\id 1TI Chumburung \h 1 Timotii \toc1 1 Timotii Wo̱re̱ gye̱ŋkpɛɛsɛ ne̱ Pɔɔl a kyo̱rɛɛ bo̱ kyo̱ŋwe̱ Timotii‑o \toc2 1 Timotii \toc3 1 Timotii \mt1 1 Timotii \mt2 Wo̱re̱ gye̱ŋkpɛɛsɛ ne̱ Pɔɔl a kyo̱rɛɛ bo̱ kyo̱ŋwe̱ Timotii‑o \c 1 \p \v 1-2 Mo̱, Pɔɔl, ne̱ ane̱ ɔmo̱rɔwe̱po̱ Wuribware̱ na Kristoo Yeesuu ne̱ ɔ gye̱ ane̱ te̱maa, ne̱ ɔɔ tɔwe̱ fe̱yɛ ŋ kii Kristoo Yeesuu a ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱‑ɔ ɔko̱‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ wo̱re̱ mɔ mo̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ fo̱, Timotii. Mo̱ a taa fo̱ bo̱ kii mo̱ gyi ne̱e̱, a le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ ya kya fo̱‑rɔ, ne̱ fo̱ a kɔɔre̱ Kristoo gyi. Mo̱ e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ mo̱ e̱ sa fo̱ fe̱yɛ ane̱ se̱ Wuribware̱ na ane̱ nyaŋpe̱ Kristoo Yeesuu i yure fo̱, na bo̱ mo̱rɔwe̱ fo̱, na bo̱ sa fo̱ kaye̱e̱yuri. \s1 Ane̱ŋ ne̱ Pɔɔl i yii Timotii si fe̱yɛ ɔ sa aye̱ba akaapo̱po̱ se̱‑ɔ \p \v 3 Mo̱ e̱ ko̱re̱ fo̱, mo̱ e̱ kpa fe̱yɛ fo̱ kye̱na Ifisus maŋ‑nɔ mfe̱ŋ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ mo̱ a kyɔ tɔwe̱ gywii fo̱ saŋ ne̱ mo̱ a yɔ Makedoniya swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ. Ke̱tɔ se̱ ne̱ ŋ yɛ fo̱ kye̱na mfe̱ŋ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ase̱sɛ ko̱ bo̱ mfe̱ŋ a asɔre̱e̱‑ɔ‑rɔ ne̱ bo̱ gye̱ aye̱ba akaapo̱po̱, na fo̱ tɔwe̱ gywii bamo̱ a bo̱ yɔwe̱ ane̱ŋ a atɔ ke̱kaapo̱‑ɔ. \v 4 Na fo̱ be̱e̱ tɔwe̱ gywii bamo̱ a bo̱ yɔwe̱ itee kunu na bamo̱ ke̱nana‑rɔ ade̱daase̱ŋ so̱swe̱e̱ so̱swe̱e̱‑ɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ŋ amo̱ e̱ gye̱ ne̱ a ba ase̱sɛ ikii kigyiiri, ne̱ a be̱e̱ a maa kya ɔko̱‑rɔ a o ŋu ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ e̱ kpa fe̱yɛ mò̱ ase̱sɛ kye̱na, na bo̱ ŋu mò̱ kusuŋ waa‑ɔ. Amɔ Wuribware̱ ko̱kɔɔre̱gyi wo̱re̱ kpeŋ e̱ gye̱ ne̱ ke̱ e̱ taare̱ a ke̱ sa a ane̱ gyii e̱waa mò̱ ke̱pre̱. \v 5 Ane̱ŋ ne̱ ke̱kpa e̱ waa a ke̱ ba bamo̱ mbo̱ŋtɔ‑rɔ se̱, ne̱ ŋ yɛ fo̱ sa kanɔ a bo̱ yɔwe̱ ane̱ŋ a atɔ‑ɔ. Na bo̱ nya mfɛɛre̱ timaa abɛɛ se̱, na bo̱ lee mme‑ro kpa abɛɛ, na bamo̱ ko̱kɔɔre̱gyi nya waa ko̱kyɔ. \v 6 Amo̱‑ɔ ke̱kaapo̱ ne̱ bo̱ko̱ a fo̱ kpa, lee laakare̱ le̱e̱ amo̱ ba gyiiri ikii ne̱ e̱ mo̱ŋ de to̱nɔ ko̱‑ɔ‑rɔ. \v 7 Ba kpa a bo̱ kii Wuribware̱ mbraa akaapo̱po̱, amaa bamo̱ fɔŋfɔŋ mo̱ŋ nyi ase̱ŋ ne̱ ba pee atɔ ba tɔwe̱‑ɔ, bo̱ maa nu amo̱ ase̱ŋkpare̱gyi kaase̱. \p \v 8 Mbe̱yɔmɔ ane̱ nyi fe̱yɛ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ bware sa ane̱, amɔ se̱sɛ ne̱ ɔ kaapo̱ mmo̱‑ɔ mo̱ŋ kaapo̱ kaase̱ kyɛɛkyɛɛ fe̱raa. \v 9 Ane̱ be̱e̱ ane̱ nyi fe̱yɛ Wuribware̱ mo̱ŋ ba mò̱ mbraa bo̱ sa ne̱e̱ fe̱yɛ n kye ase̱sɛ timaa, amaa ɔ yɛ n kye bamo̱ ne̱ baa kye mò̱ mbraa‑ɔ ne̱e̱, na bamo̱ ne̱ bo̱ maa bu mò̱‑ɔ, na bamo̱ ne̱ ba sa se̱ŋsa ba kye mò̱‑ɔ, na bamo̱ ne̱ ba waa e̱bɔye̱ e̱wo̱re̱se̱ e̱wo̱re̱se̱‑ɔ, na bamo̱ ne̱ ba kine fe̱yɛ ba suŋ mò̱‑ɔ, na bamo̱ ne̱ ba kyii mò̱ ke̱nyare̱ kwaakwaa‑ɔ, na bamo̱ ne̱ ba mɔɔ bamo̱ se̱‑ana na bamo̱ nyi‑ana na ase̱sɛ ne̱ bo̱ tii si‑o, \v 10 na bamo̱ ne̱ bo̱ de kakye̱e̱kpa na kanyare̱kpa‑ɔ, na ɔnyare̱ na ɔnyare̱ ne̱ ba kpa abɛɛ ba di fe̱yɛ ke̱kye̱e̱ na ke̱nyare̱‑ɔ, na bamo̱ ne̱ ba kra bamo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana ba kii anya‑ɔ, na bamo̱ ne̱ ba ba aye̱ba‑ɔ, na bamo̱ ne̱ ba ba aye̱ba iwurekpa‑ɔ, na bamo̱ ne̱ ba waa atɔ ke̱maa ne̱ a kye kase̱ŋtiŋ ke̱kaapo̱‑ɔ. \v 11 Ane̱ŋ ne̱ mbraa‑ɔ e̱ kaapo̱‑ɔ na ane̱ŋ ne̱ ase̱ŋ timaa dabe̱ ne̱ Wuribware̱ ne̱ ɔ gye̱ ŋyure pɛɛɛ kuŋu‑o a taa bo̱ sa mo̱‑ɔ e̱ kaapo̱‑ɔ gye̱ ko̱ko̱ŋko̱ ne̱e̱. \s1 Ane̱ŋ ne̱ Pɔɔl a sa Wuribware̱ aŋsɛ bo̱ le̱e̱ e̱wɛɛ ne̱ oo ŋu mò̱‑ɔ se̱‑ɔ \p \v 12 Mo̱ e̱ sa ane̱ nyaŋpe̱ Kristoo Yeesuu aŋsɛ fe̱yɛ mò̱ a sa mo̱ ke̱yaale̱ŋ, ne̱ ɔɔ kɔɔre̱ mo̱ gyi, lee mo̱ fe̱yɛ n suŋ sa mò̱. \v 13 Nsaŋ‑ɔ, mo̱ a dɛɛ sa se̱ŋsa bo̱ kye Kristoo, ne̱ mo̱ a saare̱ mò̱, ne̱ mo̱ a waa ase̱sɛ ne̱ bo̱ gya mò̱ e̱kpa‑ɔ se̱‑ɔ awo̱re̱fɔɔ, ne̱ mo̱ a waa akatɔle̱ŋ. Amo̱‑ɔ pɛɛɛ gbaa Kristoo a ŋu mo̱ e̱wɛɛ, a le̱e̱ fe̱yɛ nsaŋ amo̱, ma kɔɔre̱ mò̱ mo̱ i gyi, amo̱se̱‑ɔ mo̱ŋ nyi fe̱yɛ mo̱ e̱ waa e̱bɔye̱ ne̱e̱. \v 14 Kase̱ŋtiŋ, ane̱ nyaŋpe̱ Kristoo Yeesuu a ŋu mo̱ e̱wɛɛ bwe̱e̱tɔ bwe̱e̱tɔ, ne̱ ɔɔ be̱e̱ sa ne̱ mo̱ a kɔɔre̱ mò̱ gyi, ne̱ mo̱ a kpa mò̱ ase̱ŋ. \v 15 Ase̱ŋ ko̱ bo̱‑rɔ, ne̱ a gye̱ kase̱ŋtiŋ, ne̱ a bware fe̱yɛ ase̱sɛ pɛɛɛ kɔɔre̱ amo̱ gyi lo̱we̱, amo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ Kristoo Yeesuu a ba kaye̱ mɔ‑rɔ a ɔ bo̱ mo̱rɔwe̱ e̱bɔye̱ awaapo̱ ne̱e̱. Mo̱‑ɔ n dɛɛ n gye̱ e̱bɔye̱ awaapo̱ ɔgye̱ŋkpɛɛpo̱ ne̱e̱. \v 16 Amaa ke̱tɔ se̱ ne̱ Yeesuu Kristoo a ŋu mo̱ e̱wɛɛ, ne̱ ɔɔ mo̱rɔwe̱ mo̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ɔ kpa a ɔ bo̱ kaapo̱ ane̱ŋ ne̱ o nyite e̱bɔye̱ awaapo̱ bwe̱e̱tɔ‑ɔ ne̱e̱. Na ɔ nya sa a bamo̱ ne̱ kamɛɛ‑rɔ ba ba a bo̱ bo̱ kɔɔre̱ mò̱ gyi‑o nya ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. \v 17 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, mo̱nꞌ sa a ane̱ bo̱nyaa Wuribware̱, na ane̱ kyo̱rɔ mò̱, na a mo̱ŋ de kɛɛ, a le̱e̱ fe̱yɛ mò̱ kuwure‑o mo̱ŋ de kɛɛ, ne̱ mò̱ fɔŋfɔŋ gbaa maa be̱re̱ na o wu, amaa ane̱ mo̱ŋ ke̱e̱ mò̱ fe̱raa, mò̱‑ɔ mò̱ wo̱re̱ kpeŋ e̱ gye̱ Wuribware̱. Amɛye̱. \p \v 18-19 Mbe̱yɔmɔ mo̱ gyi Timotii, n de mbraa ko̱ ne̱ mo̱ e̱ kpa a m bo̱ sa fo̱, na fo̱ taare̱ lɔŋŋɔ ke̱tɔ ke̱maa asɔre̱e̱‑ɔ‑rɔ mfe̱ŋ. Nyiŋŋi si fe̱yɛ saŋ‑ɔ Wuribware̱ akyaamɛɛ ko̱ a tɔwe̱ fo̱ kuŋu si ase̱ŋ fe̱yɛ fo̱ e̱ de̱ŋ fo̱ i kii Kristoo soogyaanyi, na fo̱ kɔ sa mò̱. Amo̱se̱‑ɔ, ane̱ŋ ne̱ baa tɔwe̱ fe̱yɛ fo̱ waa‑ɔ se̱, ba fo̱ Kristoo ko̱kɔɔre̱gyi na kakpo̱nɔfwiiri bo̱ kɔ Ɔbɔnsam ke̱naa keŋkeŋ. Fo̱ ma kaŋ waa fe̱yɛ ase̱sɛ ko̱ ne̱ baa sa ne̱ mfɛɛre̱ bɔye̱ a bo̱rɔ bamo̱ aŋu‑ro‑o, ne̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ se̱, bamo̱ ke̱bware̱suŋ‑no ko̱kɔɔre̱gyi a fo̱ bamo̱ se̱‑ɔ. \v 20 Anyare̱ anyɔ ne̱ bo̱ du ane̱ŋ‑ɔ, e̱ gye̱ Himiniyus na Alɛsanda ne̱ mo̱ a gya le̱e̱ mfe̱ŋ a asɔre̱e̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, na a nya kaapo̱ bamo̱ kanyiase̱ŋ, na bo̱ ma lɛɛ tɔwe̱ ase̱ŋ bɔye̱ bo̱ kye Wuribware̱. \c 2 \s1 Ane̱ŋ ne̱ asɔre̱e̱ agyi suŋ Wuribware̱‑ɔ \p \v 1 To, ke̱tɔ ne̱ ke̱ gye̱ ŋkpɛɛ ne̱ mo̱ e̱ ko̱re̱ fo̱ fe̱yɛ fo̱ waa‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ, saŋ ne̱ asɔre̱e̱ agyi e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱‑ɔ, na fo̱ sa a bo̱ sa Wuribware̱ aŋsɛ, na bo̱ ko̱re̱ sa ase̱sɛ pɛɛɛ. \v 2 Bo̱ ko̱re̱ Wuribware̱ sa bamo̱ ne̱ bo̱ de mo̱ne̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ‑ɔ, awure na maŋ agye̱ŋkpɛɛpo̱‑ɔ, na ane̱ nya kaye̱e̱yuri a ane̱ bo̱ suŋ Wuribware̱, na ane̱ bu Wuribware̱ kpa ke̱maa se̱. \v 3-4 Amo̱ e̱ gye̱ ne̱ a bware, ne̱ a gyi ane̱ ɔmo̱rɔwe̱po̱ Wuribware̱ akatɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ ɔ kpa fe̱yɛ ɔ mo̱rɔwe̱ ɔke̱maa, na ɔ sa a bo̱ gyii mò̱ kase̱ŋtiŋ‑o. \v 5 Kase̱ŋtiŋ mɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ gye̱ ɔko̱ŋko̱ kpeŋ ne̱e̱, ne̱ mbo̱ŋtɔ‑rɔ ɔye̱re̱po̱ mɔ gye̱ ɔko̱ŋko̱, ne̱ ɔ bo̱ Wuribware̱ na dimaadi mbo̱ŋtɔ‑rɔ. Kristoo Yeesuu wo̱re̱ e̱ gye̱ ane̱ŋ a se̱sɛ‑ɔ. \v 6 Mò̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔɔ ba mò̱ e̱ye̱e̱ bo̱ kii alɔŋŋɔtɔ bo̱ lɔŋŋɔ Wuribware̱, na ɔ nya kɔɔre̱ ase̱sɛ pɛɛɛ le̱e̱ Ɔbɔnsam ke̱sare̱e̱‑rɔ. Kristoo ke̱ba kaye̱ mɔ‑rɔ a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ saŋ a fo̱ fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ kpa a ɔ mo̱rɔwe̱ ase̱sɛ pɛɛɛ. \v 7 Ane̱ŋ se̱ dɛɛ ne̱ Wuribware̱ a lee mo̱ suŋ mo̱ bo̱ kyo̱ŋwe̱ fe̱yɛ m bo̱ waa mò̱ kabɔɔ na mò̱ ayaa‑rɔ ɔye̱re̱po̱, na m bo̱ kii ase̱sɛ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ Yudaa awuye‑o ɔkaapo̱po̱, na n tɔwe̱ abware̱se̱ŋ gywii bamo̱ a bo̱ kɔɔre̱ gyi, na bo̱ gyii kase̱ŋtiŋ‑o. Ma ba aye̱ba ne̱e̱. Kase̱ŋtiŋ ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱! \p \v 8 M be̱e̱ mo̱ e̱ kpa fe̱yɛ, to̱ŋ ke̱maa ne̱ anyare̱ e̱ yase̱ asare̱e̱ ba ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱‑ɔ, bo̱ ko̱re̱ na bamo̱ kuŋu si mo̱ŋ de bɔye̱ ko̱, na kaduŋfwii na ikii mo̱ŋ bo̱ bamo̱ e̱ye̱e̱‑rɔ na ke̱bo̱ŋtɔ‑rɔ. \v 9 Mo̱ e̱ kpa fe̱yɛ akye̱e̱ ma buŋ atɔ ne̱ a sa a ase̱sɛ de̱e̱re̱ bamo̱ bwe̱e̱tɔ‑ɔ, bɛɛɛ a kaapo̱ fe̱yɛ ba kaapo̱ bamo̱ e̱ye̱e̱‑ɔ. Amaa bo̱ baa bamo̱ e̱ye̱e̱ kaase̱, na bo̱ gyii ane̱ŋ ne̱ a bware fe̱yɛ bo̱ buŋ bamo̱ atɔ‑ɔ. Bo̱ ma ŋure bamo̱ ipwii aŋuregyi atimaa atimaa ba ate̱tɔmo̱ŋta dame̱naŋsɛ e̱wo̱re̱se̱ e̱wo̱re̱se̱ bo̱ sɔwe̱ sɔwe̱‑rɔ. Bo̱ ma buŋ atɔ timaa fe̱yɛ atanne̱ pipee atɔ bɛɛɛ ataŋgyi to̱re̱se̱sɛ yawo̱ le̱ŋsɛ bo̱ kaapo̱ bamo̱ e̱ye̱e̱. \v 10 N gye̱ atɔ buŋsɛ timaa kibuŋ dame̱naŋsɛ‑ɔ ne̱ ase̱sɛ de bo̱ bo̱nyaa akye̱e̱, amaa bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ba waa ke̱dame̱naŋsɛ, ne̱ bo̱ gya e̱kpa timaa ne̱ akye̱e̱ ne̱ ba suŋ Wuribware̱‑ɔ gya se̱‑ɔ se̱. \p \v 11 Saŋ ke̱maa ne̱ ase̱sɛ e̱ kaapo̱ abware̱se̱ŋ‑ɔ, akye̱e̱ waa diŋŋ a bo̱ suye amo̱, na bo̱ bu asɔre̱e̱ agye̱ŋkpɛɛpo̱‑ɔ. \v 12 Ke̱tɔ se̱ ne̱ mo̱ a tɔwe̱ amo̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ, mo̱ŋ sa kpa fe̱yɛ akye̱e̱ kaapo̱ atɔ, bɛɛɛ bo̱ nya anyare̱ se̱ ke̱yaale̱ŋ, amaa bo̱ waa diŋŋ. \v 13 Bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ saŋ ne̱ Wuribware̱ a twe̱e̱ se̱sɛ‑ɔ, ɔnyare̱‑ɔ ne̱ ɔɔ gye̱ ŋkpɛɛ twe̱e̱ pwɛɛ ne̱ ɔɔ dɛɛ twe̱e̱ ɔkye̱e̱‑ɔ mɔ. \v 14 Saŋ ne̱ Ɔbɔnsam a waa mò̱ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ ko̱wɔ, ne̱ ɔɔ ba a ɔ bo̱ pe̱nna bamo̱‑ɔ, n gye̱ ɔnyare̱‑ɔ ne̱ ɔɔ pe̱nna bo̱ waa e̱bɔye̱‑rɔ, amaa ɔkye̱e̱‑ɔ ne̱ ɔɔ waa ane̱ŋ. \v 15 Amaa ɔkye̱e̱ ya ye̱re̱‑rɔ kɔɔre̱ Yeesuu gyi, ne̱ ɔ kpa mò̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, ne̱ o te bo̱ sa Wuribware̱, ne̱ mò̱ ya baa mò̱ e̱ye̱e̱ kaase̱, Wuribware̱ e̱ mo̱rɔwe̱ mò̱, ne̱ ɔ ko̱we̱ ŋyaagyi ŋkpa na alaŋfiya‑ro. \c 3 \s1 Asɔre̱e̱ abre̱sɛ ase̱ŋ \p \v 1 A gye̱ kase̱ŋtiŋ ne̱e̱ fe̱yɛ bamo̱ a tɔwe̱ fe̱yɛ ɔke̱maa ne̱ ɔ kpa fe̱yɛ o kii asɔre̱e̱ ɔbre̱sɛ‑ɔ, ɔ kpa kusuŋ timaa ne̱e̱. \v 2 To, mò̱ ne̱ o bware fe̱yɛ ɔ waa asɔre̱e̱ ɔbre̱sɛ‑ɔ e̱ gye̱ ɔko̱ ne̱ ɔ gye̱ se̱sɛ timaa‑o, ne̱ o de ka ko̱ŋko̱ kpeŋ‑o, na ɔko̱ ne̱ o de mfɛɛre̱, ne̱ o nyi mò̱ e̱ye̱e̱ e̱kra nɛɛnɛɛ, ne̱ mò̱ kakye̱na‑rɔ bo̱ daŋ‑ɔ, na ɔko̱ ne̱ ɔ kra afɔ mò̱ aye̱ nɛɛnɛɛ‑ɔ, na ɔ taare̱ a ɔ kaapo̱ abware̱se̱ŋ nɛɛnɛɛ‑ɔ. \v 3 Ɔko̱ ne̱ a bware fe̱yɛ ɔ waa asɔre̱e̱ ɔbre̱sɛ‑ɔ e̱ gye̱ mò̱ ne̱ ɔ mo̱ŋ gye̱ ɔtabwe̱e̱po̱‑ɔ, ne̱ mò̱ duŋ maa fwii mò̱ bɛɛko̱‑ana se̱‑ɔ, amaa ne̱ o yuri mò̱ e̱ye̱e̱‑ɔ, ne̱ ɔ maa kpa e̱kɔ‑ɔ, ne̱ mò̱ akatɔ maa pee atanne̱ se̱‑ɔ. \v 4 Asɔre̱e̱ ɔbre̱sɛ e̱ gye̱ ɔko̱ ne̱ ɔ taare̱ ɔ de̱e̱re̱ mò̱ ka na mò̱ gyi‑ana se̱ nɛɛnɛɛ, ne̱ mò̱ gyi‑ana i bu mò̱ kpa ke̱maa se̱‑ɔ. \v 5 A le̱e̱ fe̱yɛ ɔko̱ e̱ ma taare̱ a ɔ de̱e̱re̱ mò̱ fɔŋfɔŋ lɔŋ‑nɔ awuye si, e̱me̱ne̱ ne̱ ɔ waa a ɔ taare̱ de̱e̱re̱ Wuribware̱ a asɔre̱e̱ ase̱sɛ‑ɔ se̱? \v 6 A mo̱ŋ bware fe̱yɛ bo̱ taa ɔko̱ ne̱ ɔ mo̱ŋ kii Kristoonyi kyee‑o bo̱ waa asɔre̱e̱ ɔbre̱sɛ. N gye̱ ane̱ŋ, ɔ kaapo̱ mò̱ e̱ye̱e̱, na Wuribware̱ bu mò̱ ke̱pɔ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ oo bu Ɔbɔnsam ke̱pɔ‑ɔ. \v 7 Asɔre̱e̱ ke̱bre̱sɛ bware bo̱ sa ɔko̱ ne̱ kawu si ase̱sɛ pɛɛɛ e̱ bo̱nyaa mò̱‑ɔ ne̱e̱. N gye̱ ane̱ŋ, ɔ le̱e̱ a ɔ le̱e̱ da Ɔbɔnsam a katɛɛ ne̱ ɔɔ swe̱e̱ bo̱ be̱ya mò̱‑ɔ‑rɔ, na ipeere gyi mò̱. \s1 Asɔre̱e̱ akyarɔpo̱ ase̱ŋ \p \v 8 A bware fe̱yɛ asɔre̱e̱ akyarɔpo̱ mɔ nya daa timaa, na bo̱ gya kase̱ŋtiŋ e̱kpa se̱, na bo̱ ma waa nnɔ ŋnyɔ ŋnyɔ awuye, na bo̱ ma waa atabwe̱e̱po̱, na bamo̱ akatɔ ma pee atanne̱ se̱. \v 9 Bo̱ kɔɔre̱ atɔ ne̱ ane̱ asɔre̱e̱ awuye e̱ kɔɔre̱ ane̱ i gyi‑o gyi kase̱ŋtiŋ si, atɔ ne̱ aa kwe̱e̱rɔ, ne̱ mbe̱yɔmɔ Wuribware̱ a lee bo̱ kaapo̱ ane̱‑ɔ. \v 10 Ane̱ŋ a asɔre̱e̱ akyarɔpo̱‑ɔ, fo̱ de̱e̱re̱ bamo̱ ke̱bo̱rɔgyi‑ro pwɛɛ, ne̱ sɛye̱ e̱ ma tii kpa, amo̱ fe̱raa na fo̱ sa bamo̱ kpa a bo̱ waa asɔre̱e̱ akyarɔpo̱. \v 11 Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ bamo̱ ka‑ana mɔ\f * \fr 3:11 \ft Bo̱ko̱ yɛ akye̱e̱ mɔ e̱ gye̱ asɔre̱e̱ akyarɔpo̱. \f* nya daa timaa, na bo̱ ma kyii bamo̱ bɛɛko̱‑ana. A bware fe̱yɛ bo̱ nya mfɛɛre̱, na bo̱ gyi kase̱ŋtiŋ ke̱tɔ ke̱maa‑rɔ. \v 12 A tiri fe̱yɛ asɔre̱e̱ ɔkyarɔpo̱ ke̱maa gye̱ se̱sɛ ne̱ o de ka ko̱ŋko̱ kpeŋ‑o, ne̱ ɔ taare̱ ɔ de̱e̱re̱ mò̱ gyi‑ana na mò̱ lɔŋ‑nɔ awuye si nɛɛnɛɛ‑ɔ. \p \v 13 Ane̱ŋ se̱‑ɔ mò̱ ya waa Wuribware̱ kusuŋ nɛɛnɛɛ, ase̱sɛ e̱ bo̱nyaa mò̱ bwe̱e̱tɔ, na ɔ taare̱ tɔwe̱ Kristoo Yeesuu kuŋu si ase̱ŋ lamaŋ‑nɔ, na kufu mo̱ŋ de mò̱. \s1 Kase̱ŋtiŋ dabe̱‑ɔ \p \v 14 Mo̱ a de̱ŋ kyo̱rɛɛ wo̱re̱ mɔ bo̱ kyo̱ŋwe̱ fo̱‑ɔ fe̱raa, n de te̱maa fe̱yɛ mo̱ e̱ ba a m bo̱ ŋu fo̱ mbe̱yɔmɔ. \v 15 Ne̱ mo̱ ya kaŋ kyee ne̱e̱ aaa, amo̱ fe̱raa wo̱re̱ mɔ e̱ sa a fo̱ gyii ane̱ŋ ne̱ ane̱ Kristoo awuye ba daa timaa bo̱ kye̱na Wuribware̱ a lɔŋ‑ɔ‑rɔ‑ɔ, kaase̱ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ Wuribware̱ ne̱ mò̱ wo̱re̱ dooo i de ŋkpa‑ɔ asɔre̱e̱‑ɔ. Asɔre̱e̱ mɔ e̱ gye̱ ne̱ a sa ne̱ kase̱ŋtiŋ‑o ye̱re̱. \v 16 Kase̱ŋtiŋ mɔ ne̱ kaa dɛɛ kwe̱e̱rɔ, ne̱ mbe̱yɔmɔ ane̱ a nu kamo̱ kaase̱‑ɔ kyɔ bwe̱e̱tɔ. \b \q1 Kamo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ, oo lee mò̱ e̱ye̱e̱ \q2 fe̱yɛ se̱sɛ dimaadi‑o bo̱ kaapo̱ ane̱. \q1 Ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o a kaapo̱ \q2 ane̱ŋ ne̱ ɔɔ pre̱ Wuribware̱‑ɔ. \q1 Ne̱ Wuribware̱ mbɔɔ‑ɔ a ŋu mò̱. \q1 Ne̱ kaye̱‑rɔ ase̱sɛ a nu mò̱ kuŋu si ase̱ŋ timaa ko̱tɔwe̱, \q2 ne̱ baa kɔɔre̱ mò̱ gyi. \q1 Ne̱ lalalo̱we̱‑ɔ oo kiŋŋi ya kye̱na \q2 mò̱ ke̱dabe̱‑ɔ‑rɔ Wuribware̱ se̱. \c 4 \s1 Sa aye̱ba akaapo̱po̱ se̱ \p \v 1 To, Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o a kaapo̱ ane̱ fe̱yɛ saŋ ko̱ e̱ ba na ase̱sɛ ko̱ kine kase̱ŋtiŋ‑o, na bo̱ gya aye̱ba ne̱ Ɔbɔnsam e̱ kaapo̱‑ɔ se̱. \v 2 Ane̱ŋ a atɔ ke̱kaapo̱‑ɔ a le̱e̱ aye̱bapo̱ na nnɔ ŋnyɔ ŋnyɔ awuye ase̱ ne̱e̱. Ane̱ŋ a ase̱sɛ‑ɔ mfɛɛre̱ a wu fe̱yɛ se̱sɛ kayo̱wɔre̱ to̱ŋ ko̱ ne̱ kaa wu‑o. \v 3 Ane̱ŋ a ase̱sɛ‑ɔ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ a mo̱ŋ de kpa fe̱yɛ ɔko̱ waare̱e̱, ne̱ bo̱ be̱e̱ ba kisi ateese ko̱ kigyi. Wuribware̱ mɔ a twe̱e̱ ateese mɔ ne̱e̱ a bamo̱ ne̱ ba kɔɔre̱ mò̱ ba gyi, ne̱ bo̱ nyi kase̱ŋtiŋ‑o nya gyi amo̱, na bo̱ sa mò̱ aŋsɛ. \v 4 A le̱e̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ke̱maa ne̱ Wuribware̱ a twe̱e̱‑ɔ bo̱ daŋ, ane̱ŋ se̱‑ɔ bamo̱ ya nya ane̱ŋ a atɔ‑ɔ, bo̱ sa Wuribware̱ aŋsɛ, na bo̱ ma kaŋ kine amo̱ kigyi. \v 5 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, Wuribware̱ a tɔwe̱ fe̱yɛ, ane̱ ya sa mò̱ aŋsɛ na kusuŋ we̱e̱ ateese ke̱maa se̱, ateese‑o e̱ waa atimaa a sa ane̱ a ane̱ gyi. \s1 Ane̱ŋ ne̱ a bware fe̱yɛ Timotii waa‑ɔ \p \v 6 Fo̱ ya kaapo̱ fo̱ bɛɛko̱‑ana asɔre̱e̱ agyi, amɔ fo̱ i kii Kristoo Yeesuu ɔkyarɔpo̱ timaa. Na fo̱ bo̱ kaapo̱ fe̱yɛ fo̱ a nu kase̱ŋtiŋ ne̱ ane̱ a kɔɔre̱ gyi, ne̱ fo̱ a gya kamo̱ se̱ le̱e̱ hare̱e̱ saŋ‑ɔ. \v 7 Amaa fo̱ ma ba fo̱ mfɛɛre̱ bo̱ dɔŋŋɔ itee ne̱ e̱ maa sa mfɛɛre̱ timaa‑o si. Suye kakye̱na timaa ne̱ ka gyi Wuribware̱ akatɔ‑ɔ. \v 8 Fo̱ i soori fo̱ e̱ saŋŋe̱ e̱ye̱e̱‑rɔ kake ke̱maa, a bware, amaa fo̱ ya suye ane̱ŋ ne̱ fo̱ e̱ kye̱na na a gyi Wuribware̱ akatɔ‑ɔ, a bware fɛɛ ke̱tɔ ke̱maa‑rɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ se̱sɛ ke̱maa ne̱ ɔ waa amo̱‑ɔ de ŋkpa na ŋyure le̱e̱ mbe̱yɔmɔ bo̱ yɔ nsu pɛɛɛ. \v 9 Ane̱ŋ a ase̱ŋ‑ɔ gye̱ kase̱ŋtiŋ, amo̱se̱‑ɔ ase̱sɛ pɛɛɛ taa fe̱yɛ a gye̱ kase̱ŋtiŋ, na bo̱ kɔɔre̱ amo̱ gyi. \v 10 Ke̱tɔ se̱ ne̱ ane̱ e̱ le̱ŋ ane̱ e̱ye̱e̱ ane̱ i suŋ keŋkeŋ‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ a ba ane̱ te̱maa pɛɛɛ bo̱ dɔŋŋɔ Wuribware̱ ne̱ mò̱ wo̱re̱ dooo i de ŋkpa‑ɔ, ne̱ ɔ gye̱ ɔke̱maa ɔmo̱rɔwe̱po̱‑ɔ se̱. Amaa kase̱ŋtiŋ si fe̱raa, ɔ mo̱rɔwe̱ bamo̱ ne̱ ba kɔɔre̱ mò̱ ba gyi‑o ne̱e̱. \p \v 11 Sa bamo̱ mbraa mɔ, na fo̱ kaapo̱ ane̱ŋ a atɔ mɔ. \v 12 Fo̱ ma kaŋ sa a ɔko̱ nya fo̱ kuŋu si ke̱se̱ŋ ko̱tɔwe̱, na, fo̱ a gye̱ ke̱yaafɔre̱‑ɔ se̱, a sa a bo̱ ma bu fo̱, amaa baa fo̱ e̱ye̱e̱ kaase̱ fo̱ se̱ŋsa sasɛ‑rɔ na fo̱ kakye̱na‑rɔ, na bo̱ ko̱te̱ fo̱. Sa a fo̱ kakpo̱nɔ‑rɔ fwiiri, na fo̱ ko̱kɔɔre̱gyi waa ko̱kyɔ, na fo̱ lee kame‑ro kpa akɔɔre̱gyipo̱‑ɔ ase̱ŋ, na bo̱ nya suye amo̱‑ɔ pɛɛɛ le̱e̱ fo̱ ase̱, na bo̱ de̱e̱ ba ane̱ŋ a daa timaa‑o bo̱ kye̱na. \v 13 Pwɛɛ na n dɛɛ ba fo̱ ase̱‑ɔ, nya saŋ a fo̱ bo̱ kare̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ gywii asɔre̱e̱ agyi‑o lamaŋ‑nɔ, na fo̱ tɔwe̱ abware̱se̱ŋ, na fo̱ kaapo̱ bamo̱ Wuribware̱ ase̱ŋ. \v 14 Nyiŋŋi si fe̱yɛ saŋ‑ɔ asɔre̱e̱ abre̱sɛ ko̱ a ba asare̱e̱ bo̱ dɔŋŋɔ fo̱ kuŋu si yure fo̱, ne̱ Wuribware̱ a bo̱rɔ mò̱ akyaamɛɛ ko̱ se̱ tɔwe̱ fe̱yɛ ɔ sa fo̱ aketɔ ko̱, na fo̱ taare̱ waa mò̱ kusuŋ. Amo̱se̱‑ɔ, fo̱ ma kine aketɔ amo̱, na fo̱ ma waa wo̱rɔgya. \v 15 De̱e̱ fa amo̱‑ɔ mfɛɛre̱, na fo̱ de̱e̱ waa atɔ, na ɔke̱maa ŋu ane̱ŋ ne̱ fo̱ a yɔ se̱ fo̱ ke̱bware̱suŋ‑o‑ro‑o. \v 16 Amaa sa fo̱ kakye̱na‑rɔ na ke̱tɔ ke̱maa ne̱ fo̱ e̱ kaapo̱‑ɔ se̱. De̱e̱ kya se̱ gya e̱kpa mɔ se̱ keŋkeŋ, a le̱e̱ fe̱yɛ fo̱ ya waa ane̱ŋ, fo̱ e̱ mo̱rɔwe̱ fo̱ fɔŋfɔŋ e̱ye̱e̱ na bamo̱ ne̱ bo̱ gya fo̱ kanɔ se̱‑ɔ. \c 5 \s1 Abre̱sɛ na akpenlekye̱e̱ ase̱ŋ \p \v 1 Mbe̱yɔmɔ, fo̱ ma kaŋ ba akatɔ bo̱ saa anyaŋbre̱sɛ‑ɔ, amaa yuri ase̱ sa se̱ŋsa gywii bamo̱ fe̱yɛ fo̱ se̱‑ana‑ɔ. Waa ayaafɔre̱‑ɔ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ fo̱ e̱ waa fo̱ fɔŋfɔŋ fo̱ daa‑ana‑ɔ dɛɛ. \v 2 Na fo̱ waa akye̱e̱bre̱sɛ‑ɔ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ fo̱ e̱ waa fo̱ nyi‑o dɛɛ, na fo̱ taa kakpo̱nɔ timaa bo̱ kra akye̱e̱pe̱ na mbregyii‑o fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ fo̱ e̱ kra fo̱ pe̱kye̱e̱‑ana‑ɔ dɛɛ. \p \v 3 Bamo̱ ne̱ bo̱ gye̱ akpenlekye̱e̱ kase̱ŋtiŋ, ne̱ bo̱ te bamo̱ e̱ye̱e̱ se̱, ne̱ bo̱ mo̱ŋ de bo̱ko̱ a bo̱ de̱e̱re̱ bamo̱ se̱‑ɔ fe̱raa, ŋu bamo̱ e̱wɛɛ bu bamo̱, na fo̱ de̱e̱re̱ bamo̱ se̱ nɛɛnɛɛ. \v 4 Amaa kpenlekye̱e̱ ko̱ e̱ gye̱ ne̱ mò̱ i de agyi bɛɛɛ ŋkɔ anana, amo̱ fe̱raa a bware fe̱yɛ agyi na anana‑ɔ waa ane̱ŋ ne̱ abware̱se̱ŋ‑ɔ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ bo̱ waa sa bamo̱ ako̱we̱bɛɛ‑ɔ. Bamo̱ ya waa amo̱‑ɔ, amo̱‑ɔ a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ke̱de̱e̱re̱ ne̱ bamo̱ ako̱we̱po̱ a de̱e̱re̱ bamo̱ nsaŋ ne̱ bo̱ gye̱ ŋyaagyi‑o, amo̱ ko̱kɔ ne̱ ba ka ba teere mbe̱yɔmɔ‑ɔ. Amɔ mfaanɛɛ‑ɔ mɔ e̱ gye̱ ne̱ a gyi Wuribware̱ akatɔ‑ɔ. \v 5 Kpenlekye̱e̱ kase̱ŋtiŋ ne̱ ɔ mo̱ŋ de ɔko̱ ne̱ ɔ de̱e̱re̱ mò̱ se̱‑ɔ taa mò̱ te̱maa bo̱ dɔŋŋɔ Wuribware̱ se̱ ne̱e̱, na ɔ me̱raa se̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ mpase̱ na kanye fe̱yɛ Wuribware̱ kya mò̱‑rɔ. \v 6 Amaa kpenlekye̱e̱ ne̱ o te ɔ waa ke̱tɔ ne̱ ɔ kpa‑ɔ e̱ nye̱ra mò̱ e̱ye̱e̱, o du ne̱e̱ fe̱yɛ mò̱ a wu‑o. \v 7 Sa asɔre̱e̱ agyi‑o mbraa bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ a atɔ mɔ se̱, na ɔko̱ ma nya po̱rɔ kpenlekye̱e̱ a agyi‑o na anana‑ɔ amo̱‑ɔ se̱. \v 8 Amo̱se̱‑ɔ ɔko̱ e̱ ma de̱e̱re̱ mò̱ fɔŋfɔŋ ase̱sɛ se̱, fɔŋfɔŋ mò̱ lɔŋ‑nɔ ase̱sɛ, a du ne̱e̱ fe̱yɛ mò̱ a kine fe̱yɛ ɔ ma lɛɛ kɔɔre̱ Wuribware̱ a o gyi‑o. Ane̱ŋ a se̱sɛ a e̱bɔye̱‑ɔ gbaa kyɔ mò̱ ne̱ ɔ kyɔ ɔ maa kɔɔre̱ o gyi‑o lee. \p \v 9-10 Ɔkye̱e̱ ke̱maa ne̱ ɔ gye̱ kpenlekye̱e̱, ne̱ oo gyi nsu adusiye, ne̱ ɔ bo̱ asɔre̱e̱‑ɔ‑rɔ, ne̱ ɔ mo̱ŋ le̱e̱ mò̱ kuri kamɛɛ‑ɔ dooo ke̱nyare̱ ne̱ fo̱ kyo̱rɛɛ waa asɔre̱e̱ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ ɔ gye̱ asɔre̱e̱ kpenlekye̱e̱. Amo̱ ne̱ a be̱e̱ a tii si‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ a tiri fe̱yɛ ase̱sɛ nyi kpenlekye̱e̱ amo̱ fe̱yɛ ɔ waa itimaa. Ane̱ŋ a kpenlekye̱e̱‑ɔ, a bware fe̱yɛ ɔ gye̱ mò̱ ne̱ ɔɔ be̱ra mò̱ ŋyaagyi nɛɛnɛɛ, ne̱ ɔɔ daŋ o de daa timaa‑o. A be̱e̱ a tiri fe̱yɛ ɔ waa ɔko̱ ne̱ ɔɔ kra afɔ nɛɛnɛɛ mò̱ aye̱, ne̱ ɔɔ fwe̱e̱ Wuribware̱ ase̱sɛ ayaa se̱, ne̱ ɔɔ kya bamo̱ ne̱ ase̱ŋ e̱ to̱ bamo̱‑ɔ‑rɔ, ne̱ mò̱ akatɔ i pee kusuŋ ke̱maa timaa mɔ ne̱ ke̱ bo̱‑rɔ‑ɔ se̱. \p \v 11 Amaa fo̱ ma kaŋ taa akpenlekye̱e̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ be̱re̱‑ɔ anyare̱ bo̱ tii amo̱ ne̱ a bo̱ asɔre̱e̱ a wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ se̱. A le̱e̱ fe̱yɛ bamo̱ a bo̱ kii akpenlekye̱e̱, ne̱ baa tɔwe̱ bo̱ be̱ya bamo̱ aa Kristoo mbo̱ŋtɔ‑rɔ fe̱yɛ bo̱ maa lɛɛ waare̱e̱‑ɔ, ke̱tɔ maa kyee na bamo̱ mfɛɛre̱ kyurowi, ba yo̱rɔwe̱ awaare̱yɛ. \v 12 Amo̱ ya ba ane̱ŋ, amɔ baa waa bɔye̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ baa laŋŋe̱ kanɔ fe̱yɛ bo̱ maa lɛɛ gya Kristoo si‑o si. \v 13 Ŋkee daa ne̱ baa nya‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ bo̱ maa lɛɛ suŋ asuŋ ke̱maa, amɔ kulwee ase̱sɛ e̱lɔŋ‑nɔ le̱e̱, na ase̱sɛ kikyii, na bo̱ maa gyi bamo̱ ayaa‑rɔ ase̱ŋ, na ba tɔwe̱ ase̱ŋ ne̱ a mo̱ŋ bware‑o. \v 14 Amo̱‑ɔ se̱‑ɔ, mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii ane̱ŋ a akpenlekye̱e̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ tɛɛ kii akye̱e̱bre̱sɛ‑ɔ fe̱yɛ bo̱ be̱e̱ waare̱e̱, na bo̱ ko̱we̱ ŋyaagyi, na bo̱ de̱e̱re̱ bamo̱ e̱lɔŋ se̱, na bo̱ ma sa a ane̱ ado̱ŋ nya kpa tɔwe̱ bamo̱ kuŋu si ase̱ŋ bɔye̱. \v 15 A le̱e̱ fe̱yɛ akpenlekye̱e̱ ko̱ a kyɔ taa bamo̱ e̱ye̱e̱ sa Ɔbɔnsam. \v 16 Lalalo̱we̱, ɔkye̱e̱ ne̱ ɔ gye̱ Kristoonyi‑o i de akpenlekye̱e̱ mò̱ ko̱ko̱we̱bɛɛ‑rɔ, amo̱ fe̱raa ɔ kya bamo̱‑rɔ, na bo̱ ma nya taa ke̱kpo̱ne̱ bo̱ dɔŋŋɔ asɔre̱e̱ agyi si. Ɔkye̱e̱‑ɔ ya waa ane̱ŋ fe̱raa, asɔre̱e̱ awuye e̱ taare̱ a bo̱ ŋu de̱e̱re̱ akpenlekye̱e̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ de akrapo̱‑ɔ. \p \v 17 To, mbe̱yɔmɔ, asɔre̱e̱ abre̱sɛ mɔ, bamo̱ ya suŋ kusuŋ timaa fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ abre̱sɛ suŋ‑o, amo̱ fe̱raa asɔre̱e̱ agyi sa bamo̱ kakɔka iluwi e̱nyɔ e̱nyɔ kanɔ se̱. Asɔre̱e̱ abre̱sɛ ne̱ ba pee akatɔ keŋkeŋ ba tɔwe̱ abware̱se̱ŋ, na ba kaapo̱ ase̱sɛ abware̱se̱ŋ‑ɔ ase̱ŋ ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱‑ɔ. \v 18 A le̱e̱ fe̱yɛ baa tɔwe̱ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ,\fig Ane̱ŋ ne̱ bo̱ de naate̱ ba bii yaabraa‑ɔ|src="HK00096b.tif" size="span" ref="1 Timotii 5.18" \fig* \b \q1 “Fo̱ i de naate̱ fo̱ i kyikye yaabraa se̱ fo̱ i lee ayaabraagyi‑o, \q1 fo̱ ma kaŋ ŋure mò̱ kanɔ se̱, na ɔ ma nya amo̱ ako̱ wo̱.”\f * \fr 5:18 \ft Mbraa ke̱be̱e̱sa 25.4. \f* \b \m Ke̱tɔ ne̱ ke̱ be̱e̱ ki tii si‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ, \b \q1 “Ɔke̱maa ne̱ o suŋ kusuŋ‑o de kakɔka.”\f * \fr 5:18 \ft Lukas 10.7. \f* \b \m \v 19 Ɔko̱ ya po̱rɔ ɔbre̱sɛ ke̱se̱ŋ ko̱ se̱ gywii fo̱, fo̱ ma kaŋ nu mpo̱rɔ amo̱, amɔ abɛɛ anyɔ bɛɛɛ asa a po̱rɔ ke̱se̱ŋ amo̱ se̱ pwɛɛ na fo̱ dɛɛ kɔɔre̱ gyi.\f * \fr 5:19 \ft Mbraa ke̱be̱e̱sa 19.15. \f* \v 20 Amaa asɔre̱e̱ abre̱sɛ‑ɔ ɔko̱ e̱ maa se̱ ɔ waa e̱bɔye̱, tɛɛraa mò̱ asɔre̱e̱ agyi‑o akatɔ‑rɔ, na a nya yii bamo̱ ne̱ baa saŋ‑ɔ se̱. \p \v 21 Wuribware̱ na Kristoo Yeesuu na Wuribware̱ mbɔɔ timaa ne̱ oo lee fe̱yɛ mò̱ kamɛɛ‑rɔ awuye‑o ke̱nyare̱‑rɔ ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ amo̱ mo̱ i gywii fo̱ fe̱yɛ fo̱ gya mbraa mɔ ne̱ mo̱ a tɔwe̱‑ɔ se̱, fo̱ ma kaŋ teŋŋi‑ro, na fo̱ de̱e̱re̱ akatɔ‑rɔ waa ko̱tɔko̱ ke̱kpa se̱. \v 22 Fo̱ ma kaŋ ko̱kɔse̱ fe̱yɛ fo̱ e̱ ba asare̱e̱ a fo̱ bo̱ dɔŋŋɔ ɔko̱ kuŋu si yure mò̱ ba mò̱ bo̱ kii asɔre̱e̱ abre̱sɛ‑ɔ ɔko̱. N gye̱ ane̱ŋ, ne̱ ane̱ŋ a se̱sɛ‑ɔ e̱ gye̱ ɔbɔye̱waapo̱, ba po̱rɔ fo̱. Amo̱se̱‑ɔ, lee fo̱ e̱ye̱e̱ le̱e̱ e̱bɔye̱ ke̱maa ko̱waa‑rɔ. \p \v 23 Ɛhɛɛɛŋ, mo̱ a be̱e̱ nyiŋŋi amo̱‑ɔ se̱. Fo̱ a taare̱ fo̱ e̱ lɔ kame‑ro me̱naŋ me̱naŋ‑ɔ se̱‑ɔ, fo̱ ma lɛɛ nuu nkyu wo̱re̱, amaa nuu nta kafwe̱e̱, na n taare̱ kya fo̱ kame‑ro. \p \v 24 To, be̱e̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ fo̱ i lee fo̱ e̱ye̱e̱ a fo̱ le̱e̱ bo̱ko̱ e̱bɔye̱‑rɔ‑ɔ ase̱ŋ. Ase̱sɛ ko̱ e̱bɔye̱ maa kwe̱e̱rɔ, amo̱se̱‑ɔ, ase̱sɛ nyi bamo̱ e̱bɔye̱ ne̱ baa waa‑ɔ ase̱ŋ pwɛɛ na ɔko̱ dɛɛ taa bamo̱ yaa asɔre̱e̱ abre̱sɛ‑ɔ akatɔ‑rɔ, na ase̱ŋ‑ɔ kigyi dɛɛ fo̱. Amaa bo̱ko̱ fe̱raa bamo̱ e̱bɔye̱ e̱ kwe̱e̱rɔ ne̱e̱, ne̱ kamɛɛ‑rɔ pwɛɛ na e̱ dɛɛ le̱e̱ kawu. \v 25 Amo̱se̱‑ɔ ane̱ŋ dɛɛ ne̱ kusuŋ timaa ke̱maa e̱ le̱e̱ ifuri, ne̱ ke̱mo̱ ya kwe̱e̱rɔ gbaa, ke̱ e̱ le̱e̱ kawu. \c 6 \s1 Anya ase̱ŋ \p \v 1 Anya a ke̱be̱gya‑ɔ se̱ fe̱raa, bo̱ bu bamo̱ anyaŋpe̱ kpa ke̱maa se̱, na ɔko̱ ma nya tɔwe̱ ase̱ŋ bɔye̱ bo̱ kye Wuribware̱ ke̱nyare̱ na ane̱ atɔ ke̱kaapo̱‑ɔ. \v 2 Anya ne̱ bo̱ bo̱ Kristoo awuye anyaŋpe̱ ke̱sare̱e̱‑rɔ‑ɔ ma kaŋ fa fe̱yɛ bamo̱ aa bamo̱ anyaŋpe̱ a kii Kristoo awuye‑o si‑o, ba ba bamo̱ akatɔ a bo̱ bo̱ saa bamo̱. Ke̱tɔ ne̱ bo̱ waa‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ bo̱ suŋ ane̱ŋ a anyaŋpe̱‑ɔ gbaa nɛɛnɛɛ, a le̱e̱ fe̱yɛ bamo̱ ne̱ ba suŋ ba sa‑ɔ gye̱ Kristoo awuye ne̱ Wuribware̱ e̱ kpa bamo̱ ase̱ŋ‑ɔ ne̱e̱. Kaapo̱ bamo̱, na fo̱ sa a bo̱ nu ane̱ŋ a ase̱ŋ amo̱ kaase̱. \s1 Bamo̱ ne̱ ba kaapo̱ e̱ye̱e̱‑ɔ, ne̱ bamo̱ akatɔ a pee atanne̱ se̱‑ɔ ase̱ŋ \p \v 3-4 Ɔko̱ e̱ bo̱ asɔre̱e̱‑ɔ‑rɔ, ne̱ mò̱ ya kaapo̱ ke̱kaapo̱ ne̱ ko̱ kwe̱e̱ ke̱mo̱ ne̱ ane̱ e̱ kaapo̱‑ɔ‑rɔ, ne̱ mò̱ e̱ mo̱ŋ sure kase̱ŋtiŋ ne̱ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo a kaapo̱‑ɔ se̱, ne̱ ɔ be̱e̱ ɔ maa kɔɔre̱ ke̱tɔ ne̱ ke̱ gye̱ ke̱bware̱suŋ‑o o gyi‑o gye̱ ke̱se̱bɔrɔle̱ŋ wuye ne̱e̱, ne̱ ɔ be̱e̱ ɔ mo̱ŋ nyi sɛye̱. Ane̱ŋ a se̱sɛ‑ɔ e̱ lɔ e̱bo̱ŋ ne̱e̱, ne̱ o de ikii ɔ maa nu ase̱ŋ kaase̱. Ane̱ŋ se̱‑ɔ, mò̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ sa a bo̱ko̱ ne̱ bamo̱ mfɛɛre̱ mo̱ŋ du kyɛɛkyɛɛ, ne̱ bo̱ mo̱ŋ de kase̱ŋtiŋ‑o i gyiiri ikii, ne̱ ba ka ko̱kwe̱e̱, ne̱ ba kpa e̱kɔ, ne̱ ba saare̱ ase̱sɛ, ne̱ bo̱ naa ba tɔwe̱ nse̱ŋŋe̱ bamo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana kamɛɛ. \v 5 Bo̱ko̱ mfɛɛre̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ ke̱bware̱suŋ gye̱ kpa ko̱ ne̱ ba taare̱ a bo̱ bo̱‑rɔ se̱ bo̱ nya atanne̱‑ɔ ne̱e̱. \p \v 6 Kase̱ŋtiŋ si fe̱raa, ke̱bware̱suŋ de to̱nɔ, amaa bamo̱ ne̱ bamo̱ akatɔ i gyi atɔ kafwe̱e̱ ne̱ bo̱ kyɔ bo̱ de‑o si‑o e̱ gye̱ ne̱ ba nya to̱nɔ amo̱. \v 7 Bamo̱ ya ko̱we̱ se̱sɛ, ɔ mo̱ŋ de sɛye̱ o tii mò̱ e̱ye̱e̱ se̱ ɔ ba kaye̱ mɔ‑rɔ, ne̱ ane̱ŋ dɛɛ ne̱, mò̱ ya wu, ɔ mo̱ŋ de sɛye̱ o tii mò̱ e̱ye̱e̱ se̱ ɔ yɔ. \v 8 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, ane̱ i de ateese gyisɛ na atɔ buŋsɛ, a baare sa ane̱. \v 9 Amaa ɔke̱maa ne̱ ɔ kpa fe̱yɛ o kii atɔ wuye‑o, Ɔbɔnsam e̱ kyɔ mò̱‑rɔ a ɔ ke̱e̱. Na mfɛɛre̱ ke̱‑mo̱ŋ‑de na mfɛɛre̱ bɔye̱ ke̱fa kra mò̱ katɛɛ‑rɔ, na a sa a ŋkee ɔ paŋ ke̱tɔ ke̱maa. \v 10 A le̱e̱ fe̱yɛ katanne̱kpa e̱ gye̱ e̱bɔye̱ pɛɛɛ mɔ kuŋu, amo̱ aa e̱bɔye̱ e̱ naa. Bo̱ko̱ a kpa atanne̱ bwe̱e̱tɔ‑ɔ se̱‑ɔ, baa yɔwe̱ Kristoo ko̱kɔɔre̱gyi‑o. Amo̱ lalalo̱we̱‑ɔ, bamo̱ ŋkpo̱nɔ maa yuri bamo̱, ne̱ duŋ e̱ te̱ŋŋe̱ bamo̱. \s1 Ase̱ŋ ne̱ a gye̱ kɛɛ‑ɔ \p \v 11 Amaa fo̱, Timotii, ne̱ fo̱ gye̱ Wuribware̱ se̱sɛ‑ɔ, fo̱ ma gya amo̱‑ɔ se̱, kwaye̱ amo̱. Ke̱tɔ ne̱ fo̱ waa‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ fo̱ le̱ŋ e̱ye̱e̱ waa itimaa, na fo̱ suŋ Wuribware̱, na fo̱ kɔɔre̱ mò̱ gyi, na fo̱ kpa fo̱ bɛɛko̱‑ana, na fo̱ nya kanyite, na fo̱ yuri fo̱ e̱ye̱e̱. \v 12 Kristoonyi kakye̱na du ne̱e̱ fe̱yɛ se̱sɛ a kɔ keŋkeŋ o buwi ɔ kpa Wuribware̱ a e̱kpa timaa‑o, na fo̱ da e̱naŋ se̱ a fo̱ nya ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. Ŋkpa amo̱ ne̱ Wuribware̱ a te̱e̱ fo̱ fe̱yɛ fo̱ bo̱ kɔɔre̱, saŋ ne̱ fo̱ a lee tɔwe̱ ase̱sɛ akatɔ‑rɔ fe̱yɛ fo̱ a kii Kristoonyi‑o. \v 13-14 Mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii fo̱, Wuribware̱ ne̱ ɔ sa ke̱tɔ ke̱maa ŋkpa‑ɔ akatɔ‑rɔ, na Kristoo Yeesuu akatɔ‑rɔ, Yeesuu ne̱ kufu mo̱ŋ nya mò̱ fe̱yɛ ɔ ye̱re̱ Gominaa Pontiyus Pilat akatɔ‑rɔ gyi kase̱ŋtiŋ bo̱ le̱e̱ mò̱ fɔŋfɔŋ kuŋu si‑o, ne̱ n de, mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii fo̱ fe̱yɛ fo̱ gya mo̱ mbraa‑ɔ se̱, na fo̱ ma lwii kamɛɛ, na ɔko̱ ma po̱rɔ fo̱ mmo̱ se̱. Na fo̱ waa ane̱ŋ bo̱ fo̱ kake nsi ne̱ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo be̱e̱ ɔ ba kaye̱ mɔ‑rɔ‑ɔ. \v 15 Yeesuu ke̱ba amo̱‑ɔ, Wuribware̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ tɔwe̱ fe̱yɛ saŋ a fo̱ fe̱yɛ ɔ ba pwɛɛ na ɔ dɛɛ ba, Wuribware̱ ne̱ ɔ gye̱ ŋyure pɛɛɛ kuŋu‑o, owure ne̱ ke̱yaale̱ŋ pɛɛɛ bo̱ mò̱ ke̱sare̱e̱‑rɔ‑ɔ, ne̱ ɔ gye̱ awure pɛɛɛ‑rɔ owure‑o na anyaŋpe̱ pɛɛɛ‑rɔ nyaŋpe̱‑ɔ. \v 16 Mò̱ wo̱re̱ kpeŋ e̱ gye̱ ne̱ ɔ maa wu. O te ke̱laŋŋe̱rɔ‑rɔ ne̱e̱, ne̱ ke̱tɔ a laŋŋe̱‑rɔ ke̱ e̱ to̱re̱, ɔko̱ maa taare̱ a ɔ de̱e̱re̱ mò̱. Ne̱ ɔko̱ mo̱ŋ tɛɛ ŋu mò̱, ane̱ŋ dɛɛ ne̱ ɔko̱ maa taare̱ a o ŋu mò̱. Ane̱ bo̱nyaa mò̱, mò̱ e̱ gye̱ ɔdabe̱ ne̱ ɔ bo̱ le̱ŋ nsu pɛɛɛ. Amɛye̱. \p \v 17 Tɔwe̱ gywii atɔ awuye fe̱yɛ bo̱ ma kaŋ kaapo̱ bamo̱ e̱ye̱e̱, na bo̱ ma ba e̱ye̱e̱ bo̱ dɔŋŋɔ atɔ se̱, a le̱e̱ fe̱yɛ atɔ e̱ fo̱. Amaa bo̱ ba te̱maa bo̱ dɔŋŋɔ Wuribware̱ se̱, mò̱ e̱ gye̱ ne̱ o buŋŋi kakpo̱nɔ‑rɔ ɔ sa ane̱ ke̱tɔ ke̱maa, na ane̱ akatɔ nya gyi. \v 18 Be̱e̱ tɔwe̱ gywii bamo̱ fe̱yɛ bo̱ waa itimaa, na bo̱ sa a bamo̱ ke̱dame̱naŋsɛ fo̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ bamo̱ atɔ ta‑ɔ dɛɛ, na bo̱ buŋŋi bamo̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ ke atɔ. \v 19 Bamo̱ ya waa amo̱‑ɔ, ba nya ko̱tɔko̱ a bo̱ bo̱ be̱ya sa bamo̱ e̱ye̱e̱, n gye̱ atanne̱ fe̱raa ne̱e̱, amaa a gye̱ kapo̱tɛɛ ne̱ ba ye̱re̱ se̱ a bo̱ bo̱ nya ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ kase̱ŋtiŋ. \p \v 20 Timotii, de̱e̱re̱ ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a taa bo̱ waa fo̱ ke̱sare̱e̱‑rɔ‑ɔ se̱ nɛɛnɛɛ. Na fo̱ kwaye̱ e̱se̱ŋsa na ikii na atɔ ke̱kaapo̱ ne̱ bo̱ko̱ e̱ te̱e̱ fe̱yɛ kanyiase̱ŋ‑ɔ. A le̱e̱ fe̱yɛ a maa kaapo̱ kanyiase̱ŋ ko̱ pɛɛɛ, ne̱ a be̱e̱ a mo̱ŋ le̱e̱ Wuribware̱ ase̱. \v 21 Ane̱ŋ a ase̱sɛ‑ɔ yɛ bamo̱ fe̱raa, bo̱ de kanyiase̱ŋ amo̱, amaa baa waa ane̱ŋ ne̱ baa fo̱ kase̱ŋtiŋ‑o na ko̱kɔɔre̱gyi a e̱kpa‑ɔ se̱‑ɔ. \p Wuribware̱ yure fo̱.