\id 2CO - Nchane \ide UTF-8 \h 2 Kolɛŋ \toc1 Ŋwa wù kiŋgane kinfɛɛ wù Bol gɛ̀ saŋ fɛ kintaashɛ ki Kolɛŋ le \toc2 2 Kolɛŋ \toc3 2Ko \mt2 Ŋwa wù kiŋgane kinfɛɛ wù Bol gɛ̀ saŋ fɛ kintaashɛ ki \mt1 Kolɛŋ le \imt Fiɛɛ fì le a Ŋwa wu Kolɛŋ wù kiŋgane kinfɛɛ wunɛ le \ip Bol gɛ̀ saŋ ŋwa wù kiŋgane kifɛɛ wunɛ fɛ kintaashɛ ki bamii ba mbɛmɛ ki Kolɛŋ le, nyu kife kì baŋgɛ gɛ̀ jade bo too antɛnɛɛ a wu bɛ kintaashɛ kiyu. Bamii ba a kintaashɛ kinɛ le bamu gɛ̀ ja bo kɛme kintɛɛnyɛ kimu kì tɛɛme kune Bol. Geenɛ, Bol saŋ ki wu dûnyɛ lɛ wu koŋe baaŋ lɛ bɛ bo tû jwe wu mumwaa. \ip Ŋwa wunɛ gɛɛne fwe wu jɛme no Bol gɛ̀ lɛge kintaashɛ kiyu lɛ bo gwênyɛ chiaaŋ yiboo ki bo fîh bamii ba Kletu ba Judia ba gɛ̀ bee yi ŋgɛ le. A kimbe ki ŋwa wunɛ le ajiŋ, Bol jɛme kune mwɛɛ mù duunyi lɛ wu le mwa ntuŋ wu Jiso Kletu wù nchiɛɛŋ. Wu gɛ̀ jɛme nje bamii bamu ba Kolɛŋ shige gɛ̀ ja bo bɛɛŋsɛ bikwɛɛ biboo lɛ le bo booŋ ba ntuŋ ba Jiso ba nchiɛɛŋ, bo mo duu lɛ gɛ Bol nyû lo mwa ntuŋ wu Kletu wù nchiɛɛŋ gɛ. \iot Bikwɛɛ bi mwɛɛ bi a ŋwa wunɛ le \io 1:1-11 Fɛŋkɛɛ \io 1:12–7:16 Bol bɛ kintaashɛ ki bamii ba mbɛmɛ ki kolɛŋ \io 8:1–9:15 Nnya ki ba fih bamii ba Kletu ba Judia yu \io 10:1–13:10 Bol jɛmɛ kune mwɛɛ mù duunyi lɛ wu le mwa ntuŋ wu Jiso Kletu wù nchiɛɛŋ \io 13:11-14 Kimɛsɛ \c 1 \p \v 1 Le mɛ wù Bol, nle mwa ntuŋ wu Kletu Jiso yi ŋkoŋ wu Nyo le. Le besa mwa bwee wese wù Timoti. Nsaŋe ŋwa wunɛ fɛ kintaashɛ ki bamii ba Nyo ba Kolɛŋ le, mo fɛ bamii ba le ba Nyo le bachii ba kimbe ki Akɛya le kichii. \v 2 Nyo wù Chiji wese besabɛŋ bɛ Tada Jiso Kletu dûnyɛ fitele fì joŋe fɛ bɛŋ le, bo ka bo nyâ bɛŋ bɛ muntele mù nyiɛgee. \s1 Nyo wù jiɛɛse muntele \p \v 3 Mbɛɛŋsɛ nyûme fɛ Nyo wù le Nyo wu ka nyume Chiji Tada wese besabɛŋ wù Jiso Kletu le. Wu le Chiji kiŋkoo yii, nyu Nyo wù jiɛɛse muntele mu bamii yi mwɛɛ le munchii. \v 4 Le wu wù to wu jiɛɛse muntele mwesa besabɛŋ yi baŋgɛ besa le bachii wu lɛ taŋlo besabɛŋ mo bee kee tɛ ki bee jiɛɛse muntele mu bamii bamu sege bo le mo nyu ŋgɛ wù la le. Besabɛŋ taŋlo bee kêe ki bee jiɛɛse noo nyu bɛ njiɛɛsɛ wù Nyo jiɛɛse muntele mwesa besabɛŋ yu. \v 5 Bee kee lo lɛ gɛh yɛɛŋyɛɛŋ no baŋgɛ ba Kletu le fɛ bee le wesee, nyu gɛh no Nyo le wu fede yi Kletu le wu jiɛɛse muntele mwesa tɛ wesee. \v 6 Nɛ bee le yi manluŋ le, tu le ki jîɛɛsɛ muntele mwɛna mo ki bvûsɛ bɛŋ. Nɛ bo jiɛɛse muntele mwesa, tu le ki bo gê muntele mwɛna fûfɛ shɛ́ŋ. Finɛ lé fi gê bɛŋ kêe ki bɛŋ kâaŋ shɛ́ŋ bɛŋ nyûme nyiɛgee yi baŋgɛ ba bɛŋ yɛne le njɛ no bee yɛne. \v 7 Fiɛɛ fì bee jiiŋe fwe kune bɛŋ gɛ taŋlo fiɛɛ shiŋshɛ bee gɛ. Bee kee lo lɛ no bɛŋ yɛne baŋgɛ njɛ bee, bɛŋ tɛ lé kɛ̂me muntele mù jiɛɛ njɛ bee. \p \v 8 Booŋ ba bwee wese, gɛ bee goone lɛ bɛŋ nyû njɛ bɛŋ kee kfuu chi ŋgɛ wù bee gɛ̀ mu yi woŋ wù Ɛsia le gɛ. Wɛɛ ŋgɛ gɛ̀ tɛɛme baaŋ wu fede lo bvuŋga, bee gɛ̀ yɛde lɛ gɛ taŋlo bee ka bee luŋ gɛ. \v 9 Yi nchiɛɛŋ le, bee gɛ̀ kee lɛ fi le fi lɛɛŋ wa lɛ bee lé be kwêeyɛ. Geenɛ finɛ fiɛɛ gɛ̀ kooshi noo ki fi gê lɛ keefɛ bee yɛ̂mɛ yi bikwɛɛ biɛsa le gɛ, bee yɛ̂mɛ nyu yi Nyo le. Le wu wù bvuuse bamii yi kwe le. \v 10 Wu wuyu wù gɛ̀ bvusɛ bee yi kfuu chi wɛɛ ŋgɛ wù bee gɛ̀ yɛne wa nyu kwe le, wu lé wu gê wu mɛ̂ gɛh wu bvûuse. Bee le bee gɛɛ bvufee nyu yi ye le lɛ wu baaŋ gɛh wu ka wu bvûuse bee segechii, \v 11 no bɛŋ lé bɛŋ tôone bee bɛ buunɛ chena. Noo bamii ba duude mo bo nyaa kiyone Nyo le fɛ bee le njɛ fiɛɛ fì joŋe fì wu le wu buu bee yu nje buunɛ chi bamii ba duude. \s1 Fiɛɛ fì gɛ̀ ge fɛ Bol kusɛ ŋkwajɛ wu njiɛnyɛ we \p \v 12 Fiɛɛ le yu fì bee chiaase ye yi fi le, fitele fiesa toone bee kune fi. Fi le lɛ, gee chesa chì le yi nshɛŋ yinɛ le, fede munchii fɛ bɛŋ le le chì yuude, nyu nchiɛɛŋ no Nyo goone. Gɛ bee gee gee chinɛ bee bii bvufee bvu yi woŋ kfunɛ le gɛ. Bee gee bee bii gɛh nyu bvuŋga bvù le bvu Nyo le. \v 13 Nɛ fiɛɛ fì ge bee baaŋ saŋ gɛ fiɛɛ fimi fɛ bɛŋ le yeye fede fì taŋlo bɛŋ tɛ̂ɛŋ bɛŋ kɛ̂ɛ fi gɛ. Ŋkwaji lɛ bɛŋ lé bɛŋ tɛ̂ɛŋ bɛŋ kɛ̂ɛ fi fichii chuule, \v 14 gɛh no bɛŋ le bɛŋ kɛɛ wa bee mɛɛse shige, wu lɛ ge doo nyûme juu chì Tada wese besabɛŋ wù Jiso Kletu lé wu gê wu tô, bɛŋ chîaase ye bɛ bee gɛh no bee lé be gê be chîaase ye bɛ bɛŋ. \v 15 No ŋgɛ̀ ŋkee finɛ fiɛɛ noo mɛ n'ya maŋe gɛ mɛ mo ŋgoone ki n'ya ntô a bɛŋ le, wu lɛ bɛŋ kɛ̂mɛ maajɛ waŋ kiŋgane kinfɛɛ. \v 16 Ŋgɛ̀ ŋkage lɛ, ŋge ndoo ŋgɛɛne Masɛdonia nfê je a bɛŋ le, bɛ lɛ nlé ŋgê ndoo kaase ŋka nfê je a bɛŋ le, bɛŋ fîh mɛ yi njiɛnyɛ waŋ wu Judia le. \v 17 Bɛŋ kwaji lɛ no ŋgɛ̀ mbaaŋ nfe gɛ, nyu lɛ ŋgɛ̀ ŋkage noo ŋgee lo? Noo lɛ ndoo ŋkage fiɛɛ mo ŋkage a je yì muh wu fɛkuu fɛnɛ bɛɛŋ fiɛɛ lɛ, “Ɛɛŋ” wu ka wu kaasɛ wu faŋ gɛh kife kiyu le lɛ, “Aay” lɛ? \v 18 Yi nchiɛɛŋ le, no Nyo to wu lɛme gɛh yi jɛ ye le, gɛ fiɛɛ fì bee jɛme bɛŋ le to nyu fì bee bɛɛŋ lɛ, “Ɛɛŋ” bee kaasɛ bee faŋ lɛ, “Aay” gɛ. \v 19 Fi le noo nje gɛ Jiso Kletu wù Mwa Nyo wù besa ba Sila mo Timoti gɛ̀ feeji a bɛŋ ntɛnɛɛ le wù bɛɛŋ fiɛɛ lɛ, “Ɛɛŋ” wu kaasɛ wu faŋ lɛ, “Aay” gɛ. Fi to fi nyu gɛh lɛ, “Ɛɛŋ” segechii. \v 20 Bɛŋ kêe lɛ le fiɛɛ fì Kletu gɛ̀ fɛ fì le baŋka ba Nyo gɛ̀ fɛ bachii wu bɛɛŋ bo le lɛ, “Ɛɛŋ.” Le nje finɛ fiɛɛ fì besabɛŋ fede yi Kletu le bee duu Nyo le lɛ, “Fi nyûme noo.” Nɛ no besabɛŋ to bee bɛɛŋse wu nɛ. \v 21 Le Nyo wù ge lɛ bee lɛ̂ɛŋ wù ge tɛ bɛŋ lɛɛŋ, besabɛŋ tu bee tɛɛme yi Kletu le. Wu le wu cha bee wu gɛɛ yeye\f + \fr 1:21 \fr*\ft Kɛnɛ lɛ, “wu yefɛ bee.”\ft*\f*. \v 22 Wu le wu gɛɛ njiŋɛ we yi ye yese besabɛŋ le, wù le Kiyo ke kì wu le wu gɛɛ fɛ muntele mwesa besabɛŋ le njɛ nshuudɛ wu fiɛɛ fichii fì lé fi tô fɛ besabɛŋ le, fì bee lé be gê be kɛ̂mɛ. \p \v 23 Ntɛŋe Nyo wu lɛ wu bɛɛ jiŋ yi nsa waŋ lɛ ŋgɛ̀ baaŋ ŋkaasɛ gɛ nto Kolɛŋ gɛ, le nje ŋgɛ̀ ŋgoone ki mbâjɛ lo bɛŋ. \v 24 Gɛ nyu lɛ bee goone ki bee lɛ̂me gɛh lɛ nɛ no mbɛmɛ wene kɛmɛ ki wu nyû gɛ. Bee ka lɛne besabɛŋ ki bee to bɛ njoŋ fɛ bɛŋ le. Nje bee kee lɛ bɛŋ lɛme bɛŋ tɛɛme yi mbɛmɛ wene le. \c 2 \p \v 1 Noo, mɛ mo nlejɛ lɛ gɛ mbaaŋ ŋka nlâ jigɛ chì to bɛ nsasɛ gɛ. \v 2 Nɛ ŋka nja ŋgê bɛŋ yû nsasɛ, ka nyû yɛɛŋ wù taŋlo wu gê n'yû njoŋ fede bɛŋ baa ba ŋge wa bo yuge nsasɛ? \v 3 Nɛ fiɛɛ fì gɛ̀ ge mɛ fɛ nsaŋ ŋwa wɛɛ a je yì ŋgɛ̀ nsaŋ le. Gɛ̀ bee wu lɛ ŋge ndoo nto a bɛŋ le, ŋgɛ ŋkɛme nsasɛ wumu wù ja fɛ bɛŋ ba bee ki bɛŋ gê n'yûge njoŋ, nje ŋkee lo chuule kune bɛŋ bachii lɛ njoŋ waŋ le gɛh njoŋ wene bɛŋ bachii. \v 4 Bɛŋ kêe lɛ ŋwa wuyu wɛɛ ŋgɛ̀ nsaŋe bɛ nsasɛ wù baaŋ, fitele toonyi mɛ, ajoo yisɛ mɛ ajii. Gɛ ŋgɛ̀ nsaŋ noo ki ŋge lɛ bɛŋ yû nyu nsasɛ gɛ. Gɛ̀ bee ki ŋge lɛ bɛŋ kɛ̂ɛ kiŋkoŋɛ kì baaŋ kì ŋkɛme fɛ bɛŋ le. \s1 Ba lɛ̂ɛshɛ jialɛ chi muh \p \v 5 Nɛ muh gɛ̀ ge n'yu nsasɛ, tu gɛ nsasɛ wunɛ mɛ gɛh fɛ mɛne maa gɛ. Gɛ̀ bee tɛ a je yimi le fɛ bɛŋ le bachii. (Gɛ finɛ fiɛɛ nyu fiɛɛ fì njɛme nluji lo fi le baaŋ gɛ). \v 6 Wunɛ ŋgɛ wù bamii ba duude bɛŋ le bɛŋ nya wɛɛ muh le, le wu kojɛ noo. \v 7 Mɛɛse taŋlo bɛŋ lɛ̂ɛshɛ jialɛ che, bɛŋ gê fitele fie jîɛɛ, wu lɛ keefɛ yii yì baaŋ yûuyɛ lo wu gɛ. \v 8 Noo ŋkude chiaaŋ bɛŋ le lɛ bɛŋ kâasɛ bɛŋ dûnyɛ wu le lɛ bɛŋ baaŋ gɛh bɛŋ koŋe wu. \v 9 Nɛ fiɛɛ fì gɛ̀ ge nsaŋ ŋwa wɛɛ fɛ bɛŋ le ki mɛ môŋ bɛŋ ŋkɛ̂ɛ laa bɛŋ yuge gɛh mɛne yi fiɛɛ le fichii la. \v 10 Nɛ bɛŋ lɛɛshɛ jialɛ chi muh, tu mɛ tɛ nle nlɛɛshɛ. Nɛ nlɛɛshi fiɛɛ, fiɛɛ nɛ nyu yu ki nlɛɛshɛ, tu nlɛɛshi a Kletu jii nje bɛŋ. \v 11 Besabɛŋ gee noo wu lɛ keefɛ Sataŋ ja wu lêe yo wu kɛ̂me bvuŋga a besabɛŋ we gɛ. Gɛ besabɛŋ maŋe no wu to wu wɛɛnɛ gɛ. \s1 Jɛ yi Nyo kune bamii le jé le jé le \p \v 12 Gɛ̀ bee sege ŋgɛ̀ ŋgɛnɛ mbu alaantɛŋ kì Towa le ki nfejɛ saaka wù joŋe wù kune Kletu yo, Tada gwenyɛ kimbuŋ fɛ mɛne ki nlɛŋ lɛme che yo. \v 13 Geenɛ bvufee bwaŋ gɛ̀ bee gɛ fo gɛ, nje ŋgɛ̀ baaŋ n'yɛŋ gɛ mwa bwɛɛŋ wù Taytu le yo gɛ. Noo mɛ mo n'yɛsɛ bo le lɛ ba shɛɛ wa, mo nto Masɛdonia. \p \v 14 Geenɛ, kiyone le fɛ Nyo le wù to wu saa bee fwe segechii yi Kletu le wu nyaa mbɛɛtɛɛ, bee bii njɛ bamii ba wu le wu kɛme gwɛŋ wu jɛŋ le. Wu mo wu fede yi ye yese le wu saaŋse saaka kune Kletu manjuu le manchii bo kee wu bo yuge wuŋ we njɛ jiiŋ fɛ ba toŋ. \v 15 Bee le njɛ nsanɛ wu jiiŋ chi Kletu fɛ Nyo le antɛnɛɛ a bamii ba ba bvuuse bo le mo fɛ ba lɛɛse le. \v 16 Fɛ bamii ba lɛɛse le nsanɛ wunɛ too nyu bɛ kwe fɛ bo le. Bamii ba ba bvuuse bo le nsanɛ wunɛ too nyu bɛ kinche fɛ bo le. No fi le noo, tu le yɛɛŋ wù kojɛ ki wu gê chichinɛ lɛme? \v 17 Gɛ̀ bee nyûme njɛ bamii ba duude ba jo jɛ yi Nyo yi tu fiɛɛ fi waaŋ fì bo jiɛnyi bo gese lo gɛ. Bee le fiesa bamii ba taashɛ yi Kletu le, bee feeji jɛ yi Nyo bɛ muntele mù yuude njɛ bamii ba Nyo le wu tuŋ bo, bo lɛme a wu jii. \c 3 \s1 Mbejɛ wu maŋkaŋ mà kege bɛ manfɛŋ \p \v 1 Mɛ fɛnɛ njɛme nɛ fi nyu lɛ bee ka be kaasɛ be dunyɛ lo bikwɛɛ biɛsa bɛŋ le? Kɛnɛ lɛ bee goone baŋwa njɛ no bamii bamu goone banɛ baŋwa ba ja fɛ bee le kɛnɛ fɛ bɛŋ le bò duunyi bamii ba le bee lɛ? \v 2 Bɛŋ kibɛɛ le wa ŋwa wese wù ba le ba saŋ a muntele mwesa le no muh wuchii taŋlo wu kɛ̂ɛ wu ka wu tɛ̂ɛŋ. \v 3 Bɛŋ duunyi lɛ bɛŋ le ŋwa wu Kletu wù bee saŋ. Ŋwa wunɛ gɛ ba saŋ nyu bɛ finte fi ŋwa lɛ gɛ. Ba saŋ nyu bɛ Kiyo ki Nyo wù kɛme kinche. Gɛ ba saŋ nyu yi bibɛse bi ata a ata le gɛ. Ba saŋ nyu yi bibɛse bì le muntele mu bamii le. \p \v 4 Finɛ le fiɛɛ fì bee jɛme bee ya maŋe gɛ a Nyo jii fede yi Kletu le. \v 5 Gɛ nyu lɛ bee le bee kojɛ bɛ bikwɛɛ biɛsa ki bee gê fiɛɛ fimi fì bee lé be jâ be dûu lɛ fiɛɛ fimi ja fɛ bee le gɛ. Ge Nyo bee fɛ bee kôjɛ. \v 6 Wu le wu ge bee kojɛ ki bee lɛ̂ne yi saaka wu maŋkaŋ mà manfɛŋ le. Gɛ maŋkaŋ manɛ nyu mà bii nyu banchi ba bo gɛ̀ saŋ lo bɛ chiaaŋ le gɛ. Le ma Kiyo ki Yuude. Banchi gɛ̀ too nyu bɛ kwe. Geenɛ Kiyo nyaa nyu kinche bamii le. \v 7 Je yì kege yì ba gɛ̀ gee mwɛɛ yi le ba gɛ̀ cho banchi bayu yi bibɛse bi ata le. Sege Musɛ gɛ̀ too bɛ banchi bayu, gɛ bamii ba Ishwala gɛ̀ kee ki bo jîŋɛ bvushi bwe gɛ, nje n'yulɛ wu Nyo gɛ̀ baaŋ yi bvushi bwe le. Yiyɛɛ je yì kege yì gɛ̀ too nyu bɛ kwe, gɛ̀ too yi kɛme n'yulɛ wu Nyo, n'yulɛ wɛɛ gɛ̀ baaŋ noo wu jime wa wu kage wu gɛɛne lo. \v 8 Nɛ yiyɛɛ je gɛ̀ bee noo, je yì ba gee mwɛɛ yo yì le yi Kiyo ki Yuude, gɛ fe lo wuwɛɛ n'yulɛ gɛ? \v 9 Nɛ je yì bo gɛ̀ gee mwɛɛ yo yì gɛ̀ too bɛ fiɛɛ fì leese lo bamii yi ŋgɛ le, yi gɛ̀ too bɛ n'yulɛ wu Nyo, gɛ tu je yì bo gee mwɛɛ yo yì le yi Nyo jôde bamii lɛ bo le chaaŋ a wu jii taŋlo yi kɛ̂me n'yulɛ wù fede lo wɛɛ! \v 10 Kinchiɛɛŋ kiyu le lɛ fiɛɛ fì gɛ̀ too fi kɛme n'yulɛ wu Nyo fiyu le fi lɛsɛ wa n'yulɛ we nje n'yulɛ wù kuge wù fede wɛɛ le wu to wa. \v 11 Nɛ fiɛɛ fì gɛ̀ kage wa fi gɛɛne lo gɛ̀ too bɛ n'yulɛ wu Nyo, gɛ tu n'yulɛ wu fiɛɛ fì too ki fi nyû wa kimaga le wu kuge wu fede lo wuwɛɛ! \p \v 12 No bee kee noo njɛ kimaŋɛ le lo sɛŋ, bee mo feeji bee faane gɛ. \v 13 Gɛ bee nyu njɛ Musɛ wù gɛ̀ baŋɛ bvushi bwe bɛ nju ki wu gê lɛ keefɛ bamii ba Ishwala jîiŋe no n'yulɛ wù gɛ̀ baaŋ yi bvushi bwe le jime wu kage wu gɛɛne lo gɛ. \v 14 Geenɛ bamii bayu bvufee bvuboo gɛ̀ jiime lo. Mo too bude abɛŋ, lɛ bo doo bo tɛŋe fiɛɛ a Ŋwa wu Maŋkaŋ mà kege le, bo yu, fiɛɛ nyu gɛh yu fì baŋe bvufee bvuboo. Le gɛh yi Kletu le wù taŋlo bo chiaasɛ fiɛɛ fì baŋe fiyu. \v 15 Yi nchiɛɛŋ le, too bude a bɛŋ wunɛ, bo tɛŋe fiɛɛ a ŋwa wu Musɛ le, fiɛɛ nyu gɛh yu fi baŋ bvufee bvuboo lɛ. \v 16 Geenɛ, muh tu wa fie bɛ Tada, ba mo ba chiaasɛ fiɛɛ fì baŋe fiyu. \v 17 Tada wunɛ le Kiyo, mo faaŋ fɛ Kiyo kinɛ le fo, tu bamii le bo bu wa yi bvunfa le. \v 18 Fi le lɛ besabɛŋ bachii ba le lɛ fiɛɛ baaŋ fi baŋe manshi mɛsa besabɛŋ le n'yulɛ wu Tada wù baaŋ yi ye yese besabɛŋ le, wu gee besabɛŋ baaŋ bee mo bee kuse bee gɛɛne fwe fwe bee fiɛɛnɛ wa nyu wu. Ŋkusɛ wunɛ gee Tada wù le Kiyo ki Yuude. \c 4 \s1 Nchvu yi saaka wù joŋe a baleh ba bo ma le \p \v 1 Noo, no bee kɛme lɛme chinɛ nyume Nyo wù kole yii wu nya bee le, tu gɛ taŋlo shɛ́ŋ kwee bee bɛ chi gɛ. \v 2 Bee le bee baa jiŋ yi mwɛɛ mù bamii gee nyilɛ le, mù le mu kinchoosɛ. Bee le bee faŋ je yi kilɛlɛ. Gɛ bee leese chimbiaŋ a jɛ yi Nyo le gɛ. Bee to bee jɛme gɛh nyu nchiɛɛŋ bee chuuyi andaŋɛdaŋ, bee duunyi bikwɛɛ biɛsa muh wuchii le a Nyo jii, wu lɛ taŋlo bo kwajɛ bo kɛɛ bamii ba le bee. \v 3 Nɛ mo nyu lɛ saaka wù joŋe wù bee feeji wunɛ le fiɛɛ baŋɛ, tu fi baŋe gɛh nyu fɛ bamii ba lɛɛse lo le. \v 4 Fɛ bobaa bamii ba baaŋ bɛɛŋ gɛ saaka wunɛ le gɛ le Sataŋ wù le nyo wu yi woŋ kfunɛ le, wu le wu baŋɛ bvufee bvuboo bvu jiiŋ. Wu ge noo wu lɛ keefɛ bo yɛ̂ne n'yulɛ wu saaka wù joŋe wù le kune bvukugɛ bvu Kletu wù le nfiɛɛnɛ yi Nyo le gɛ. \v 5 Bɛŋ kêe lɛ gɛ bee feeji nyu kune bikwɛɛ biɛsa gɛ. Bee feeji nyu kune Kletu Jiso lɛ le Tada. Bee le gɛh lo fiesa bamii ba lɛne bɛŋ le nje Jiso. \v 6 Nyo wù gɛ̀ jɛmɛ lɛ, \q1 “N'yulɛ bu yi kijibɛ le wu bâaŋ”, \m Le Nyo wuyu wunɛ wù ge n'yulɛ we tu wu baaŋ fɛ muntele mwesa le ki wu yûusɛ bee lɛ bee kee bvukugɛ bvu Nyo bvù le yi bvushi bvu Jiso Kletu le. \p \v 7 Nchvu yi saaka wunɛ le yi ye yese le, geenɛ bee le gɛh lo fiesa baleh ba bo ma lo. Bee le noo wu lɛ fi dûunyi lɛ bvuŋga bvunɛ bvù fede bvuŋga bvuchii bvù le yi ye yese le, le bvu Nyo, gɛ nyume bwesa gɛ. \v 8 Baŋgɛ yige bee bimbe le bichii, geenɛ bo ya bwɛɛyi gɛ̀ bee gɛ. Bee jade bvufee tu bvu lɛɛse lo bee, geenɛ shɛ́ŋ kwee gɛ bee gɛ. \v 9 Bo to bo boone bikaa a bee jiŋ, geenɛ Nyo daayi gɛ a bee le gɛ. Bo to bo kfuune bee, bee gweeyi fɛkuu, geenɛ bee kweeyi gɛ. \v 10 Bee to be jiɛnyi bee kwee gɛ kfuu chi kwe yi Jiso segechii, wu lɛ kinche ki Jiso taŋlo ki dûunyi tɛ yi ye yese le. \v 11 No bee chee, bee to be nyu gɛh jwe wu kwe le segechii nje Jiso, wu lɛ kinche ki Jiso dûunyi yi ye yese yì taŋlo yi kwe le. \v 12 Noo, bee mo bee kwee kwe, geenɛ kwe yese yinɛ too nyu bɛ kinche fɛ bɛŋ le. \p \v 13 Bee le be leesɛ fitele yi Nyo le no muh mu gɛ lesɛ wu mo wu saŋ lɛ, \q1 “Nle mbɛɛŋ fɛ njɛme”, \m bee tɛ bɛɛŋ fɛ bee jɛme. \v 14 Bee kee lo lɛ wuwɛɛ wù gɛ̀ bvusɛ Tada wese besabɛŋ wù Jiso Kletu yi kwe le, lé wu gê wu bvûsɛ tɛ besabɛŋ ba le bɛ Jiso yi kwe le, wu jo bee mo bɛŋ tɛ wu gɛɛŋ wu gɛɛ a wu fwe. \v 15 Mwɛɛ munɛ munchii kooshi nje bɛŋ, wu lɛ no kiŋkoŋɛ ki Nyo fede ki gɛɛne fɛ bamii ba duude wesee le, kiyone ki bamii nyaa fɛ Nyo le bîise mbɛɛŋsɛ gɛɛne fɛ Nyo le. \s1 Mwɛɛ mù ba yɛde mu le fede lo \p \v 16 Le fiɛɛ fì shɛ́ŋ kwee gɛ̀ bee gɛ. Mo no ye yese chinɛ bvuge yi gɛɛne yi kage nɛ, muntele mwesa kuuse mu tuu gɛh lo munfɛŋ aju achii. \v 17 Baŋgɛ ba shige banɛ ba bee yɛne yi kife kì shige kinɛ le, le ba seese nyu bvujoŋɛ bvù baaŋ bvù kage gɛ fɛ bee le bvù taŋlo muh gɛ ka wu bege gɛ. \v 18 Noo, bee baaŋ leesɛ gɛ fiesa bvufee yi mwɛɛ mù ba yɛde mu le gɛ. Bee leese nyu yi mù ba yɛde gɛ le, nje mwɛɛ mù besabɛŋ yɛde mu le, le mu fede lo, geenɛ mù besabɛŋ yɛde gɛ, le mu kage gɛ. \c 5 \s1 Ye yifiɛŋ yì bee le be kɛmɛ fɛwe \p \v 1 Besabɛŋ kee lɛ ba saayi lo chuŋ yi le ye yese yi besebɛŋ chee yu fɛkuu fɛnɛ, tu besabɛŋ kɛme yeh fɛ Nyo le yì ba jonɛ gɛ bɛ chiaaŋ gɛ. Yiyɛɛ le yeh yi fɛwe, nyu yì kage gɛ. \v 2 No besabɛŋ le fɛnɛ mɛɛse besabɛŋ tune, nje besabɛŋ beede baaŋ lɛ ba jii ye yi fɛwe yɛɛ ye yese besabɛŋ le njɛ njú. \v 3 Le ge nyû sege ba jii wa ye yɛɛ yi ye yese besabɛŋ le, besabɛŋ gɛ ka bee nyû ye yi yese gɛ. \v 4 No besabɛŋ baaŋ bee chee chuŋ yinɛ le, baŋgɛ ba besabɛŋ yɛne bo gee besabɛŋ tune lo baaŋ. Gɛ nyu lɛ besabɛŋ goone lɛ ba baayɛ njú chiɛɛ yì le ye yese ba jii nyu yi fɛwe gɛ. Besabɛŋ goone lɛ ba jîi nyu yi fɛwe ye yese besabɛŋ le, wu lɛ kinche kì kage gɛ mi lo ye yese chinɛ yi taŋlo yi kwe. \v 5 Nyo le wu seesɛ besabɛŋ ki bee kɛ̂mɛ fiɛɛ finɛ. Wu le wu baa sa besabɛŋ le nyu Kiyo ki Yuude. \p \v 6 Noo, bee mo bee nyu segechii bee kee finɛ fiɛɛ bee maŋe gɛ. Bee kee lɛ no bee chee yi woŋ kfunɛ le yi ye chinɛ le, bee le je yì ndefe le fɛ Tada le. \v 7 Bee gee mwɛɛ nje fitele fì bee leese yi Nyo le, gɛ nyu nje bee yɛde wu le gɛ. \v 8 Bee le njɛ bee maŋe finɛ fiɛɛ sɛŋ, fi joŋe chuule lɛ bee chînɛ lo ye chinɛ le, bee gɛɛŋ bee nyume wa besa ba Tada fɛ la che le. \v 9 Noo, kɛnɛ lɛ bee le besa bo fɛ la che le, kɛnɛ bee baaŋ fɛnɛ, fiɛɛ fì bee jiiŋe le lɛ, bee gêe gɛh ki wu yûge njoŋ. \v 10 Bɛŋ kêe lɛ besabɛŋ bachii kɛme ki bee lɛɛŋ fwe a Kletu wu sâ besabɛŋ, wu lɛ muh wu mumwaa wu mumwaa kɛ̂mɛ nlaŋɛ wu fiɛɛ fì wu gɛ̀ gee yi ye chinɛ le, kɛnɛ le fì joŋe kɛnɛ fì befe. \s1 Lɛme chi gee bamii naji mwɛɛ bɛ Nyo \p \v 11 No bee kee fiɛɛ fì le ki bee fâane Tada, bee mo bee moŋ ki bee gê bamii kusɛ. Nyo kee bamii ba le bee chuule. Ŋkwaji lɛ bɛŋ tɛ kee chuule a muntele mwɛna le bamii ba le bee. \v 12 No bee jɛme nɛ gɛ nyu lɛ bee goone ki bee ka be kaasɛ bee duunyi bikwɛɛ biɛsa bɛŋ le gɛ. Bee nyaa gɛh nyu je bɛŋ le ki bɛŋ chîaase ye bɛ bee, wu lɛ taŋlo bɛŋ kɛ̂me fiɛɛ fì taŋlo bɛŋ chvûu bamii ba bɛɛŋse ye yi kijusɛ ki mu le bɛ mwɛɛ mù bo yɛde a bamii jii, nyume gɛ mu fɛ muntele muboo le gɛ. \v 13 Nɛ le lɛ bikwɛɛ jiɛnyi bee, tu bi jiɛnyi nje Nyo. Nɛ le lɛ bi lɛme fo, tu bi lɛme gɛh nje bɛŋ. \v 14 Fiɛɛ fì gee bee gɛɛne fwe bɛ fiɛɛ fì bee gee le kiŋkoŋɛ kì Kletu kɛme fɛ besabɛŋ le. Bee gee noo nje bee le bee bɛɛŋ lɛ muh wu mumwaa gɛ̀ be wu kwe fɛ bamii le bachii, fi mo fi nyume lɛ bamii bayu bachii le bo kwe wa tɛ. \v 15 Wu gɛ̀ kwe fɛ bamii bachii le wu lɛ keefɛ bobaa ba chee, ka bo chêe nje bikwɛɛ biboo gɛ. Geenɛ, lɛ bo chêe wa nje wɛɛ muh wù gɛ̀ kwe wu kaasɛ wu bu yi kwe le nje bo. \p \v 16 Noo, kɛge mɛɛse gɛɛne lo fwe gɛ bee ka jiiŋe muh bɛ je yì muh wu wuŋ gɛ. Bee nɛ chi jiiŋe Kletu nyu bɛ je yi muh wu wuŋ, gɛ bee baaŋ be ka be jiiŋe wu mɛɛse a yiyɛɛ je le gɛ. \v 17 Fiɛɛ fì nyume le lɛ, nɛ muh le wu taashɛ wa bɛ Kletu, tu wu le wa muh wù fwɛŋ. Mwɛɛ mù kege munchii le mu fe wa, mwɛɛ munchii tu wa mù munfɛŋ. \v 18 Finɛ fichii gee Nyo wu gɛ̀ kaasɛ wu jo besabɛŋ yi ye ye le wu najɛ mwɛɛ besabɛŋ bɛ wu, fede yi Kletu le. Wu le wu nya bee lɛme ki bee gêe bamii naji mwɛɛ bɛ Nyo. \v 19 Fi le lɛ, le yi Kletu le wù Nyo gɛ̀ najɛ mwɛɛ bɛ bamii ba yi woŋ kfunɛ le, lɛ bo tu bɛ wu. Wu baaŋ gɛ wu ŋgode finte fi bimbefɛ biboo gɛ, wu mo wu nya ntuŋ wu najɛ wunɛ chiaaŋ yese le, lɛ bee têede bamii le. \v 20 Bee mo bee nyu fɛnɛ yi kijusɛ ki Kletu le, Nyo fede yi ye yese le wu lɛge bamii. Noo bee kude chiaaŋ fɛ bɛŋ le a jee chi Kletu le lɛ bɛŋ kâasɛ mɛɛse bɛŋ nâjɛ mwɛɛ bena Nyo. \v 21 Le nje besabɛŋ ba wu wù Nyo gɛ̀ ge Kletu wù gɛ̀ kee gɛ kimbefɛ gɛ, ja wu tu kimbefɛ, wu lɛ besabɛŋ tû chaaŋ a Nyo jii nje wu. \c 6 \s1 Baŋgɛ ba Bol wù mwa ntuŋ wu Jiso Kletu gɛ̀ yɛne \p \v 1 No bee lɛne yi kintaashɛ le besa Nyo, bee mo kude chiaaŋ tɛ fɛ bɛŋ le lɛ keefɛ bɛŋ fɛ̂ fitele fì joŋe fì Nyo kɛme fɛ bɛŋ le ge fi lɛsɛ achiji gɛ. \v 2 Nyo gɛ̀ bee wu jɛme lɛ, \q1 “Kife kì chuule gɛ̀ to ki kojɛ, nnya bintuŋ wo le. \q1 Juu chi mbvusɛ gɛ̀ kojɛ mɛ mbvusɛ wo.” \m Bɛŋ jîŋɛ bɛŋ yɛ̂ŋ, mɛɛse le kife kì chuule, chinɛ le juu chi mbvusɛ. \p \v 3 Gɛ bee gee lo fiɛɛ fì taŋlo fi baŋe je yi muh mu gɛ. Bee gee noo wu lɛ keefɛ ba gê ba yɛ̂ŋ jialɛ chimi yi lɛme chesa le gɛ. \v 4 Geenɛ, bee le be dunyɛ fiesa bikwɛɛ biɛsa a jé le yichii lɛ bee le bamii ba lɛme ba Nyo. Bee le bee dunyɛ je yì bee kaane shɛ́ŋ baaŋ yi baŋgɛ ba bee yɛde le, bɛ sege mwɛɛ tɛɛme mo sege je nyume gɛ yu gɛ. \v 5 Bee ka be dunyɛ tɛ no bo suŋe bee, bɛ no bo leese bee yéh yi ncha le, bo ka shiŋshi baŋgɛ besa bo. Bee to bee kfuune ye yi lɛme le, bee jade bee che antaŋ bee lefe gɛ, be ja kife kimi le bee tu bee kwee jɛŋ. \v 6 Bee duunyi tɛ a je yi kinche kesa kì yuude le, bɛ no bee kee fiɛɛ kune Nyo, mo no bee kaane shɛ́ŋ, bɛ no bee kɛme muntele mù njoŋe fɛ bamii le. Bee chee bee bii no Kiyo ki Yuude duunyi bee le, bee koŋe bamii bɛ kiŋkoŋɛ kinchiɛɛŋ. \v 7 Bee to bee jɛme gɛh nyu njɛmɛ wù nchiɛɛŋ, bee gee mwɛɛ a bvuŋga bvu Nyo le. Bee to bee jiji kinche ki chaaŋ le ki nyume njɛ mwɛɛ mu jɛŋ mu a kibo kinchiɛɛŋ le bɛ mu a kibo kiŋkoŋo le. \v 8 Bee to bee duunyi tɛ bamii ba le bee, kɛnɛ bamii ŋgvuune bee, kɛnɛ bo ŋgvuune gɛ, kɛnɛ bo jɛme mwɛɛ mù mbefe kune bee kɛnɛ bo jɛme nyu mù njoŋe. Bamii to bo jode bee lɛ bee le bamii ba kinlɛlɛ, geenɛ bee nyu bamii ba nchiɛɛŋ. \v 9 Bamii to bo jade bo nyu njɛ bo kee gɛ bee gɛ, geenɛ bo kee bee chuule. Bee jade bee yɛne lɛ bee le wa baŋkfusa, geenɛ bɛŋ jîŋɛ bɛŋ yɛ̂ŋ, bee le gɛh yu. Bamii to bo ja bo nyaa ŋgɛ bee le, geenɛ bo yuuyi gɛ bee gɛ. \v 10 Bee to bee nyu njɛ bamii ba le yii yii, geenɛ bee laŋe gɛh ye segechii, bee nyume njɛ bamii ba fuude, geenɛ bee gee bamii ba duude tuu bamii ba kwa lɛ. Bee to bee nyume nɛ njɛ gɛ bee kɛme fiɛɛ gɛ, geenɛ bee kɛme mwɛɛ munchii. \p \v 11 Bamii ba Kolɛŋ, bee le bee jɛmɛ wa bɛŋ le, bee baaŋ nyilɛ gɛ fiɛɛ gɛ. Bee le bee gwenyɛ tɛ muntele mwesa bee gɛɛ mu yɛsɛ fɛ bɛŋ le. \v 12 Bee baaŋ baŋɛ gɛ muntele mwesa fɛ bɛŋ le gɛ. Baŋe bɛŋ mwɛna fɛ bee le. \v 13 Njɛme bɛŋ le njɛ booŋ baŋ lɛ bɛŋ gêe gɛh yɛɛŋyɛɛŋ no bee ge fɛ bɛŋ le, bɛŋ gwênyɛ tɛ muntele mwɛna fɛ bee le. \s1 Keefɛ muh wu mbɛmɛ shûu kikaa bɛ muh wù le gɛ muh mbɛmɛ gɛ \p \v 14 Keefɛ bɛŋ shûu kikaa bɛ bamii ba le gɛ ba mbɛmɛ gɛ. Taŋlo fiɛɛ fì chaaŋ bɛ fì befe jiɛnyɛ nɛɛ fɛ mu nyûme yi fiɛɛ le fimimia? N'yulɛ bɛ kijibɛ taŋlo kɛme kintaashɛ? \v 15 Taŋlo Kletu bɛ Bɛlial\f + \fr 6:15 \fr*\ft Bɛlial wunɛ a jɛ́ yi Glek le, le lɛ Sataŋ.\ft*\f* bo nyume jwe wu mumwaa? Fiɛɛ fì taashi muh wu mbɛmɛ bɛ muh wù le gɛ muh wu mbɛmɛ gɛ le la? \v 16 Yeh yi kintanyɛ ki Nyo taŋlo yi kɛme la ki yi gê bɛ munyo mu yi woŋ kfunɛ le? Bɛŋ kêe lɛ besabɛŋ le yeh yi kintanyɛ yi Nyo yi kɛme kinche. Finɛ fiɛɛ le no Nyo gɛ̀ jɛmɛ lɛ, \q1 “Nlé ŋgê nchêe yi bo le, njîɛnyi a bo ntɛnɛɛ. \q1 Nlé ŋgê nyûme Nyo wuboo, \q1 bo nyume bamii baŋ.” \m \v 17 Noo, Tada duu lɛ, \q1 “Bɛŋ bû a bo antɛnɛɛ, bɛŋ nyûme yeye a bo le. \q1 Keefɛ bɛŋ kûŋ fiɛɛ fì nyiɛŋ le gɛ, \q1 mɛ mo nfîh bɛŋ. \q1 \v 18 Nlé ŋgê nyûme chiji wene, \q1 bɛŋ nyume booŋ baŋ ba bilɛŋsɛ mo ba bikɛse. \q1 Finɛ jɛme Tada wù Kɛme Bvuŋga Bvuchii.” \c 7 \p \v 1 Nsáa yaŋ yi shɛ́ŋ, no Nyo le wu nya baŋka banɛ besabɛŋ le nɛ, bee mo be chûgɛ fiɛɛ fichii fì chɛŋe bɛ ye yese besebɛŋ mo kiyo kesa besebɛŋ. Besabɛŋ yûude bee gɛ̂ɛne bee mɛ̂ɛse no besabɛŋ chee yi nfaaŋ wù wu Nyo le. \s1 Bol yu njoŋ no bamii ba Kolɛŋ gɛ kusɛ muntele muboo lɛ \p \v 2 Bɛŋ gɛ̂ɛ kijusɛ a muntele mwɛna le fɛ bee le. Gɛ bee nyu bee jiaa fiɛɛ fɛ muh le gɛ. Gɛ bee nyu bee lɛɛ bɛ muh gɛ, gɛ bee fide muh mu gɛ. \v 3 Gɛ njɛme nɛ lɛ nsage lo bɛŋ nsuune nsa gɛ. Nle njɛme wa bɛŋ le lɛ bɛŋ le shɛ́ŋ yese, mo nyu ki bee kwê kɛnɛ ki bee nyûme yu, tu besabɛŋ le gɛh yi kintaashɛ le. \v 4 Nle ŋgɛɛ fitele fiaŋ yi ye yene le baaŋ. Ŋkɛme kinchiaase ye baaŋ kune bɛŋ. Fitele fiaŋ le nyiɛgee baaŋ kune bɛŋ. Yi baŋgɛ bachii ba bee yɛne le, n'yuge gɛh nyu njoŋ. \p \v 5 Mo no bee gɛ̀ lesɛ woŋ wu Masɛdonia le, bee gɛ̀ baaŋ kɛme gɛ nfufɛ shɛ́ŋ gɛ. Bee gɛ̀ kɛme baŋgɛ bimbe bichii. Bamii goone jwe besa bo, bee ka kɛme nfaaŋ a muntele mwesa le. \v 6 Geenɛ, Nyo wù jiɛɛse muntele mu bamii ba le yi yii le, gɛ̀ jiɛɛse muntele mwesa bɛ nto wù Taytu gɛ̀ to. \v 7 Gɛ mɛ gɛh nto we maa wu gɛ̀ jiɛɛse muntele mwesa gɛ. Gɛ̀ bee tɛ je yì bɛŋ gɛ̀ jiɛɛsɛ fitele fie yu. Wu gɛ̀ sɛɛŋ bee le lɛ bɛŋ goone baaŋ ki bɛŋ yɛ̂ŋ mɛne, bɛŋ tu bɛŋ kɛme yii fɛ bikwɛɛ biɛna le, mo no bɛŋ kwaji baaŋ kune mɛ. No n'yu noo, ŋka n'yuge lo njoŋ baaŋ. \p \v 8 Mo nɛ nyu lɛ ŋwa wu ŋgɛ̀ nsaŋ fɛ bɛŋ le wɛɛ gɛ̀ ge bɛŋ tu bɛŋ nyume yii yii, tu gɛ fi fuuŋse mɛ gɛ. Geenɛ, fi gɛ̀ fuuŋsɛ gɛh mɛ, nje n'yɛde lɛ ŋwa waŋ wuyu gɛ̀ ge bɛŋ nyume yii yii. Geenɛ, bɛŋ gɛ̀ bee yii yii gɛh yi kife le nɛ shige. \v 9 Ntu n'yuge njoŋ mɛɛse, nyume gɛh lɛ nje bɛŋ gɛh bee yii yii gɛ. Le nje yii yinɛ yi gɛ̀ ge bɛŋ kusɛ muntele mwɛna. Bɛŋ gɛ̀ kɛme yii nyu a je yì Nyo goone le. Noo, bee gɛ̀ baaŋ ge gɛ fiɛɛ fimi fì befe fɛ bɛŋ le gɛ. \v 10 Nɛ muh kɛme yii a je yì Nyo goone le, tu fi lé fi gê wu kûsɛ fitele fie. Finɛ fiɛɛ tô nyu bɛ mbvusɛ fɛ wu le, fi too gɛh nyu bɛ fiɛɛ fì wu fuuŋse ye yi fi le gɛ. Geenɛ, muh kɛme yii a je yì bamii ba yi woŋ kfunɛ le, tu yi lé yi gê yi tô nyu bɛ kwe. \v 11 Bɛŋ yɛ̂ŋ fiɛɛ fì yii yì le yi Nyo goone le yi to yu fɛ bɛŋ le. Bɛŋ yɛ̂ŋ no bɛŋ le bɛŋ jo mwɛɛ a je yì tɛɛme le. Bɛŋ yɛ̂ŋ tɛ no bɛŋ le bɛŋ ge fiɛɛ fichii ki fi dûnyɛ lɛ gɛ bɛŋ kɛme kibo fɛ fiɛɛ fì befe fiyu le gɛ. Bɛŋ yɛ̂ŋ no fiɛɛ fiyu le fi toonyɛ bɛŋ. Bɛŋ yɛ̂ŋ nfaaŋ wù bɛŋ kɛme. Bɛŋ yɛ̂ŋ shɛ́ŋ yì baaŋ yì bɛŋ kɛme ki bɛŋ yɛ̂ŋ mɛne. Bɛŋ yɛ̂ŋ shɛ́ŋ yì bɛŋ kɛme ki bɛŋ gê fiɛɛ fì kooji. Bɛŋ yɛ̂ŋ tɛ kfuu chi ŋgɛ wù bɛŋ le bɛŋ nya muh wuyu wù ge jialɛ le. Yi fiɛɛ le fichii bɛŋ le bɛŋ dunyɛ lo lɛ gɛ bɛŋ kɛme kibo fɛ fiɛɛ fiyu le gɛ. \v 12 Noo, mo no ŋgɛ̀ nsaŋ ŋwa wɛɛ fɛ bɛŋ le, gɛ ŋgɛ̀ nsaŋ nje muh wù gɛ̀ ge jialɛ gɛ, kɛnɛ muh wù bo gɛ̀ ge jialɛ wu le gɛ. Ŋgɛ̀ nsaŋ wu lɛ taŋlo bɛŋ dûnyɛ fɛ bikwɛɛ biɛna le a Nyo jii kfuu chi shɛ́ŋ yì bɛŋ kɛme fɛ bee le. \v 13 Noo, finɛ fiɛɛ le fi ge shɛ́ŋ tu yi jiɛɛ bee. \p Ki bisɛ yi shɛ́ŋ yese yì le yi jiɛdɛ le, bee ka yuge njoŋ baaŋ nje njoŋ wù Taytu yuge nje bɛŋ bachii, le bɛŋ ge fitele fie nyu yi nyiɛgee le. \v 14 Ŋgɛ̀ chiaase wa ye nje bɛŋ Taytu le, bɛŋ gɛ̀ baaŋ choosɛ gɛ mɛ gɛ. Kinchiaasɛ ye kì bee gɛ̀ shee be chiaase ye nje bɛŋ Taytu le ki duunyi lɛ le kinchiɛɛŋ. Le gɛh yɛɛŋyɛɛŋ no fiɛɛ fichii fì bee gɛ̀ shee bee jɛme bɛŋ le, nyu tɛ nchiɛɛŋ. \v 15 Wu wù Taytu to wu kwaji bɛŋ bachii no bɛŋ gɛ̀ yuge wu le, bɛ no bɛŋ gɛ̀ fi wu bɛ nfaaŋ, bɛŋ shiŋshi, wu koŋe bɛŋ wu fede lo. \v 16 Mɛ tɛ n'yuge njoŋ nje nle ŋgɛɛ bvufee bwaŋ yi ye yene le ŋgɛɛŋ mɛsɛ. \c 8 \s1 Nteefɛ no taŋlo bamii ba mbɛmɛ nyâa nnya bamii bamu le \p \v 1 Booŋ ba bwe wese, bee goone lɛ bɛŋ kɛɛ fiɛɛ fì nfii wu Nyo le wu ge fɛ bintaashɛ bi bamii ba mbɛmɛ bi kimbe kì Masɛdonia le. \v 2 Baŋgɛ ba tɛɛme le bo moŋ wa bo baaŋ. Geenɛ njoŋ wù baaŋ wù bo kɛme le wu ge bo gwenyɛ chiaaŋ yiboo yichii ki bo nya bamii bamu le mo ba le yi kifufe kì baaŋ le. \v 3 Fiɛɛ fì taŋlo nsɛɛŋ le lɛ, le bo ba gɛ̀ kwajɛ lɛ bo lé bo nyâ nnya no bvuŋga bvuboo le. Bo doo bo nyaa, bo nya bo fesɛ no bo gɛ̀ bee ki bo nya. \v 4 Bo gɛ̀ lɛgɛ wesee lɛ bee nyâ gɛh bo je ki bo lêe kibo fɛ lɛme chinɛ le ki bo tôoŋ bamii ba le ba Nyo Judia. \v 5 Bo gɛ̀ ge a je yì bee gɛ̀ kwaji gɛ lɛ taŋlo bo ge le gɛ. Bo gɛ̀ ya bo nya bikwɛɛ biboo Tada le, bo mo bo nya tɛ bee le no Nyo goone. \v 6 Noo, bee mo bee lɛgɛ Taytu lɛ no wu gɛ̀ kɛ wa lɛme chinɛ a bɛŋ ntɛnɛɛ, wu mo wu gɛ̂ɛŋ bɛ chi fwe wu fî bɛŋ, wu mɛ̂sɛ lɛme chi nfii chinɛ. \v 7 Bɛŋ kee ki bɛŋ gê mwɛɛ munchii nɛ chuule, mwɛɛ mu a kimbe ki mbɛmɛ le, mu a kimbe ki njɛme le, mu a kimbe ki bvufee le, mu a kimbe kì bɛŋ gɛɛ shɛ́ŋ chuule ki ge fiɛɛ, mo mu a kimbe ki kiŋkoŋɛ kena fɛ bee le. No bɛŋ kee noo, bɛŋ mô bɛŋ yɛ̂ŋ lɛ bɛŋ le bɛŋ gwênyɛ chiaaŋ yene yi lɛme chi nfii chinɛ chuule. \p \v 8 Gɛ njɛme nɛ nyaa nyu nchi gɛ. Mone lo ki n'yɛ̂ŋ lɛ kiŋkoŋɛ kena tɛ le kinchiɛɛŋ, mbege bɛ shɛ́ŋ yì chuule yì bamii bamu kɛme ki bo ge fiɛɛ. \v 9 Bɛŋ kee wa fitele fì joŋe fì Tada wese besabɛŋ wu Jiso Kletu gɛ̀ kɛme. Mo no wu gɛ̀ bee muh wu bvukugɛ wu ja wu tu muh kifufe nje bɛŋ, wu lɛ kifufe ke gê bɛŋ tu bamii ba bvukugɛ. \v 10 Yi saaka wù kune nya yinɛ, ŋgoone ki nyâ waŋ ntefɛ. Fi le chuule lɛ bɛŋ ba gɛ̀ kɛ kiluŋ ki chi fe wa le ki bɛŋ gê fiɛɛ, ya nyume gɛh ki bɛŋ gê fiɛɛ maa gɛ, bɛŋ gɛ̀ bee tɛ bamii ba gɛ̀ kɛ bo kɛme shɛ́ŋ yì chuule ki bɛŋ gê fiɛɛ. \v 11 Bɛŋ mo bɛŋ gɛ̂ɛŋ yu fwe bɛŋ mɛ̂sɛ lɛme chiyu, wu lɛ bɛŋ doo bɛŋ mɛɛse no bvuŋga bwena le, fi jîɛnyɛ kikaa kimimia bɛ shɛ́ŋ yì chuule yì bɛŋ kɛme ki bɛŋ gê fiɛɛ yu. \v 12 Bɛŋ kêe lɛ muh kɛme shɛ́ŋ ki wu nyâ, tu Nyo le wu fi nnya ye wu bii fiɛɛ fì mwɛdɛ nya le, wu ya bii gɛ nyu yi fiɛɛ fì muh baaŋ kɛme gɛ le. \v 13 Gɛ njɛme nɛ lɛ bɛŋ doo bɛŋ nyaa ki bɛŋ fîh bamii bamu bɛŋ tu bɛŋ kwe lo gɛ. Le fiɛɛ fì bɛŋ gê bimbe bichii kɛ̂mɛ yɛɛŋyɛɛŋ. \v 14 No bɛŋ kɛme mwɛɛ mɛɛse mu fuushi lo, bamii bamu fuge, taŋlo bɛŋ fî bo. Nɛ bo doo bo kɛme tɛ mu fuushi lo sege kɛɛ, bɛŋ fuge, bo fî bɛŋ. Noo bimbe bichii mo bi kɛ̂me yɛɛŋyɛɛŋ. \v 15 Le no ba le ba saŋ lɛ, \q1 “Muh wù gɛ̀ banyɛ baaŋ, \q1 gɛ̀ baaŋ kɛme gɛh baaŋ gɛ. \q1 Muh wù gɛ̀ banyɛ shige, \q1 gɛ̀ baaŋ kɛme gɛh shige gɛ.” \s1 Bol tuŋ Taytu Kolɛŋ \p \v 16 Nyaa kiyone Nyo wù ge Taytu kɛme shɛ́ŋ yì chuule fɛ bɛŋ le gɛh yɛɛŋyɛɛŋ njɛ no ŋkɛme. \v 17 Wu baaŋ bɛɛŋ gɛ ki wu tô a bɛŋ le gɛh nje bee le be lɛgɛ wu gɛ. Wu too a bɛŋ le a kwajɛ wù le we le, no wu gɛ̀ kɛme wa shɛ́ŋ chuule nɛ baaŋ fɛ bɛŋ le. \v 18 Bee tune wu bɛ mwa bwe wese besabɛŋ wù ba kee wu antɛnɛɛ a bintaashɛ bi bamii ba mbɛmɛ le bichii yi saaka wù joŋe wù wu jiɛnyi wu feeji le. \v 19 Gɛ mɛ gɛh fifiɛɛ fì kune wu gɛ. Wu le tɛ muh wù bintaashɛ bi bamii ba mbɛmɛ le bi baa lɛ wu jîɛnyi besa bo no bee jiɛnyi bee gee lɛme chì kune nfih chinɛ. Lɛme chinɛ le chi ge bamii nyâa mbɛɛŋsɛ Tada le kibɛɛ, bɛ ki chi dûnyɛ lɛ bee kɛme shɛ́ŋ ki bee fîh bamii bamu. \v 20 Bee goone lɛ keefɛ fiɛɛ nyû yu fì muh mu gê wu sâge bee yi fi le kune nnya yì baaŋ yinɛ yì bee lɛne yi le gɛ. \v 21 Bee mone nɛ wesee ki bee gê nyume fiɛɛ fì le chuule ya mɛ gɛh a Tada jii maa gɛ. Bee mone ki bee gê fì le tɛ chuule a bamii jii. \p \v 22 Bee tune tɛ mwa bwe wese besabɛŋ wumu bɛ bo wu bee le be moŋ wa wù kiŋgane wesee yi mwɛɛ le wesee, bee yɛŋ lɛ wu kɛme shɛ́ŋ ki wu gêe mwɛɛ. Wu le mɛɛse wu kɛme shɛ́ŋ yì baaŋ fɛ bɛŋ le, nje wu le wu gɛɛ fitele yi ye yene le baaŋ. \v 23 Muh njɛ Taytu le muh wù besa wu jiɛnyi kikaa kimimia, nyu tɛ muh wù besa wu lɛne yi fiɛɛ le fimimia fɛ bɛŋ le. Doo tu fɛ booŋ ba bwe wese besabɛŋ bamu baa le, le bamii ba ntuŋ ba bintaashɛ bi bamii ba mbɛmɛ, bo gee ŋgvunɛ gɛɛne fɛ Kletu le. \v 24 Noo, bɛŋ mo bɛŋ dunyɛ kiŋkoŋɛ kena fɛ bo le nɛ waaŋ, wu lɛ bintaashɛ bi bamii ba mbɛmɛ yɛ̂ŋ lɛ ye yi bee to be chiaase kune bɛŋ le yì kooji. \c 9 \s1 Nyo koŋe muh wù nyaa bɛ kinlaŋye \p \v 1 Gɛ ŋkoŋe ki ŋka nshêe nsâŋe lo fɛ bɛŋ le kune lɛme chinɛ ki ntooŋ bamii ba le ba Nyo Judia gɛ. \v 2 Ŋkee lo lɛ bɛŋ kɛme wa kiŋkoŋɛ ki bɛŋ tôoŋ bo. Nyu fiɛɛ fiyu fì nchiaase ye yu bɛ bamii ba Masɛdonia kune bɛŋ, njɛme lɛ bɛŋ ba kimbe kì Akɛya bɛŋ gɛ̀ seesɛ wa kiluŋ baaŋ lo ki bɛŋ tôoŋ, kiŋkoŋɛ kì bɛŋ kɛme ki bɛŋ nyâ mo ki ge tɛ muntele mu bamii ba duude a bo ntɛnɛɛ ja we. \v 3 Geenɛ, ntune booŋ ba bwe wese besabɛŋ banɛ fɛ bɛŋ le wu lɛ keefɛ ye yì bee chiaase kune bɛŋ yi saaka wunɛ le bû lɛ le yì achiji gɛ. Ntune bo wu lɛ bɛŋ le bɛŋ sêesɛ no ŋgɛ̀ jɛme lɛ bɛŋ lé bɛŋ gê bɛŋ nyûme. \v 4 Fuge noo, fi ge fi kooshɛ lɛ besa bamii ba Masɛdonia bamu ja bo to bo yɛŋ bɛŋ baaŋ a seesɛ gɛ, kinchoosɛ kiyu nyû nɛɛ fɛ bee le, fede munchii fɛ bɛŋ ba bee chi gɛɛde bvufee yi ye yene le? \v 5 Le fiɛɛ fì ge ŋkwajɛ lɛ le fishaŋ nlɛ̂gɛ booŋ ba bwe wese besabɛŋ banɛ lɛ bo sâ fwe bo tô bɛŋ sêesɛ nnya yì baaŋ yinɛ kife baaŋ, yì bɛŋ gɛ̀ ka ki bɛŋ nyâ. Noo nnya yiyu mo yi nyû no bɛŋ gɛ̀ seesɛ wa lɛ le nnya yì bɛŋ nyaa yi bɛ kiŋkoŋɛ kena, nyu gɛ lɛ ba kane lo bɛŋ gɛ. \p \v 6 Bɛŋ ntâne lɛ muh wù boone shige, to wu gwejɛ shige, muh wù boone wesee, to wu gwejɛ tɛ wesee. \v 7 Muh wu mumwaa wu mumwaa bɛŋ le kɛme ki wu nyâ no wu le wu kwajɛ fɛ fitele fie le, wu nyaa wu chiide gɛ lo ye gɛ kɛnɛ wu nyaa njɛ ba kane lo wu gɛ. Bɛŋ kêe lɛ Nyo koŋe muh wù nyaa bɛ kinlaŋye. \v 8 Nyo taŋlo wu nya bɛŋ bɛ mwɛɛ munchii wu ge mu fuushi lo, wu lɛ bɛŋ kɛme fiɛɛ fichii segechii fi kooji bɛŋ le bachii, bɛŋ mo bɛŋ gêe chilɛme chì joŋe chichii yu chuule. \v 9 Fi le no ba le ba saŋ lɛ, \q1 “Wu le wu chvu lo nnya bamii ba kifufe le. \q1 Gee che chì chaaŋ mɛ gɛh chi nyume yu segechii.” \p \v 10 Nyo wù nyaa ŋgo muh wɛɛ le bɛ mwɛɛ munjile bo jii, lé wu gê wu nyâ tɛ wu ka wu bîsɛ ŋgo yi mwɛɛ mwɛna, wu gê kinche kena kì chaaŋ tô bɛ ŋgwejɛ wù duude lo. \v 11 Nyo lé wu gê wu nyâ tɛ bɛŋ bɛ bvukugɛ jé le yichii ki wu gê bɛŋ gwêenyi chiaaŋ yene chuule bamii bamu le, wu lɛ bamii nyaa kiyone Nyo le sege bo kɛmɛ nnya yinɛ chiaaŋ yese le. \v 12 Gɛ lɛme chì joŋe chinɛ chì bɛŋ lɛne too gɛh nyu bɛ mwɛɛ mù bamii ba le ba Nyo goone maa gɛ, chi too tɛ bɛ kiyone fɛ Nyo le jé le wesee. \v 13 Lɛme chinɛ le chi dunyɛ bamii ba le bɛŋ, bamii mo bo tûme maŋkuŋ ma Nyo yi n'yu wù bɛŋ yuge saaka wù joŋe wù kune Kletu wù bɛŋ toone le. Ba lé ba gê ba tûme tɛ maŋkuŋ ma Nyo no bɛŋ le bɛŋ gwenyɛ chiaaŋ yene fɛ bo le mo fɛ bamii bamu le bachii. \v 14 Bo lé bo gê bo bûune fɛ bɛŋ le, muntele muboo nyu yi ye yene le nɛ baaŋ, nje nfii wu Nyo wù le yi ye yene wù kuge baaŋ. \v 15 Besabɛŋ nyâa kiyone Nyo le yi nnya ye yì baaŋ yì taŋlo muh gɛ sɛɛŋ no yi le gɛ. \c 10 \s1 Gɛ̀ cha Nyo Bol lɛ wu nyû mwa ntuŋ wu Jiso Kletu \p \v 1 Mɛ wù Bol kibɛɛ, ŋkude lo chiaaŋ bɛŋ le yi kimbonɛ bɛ nyiɛgee wu Kletu le. Le mɛ wù ba duu lɛ ŋge ndoo nyume kimbe kimi le njɛme fiɛɛ fì tɛɛme lo, nto a bɛŋ jii, mɛ mo mbo. \v 2 Nlɛgɛ lo bɛŋ lɛ sege ŋge nto, keefɛ bɛŋ gê njâ njɛ̂me fiɛɛ fì tɛɛme lo besabɛŋ no mɛ taŋlo njɛme besa bamii ba kwaji lɛ bee gee mwɛɛ bee bii nyu ŋkwajɛ wu bamii ba yi woŋ kfunɛ le gɛ. \v 3 Le nchiɛɛŋ lɛ bee chee yi woŋ kfunɛ le, geenɛ gɛ̀ bee ya tune jɛŋ yese bee bii no bamii ba yi woŋ kfunɛ le tune gɛ. \v 4 Gɛ mwɛɛ mu bee tune jɛŋ yese yu nyu mu yi woŋ kfunɛ le gɛ. Mwɛɛ mù bee tune jɛŋ yese yu kɛme bvuŋga bvu jade fɛ Nyo le, ki mu bvûushi manjuu mà tɛɛme yu. \v 5 Bee to be jode mwɛɛ mu jɛŋ lɛ munɛ bee bvuushi bintɛɛnyɛ bi bamii tɛɛnyi yu, bee shiishi kinchiaasɛ ye kichii kì baŋe lɛ keefɛ bamii kee Nyo gɛ, bee soo tɛ baŋkwajɛ ba bamii yu, bee gee bo yuge wa nyu Kletu le. \v 6 Sege bɛŋ dunyɛ lɛ bɛŋ yuge wa nyu Kletu le bɛ muntele mwɛna munchii, bee mo be nyâ ŋgɛ muh wuchii wu tɛɛme kikwɛɛ Kletu le. \p \v 7 Bɛŋ jîŋɛ bɛŋ yɛ̂ŋ fiɛɛ fì le a bɛŋ jii! Nɛ muh wù kee nchiɛɛŋ lɛ wu le muh wu Kletu, wu kêe lɛ no wu le muh wu Kletu, le gɛh tɛ no bee le. \v 8 Mo nja ntu nchiaase ye nfede shige nje bvuŋga bvu bee kɛme bvu Tada nya, gɛ bvuya nyu bvu koode mɛ gɛ. Bvuŋga bvunɛ le ki bvu jooŋ lo nyu gɛ ki bvu sâ gɛ. \v 9 Gɛ ŋgoone lɛ fi duunyi nɛ njɛ mbɛɛŋse lo bɛŋ bɛ baŋwa baŋ gɛ. \v 10 Njɛme nɛ nje bamii bamu jade bo tu bo jɛme kune mɛ bo duu lɛ, “Wu to wu saŋe baŋwa ba jiji bo ka tɛɛme, geenɛ sege wu to a bamii jii wu mo wu tu wɛɛ. Gɛ njɛmɛ we to wu koode fiɛɛ le gɛ.” \v 11 Bobaa bamii kêe lɛ fiɛɛ fì bee jɛme a baŋwa le sege bee ya fo gɛ, bee lé be gê fi sege bee to. \p \v 12 Gɛ bee mone ki bee bêji ye, kɛnɛ ki bee fege bikwɛɛ biɛsa bɛ bamii bamu baa ba sɛŋe bɛ de yiboo fiɛɛ fì le bo gɛ. No bo fege bikwɛɛ biboo le lɛbolɛbo, bo beji tɛ ye yiboo lɛbolɛbo, fi duunyi lɛ gɛ bo kee fiɛɛ gɛ. \v 13 Fiesa le lɛ gɛ̀ bee chiaase ye bee fede kijwee gɛ. Bee chiaase ye nyu yi kijwee ki Nyo le wu nya chiaaŋ yese le ki bee lɛ̂ŋ bee tô be bû fɛ bɛŋ le. \v 14 Gɛ bee daŋse kijwee no bee too be bude fɛ bɛŋ le gɛ. Bee gɛ̀ bee bamii ba fwe ki be jiɛnyɛ bɛ saaka wù joŋe wu kune Kletu, too bude fɛ bɛŋ le. \v 15 Gɛ bee chiaase ye bee fede kijwee gɛ. Fi le lɛ gɛ̀ bee chiaase ye yi lɛme chi bamii bamu gee le gɛ. Geenɛ fiɛɛ fì bee jiiŋe fwe bee kee le lɛ no mbɛmɛ wene kuu wu gɛɛne fwe, le gɛh no lɛme chesa a bɛŋ ntɛnɛɛ le chi kûu chi gɛɛne fwe chuule. \v 16 Noo bee mo bee fê lo a bɛŋ le lɛ bee fêeji saaka wù joŋe wu gɛɛne bimbe bimi le, ya nyu gɛ lɛ bee chiaase ye bɛ lɛme chi ba le ba lɛŋ wa kijusɛ ki muh mu le gɛ. \v 17 Fi mo fi nyume no ba saŋ a Ŋwa wu Nyo le lɛ, \q1 “Muh doo wu chiaase ye, \q1 wu chiaase ye nyume yi fiɛɛ fì ge Tada le.” \p \v 18 Gɛ nyu muh wu duunyi kikwɛɛ ke lɛ wu le muh wù kooji wu mo nyu muh wù kooji a Tada jii gɛ. Le muh wu Tada yɛde lɛ wu le wu kojɛ, le wù kooji a wu jii. \c 11 \s1 Bol bɛ bamii ba mbiane lɛ bo le booŋ ba ntuŋ ba Jiso \p \v 1 Nlɛge lɛ bɛŋ chînɛ njɛmɛ njɛmɛ wu kiyuŋ nɛ shige. Kii, bɛŋ chînɛ gɛ lo! \v 2 Ŋkɛme kin'yɛɛ ajii bɛ bɛŋ nyu ki Nyo. Bɛŋ le fɛ mɛne njɛ ŋgooŋ kwɛse wù baaŋ wuchile, wù nle ŋka ki ŋge nnya wu jwɛŋsɛ wu mumwaa wù le Kletu. \v 3 Geenɛ, nfaane lɛ yɛɛŋyɛɛŋ no yo gɛ̀ wɛɛnɛ yi lɛɛ bɛ Iff, le ba nyu ba sâayɛ tɛ bvufee bwena bɛŋ chînɛ je yì nchiɛɛŋ bɛ yì yuude yì bɛŋ bii Kletu le. \v 4 Njɛme nɛ nje bɛŋ kaanyi gɛh lo fiɛɛ fichii. Nɛ muh ja wu to wu feeji kune Jiso wumu yeye njɛ le wù bee gɛ̀ feeji bɛŋ le sɛŋ, kɛnɛ kiyo kimi yeye nyume gɛ kì bɛŋ gɛ̀ fi a Nyo le sɛŋ, kɛnɛ kune saaka wù joŋe wumu yeye njɛ le wù bɛŋ gɛ̀ fi a bee le sɛŋ, tu bɛŋ le bɛŋ kâanyi gɛh lo. \v 5 Gɛ ŋkwaji lɛ bamii baa ba bɛŋ tɛŋe lɛ bako ba booŋ ba ntuŋ ba Jiso kuge lo bo fede mɛ gɛ. \v 6 Mo nyu lɛ nɛ ŋkee gɛ njɛmɛ wù ba yɛyi lo n'yɛyɛ le gɛ, tu gɛ mo nyu lɛ gɛ ŋkee fiɛɛ kune Nyo gɛ. Finɛ le fiɛɛ fì bee le be dunyɛ wa bɛŋ le a jé le yichii mo yi mwɛɛ le munchii. \p \v 7 No ŋgɛ̀ nto nfeeji saaka wù joŋe wu Nyo bɛŋ le achiji njɛ bɛŋ laaŋe mɛ sɛŋ, fi nyume lɛ ŋgɛ̀ ŋgee nyu kimbefɛ ki nshiishɛ kikwɛɛ kaŋ noo wu lɛ mbɛɛŋsɛ nyu fɛ bɛŋ le? \v 8 Taŋlo ndu lɛ ŋgɛ̀ nsoŋe nyu kinsoŋ a bintaashɛ bi bamii ba mbɛmɛ bimi le, no ŋgɛ̀ nfii nfih a bo le, nlɛne nyu fɛ bɛŋ le. \v 9 Sege ŋgɛ̀ bee besabɛŋ, ŋgɛ̀ baaŋ ŋgɛɛ gɛ bvujijɛ bvumu yi muh lɛ bɛŋ le gɛ, gɛ ŋgɛ̀ ŋkɛme ntaŋ wu fiɛɛ gɛ. Booŋ ba bwe wese besabɛŋ ba gɛ̀ to Masɛdonia gɛ̀ nya fiɛɛ fichii fì ŋgɛ̀ ŋgoone. Noo yi fiɛɛ le fichii ŋgɛ̀ nfaŋ ki ŋgɛɛ bvujijɛ yi ye yene le. Le gɛh no nlé ŋgê nfâŋe noo. \v 10 No nchiɛɛŋ wu Kletu le yi ye yaŋ le, gɛ muh nyu yu bimbe binɛ bì Akɛya le wù taŋlo wu bâŋ jwe waŋ yi fiɛɛ fì nchiaase ye yi fi le gɛ. \v 11 Ŋgɛ̀ nfaŋe nfii a bɛŋ le noo nje la? Le nje gɛ ŋkoŋe bɛŋ gɛ? Ŋkoŋe bɛŋ nɛ chuule Nyo kee noo. \p \v 12 Fiɛɛ fì ŋgee, nlé mɛ gɛh ŋgee, wu lɛ nchine bikaa bi bamii baa bò goone ki bo chuunyi lɛ bo le yɛɛŋyɛɛŋ besa bo yi fiɛɛ fì bo chiaase ye yi fi le. \v 13 Gɛ bamii bayu baa nyu booŋ ba ntuŋ ba Kletu ba nchiɛɛŋ gɛ. Bo le bamii ba lɛme ba kinlɛlɛ. Bo tɛyi Kletu fɛ jii lɛ bo le booŋ be ba ntuŋ. \v 14 Gɛ finɛ fiɛɛ nyu fiɛɛ fi kiŋgha gɛ. Mo Sataŋ bɛ kikwɛɛ ke to wu tɛyɛ fiɛɛ fɛ jii lɛ wu le nchɛndaa wu n'yuu. \v 15 Noo, gɛ nyu fiɛɛ fi jwe wu yunɛ lɛ sege bamii be ba lɛme lɛ fiisɛ tɛ ye bo chuunyi njɛ bamii ba yɛyi bamii no kinche kì chaaŋ kɛme ki ki nyû gɛ. Kimɛsɛ kiboo le ki nyûme gɛh yɛɛŋyɛɛŋ no gee chiboo le. \s1 Bol tu wu chiaase ye kune baŋgɛ ba wu gɛ̀ yɛne \p \v 16 Ŋka biise lɛ keefɛ muh jô mɛ lɛ nle kiyuŋ gɛ. Geenɛ nɛ bɛŋ mo jode mɛ lɛ nle kiyuŋ, bɛŋ mo bɛŋ chînɛ wu lɛ njɛmɛ tɛ njɛmɛ wu kinchiaasɛ ye shige njɛ kiyuŋ. \v 17 Fiɛɛ fì njɛme kune fi nchiaase ye yi fi le nfaane gɛ, le njɛme gɛ bɛ bvuŋga bvu Tada gɛ. Njɛme nyu njɛ kiyuŋ. \v 18 No bamii wesee chiaase ye a je yi bamii ba yi woŋ kfunɛ le, tu nlé nchîaase tɛ yaŋ ye. \v 19 Njɛme nɛ nje bɛŋ fii biyuŋ bɛ kiŋlaŋye bɛŋ nyu bamii ba kɛme bvufee! \v 20 Bɛŋ le bɛŋ chinɛ lɛ bamii jôde bɛŋ, bɛŋ tuu nfa yiboo, bo jii chiaaŋ yene le, bo bɛɛne ye yene le, bo chiaase ye, bo nyuse bɛ bɛŋ. \v 21 Ŋkɛme ki njɛme bɛ bvuya lɛ bee gɛ̀ bee fiesa bawɛɛyɛ bee gee gɛ noo gɛ! \p Geenɛ nɛ fiɛɛ le yu fi muh mone ki wu chîaase ye yi fi le, tu mɛ tɛ nlé mône kînchiaase tɛ ye yi fifiɛɛ le. Mbaaŋ njɛme finɛ njɛ kiyuŋ. \v 22 Nɛ bamii bayu le Ba'ibulu, tu mɛ tɛ le wumu. Bo le bamii ba Ishwala, tu mɛ tɛ le gɛh wumu. Bo le bamii ba kfuu chi Ablaham le, tu mɛ tɛ le gɛh wumu. \v 23 Nɛ bo le bamii ba lɛne Kletu le, tu mɛ nfede lo bo yi fifiɛɛ le. (Njɛme finɛ njɛ muh wu jede.) Nle nlɛŋ wa nfe lo bo, ŋgɛɛŋ ncha nfe bo, ba suŋ wa mɛ kiŋgane ki duude le, kwe fe wa a mɛ we kiŋgane le kiŋgane le. \v 24 Nle nfi wa baŋgwaŋ nyu baŋkfuu chiaaŋ yi Bajuu le kiŋgane kitɛŋ, nsuuŋ wu kimimia fuge ŋgwaŋ wu mumwaa fɛ bu mbaanyɛ. \v 25 Baluma le bo suŋ wa mɛ kiŋgane kintɛde bɛ bimbaŋ, bamii bamu tume mɛ bɛ ata kiŋgane kimimia. Fitima le fi saayɛ wa bɛ mɛ kiŋgane kintɛde, nche wa a joo yì baaŋ le mbu nshe yo. \v 26 Nle njiɛnyɛ wa baaŋ, mbonɛ kwe yi a joo le, mbonɛ ki ŋkwe chiaaŋ yi bachoŋ le, mbonɛ tɛ ki ŋkwe chiaaŋ yi bamii baŋ ba woŋ le, ŋka mbonɛ ki ŋkwe chiaaŋ yi bituŋ le, mbonɛ ki ŋkwe alaantɛŋ, ŋka mbonɛ ki ŋkwe nchvuuŋ, mbonɛ ki ŋkwe a joo yì baaŋ le, mbonɛ tɛ ki ŋkwe chiaaŋ yi bamii ba mbiane lɛ bo le booŋ ba bwɛɛŋ yi Kletu le. \v 27 Nle nlɛŋ wa baaŋ, mbunyɛ. Nle nche wa wesee nlefe gɛ. Nle nche wa jɛŋ mo ki ŋkɛmɛ joo yi mɛ mu sɛŋ. Nle nche wa kiŋgane ki duude le ŋkɛme gɛ fiɛɛ fijile gɛ, nche fii le ŋkɛme gɛ nju yi njii gɛ. \v 28 Ki ŋka taa fo yi mwɛɛ mumu le, nle akuu a bvujijɛ aju achii nje baŋkwajɛ ba ŋkɛme fɛ bintaashɛ bi bamii ba mbɛmɛ le bichii. \v 29 Muh doo wu wɛɛyi, tu nlé n'yûge tɛ ŋ'wɛɛyɛ. Nɛ muh ge lɛ muh ge kimbefɛ, tu fi le fi sâasɛ mɛ baaŋ. \v 30 Mo nɛ le lɛ ŋkɛ̂me kinchiaase ye, nchiaase nyu yi mwɛɛ mù duunyi lɛ mɛ ŋ'wɛɛyi lo. \v 31 Nyo wù le Nyo mo Chiji Tada wù Jiso wù n'yuusɛ le fɛ wu le segechii wu kage gɛ, wu kee lɛ gɛ mɛ mbiane lo gɛ. \v 32 Gɛ̀ bee sege ŋgɛ̀ bee Damasku, muh wù gɛ̀ sage akuu a Nfoŋ Alɛta wu jɛmɛ bamii le lɛ bo chîɛɛne jwe wu kitaŋ wu kilantɛŋ kiyu le ki bo koo mɛ. \v 33 Geenɛ bamii gɛ̀ jo mɛ bo leesɛ a ŋkaa le, bo bvusɛ fɛ nto wu yeh le bo shiishɛ akfuuŋ, fɛ ntɛɛshɛ mbu chiaaŋ ye le. \c 12 \s1 Mwɛɛ njɛ bifilɛ bɛ mù Tada gɛ̀ duunyi Bol le \p \v 1 Ŋkɛme ki nchîaase gɛh ye ŋgɛɛne yu fwe mo maajɛ nyu gɛ fo gɛ. Nlé ŋgɛ̂ɛŋ fwe yi mwɛɛ njɛ bifilɛ bɛ mwɛɛ mu nyilɛ le mù Tada gɛ̀ duunyi mɛne. \v 2 Ŋkee muh wu Kletu wumu wù Nyo gɛ̀ chufɛ wu bɛɛŋ bɛ wu woŋ wù fɛwe wù bilɛŋ bitɛde le.\f + \fr 12:2 \fr*\ft Bajuu gɛ̀ kɛme mbɛmɛ lɛ fɛwe le bilɛŋ bitɛde.\ft*\f* Abɛŋ le wa biluŋ yuufe ncho binɛh no fi gɛ̀ kooshɛ. (Kɛnɛ wu gɛ̀ bɛɛne bɛ ye, kɛnɛ wu gɛ̀ bee gɛ bɛ ye gɛ, tu gɛ ŋkee gɛ. Kee gɛh Nyo maa.) \v 3 Ŋgoone ki ŋka bisɛ lɛ, ŋkee wuwɛɛ muh, (Kɛnɛ wu gɛ̀ bɛɛŋ fo bɛ ye, kɛnɛ nyu gɛ bɛ ye gɛ, tu ŋkee gɛ. Kee gɛh Nyo maa.) \v 4 Nyo gɛ̀ chufɛ wu wu bɛɛŋ fɛ kijusɛ kì joŋe ki Nyo le, wu yu mwɛɛ mù taŋlo muh gɛ sɛɛŋ gɛ. Mumwɛɛ le mwɛɛ mù ba baaŋ nya gɛ bvuŋga lɛ muh wu wuŋ jɛ̂me gɛ. \v 5 Le muh njɛ wɛɛ wù taŋlo nchîaase ye bɛ wu. Gɛ taŋlo nchîaase ye bɛ kikwɛɛ kaŋ gɛ, fede gɛh lɛ nchiaase ye kune kiwɛɛyɛ kaŋ. \v 6 Mo nɛ nyu lɛ ŋgoone ki nchîaase ye kune kikwɛɛ kaŋ, tu gɛ mɛ nyu kiyuŋ gɛ, nje fiɛɛ fì njɛme le nchiɛɛŋ. Geenɛ nle nfaŋ ki ŋge fiɛɛ fiyu wu lɛ keefɛ muh mu ja wu kwâji yeye kune mɛ fede fiɛɛ fì wu yɛne yi ye yaŋ le bɛ fi wu yuge a mɛne gɛ. \p \v 7 Geenɛ, ki ge lɛ keefɛ nja mbɛɛŋse ye baaŋ kune mwɛɛ mu kiŋgha munɛ mù Nyo gɛ̀ duunyi mɛne, wu gɛ̀ be wu tuŋ kfuu chi mbiaŋ yimi yi boonyi ye yaŋ le. Mbiaŋ yinɛ gɛ̀ bee nchɛndaa wu Sataŋ wu fiinɛ bɛ mɛ, wu lɛ keefɛ ŋgê njâ nchîaase ye baaŋ gɛ. \v 8 Ŋgɛ mbuunɛ kune fiɛɛ fiyu Tada mbu kiŋgane kintɛde nlɛgɛ lɛ wu chiaase fiɛɛ fiyu yi ye yaŋ le. \v 9 Geenɛ wu chvuu mɛne lɛ, \wj “Nfii waŋ wu nle nya wo le, le wu kojɛ wo le, nje bvuŋga bwaŋ to bvu lɛne yi muh le gɛɛne mɛɛse sege wu wɛɛyi.”\wj* Noo nle n'yuge njoŋ ŋka nchiaase ye kune kiwɛɛyɛ kaŋ nfese lo wu lɛ bvuŋga bvu Kletu taŋlo bvu lɛne yi ye yaŋ le. \v 10 Fi mo fi nyu lɛ n'yuge njoŋ bɛ kiwɛɛyɛ kaŋ mo banchuŋ ba bamii naanyi mɛ yu mo baŋgɛ ba n'yɛde mo bikaa bi bamii boone a mɛ jiŋ bɛ baŋgɛ ba bii mɛne nje Kletu. N'yuge njoŋ noo nje sege ŋ'wɛɛyi, tu sege kɛɛ mɛ mo ntɛɛme. \s1 Kiŋkoŋɛ ki Bol gɛ̀ kɛme fɛ kintaashɛ ki bamii ba mbɛmɛ ki Kolɛŋ le \p \v 11 Nle nja wa ntu kiyuŋ! Geenɛ ge bɛŋ fɛ ntu noo. Le bɛŋ ba be kɛme ki bɛŋ dûunyi muh wu le mɛ. Mo no mbaaŋ nyu gɛ fiɛɛ gɛ, gɛ fi mo nyu lɛ bamii baa ba tɛŋe bikwɛɛ biboo lɛ bako ba booŋ ba ntuŋ ba Jiso mo kuge bo fede mɛ gɛ. \v 12 Mwɛɛ mù duunyi bvuŋga bvu Nyo bɛ biŋgha bi mwɛɛ mo mwɛɛ mu jwe wu yunɛ ŋgɛ̀ ŋkaaŋ shɛ́ŋ baaŋ mɛ mo ŋgee mu abɛŋ ntɛnɛɛ. Munɛ le banjiŋɛ ba duunyi lɛ muh le nchiɛɛŋ nchiɛɛŋ mwa ntuŋ wu Kletu. \v 13 Fiɛɛ fì ŋgɛ̀ ŋgee fɛ bintaashɛ bi bamii ba mbɛmɛ bamu le nshɛshi bɛŋ, fede lɛ ŋgɛ̀ mbaaŋ ŋgɛɛ gɛ bvujijɛ bvumu yi ye yene le lɛ bɛŋ fîi mɛ, le la? Bɛŋ ndaayɛ jialɛ chaŋ fo fɛnɛ! \p \v 14 Nɛ mɛ wunɛ, nseese wa ki ntô a bɛŋ le yi kiŋgane kintɛde le. Gɛ mɛ nyu ŋge ntô nyu bɛ bvujijɛ bvumu fɛ bɛŋ le gɛ, nje gɛ ŋgoone nyu mwɛɛ mwɛna gɛ. Ŋgoone nyu bɛŋ. Ŋgoone nyu bɛŋ nje gɛ nyu booŋ ba kɛme ki bo gɛɛde mwɛɛ bachiji baboo bɛ ba bwee baboo le gɛ. To gɛɛde nyu bachiji booŋ bɛ ba bwe booŋ mwɛɛ booŋ baboo le. \v 15 Nlé ŋgê n'yûge njoŋ baaŋ ki chɛ̂ŋɛ bɛ fiɛɛ fichii fì ŋkɛme fɛ bɛŋ le bɛ ki nnyâ mo kikwɛɛ kaŋ nje bɛŋ. Nɛ ŋkoŋe bɛŋ baaŋ, bɛŋ tu bɛŋ koŋe mɛ shige nɛɛ? \v 16 Bɛŋ le bɛŋ yɛŋ nchiɛɛŋ lɛ ŋgɛ̀ mbaaŋ ŋgɛɛ gɛ bvujijɛ yi ye yene le gɛ. Geenɛ bamii tu bo duu lɛ ŋgɛ wɛɛnɛ nlɛɛ bɛŋ bɛ chimbiaŋ. \v 17 Le lɛ muh mu a bamii ba ŋgɛ̀ ntuŋ fɛ bɛŋ le, gɛ̀ lɛɛ bɛ bɛŋ a jee chaŋ le? \v 18 Ŋgɛ̀ nlɛgɛ Taytu lɛ wu tô fɛ bɛŋ le, ŋka ntuŋ mwa bwe wese besabɛŋ wɛɛ lɛ bɛ wu tô. Taytu gɛ̀ lɛɛ bɛ bɛŋ sege wu gɛ̀ too? Besa wu gɛ̀ baaŋ ge gɛ mwɛɛ yi ŋkwajɛ le wu mumwaa bee jiɛnyɛ yi kikaa le kimimia gɛ? \p \v 19 Segemu bɛŋ kwaji lɛ no bee mɛ gɛh bee jɛme nɛ lɛ bee goone ki bee tâanyi lo jwe wese a bɛŋ fwe. Bee jɛme nyu njɛ bamii ba Kletu ba le a Nyo fwe. Nsáa yese yi shɛ́ŋ, fiɛɛ fichii fì bee gee fɛ bɛŋ le bee gee lɛ bɛŋ kûu lo. \v 20 Nfaane lɛ taŋlo ŋgê njâ ntô n'yɛ̂ŋ bɛŋ nyu gɛ no ŋgoone lɛ bɛŋ nyûme gɛ, bɛŋ tɛ yɛŋ n'ya nyume gɛ tɛ no bɛŋ goone lɛ mɛ nyûme gɛ. Nfaane lɛ taŋlo ŋgê njâ ntô yɛ̂ŋ bamii waade waa, bo ghɛge kiŋghɛ, bo kɛme shɛ́ŋ yi toonyɛ, bo beede gɛh nyu de yiboo, bo chɛŋe bɛ ajee a bamii, bo kuŋse kiŋkuŋsɛ, bo bɛɛŋse ye yi achiji, bo kɛme kiŋkɛŋsɛ. \v 21 Nfaane lɛ nle ŋge ndoo ŋka nto, Nyo waŋ ge bvuya kôode mɛ, bɛ lɛ ŋgê nyûme bɛ yii nje bamii ba chi gee bimbefɛ njɛ nyiɛŋ bɛ kinche ki nyiɛŋ yi kinjaŋ mo kinjikuu, bo baa baaŋ yu a chinɛ gɛ. \c 13 \s1 Bol jɛmɛ bamii ba gɛ̀ gee bimbefɛ le lɛ bo yɛ̂ne \p \v 1 Finɛ le wa kiŋgane kintɛde kaŋ ki nlé ntô fɛ bɛŋ le. Ŋwa wu Nyo duu lɛ, \q1 “Nɛ muh some wo tu ba lé ba gôoŋ bamii bafɛɛ kɛnɛ batɛde, \q1 bo bɛ̂ɛ jiŋ yi nsa wuyu.” \p \v 2 Gɛ̀ bee sege ŋgɛ̀ to a bɛŋ le yi nto waŋ wù kiŋgane kinfɛɛ le, ŋgɛ̀ bee njɛmɛ bamii ba gɛ̀ chee kinche kì befe le lɛ, bo yɛ̂ne. Ŋka njɛme bo le mɛɛse bɛ bamii bachii, mo no mbaaŋ gɛ a bɛŋ jii gɛ lɛ, bɛŋ yɛ̂ne, nje kife kì nlé ŋgê ŋka ntô ŋgɛ ŋkôo yii bɛ muh gɛ. \v 3 No bɛŋ goone lɛ ŋgê fiɛɛ fì duunyi lɛ jɛme Kletu bɛŋ le fede yi ye yaŋ le, tu nlé ŋgê. Gɛ nyu lɛ wu wɛɛyi lo ki wu nyâ ŋgɛ bɛŋ le gɛ. Wu kɛmɛ bvuŋga a bɛŋ ntɛnɛɛ. \v 4 Le nchiɛɛŋ lɛ ba gɛ̀ ta wu yi kintaaŋ le wu wɛɛyi. Geenɛ mɛɛse wu le yu a bvuŋga bvu Nyo le. No bee le be taashɛ bɛ wu bee wɛɛyi gɛ tɛ njɛ no wu gɛh wɛɛyi. Geenɛ a bvuŋga bvu Nyo le, bee lé bee chêe besa wu bee lɛne bɛŋ le. \p \v 5 Bɛŋ jîŋɛ bikwɛɛ biɛna bɛŋ yɛ̂ŋ laa bɛŋ le yi mbɛmɛ le la. Bɛŋ môŋ nyu bikwɛɛ biɛna. Gɛ bɛŋ yɛde lɛ Jiso Kletu le yi ye yene le gɛ? Wu le yi ye yene le, fɛnɛ baaŋ nyu gɛ lɛ bɛŋ le bɛŋ moŋ bikwɛɛ biɛna bɛŋ yɛŋ lɛ bɛŋ le bɛŋ gwe. \v 6 Ŋkee lɛ bɛŋ le bɛŋ yɛŋ lo lɛ bee baaŋ gwe gɛ. \v 7 Bee buune Nyo lɛ keefɛ bɛŋ jâ gɛ bɛ̂ŋ ge fiɛɛ fì kooji gɛ. Gɛ bee goone lɛ bamii yɛde lɛ bee le bee fe wa mmoŋ wuyu gɛ. Geenɛ bee buune nyu lɛ bɛŋ gêe nyu fiɛɛ fì kooji mo no bee duunyi lɛ bee le bee gwe wa mmoŋ wuyu. \v 8 Gɛ taŋlo bee gêe lo fiɛɛ fimi fì baaji nchiɛɛŋ gɛ. Bee gee gɛh nyu fiɛɛ fì toone lo nchiɛɛŋ. \v 9 Doo nyume sege bee wɛɛyi bɛŋ tɛɛme, bee mo be yuge njoŋ baaŋ. Buunɛ chesa le lɛ bɛŋ kû bɛŋ gɛ̂ɛŋ bɛŋ mɛ̂sɛ. \v 10 Le fiɛɛ fì nsaŋe mwɛɛ munɛ fɛ bɛŋ le mbaaŋ fɛ nto, sege nto, gɛ ŋkɛme ki njô bvuŋga bvu Tada nya mɛne ŋâse lo ye yene le gɛ. Bvuŋga bvunɛ le bvù wu nya lɛ njôone lo bɛŋ yu, ya nyu gɛ ki nsâ lo bɛŋ gɛ. \s1 N'yɛsɛ wu Bol wu fɛkimɛsɛ \p \v 11 Ki mɛ mɛsɛ booŋ ba bwɛɛŋ, n'yɛɛse bɛŋ le lɛ ba shɛɛ wa. Bɛŋ sêesɛ bikwɛɛ biɛna, bɛŋ yû ntefɛ yaŋ, bɛŋ nyûme jwe wu mumwaa, bɛŋ chêe yi nyiɛgee le, noo Nyo wu kiŋkoŋɛ bɛ nyiɛgee mo wu nyû bena bo. \v 12 Bɛŋ yɛ̂sɛ bikwɛɛ biɛna le bɛŋ shîŋe a nshiŋe wu bamii ba Nyo le. \v 13 Bamii ba le ba Nyo bachii yɛ̂ɛse bɛŋ le bɛ kiŋkoŋɛ. \v 14 Fitele fì joŋe fi Tada Jiso Kletu, bɛ kiŋkoŋɛ ki Nyo, mo kintaashɛ ki Kiyo ki Yuude ki nyûme bena bo bachii.