\id 2CO Chumburung \h 2 Korintoo awuye \toc1 2 Korintoo awuye Wo̱re̱ nyɔse̱po̱ ne̱ Pɔɔl a kyo̱rɛɛ bo̱ kyo̱ŋwe̱ Korintoo maŋ‑nɔ Kristoo awuye‑o \toc2 2 Korintoo awuye \toc3 2 Korintoo awuye \mt1 2 Korintoo awuye \mt2 Wo̱re̱ nyɔse̱po̱ ne̱ Pɔɔl a kyo̱rɛɛ bo̱ kyo̱ŋwe̱ Korintoo maŋ‑nɔ Kristoo awuye‑o \c 1 \p \v 1 Mo̱, Pɔɔl, ne̱ Wuribware̱ a lee fe̱yɛ ŋ kii Kristoo Yeesuu ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱‑ɔ ɔko̱ na ane̱ ko̱so̱bɛɛ Timotii e̱ gye̱ ne̱ ane̱ e̱ kyo̱rɛɛ wo̱re̱ mɔ ane̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ gye̱ Wuribware̱ asɔre̱e̱ ase̱sɛ ne̱ bo̱ bo̱ Korintoo maŋ‑nɔ‑ɔ na Wuribware̱ ase̱sɛ pɛɛɛ ne̱ bo̱ bo̱ Akaya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ. \p \v 2 Ane̱ e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ fe̱yɛ ane̱ se̱ Wuribware̱ na ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo i yure mo̱ne̱, na bo̱ sa mo̱ne̱ kaye̱e̱yuri. \s1 Ase̱ŋ ya to̱ ane̱, Wuribware̱ e̱ kya ane̱‑rɔ \p \v 3 Mo̱nꞌ sa a ane̱ kyo̱rɔ Wuribware̱, ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo mò̱ se̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ɔ gye̱ e̱wɛɛŋupo̱ ne̱ ɔ sa ane̱ kakpo̱nɔkya‑ɔ. \v 4 Ase̱ŋ ya to̱ ane̱, mò̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ sa ane̱ kakpo̱nɔkya. Ne̱ ane̱ mɔ ane̱ de kakpo̱nɔkya dɛɛ ne̱ ane̱ a nya le̱e̱ mò̱ ase̱‑ɔ ane̱ e̱ kya bo̱ko̱ ne̱ bamo̱ gbaa, ase̱ŋ a to̱ bamo̱‑ɔ ŋkpo̱nɔ. \v 5 Hare̱e̱ gbaa awo̱re̱fɔɔ suyo ne̱ Kristoo a gyi‑o a to̱ ane̱ bwe̱e̱tɔ ooo, kakpo̱nɔkya ne̱ ane̱ a nya le̱e̱ mò̱ ase̱‑ɔ gbaa kyɔ bwe̱e̱tɔ. \v 6 Ane̱ŋ a awo̱re̱fɔɔ amo̱ a to̱ ane̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ kusuŋ e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ kaapo̱ mo̱ne̱ ane̱ŋ ne̱ Kristoo e̱ kpa a o yuri mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ, na ɔ mo̱rɔwe̱ mo̱ne̱‑ɔ. Amo̱se̱ se̱‑ɔ, Kristoo ya kya ane̱ ŋkpo̱nɔ, ne̱ ane̱ e̱ taare̱ na ane̱ mɔ ane̱ kya mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ, na mo̱nꞌ nyite gyi awo̱re̱fɔɔ ko̱ŋko̱ dɛɛ ne̱ ane̱ i gyi‑o. \v 7 Kase̱ŋtiŋ si, ane̱ e̱ kɔɔre̱ ane̱ i gyi fe̱yɛ mo̱ne̱ ya gyi awo̱re̱fɔɔ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ gya Kristoo a e̱kpa‑ɔ se̱‑ɔ se̱, ɔɔ sa mo̱ne̱ kakpo̱nɔkya dɛɛ ne̱ ɔɔ sa ane̱‑ɔ. \p \v 8 Ane̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, ane̱ e̱ kpa fe̱yɛ mo̱nꞌ ŋu awo̱re̱fɔɔ de̱maŋte̱ ne̱ ane̱ a gyi Asiya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ. Saŋ ko̱, ase̱ŋ dabe̱ ne̱ aa to̱ ane̱‑ɔ a waa ko̱kyɔ bwe̱e̱tɔ, hare̱e̱ gbaa ane̱ mo̱ŋ lɛɛ ane̱ nyi ane̱ŋ ne̱ ane̱ e̱ waa amo̱‑ɔ, ne̱ aa sa ne̱ kite ne̱ ane̱ te‑o mo̱ŋ lɛɛ ki de ane̱ wɔre̱. \v 9 Ane̱ a fa fe̱yɛ ane̱ e̱ kpa a ane̱ wu‑o, ŋkpa ke̱maa mo̱ŋ lɛɛ m bo̱‑rɔ. Amaa amo̱‑ɔ a waa ne̱e̱ a ane̱ ma taa ane̱ e̱ye̱e̱ bo̱ dɔŋŋɔ ane̱ fɔŋfɔŋ e̱ye̱e̱ se̱, amaa na ane̱ taa e̱ye̱e̱ bo̱ dɔŋŋɔ Wuribware̱ se̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ɔ taare̱ a o kyiŋŋi bamo̱ ne̱ baa wu‑o ba ŋkpa‑rɔ. \v 10 Ane̱ i dee a ane̱ wu, amaa oo lee ane̱ le̱e̱ lowi‑ro, ne̱ ɔ be̱e̱ o lee ane̱. Ne̱ mo̱ne̱ ya ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ bo̱ tii ane̱ lee si, amo̱ fe̱raa ane̱ de te̱maa bwe̱e̱tɔ fe̱yɛ Wuribware̱ de̱e̱ lee ane̱. \v 11 Mo̱ne̱ ya de̱e̱ ko̱re̱ Wuribware̱ fe̱yɛ ɔ kya ane̱‑rɔ, ne̱ mò̱ ya nu mo̱ne̱ ke̱bware̱ko̱re̱‑ɔ, ne̱ oo yure ane̱, amo̱ fe̱raa mo̱ne̱ e̱ taare̱ a mo̱nꞌ sa mò̱ aŋsɛ na kusuŋ. Ne̱ mo̱ne̱ bwe̱e̱tɔ ya ko̱re̱ ane̱ŋ a ke̱bware̱ko̱re̱‑ɔ, mo̱ne̱ bwe̱e̱tɔ dɛɛ e̱ taare̱ a mo̱nꞌ sa mò̱ aŋsɛ. \s1 Mo̱ ya sure si, mo̱ a sure si ne̱e̱ \p \v 12 To, bo̱ko̱ bo̱‑rɔ ne̱ baa lwee mo̱ne̱‑rɔ, ne̱ baa tɔwe̱ fe̱yɛ kakye̱na ne̱ ane̱ a bo̱ kye̱na mo̱ne̱ ase̱‑ɔ na ane̱ŋ ne̱ ane̱ a kaapo̱ mo̱ne̱ abware̱se̱ŋ‑ɔ a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ gye̱ nnɔ ŋnyɔ ŋnyɔ awuye. Mo̱ i lee bamo̱ kanɔ fe̱yɛ ane̱ e̱ taare̱ a ane̱ kaapo̱ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ane̱ a waa bo̱ko̱ na mo̱ne̱‑ɔ gye̱ kpa se̱. Ane̱ mo̱ŋ ba kanyiase̱ŋ bo̱ pe̱nna mo̱ne̱. Ase̱ŋ pɛɛɛ ne̱ ane̱ a tɔwe̱ gywii mo̱ne̱‑ɔ a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ i bu Wuribware̱, ne̱ ane̱ gye̱ kase̱ŋtiŋ awuye ne̱ Wuribware̱ dooo ya sa ane̱ ke̱yaale̱ŋ fe̱yɛ ane̱ a waa ke̱tɔ ne̱ ane̱ a waa‑ɔ. \v 13-14 Bɛɛɛ aye̱bapo̱ amo̱ a tɔwe̱ fe̱yɛ ane̱ ya kyo̱rɛɛ e̱wo̱re̱ bo̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱‑ɔ, ane̱ a kyo̱rɛɛ atɔ ne̱ mo̱ne̱ maa taare̱ a mo̱nꞌ nu kaase̱‑ɔ waa‑rɔ aaa? A mo̱ŋ gye̱ kase̱ŋtiŋ. Mbe̱yɔmɔ fe̱raa mo̱ne̱ i nu ane̱ kaase̱ kafwe̱e̱ kafwe̱e̱ ne̱e̱, amaa mo̱ne̱ saŋ mo̱ne̱ e̱ ba a mo̱nꞌ bo̱ nu ane̱ kaase̱ lo̱we̱, na kake ne̱ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo e̱ ba‑ɔ, mo̱ne̱ e̱ taare̱ a mo̱nꞌ kaapo̱ mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ ane̱ se̱, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ane̱ e̱ kaapo̱ ane̱ e̱ye̱e̱ mo̱ne̱ se̱‑ɔ dɛɛ. \p \v 15 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱ a kɔɔre̱ gyi fe̱yɛ mo̱ne̱ akatɔ a gyi ane̱ se̱‑ɔ se̱, ne̱ mo̱ a gye̱ ŋkpɛɛ kra siraa fe̱yɛ m bo̱ ka mo̱ne̱ kanɔ iluwi e̱nyɔ. \v 16 Ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ kra‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ weetee mo̱ a kra siraa fe̱yɛ mo̱ e̱ yɔ Makedoniya swe̱e̱re̱ se̱, ne̱ mo̱ e̱ bo̱rɔ a m bo̱ ka mo̱ne̱ kanɔ, na mo̱ ya be̱e̱ le̱e̱ Makedoniya, na m be̱e̱ bo̱rɔ ka mo̱ne̱ kanɔ, na mo̱nꞌ taare̱ kya mo̱‑rɔ, na ŋ yɔ Yude̱ya swe̱e̱re̱ se̱. Amo̱‑ɔ pɛɛɛ gbaa ne̱ mo̱ a tɔwe̱‑ɔ, mo̱‑ɔ mo̱ŋ ba. \v 17 Mo̱ a kra siraa fe̱yɛ mo̱ e̱ ba, ne̱ mo̱ŋ ba‑ɔ. A kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ n gye̱ se̱sɛ ne̱ ɔ maa waa ke̱tɔ ne̱ ɔɔ tɔwe̱‑ɔ ne̱e̱ e̱e̱e̱? Amɔ mo̱ne̱ e̱ fa fe̱yɛ mo̱ ya tɔwe̱ fe̱yɛ mo̱ e̱ waa ko̱tɔko̱, n du ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ kaye̱ mɔ‑rɔ ase̱sɛ ne̱ bamo̱ ya tɔwe̱ ɛ, “Ɔɔŋ, mo̱ a nu,” ne̱ amo̱‑ɔ a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ bo̱ mo̱ŋ sure si‑o ne̱e̱ e̱e̱e̱? \p \v 18 Wuribware̱ a de kase̱ŋtiŋ‑o si‑o, ke̱tɔ ne̱ ane̱ e̱ tɔwe̱ ane̱ i gywii mo̱ne̱‑ɔ mo̱ŋ gye̱ ɔɔŋ na daabii kanɔlee saŋ ko̱ŋko̱ ne̱e̱. \v 19 Saŋ ne̱ mo̱ aa Silobaanus na Timotii a ba bo̱ tɔwe̱ Yeesuu Kristoo, Wuribware̱ mò̱ gyi‑o, ase̱ŋ gywii mo̱ne̱‑ɔ, ane̱ mo̱ŋ kaapo̱ fe̱yɛ ɔ gye̱ se̱sɛ ko̱ ne̱, mò̱ ya tɔwe̱ ase̱ŋ, ne̱ ɔ be̱e̱ o kyurowi kanɔ‑ɔ. \v 20 Amaa fe̱raa atɔ bwe̱e̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ waa‑ɔ, Kristoo e̱ gye̱ ne̱ ɔ waa ane̱ŋ a atɔ‑ɔ. Amo̱se̱ se̱ ne̱ mò̱ ke̱nyare̱‑rɔ ane̱ e̱ kɔɔre̱ se̱ fe̱yɛ Amɛye̱‑ɔ (kaase̱ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ “Ɔɔŋ, Wuribware̱, sa a a waa ane̱ŋ”), na Wuribware̱ nya ke̱dabe̱ na wuraa. \v 21-22 Bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ ya tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ sa ane̱ aa mo̱ne̱ ke̱yaale̱ŋ, na ane̱ taare̱ kɔɔre̱ Kristoo gyi keŋkeŋ. Mò̱ ya be̱e̱ kyaŋŋe̱ ane̱ nkyane̱e̱, na ke̱tɔ nya kaapo̱ fe̱yɛ mò̱ e̱ bo̱ ane̱. Ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ kaapo̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ɔɔ sa ne̱ mò̱ kufwiiŋe timaa‑o a lwee ane̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ, na ane̱ nya ŋu fe̱yɛ kase̱ŋtiŋ si saŋ e̱ fo̱ fe̱yɛ ɔ ba, na ɔ yaa ane̱ mò̱ ase̱. A be̱e̱ a du ne̱e̱ fe̱yɛ ɔko̱ a taa atanne̱ bo̱ be̱ya kaase̱ sa ɔko̱ mɔ, na ke̱tɔ ne̱ se̱sɛ amo̱ e̱ kpa a o fe‑o, ɔ yɔwe̱ kife bo̱ fo̱ saŋ ne̱ mò̱ ne̱ ɔɔ ba atanne̱ bo̱ be̱ya kaase̱‑ɔ e̱ baa atanne̱ ne̱ aa saŋ‑ɔ, na ɔ dɛɛ kɔɔre̱ ke̱tɔ ne̱ ɔɔ sɔɔ se̱sɛ amo̱ ase̱‑ɔ. \p \v 23 To, mo̱ŋ tɛɛ tɔwe̱ ke̱tɔ se̱ ne̱ mo̱ŋ ba mo̱ne̱ ase̱‑ɔ. A du fe̱yɛ mo̱ a nu baa tɔwe̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ a waa bɔye̱ ko̱ ne̱e̱ weetee mo̱ i gyiiri mo̱ne̱ ke̱se̱bɔ mò̱ se̱. Ma ba aye̱ba ne̱e̱. Wuribware̱ de̱ŋ o nyi fe̱yɛ mo̱ a waa mfɛɛre̱ fe̱yɛ ma ba, na m ma faa mo̱ne̱ se̱. \v 24 Bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ mo̱ŋ gye̱ ane̱ anya bɛɛɛ ayaafɔre̱ ne̱ ane̱ le̱ŋ mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ kɔɔre̱ Kristoo gyi. Ŋ nyi fe̱yɛ mo̱ne̱ ko̱kɔɔre̱gyi kyɔ ke̱ bo̱ le̱ŋ. Amaa amo̱ a gye̱ fe̱yɛ ane̱ aa mo̱ne̱ i suŋ kusuŋ ane̱ e̱ sa Kristoo‑o si‑o, ane̱ e̱ kpa ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ waa mo̱ne̱ kɔne̱‑ɔ dooo ne̱e̱. \c 2 \p \v 1 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, mo̱ a waa mo̱ mfɛɛre̱ fe̱yɛ ma ba mo̱ne̱ ase̱ saŋ amo̱, a le̱e̱ fe̱yɛ a sa a mo̱ne̱ akatɔ ma gyi. \v 2 Mo̱ ya sa ne̱ mo̱ne̱ akatɔ mo̱ŋ gyi, ne̱ ŋkee nsɛ e̱ gye̱ ne̱ ɔ sa a mo̱‑ɔ mo̱ akatɔ gyi? Amɔ mo̱ne̱ ne̱ mo̱ a sa ne̱ mo̱ne̱ akatɔ mo̱ŋ gyi‑o dooo. \v 3 Amo̱se̱ se̱ ne̱ mo̱ a kyo̱rɛɛ wo̱re̱ ko̱ bo̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱ tɔwe̱ ke̱tɔ se̱ ne̱ mo̱ŋ ba‑ɔ gywii mo̱ne̱. Ne̱ mo̱ a be̱e̱ tɔwe̱ ase̱ŋ ne̱ mo̱ aa mo̱ne̱ de‑o na, m bo̱ ba‑ɔ, mo̱ne̱ a kyɔ lɔŋŋɔ ke̱tɔ ke̱maa. Mo̱ a nyi ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ du‑o si‑o, ne̱ mo̱ a kɔɔre̱ gyi fe̱yɛ, mo̱ akatɔ ya gyi, mo̱ne̱ fɔŋfɔŋ akatɔ mɔ i gyi dɛɛ. \v 4 Mo̱ a kyo̱rɛɛ mo̱ne̱ wo̱re̱ amo̱‑ɔ, aa tɔɔraa mo̱, ne̱ mo̱ kakpo̱nɔ‑rɔ a nye̱ra. Mo̱ a kyo̱rɛɛ wo̱re̱ amo̱‑ɔ na akyukyu e̱ gyaa. N gye̱ sa ne̱ mo̱ŋ kpa fe̱yɛ mo̱ne̱ akatɔ gyi. Amaa mo̱ a kpa ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ gyii ane̱ŋ ne̱ mo̱ e̱ kpa mo̱ne̱ pɛɛɛ mɔ ase̱ŋ‑ɔ ne̱e̱.\f * \fr 2:4 \ft Wo̱re̱ ne̱ Pɔɔl de‑o mo̱ŋ gye̱ 1 Korintoo awuye wo̱re̱‑ɔ, amaa ɔko̱ ne̱ ɔɔ fo̱‑ɔ.\f* \s1 Mo̱nꞌ taa ɔko̱ ne̱ ɔɔ waa bɔye̱, ne̱ oo nu mò̱ e̱ye̱e̱‑ɔ bɔye̱ bo̱ ke mò̱ \p \v 5 Wo̱re̱ amo̱‑rɔ ne̱ mo̱ a kyo̱rɛɛ mo̱ne̱ ɔko̱ ne̱ ɔɔ waa bɔye̱‑ɔ ase̱ŋ. Ane̱ŋ a bɔye̱ ne̱ ɔɔ waa‑ɔ a sa ne̱ mo̱ akyukyu a gyaa. Amaa n gye̱ mo̱ fɔŋfɔŋ ne̱ ɔɔ waa bɔye̱ bo̱ kye. Mo̱ e̱ fa fe̱yɛ mo̱ne̱ asɔre̱e̱ awuye ne̱ ɔɔ sa ne̱ ipeere a mɔɔ, ne̱ ane̱ŋ se̱‑ɔ, mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ a nye̱ra. Amaa mbe̱yɔmɔ ma kpa fe̱yɛ mo̱nꞌ pee akatɔ we̱e̱ mò̱ se̱, na a mo̱ŋ de kɛɛ. \v 6 Bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ bwe̱e̱tɔ a fa mfɛɛre̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ gyiiri mò̱ ke̱se̱bɔ, ne̱ mo̱ne̱ a gya mò̱ le̱e̱ mo̱ne̱ asɔre̱e̱‑ɔ‑rɔ. Ne̱ mbe̱yɔmɔ mo̱ a ŋu fe̱yɛ mò̱ ke̱se̱bɔgyiiri ne̱ mo̱ne̱ a gyiiri mò̱‑ɔ a baare. \v 7 Amo̱se̱‑ɔ, saŋ a fo̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ taa bo̱ ke mò̱, na mo̱nꞌ yuri mò̱ kakpo̱nɔ. N gye̱ ane̱ŋ, mò̱ ase̱ŋ e̱ waa e̱wɛɛ, na mò̱ te̱maa pɛɛɛ lo̱we̱. \v 8 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, mo̱ e̱ ko̱re̱ mo̱ne̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ kaapo̱ mò̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ kpa mò̱ bwe̱e̱tɔ. \v 9 Ke̱tɔ se̱ ne̱ mo̱ a kyo̱rɛɛ wo̱re̱ amo̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱ e̱ kyɔ mo̱ne̱‑rɔ mo̱ e̱ ke̱e̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ i bu mo̱ ke̱tɔ ke̱maa‑rɔ, bɛɛɛ mo̱ne̱ maa bu mo̱. \v 10 Mo̱ne̱ ya taa ɔko̱ e̱bɔye̱ bo̱ ke mò̱, amo̱ fe̱raa mo̱‑ɔ mo̱ e̱ taa mò̱ e̱bɔye̱ a m bo̱ ke mò̱. Ne̱ ko̱tɔko̱ e̱ bo̱‑rɔ ne̱ a tiri fe̱yɛ mo̱ fɔŋfɔŋ taa bo̱ ke, mo̱ne̱ se̱‑ɔ mo̱ a taa bo̱ ke mò̱ Kristoo akatɔ‑rɔ, \v 11 na a taare̱ kuŋ Ɔbɔnsam, na ɔ ma taare̱ nya ane̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ. Ane̱ nyi nɛɛnɛɛ ane̱ŋ ne̱ Ɔbɔnsam e̱ kpa a ɔ pe̱nna ane̱‑ɔ. \s1 Ane̱ŋ ne̱ Pɔɔl mo̱ŋ nya kaye̱e̱yuri Trowas maŋ‑nɔ‑ɔ \p \v 12 Saŋ ne̱ mo̱ a yɔ Trowas maŋ‑nɔ fe̱yɛ mo̱ e̱ ya tɔwe̱ Kristoo kuŋu si ase̱ŋ timaa‑o, mo̱ a ŋu fe̱yɛ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu a buŋŋi kpa sa mo̱ fe̱yɛ ŋ waa mò̱ kusuŋ. \v 13 Amaa na mo̱ mfɛɛre̱ mo̱ŋ da, a le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ŋ ŋu ane̱ ko̱so̱bɛɛ Tiitus. Amo̱se̱‑ɔ, ne̱ mo̱ a kra ase̱sɛ ne̱ bo̱ bo̱ mfe̱ŋ‑ɔ, ne̱ mo̱ a me̱raa se̱ yɔ Makedoniya swe̱e̱re̱ se̱. \s1 Ane̱ gye̱ Kristoo kamɛɛ‑rɔ awuye na mò̱ ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱ \p \v 14 Mo̱nꞌ sa a ane̱ sa Wuribware̱ aŋsɛ, a le̱e̱ fe̱yɛ ɔ naa ɔ kaa ɔ kaapo̱ fe̱yɛ Kristoo a kɔ gyi Ɔbɔnsam se̱. Mò̱ e̱ gye̱ ɔgye̱ŋkpɛɛpo̱, ne̱ ane̱ gye̱ mò̱ kamɛɛ‑rɔ awuye. O de ane̱ ɔ tɔwe̱ mò̱ kuŋu si ase̱ŋ to̱ŋ ke̱maa. Mò̱ kuŋu si ase̱ŋ mɔ du ne̱e̱ fe̱yɛ sɔ kɔne̱kɔne̱sɛ‑ɔ. \v 15-16 Ane̱ du ne̱e̱ fe̱yɛ nyoŋku ne̱ Kristoo e̱ kywɛɛ ɔ sa Wuribware̱‑ɔ. Mò̱ sɔ e̱ gya kɔne̱ kɔne̱ sa bamo̱ ne̱ Wuribware̱ e̱ sa ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. Amaa mò̱ sɔ gye̱ ke̱bwɛɛ sa bamo̱ ne̱ bo̱ maa nya ŋkpa amo̱‑ɔ. Nsɛ e̱ gye̱ ne̱ ɔɔ fo̱ fe̱yɛ ɔ ye̱re̱ mfaanɛɛ a ye̱re̱kpa‑ɔ? Ɔko̱ mo̱ŋ bo̱‑rɔ. \v 17 Amaa ane̱ ne̱ Wuribware̱ a ba ane̱ŋ a kusuŋ‑o bo̱ bɔɔrɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ gye̱ kase̱ŋtiŋ awuye. Ase̱sɛ ko̱ bo̱‑rɔ ne̱ baa ba mo̱ne̱‑rɔ, ne̱ ba fe Wuribware̱ ase̱ŋ fe̱yɛ bamo̱ a gye̱ ayawo̱gyipo̱‑ɔ. Ane̱ mɔ ane̱ mo̱ŋ du ane̱ŋ. Ane̱ a tɛɛ ane̱ ye̱re̱ Wuribware̱ ayaa‑rɔ‑ɔ se̱‑ɔ, Kristoo ke̱nyare̱‑rɔ, ane̱ e̱ tɔwe̱ mò̱ ase̱ŋ kase̱ŋtiŋ‑no ne̱e̱, na ane̱ nyi fe̱yɛ ɔ ke̱e̱ ke̱tɔ ne̱ ane̱ e̱ waa‑ɔ, ne̱ o nu ke̱tɔ ne̱ ane̱ e̱ tɔwe̱‑ɔ. \c 3 \s1 Ane̱ŋ ne̱ e̱taŋ po̱pwɛɛ‑ɔ kyɔ e̱de̱daa‑ɔ \p \v 1 Mo̱ e̱ kɔɔre̱ a n gyi fe̱yɛ mo̱ne̱ bo̱ko̱ e̱ po̱rɔ mo̱ fe̱yɛ ase̱ŋ ne̱ mo̱ a de̱ŋ tɔwe̱‑ɔ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ ane̱ e̱ kaapo̱ ane̱ e̱ye̱e̱. Daabii! Ane̱ mo̱ŋ lɛɛ ane̱ e̱ kpa fe̱yɛ ɔko̱ kyo̱rɛɛ wo̱re̱ ko̱ ne̱ ɔ kaapo̱ fe̱yɛ ane̱ a waa atɔ timaa‑o, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ bo̱ko̱ e̱ kpa‑ɔ. A mo̱ŋ tiri fe̱yɛ ane̱ kyo̱rɔ ane̱ e̱ye̱e̱ gbaa. A be̱e̱ a mo̱ŋ tiri fe̱yɛ mo̱ne̱ gbaa mo̱nꞌ kyo̱rɔ ane̱. \v 2 A le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ fɔŋfɔŋ kyɔ mo̱ne̱ du‑o e̱ kaapo̱ ɔke̱maa ane̱ŋ ne̱ ane̱ fɔŋfɔŋ du‑o. Mo̱ne̱ a bo̱ kɔɔre̱ Kristoo gyi‑o, a du ne̱e̱ fe̱yɛ mò̱ a kyo̱rɛɛ mò̱ mbraa bo̱ dɔŋŋɔ mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ se̱‑ɔ. Ne̱ ɔke̱maa e̱ taare̱ de̱e̱re̱ mo̱ne̱ akatɔ se̱ ŋu ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ du‑o. \v 3 Ne̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ gya Kristoo a e̱kpa‑ɔ se̱‑ɔ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ abware̱se̱ŋ‑ɔ ke̱kaapo̱ bo̱ daŋ. N gye̱ pɛɛn ne̱ Kristoo a bo̱ kyo̱rɛɛ mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ se̱‑ɔ. N gye̱ se̱kaŋ ne̱ ɔɔ bo̱ kyaŋŋe̱ afo̱re̱ se̱ kyo̱rɛɛ‑ɔ. Amaa Wuribware̱ ne̱ mò̱ wo̱re̱ kpeŋ te‑o kufwiiŋe‑o ya ba mò̱ fɔŋfɔŋ ke̱sare̱e̱ bo̱ kyo̱rɛɛ bo̱ dɔŋŋɔ mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ se̱. \p \v 4 Ane̱ e̱ taare̱ a ane̱ tɔwe̱ ane̱ŋ a ase̱ŋ‑ɔ bo̱ le̱e̱ ane̱ kuŋu si, a le̱e̱ fe̱yɛ kusuŋ ne̱ ane̱ e̱ waa‑ɔ‑rɔ, Wuribware̱ dooo si ne̱ ane̱ bɔ Kristoo si ane̱ de ane̱ e̱ye̱e̱ ane̱ e̱ dɔŋŋɔ. \v 5 Sɛye̱ mo̱ŋ bo̱ ane̱‑rɔ ne̱ ane̱ e̱ ye̱re̱ amo̱ se̱ ane̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ amo̱‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ a sa ne̱ ane̱ e̱ taare̱ ane̱ e̱ waa kusuŋ mɔ. Ane̱ kanyiase̱ŋ ne̱ ane̱ de‑o a le̱e̱ Wuribware̱ ase̱ ne̱e̱. \v 6 Mò̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔɔ sa ne̱ ane̱ a kii e̱taŋ po̱pwɛɛ asɔfo̱wɔ. E̱taŋ de̱daa‑ɔ na mò̱ mbraa‑ɔ ne̱ Wuribware̱ a sa Mosis fe̱yɛ ɔ kyo̱rɛɛ bo̱ be̱ya sa Isireelii awuye‑o. Mbraa‑ɔ i bu ane̱ ɔke̱maa ke̱pɔ, na a bware fe̱yɛ ane̱ wu, amaa Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o e̱ sa ane̱ ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. \p \v 7 Mo̱nꞌ sa a ane̱ fa ane̱ŋ ne̱ kusuŋ ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o i suŋ‑o kyɔ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ lee‑o ke̱dabe̱ na mò̱ ke̱laŋŋe̱rɔ. Wuribware̱ ya kyo̱rɛɛ mò̱ mbraa bo̱ dɔŋŋɔ afo̱re̱ serisɛ paŋpe̱saŋpaŋ anyɔ se̱ ke̱be̱e̱ ko̱ se̱, ne̱ oo lee mò̱ ke̱dabe̱ na mò̱ ke̱laŋŋe̱rɔ kawu saŋ amo̱ bo̱ kaapo̱ Mosis. Saŋ ne̱ Mosis a kpo̱ro̱we̱ le̱e̱ ke̱be̱e̱‑ɔ se̱‑ɔ, ne̱ mò̱ akatɔ‑rɔ e̱ to̱re̱ se̱ bwe̱e̱tɔ, ne̱ Isireelii awuye mo̱ŋ taare̱ de̱e̱re̱ mò̱. Amaa kamɛɛ‑rɔ‑ɔ, ko̱to̱re̱se̱ amo̱ a yɔwe̱.\f * \fr 3:7 \ft Ke̱le̱e̱ Igyipiti 24.12; 34.1-4, 29, 33. \f* \v 8-9 Ane̱ŋ ne̱ Mosis akatɔ‑rɔ a to̱re̱ se̱ saŋ ne̱ mò̱ aa Wuribware̱ e̱ sa se̱ŋsa‑ɔ, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ kusuŋ ne̱ Mosis a waa‑ɔ kyɔ ke̱dabe̱. Amo̱‑ɔ pɛɛɛ gbaa Mosis kusuŋ e̱ gye̱ fe̱yɛ ɔɔ kaapo̱ bamo̱ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ. Ne̱ mbraa amo̱ i bu ase̱sɛ pɛɛɛ ke̱pɔ. Amo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ŋ a kusuŋ amo̱ gye̱ ke̱dabe̱, saŋbo̱to̱ kusuŋ ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o a bo̱ bɔɔrɔ ane̱‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ a mo̱ŋ kyɔ ke̱dabe̱ aaa? A le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ kusuŋ e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ kaapo̱ ase̱sɛ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ e̱ sa ase̱sɛ ke̱be̱ŋ‑ɔ. \v 10 Kase̱ŋtiŋ si, fo̱ ya de̱e̱re̱ ane̱ŋ ne̱ Mosis a kusuŋ‑o gye̱ ke̱dabe̱‑ɔ, ne̱ fo̱ ya be̱e̱ de̱e̱re̱ ane̱ŋ ne̱ ane̱ kusuŋ‑o gye̱ ke̱dabe̱‑ɔ, a du fe̱yɛ Mosis a kusuŋ‑o mo̱ŋ lɛɛ ke̱ gye̱ ke̱dabe̱‑ɔ. \v 11 Ke̱dabe̱ ne̱ kaa kyo̱ŋ‑ɔ dɛɛ e̱ ke̱ gye̱ ke̱dabe̱ ne̱e̱, ne̱ ke̱mo̱ ne̱ ke̱ maa kyo̱ŋ pɛɛɛ‑ɔ mɔ ɛ? \p \v 12 Amɔ a tɛɛ a waa ane̱ wɔre̱ de̱maŋte̱ mɔ‑ɔ, kufu mo̱ŋ de ane̱. \v 13 Amo̱se̱‑ɔ, a mo̱ŋ tiri fe̱yɛ ane̱ a taa ko̱tɔko̱ bo̱ buŋ ane̱ akatɔ se̱, na ane̱ tɔwe̱ abware̱se̱ŋ gywii mo̱ne̱. Amaa Mosis akatɔ‑rɔ a to̱re̱ se̱‑ɔ se̱, ne̱ ɔɔ taa kaprakɛɛ bo̱ buŋ mò̱ akatɔ se̱, na Isireelii awuye ma nya ŋu saŋ ne̱ mò̱ akatɔ‑rɔ e̱ to̱re̱ se̱, ne̱ a yɔwe̱‑ɔ. \v 14 To, bo̱ fo̱ ndɔɔ a kake mɔ, Isireelii awuye du ne̱e̱ fe̱yɛ ɔko̱ a taa kaprakɛɛ bo̱ buŋ mò̱ akatɔ se̱, na ɔ ma nya ŋu sɛye̱‑ɔ. Saŋ ke̱maa ne̱ ba gyaŋŋe̱ bamo̱ ke̱bware̱ko̱re̱ akyaŋ‑nɔ ba nu ɔko̱ e̱ kare̱ ɔ le̱e̱ Mosis mbraa a wo̱re̱‑ɔ‑rɔ gywii bamo̱‑ɔ, a du ne̱e̱ fe̱yɛ mprakɛɛ‑ɔ a sii bamo̱ akatɔ se̱‑ɔ, ne̱ bo̱ maa ŋu sɛye̱, ne̱ bo̱ maa nu sɛye̱. Kristoo dooo si ne̱ bamo̱ ya bo̱rɔ, ne̱ mprakɛɛ‑ɔ e̱ le̱e̱ bamo̱ akatɔ se̱. \v 15 Hare̱e̱ bo̱ fo̱ ndɔɔ a kake mɔ, ɔko̱ ya kare̱ Mosis a wo̱re̱‑ɔ‑rɔ gywii bamo̱, amo̱‑ɔ a du ne̱e̱ fe̱yɛ mprakɛɛ‑ɔ a buŋ bamo̱ akatɔ se̱‑ɔ. \v 16 Amaa bamo̱ ɔko̱ ya kii bo̱ gya ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu si, amɔ Wuribware̱ i lee kaprakɛɛ‑ɔ a ɔ le̱e̱ mò̱ akatɔ se̱. \v 17 Mbe̱yɔmɔ, ane̱ nyaŋpe̱ e̱ gye̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o, ne̱ mfe̱ŋ ne̱ ane̱ nyaŋpe̱ a kufwiiŋe‑o bo̱‑ɔ, mfe̱ŋ ne̱ ane̱ a nya ane̱ e̱ye̱e̱ le̱e̱ mbraa de̱daa‑ɔ se̱. \v 18 Ane̱ fe̱raa, ane̱ mo̱ŋ taa mprakɛɛ ko̱ bo̱ buŋ ane̱ akatɔ se̱. Amo̱se̱‑ɔ, a du ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ a ye̱re̱ Wuribware̱ akatɔ‑rɔ, ne̱ mò̱ ke̱laŋŋe̱rɔ de̱maŋte̱‑ɔ a we̱e̱ ane̱ se̱, ne̱ ane̱ akatɔ‑rɔ e̱ to̱re̱ se̱ mò̱ ke̱laŋŋe̱rɔ‑rɔ fe̱yɛ diki‑o. Ke̱kpare̱ mɔ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ nyaŋpe̱, ne̱ ɔ gye̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o, maa se̱ ɔ sa ne̱ ane̱ mfɛɛre̱ na ŋkpo̱nɔ‑rɔ e̱ waa fe̱yɛ mò̱ lee‑o kake ke̱maa. \c 4 \s1 Mo̱ne̱ a sa ne̱ ane̱ i gyi awo̱re̱fɔɔ kanyite‑ro \p \v 1 Ane̱ fe̱raa, hare̱e̱ ane̱ a mo̱ŋ fo̱ fe̱yɛ ane̱ waa asɔfo̱wɔ kusuŋ mɔ gbaa ooo, Wuribware̱ a taa bo̱ waa ane̱ ke̱sare̱e̱‑rɔ. Amo̱se̱‑ɔ, ane̱ maa yɔwe̱ e̱ye̱e̱‑rɔ. \v 2 Ase̱sɛ ko̱ bo̱ mo̱ne̱‑rɔ ne̱ bamo̱ ya po̱rɔ ane̱ fe̱yɛ ane̱ bɔ e̱kpa bɔye̱ se̱ ane̱ de bo̱ waa ane̱ asɔfo̱wɔ kusuŋ, mo̱ i lee bamo̱ kanɔ fe̱yɛ ane̱ a kine e̱kpa bɔye̱ ke̱bo̱rɔ se̱ bo̱ waa ane̱ kusuŋ. Ane̱ maa pe̱nna ase̱sɛ, ne̱ ane̱ be̱e̱ ane̱ maa kyurowi Wuribware̱ ase̱ŋ‑ɔ. Kpa ne̱ ane̱ bɔ se̱, ne̱ ane̱ e̱ kpa fe̱yɛ ɔke̱maa sure si mò̱ mfɛɛre̱‑rɔ fe̱yɛ ane̱ e̱ waa nɛɛnɛɛ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ e̱ tɔwe̱ kase̱ŋtiŋ‑o lamaŋ‑nɔ, ne̱ ane̱ nyi fe̱yɛ Wuribware̱ ke̱e̱ ke̱tɔ ne̱ ane̱ e̱ waa‑ɔ, ne̱ o nu ase̱ŋ ne̱ ane̱ e̱ tɔwe̱‑ɔ. \v 3 Mo̱ne̱‑rɔ bo̱ko̱ ya tɔwe̱ fe̱yɛ abware̱se̱ŋ ne̱ ane̱ e̱ tɔwe̱‑ɔ e̱ kwe̱e̱rɔ, mo̱ i lee kanɔ fe̱yɛ aa kwe̱e̱rɔ bamo̱ ne̱ bo̱ maa nya ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ se̱ dooo ne̱e̱. \v 4 Bo̱ maa nya ŋkpa amo̱, a le̱e̱ fe̱yɛ bo̱ maa kɔɔre̱ Kristoo ba gyi. Bo̱ maa kɔɔre̱ mò̱ ba gyi, a le̱e̱ fe̱yɛ a du fe̱yɛ Ɔbɔnsam, ne̱ o de kaye̱ mɔ‑rɔ ase̱sɛ mfɛɛre̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ‑ɔ, a sa ne̱ baa kii ate̱napo̱, na bo̱ ma taare̱ a bo̱ nu abware̱se̱ŋ‑ɔ kaase̱‑ɔ. Bamo̱ ya nu kaase̱, ba ŋu fe̱yɛ ase̱ŋ timaa ne̱ ane̱ e̱ tɔwe̱‑ɔ e̱ kaapo̱ ane̱ŋ ne̱ Kristoo de ke̱dabe̱ na wuraa‑o. Bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ bamo̱ ya de̱e̱re̱ Kristoo, ba ŋu fe̱yɛ ɔ gye̱ ɔko̱ ne̱ ɔɔ le̱e̱ Wuribware̱ kpa ke̱maa se̱. \v 5 Ane̱ maa tɔwe̱ ane̱ fɔŋfɔŋ e̱ye̱e̱ ase̱ŋ ne̱e̱, amaa ane̱ e̱ tɔwe̱ Yeesuu Kristoo ase̱ŋ ne̱e̱, fe̱yɛ ɔ gye̱ mo̱ne̱ ɔke̱maa na ane̱ ɔke̱maa nyaŋpe̱, n gye̱ ane̱ e̱ gye̱ mo̱ne̱ anyaŋpe̱. Amo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ a kperi Yeesuu si baa ane̱ e̱ye̱e̱ kaase̱ waa fe̱yɛ ane̱ a gye̱ mo̱ne̱ ayaafɔre̱‑ɔ. \v 6 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a twe̱e̱ ke̱tɔ ke̱maa‑ɔ, ne̱ ɔɔ tɔwe̱ fe̱yɛ, “Ke̱laŋŋe̱rɔ laŋŋe̱ kibugyii‑ro,”\f * \fr 4:6 \ft Ke̱le̱e̱kaase̱ 1.3. \f* ane̱ŋ dɛɛ ne̱ oo buŋŋi ane̱ akatɔ, ne̱ ane̱ a ŋu fe̱yɛ mò̱ akatɔ‑rɔ e̱ to̱re̱ se̱, ne̱ ane̱ a bo̱ gyii fe̱yɛ o de Wuribware̱ a ke̱dabe̱‑ɔ. \p \v 7 To, a du ne̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a ba mò̱ kapo̱tɛɛ‑ɔ bo̱ waa nlɔ‑rɔ‑ɔ. Ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ kaapo̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ ŋyo̱wɔre̱ du ne̱e̱ fe̱yɛ nlɔ ne̱ m mo̱ŋ bo̱ le̱ŋ‑ɔ, amaa Wuribware̱ ke̱yaale̱ŋ bo̱ mmo̱‑rɔ, na ɔke̱maa nya ŋu fe̱yɛ ane̱ ke̱yaale̱ŋ de̱maŋte̱‑ɔ mo̱ŋ le̱e̱ ane̱ fɔŋfɔŋ ase̱ ne̱e̱, kaa le̱e̱ Wuribware̱ ase̱ ne̱e̱. \v 8 Amo̱se̱‑ɔ ase̱sɛ ko̱ ya waa ane̱ bo̱rɔkraa bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ane̱ e̱ tɔwe̱ abware̱se̱ŋ‑ɔ se̱, bo̱ maa taare̱ a bo̱ sa a ane̱ yɔwe̱ ane̱ kusuŋ. Ba tɔɔraa ane̱, amaa ane̱ maa yɔwe̱ e̱ye̱e̱‑rɔ. \v 9 Ane̱ i gyi awo̱re̱fɔɔ, amaa Wuribware̱ maa se̱re̱ a ɔ yɔwe̱ ane̱. Ba daye̱ ane̱ ba da swe̱e̱re̱, amaa bo̱ maa taare̱ a bo̱ mɔɔ ane̱. \v 10 Ane̱ a naa e̱maŋ se̱ e̱maŋ se̱‑ɔ, ane̱ i ŋu ase̱ŋ ne̱ Kristoo a ŋu pwɛɛ ne̱ baa dɛɛ mɔɔ mò̱‑ɔ dɛɛ. Ase̱ŋ mɔ pɛɛɛ a waa ane̱ ne̱e̱ na ase̱sɛ nya ŋu fe̱yɛ saŋ ne̱ ane̱ e̱ kpa a ane̱ kperi Yeesuu si wu‑o, mò̱ ŋkpa na ke̱yaale̱ŋ saŋ a bo̱ ane̱ ŋyo̱wɔre̱‑rɔ. \v 11 Ane̱ i kperi Yeesuu si ane̱ e̱ gyaŋŋaa lowi kake ke̱maa, na ɔ taare̱ kaapo̱ fe̱yɛ o te, ne̱ mò̱ e̱ de̱ŋ ɔ sa ane̱ ke̱yaale̱ŋ. \v 12 Amɔ katiŋ e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ lowi ke̱gyaŋŋaa kake ke̱maa‑ɔ a sa ne̱ mo̱ne̱ a nya ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. \p \v 13 Amo̱‑ɔ pɛɛɛ gbaa, ane̱ mo̱ŋ yɔwe̱ ane̱ Kristoo ko̱kɔɔre̱gyi, ne̱ ane̱ŋ se̱‑ɔ ane̱ maa se̱ ane̱ e̱ tɔwe̱ Wuribware̱ ase̱ŋ, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Deefid a kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ, “Saŋ ne̱ mo̱ a tɔwe̱ bo̱re̱‑rɔ fe̱yɛ e̱ye̱e̱‑rɔ bo̱ mo̱ gya ke̱baŋse̱‑ɔ gbaa, mo̱ a kɔɔre̱ Wuribware̱ gyi.”\f * \fr 4:13 \ft Kiliŋ 116.10 (LXX).\f* \v 14 Ke̱tɔ ne̱ ane̱ nyi, ne̱ ane̱ e̱ tɔwe̱ ke̱mo̱ ase̱ŋ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a kyiŋŋi ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu baa ŋkpa‑rɔ, ne̱ ane̱ŋ se̱‑ɔ kaye̱ ya gye̱ kɛɛ, o kyiŋŋi ane̱ aa mo̱ne̱ a ɔ yaa so̱so̱ fe̱yɛ Yeesuu‑o, na ɔ baa ane̱ aa mo̱ne̱ mò̱ akatɔ‑rɔ. \v 15 Mo̱ne̱ se̱ ne̱ ke̱tɔ ke̱maa e̱ waa ane̱, na, Wuribware̱ a maa se̱ ɔ mo̱rɔwe̱ ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ bwe̱e̱tɔ‑ɔ, na bo̱ sa Wuribware̱ aŋsɛ, na bo̱ kyo̱rɔ mò̱ ke̱dabe̱ ne̱ o de‑o. \s1 Kaye̱ mɔ‑rɔ mo̱ŋ gye̱ ane̱ aye̱ ne̱e̱ \p \v 16 Amo̱se̱‑ɔ, hare̱e̱ ane̱ ŋyo̱wɔre̱ a mo̱ŋ bo̱ le̱ŋ, ne̱ ane̱ e̱ kpa a ane̱ wu gbaa ooo, ane̱ abaa‑rɔ mo̱ŋ yɔre̱. Ke̱tɔ ne̱ ko̱ kyɔ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ sa ane̱ wɔre̱ na ke̱yaale̱ŋ po̱pwɛɛ kake ke̱maa. \v 17 Ase̱ŋ ne̱ a to̱ ane̱‑ɔ mo̱ŋ kyɔ, ne̱ a maa kyee, amaa a sa a ane̱ nya wuraa na ke̱dabe̱ ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ pɛɛɛ Wuribware̱ ase̱, na a kyɔ ase̱ŋ ne̱ ane̱ i ŋu mbe̱yɔmɔ‑ɔ bwe̱e̱tɔ. \v 18 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, ane̱ akatɔ dɔŋ atɔ ne̱ a bo̱ akatɔ‑rɔ‑ɔ se̱ ne̱e̱. N gye̱ atɔ ne̱ bo̱ ke̱e̱‑ɔ se̱ ne̱ ane̱ akatɔ dɔŋ, amɔ atɔ ne̱ bo̱ mo̱ŋ ke̱e̱, ne̱ a bo̱ Wuribware̱ se̱‑ɔ se̱ ne̱ ane̱ akatɔ dɔŋ. A le̱e̱ fe̱yɛ atɔ ne̱ bo̱ ke̱e̱ amo̱‑ɔ maa kyee. Amaa amo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ ke̱e̱‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ a taare̱ a a gyi nsu pɛɛɛ. \c 5 \p \v 1 A le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ ya wu, ane̱ e̱ nya kye̱nakpa Wuribware̱ ase̱ so̱so̱. Ane̱ kayo̱wɔre̱ du ne̱e̱ fe̱yɛ taŋte̱e̱ ke̱kyaŋ ne̱ baa ba waagya bo̱ waa‑ɔ ne̱e̱, ne̱ waagya‑ɔ ya kyaŋŋe̱‑rɔ, ne̱ taŋte̱e̱ ke̱kyaŋ amo̱ a le̱e̱ da‑ɔ, amɔ ane̱ ɔke̱maa e̱ nya so̱so̱ a ke̱kyaŋ ne̱ ane̱ e̱ ya kye̱na‑rɔ‑ɔ. N gye̱ ase̱sɛ ya waa ke̱kyaŋ amo̱, amaa Wuribware̱ ya waa bo̱ ye̱ra sa ane̱. \v 2 Pwɛɛ na ane̱ dɛɛ fo̱ mfe̱ŋ‑ɔ, ane̱ i su ane̱ e̱ kpa kulwee ane̱ ɔpe̱ po̱pwɛɛ amo̱ ne̱ ɔ bo̱ so̱so̱‑ɔ. \v 3 Ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ kaapo̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ke̱kyaŋ ne̱ ane̱ ɔke̱maa e̱ nya so̱so̱‑ɔ gye̱ kayo̱wɔre̱ po̱pwɛɛ ne̱ ane̱ kra e̱ ya kye̱na‑rɔ‑ɔ. \v 4 Ane̱ a saŋ ane̱ de kaye̱ mɔ‑rɔ a ko̱yo̱wɔre̱gyi‑o, ane̱ kakye̱na‑rɔ e̱ tɔɔraa ane̱. Amaa n gye̱ sa ne̱ ane̱ e̱ kpa fe̱yɛ ane̱ wu, na ane̱ paŋ ŋkpa pɛɛɛ. Ke̱tɔ ne̱ ane̱ e̱ kpa‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ kakye̱na ne̱ ane̱ te mbe̱yɔmɔ‑ɔ i kyurowi a ka kii kakye̱na ne̱ ka mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. Na ane̱ kaye̱ mɔ‑rɔ a ŋyo̱wɔre̱‑ɔ kyurowi kii ŋyo̱wɔre̱ ne̱ n kye̱na nsu pɛɛɛ‑ɔ. \v 5 Kase̱ŋtiŋ, ke̱tɔ se̱ ne̱ Wuribware̱ a twe̱e̱ ane̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ kakye̱na ne̱ ane̱ te kaye̱ mɔ‑rɔ‑ɔ ya kyo̱ŋ, ne̱ ane̱ e̱ ya kye̱na Wuribware̱ ase̱ nsu pɛɛɛ. Ne̱ ɔɔ sa ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o a bo̱ kye̱na ane̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ, na ane̱ ŋu fe̱yɛ kase̱ŋtiŋ ane̱ ya wu, ɔ yaa ane̱ mò̱ ase̱. \p \v 6 Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o a bo̱ ane̱ ase̱‑ɔ se̱, ane̱ de te̱maa saŋ ke̱maa fe̱yɛ ane̱ e̱ yɔ Wuribware̱ se̱. Ane̱ a te kaye̱ mɔ‑rɔ‑ɔ, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ mo̱ŋ tɛɛ fo̱ ane̱ aye̱ so̱so̱ mfe̱ŋ ne̱ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu te‑o. \v 7 Ane̱ a naa‑ɔ, ane̱ mo̱ŋ ke̱e̱ mfe̱ŋ ne̱ ane̱ e̱ yɔ‑ɔ. Amaa ane̱ e̱ kɔɔre̱ ane̱ i gyi fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ gye̱ ane̱ ŋkpɛɛ. \v 8 Ane̱ Kristoo ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱ fe̱raa, m be̱e̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ ane̱ de te̱maa bwe̱e̱tɔ, ne̱ ane̱ e̱ yo̱rɔwe̱ bwe̱e̱tɔ fe̱yɛ ane̱ yɔwe̱ ane̱ ŋyo̱wɔre̱ bo̱ sii swe̱e̱re̱ mɔ se̱, na ane̱ yɔ pe̱ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu ase̱. \v 9 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, ane̱ e̱ le̱ŋ e̱ye̱e̱ ne̱e̱, na mò̱ akatɔ nya gyi, hare̱e̱ ane̱ te kaye̱ mɔ‑rɔ bɛɛɛ ane̱ yii pe̱ ooo. \v 10 A le̱e̱ fe̱yɛ mfe̱ŋ‑ɔ ne̱ ane̱ pɛɛɛ e̱ ye̱re̱ Kristoo a se̱ŋgyikpa‑ɔ. Na ane̱ ɔke̱maa nya ke̱tɔ ne̱ mò̱ a kye̱na kaye̱ mɔ‑rɔ ne̱ ɔɔ waa‑ɔ kakɔka, hare̱e̱ ke̱ gye̱ kitimaa bɛɛɛ ke̱bɔye̱ ooo. \s1 Ane̱ kusuŋ e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ tɔwe̱ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ bɔ Kristoo si ɔ lɔŋŋɔ mò̱ fɔŋfɔŋ na nyiŋkpasɛ mbo̱ŋtɔ‑rɔ‑ɔ \p \v 11 A le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ane̱ Kristoo ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱ se̱re̱ Wuribware̱ se̱, ne̱ ane̱ a le̱ŋ e̱ye̱e̱ ane̱ e̱ po̱pɔre̱ ase̱sɛ fe̱yɛ bo̱ gya mò̱ se̱. Wuribware̱ e̱ gye̱ ne̱ o nyi ane̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ nɛɛnɛɛ, ne̱ n de te̱maa fe̱yɛ mo̱ne̱ ɔke̱maa gbaa nyi ane̱ mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ ane̱ŋ dɛɛ. \v 12 Mo̱ne̱ ma kaŋ fa fe̱yɛ ane̱ be̱e̱ ane̱ le̱ŋ e̱ye̱e̱ ane̱ de ane̱ e̱ po̱pɔre̱ mo̱ne̱ ne̱e̱, na mo̱nꞌ nya ŋu ane̱ŋ ne̱ ane̱ bware‑o. Daabii, ane̱ e̱ kpa a mo̱nꞌ nya ke̱tɔ ne̱ mo̱ne̱ e̱ ye̱re̱ ke̱mo̱ se̱ a mo̱nꞌ bo̱ kaapo̱ mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ ane̱ se̱‑ɔ ne̱e̱. Mfe̱ŋ‑ɔ na mo̱nꞌ taare̱ be̱ŋŋaa bamo̱ ne̱ ba po̱rɔ ane̱, ne̱ ba kaapo̱ bamo̱ e̱ye̱e̱‑ɔ, fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ ke̱ bo̱ se̱sɛ akatɔ se̱‑ɔ dooo ne̱ ba de̱e̱re̱, ne̱ bo̱ maa de̱e̱re̱ ke̱tɔ ne̱ ke̱ bo̱ se̱sɛ kakpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ. \v 13 Ane̱ apo̱rɔpo̱‑ɔ ya po̱pɔre̱ ane̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ane̱ e̱ tɔwe̱‑ɔ, ane̱ e̱ lɔ e̱bo̱ŋ, amo̱ fe̱raa mo̱nꞌ taa fe̱yɛ Wuribware̱ se̱ ne̱ ane̱ a kperi ane̱ e̱ lɔ e̱bo̱ŋ‑ɔ. Amaa amo̱ a gye̱ fe̱yɛ ane̱ maa lɔ e̱bo̱ŋ‑ɔ se̱‑ɔ, amo̱ fe̱raa bo̱ le̱e̱ mo̱ne̱ se̱‑ɔ ne̱ ane̱ du mfaanɛɛ. \v 14 A le̱e̱ fe̱yɛ Kristoo ke̱kpa ne̱ ɔ kpa ane̱‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ ke̱ e̱ ye̱re̱ ane̱ ne̱ ane̱ e̱ tɔwe̱ ke̱mo̱ ase̱ŋ. Ke̱tɔ ne̱ ane̱ e̱ tɔwe̱, ne̱ ane̱ a kɔɔre̱ ke̱mo̱ gyi keŋkeŋ‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ Kristoo a wu bo̱ sa ase̱sɛ pɛɛɛ‑ɔ, bamo̱ ya kɔɔre̱ Kristoo gyi, a du ne̱e̱ fe̱yɛ bamo̱ kakye̱na de̱daa a lo̱we̱‑ɔ. \v 15 Ke̱tɔ se̱ ne̱ Kristoo a wu sa ase̱sɛ pɛɛɛ, ne̱ Wuribware̱ a kyiŋŋi mò̱ le̱e̱ lowi‑ro baa ŋkpa‑rɔ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ, bamo̱ a saŋ bo̱ te ŋkpa‑rɔ‑ɔ, bo̱ ma lɛɛ kye̱na bamo̱ e̱ye̱e̱ se̱, amaa bo̱ kye̱na sa Kristoo. \p \v 16 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, ane̱ Kristoo ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱ maa lɛɛ de̱e̱re̱ se̱sɛ akatɔ‑rɔ dooo pwɛɛ na ane̱ dɛɛ ŋu ane̱ŋ ne̱ o du‑o. Saŋ ko̱ ane̱ a de̱e̱re̱ Kristoo ane̱ŋ dɛɛ ne̱e̱, pwɛɛ ne̱ ane̱ a dɛɛ kɔɔre̱ mò̱ gyi, amaa ane̱ mo̱ŋ lɛɛ ane̱ e̱ waa ane̱ŋ. \v 17 Ɔke̱maa ne̱ ɔ bo̱ Kristoo a ke̱be̱gya‑ɔ se̱‑ɔ a kii se̱sɛ po̱pwɛɛ ne̱e̱. Mò̱ kakye̱na de̱daa‑ɔ a gye̱ kɛɛ, ne̱ ɔɔ le̱e̱ o te kakye̱na po̱pwɛɛ. \v 18 Wuribware̱ ya waa amo̱‑ɔ pɛɛɛ, ɔɔ bo̱rɔ Kristoo si bo̱ lɔŋŋɔ ane̱ aa mò̱ mbo̱ŋtɔ‑rɔ, ne̱ ane̱ gye̱ mò̱ akyarɔpo̱ ase̱ŋ mɔ ko̱tɔwe̱‑rɔ. \v 19 Ane̱ asuŋ e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ tɔwe̱ fe̱yɛ, Wuribware̱ a bo̱rɔ Kristoo si bo̱ lɔŋŋɔ mò̱ aa kaye̱ mɔ‑rɔ ase̱sɛ mbo̱ŋtɔ‑rɔ, na ɔ ma nya ba bamo̱ e̱bɔye̱ bo̱ ka bamo̱ ko̱kɔ. Ne̱ ɔɔ taa mbo̱ŋtɔ‑rɔ ko̱lɔŋŋɔ mɔ ase̱ŋ ko̱tɔwe̱ bo̱ waa ane̱ ke̱sare̱e̱‑rɔ. \p \v 20 Amo̱se̱ se̱‑ɔ ane̱ ye̱re̱ Kristoo ayaa‑rɔ ne̱e̱. A du ne̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a bɔ ane̱ se̱ ɔ ko̱re̱ mo̱ne̱‑ɔ. Amo̱se̱ se̱‑ɔ, ane̱ ye̱re̱ Kristoo ayaa‑rɔ ane̱ e̱ ko̱re̱ mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ aa Wuribware̱ waa kanɔ. \v 21 Kristoo dɛɛ ɔ mo̱ŋ de bɔye̱. Amaa Wuribware̱ a sa ne̱ baa mɔɔ mò̱ fe̱yɛ mò̱ a gye̱ ɔbɔye̱waapo̱‑ɔ, ne̱ oo ŋu ke̱se̱bɔgyiiri ne̱ ane̱ ye̱re̱ bo̱ sa‑ɔ, na ane̱ bo̱rɔ mò̱ lowi‑o si nya ane̱ e̱ye̱e̱, na Wuribware̱ waa ane̱ fe̱yɛ ane̱ a gye̱ ase̱sɛ timaa‑o. \c 6 \p \v 1 Amo̱se̱‑ɔ, ane̱ ne̱ ane̱ i suŋ ane̱ e̱ sa Wuribware̱‑ɔ, ane̱ e̱ ko̱re̱ mo̱ne̱ ne̱e̱ fe̱yɛ atɔ dabe̱ ne̱ ɔɔ waa sa mo̱ne̱‑ɔ ma twe̱e̱ kwaa. \v 2 Mo̱nꞌ nu ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ mò̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ fe̱yɛ, \b \q1 “Amo̱ a fo̱ saŋ fe̱yɛ ŋ ŋu mo̱ne̱ e̱wɛɛ‑ɔ, \q2 mo̱ a nu mo̱ne̱ kanɔ. \q1 Kake nsiŋ ne̱ mo̱ a waa mfɛɛre̱ fe̱yɛ m mo̱rɔwe̱ mo̱ne̱‑ɔ, \q2 ne̱ mo̱ a kya mo̱ne̱‑rɔ.”\f * \fr 6:2 \ft Isaya 49.8. \f* \b \m Mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ ndɔɔ a kake mɔ e̱ gye̱ saŋ ne̱ Wuribware̱ i ŋu mo̱ne̱ e̱wɛɛ, na ɔ mo̱rɔwe̱ mo̱ne̱‑ɔ. \s1 Awo̱re̱fɔɔ ne̱ Pɔɔl na mò̱ bɛɛko̱‑ana Yeesuu a ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱‑ɔ a gyi‑o \p \v 3 M be̱e̱ mo̱ i lee bamo̱ ne̱ ba po̱rɔ ane̱ ke̱bɔye̱ ko̱ se̱‑ɔ kanɔ fe̱yɛ bo̱ nu ane̱ŋ ne̱ ane̱ i suŋ abware̱se̱ŋ ko̱tɔwe̱ kusuŋ‑o. Ane̱ mo̱ŋ waa ko̱tɔko̱ ne̱ kaa sa ne̱ ase̱sɛ a lwee e̱bɔye̱‑rɔ‑ɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ maa kpa fe̱yɛ ɔko̱ ŋu kusuŋ‑o‑ro ke̱bɔye̱ ko̱. \p \v 4 Ane̱ a kaapo̱ fe̱yɛ ane̱ gye̱ Wuribware̱ ayaafɔre̱, bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ kanyite‑ro ne̱ ane̱ a gyi awo̱re̱fɔɔ ŋu ase̱ŋ na tɔɔraa ke̱tɔ ke̱maa ne̱ kaa waa ane̱‑ɔ‑rɔ. \b \q1 \v 5 Baa da ane̱, ne̱ baa tii ane̱, \q2 ne̱ ase̱sɛ akwii akwii a wo̱re̱ ane̱. \q1 Saŋ ko̱ ane̱ a suŋ kpo̱ne̱ bwe̱e̱tɔ, \q2 ne̱ ane̱ mo̱ŋ nya saŋ di idi, \q2 ne̱ ane̱ a nare̱ ako̱ŋ. \q1 \v 6 Awo̱re̱fɔɔ de̱maŋte̱ mɔ ne̱ ane̱ a gyi‑o gbaa ooo, \q2 ane̱ a ba itimaa na kanyiase̱ŋ na kanyite \q2 na ke̱dame̱naŋsɛ bo̱ ka ane̱ ado̱ŋ ko̱kɔ. \q1 Ase̱sɛ a ŋu Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o \q2 a suŋ kusuŋ ane̱ kakye̱na‑rɔ, ne̱ baa ŋu fe̱yɛ \q2 ke̱kpa ne̱ ane̱ e̱ kpa bo̱ko̱ ase̱ŋ‑ɔ gye̱ kase̱ŋtiŋ. \q1 \v 7 Baa nu ane̱ a gyi kase̱ŋtiŋ, \q2 ne̱ baa ŋu Wuribware̱ ke̱yaale̱ŋ ne̱ o de‑o. \q1 Kase̱ŋtiŋ kigyi ne̱ ane̱ a bo̱ waa ane̱ ado̱ŋtɔ \q2 ne̱ ane̱ de ane̱ e̱ kɔ bamo̱ ne̱ ba kɔ ane̱‑ɔ, \q2 ne̱ ane̱ de ane̱ e̱ kɔ ane̱ e̱ kɔɔre̱ ane̱ e̱ye̱e̱. \q1 \v 8 Bo̱ko̱ i bu ane̱, bo̱ko̱ mɔ maa bu ane̱ pɛɛɛ‑ɔ. \q2 Bo̱ko̱ e̱ kyo̱rɔ ane̱, bo̱ko̱ mɔ e̱ po̱rɔ ane̱ \q2 fe̱yɛ ane̱ e̱ waa e̱bɔye̱. \q1 Ane̱ i gyi kase̱ŋtiŋ, amaa bo̱ko̱ e̱ po̱rɔ ane̱ \q2 fe̱yɛ ane̱ gye̱ ape̱nnapo̱ ne̱e̱. \q1 \v 9 Bo̱ mo̱ŋ de ane̱ ba te̱e̱ sɛye̱, \q2 amaa ane̱ ke̱nyare̱ a yɔ to̱ŋ ke̱maa. \q1 Ba fa fe̱yɛ ane̱ e̱ kpa a ane̱ wu ne̱e̱, \q2 amaa ane̱ saŋ ane̱ te. \q1 Ba gyiiri ane̱ ke̱se̱bɔ, \q2 amaa bo̱ mo̱ŋ taare̱ mɔɔ ane̱. \q1 \v 10 Ba ŋu fe̱yɛ ane̱ i gyi awo̱re̱fɔɔ bwe̱e̱tɔ, \q2 amaa ane̱ akatɔ a gyi saŋ ke̱maa. \q1 Bo̱ ke̱e̱ kitiri ne̱ ane̱ i wu‑o, \q2 amaa ane̱ e̱ sa ne̱ bo̱ko̱ e̱ nya ŋyure. \q1 Ba fa fe̱yɛ ane̱ mo̱ŋ de sɛye̱, \q2 amaa ane̱ de ke̱tɔ ke̱maa. \b \p \v 11 Korintoo awuye, ane̱ i gyi mo̱ne̱ kase̱ŋtiŋ fe̱yɛ ane̱ mo̱ŋ taa sɛye̱ bo̱ kwe̱e̱rɔ mo̱ne̱ se̱. \v 12 N gye̱ ane̱ e̱ gye̱ ne̱ ane̱ mo̱ŋ buŋŋi ane̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ kpa mo̱ne̱, amaa mo̱ne̱ e̱ gye̱ ne̱ mo̱ne̱ mo̱ŋ buŋŋi mo̱ne̱ lee‑ro kpa ane̱. \v 13 Mo̱ e̱ sa se̱ŋsa mo̱ i gywii mo̱ne̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ a gye̱ mo̱ gyi‑ana‑ɔ. Ane̱ a tɛɛ buŋŋi ane̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ kpa mo̱ne̱‑ɔ, mo̱ne̱ mɔ, mo̱nꞌ buŋŋi mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ kpa ane̱. \s1 Mo̱ne̱ ma kaŋ sa a mo̱ne̱ aa bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ de ko̱kɔɔre̱gyi‑o waa ko̱ŋko̱ \p \v 14 Mo̱ne̱ ma kaŋ sa a mo̱ne̱ aa bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ kɔɔre̱ Kristoo gyi‑o waa ko̱ŋko̱. A le̱e̱ fe̱yɛ ke̱dame̱naŋsɛ na daa bɔye̱ kpaa ntɔse̱ŋ? Ke̱laŋŋe̱rɔ na kibugyii e̱ taare̱ a a kye̱na saŋ ko̱ŋko̱ aaa? \v 15 Kristoo na Ɔbɔnsam e̱ taare̱ a bo̱ waa kanɔ aaa? Ɔkɔɔre̱gyipo̱ na ɔko̱ ne̱ ɔ mo̱ŋ kɔɔre̱ gyi‑o kpaa ntɔse̱ŋ? \v 16 Wuribware̱ aye̱ na ikisi aye̱ e̱ taare̱ a a tii abɛɛ se̱ waa ko̱ko̱ŋko̱ aaa? Daabii pɛɛɛ! Ane̱ Kristoo awuye ŋkpo̱nɔ‑rɔ ne̱ Wuribware̱ ne̱ mò̱ wo̱re̱ dooo i de ŋkpa‑ɔ a tɔwe̱ fe̱yɛ ɔ kye̱na. Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ mò̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Mo̱ e̱ kye̱na bamo̱‑rɔ, na mo̱ aa bamo̱ nare̱ saŋ ke̱maa mɔ. \q2 Mo̱ i kii bamo̱ nyaŋpe̱, na bamo̱ mɔ bo̱ kii mo̱ ase̱sɛ.”\f * \fr 6:16 \ft Ko̱lɔŋŋɔ mbraa 26.12; Yɛrɛme̱ya 32.38; Isikiyɛl 37.27. \f* \b \m \v 17 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, Wuribware̱ a tɔwe̱ mò̱ wo̱re̱‑ɔ ke̱be̱gya ko̱‑rɔ fe̱yɛ, \b \q1 “Mo̱ ase̱sɛ, mo̱nꞌ dare̱e̱ le̱e̱ bamo̱‑rɔ mfe̱ŋ, \q2 na mo̱nꞌ kye̱na ko̱kwe̱e̱! \q1 Mo̱ne̱ e̱ ma dabo̱rɔ ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ki de iyisi‑o, \q2 amo̱ fe̱raa mo̱ e̱ kɔɔre̱ mo̱ne̱.”\f * \fr 6:17 \ft Isaya 52.11. \f* \b \m \v 18 Ne̱ baa be̱e̱ kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ, \b \q1 “Bo̱-e̱le̱ŋ‑ɔ‑kyo̱ŋ‑ɔke̱maa-Bware̱ yɛ, ‘Mo̱ne̱ e̱ te̱e̱ mo̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ se̱, \q2 na mo̱‑ɔ mɔ n te̱e̱ mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱ agyi nyaŋsɛ na akye̱e̱sɛ.’ ”\f * \fr 6:18 \ft 2 Samuwɛl 7.14. \f* \c 7 \p \v 1 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, Wuribware̱ a tɛɛ tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ waa atɔ mfaanɛɛ‑ɔ, mo̱nꞌ sa a ane̱ lee ane̱ e̱ye̱e̱ le̱e̱ ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ke̱ e̱ waa ane̱ ŋyo̱wɔre̱ na ŋkpo̱nɔ iyisi‑o‑ro, na mo̱nꞌ sa a ane̱ nya ŋkpo̱nɔfwiiri, na ane̱ bu Wuribware̱, na ane̱ se̱re̱ mò̱. \s1 Ane̱ŋ ne̱ ke̱tɔ ne̱ Tiitus a tɔwe̱ gywii Pɔɔl‑ɔ a waa mò̱ wɔre̱‑ɔ \p \v 2 M be̱e̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ buŋŋi mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ kpa ane̱. Ane̱ mo̱ŋ waa ɔko̱ bɔye̱, ne̱ ane̱ mo̱ŋ nye̱ra ɔko̱ mɔ, ane̱ mo̱ŋ sisii ɔko̱. \v 3 Ma tɔwe̱ amo̱‑ɔ a m bo̱ po̱rɔ mo̱ne̱ ne̱e̱. Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ mo̱ a dɛɛ tɔwe̱‑ɔ, ane̱ a kpa mo̱ne̱ ase̱ŋ bwe̱e̱tɔ‑ɔ se̱‑ɔ, ane̱ a waa siraa fe̱yɛ ane̱ aa mo̱ne̱ kye̱na, bɛɛɛ ane̱ aa mo̱ne̱ wu. \v 4 Mo̱ e̱ kɔɔre̱ mo̱ne̱ mo̱ i gyi. Mo̱ne̱ se̱, mo̱ e̱ kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱. Mo̱ne̱ se̱, n de wɔre̱ bwe̱e̱tɔ. Hare̱e̱ ase̱ŋ a to̱ ane̱‑ɔ gbaa ooo, mo̱ akatɔ a gyi. \p \v 5 Hare̱e̱ gbaa ane̱ a yɔ Makedoniya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ, ane̱ mo̱ŋ nya kaye̱e̱yuri. Kase̱ŋtiŋ si, ase̱ŋ bwe̱e̱tɔ a to̱ ane̱ to̱ŋ ke̱maa ne̱ ane̱ a yɔ‑ɔ. Ane̱ a gyi awo̱re̱fɔɔ, ne̱ kufu a nya ane̱, ne̱ ane̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ a nye̱ra. \v 6 Amaa Wuribware̱ e̱ gye̱ ɔko̱ ne̱ ɔ sa se̱sɛ ne̱ mò̱ abaa‑rɔ a yɔre̱‑ɔ wɔre̱‑ɔ. Ne̱ ɔɔ sa ne̱ Tiitus a waa ane̱ wɔre̱. \v 7 A le̱e̱ fe̱yɛ, mò̱ a le̱e̱ mo̱ne̱ ase̱ ba ane̱ ase̱‑ɔ, ne̱ ane̱ a nu mò̱ kanɔ‑rɔ ase̱ŋ fe̱yɛ mo̱ne̱ a waa mò̱ wɔre̱. Ɔɔ tɔwe̱ gywii ane̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ akatɔ a pee mo̱ne̱ e̱ kpa a mo̱nꞌ ŋu mo̱. Ne̱ ɔɔ be̱e̱ tɔwe̱ gywii ane̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ mo̱ a kyo̱rɛɛ bo̱ le̱e̱ ɔbɔye̱waapo̱ ne̱ ɔ bo̱ mo̱ne̱‑rɔ‑ɔ se̱‑ɔ a sa ne̱ mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ a nye̱ra. Ne̱ ɔ yɛ amo̱‑ɔ pɛɛɛ gbaa ooo, mo̱ne̱ saŋ mo̱ne̱ bo̱ mo̱ ke̱be̱gya‑ɔ. Amo̱se̱ se̱‑ɔ, mo̱ akatɔ a be̱e̱ gyi mbe̱yɔmɔ kyo̱ŋ saŋ‑ɔ. \p \v 8 Hare̱e̱ gbaa mo̱ wo̱re̱ a sa ne̱ a mo̱ŋ waa mo̱ne̱ kɔne̱ ooo, mo̱ŋ nu mo̱ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ mo̱ a kyo̱rɛɛ mò̱. Ke̱gye̱ŋkpɛɛ‑ɔ mo̱ a nu mo̱ e̱ye̱e̱, a le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ a ŋu fe̱yɛ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ ase̱ŋ a nya mo̱ne̱ gya. Amaa aa nya mo̱ne̱ gya saŋ katiŋ ko̱ ne̱e̱. \v 9 Aa waa mo̱ kɔne̱ mbe̱yɔmɔ. N gye̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ akatɔ mo̱ŋ gyi‑o si ne̱ aa waa mo̱ kɔne̱. Amaa ke̱tɔ se̱ ne̱ aa waa mo̱ kɔne̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ kusu a sa ne̱ mo̱ne̱ a kyurowi le̱e̱ mo̱ne̱ e̱bɔye̱‑rɔ. Wuribware̱ a ba mo̱ne̱ kusu‑o bo̱ waa kitimaa sa mo̱ne̱. Ane̱ŋ se̱‑ɔ, ke̱tɔ ne̱ ane̱ a waa‑ɔ mo̱ŋ waa mo̱ne̱ tɔɔraa. \v 10 Kusu ne̱ Wuribware̱ de ɔ sa ne̱ ɔko̱ kakpo̱nɔ‑rɔ i kyurowi‑o dɛɛ e̱ gye̱ ne̱ ke̱ e̱ sa a ɔ nya ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. Ane̱ŋ a kusu‑o bware. Amaa kusu ne̱ ase̱sɛ ne̱ bo̱ bo̱ kaye̱ mɔ‑rɔ‑ɔ i su‑o e̱ sa a ase̱sɛ na Wuribware̱ mbo̱ŋtɔ‑rɔ nye̱ra nsu pɛɛɛ. \v 11 Mo̱nꞌ de̱e̱re̱ ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a ba mo̱ne̱ kusu‑o bo̱ waa‑ɔ, mo̱nꞌ ke̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ŋkee fe̱raa mo̱ne̱ akatɔ a pee‑o. Mo̱ne̱ a ko̱kɔse̱ mo̱ne̱ e̱ kpa a mo̱nꞌ kya kanɔ. Mo̱ne̱ iduŋ a fwii ɔbɔye̱waapo̱‑ɔ se̱. Ne̱ kufu a nya mo̱ne̱ fe̱yɛ mò̱ bɔye̱ ne̱ ɔɔ waa‑ɔ a kyaŋŋaa mo̱ne̱. Mo̱ne̱ awaasɛ a kaapo̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ e̱ kpa mo̱ ase̱ŋ‑ɔ. Ne̱ mo̱ne̱ a kaapo̱ ane̱ŋ ne̱ wɔre̱ de mo̱ne̱ ko̱waa ke̱tɔ ne̱ ki bware‑o, na mo̱nꞌ gyiiri ɔbɔye̱waapo̱‑ɔ ke̱se̱bɔ‑ɔ. Kpa ke̱maa se̱ mo̱ne̱ a lee mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ le̱e̱ ke̱po̱rɔ ne̱ mo̱ a po̱rɔ mo̱ne̱ ase̱ŋ mɔ se̱‑ɔ‑rɔ. \v 12 E̱me̱ne̱ se̱ ne̱ mo̱ a kyo̱rɛɛ wo̱re̱ amo̱? Kase̱ŋtiŋ si mo̱ne̱‑rɔ ɔko̱ a waa ɔko̱ mɔ bɔye̱. Amaa n gye̱ bamo̱ se̱ ne̱ mo̱ a kyo̱rɛɛ wo̱re̱ amo̱. Mo̱ a kyo̱rɛɛ wo̱re̱‑ɔ ne̱e̱ a mo̱nꞌ nya de̱e̱re̱ mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ, na mo̱nꞌ tɔwe̱ gywii Wuribware̱ fe̱yɛ kase̱ŋtiŋ si mo̱ne̱ saŋ mo̱ne̱ e̱ kpa mo̱ ase̱ŋ. \p \v 13 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, amo̱‑ɔ pɛɛɛ ne̱ aa ba‑ɔ a sa ane̱ wɔre̱ mfe̱e̱. Ke̱tɔ ne̱ ki tii si, ne̱ a sa ne̱ ane̱ akatɔ a gyi‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ a waa Tiitus wɔre̱, ne̱ mo̱ne̱ a sa ne̱ mò̱ akatɔ a gyi. \v 14 Pwɛɛ ne̱ ɔɔ dɛɛ ba mo̱ne̱ ase̱‑ɔ, mo̱ a kyɔ kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱ mo̱ne̱ se̱, ne̱ mo̱ne̱ mo̱ŋ sa a ipeere nya mo̱ mò̱ ase̱. Ane̱ŋ ne̱ ke̱tɔ ke̱maa ne̱ mo̱ a tɔwe̱ gywii mo̱ne̱‑ɔ gye̱ kase̱ŋtiŋ, ane̱ŋ dɛɛ ne̱ e̱ye̱e̱ ne̱ mo̱ a kaapo̱ mo̱ne̱ se̱ gywii Tiitus‑o mɔ a waa kase̱ŋtiŋ. \v 15 Saŋ ne̱ Tiitus a ba mo̱ne̱ ase̱‑ɔ, kufu a nya mo̱ne̱, ne̱ mo̱ne̱ a ko̱kɔse̱ kra mò̱ nɛɛnɛɛ, ne̱ mo̱ne̱ a waa siraa waa ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ɔɔ tɔwe̱ gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ waa‑ɔ. Mò̱ ya nyiŋŋi amo̱‑ɔ se̱, amɔ ke̱kpa ne̱ ɔ kpa mo̱ne̱ ase̱ŋ‑ɔ a tii si. \v 16 M fe̱raa, aa waa mo̱ kɔne̱ bwe̱e̱tɔ fe̱yɛ mo̱ e̱ taare̱ a ŋ kɔɔre̱ mo̱ne̱ gyi ke̱tɔ ke̱maa‑rɔ. \c 8 \s1 Bo̱ le̱e̱ ko̱kɔɔre̱ atanne̱ twe̱e̱twe̱e̱ bo̱ sa atiripo̱ ne̱ bo̱ bo̱ Yude̱ya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ \p \v 1 Amo̱se̱‑ɔ mbe̱yɔmɔ, mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, ane̱ e̱ kpa fe̱yɛ mo̱nꞌ ŋu ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ ke̱kpa a suŋ kusuŋ asɔre̱e̱ awuye ne̱ bo̱ bo̱ Makedoniya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ ŋkpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ. \v 2 Hare̱e̱ ase̱ŋ bwe̱e̱tɔ e̱ taare̱ a a to̱ bamo̱, ne̱ bo̱ dɛɛ bo̱ gye̱ atiripo̱ gbaa ooo, kɔne̱ ne̱ aa waa bamo̱ kɔne̱‑ɔ a sa ne̱ ba da bamo̱ ŋkpo̱nɔ se̱ ba ke bo̱ko̱ atanne̱. \v 3-4 Mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ baa de̱ŋ sa ane̱ atanne̱ bwe̱e̱tɔ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa taare̱‑ɔ. Kase̱ŋtiŋ si, baa sa ane̱ atanne̱ bwe̱e̱tɔ kyo̱ŋ ane̱ŋ ne̱ baa taare̱‑ɔ. Bamo̱ fɔŋfɔŋ ke̱pre̱ se̱, baa ko̱re̱ ane̱ fe̱yɛ ane̱ yɔwe̱ bamo̱ a bo̱ nya nya kpa a bo̱ kya Wuribware̱ ase̱sɛ ne̱ bo̱ bo̱ Yude̱ya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ‑rɔ. \v 5 Ke̱tɔ ne̱ baa waa‑ɔ, ane̱ mo̱ŋ fa fe̱yɛ ba waa ane̱ŋ. Kase̱ŋtiŋ si, baa waa ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ e̱ kpa fe̱yɛ bo̱ waa‑ɔ, amo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ baa gye̱ ŋkpɛɛ taa bamo̱ e̱ye̱e̱ bo̱ sa ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu, ne̱ baa taa sa ane̱ mɔ ane̱. \p \v 6 Bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ Makedoniya asɔre̱e̱ awuye‑o a ko̱kɔse̱ kɔɔre̱ twe̱e̱twe̱e̱, na bo̱ bo̱ ke atiripo̱‑ɔ se̱, ne̱ mo̱ a nyiŋŋi si fe̱yɛ suŋno mo̱ne̱ Korintoo asɔre̱e̱ awuye gbaa a gye̱ bamo̱ ŋkpɛɛ kpa fe̱yɛ mo̱nꞌ kɔɔre̱ twe̱e̱twe̱e̱ sa atiripo̱‑ɔ, amaa bo̱ fo̱ ndɔɔ, mo̱ne̱ mo̱ŋ tɛɛ kɔɔre̱ lo̱we̱. Amo̱se̱‑ɔ, mo̱ a ko̱re̱ Tiitus fe̱yɛ ɔ ba mo̱ne̱ ase̱, na ɔ nya se̱ kya se̱ kɔɔre̱ twe̱e̱twe̱e̱ amo̱ lo̱we̱, a le̱e̱ fe̱yɛ mò̱ ya gye̱ ŋkpɛɛ ko̱re̱ mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ kɔɔre̱ twe̱e̱twe̱e̱‑ɔ. \v 7 Mo̱ne̱ kyɔ mo̱ne̱ gye̱ atɔ awuye e̱kpa bwe̱e̱tɔ se̱. Mo̱ne̱ ko̱kɔɔre̱gyi, mo̱ne̱ kanyiase̱ŋ ke̱bo̱ sa se̱ŋsa nɛɛnɛɛ, mo̱ne̱ kanyiase̱ŋ pɛɛɛ kyɔ. Ŋ nyi ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ akatɔ i pee mo̱ne̱ i suŋ Wuribware̱‑ɔ, na ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ e̱ kpa mo̱ ase̱ŋ‑ɔ. Amo̱se̱ se̱‑ɔ, mo̱ e̱ kpa a mo̱nꞌ kaapo̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ e̱ kpa atiripo̱‑ɔ. \p \v 8 Ma ye̱re̱ mo̱ne̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ waa amo̱‑ɔ, amaa mo̱ a kaapo̱ mo̱ne̱ ane̱ŋ ne̱ Makedoniya asɔre̱e̱ awuye‑o akatɔ a pee a bo̱ bo̱ kya atiripo̱‑rɔ‑ɔ ne̱e̱, na ŋ ye̱re̱ amo̱ se̱ ŋu ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ ke̱kpa‑ɔ de̱ŋ ke̱ gye̱ kase̱ŋtiŋ‑o ne̱e̱. \v 9 Mo̱ne̱ kyɔ mo̱ne̱ nyi ke̱kpa suyo ne̱ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo e̱ kpa mo̱ne̱‑ɔ, na ane̱ŋ ne̱ oo ŋu mo̱ne̱ e̱wɛɛ‑ɔ. Hare̱e̱ mò̱ a de ke̱tɔ ke̱maa so̱so̱ gbaa ooo, ne̱ mo̱ne̱ se̱, ɔɔ yɔwe̱ mò̱ ke̱tɔ ke̱maa bo̱ sii mfe̱ŋ, ne̱ ɔɔ ba swe̱e̱re̱ mɔ se̱ mfe̱e̱, ne̱ oo kii otiripo̱, na ɔ ye̱re̱ mò̱ kitiri amo̱ se̱ bo̱ sa a mo̱nꞌ nya ŋyure bwe̱e̱tɔ. \p \v 10 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ ka mo̱ne̱ ase̱ŋ ke̱mo̱ se̱‑ɔ ne̱e̱. Suŋno mo̱ne̱ ya gye̱ ŋkpɛɛ tɔwe̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ kpa a mo̱nꞌ sa atanne̱. Kase̱ŋtiŋ si mɔ ne̱ mo̱ne̱ a gye̱ ŋkpɛɛ e̱sa. \v 11 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, mo̱ e̱ ko̱re̱ mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ lo̱we̱ amo̱ ko̱waa, na ke̱pre̱ ne̱ kaa pre̱ mo̱ne̱, ne̱ mo̱ne̱ a bo̱ le̱e̱ kaase̱‑ɔ nya waa kyɛɛkyɛɛ. Ke̱tɔ ne̱ mo̱ne̱ de‑o e̱ gye̱ ne̱ ke̱ e̱ kaapo̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱nꞌ waa‑ɔ. \v 12 Mo̱ne̱ ya da mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ se̱ ke atanne̱, Wuribware̱ e̱ kɔɔre̱ mo̱ne̱ ke̱tɔ ne̱ mo̱ne̱ i ke‑o si. Mò̱ e̱ de̱ŋ o nyi ke̱tɔ ne̱ mo̱ne̱ de‑o na ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ e̱ taare̱ a mo̱nꞌ ke, na a waa mò̱ kɔne̱‑ɔ. \p \v 13 Ane̱ maa kpa a kitiri kra mo̱ne̱, na a taare̱ kya bo̱ko̱ mɔ‑rɔ, amaa ane̱ e̱ kpa fe̱yɛ ɔke̱maa nya mò̱ ke̱be̱gya‑ɔ ne̱e̱. \v 14 Mbe̱yɔmɔ a saŋ mɔ fe̱raa, mo̱ne̱ a de bwe̱e̱tɔ‑ɔ se̱‑ɔ, mo̱nꞌ baa kanɔ ŋke̱maa ne̱ mo̱ne̱ de‑o bo̱ kya bamo̱ ne̱ bo̱ de kafwe̱e̱‑ɔ‑rɔ, ne̱ bamo̱ ya bo̱ nya bwe̱e̱tɔ, ne̱ mo̱ne̱ mɔ mo̱ne̱ i de kafwe̱e̱, na bo̱ taare̱ kya mo̱ne̱‑rɔ. Mfaanɛɛ ne̱ mo̱ne̱ ya waa ne̱ ke̱tɔ ke̱maa e̱ waa kyɛɛkyɛɛ. \v 15 A waa fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ bo̱ le̱e̱ ateese ne̱ Wuribware̱ a sa Isireelii awuye kimukee‑ro si‑o fe̱yɛ, \b \q1 “Bo̱ko̱ a swii bwe̱e̱tɔ, bo̱ko̱ mɔ kafwe̱e̱. \q2 Bamo̱ a ba kyuŋputiŋ bo̱ krawe̱‑ɔ, \q1 mò̱ ne̱ oo swii bwe̱e̱tɔ‑ɔ na mò̱ ne̱ oo swii kafwe̱e̱‑ɔ pɛɛɛ mɔ \q2 a nya ane̱ŋ ne̱ aa fo̱ mò̱‑ɔ.”\f * \fr 8:15 \ft Ke̱le̱e̱ Igyipiti 16.18. \f* \b \p \v 16 Mo̱ e̱ sa Wuribware̱ aŋsɛ fe̱yɛ ɔɔ sa ne̱ Tiitus e̱ kpa mo̱ne̱ ke̱kpa ko̱ŋko̱ amo̱ dɛɛ ne̱ mo̱ e̱ kpa mo̱ne̱‑ɔ. \v 17 Tiitus a sure ko̱waa ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ kpa fe̱yɛ ɔ waa‑ɔ se̱. Ne̱ ɔ be̱e̱ ɔ ko̱kɔse̱ mò̱ fɔŋfɔŋ ke̱pre̱ se̱ ɔ kpa a ɔ kya‑rɔ, ne̱ ɔɔ waa mfɛɛre̱ fe̱yɛ ɔ ba mo̱ne̱ ase̱. \v 18 Mò̱ aa ane̱ ko̱so̱bɛɛ ko̱ ne̱ asɔre̱e̱‑ɔ pɛɛɛ ase̱sɛ e̱ kyo̱rɔ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ o suŋ ɔ tɔwe̱ ase̱ŋ timaa bo̱ le̱e̱ Yeesuu kuŋu si‑o e̱ gye̱ ne̱ ba ba. \v 19 Kase̱ŋtiŋ si asɔre̱e̱ asɔre̱e̱ amo̱ dɛɛ ase̱sɛ ya lee mò̱ fe̱yɛ o kii ane̱ ko̱so̱bɛɛ ane̱ kpa mɔ ne̱ ane̱ e̱ yɔ mò̱‑ɔ‑rɔ. Ane̱ de atanne̱ mɔ ane̱ e̱ yaa ase̱sɛ ne̱ ba wu kitiri‑o, na bo̱ nya kyo̱rɔ Wuribware̱, na a kaapo̱ ane̱ŋ ne̱ ane̱ e̱ kpa a ane̱ kya bamo̱‑rɔ‑ɔ. \v 20 Ane̱ e̱ kpa fe̱yɛ ane̱ aa ase̱sɛ amo̱ taa atanne̱ yaa atiripo̱‑ɔ ne̱e̱, na ɔko̱ ma nya po̱rɔ ane̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ane̱ e̱ de̱e̱re̱ atanne̱ dabe̱ mɔ se̱ ane̱ bɔ‑ɔ. \v 21 Ane̱ e̱ sa ke̱tɔ ne̱ ki bware‑o si bwe̱e̱tɔ, n gye̱ Wuribware̱ a ke̱be̱gya‑ɔ se̱ wo̱re̱, amaa na ase̱sɛ a ke̱be̱gya‑ɔ se̱. \p \v 22 Ane̱ be̱e̱ ane̱ de ane̱ ko̱so̱bɛɛ ko̱, ne̱ oo lee mò̱ e̱ye̱e̱ bo̱ kaapo̱ ane̱ iluwi bwe̱e̱tɔ na e̱kpa bwe̱e̱tɔ se̱ fe̱yɛ o suŋ Wuribware̱ wɔre̱ se̱ ne̱e̱. Mbe̱yɔmɔ o de wɔre̱ ase̱ŋ mɔ se̱ bwe̱e̱tɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ o de mo̱ne̱ te̱maa bwe̱e̱tɔ. \v 23 Tiitus fe̱raa, mò̱ e̱ gye̱ ne̱ o tii mo̱ se̱, ne̱ ane̱ i suŋ kusuŋ mo̱ne̱ kuŋu si, amo̱se̱ se̱‑ɔ ɔ ye̱re̱ mo̱ ayaa‑rɔ. Ase̱sɛ anyɔ ne̱ bamo̱ aa Tiitus e̱ yɔ‑ɔ fe̱raa, bo̱ ye̱re̱ asɔre̱e̱ asɔre̱e̱ ne̱ a bo̱ Makedoniya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ ayaa‑rɔ ne̱e̱. Bo̱ gye̱ ase̱sɛ timaa, ne̱ bamo̱ ke̱bo̱rɔgyi timaa e̱ sa ne̱ ase̱sɛ e̱ kyo̱rɔ Kristoo. \v 24 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, mo̱nꞌ lee mo̱ne̱ ke̱kpa bo̱ kaapo̱ ase̱sɛ mɔ. Mfaanɛɛ ne̱ ane̱ aa asɔre̱e̱ ase̱sɛ‑ɔ i ŋu fe̱yɛ ane̱ de kpa fe̱yɛ ane̱ e̱ye̱e̱ ke̱kaapo̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ ko̱kɔse̱ mo̱ne̱ e̱ kpa a mo̱nꞌ ke atiripo̱‑ɔ atanne̱‑ɔ mo̱ŋ gye̱ kaye̱ba ne̱e̱. \c 9 \s1 Pɔɔl e̱ kya se̱ ɔ tɔwe̱ twe̱e̱twe̱e̱ ne̱ ba kɔɔre̱ a bo̱ bo̱ sa atiripo̱‑ɔ ase̱ŋ \p \v 1 Kase̱ŋtiŋ si, a mo̱ŋ tiri fe̱yɛ n kyo̱rɛɛ mo̱ne̱ twe̱e̱twe̱e̱ mɔ ne̱ mo̱ne̱ de mo̱ne̱ e̱ sa Wuribware̱ ase̱sɛ ne̱ bo̱ bo̱ Yude̱ya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ ase̱ŋ. \v 2 A le̱e̱ fe̱yɛ ŋ nyi fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ kpa ke̱kya bamo̱‑rɔ ne̱e̱. Ne̱ n de̱ŋ mo̱ e̱ kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱ mo̱ne̱ se̱ mo̱ e̱ kaapo̱ Makedoniya awuye‑o mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii bamo̱ fe̱yɛ le̱e̱ suŋno mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ bo̱ Akaya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ a waa siraa fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ sa atanne̱, amo̱se̱‑ɔ mo̱ne̱ wɔre̱ a sa ne̱ bamo̱ bwe̱e̱tɔ a waa ko̱tɔko̱ bo̱ le̱e̱ twe̱e̱twe̱e̱ amo̱ se̱. \v 3 Amaa mo̱ i suŋ mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana mo̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱ ase̱, na ane̱ e̱ye̱e̱ ke̱kaapo̱‑ɔ ma buruwi ase̱ŋkpare̱gyi kwaa, amaa mo̱nꞌ waa siraa waa ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ a tɔwe̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ waa‑ɔ. \v 4 N gye̱ ane̱ŋ, Makedoniya asɔre̱e̱ awuye ne̱ mo̱ aa bamo̱ e̱ yɔ Yude̱ya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ ya ba mo̱ne̱ ase̱, ne̱ baa ŋu fe̱yɛ mo̱ne̱ mo̱ŋ waa siraa, amo̱ fe̱raa ane̱ aa mo̱ne̱ pɛɛɛ, ipeere e̱ nya ane̱, na a kaapo̱ fe̱yɛ ane̱ a kɔɔre̱ mo̱ne̱ gyi kwaa. \v 5 Amo̱se̱ se̱ ne̱ mo̱ a fa fe̱yɛ a tiri fe̱yɛ ŋ ko̱re̱ mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana mɔ fe̱yɛ bo̱ gye̱ mo̱ ŋkpɛɛ ba bo̱ ka mo̱ne̱ kanɔ, na bo̱ kɔɔre̱ atanne̱ ne̱ mo̱ne̱ a tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ sa‑ɔ bo̱ be̱ya, na aa le̱e̱ mo̱ne̱ ke̱kpa se̱ ne̱ mo̱ne̱ a sa, amaa n gye̱ sa ne̱ ane̱ e̱ le̱ŋ mo̱ne̱ ne̱e̱. \p \v 6 Abre̱sɛ ya da ke̱kpare̱ fe̱yɛ, “Ɔko̱ ne̱ o dwii atɔ dwiisɛ kafwe̱e̱‑ɔ, amo̱ ya fo̱ ke̱kpabe̱e̱, ɔ nya amo̱ kafwe̱e̱ ne̱e̱. Ne̱ ɔko̱ ne̱ o dwii amo̱ bwe̱e̱tɔ‑ɔ e̱ nya amo̱ bwe̱e̱tɔ ne̱e̱.” \v 7 Mo̱ne̱ ɔke̱maa sa ane̱ŋ ne̱ ɔ fa mò̱ mfɛɛre̱‑rɔ fe̱yɛ ɔ sa‑ɔ. Mo̱nꞌ sa a a le̱e̱ mò̱ fɔŋfɔŋ kakpo̱nɔ‑rɔ, na a ma ba fe̱yɛ baa le̱ŋ mo̱ne̱. A le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ kpa mò̱ ne̱ o ke ɔko̱ ko̱tɔko̱ na a mo̱ŋ bo̱ mò̱ gya kakpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ. \v 8 Wuribware̱ e̱ taare̱ a ɔ sa mo̱ne̱ ŋyure bwe̱e̱tɔ, na mo̱nꞌ nya nya ke̱tɔ ne̱ ki tiri mo̱ne̱‑ɔ kpa ke̱maa se̱, na ŋko̱ saŋ na mo̱nꞌ bo̱ waa ke̱dame̱naŋsɛ e̱wo̱re̱se̱ e̱wo̱re̱se̱ sa bo̱ko̱. \v 9 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Ɔ da kakpo̱nɔ se̱ o ke atiripo̱ atɔ, na a mo̱ŋ bo̱ mò̱ gya. \q2 ɔ maa yɔwe̱ ke̱dame̱naŋsɛ ko̱waa pɛɛɛ.”\f * \fr 9:9 \ft Kiliŋ 112.9. \f* \b \m \v 10 Wuribware̱ e̱ de̱ŋ ɔ sa ɔdɔɔpo̱ atɔ dwiisɛ na ateese gyisɛ. Amo̱se̱‑ɔ mo̱ne̱ ya waa bo̱ko̱ ke̱dame̱naŋsɛ, Wuribware̱ e̱ sa mo̱ne̱ ateese gyisɛ ne̱ a tiri mo̱ne̱‑ɔ, na ɔ sa a mo̱ne̱ adɔɔrɔtɔ tii si, na mo̱nꞌ taare̱ ba amo̱ bo̱ kya se̱ waa ke̱dame̱naŋsɛ bwe̱e̱tɔ. \v 11 Ɔ sa a mo̱nꞌ kii atɔ awuye kpa ke̱maa se̱, na mo̱nꞌ taare̱ de̱e̱ ke saŋ ke̱maa, na a mo̱ŋ bo̱ mo̱ne̱ gya ŋkpo̱nɔ‑rɔ. Na Yude̱ya swe̱e̱re̱ se̱ a asɔre̱e̱ a atiripo̱‑ɔ sa Wuribware̱ aŋsɛ bo̱ le̱e̱ atanne̱ ne̱ mo̱ne̱ a bo̱ bo̱rɔ ane̱ se̱ bo̱ ke bamo̱‑ɔ. \p \v 12 Atanne̱ mɔ ne̱ mo̱ne̱ i ke‑o, a maa kya Wuribware̱ ase̱sɛ wo̱re̱‑rɔ ne̱e̱, amaa a baa Wuribware̱ aŋsɛ ke̱sa bwe̱e̱tɔ bo̱ tii si. \v 13 Ke̱tɔ ne̱ ko̱ kyɔ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ ya ke atanne̱‑ɔ, a kaapo̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ kɔɔre̱ Kristoo kuŋu si ase̱ŋ timaa‑o mo̱ne̱ i gyi bwe̱e̱tɔ, na bo̱ ŋu fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ waa ke̱tɔ ne̱ mo̱ne̱ yɛ mo̱ne̱ e̱ kɔɔre̱ mo̱ne̱ i gyi‑o nɛɛnɛɛ. Na bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ se̱ na ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ e̱ kpa kike bamo̱ na ɔke̱maa bo̱ tii si‑o, na a mo̱ŋ bo̱ mo̱ne̱ gya kakpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ se̱‑ɔ, bo̱ sa Wuribware̱ aŋsɛ. \v 14 Amo̱se̱‑ɔ, bamo̱ ya ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ sa mo̱ne̱, ba kpa mo̱ne̱ bwe̱e̱tɔ bo̱ le̱e̱ ŋyure de̱maŋte̱ ne̱ Wuribware̱ a yure mo̱ne̱‑ɔ se̱. \v 15 Mo̱nꞌ sa a ane̱ sa Wuribware̱ aŋsɛ bo̱ le̱e̱ ŋyure de̱maŋte̱ amo̱ ne̱ ɔɔ sa mo̱ne̱‑ɔ se̱. Ane̱ maa taare̱ a ane̱ tɔwe̱ ŋyure amo̱ bo̱ fo̱ kɛɛ. \c 10 \s1 Ane̱ŋ ne̱ Pɔɔl a le̱e̱ o lee mò̱ apo̱rɔpo̱ kanɔ‑ɔ \p \v 1-2 To, mo̱, Pɔɔl, e̱ kpa a ŋ ko̱re̱ mo̱ne̱ ase̱ŋ ko̱ se̱. Mo̱ne̱ bo̱ko̱ yɛ mo̱ e̱ bo̱ mo̱ne̱ ase̱, n de kufu, amaa mo̱ i yii, ne̱ mo̱ ya kyo̱rɛɛ wo̱re̱ bo̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱, amɔ mo̱ i pee akatɔ mo̱ e̱ we̱e̱ mo̱ne̱ se̱. Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ e̱ ko̱re̱ mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ nyiŋŋi ane̱ŋ ne̱ Kristoo a yuri mò̱ e̱ye̱e̱, ne̱ o bware‑o si, na, mo̱ ya ba mo̱ne̱ ase̱, mo̱ne̱ maa lɛɛ waa ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ sa a m pee akatɔ we̱e̱ mo̱ne̱ se̱‑ɔ. N gye̱ ane̱ŋ, mo̱ ya ba, kufu maa nya mo̱ fe̱yɛ m pee akatɔ we̱e̱ mo̱ne̱ bo̱ko̱ ne̱ ba po̱rɔ ane̱ ba tɔwe̱ fe̱yɛ ane̱ te fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ kaye̱ mɔ‑rɔ ase̱sɛ te‑o. \v 3 A bo̱‑rɔ fe̱yɛ ane̱ te kaye̱ mɔ‑rɔ fe̱raa, amaa ane̱ mɔ ane̱ mfɛɛre̱ mo̱ŋ du fe̱yɛ kaye̱ mɔ‑rɔ ase̱sɛ lee‑o. Ane̱ kakye̱na‑rɔ du ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ a kɔ ke̱naa‑ɔ. \v 4 Amaa ado̱ŋtɔ ne̱ ane̱ de ane̱ e̱ kɔ ke̱naa amo̱‑ɔ mo̱ŋ gye̱ kaye̱ mɔ‑rɔ a amo̱‑ɔ. Ane̱ŋ a ado̱ŋtɔ ne̱ ane̱ de ane̱ e̱ kɔ‑ɔ bo̱ le̱ŋ, ne̱ a taare̱ a a kɔ kaye̱ mɔ‑rɔ a bo̱ro̱kɔɔne̱‑ɔ gyi si, a le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ ya bo̱ sa ane̱. \v 5 Ane̱ i kpuri aye̱ba ke̱kaapo̱. Na ane̱ sa a ɔke̱maa ne̱ ɔ kaapo̱ e̱ye̱e̱, ne̱ ɔ sa se̱ŋsa o kye Wuribware̱ a kanyiase̱ŋ‑ɔ pɔɔ. Ne̱ ane̱ i kyurowi ase̱sɛ mfɛɛre̱, ne̱ ane̱ e̱ sa ne̱ ba bu Wuribware̱. \v 6 Amo̱se̱ se̱‑ɔ ane̱ ya ba mo̱ne̱ ase̱, ne̱ mo̱ne̱ bwe̱e̱tɔ a bu ane̱ ke̱tɔ ke̱maa‑rɔ, amo̱ fe̱raa ane̱ e̱ taare̱ a ane̱ gyiiri bamo̱ ne̱ baa saŋ, ne̱ bo̱ maa bu ane̱‑ɔ ke̱se̱bɔ. \p \v 7 A gye̱ fe̱yɛ akatɔ se̱ wo̱re̱ kpeŋ ne̱ mo̱ne̱ e̱ de̱e̱re̱ mo̱ne̱ i gyi ɔko̱ ase̱ŋ‑ɔ se̱‑ɔ, mo̱nꞌ sa a ɔko̱ ne̱ ɔ tɔwe̱ fe̱yɛ Kristoo e̱ bo̱ mò̱‑ɔ ŋu fe̱yɛ ane̱ mɔ Kristoo e̱ bo̱ ane̱ fe̱yɛ mò̱ a bo̱ se̱sɛ amo̱‑ɔ. \v 8 Kase̱ŋtiŋ ne̱ mo̱ne̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ mo̱ e̱ kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱ bwe̱e̱tɔ ke̱yaale̱ŋ ne̱ ane̱ de mo̱ne̱ se̱‑ɔ se̱. Amaa ane̱ nyaŋpe̱ mo̱ŋ sa ane̱ ane̱ŋ a ke̱yaale̱ŋ‑ɔ ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ bo̱ lee mo̱ne̱ ko̱kɔɔre̱gyi si, amaa ɔɔ sa ane̱ ne̱e̱ a ane̱ taare̱ sa a mo̱ne̱ ko̱kɔɔre̱gyi tii si. Amo̱se̱ se̱‑ɔ, ipeere mo̱ŋ de mo̱ ke̱yaale̱ŋ‑ɔ se̱. \v 9 Mo̱ e̱ tɔwe̱ ane̱ŋ ne̱e̱ na mo̱nꞌ nya ŋu fe̱yɛ mo̱ŋ de mo̱ e̱wo̱re̱ mo̱ i fuŋte mo̱ne̱ ne̱e̱. \v 10 Mo̱ne̱ bo̱ko̱ e̱ tɔwe̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ e̱wo̱re̱ ne̱ mo̱ a bo̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱‑ɔ e̱mo̱‑rɔ bo̱ le̱ŋle̱ŋ, amaa mo̱ fɔŋfɔŋ e̱ bo̱ mo̱ne̱ ase̱, mo̱ŋ bo̱ le̱ŋ, ne̱ mo̱ se̱ŋsa maa kaapo̱ sɛye̱. \v 11 Mo̱ i yii ane̱ŋ a ase̱sɛ ne̱ ba tɔwe̱ ane̱ŋ‑ɔ se̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ e̱wo̱re̱‑rɔ mo̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱ na mo̱ŋ bo̱ mo̱ne̱ ase̱‑ɔ, mo̱ ya ba, ane̱ŋ dɛɛ ne̱ mo̱ e̱ waa. \p \v 12 Kase̱ŋtiŋ ne̱e̱ fe̱yɛ kufu de ane̱, fe̱yɛ ane̱ taa ane̱ e̱ye̱e̱ bo̱ biri bamo̱ ne̱ ba fa fe̱yɛ bo̱ gye̱ ase̱sɛ dabe̱‑ɔ. Ba bu bamo̱ e̱ye̱e̱ na abɛɛ, amaa bo̱ maa bise a bo̱ ke̱e̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ ba waa‑ɔ i gyi Wuribware̱ akatɔ. Amo̱‑ɔ gye̱ ase̱ŋ ke̱‑mo̱ŋ‑nyi ne̱e̱. \v 13-14 Wuribware̱ a sa ane̱ kpa ne̱ ane̱ a ba mo̱ne̱ ase̱ bo̱ tɔwe̱ Kristoo kuŋu si ase̱ŋ timaa‑o gywii mo̱ne̱. Amo̱se̱‑ɔ, ane̱ de kpa fe̱yɛ ane̱ kaapo̱ ane̱ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ ane̱ abware̱se̱ŋ ko̱tɔwe̱ a sa ne̱ mo̱ne̱ a bo̱ kɔɔre̱ Yeesuu gyi. Ane̱ a mo̱ŋ ba mo̱ne̱ ase̱‑ɔ, amo̱ fe̱raa a mo̱ŋ bware̱ fe̱yɛ ane̱ kaapo̱ e̱ye̱e̱ mo̱ne̱ kuŋu si. \v 15 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, ane̱ maa kaapo̱ ane̱ e̱ye̱e̱ ke̱tɔ ne̱ bo̱ko̱ a waa‑ɔ se̱, na ane̱ ŋaye̱ ke̱tɔ ne̱ ki bware‑o si. Te̱maa ne̱ ane̱ de‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ ko̱kɔɔre̱gyi a maa se̱ ke̱ e̱ daŋ‑ɔ, ane̱ e̱ taare̱ a ane̱ waa asuŋ mo̱ne̱‑rɔ kyo̱ŋ ane̱ŋ ne̱ ane̱ a kyɔ waa‑ɔ. \v 16 Na ane̱ nya tɔwe̱ ase̱ŋ timaa‑o e̱maŋ ne̱ e̱ bo̱ mo̱ne̱ aye̱ kamɛɛ‑rɔ‑ɔ. Mfaanɛɛ ne̱ ane̱ maa nya a ane̱ kaapo̱ ane̱ e̱ye̱e̱ ko̱tɔko̱ ne̱ ɔko̱ a waa, ne̱ ke̱ gye̱ mò̱ wo̱re̱ lee‑o si. \v 17 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Sa a ɔko̱ ne̱ ɔ kaapo̱ mò̱ e̱ye̱e̱‑ɔ \q2 kaapo̱ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ o nyi mo̱, Wuribware̱.”\f * \fr 10:17 \ft Yɛrɛme̱ya 9.24. \f* \b \m \v 18 Se̱sɛ e̱ kaapo̱ mò̱ e̱ye̱e̱ mò̱ awaasɛ se̱, amaa ane̱ nyaŋpe̱ Wuribware̱ dooo e̱ de̱ŋ o nyi fe̱yɛ ɔɔ waa atɔ, bɛɛɛ ɔ mo̱ŋ waa. \c 11 \s1 Pɔɔl e̱ kaapo̱ ane̱ŋ ne̱ bo̱ko̱ ne̱ bo̱ yɛ bo̱ gye̱ Kristoo ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱‑ɔ e̱ ba aye̱ba‑ɔ \p \v 1 Mo̱ne̱ ya kɔɔre̱ bamo̱ ne̱ ba po̱pɔre̱ mo̱ne̱ ba tɔwe̱ fe̱yɛ mo̱ŋ nyi ase̱ŋ‑ɔ gyi, mo̱ e̱ ko̱re̱ mo̱ne̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ nyite mo̱ kafwe̱e̱ bo̱ le̱e̱ mo̱ ke̱‑mo̱ŋ‑nyi‑ase̱ŋ‑ɔ se̱, na mo̱nꞌ nu mo̱ ase̱ŋ bo̱ fo̱ kɛɛ. \v 2 Mo̱ a kpa mo̱ne̱ ase̱ŋ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ e̱ kpa mo̱ne̱ ase̱ŋ‑ɔ se̱‑ɔ, ma lɛɛ kpa fe̱yɛ mo̱nꞌ kpa ɔko̱ ase̱ŋ, amɔ Kristoo wo̱re̱ kpeŋ. Mo̱ne̱ du ne̱e̱ fe̱yɛ kabregyii ne̱ ɔ mo̱ŋ tɛɛ ŋu ɔnyare̱, ne̱ mo̱ a kpa mò̱ bo̱ ye̱ra ɔnyare̱ ko̱ŋko̱ kpeŋ, ne̱ mò̱ e̱ gye̱ Kristoo fɔŋfɔŋ‑ɔ. \v 3 Kufu de mo̱ fe̱yɛ bo̱ko̱ i kyurowi mo̱ne̱ mfɛɛre̱, na mo̱nꞌ kine Kristoo ke̱gya se̱. Ma kpa fe̱yɛ bo̱ko̱ e̱ pe̱nna mo̱ne̱, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Ɔbɔnsam a buruwi ko̱wɔ, ne̱ ɔɔ waa kanɔrɔkɔne̱ bo̱ pe̱nna ɔkye̱e̱ gye̱ŋkpɛɛsɛ Hawa ne̱ Wuribware̱ a twe̱e̱‑ɔ, fe̱yɛ ɔ ma lɛɛ gya Wuribware̱ kanɔ se̱‑ɔ. \v 4 Ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ kaapo̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ bo̱ko̱ a ba mo̱ne̱‑rɔ, ne̱ bo̱ yɛ bo̱ gye̱ Kristoo ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱. Ne̱ mo̱ne̱ a kra bamo̱ nɛɛnɛɛ, amaa m fe̱raa, mo̱ne̱ mo̱ŋ lɛɛ mo̱ne̱ de mo̱ mo̱ne̱ e̱ te̱e̱ sɛye̱. Bamo̱ atɔ ke̱kaapo̱ bo̱ le̱e̱ Yeesuu kuŋu si kwe̱e̱ atɔ ke̱kaapo̱ ne̱ ane̱ a bo̱ kaapo̱ mo̱ne̱‑ɔ‑rɔ. Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ atɔ ne̱ ba kaapo̱ bo̱ le̱e̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o na ase̱ŋ timaa‑o si kwe̱e̱ amo̱ ne̱ ane̱ a kaapo̱ mo̱ne̱‑ɔ‑rɔ. Ne̱ mo̱ne̱ a kɔɔre̱ bamo̱ atɔ ke̱kaapo̱ gyi yɔwe̱ ane̱ atɔ ke̱kaapo̱‑ɔ bo̱ twe̱e̱. \v 5-6 Ne̱ mo̱ne̱ i biri mo̱ aa ane̱ŋ a ase̱sɛ‑ɔ se̱ŋsa sasɛ, ne̱ mo̱ne̱ a be̱e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ baa suye e̱se̱ŋsa nɛɛnɛɛ, amaa m fe̱raa, mo̱ se̱ŋsa sasɛ maa lɔŋŋɔ sɛye̱. Amaa mo̱ e̱ kɔɔre̱ a n gyi fe̱yɛ ane̱ŋ a ase̱sɛ ne̱ mo̱ne̱ i bu bamo̱ fe̱yɛ bamo̱ a gye̱ Yeesuu ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱ timaa‑o mo̱ŋ kyɔ mo̱ kpa ke̱maa se̱. Ke̱tɔ ne̱ ko̱ kyɔ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ n de Kristoo ase̱ŋ kanyiase̱ŋ n kyɔ bamo̱. Bo̱ fo̱ ndɔɔ, ne̱ mo̱ a kaapo̱ mo̱ne̱ amo̱‑ɔ‑rɔ saŋ ke̱maa na kpa ke̱maa se̱. \p \v 7 Ase̱ŋ ko̱ bo̱‑rɔ ne̱ mo̱ne̱ e̱ po̱rɔ mo̱ amo̱ se̱. Amo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱ a tɔwe̱ abware̱se̱ŋ gywii mo̱ne̱‑ɔ, mo̱ŋ kɔɔre̱ ateese na mo̱ dikpa atanne̱ mo̱ne̱ ase̱ bɛɛɛ ko̱tɔko̱ le̱e̱ mo̱ne̱ ase̱, ne̱ mo̱ne̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ŋ gye̱ Yeesuu ayaa‑rɔ ɔye̱re̱po̱ kase̱ŋtiŋ. A gye̱ kase̱ŋtiŋ fe̱yɛ mo̱ a baa mo̱ e̱ye̱e̱ kaase̱, amaa mo̱ a waa ane̱ŋ ne̱e̱ a Wuribware̱ nya yase̱ mo̱ne̱. Mo̱ a waa bɔye̱ ne̱e̱ e̱e̱e̱? \v 8 Mo̱ a bo̱ mo̱ne̱ ase̱ mo̱ i suŋ‑o, mo̱ a nya atanne̱ le̱e̱ e̱maŋ e̱maŋ asɔre̱e̱ ko̱ ase̱sɛ ase̱ ne̱e̱. A du ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ a kɔɔre̱ bamo̱ twe̱e̱twe̱e̱ mo̱ i suŋ mo̱ e̱ kya mo̱ne̱‑rɔ‑ɔ. \v 9 Mo̱ a bo̱ mo̱ne̱ ase̱‑ɔ, ne̱ mo̱ e̱ kpa atanne̱, mo̱ŋ de̱e̱re̱ mo̱ne̱ akatɔ‑rɔ. Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana ne̱ baa le̱e̱ Makedoniya asɔre̱e̱ asɔre̱e̱‑rɔ‑ɔ a baa mo̱ ke̱tɔ ke̱maa mɔ ne̱ mo̱ e̱ kpa‑ɔ. Mo̱ŋ ba mo̱ e̱ye̱e̱ bo̱ dɔŋŋɔ mo̱ne̱ se̱, na a waa mo̱ne̱ tɔɔraa kpa ke̱maa se̱. Ane̱ŋ ne̱ mo̱ a dɛɛ waa nsaŋ‑ɔ dɛɛ ne̱ m be̱e̱ mo̱ e̱ waa mbe̱yɔmɔ. \v 10 Mo̱ i gyi Kristoo a kase̱ŋtiŋ‑o ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ ya tɔwe̱ fe̱yɛ ɔko̱ mo̱ŋ bo̱ mo̱ne̱ Akaya e̱maŋ‑ɔ‑rɔ mfe̱ŋ ne̱ o kuŋ mo̱ kpa fe̱yɛ m ma kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱ ane̱ŋ a kase̱ŋtiŋ‑o si. \v 11 Mo̱ a tɔwe̱ amo̱‑ɔ, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ma kpa mo̱ne̱ ase̱ŋ aaa? Daabii! Wuribware̱ nyi fe̱yɛ mo̱ e̱ kpa mo̱ne̱ ase̱ŋ. \p \v 12 Mo̱ e̱ de̱e̱ kine ko̱kɔɔre̱ atanne̱ ke̱maa le̱e̱ mo̱ne̱ ase̱ bo̱ sa mo̱ e̱ye̱e̱, na bamo̱ ne̱ mo̱ne̱ e̱ te̱e̱ ɛ ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱‑ɔ ma nya sɛye̱ a bo̱ ye̱re̱ se̱ bo̱ kaapo̱ bamo̱ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ ane̱ aa bamo̱ ta ne̱e̱. \v 13 Ane̱ŋ a ase̱sɛ‑ɔ mo̱ŋ gye̱ ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱ kase̱ŋtiŋ. Bo̱ mo̱ŋ gye̱ asuŋpo̱ kase̱ŋtiŋ. Ba waa akatɔ se̱ ne̱e̱ fe̱yɛ bo̱ gye̱ Kristoo ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱‑ɔ. \v 14 Amo̱‑ɔ mo̱ŋ gye̱ atɔ ne̱ a kpe̱ŋ e̱ye̱e̱‑ɔ. Ɔbɔnsam fɔŋfɔŋ gbaa e̱ taare̱ a ɔ waa mò̱ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ kabɔɔ e̱ gye̱ ne̱ ɔ sa se̱ŋsa o gywii ase̱sɛ. \v 15 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, ne̱ Ɔbɔnsam ayaafɔre̱ ya waa bamo̱ akatɔ se̱ fe̱yɛ bo̱ gye̱ Wuribware̱ ayaafɔre̱, a mo̱ŋ gye̱ atɔ dabe̱ ko̱ ne̱e̱. Bamo̱ lalalo̱we̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ i gyiiri bamo̱ ke̱se̱bɔ bo̱ le̱e̱ ke̱tɔ ne̱ baa waa‑ɔ se̱. \s1 Pɔɔl e̱ kaapo̱ mò̱ e̱ye̱e̱ bo̱ le̱e̱ awo̱re̱fɔɔ ne̱ oo gyi‑o si \p \v 16 M be̱e̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ ɔko̱ ma kaŋ fa fe̱yɛ n gye̱ se̱sɛ ne̱ ɔ mo̱ŋ nyi ase̱ŋ‑ɔ ne̱e̱. Amaa mo̱ne̱ e̱ kpa a mo̱nꞌ fa mo̱ kuŋu si fe̱yɛ mo̱ŋ nyi ase̱ŋ fe̱raa, mo̱nꞌ kɔɔre̱ gyi ane̱ŋ de, na n taare̱ kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱ kafwe̱e̱. \v 17 Kase̱ŋtiŋ si fe̱raa, n gye̱ ane̱ŋ ne̱ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu e̱ kpa fe̱yɛ n tɔwe̱‑ɔ ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ mbe̱yɔmɔ. E̱ye̱e̱ ke̱kaapo̱ ase̱ŋ mɔ‑rɔ‑ɔ n de̱ŋ mo̱ e̱ sa se̱ŋsa ne̱e̱ fe̱yɛ ɔko̱ ne̱ ɔ mo̱ŋ nyi ase̱ŋ‑ɔ. \v 18 Ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ a tɛɛ bo̱ bo̱ mo̱ne̱‑rɔ, ne̱ ba kaapo̱ bamo̱ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ kaye̱ mɔ‑rɔ ase̱sɛ e̱ kaapo̱ bamo̱ e̱ye̱e̱‑ɔ se̱‑ɔ, ŋ gbaa mo̱ e̱ kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱. \v 19 Mo̱ne̱ a tɛɛ mo̱ne̱ nyi ase̱ŋ bwe̱e̱tɔ‑ɔ, mo̱ e̱ fa fe̱yɛ mo̱ne̱ i nyite mo̱ ne̱ mo̱ŋ nyi ase̱ŋ‑ɔ bwe̱e̱tɔ. \v 20 Kase̱ŋtiŋ si, bamo̱ ne̱ mo̱ne̱ i bu bamo̱ ke̱dabe̱ fe̱yɛ bamo̱ a gye̱ Yeesuu ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱‑ɔ ya waa mo̱ne̱ bo̱rɔkraa fe̱yɛ mo̱ne̱ a gye̱ anya‑ɔ, mo̱ne̱ i nyite bamo̱. Bamo̱ ɔko̱ ya kɔɔre̱ mo̱ne̱ atanne̱ pɛɛɛ, bɛɛɛ o gyi mo̱ne̱, bɛɛɛ ɔ waa mò̱ e̱ye̱e̱ ke̱dabe̱ mo̱ne̱‑rɔ, bɛɛɛ ɔ da mo̱ne̱ e̱se̱bɔ‑rɔ abaa, mo̱ne̱ maa tɔwe̱ sɛye̱. \v 21 Ne̱ mo̱ne̱ yɛ ane̱ŋ a bo̱rɔkraa ne̱ ba waa mo̱ne̱‑ɔ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ bo̱ gye̱ ayaale̱ŋpo̱, amaa ane̱ fe̱raa, ane̱ mo̱ŋ bo̱ le̱ŋ. Ipeere de mo̱ mbe̱yɔmɔ fe̱yɛ ane̱ a mo̱ŋ ba ane̱ŋ a daa bɔye̱‑ɔ bo̱ kaapo̱ fe̱yɛ ane̱ de mo̱ne̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ. \p Mbe̱yɔmɔ fe̱raa mo̱ e̱ de̱e̱ sa se̱ŋsa fe̱yɛ mo̱ a mo̱ŋ nyi ase̱ŋ‑ɔ. Fe̱yɛ kufu e̱ mo̱ŋ de ase̱sɛ amo̱ ɔko̱ ke̱kaapo̱ mò̱ e̱ye̱e̱ ko̱tɔko̱ se̱ fe̱raa, ŋ gbaa kufu mo̱ŋ de mo̱ ke̱kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱ ke̱tɔ ko̱ŋko̱ amo̱ se̱ dɛɛ. \v 22 Ase̱sɛ amo̱ ne̱ bo̱ yɛ bo̱ gye̱ Yeesuu ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱‑ɔ e̱ kaapo̱ bamo̱ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ bo̱ gye̱ Heebrii awuye kase̱ŋtiŋ. Amo̱‑ɔ maa kaapo̱ sɛye̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ŋ dɛɛ ne̱ mo̱‑ɔ n gye̱ Heebriinyi. Bo̱ be̱e̱ bo̱ yɛ bo̱ gye̱ Isireelii awuye. Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ mo̱‑ɔ n gye̱ Isireeliinyi. \v 23 Bo̱ be̱e̱ bo̱ yɛ bo̱ gye̱ ane̱ ɔde̱daapo̱ Abraham ananagyi. Amo̱‑ɔ maa kaapo̱ sɛye̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ŋ dɛɛ ne̱ mo̱‑ɔ n gye̱ Abraham ke̱nanagyi. Bo̱ be̱e̱ bo̱ yɛ bo̱ gye̱ Kristoo ayaafɔre̱. Ma kɔɔre̱ a n gyi ane̱ŋ. Amaa bamo̱ e̱ gye̱ Kristoo ayaafɔre̱ fe̱raa, ŋ gbaa n gye̱ mò̱ ke̱yaafɔre̱ n kyɔ bamo̱. M be̱e̱ mo̱ e̱ ko̱re̱ mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ nyite mo̱ fe̱yɛ mo̱ a lɔ e̱bo̱ŋ‑ɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ m be̱e̱ mo̱ e̱ kpa a ŋ kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱ kafwe̱e̱. Bo̱ yɛ baa suŋ Kristoo kusuŋ keŋkeŋ. M fe̱raa mo̱ a suŋ Kristoo kusuŋ keŋkeŋ kyo̱ŋ bamo̱. Ne̱ mo̱ a gyi awo̱re̱fɔɔ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ a kusuŋ‑o si kyo̱ŋ bamo̱. Mo̱nꞌ nu ase̱ŋ ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱‑ɔ. Baa tii mo̱ iluwi bwe̱e̱tɔ kyo̱ŋ bamo̱. Baa da mo̱ akyo̱kywe̱e̱ na paara iluwi bwe̱e̱tɔ, ne̱ ma taare̱ a n tɔwe̱ amo̱ kanɔ gywii mo̱ne̱. Ne̱ lowi ase̱ŋ a to̱ mo̱ iluwi bwe̱e̱tɔ. \v 24 Yudaa awuye a kra mo̱ iluwi inuu daye̱ mo̱ paara iluwi adusa na akpanɔɔ. \v 25 Roma awuye a kra mo̱ iluwi e̱sa ba akyo̱kywe̱e̱ bo̱ daye̱ mo̱. Kake ŋko̱ bo̱ko̱ a twe̱e̱ abu bo̱ da mo̱. Iluwi e̱sa ne̱ ko̱re̱e̱ ne̱ n te‑ro mo̱ i tu kpa ɔpo̱o̱ se̱‑ɔ a nye̱ra, ne̱ oo buŋ mo̱. Ne̱ amo̱‑rɔ ko̱ko̱ŋko̱ fe̱raa gbaa mpase̱ na kanye pɛɛɛ na m bo̱ nkyu‑o‑ro pwɛɛ ne̱ baa dɛɛ bo̱ lee mo̱. \v 26 Mo̱ e̱kpa kutu bwe̱e̱tɔ‑rɔ, mo̱ a lwee ase̱ŋ‑nɔ bo̱ le̱e̱ nkyu nkyu si, bo̱ le̱e̱ ayu si, bo̱ le̱e̱ mo̱ fɔŋfɔŋ ase̱sɛ Yudaa awuye na ase̱sɛ ko̱ mɔ se̱. Ase̱ŋ a to̱ mo̱ e̱maŋ se̱ na mbo̱re̱ se̱ na ɔpo̱o̱ se̱. Mo̱ a nya ase̱ŋ le̱e̱ ase̱sɛ ne̱ bo̱ yɛ bo̱ gye̱ Kristoo awuye, amaa ne̱ ba ba aye̱ba ne̱e̱‑ɔ. \v 27 Mo̱ a suŋ Kristoo keŋkeŋ, ne̱ iluwi bwe̱e̱tɔ gbaa, mo̱ŋ taare̱ nya kpa di idi. Ako̱ŋ na burufo a nya mo̱. Mo̱ a paŋ ateese na atɔ buŋsɛ iluwi bwe̱e̱tɔ, ne̱ ako̱ŋ na afwii a nya mo̱ bwe̱e̱tɔ. \v 28 Ke̱tɔ ne̱ ki tii amo̱‑ɔ pɛɛɛ se̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ kake ke̱maa ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ kpa na mo̱ mfɛɛre̱ dɔŋ se̱‑ɔ e̱ gye̱ asɔre̱e̱‑ɔ pɛɛɛ ke̱de̱e̱re̱ se̱, na ase̱ŋ ne̱ a bo̱ asɔre̱e̱‑ɔ pɛɛɛ‑rɔ ne̱ a tɔɔraa mo̱‑ɔ. \v 29 Amo̱ ya ba fe̱yɛ asɔre̱e̱ a awuye‑o ɔko̱ ko̱kɔɔre̱gyi e̱ mo̱ŋ bo̱ le̱ŋ, amɔ mo̱‑ɔ mo̱ i su mo̱ e̱ sa mò̱. Bamo̱ ɔko̱ ya lwee e̱bɔye̱‑rɔ, amɔ mo̱ kakpo̱nɔ‑rɔ a nye̱ra. \p \v 30 Amo̱ i tiri fe̱yɛ ŋ kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱, amo̱ fe̱raa mo̱ e̱ kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱ atɔ amo̱ ne̱ a kaapo̱ fe̱yɛ mo̱ŋ bo̱ le̱ŋ‑ɔ, na mo̱nꞌ nya mɔse̱ mo̱. \v 31 Ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo mò̱ se̱ Wuribware̱, mò̱ ne̱ ane̱ e̱ kyo̱rɔ nsu pɛɛɛ‑ɔ, nyi fe̱yɛ ma ba aye̱ba bo̱ le̱e̱ ase̱ŋ mɔ ne̱ mo̱ a tɔwe̱, ne̱ mo̱ e̱ ba a m bo̱ tɔwe̱‑ɔ pɛɛɛ se̱ ne̱e̱. \v 32 Saŋ ne̱ mo̱ a yɔ Damasikus maŋ‑nɔ‑ɔ, gominaa ne̱ ɔ bo̱ owure Areetas kaase̱ mfe̱ŋ‑ɔ a ba akyɔŋŋɔpo̱ bo̱ ye̱ra ye̱ra maŋ amo̱ mbunogyii‑o pɛɛɛ‑rɔ fe̱yɛ weetee bo̱ kra mo̱. \v 33 Amaa mo̱ a bo̱rɔ abaŋso̱ro̱o̱ ke̱kyaŋ ko̱ ne̱ baa pwɛɛ kideŋbee‑o so̱so̱‑ɔ mfaŋse̱re̱e̱‑rɔ, ne̱ mo̱ nyare̱‑ana ko̱ a taa mo̱ waa kike dabe̱ ko̱‑rɔ, ne̱ baa ba ife bo̱ da‑rɔ, ne̱ baa kra ife‑o‑ro yɔwe̱ mo̱‑rɔ baa bo̱ ye̱ra swe̱e̱re̱. Ne̱ mo̱ a nya kpa se̱re̱ gominaa‑o ke̱sare̱e̱‑rɔ ŋ yii.\f * \fr 11:33 \ft Ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱‑ɔ asuŋ 9.25.\f* \c 12 \s1 Aleebo̱kaapo̱tɔ ko̱ ne̱ Wuribware̱ a lee bo̱ kaapo̱ Pɔɔl‑ɔ \p \v 1 Mo̱ e̱ de̱e̱ kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱, amaa a maa sa mo̱ to̱nɔ ko̱. Ŋkee fe̱raa mo̱ e̱ tɔwe̱ aleebo̱kaapo̱tɔ ko̱ ne̱ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu a lee bo̱ kaapo̱ mo̱‑ɔ ase̱ŋ a n gywii mo̱ne̱. \v 2 Nsu kudu nna ne̱ ŋ ya kyo̱ŋ‑ɔ, ne̱ Wuribware̱ a taa mo̱ yaa so̱so̱ so̱so̱ mò̱ ase̱. Mo̱ a yɔ‑ɔ, mo̱ kayo̱wɔre̱ ne̱ n de‑o ne̱ mo̱ a bo̱ yɔ ooo, bɛɛɛ mo̱ kra a le̱e̱ mo̱ kayo̱wɔre̱‑rɔ pwɛɛ ne̱ mo̱ a dɛɛ yɔ ooo, mo̱ŋ nyi, amɔ Wuribware̱ dooo e̱ de̱ŋ o nyi. \v 3-4 M be̱e̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ ŋ nyi ne̱e̱ fe̱yɛ ŋ yii Wuribware̱ se̱ so̱so̱ so̱so̱. M be̱e̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ mo̱ a yɔ‑ɔ, mo̱ kayo̱wɔre̱ bɛɛɛ n gye̱ mo̱ kayo̱wɔre̱ ne̱ mo̱ a bo̱ yɔ ooo, amɔ Wuribware̱ dooo e̱ de̱ŋ o nyi. Mo̱ a ya nu ase̱ŋ kɔne̱kɔne̱sɛ ne̱ ase̱ŋkpare̱gyi maa nya a a kaapo̱‑rɔ‑ɔ, atɔ ne̱ se̱sɛ dimaadi mo̱ŋ de kpa fe̱yɛ ɔ tɔwe̱ amo̱ ase̱ŋ‑ɔ. \v 5 Mo̱ e̱ kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱ bo̱ le̱e̱ ke̱tɔ ne̱ kaa waa mo̱ saŋ amo̱‑ɔ se̱, amaa m be̱e̱ ma lɛɛ kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱, amɔ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱ŋ bo̱ le̱ŋ‑ɔ se̱ ne̱e̱. \v 6 N dɛɛ mo̱ e̱ kpa a ŋ kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱ ne̱e̱‑ɔ, weetee mo̱ŋ kii ɔko̱ ne̱ ɔ mo̱ŋ nyi ase̱ŋ‑ɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ a gye̱ kase̱ŋtiŋ ne̱e̱, weetee mo̱ e̱ tɔwe̱. Amaa ma lɛɛ kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱ bo̱ le̱e̱ aleebo̱kaapo̱tɔ amo̱ se̱, a le̱e̱ fe̱yɛ a mo̱ŋ bware fe̱yɛ ɔko̱ kyo̱rɔ mo̱ bo̱ le̱e̱ atɔ ne̱ ɔ mo̱ŋ ŋu fe̱yɛ mo̱ a waa‑ɔ, bɛɛɛ ase̱ŋ ne̱ ɔ mo̱ŋ nu le̱e̱ mo̱ ase̱‑ɔ se̱. \v 7 Amaa Wuribware̱ a sa Ɔbɔnsam kabɔɔ ko̱ kpa fe̱yɛ ɔ taa ko̱tɔko̱ ne̱ ku du fe̱yɛ wu‑o bo̱ yii mo̱ kayo̱wɔre̱, na ka nya mo̱ gya, na m ma nya bu mo̱ e̱ye̱e̱ ke̱dabe̱ bo̱ le̱e̱ atɔ timaa ne̱ Wuribware̱ a lee bo̱ kaapo̱ mo̱‑ɔ se̱. \v 8 Iluwi e̱sa ne̱ mo̱ a ko̱re̱ ane̱ nyaŋpe̱ fe̱yɛ o kyuwi wu mɔ le̱e̱ mo̱ se̱. \v 9 Amaa oo lee kanɔ ne̱e̱ fe̱yɛ, “Ke̱kya ne̱ mo̱ e̱ kya fo̱‑rɔ‑ɔ a baare. A le̱e̱ fe̱yɛ saŋ ne̱ fo̱ mo̱ŋ lɛɛ fo̱ bo̱ le̱ŋ‑ɔ ne̱ mo̱ e̱ kaapo̱ mo̱ ke̱yaale̱ŋ‑ɔ bwe̱e̱tɔ fo̱ ase̱.” Amo̱se̱ se̱‑ɔ, a bo̱ mo̱ kɔne̱ a kyɔ ke̱tɔ ke̱maa fe̱yɛ mo̱ a kaapo̱ mo̱ e̱ye̱e̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱ŋ bo̱ le̱ŋ‑ɔ se̱, na Kristoo ke̱yaale̱ŋ nya sii mo̱ se̱. \v 10 Mo̱ e̱ mo̱ŋ bo̱ le̱ŋ, bɛɛɛ bamo̱ ya saare̱ mo̱, bɛɛɛ bamo̱ ya po̱rɔ mo̱, bɛɛɛ mo̱ ya gyi awo̱re̱fɔɔ, bɛɛɛ ase̱ŋ ke̱maa ya to̱ mo̱, a bo̱ mo̱ kɔne̱, a le̱e̱ fe̱yɛ Kristoo si ne̱ mo̱ i ŋu ase̱ŋ amo̱ pɛɛɛ. A waa mo̱ kɔne̱, a le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ e̱ mo̱ŋ bo̱ le̱ŋ, Wuribware̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ sa mo̱ ke̱yaale̱ŋ. \s1 Ke̱kpa de̱maŋte̱ ne̱ Pɔɔl e̱ kpa Kristoo awuye ne̱ bo̱ te Korintoo maŋ‑nɔ‑ɔ \p \v 11 Mo̱ a waa mo̱ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ mo̱ a mo̱ŋ nyi ase̱ŋ‑ɔ, amaa mo̱ne̱ ya sa ne̱ mo̱ e̱ waa ane̱ŋ. Mo̱ne̱ e̱ gye̱ ne̱ mo̱nꞌ de̱e̱ kyo̱rɔ mo̱, a le̱e̱ fe̱yɛ hare̱e̱ gbaa mo̱ a mo̱ŋ gye̱ sɛye̱ mo̱ne̱ ase̱‑ɔ, bamo̱ ne̱ mo̱ne̱ i bu fe̱yɛ bamo̱ a gye̱ Yeesuu ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱ timaa‑o mo̱ŋ fo̱ mo̱. \v 12 Saŋ ne̱ mo̱ aa mo̱ne̱ te‑o, ne̱ mo̱ a waa akpe̱ŋe̱ye̱e̱tɔ bwe̱e̱tɔ‑ɔ, mo̱ a nyite awo̱re̱fɔɔ bwe̱e̱tɔ kigyi‑ro‑o. Atɔ mɔ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ n gye̱ Yeesuu ayaa‑rɔ ɔye̱re̱po̱. \v 13 Mo̱ a yɔ e̱maŋ e̱maŋ se̱ ya tɔwe̱ abware̱se̱ŋ, ne̱ baa bo̱ kii Kristoo akɔɔre̱gyipo̱, ne̱ baa le̱e̱ ba waa asɔre̱e̱‑ɔ, nte̱tɔ ŋyure e̱ bo̱‑rɔ ne̱ baa nya ne̱ mo̱ne̱ fe̱raa mo̱ne̱ mo̱ŋ nya? Ke̱mo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ mo̱ŋ nya kpa ka mo̱ ateese na dikpa ko̱kɔ. Mo̱ne̱ e̱ fa fe̱yɛ, mo̱ a mo̱ŋ sa a mo̱nꞌ ka amo̱ ko̱kɔ‑ɔ, a mo̱ŋ bware, amo̱ fe̱raa mo̱ e̱ ko̱re̱ mo̱ne̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ taa mo̱ e̱bɔye̱ bo̱ ke mo̱. \p \v 14 Mbe̱yɔmɔ mo̱ a waa siraa fe̱yɛ mo̱ e̱ ba a m bo̱ ka mo̱ne̱ kanɔ sase̱po̱. Mo̱ne̱ ma sa a a tɔɔraa mo̱ne̱. N gye̱ mo̱ne̱ ateese na mo̱ne̱ atanne̱ ne̱ mo̱ e̱ kpa, amaa mo̱ne̱ fɔŋfɔŋ ne̱ mo̱ e̱ kpa. N gye̱ ŋyaagyi ngyingyii e̱ gye̱ ne̱ ba de̱e̱re̱ bamo̱ ako̱we̱po̱ se̱, amaa ako̱we̱po̱ e̱ gye̱ ne̱ ba de̱e̱re̱ bamo̱ ŋyaagyi si. N gye̱ ane̱ŋ ne̱e̱ e̱e̱e̱? Mo̱ne̱ ɔko̱we̱po̱ e̱ gye̱ mo̱. \v 15 Mo̱ ya kpo̱ne̱ mo̱ne̱ se̱, ne̱ mo̱ a nye̱ra ke̱tɔ ke̱maa ne̱ n de‑o na n taare̱ kya mo̱ne̱‑rɔ, weetee a waa mo̱ kɔne̱. Mo̱ a kpa mo̱ne̱ bwe̱e̱tɔ‑ɔ se̱‑ɔ, mo̱ne̱ e̱ kpa mo̱ kafwe̱e̱ aaa? \v 16 Amaa mo̱ne̱ bo̱ko̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ, “To, Pɔɔl fɔŋfɔŋ mo̱ŋ le̱ŋ ane̱, ne̱ ane̱ a sa mò̱ ko̱tɔko̱, amaa ɔɔ ba mò̱ kanyiase̱ŋ bo̱ pe̱nna ane̱, na ɔ kɔɔre̱ atanne̱ le̱e̱ ane̱ ase̱.” \v 17 Mo̱ne̱ e̱ tɔwe̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ a bo̱rɔ mbɔɔ ne̱ mo̱ a suŋ mo̱ne̱ ase̱‑ɔ ɔko̱ se̱ gyi mo̱ne̱ kpa ko̱ se̱ aaa? \v 18 Mo̱ne̱ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ Tiitus ya bo̱ gyi mo̱ne̱ se̱ aaa? Kase̱ŋtiŋ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ ya ko̱re̱ Tiitus fe̱yɛ ɔ bo̱ ka mo̱ne̱ kanɔ. Ne̱ mo̱ a be̱e̱ suŋ ane̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana‑ɔ ɔko̱ fe̱yɛ mo̱ aa Tiitus ba mo̱ne̱ ase̱. Amaa a maa taare̱ a a waa ne̱e̱ fe̱yɛ Tiitus a bo̱ gyi mo̱ne̱ se̱, a le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ aa mò̱ de kanɔ ko̱ŋko̱, ne̱ ane̱ ɔke̱maa e̱ waa ke̱tɔ ne̱ mò̱ ko̱so̱bɛɛ e̱ waa‑ɔ. \p \v 19 To, mo̱ e̱ kɔɔre̱ a n gyi fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ fa ne̱e̱ fe̱yɛ wo̱re̱ mɔ ne̱ ane̱ a kyo̱rɛɛ bo̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱‑ɔ pɛɛɛ‑rɔ, ane̱ e̱ kpa a ane̱ kya kanɔ mo̱ne̱ akatɔ‑rɔ. N gye̱ ane̱ŋ ne̱e̱. Ane̱ a kyo̱rɛɛ wo̱re̱ mɔ‑ɔ, ane̱ i nyiŋŋi si fe̱yɛ Wuribware̱ i nu ane̱ ase̱ŋ tɔwe̱sɛ ke̱maa, na ane̱ nyi fe̱yɛ Kristoo e̱ de̱ŋ ɔ bo̱ ane̱. Mo̱ anyare̱ timaa, ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ane̱ a kyo̱rɛɛ‑ɔ, ane̱ a kyo̱rɛɛ na mo̱ne̱ Kristoo ko̱kɔɔre̱gyi nya waa le̱ŋ ne̱e̱. \v 20 Amaa kufu de mo̱ fe̱yɛ, mo̱ ya ba mo̱ne̱ ase̱, nsaŋse̱ ma ŋu mo̱ne̱ e̱ waa ke̱tɔ ne̱ ki i gyi mo̱ akatɔ‑ɔ, na amo̱se̱‑ɔ mo̱ne̱ ma ŋu mo̱ e̱ waa ke̱tɔ ne̱ ki i gyi mo̱ne̱ akatɔ‑ɔ. Kufu de mo̱ fe̱yɛ mo̱ e̱ ba a m bo̱ ŋu e̱kɔ na ko̱kwe̱e̱ ke̱ka mo̱ne̱ mbo̱ŋtɔ‑rɔ, ne̱ mo̱ne̱ iduŋ a fwii abɛɛ se̱, ne̱ mo̱ne̱ a keke‑ro ntuŋ ntuŋ si, na mo̱ne̱ e̱ sa e̱se̱ŋsa mo̱ne̱ kye abɛɛ, na mo̱ne̱ i kyii abɛɛ, na mo̱ne̱ e̱ waa akatɔle̱ŋ na katɔmaabu. \v 21 Kufu de mo̱ fe̱yɛ mo̱ ya be̱e̱ ba mo̱ne̱ ase̱, Wuribware̱ e̱ kaapo̱ mo̱ fe̱yɛ mo̱ e̱ye̱e̱ ke̱kaapo̱ mo̱ne̱ se̱ gye̱ kaye̱ba, na ipeere nya mo̱ mo̱ne̱ e̱bɔye̱ se̱. Ne̱ kufu de mo̱ fe̱yɛ mo̱ e̱ to̱ ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ ne̱ baa dɛɛ waa e̱bɔye̱, ne̱ bo̱ mo̱ŋ nu bamo̱ e̱ye̱e̱ le̱e̱ e̱bɔye̱ amo̱‑rɔ‑ɔ. Ne̱ a maa waa mo̱ kɔne̱ fe̱yɛ mo̱ a ŋu ane̱ŋ a atɔ‑ɔ. E̱bɔye̱ ne̱ mo̱ e̱ kaapo̱‑ɔ e̱ gye̱ kakye̱e̱kpa na kanyare̱kpa na atɔ bɔye̱ ke̱maa ne̱ a tii si‑o. \c 13 \s1 Pɔɔl i yii bamo̱ se̱ ɔ gye̱ kɛɛ \p \v 1 Ke̱mo̱‑ɔ e̱ gye̱ mo̱ sase̱po̱ fe̱yɛ mo̱ e̱ ba a m bo̱ ka mo̱ne̱ kanɔ. Mo̱ i yii mo̱ne̱ se̱ fe̱yɛ ɔko̱ ya waa bɔye̱, mo̱ i gyi mò̱ ase̱ŋ. Amaa ma bu ɔko̱ ke̱pɔ gye̱gaa gye̱gaa. Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ e̱ kaapo̱‑ɔ, \b \q1 “Abre̱sɛ ma bu ɔko̱ ke̱pɔ, amɔ abɛɛ anyɔ bɛɛɛ asa a ye̱re̱‑rɔ \q2 tɔwe̱ fe̱yɛ baa ŋu kase̱ŋtiŋ si fe̱yɛ se̱sɛ amo̱ a waa e̱bɔye̱.”\f * \fr 13:1 \ft Mbraa ke̱be̱e̱sa 19.15. \f* \b \m \v 2 Mo̱ a ba mo̱ne̱ ase̱ lalalo̱we̱ mɔ‑ɔ, mo̱ a yii mo̱ne̱ se̱, ne̱ mbe̱yɔmɔ m be̱e̱ mo̱ i yii mo̱ne̱ se̱, na mo̱ŋ bo̱ mo̱ne̱ ase̱ mɔ, fe̱yɛ mo̱ ya ba, ma su bamo̱ ne̱ baa waa e̱bɔye̱ kyee‑o na ɔke̱maa ne̱ ɔ be̱e̱ o tii si, ne̱ ɔɔ waa e̱bɔye̱‑ɔ se̱. \v 3 Amo̱‑ɔ e̱ kaapo̱ mo̱ne̱ nɛɛnɛɛ fe̱yɛ Kristoo e̱ gye̱ ne̱ ɔ bɔ mo̱ se̱ ɔ sa se̱ŋsa. Kristoo ya de̱e̱re̱ ane̱ ase̱ŋ‑nɔ, kufu mo̱ŋ de mò̱ fe̱yɛ o gyiiri ɔko̱ ne̱ ɔɔ waa bɔye̱‑ɔ ke̱se̱bɔ. \v 4 Mo̱ne̱ bo̱ko̱ i gyiiri ikii fe̱yɛ, saŋ ne̱ Kristoo a kye̱na fe̱yɛ se̱sɛ dimaadi kaye̱ mɔ‑rɔ mfe̱e̱‑ɔ, ɔ mo̱ŋ kwaye̱ kuwu kiyii kpare̱-abɛɛ‑rɔ se̱. Kase̱ŋtiŋ, amaa Wuribware̱ a kyiŋŋi mò̱ le̱e̱ lowi‑ro, ne̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ se̱‑ɔ, o te o de Wuribware̱ a ke̱yaale̱ŋ‑ɔ o suŋ kusuŋ mo̱ne̱‑rɔ. Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ ane̱ e̱ sa kpa fe̱yɛ ase̱sɛ waa ane̱ ane̱ŋ a bo̱rɔkraa‑ɔ. Amo̱‑ɔ pɛɛɛ gbaa ane̱ de ke̱yaale̱ŋ ne̱ Kristoo a sa ane̱‑ɔ ane̱ e̱ de̱e̱re̱ mo̱ne̱ se̱. \v 5 Mo̱nꞌ gyi mo̱ne̱ fɔŋfɔŋ ase̱ŋ mo̱nꞌ de̱e̱re̱ ke̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ saŋ mo̱ne̱ gya Kristoo si ne̱e̱, bɛɛɛ mo̱ne̱ mo̱ŋ gya mò̱ se̱. Mo̱ne̱ mo̱ŋ nyi fe̱yɛ Kristoo bo̱ mo̱ne̱ ase̱ aaa? Mò̱ e̱ mo̱ŋ bo̱ mo̱ne̱ ase̱, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ mo̱ŋ gye̱ Kristoo awuye kase̱ŋtiŋ. \v 6 Mo̱ e̱ kɔɔre̱ mo̱ i gyi fe̱yɛ mo̱ne̱ i ŋu fe̱yɛ ane̱ fe̱raa ane̱ gye̱ Kristoo awuye kase̱ŋtiŋ. \v 7 Mbe̱yɔmɔ, ane̱ e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ ma lɛɛ waa atɔ bɔye̱. Mo̱ a tɔwe̱ ane̱ŋ‑ɔ, n gye̱ fe̱yɛ ane̱ e̱ kpa a ane̱ kaapo̱ fe̱yɛ ane̱ kakye̱na timaa e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ a waa atɔ. Ke̱tɔ wo̱re̱ ne̱ ane̱ e̱ kpa‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ, hare̱e̱ ɔko̱ e̱ ma kyo̱rɔ ane̱ gbaa ooo, mo̱ne̱ fe̱raa, mo̱ne̱ ya waa ke̱tɔ ne̱ ki bware‑o, a bo̱ ane̱ kɔne̱. \v 8 A le̱e̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ke̱maa ne̱ kase̱ŋtiŋ e̱ kaapo̱‑ɔ, ane̱ maa taare̱ a ane̱ tɔwe̱ ase̱ŋ bɔye̱ bo̱ kye kamo̱. Ane̱ bo̱ kase̱ŋtiŋ a ke̱be̱gya‑ɔ se̱ ne̱e̱ saŋ ke̱maa. \v 9 Mo̱ne̱ e̱ bo̱ le̱ŋ, ne̱ ane̱ fe̱raa ane̱ ya pɔɔ, ke̱tɔ bo̱ ane̱ kɔne̱. Ke̱tɔ ne̱ ane̱ e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ ke̱mo̱ se̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ lɔŋŋɔ ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ke̱ mo̱ŋ bware‑o. \v 10 Ke̱fɔ ne̱ m bo̱ mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ amo̱‑ɔ pɛɛɛ mo̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱, na, mo̱ ya ba, a mo̱ŋ lɛɛ a tiri fe̱yɛ m ba mo̱ ke̱yaale̱ŋ bo̱ pee akatɔ we̱e̱ mo̱ne̱ se̱. Ke̱yaale̱ŋ mɔ ne̱ Kristoo a sa mo̱‑ɔ mo̱ŋ gye̱ ne̱e̱ fe̱yɛ n taa bo̱ lee mo̱ne̱ ko̱kɔɔre̱gyi si, amaa n taare̱ sa a mo̱nꞌ nya ko̱kɔɔre̱gyi bwe̱e̱tɔ. \s1 Kanɔka \p \v 11 Mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, ke̱tɔ ne̱ n de mo̱ e̱ gye̱ kɛɛ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ kye̱na kɔne̱ kɔne̱. Mo̱nꞌ le̱ŋ e̱ye̱e̱ lɔŋŋɔ ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ke̱ mo̱ŋ bware‑o. Mo̱nꞌ kya abɛɛ‑rɔ. Mo̱nꞌ waa kanɔ ko̱ŋko̱. Mo̱nꞌ kye̱na kaye̱e̱yuri‑ro. Na Wuribware̱ ne̱ ɔ kpa ane̱ ase̱ŋ, ne̱ ɔ sa kaye̱e̱yuri‑o gya mo̱ne̱ kamɛɛ. \v 12 Mo̱nꞌ ka abɛɛ kanɔ. \v 13 Wuribware̱ ase̱sɛ pɛɛɛ ne̱ bo̱ bo̱ mfe̱e̱‑ɔ e̱ ka mo̱ne̱ kanɔ. \v 14 Mo̱ e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ fe̱yɛ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo yuri mo̱ne̱, na Wuribware̱ kpa mo̱ne̱ ase̱ŋ, na mò̱ kufwiiŋe timaa‑o kye̱na mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ.