\id 1PE Chumburung \h 1 Peetroo \toc1 1 Peetroo Wo̱re̱ gye̱ŋkpɛɛsɛ ne̱ Peetroo a kyo̱rɛɛ bo̱ kyo̱ŋwe̱ Kristoo awuye ko̱‑ɔ \toc2 1 Peetroo \toc3 1 Peetroo \mt1 1 Peetroo \mt2 Wo̱re̱ gye̱ŋkpɛɛsɛ ne̱ Peetroo a kyo̱rɛɛ bo̱ kyo̱ŋwe̱ Kristoo awuye ko̱‑ɔ \c 1 \p \v 1 Mo̱, Peetroo, ne̱ n gye̱ Yeesuu Kristoo a ayaa‑rɔ aye̱re̱po̱‑ɔ ɔko̱‑ɔ e̱ gye̱ ne̱ mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ wo̱re̱ mɔ mo̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱ ase̱sɛ ne̱ Wuribware̱ a lee sa mò̱ e̱ye̱e̱, ne̱ mbe̱yɔmɔ mo̱ne̱ a brawe̱‑rɔ kii afɔ mo̱ne̱ te te Pontus na Galatiya na Kapadokiya na Asiya na Bitiniya e̱swe̱e̱re̱ se̱‑ɔ. \v 2 Mo̱ne̱ tii ase̱sɛ ne̱ ane̱ se̱ Wuribware̱ a fa mfɛɛre̱ ne̱ oo lee sa mò̱ e̱ye̱e̱, ne̱ mò̱ kufwiiŋe timaa‑o a lee mo̱ne̱ bo̱ ye̱ra keri si fe̱yɛ mo̱nꞌ suŋ mò̱‑ɔ se̱, na bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ Kristoo a wu, ne̱ mò̱ mbo̱gya a we̱e̱ swe̱e̱re̱, ne̱ Wuribware̱ a ba mò̱ lowi‑o bo̱ kpɛɛ mo̱ne̱ e̱bɔye̱‑ɔ le̱e̱ mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ se̱, na mo̱nꞌ taare̱ gya Yeesuu Kristoo si kase̱ŋtiŋ‑no. Mo̱ e̱ ko̱re̱ Wuribware̱ fe̱yɛ ɔ sa mo̱ne̱ ŋyure na kaye̱e̱yuri bwe̱e̱tɔ. \s1 Mo̱nꞌ waa kanyite mo̱ne̱ awo̱re̱fɔɔ kigyi‑ro \p \v 3 Mo̱nꞌ sa a ane̱ sa Wuribware̱ ne̱ ɔ gye̱ ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu Kristoo mò̱ se̱‑ɔ aŋsɛ, bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ oo ŋu ane̱ e̱wɛɛ bwe̱e̱tɔ‑ɔ se̱. Ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ kaapo̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ oo kyiŋŋi Yeesuu Kristoo le̱e̱ lowi‑ro. Mfaanɛɛ se̱ ne̱ ɔɔ ye̱re̱ bo̱ sa ane̱ kakye̱na po̱pwɛɛ kaye̱ mɔ‑rɔ mfe̱e̱, ne̱ ɔɔ sa ane̱ te̱maa ne̱ ɔ sa ane̱ wɔre̱‑ɔ. \v 4 Te̱maa mɔ ne̱ mo̱ne̱ de‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ nya ŋyure ne̱ Wuribware̱ a bo̱ be̱ya so̱so̱ sa mo̱ne̱‑ɔ. Ŋyure mɔ du ne̱e̱ fe̱yɛ kapo̱tɛɛ ne̱ ka maa gyi ŋkaŋte̱ne̱, bɛɛɛ ka maa gyo‑o. Ka maa nye̱ra, ne̱ ka maa kpa. \v 5 Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ mo̱ne̱ a kɔɔre̱ Wuribware̱ gyi‑o si‑o, o de mò̱ ke̱yaale̱ŋ a ɔ bo̱ de̱e̱re̱ mo̱ne̱ se̱ bo̱ fo̱ kake nsi ne̱ kaye̱ e̱ gye̱ kɛɛ‑ɔ. Kake nsi amo̱ ne̱ ɔ ba a ɔ bo̱ lee mo̱ne̱ le̱e̱ kaye̱ mɔ, na ase̱ŋ ke̱maa‑rɔ yaa mo̱ne̱ ya bo̱ kye̱na mò̱ ase̱. \p \v 6 Amo̱‑ɔ pɛɛɛ se̱‑ɔ, mo̱ e̱ kpa fe̱yɛ mo̱ne̱ akatɔ gyi, hare̱e̱ mbe̱yɔmɔ gbaa mo̱ne̱ i gyi awo̱re̱fɔɔ bwe̱e̱tɔ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ a gya Kristoo si‑o. \v 7 A le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ ya taare̱ gyi ane̱ŋ a awo̱re̱fɔɔ‑ɔ‑rɔ kanyite, ne̱ mo̱ne̱ mo̱ŋ yɔwe̱ mo̱ne̱ ko̱kɔɔre̱gyi‑ro, a du ne̱e̱ fe̱yɛ bamo̱ a de atanne̱ pipee ba tɔ de̱e̱kpa‑rɔ, na iyisi nya le̱e̱‑ɔ. Amaa mo̱ne̱ ko̱kɔɔre̱gyi de to̱nɔ ko̱ kyɔ atanne̱ pipee ne̱ a taare̱ a a nye̱ra‑ɔ. Ko̱kyɔ‑mo̱ne̱‑rɔ‑ke̱e̱ mɔ e̱ gye̱ ne̱ ke̱ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ de mo̱ne̱ ko̱kɔɔre̱gyi‑ro keŋkeŋ. Amo̱se̱ se̱‑ɔ kake nsi ne̱ Kristoo i lee mò̱ e̱ye̱e̱ a ɔ bo̱ kaapo̱ ane̱‑ɔ, ɔ bo̱nyaa mo̱ne̱, na ɔ kyo̱rɔ mo̱ne̱, na ɔ sa mo̱ne̱ ke̱dabe̱ na wuraa. \v 8-9 Hare̱e̱ gbaa mo̱ne̱ a mo̱ŋ tɛɛ ŋu Kristoo‑o, mo̱ne̱ e̱ kpa mò̱ ase̱ŋ. Hare̱e̱ gbaa mo̱ne̱ a mo̱ŋ ke̱e̱ mò̱ mbe̱yɔmɔ‑ɔ, mo̱ne̱ e̱ kɔɔre̱ mò̱ mo̱ne̱ i gyi, ne̱ mo̱ne̱ akatɔ a gyi bwe̱e̱tɔ. Mo̱ne̱ kakatɔgyi mɔ ne̱ ɔko̱ maa taare̱ a ɔ ba ase̱ŋkpare̱gyi bo̱ tɔwe̱ ane̱ŋ ne̱ ka du‑o. Ke̱tɔ se̱ ne̱ mo̱ne̱ akatɔ a gyi‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ kɔɔre̱ mo̱ne̱ i gyi keŋkeŋ fe̱yɛ mo̱ne̱ ya wu, mo̱ne̱ e̱kra e̱ yɔ a e̱ ya kye̱na Wuribware̱ ase̱. \p \v 10 Ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ e̱ mo̱rɔwe̱ mo̱ne̱, na ɔ yaa mo̱ne̱ mò̱ ase̱‑ɔ ase̱ŋ mɔ ne̱ mò̱ akyaamɛɛ ne̱ baa dɛɛ kye̱na‑ɔ a me̱raa se̱ yuri ase̱ buwi‑ro keŋkeŋ. Baa tɔwe̱ ke̱tɔ ne̱ ane̱ e̱wɛɛ se̱, Wuribware̱ a lee bo̱ kaapo̱ ane̱ ne̱ ane̱ te ndɔɔ‑ɔ. \v 11 Amo̱se̱ se̱‑ɔ ne̱ baa le̱ŋ e̱ye̱e̱ ba buwi ba kpa saŋ ne̱ amo̱‑ɔ e̱ ba a a bo̱ ba‑ɔ na ane̱ŋ ne̱ a du‑o. Kristoo a kufwiiŋe ne̱ ke̱ bo̱ bamo̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ a lee awo̱re̱fɔɔ ne̱ a to̱ Kristoo‑o bo̱ kaapo̱ bamo̱, na amo̱ kamɛɛ ke̱dabe̱ na wuraa ne̱ ɔ ba a ɔ bo̱ nya‑ɔ. \v 12 Bamo̱ a buwi‑ro yɔ akatɔ‑rɔ‑ɔ, Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o a lee bo̱ kaapo̱ bamo̱ fe̱yɛ bo̱ mo̱ŋ sa se̱ŋsa gywii bamo̱ ase̱sɛ ne̱ bo̱ te bamo̱ mbe̱e̱‑ɔ se̱, amaa ane̱ ndɔɔ a ase̱sɛ‑ɔ ne̱ ba sa ba gywii. Abware̱se̱ŋ mɔ dɛɛ ne̱ mo̱ne̱ a nu le̱e̱ bamo̱ ne̱ baa tɔwe̱ Yeesuu kuŋu si ase̱ŋ timaa‑o gywii mo̱ne̱‑ɔ ase̱. Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa ne̱ Wuribware̱ a suŋ le̱e̱ so̱so̱‑ɔ dɛɛ ya bo̱rɔ bamo̱ se̱ sa se̱ŋsa. Amo̱‑ana e̱ gye̱ atɔ ko̱ ne̱ Wuribware̱ a mbɔɔ‑ɔ gbaa e̱ yo̱rɔwe̱ fe̱yɛ weetee bo̱ nu amo̱ kaase̱. \s1 Mo̱nꞌ de̱e̱ kye̱na kakye̱na timaa \p \v 13 Bo̱ le̱e̱ atɔ mɔ ne̱ mo̱ a tɔwe̱ mbe̱yɔmɔ‑ɔ se̱‑ɔ, mo̱nꞌ lee mo̱ne̱ mfɛɛre̱ le̱e̱ ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ sa a mo̱nꞌ yɔwe̱ Wuribware̱ kusuŋ‑o si. Mo̱nꞌ kra mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ nɛɛnɛɛ. Mo̱nꞌ kra mo̱ne̱ te̱maa‑rɔ keŋkeŋ, na mo̱nꞌ nya nya ŋyure ne̱ ŋ kii mo̱ne̱ lee kake nsi ne̱ Kristoo i lee mò̱ e̱ye̱e̱ a ɔ bo̱ kaapo̱ ase̱sɛ pɛɛɛ‑ɔ. \v 14 Mbe̱yɔmɔ mo̱ne̱ a tɛɛ mo̱ne̱ i bu mo̱ne̱ se̱ Wuribware̱‑ɔ, mo̱ne̱ ma lɛɛ kiŋŋi ya gya mo̱ne̱ ŋyo̱rɔwe̱ bɔye̱ ne̱ mo̱ne̱ dɛɛ mo̱ne̱ gya se̱ nsaŋ ne̱ mo̱ne̱ dɛɛ mo̱ne̱ mo̱ŋ nyi sɛye̱‑ɔ se̱. \v 15 Amaa ke̱tɔ ne̱ ki bware‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ waa itimaa fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ ne̱ ɔɔ te̱e̱ mo̱ne̱‑ɔ e̱ waa itimaa‑o, na ɔko̱ ma nya po̱rɔ mo̱ne̱ bo̱ le̱e̱ ke̱bɔye̱ ko̱ se̱. \v 16 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Wuribware̱ yɛ, ‘Mo̱nꞌ te̱ŋ mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ le̱e̱ iyisi si, \q2 na mo̱nꞌ kii akpe̱yaa bo̱ sa mo̱, \q2 a le̱e̱ fe̱yɛ bɔye̱ ko̱ mo̱ŋ te mo̱ se̱.’ ”\f * \fr 1:16 \ft Ko̱lɔŋŋɔ mbraa 11.44-45; 19.2. \f* \b \p \v 17 Wuribware̱ fe̱raa maa gyi se̱sɛ ase̱ŋ ke̱kpa se̱, ɔ gya ke̱tɔ ne̱ se̱sɛ e̱ waa‑ɔ se̱ ne̱e̱ o gyi mò̱ ase̱ŋ. Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ne̱ e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ ne̱ mo̱ne̱ ya te̱e̱ mò̱ fe̱yɛ “Ane̱ se̱”, mo̱nꞌ se̱re̱ mò̱, na mo̱nꞌ bu mò̱ saŋ kafwe̱e̱ mɔ ne̱ mo̱ne̱ i gyi kaye̱ mɔ‑rɔ‑ɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ gye̱ afɔ ne̱ mo̱ne̱ a ba kaye̱ mɔ‑rɔ mo̱ne̱ i tu kpa mo̱ne̱ kyo̱ŋ‑ɔ. \v 18-19 Mo̱ne̱ nyi ke̱tɔ mumwii ne̱ ɔɔ bo̱ kɔɔre̱ mo̱ne̱ le̱e̱ kakye̱na bɔye̱ ne̱ mo̱ne̱ ade̱daapo̱‑ɔ a kye̱na‑rɔ, ne̱ mo̱ne̱ a bo̱ lweero‑o. A mo̱ŋ gye̱ atɔ ko̱ ne̱ a taare̱ a a nye̱ra fe̱yɛ atanne̱ pipee bɛɛɛ afufuri‑o. Amaa Yeesuu Kristoo a mbo̱gya‑ɔ ne̱ ɔɔ bo̱ kɔɔre̱ mo̱ne̱, a le̱e̱ fe̱yɛ o du ne̱e̱ fe̱yɛ kasanne̱gyii ne̱ ka de alaŋfiya, ne̱ ka mo̱ŋ gye̱ kalɔpwe̱e̱‑ɔ, ne̱ mò̱ mbo̱gya de to̱nɔ bwe̱e̱tɔ‑ɔ. \v 20 Hare̱e̱ pwɛɛ ne̱ Wuribware̱ a dɛɛ twe̱e̱ kaye̱‑ɔ, ɔɔ fa mfɛɛre̱ fe̱yɛ a bware fe̱yɛ Kristoo wu ane̱ŋ a kpa mɔ se̱. Amaa ndɔɔ a ŋke mɔ‑rɔ, ne̱ kaye̱ mɔ e̱ ba kamo̱ kɛɛ‑ɔ‑rɔ wo̱re̱, ne̱ mo̱ne̱ se̱ ne̱ Wuribware̱ a kperi lee Kristoo ifuri swe̱e̱re̱ mɔ se̱, ne̱ ɔɔ kye̱na se̱sɛ ase̱. \v 21 Kristoo si ne̱ mo̱ne̱ e̱ kɔɔre̱ Wuribware̱ mo̱ne̱ i gyi. Kristoo a wu‑o, ne̱ Wuribware̱ a kyiŋŋi mò̱ le̱e̱ lowi‑ro, ne̱ ɔɔ sa mò̱ ke̱dabe̱ na wuraa. Amo̱se̱ ne̱ mbe̱yɔmɔ mo̱ne̱ e̱ kɔɔre̱ Wuribware̱ mo̱ne̱ i gyi, ne̱ mo̱ne̱ de te̱maa fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ yɔ Wuribware̱ se̱. \v 22 Mo̱ne̱ ke̱bo̱kɔɔre̱ mò̱ gyi‑o kamɛɛ, ne̱ mo̱ne̱ a me̱raa se̱ mo̱ne̱ gya kase̱ŋtiŋ‑o si. Mo̱ne̱ a maa se̱ mo̱ne̱ gya se̱‑ɔ, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ a kpɛɛ e̱bɔye̱ le̱e̱ mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ se̱. Amo̱se̱ se̱‑ɔ mbe̱yɔmɔ mo̱ne̱ de ke̱kpa kase̱ŋtiŋ sa mo̱ne̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana. Amo̱se̱ se̱‑ɔ, ŋ yɛ ɛɛɛ, mo̱nꞌ lee mo̱ne̱ mme‑ro kpa abɛɛ ase̱ŋ. \v 23 Ke̱tɔ se̱ ne̱ a du ane̱ŋ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ baa be̱e̱ ko̱we̱ mo̱ne̱ ne̱e̱. N gye̱ se̱sɛ dimaadi e̱ gye̱ mo̱ne̱ se̱, amaa Wuribware̱ ne̱ ɔ maa wu‑o ya ba mò̱ ase̱ŋkpare̱gyi ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ, ne̱ a sa mo̱ne̱ ŋkpa‑ɔ bo̱ ko̱we̱ mo̱ne̱ nyɔse̱po̱. \p \v 24-25 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Ase̱sɛ dimaadi pɛɛɛ du ne̱e̱ fe̱yɛ e̱fa‑rɔ afe̱raagyi‑o, \q2 ne̱ bamo̱ ke̱dabe̱ du fe̱yɛ afe̱raagyi amo̱ ato̱to̱o̱‑ɔ. \q1 E̱fa‑ɔ i wu, na ato̱to̱o̱‑ɔ mɔ kpo̱ŋŋe̱ le̱e̱ daye̱‑rɔ, \q2 amaa Wuribware̱ a ase̱ŋ‑ɔ fe̱raa bo̱‑rɔ nsu pɛɛɛ.”\f * \fr 1:24-25 \ft Isaya 40.6-8 (LXX). \f* \b \m Wuribware̱ ase̱ŋ mɔ e̱ gye̱ amo̱‑ɔ ne̱e̱? Amo̱ e̱ gye̱ mò̱ ase̱ŋ timaa ne̱ ba kyɔ tɔwe̱ gywii mo̱ne̱‑ɔ. \c 2 \s1 Mo̱ne̱ gye̱ Wuribware̱ ase̱sɛ ne̱e̱ \p \v 1 Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱nꞌ yɔwe̱ e̱bɔye̱ na mpe̱nna na nnɔ ŋnyɔ ŋnyɔ na ko̱kwe̱e̱ na tɔkyii na e̱se̱ŋsa ke̱sa bo̱ kye mo̱ne̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana. \v 2 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ŋyaagyi po̱pwɛɛ e̱ kpa ke̱nyapo̱ timaa‑o, mo̱ne̱ gbaa mo̱nꞌ taa abware̱se̱ŋ bo̱ kii mo̱ne̱ ateese, na mo̱nꞌ nya daŋ fe̱yɛ ase̱sɛ ne̱ Wuribware̱ a mo̱rɔwe̱‑ɔ. \v 3 Abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ yɛ, “Fo̱ ya taa fo̱ e̱ye̱e̱ sa mò̱, fo̱ i nu kɔne̱ fɛɛ.”\f * \fr 2:3 \ft Kiliŋ 34.8.\f* Mo̱ e̱ kɔɔre̱ a n gyi fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ du‑o. \v 4 Mo̱nꞌ ba ane̱ nyaŋpe̱ Yeesuu ase̱. Mò̱ e̱ gye̱ mò̱ ne̱ Wuribware̱ e̱ te̱e̱ ɛ, “Ke̱fo̱re̱ ne̱ ke̱ de ŋkpa‑ɔ.” Ase̱sɛ a kine mò̱ tɔwe̱ fe̱yɛ ɔ mo̱ŋ de ke̱tɔ waasɛ timaa ko̱. Amaa ne̱ Wuribware̱ fe̱raa a lee mò̱ tɔwe̱ fe̱yɛ o de to̱nɔ sa mò̱. \v 5 Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ mo̱nꞌ sa a Wuribware̱ taa mo̱ne̱ fe̱yɛ afo̱re̱ ne̱ a de ŋkpa‑ɔ, na ɔ bo̱ pwɛɛ mò̱ lɔŋ mfe̱ŋ ne̱ mò̱ kufwiiŋe timaa‑o e̱ kye̱na‑rɔ‑ɔ. Mo̱nꞌ sa a ɔ ba mo̱ne̱ bo̱ kii mo̱ alɔŋŋɔpo̱ ne̱ oo lee fe̱yɛ bo̱ suŋ mò̱‑ɔ. Ko̱lɔŋŋɔ ne̱ ɔ kpa‑ɔ e̱ gye̱ itimaa na ŋkpo̱nɔfwiiri ne̱ mo̱ne̱ bɔ Yeesuu Kristoo si mo̱ne̱ e̱ sa Wuribware̱‑ɔ. Ane̱ŋ a ko̱lɔŋŋɔ‑ɔ e̱ pre̱ mò̱. \v 6 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Wuribware̱ yɛ, \q1 ‘Mo̱nꞌ ke̱e̱, n de ke̱fo̱re̱ mo̱ e̱ be̱ya Yɛro̱salɛm maŋ‑nɔ, \q2 ke̱fo̱re̱ yawo̱ le̱ŋle̱ŋsɛ ne̱ mo̱ a lee‑o, ke̱po̱re̱‑rɔ ke̱fo̱re̱, \q2 ne̱ ke̱ e̱ nya a ke̱ bo̱ da talii kase̱ŋtiŋ‑o. \q1 Ɔke̱maa ne̱ ɔ kɔɔre̱ ke̱mo̱ a o gyi‑o, \q2 ipeere maa gyi mò̱, daa.’ ”\f * \fr 2:6 \ft Isaya 28.16 (LXX). \f* \b \p \v 7 Mbe̱yɔmɔ, ane̱ŋ a ke̱fo̱re̱ mɔ gye̱ atɔ mumwii mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ gye̱ akɔɔre̱gyipo̱‑ɔ ase̱, a le̱e̱ fe̱yɛ a gye̱ Kristoo kuŋu si ase̱ŋ ne̱ ɔ tɔwe̱‑ɔ. Amaa bamo̱ ne̱ bo̱ maa kɔɔre̱ Kristoo ba gyi‑o nu fe̱yɛ, \b \q1 “Ke̱fo̱re̱ serisɛ ko̱ ne̱ apwɛɛpo̱ de bo̱ pwɛɛ, \q2 ne̱ baa kine ke̱mo̱ bo̱ twe̱e̱‑ɔ, \q2 ya ko̱ŋ bo̱ kii ke̱mo̱ ne̱ kaa le̱ŋ lɔŋ‑ɔ pɛɛɛ bo̱ ye̱ra‑ɔ.”\f * \fr 2:7 \ft Kiliŋ 118.22. \f* \b \m \v 8 Ne̱ baa be̱e̱ kyo̱rɛɛ fe̱yɛ, \b \q1 “Kaa kii ke̱fo̱re̱ ne̱ ase̱sɛ e̱ da ayaa ke̱mo̱ se̱‑ɔ ne̱e̱, \q2 ba le̱e̱ a bo̱ le̱e̱ da gyɛɛ e̱ye̱e̱‑rɔ.”\f * \fr 2:8 \ft Isaya 8.14. \f* \b \m Ke̱tɔ se̱ ne̱ ba daye̱ ayaa‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ bo̱ maa bu Wuribware̱ a ase̱ŋ‑ɔ. Amo̱ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ waa bamo̱ ne̱ bo̱ maa kɔɔre̱ Kristoo ba gyi‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ o gyiiri bamo̱ ke̱se̱bɔ. \p \v 9 Amaa mo̱ne̱ fe̱raa, mo̱ne̱ gye̱ ase̱sɛ ne̱ Wuribware̱ a lee sa mò̱ e̱ye̱e̱‑ɔ ne̱e̱. Mo̱ne̱ gye̱ alɔŋŋɔpo̱ ne̱ mo̱ne̱ i suŋ ane̱ owure Wuribware̱. Mo̱ne̱ gye̱ ase̱sɛ ne̱ mo̱ne̱ de ŋkpo̱nɔfwiiri mo̱ne̱ i suŋ Wuribware̱. Ne̱ ŋkee mo̱ne̱ gye̱ Wuribware̱ ase̱sɛ ne̱e̱. Mo̱ne̱ kusuŋ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ tɔwe̱ Wuribware̱ ne̱ oo lee mo̱ne̱ le̱e̱ kibugyii‑ro baa bo̱ kye̱na mò̱ ke̱laŋŋe̱rɔ‑rɔ‑ɔ a asuŋ dabe̱‑ɔ gywii bo̱ko̱. \v 10 Saŋ‑ɔ mo̱ne̱ mo̱ŋ gye̱ Wuribware̱ ase̱sɛ, amaa mbe̱yɔmɔ fe̱raa, mo̱ne̱ gye̱ mò̱ lee. Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ saŋ‑ɔ mo̱ne̱ dɛɛ mo̱ne̱ mo̱ŋ nyi ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ i ŋu ase̱sɛ e̱wɛɛ‑ɔ, amaa mbe̱yɔmɔ fe̱raa, mo̱ne̱ a ŋu fe̱yɛ Wuribware̱ a ŋu mo̱ne̱ e̱wɛɛ. \p \v 11 Mo̱ anyare̱ timaa, mo̱ e̱ ko̱re̱ mo̱ne̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ ŋu fe̱yɛ mo̱ne̱ gye̱ afɔ ne̱e̱, ne̱ mo̱ne̱ a ba kaye̱ mɔ‑rɔ mo̱ne̱ te. Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ne̱ ma kaŋ sa a mfɛɛre̱ bɔye̱ ne̱ m bo̱ mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ, ne̱ ŋ kpa a ŋ nye̱ra mo̱ne̱ e̱kra‑ɔ kɔ gyi mo̱ne̱ se̱. \v 12 Mo̱nꞌ sa a mo̱ne̱ atɔ waasɛ ke̱maa waa daŋ mo̱ne̱ aa bamo̱ ne̱ bo̱ maa suŋ Wuribware̱‑ɔ mbo̱ŋtɔ‑rɔ, na bo̱ ma taare̱ po̱rɔ mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ gye̱ e̱bɔye̱ awaapo̱, amaa bo̱ ŋu mo̱ne̱ atɔ waasɛ timaa‑o, na bo̱ ye̱re̱ amo̱ se̱ kyo̱rɔ Wuribware̱ kake nsi amo̱ ne̱ ɔ ba‑ɔ. \s1 Mo̱nꞌ bu bamo̱ ne̱ bo̱ de ke̱yaale̱ŋ kaye̱ mɔ‑rɔ‑ɔ \p \v 13 Amo̱se̱ se̱ ne̱ ane̱ nyaŋpe̱ se̱, mo̱nꞌ bu se̱sɛ ke̱maa ne̱ baa sa mò̱ ke̱yaale̱ŋ‑ɔ hare̱e̱ owure dabe̱ ne̱ ɔ kyɔ ɔke̱maa‑ɔ ne̱e̱ ooo, \v 14 bɛɛɛ mò̱ gominaa ne̱ oo suŋ bo̱ kyo̱ŋwe̱ fe̱yɛ o gyiiri e̱bɔye̱ awaapo̱ ke̱se̱bɔ, na ɔ kyo̱rɔ bamo̱ ne̱ ba waa itimaa‑o ne̱e̱ ooo. \v 15 A gye̱ Wuribware̱ ke̱kpa ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ itimaa ko̱waa‑ɔ duŋ bamo̱ ne̱ bo̱ maa sa se̱ŋsa kanyiase̱ŋ‑nɔ‑ɔ nnɔ. \v 16 Mo̱nꞌ kye̱na fe̱yɛ agyi‑o, na saŋ ko̱ŋko̱ amo̱‑rɔ dɛɛ mo̱ne̱ te fe̱yɛ Wuribware̱ anya‑ɔ. Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ne̱ ma kaŋ tɔwe̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ a gye̱ agyi‑o si, mo̱ne̱ de kpa fe̱yɛ mo̱nꞌ waa bɔye̱. \v 17 Mo̱nꞌ bu atɔ. Mo̱nꞌ kpa mo̱ne̱ abɛɛko̱ akɔɔre̱gyipo̱‑ana pɛɛɛ ase̱ŋ. Mo̱nꞌ se̱re̱ Wuribware̱, na mo̱nꞌ bu owure dabe̱‑ɔ. \s1 Anya waa kanyite awo̱re̱fɔɔ kigyi‑ro \p \v 18 Mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ gye̱ anya bɛɛɛ ayaafɔre̱‑ɔ, mo̱nꞌ se̱re̱ mo̱ne̱ nyaŋpe̱‑ana, na mo̱nꞌ bu bamo̱ nɛɛnɛɛ. N gye̱ anyaŋpe̱ ne̱ bo̱ bware, ne̱ bo̱ gye̱ ase̱sɛ timaa‑o wo̱re̱, amaa bamo̱ ne̱ bamo̱ ase̱ŋ bo̱ le̱ŋ, ne̱ bo̱ de ase̱ŋ bɔye̱ na daa bɔye̱‑ɔ pɛɛɛ mɔ ane̱ŋ dɛɛ ne̱ mo̱nꞌ bu bamo̱. \v 19 Fo̱ nyaŋpe̱ ya gyiiri fo̱ ke̱se̱bɔ, na fo̱ mo̱ŋ ŋu bɔye̱ ko̱ ne̱ fo̱ a waa‑ɔ, amo̱ fe̱raa sa a fo̱ mfɛɛre̱ yɔ Wuribware̱ ase̱, mò̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ kyo̱rɔ fo̱. \v 20 Fo̱ nyaŋpe̱ ya da fo̱ bo̱ le̱e̱ bɔye̱ ne̱ fo̱ a waa‑ɔ se̱, ne̱ fo̱ a nya ke̱mo̱ kanyite, e̱me̱ne̱ ne̱ fo̱ e̱ waa na fo̱ nya fo̱ kanyite‑o nkyo̱rɔ? Amaa fo̱ ya waa itimaa, ne̱ mò̱ ya da fo̱, ne̱ fo̱ ya nya kanyite, Wuribware̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ kyo̱rɔ fo̱. \v 21 A le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ŋ a kakye̱na mɔ se̱ ne̱ ɔɔ te̱e̱ mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ bo̱ ŋu ase̱ŋ. Mo̱nꞌ ke̱e̱ ane̱ŋ ne̱ Kristoo a gyi awo̱re̱fɔɔ sa mo̱ne̱‑ɔ, ne̱ ɔ kaapo̱ mo̱ne̱ awo̱re̱fɔɔ suyo ne̱ oo gyi‑o, na mo̱nꞌ ye̱re̱ mò̱ ayaa‑rɔ gyi amo̱ ane̱ŋ dɛɛ. \v 22 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ bo̱ le̱e̱ Yeesuu kuŋu si abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Ɔ mo̱ŋ waa bo̱ro̱kɔɔne̱ ko̱, \q2 ne̱ ɔko̱ mo̱ŋ nu mò̱ kanɔ‑rɔ ke̱se̱ŋ bɔye̱ ko̱.”\f * \fr 2:22 \ft Isaya 53.9. \f* \b \m \v 23 Bamo̱ a saare̱ mò̱‑ɔ, mò̱ fe̱raa mo̱ŋ saare̱ bamo̱ bo̱ teere. Bamo̱ a waa mò̱ awo̱re̱fɔɔ‑ɔ, ɔ mo̱ŋ tɔwe̱ gywii bamo̱ fe̱yɛ ɔ waa bamo̱ awo̱re̱fɔɔ a ɔ bo̱ teere. Amaa ɔɔ taa mò̱ ase̱ŋ waa Wuribware̱ ne̱ o gyi ase̱ŋ pɛɛɛ nɛɛnɛɛ‑ɔ asare̱e̱‑rɔ ne̱e̱. \p \v 24 Yeesuu fɔŋfɔŋ a so̱rɔ ane̱ e̱bɔye̱ saŋ ne̱ oo wu kiyii kpare̱-abɛɛ‑rɔ se̱‑ɔ, na e̱bɔye̱ ko̱waa ma lɛɛ waa ane̱ kɔne̱, na wɔre̱ nya ane̱ itimaa ko̱waa‑rɔ. Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa be̱e̱ kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Mò̱ kayo̱wɔre̱ ko̱waa e̱lɔ‑ɔ a baa ane̱ alaŋfiya. \q1 \v 25 Mo̱ne̱ du ne̱e̱ fe̱yɛ e̱sanne̱ ne̱ baa fo̱‑ɔ,”\f * \fr 2:25 \ft Isaya 53.5-6. \f* \b \m amaa mbe̱yɔmɔ fe̱raa mo̱ne̱ a kiŋŋi ba mo̱ne̱ e̱sanne̱ ɔde̱e̱re̱se̱po̱ Yeesuu ne̱ ɔ de̱e̱re̱ mo̱ne̱ e̱kra se̱‑ɔ ase̱. \c 3 \s1 Ɔkye̱e̱ na mò̱ kuri ase̱ŋ \p \v 1-2 Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ fo̱ ne̱ fo̱ gye̱ ɔkye̱e̱ waare̱e̱po̱‑ɔ, bu fo̱ kuri. Fo̱ ya waa amo̱‑ɔ, ne̱ fo̱ kuri e̱ mo̱ŋ tɛɛ gya Wuribware̱ ase̱ŋ se̱, ne̱ oo ŋu fe̱yɛ fo̱ i bu atɔ, ne̱ fo̱ de kakpo̱nɔfwiiri, mfe̱ŋ‑ɔ ne̱ mò̱ mfɛɛre̱ i kyurowi a ŋ yɔ Kristoo a ke̱be̱gya‑ɔ, na fo̱ mo̱ŋ tɛɛ tɔwe̱ fo̱ ko̱kɔɔre̱gyi‑o gbaa ase̱ŋ gywii mò̱. \p \v 3 N gye̱ sa ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ fo̱ kayo̱wɔre̱ se̱ ne̱ ɔ de̱e̱re̱ a ɔ bo̱ kyurowi ba Kristoo a ke̱be̱gya‑ɔ, n taa fe̱yɛ n gye̱ fo̱ kuŋu si ipwii dame̱naŋsɛ, bɛɛɛ fo̱ e̱se̱bɔ‑rɔ mpini si, bɛɛɛ fo̱ ke̱bɔ‑rɔ agyito si, bɛɛɛ fo̱ asare̱e̱‑rɔ mpini si, bɛɛɛ fo̱ awaagya timaa ne̱ fo̱ buŋ‑o si ne̱ o kyurowi. \v 4 Amaa se̱sɛ suyo ne̱ fo̱ gye̱ fo̱ kakpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ i tiri. Fo̱ daŋ e̱ gye̱ fe̱yɛ fo̱ a yuri fo̱ e̱ye̱e̱, ne̱ fo̱ de daa timaa. Ane̱ŋ a daa‑ɔ bware Wuribware̱ akatɔ‑rɔ, ne̱ a bo̱ daŋ a kyɔ fe̱yɛ fo̱ a buŋ waagya dame̱naŋsɛ, a le̱e̱ fe̱yɛ ɔ maa taare̱ a ɔ nye̱ra. \v 5 Mfaanɛɛ ne̱ akye̱e̱ ne̱ baa dɛɛ kye̱na nsaŋ‑ɔ, ne̱ baa kɔɔre̱ Wuribware̱ gyi‑o a bo̱ waa bamo̱ e̱ye̱e̱ daŋ. Baa bu bamo̱ kuri‑ana. \v 6 Mo̱nꞌ sa a ane̱ de̱e̱re̱ Sara ne̱ ɔ gye̱ ane̱ nana Abraham mò̱ ka‑ɔ a ke̱tɔ ne̱ ɔɔ waa‑ɔ. Oo bu mò̱ kuri, ne̱ ɔɔ te̱e̱ mò̱ fe̱yɛ mò̱ nyaŋpe̱. Amo̱se̱ se̱‑ɔ, mo̱ne̱ akye̱e̱ waare̱e̱po̱‑ɔ, mo̱ne̱ ya waa nɛɛnɛɛ, ne̱ mo̱ne̱ e̱ mo̱ŋ waa mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ kufu, amo̱ fe̱raa mo̱ne̱ du ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Sara du‑o dɛɛ. \v 7 Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ fo̱, ɔnyare̱ ne̱ fo̱ a waare̱e̱‑ɔ, waa. Ba kanyiase̱ŋ bo̱ kra fo̱ ka, fo̱ aa mò̱ mpe̱pe̱yɔ a kakye̱na‑ɔ‑rɔ. Bo̱nyaa mò̱, a le̱e̱ fe̱yɛ, hare̱e̱ gbaa mò̱ a mo̱ŋ bo̱ le̱ŋ fe̱yɛ fo̱ ooo, fo̱ aa mò̱ mpe̱pe̱yɔ ne̱ Wuribware̱ a sa ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. Fo̱ e̱ mo̱ŋ waa ane̱ŋ, mo̱ne̱ ke̱bware̱ko̱re̱ e̱ waa le̱ŋ a ke̱ bo̱ sa mo̱ne̱. \s1 Mo̱nꞌ waa siraa fe̱yɛ mo̱ne̱ i gyi awo̱re̱fɔɔ itimaa ko̱waa‑rɔ \p \v 8 Ŋkee mo̱ne̱ pɛɛɛ kye̱na kaye̱e̱yuri‑ro, na mo̱nꞌ waa kanɔ ko̱ŋko̱, na mo̱nꞌ su abɛɛ se̱. Mo̱nꞌ kra abɛɛ fe̱yɛ ko̱ko̱we̱bɛɛ ko̱ŋko̱‑rɔ agyi‑o. Mo̱nꞌ kpa abɛɛ ase̱ŋ, na mo̱nꞌ yuri mo̱ne̱ e̱ye̱e̱. \v 9 Ɔko̱ ya waa mo̱ne̱ bɔye̱, bɛɛɛ ɔɔ saare̱ mo̱ne̱, mo̱ne̱ ma kaŋ waa mò̱ bɔye̱, bɛɛɛ mo̱nꞌ saare̱ mò̱ bo̱ teere. Amaa ke̱tɔ ne̱ mo̱nꞌ tɔwe̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ, “Wuribware̱ yure fo̱,” a le̱e̱ fe̱yɛ ŋyure ne̱ Wuribware̱ a te̱e̱ mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ bo̱ kɔɔre̱. \v 10 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Ɔko̱ ne̱ mò̱ e̱ kpa ŋkpa na ke̱daŋkyee, \q2 na kakye̱na‑rɔ waa kɔne̱ sa mò̱, \q1 se̱sɛ‑ɔ yɔwe̱ kaye̱ba e̱ba \q2 na e̱se̱ŋsa ke̱sa bo̱ kye ase̱sɛ. \q1 \v 11 Na o buwi keŋkeŋ kpa e̱kpa \q2 ne̱ e̱ baa kaye̱e̱yuri ase̱sɛ mbo̱ŋtɔ‑rɔ‑ɔ. \q1 \v 12 Wuribware̱ akatɔ dɔŋ ase̱sɛ timaa si, \q2 ne̱ ɔ lɔŋ e̱se̱bɔ o nu bamo̱ ke̱bware̱ko̱re̱. \q1 Amaa e̱bɔye̱ awaapo̱ fe̱raa, \q2 o lee mò̱ akatɔ a ɔ le̱e̱ bamo̱ se̱.”\f * \fr 3:12 \ft Kiliŋ 34.12-16 (LXX). \f* \b \m \v 13 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, fo̱ i de wɔre̱ fo̱ e̱ waa itimaa, nsɛ e̱ gye̱ ne̱ ɔ waa fo̱ bɔye̱? \v 14 Amaa hare̱e̱ gbaa fo̱ ya waa ke̱tɔ ne̱ ki bware‑o, ne̱ fo̱ ya gyi awo̱re̱fɔɔ ke̱mo̱ se̱, fo̱ de ŋyure. Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Fo̱ ma kaŋ se̱re̱ ke̱tɔ ne̱ ba se̱re̱‑ɔ, \q2 amaa mo̱ne̱ ma sa a kufu nya mo̱ne̱ amo̱ se̱.”\f * \fr 3:14 \ft Isaya 8.12. \f* \b \m \v 15 Amaa mo̱nꞌ sa a Kristoo kii nyaŋpe̱ mo̱ne̱ kakye̱na‑rɔ kpa ke̱maa se̱. Mo̱nꞌ de̱e̱ waa siraa saŋ ke̱maa fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ be̱ŋŋaa ɔke̱maa ne̱ o bise mo̱ne̱ ke̱tɔ se̱ ne̱ mo̱ne̱ te̱maa dɔŋ Kristoo si‑o. \v 16 Amaa mo̱nꞌ de̱e̱ yuri e̱ye̱e̱, na mo̱nꞌ ba kanɔ timaa bo̱ be̱ŋŋaa se̱sɛ‑ɔ. Mo̱nꞌ tii e̱bɔye̱ ko̱waa kpa, na mo̱ne̱ mfɛɛre̱ ma nya po̱rɔ mo̱ne̱. Mfaanɛɛ se̱, bo̱ko̱ ya saare̱ mo̱ne̱, ne̱ baa sa e̱se̱ŋsa bo̱ kye kakye̱na timaa ne̱ mo̱ne̱ te fe̱yɛ Kristoo awuye‑o, ipeere e̱ nya bamo̱ bo̱ le̱e̱ bamo̱ fɔŋfɔŋ ase̱ŋkpare̱gyi ne̱ baa tɔwe̱‑ɔ se̱. \v 17 Fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ kpa fe̱yɛ mo̱nꞌ gyi awo̱re̱fɔɔ bo̱ le̱e̱ itimaa ne̱ mo̱ne̱ e̱ waa‑ɔ se̱, a bo̱ daŋ a kyɔ fe̱yɛ mo̱ne̱ a gyi awo̱re̱fɔɔ bo̱ le̱e̱ bɔye̱ ko̱waa se̱. \p \v 18 Mo̱nꞌ de̱e̱re̱ fe̱yɛ Kristoo fɔŋfɔŋ gbaa ne̱ ɔ gye̱ se̱sɛ timaa‑o a wu sa mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ dɛɛ mo̱ne̱ gye̱ abɔye̱waapo̱‑ɔ. Oo wu luwi ko̱ŋko̱ ne̱e̱ bo̱ le̱e̱ mo̱ne̱ e̱bɔye̱ ko̱waa se̱, na ɔ baa mo̱ne̱ Wuribware̱ ase̱. Baa mɔɔ mò̱, amaa Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o a kyiŋŋi mò̱ le̱e̱ lowi‑ro. \v 19 Ɔɔ bo̱rɔ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa amo̱ se̱ ne̱e̱ ya tɔwe̱ abware̱se̱ŋ gywii bamo̱ ne̱ bamo̱ e̱kra da tiikpa‑ɔ. \v 20 Ane̱ŋ a ase̱sɛ mɔ e̱ gye̱ bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ bu Wuribware̱, ane̱ ɔde̱daapo̱ Nowaa a mbe̱e̱‑ɔ se̱‑ɔ. Mbe̱e̱ amo̱ ne̱ Wuribware̱ a nya kanyite sa bamo̱ saŋ ne̱ Nowaa e̱ waa mò̱ ko̱re̱e̱ dabe̱‑ɔ. Amaa kufwiiri a twe̱e̱‑ɔ, ase̱sɛ kafo̱ŋfwe̱e̱ ko̱ ne̱ bo̱ gye̱ abɛɛ aburuwa‑o wo̱re̱ ya lwee ko̱re̱e̱‑ɔ‑rɔ. Ane̱ŋ se̱‑ɔ ne̱ Wuribware̱ a ba ane̱ŋ a nkyu ne̱ ŋ ya mɔɔ ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ‑ɔ bo̱ mo̱rɔwe̱ abɛɛ aburuwa amo̱. \v 21 Ane̱ŋ a nkyu mɔ ye̱re̱ bo̱ sa asuu ke̱bɔ ne̱ ke̱ e̱ mo̱rɔwe̱ ane̱‑ɔ. \v 22 Mbe̱yɔmɔ, bamo̱ ya bɔ fo̱ asuu, n gye̱ fo̱ iyisi ke̱fwe̱e̱ le̱e̱ fo̱ kayo̱wɔre̱ se̱ e̱ gye̱ ke̱mo̱ kaase̱. Amaa ke̱mo̱ kaase̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ fo̱ a kpɛɛ fo̱ kakpo̱nɔ‑rɔ, ne̱ fo̱ mfɛɛre̱ a mo̱ŋ lɛɛ m po̱rɔ fo̱, ne̱ fo̱ a taa fo̱ e̱ye̱e̱ bo̱ waa Wuribware̱ ke̱sare̱e̱‑rɔ. Ne̱ a be̱e̱ a gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ de Yeesuu Kristoo a kikyiŋŋi le̱e̱ lowi‑ro‑o ɔ mo̱rɔwe̱ fo̱. Kristoo a ba ŋkpa‑rɔ, ne̱ o yii Wuribware̱ se̱ yɔ o te Wuribware̱ kigyise si, na mò̱ aa Wuribware̱ i gyi Wuribware̱ se̱ a kuwure‑o. Mfe̱ŋ Wuribware̱ mbɔɔ pɛɛɛ a kɔɔre̱ mò̱ fe̱yɛ bamo̱ owure‑o. \c 4 \s1 Ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ a yɔwe̱ mo̱ne̱ kakye̱na bɔye̱‑ɔ bo̱ twe̱e̱‑ɔ \p \v 1 Kristoo kayo̱wɔre̱ a ŋu awo̱re̱fɔɔ. Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ne̱ gbaa, mo̱nꞌ nya mfɛɛre̱ ko̱ŋko̱ dɛɛ fe̱yɛ mò̱‑ɔ. Mo̱ne̱ ya waa ane̱ŋ, ne̱ mo̱ne̱ e̱ nya ke̱yaale̱ŋ. A le̱e̱ fe̱yɛ ɔko̱ ne̱ mò̱ kayo̱wɔre̱ i ŋu awo̱re̱fɔɔ‑ɔ mo̱ŋ lɛɛ ɔ kpa e̱bɔye̱ ko̱waa. \v 2 Amo̱se̱ se̱‑ɔ ane̱ŋ a se̱sɛ‑ɔ, mò̱ ŋke ne̱ ŋ ya saŋ mò̱ kaye̱ mɔ‑rɔ mfe̱e̱‑ɔ, ɔ maa lɛɛ gya daa bɔye̱ ne̱ ase̱sɛ gya se̱‑ɔ se̱. Amaa ɔ gya Wuribware̱ ke̱pre̱ se̱ ne̱e̱. \v 3 Mo̱ne̱ a kyɔ nye̱ra saŋ bwe̱e̱tɔ kye̱na fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ bamo̱ ne̱ bo̱ maa suŋ Wuribware̱‑ɔ te‑o pwɛɛ ne̱ mo̱ne̱ a dɛɛ bo̱ kii Kristoo awuye. Mo̱ne̱ a kye̱na kanɔ ŋke̱maa ne̱ mo̱ne̱ e̱ kpa‑ɔ, mo̱ne̱ gya mo̱ne̱ fɔŋfɔŋ ke̱pre̱ se̱. Mo̱ne̱ a nye̱ra mo̱ne̱ saŋ bwe̱e̱tɔ mo̱ne̱ i gyi ateese, na mo̱ne̱ i nuu nta bwe̱e̱tɔ saŋ ke̱maa, na mo̱ne̱ e̱ bwe̱e̱, na mo̱ne̱ e̱ waa apeerese̱ŋ ne̱ ikisi asuŋpo̱ e̱ waa‑ɔ. \v 4 Ne̱ mbe̱yɔmɔ a kpe̱ŋ ane̱ŋ a ase̱sɛ‑ɔ e̱ye̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ mo̱ŋ lɛɛ mo̱ne̱ tii bamo̱ se̱ mo̱ne̱ e̱ waa ane̱ŋ a kusuŋ bɔye̱‑ɔ. Amo̱se̱ se̱ ne̱ ba saare̱ mo̱ne̱. \v 5 Amaa kake ŋko̱ ba lee ke̱tɔ ke̱maa ne̱ baa waa‑ɔ kanɔ Wuribware̱ akatɔ‑rɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ ɔɔ waa siraa fe̱yɛ o gyi bamo̱ ne̱ bo̱ ke̱e̱‑ɔ na bamo̱ ne̱ baa wu‑o ase̱ŋ, na o gyiiri e̱bɔye̱ awaapo̱ ke̱se̱bɔ. \p \v 6 Ke̱tɔ se̱ ne̱ bamo̱ ne̱ baa wu‑o a nu ase̱ŋ timaa‑o ne̱e̱. Amo̱se̱‑ɔ Wuribware̱ a tɔwe̱ fe̱yɛ bo̱ wu fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ase̱sɛ pɛɛɛ i wu‑o, na bamo̱ e̱kra nya ŋkpa na kukyure Wuribware̱ ase̱. \v 7 Ke̱tɔ ke̱maa e̱ kpa a ke̱ fo̱ kɛɛ, amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱nꞌ buŋŋi mo̱ne̱ mfɛɛre̱‑rɔ, na mo̱nꞌ kra mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ nɛɛnɛɛ, na mo̱nꞌ nya de̱e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱. \v 8 Ke̱tɔ ne̱ ki tiri bwe̱e̱tɔ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ kpa abɛɛ ase̱ŋ kase̱ŋtiŋ si, a le̱e̱ fe̱yɛ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ fe̱yɛ, “Ke̱kpa i buŋ e̱bɔye̱ bwe̱e̱tɔ se̱ ne̱e̱.”\f * \fr 4:8 \ft Aŋasɛ na akpare̱ 10.12.\f* \p \v 9 Fe̱yɛ fo̱ bɛɛko̱ Kristoonyi i tu kpa, ne̱ mò̱ ya ba fo̱ lɔŋ‑nɔ, kra mò̱ nɛɛnɛɛ, na fo̱ ma tɛɛ. \v 10 Wuribware̱ a sa ɔke̱maa na mò̱ aketɔ. Amo̱se̱ se̱‑ɔ, mo̱nꞌ sa a ɔke̱maa taa mò̱ aketɔ bo̱ kya bo̱ko̱‑rɔ. Ke̱yaale̱ŋ ke̱maa ne̱ Wuribware̱ a bo̱ sa mo̱ne̱ ɔke̱maa‑ɔ, ɔ taa ke̱mo̱ bo̱ kya mò̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana‑rɔ. \v 11 Fe̱yɛ mo̱ne̱‑rɔ ɔko̱ ne̱ mò̱ ya ko̱so̱ kyuwi‑ro a ɔ sa se̱ŋsa, ɔ tɔwe̱ ase̱ŋkpare̱gyi ne̱ aa le̱e̱ Wuribware̱ ase̱‑ɔ. Na ɔko̱ ne̱ ɔ kya bo̱ko̱‑rɔ‑ɔ ba mò̱ ke̱yaale̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a sa mò̱‑ɔ bo̱ kya bamo̱‑rɔ. Bo̱ waa ke̱tɔ ne̱ ba waa‑ɔ na, Yeesuu Kristoo si‑o, Wuribware̱ nya nya ke̱dabe̱ na wuraa, a le̱e̱ fe̱yɛ Kristoo e̱ bo̱ ke̱yaale̱ŋ na ke̱dabe̱ na wuraa nsu pɛɛɛ. Amɛye̱. \s1 Mo̱ne̱ ma sa a awo̱re̱fɔɔ ne̱ mo̱ne̱ i gyi kaye̱ mɔ‑rɔ‑ɔ kpe̱ŋ mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ \p \v 12 Mo̱ anyare̱ timaa, mo̱ne̱ ma sa a a kpe̱ŋ mo̱ne̱ e̱ye̱e̱, na mo̱ne̱ ma fa fe̱yɛ a gye̱ se̱ŋpwɛɛ ko̱, fe̱yɛ ase̱ŋ le̱ŋle̱ŋsɛ a to̱ mo̱ne̱, ne̱ aa sa ne̱ mo̱ne̱ a gyi awo̱re̱fɔɔ. \v 13 Ke̱tɔ ne̱ mo̱nꞌ waa‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ sa a mo̱ne̱ akatɔ gyi fe̱yɛ awo̱re̱fɔɔ ne̱ Kristoo a gyi‑o mo̱ne̱ i gyi amo̱ ako̱ dɛɛ, na mo̱ne̱ akatɔ nya gyi bwe̱e̱tɔ kake nsi ne̱ Kristoo i lee mò̱ ke̱dabe̱ a ɔ bo̱ kaapo̱ ase̱sɛ‑ɔ. \v 14 Bamo̱ ya saare̱ mo̱ne̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ gye̱ Kristoo awuye‑o si, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ i yure mo̱ne̱, ne̱ mò̱ kufwiiŋe timaa ne̱ ki de ke̱dabe̱ na wuraa‑o gya mo̱ne̱ kamɛɛ. \v 15 Amaa mo̱ne̱ ya gyi awo̱re̱fɔɔ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ gye̱ e̱bɔye̱ awaapo̱‑ɔ se̱, n taa fe̱yɛ fo̱ a mɔɔ se̱sɛ, bɛɛɛ fo̱ gye̱ oyu, bɛɛɛ fo̱ gye̱ odiburopo̱, bɛɛɛ fo̱ gye̱ ɔko̱ ne̱ o lwee ase̱sɛ ase̱ŋ‑nɔ‑ɔ, amo̱ fe̱raa Wuribware̱ maa yure fo̱. \v 16 Amaa fo̱ ya gyi awo̱re̱fɔɔ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ fo̱ gye̱ Kristoonyi‑o si, fo̱ ma sa a ipeere nya fo̱, amaa kyo̱rɔ Wuribware̱ fe̱yɛ fo̱ a de Kristoo ke̱nyare̱. \p \v 17 Mo̱nꞌ ke̱e̱ kake‑o a kyɔ fo̱ fe̱yɛ Wuribware̱ i gyi kaye̱‑rɔ ase̱sɛ ase̱ŋ, na o gyiiri abɔye̱waapo̱ ke̱se̱bɔ. Amo̱ e̱ gye̱ ane̱ ne̱ ane̱ gye̱ Wuribware̱ fɔŋfɔŋ a ase̱sɛ‑ɔ ne̱ ɔ gye̱ ŋkpɛɛ a ɔ sa a ane̱ gyi ane̱ŋ a awo̱re̱fɔɔ‑ɔ fe̱raa, amo̱ fe̱raa ne̱ bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ gye̱ mò̱ ase̱sɛ‑ɔ, e̱me̱ne̱ ne̱ a waa bamo̱? Mo̱nꞌ fa fe̱yɛ a waa le̱ŋ a sa bamo̱ ne̱ bo̱ mo̱ŋ kɔɔre̱ Wuribware̱ a ase̱ŋ timaa‑o gyi‑o. \v 18 Fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ, \b \q1 “Amo̱ e̱ kaa a waa le̱ŋ sa Wuribware̱ ase̱sɛ \q2 pwɛɛ na ɔ dɛɛ ba bo̱ mo̱rɔwe̱ bamo̱, \q1 e̱me̱ne̱ ne̱ a waa e̱bɔye̱ awaapo̱ \q2 na bamo̱ ne̱ bo̱ maa bu Wuribware̱‑ɔ?”\f * \fr 4:18 \ft Aŋasɛ na akpare̱ 11.31 (LXX). \f* \b \p \v 19 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, amo̱ e̱ gye̱ Wuribware̱ ke̱pre̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ gyi awo̱re̱fɔɔ, amo̱ fe̱raa mo̱nꞌ de̱e̱ waa itimaa, na mo̱nꞌ taa mo̱ne̱ ŋkpa bo̱ bɔɔrɔ mo̱ne̱ ɔtwe̱e̱po̱‑ɔ ke̱sare̱e̱, a le̱e̱ fe̱yɛ mò̱ fe̱raa maa laŋŋe̱ mò̱ kanɔ a ɔ yɔwe̱ mo̱ne̱, daa. \c 5 \s1 Mo̱nꞌ se̱ŋ e̱ye̱e̱ ya bo̱ fo̱ kɛɛ \p \v 1 Mbe̱yɔmɔ n de ko̱tɔko̱ a n tɔwe̱ gywii mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ gye̱ asɔre̱e̱ abre̱sɛ‑ɔ. Ŋ gbaa n gye̱ asɔre̱e̱ ɔbre̱sɛ ne̱e̱, ne̱ n gye̱ ɔko̱ ne̱ oo ŋu ane̱ŋ ne̱ Kristoo a gyi awo̱re̱fɔɔ‑ɔ, ne̱ n gye̱ ɔko̱ ne̱ ɔ nya Kristoo ke̱dabe̱ na wuraa ne̱ kake ŋko̱ o lee a ɔ bo̱ kaapo̱ ase̱sɛ‑ɔ ko̱ko̱. \v 2-3 Mo̱nꞌ de̱e̱re̱ mo̱ne̱ asɔre̱e̱ agyi si fe̱yɛ mo̱ne̱ a gye̱ e̱sanne̱ ade̱e̱re̱se̱po̱ ne̱ mo̱ne̱ e̱ de̱e̱re̱ mo̱ne̱ e̱sanne̱ se̱‑ɔ. Mo̱ne̱ ma kaŋ suŋ ane̱ŋ a kusuŋ‑o fe̱yɛ bamo̱ a ye̱re̱ mo̱ne̱‑ɔ, amaa mo̱nꞌ waa ke̱mo̱ ke̱pre̱ se̱. N gye̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ e̱ kpa a mo̱nꞌ nya atanne̱ se̱ ne̱e̱ ne̱ mo̱ne̱ e̱ waa kusuŋ amo̱, amaa mo̱ne̱ ke̱pre̱ se̱ ne̱ mo̱ne̱ e̱ waa ke̱mo̱. Mo̱ne̱ ma waa mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ anyaŋpe̱ na ase̱sɛ dabe̱ bamo̱ ne̱ mo̱ne̱ ke̱e̱ se̱‑ɔ ase̱. Mo̱ne̱ ya waa mo̱ne̱ kusuŋ ke̱pre̱ se̱, ne̱ mo̱ne̱ a yuri mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ mfaanɛɛ, mo̱ne̱ kakye̱na amo̱ e̱ kaapo̱ bamo̱ ane̱ŋ ne̱ bo̱ kye̱na‑ɔ. \v 4 Ne̱ Kristoo ne̱ ɔ gye̱ abre̱sɛ‑ɔ‑rɔ pɛɛɛ ɔbre̱sɛ‑ɔ, ne̱ ɔ gye̱ e̱sanne̱ ɔde̱e̱re̱se̱po̱ bre̱sɛ‑ɔ ya ba, ɔ sa mo̱ne̱ kuwurepa ne̱ ke̱ maa nye̱ra‑ɔ. \p \v 5 Ane̱ŋ dɛɛ ne̱ a du mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ a saŋ‑ɔ ase̱. Mo̱nꞌ bu mo̱ne̱ asɔre̱e̱ abre̱sɛ. Kase̱ŋtiŋ si, mo̱ne̱ pɛɛɛ mo̱nꞌ bu abɛɛ, na mo̱nꞌ suŋ sa abɛɛ, a le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ baa kyo̱rɛɛ waa abware̱se̱ŋ wo̱re̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ, \b \q1 “Wuribware̱ i kine mò̱ ne̱ ɔ kaapo̱ mò̱ e̱ye̱e̱‑ɔ, \q2 amaa ɔ kya mò̱ ne̱ ɔ gye̱ ɔwo̱rɔba‑ɔ‑rɔ.”\f * \fr 5:5 \ft Aŋasɛ na akpare̱ 3.34 (LXX). \f* \b \m \v 6 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, mo̱nꞌ baa mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ bo̱ waa Wuribware̱ ke̱sare̱e̱ dabe̱‑ɔ‑rɔ, na saŋ ya fo̱, na ɔ yase̱ mo̱ne̱ se̱. \v 7 Mo̱nꞌ taa mo̱ne̱ ase̱ŋ pɛɛɛ bo̱ dɔŋŋɔ Wuribware̱ se̱, a le̱e̱ fe̱yɛ mò̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ de̱e̱re̱ mo̱ne̱ se̱. \p \v 8 Mo̱nꞌ yuri mo̱ne̱ e̱ye̱e̱, na mo̱nꞌ de̱e̱re̱ mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ se̱ nɛɛnɛɛ, na mo̱nꞌ sa se̱, a le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ do̱ŋ Ɔbɔnsam‑ɔ naa o su o muruwi‑ro fe̱yɛ ɔfaasɛ a kpa ɔko̱ a ɔ kra wo̱‑ɔ.\fig Ɔfaasɛ|src="HK00046b.tif" size="span" ref="1 Peetroo 5.8" \fig* \v 9 Mo̱nꞌ kɔ mò̱, na mo̱nꞌ sa a mo̱ne̱ ko̱kɔɔre̱gyi waa le̱ŋ, na mo̱nꞌ nyiŋŋi si fe̱yɛ mo̱ne̱ abɛɛko̱ akɔɔre̱gyipo̱‑ana ne̱ bo̱ bo̱ kaye̱ mɔ‑rɔ‑ɔ pɛɛɛ i gyi awo̱re̱fɔɔ mɔ dɛɛ ne̱ mo̱ne̱ i gyi‑o ne̱e̱. \v 10 Amaa mo̱ne̱ ya gyi awo̱re̱fɔɔ yɔ akatɔ‑rɔ kafwe̱e̱‑ɔ, Wuribware̱ ne̱ o ŋu ɔke̱maa e̱wɛɛ‑ɔ e̱ de̱e̱re̱ mo̱ne̱ se̱, na ɔ sa mo̱ne̱ e̱le̱ŋ, na ɔ sa a mo̱nꞌ ye̱re̱ keŋkeŋ. A le̱e̱ fe̱yɛ ɔɔ te̱e̱ mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ nnɔ te ke̱dabe̱ na wuraa ne̱ ɔɔ bo̱ sa Kristoo ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ‑rɔ. \v 11 Wuribware̱ a ke̱yaale̱ŋ‑ɔ sii si bo̱ yɔ nsu pɛɛɛ. Amɛye̱. \p \v 12 Mo̱ a sa ne̱ Silobaanus a kyo̱rɛɛ kawo̱re̱tiŋ mɔ sa mo̱. Mò̱ e̱ gye̱ mo̱ ko̱so̱bɛɛ ne̱ ŋ nyi fe̱yɛ mo̱ e̱ taare̱ a ŋ kɔɔre̱ mò̱ gyi‑o. Ke̱tɔ se̱ ne̱ mo̱ a kyo̱rɛɛ kawo̱re̱tiŋ mɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ m bo̱ sa mo̱ne̱ wɔre̱, na ŋ ye̱re̱‑rɔ fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ mo̱ a tɔwe̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ e̱ kpa a ɔ sa mo̱ne̱ ŋyure‑o gye̱ kase̱ŋtiŋ. Amo̱se̱‑ɔ mo̱nꞌ ye̱re̱ mo̱ne̱ ko̱kɔɔre̱gyi‑ro keŋkeŋ. \p \v 13 Mo̱ne̱ abɛɛko̱ akɔɔre̱gyipo̱‑ana ne̱ bo̱ te Babilɔŋ maŋ‑nɔ mfe̱e̱, ne̱ Wuribware̱ a lee bamo̱ sa mò̱ e̱ye̱e̱ bo̱ tii mo̱ne̱ se̱‑ɔ e̱ ka mo̱ne̱ kanɔ. Maak ne̱ mo̱ e̱ te̱e̱ mò̱ fe̱yɛ mo̱ gyi‑o mɔ e̱ ka mo̱ne̱ kanɔ. \p \v 14 Mo̱nꞌ ka abɛɛ kanɔ Kristoo ke̱kpa‑rɔ. \p Mo̱ e̱ ko̱re̱ ke̱bware̱ko̱re̱ fe̱yɛ kaye̱e̱yuri ba mo̱ne̱ pɛɛɛ ne̱ Kristoo bo̱ mo̱ne̱‑ɔ ase̱.