ase̱ŋ timaa ba baa‑ɔ, \q2 na mo̱nꞌ sa a mo̱ne̱ akatɔ gyi.”\f * \fr 10:15 \ft Isaya 52.7. \f* \b \p \v 16 Amaa n gye̱ ɔke̱maa ya kɔɔre̱ ase̱ŋ timaa‑o kra‑rɔ. Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ kyaamɛɛ Isaya a kyo̱rɛɛ‑ɔ. Ɔ yɛ, \b \q1 “Wuribware̱, ɔko̱ bo̱‑rɔ ne̱ ɔɔ kɔɔre̱ ase̱ŋ \q2 ne̱ ane̱ a tɔwe̱‑ɔ gyi aaa?”\f * \fr 10:16 \ft Isaya 53.1 (LXX). \f* \b \m \v 17 Amo̱se̱‑ɔ, amo̱ katiŋ e̱ gye̱ fe̱yɛ, se̱sɛ ya nu abware̱se̱ŋ‑ɔ, ɔ taare̱ a ɔ kɔɔre̱ gyi. Ne̱ ɔko̱ mɔ e̱ mo̱ŋ tɔwe̱ Kristoo ase̱ŋ, ɔko̱ maa nu hare̱e̱ gbaa ɔ kɔɔre̱ a o gyi. \p \v 18 Amɔ ase̱sɛ i gyiiri ikii fe̱yɛ bo̱ mo̱ŋ tɛɛ nu ase̱ŋ timaa‑o ooo? Daabii! Baa nu. Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “E̱se̱ ke̱maa se̱ awuye a nu amo̱ bo̱re̱, \q2 ne̱ amo̱ ase̱ŋ a fo̱ kaye̱‑rɔ to̱ŋ ke̱maa.”\f * \fr 10:18 \ft Kiliŋ 19.4 (LXX). \f* \b \m \v 19 Amɔ Yudaa awuye‑o e̱ taare̱ a bo̱ gyiiri ikii fe̱yɛ bamo̱ fe̱raa bo̱ mo̱ŋ nu ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱‑ɔ kaase̱ aaa? Daabii! A le̱e̱ fe̱yɛ de̱daa‑ɔ bamo̱ mbraa ɔsapo̱ Mosis a waa kiliŋ fe̱yɛ bamo̱ ke̱se̱bɔrɔle̱ŋ se̱ ne̱ Wuribware̱ yɛ, \b \q1 “Amo̱se̱‑ɔ mo̱ e̱ ba kasuro ko̱ ne̱ ka mo̱ŋ bo̱ ko̱ko̱rɔ‑ɔ \q2 a m bo̱ sa a bo̱ ka ko̱kwe̱e̱. \q1 Mo̱ e̱ ba kasuro awuye ne̱ bo̱ mo̱ŋ nyi ase̱ŋ‑ɔ \q2 a m bo̱ fwii bamo̱ duŋ.”\f * \fr 10:19 \ft Mbraa ke̱be̱e̱sa 32.21. \f* \b \m \v 20 Ne̱ Isaya a be̱e̱ kyo̱rɛɛ kaapo̱‑rɔ fe̱yɛ Wuribware̱ yɛ, \q1 “Mo̱ a lee mo̱ e̱ye̱e̱ bo̱ kaapo̱ \q2 bamo̱ ne̱ bo̱ kyɔ bo̱ maa bise mo̱ se̱‑ɔ. \q1 Kade̱ ne̱ kamo̱ se̱ awuye kyɔ bo̱ maa su ba te̱e̱ mo̱‑ɔ \q2 ne̱ mo̱ a tɔwe̱ gywii fe̱yɛ, \q2 ‘Mo̱nꞌ ke̱e̱ mo̱, mo̱ e̱ bo̱ mfe̱e̱‑ɔ.’ ”\f * \fr 10:20 \ft Isaya 65.1 (LXX). \f* \b \m \v 21 Amaa Yudaa awuye‑o ase̱ŋ‑ɔ Isaya a kya se̱ tɔwe̱ fe̱yɛ Wuribware̱ yɛ, \b \q1 “Mo̱ fɔŋfɔŋ ase̱sɛ fe̱raa, mo̱ a teyi asare̱e̱ saŋ ke̱maa \q2 bo̱ te̱e̱ bamo̱ fe̱yɛ bo̱ ba mo̱ ase̱ a ŋ kɔɔre̱ bamo̱. \q1 Amaa bamo̱ e̱se̱bɔ‑rɔ a waa le̱ŋ, \q2 ne̱ bo̱ de katɔmaabu.”\f * \fr 10:21 \ft Isaya 65.2 (LXX). \f* \c 11 \s1 Yudaa awuye ne̱ Wuribware̱ a lee bo̱ kii mò̱ fɔŋfɔŋ ase̱sɛ‑ɔ ase̱ŋ \p \v 1 Ane̱ŋ se̱‑ɔ, amɔ ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱‑ɔ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a kine mò̱ fɔŋfɔŋ ase̱sɛ Yudaa awuye‑o ne̱e̱ e̱e̱e̱? A mo̱ŋ gye̱ ane̱ŋ pɛɛɛ. Ke̱e̱ ɛ, ŋ gbaa, Yudaanyi e̱ gye̱ mo̱. Mo̱ nana e̱ gye̱ Abraham, ne̱ mo̱ a le̱e̱ Bɛnyamiŋ a kasuro‑o‑ro‑o. \v 2 Daabii, Wuribware̱ mo̱ŋ kine mò̱ fɔŋfɔŋ ase̱sɛ Yudaa awuye‑o, bamo̱ ne̱ oo lee bamo̱ bo̱ kii mò̱ fɔŋfɔŋ ase̱sɛ le̱e̱ hare̱e̱ de̱daa‑ɔ. Mo̱nꞌ nu ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ Wuribware̱ kyaamɛɛ Iliya ase̱ŋ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ. Iliya e̱ po̱rɔ mò̱ fɔŋfɔŋ ase̱sɛ Yudaa awuye‑o o gywii Wuribware̱ ne̱e̱ fe̱yɛ, \b \q1 \v 3 “O Wuribware̱, fo̱ ase̱sɛ Isireelii awuye a ba apaŋ \q2 bo̱ mɔɔ fo̱ akyaamɛɛ‑ɔ, ne̱ baa bwee fo̱ e̱lɔŋŋɔkpa‑ɔ. \q1 Mo̱ wo̱re̱ ya saŋ ne̱ n gye̱ fo̱ kyaamɛɛ, \q2 ne̱ mbe̱yɔmɔ baa ye̱re̱ e̱ye̱e̱ ba kpa a bo̱ mɔɔ ŋ gbaa mo̱.”\f * \fr 11:3 \ft 1 Awure 19.10, 14. \f* \b \m \v 4 Amaa mo̱nꞌ nu ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a be̱ŋŋaa‑ɔ. Ɔ yɛ, \b \q1 “Mo̱ a lee Isireelii awuye ŋkpe̱ŋ nsunoo keri si sa mo̱ e̱ye̱e̱ \q2 ne̱ bo̱ mo̱ŋ kpuni aŋurii kisi Baal akatɔ‑rɔ.”\f * \fr 11:4 \ft 1 Awure 19.18. \f* \b \m \v 5 Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ mbe̱yɔmɔ Wuribware̱ ase̱sɛ ko̱ a saŋ, ne̱ oo ŋu bamo̱ e̱wɛɛ, ne̱ oo lee bamo̱ sa mò̱ e̱ye̱e̱. \v 6 Oo su bamo̱ se̱ ne̱e̱ se̱ ne̱ oo lee bamo̱. N gye̱ fe̱yɛ baa waa asuŋ timaa ko̱ ne̱e̱. A dɛɛ a gye̱ bamo̱ asuŋ timaa si ne̱e̱, weetee mò̱ kusu bamo̱ se̱‑ɔ mo̱ŋ de kaase̱. \p \v 7 Ke̱tɔ ne̱ kaa waa‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ Yudaa awuye‑o a de̱e̱re̱ de̱e̱re̱ kpa ane̱ŋ ne̱ ba bo̱rɔ se̱ na bo̱ waa Wuribware̱ ke̱pre̱‑ɔ kpo̱ne̱. Amaa bo̱mo̱‑rɔ bamo̱ ne̱ Wuribware̱ a lee sa mò̱ e̱ye̱e̱‑ɔ wo̱re̱ ya pre̱ mò̱. Ne̱ bamo̱ ne̱ baa saŋ‑ɔ fe̱raa a kii ke̱se̱bɔrɔle̱ŋ awuye. \v 8 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Amaa, bo̱ fo̱ ndɔɔ, ane̱ŋ a atɔ mɔ ne̱ ɔɔ waa ne̱ baa ŋu‑o, \q2 ɔ mo̱ŋ sa a bo̱ nu amo̱ kaase̱ \q2 a bo̱ taa bo̱ waa bamo̱ mfɛɛre̱‑rɔ.”\f * \fr 11:8 \ft Mbraa Ke̱be̱e̱sa 29.4. \f* \b \p \v 9 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Owure Deefid a kyo̱rɛɛ waa mò̱ iliŋ a wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “O Wuribware̱, mo̱ ado̱ŋ‑ɔ ya gyaŋŋe̱ \q2 a bo̱ gyi kasu kanɔ ateese, \q1 na fo̱ sa a a kpare̱ bamo̱ e̱bo̱re̱‑rɔ. \q2 na a da bamo̱ kigyi fe̱yɛ katɛɛ a da kabo̱‑ɔ. \q1 \v 10 Buŋ bamo̱ akatɔ se̱ na bo̱ ma nya taare̱ ŋu, \q2 na fo̱ sa a bamo̱ e̱laare̱ nya bamo̱ gya, \q2 na bo̱ ma taare̱ ko̱so̱ nare̱ ntiŋtiŋ.”\f * \fr 11:10 \ft Kiliŋ 69.22-23 (LXX).\f* \b \p \v 11 Amɔ ke̱tɔ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ bamo̱ a le̱e̱ da‑ɔ, bo̱ maa lɛɛ taare̱ a bo̱ ko̱so̱ ne̱e̱ e̱e̱e̱? Daabii daa! Bamo̱ a waa e̱bɔye̱‑ɔ se̱‑ɔ, Wuribware̱ a kyo̱ŋ bamo̱ se̱, ne̱ ɔɔ ya sa nde̱ se̱ awuye‑o kpa na bo̱ bo̱rɔ se̱ ba mò̱ ase̱ na ɔ mo̱rɔwe̱ bamo̱. Mfaanɛɛ ne̱ ɔɔ waa ne̱ Yudaa awuye‑o ko̱kwe̱e̱ a ko̱so̱. \v 12 To mbe̱yɔmɔ‑ɔ, Yudaa awuye a bɔye̱‑ɔ a sa ne̱ Wuribware̱ a yure nde̱ se̱ awuye bwe̱e̱tɔ. Ke̱tɔ ne̱ kaa fo̱ Yudaa awuye‑o si‑o a kii ke̱tɔ timaa ne̱ ki de to̱nɔ‑ɔ bo̱ sa nde̱ se̱ awuye‑o. Amo̱se̱ se̱‑ɔ, Wuribware̱ kikine Yudaa awuye‑o gbaa ya baa kaye̱ mɔ‑rɔ ase̱sɛ ŋyure‑o, saŋbo̱to̱ bamo̱ kikiŋŋi ba Wuribware̱ ase̱‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ ke̱ maa baa ane̱ pɛɛɛ ŋyure aaa? \s1 Ane̱ŋ ne̱ Yudaa awuye katɔmaabu a sa ne̱ Wuribware̱ a yure nde̱ se̱ awuye‑o \p \v 13-14 Mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o mɔ, mo̱nꞌ lɔŋ e̱se̱bɔ na mo̱nꞌ nu ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ kaapo̱ mbe̱yɔmɔ‑ɔ nɛɛnɛɛ. Mo̱ne̱ se̱ ne̱ Wuribware̱ a taa kusuŋ mɔ sa mo̱ fe̱yɛ ŋ ye̱re̱ mò̱ ayaa‑rɔ waa. Bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ a kusuŋ mɔ ne̱ ɔɔ taa sa mo̱‑ɔ se̱, ne̱ mo̱ e̱ kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱, na a nya waa mo̱ fɔŋfɔŋ ase̱sɛ Yudaa awuye gya, na bo̱ buwi kpa ke̱tɔ ne̱ nde̱ se̱ awuye‑o a nya‑ɔ, na Wuribware̱ nya mo̱rɔwe̱ bamo̱ bo̱ko̱. \v 15 Wuribware̱ kikine Yudaa awuye‑o a sa ne̱ mò̱ aa kaye̱‑rɔ ase̱sɛ ne̱ baa saŋ‑ɔ a waa kanɔ. Ane̱ŋ se̱‑ɔ, Wuribware̱ ya be̱e̱ kɔɔre̱ Yudaa awuye‑o, a waa ne̱e̱ fe̱yɛ bamo̱ a kyiŋŋi le̱e̱ lowi‑ro‑o. \p \v 16 Mo̱nꞌ sa a ane̱ taa fe̱yɛ se̱sɛ ya taa bodobodoo ke̱be̱gya sa Wuribware̱, amɔ ke̱be̱gya ne̱ kaa saŋ‑ɔ saŋ ke̱ gye̱ Wuribware̱ lee ne̱e̱. Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ kiyii ileŋ e̱ gye̱ Wuribware̱ lee, ne̱ ke̱mo̱ ŋyaagyii gbaa gye̱ Wuribware̱ lee. \v 17 Mbe̱yɔmɔ, Yudaa awuye‑o du ne̱e̱ fe̱yɛ ko̱dɔɔ‑rɔ kiyii ne̱ Wuribware̱ a ŋeri ke̱mo̱ ŋyaagyii‑o ŋko̱ bo̱ twe̱e̱, bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ŋ ya wu‑o si‑o. Mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o mɔ du ne̱e̱ fe̱yɛ kiyii suyo amo̱ dɛɛ ne̱ ke̱mo̱ fe̱raa ke̱ ye̱re̱ e̱fa‑rɔ‑ɔ, ne̱ Wuribware̱ a ŋe ke̱mo̱ ŋyaagyii kako̱ŋko̱ yaa bo̱ kye̱na ke̱mo̱ ne̱ ke̱ ye̱re̱ ko̱dɔɔ‑rɔ‑ɔ se̱, ne̱ kaa kyiŋŋi daŋ‑ɔ. Amo̱se̱‑ɔ mbe̱yɔmɔ mo̱ne̱ e̱ nya mo̱ne̱ ateese mo̱ne̱ e̱ le̱e̱ ko̱dɔɔ‑rɔ a kiyii a ileŋ amo̱ ase̱ ne̱e̱. \v 18 Amo̱‑ɔ se̱‑ɔ, mo̱ne̱ ma kaapo̱ mo̱ne̱ e̱ye̱e̱. Mo̱nꞌ nyiŋŋi si fe̱yɛ n gye̱ mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ gye̱ ŋyaagyii‑o e̱ gye̱ ne̱ mo̱ne̱ de kiyii‑o ileŋ‑no bo̱ ye̱ra. Amaa ileŋ‑o e̱ gye̱ ne̱ i de mo̱ne̱‑rɔ bo̱ ye̱ra. \p \v 19 Amaa mo̱ne̱ ɔko̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ, “Wuribware̱ a ŋeri ŋyaagyii‑o ne̱e̱ na ɔ nya taa mo̱ bo̱ kye̱na se̱.” \v 20-21 Kase̱ŋtiŋ ne̱e̱! Ane̱ŋ ne̱ bo̱ mo̱ŋ kɔɔre̱ gyi‑o si, ne̱ Wuribware̱ a ŋeri bamo̱ bo̱ twe̱e̱. Fo̱ fe̱raa, ane̱ŋ ne̱ fo̱ a kɔɔre̱ gyi‑o si, ne̱ fo̱ te kiyii‑o si. Amo̱se̱‑ɔ, fo̱ maa kaapo̱ fo̱ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ fo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaanyi. Fo̱ ma trasii Yudaa awuye. Amaa sa se̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ mo̱ŋ yɔwe̱ ŋyaagyii gye̱ŋkpɛɛsɛ‑ɔ, ane̱ŋ dɛɛ ne̱ ɔ maa yɔwe̱ mmo̱ ne̱ oo ŋe le̱e̱ e̱fa‑rɔ a kiyii‑o si baa bo̱ kye̱na ko̱dɔɔ‑rɔ a ke̱mo̱‑ɔ se̱‑ɔ. Mò̱ a mo̱ŋ yɔwe̱ Yudaa awuye‑o, ne̱ nte̱tɔ se̱ ne̱ ɔ yɔwe̱ fo̱ ne̱ fo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaanyi‑o? \p \v 22 De̱e̱re̱ nɛɛnɛɛ na fo̱ ŋu ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a ŋu fo̱ e̱wɛɛ‑ɔ, na ane̱ŋ ne̱ mò̱ akatɔ a pee‑o. Mò̱ akatɔ a pee we̱e̱ bamo̱ ne̱ baa le̱e̱ da‑ɔ se̱. Amaa fo̱ fe̱raa, oo ŋu fo̱ e̱wɛɛ. Fo̱ ya kya se̱ sure si fe̱yɛ o ŋu fo̱ e̱wɛɛ fo̱ kakye̱na‑rɔ, Wuribware̱ maa ŋe fo̱ a ɔ bo̱ twe̱e̱. \v 23 Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ Yudaa awuye‑o ya kɔɔre̱ gyi, ne̱ Wuribware̱ be̱e̱ ɔ taa bamo̱ a ɔ bo̱ kye̱na mò̱ kiyii‑o si. A le̱e̱ fe̱yɛ o de ke̱yaale̱ŋ a ɔ waa ane̱ŋ. \v 24 Wuribware̱ a taa fo̱ le̱e̱ e̱fa‑rɔ a kiyii‑o si baa bo̱ kye̱na ndɔɔ‑rɔ a kiyii‑o si. Ne̱ ko̱dɔɔ‑rɔ a kiyii‑o ŋyaagyii fe̱raa ne̱ ɔ maa taare̱ a ɔ taa bo̱ kye̱na ko̱dɔɔ‑rɔ a kiyii‑o si aaa? \s1 Saŋ ne̱ Wuribware̱ e̱ mo̱rɔwe̱ Yudaa awuye‑o ase̱ŋ \p \v 25 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, mo̱ e̱ kpa fe̱yɛ mo̱nꞌ nu ase̱ŋ tirisɛ mɔ kaase̱, na mo̱ne̱ ma nya kaapo̱ mo̱ne̱ e̱ye̱e̱. Amo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ Yudaa awuye‑o aŋu‑ro e̱ waa le̱ŋ ne̱e̱, na a bo̱ fo̱ saŋ ne̱ nde̱ se̱ awuye, ne̱ Wuribware̱ nyi fe̱yɛ ba ba a bo̱ kii Kristoo awuye‑o pɛɛɛ a fo̱ kanɔ. \v 26 Amo̱ kamɛɛ‑rɔ na Wuribware̱ mo̱rɔwe̱ Yudaa awuye‑o pɛɛɛ. Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Ɔmo̱rɔwe̱po̱ e̱ le̱e̱ Siyɔŋ maŋ‑nɔ a ɔ ba, \q2 na ɔ bo̱ lee bo̱ro̱kɔɔne̱ pɛɛɛ le̱e̱ Yakubu a ananagyi‑o‑ro. \q1 \v 27 Mo̱ ya lee bamo̱ e̱bɔye̱‑ɔ, amo̱‑ɔ e̱ gye̱ \q2 e̱taŋ ne̱ mo̱ aa bamo̱ e̱ waa‑ɔ ne̱e̱.”\f * \fr 11:27 \ft Isaya 59.20-21 (LXX); Isaya 27.9; Yɛrɛme̱ya 31.33-34. \f* \b \p \v 28 Mbe̱yɔmɔ, ane̱ ya be̱e̱ de̱e̱re̱, ane̱ i ŋu fe̱yɛ bamo̱ kikine ase̱ŋ timaa‑o ko̱kɔɔre̱gyi a sa ne̱ baa kii Wuribware̱ ado̱ŋ, ne̱ kaa baa mo̱ne̱ kitimaa. Amaa kpa ko̱ se̱ mɔ‑ɔ, Wuribware̱ saŋ ɔ kpa bamo̱ ase̱ŋ, a le̱e̱ fe̱yɛ mò̱ ya lee bamo̱ fe̱yɛ bo̱ kii mò̱ ase̱sɛ, ne̱ ɔɔ tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ sa bamo̱ ade̱daapo̱ atɔ dabe̱. \v 29 Wuribware̱ ya sa ko̱tɔko̱, ɔ be̱e̱ ɔ maa kɔɔre̱ ke̱mo̱. Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ mò̱ e̱ kpa a ɔ te̱e̱ ɔko̱ fe̱yɛ ɔ ba mò̱ ase̱, ɔ maa kyurowi mò̱ mfɛɛre̱ fe̱yɛ ɔ te̱e̱ se̱sɛ‑ɔ. \p \v 30 Saŋ ko̱ weetee mo̱ne̱ dɛɛ mo̱ne̱ maa bu Wuribware̱. Amaa bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ Yudaa awuye‑o gbaa mo̱ŋ bu Wuribware̱‑ɔ se̱‑ɔ se̱, ne̱ oo ŋu mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o e̱wɛɛ, ne̱ ɔɔ taa mo̱ne̱ e̱bɔye̱ bo̱ ke mo̱ne̱. \v 31 Yudaa awuye a kii katɔmaabu awuye‑o si‑o, Wuribware̱ a yɔwe̱ bamo̱ ase̱ŋ sa bamo̱, na bamo̱ ya nu bamo̱ e̱ye̱e̱, na ɔ nya ŋu bamo̱ e̱wɛɛ taa bamo̱ e̱bɔye̱ bo̱ ke bamo̱, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ oo ŋu mo̱ne̱ e̱wɛɛ‑ɔ dɛɛ. \v 32 A le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a tɔwe̱ fe̱yɛ ase̱sɛ pɛɛɛ gye̱ e̱bɔye̱ awaapo̱ ne̱e̱, na ɔ nya ŋu ase̱sɛ pɛɛɛ e̱wɛɛ. \b \q1 \v 33 Oo! Wuribware̱ nyi atɔ, ne̱ o nyi ase̱ŋ fɛɛ! \q2 Nsɛ e̱ gye̱ ne̱ ɔ taare̱ a o ŋu mò̱ mfɛɛre̱? \q2 Nsɛ e̱ gye̱ ne̱ ɔ taare̱ a o ŋu mò̱ e̱kpa‑rɔ? \b \m \v 34 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Nsɛ gbaa i nyi Wuribware̱ mfɛɛre̱? \q2 Ɔsɛ mo̱ ya dɛɛ ka mò̱ ase̱ŋ?”\f * \fr 11:34 \ft Isaya 40.13 (LXX). \f* \q1 \v 35 “Nsɛ e̱ gye̱ ne̱ ɔ taare̱ a o ke mò̱ atɔ, \q2 na mò̱‑ɔ mò̱ ke se̱sɛ‑ɔ ke̱tɔ bo̱ teere?”\f * \fr 11:35 \ft Yobu 41.11. \f* \q1 \v 36 Ke̱tɔ ke̱maa a le̱e̱ Wuribware̱ ase̱ ne̱e̱. \q2 Mò̱ se̱ ne̱ ke̱tɔ ke̱maa bo̱‑rɔ. \q1 Na lalalo̱we̱‑ɔ ke̱tɔ ke̱maa be̱e̱ kiŋŋi yɔ mò̱ ase̱. \q2 Amo̱se̱ se̱‑ɔ Wuribware̱ nya ke̱dabe̱ na wuraa nsu pɛɛɛ. Amɛye̱. \c 12 \s1 Kristoo awuye ke̱bo̱rɔgyi ne̱ ki bware sa bamo̱‑ɔ \p \v 1 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, mbe̱yɔmɔ mo̱ne̱ a ŋu ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a ŋu mo̱ne̱ e̱wɛɛ bwe̱e̱tɔ, ne̱ ɔɔ mo̱rɔwe̱ mo̱ne̱‑ɔ. Ane̱ŋ‑ɔ se̱‑ɔ, mo̱ e̱ ko̱re̱ mo̱ne̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ taa mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ pɛɛɛ bo̱ sa Wuribware̱. N gye̱ mo̱ne̱ lowi ne̱ ɔ kpa, amaa ɔ kpa ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ kye̱na kakye̱na timaa ne̱ ka pre̱ mò̱‑ɔ. Na mo̱nꞌ lee mo̱ne̱ mme‑ro suŋ mò̱. \v 2 Mo̱ne̱ ma lɛɛ kase̱ kakye̱na ne̱ kaye̱ mɔ‑rɔ ase̱sɛ te‑o‑ro. Amaa mo̱nꞌ yɔwe̱ mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ bo̱ sa Wuribware̱ a o kyurowi mo̱ne̱ na mo̱ne̱ mfɛɛre̱, na mo̱nꞌ nya kii fe̱yɛ mò̱‑ɔ. Ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ e̱ bo̱rɔ se̱ na mo̱nꞌ taare̱ bo̱ ŋu ke̱tɔ ne̱ ki bware‑o, na ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ pre̱ Wuribware̱‑ɔ, na kpa ne̱ o bware e̱kpa pɛɛɛ‑rɔ‑ɔ. Amo̱‑ɔ pɛɛɛ gye̱ ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ e̱ kpa‑ɔ. \p \v 3 N de Wuribware̱ ne̱ oo ŋu mo̱ e̱wɛɛ‑ɔ, ne̱ ɔɔ te̱e̱ mo̱ fe̱yɛ m bo̱ suŋ mò̱‑ɔ, mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii mo̱ne̱ pɛɛɛ fe̱yɛ mo̱ne̱ ɔko̱ ma kaŋ fa fe̱yɛ ɔ kyɔ ke̱tɔ ne̱ ɔ gye̱‑ɔ. Amaa ke̱mo̱ ne̱ ki tiri‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ, mo̱nꞌ sa a mo̱ne̱ ɔke̱maa ŋu fe̱yɛ mò̱ ko̱kɔɔre̱gyi na ke̱yaale̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a sa mò̱‑ɔ e̱ gye̱ mò̱ lee. \v 4 Ane̱ ŋyo̱wɔre̱ de abe̱gya bwe̱e̱tɔ, amaa ke̱be̱gya ke̱maa na ke̱mo̱ kusuŋ waasɛ. \v 5 Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ ane̱ asɔre̱e̱ awuye gye̱ Kristoo a ko̱ko̱we̱bɛɛ‑ɔ‑rɔ ase̱sɛ, ne̱ ane̱ pɛɛɛ gye̱ ase̱sɛ ko̱ŋko̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ du ne̱e̱ fe̱yɛ Kristoo a kayo̱wɔre̱‑ɔ ke̱be̱gya ne̱e̱. \v 6 Ne̱ ane̱ ɔke̱maa ke̱yaale̱ŋ kwe̱e̱ mò̱ bɛɛko̱ lee‑ro. A le̱e̱ fe̱yɛ ɔke̱maa na mò̱ ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a sa mò̱‑ɔ. Amo̱se̱‑ɔ mo̱nꞌ sa a ane̱ ɔke̱maa ba mò̱ ke̱yaale̱ŋ‑ɔ bo̱ waa kusuŋ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a sa mò̱‑ɔ. Ɔko̱ ne̱ ɔ tɔwe̱ ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a lee bo̱ kaapo̱ mò̱‑ɔ, mo̱nꞌ sa a ɔ ba mò̱ ko̱kɔɔre̱gyi ne̱ o de‑o bo̱ tɔwe̱ amo̱. \v 7 Ɔko̱ ne̱ ɔ taare̱ a ɔ kya bo̱ko̱‑rɔ‑ɔ, mo̱nꞌ sa a ɔ ba mò̱ ke̱yaale̱ŋ ne̱ o de‑o bo̱ kya bamo̱‑rɔ. Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ ɔko̱ ne̱ ɔ kaapo̱ abware̱se̱ŋ‑ɔ waa, na ɔ ma waa wo̱rɔgya. \v 8 Na ɔko̱ ne̱ mò̱ gbaa e̱ waa ase̱sɛ wɔre̱‑ɔ waa ane̱ŋ dɛɛ. Ɔko̱ ne̱ ɔ taare̱ na mò̱ aa mò̱ bɛɛko̱‑ana ke atɔ timaa ne̱ o de‑o‑ro‑o waa ane̱ŋ, na ɔ ma kpa ke̱mo̱ kakɔka. Ɔko̱ ne̱ ɔ gye̱ asɔre̱e̱ a agye̱ŋkpɛɛpo̱‑ɔ ɔko̱‑ɔ ba mò̱ e̱le̱ŋ pɛɛɛ bo̱ waa kusuŋ keŋkeŋ. Ɔko̱ ne̱ mò̱ e̱ taare̱ a ɔ kya mò̱ bɛɛko̱‑ana ne̱ ase̱ŋ a to̱ bamo̱‑ɔ‑rɔ kya‑rɔ na ɔ ma tɛɛ. \p \v 9 Mo̱nꞌ lee mo̱ne̱ mme‑ro kpa abɛɛ ase̱ŋ. Mo̱nꞌ kine ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ke̱ gye̱ bɔye̱‑ɔ. Na mo̱nꞌ kra ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ki bware‑o‑ro keŋkeŋ. \v 10 Mo̱nꞌ kpa abɛɛ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ako̱we̱bɛɛ e̱ kpa abɛɛ‑ɔ. Ɔke̱maa bu mò̱ bɛɛko̱ ke̱dabe̱ kyo̱ŋ mò̱ e̱ye̱e̱. \v 11 Mo̱ne̱ ma waa wo̱rɔgya. Mo̱nꞌ le̱ŋ e̱ye̱e̱ waa kusuŋ ne̱ mo̱ne̱ e̱ waa mo̱ne̱ e̱ sa ane̱ nyaŋpe̱‑ɔ. \v 12 Mo̱nꞌ sa a te̱maa ne̱ mo̱ne̱ de fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ yɔ so̱so̱‑ɔ sa mo̱ne̱ kakatɔgyi. Ase̱ŋ ya to̱ mo̱ne̱, na mo̱nꞌ waa kanyite. Mo̱ne̱ ma yɔwe̱ saŋ ke̱maa ke̱bware̱ko̱re̱. \v 13 Asɔre̱e̱ agyi‑o ɔko̱ i wu kitiri, mo̱nꞌ kya mò̱‑rɔ. Na mo̱nꞌ kra afɔ dame̱naŋsɛ mo̱ne̱ e̱lɔŋ‑nɔ. \p \v 14 Ɔko̱ ya waa mo̱ne̱ awo̱re̱fɔɔ, mo̱nꞌ tɔwe̱ gywii se̱sɛ‑ɔ fe̱yɛ, “Wuribware̱ yure fo̱.” Mo̱ne̱ ma kaŋ da mò̱ yii. \v 15 Ɔko̱ ne̱ mò̱ akatɔ ya gyi, mo̱nꞌ sa a a waa mo̱ne̱ gbaa mo̱ne̱ kɔne̱. Ne̱ ɔko̱ mɔ ne̱ mò̱ kakpo̱nɔ‑rɔ ya nye̱ra, mo̱nꞌ sa mò̱ kakpo̱nɔkya. \v 16 Mo̱nꞌ kye̱na kaye̱e̱yuri‑ro, na mo̱nꞌ waa kanɔ ko̱ŋko̱. Mo̱ne̱ ma de̱e̱ bu mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ ase̱sɛ dabe̱. Amaa mo̱nꞌ baa mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ kaase̱, na mo̱ne̱ aa awo̱rɔba de̱e̱ nare̱. Mo̱ne̱ ma kaapo̱ mo̱ne̱ e̱ye̱e̱. \p \v 17 Ɔko̱ ya waa mo̱ne̱ bɔye̱, mo̱ne̱ ma ba bɔye̱ bo̱ ka mò̱ ko̱kɔ. Mo̱nꞌ de̱e̱ waa ke̱tɔ ne̱ ɔke̱maa ke̱e̱ fe̱yɛ ki bware‑o. \v 18 Mo̱ne̱ e̱ taare̱ de, mo̱nꞌ waa ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ke̱ e̱ sa a mo̱nꞌ taare̱ kye̱na abɛɛ ase̱ kaye̱e̱yuri‑ro‑o. \v 19 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, mo̱ne̱ ma ba do̱ŋdaa bo̱ kɔ ɔko̱. Amaa mo̱nꞌ yɔwe̱ mò̱ bo̱ sa Wuribware̱. Mò̱ e̱ gye̱ ne̱ o gyiiri e̱bɔye̱ awaapo̱ ke̱se̱bɔ. Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Wuribware̱ yɛ, \q1 Mo̱ e̱ gye̱ ne̱ mo̱ e̱ ba do̱ŋdaa na m bo̱ kɔ sa mo̱ne̱. \q2 Mo̱ e̱ gye̱ ne̱ mo̱ e̱ ka mo̱ne̱ ado̱ŋ ko̱kɔ a n sa mo̱ne̱.”\f * \fr 12:19 \ft Mbraa ke̱be̱e̱sa 32.35. \f* \b \m \v 20 Amaa ke̱tɔ ne̱ mo̱nꞌ waa‑ɔ e̱ gye̱ ke̱tɔ ne̱ baa be̱e̱ kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ fe̱yɛ, \b \q1 “Ako̱ŋ i de fo̱ do̱ŋ, sa mò̱ ateese a o gyi. \q2 Burufo i de mò̱, sa mò̱ nkyu a o nuu. \q1 Fo̱ ya waa mò̱ ane̱ŋ, \q2 fo̱ e̱ ba ipeere a fo̱ bo̱ mɔɔ mò̱.”\f * \fr 12:20 \ft Aŋasɛ na akpare̱ 25.21-22 (LXX). \f* \b \m \v 21 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, mo̱ne̱ ma sa a e̱bɔye̱ nya mo̱ne̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ. Amaa mo̱nꞌ ba ke̱dame̱naŋsɛ bo̱ gyi e̱bɔye̱ se̱. \c 13 \s1 Ane̱ŋ ne̱ ane̱ bu bamo̱ ne̱ bo̱ de ane̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ kaye̱ mɔ‑rɔ‑ɔ \p \v 1 Mo̱ne̱ ɔke̱maa bu bamo̱ ne̱ bo̱ de mo̱ne̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ‑ɔ. A le̱e̱ fe̱yɛ ke̱yaale̱ŋ ke̱maa ne̱ se̱sɛ de ɔ de̱e̱re̱ maŋ se̱‑ɔ a le̱e̱ Wuribware̱ ase̱ ne̱e̱. Wuribware̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔɔ sa maŋ ayaale̱ŋpo̱‑ɔ ke̱yaale̱ŋ ne̱ bo̱ de‑o. \v 2 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, ɔko̱ ne̱ ɔ waa ko̱tɔko̱ o kye bamo̱ ne̱ bo̱ de maŋ ke̱yaale̱ŋ‑ɔ i kye ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a kra bo̱ ye̱ra‑ɔ ne̱e̱. Ne̱ a kaapo̱ fe̱yɛ se̱sɛ‑ɔ e̱ kpa mò̱ e̱ye̱e̱ ke̱se̱bɔgyiiri ne̱e̱. \v 3 Ɔke̱maa ne̱ ɔ waa itimaa‑o mo̱ŋ se̱re̱ bamo̱ ne̱ ba de̱e̱re̱ mò̱ se̱‑ɔ. Amaa bamo̱ ne̱ ba waa e̱bɔye̱‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ bo̱ se̱re̱ bamo̱. Nte̱tɔ ne̱ fo̱ e̱ waa na fo̱ ma nya se̱re̱ bamo̱? Waa ke̱tɔ ne̱ ki bware‑o, na bo̱ kyo̱rɔ fo̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ba kperi mo̱ne̱ se̱ bo̱ gye̱ Wuribware̱ ayaafɔre̱ ba waa kusuŋ ba kpa mo̱ne̱ itimaa. Amaa mo̱ne̱ ya waa bɔye̱, amo̱ fe̱raa mo̱nꞌ se̱re̱ bamo̱, a le̱e̱ fe̱yɛ n gye̱ kwaa se̱ ne̱ ke̱yaale̱ŋ‑ɔ bo̱ bamo̱ ke̱sare̱e̱‑rɔ. \v 4 Bo̱ gye̱ Wuribware̱ ayaafɔre̱ ne̱e̱, ne̱ bo̱ ye̱re̱ mò̱ ayaa‑rɔ ba gyiiri e̱bɔye̱ awaapo̱ ke̱se̱bɔ. \v 5 Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱nꞌ de̱e̱ bu bamo̱ ne̱ bo̱ de maŋ ke̱yaale̱ŋ‑ɔ. Mo̱ne̱ ma bu bamo̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ duŋ i fwii mo̱ne̱ se̱‑ɔ se̱ wo̱re̱. Amaa mo̱nꞌ be̱e̱ bu bamo̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ nyi mo̱ne̱ mfɛɛre̱‑rɔ fe̱yɛ ane̱ŋ i bware fe̱yɛ mo̱nꞌ waa‑ɔ se̱. \p \v 6 Amo̱se̱ se̱ ne̱ a be̱e̱ a bware fe̱yɛ mo̱nꞌ de̱e̱ ka e̱twe̱e̱twe̱e̱ na ileŋpoo. A le̱e̱ fe̱yɛ bamo̱ ne̱ bo̱ de maŋ ke̱yaale̱ŋ‑ɔ akatɔ a pee bamo̱ kusuŋ‑o si. Kusuŋ amo̱ ne̱ ba waa‑ɔ gye̱ Wuribware̱ lee ne̱e̱. \v 7 Amo̱se̱‑ɔ mo̱nꞌ ka ke̱tɔ ne̱ ki bware‑o bo̱ sa bamo̱ ne̱ bo̱ de mo̱ne̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ‑ɔ. Mo̱nꞌ ka e̱twe̱e̱twe̱e̱ e̱wo̱re̱se̱ e̱wo̱re̱se̱ ne̱ ba kɔɔre̱‑ɔ pɛɛɛ, na mo̱nꞌ bu bamo̱ ke̱dabe̱ ne̱ baa sa bamo̱‑ɔ. \s1 Ane̱ŋ ne̱ mo̱nꞌ bu abɛɛ‑ɔ \p \v 8 Mo̱ne̱ ma kaŋ kra ɔko̱ ko̱kɔ na ki di mo̱ne̱ mbo̱ŋtɔ‑rɔ. Ke̱tɔ ne̱ ki di mo̱ne̱ mbo̱ŋtɔ‑rɔ‑ɔ e̱ gye̱ ke̱kpa. A bware fe̱yɛ mo̱nꞌ de̱e̱ kpa abɛɛ ase̱ŋ. A le̱e̱ fe̱yɛ ɔko̱ ne̱ ɔ kpa mò̱ ko̱so̱bɛɛ ase̱ŋ‑ɔ a gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ pɛɛɛ se̱ ne̱e̱. \v 9 Mo̱nꞌ nyiŋŋi si fe̱yɛ mbraa‑ɔ yɛ, \b \q1 “Fo̱ ma kaŋ waa kakye̱e̱kpa bɛɛɛ kanyare̱kpa a fo̱ nye̱ra awaare̱yɛ, \q1 fo̱ ma kaŋ mɔɔ se̱sɛ, \q1 fo̱ ma kaŋ ywii, \q1 fo̱ maa kaŋ sa a fo̱ akatɔ pee ɔko̱ atɔ se̱.”\f * \fr 13:9 \ft Ke̱le̱e̱ Igyipiti 20.13-15, 17; Mbraa ke̱be̱e̱sa 5.17-19, 21. \f* \b \m Mbraa mɔ na mmo̱ ne̱ ŋ ya saŋ‑ɔ pɛɛɛ katiŋ e̱ gye̱ fe̱yɛ, \b \q1 “Kpa fo̱ bɛɛko̱ ase̱ŋ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ fo̱ e̱ kpa fo̱ e̱ye̱e̱‑ɔ.”\f * \fr 13:9 \ft Ko̱lɔŋŋɔ mbraa 19.18. \f* \b \m \v 10 Mo̱ne̱ i de ke̱kpa mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ, mo̱ne̱ maa waa mo̱ne̱ bɛɛko̱‑ana bɔye̱. Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ne̱ e̱ kpa mo̱ne̱ bɛɛko̱‑ana, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ pɛɛɛ se̱. \p \v 11 Ke̱tɔ se̱ ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ amo̱‑ɔ pɛɛɛ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱ e̱ kpa a mo̱nꞌ pini ne̱e̱ fe̱yɛ saŋ a fo̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ kyiŋŋi le̱e̱ idi‑ro. A le̱e̱ fe̱yɛ kake ne̱ Kristoo e̱ ba na ɔ bo̱ mo̱rɔwe̱ ane̱‑ɔ a tɔ‑rɔ kyo̱ŋ saŋ ne̱ ane̱ a le̱e̱ bo̱ kɔɔre̱ mò̱ gyi‑o. \v 12 Kanye ke̱be̱e̱ a kyo̱ŋ, kaye̱ kike a tɔ‑rɔ. Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱nꞌ sa a ane̱ yɔwe̱ atɔ ne̱ ase̱sɛ ne̱ bo̱ te kibugyii‑ro‑o e̱ waa‑ɔ ko̱waa. Mo̱nꞌ sa a ane̱ taa ke̱yaale̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a sa ane̱ fe̱yɛ ane̱ bo̱ kye̱na kakye̱na timaa na ane̱ bo̱ kɔ e̱bɔye̱. Amo̱se̱‑ɔ, mo̱nꞌ sa a ane̱ kye̱na fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ a bware sa bamo̱ ne̱ bo̱ te ke̱laŋŋe̱rɔ‑ɔ‑rɔ‑ɔ. \v 13 Amo̱se̱‑ɔ ane̱ ma de̱e̱ gyi ateese bwe̱e̱tɔ bwe̱e̱tɔ bɛɛɛ ane̱ bwe̱e̱. Ane̱ ma waa kakye̱e̱kpa na kanyare̱kpa bɛɛɛ kipurima. Ane̱ ma kpa e̱kɔ bɛɛɛ ane̱ ka ane̱ bɛɛko̱‑ana ko̱kwe̱e̱. \v 14 Ke̱tɔ ne̱ mo̱nꞌ waa‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ sa a Kristoo nya mo̱ne̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ, na mo̱ne̱ ma lɛɛ nya fa ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ e̱ waa a mo̱nꞌ nya atɔ bɔye̱ ne̱ mo̱ne̱ e̱ kpa‑ɔ mfɛɛre̱. \c 14 \s1 Wuribware̱ wo̱re̱ e̱ gye̱ ne̱ o de kpa fe̱yɛ ɔ po̱rɔ fo̱ ko̱so̱bɛɛ \p \v 1 Mbe̱yɔmɔ, mo̱ne̱ ko̱so̱bɛɛ ne̱ mò̱ ko̱kɔɔre̱gyi mo̱ŋ bo̱ le̱ŋ‑ɔ ase̱ŋ, ane̱ŋ a se̱sɛ‑ɔ, mo̱nꞌ kra mò̱ nɛɛnɛɛ, na mo̱ne̱ aa mò̱ ma kaŋ gyiiri ke̱tɔ ne̱ mò̱ ko̱kɔɔre̱gyi mo̱ŋ bo̱ le̱ŋ ke̱mo̱‑rɔ‑ɔ ase̱ŋ ikii. \v 2 Ɔko̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ o de kpa fe̱yɛ o gyi ke̱tɔ ke̱maa. Ɔko̱ ne̱ mò̱ ko̱kɔɔre̱gyi mo̱ŋ bo̱ le̱ŋ‑ɔ i kisi kiyee ke̱maa. \v 3 Ɔko̱ ne̱ o gyi ke̱tɔ ke̱maa‑ɔ ma kaŋ trasii ɔko̱ ne̱ oo kine kiyee ke̱maa ko̱wo̱‑ɔ. Ɔko̱ ne̱ oo kine kiyee ke̱maa ko̱wo̱‑ɔ mɔ ma kaŋ trasii ɔko̱ ne̱ ɔ wo̱‑ɔ mɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a kɔɔre̱ ane̱ŋ a se̱sɛ‑ɔ. \v 4 Ɔko̱ de kpa fe̱yɛ ɔ po̱rɔ ɔko̱ ke̱yaafɔre̱ aaa? Daabii! Ke̱yaafɔre̱‑ɔ mò̱ nyaŋpe̱ dooo e̱ gye̱ ne̱ ɔ taare̱ a ɔ tɔwe̱ fe̱yɛ ɔ waa atɔ bɛɛɛ ɔ mo̱ŋ waa atɔ. Kase̱ŋtiŋ si ɔ nya nkyo̱rɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ nyaŋpe̱ e̱ gye̱ ne̱ o de kpa fe̱yɛ ɔ tɔwe̱ fe̱yɛ ɔɔ waa atɔ. \p \v 5 Se̱sɛ ko̱ e̱ fa fe̱yɛ kake ko̱ gye̱ kake dabe̱ ka kyɔ kako̱. Ne̱ ɔko̱ mɔ e̱ fa fe̱yɛ ŋke‑o pɛɛɛ ta abɛɛ se̱. Mo̱nꞌ sa a bamo̱ ɔke̱maa taa ke̱mo̱ ne̱ mò̱ mfɛɛre̱ a sa mò̱ fe̱yɛ ke̱ gye̱‑ɔ. \v 6 Ɔke̱maa ne̱ o bu kake ko̱ ɔ kyo̱ŋ kako̱‑ɔ e̱ waa ane̱ŋ ne̱e̱ na ɔ nya bu ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu. Ɔke̱maa mɔ ne̱ o gyi ke̱tɔ ke̱maa‑ɔ e̱ waa ane̱ŋ ne̱e̱ na ɔ nya bo̱ bu ane̱ nyaŋpe̱, a le̱e̱ fe̱yɛ se̱sɛ‑ɔ e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ ɔ we̱e̱ mò̱ ateese si pwɛɛ ne̱ ɔ dɛɛ gyi. Ɔke̱maa ne̱ o kine kiyee ko̱wo̱‑ɔ mɔ i kine ne̱e̱ na ɔ nya bo̱ bu ane̱ nyaŋpe̱, a le̱e̱ fe̱yɛ mò̱ gbaa e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ ɔ we̱e̱ se̱ pwɛɛ ne̱ ɔ dɛɛ gyi mò̱ ateese. \v 7 N gye̱ ane̱ wo̱re̱ e̱ye̱e̱ ne̱ ane̱ te bo̱ sa. Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ ane̱ lowi mo̱ŋ gye̱ ane̱ wo̱re̱ lee. \v 8 Ane̱ i te, ane̱ te bo̱ sa ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu ne̱e̱. Ne̱ ane̱ ya wu mɔ, ane̱ a wu bo̱ sa ane̱ nyaŋpe̱ ne̱e̱. Ane̱ŋ se̱‑ɔ hare̱e̱ ane̱ te bɛɛɛ ane̱ a wu ooo, ane̱ nyaŋpe̱ e̱ bo̱ ane̱. \p \v 9 Ane̱ŋ se̱ ne̱ Kristoo a wu. Oo wu ne̱e̱, ne̱ ɔɔ be̱e̱ kyiŋŋi le̱e̱ lowi‑ro, na ɔ nya kii bamo̱ ne̱ baa wu‑o na bamo̱ ne̱ bo̱ saŋ bo̱ te‑o bamo̱ nyaŋpe̱. \v 10 Amo̱se̱‑ɔ, ne̱ ŋkee nte̱tɔ se̱ ne̱ fo̱ e̱ po̱rɔ bɛɛɛ fo̱ i trasii fo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ɔ ne̱e̱? Ŋu fe̱yɛ ane̱ pɛɛɛ e̱ ye̱re̱ Wuribware̱ akatɔ‑rɔ mò̱ se̱ŋgyikpa‑ɔ. \v 11 Ke̱e̱ ɛ, baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ, \b \q1 “Wuribware̱ yɛ, Mo̱ a bo̱‑rɔ‑ɔ se̱‑ɔ, ŋ yɛ, \q2 ɔke̱maa i kpuni aŋurii mo̱ ayaa‑rɔ \q2 na o sure si fe̱yɛ mo̱ e̱ gye̱ nyaŋpe̱.”\f * \fr 14:11 \ft Isaya 45.23 (LXX). \f* \b \m \v 12 Amo̱‑ɔ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ i bise ane̱ ɔke̱maa ase̱ŋ, na ɔke̱maa lee kanɔ sa mò̱ e̱ye̱e̱ gywii Wuribware̱. \s1 Mo̱nꞌ de̱e̱ nyite abɛɛ \p \v 13 Amo̱se̱‑ɔ mo̱nꞌ sa a ane̱ de̱e̱ yɔwe̱ abɛɛ ke̱po̱rɔ. Mo̱nꞌ sa a ane̱ ma lɛɛ waa ane̱ ko̱so̱bɛɛ Kristoonyi ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ sa a ɔ waa bɔye̱‑ɔ. \v 14 Mo̱ a gye̱ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu a ase̱sɛ‑ɔ ɔko̱‑ɔ, mo̱ e̱ kɔɔre̱ a n gyi fe̱yɛ ko̱tɔko̱ mo̱ŋ bo̱‑rɔ ne̱ ke̱ gye̱ iyisi ke̱mo̱ e̱ye̱e̱ se̱. Amaa ne̱ ɔko̱ e̱ fa fe̱yɛ ko̱tɔko̱ gye̱ iyisi atɔ fe̱raa, ke̱ gye̱ bo̱ sa se̱sɛ amo̱ fɔŋfɔŋ ne̱e̱. \v 15 Amo̱se̱‑ɔ, ke̱tɔ ne̱ fo̱ i gyi‑o e̱ sa ne̱ fo̱ ko̱so̱bɛɛ duŋ i fwii fo̱ se̱ fe̱raa, amo̱ fe̱raa a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ fo̱ mo̱ŋ lɛɛ fo̱ e̱ kpa mò̱ ase̱ŋ. Fo̱ ma sa a ke̱tɔ ne̱ fo̱ i gyi‑o nye̱ra ɔko̱ ne̱ Kristoo a kperi mò̱ se̱ wu‑o. \v 16 Amo̱se̱ ne̱ ŋ yɛ, hare̱e̱ fo̱ e̱ fa fe̱yɛ ateese ko̱ bware kigyi gbaa ooo, amo̱ kigyi ya sa ne̱ bo̱ko̱ e̱ po̱rɔ fo̱ fe̱yɛ fo̱ e̱ waa e̱bɔye̱, amo̱ fe̱raa yɔwe̱ amo̱ kigyi. \v 17 A le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ e̱ tɔwe̱ ane̱ kitii Wuribware̱ a kuwure‑o si ase̱ŋ, ke̱tɔ ne̱ ane̱ i gyi bɛɛɛ ane̱ i nuu‑o ase̱ŋ mo̱ŋ tiri. Ke̱tɔ ne̱ ki tiri‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ a de ke̱dame̱naŋsɛ na kaye̱e̱yuri na kakatɔgyi ne̱ amo̱ pɛɛɛ a le̱e̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o ase̱‑ɔ. \v 18 Ɔko̱ ne̱ o suŋ Yeesuu kpa mɔ se̱‑ɔ ase̱ŋ e̱ pre̱ Wuribware̱, na ase̱sɛ gbaa kyo̱rɔ mò̱. \p \v 19 Ane̱ŋ se̱‑ɔ mo̱nꞌ sa a ane̱ le̱ŋ e̱ye̱e̱ waa ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ baa kaye̱e̱yuri ase̱sɛ kakye̱na‑rɔ‑ɔ na ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ke̱ e̱ sa ne̱ ase̱sɛ e̱ kya abɛɛ‑rɔ‑ɔ. \v 20 Mo̱ne̱ ma sa a Wuribware̱ kusuŋ nye̱ra bo̱ le̱e̱ ateese ko̱ se̱. A gye̱ kase̱ŋtiŋ fe̱yɛ ateese pɛɛɛ mɔ bware. Amaa a mo̱ŋ bware fe̱yɛ mo̱nꞌ gyi ateese ko̱ ne̱ a sa a mo̱ne̱ ko̱so̱bɛɛ Kristoonyi lwee e̱bɔye̱‑rɔ‑ɔ. \v 21 A mo̱ŋ bware fe̱yɛ mo̱nꞌ wo̱ kiyee ke̱maa bɛɛɛ mo̱nꞌ nuu nta ke̱maa ne̱ n sa a mo̱ne̱ ko̱so̱bɛɛ lwee e̱bɔye̱‑rɔ‑ɔ. \p \v 22 Ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ e̱ kɔɔre̱ amo̱‑ɔ ase̱ŋ mo̱ne̱ i gyi‑o gye̱ mo̱ne̱ aa Wuribware̱ wo̱re̱ kpeŋ mbo̱ŋtɔ‑rɔ ase̱ŋ ne̱e̱. Ɔko̱ ne̱ o gyi ko̱tɔko̱ ne̱ ke̱ maa waa mò̱ mfɛɛre̱‑rɔ fe̱yɛ ke̱ mo̱ŋ bware‑o de ŋyure. \v 23 Amaa ke̱tɔ ne̱ fo̱ i gyi‑o, ne̱ fo̱ e̱ mo̱ŋ nyi fe̱yɛ ki bware bɛɛɛ ke̱ mo̱ŋ bware, amo̱ fe̱raa Wuribware̱ i bu fo̱ ke̱pɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ n gye̱ fo̱ ko̱kɔɔre̱gyi‑o e̱ gye̱ ne̱ kaa sa ne̱ fo̱ i gyi. Amo̱se̱ se̱‑ɔ se̱sɛ e̱ ma kɔɔre̱ a o gyi fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ ɔ waa‑ɔ bware, amo̱ fe̱raa ɔ waa bɔye̱ ne̱e̱. \c 15 \p \v 1 Amo̱se̱‑ɔ, ane̱ ne̱ ane̱ e̱ kɔɔre̱ Kristoo ane̱ i gyi keŋkeŋ‑o de̱e̱ nyite bamo̱ ne̱ bamo̱ ko̱kɔɔre̱gyi mo̱ŋ kyɔ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ba kisi ko̱tɔko̱ se̱. Na ane̱ de̱e̱ waa ke̱tɔ ne̱ ki i gyi bamo̱ akatɔ‑ɔ. Ane̱ ma waa ke̱tɔ ne̱ ki i gyi ane̱ wo̱re̱ akatɔ‑ɔ. \v 2 Ane̱ ɔke̱maa de̱e̱ waa ke̱tɔ ne̱ ki i gyi mò̱ ko̱so̱bɛɛ Kristoonyi akatɔ‑ɔ, na ke̱ nya waa mò̱ daŋ, na ɔ kya mò̱‑rɔ, ane̱ŋ ne̱ mò̱ ko̱kɔɔre̱gyi e̱ nya a ko̱ waa ko̱kyɔ‑ɔ. \v 3 Ŋu fe̱yɛ Kristoo gbaa, n gye̱ ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ pre̱ mò̱ fɔŋfɔŋ‑ɔ ne̱ ɔɔ waa. Ɔɔ waa fe̱yɛ ɔko̱ ne̱ ɔɔ kyo̱rɛɛ Wuribware̱ kuŋu si ase̱ŋ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Asaagyi ne̱ baa tu we̱e̱ Wuribware̱ se̱‑ɔ \q2 a laŋŋe̱ a gya mo̱ se̱ mbe̱yɔmɔ.”\f * \fr 15:3 \ft Kiliŋ 69.9. \f* \b \p \v 4 Mbe̱yɔmɔ ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ke̱ bo̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ le̱e̱ hare̱e̱ de̱daa‑ɔ, baa kyo̱rɛɛ bo̱ kaapo̱ ane̱ ne̱e̱, na ane̱ nya ŋu ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a kya bamo̱ ne̱ baa taare̱ gyi awo̱re̱fɔɔ‑rɔ kanyite‑o‑ro‑o. Ane̱ŋ a atɔ ke̱kare̱‑ɔ e̱ sa ane̱ wɔre̱ na te̱maa. \v 5 Amo̱ a tɛɛ a gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ sa mo̱ne̱ kanyite na wɔre̱‑ɔ, amo̱ fe̱raa ane̱ e̱ ko̱re̱ mò̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ɔ sa a mo̱nꞌ nyite abɛɛ, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Kristoo Yeesuu a nyite bo̱ko̱‑ɔ. \v 6 Ane̱ŋ‑ɔ na mo̱ne̱ nnɔ nya twɛɛ abɛɛ se̱, na mo̱nꞌ waa kanɔ kyo̱rɔ Wuribware̱ ne̱ ɔ gye̱ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo mò̱ se̱‑ɔ. \v 7 Ane̱ŋ se̱‑ɔ, mo̱ne̱ ma kine abɛɛ, fe̱yɛ ane̱ŋ dɛɛ ne̱ Kristoo gbaa mo̱ŋ kine mo̱ne̱‑ɔ. Na Wuribware̱ nya nkyo̱rɔ na wuraa. \s1 Ane̱ŋ ne̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ a tɔwe̱ fe̱yɛ nde̱ se̱ awuye e̱ kyo̱rɔ Wuribware̱‑ɔ \p \v 8 Ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ kaapo̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ Kristoo a ba fe̱yɛ ɔ bo̱ waa kusuŋ bo̱ sa Yudaa awuye‑o ne̱e̱, na ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ waa a ɔ sa bamo̱ ade̱daapo̱‑ɔ nya waa kase̱ŋtiŋ. \v 9 Mfaanɛɛ se̱‑ɔ, na nde̱ se̱ awuye taare̱ kyo̱rɔ Wuribware̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ mbe̱yɔmɔ oo ŋu bamo̱ e̱wɛɛ‑ɔ se̱. Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɔ Wuribware̱ mò̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Amo̱se̱‑ɔ, mo̱ e̱ kyo̱rɔ fo̱ a n gywii nde̱ se̱ awuye, \q2 na ŋ waa iliŋ bo̱ daa fo̱ bamo̱ akatɔ‑rɔ.”\f * \fr 15:9 \ft 2 Samuwɛl 22.50; Kiliŋ 18.49. \f* \b \m \v 10 Ne̱ baa be̱e̱ kyo̱rɛɛ fe̱yɛ, “Nde̱ se̱ awuye, \q1 mo̱nꞌ bo̱ tii Wuribware̱ ase̱sɛ‑ɔ se̱ kyo̱rɔ mò̱.”\f * \fr 15:10 \ft Mbraa ke̱be̱e̱sa 32.43. \f* \b \m \v 11 Ne̱ baa be̱e̱ kyo̱rɛɛ fe̱yɛ, \q1 “Nde̱ se̱ awuye eee, mo̱nꞌ ba a ane̱ kyo̱rɔ Wuribware̱. \q2 Ase̱sɛ pɛɛɛ mɔ, mo̱nꞌ waa iliŋ bo̱ daa mò̱.”\f * \fr 15:11 \ft Kiliŋ 117.1. \f* \b \m \v 12 Mo̱nꞌ be̱e̱ ke̱e̱ ke̱tɔ ne̱ Isaya a kyo̱rɛɛ‑ɔ, \b \q1 “Yɛse̱e̱ mò̱ ke̱nanagyi ɔko̱ e̱ ba a ɔ bo̱ ba. \q2 Mò̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ ko̱so̱ na ɔ de̱e̱re̱ \q1 nde̱ se̱ awuye pɛɛɛ se̱ \q2 na bo̱ bo̱ kɔɔre̱ mò̱ gyi.”\f * \fr 15:12 \ft Isaya 11.10 (LXX). \f* \b \m \v 13 Mo̱ e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ e̱ kɔɔre̱ Wuribware̱ mo̱ne̱ i gyi‑o si‑o, Wuribware̱ ne̱ ɔ sa ne̱ mo̱ne̱ e̱ kɔɔre̱ mo̱ne̱ i gyi fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ yɔ so̱so̱‑ɔ sa mo̱ne̱ kakatɔgyi bwe̱e̱tɔ na kaye̱e̱yuri, na Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa a ke̱yaale̱ŋ‑ɔ nya sa a mo̱ne̱ te̱maa‑ɔ de̱e̱ tii si bwe̱e̱tɔ. \p \v 14 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, a mo̱ŋ gye̱ fe̱yɛ ma kɔɔre̱ mo̱ne̱ mo̱ i gyi ne̱e̱ se̱ ne̱ mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ ase̱ŋ mɔ mo̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱. Amaa mo̱ a kɔɔre̱ gyi ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ waa abɛɛ ke̱dame̱naŋsɛ saŋ ke̱maa, ne̱ mo̱ne̱ de kanyiase̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ e̱ taare̱ mo̱ne̱ de kamo̱ mo̱ne̱ e̱ kaapo̱ abɛɛ atɔ. \v 15-16 Amaa mo̱ a kyo̱rɛɛ ase̱ŋ mɔ bo̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱ le̱ŋle̱ŋ ne̱e̱ na a nya nyiŋŋi mo̱ne̱ ke̱tɔ ne̱ mo̱ne̱ kyɔ mo̱ne̱ nyi‑o si. Mo̱ e̱ taare̱ a ŋ waa ane̱ŋ, a le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ ya sa mo̱ kpa fe̱yɛ ŋ kii Yeesuu Kristoo ke̱yaafɔre̱, na ŋ waa kusuŋ sa mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o. Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ ɔlɔŋŋɔpo̱ kusuŋ e̱ gye̱ fe̱yɛ ɔ ba kabo̱ a ɔ bo̱ lɔŋŋɔ Wuribware̱‑ɔ, mo̱ kusuŋ e̱ gye̱ fe̱yɛ n tɔwe̱ abware̱se̱ŋ gywii mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o. Na ŋkee n taare̱ taa mo̱ne̱ bo̱ sa Wuribware̱. Mò̱ akatɔ i gyi na ɔ kɔɔre̱ ke̱tɔ ne̱ n de bo̱ sa mò̱‑ɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o e̱ gye̱ ne̱ ɔɔ kpɛɛ iyisi ne̱ i te mo̱ne̱ se̱‑ɔ, na mo̱nꞌ nya waa ase̱sɛ ne̱ bo̱ bware Wuribware̱ ase̱‑ɔ. \p \v 17 Amo̱se̱‑ɔ n de kpa fe̱yɛ, mo̱ a gye̱ Kristoo se̱sɛ‑ɔ se̱‑ɔ, ŋ kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱ bo̱ le̱e̱ ke̱tɔ ne̱ mo̱ a waa sa Wuribware̱‑ɔ se̱. \v 18-19 Amaa mo̱ e̱ daŋ duŋ ne̱e̱ na n tɔwe̱ ke̱mo̱ ne̱ Kristoo a ye̱re̱ mo̱ se̱ waa sa ne̱ nde̱ se̱ awuye‑o a bo̱ bu Wuribware̱‑ɔ, na mo̱ ase̱ŋ tɔwe̱sɛ, na mo̱ awaasɛ, na akpe̱ŋe̱ye̱e̱tɔ ne̱ mo̱ a waa‑ɔ, na Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa a ke̱yaale̱ŋ‑ɔ, na ane̱ŋ ne̱ Kristoo a bo̱ waa amo̱ pɛɛɛ‑ɔ. Amo̱se̱‑ɔ mo̱ ke̱nare̱ kaa le̱e̱ Yɛro̱salɛm ya bo̱ fo̱ Ilirikum swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ, mo̱ a tɔwe̱ ase̱ŋ timaa amo̱ ne̱ a gye̱ Kristoo kuŋu si ase̱ŋ‑ɔ gywii mfe̱ŋ to̱ŋ ke̱maa awuye‑o lo̱we̱. \v 20 Mo̱ a kpa ne̱e̱ fe̱yɛ saŋ ke̱maa n tɔwe̱ ase̱ŋ timaa‑o to̱ŋ ko̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ tɛɛ nu Kristoo ke̱nyare̱ se̱‑ɔ. Mo̱ ya waa ane̱ŋ, saŋ‑ɔ a mo̱ŋ gye̱ fe̱yɛ ɔko̱ a talii ne̱ ɔɔ da‑ɔ se̱ ne̱ mo̱ e̱ pwɛɛ mo̱ e̱ gya se̱. \v 21 Mo̱ e̱ waa amo̱‑ɔ ne̱e̱, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Na bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ tɛɛ ya tɔwe̱ mò̱ ase̱ŋ‑ɔ \q2 gywii bamo̱‑ɔ nya ŋu mò̱, \q1 na bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ tɛɛ nu‑o mɔ \q2 nu amo̱ kaase̱.”\f * \fr 15:21 \ft Isaya 52.15 (LXX). \f* \s1 Mfe̱ŋ ne̱ Pɔɔl a kra fe̱yɛ ɔ be̱e̱ ɔ yɔ‑ɔ \p \v 22 Bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱ a tu kpa bwe̱e̱tɔ ya tɔwe̱ abware̱se̱ŋ‑ɔ gywii ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ‑ɔ se̱, ne̱ bo̱ fo̱ mbe̱yɔmɔ, mo̱ŋ tɛɛ taare̱ nya kpa bo̱ ka mo̱ne̱ kanɔ. \v 23-24 Amaa mbe̱yɔmɔ fe̱raa, mo̱ŋ lɛɛ n de kusuŋ e̱swe̱e̱re̱ amo̱ se̱ a ŋ waa. Amo̱se̱‑ɔ amo̱ a gye̱ nsu kanɔ ŋko̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ a kpa ke̱bo̱ŋu mo̱ne̱ ne̱ mo̱ŋ tɛɛ taare̱‑ɔ se̱‑ɔ, mo̱ e̱ kyo̱ŋ mo̱ e̱ yɔ Spaniya swe̱e̱re̱ se̱ mo̱ e̱ bo̱rɔ mo̱ne̱ aye̱, na ŋ ka mo̱ne̱ kanɔ. Na mo̱ ya bo̱ gyi akatɔ mo̱ne̱ ase̱ kafwe̱e̱, na mo̱nꞌ nya taare̱ kya mo̱‑rɔ, na n kya mo̱ kpa‑ɔ se̱. \v 25 Amaa mbe̱yɔmɔ fe̱raa mo̱ e̱ kpa fe̱yɛ ŋ yɔ Yɛro̱salɛm maŋ‑nɔ ya kya Wuribware̱ ase̱sɛ ne̱ bo̱ bo̱ mfe̱ŋ‑ɔ‑rɔ. \v 26 Ke̱tɔ se̱ ne̱ mo̱ e̱ yɔ mfe̱ŋ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ asɔre̱e̱ ase̱sɛ ne̱ bo̱ bo̱ Makedoniya na Akaya e̱swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ a da bamo̱ e̱ye̱e̱ se̱ fe̱yɛ ba kyo̱ŋwe̱ Kristoo awuye ne̱ ba wu kitiri, ne̱ bo̱ bo̱ Yɛro̱salɛm maŋ‑nɔ‑ɔ atanne̱. \v 27 Bamo̱ fɔŋfɔŋ ya da bamo̱ ŋkpo̱nɔ se̱ kra ane̱ŋ a ase̱ŋ‑ɔ. Amaa kase̱ŋtiŋ fe̱raa, a kyɔ a tiri fe̱yɛ bo̱ sa Yudaa awuye atiripo̱ amo̱ ko̱tɔko̱. A le̱e̱ fe̱yɛ nde̱ se̱ awuye‑o a bo̱rɔ Yudaa awuye si nya ŋyure ne̱ ŋ ya le̱e̱ so̱so̱‑ɔ. Amo̱se̱‑ɔ neŋfo a bware fe̱yɛ bo̱ be̱e̱ sa bamo̱ kaye̱ mɔ‑rɔ atɔ ne̱ Wuribware̱ a bo̱ yure bamo̱‑ɔ ako̱. \v 28 Mo̱ ya ŋu fe̱yɛ atanne̱‑ɔ a lwee bamo̱ ke̱sare̱e̱‑rɔ, na ŋkee, n kya se̱ yɔ Spaniya swe̱e̱re̱ se̱. Amaa mo̱ e̱ yɔ, mo̱ e̱ bo̱rɔ a ŋ ka mo̱ne̱ kanɔ. \v 29 Ŋ nyi fe̱yɛ mo̱ ya bo̱ ka mo̱ne̱ kanɔ, a waa dɛɛ n de Kristoo ŋyure pɛɛɛ a m baa mo̱ne̱. \p \v 30 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, mo̱ne̱ a gya ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o a sa ne̱ mo̱ne̱ e̱ kpa mo̱ ase̱ŋ‑ɔ se̱‑ɔ se̱‑ɔ, mo̱ e̱ ko̱re̱ mo̱ne̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ de̱e̱ kya mo̱‑rɔ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ keŋkeŋ sa mo̱. \v 31 Mo̱nꞌ gye̱ ŋkpɛɛ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ fe̱yɛ Wuribware̱ lee mo̱ le̱e̱ bamo̱ ne̱ bo̱ bo̱ Yude̱ya swe̱e̱re̱ se̱, ne̱ bo̱ maa kɔɔre̱ Kristoo ba gyi‑o ke̱sare̱e̱‑rɔ. Na mo̱nꞌ ko̱re̱ nyɔse̱po̱ fe̱yɛ Yɛro̱salɛm asɔre̱e̱ ase̱sɛ‑ɔ kɔɔre̱ atanne̱ ne̱ n de mo̱ e̱ yaa bamo̱‑ɔ. \v 32 Mo̱ ya waa amo̱‑ɔ pɛɛɛ lo̱we̱, mo̱ mfɛɛre̱ i di mo̱. Na Wuribware̱ ya sure, m ba mo̱ne̱ ase̱ bo̱ ka mo̱ne̱ kanɔ kyɛɛkyɛɛ, na ane̱ waa abɛɛ wɔre̱. \p \v 33 Mbe̱yɔmɔ, mo̱ e̱ ko̱re̱ kaye̱e̱yuri sapo̱‑ɔ Wuribware̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ɔ gya mo̱ne̱ pɛɛɛ kamɛɛ. Amɛye̱. \c 16 \s1 Kanɔka \p \v 1 Mo̱ e̱ ko̱re̱ mo̱ne̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ pe̱kye̱e̱ Fiibii ya ba mo̱ne̱ ase̱, mo̱nꞌ kra mò̱ nɛɛnɛɛ. Ɔ gye̱ akyarɔpo̱‑ɔ ɔko̱ ne̱e̱, ne̱ ɔ waa kusuŋ ɔ sa asɔre̱e̱ awuye ne̱ bo̱ bo̱ Ke̱ŋkre̱ya maŋ‑nɔ‑ɔ. \v 2 Mo̱nꞌ kra mò̱ nɛɛnɛɛ ane̱ nyaŋpe̱ ke̱nyare̱‑rɔ, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ a bware bo̱ sa Wuribware̱ ase̱sɛ fe̱yɛ bo̱ waa‑ɔ. Na, mò̱ e̱ kpa ke̱tɔ ke̱maa bo̱ le̱e̱ mo̱ne̱ ase̱, mo̱nꞌ kya mò̱‑rɔ na ɔ nya ke̱mo̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ɔ gye̱ nyare̱ timaa ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ ase̱ na mo̱ ase̱. \p \v 3 Mo̱ e̱ ka Prisikila na Akwila ne̱ bo̱ gye̱ mo̱ bɛɛko̱‑ana, ne̱ ane̱ e̱ waa Kristoo Yeesuu kusuŋ‑o kanɔ. \v 4 Baa kperi mo̱ se̱ bo̱ dee a bo̱ mɔɔ bamo̱. N gye̱ mo̱ wo̱re̱ e̱ gye̱ ne̱ mo̱ e̱ sa bamo̱ aŋsɛ. Nde̱ se̱ awuye‑o‑ro asɔre̱e̱ awuye pɛɛɛ ne̱ mo̱ i suŋ mo̱ e̱ sa‑ɔ gbaa e̱ sa bamo̱ aŋsɛ na ko̱waa. \p \v 5 Mo̱ e̱ ka ase̱sɛ ne̱ ba gyaŋŋe̱ ba waa asɔre̱e̱ bamo̱ lɔŋ‑nɔ‑ɔ kanɔ. \p Mo̱ e̱ ka mo̱ nyare̱ timaa Ipeenitus kanɔ. Mò̱ ya gye̱ ŋkpɛɛ kii Kristoonyi Asiya swe̱e̱re̱ pɛɛɛ se̱. \p \v 6 Mo̱ e̱ ka Mariya ne̱ oo suŋ keŋkeŋ sa mo̱ne̱‑ɔ kanɔ. \p \v 7 Mo̱ e̱ ka mo̱ ko̱we̱bɛɛ‑ana Andrunikus na ɔkye̱e̱ Yuniya kanɔ. Mo̱ aa bamo̱ ne̱ baa dɛɛ tii saŋ ko̱‑ɔ. Bo̱ gye̱ Kristoo ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱‑ɔ bo̱ko̱, ne̱ bo̱ de ke̱nyare̱ timaa. Baa daa mo̱ gbaa ikii Kristoo awuye. \p \v 8 Mo̱ e̱ ka Ampriyas kanɔ. Ɔ gye̱ mo̱ ko̱so̱bɛɛ Kristoonyi, ne̱ mo̱ e̱ kpa mò̱ ase̱ŋ bwe̱e̱tɔ. \p \v 9 Mo̱ e̱ ka Orabanus, mo̱ bɛɛko̱ ne̱ mo̱ aa mò̱ mpe̱pe̱yɔ a waa Kristoo kusuŋ‑o kanɔ. \p Mo̱ e̱ ka mo̱ nyare̱ timaa Staakis kanɔ. \p \v 10 M be̱e̱ mo̱ e̱ ka Apilees kanɔ. Oo gyi awo̱re̱fɔɔ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ɔ gya Kristoo a e̱kpa‑ɔ se̱‑ɔ se̱, ne̱ ɔɔ le̱e̱ amo̱‑rɔ fe̱yɛ Kristoonyi kase̱ŋtiŋ‑o. \p Mo̱ e̱ ka Aristobulus lɔŋ‑nɔ awuye kanɔ dame̱naŋsɛ. \p \v 11 Mo̱ e̱ ka mo̱ ko̱we̱bɛɛ Hɛrɔde̱yɔŋ kanɔ. \p Mo̱ e̱ ka Naakisus lɔŋ‑nɔ awuye ne̱ bo̱ gye̱ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo ase̱sɛ‑ɔ kanɔ. \p \v 12 Akye̱e̱ anyɔ mɔ, Trifiinaa na Trifoosa i suŋ keŋkeŋ ba sa ane̱ nyaŋpe̱. Mo̱ e̱ ka bamo̱ anyɔ amo̱ kanɔ nɛɛnɛɛ. \p M be̱e̱ mo̱ e̱ ka ane̱ nyare̱ timaa Pɛɛsis kanɔ. Mò̱ gbaa be̱e̱ ɔ gye̱ ɔkye̱e̱ ko̱ ne̱ ɔɔ waa kusuŋ keŋkeŋ sa ane̱ nyaŋpe̱‑ɔ. \p \v 13 Mo̱ e̱ ka Rufus kanɔ dame̱naŋsɛ. Ane̱ nyaŋpe̱ a lee mò̱ kpa mò̱ ase̱ŋ bwe̱e̱tɔ. Mo̱ e̱ ka mò̱ nyi gbaa kanɔ. Ɔɔ kra mo̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ n na e̱ kra mo̱‑ɔ. \p \v 14 Mo̱ e̱ ka ase̱sɛ mɔ kanɔ, Asiŋkritus na Fe̱lɛɛgɔŋ na Hɛɛmɛs na Patrobas na Hɛɛmas na ane̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana pɛɛɛ ne̱ bo̱ bo̱ bamo̱ ase̱‑ɔ. \p \v 15 M be̱e̱ mo̱ e̱ ka ase̱sɛ mɔ gbaa kanɔ, Filologus na Yuliya na Niriyus na mò̱ pe̱kye̱e̱ na Olimpas na Wuribware̱ ase̱sɛ pɛɛɛ ne̱ bo̱ bo̱ bamo̱ ase̱‑ɔ. \p \v 16 Ŋkee, mo̱nꞌ ka abɛɛ kanɔ dame̱naŋsɛ sa mo̱. Kristoo asɔre̱e̱ ase̱sɛ pɛɛɛ e̱ ka mo̱ne̱ kanɔ. \s1 Pɔɔl a ase̱ŋ‑ɔ lalalo̱we̱ \p \v 17 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, mo̱ e̱ ko̱re̱ mo̱ne̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ sa ase̱ŋ awuye‑o si. Mo̱nꞌ de̱e̱ kwaye̱ bamo̱ ne̱ ba nye̱ra ase̱sɛ mbo̱ŋtɔ‑rɔ, ne̱ ba sa a mo̱nꞌ turi ke̱tɔ ne̱ mo̱ne̱ e̱ kɔɔre̱ mo̱ne̱ i gyi‑o‑ro‑o, na bamo̱ ne̱ ba kaapo̱ atɔ ne̱ a kye amo̱ ne̱ mo̱ne̱ a kyɔ suye‑o. \v 18 N gye̱ ane̱ nyaŋpe̱ ne̱ ane̱ŋ a ase̱sɛ‑ɔ i suŋ. Bo̱ gya ke̱tɔ ne̱ bamo̱ fɔŋfɔŋ e̱ kpa‑ɔ se̱ ne̱e̱. Bo̱ de bamo̱ nnɔrɔkɔne̱‑ɔ ba pe̱nna ase̱sɛ ne̱ bamo̱ mfɛɛre̱ maa krɛɛ ikyurowi‑o ne̱e̱. \v 19 Mbe̱yɔmɔ a bo̱ mo̱ kɔne̱ fe̱yɛ ɔke̱maa a kyɔ nu ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ fe̱raa mo̱ne̱ ye̱re̱‑rɔ keŋkeŋ, ne̱ mo̱ne̱ gya abware̱se̱ŋ‑ɔ se̱‑ɔ. Amaa mo̱ e̱ kpa fe̱yɛ mo̱ne̱ kanyiase̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ de‑o sa a mo̱nꞌ gya ke̱tɔ ne̱ ke̱ gye̱ kitimaa‑o si, na mo̱nꞌ kwaye̱ ko̱waa ke̱tɔ ne̱ ke̱ gye̱ bɔye̱‑ɔ. \v 20 A saŋ kafwe̱e̱, kaye̱e̱yuri sapo̱‑ɔ Wuribware̱ e̱ sa a mo̱nꞌ kyikye Ɔbɔnsam se̱. Mo̱ e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ fe̱yɛ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu yure mo̱ne̱. \p \v 21 Mo̱ bɛɛko̱ Timotii ne̱ mo̱ aa mò̱ mpe̱pe̱yɔ e̱ waa Kristoo kusuŋ‑o e̱ ka mo̱ne̱ kanɔ. Mo̱ ko̱we̱bɛɛ‑ana Lukiyus na Yasɔŋ na Sosipata gbaa e̱ ka mo̱ne̱ kanɔ. \p \v 22 Mo̱, Tɛrɛtiyus, ne̱ mo̱ a kyo̱rɛɛ wo̱re̱ mɔ sa Pɔɔl‑ɔ e̱ ka mo̱ne̱ kanɔ ane̱ nyaŋpe̱ ke̱nyare̱‑rɔ. \p \v 23 Gayus ne̱ mo̱, Pɔɔl, n te mò̱ lɔŋ‑nɔ‑ɔ e̱ ka mo̱ne̱ kanɔ. Kristoo awuye ne̱ bo̱ bo̱ mfe̱e̱‑ɔ pɛɛɛ e̱ gyaŋŋe̱ mò̱ aye̱ ne̱e̱ ba waa asɔre̱e̱. \p Irasitus ne̱ ɔ gye̱ maŋ kusuŋ ɔde̱e̱re̱se̱po̱ mfe̱e̱‑ɔ na ane̱ ko̱so̱bɛɛ Kwaatus e̱ ka mo̱ne̱ kanɔ. \p [ \v 24 Mo̱ e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ fe̱yɛ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo yure mo̱ne̱.] \p \v 25 Ŋkee mo̱nꞌ sa a ane̱ kyo̱rɔ Wuribware̱, a le̱e̱ fe̱yɛ mò̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ taare̱ na ɔ sa mo̱ne̱ ke̱yaale̱ŋ na mo̱nꞌ bo̱ kya se̱ kɔɔre̱ ase̱ŋ timaa bo̱ le̱e̱ Yeesuu Kristoo kuŋu si ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱‑ɔ gyi. Ase̱ŋ timaa mɔ, Wuribware̱ a taa amo̱ bo̱ kwe̱e̱rɔ hare̱e̱ pwɛɛ ne̱ ɔɔ dɛɛ twe̱e̱ kaye̱. \v 26 Amaa mbe̱yɔmɔ Wuribware̱, mò̱ ne̱ o te nsu pɛɛɛ‑ɔ, a sa kanɔ fe̱yɛ ase̱ŋ timaa mɔ ne̱ mò̱ akyaamɛɛ ne̱ baa dɛɛ kye̱na‑ɔ a be̱e̱ kyo̱rɛɛ amo̱ ase̱ŋ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ le̱e̱ ifuri, na kaye̱‑rɔ ase̱sɛ pɛɛɛ nya nu amo̱ ase̱ŋ, na bo̱ kɔɔre̱ gyi, na bo̱ gya amo̱ se̱. \p \v 27 Wuribware̱ gye̱ ɔko̱ŋko̱ ne̱e̱ kpeŋ. Mò̱ dooo e̱ gye̱ Kanyiase̱ŋ-pɛɛɛ-kuŋu-Bware̱. Mo̱nꞌ sa a ane̱ bo̱rɔ Yeesuu Kristoo si bu Wuribware̱ ke̱dabe̱ nsu pɛɛɛ. Amɛye̱.