\id 1JN Chumburung \h 1 Yohanee \toc1 1 Yohanee Wo̱re̱ gye̱ŋkpɛɛsɛ ne̱ Yohanee a kyo̱rɛɛ bo̱ kyo̱ŋwe̱ Kristoo awuye ko̱‑ɔ \toc2 1 Yohanee \toc3 1 Yohanee \mt1 1 Yohanee \mt2 Wo̱re̱ gye̱ŋkpɛɛsɛ ne̱ Yohanee a kyo̱rɛɛ bo̱ kyo̱ŋwe̱ Kristoo awuye ko̱‑ɔ \c 1 \s1 Ane̱ fɔŋfɔŋ a ŋu mò̱ ne̱ ba te̱e̱ mò̱ ɛ “Abware̱se̱ŋ-ne̱-a-sa-ŋkpa‑ɔ” \p \v 1-2 Mo̱nꞌ lɔŋ e̱se̱bɔ, na mo̱nꞌ nu ane̱ ase̱ŋ, a le̱e̱ fe̱yɛ mò̱ ne̱ ane̱ e̱ kyo̱rɛɛ mò̱ kuŋu si ase̱ŋ‑ɔ, ane̱ a ba ane̱ fɔŋfɔŋ e̱se̱bɔ bo̱ nu mò̱ ase̱ŋ ne̱e̱, ne̱ ane̱ a ba ane̱ fɔŋfɔŋ akatɔ bo̱ ŋu mò̱, ne̱ ane̱ a ba ane̱ fɔŋfɔŋ asare̱e̱ bo̱ dabo̱rɔ mò̱ ke̱e̱. Ɔ bo̱‑rɔ pwɛɛ ne̱ Wuribware̱ a dɛɛ twe̱e̱ kaye̱‑ɔ. Mò̱ ne̱ ba te̱e̱ ɛ “Abware̱se̱ŋ-ne̱-a-sa-ŋkpa‑ɔ.” Ɔ gye̱ ŋkpa kuŋu, ne̱ mò̱ fɔŋfɔŋ de ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. Ɔɔ dɛɛ kye̱na ane̱ se̱ Wuribware̱ ase̱ so̱so̱. Amaa mò̱ a lee mò̱ e̱ye̱e̱ bo̱ kaapo̱ ane̱ swe̱e̱re̱ se̱ mfe̱e̱‑ɔ, ne̱ ane̱ a ŋu mò̱. Na ane̱ ye̱re̱‑rɔ fe̱yɛ kase̱ŋtiŋ ne̱ ɔɔ ba kaye̱ mɔ‑rɔ. \v 3 Ke̱tɔ se̱ ne̱ ane̱ e̱ tɔwe̱ atɔ ne̱ ane̱ a ŋu‑o na ase̱ŋ ne̱ ane̱ a nu‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ e̱ kpa a ane̱ aa mo̱ne̱ tii ko̱ko̱we̱bɛɛ ko̱ŋko̱ se̱ ne̱e̱. Kase̱ŋtiŋ si, ane̱ aa mo̱ne̱ na ane̱ nyaŋpe̱ Wuribware̱ na mò̱ gyi Yeesuu Kristoo bo̱ ko̱ko̱we̱bɛɛ ko̱ŋko̱‑rɔ ne̱e̱. \v 4 Ane̱ e̱ kyo̱rɛɛ amo̱‑ɔ ne̱e̱ a ane̱ kakatɔgyi‑o ma lo̱we̱ daa. \s1 Mo̱nꞌ sa a ane̱ nare̱ ke̱laŋŋe̱rɔ‑rɔ \p \v 5 To, mo̱nꞌ nu ase̱ŋ mɔ ne̱ ane̱ a nu le̱e̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑o ase̱‑ɔ. Amo̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ gye̱ ke̱laŋŋe̱rɔ kuŋu, ne̱ mò̱ aa kibugyii maa taare̱ a bo̱ kye̱na abɛɛ ase̱. \v 6 Ane̱ŋ se̱‑ɔ, ane̱ ya tɔwe̱ fe̱yɛ ane̱ aa Wuribware̱ a waa kanɔ ko̱ŋko̱, ne̱ ane̱ e̱ waa asuŋ bɔye̱ mɔ, amo̱ fe̱raa a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ a ba aye̱ba ne̱e̱. Ane̱ kigyi bɔye̱‑ɔ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ e̱ pe̱nna ane̱ e̱ye̱e̱ na bo̱ko̱. A du ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ a te kibugyii‑ro‑o. \v 7 Amaa ane̱ ya waa itimaa, a du ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ a te ke̱laŋŋe̱rɔ‑rɔ‑ɔ, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ te ke̱laŋŋe̱rɔ‑rɔ‑ɔ. Ne̱ ane̱ ya waa itimaa, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ aa ane̱ bɛɛko̱‑ana Kristoo awuye a waa ko̱ŋko̱, na Yeesuu mbo̱gya ne̱ ŋ ya twiiri we̱e̱ swe̱e̱re̱ saŋ ne̱ oo wu‑o de̱e̱ kpɛɛ ane̱ bɔye̱ ke̱maa le̱e̱ ane̱ se̱. \s1 Mo̱nꞌ sa a ane̱ tɔwe̱ ane̱ e̱bɔye̱ gywii Wuribware̱ \p \v 8 Ane̱ ya tɔwe̱ fe̱yɛ ane̱ mo̱ŋ de e̱bɔye̱, amo̱ fe̱raa ane̱ e̱ pe̱nna ane̱ e̱ye̱e̱, ne̱ ane̱ mo̱ŋ gya Wuribware̱ kase̱ŋtiŋ a e̱kpa‑ɔ se̱. \v 9 Ane̱ ya tɔwe̱ ane̱ e̱bɔye̱ gywii Wuribware̱ fe̱raa, ane̱ e̱ kɔɔre̱ a ane̱ gyi fe̱yɛ ɔ taa ane̱ e̱bɔye̱ a ɔ bo̱ ke ane̱, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ɔɔ tɔwe̱ bo̱ be̱ya‑ɔ, na mò̱ a bware‑o si‑o, ɔ te̱ŋ ane̱ ŋyo̱wɔre̱ a ɔ le̱e̱ e̱bɔye̱ ke̱maa ne̱ ane̱ a waa‑ɔ‑rɔ. \v 10 Amaa ane̱ ya tɔwe̱ fe̱yɛ ane̱ kyɔ ane̱ mo̱ŋ waa bɔye̱, amo̱ fe̱raa ane̱ de Wuribware̱ ane̱ i kii ɔye̱bapo̱ ne̱e̱, ne̱ mò̱ abware̱se̱ŋ‑ɔ mo̱ŋ tɛɛ nya ane̱ kakye̱na se̱ ke̱yaale̱ŋ, a le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ yɛ ɔke̱maa a waa bɔye̱. \c 2 \p \v 1 Mo̱ agyi timaa, mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ amo̱‑ɔ mo̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱ ne̱e̱ a mo̱nꞌ taare̱ kuŋ mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ le̱e̱ e̱bɔye̱ ko̱waa se̱. Amaa ɔko̱ ya kaŋ waa bɔye̱ ne̱e̱ aaa, ane̱ de ɔko̱ ne̱ ɔ ye̱re̱ ane̱ ayaa‑rɔ ane̱ se̱ Wuribware̱ ase̱ ɔ tɔwe̱ ane̱ ase̱ŋ‑ɔ, mò̱ e̱ gye̱ Yeesuu Kristoo ne̱ ɔ gye̱ Otimaa‑o. \v 2 Mò̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔɔ ba mò̱ fɔŋfɔŋ kayo̱wɔre̱ bo̱ lɔŋŋɔ Wuribware̱. N gye̱ ane̱ wo̱re̱ e̱bɔye̱ se̱ ne̱ ɔɔ waa ane̱ŋ, amaa oo lee mò̱ e̱ye̱e̱ bo̱ ye̱ra fe̱yɛ o lee kaye̱‑rɔ ase̱sɛ pɛɛɛ e̱bɔye̱‑ɔ ne̱e̱. \s1 Ɔke̱maa ne̱ ɔ yɛ ɔ kpa Wuribware̱‑ɔ, ɔ sa a ɔ gya mò̱ kanɔ se̱ \p \v 3 Ane̱ e̱ kpa a ane̱ ŋu fe̱yɛ kase̱ŋtiŋ si ane̱ nyi Wuribware̱ fe̱raa, a tiri fe̱yɛ ane̱ gya mò̱ kanɔ se̱. \v 4 Ɔko̱ ya tɔwe̱ fe̱yɛ o nyi mò̱, ne̱ mò̱ e̱ mo̱ŋ gya mò̱ kanɔ se̱, ɔ ba aye̱ba ne̱e̱, ɔ mo̱ŋ gya Wuribware̱ kase̱ŋtiŋ a e̱kpa‑ɔ se̱. \v 5-6 Amaa ɔko̱ ne̱ mò̱ akatɔ ya pee Wuribware̱ kanɔ se̱ ke̱gya, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ bo̱ mò̱ kakpo̱nɔ‑rɔ, ne̱ mò̱ ke̱kpa a waa ke̱mo̱ kusuŋ mò̱ kakpo̱nɔ‑rɔ lo̱we̱. Katiŋ‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ ɔko̱ e̱ kpa a o ŋu fe̱yɛ mò̱ aa Wuribware̱ bo̱ abɛɛ‑rɔ, amo̱ fe̱raa ɔ de̱ŋ kye̱na kakye̱na suyo ne̱ Kristoo a kye̱na‑ɔ dɛɛ. \s1 Mo̱nꞌ sa a ane̱ kpa abɛɛ \p \v 7 Mo̱ anyare̱ timaa, mbraa mɔ ne̱ mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ mo̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱‑ɔ mo̱ŋ gye̱ se̱ŋpwɛɛ. Mo̱ne̱ a nu mmo̱ le̱e̱ ane̱ ase̱ le̱e̱ ke̱gye̱ŋkpɛɛ‑ɔ. Mbraa amo̱ na abware̱se̱ŋ ne̱ ane̱ a tɔwe̱ gywii mo̱ne̱ le̱e̱ ke̱gye̱ŋkpɛɛ‑ɔ gye̱ ako̱ŋko̱ ne̱e̱. \v 8 Amo̱ pɛɛɛ gbaa ooo, ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ mbraa ne̱ mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ mo̱ e̱ sa mo̱ne̱‑ɔ gye̱ mpo̱pwɛɛ, ne̱ n de kaase̱ kase̱ŋtiŋ‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ Kristoo a lee mò̱ ke̱kpa ifuri, ne̱ kaye̱ mɔ‑rɔ a ase̱sɛ ne̱ ba ba aye̱ba, ne̱ ba pe̱nna bo̱ko̱‑ɔ kanɔ a lee si, ne̱ mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ gya kase̱ŋtiŋ a e̱kpa‑ɔ se̱‑ɔ kanɔ a tii si, fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ kaye̱ i ke, ne̱ gye̱gyaye̱ kyɔwe̱ e̱ le̱e̱‑ɔ, ne̱ kibugyii e̱ kyo̱ŋ ki yii‑o. \p \v 9 Ɔke̱maa ne̱ ɔ yɛ ɔ gya mbraa amo̱ se̱, na o kisi mò̱ ko̱so̱bɛɛ‑ɔ e̱ ba aye̱ba ne̱e̱. A du ne̱e̱ fe̱yɛ mò̱ a saŋ ɔ naa kibugyii‑ro‑o. \v 10 Ɔke̱maa mɔ ne̱ ɔ kpa mò̱ ko̱so̱bɛɛ ase̱ŋ‑ɔ, a du ne̱e̱ fe̱yɛ mò̱ a naa ke̱laŋŋe̱rɔ‑rɔ‑ɔ. Amo̱se̱‑ɔ ke̱tɔ ke̱maa a ke̱e̱‑rɔ kyɛɛkyɛɛ‑ɔ, ɔ maa daye̱ ke̱yaa a ɔ le̱e̱ da. Ɔ mo̱ŋ lɛɛ ɔ waa e̱bɔye̱ ne̱ mo̱ e̱ kaapo̱‑ɔ. \v 11 Amaa ɔke̱maa ne̱ o kisi mò̱ ko̱so̱bɛɛ‑ɔ du ne̱e̱ fe̱yɛ ɔko̱ ne̱ ɔ naa ɔ laye̱ kibugyii‑ro‑o. Kibugyii‑o a waa mò̱ fe̱yɛ te̱napo̱, ne̱ ɔ maa taare̱ a o ŋu mò̱ kpa. \s1 Mo̱ne̱ a le̱e̱ kaye̱‑rɔ ase̱sɛ a ke̱be̱gya‑ɔ se̱ yɔ Wuribware̱ ke̱be̱gya se̱ \p \v 12 Mo̱ agyi timaa, ke̱tɔ se̱ ne̱ mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ mo̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ Kristoo a wu sa mo̱ne̱‑ɔ se̱‑ɔ, Wuribware̱ a taa mo̱ne̱ e̱bɔye̱ bo̱ ke mo̱ne̱. \v 13 Mo̱ne̱ abre̱sɛ mɔ, ke̱tɔ se̱ ne̱ mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ mo̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ nyi Yeesuu, mò̱ ne̱ ɔ kyɔ ɔ bo̱‑rɔ pwɛɛ ne̱ Wuribware̱ a dɛɛ twe̱e̱ kaye̱‑ɔ. Mo̱ne̱ ayaafɔre̱ mɔ, ke̱tɔ se̱ ne̱ mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ mo̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ a kɔ gyi Ɔbɔnsam se̱. \v 14 Mo̱ agyi timaa, mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ mo̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱ a le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ nyi ane̱ se̱ Wuribware̱. Abre̱sɛ, ŋ yɛ ɛɛɛ, mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ mo̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱ a le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ nyi Yeesuu, mò̱ ne̱ ɔ kyɔ ɔ bo̱‑rɔ pwɛɛ ne̱ Wuribware̱ a dɛɛ twe̱e̱ kaye̱‑ɔ. Ayaafɔre̱, ŋ yɛ ɛɛɛ, mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ mo̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱ a le̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ bo̱ le̱ŋ, ne̱ abware̱se̱ŋ bo̱ mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ, ne̱ mo̱ne̱ a kɔ gyi Ɔbɔnsam se̱. \p \v 15 Mo̱ne̱ pɛɛɛ, mo̱nꞌ nu mo̱ ase̱, mo̱ne̱ ma kaŋ taa mo̱ne̱ ke̱kpa bo̱ sa kaye̱‑ɔ na ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ke̱ bo̱ kaye̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ. Mo̱ne̱ ya taa mo̱ne̱ ke̱kpa bo̱ sa kaye̱‑rɔ a atɔ‑ɔ, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mo̱ne̱ maa kpa ane̱ se̱ Wuribware̱ ase̱ŋ. \v 16 Ayo̱rɔwe̱tɔ ne̱ kaye̱‑rɔ ase̱sɛ e̱ yo̱rɔwe̱‑ɔ mo̱ŋ le̱e̱ ane̱ se̱ Wuribware̱ ase̱. Aa le̱e̱ kaye̱‑rɔ a ase̱sɛ‑ɔ fɔŋfɔŋ ŋkpo̱nɔ‑rɔ ne̱e̱. Kakye̱e̱kpa na kanyare̱kpa na katɔnya na kyo̱rɔwe̱e̱ na e̱ye̱e̱ ke̱kaapo̱ ne̱ n de. \v 17 Kaye̱ mɔ na kamo̱ ase̱sɛ a ayo̱rɔwe̱tɔ‑ɔ pɛɛɛ e̱ kpa a a gye̱ kɛɛ. Amaa ɔke̱maa ne̱ ɔ waa Wuribware̱ ke̱pre̱‑ɔ de ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. \s1 Mo̱nꞌ sa bamo̱ ne̱ bo̱ gye̱ Kristoo ado̱ŋ‑ɔ se̱ \p \v 18 Mo̱ agyi timaa, m be̱e̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ kaye̱ e̱ kpa a ka gye̱ kɛɛ. Baa tɔwe̱ gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ saŋ ne̱ kaye̱ e̱ kpa a ka gye̱ kɛɛ‑ɔ, ɔko̱ ne̱ ba te̱e̱ mò̱ ɛ Kristoo mò̱ do̱ŋ‑ɔ e̱ ba kaye̱‑rɔ. Amaa mbe̱yɔmɔ ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ bo̱‑rɔ ne̱ baa lee bamo̱ e̱ye̱e̱ kawu fe̱yɛ bo̱ gye̱ Kristoo ado̱ŋ. Ane̱ŋ se̱‑ɔ, ane̱ a pini fe̱yɛ kaye̱ e̱ kpa a ka gye̱ kɛɛ ne̱e̱. \v 19 Ane̱ŋ a ase̱sɛ‑ɔ dɛɛ ba tɔwe̱ fe̱yɛ bo̱ gye̱ Kristoo awuye, ne̱ bo̱ dɛɛ bo̱ tii asɔre̱e̱ asɔre̱e̱ se̱. Ne̱ ŋkee baa le̱e̱ ane̱ asɔre̱e̱‑ɔ‑rɔ. Bo̱ dɛɛ bo̱ gya Kristoo a e̱kpa‑ɔ se̱ kase̱ŋtiŋ si ne̱e̱, weetee bo̱ maa kine ane̱. \p \v 20 Amaa mo̱ne̱ fe̱raa, Kristoo a sa ne̱ mò̱ kufwiiŋe timaa‑o a ywe̱e̱ mo̱ne̱ ɔke̱maa se̱ bo̱ kaapo̱ fe̱yɛ mò̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ bo̱ mo̱ne̱. Amo̱se̱‑ɔ mo̱ne̱ pɛɛɛ nyi kase̱ŋtiŋ‑o. \v 21 N gye̱ ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ mo̱ŋ nyi kase̱ŋtiŋ‑o si ne̱ mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ mo̱ne̱ amo̱‑ɔ, amaa ane̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ nyi kamo̱‑ɔ se̱. Ne̱ mo̱ne̱ be̱e̱ mo̱ne̱ nyi fe̱yɛ mfe̱ŋ ne̱ kase̱ŋtiŋ bo̱‑ɔ, kaye̱ba mo̱ŋ bo̱‑rɔ. \v 22 Amo̱ e̱ gye̱ ane̱ŋ fe̱raa, e̱me̱ne̱ ne̱ ane̱ e̱ waa a ane̱ ŋu mò̱ ne̱ ɔ gya kase̱ŋtiŋ a e̱kpa‑ɔ se̱‑ɔ na mò̱ ne̱ ɔ gye̱ ɔye̱bapo̱‑ɔ? Ɔye̱bapo̱‑ɔ e̱ gye̱ mò̱ ne̱ o kine ko̱tɔwe̱ fe̱yɛ Yeesuu e̱ gye̱ ne̱ ɔ gye̱ Kristoo ne̱ Wuribware̱ a suŋ bo̱ kyo̱ŋwe̱ kaye̱ mɔ‑rɔ‑ɔ. Se̱sɛ‑ɔ gye̱ Kristoo mò̱ do̱ŋ. A kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ oo kine ane̱ se̱ Wuribware̱ na mò̱ gyi‑o mpe̱pe̱yɔ. \v 23 Bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ se̱ Wuribware̱ e̱ bo̱ ɔko̱ kakpo̱nɔ‑rɔ, e̱me̱ne̱ ne̱ se̱sɛ‑ɔ e̱ taare̱ a o kine Wuribware̱ mò̱ gyi‑o? Amaa ɔko̱ e̱ ma kine ko̱tɔwe̱ lamaŋ‑nɔ fe̱yɛ Yeesuu gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑o, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ te mò̱ kakpo̱nɔ‑rɔ. \p \v 24 Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ne̱ fe̱raa, atɔ ne̱ mo̱ne̱ a nu ane̱ a kaapo̱ le̱e̱ saŋ ne̱ mo̱ne̱ a bo̱ kɔɔre̱ Kristoo gyi‑o, mo̱nꞌ sa a a kye̱na mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ. Mo̱ne̱ ya waa ane̱ŋ fe̱raa, mo̱ne̱ aa Yeesuu na mò̱ se̱ Wuribware̱ e̱ kya se̱ a mo̱nꞌ waa kanɔ ko̱ŋko̱. \v 25 Mo̱nꞌ nyiŋŋi si fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ Yeesuu fɔŋfɔŋ a tɔwe̱ bo̱ be̱ya fe̱yɛ ɔ sa ane̱‑ɔ e̱ gye̱ ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. \p \v 26 Ŋkee fe̱raa, ke̱tɔ ne̱ mo̱ a kyo̱rɛɛ bo̱ le̱e̱ bamo̱ ne̱ ba pe̱nna mo̱ne̱‑ɔ ase̱ŋ a baare. \v 27 Mo̱ne̱ fe̱raa, mo̱ a kyɔ tɔwe̱ fe̱yɛ saŋ ko̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o a ywe̱e̱ mo̱ne̱ se̱ bo̱ kaapo̱ fe̱yɛ mò̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ bo̱ mo̱ne̱. Saŋ ke̱maa ne̱ mò̱ kufwiiŋe timaa‑o tɛɛ o te mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ, a mo̱ŋ tiri fe̱yɛ ɔko̱ kaapo̱ mo̱ne̱ abware̱se̱ŋ‑ɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ mò̱ kufwiiŋe timaa‑o e̱ gye̱ ne̱ ɔ kaapo̱ mo̱ne̱ ane̱ŋ ne̱ ke̱tɔ ke̱maa du‑o. Ne̱ atɔ ne̱ ɔ kaapo̱‑ɔ gye̱ kase̱ŋtiŋ, n gye̱ aye̱ba ne̱ ɔ kaapo̱. Mo̱nꞌ bu ke̱tɔ ne̱ mò̱ kufwiiŋe timaa‑o e̱ kaapo̱ mo̱ne̱‑ɔ, na mo̱ne̱ aa Kristoo de̱e̱ waa kanɔ ko̱ŋko̱. \s1 Ane̱ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana ne̱e̱ \p \v 28 Mo̱ agyi timaa, m be̱e̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ mo̱ i gywii mo̱ne̱ fe̱yɛ mo̱nꞌ sa a Kristoo de̱e̱ kye̱na mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ, na kake nsi ne̱ ɔ le̱e̱ a ɔ ba, na ane̱ bo̱ ye̱re̱ mò̱ akatɔ‑rɔ‑ɔ, ipeere ma mɔɔ ane̱, na ane̱ taare̱ nya wɔre̱. \v 29 Mo̱ne̱ nyi dame̱naŋsɛ fe̱yɛ Wuribware̱ a gye̱ otimaa‑o si‑o, ɔke̱maa ne̱ ɔ gye̱ se̱sɛ timaa‑o gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana‑ɔ ɔko̱ ne̱e̱. \c 3 \p \v 1 Mo̱nꞌ ke̱e̱ ke̱kpa de̱maŋte̱ ne̱ ane̱ se̱ Wuribware̱ e̱ kpa ane̱‑ɔ. Ane̱ŋ ne̱ ɔ kpa ane̱ ase̱ŋ bwe̱e̱tɔ‑ɔ se̱‑ɔ, ɔ te̱e̱ ane̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mò̱ gyi‑ana. Kase̱ŋtiŋ si mɔ, ane̱ gye̱ mò̱ gyi‑ana ne̱e̱. Amaa kaye̱ mɔ‑rɔ ase̱sɛ mo̱ŋ nyi ane̱, a le̱e̱ fe̱yɛ bo̱ mo̱ŋ nyi Wuribware̱. \v 2 Mo̱ anyare̱ timaa, ndɔɔ a ŋke mɔ ne̱ ane̱ te kaye̱ mɔ‑rɔ mfe̱e̱‑ɔ, ane̱ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana ne̱e̱. Amaa ane̱ mo̱ŋ tɛɛ ŋu ke̱tɔ ne̱ ane̱ e̱ ba a ane̱ bo̱ kii nyaŋe̱ ko̱‑ɔ. Amaa ke̱tɔ ne̱ ane̱ nyi‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ, Kristoo ya le̱e̱ so̱so̱ ɔ ba, ane̱ ɔke̱maa e̱ nya kayo̱wɔre̱ po̱pwɛɛ fe̱yɛ mò̱ lee‑o, a le̱e̱ fe̱yɛ saŋ amo̱ ane̱ i ŋu mò̱ na ane̱ŋ ne̱ ɔ de̱ŋ o du‑o dɛɛ. \s1 Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana maa kya se̱ a bo̱ waa e̱bɔye̱ \p \v 3 Ɔke̱maa ne̱ o de te̱maa mɔ fe̱yɛ o ŋu Kristoo kikiŋŋi ba, na kufu mo̱ŋ de mò̱‑ɔ maa kuŋ mò̱ e̱ye̱e̱ a ɔ le̱e̱ e̱bɔye̱‑rɔ aaa? A le̱e̱ fe̱yɛ Kristoo mo̱ŋ de bɔye̱ ke̱maa. \v 4 Ɔke̱maa ne̱ ɔ waa e̱bɔye̱‑ɔ i gyi ke̱pɔ fe̱yɛ mò̱ a kye Wuribware̱ a mbraa‑ɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a mbraa‑ɔ kikye ke̱maa gye̱ bɔye̱ ne̱e̱. \v 5 Mo̱ne̱ nyi dame̱naŋsɛ fe̱yɛ Kristoo a ba kaye̱ mɔ‑rɔ‑ɔ, ɔɔ ba ne̱e̱ a ɔ bo̱ lee ane̱ e̱bɔye̱ le̱e̱ ane̱ se̱. Mo̱nꞌ nyiŋŋi si fe̱yɛ ɔ mo̱ŋ de bɔye̱ ke̱maa. \v 6 Ɔke̱maa ne̱ ɔ kya se̱ a ɔ sa a Kristoo kye̱na mò̱ kakpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ maa kya se̱ a ɔ waa bɔye̱. Ɔke̱maa mɔ ne̱ ɔ kya se̱ a ɔ waa bɔye̱‑ɔ a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ɔ mo̱ŋ tɛɛ ŋu ane̱ŋ ne̱ Kristoo du‑o bɛɛɛ ɔ mo̱ŋ tɛɛ gyii mò̱. \p \v 7 Mo̱ agyi timaa, mo̱ne̱ ma sa a ɔko̱ pe̱nna mo̱ne̱. Mo̱nꞌ nu mo̱ ase̱. Ɔke̱maa ne̱ ɔ waa ke̱tɔ ne̱ ki bware‑o gye̱ se̱sɛ timaa ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Kristoo gye̱ se̱sɛ timaa‑o. \v 8 Ɔke̱maa mɔ ne̱ ɔ kya se̱ a ɔ waa e̱bɔye̱‑ɔ a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ɔ gye̱ Ɔbɔnsam mò̱ gyi ne̱e̱, a le̱e̱ fe̱yɛ Ɔbɔnsam a waa e̱bɔye̱ hare̱e̱ pwɛɛ ne̱ Wuribware̱ a dɛɛ twe̱e̱ kaye̱ mɔ‑ɔ. Bo̱ le̱e̱ fe̱yɛ ke̱tɔ se̱ ne̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑o a ba kaye̱ mɔ‑rɔ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ɔɔ bo̱ nye̱ra atɔ bɔye̱ pɛɛɛ ne̱ Ɔbɔnsam a waa‑ɔ fo̱ŋfo̱ŋ. \v 9 Ɔke̱maa ne̱ ɔ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana‑ɔ ɔko̱‑ɔ maa kya se̱ a ɔ waa e̱bɔye̱, a le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ ŋkpa bo̱ mò̱ kakpo̱nɔ‑rɔ. Ne̱ ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ gye̱ mò̱ se̱‑ɔ se̱‑ɔ, ane̱ŋ a se̱sɛ‑ɔ maa taare̱ a ɔ kya se̱ waa e̱bɔye̱. \v 10 Katiŋ‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ sa ne̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana kwe̱e̱ Ɔbɔnsam a bo̱mo̱‑ɔ‑rɔ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ɔke̱maa ke̱maa ne̱ ɔ maa waa itimaa saŋ ke̱maa, ne̱ ɔ maa kpa mò̱ ko̱so̱bɛɛ ase̱ŋ‑ɔ mo̱ŋ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana‑ɔ ɔko̱ ne̱e̱. Ɔ gye̱ Ɔbɔnsam mò̱ gyi‑ana‑ɔ ɔko̱ ne̱e̱. \s1 Mo̱nꞌ sa a Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana kpa abɛɛ \p \v 11 M be̱e̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ ase̱ŋ ne̱ mo̱ne̱ a nu hare̱e̱ le̱e̱ saŋ ne̱ mo̱ne̱ a bo̱ kɔɔre̱ Kristoo gyi‑o a n gywii mo̱ne̱. Amo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ kpa abɛɛ. \v 12 Ane̱ ma kaŋ waa fe̱yɛ Kayiŋ ne̱ ɔɔ dɛɛ kye̱na‑ɔ.\f * \fr 3:12 \ft Ke̱le̱e̱kaase̱ 4.\f* Mò̱ ke̱mɔɔ mò̱ tire Abɛl a kaapo̱ fe̱yɛ ɔ gye̱ Ɔbɔnsam mò̱ gyi‑ana‑ɔ ɔko̱ ne̱e̱. Ke̱tɔ se̱ ne̱ Kayiŋ a mɔɔ mò̱ tire‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ mò̱ fɔŋfɔŋ ke̱bo̱rɔgyi na mò̱ awaasɛ mo̱ŋ bo̱ daŋ, amaa mò̱ tire‑o lee‑o fe̱raa bo̱ daŋ. \p \v 13 Amo̱se̱ se̱‑ɔ mo̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana, kaye̱‑rɔ ase̱sɛ ya kisi mo̱ne̱, mo̱ne̱ ma sa a a kpe̱ŋ mo̱ne̱ e̱ye̱e̱. \v 14 Ane̱ fe̱raa, ane̱ nyi fe̱yɛ a du ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ a kyiŋŋi le̱e̱ lowi‑ro ba ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ‑rɔ‑ɔ ne̱e̱. Ane̱ nyi fe̱yɛ ane̱ de ane̱ŋ a ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ, a le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ e̱ kpa ane̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana ase̱ŋ. Ɔke̱maa e̱ maa kpa mò̱ ko̱so̱bɛɛ ase̱ŋ, a du ne̱e̱ fe̱yɛ mò̱ a mo̱ŋ tɛɛ nya kakye̱na po̱pwɛɛ amo̱‑ɔ. \v 15 Ɔke̱maa ne̱ o kisi mò̱ ko̱so̱bɛɛ‑ɔ gye̱ ɔmɔɔpo̱ ne̱e̱. Ne̱ mo̱ne̱ nyi dame̱naŋsɛ fe̱yɛ ɔmɔɔpo̱ ke̱maa mo̱ŋ de ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. \p \v 16 Mo̱ e̱ tɔwe̱ a n gywii mo̱ne̱ ane̱ŋ ne̱ ane̱ e̱ taare̱ a ane̱ ŋu ane̱ŋ ne̱ ke̱kpa du‑o. Amo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ Yeesuu Kristoo a wu sa ane̱. Amo̱se̱ se̱‑ɔ a bware fe̱yɛ ane̱ mɔ ane̱ wu sa ane̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana. \v 17 M bise mo̱ne̱ fe̱yɛ ɔko̱ e̱ gye̱ atɔ wuye, ne̱ mò̱ ko̱so̱bɛɛ mɔ i wu kitiri, ne̱ atɔ wuye e̱ mo̱ŋ buŋŋi mò̱ kakpo̱nɔ bo̱ kya otiripo̱‑ɔ‑rɔ, e̱me̱ne̱ ne̱ atɔ wuye‑o e̱ waa a ɔ tɔwe̱ fe̱yɛ ɔ kpa Wuribware̱ ase̱ŋ? \v 18 Mò̱ agyi timaa, mo̱ne̱ ma sa a ane̱ se̱ŋsa wo̱re̱ e̱ gye̱ ne̱ ɔ kaapo̱ fe̱yɛ ane̱ e̱ kpa ane̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana. Mo̱nꞌ sa a ane̱ awaasɛ kaapo̱ fe̱yɛ ane̱ e̱ kpa ane̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana kase̱ŋtiŋ si. \v 19 Mfaanɛɛ e̱ gye̱ ane̱ŋ ne̱ ane̱ e̱ waa a ane̱ ŋu fe̱yɛ ane̱ gya kase̱ŋtiŋ a e̱kpa‑ɔ se̱‑ɔ. Mfaanɛɛ ne̱ ane̱ be̱e̱ ane̱ e̱ taare̱ a ane̱ ya ye̱re̱ Wuribware̱ akatɔ‑rɔ, na duŋ maa te̱ŋ ane̱ kpa ke̱maa se̱. \v 20 Amaa ane̱ ya de̱e̱re̱ ane̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ ŋu fe̱yɛ ane̱ a waa bɔye̱, mo̱nꞌ sa a ane̱ nya te̱maa fe̱yɛ ɔ taa ane̱ e̱bɔye̱ a ɔ bo̱ ke ane̱, a le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ ke̱‑mo̱ŋ‑nyi‑ase̱ŋ‑ɔ e̱ gye̱ ane̱ dimaadi kanyiase̱ŋ. Mò̱ e̱ gye̱ ne̱ mò̱ ya de̱e̱re̱ ane̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ, o ŋu ke̱tɔ ke̱maa, ne̱ o nyi ke̱tɔ ke̱maa. \p \v 21 Ke̱be̱gya ko̱ se̱ mɔ be̱e̱‑ɔ, mo̱ anyare̱ timaa, ane̱ ŋkpo̱nɔ ya di ane̱, ne̱ ane̱ ya ŋu fe̱yɛ ane̱ mo̱ŋ waa bɔye̱, amo̱ fe̱raa mo̱nꞌ sa a ane̱ ye̱re̱ Wuribware̱ akatɔ‑rɔ, na kufu mo̱ŋ de ane̱. \v 22 Na ane̱ nya ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ane̱ e̱ ko̱re̱ fe̱yɛ ɔ sa ane̱‑ɔ bo̱ le̱e̱ mò̱ ase̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ gya mò̱ kanɔ se̱, ne̱ ane̱ e̱ waa ke̱tɔ ne̱ ke̱ e̱ pre̱ mò̱‑ɔ. \v 23 Mo̱nꞌ nu ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ yɛ ane̱ waa‑ɔ. Ke̱mo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ kɔɔre̱ mò̱ gyi Yeesuu Kristoo gyi. Na ane̱ kpa abɛɛ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ Yeesuu a tɔwe̱ gywii ane̱ fe̱yɛ ane̱ waa‑ɔ. \v 24 Ɔke̱maa ne̱ ɔ gya Wuribware̱ kanɔ se̱‑ɔ, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ mò̱ aa Wuribware̱ de kanɔ ko̱ŋko̱, ne̱ Wuribware̱ te mò̱ kakpo̱nɔ‑rɔ. Ne̱ e̱me̱ne̱ ne̱ ane̱ e̱ waa a ane̱ ŋu fe̱yɛ Wuribware̱ bo̱ ane̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ? Ke̱tɔ ne̱ ane̱ e̱ ba a ane̱ bo̱ ŋu‑o e̱ gye̱ fe̱yɛ ɔɔ sa ne̱ mò̱ kufwiiŋe timaa‑o a bo̱ kye̱na ane̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ. \c 4 \s1 Mo̱nꞌ kine ke̱gya ape̱nnapo̱ ne̱ bo̱ yɛ bo̱ gye̱ Wuribware̱ akyaamɛɛ‑ɔ se̱ \p \v 1 Mo̱ anyare̱ timaa, ase̱sɛ bwe̱e̱tɔ a saŋŋe̱‑rɔ bo̱rɔ kaye̱‑rɔ to̱ŋ ke̱maa, na ba tɔwe̱ fe̱yɛ bo̱ gye̱ Wuribware̱ akyaamɛɛ ne̱e̱. Bo̱ yɛ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o e̱ bo̱rɔ bamo̱ se̱ ɔ tɔwe̱ ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a lee bo̱ kaapo̱ bamo̱‑ɔ o gywii mo̱ne̱. Mo̱nꞌ sa bamo̱ se̱, na mo̱ne̱ ma nu bamo̱ kanɔ‑ɔ, amɔ mo̱ne̱ a de̱e̱re̱ bamo̱ ase̱ŋ‑ɔ‑rɔ nɛɛnɛɛ, na mo̱nꞌ ke̱e̱ fe̱yɛ kase̱ŋtiŋ ne̱ aa le̱e̱ Wuribware̱ ase̱ bɛɛɛ, pwɛɛ na mo̱nꞌ dɛɛ kɔɔre̱ gyi. \v 2 Mo̱nꞌ nu, mfaanɛɛ ne̱ mo̱ne̱ e̱ ba a mo̱nꞌ bo̱ pini fe̱yɛ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o e̱ gye̱ ne̱ ɔ bo̱rɔ ɔko̱ se̱ ɔ tɔwe̱ ase̱ŋ, bɛɛɛ n gye̱ mò̱ kufwiiŋe‑o ne̱e̱. Mo̱nꞌ bise se̱sɛ‑ɔ fe̱yɛ ɔ ko̱so̱ a ɔ ye̱re̱ lamaŋ‑nɔ a ɔ tɔwe̱ fe̱yɛ Yeesuu Kristoo a kii se̱sɛ dimaadi ba kaye̱ mɔ‑rɔ, bɛɛɛ ɔ maa tɔwe̱ ane̱ŋ. \v 3 Mò̱ e̱ mo̱ŋ sure si fe̱yɛ ɔ ko̱so̱ a ɔ ye̱re̱ tɔwe̱ fe̱yɛ ɔ kɔɔre̱ o gyi fe̱yɛ Yeesuu a ba ane̱ŋ, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ŋ a se̱sɛ‑ɔ ase̱ŋ mo̱ŋ le̱e̱ Wuribware̱ ase̱ ne̱e̱, ɔ gye̱ Kristoo mò̱ do̱ŋ, ne̱ ɔ bo̱rɔ mò̱ se̱ ɔ sa se̱ŋsa. Ane̱ a kyɔ kaapo̱ mo̱ne̱ fe̱yɛ pwɛɛ na Kristoo mò̱ do̱ŋ dɛɛ ba kaye̱ mɔ‑rɔ, ane̱ i ŋu mò̱ a waa mò̱ kusuŋ bɔye̱ ase̱sɛ ŋkpo̱nɔ‑rɔ. Amo̱se̱‑ɔ mo̱nꞌ ŋu fe̱yɛ ɔɔ le̱e̱ ɔ waa mò̱ kusuŋ kaye̱ mɔ‑rɔ ase̱sɛ ŋkpo̱nɔ‑rɔ. \p \v 4 Mo̱ agyi timaa, mo̱ne̱ fe̱raa, mo̱ne̱ mo̱ŋ sure ape̱nnapo̱ amo̱ ke̱gyase̱ daa. Mo̱ne̱ a gya bamo̱ le̱e̱ mo̱ne̱ ase̱, a le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana e̱ gye̱ mo̱ne̱, ne̱ mò̱ kufwiiŋe timaa ne̱ o te mo̱ne̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ ke̱yaale̱ŋ kyɔ Kristoo mò̱ do̱ŋ ne̱ ɔ waa mò̱ kusuŋ kaye̱‑rɔ a ase̱sɛ a ŋkpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ lee‑o. \v 5 Ape̱nnapo̱ amo̱ e̱ tɔwe̱ kaye̱‑rɔ ase̱ŋ wo̱re̱ ne̱e̱, a le̱e̱ fe̱yɛ bo̱ gye̱ kaye̱‑rɔ ase̱sɛ ne̱e̱. Ne̱ kaye̱‑rɔ ase̱sɛ gya bamo̱ ase̱ŋ se̱. \v 6 Ane̱ fe̱raa, Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana e̱ gye̱ ane̱. Ɔke̱maa ne̱ o nyi Wuribware̱‑ɔ gya ane̱ ase̱ŋ se̱. Ɔke̱maa mɔ ne̱ ɔ mo̱ŋ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana‑ɔ ɔko̱‑ɔ mo̱ŋ gya ane̱ ase̱ŋ se̱. Amo̱‑ɔ ne̱ ane̱ e̱ ba a ane̱ bo̱ pini ɔko̱ ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o e̱ bo̱rɔ mò̱ se̱ ɔ tɔwe̱ ase̱ŋ‑ɔ, na ɔko̱ mɔ ne̱ Kristoo mò̱ do̱ŋ‑ɔ e̱ bo̱rɔ mò̱ se̱ ɔ tɔwe̱ ase̱ŋ‑ɔ. \s1 Ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ ke̱kpa du‑o \p \v 7 Mo̱ anyare̱ timaa, mo̱nꞌ sa a ane̱ kpa abɛɛ, a le̱e̱ fe̱yɛ ke̱kpa a le̱e̱ Wuribware̱ ase̱ ne̱e̱. Ɔke̱maa ne̱ ɔ kpa mò̱ ko̱so̱bɛɛ ase̱ŋ‑ɔ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana‑ɔ ɔko̱ ne̱e̱, ne̱ o nyi Wuribware̱. \v 8 Ɔke̱maa mɔ ne̱ ɔ maa kpa mò̱ ko̱so̱bɛɛ ase̱ŋ‑ɔ mo̱ŋ nyi Wuribware̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ke̱kpa kuŋu e̱ gye̱ Wuribware̱. \v 9 Mfaanɛɛ ne̱ Wuribware̱ a kaapo̱ ke̱kpa de̱maŋte̱ ne̱ ɔ kpa ane̱‑ɔ. Amo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ oo suŋ mò̱ gyi ko̱ŋko̱ kpeŋ bo̱ kyo̱ŋwe̱ kaye̱ mɔ‑rɔ, na mò̱ lowi‑o si‑o, ane̱ nya ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. \v 10 Ke̱kpa ne̱ mo̱ e̱ kaapo̱‑ɔ mo̱ŋ gye̱ ke̱kpa ne̱ ane̱ e̱ kpa Wuribware̱‑ɔ. Ke̱kpa ne̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ ke̱mo̱ ase̱ŋ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a kpa ane̱ ase̱ŋ‑ɔ se̱‑ɔ, ne̱ oo suŋ mò̱ gyi‑o bo̱ kyo̱ŋwe̱ kaye̱ mɔ‑rɔ fe̱yɛ ɔ bo̱ ba mò̱ fɔŋfɔŋ kayo̱wɔre̱ bo̱ lɔŋŋɔ Wuribware̱, na ɔ nya taa ane̱ e̱bɔye̱ bo̱ ke ane̱. \v 11 Mo̱ anyare̱ timaa, Wuribware̱ e̱ kpa ane̱ ase̱ŋ mfaanɛɛ fe̱raa, mo̱nꞌ sa a ane̱ kpa abɛɛ. \v 12 Ɔko̱ mo̱ŋ tɛɛ ŋu Wuribware̱ fe̱raa, amaa ane̱ e̱ kpa abɛɛ, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ bo̱ ane̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ, ne̱ mò̱ ke̱kpa a waa ke̱mo̱ kusuŋ ane̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ lo̱we̱. \p \v 13 Ane̱ nyi kase̱ŋtiŋ fe̱yɛ ane̱ aa Wuribware̱ te abɛɛ ase̱, a le̱e̱ fe̱yɛ mò̱ ya ba mò̱ kufwiiŋe‑o bo̱ sa ane̱. \v 14 Ne̱ ane̱ e̱ tɔwe̱ ke̱tɔ ne̱ ane̱ fɔŋfɔŋ akatɔ a ŋu‑o ane̱ i gywii mo̱ne̱. Ane̱ a ŋu fe̱yɛ ane̱ se̱ Wuribware̱ a suŋ mò̱ gyi‑o, na ɔ bo̱ kii kaye̱ mɔ‑rɔ a ase̱sɛ‑ɔ ɔmo̱rɔwe̱po̱. \v 15 Ne̱ ɔke̱maa mɔ ne̱ ɔ tɔwe̱ lamaŋ‑nɔ fe̱yɛ Yeesuu gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑o ne̱e̱‑ɔ, mò̱ aa Wuribware̱ te abɛɛ ase̱. \v 16 Mfaanɛɛ ne̱ ane̱ fɔŋfɔŋ a bo̱ gyii ke̱kpa ne̱ Wuribware̱ e̱ kpa ane̱‑ɔ. Ne̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ ne̱ ɔ kpa ane̱ ase̱ŋ‑ɔ se̱‑ɔ, ane̱ a taa ane̱ e̱ye̱e̱ bo̱ dɔŋŋɔ mò̱ se̱. \p M be̱e̱ mo̱ e̱ tɔwe̱ fe̱yɛ Wuribware̱ e̱ gye̱ ke̱kpa kuŋu. Ɔke̱maa ne̱ ɔ sa ne̱ ke̱kpa bo̱ mò̱ kakpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ, mò̱ aa Wuribware̱ i te abɛɛ ase̱. \v 17 Ke̱tɔ se̱ ne̱ Wuribware̱ e̱ kpa fe̱yɛ mò̱ ke̱kpa waa ke̱mo̱ kusuŋ ane̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ lo̱we̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ kake nsi ne̱ Wuribware̱ i gyi kaye̱‑rɔ a ase̱sɛ‑ɔ pɛɛɛ ase̱ŋ‑ɔ, ane̱ e̱ nya a ane̱ ye̱re̱ mò̱ akatɔ‑rɔ, na kufu mo̱ŋ de ane̱. A le̱e̱ fe̱yɛ hare̱e̱ ane̱ e̱ saŋ ane̱ te kaye̱ mɔ‑rɔ mfe̱e̱ gbaa ooo, ane̱ kakye̱na‑rɔ du fe̱yɛ Kristoo lee‑o. \v 18 Kufu na ke̱kpa maa taare̱ a a kye̱na abɛɛ ase̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ɔko̱ e̱ kpa Wuribware̱ ase̱ŋ kpa ke̱maa se̱, ɔ mo̱ŋ se̱re̱ sɛye̱. Ɔko̱ mɔ ne̱ kufu de mò̱‑ɔ fe̱raa, a kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ɔ se̱re̱ fe̱yɛ Wuribware̱ i gyiiri mò̱ ke̱se̱bɔ. Wuribware̱ ke̱kpa mo̱ŋ tɛɛ waa ke̱mo̱ kusuŋ mò̱ kakpo̱nɔ‑rɔ lo̱we̱. \p \v 19 Ke̱tɔ se̱ ne̱ ane̱ e̱ kpa Wuribware̱ na ane̱ ko̱so̱bɛɛ‑ana ase̱ŋ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ Kristoo ya gye̱ ŋkpɛɛ kpa ane̱ ase̱ŋ. \v 20 Ɔko̱ ya tɔwe̱ fe̱yɛ ɔ kpa Wuribware̱ ase̱ŋ, ne̱ o kisi mò̱ ko̱so̱bɛɛ, amo̱ fe̱raa ɔ gye̱ ɔye̱bapo̱ ne̱e̱. Mò̱ e̱ ma kpa mò̱ ko̱so̱bɛɛ ne̱ mò̱ fɔŋfɔŋ akatɔ i ŋu‑o, e̱me̱ne̱ ne̱ ɔ waa a ɔ tɔwe̱ fe̱yɛ ɔ kpa Wuribware̱ ne̱ ɔ mo̱ŋ ke̱e̱ mò̱‑ɔ? \v 21 A le̱e̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ Kristoo a tɔwe̱ fe̱yɛ ane̱ waa‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ ɔke̱maa ne̱ ɔ yɛ ɔ kpa Wuribware̱ ase̱ŋ‑ɔ kpa mò̱ ko̱so̱bɛɛ gbaa ase̱ŋ. \c 5 \s1 Ane̱ŋ ne̱ ane̱ e̱ taare̱ a ane̱ kɔ gyi kaye̱‑rɔ e̱bɔye̱ se̱‑ɔ \p \v 1 Ɔke̱maa ne̱ ɔ kɔɔre̱ o gyi fe̱yɛ Yeesuu e̱ gye̱ Kristoo ne̱ Wuribware̱ a suŋ bo̱ kyo̱ŋwe̱ kaye̱ mɔ‑rɔ‑ɔ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana‑ɔ ɔko̱ ne̱e̱. Mbe̱yɔmɔ, ɔko̱ ne̱ ɔ kpa se̱sɛ ko̱ ase̱ŋ‑ɔ maa kpa se̱sɛ amo̱ mò̱ gyi ase̱ŋ ane̱ŋ dɛɛ aaa? \v 2 Ne̱ e̱me̱ne̱ ne̱ ane̱ e̱ ba a ane̱ bo̱ pini fe̱yɛ ane̱ e̱ kpa Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana‑ɔ ase̱ŋ? Amo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ ane̱ e̱ kpa Wuribware̱ ase̱ŋ, ne̱ ane̱ e̱ gya mò̱ mbraa‑ɔ se̱, ane̱ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ e̱ kpa mò̱ gyi‑ana‑ɔ ase̱ŋ ane̱ i tii si. \v 3 Ane̱ ya tɔwe̱ fe̱yɛ ane̱ e̱ kpa Wuribware̱ ase̱ŋ, amo̱ fe̱raa ane̱ ke̱gya mò̱ mbraa‑ɔ se̱‑ɔ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ ane̱ maa ba aye̱ba ne̱e̱. Mò̱ mbraa‑ɔ mo̱ŋ bo̱ le̱ŋ sa ane̱. \v 4 A le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ mò̱ gyi ke̱maa de mò̱ ke̱yaale̱ŋ ɔ kɔ o gyi kaye̱‑rɔ ase̱ŋ bɔye̱ se̱. Amaa ane̱ ke̱yaale̱ŋ ne̱ ane̱ de‑o mɔ a le̱e̱ ane̱ ko̱kɔɔre̱gyi ase̱ ne̱e̱. \v 5 Nsɛ e̱ gye̱ ne̱ ɔ taare̱ a ɔ kɔ gyi kaye̱‑rɔ ase̱ŋ bɔye̱ se̱? Amɔ se̱sɛ ne̱ ɔ kɔɔre̱ o gyi fe̱yɛ Yeesuu e̱ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑o. \p \v 6 To, nte̱tɔ atɔ e̱ gye̱ ne̱ a kaapo̱ fe̱yɛ Yeesuu Kristoo e̱ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑o? Ke̱gye̱ŋkpɛɛ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ bo̱re̱ a le̱e̱ so̱so̱ su saŋ ne̱ baa bɔ Yeesuu asuu‑o. Nyɔse̱po̱‑ɔ e̱ gye̱ ane̱ŋ ne̱ Yeesuu a wu sa ane̱‑ɔ. Sase̱po̱‑ɔ e̱ gye̱ kusuŋ ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe timaa‑o e̱ waa ane̱ ŋkpo̱nɔ‑rɔ. Ne̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o mɔ maa taare̱ a ɔ ba aye̱ba. \v 7-8 Amo̱se̱ se̱‑ɔ mò̱ aye̱re̱rɔpo̱ bo̱ asa. Amo̱ asa mɔ e̱ gye̱ Wuribware̱ a kufwiiŋe‑o na Yeesuu nkyu ke̱bo̱bɔ asuu‑o na Yeesuu a mbo̱gya‑ɔ. Atɔ asa mɔ pɛɛɛ e̱ tɔwe̱ Yeesuu kuŋu si ase̱ŋ ko̱ŋko̱ ne̱e̱. \v 9 Ane̱ e̱ kɔɔre̱ nyiŋkpasɛ ase̱ŋ tɔwe̱sɛ ane̱ i gyi, amɔ Wuribware̱ ne̱ mò̱ ase̱ŋ gye̱ kase̱ŋtiŋ‑o ne̱ ane̱ ma kɔɔre̱ a ane̱ gyi aaa? Atɔ asa mɔ ne̱ a tɔwe̱ Yeesuu kuŋu si ase̱ŋ‑ɔ a le̱e̱ Wuribware̱ fɔŋfɔŋ ne̱ ɔɔ ye̱re̱ mò̱ fɔŋfɔŋ mò̱ gyi ase̱ŋ‑nɔ‑ɔ ase̱ ne̱e̱. \v 10 Ɔke̱maa ne̱ ɔ kɔɔre̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑o o gyi‑o nyi dame̱naŋsɛ fe̱yɛ ase̱ŋ mɔ gye̱ kase̱ŋtiŋ. Ane̱ŋ ne̱ Wuribware̱ bo̱ mo̱ kakpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ e̱ kaapo̱ ne̱e̱ fe̱yɛ atɔ mɔ pɛɛɛ gye̱ kase̱ŋtiŋ. Ɔke̱maa mɔ ne̱ ɔ maa kɔɔre̱ ase̱ŋ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ ne̱ ɔɔ bo̱ kaapo̱ fe̱yɛ ase̱ŋ‑ɔ gye̱ kase̱ŋtiŋ‑o o gyi‑o a sa ne̱ Wuribware̱ a kii ɔye̱bapo̱, a le̱e̱ fe̱yɛ ɔ mo̱ŋ kɔɔre̱ ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ bo̱ le̱e̱ mò̱ gyi‑o kuŋu si‑o gyi. \v 11 Ko̱tɔko̱ saŋ ko̱ bo̱‑rɔ ne̱ ke̱ e̱ kaapo̱ fe̱yɛ ke̱tɔ ne̱ Wuribware̱ a tɔwe̱ bo̱ le̱e̱ mò̱ gyi‑o kuŋu si‑o gye̱ kase̱ŋtiŋ. Ke̱mo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ Wuribware̱ a sa ane̱ ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. Mò̱ gyi‑o si ne̱ ɔɔ bo̱rɔ sa ane̱ ŋkpa amo̱. \v 12 Ɔke̱maa ne̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑o bo̱ mò̱ kakpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ a kyɔ nya ŋkpa amo̱. Ɔke̱maa mɔ ne̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑o mo̱ŋ bo̱ mò̱ kakpo̱nɔ‑rɔ‑ɔ mo̱ŋ de ŋkpa amo̱. \s1 Ase̱ŋ ne̱ a tii te̱bɔ‑ɔ \p \v 13 Mo̱ e̱ kyo̱rɛɛ wo̱re̱ mɔ mo̱ e̱ kyo̱ŋwe̱ mo̱ne̱ ne̱ mo̱ne̱ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi akɔɔre̱gyipo̱‑ɔ ne̱e̱ a mo̱nꞌ nya ŋu kase̱ŋtiŋ fe̱yɛ mo̱ne̱ de ŋkpa amo̱ na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ. \p \v 14 Ke̱mo̱ ne̱ ko̱ kyɔ‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ kufu mo̱ŋ lɛɛ ki de ane̱ fe̱yɛ ane̱ e̱ ko̱re̱ Wuribware̱ ko̱tɔko̱. A le̱e̱ fe̱yɛ ane̱ nyi dame̱naŋsɛ fe̱yɛ ane̱ ya ko̱re̱ mò̱ ko̱tɔko̱, ne̱ ane̱ i nyi fe̱yɛ ke̱ e̱ pre̱ mò̱‑ɔ, o nu a ɔ sa ane̱. \v 15 Amo̱ e̱ gye̱ fe̱yɛ o nu a ɔ sa ane̱, amo̱ fe̱raa ane̱ nyi fe̱yɛ ke̱tɔ ke̱maa ne̱ ane̱ e̱ ko̱re̱‑ɔ, ɔ sa ane̱. \p \v 16 Fo̱ko̱ ya ŋu fo̱ ko̱so̱bɛɛ e̱ waa bɔye̱ ko̱, ne̱ fo̱ nyi fe̱yɛ bɔye̱ amo̱ gye̱ ɔko̱ ne̱ ɔ maa sa a Wuribware̱ kine mò̱ nsu pɛɛɛ‑ɔ, ko̱re̱ Wuribware̱ sa mò̱, na a nya sa a Wuribware̱ mo̱rɔwe̱ mò̱. Ane̱ŋ a se̱sɛ‑ɔ e̱ gye̱ ɔko̱ ne̱ mò̱ bɔye̱ maa sa a Wuribware̱ kine mò̱ nsu pɛɛɛ‑ɔ. Bɔye̱ ko̱ bo̱‑rɔ ne̱ ɔ sa a Wuribware̱ kine mò̱ nsu pɛɛɛ, amaa ma tɔwe̱ fe̱yɛ a bware fe̱yɛ fo̱ ko̱re̱ Wuribware̱ bo̱ le̱e̱ ane̱ŋ a bɔye̱‑ɔ se̱. \v 17 Bɔye̱ ke̱maa ne̱ ɔko̱ e̱ waa‑ɔ, se̱sɛ‑ɔ a waa bo̱ kye Wuribware̱ ne̱e̱. Amaa ke̱tɔ ne̱ mo̱ e̱ kaapo̱‑ɔ e̱ gye̱ fe̱yɛ n gye̱ bɔye̱ ke̱maa e̱ gye̱ ne̱ ɔ sa a Wuribware̱ kine ɔbɔye̱waapo̱‑ɔ nsu pɛɛɛ. \p \v 18 Ane̱ nyi dame̱naŋsɛ fe̱yɛ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana‑ɔ ɔke̱maa maa kya se̱ a ɔ waa e̱bɔye̱, a le̱e̱ fe̱yɛ Wuribware̱ mò̱ gyi Yeesuu Kristoo e̱ gye̱ ne̱ o lee mò̱ a ɔ le̱e̱ e̱bɔye̱‑rɔ, na Ɔbɔnsam ma nya waa mò̱ sɛye̱. \p \v 19 Ane̱ be̱e̱ ane̱ nyi fe̱yɛ kaye̱‑rɔ ase̱sɛ pɛɛɛ mfɛɛre̱ bo̱ Ɔbɔnsam ke̱sare̱e̱‑rɔ. Amaa amo̱ pɛɛɛ gbaa ooo, ane̱ gye̱ Wuribware̱ mò̱ gyi‑ana ne̱e̱. \p \v 20 Ane̱ be̱e̱ ane̱ nyi kase̱ŋtiŋ si fe̱yɛ Wuribware̱ mò̱ gyi Yeesuu Kristoo a ba kaye̱ mɔ‑rɔ, ne̱ ɔɔ sa ane̱ kanyiase̱ŋ, na ane̱ nya gyii Wuribware̱. Mò̱ wo̱re̱ kpeŋ e̱ bo̱‑rɔ, ikisi fe̱raa mo̱ŋ gye̱ sɛye̱. Ane̱ aa Wuribware̱ ne̱ mò̱ wo̱re̱ kpeŋ e̱ bo̱‑rɔ‑ɔ de kanɔ ko̱ŋko̱ fe̱yɛ ane̱ŋ ne̱ ane̱ aa mò̱ gyi Yeesuu Kristoo de kanɔ ko̱ŋko̱‑ɔ. Wuribware̱ e̱ gye̱ Wuribware̱. Mò̱ wo̱re̱ kpeŋ e̱ bo̱‑rɔ. Ikisi fe̱raa mo̱ŋ gye̱ sɛye̱. Mò̱ wo̱re̱ e̱ be̱e̱ ɔ gye̱ ŋkpa na kukyure ne̱ a mo̱ŋ de kɛɛ‑ɔ kuŋu. \v 21 Amo̱se̱ se̱‑ɔ, mo̱ agyi timaa, ŋ yɛ, mo̱nꞌ lee mo̱ne̱ e̱ye̱e̱ le̱e̱ ikisi si.