\id GAL Chumburung \h Galatiya awuye \toc1 Galatiya awuye Wo̱re̱ ne̱ Pɔɔl a kyo̱rɛɛ bo̱ kyo̱ŋwe̱ Kristoo awuye ne̱ bo̱ bo̱ Galatiya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ \toc2 Galatiya awuye \toc3 Galatiya awuye \mt1 Galatiya awuye \mt2 Wo̱re̱ ne̱ Pɔɔl a kyo̱rɛɛ bo̱ kyo̱ŋwe̱ Kristoo awuye ne̱ bo̱ bo̱ Galatiya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ \c 1 \p \v 1-2 Mo̱, Pɔɔl, ne̱ Wuribware̱ ke̱kpa se̱, n gye̱ Yeesuu Kristoo a ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱‑ɔ ɔko̱‑ɔ na mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana pɛɛɛ ne̱ mo̱ aa bamo̱ bo̱ mfe̱e̱‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ ane̱ e̱ kyo̱rɛɛ wo̱re̱ mɔ ane̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱ asɔre̱e̱ awuye ne̱ mo̱ne̱ bo̱ Galatiya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ. Mo̱ e̱ kpa fe̱yɛ mo̱nꞌ nu fe̱yɛ n gye̱ nyiŋkpasɛ ya sa ne̱ mo̱ a kii Yeesuu ayaa‑rɔ ɔye̱re̱po̱. N gye̱ nyiŋkpasɛ mɔ ne̱ baa suŋ bo̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ ase̱, ne̱ ɔɔ bo̱ sa se̱ŋsa gywii mo̱, ne̱ ɔɔ sa ne̱ mo̱ a kii Yeesuu ayaa‑rɔ ɔye̱re̱po̱. Mo̱ ke̱yaale̱ŋ a le̱e̱ Yeesuu Kristoo na mò̱ se̱ Wuribware̱ ne̱ oo kyiŋŋi mò̱ le̱e̱ lowi‑ro‑o ase̱ ne̱e̱. \p \v 3 Ane̱ se̱ Wuribware̱ na ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo yure mo̱ne̱, na bo̱ sa mo̱ne̱ kaye̱e̱yuri. \v 4 Yeesuu Kristoo e̱ gye̱ ne̱ oo wu sa ane̱, ne̱ oo lee ane̱ le̱e̱ ane̱ e̱bɔye̱‑rɔ, ne̱ ɔɔ kɔɔre̱ ane̱ le̱e̱ kaye̱ mɔ‑rɔ a e̱bɔye̱‑ɔ‑rɔ. Ane̱ se̱ Wuribware̱ ya sa ne̱ ɔɔ waa amo̱‑ɔ. \v 5 Wuribware̱ nya ke̱dabe̱ na wuraa nsu pɛɛɛ. Amɛye̱. \s1 Ase̱ŋ timaa‑o maa kyurowi daa \p \v 6 N de mo̱ne̱ ase̱ŋ ko̱ a n tɔwe̱ bo̱ le̱e̱ mo̱ne̱ kuŋu si. A kpe̱ŋ mo̱ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ a kyɔ kine Kristoo, amaa mò̱ a kpa mo̱ne̱ ase̱ŋ‑ɔ se̱, ɔɔ te̱e̱ mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ gya mò̱ se̱. Ne̱ mo̱ne̱ a be̱e̱ yɔ mo̱ne̱ gya atɔ ke̱kaapo̱ ko̱ ne̱ aye̱bapo̱ ko̱ e̱ te̱e̱ fe̱yɛ ase̱ŋ timaa‑o si. \v 7 Kase̱ŋtiŋ si, ase̱ŋ timaa ko̱ mo̱ŋ lɛɛ a bo̱‑rɔ bo̱ tii amo̱‑ɔ ne̱ ane̱ a kaapo̱ bo̱ le̱e̱ Kristoo kuŋu si‑o. Amaa ase̱sɛ ko̱ a lwee mo̱ne̱‑rɔ, ne̱ ba tɔɔraa mo̱ne̱ ba kpa fe̱yɛ bo̱ nye̱ra ase̱ŋ timaa amo̱. \v 8 Amaa mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ ɔko̱ ne̱e̱ ooo, ane̱ ne̱e̱ ooo, bɛɛɛ Wuribware̱ kabɔɔ ko̱ ne̱e̱ ooo, ne̱ mò̱ ya bo̱ tɔwe̱ ase̱ŋ ko̱ ne̱ ɔɔ te̱e̱ fe̱yɛ Kristoo kuŋu si ase̱ŋ timaa‑o gywii mo̱ne̱, ne̱ amo̱ e̱ kwe̱e̱ amo̱ ne̱ ane̱ a tɔwe̱ gywii mo̱ne̱‑ɔ‑rɔ, amo̱ fe̱raa Wuribware̱ gyiiri mò̱ ke̱se̱bɔ. \v 9 Ke̱tɔ ne̱ ane̱ a kyɔ tɔwe̱ gywii mo̱ne̱‑ɔ, ne̱ m be̱e̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii mo̱ne̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ɔko̱ e̱ gye̱ ne̱ mò̱ ya tɔwe̱ ase̱ŋ ko̱ ne̱ ɔɔ te̱e̱ fe̱yɛ Kristoo kuŋu si ase̱ŋ timaa‑o gywii mo̱ne̱, na a kwe̱e̱ amo̱ ne̱ mo̱ne̱ a gye̱ ŋkpɛɛ nu, ne̱ mo̱ne̱ a kɔɔre̱ gyi‑o‑ro‑o, amo̱ fe̱raa Wuribware̱ gyiiri mò̱ ke̱se̱bɔ. \p \v 10 Ɔko̱ bo̱‑rɔ ne̱ mò̱ ya tɔwe̱ fe̱yɛ mo̱ e̱ gye̱ ne̱ n de kanɔrɔkɔne̱ mo̱ e̱ pe̱nna asɔre̱e̱ awuye, ɔ pe̱nna mò̱ e̱ye̱e̱ ne̱e̱. Ase̱ŋ ne̱ mo̱ a tɔwe̱‑ɔ a sa ne̱ mo̱ne̱ akatɔ a gyi aaa? Wuribware̱ ne̱ mo̱ e̱ kpa a mò̱ akatɔ gyi mo̱ se̱. Mo̱ e̱ kpa fe̱yɛ mo̱ ase̱ŋ gyi se̱sɛ akatɔ ne̱e̱‑ɔ, weetee ma lɛɛ taare̱ a ŋ kii Kristoo ke̱yaafɔre̱. \s1 Ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a te̱e̱ Pɔɔl fe̱yɛ ɔ bo̱ gya mò̱ se̱‑ɔ \p \v 11 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, mo̱ i gyi mo̱ne̱ kase̱ŋtiŋ fe̱yɛ ase̱ŋ timaa bo̱ le̱e̱ Kristoo kuŋu si ne̱ mo̱ a tɔwe̱ gywii mo̱ne̱‑ɔ mo̱ŋ le̱e̱ nyiŋkpasɛ kuŋu‑ro ne̱e̱. \v 12 Mo̱ŋ kɔɔre̱ amo̱ le̱e̱ nyiŋkpasɛ ko̱ ase̱ ne̱e̱, bɛɛɛ n gye̱ se̱sɛ ko̱ mɔ ya tɔwe̱ amo̱ gywii mo̱. Amaa Yeesuu Kristoo fɔŋfɔŋ ya lee amo̱ bo̱ kaapo̱ mo̱. \v 13 To, mo̱ne̱ a kyɔ nu ane̱ŋ ne̱ weetee n dɛɛ n te nsaŋ ne̱ n gya Yudaa awuye a mbraa‑ɔ se̱‑ɔ. Ne̱ mo̱ a waa Wuribware̱ asɔre̱e̱ awuye awo̱re̱fɔɔ bwe̱e̱tɔ, ne̱ mo̱ a kya se̱ kpuri bamo̱. \v 14 Ne̱ mo̱ne̱ a nu ane̱ŋ ne̱ ŋ ye̱re̱‑rɔ n gye̱ mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana Yudaa awuye a ke̱bware̱suŋ‑o‑ro ŋkpɛɛ‑ɔ, ne̱ mo̱ akatɔ a pee ke̱gya mo̱ nana‑ana ananatɔ se̱‑ɔ. \p \v 15 Amaa pwɛɛ ne̱ baa ko̱we̱ mo̱‑ɔ, a kyɔ a bo̱ Wuribware̱ kɔne̱ fe̱yɛ o ŋu mo̱ e̱wɛɛ, na o lee mo̱ sa mò̱ e̱ye̱e̱. \v 16 Ne̱ oo lee mò̱ gyi‑o bo̱ kaapo̱ mo̱ fe̱yɛ n taare̱ tɔwe̱ mò̱ ase̱ŋ timaa‑o gywii bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o. Mò̱ a te̱e̱ mo̱‑ɔ, mo̱ŋ yɔ se̱sɛ ko̱ ase̱ a ɔ kaapo̱ mo̱ abware̱se̱ŋ‑ɔ. \v 17 Bɛɛɛ n gye̱ Yɛro̱salɛm maŋ‑nɔ ne̱ mo̱ a yɔ ya ka bamo̱ ne̱ Wuribware̱ a lee fe̱yɛ bo̱ kii mò̱ ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱ ne̱ baa gye̱ mo̱ ŋkpɛɛ e̱ba‑ɔ kanɔ. Amaa mò̱ a de̱ŋ te̱e̱ mo̱‑ɔ, puri amo̱‑rɔ ne̱ mo̱ a yɔ Arabiya swe̱e̱re̱ se̱, ne̱ amo̱ kamɛɛ, mo̱ a kiŋŋi ba Damasikus maŋ‑nɔ. \v 18 Nsu nsa kamɛɛ, ne̱ mo̱ a yɔ Yɛro̱salɛm na mo̱ aa Peetroo sa se̱ŋsa, ne̱ mo̱ a kye̱na mò̱ ase̱ ŋke kudu nnuu. \v 19 Amaa mo̱ a bo̱ mfe̱ŋ‑ɔ, mo̱ŋ ŋu Yeesuu a ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱‑ɔ ɔko̱ bo̱ tii Peetroo si, amɔ Yakubu ne̱ ɔ gye̱ ane̱ nyaŋpe̱ mò̱ tire‑o. \v 20 Wuribware̱ ne̱ ɔ bo̱ so̱so̱‑ɔ nyi fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ mo̱ a kyo̱rɛɛ mɔ‑ɔ gye̱ kase̱ŋtiŋ ne̱e̱. \p \v 21 Amo̱ kamɛɛ‑rɔ‑ɔ mo̱ a yɔ Siriya na Kilikiya e̱swe̱e̱re̱ se̱. \v 22 Saŋ amo̱‑ɔ asɔre̱e̱ agyi ne̱ bo̱ bo̱ Yude̱ya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ mo̱ŋ nyi se̱sɛ suyo ne̱ n gye̱‑ɔ. \v 23 Amaa baa nu ne̱e̱ fe̱yɛ ɔko̱ ne̱ ɔɔ dɛɛ sa ne̱ baa gyi awo̱re̱fɔɔ‑ɔ e̱ tɔwe̱ ase̱ŋ timaa amo̱ dɛɛ ne̱ saŋ‑ɔ weetee o tii amo̱ kpa‑ɔ. \v 24 Bamo̱ a nu ane̱ŋ a ase̱ŋ‑ɔ, ne̱ baa kyo̱rɔ Wuribware̱ bo̱ le̱e̱ ke̱tɔ ne̱ kaa waa mo̱‑ɔ se̱. \c 2 \s1 Ke̱tɔ ne̱ kaa ba nsaŋ ne̱ Pɔɔl na Bar‑Nabas a yɔ Yɛro̱salɛm maŋ‑nɔ‑ɔ \p \v 1 Nsu kudu nna kamɛɛ, mo̱ a kiŋŋi yɔ Yɛro̱salɛm‑ɔ, mo̱ aa Bar‑Nabas na Tiitus ya yɔ. \v 2 Ke̱tɔ se̱ ne̱ mo̱ a yɔ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ ya kaapo̱ mo̱ fe̱yɛ ŋ yɔ mfe̱ŋ. Mo̱ a bo̱ mfe̱ŋ‑ɔ, ne̱ mo̱ a te̱e̱ asɔre̱e̱ abre̱sɛ‑ɔ pɛɛɛ bo̱ gyaŋŋe̱ keri si, ne̱ mo̱ a kaapo̱ bamo̱ ase̱ŋ timaa ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o. Ke̱tɔ se̱ ne̱ mo̱ a waa amo̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱ŋ kpa fe̱yɛ ŋ ŋu fe̱yɛ kusuŋ ne̱ mo̱ a waa le̱e̱ ke̱gye̱ŋkpɛɛ‑ɔ bo̱ fo̱ ndɔɔ a kake mɔ‑ɔ twe̱e̱. \v 3 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ Tiitus ne̱ mo̱ aa mò̱ naa‑ɔ gye̱ Griikinyi ne̱e̱, amaa bamo̱ mɔ bo̱ mo̱ŋ le̱ŋ mò̱ fe̱yɛ bo̱ te̱ŋ mò̱ ko̱twe̱e̱tu, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ane̱ Yudaa awuye e̱ waa‑ɔ. \v 4 Ase̱sɛ ko̱ bo̱‑rɔ ne̱ ba tɔwe̱ fe̱yɛ a tiri fe̱yɛ bo̱ waa mò̱ ane̱ŋ a atɔ‑ɔ. Ane̱ŋ a ase̱sɛ‑ɔ yɛ bo̱ gye̱ Kristoo awuye ne̱e̱, amaa bamo̱ mɔ bo̱ gye̱ aye̱bapo̱ ne̱e̱. Ba kyɔŋŋɔ ane̱ ba ke̱e̱ ne̱e̱ a bo̱ nya ŋu ane̱ŋ ne̱ Kristoo a kya ane̱ yɔwe̱‑ɔ, na bo̱ nya be̱e̱ sa a ane̱ kii anya. \v 5 Amaa ane̱ mo̱ŋ sure sa bamo̱ kpa ke̱maa se̱, na kase̱ŋtiŋ ne̱ ka bo̱ ase̱ŋ timaa‑o‑ro‑o ma nya nye̱ra sa mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o. \p \v 6 Bamo̱ gbaa ne̱ mfe̱ŋ a asɔre̱e̱ awuye‑o nyi fe̱yɛ bo̱ gye̱ bamo̱ agye̱ŋkpɛɛpo̱‑ɔ mo̱ŋ taa ko̱tɔko̱ bo̱ tii mo̱ abware̱se̱ŋ ne̱ mo̱ a kaapo̱‑ɔ se̱. Kase̱ŋtiŋ si hare̱e̱ bo̱ gye̱ agye̱ŋkpɛɛpo̱ bɛɛɛ bo̱ mo̱ŋ gye̱ ne̱e̱ ooo, a mo̱ŋ tiri mo̱, a le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ fe̱raa, ɔ maa de̱e̱re̱ se̱sɛ akatɔ se̱. \v 7 Amaa baa ŋu fe̱yɛ Wuribware̱ ya lee mo̱ fe̱yɛ n tɔwe̱ ase̱ŋ timaa bo̱ le̱e̱ Kristoo kuŋu si gywii bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ɔɔ kyɔ lee Peetroo fe̱yɛ ɔ tɔwe̱ ase̱ŋ timaa‑o gywii Yudaa awuye‑o. \v 8 Kase̱ŋtiŋ si, Wuribware̱ ne̱ ɔɔ sa ne̱ Peetroo a kii mò̱ ayaa‑rɔ ɔye̱re̱po̱ sa Yudaa awuye, ne̱ ɔɔ ba mò̱ bo̱ waa asuŋ dabe̱ dabe̱ sa bamo̱‑ɔ dɛɛ ya ba mo̱ bo̱ kii mò̱ ayaa‑rɔ ɔye̱re̱po̱ sa bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o, ne̱ ɔɔ ba mo̱ bo̱ waa asuŋ dabe̱ dabe̱ sa bamo̱. \v 9 Ne̱ Yakubu na Peetroo na Yohanee ne̱ mfe̱ŋ a asɔre̱e̱ awuye‑o yɛ bo̱ gye̱ bamo̱ agye̱ŋkpɛɛpo̱‑ɔ a ŋu fe̱yɛ Wuribware̱ ya ba ane̱ŋ a kusuŋ mumwii mɔ bo̱ bɔɔrɔ mo̱. Ane̱ŋ se̱‑ɔ ne̱ baa gywaa mo̱ aa Bar‑Nabas, na a taare̱ kaapo̱ fe̱yɛ ane̱ aa bamo̱ pɛɛɛ gya kpa ko̱ŋko̱ se̱ ne̱e̱. Ne̱ baa sure si fe̱yɛ mo̱ aa Bar‑Nabas ya tɔwe̱ ase̱ŋ timaa‑o gywii bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o, na bamo̱ mɔ bo̱ sii mfe̱ŋ ya tɔwe̱ amo̱ gywii Yudaa awuye‑o. \v 10 Ke̱tɔ ko̱ŋko̱ kpeŋ ne̱ baa tɔwe̱ gywii ane̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ nyiŋŋi atiripo̱ ne̱ bo̱ bo̱ bamo̱‑rɔ‑ɔ se̱. Amo̱‑ɔ mɔ dɛɛ ne̱ saŋ ke̱maa mo̱ e̱ le̱ŋ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ ŋ waa. \s1 Ane̱ŋ ne̱ Pɔɔl a tɔwe̱ fe̱yɛ Peetroo a waa bɔye̱‑ɔ \p \v 11 Amaa kamɛɛ‑rɔ‑ɔ ne̱ Peetroo a ba Ante̱yɔke̱ya maŋ‑nɔ mfe̱ŋ ne̱ ɔɔ waa ke̱tɔ ne̱ ke̱ mo̱ŋ bo̱ daŋ‑ɔ, amo̱se̱‑ɔ ne̱ mo̱ a yii mò̱ se̱. \v 12 Ke̱tɔ ne̱ kaa ba‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ saŋ ne̱ Peetroo a yɔ mfe̱ŋ‑ɔ, ne̱ oo tii bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o si o gyi ateese. Amaa ase̱sɛ ko̱ ne̱ Yakubu a suŋ saŋ ko̱‑ɔ a ba. Peetroo a ŋu bamo̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ yɔwe̱ mò̱ aa bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o ateese kigyi, a le̱e̱ fe̱yɛ kufu de mò̱ ke̱tɔ ne̱ Yudaa awuye ne̱ bo̱ gya bamo̱ mbraa‑ɔ se̱ kyɛɛkyɛɛ‑ɔ e̱ ba a bo̱ bo̱ tɔwe̱ bo̱ le̱e̱ mò̱ kuŋu si‑o. \v 13 Mfe̱ŋ‑ɔ ne̱ Kristoo awuye ne̱ bo̱ gye̱ Yudaa awuye‑o a kii nnɔ ŋnyɔ ŋnyɔ awuye fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Peetroo a waa‑ɔ dɛɛ. Ane̱ŋ se̱‑ɔ kufu a nya Bar‑Nabas ne̱ mò̱ gbaa a tii bamo̱ se̱ waa fe̱yɛ bamo̱‑ɔ. \v 14 Amaa m fe̱raa, mo̱ a ŋu fe̱yɛ baa fo̱ kpa, ne̱ baa kine kase̱ŋtiŋ a ke̱kaapo̱‑ɔ, ne̱ mo̱ a ko̱so̱ kyuwi‑ro bamo̱ akatɔ‑rɔ sa se̱ŋsa gywii Peetroo fe̱yɛ, “Fo̱ gye̱ Yudaanyi, amaa fo̱ te ane̱ŋ ne̱ bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o te‑o. Ne̱ e̱me̱ne̱ se̱ ne̱ fo̱ e̱ kpa fe̱yɛ Kristoo awuye ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o kye̱na fe̱yɛ Yudaa awuye‑o ne̱e̱? \p \v 15 Kase̱ŋtiŋ si, ane̱ ako̱we̱po̱ dɛɛ bo̱ gye̱ Yudaa awuye ne̱e̱, amo̱se̱ se̱‑ɔ ane̱ gbaa ane̱ gye̱ Yudaa awuye ne̱e̱, ane̱ mo̱ŋ gye̱ ase̱sɛ ne̱ ane̱ Yudaa awuye e̱ te̱e̱ bamo̱ ɛ e̱bɔye̱ awaapo̱‑ɔ. \v 16 Amaa ane̱ nyi fe̱yɛ ɔko̱ maa taare̱ a ɔ tɔwe̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ɔ gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ se̱‑ɔ se̱‑ɔ, Wuribware̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ ɔ gye̱ se̱sɛ timaa ne̱e̱. Amaa ane̱ ya kɔɔre̱ Kristoo Yeesuu wo̱re̱ gyi fe̱raa, Wuribware̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ ane̱ gye̱ ase̱sɛ timaa. A tiri fe̱yɛ ane̱ Yudaa awuye gbaa a kɔɔre̱ Kristoo gyi na, ane̱ ko̱kɔɔre̱gyi si, Wuribware̱ tɔwe̱ fe̱yɛ ane̱ gye̱ ase̱sɛ timaa. Amaa ɔko̱ mo̱ŋ bo̱‑rɔ ne̱ ɔ taare̱ a ɔ tɔwe̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ɔ gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ se̱‑ɔ se̱‑ɔ, ɔ gye̱ se̱sɛ timaa ne̱e̱. \v 17 Ke̱tɔ ne̱ fo̱ a waa‑ɔ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ ane̱ Yudaa awuye ne̱, bo̱ le̱e̱ ane̱ Kristoo ko̱kɔɔre̱gyi dooo si, ane̱ e̱ kpa fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ te̱e̱ ane̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa‑o e̱ waa bɔye̱. Amo̱se̱‑ɔ fo̱ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ Kristoo a kaapo̱ ane̱ e̱kpa bɔye̱. Amaa ane̱ŋ mo̱ŋ gye̱ kase̱ŋtiŋ pɛɛɛ. \v 18 Mbe̱yɔmɔ mo̱ ya kaapo̱ saŋ ko̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ ke̱gyase̱ mo̱ŋ de to̱nɔ, ne̱ amo̱ kamɛɛ mo̱ a nu mo̱ e̱ye̱e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ a bware fe̱yɛ n gya mbraa‑ɔ se̱, amo̱ fe̱raa mo̱ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ mo̱ mbraa‑ɔ kikine ke̱gyase̱ gye̱ bɔye̱. \p \v 19 Wuribware̱ a mbraa‑ɔ fe̱raa, ŋ ya kaapo̱ mo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ a bware fe̱yɛ ŋ wu. Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ a taa mò̱ mbraa‑ɔ ne̱e̱ fe̱yɛ ŋ ya mɔɔ mo̱ ne̱e̱, na n kye̱na bo̱ sa Wuribware̱. \v 20 A du ne̱e̱ fe̱yɛ bamo̱ a da mo̱ bo̱ me̱ra kiyii kpare̱-abɛɛ‑rɔ se̱ mfe̱ŋ ne̱ Yeesuu Kristoo a wu‑o. Ne̱ ke̱tɔ a kii fe̱yɛ m fe̱raa, mo̱ŋ lɛɛ n de ŋkpa, amaa Kristoo e̱ gye̱ ne̱ o te mo̱ kakpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ. A gye̱ kase̱ŋtiŋ fe̱yɛ mo̱ kayo̱wɔre̱ saŋ ka te, amaa mbe̱yɔmɔ n te kakye̱na po̱pwɛɛ mo̱ e̱ kɔɔre̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑o mo̱ i gyi, a le̱e̱ fe̱yɛ mò̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔɔ kpa mo̱ ase̱ŋ, ne̱ oo wu sa mo̱. \v 21 Ane̱ŋ se̱‑ɔ, mo̱ŋ sure si fe̱yɛ Wuribware̱ a dɛɛ ŋu ane̱ e̱wɛɛ bo̱ twe̱e̱ ne̱e̱. Amaa se̱sɛ e̱ taare̱ a ɔ kaapo̱ fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ te̱e̱ mò̱ se̱sɛ timaa bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ɔ gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ se̱‑ɔ, amo̱ fe̱raa a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ Kristoo a wu ne̱e̱ bo̱ twe̱e̱. Mo̱ ase̱ŋ a lo̱we̱,” \c 3 \s1 Ko̱kɔɔre̱ Yeesuu gyi na mbraa ke̱gyase̱ ase̱ŋ \p \v 1 Mo̱ne̱ Galatiya awuye mo̱ŋ nyi ase̱ŋ. Bɛɛɛ ɔko̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔɔ kyɔ mo̱ne̱ aaa? Mo̱ne̱ mo̱ŋ nyiŋŋi si fe̱yɛ ane̱ a kaapo̱ mo̱ne̱‑rɔ nɛɛnɛɛ ane̱ŋ ne̱ baa da Yeesuu Kristoo bo̱ me̱ra kiyii kpare̱-abɛɛ‑rɔ se̱‑ɔ ɔɔɔ? \v 2 To, mo̱nꞌ sa a m bise mo̱ne̱ se̱ŋbise mɔ. Kpa mo̱ se̱ ne̱ mo̱ne̱ a nya Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o? Bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ a gya mò̱ mbraa‑ɔ se̱‑ɔ se̱ aaa, bɛɛɛ mo̱ne̱ a nu ase̱ŋ timaa bo̱ le̱e̱ Kristoo kuŋu si ne̱ mo̱ne̱ a kɔɔre̱ amo̱ gyi‑o si aaa? \v 3 Mo̱ne̱ mo̱ŋ nyi ase̱ŋ. Ke̱gye̱ŋkpɛɛ‑ɔ mo̱ne̱ a taa mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ bo̱ dɔŋŋɔ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o si, amaa mbe̱yɔmɔ fe̱raa mo̱ne̱ e̱ fa fe̱yɛ a tiri fe̱yɛ mo̱nꞌ ba mo̱ne̱ fɔŋfɔŋ ke̱yaale̱ŋ bo̱ waa, na mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ nya fwiiri. \v 4 Wuribware̱ a yure mo̱ne̱ bwe̱e̱tɔ bo̱ twe̱e̱ ne̱e̱ bɛɛɛ? Daabii, mo̱ŋ kɔɔre̱ gyi fe̱yɛ oo yure mo̱ne̱ bo̱ twe̱e̱ ne̱e̱. \v 5 Ntɔ se̱ ne̱ Wuribware̱ a sa mo̱ne̱ mò̱ kufwiiŋe‑o ane̱ŋ ne̱ ɔɔ ba ɔ waa akpe̱ŋe̱ye̱e̱tɔ mo̱ne̱‑rɔ‑ɔ ne̱e̱? Ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ gya ke̱mo̱ ne̱ mò̱ mbraa‑ɔ e̱ kaapo̱‑ɔ se̱ ne̱e̱ e̱e̱e̱? Bɛɛɛ ŋkɔ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ a nu abware̱se̱ŋ‑ɔ, ne̱ mo̱ne̱ a kɔɔre̱ amo̱ gyi‑o si ne̱e̱ e̱e̱e̱? \p \v 6 Mo̱nꞌ nyiŋŋi ane̱ ɔde̱daapo̱ Abraham se̱. Baa kyo̱rɛɛ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ, \b \q1 “Abraham a kɔɔre̱ Wuribware̱ a ase̱ŋ‑ɔ gyi, ne̱ ane̱ŋ se̱‑ɔ \q2 Wuribware̱ a kɔɔre̱ mò̱ waa‑rɔ fe̱yɛ ɔ gye̱ se̱sɛ timaa.”\f * \fr 3:6 \ft Ke̱le̱e̱kaase̱ 15.6. \f* \b \m \v 7 Amo̱‑ɔ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ Abraham mò̱ gyi‑ana kase̱ŋtiŋ e̱ gye̱ bamo̱ ne̱ ba kɔɔre̱ Wuribware̱ ba gyi‑o. \v 8 Abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ ane̱ be̱e̱ ane̱ e̱ kare̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a fa mò̱ mfɛɛre̱ fe̱yɛ saŋ ko̱ e̱ ba, ne̱ bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o ya kɔɔre̱ mò̱ gyi, ɔ te̱e̱ bamo̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa. Ase̱ŋ timaa mɔ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ gywii Abraham‑ɔ fe̱yɛ, \b \q1 “Na fo̱ se̱‑ɔ ne̱ mo̱ i yure kaye̱‑rɔ ase̱sɛ pɛɛɛ.”\f * \fr 3:8 \ft Ke̱le̱e̱kaase̱ 12.3; 18.18; 22.18. \f* \b \m \v 9 Abraham a kɔɔre̱ ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ gywii mò̱‑ɔ gyi, ane̱ŋ se̱‑ɔ ne̱ Wuribware̱ a yure mò̱. Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ Wuribware̱ i yure ɔke̱maa ne̱ ɔ kɔɔre̱ mò̱ a o gyi‑o. \p \v 10 Amaa bamo̱ ne̱ ba kɔɔre̱ ba gyi fe̱yɛ bamo̱ ya gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ se̱, Wuribware̱ e̱ te̱e̱ bamo̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa‑o, kase̱ŋtiŋ si, Wuribware̱ a kyɔ da bamo̱ yii, a le̱e̱ fe̱yɛ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ, \b \q1 “Ɔke̱maa ne̱ o kine kibu mbraa‑ɔ ase̱ŋkpare̱gyi‑o, \q2 ne̱ ɔ maa gya mmo̱ e̱kpa se̱‑ɔ, Wuribware̱ e̱ lo̱ŋ mò̱.” \f * \fr 3:10 \ft Mbraa ke̱be̱e̱sa 27.26 (LXX). \f* \b \m \v 11 Ke̱tɔ ne̱ ane̱ nyi‑o dooo e̱ gye̱ fe̱yɛ ɔko̱ maa taare̱ a ɔ ye̱re̱ Wuribware̱ akatɔ‑rɔ tɔwe̱ fe̱yɛ mò̱ fe̱raa mò̱ a gya mò̱ mbraa‑ɔ se̱‑ɔ se̱‑ɔ, ɔ gye̱ se̱sɛ timaa ne̱e̱. A le̱e̱ fe̱yɛ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ, \b \q1 “Ɔko̱ ne̱ ɔɔ kɔɔre̱ Wuribware̱ gyi‑o e̱ nya ŋkpa \q2 a le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ te̱e̱ mò̱ fe̱yɛ se̱sɛ timaa.” \f * \fr 3:11 \ft Habakɔk 2.4. \f* \b \m \v 12 Amaa n gye̱ ko̱kɔɔre̱ Wuribware̱ gyi si ne̱ mò̱ mbraa‑ɔ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ ane̱ gya mò̱ mbraa‑ɔ se̱. A gye̱ asuŋ si. A le̱e̱ fe̱yɛ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ, \b \q1 “Se̱sɛ ke̱maa ne̱ ɔ gya mo̱ ase̱ŋ‑ɔ se̱, \q2 ne̱ o bu mo̱ mbraa‑ɔ e̱ nya ŋkpa, ɔ maa wu.” \f * \fr 3:12 \ft Ko̱lɔŋŋɔ mbraa 18.5. \f* \b \m \v 13 Ne̱ baa be̱e̱ kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ, \b \q1 “Se̱sɛ ke̱maa ne̱ baa mɔɔ mò̱ taa mò̱ kifuniŋ bo̱ sɔwe̱ kiyii si‑o, \q2 a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a lo̱ŋ mò̱ ne̱e̱” \f * \fr 3:13 \ft Mbraa ke̱be̱e̱sa 21.23. \f* \b \m Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ e̱ lo̱ŋ bamo̱ ne̱ ba kine ke̱gya mmo̱ se̱‑ɔ. Amaa Kristoo a taa mò̱ fɔŋfɔŋ kayo̱wɔre̱ bo̱ sa lowi, ne̱ ɔɔ bo̱ kɔɔre̱ ane̱ le̱e̱ ko̱lo̱ŋ ne̱ kaa dɔŋŋɔ ane̱ se̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ane̱ maa taare̱ a ane̱ gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ se̱. Ne̱ ɔɔ taa ko̱lo̱ŋ amo̱ bo̱ dɔŋŋɔ mò̱ fɔŋfɔŋ kayo̱wɔre̱ se̱. \v 14 Ɔɔ kɔɔre̱ ane̱ ne̱e̱, na mò̱ se̱‑ɔ bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o nya ŋyure ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ o de ɔ sa Abraham‑ɔ, na ane̱ ya kɔɔre̱ Yeesuu Kristoo gyi, ane̱ nya nya mò̱ kufwiiŋe timaa ne̱ ɔɔ tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ sa ane̱‑ɔ. \p \v 15 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, mo̱nꞌ sa a m ba ase̱ŋ mɔ ne̱ a kya se̱ mɔ‑ɔ bo̱ kaapo̱ mo̱ ase̱ŋ‑ɔ kaase̱. Amo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ, abɛɛ anyɔ ko̱ e̱ gye̱ ne̱ bamo̱ ya nu abɛɛ kaase̱ kra bamo̱ kikpuni ko̱ bo̱ be̱ya, mo̱ŋ kɔɔre̱ gyi fe̱yɛ se̱sɛ po̱pwɛɛ ko̱ e̱ taare̱ a ɔ nye̱ra ke̱mo̱, ne̱ ɔ maa taare̱ a ɔ ba ako̱ bo̱ tii si mɔ. A le̱e̱ fe̱yɛ bamo̱ anyɔ amo̱ kpeŋ e̱ gye̱ bamo̱ ase̱ŋ. \v 16 Mbe̱yɔmɔ, Wuribware̱ maa se̱ ɔ tɔwe̱ o gywii Abraham fe̱yɛ ɔ sa mò̱ aa mò̱ ke̱nanagyi ko̱tɔko̱. \f * \fr 3:16 \ft Ke̱le̱e̱kaase̱ 12.7; 24.7. \f* Mò̱ a tɔwe̱ fe̱yɛ ananagyi‑o, mò̱ ke̱nanagyi ko̱ŋko̱ ne̱ o de. Ke̱mo̱ e̱ gye̱ Kristoo. \v 17 Wuribware̱ a tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ waa ko̱tɔko̱ a ɔ sa Abraham nsu alafa ana na adusa pwɛɛ ne̱ ɔɔ dɛɛ ba mò̱ mbraa‑ɔ bo̱ sa mò̱ ase̱sɛ. Amo̱se̱‑ɔ mò̱ mbraa‑ɔ ne̱ ŋ ya ba kamɛɛ‑rɔ‑ɔ maa taare̱ a n saŋŋe̱ ase̱ŋ ne̱ baa kyɔ da amo̱ kikpuni‑o‑ro, na n te̱ŋ ase̱ŋ ne̱ baa tɔwe̱ bo̱ be̱ya‑ɔ‑rɔ. \v 18 Amaa amo̱ i tiri fe̱yɛ ane̱ gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ se̱ na ane̱ nya nya ŋyure ne̱ ɔɔ tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ sa Abraham‑ɔ, amo̱ fe̱raa a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ n lɛɛ gye̱ ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ bo̱ be̱ya‑ɔ se̱, ne̱ ane̱ e̱ nya ŋyure amo̱. Amaa ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a kyɔ tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ o yure Abraham‑ɔ se̱ ne̱ Abraham a nya ŋyure amo̱. \p \v 19 To, amo̱ e̱ gye̱ ane̱ŋ fe̱raa, ne̱ nte̱tɔ ne̱e̱ ne̱ Wuribware̱ a taa mò̱ mbraa‑ɔ bo̱ sa mò̱ ase̱sɛ‑ɔ? Ɔɔ sa mò̱ mbraa‑ɔ ne̱e̱ na ase̱sɛ nya gyii atɔ ne̱ a mo̱ŋ bware fe̱yɛ bo̱ waa‑ɔ. Mò̱ mbraa mɔ bo̱‑rɔ ne̱e̱ bo̱ fo̱ saŋ ne̱ Abraham ke̱nanagyi Kristoo e̱ ba‑ɔ, ane̱ŋ a se̱sɛ‑ɔ mɔ dɛɛ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ fe̱yɛ o yure mò̱. Wuribware̱ a taa mò̱ mbraa‑ɔ bo̱ sa mò̱ mbɔɔ fe̱yɛ bo̱ taa bo̱ waa se̱sɛ ke̱sare̱e̱‑rɔ, Mosis ne̱ mo̱ e̱ kaapo̱‑ɔ, mò̱ ya lɔŋŋɔ Wuribware̱ na mò̱ ase̱sɛ‑ɔ mbo̱ŋtɔ‑rɔ. \v 20 Mbe̱yɔmɔ, ɔko̱ ne̱ Wuribware̱ a bo̱rɔ mò̱ se̱ sa mò̱ ase̱sɛ mò̱ mbraa‑ɔ ye̱re̱ mò̱ aa bamo̱ mbo̱ŋtɔ‑rɔ. Amaa Wuribware̱ ya tɔwe̱ gywii ɔko̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ waa ko̱tɔko̱ a ɔ sa mò̱, a mo̱ŋ tiri fe̱yɛ ɔ nya mbo̱ŋtɔ‑rɔ ɔye̱re̱po̱, a le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ gye̱ mò̱ wo̱re̱ kpeŋ ne̱e̱. \p \v 21 To, amɔ mo̱ e̱ tɔwe̱ ne̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ i kye ase̱ŋ ne̱ ɔɔ tɔwe̱ bo̱ be̱ya‑ɔ ɔɔɔ? Daabii! N gye̱ ane̱ŋ ne̱e̱ pɛɛɛ. Mbraa ne̱ Wuribware̱ a sa mò̱ ase̱sɛ‑ɔ fe̱yɛ bo̱ gya se̱‑ɔ e̱ sa ne̱ baa nya ŋkpa ne̱e̱‑ɔ, weetee bamo̱ mbraa a ke̱gyase̱‑ɔ e̱ sa a Wuribware̱ te̱e̱ bamo̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa. \v 22 Amaa ane̱ e̱ kare̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ e̱bɔye̱ a kɔɔre̱ kaye̱‑rɔ ase̱sɛ pɛɛɛ aŋu. Amo̱ a gye̱ ane̱ŋ‑ɔ se̱‑ɔ, amɔ ase̱sɛ wo̱re̱ ne̱ ba kɔɔre̱ Yeesuu Kristoo ba gyi‑o, bamo̱ ko̱kɔɔre̱gyi‑o si‑o, ba nya ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ fe̱yɛ ɔ sa Abraham‑ɔ. \p \v 23 Amaa pwɛɛ ne̱ aa dɛɛ fo̱ saŋ ne̱ Wuribware̱ a lee ane̱ŋ ne̱ ane̱ kɔɔre̱ Kristoo gyi‑o bo̱ kaapo̱ ane̱‑ɔ, ane̱ dɛɛ ane̱ du ne̱e̱ fe̱yɛ ase̱sɛ ne̱ ba tii bamo̱‑ɔ. \v 24 Bɛɛɛ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ du ne̱e̱ fe̱yɛ ɔde̱e̱re̱se̱po̱ ne̱ baa lee mò̱ fe̱yɛ ɔ de̱e̱re̱ ane̱ se̱ bo̱ fo̱ saŋ ne̱ Kristoo e̱ ba‑ɔ. Mò̱ ya ba‑ɔ, ɔ te̱e̱ ane̱ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa, a le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ e̱ ba a ane̱ bo̱ kɔɔre̱ mò̱ gyi. \v 25 Kase̱ŋtiŋ si, saŋ amo̱ a kyɔ ba, amo̱se̱ se̱‑ɔ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ mo̱ŋ lɛɛ n de ane̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ. \s1 Mo̱ne̱ pɛɛɛ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana ne̱e̱ \p \v 26 A le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ ya kɔɔre̱ Kristoo Yeesuu gyi, amo̱ fe̱raa mo̱ne̱ pɛɛɛ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana ne̱e̱. \v 27 Mo̱ne̱ ɔke̱maa ne̱ baa bɔ mò̱ asuu‑o, ne̱ ane̱ŋ se̱‑ɔ, oo tii Kristoo ko̱ko̱we̱bɛɛ se̱‑ɔ a kii ne̱e̱ fe̱yɛ Kristoo‑o. A du ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ a buŋ awaagya po̱pwɛɛ‑ɔ. \v 28 Amo̱‑ɔ a tɛɛ a gye̱ ane̱ŋ‑ɔ se̱‑ɔ, mo̱ne̱ maa lɛɛ taare̱ a mo̱nꞌ tɔwe̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ bo̱ko̱ gye̱ Yudaa awuye ne̱e̱, ne̱ bo̱ko̱ mɔ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye. Mo̱ne̱ maa lɛɛ taare̱ a mo̱nꞌ tɔwe̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ bo̱ko̱ gye̱ agyi, ne̱ bo̱ko̱ mɔ gye̱ anya ne̱e̱. Mo̱ne̱ maa lɛɛ taare̱ a mo̱nꞌ tɔwe̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ bo̱ko̱ gye̱ anyare̱, ne̱ bo̱ko̱ fe̱raa gye̱ akye̱e̱. Kristoo Yeesuu ko̱ko̱we̱bɛɛ‑rɔ fe̱raa, mo̱ne̱ gye̱ ase̱sɛ ko̱ŋko̱ kpeŋ ne̱e̱. \v 29 Ke̱tɔ ne̱ ko̱ kyɔ ki tii si‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ a tii Kristoo ko̱ko̱we̱bɛɛ se̱‑ɔ, mo̱ne̱ gye̱ Abraham ananagyi ne̱e̱, amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ne̱ e̱ nya ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ fe̱yɛ ɔ sa Abraham‑ɔ. \c 4 \p \v 1 To, mo̱ e̱ kya se̱ a ŋ ye̱re̱ ase̱ŋ ko̱ŋko̱ mɔ se̱ dɛɛ bo̱ tɔwe̱ ase̱ŋ. Se̱sɛ ya wu, mò̱ gyi e̱ gye̱ ne̱ o gyi mò̱ kapo̱tɛɛ. Amaa kayaagyi amo̱ e̱ saŋ ɔ gye̱ kagyingyii, ne̱ hare̱e̱ mò̱ i kii nyaŋpe̱ kamɛɛ‑rɔ gbaa ooo, ɔ mo̱ŋ kyɔ ke̱nya ne̱ kii suŋ mò̱‑ɔ. \v 2 Mò̱ a saŋ ɔ gye̱ kayaagyi‑o, anya e̱ gye̱ ne̱ ba de̱e̱re̱ mò̱ se̱ pwɛɛ na ɔ dɛɛ bo̱ fo̱ saŋ ne̱ mò̱ se̱ a bo̱ ye̱ra sa mò̱ fe̱yɛ ɔ ba bo̱ gyi mò̱ kapo̱tɛɛ‑ɔ. \v 3 Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ saŋ ko̱ ane̱ mɔ ane̱ dɛɛ ane̱ du fe̱yɛ ŋyaagyi‑o, a le̱e̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ kaye̱‑rɔ ase̱sɛ e̱ kaapo̱‑ɔ a nya ane̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ. \v 4 Amaa saŋ ne̱ Wuribware̱ a ba bo̱ ye̱ra‑ɔ a fo̱‑ɔ, ne̱ oo suŋ mò̱ gyi Yeesuu bo̱ kyo̱ŋwe̱ kaye̱ mɔ‑rɔ, ne̱ ɔɔ sa ne̱ ɔkye̱e̱ a ko̱we̱ mò̱. Yudaanyi a ko̱we̱ mò̱‑ɔ se̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ baa mbraa ne̱ Wuribware̱ a sa Yudaa awuye‑o kaase̱. Mò̱ a gye̱ se̱sɛ‑ɔ se̱‑ɔ, ne̱ ɔɔ gya mbraa amo̱ se̱. \v 5 Wuribware̱ a sa ne̱ aa waa ane̱ŋ ne̱e̱, na mò̱ gyi‑o nya taa mò̱ e̱ye̱e̱ bo̱ kɔɔre̱ ane̱ le̱e̱ ke̱yaale̱ŋ ne̱ mbraa amo̱ de ane̱ se̱‑ɔ‑rɔ, na ɔ kaapo̱ fe̱yɛ ane̱ pɛɛɛ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana kase̱ŋtiŋ ne̱e̱. \p \v 6 Ke̱tɔ ne̱ ɔɔ waa bo̱ tii si, na a kaapo̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ gye̱ mò̱ gyi‑ana‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ oo suŋ mò̱ gyi a kufwiiŋe‑o bo̱ kyo̱ŋwe̱ fe̱yɛ ɔ bo̱ kye̱na ane̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ. Mfe̱ŋ‑ɔ ne̱ o te ɔ te̱e̱ fe̱yɛ, “N se̱, n se̱.” \v 7 Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ne̱ ɔke̱maa mo̱ŋ lɛɛ ɔ gye̱ ke̱nya, amaa ɔ gye̱ ogyi ne̱e̱. Ne̱ fo̱ ke̱maa mɔ a gye̱ ogyi‑o si‑o, Wuribware̱ e̱ sa a fo̱ gyi mò̱ kapo̱tɛɛ. \s1 Pɔɔl yɛ saŋ‑ɔ bamo̱ akatɔ a gyi fe̱yɛ mò̱ a bo̱ bamo̱ ase̱ \p \v 8 Saŋ‑ɔ mo̱ne̱ mo̱ŋ nyi Wuribware̱. Ikisise̱ŋ na atɔ ne̱ a mo̱ŋ gye̱ Wuribware̱ lee‑o dooo ya kɔɔre̱ mo̱ne̱ aŋu. \v 9 Amaa mbe̱yɔmɔ fe̱raa mo̱ne̱ a bo̱ gyii Wuribware̱. Bɛɛɛ n tɔwe̱ fe̱yɛ Wuribware̱ nyi mo̱ne̱, ne̱ oo pini mo̱ne̱ fe̱yɛ mò̱ gyi‑ana. To, mbe̱yɔmɔ fe̱raa, ne̱ e̱me̱ne̱ ne̱e̱ ne̱ mo̱ne̱ e̱ kpa a mo̱nꞌ kiŋŋi ya gya atɔ ke̱kaapo̱ ne̱ a maa taare̱ a a suŋ asuŋ ke̱maa, ne̱ a mo̱ŋ de ke̱yaale̱ŋ a a kya mo̱ne̱‑rɔ‑ɔ se̱? E̱me̱ne̱ se̱ ne̱ mo̱ne̱ be̱e̱ mo̱ne̱ e̱ kpa fe̱yɛ a nya mo̱ne̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ? \v 10 Mo̱ a nu fe̱yɛ mo̱ne̱ gya Yudaa awuye a mbraa ne̱ ŋ yɛ mo̱nꞌ waa ŋke ko̱ na aferi ko̱ na saŋ ko̱ na nsu ko̱ ntimaa‑o si. \v 11 Mo̱ne̱ ase̱ŋ bo̱ mo̱ gya. Amo̱‑ɔ a kaapo̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ mo̱ a de̱ŋ kpo̱ne̱ kaapo̱ mo̱ne̱‑ɔ, mo̱ a waa bo̱ twe̱e̱ ne̱e̱ e̱e̱e̱? \p \v 12 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, mo̱ e̱ ko̱re̱ mo̱ne̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ de̱e̱re̱ mo̱ se̱, kye̱na ane̱ŋ ne̱ n te‑o, fe̱yɛ ane̱ŋ mɔ ne̱ mo̱ a de̱e̱re̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ te‑o si kye̱na‑ɔ. N gye̱ sa ne̱ mo̱ne̱ a waa mo̱ bɔye̱ ko̱ pɛɛɛ, ne̱ e̱me̱ne̱ se̱ ne̱ mo̱ne̱ a taa ane̱ŋ a daa‑ɔ? \v 13 Mo̱ne̱ nyi fe̱yɛ ke̱tɔ se̱ ne̱ mo̱ a gye̱ ŋkpɛɛ bo̱ tɔwe̱ abware̱se̱ŋ gywii mo̱ne̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ saŋ amo̱‑ɔ mo̱ e̱ lɔ ne̱e̱. \v 14 Amaa mo̱ ko̱lɔ amo̱ a tɔɔraa mo̱ne̱ fɛɛ, amo̱ mɔ mo̱ne̱ mo̱ŋ kpo̱raŋ mo̱ se̱. Kase̱ŋtiŋ si, mo̱ne̱ a kra mo̱ nɛɛnɛɛ fe̱yɛ mo̱ a gye̱ Wuribware̱ a mbɔɔ‑ɔ ɔko̱‑ɔ, bɛɛɛ mo̱ a gye̱ Kristoo Yeesuu fɔŋfɔŋ‑ɔ. \v 15 Saŋ amo̱ fe̱raa mo̱ne̱ akatɔ a gyi fe̱yɛ mo̱ a bo̱ mo̱ne̱ ase̱. Amaa mbe̱yɔmɔ fe̱raa nte̱tɔ ya ba se̱ ne̱ mo̱ne̱ a kyurowi mo̱ne̱ mfɛɛre̱ le̱e̱ mo̱ se̱? Ŋ nyi fe̱yɛ saŋ amo̱ mo̱ne̱ e̱ taare̱ ne̱e̱‑ɔ, weetee mo̱ne̱ e̱ waa ke̱tɔ ke̱maa a mo̱nꞌ sa mo̱. Weetee gbaa mo̱ne̱ i lee mo̱ne̱ fɔŋfɔŋ akatɔgyi gbaa a mo̱nꞌ sa mo̱. \v 16 Ane̱ŋ ne̱ mo̱ a gyi kase̱ŋtiŋ gywii mo̱ne̱‑ɔ se̱ ne̱ mo̱ a kii mo̱ne̱ do̱ŋ aaa? \p \v 17 Ase̱sɛ ne̱ ba tɔɔraa mo̱ne̱ ba kaapo̱ aye̱ba ase̱ŋ mo̱ne̱‑rɔ‑ɔ de te̱maa fe̱yɛ ba nya mo̱ne̱ a bo̱ baa bamo̱ ke̱be̱gya‑ɔ se̱. Amaa ke̱tɔ ne̱ bo̱ ye̱re̱ ke̱mo̱ se̱ ba waa amo̱‑ɔ mo̱ŋ bo̱ daŋ. Ke̱tɔ ne̱ ba kpa a a bo̱ waa‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ba kpa ane̱ aa mo̱ne̱ a brawe̱ abɛɛ se̱ ne̱e̱, na mo̱nꞌ nya gya bamo̱ se̱. \v 18 Mbe̱yɔmɔ amo̱ e̱ gye̱ atɔ timaa ne̱ ɔko̱ e̱ kaapo̱, amo̱ fe̱raa a de kpa fe̱yɛ mo̱nꞌ waa wɔre̱ gya mò̱ se̱. Mo̱ e̱ bo̱ mo̱ne̱ ase̱ gbaa na mo̱ŋ bo̱‑rɔ ooo, a de kpa fe̱yɛ mo̱nꞌ waa ane̱ŋ. \v 19 Amaa mo̱ gyi‑ana ne̱ mo̱ e̱ kpa bamo̱ ase̱ŋ bwe̱e̱tɔ‑ɔ, n du ne̱e̱ fe̱yɛ ɔkye̱e̱ ne̱ ɔ kpa a ɔ ko̱we̱, ne̱ o duŋwi, ne̱ a bo̱ mò̱ gya bwe̱e̱tɔ‑ɔ. Mo̱ i gyi awo̱re̱fɔɔ ane̱ŋ‑aaa ŋ ya bo̱ fo̱ saŋ ne̱ mo̱ne̱ mfɛɛre̱ i kyurowi a ŋ kii fe̱yɛ Kristoo lee‑o. \v 20 Mo̱ e̱ kpa fe̱yɛ weetee m bo̱ mo̱ne̱ ase̱ mbe̱yɔmɔ, na m be̱e̱ kyurowi mo̱ ase̱ŋkpare̱gyi ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ a n gywii mo̱ne̱‑ɔ. Ane̱ŋ ne̱ a du mbe̱yɔmɔ‑ɔ mo̱ mfɛɛre̱ mo̱ŋ da a ŋ ŋu ane̱ŋ ne̱ mo̱ e̱ sa se̱ŋsa a n gywii mo̱ne̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ a ase̱ŋ mɔ se̱‑ɔ. \s1 Hagaa na Sara \p \v 21 To, mo̱ne̱ ase̱sɛ ne̱ mo̱ne̱ yɛ mo̱ne̱ e̱ kpa a mo̱nꞌ gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ se̱‑ɔ, mo̱nꞌ laatɔ a mo̱nꞌ nu ane̱ŋ ne̱ mbraa amo̱ dɛɛ a tɔwe̱‑ɔ. \v 22 Baa kyo̱rɛɛ Wuribware̱ a mbraa wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ Abraham de agyi nyaŋsɛ anyɔ, bamo̱‑rɔ ɔko̱ mò̱ nyi gye̱ ke̱nya ne̱e̱, ne̱ ɔko̱ŋko̱ ne̱ ɔɔ saŋ‑ɔ mò̱ nyi gye̱ ogyi ne̱e̱. \v 23 Ɔkye̱e̱ ne̱ ɔ gye̱ ke̱nya‑ɔ a nya kame, ne̱ ɔɔ ko̱we̱ ane̱ŋ ne̱ ba ko̱we̱ se̱sɛ ke̱maa‑ɔ dɛɛ. Amaa ɔkye̱e̱ ne̱ ɔ gye̱ ogyi‑o fe̱raa, mò̱ a mo̱ŋ taare̱ ko̱we̱‑ɔ se̱‑ɔ, ɔɔ nya kame ko̱we̱ keegyi, a le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ ya tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ a waa ane̱ŋ. \v 24-25 Ase̱ŋ mɔ du ne̱e̱ fe̱yɛ ke̱kpare̱‑ɔ. Akye̱e̱ anyɔ mɔ, Hagaa, ɔkye̱e̱ ne̱ ɔ gye̱ ke̱nya‑ɔ, na Sara, ɔkye̱e̱ ne̱ ɔ gye̱ ogyi‑o, ye̱re̱ bo̱ sa e̱taŋ e̱nyɔ ne̱ Wuribware̱ a waa bo̱ be̱ya mò̱ aa mò̱ ase̱sɛ mbo̱ŋtɔ‑rɔ‑ɔ. Hagaa ye̱re̱ bo̱ sa Sinaa ke̱be̱e̱‑ɔ Arabiya swe̱e̱re̱ se̱ mfe̱ŋ ne̱ Mosis na Isireelii awuye a sure si fe̱yɛ ba gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ se̱‑ɔ. Ane̱ŋ a ɔkye̱e̱ mɔ ne̱ ba te̱e̱ ɛ Hagaa‑ɔ agyi ne̱ ɔɔ ko̱we̱‑ɔ, bo̱ gye̱ anya ne̱e̱ fe̱yɛ mò̱‑ɔ. Mbe̱yɔmɔ Yɛro̱salɛm maŋ na Yudaa awuye‑o du ne̱e̱ fe̱yɛ Sinaa ke̱be̱e̱ a ase̱ŋ‑ɔ. Bamo̱ pɛɛɛ du ne̱e̱ fe̱yɛ anya‑ɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ bo̱ saŋ bo̱ gya ane̱ŋ a mbraa‑ɔ se̱. \v 26 Amaa maŋ ne̱ bo̱ be̱e̱ ba te̱e̱ ɛ Yɛro̱salɛm ne̱ ɔ bo̱ so̱so̱‑ɔ fe̱raa, ase̱ŋ kwe̱e̱. A le̱e̱ fe̱yɛ maŋ amo̱ ase̱sɛ mo̱ŋ gye̱ anya ne̱e̱. Ane̱ Kristoo awuye gye̱ maŋ amo̱ ase̱sɛ ne̱e̱. Ne̱ ane̱ŋ a maŋ amo̱ du ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ nyi‑o. \v 27 Baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ, \b \q1 “Ɔle̱ŋmaŋpo̱, fo̱ ne̱ fo̱ mo̱ŋ ko̱we̱ daa‑ɔ, \q2 ba kakatɔgyi bo̱ faa‑rɔ keŋkeŋ, \q2 fo̱ ne̱ fo̱ mo̱ŋ tɛɛ duŋwi daa‑ɔ, \q1 a le̱e̱ fe̱yɛ fo̱ ne̱ fo̱ kuri a se̱re̱ yɔwe̱ fo̱‑ɔ \q2 e̱ nya ŋyaagyi a fo̱ kyo̱ŋ \q2 mò̱ ne̱ ɔ saŋ o te mò̱ kuri aye̱‑ɔ.” \f * \fr 4:27 \ft Isaya 54.1. \f* \b \m \v 28 Mbe̱yɔmɔ mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, Wuribware̱ a tɔwe̱ ane̱ŋ a ase̱ŋ amo̱ bo̱ be̱ya sa Abraham‑ɔ se̱‑ɔ, mo̱ne̱ gye̱ Abraham mò̱ gyi‑ana fe̱yɛ ane̱ŋ dɛɛ ne̱ Sara mò̱ gyi Isak gye̱ Abraham mò̱ gyi‑o ne̱e̱. \v 29 Saŋ amo̱‑ɔ mò̱ gyi ne̱ baa ko̱we̱ mò̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ba ko̱we̱ se̱sɛ ke̱maa‑ɔ a waa mò̱ ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o a sa ne̱ baa ko̱we̱ mò̱‑ɔ awo̱re̱fɔɔ. Ane̱ŋ a awo̱re̱fɔɔ ne̱ ane̱ i gyi ndɔɔ‑ɔ. \v 30 Nte̱tɔ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ Abraham waa‑ɔ ne̱e̱? Bo̱ yɛ, \b \q1 “Gya ɔkye̱e̱ ne̱ ɔ gye̱ ke̱nya‑ɔ na mò̱ gyi‑o bo̱ kyo̱ŋwe̱. \q1 A mo̱ŋ de kpa fe̱yɛ ɔkye̱e̱ ne̱ ɔ gye̱ ke̱nya‑ɔ mò̱ gyi nyaŋsɛ‑ɔ \q2 i gyi mò̱ se̱ kapo̱tɛɛ, hare̱e̱ kamo̱ ke̱be̱gya gbaa. \q1 Ɔkye̱e̱ ne̱ ɔ gye̱ ogyi‑o mò̱ gyi nyaŋsɛ‑ɔ \q2 e̱ gye̱ ne̱ o gyi kapo̱tɛɛ‑ɔ pɛɛɛ.” \f * \fr 4:30 \ft Ke̱le̱e̱kaase̱ 21.10.\f* \b \m \v 31 Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, ane̱ mo̱ŋ gye̱ ɔkye̱e̱ ne̱ ɔ gye̱ ke̱nya‑ɔ mò̱ gyi‑ana, amaa ane̱ gye̱ ɔkye̱e̱ ne̱ ɔ gye̱ ogyi‑o mò̱ gyi‑ana ne̱e̱. \c 5 \s1 Yeesuu Kristoo a mo̱rɔwe̱ mo̱ne̱ ne̱e̱ na mo̱nꞌ nya mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ \p \v 1 Kristoo a mo̱rɔwe̱ ane̱ ne̱e̱ a kase̱ŋtiŋ si ane̱ nya ane̱ e̱ye̱e̱. Ane̱ŋ se̱‑ɔ mo̱nꞌ le̱ŋ e̱ye̱e̱, na mo̱ne̱ ma lɛɛ sa a ɔko̱ sa a mo̱nꞌ kii mbraa ne̱ Wuribware̱ a sa Yudaa awuye‑o anya be̱e̱. \v 2 Mo̱nꞌ nu, mo̱ Pɔɔl, mo̱ i gyi mo̱ne̱ kase̱ŋtiŋ fe̱yɛ mo̱ne̱ ya sa bamo̱ kpa fe̱yɛ bo̱ te̱ŋŋe̱ mo̱ne̱ atwe̱e̱tu, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ Kristoo a waa‑ɔ maa lɛɛ kya mo̱ne̱‑rɔ. \v 3 M be̱e̱ mo̱ i yii mo̱ne̱ se̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ ɔke̱maa ya gya aye̱ba amo̱ se̱, ne̱ ɔɔ sa ne̱ baa te̱ŋ mò̱ ko̱twe̱e̱tu, amo̱ fe̱raa a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ oo kii Yudaanyi ne̱e̱, ne̱ a tiri fe̱yɛ ɔ gya Yudaa awuye a mbraa ne̱ ŋ ya saŋ‑ɔ pɛɛɛ se̱ kyɛɛkyɛɛ. \v 4 Ɔke̱maa ne̱ ɔ tɔwe̱ fe̱yɛ mò̱ ya gya Wuribware̱ a mbraa‑ɔ se̱, Wuribware̱ e̱ te̱e̱ mò̱ ɛ se̱sɛ timaa‑o a te̱ŋ mò̱ e̱ye̱e̱ le̱e̱ Kristoo ase̱, ne̱ oo kine ŋyure ne̱ Wuribware̱ e̱ kpa a o yure mò̱‑ɔ. \v 5 Ane̱ fe̱raa, Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o e̱ gye̱ ne̱ ɔ kya ane̱‑rɔ, na ane̱ kɔɔre̱ gyi fe̱yɛ ane̱ de te̱maa ane̱ gywii saŋ ne̱ Wuribware̱ e̱ te̱e̱ ane̱ lamaŋ‑nɔ fe̱yɛ ase̱sɛ timaa‑o. \v 6 A le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ a tɛɛ tii Kristoo Yeesuu a ko̱ko̱we̱bɛɛ‑ɔ se̱‑ɔ, hare̱e̱ baa te̱ŋŋe̱ ane̱ atwe̱e̱tu bɛɛɛ bo̱ mo̱ŋ te̱ŋŋe̱ ooo, a mo̱ŋ gye̱ atɔ ne̱ a tiri pɛɛɛ‑ɔ. Ke̱tɔ ne̱ ki tiri‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ kɔɔre̱ Kristoo gyi, na ane̱ ke̱kpa ne̱ ane̱ e̱ kpa ane̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana‑ɔ kaapo̱ fe̱yɛ ane̱ ko̱kɔɔre̱gyi‑o bo̱ le̱ŋ. \p \v 7 Weetee saŋ ko̱‑rɔ mo̱ne̱ Galatiya awuye dɛɛ mo̱ne̱ e̱ waa atɔ nɛɛnɛɛ. Ne̱ nsɛ ya fo̱re̱ waa mo̱ne̱‑rɔ fe̱yɛ mo̱nꞌ yɔwe̱ kase̱ŋtiŋ‑o ke̱gyase̱? \v 8 Ŋ nyi fe̱yɛ n gye̱ Wuribware̱ ne̱ ɔɔ te̱e̱ mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ bo̱ gya mò̱ se̱‑ɔ ya waa ane̱ŋ. \v 9 Abre̱sɛ ya tɔwe̱ fe̱yɛ, “Yiisi kafo̱ŋfwe̱e̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ sa a bodobodoo pɛɛɛ tiŋ.” \p \v 10 To, ane̱ nyaŋpe̱ e̱ sa ne̱ mo̱ e̱ kɔɔre̱ mo̱ i gyi fe̱yɛ mo̱ne̱ i sure ase̱ŋ ne̱ mo̱ a tɔwe̱‑ɔ se̱, na ke̱tɔ ne̱ ki tii si‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ i gyiiri ɔko̱ ne̱ ɔ tɔɔraa mo̱ne̱‑ɔ ke̱se̱bɔ. \p \v 11 Amɔ m maa se̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ abware̱se̱ŋ‑ɔ ne̱e̱ fe̱yɛ atwe̱e̱tu ke̱te̱ŋŋe̱ tiri ne̱e̱‑ɔ, weetee ntɔ se̱ ne̱ Yudaa awuye‑o saŋ ba waa mo̱ awo̱re̱fɔɔ‑ɔ ne̱e̱? Ne̱ ane̱ŋ a ke̱kaapo̱‑ɔ e̱ bo̱ daŋ, amo̱ fe̱raa weetee mo̱ ya tɔwe̱ fe̱yɛ Kristoo a wu kiyii kpare̱-abɛɛ‑rɔ‑ɔ se̱ sa ase̱sɛ pɛɛɛ, bamo̱ iduŋ maa fwii mo̱ se̱. \v 12 Mo̱ e̱ kpa fe̱yɛ bamo̱ pɛɛɛ ne̱ ba tɔɔraa mo̱ne̱‑ɔ, bo̱ lee bamo̱ awɛɛ bo̱ tii bamo̱ atwe̱e̱tu ke̱te̱ŋŋe̱‑ɔ se̱. \v 13 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, mo̱ne̱ fe̱raa, Wuribware̱ a te̱e̱ mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ nya mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ le̱e̱ ane̱ŋ a mbraa‑ɔ se̱. Amaa mo̱ne̱ ma kaŋ tɔwe̱ fe̱yɛ, “To, ŋkee fe̱raa ne̱ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ a mo̱ŋ lɛɛ n de ane̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ‑ɔ se̱‑ɔ, ane̱ e̱ taare̱ a ane̱ waa ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ane̱ e̱ kpa‑ɔ.” Ke̱tɔ ne̱ mo̱nꞌ waa‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ ba mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ suŋ abɛɛ, na mo̱nꞌ kpa abɛɛ ase̱ŋ, na mo̱nꞌ kya abɛɛ‑rɔ. \v 14 Wuribware̱ a mbraa‑ɔ pɛɛɛ kuŋu e̱ gye̱ mbraa ne̱ ŋ yɛ, “Kpa fo̱ bɛɛko̱ ase̱ŋ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ fo̱ e̱ kpa fo̱ e̱ye̱e̱‑ɔ.” \f * \fr 5:14 \ft Ko̱lɔŋŋɔ mbraa 19.18. \f* \v 15 Amaa mo̱ne̱ daa i du fe̱yɛ mbo̱ kpe̱ŋsɛ ne̱ ba kra bamo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana mbo̱ ne̱ ba duŋwi bamo̱ ŋyo̱wɔre̱ ba kyaye̱‑rɔ‑ɔ lee‑o fe̱raa, mo̱ne̱ i kpuri abɛɛ. Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱nꞌ sa se̱. \s1 Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o na kinyiŋkpasɛgyi‑o \p \v 16 Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ sa a Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o de̱e̱re̱ mo̱ne̱ se̱, na mo̱ne̱ ma lɛɛ nya waa atɔ bɔye̱ ke̱maa ne̱ mo̱ne̱ fɔŋfɔŋ ŋkpo̱nɔ e̱ kpa‑ɔ. \v 17 Ke̱tɔ ne̱ ane̱ ŋkpo̱nɔ e̱ kpa fe̱yɛ ane̱ waa‑ɔ kwe̱e̱ ke̱tɔ ne̱ mò̱ kufwiiŋe‑o e̱ kpa fe̱yɛ ane̱ waa‑ɔ‑rɔ. Atɔ anyɔ mɔ gye̱ ado̱ŋ ne̱e̱, amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ne̱ mo̱ŋ de kpa fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ waa ke̱tɔ ke̱maa ne̱ mo̱ne̱ e̱ kpa‑ɔ. \v 18 To, Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o e̱ de̱e̱re̱ mo̱ne̱ se̱, n lɛɛ gye̱ mò̱ mbraa‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ n de̱e̱re̱ mo̱ne̱ se̱. \p \v 19 Mbe̱yɔmɔ ke̱tɔ ne̱ ane̱ ŋkpo̱nɔ e̱ sa ne̱ ane̱ e̱ waa‑ɔ, ɔke̱maa e̱ taare̱ a o ŋu fe̱yɛ a mo̱ŋ bo̱ daŋ. Ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ ke̱mo̱ ase̱ŋ‑ɔ e̱ gye̱ kanyare̱kpa na kakye̱e̱kpa na kayu na kipurima na ase̱ŋ bɔye̱ ke̱maa ne̱ a tii si‑o. \v 20 A mo̱ŋ bware fe̱yɛ mo̱nꞌ suŋ ikisi, na mo̱nꞌ ba asibeŋ bo̱ kyɔ ase̱sɛ bɛɛɛ bo̱ waa ke̱tɔ ke̱maa. Ne̱ a be̱e̱ a mo̱ŋ de kpa fe̱yɛ mo̱nꞌ kisi abɛɛ, na mo̱nꞌ kɔ, na mo̱nꞌ ka ko̱kwe̱e̱, na mo̱nꞌ waa kaduŋfwii na gyikɔre̱. A mo̱ŋ de kpa fe̱yɛ mo̱nꞌ kɔ, na mo̱nꞌ te̱ŋŋe̱‑rɔ, na mo̱nꞌ ke abɛɛ‑rɔ ntuŋ si mo̱ne̱ e̱ sa se̱ŋsa mo̱ne̱ i kye abɛɛ. \v 21 A mo̱ŋ de kpa fe̱yɛ mo̱ne̱ de mo̱ne̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana kikisi. A mo̱ŋ bware fe̱yɛ mo̱nꞌ bwe̱e̱, na mo̱nꞌ gyi a mo̱nꞌ nuu nta bwe̱e̱tɔ, bɛɛɛ mo̱nꞌ waa ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ku du ane̱ŋ‑ɔ. Mo̱ a kyɔ gye̱ ŋkpɛɛ yii mo̱ne̱ se̱, ne̱ m be̱e̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ bamo̱ ne̱ bo̱ te ane̱ŋ a kakye̱na bɔye̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ maa nya kpa a bo̱ tii Wuribware̱ a kuwure‑o si. \p \v 22 Amaa Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o e̱ gye̱ ase̱sɛ ŋkpɛɛ ke̱tɔ ke̱maa‑rɔ, amo̱ fe̱raa ba kpa bamo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana ase̱ŋ, na bamo̱ akatɔ gyi, na bamo̱ iduŋ yuri. Bo̱ de kanyite sa bamo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, ne̱ ba waa bamo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana itimaa na ke̱dame̱naŋsɛ, ne̱ bo̱ de kase̱ŋtiŋ sa bamo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana. \v 23 Ba baa bamo̱ e̱ye̱e̱ kaase̱, ne̱ ba de̱e̱re̱ bamo̱ e̱ye̱e̱ se̱ nɛɛnɛɛ. Ane̱ŋ a daa‑ɔ bo̱ daŋ. Mbraa ko̱ mo̱ŋ bo̱‑rɔ ne̱ n tɔwe̱ fe̱yɛ ane̱ŋ a atɔ‑ɔ mo̱ŋ bo̱ daŋ. \v 24 Bamo̱ ne̱ bo̱ gya Kristoo Yeesuu si‑o a kine bamo̱ daa bɔye̱‑ɔ na mfɛɛre̱ bɔye̱ ke̱fa ne̱ ŋ nya le̱e̱ bamo̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ. A du ne̱e̱ fe̱yɛ bamo̱ a da bamo̱ e̱ye̱e̱ bo̱ me̱ra kiyii kpare̱-abɛɛ‑rɔ se̱‑ɔ, ne̱ baa taa bamo̱ mfɛɛre̱ bɔye̱ bo̱ wu‑o. \v 25 Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o a gye̱ mò̱ ne̱ ɔ sa ane̱ kakye̱na po̱pwɛɛ‑ɔ se̱‑ɔ, ane̱ sa a ɔ de̱e̱re̱ ane̱ se̱. \v 26 Ane̱ ma waa akatɔle̱ŋ. Ane̱ ma fwii ane̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana iduŋ, ne̱ ŋkee ane̱ ma waa ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ mɔɔ ane̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana ŋyo̱wɔre̱‑ɔ. \c 6 \s1 Mo̱nꞌ de̱e̱ waa itimaa \p \v 1 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana ne̱ mo̱ne̱ gya Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o si nɛɛnɛɛ‑ɔ, mo̱ne̱ ya ŋu ɔko̱ e̱ waa bɔye̱, mo̱nꞌ kaapo̱ mò̱ kpa timaa‑o. Amaa mo̱ne̱ e̱ kpa a mo̱nꞌ waa amo̱‑ɔ, mo̱nꞌ baa mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ kaase̱ se̱sɛ amo̱ ase̱. N gye̱ ane̱ŋ, mo̱ne̱ e̱ sa a Ɔbɔnsam kyɔ mo̱ne̱‑rɔ ke̱e̱ ba mo̱ne̱ bo̱ waa e̱bɔye̱‑rɔ. \v 2 Ɔke̱maa kya mò̱ ko̱so̱bɛɛ‑rɔ ke̱tɔ ke̱maa‑rɔ. Mo̱ne̱ ya waa amo̱‑ɔ, amo̱ fe̱raa mo̱ne̱ e̱ waa ke̱tɔ ne̱ Kristoo a tɔwe̱ gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ waa‑ɔ ne̱e̱. \v 3 Ɔke̱maa ne̱ ɔ fa fe̱yɛ ɔ gye̱ se̱sɛ dabe̱‑ɔ, na mò̱‑ɔ mo̱ŋ gye̱ sɛye̱‑ɔ e̱ pe̱nna mò̱ e̱ye̱e̱ ne̱e̱. \v 4 Mo̱nꞌ sa a mo̱ne̱ ɔke̱maa de̱e̱re̱ mò̱ fɔŋfɔŋ kakye̱na‑rɔ ke̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ka du‑o. Ne̱ mò̱ ya ba mò̱ mfɛɛre̱ bo̱ de̱e̱re̱ mò̱ fɔŋfɔŋ kakye̱na‑rɔ, ne̱ ɔ mo̱ŋ bo̱ de̱e̱re̱ bo̱ko̱ lee fe̱raa, mò̱ i de ko̱tɔko̱ ne̱ ɔ ye̱re̱ ke̱mo̱ se̱ a ɔ bo̱ kaapo̱ e̱ye̱e̱‑ɔ, o ŋu. \v 5 A le̱e̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ se̱sɛ ke̱maa e̱ waa‑ɔ, ke̱mo̱ kakɔka dɛɛ ne̱ ɔ nya. \p \v 6 Amaa a bware fe̱yɛ bamo̱ ne̱ ba suye abware̱se̱ŋ‑ɔ sa bamo̱ akaapo̱po̱‑ɔ atɔ timaa ke̱maa mɔ ne̱ bo̱ de‑o ako̱. \p \v 7 Ɔko̱ ne̱ ɔ fa fe̱yɛ ɔ taare̱ a ɔ pe̱nna Wuribware̱‑ɔ e̱ pe̱nna mò̱ e̱ye̱e̱ ne̱e̱. Ke̱tɔ ke̱maa ne̱ se̱sɛ i dwii‑o, ke̱mo̱ dɛɛ ke̱mo̱ ne̱ ɔ nya. \v 8 Mò̱ ne̱ o dwii atɔ bɔye̱‑ɔ e̱ nya abɔye̱ ne̱e̱. Amaa mò̱ ne̱ o dwii atɔ timaa‑o e̱ nya atimaa. Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ mò̱ ne̱ ɔ gya ke̱tɔ ne̱ mò̱ kakpo̱nɔ e̱ kpa‑ɔ se̱‑ɔ e̱ fo̱ pɛɛɛ. Amaa mò̱ ne̱ ɔ gya Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o si‑o e̱ nya ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ le̱e̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o ase̱. \v 9 Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ne̱ ma sa a ane̱ kpo̱ne̱ itimaa ko̱waa se̱. Ane̱ e̱ mo̱ŋ kiŋŋi kamɛɛ fe̱raa, saŋ ko̱ e̱ ba ne̱ ane̱ e̱ nya ane̱ itimaa kakɔka. \v 10 Amo̱se̱ se̱‑ɔ saŋ ke̱maa ne̱ ane̱ e̱ nya kpa‑ɔ, a bware fe̱yɛ ane̱ waa ɔke̱maa itimaa. Amaa ane̱ gye̱ ŋkpɛɛ waa ane̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana Kristoo awuye itimaa pwɛɛ. \s1 Mò̱ ase̱ŋ lalalo̱we̱ \p \v 11 Mbe̱yɔmɔ fe̱raa, mo̱ fɔŋfɔŋ asare̱e̱ ne̱ n de mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ wo̱re̱ mɔ mo̱ e̱ gye̱ kɛɛ. Mo̱nꞌ ke̱e̱ akyo̱rɛɛgyi dabe̱ ne̱ mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ‑ɔ. \v 12 Nte̱tɔ ase̱sɛ e̱ gye̱ bamo̱ ne̱ bo̱ maa se̱ ba tɔwe̱ fe̱yɛ bo̱ te̱ŋŋe̱ mo̱ne̱ atwe̱e̱tu‑o? Ba kpa fe̱yɛ bo̱ko̱ kyo̱rɔ bamo̱ ne̱e̱. Amaa bo̱ maa kpa fe̱yɛ ɔko̱ waa bamo̱ awo̱re̱fɔɔ bo̱ le̱e̱ ke̱tɔ ne̱ ane̱ e̱ kaapo̱ bo̱ le̱e̱ Kristoo kuwu kiyii kpare̱-abɛɛ‑rɔ se̱‑ɔ se̱‑ɔ ne̱e̱. \v 13 Amo̱ pɛɛɛ gbaa, ane̱ŋ a ase̱sɛ mɔ dɛɛ ne̱ baa te̱ŋŋe̱ bamo̱ atwe̱e̱tu‑o mo̱ŋ gya mbraa ne̱ Wuribware̱ a sa Yudaa awuye‑o pɛɛɛ se̱. Amaa bo̱ de̱ŋ ba kpa a mo̱nꞌ te̱ŋŋe̱ mo̱ne̱ atwe̱e̱tu, na bo̱ nya taare̱ kaapo̱ bamo̱ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ baa sa ne̱ mo̱ne̱ a waa mo̱ne̱ ŋyo̱wɔre̱ mfaanɛɛ a atɔ‑ɔ ne̱e̱. \p \v 14 M fe̱raa, ma kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱ ke̱tɔ ke̱maa se̱, amɔ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo a wu kiyii kpare̱-abɛɛ‑rɔ se̱‑ɔ se̱‑ɔ wo̱re̱. Mò̱ a wu ane̱ŋ a lowi‑o si‑o, kaye̱ mɔ‑rɔ ŋyo̱rɔwe̱ bɔye̱ mo̱ŋ lɛɛ m bo̱ mo̱ kɔne̱. N du ne̱e̱ fe̱yɛ ŋ ya wu‑o. \v 15 A le̱e̱ fe̱yɛ hare̱e̱ baa te̱ŋŋe̱ ane̱ atwe̱e̱tu, bɛɛɛ bo̱ mo̱ŋ te̱ŋŋe̱ ooo, a mo̱ŋ gye̱ atɔ ne̱ a tiri‑o. Ke̱tɔ ne̱ ki tiri‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ Kristoo a waa ane̱ ase̱sɛ po̱pwɛɛ. \v 16 Bamo̱ ne̱ bamo̱ fe̱raa bo̱ te ane̱ŋ a kakye̱na po̱pwɛɛ mɔ‑rɔ‑ɔ, mo̱ e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ sa bamo̱ kaye̱e̱yuri, na o yure bamo̱. Bamo̱ ne̱ bo̱ gye̱ Wuribware̱ ase̱sɛ kase̱ŋtiŋ‑o ne̱ mo̱ e̱ ko̱re̱ mo̱ e̱ sa‑ɔ. \p \v 17 Amo̱ ne̱ a gye̱ kɛɛ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ ma lɛɛ sa a ɔko̱ be̱e̱ tɔɔraa mo̱, a le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ e̱ taare̱ a ŋ kaapo̱ mo̱ne̱ alɔpane̱ ne̱ a te mo̱ kayo̱wɔre̱ se̱ ne̱ a kaapo̱ fe̱yɛ Yeesuu e̱ bo̱ mo̱‑ɔ. \v 18 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, mo̱ e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ fe̱yɛ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo yure mo̱ne̱. Amɛye̱.