\id GEN \ide UTF-8 \h GÉNESIS \toc1 Génesis \toc2 GÉNESIS \toc3 Gn. \mt1 Génesis \c 1 \s1 Quenicatza pejqui nochi cati onca \p \v 1 Quema pejqui nochi cati onca, Toteco Dios quichijchijqui ilhuicacti huan taltipacti. \p \v 2 Pero taltipacti amo quenicatza nesiyaya, san cactoya, yon amo tacualtalili. San oncayaya se hueyi tzintayohuilot cati quiixtzactoya nopa at cati tahuel huejcata. Huan Itonal Toteco Dios nemiyaya aixco. \q1 \v 3 Huan Toteco Dios quiijto: “¡Ma onca taahuili!” Huan oncac taahuili. \v 4 Huan Toteco Dios quitachili nopa taahuili cati quichijtoya huan quiitac para cuali. Teipa quiiyocatali nopa taahuili ica nopa tzintayohuilot. \v 5 Huan Toteco Dios quitocaxti nopa taahuili “tonaya” huan nopa tzintayohuilot quitocaxti “tayohua”. Huan panoc tiotac huan panoc ijnaloc. Huan ya ni elqui nopa achtohui tonali. \q1 \v 6 Huan Toteco Dios quiijto: “Ma onca ajacat cati quixelos nopa at para mocahuas iyoca.” Huan quej nopa elqui. \v 7 Huajca Toteco Dios quichijqui nopa ajacat cati quixelo nopa at para tajco nopa at mocajqui tatzinta huan ne seyoc tajco mocajqui huejcapa. \v 8 Huan campa oncac ajacat quitocaxti “ilhuicacti”. Huan panoc tiotac huan panoc ijnaloc. Huan ya ni elqui nopa ompa tonali. \q1 \v 9 Huan Toteco Dios quiijto: “Ma mosejcotili nopa at cati eltoc tatzinta ilhuicacti para ma mopanexti cati huactoc.” Huan quej nopa elqui. \v 10 Huan Toteco Dios quitocaxti nopa cati huactoc “tali”. Huan nopa at cati mosejcotilijtoya quitocaxti “hueyi at”. Huan Toteco Dios quitachili cati quichijtoya huan quiitac para cuali. \q1 \v 11 Huan Toteco Dios quiijto: “Ma temaca nopa tali nochi tamanti xihuit cati xoxohuic huan sesen icone ma eli quej ya. Ma onca xihuit cati temaca iyol huan cuame cati temacaj inintajca. Huan sesen tamanti ma quincahua iconehua cati quej ya.” Huan quej nopa elqui. \v 12 Huajca nopa tali temacac nochi tamanti xihuit cati xoxohuic. Temacac xihuit cati temacaj iniyol huan cuame cati temacaj inintajca. Huan sesen ininconehua elqui quej nopa xihuit o nopa cuahuit cati temacac. Huan Toteco Dios quitachili cati quichijtoya huan quiitac para cuali. \v 13 Huan panoc tiotac huan panoc ijnaloc. Huan ya ni elqui nopa expa tonali. \q1 \v 14 Huan Toteco Dios quiijto: “Ma onca taahuili nepa ilhuicac para ma tatanexti ipan taltipacti para quiiyocatalis tonaya huan tayohua huan para ma tenextilica taya tonali, huan taya xihuit huan taya ipohual ipan ne xihuit itztoque. \v 15 Huan ma cahuanica nepa ilhuicac para taahuise ipan taltipacti.” Huan quej nopa elqui. \v 16 Huajca quej nopa Toteco Dios quichijchijqui nopa ome huejhueyi taahuili. Quichijqui tonati cati más hueyi para tatanextis tonaya huan nopa metzti para tatanextis tayohua. Huan Toteco Dios nojquiya quinchijchijqui sitalime. \v 17 Huan Toteco Dios quintali nopa taahuilme ipan ilhuicacti para ma tatanextica ipan taltipacti. \v 18 Nopa hueyi taahuili para taahuis tonaya huan cati amo más hueyi taahuis tayohua para quej ni moiyocatalise taahuili huan tzintayohuilot. Huan quiyolpacti Toteco Dios nochi cati quichijtoya pampa elqui cuali. \v 19 Huan panoc tiotac huan panoc ijnaloc. Huan ya ni elqui nopa najpa tonali. \q1 \v 20 Huan Toteco Dios quiijto: “Ma temi nopa at ica miyac tamanti cati yoltoque. Huan ma temi nochi ilhuicacti ica miyac tamanti totome cati patanij.” \v 21 Huajca Toteco Dios quinchijchijqui nochi huejhueyi tapiyalme cati itztoque ipan hueyi at huan nochi tamanti michime. Huan quichijqui para sesen ma quinpiya iconehua quej ya. Huan quinchijchijqui nochi totome huan quichijqui para ma quinpiyaca ininconehua quej inijuanti. Huan Toteco Dios quitachili nochi cati quichijtoya huan quiitac para cuali. \v 22 Huan Toteco Dios quitiochijqui sesen tamanti cati quinchijtoya huan quinilhui: “Ximomiyaquilica huan xijtemitica nopa hueyi at.” Huan Toteco Dios quinnahuati nopa totome: “Xijpiyaca miyac amoconehua huan xijtemitica campa hueli ipan taltipacti.” \v 23 Huan panoc tiotac huan panoc ijnaloc. Huan ya ni elqui nopa macuilpa tonali. \q1 \v 24 Huan Toteco Dios quiijto: “Ma onca ipan taltipacti nochi tamanti tapiyalme. Ma onca tapiyalme cati mosisiníaj huan cati maxojtzitzi huan nojquiya cati mohuahuatatzaj talchi.” Huan quej nopa elqui. \v 25 Huajca quej nopa Toteco Dios quinchijchijqui nochi tapiyalme huan quintachili huan nochi quiitac para cuali. \q1 \v 26 Teipa Toteco Dios quiijto: “Ama ma tiquinchihuaca masehualme. Tiquinchihuase ma elica quej tojuanti huan quipiyase totachiyalis. Huan inijuanti quipiyase tanahuatili ica michime, huan totome, huan ica tapiyalme cati mosisiníaj, huan ica cati maxojtzitzi huan ica nochi cati nemij ipan taltipacti.” \q1 \v 27 Huajca Toteco Dios quinchijqui masehualme ica itachiyalis. \q1 Quena, quej yaya itachiyalis Toteco Dios quinchijqui. \q1 Quinchijchijqui tacat huan sihuat. \q1 \v 28 Huan Toteco Dios quintiochijqui huan quinilhui: “Xiquinpiyaca miyac amoconehua para inijuanti itztose campa hueli ipan nochi taltipacti para ma tanahuatica. Nojquiya nimechtalía xiquinnahuatica nochi michime, totome huan nochi cati nemij ipan taltipacti.” \q1 \v 29 Huan teipa Toteco Dios quinilhui nopa tacat huan sihuat: “Xiquitaca, nimechmaca nochi tamanti xihuit cati quipiya iyol huan nochi cuahuit cati quipiya itajca para anquicuase. \v 30 Huan nopa tapiyalme, totome huan nochi sequinoc tamanti cati nemij ipan taltipacti niquinmaca nochi sacat huan xihuit cati xoxohuic para quicuase.” Huan quej nopa elqui. \q1 \v 31 Huan Toteco Dios quitachili nochi cati quichijtoya huan quiitac para tahuel cuali. Huan panoc tiotac huan panoc ijnaloc. Huan ya ni elqui nopa chicuasempa tonali. \c 2 \p \v 1 Huajca quej nopa Toteco Dios quitamisencajqui nochi ilhuicacti, huan nochi taltipacti huan nochi cati onca nopona. \q1 \v 2 Quema ajsic nopa chicompa tonali, Toteco Dios ya tantoya cati quichihuayaya huan mosiyajquetzqui. \v 3 Huan Toteco Dios quitiochijqui nopa chicompa tonali huan quiijto para elis tatzejtzeloltic pampa ipan nopa tonali ya tantoya itequi huan mosiyajquetzqui. \s1 Adán huan Eva ipan xochimili, Edén \p \v 4 Huajca quej nopa TOTECO Dios quichijqui taltipacti huan ilhuicacti. \p Nica techilhuía quenicatza TOTECO Dios quichijqui ilhuicacti huan taltipacti. \v 5 Achtohui amo oncayaya xihuit yon amo teno panquistoya pampa TOTECO Dios ayemo quichijtoya ma huetzi at ipan taltipacti. Nojquiya amo aqui itztoya para tequitis. \v 6 Pero masque TOTECO Dios amo quichijtoya ma huetzi at, ten taltita tejcoyaya apocti huan quiatequiyaya nopa tali. \v 7 Huan TOTECO Dios quicuic tali huan quichijchijqui itacayo se tacat. Huan quiyacailpitzqui huan quimacac nemilisti. Huan nopa tacat pejqui quipiya nemilisti. \p \v 8 Teipa TOTECO Dios quitojqui se xochimili cati itoca Edén nepa imelac campa quisa tonati. Huan nopona quicajqui nopa tacat cati quichijchijtoya. \v 9 Huan TOTECO Dios quichijqui ma moscalti xochimilijtic nochi tamanti cuame cati yejyectzitzi nesiyaya huan nochi tamanti cuame cati temacaj cuatajcayot para quicuase. Huan tatajco nopa xochimili TOTECO Dios quitojqui se cuahuit cati temaca itajca huan itoca cuahuit cati temaca nemilisti. Nojquiya quitojqui seyoc cuahuit ica itajca huan itoca nopa cuahuit cati temachiltía cati cuali huan cati amo cuali. \p \v 10 Ipan Edén oncayaya se hueyat cati quiatequiyaya nopa xochimili. Huan ten nopona, moxelohuayaya huan mochihuayaya nahui pilhueyatzitzi. \v 11 Nopa achtohui amaxali ten nopa hueyat itoca Pisón huan ya ni cati tayahualohuayaya campa hueli ipan nochi nopa tali cati itoca Havila campa onca oro. \v 12 Nopa oro ten nopa tali eliyaya senquisa cuali. Nojquiya nopona oncayaya se taajhuiyacayot cati patiyo huan piltetzitzi cati yejyectzitzi cati itoca ónice. \v 13 Huan nopa ompa amaxali ten nopa hueyat itoca Gihón huan tayahualohuayaya campa hueli ipan nopa tali cati itoca Cus. \v 14 Huan nopa expa amaxali ten nopa hueyat itoca Tigris huan pano iteno tali Asiria imelac campa quisa tonati. Huan nopa najpa amaxali ten nopa hueyat itoca Eufrates. \p \v 15 Huajca TOTECO Dios quihuicac nopa tacat huan quicajqui ipan nopa xochimili cati itoca Edén para ma quimocuitahui, \v 16 huan TOTECO Dios quinahuati: “Huelis tijcuas itajca ten hueli cuahuit ipan ni xochimili, \v 17 pero ne cuahuit cati itoca ‘cuahuit cati temachiltía cati cuali huan cati amo cuali’, amo. Amo xijcualili itajca, pampa ipan nopa tonali quema tijcuas itajca, melahuac timiquis.” \p \v 18 Teipa TOTECO Dios quiijto: “Amo cuali para itztos iselti ni tacat. Para amo cuesihuis, nijchihuilis se acajya cati quinamiqui huan cati quipalehuis.” \p \v 19 Huan ica tali TOTECO Dios quinchijtoya nochi tapiyalme huan nochi totome. Teipa quihuiquili nopa tacat para ma quintocaxtali. Huan cati nopa tacat quintocaxtali, ya nopa elqui inintoca. \v 20 Huajca nopa tacat quintocaxtali nochi tamanti tapiyalme cati maxojtzitzi, huan nochi totome huan nochi tapiyalme cati mosisiníaj. Pero yon se ten nopa tapiyalme amo quinamijqui para quipalehuis nopa tacat para amo cuesihuis. \v 21 Huajca TOTECO Dios quichijqui tahuel ma cochi Adán. Huan quema cochtoya, quiquixtili se ielchiqui omiyo huan sempa quimotzquilti inacayo quej eltoya. \v 22 Huan ica nopa tacat ielchiqui, TOTECO Dios quisencajqui se sihuat huan quihuicac campa nopa tacat. \p \v 23 Huan quema nopa tacat quiitac nopa sihuat, quiijto: \q1 “¡Ama quena! \q1 Ya ni san se ica na, \q1 pampa inacayo quisqui nonacayotipa, \q1 huan iomiyo quisqui noomiyotipa. \q1 Itoca elis ‘sihuat’, \q1 pampa TOTECO Dios techquixtili ten na, nitacat.” \p \v 24 Huan yeca se tacat quicahuas itata huan inana para mosejcotilis ihuaya isihua huan nopa ome mochihuase san se inintacayo. \v 25 Huan masque nopa tacat huan isihua xolome nemiyayaj, amo pinahuayayaj. \c 3 \s1 Adán huan Eva quiixpanoque TOTECO Dios \p \v 1 Nopa cohuat eliyaya cati más talnamiqui huan más quimatiyaya quenicatza tacajcayahuas que nochi sequinoc tapiyalme cati TOTECO Dios quinchijtoya. Huan se tonali nopa cohuat quitatzintoquili nopa sihuat: \p ―¿Amo amechilhuijtoc Dios para amo xijcuaca itajca yon se cuahuit ipan ni xochimili? \p \v 2 Huan nopa sihuat quinanquili: \p ―Huelis tijcuase itajca ten hueli cuahuit, \v 3 pero iyojtzi ne cati eltoc tatajco xochimili Dios techilhuijtoc amo cuali tijcuase, yon tiquitzquise itajca ne cuahuit pampa sinta tijchihuase, timiquise. \p \v 4 Pero nopa cohuat quiilhui nopa sihuat: \p ―Amo neli. Amo anmiquise. \v 5 Cuali quimati Dios sinta anquicuase itajca nopa cuahuit elis quej amechtapolis amoixteyol huan amotalnamiquilis huan anquimatise cati cuali huan cati amo cuali. Quej nopa anelise quej ya. \p \v 6 Teipa nopa sihuat quiitac para yejyectzi itajca nopa cuahuit huan nesiyaya cuali para quicuas. Huajca quiixtocac pampa nojquiya quinejqui quipiyas talnamiquilisti. Yeca quitejqui se huan quicuajqui. Huan teipa quimacac ihuehue huan ya nojquiya quicuajqui. \v 7 Huan ipan nopa talojtzi elqui quej tapojqui iniixteyol huan nochi ome momacaque cuenta para xolome itztoyaj huan mopinajque. Huajca quiijtzonque ixihuiyo nopa cuahuit cati itoca higuera para quichihuase iniixpantzajca huan ica ya nopa motzajque. \p \v 8 Huan teipa ica tiotac quema tasesestoc, nopa tacat huan isihua quicajque TOTECO Dios nemiyaya xochimilijtic. Huan motalojque motatitoj iica nopa cuame para TOTECO Dios ma amo quinita. \v 9 Pero TOTECO Dios quinojnotzqui nopa tacat huan quitatzintoquili: \p ―¿Canque tiitztoc? \p \v 10 Huan nopa tacat tananquili: \p ―Nijcajqui para tinemiyaya xochimilijtic huan nimajmajqui pampa nixolot. Huan yeca nimotati. \p \v 11 Huajca Toteco Dios quitatzintoquili: \p ―Huan ¿ajquiya mitzilhuijtoc para tixolot? ¿Tijcuajtoc itajca nopa cuahuit cati nimitzilhui amo xijcua? \p \v 12 Huan nopa tacat tananquili: \p ―Nopa sihuat cati techmacac quej notahuical, yaya techmacac se itajca nopa cuahuit huan yeca nijcuajqui. \p \v 13 Huajca TOTECO Dios quitatzintoquili nopa sihuat: \p ―¿Para ten tijchijqui ya ni? \p Huan nopa sihuat quinanquili: \p ―Nopa cohuat nechcajcayajqui huan yeca nijcuajqui itajca nopa cuahuit. \s1 TOTECO Dios quintatzacuilti \p \v 14 Huan teipa TOTECO Dios quiilhui nopa cohuat: \p ―Ica ya ni cati tijchijtoc, tielis más titatelchihuali que nochi sequinoc tapiyalme. Huan san timohuahuatatztinemis ipan tali huan taltepocti tijcuas nochi monemilis. \v 15 Nijchihuas ximocualancaitaca ta ica nopa sihuat, huan moixhui ica ya iixhui mocualancaitase. Iixhui mitztzonxamanis huan ta tijcotztantzacanis. \p \v 16 Huan TOTECO Dios quiilhui nopa sihuat: \p ―Nijchihuas xineltaijyohui quema ticonepiyas huan ica tacuajcualoli titatacatiltis. Pero ta tijnequis mohuehue, huan yaya mitznahuatis. \p \v 17 Huan TOTECO Dios quiilhui nopa tacat: \p ―Pampa tijneltoquili mosihua huan tijcuajqui itajca nopa cuahuit cati nimitzilhui amo xijcua, tatelchihuali elis nochi tali por ta motajtacol. Huan ica miyac tequit tijpiyas cati tijcuas nochi monemilis. \v 18 Nopa tali quiixhualtis huitzti huan sahua mecat. Huan tijcuas nopa cuali xihuit cati moscaltis nopona. \v 19 Huan timitonis miyac para tijpantis tacualisti cati ica timopanoltis hasta quema timiquis huan sempa timochihuas tali. Na nijchijqui motacayo ica tali, huan quema timiquis, sempa timochihuas tali. \p \v 20 Huan Adán quitocaxti isihua Eva. (Eva quinequi quiijtos Nemilisti.) Huan Eva elqui ininana nochi masehualme cati itztoque. \v 21 Huan TOTECO Dios quinchihuili Adán huan Eva iniyoyo ica inincuetaxo tapiyalme huan quinyoyonti. \s1 TOTECO quinquixti Adán huan Eva ipan xochimili \p \v 22 Huan TOTECO Dios moilhui: “Ama ni masehualme mochijtoque quej tojuanti pampa quimatij cati cuali huan cati amo cuali. Sinta quitequise itajca nopa cuahuit cati temaca nemilisti, itztose para nochipa quej ni.” \p \v 23 Huajca TOTECO quinquixti ten nopa xochimili cati itoca Edén. Huan nopa tacat quititanqui ma tequiti ipan nopa tali cati ica quisencajtoya itacayo. \v 24 Huan teipa quema TOTECO Dios ya quinquixtijtoya, quintali sequij ilhuicac ehuani cati inintoca querubines para itztose imelac nopa xochimili ica campa quisa tonati para ma quimocuitahuica nopa xochimili. Huan TOTECO Dios nojquiya quitali nopona se macheta cati lementoya huan momalacachohuayaya campa hueli para amo aqui ajsis campa nopa cuahuit cati temaca nemilisti. \c 4 \s1 Caín huan iicni Abel \p \v 1 Huan Adán cochqui ihuaya isihua, huan isihua conecuic huan quitacatilti se oquichpil cati quitocaxti Caín. (Caín quinequi quiijtos Nijpixtoc.) Quej nopa quitocaxti pampa Eva quiijto: “Ica itapalehuil TOTECO nijpixtoc se tacat.” \p \v 2 Huan teipa Eva quitacatilti seyoc oquichpil cati quitocaxtali Abel. \p Huan quema nopa ome moscaltijque, Abel quinmocuitahui borregojme, huan Caín miltequitic. \v 3 Huan se tonali Caín quihualiquili TOTECO se tacajcahualisti cati quipixcatoya. \v 4 Huan Abel nojquiya quihualiquili TOTECO sequij borregojme cati más tomahuaque huan cati achtohui tacatque. Huan quinmicti huan quimacac TOTECO. Huan TOTECO quicualitac Abel ica itacajcahualis huan quiseli. \v 5 Pero ica Caín huan itacajcahualis amo quicualitac. Yeca Caín cualanqui miyac huan fiero tachixtinenqui. \p \v 6 Huajca TOTECO quiilhui Caín: “¿Para ten ticualani huan fiero titachixtinemi? \v 7 ¿Amo tijmati sinta tijchihuas cati cuali, nimitzselis huan tipaquis? Pero sinta amo tijchihua cati cuali, mitztanis tajtacoli. Nopa tajtacoli eltoc quej se tecuani cati mitzchiya mocalteno huan quinequi mitztanis, pero monequi ta xijtanis ya.” \p \v 8 Huan panoc se ome tonati huan Caín quinotztejqui iicni Abel huan quiilhui: \p ―Ma tiyaca cuatita. \p Huan quema ajsitoj cuatita, Caín quitehui iicni Abel huan quimicti. \v 9 Huajca TOTECO quitatzintoquili Caín: \p ―¿Canque itztoc moicni Abel? \p Huan Caín quinanquili: \p ―Amo nijmati na. Amo notequi para nijmocuitahuis noicni. \p \v 10 Huan TOTECO quiilhui: \p ―¿Para ten tijchijtoc ya ni? Tijmicti moicni huan ieso tijtoyajtoc ipan tali. Huan ama eltoc quej ieso techtajtanía chicahuac ma nimitztatzacuilti. \v 11 Huajca ama, por cati tijchijtoc, nimitztelchihuas. Ayecmo huelis titequitis ipan ni tali pampa tijnenpolojtoc ica ieso moicni. \v 12 Huan masque titatojtocas, ayecmo teno tiqueliltis. Monequi san tinentinemis campa hueli ipan taltipacti huan amo cana tijpiyas para timochantalis. \p \v 13 Huajca Caín quinanquili TOTECO: \p ―Nelchicahuac ni tatzacuiltili huan amo huelis niquijyohuis. \v 14 Ama techquixtía huejca ten ni tali huan ayecmo huelis nimitznechcahuis ta. Nielis se ninejnenquet campa hueli tali huan amo huelis nimosiyajquetzas. Quej ni cati hueli nechpantis, nechmictis. \p \v 15 Pero TOTECO quinanquili: \p ―¡Amo! Sinta acajya mitzmictis, nijtatzacuiltis chicome huelta más para nijcuepilis. \p Huajca TOTECO quitalili ipan Caín se tanextili para nochi quiixmatisquíaj para yaya huan amo quimictisquíaj. \v 16 Huan Caín quistejqui campa ihuaya camanaltiyaya TOTECO huan yajqui itztoti ipan se tali itoca Nod cati mocahua imelac Edén para campa quisa tonati. \s1 Iixhuihua Caín \p \v 17 Huan Caín ihuaya cochqui isihua, huan yaya conecuic huan quitacatilti se oquichpil cati itoca Enoc. Teipa Caín quichijqui se altepet huan quitocaxti nopa altepet Enoc quej itoca icone. \v 18 Huan Enoc motacachijqui huan elqui itata Irad. Huan teipa Irad moscalti huan elqui itata Mehujael. Huan teipa Mehujael motacachijqui huan elqui itata Metusael. Huan Metusael moscalti huan elqui itata Lamec. \p \v 19 Huan Lamec quinpixqui ome isihuajhua; se itoca Ada huan ne seyoc Zila. \v 20 Huan Ada quitacatilti Jabal. Huan Jabal motacachijqui huan elqui inintata masehualme cati mocajque ipan calme ten yoyomit huan quinxinachohuayayaj huan quiniscaltiyayaj tapiyalme. \v 21 Huan Jabal quipixqui se iicni cati itoca Jubal. Huan Jubal moscalti huan quiyolilti tapitzali huan nopa tatzotzonali cati itoca arpa. Huan yaya elqui inintata masehualme cati tatzotzonaj. \v 22 Huan Zila, nopa seyoc isihua Lamec, quitacatilti se oquichpil cati itoca Tubal Caín cati elqui se teposchijquet. Huan Tubal Caín quitejtzonayaya nopa teposti cati itoca bronce huan cati itoca hierro huan ica nopa teposti quichijchihuayaya miyac tamanti. Huan Tubal Caín quipixqui se isihua icni cati itoca Naama. \p \v 23 Huan se tonali Lamec quinilhui iome sihuajhua Ada huan Zila: \q1 “Xijtacaquilica cuali cati nimechilhuis. \q1 Nijmicti se tacat pampa nechcoco. \q1 Huan elqui se telpocat cati nechmaquilijtoya. \q1 \v 24 Sinta se acajya quichihuilisquía se tenijqui Caín, \q1 quiselisquía se tatzacuiltili chicome huelta más chicahuac. \q1 Pero sinta se acajya nechcuepilisquía cati nijchijtoc na, niLamec, \q1 monequisquía quiselis se tatzacuiltili cati amo san chicome hueltas, \q1 pero se tatzacuiltili cati tahuel más chicahuac.” \s1 Adán, Eva huan ininconehua \p \v 25 Huan Adán cochqui ihuaya isihua, huan isihua sempa conepixqui huan quitacatilti seyoc oquichpil cati quitocaxti Set. (Set quinequi quiijtos Nechmacatoc.) Quej nopa quitocaxti pampa quiijto: “Toteco Dios techmacatoc seyoc conet ipataca Abel cati Caín quimicti.” \p \v 26 Huan quema Set motacachijqui, quipixqui se icone cati quitocaxti Enós. Huajca ipan nopa tonali tacame pejque quihueyichihuaj TOTECO san sejco. \c 5 \s1 Iteipan ixhuihua Adán \r (1 Cr. 1:1-4) \p \v 1 Ya ni inintoca iteipan ixhuihua Adán: \p Quema Toteco Dios quinchijqui masehualme, quinchijchijqui quej ya itachiyalis. \v 2 Quinchijchijqui tacame huan sihuame huan ipan nopa tonali quema quinchijqui, quintiochijqui huan quintocaxti “masehualme”. \p \v 3 Huan quema Adán quipixqui 130 xihuit, tacatqui icone cati elqui quej ya huan san se inintachiyalis huan quitocaxti Set. \v 4 Huan quema ya tacajtoya Set, Adán noja itztoya seyoc 800 xihuit huan quinpixqui más iconehua, tacame huan sihuame. \v 5 Huan mijqui Adán quema quipixqui 930 xihuit. \p \v 6 Huan Set quipiyayaya 105 xihuit quema tacatqui icone, Enós. \v 7 Teipa Set noja itztoya seyoc 807 xihuit huan noja quinpixqui sequinoc iconehua, tacame huan sihuame. \v 8 Huan mijqui Set quema quipixqui 912 xihuit. \p \v 9 Huan Enós quipiyayaya 90 xihuit quema tacatqui icone, Cainán. \v 10 Teipa Enós noja itztoya seyoc 815 xihuit huan noja quinpixqui más iconehua, tacame huan sihuame. \v 11 Huan Enós mijqui quema quipixqui 905 xihuit. \p \v 12 Huan Cainán quipiyayaya 70 xihuit quema tacatqui icone, Mahalaleel. \v 13 Teipa Cainán itztoya seyoc 840 xihuit huan noja quinpixqui más iconehua, tacame huan sihuame. \v 14 Huan Cainán mijqui quema quipixqui 910 xihuit. \p \v 15 Huan Mahalaleel quipiyayaya 65 xihuit quema tacatqui icone, Jared. \v 16 Teipa Mahalaleel itztoya seyoc 830 xihuit huan noja quinpixqui más iconehua, tacame huan sihuame. \v 17 Huan mijqui Mahalaleel quema quipixqui 895 xihuit. \p \v 18 Huan Jared quipiyayaya 162 xihuit quema tacatqui icone, Enoc. \v 19 Teipa, Jared itztoya seyoc 800 xihuit más huan noja quinpixqui más iconehua, tacame huan sihuame. \v 20 Huajca Jared quiaxiti 962 xihuit huan huajca mijqui. \p \v 21 Huan Enoc quipiyayaya 65 xihuit quema tacatqui icone, Matusalén. \v 22 Huan Enoc nochipa quichijqui ipaquilis Toteco Dios. Huan teipa quema Matusalén ya tacajtoya, Enoc itztoya seyoc 300 xihuit más huan noja quinpixqui sequinoc iconehua, tacame huan sihuame. \v 23 Huajca ica nochi Enoc quiaxiti 365 xihuit. \v 24 Huan pampa Enoc nochipa nejnentoya quej Toteco Dios ipaquilis, se tonali polijqui pampa Toteco Dios quihuicac. \p \v 25 Huan Matusalén quipiyayaya 187 xihuit quema tacatqui icone cati quitocaxti Lamec. \v 26 Huan teipa Matusalén itztoya seyoc 782 xihuit más huan noja quinpixqui más iconehua, tacame huan sihuame. \v 27 Huajca ica nochi Matusalén quiaxiti 969 xihuit huan huajca mijqui. \p \v 28 Lamec quipiyayaya 182 xihuit quema tacatqui icone, \v 29 huan quitocaxti Noé. (Noé quinequi quiijtos Techyoltalis.) Quej nopa quitocaxti pampa quiijto: “TOTECO quitelchijqui ni tali, huan monequi titequitise tahuel chicahuac para titaeliltise, pero ni conet techyoltalis.” \p \v 30 Huan teipa quema Noé ya tacajtoya, Lamec noja itztoya seyoc 595 xihuit huan noja quinpixqui más iconehua, tacame huan sihuame. \v 31 Huajca Lamec quiaxiti 777 xihuit huan huajca mijqui. \p \v 32 Huan Noé quipiyayaya 500 xihuit quema tacatque iconehua, Sem, Cam huan Jafet. \c 6 \s1 Inintaixpanol masehualme ipan taltipacti \p \v 1 Huan masehualme pejque momiyaquilíaj ipan ni taltipacti huan quinpixque iniichpocahua. \v 2 Huan ipan nopa tonali sequij cati quintocaxtiyayaj “itelpocahua Toteco Dios”\f + \fr 6:2 \fr*\ft 6:2 Sequij masehualme cati miyac momachtijtoque Icamanal Toteco moilhuíaj para “itelpocahua Toteco Dios” camanalti ten ilhuicac ehuani. Nica moilhuíaj camanalti ten nopa ilhuicac ehuani cati tajtacolchijque huan quicajtejque Toteco para quitoquilise Amocualtacat, huan yeca mocuetque cati tiquintocaxtíaj ajacame. Sequinoc masehualme moilhuíaj para “itelpocahua Toteco Dios” camanalti ten iteipan ixhuihua Set cati achtohui quitoquilijque Toteco, pero teipa miyac ten inijuanti pejque mosihuajtíaj ica iniichpocahua masehualme cati amo quiixmatiyayaj Toteco.\ft*\f* quinitaque para yejyectzitzi iniichpocahua masehualme ipan ni taltipacti. Huajca quintapejpenijque cati quinixtocayayaj huan mosihuajtijque inihuaya. \v 3 Huan TOTECO quiijto: “Notonal amo quinijyohuis masehualme huan inintajtacolhua para nochipa pampa masehualme san panoni. Huajca ama niquincahuilis ni masehualme ma itztoca san se 120 xihuit.” \p \v 4 Huan ipan nopa tonali huan nojquiya teipa itztoyaj huejcapantique tacame ipan taltipacti. Inijuanti nesque quema nopa “itelpocahua Toteco Dios” mosejcotilijque ihuaya iniichpocahua masehualme para quinpiyase coneme inihuaya. Huejcajquiya inijuanti itztoyaj huejhueyi masehualme cati nochi quinixmatiyayaj. \p \v 5 Huan TOTECO quiitac para nelmiyac inintaixpanolhua masehualme ipan taltipacti huan nochipa moilhuiyayaj cati amo cuali quichihuase. \v 6 Yeca ica tequipacholi TOTECO pejqui moyolpata. Moyolilhui sinta cuali elqui para quinchijtoya masehualme huan nelía quiyolcoco. \v 7 Huan TOTECO quiijto: “Niquinpolihuiltis masehualme cati niquinchijchijtoc ipan taltipacti. Nojquiya niquinmictis nochi tapiyalme, totome huan cati mohuahuatatzaj talchi. Nimocuesohua huan nimoilhuía: ¿Para ten niquinchijchijqui?” \p \v 8 Pero Noé quipanti cati cuali pampa TOTECO quicualitac. \s1 Icuaacal Noé \p \v 9 Ama nimechpohuilis cati panoc ica Noé. Noé eliyaya se cuali tacat iixpa Toteco Dios. Yon se ipan nopa tonali amo huelqui quitatelhui ica yon se tamanti. Yaya nejnenqui quej Toteco Dios quinequiyaya. \v 10 Huan Noé quinpixqui eyi itelpocahua. Inintoca elque Sem, Cam huan Jafet. \p \v 11 Huan ipan nochi taltipacti campa hueli oncayaya cati fiero iixpa Toteco Dios huan nochi masehualme san mosisiniyayaj. \v 12 Huan Toteco Dios quiitac para nelfiero eltoya, huan nochi masehualme san mocuapolojtoyaj ipan tajtacoli. \v 13 Huajca Toteco Dios quiilhui Noé: “Niquinpolihuiltis nochi masehualme campa hueli ipan taltipacti pampa nochi san mosisiníaj, yeca niquinixpolos ica nochi cati onca. \v 14 Huajca xijchihua se cuaacali ica nopa cuahuit cati itoca resina huan calijtic xijchihuili pilcuartojtzitzi. Xijtzacua ica chapopojti campa hueli iijtic huan ipani para amo calaquis at. \v 15 Quej ni xijchihua nopa cuaacali. Xijchihua 135 metros ihuehueyaca, 22 metros huan tajco ipatajca huan 13 metros huan tajco ihuejcapanca. \v 16 Xijchihua nopa cuaacali ica eyi pisos huan xijtali se ventana nechca tapamit. Huan xijtali se caltemit ipan se lado. \v 17 Nijtitanis tahuel miyac at cati momanas huejcapa hasta quitzonpolihuiltis nochi tali huan nochi cati quipiyaj nemilisti campa hueli ipan taltipacti. Nochi cati onca ipan tali polihuis. \v 18 Pero nijcahua nocamanal mohuaya para nimechmocuitahuis ipan nopa cuaacali. Huan ta ticalaquis ipan cuaacali huan calaquise mohuaya mosihua, motelpocahua huan moyexhua. \v 19 Nojquiya tiquinhuicas mohuaya ome tapiyalme, se oquichti huan se sihuatzi ten nochi tamanti tapiyalme cati itztoque ipan taltipacti para noja ma itztoca mohuaya. \v 20 Mohuaya calaquise ome ten nochi tamanti totome, tapiyalme huan cati mohuahuatatzaj para ma amo miquica. \v 21 Nojquiya xijhuica mohuaya nochi tamanti tacualisti cati monequis anquicuase amojuanti huan nochi nopa tapiyalme.” \p \v 22 Huan Noé quichijqui nochi quej Toteco Dios quiilhuijtoya. \c 7 \s1 Nopa tahuel miyac at \p \v 1 Teipa TOTECO quiilhui Noé: “San ta ten nochi masehualme cati ama itztoque tijchihua cati xitahuac. Yeca xicalaqui ipan cuaacali ihuaya mosihua huan moconehua. \v 2 Xiquinhuica mohuaya chicome oquichme huan chicome sihuatzitzi ten nochi tamanti tapiyalme cati cuali para tacajcahualisti. Pero xijhuica san se oquichti huan se sihuatzi ten nopa tapiyalme cati amo motequihuíaj para tacajcahualisti. \v 3 Nojquiya xiquinhuica chicome oquichme huan chicome sihuatzitzi ten nochi tamanti totome para amo polihuis inixinacho ipan taltipacti. \v 4 Pampa ica chicome tonati nijchihuas ma huetzi at, huan huetzqui at para 40 tonati huan 40 yohuali. Quej nopa niquinpolihuiltis nochi cati yoltoque cati niquinchijchijtoc ipan ni taltipacti.” \p \v 5 Huan Noé quichijqui nochi quej TOTECO quinahuatijtoya. \p \v 6 Huan Noé quipiyayaya 600 xihuit quema momanqui nochi nopa miyac at para quiatzonpolihuiltis taltipacti. \v 7 Huan Noé calajqui ipan cuaacali ihuaya iconehua, isihua huan iyexhua para momanahuise ten nopa miyac at cati huala. \v 8 Huajca ojome hualajque nochi nopa tapiyalme campa Noé. Hualajque tapiyalme cati cuali para tacajcahualisti huan cati amo cuali para tacajcahualisti, cati patanij huan cati mohuahuatatzaj. \v 9 Ojome nochi hualajque campa Noé huan calajque ipan cuaacali. Calajqui se oquichti huan se sihuatzi ten sesen tamanti tapiyali quej Toteco Dios tanahuatijtoya. \p \v 10 Huan ica chicome tonati hualajqui tahuel miyac at ipan taltipacti. \v 11 Quema Noé quipiyayaya 600 xihuit, ipan nopa 17 tonali ten nopa ompa metzti tapojqui nochi amelme campa meyayaya nopa at cati onca tatzinta huan tahuel pejqui toponi at. Huan pejqui huetzi at cati amo moquetzqui. \v 12 Huan para 40 tonati huan 40 yohuali taquiyahuiyaya ipan taltipacti. \v 13 Quena, ipan nopa tonal quema pehuasquía huetzis at, Noé calajqui ipan cuaacali ihuaya iconehua, Sem, Cam huan Jafet. Huan ihuaya isihua huan eyi iyexhua. \v 14 Huan inihuaya calajque nochi tamanti tecuanime cati mosisiníaj, huan tapiyalme cati maxojtzitzi, huan nochi cati mohuahuatatzaj talchi huan nochi tamanti totome. \v 15 Nochi tapiyalme calajque ihuaya Noé ipan cuaacali ica inihuical. \v 16 Calajqui se oquichti huan se sihuatzi quej Toteco Dios quinahuatijtoya Noé. Teipa TOTECO quitzajqui icalte nopa cuaacali. \p \v 17 Huan para 40 tonati san at hualayaya. Huan quema pejqui tejco nopa at, nopa cuaacali motananqui huan pejqui nemi aixco. \v 18 Huan nopa at noja más tejcoc huan tahuel huejcata mochijqui, pero nopa cuaacali nejnentiyajqui aixco. \v 19 Huan teipa noja más tejcotiyajqui hasta quinatzonpolihuilti nopa tepeme cati más huejcapantique ipan taltipacti. \v 20 Huan teipa quema ya quitzactoya nopa tepeme noja tejcoc nopa at seyoc chicueyi metros iixco nopa tepeme. \v 21 Yeca quej nopa mijque nochi cati itztoyaj ipan taltipacti. Mijque nochi totome, huan tecuanime cati mosisiníaj huan tapiyalme cati maxojtzitzi. Nojquiya mijque nochi tamanti piltapiyaltzitzi cati mohuahuatatzaj talchi huan nochi masehualme. \v 22 Nochi cati itztoyaj ipan taltipacti cati taijyotilanayayaj mijque. \v 23 San Noé huan nochi cati itztoyaj ipan cuaacali mocajque. Nochi sequinoc quinpolihuilti. Nochi masehualme, tapiyalme, totome huan nochi cati mohuahuatatzaj mijque. \v 24 Huan nopa at quiatzonpolihuilti nochi taltipacti para 150 tonati. \c 8 \s1 Quema tanqui nopa miyac at \p \v 1 Huajca Toteco Dios quielnamijqui Noé ica nochi nopa tapiyalme cati itztoyaj iijtic cuaacali. Huan Toteco Dios quichijqui ma taajaca ipan tali, huan nopa at pejqui temo. \v 2 Huan motzajque nopa amelme campa meyayaya at tatzinta taltipacti, huan motzajqui nepa ilhuicac huan ayecmo taquiyajqui. \v 3 Huan nopa at pejqui temotiya yolic. Huan ica seyoc 150 tonali miyac temotoya nopa at. \v 4 Huan quema ajsic nopa 17 tonali ten nopa chicompa metzti, nopa cuaacali motalito ipan se tepet ipan nopa tepeme cati itoca Ararat. \v 5 Huan mojmosta más temotiyahuiyaya nopa at. Huan quema ajsic nopa achtohui tonal ten nopa majtacpa metzti, nesqui inintzonpac nopa tepeme cati más huejcapantique. \p \v 6 Huajca Noé quichixqui seyoc 40 tonati huan quitapo nopa ventana cati quichijtoya ipan nopa cuaacali. \v 7 Huan quiquixti se cacalot huan quicahuili ma yahui. Huan nopa cacalot san patantinenqui campa hueli hasta huajqui tali. \v 8 Teipa nojquiya quimajcajqui se paloma para quiitas sinta ya huajqui nopa tali. \v 9 Pero nopa paloma mocuetqui ipan cuaacali pampa amo cana quipanti para mosiyajquetzas, pampa nopa tali noja temitoya ica at. Huajca Noé quiquixti imax, quiitzqui nopa paloma huan quicalaqui. \p \v 10 Huajca Noé quichixqui seyoc chicueyi tonati huan sempa quititanqui nopa paloma calteno ten nopa cuaacali. \v 11 Huan ica tiotac quema pejtoya tzintatayohuiya, nopa paloma mocuetqui huan quihualicayaya ipan itenchapich imaxihuiyo se cuahuit cati itoca olivo. Quej nopa Noé momacac cuenta para nopa tali huactiyahuiyaya. \v 12 Huan Noé sempa quichixqui seyoc chicome tonati huan sempa quititanqui nopa paloma, pero ama quena, nopa paloma ayecmo mocuetqui. \p \v 13 Huajca quema Noé quipiyayaya 601 xihuit ipan nopa achtohui tonali ten nopa achtohui metzti, tantoya nopa at. Huan Noé quiquixtili ipantzajca nopa cuaacali huan quiitac nochi huactinemiyaya. \v 14 Huan ipan nopa tonali 27 itequi nopa ompa metzti, ya tami huactoya nopa tali. \p \v 15 Huajca Toteco Dios quiilhui Noé: \v 16 “Xiquisa ten nopa cuaacali ihuaya mosihua, moconehua huan moyexhua. \v 17 Nojquiya xiquinquixti nochi tapiyalme cati itztoque mohuaya. Xiquinquixti nopa totome huan nochi tapiyalme para ma yaca huan ma quinpiyaca miyac ininconehua huan ma quitemitica ni taltipacti.” \p \v 18 Huajca Noé, huan isihua, huan iconehua huan iyexhua quisque ten nopa cuaacali. \v 19 Nojquiya quisque nochi totome, huan nochi tapiyalme cati mosisiníaj, huan cati maxojtzitzi huan nochi cati mohuahuatatzaj. Huan sesen tamanti tapiyali quisqui ica iconehua cati quitoquiliyayaj. \p \v 20 Teipa Noé quichijqui se taixpamit para TOTECO. Huan quicuic ten sesen tamanti tapiyali huan sesen tamanti totot cati cuali para tacajcahualisti. Huan quinmicti huan quintati ipan nopa taixpamit quej se tacajcahualisti para TOTECO. \v 21 Quema TOTECO quiijnejqui ipocyo cati ajhuiyac, yaya moilhui: “Amo quema más nijtatzacuiltis taltipacti por inintajtacolhua masehualme pampa se masehuali hasta quema tacati san moilhuía ten amo cuali para quichihuas. Nojquiya ayecmo quema niquinpolihuiltis nochi tapiyalme quej nijchijqui ni huelta.” \q1 \v 22 “Nochi tonali quema eltos ni taltipacti, \q1 oncas toquisti huan pixquisti. \q1 Nochipa oncas tatotonilot huan tasesecayot. \q1 Oncas metzti quema tahuaquis huan metzti quema huetzis miyac at, \q1 Nochipa oncas tonaya huan tayohua. \q1 Ni tamanti amo quema tamis quema noja eltos taltipacti.” \c 9 \s1 Cati Toteco Dios quitencahuili Noé \p \v 1 Huan Toteco Dios quitiochijqui Noé huan iconehua ica ni camanali: “Xiquinpiyaca miyac amoconehua huan xijtemitica ni taltipacti. \v 2 Nochi tapiyalme ipan taltipacti amechimacasise. Anquipiyase tanahuatili ica nochi totome ipan ajacat, huan nochi tapiyalme ipan tali huan nochi cati itztoque ipan hueyi at. \v 3 Huelis anquincuase nochi tapiyalme pampa nimechmaca nochi cati itztoque para tacualisti quej nojquiya nimechmacatoc nochi xihuit cati xoxohuic para tacualisti. \v 4 Pero onca se tamanti cati amo cuali para anquicuase. Amo xijcuaca nacat ica ieso pampa inemilis se tapiyali eltoc ipan ieso. \v 5 Amo xitemicti. Sinta se acajya quimictis se masehuali, monequi miquis. Huan sinta se tapiyali quimictis se masehuali, monequi miquis. Quena, monequi se masehuali techmacas cuenta taya quinchihuilijtoc sequinoc masehualme. \q1 \v 6 “Sinta acajya quimictía se masehuali, \q1 monequi sequinoc quimictise nopa temictijquet. \q1 Pampa Toteco Dios quichijchijtoc se masehuali quej ya itachiyalis. \q1 \v 7 Pero amojuanti, xiquinpiyaca miyac amoconehua. \q1 Quena, ximomiyaquilica huan xijtemitica ni taltipacti, \q1 ica amoixhuihua huan amoteipan ixhuihua.” \p \v 8 Teipa Toteco Dios quinilhui Noé huan iconehua: \v 9 “Ama nijcahua nocamanal ica amojuanti huan amoteipan ixhuihua, \v 10 huan ica nochi totome, huan nochi tapiyalme cati itztoque ipan taltipacti huan ica nochi cati quisque ipan cuaacali amohuaya. \v 11 Nijcahua nocamanal para ayecmo quema niquinpolihuiltis sempa nochi masehualme huan nochi tapiyalme ica miyac at campa hueli. Ayecmo quema oncas tahuel miyac at cati momanas campa hueli ipan nochi taltipacti para quisosolos. \v 12 Ya ni elis nopa tanextili ten nopa camanali cati nijchihua amohuaya huan inihuaya nochi tapiyalme para nochipa. Quinextis para ayecmo quema oncas tahuel miyac at hasta quinmictis nochi masehualme huan tapiyalme. \v 13 Nijtalijtoc noacosemalo ipan mixti huan eltos quej se tanextili ten nopa cati nijtencahuilía ni taltipacti. \v 14 Huan quema nijchihuas ma huala mixti ipan taltipacti, noacosamalo monextis ipan nopa mixti, \v 15 huan huajca niquelnamiquis nocamanal cati nijcajqui amohuaya huan inihuaya nochi tamanti tapiyalme. Ayecmo quema huetzis tahuel miyac at campa hueli ica sempa hasta quinpolos nochi tamanti cati itztoque. \v 16 Pampa quema nopa acosamalot monextis ipan mixti, niquitas huan niquelnamiquis nopa camanali cati na, niamoTeco Dios, nijchijtoc para nochipa amohuaya huan inihuaya nochi masehualme huan nochi tapiyalme cati itztoque ipan ni taltipacti. \v 17 Ni acosamalot elis nopa tanextili ten nopa camanali cati nijchijtoc inihuaya nochi masehualme huan tapiyalme ipan taltipacti.” Quej nopa Toteco Dios quiilhui Noé. \s1 Noé huan iconehua \p \v 18 Iconehua Noé cati ihuaya quisque ipan cuaacali elque Sem, Cam huan Jafet. Huan Cam elqui itata Canaán. \v 19 Ten ni ieyi telpocahua Noé quisque nochi masehualme cati teipa momoyajque campa hueli ipan taltipacti para quitemitise. \p \v 20 Huan Noé cati momajtoya miltequiti, quitojqui se xocomeca mili. \v 21 Huan teipa se tonali quiic miyac xocomeca at huan ihuintic. Huan huetzqui xolot icalijtic ipan ichaj cati tachijchihuali ica yoyomit. \v 22 Huan quema Cam, cati eliyaya itata Canaán, quiitac para itata huetztoya xolot, yajqui quinpohuilito iicnihua. \v 23 Huajca Sem huan Jafet quicuique se yoyomit huan quitalijque iniajcoltipa huan icanejnentiyajque para amo quiitase inintata xolot. Huan quema calajque ipan icalijtic, tachixtiyajque sejcoyoc para amo quiitase Noé huan quitzajque Noé ica nopa yoyomit. \p \v 24 Huan quema Noé isac huan ayecmo ihuintitoya, quimatqui cati Cam, icone teipan ejquet, quichijtoya huan quimatqui para amo quitepanitztoya. \v 25 Huajca quiijto: \q1 “¡Toteco Dios ma quitelchihua Canaán! \q1 ¡Ma elis inintequipanojca sequinoc, \q1 huan amo aqui ma quitepanitas!” \p \v 26 Huan Noé nojquiya quiijto: \q1 “Ma tijhueyitalica TOTECO cati Sem quihueyimati. \q1 Huan Canaán ma elis itequipanojca Sem.” \p Huan nojquiya quiijto: \q1 \v 27 “Toteco Dios más ma quihueyili ital Jafet. \q1 Huan iteipan ixhuihua Jafet ma itztoca inihuaya iteipan ixhuihua Sem. \q1 Huan Canaán ma eli inintequipanojca.” \p \v 28 Huan quema tanqui nopa miyac at, Noé noja itztoya seyoc 350 xihuit, \v 29 huan mijqui quema quipiyayaya 950 xihuit. \c 10 \s1 Iixhuihua Noé \r (1 Cr. 1:5-23) \p \v 1 Sem, Cam huan Jafet eliyayaj iconehua Noé huan ya ni iniixhuihua cati quinpixque quema ya tantoya nopa miyac at cati momanqui ipan nochi taltipacti. \s1 Iixhuihua Noé ica itelpoca, Jafet \q1 \v 2 Itelpocahua Jafet elque: \q2 Gomer, Magog, Madai, Javán, Tubal, Mesec huan Tiras. \q1 \v 3 Itelpocahua Gomer elque: \q2 Askenaz, Rifat huan Togarma. \q1 \v 4 Itelpocahua Javán elque: \q2 Elisa, Tarsis, Quitim huan Dodanim. \p \v 5 Huan iixhuihua Jafet teipa momiyaquilijque huan mocajque nechca hueyi at ipan campa hueli talme campa camanaltiyayaj ica sese inincamanal. \s1 Iixhuihua Noé ica itelpoca, Cam \q1 \v 6 Itelpocahua Cam elque: \q2 Cus, Mizraim, Fut huan Canaán. \q1 \v 7 Itelpocahua Cus elque: \q2 Seba, Havila, Sabta, Raama huan Sabteca. \q1 Itelpocahua Raama elque: \q2 Seba huan Dedán. \p \v 8 Huan Cus nojquiya elqui itata Nimrod cati quipixqui miyac chicahualisti campa hueli ipan taltipacti. \v 9 Nochi quitocamatiyayaj Nimrod huan quimatiyayaj para ica itapalehuil TOTECO elqui se cuali tapejquet. Yeca quema masehualme quihueyitaliyayaj se tacat, quiijtosquíaj: “Yaya itztoc quej Nimrod, se cuali tapejquet ica itapalehuil TOTECO.” \v 10 Nopa achtohui altepeme cati moscaltijque ipan itanahuatil Nimrod elqui Babel, Erec, Acad huan Calne ipan tali Sinar. \v 11 Huan itanahuatil Nimrod pejqui ipan tali Sinar huan momoyajqui hasta tali Asiria. Yaya quichijqui nopa altepeme cati inintoca Nínive, Rehobot huan Cala. \v 12 Huan quichijqui Resén cati eltoya tatajco nopa hueyi altepet Nínive huan Cala. \q1 \v 13 Huan Mizraim elqui itata: \q2 Ludim, Anamim, Lehabim, Naftuhim, \v 14 Patrusim, Caftorim huan Casluhim cati elqui inihueyi tata nopa filisteos. \q1 \v 15 Huan Canaán elqui itata iachtohui cone cati itoca: \q2 Sidón huan quipixqui se iteipan cone cati itoca eliyaya Het. \v 16 Huan Canaán nojquiya elqui inihuejcapan tata nopa masehualme: jebuseos, amorreos, gergeseos, \v 17 heveos, araceos, sineos, \v 18 arvadeos, zemareos huan hamateos. \p Teipa nochi ni masehualme cati eliyayaj iteipan ixhuihua Canaán momoyajque campa hueli. \v 19 Inintal elqui ten tali Sidón hasta nopa piltaltzi cati itoca Gaza cati eltoya ipan ojti para Gerar. Huan neca campa quisa tonati inintal yajqui hasta altepet Lasa ipan ojti para nopa altepeme Sodoma, Gomorra, Adma huan Zeboim. \p \v 20 Nochi ya ni elque iteipan ixhuihua Cam. Huan nica ijcuilijtoc inintoca ininfamilias, huan inincamanal cati sesen camanaltiyayaj. Huan ijcuilijtoc iniestados huan inintal ipan cati sese itztoya. \s1 Iteipan ixhuihua Noé ica itelpoca, Sem \p \v 21 Huan Sem elqui inihueyi tata Heber huan iconehua. Sem elqui cati achtohui tacatqui ten inana huan teipa tacatqui iicni Jafet. \q1 \v 22 Huan Sem quinpixqui itelpocahua cati inintoca eliyayaj: \q2 Elam, Asur, Arfaxad, Lud huan Aram. \q1 \v 23 Itelpocahua Aram elque: \q2 Uz, Hul, Geter huan Mas. \q1 \v 24 Huan Arfaxad elqui itata Sala, \q2 huan Sala elqui itata Heber. \q1 \v 25 Teipa Heber quinpixqui ome itelpocahua: \q2 Se motocaxtiyaya Peleg. (Peleg quinequi quiijtos Motajcoitac.) Quej nopa itoca pampa ipan nopa tonali taltipacti motajcoitac. Huan iicni Peleg motocaxtiyaya Joctán. \q1 \v 26 Huan Joctán elqui itata: \q2 Almodad, Selef, Hazar Mavet, Jera, \v 27 Adoram, Uzal, Dicla, \v 28 Obal, Abimael, Seba, \v 29 Ofir, Havila huan Jobab. Nochi ya ni eliyayaj iconehua Joctán. \m \v 30 Huan iteipan ixhuihua Joctán itztoyaj ipan nopa tali tatajco Mesa huan nopa tepeme campa quisa tonati imelac Sefar. \p \v 31 Nochi ya ni elque iteipan ixhuihua Sem ica inihuejhueyi familias, huan inincamanal, huan ininpiltaltzitzi. Huan techilhuía nochi tali ica se tanahuatijquet campa mocahuayayaj para itztose. \p \v 32 Huajca ni cati nimitzpohuilijtoc eltoya inintoca itayacanca teipan ixhuihua Noé. Huan sese inijuanti mochijqui se hueyi familia ica iniixhuihua cati teipa ehuani. Nojquiya nica quiijtohua nopa tali campa mocajque para itztose. Huan quema panotoya nopa miyac at, nochi xinachti masehualme quisque ten iixhuihua Noé huan campa hueli momoyajque ipan taltipacti. \c 11 \s1 Nopa torre cati itoca Babel \p \v 1 Ipan nopa tonali nochi masehualme cati itztoyaj ipan taltipacti quipiyayayaj san se inincamanal huan camanaltiyayaj san se. \v 2 Huan quema masehualme pejque momoyahuaj, miyac yajque para campa quisa tonati. Nepa quipantijque se tamayamit ipan tali Sinar huan nopona nelía miyac masehualme mocajque huan ayecmo quinejque momoyahuase. \p \v 3-4 Huan se tonali inijuanti moilhuijque se ica seyoc: “Xihualaca ma tijchihuaca se hueyi altepet huan se huejcapantic torre cati ajsis hasta ilhuicac. Huan quej ni nochi techixmatise huan amo monequis timoxelose huan tiyase campa hueli ipan taltipacti. Ma tijchihuaca ladrillos huan ma tiquicxitica cuali ipan tit.” \p Huan quitequihuijque ladrillos ten soquit huan amo tet huan quitequihuijque chapopojti para quitatzquiltise huan amo soquit. \p \v 5 Pero TOTECO temoc huan quiitaco nopa altepet huan nopa torre cati nopa masehualme quichijchihuayayaj. \v 6 Huan yaya moilhui: “Nopa masehualme itztoque san sejco huan san se inincamanal. Yeca ni tamanti cati ama quichihuaj san ipejya cati hueli quichihuase san sejco. Teipa huelis quichihuase san cati inijuanti quinequise. \v 7 Achi más cuali titemose para tiquinpatilise inincamanal para ayecmo ma quimachilica cati mocamanalhuise.” \p \v 8 Huajca quej nopa TOTECO quichijqui huan yeca quiquetzqui inintequi huan ayecmo quichijque nopa altepet. Quej nopa TOTECO quinsemanqui nopa masehualme campa hueli ipan taltipacti para ma momoyahuaca quej ya quinequiyaya. \v 9 Huan nopona itoca elqui Babel. (Babel quinequi quiijtos Campa Amo Huelque Momachilíaj Se Ica Seyoc.) Quej nopa itoca pampa nopona TOTECO quipatac inincamanal nochi masehualme cati itztoyaj ipan ni taltipacti para ayecmo huelque momachilíaj. Huan ten nopona TOTECO quinsemanqui campa hueli ipan taltipacti. \s1 Iteipan ixhuihua Sem \r (1 Cr. 1:24-27) \p \v 10 Ya ni eltoc inintoca iteipan ixhuihua Sem. Tanqui nopa miyac at huan ome xihuit teipa quema Sem quipiyayaya 100 xihuit, tacatqui ioquichpil Arfaxad. \v 11 Teipa Sem noja itztoya seyoc 500 xihuit huan quinpixqui más iconehua, tacame huan sihuame. \p \v 12 Huan quema Arfaxad quipixqui 35 xihuit, tacatqui ioquichpil Sala. \v 13 Teipa Arfaxad noja itztoya seyoc 403 xihuit huan quinpixqui más iconehua, tacame huan sihuame. \p \v 14 Sala quipiyayaya 30 xihuit quema tacatqui ioquichpil Heber. \v 15 Huan teipa Sala noja itztoya seyoc 403 xihuit huan quinpixqui más iconehua, tacame huan sihuame. \p \v 16 Heber quipiyayaya 34 xihuit quema tacatqui ioquichpil cati itoca Peleg. \v 17 Teipa Heber noja itztoya seyoc 430 xihuit huan quinpixqui más iconehua, tacame huan sihuame. \p \v 18 Huan quema Peleg quipixqui 30 xihuit, tacatqui ioquichpil Reu. \v 19 Huan teipa Peleg noja itztoya seyoc 209 xihuit huan noja quinpixqui más iconehua, tacame huan sihuame. \p \v 20 Reu quipiyayaya 32 xihuit quema tacatqui ioquichpil Serug. \v 21 Teipa Reu noja itztoya seyoc 206 xihuit huan quinpixqui más iconehua, tacame huan sihuame. \p \v 22 Huan quema Serug quipixqui 30 xihuit, tacatqui ioquichpil Nacor. \v 23 Huan teipa Serug noja itztoya seyoc 200 xihuit huan quinpixqui más iconehua, tacame huan sihuame. \p \v 24 Nacor quipiyayaya 29 xihuit quema tacatqui ioquichpil Taré. \v 25 Teipa Nacor noja itztoya seyoc 119 xihuit huan quinpixqui más iconehua, tacame huan sihuame. \p \v 26 Huan Taré ya quipixtoya 70 xihuit quema tacatque ioquichpilhua Abram, Nacor huan Harán. \s1 Iteipan ixhuihua Taré \p \v 27 Ama ya ni inintoca iteipan ixhuihua Taré. Taré elqui itata Abram, Nacor huan Harán. Huan teipa Harán elqui itata Lot. \v 28 Huan Harán nojquiya quinpixqui ome iichpocahua. Se itoca Isca huan se itoca Milca. Pero Harán mijqui quema ayemo miquiyaya itata huan quema nochi inijuanti noja mocahuayayaj para itztose nopona campa tacatque ipan nopa altepet cati itoca Ur ipan nopa tali campa itztoyaj nopa caldeos. \p \v 29 Huan Abram mosihuajti ihuaya Sarai. Huan Nacor mosihuajti ihuaya imachcone, Milca, cati elqui iichpoca Harán. \v 30 Huan Sarai eliyaya se sihuat cati amo hueliyaya quinpiya coneme. \p \v 31 Taré itztoya ipan altepet Ur ipan nopa tali campa itztoyaj nopa caldeos huan quisqui para yas ipan tali Canaán. Huan Taré quinhuicac itelpoca Abram, huan iyex, Sarai, huan iixhui, Lot, cati eliyaya itelpoca nopa mijcatzi Harán. Pero quema inijuanti ajsitoj ipan altepet Harán, mocajque nopona. \v 32 Huan nopona mijqui Taré quema quipiyayaya 205 xihuit. \c 12 \s1 TOTECO quinotzqui Abram \p \v 1 TOTECO ya quiilhuijtoya Abram: \p “Xijcajtehua motal, huan moteixmatcahua huan ichaj motata. Huan xiya hasta se tali cati nimitznextilis. \q1 \v 2 Huan nimitzmacas miyac moixhuihua, \q1 huan niquinmiyaquilis moteipan ixhuihua hasta elise tahuel miyaqui masehualme ipan inintal. \q1 Nimitztiochihuas huan nijchihuas para campa hueli nochi ma mitzixmatica. \q1 Huan tielis se tatiochihualisti para sequinoc. \q1 \v 3 Niquintiochihuas inijuanti cati mitztiochihuase. \q1 Huan inijuanti cati mitztelchihuase, niquintelchihuas. \q1 Huan niquintiochihuas nochi masehualme ipan taltipacti por ta.” \p \v 4 Huajca Abram quisqui quej TOTECO quinahuatijtoya huan quipiyayaya 75 xihuit quema quisqui ipan altepet Harán para yas tali Canaán. \v 5 Huan quihuicac isihua Sarai huan imachcone Lot. Nojquiya Abram quihuicac nochi nopa miyac tamanti huan tapiyalme cati quinpiyayaya huan nochi itequipanojcahua cati hualajtoyaj ihuaya ten altepet Harán pampa quincojtoya para iaxcahua. \p \v 6 Huan quema inijuanti ajsitoj ipan tali Canaán, Abram quipanoc nopa tali hasta ajsitoj campa eltoc nopa hueyi ahua cuahuit cati itoca More nechca altepet Siquem. Ipan nopa tonali itztoyaj cananeos ipan nopa tali. \v 7 Huan nopona TOTECO monexti ica Abram huan quiilhui: “Ni tali niquinmacas moteipan ixhuihua.” \p Huajca Abram quichijqui se taixpamit nopona para TOTECO cati monextijtoya ica ya. \v 8 Teipa yajqui itztoti campa tepeco tatajco altepet Betel huan campa quisa tonati huan nopona quiquetzqui ichaj ten yoyomit. Altepet Betel mocahuayaya ica iarravesco para campa temo tonati. Huan altepet Hai mocajqui ica inejmat para campa quisa tonati. Huan nopona Abram quichijqui seyoc taixpamit huan quihueyichijqui TOTECO. \v 9 Teipa sempa pejqui nejnemi hasta nopa tali cati itoca Neguev. \s1 Abram yajqui tali Egipto \p \v 10 Ipan nopa tonali amo oncayaya tacualisti ipan nopa tali pampa amo taquiyajtoya. Huajca Abram yajqui para itztoti ipan tali Egipto para se ome xihuit, pampa nelía amo teno oncayaya para quicuase campa itztoyaj. \v 11 Huan quema ajsitiyahuiyayaj Egipto, Abram quiilhui isihua Sarai: “Xiquita, cuali nijmati para nelía tiyejyectzi, \v 12 huan quema nopa egiptome mitzitase, quiijtose: ‘Ni sihuat, ya isihua ni tacat. Huajca ma tijmictica huan nopa sihuat elis toaxca.’ \v 13 Yeca para ma amo teno nopantis, xiquijtos para tinoicni. Quej nopa techselise ica yejyectzi por ta, huan amo nimiquis.” \p \v 14 Huajca quej nopa mocajque huan quema ajsitoj ipan tali Egipto, nopa egiptome quiitaque para Sarai eliyaya nelyejyectzi. \v 15 Huan nojquiya quiitaque nopa huejhueyi tacame cati itztoyaj ichaj nopa hueyi Tanahuatijquet Faraón huan quiilhuitoj nopa tanahuatijquet para nopa sihuat eliyaya nelyejyectzi. Huajca Faraón quinnahuati ma quihuicaca ichaj para quicualtalis para teipa elis isihua. \p \v 16 Huan pampa quiixtocac Sarai, Faraón quiseli Abram ica cuali. Huan Faraón quimacac Abram borregojme, huacaxme, burrojme, camellos huan tequipanohuani ten tacame huan sihuame para ma elica iaxcahua. \p \v 17 Pero TOTECO quitatzacuilti nopa Faraón inihuaya nochi cati itztoyaj ipan ichaj ica cocolisti cati más fiero pampa Sarai itztoya ipan ichaj. \v 18 Yeca nopa Faraón quinotzqui Abram iixpa huan quiajhuac. Quiilhui: “¿Para ten techchihuilijtoc ni tamanti? ¿Para ten amo techilhui para ni sihuat eliyaya mosihua? \v 19 Ta tiquijto para ya moicni huan yeca nimocuili. Xiquita, nica itztoc. ¡Xijhuica huan ya xiya!” \p \v 20 Huajca nopa Faraón quinnahuati imasehualhua ma quicahuilica Abram ma quisa ipan nopa tali ihuaya isihua huan ica nochi cati quipixtoya. \c 13 \s1 Abram huan Lot moxelojque \p \v 1 Huajca Abram quisqui tali Egipto ihuaya isihua, huan ihuaya Lot huan ica nochi cati quipixtoyaj. Huan nejnenque para norte huan sempa calajque ipan nopa tali Canaán ipan nopa huactoc tali cati itoca Neguev. \v 2 Huan Abram nelía moricojchijtoya. Quipiyayaya miyac oro, plata huan tapiyalme. \v 3 Quema quisque Neguev, yajque ica yolic huan ajsitoj campa nopa pilaltepetzi Betel. Huan teipa ajsitoj campa mocajtoyaj achtohui, tatajco Betel huan Hai. \v 4 Nopona eliyaya campa quichijtoya se taixpamit. Huan nopona sempa quihueyichijqui TOTECO. \p \v 5 Huan Lot cati nemiyaya ihuaya Abram nojquiya moricojchijtoya. Quipixqui san se imiyaca tapiyalme quej itío Abram. Quinpixqui miyac borregojme, chivojme, huacaxme huan miyaqui tequipanohuani cati itztoyaj ipan miyac calme ten yoyomit. \v 6 Huan nopa tali campa mocahuayayaj Abram huan Lot amo quinaxiliyaya para quintamacase nochi inintapiyalhua. Huan yeca ayecmo hueliyaya itztoque san sejco pampa nelmiyaqui itztoyaj. \v 7 Huan itequipanojcahua Abram cati quinmocuitahuiyayaj itapiyalhua mocualaniyayaj inihuaya cati quinmocuitahuiyayaj Lot itapiyalhua. Huan ipan nopa tonali nojquiya itztoyaj cananeos huan ferezeos campa inijuanti huan eliyayaj mahuililme. \p \v 8 Huajca se tonali Abram quiilhui Lot: “Tojuanti tiicnime. Amo cuali para ma monajnanquilica motequipanojcahua ihuaya notequipanojcahua huan pehuas timocualanise tiome. \v 9 Ma timoxeloca. Xiquita, nica eltoc nochi ni tali para tijtapejpenis campa tijnequis. Sinta tijnequi tiyas nepa ica tonejmat, huajca na niyas ica toarraves. Huan sinta tiyas ica toarraves, huajca na niyas ica tonejmat.” \p \v 10 Huan Lot quitajtachili nochi nopa yejyectzi tali ten nopa hueyat Jordán hasta nopa pilaltepetzi Zoar. Quiitac para quipiyayaya miyac at huan eliyaya quej se xochimili. Tahuel cuajcualtzi nesiyaya quej nopa tali Egipto. Ya ni panoc quema TOTECO ayemo quintamiltiyaya nopa altepeme Sodoma huan Gomorra. \v 11 Huajca Lot quitapejpeni nochi nopa tamayamit nechca hueyat Jordán huan yajqui para campa quisa tonati. Quej ni moxelojque Abram huan Lot. \v 12 Huajca Abram mocajqui ipan tali Canaán huan Lot yajqui itztoti ipan nopa altepeme campa tamaya. Huan Lot yolic quiijcuenijtiyajqui ichaj ten yoyomit hasta ajsito ipan altepet Sodoma \v 13 campa masehualme quipiyayayaj ininemilis tahuel fiero. Tahuel tajtacolchihuayayaj iixpa TOTECO. \p \v 14 Teipa quema Lot ya quistoya, TOTECO quiilhui Abram: “Abram, xitachiya huejca ica norte huan ica sur, huan ica campa quisa tonati huan ica campa ontemo. \v 15 Nochi ni tali cati hueli tiquita, na nimitzmacas. Huan para nochipa elis moaxca huan iniaxca moteipan ixhuihua. \v 16 Nijchihuas ma elica tahuel miyaqui moteipan ixhuihua quej imiyaca taltepocti. Huan sinta se huelisquía quipohuasquía taltepocti, nojquiya huelis quinpohuasquía nochi moteipan ixhuihua. \v 17 Huajca ximoquetza, xinejnemi huan xijtachiliti ihuehueyaca huan ipatajca, pampa na nimitzmacas.” \p \v 18 Huajca Abram quitananqui ichaj ten yoyomit huan quiquetzqui hasta campa oncayaya miyac ahua cuame cati eliyaya iaxca se tacat cati itoca Mamre nechca altepet Hebrón. Huan nopona Abram quichijqui se taixpamit para TOTECO. \c 14 \s1 Abram quimanahui Lot \p \v 1-4 Para 12 xihuit nopa Tanahuatijquet Quedorlaomer ten tali Elam quinchihualtiyaya macuilti tanahuatiani huan inimasehualhua ma quitequipanoca, pero ipan nopa 13 xihuit, nopa macuilti tanahuatiani quinyolaxitijque huan mosisinijque. Huajca mosentilijque ipan nopa tamayamit Sidim nopa macuilti tanahuatiani cati inintoca Tanahuatijquet Bera ten altepet Sodoma, Tanahuatijquet Birsa ten altepet Gomorra, Tanahuatijquet Sinab ten altepet Adma, Tanahuatijquet Semeber ten altepet Zeboim huan seyoc cati elqui tanahuatijquet ten altepet Bela cati nojquiya itoca Zoar. Sidim campa mosentilijque mocahua tatajco tepeme nechca campa eltoc nopa Hueyi At Cati Mictoc. Mosentilijque para momanahuise ten Quedorlaomer para ayecmo quitequipanose. \p Huan seyoc eyi tanahuatiani mosentilijque ihuaya Quedorlaomer para quipalehuise tatehuis. Ni eyi elque Tanahuatijquet Amrafel ten altepet Sinar, Tanahuatijquet Arioc ten altepet Elasar huan Tanahuatijquet Tidal ten altepet Goim. \p \v 5 Huajca ipan nopa 14 xihuit, Quedorlaomer huan eyi tanahuatiani cati quipalehuiyayaj quisque huan nimantzi quintanque nopa refaitame ipan tali Astarot Karnaim, huan nopa zuzitame ipan tali Ham huan nopa emitame ipan Save Quiriataim. \v 6 Huan quinquixtijtiyajque nopa horeos campa nopa cuatitamit Seir hasta nopa tamayamit ipan tali Parán cati eltoc nechca nopa huactoc tali campa amo teno eli. Nochi ni masehualme nopa Quedorlaomer quintanqui. \v 7 Huan quema tacuepiliyayaj Quedorlaomer huan cati ihuaya itztoyaj, ajsitoj ipan tali En Mispat cati nojquiya itoca Cades. Huan quintanque nochi nopa amalecitame huan amorreos cati itztoyaj ipan nopa altepet Hazezón Tamar. \p \v 8-9 Huajca nopa macuilti tanahuatiani ten altepeme Sodoma, Gomorra, Adma, Zeboim huan Bela o Zoar yajque ipan nopa tamayamit cati itoca Sidim huan mocualtalijque para motehuise inihuaya nopa nahui tanahuatiani cati eliyaya Tanahuatijquet Quedorlaomer ten tali Elam, huan ihuampoyohua cati inintoca: Tanahuatijquet Tidal ten altepet Goim, Tanahuatijquet Amrafel ten altepet Sinar huan Tanahuatijquet Arioc ten altepet Elasar. \v 10 Pero nopa macuilti amo huelque tatanij. Huan ipan tamayamit Sidim oncayaya miyac ostot ica chapopojti. Huajca quema nopa tanahuatiani ten Sodoma huan Gomorra huan inihuampoyohua quinequiyayaj cholose ten nopa tatehuilisti, sequij ten inijuanti huetzque ipan nopa ostot huan sequinoc cholojque campa tepeme. \p \v 11 Huajca tatanqui Quedorlaomer huan ihuampoyohua. Huan quicuique nochi tacualisti huan tamanti cati ipati cati oncayaya ipan altepeme Sodoma huan Gomorra huan quistejque. \v 12 Huan pampa Lot, imachcone Abram, itztoya ipan altepet Sodoma, nojquiya quihuicaque ilpitoc ica nochi cati quipixtoya. \v 13 Pero cholo se tacat huan quipohuilico Abram, nopa hebreo tacat quema mocahuayaya campa iahuamil se amorreo tacat cati itoca Mamre. Mamre eliyaya iicni Escol huan Aner cati nojquiya quimapalehuiyayaj Abram. \p \v 14 Huajca quema Abram quimatqui para imachcone Lot quihuicatoyaj ilpitoc, quinsentili 318 itequipanojcahua cati temachme cati tacajtoyaj ipan ichaj, huan momachtijtoyaj tatehuise huan yajque para quipantitij Quedorlaomer huan quimanahuise Lot. Huan quintepotztocaque hasta nopa pilaltepetzi cati itoca Dan. \v 15 Huan ica tayohua Abram quinpanti huan quintajcoitac itequipanojcahua huan quinyahualojque huan pejque quintehuíaj quema amo quinchiyayayaj. Huan quintehuijtiyajque hasta altepet Hoba cati mocahua ica norte ten altepet Damasco. \v 16 Huan Abram quintanqui. Huan quimanahui imachcone, Lot, huan nopa sequinoc tacame huan sihuame cati quinhuicatoyaj. Huan quincuili nochi cati quiichtectoyaj. \s1 Melquisedec quitiochijqui Abram \p \v 17 Huan quema Abram ya quitantoya Quedorlaomer huan cati quipalehuiyayaj, mocuetqui ipan ojti para ichaj. Huan ipan nopa tamayamit tatajco tepeme campa itoca Save o Inintamaya Tanahuatiani, hualajqui quinamiquico nopa tanahuatijquet ten altepet Sodoma. \p \v 18 Huan nojquiya hualajqui quinamiquico Melquisedec, nopa tanahuatijquet ten altepet Salem\f + \fr 14:18 \fr*\ft 14:18 Salem teipa motocaxtis Jerusalén.\ft*\f*. Yaya nojquiya eliyaya Itotajtzi Toteco Cati Más Hueyi. Huan Melquisedec quinmacac Abram huan itequipanojcahua pantzi huan xocomecat iayo. \v 19 Huan quitiochijqui Abram ica ni camanali: \q1 “Abram, ma mitztiochihua Toteco Cati Más Hueyi, \q1 yaya cati quichijqui ilhuicacti huan taltipacti. \q1 \v 20 Quena, ma tijhueyichihuaca Toteco Cati Más Hueyi, \q1 pampa quichijqui xiquintani mocualancaitacahua.” \m Huajca Abram quimacac Melquisedec se diezmo ten nochi cati quitantoya. \v 21 Teipa nopa tanahuatijquet ten Sodoma quiilhui Abram: \p ―San techmactili nopa masehualme cati ehuani noaltepe cati tiquinmanahuijtoc huan ximocahui nochi tamantzitzi cati eliyaya iniaxca. \p \v 22 Pero Abram quinanquili: \p ―Niquilhuijtoc TOTECO cati quichijqui ilhuicacti huan taltipacti, \v 23 para amo teno nijselis cati eliyaya amoaxca. Amo nijcuis yon se icpat, yon se lazo cati ica niquilpis notecac para amo quema huelis tiquijtos ta techricojchijqui. \v 24 Amo teno nijnequi para na. San tijselise cati quicuajque notequipanojcahua. Pero nopa tacame cati yajque nohuaya, Aner, Escol huan Mamre, xiquincahuili ma quicuica cati quinamiqui para quiselise. \c 15 \s1 TOTECO quichijqui se camanal sencahuali ihuaya Abram \p \v 1 Teipa TOTECO quinotzqui Abram ipan se tanextili cati elqui quej se temicti huan quiilhui: \q1 “Amo ximajmahui, Abram, \q1 pampa na nimitzmocuitahuis. \q1 Motaxtahuil elis nelhueyi.” \p \v 2-3 Pero Abram quinanquili: \p ―TOTECO, Ta Cati Más Tijpiya Tanahuatili, san tapic para techmacas miyac tamanti pampa amo nijpiya se conet para nijcahuilijtehuas. Amo techmacatoc yon se nocone. Huan notequipanojca Eliezer cati ehua altepet Damasco quiselis nochi cati nijpiya quema nimiquis. \p \v 4 Huan TOTECO quinanquili: \p ―Amo yaya quiselis cati tijcajtehuas. Quiselis se mocone cati tijpiyas teipa huan quipiyas ta moeso. \p \v 5 Huajca TOTECO quihuicac Abram calteno huan quiilhui: \p ―Xijtachili ilhuicacti huan xijchihua fuerza xiquinpohua nopa sitalime. Quej nopa elis inimiyaca moteipan ixhuihua. Itztose tahuel miyaqui hasta amo aqui huelis quinpohuas. \p \v 6 Huajca Abram quineltocac cati TOTECO quiijto huan TOTECO quiijcuilo nepa ilhuicac para Abram itztoya xitahuac iixpa. \v 7 Huan TOTECO quiilhui: \p ―Na nimoTECO. Nimitzhualicac ten altepet Ur campa itztoque nopa caldeos para nimitzmacas ni tali para timoaxcatis. \p \v 8 Pero Abram quiilhui: \p ―TOTECO, ta cati más tijpiya tanahuatili, ¿quenicatza huelis nijmatis sinta melahuac nijselis ni tali? \p \v 9 Huan Toteco Dios quinanquili: \p ―Techhualiquili se becerra, se chivo huan se oquich borrego cati quipiyaj eyi xihuit. Nojquiya techhualiquili se pichontzi huan se paloma. \p \v 10 Huajca Abram quihualiquili Toteco Dios nochi ni tapiyalme. Quinmicti, huan quintajtajcoitac huan quinijixnamicti, pero nopa totome amo quintajcoitac. \v 11 Huan tzojpilome temoyayaj ipan nopa tapiyalme cati mictoyaj, pero Abram quinmajmatiyaya. \p \v 12 Huan quema ya tatayohuatoya, Abram nelcochqui huan quimatqui para hualajqui ipan ya se tzintayohuilot huan tahuel majmahuiyaya. \v 13 Huajca TOTECO quiilhui: \p ―Moteipan ixhuihua yase itztotij ipan seyoc tali quej seyoc tali ehuani. Huan masehualme cati nopona ehuani quintequihuise chicahuac huan quinitase quej iniaxcahua huan nopona moteipan ixhuihua taijyohuise para 400 xihuit. \v 14 Pero teipa na nijtatzacuiltis nopa tali huan imasehualhua cati quintequihuise. Huan moteipan ixhuihua quisase ica miyac tamanti cati tahuel ipati. \v 15 Pero ta timiquis quema ya tihuehuejtitos, quema noja oncas tasehuilisti. Mitztalpachose quema ayemo ajsitos nopa tonali. \v 16 Nopona ipan nopa tali mocahuase hasta miquise moteipan ixhuihua cati achtohui calajque ipan nopa tali. Mocahuase hasta miquise ininconehua, huan iniixhuihua huan ininconehua iniixhuihua. Huan huajca quena, nopa masehualme huan ininconehua tacuepilise sempa nica ipan ni tali. Pero para amantzi ayemo ajsi tonali para hualase pampa ayemo tahuel nelfiero quichihuaj nopa amorreos cati ama itztoque nica ipan ni tali. Huajca ayemo ajsi nopa tonali para niquintatzacuiltis quej nijchihuas teipa ipan nopa tonali quema sempa hualase moteipan ixhuihua nopona. \p \v 17 Huan quema ya temotoya tonati huan nochi ya tzintayohuatoya, nesqui quej se comit cati quipixtoya tilelemecti huan popocayaya. Huan nopa comit panoc tatajco campa nopa tapiyalme cati Abram quintejtectoya. \v 18 Huan quej nopa ipan nopa tonali, TOTECO quicajqui icamanal ica Abram huan quiilhui: \p ―Nochi ni tali niquinmacas moteipan ixhuihua. Quiselise nochi ni tali ten campa pehua ica nopa hueyi hueyat ipan tali Egipto ica campa temo tonati huan noja quiselise hasta nopa hueyi hueyat cati itoca Eufrates campa quisa tonati. \v 19 Nochi ni tali elis iniaxca campa ama itztoque nopa masehualme ceneos, cenezeos, cadmoneos, \v 20 heteos, ferezeos, refaitame, \v 21 amorreos, cananeos, gergeseos huan jebuseos. Nochi elis iniaxca moteipan ixhuihua. \c 16 \s1 Agar huan icone, Ismael \p \v 1 Sarai, isihua Abram, amo huelqui conepiya, pero quipiyayaya se itequipanojca ten tali Egipto cati itoca Agar. \v 2 Huajca Sarai moilhui quichihuas quej momajtoyaj quichihuaj ipan nopa tonali huan quimactilis ihuehue itequipanojca. Yeca quiilhui Abram: \p ―Xiquita, TOTECO amo nechcahuilijtoc ma niconepiya, huajca xicochi ihuaya notequipanojca Agar para yaya huelis quinpiyas coneme cati elise quej na noconehua. \p Huan Abram quichihuili cuenta cati Sarai quiilhui. \v 3 Huan Sarai quinotzqui Agar, nopa Egipto ejquet, huan quimactili Abram para ihuaya ma cochi. Quema panoc ya ni, Abram ya quipixtoya majtacti xihuit para itztoc ipan tali Canaán. \v 4 Huan Abram quiixmatqui Agar, huan Agar conecuic. Huan quema Agar momacac cuenta para ya conepiya, mohueyimatqui huan pejqui quicualancaita Sarai. \v 5 Huajca Sarai quiilhui Abram: \p ―Ta motajtacol para nechcualancaita Agar. Na nimitzmactili para ihuaya ximoteca, pero quema quimatqui para conepiyas, mohueyimatqui. Ma TOTECO quiijto ajquiya quipiya tajtacoli, sinta ta o na. \p \v 6 Huan Abram quinanquili: \p ―Xiquita, Sarai, motequipanojca Agar itztoc momaco para tijtatzacuiltis quej tiquitas cuali. \p Huajca Sarai pejqui quitaijyohuiltía Agar, huan yeca Agar cholojtejqui. \v 7 Pero iilhuicac ejca TOTECO quipanti Agar campa meyayaya at ipan nopa huactoc tali campa amo teno eli. Itztoya ipan nopa ojti cati yahui para Shur. \v 8 Huan iilhuicac ejca TOTECO quitatzintoquili: \p ―Agar, tiitequipanojca Sarai, ¿canque tihuala huan canque tiya? \p Huan Agar quinanquili: \p ―Nicholohua imaco noteco, Sarai. \p \v 9 Huajca iilhuicac ejca TOTECO quiilhui: \p ―Xiya sempa campa moteco huan xijneltoquili nochi cati mitznahuatis. \p \v 10 Huan nojquiya iilhuicac ejca TOTECO quiilhui: \q1 “Na niquinmiyaquilis moteipan ixhuihua hasta amo aqui huelis quinpohuas. \q1 \v 11 Ya ticonecuitoc huan tijpiyas se oquichpil huan tijtocaxtis Ismael, \q1 pampa TOTECO quicajqui quema timocuesohuayaya. \q1 (Ismael quinequi quiijtos TOTECO Tacaqui.) \q1 \v 12 Huan mocone elis se tacat cati mosisinía. \q1 Motehuis inihuaya nochi, \q1 huan nochi quinequise quitehuise. \q1 Huan yaya itztos ica cualanti mojmosta ica nochi iicnihua.” \p \v 13 Huan Agar quitocaxtali TOTECO cati ihuaya mocamanalhuijtoya “Toteco Dios Cati Nochi Quiita”. Quej nopa quitocaxti pampa moilhuiyaya: “Niquitztoc Toteco Dios cati techita huan noja niitztoc.” \p \v 14 Huan yeca nopa ameli cati mocahua tatajco Cades huan Bered ama quitocaxtijtoque Beer Lahai Roi. (Beer Lahai Roi quinequi quiijtos Iamel Yaya Cati Itztoc Huan Cati Nechita.) \p \v 15 Huan Agar quitacatilti icone Abram, huan Abram quitocaxti Ismael. \v 16 Huan Abram quipiyayaya 86 xihuit quema tacatqui Ismael. \c 17 \s1 Se tanextilijcayot ten nopa camanal sencahuali \p \v 1 Huan quema Abram quipiyayaya 99 xihuit, TOTECO Cati Quipiya Nochi Chicahualisti monexti campa ya huan quiilhui: \p ―Na niamoTeco Dios Cati Nijpiya Nochi Chicahualisti. Ximotemachi ipan na huan xijchihua san cati xitahuac noixpa. \v 2 Huan na nijcahuas nocamanal ica ta para temachti nijchihuas para tiquinpiyas tahuel miyac moteipan ixhuihua. \p \v 3 Huan Abram motancuaquetzqui huan mohuijtzonqui hasta talchi quema Toteco Dios quicamanalhuiyaya. Huan Toteco Dios nojquiya quiilhui: \p \v 4 ―Nijcahua nocamanal ica ta para tielis tiinintata tahuel miyac masehualme cati itztose ipan tahuel miyac talme. \v 5 Huan motoca ayecmo elis Abram. (Abram quinequi quiijtos Se Teta Cati Nochi Quitepanitaj.) Ama motoca elis Abraham. (Abraham quinequi quiijtos Inintata Miyac Masehualme Cati Itztoque Ipan Miyac Talme.) Quej nopa elis motoca pampa nimitzchihuas tiinintata miyac masehualme ipan miyac talme. \v 6 Quena, nijchihuas para moteipan ixhuihua ma elica nelía miyaqui. Ipan ta quisase huejhueyi tanahuatiani cati quinnahuatise inimasehualhua ipan miyac talme. \v 7 Huan na nijtamichihuas nochi cati nijcajtoc nocamanal para nijchihuas ica ta huan moteipan ixhuihua teipa para nochipa. Ni elis se camanal sencahuali cati amo quema tamis. Nochipa nielis nimoDios huan niininDios moteipan ixhuihua. \v 8 Huan nochi ni tali cati itoca Canaán campa ama tiitztoc, nimitzmacas ta huan moteipan ixhuihua. Huan elis iniaxca para nochipa, huan na nielis niininDios. \p \v 9 Huan Toteco Dios sempa quiilhui Abraham: \p ―Huan ya ni cati ta huan nochi moteipan ixhuihua monequi xijchihuaca. Monequi xijneltocaca nochi cati quiijtohua ni camanali cati nijchihua mohuaya. \v 10 Huan ya ni nopa camanali cati monequi xijchihuaca. Monequi nochi oquichpilme huan tacame ma motequilica quej nimitzilhuía. \v 11 Ma quitzontequica iyecapa nopa cuetaxti ipan ininpiltacayohua. Ya nopa itoca circuncisión. Huan ya nopa elis nopa tanextili ten ni camanal sencahuali cati nijchihua amohuaya. \v 12 Huajca ama monequi ta huan nochi tacame cati mitztequipanohuaj, masque tijcojqui nopa tacat para moaxca quema ya hueyi, o quitacatilti se motequipanojca, monequi nochi motequilise. Huan nojquiya monequi anquintequilise nochi amooquichpilhua cati tacajtiyase teipa. Xijchihuaca quema quipiyas chicueyi tonati ica tacajtoc. Quej nopa monequis ica moteipan ixhuihua, huan ininteipan ixhuihua motequipanojcahua huan ica nochi tequipanohuani cati tiquincohuas ten sequinoc talme. \v 13 Nochi tacame huan oquichpilme monequi motequilise. Huan quej nopa elis quej anquihuicase se tanextili ten nocamanal ipan amonacayo huan nopa camanali cati nijchihua amohuaya huejcahuas para nochipa. \v 14 Huan cati amo motequilis monequi xijquixtica para ayecmo quema itztos inihuaya momasehualhua pampa amo quitepanitac nopa camanali cati nijchijtoc ica amojuanti. \p \v 15 Nojquiya Toteco Dios quiilhui Abraham: \p ―Huan mosihua, ayecmo elis itoca Sarai. Ama itoca elis Sara. (Sara quinequi quiijtos Iichpoca Se Tanahuatijquet.) \v 16 Huan Sara nijtiochihuas huan temachti nimitzmacas se mocone ipan ya. Huan yaya elis ininana miyac masehualme ipan miyac talme, huan miyac iteipan ixhuihua elise huejhueyi tanahuatiani. \p \v 17 Huan Abraham motancuaquetzqui huan mohuijtzonqui talchi para quihueyichihuas Toteco Dios, pero yolhuetzcayaya pampa amo quineltocayaya. San moilhuiyaya: “¿Quenicatza huelis nijpiyas se conet quema ya nijpiya 100 xihuit? Huan ¿quenicatza huelis Sara conepiyas quema ya quiaxiti 90 xihuit?” \v 18 Huajca Abraham quiilhui Toteco Dios: \p ―Sinta huelis, san xijcahua nooquichpil Ismael ma itztos ica motatiochihualis. \p \v 19 Huan Toteco Dios quinanquili: \p ―¡Amo! Amo ya nopa cati nimitzilhuía. Niquijto mosihua Sara quipiyas se icone cati tijtocaxtis Isaac. Huan ihuaya ya nicompahuis nopa camanali huan inihuaya iteipan ixhuihua para nochipa. \v 20 Pero nojquiya nijcactoc cati techtajtanijtoc para Ismael huan quena, nijtiochihuas. Nijchihuas ma quinpiya miyac iconehua huan para ma momiyaquilica iixhuihua. Huan yaya elis inintata 12 huejhueyi tacame. Ica ya huan iteipan ixhuihua niquinchihuas ma elica se xinach masehualme ica miyac imasehualhua huan quipiyase se hueyi tali. \v 21 Pero nopa camanal sencahuali nijchihuas ica Isaac, nopa conet cati Sara quitacatiltis ne se xihuit, quej ama. \p \v 22 Huan quema Toteco Dios tanqui camanalti ihuaya Abraham, quistejqui. \v 23 Huan nimantzi ipan nopa tonal Abraham quitzontequili iyecapa nopa cuetaxti ipan ipiltacayo Ismael. Huan nojquiya quintzontequili inincuetaxo nochi itequipanojcahua cati tacajtoyaj ipan ichaj huan nochi tacame cati quincojtoya. Quena, nochi tacame cati itztoyaj ipan ichaj huan cati quitequipanohuayayaj motequilijque quej Toteco Dios tanahuati. \v 24-25 Huan Abraham quipiyayaya 99 xihuit, huan icone, Ismael, quipiyayaya 13 xihuit quema quintzontequilijque inincuetaxo. \v 26 Huajca ipan nopa tonal quema Toteco Dios quicamanalhui Abraham, Abraham huan icone, Ismael, motequilijque. \v 27 Huan nojquiya motequilijque nochi nopa itequipanojcahua, tacame huan oquichpilme, cati itztoyaj ipan ichaj, masque tacatque nopona o quincojtoya ipan sequinoc talme. \c 18 \s1 TOTECO quiilhui Abraham quipiyas se icone \p \v 1 Huan TOTECO monexti campa Abraham quema itztoya ipan nopa ahuamili campa nopa huejhueyi cuame cati iaxca Mamre. Quej ni panoc. Se tonali Abraham mosehuijtoya calteno nechca ichaj ten yoyomit ipan nopa hora quema más tatotoniya. \v 2 Huan Abraham ajcotachixqui huan quinitac eyi tacame ajsitihualayayaj nechca ichaj. Huan quema quinitac, moquetzqui huan motalo para quinnamiquis huan motancuaquetzqui huan mohuijtzonqui hasta talchi, \v 3 huan quiijto: \p ―Tatame, techchihuilica se favor, xipanoca techpaxaloca. \v 4 Huan sinta anquiitaj cuali, nitajtanis se quentzi at para anmoicxipajpacase huan anmosiyajquetzase se quentzi itzinta ni cuahuit campa taecahuíaj. \v 5 Nojquiya nimechhualiquilis se quentzi tacualisti para xijpiyaca tetili huan teipa sempa huelis anyase ipan amoojhui. Para na se paquilisti anhualajtoque huan nijnequi nimechtequipanos sinta antechcahuilise. \p Huan inijuanti quinanquilijque: \p ―Cualtitoc. \p \v 6 Huan Abraham calajqui ipan ichaj ten yoyomit huan quiilhui Sara: \p ―Nimantzi xijcui eyi tatamachihuali ten harina cati más cuali huan xijchihua pantzi. \p \v 7 Teipa Abraham motalo campa itztoyaj itapiyalhua huan quitapejpeni se becerro cati nelía yejyectzi. Huan quimacac se itequipanojca, huan ya nimantzi quichijqui se tacualisti. \v 8 Huan teipa Abraham quinhualiquili mantequilla, lechi huan nopa becerro tacacatzoli huan quinmacac ma quicuaca. Huan Abraham moquetzqui nechcatzi cuatzinta para quintequipanos quema inijuanti tacuayayaj. \p \v 9 Huan quema tanque tacuaj, nopa paxalohuani quitatzintoquilijque Abraham: \p ―¿Canque itztoc mosihua Sara? \p Huan Abraham tananquili: \p ―Itztoc nepa calijtic. \p \v 10 Huajca se ten nopa tacame quiijto: \p ―Ne se xihuit quej ama sempa nimitzpaxaloqui, huan mosihua Sara ya quitacatiltijtos icone. \p Huan Sara moquetztoya icalixpa, quintacaquilijtoya cati camanaltiyayaj ihuaya Abraham. \v 11 Huan Abraham huan Sara eliyayaj huehuentzitzi, huan ya panotoya nopa xihuit para Sara quipiyasquía se icone. \v 12 Huan yeca amo huelqui moijyohui para amo huetzcas huan moilhui: “¿Quenicatza huelis nijpiyas ni paquilisti ama quema nohuehue huan na ya tihuehuentzitzi?” \p \v 13 Pero TOTECO quiilhui Abraham: \p ―¿Para ten huetzcac Sara? ¿Para ten quiijto: ‘¿Quenicatza huelis nijpiyas ni paquilisti ama quema nohuehue huan na ya tihuehuentzitzi?’ \v 14 ¿Timoilhuía para onca se tamanti cati na, nimoTeco Dios, amo hueli nijchihuas? Ne se xihuit sempa nimechpaxaloqui huan Sara quipixtos icone. \p \v 15 Huan quema Sara quicajqui cati quiijto, majmajqui huan istacatic huan quiijto: \p ―Na amo nihuetzcac. \p Pero TOTECO quinanquili: \p ―Na nijmati para tihuetzcac. \s1 Abraham quitajtani TOTECO por Sodoma \p \v 16 Teipa nopa paxalohuani moquetzque huan pejque nejnentiyahuij ipan ojti para altepet Sodoma. Huan Abraham inihuaya yajqui para quinnahuatijtehuas. \p \v 17 Huajca TOTECO moilhui: “Monequi niquilhuis Abraham cati nijchihuas, \v 18 pampa yaya elis inintata miyaqui tacame huan sihuame cati mochihuase se hueyi xinach masehualme cati quipiyase miyac chicahualisti. Huan niquilhuijtoc para niquintiochihuas nochi masehualme ipan nochi talme ipan taltipacti ica ya. \v 19 Na nijtapejpenijtoc para ma quinnextili iconehua ma quineltocaca notamachtil huan ma quichihuaca nochi cati cuali huan cati xitahuac. Huan na niquinchihuilis nochi cati cuali niquilhuijtoc.” \v 20 Huajca TOTECO quiilhui Abraham: \p ―Nechyolmelajtoque para nopa masehualme ipan altepeme Sodoma huan Gomorra nelmosisiníaj. Nelfiero ininemilis huan tahuel miyac inintajtacolhua. \v 21 Ama niya nepa para niquitas sinta nelía inintajtacol nelhueyi quej nechilhuijtoque. Huan quej nopa nijmatis. \p \v 22 Huan ne seyoc ome paxalohuani quisque para Sodoma, pero TOTECO mocajqui ihuaya Abraham. \v 23 Huan Abraham quinechcahui huan quitatzintoquili: \p ―¿Tiquinpolos masehualme cati itztoque xitahuaque inihuaya cati tajtacolejque? \v 24 Sinta itztoque 50 masehualme cati cuajcualme ipan nopa altepet, ¿noja tijtatzacuiltis nopa altepet? ¿Amo tijtapojpolhuis nopa altepet por nopa 50 masehualme? \v 25 Amo cuali sinta tiquinmictis cuajcualme inihuaya cati tahuel tajtacolchijtoque pampa quej nopa nesi para nochi ome quipiyaj san se inintajtacol. ¡Amo xijchihua ya nopa! Ta, tijuez cati más tihueyi ipan nochi ni taltipacti, huan nijmati ta tijchihuas cati xitahuac. \p \v 26 Huan TOTECO quinanquili: \p ―Sinta niquinpantis 50 masehualme cati itztoque xitahuaque ipan nopa altepet, huajca niquintapojpolhuis nochi por nopa 50 masehualme cati itztoque xitahuaque. \p \v 27 Pero Abraham sempa quiilhui: \p ―Techtapojpolhui Toteco, sinta sempa nimitzcamanalhuía, pampa ta, tiToteco Dios, huan na san nise masehuali. \v 28 Pero nohueli polihuij macuilti masehualme para ajsis 50 cati itztoque xitahuaque. ¿Tiquinmictis nochi ipan nopa altepet sinta san polihuij nopa macuiltij? \p Huan TOTECO quinanquili: \p ―Sinta niquinpantis 45 masehualme cati xitahuaque, amo nijpolos nopa altepet. \p \v 29 Huan Abraham sempa quiilhui: \p ―Pero nohueli san itztoque 40 masehualme cati xitahuaque. \p Huan TOTECO quiijto: \p ―Sinta itztoque 40 cati xitahuaque, amo nijtamiltis nopa altepet. \p \v 30 Pero Abraham sempa quiilhui: \p ―Nimitztajtanía amo xicualani nohuaya pampa nimitztatzintoquilía miyac hueltas, pero nohueli tiquinpantis san 30 masehualme cati itztoque xitahuaque. \p Huan Toteco sempa quiilhui: \p ―Sinta itztoque 30 masehualme cati itztoque xitahuaque, amo nijpolos nopa altepet. \p \v 31 Huan Abraham noja quitatzintoquili: \p ―Toteco, nijmati para nimitznelcuatotonía pampa nimitznojnotza quej ni, pero ¿taya panos sinta san 20 masehualme cati itztoque xitahuaque tiquinpantis? \p Huan Toteco quiilhui: \p ―Sinta itztoque 20 cati xitahuaque, amo niquinmictis cati itztoque ipan nopa altepet. \p \v 32 Huan Abraham sempa quitatzintoquili: \p ―NoTeco, amo xicualani nohuaya, pero nimitztatzintoquilis san ni huelta: ¿Taya tijchihuas sinta san tiquinpantis majtacti masehualme cati itztoque xitahuaque? \p Huan Toteco quiilhui: \p ―Sinta itztoque majtacti masehualme cati xitahuaque, amo nijsosolos nopa altepet. \p \v 33 Huan quema TOTECO tanqui camanalti ihuaya Abraham, quistejqui. Huan Abraham no yajqui ichaj. \c 19 \s1 TOTECO quitamilti Sodoma huan Gomorra \p \v 1 Huan quema ya tayohuayaya nopa ome ilhuicac ehuani ajsitoj altepet Sodoma. Huan Lot mosehuijtoya nechca icalte nopa altepet campa tayacanani momajtoyaj mosentilíaj. Huan quema Lot quinitac, moquetztiquisqui para quinnamiquiti huan quinseli ica yejyectzi. Huan motancuaquetzqui huan mohuijtzonqui hasta talchi, \v 2 huan quinilhui: \p ―Tatame, techchihuilica se favor, ximocahuaca ni tayohua ipan nochaj. Nopona anmoicxipajpacase huan antonilise. Huan mosta cualca huelis sempa anyase ipan amoojhui. \p Pero quiijtojque: \p ―¡Amo! Tascamati. Tojuanti san ticochise nica calteno ipan calle. \p \v 3 Pero Lot quinnelchihualti para ma cochica ichaj hasta quiijtojque para quena, huan yajque ichaj. Huan quema ajsitoj, Lot tanahuati ma quinsencahuilica se cuali tacualisti ica pantzi cati amo quipiya tasonejcayot. Huan nopa paxalohuani tacuajque. \p \v 4 Huan teipa quema ayemo motecayayaj, nochi nopa tacame ten altepet Sodoma quiyahualocoj ichaj Lot. Hualajque cati más telpocame hasta cati más huehuentzitzi, \v 5 huan pejque quitzajtzilíaj Lot: \p ―¿Canque itztoque nopa tacame cati hualajque mochaj ni tayohua? ¡Xiquinquixti para timotecase inihuaya! \p \v 6 Huajca Lot quisqui calteno para quincamanalhuis huan cuali quitzajqui nopa caltemit iica\f + \fr 19:6 \fr*\ft 19:6 Ipan nopa tonali se tacat tahuel monequiyaya quinmanahuis ipaxalojcahua sinta ya quinselijtoya ipan ichaj.\ft*\f*. \v 7 Huajca Lot quinilhui nopa fiero tacame: \p ―Amo, nohuampoyohua, nimechtajtanía amo xijchihuaca nopa tamanti cati fiero. \v 8 Niquinpiya ome noichpocahua cati ayemo quiixmajtoque yon se tacat, niquinquixtis huan nimechmacas para xijchihuaca inihuaya cati anquinequij, pero amo teno xiquinchihuilica ni tacame pampa nopaxalojcahua. \p \v 9 Pero quinanquilijque: \p ―¡Ximijcueni tiseyoc tali ejquet! ¿San tiajsico nica huan tijnequi technahuatis? ¡Ama timitzchihuilise más fiero que inijuanti! \p Huan nimantzi pejque quitemajmatíaj Lot huan monechcahuijque campa caltemit para quitahuisose. \v 10 Pero ipaxalojcahua quitapojque caltemit huan nimantzi quiitzquijque Lot huan quicalaquijque calijtic. Teipa sempa quitzajque caltemit. \v 11 Huan ipaxalojcahua quinchijque ma popoyotiyaca nopa tacame cati itztoyaj calteno. Huan nochi hasta cati más telpocat huan hasta cati más huehuentzi, mocajque popoyotzitzi. Huan cuatique quitemohuaj nopa caltemit. \p \v 12 Huajca nopa paxalohuani quiilhuijque Lot: \p ―Sinta tiquinpiya más moteixmatcahua nica ipan ni altepet, motaca conehua, mosihua conehua, momonticahua o sequinoc moteixmatcahua, monequi xiquinquixti huan huejca xiquinhuica. \v 13 Pampa tijtamiltise ni altepet huan miquise nochi cati itztoque nica pampa tahuel miyac tajtacoli quichijtoque. TOTECO quitacaquilijtoc hasta ayecmo quiijyohuía cati fiero quichihuaj nica ehuani. Huajca techtitantoc para ma tijtamiltica ica nochi cati nica itztoque. \p \v 14 Huajca Lot yajqui quinitato cati teipa elisquíaj imonticahua pampa ya quinijtantoyaj iichpocahua huan quinilhui: \p ―¡Ximoisihuiltica, xiquisaca huan huejca xiyaca pampa TOTECO quitamiltis ni altepet! \p Pero imonticahua amo quineltocaque. Moilhuijque san ahuilcamanaltiyaya. \v 15 Huan quema ya tanestihualayaya, nopa ilhuicac ehuani quiisihuiltijque Lot huan quiilhuijque: \p ―Nimantzi ximoisihuilti huan xiquinhuica mosihua huan ne ome moichpocahua huejca para amo anmiquise quema tijtamiltise ni altepet. \p \v 16 Huan Lot huejcahuayaya. Pero pampa TOTECO quitasojtac, nopa ilhuicac ehuani quimaitzquijque, huan quinitzquijque isihua huan iichpocahua huan quinquixtijque ipan nopa altepet para quinmanahuise. \v 17 Huan quema nochi ichampoyohua Lot quistoyaj ten nopa altepet, nopa ilhuicac ehuani quinilhuijque: \p ―¡Ximotaloca para amo anmiquise! Amo ximoicantachilica, yon amo ximoquetztiyaca campa tamaya. Ximotaloca hasta campa tepeyo, sinta anquinequij anmomanahuise huan amo anmiquise. \p \v 18 Pero Lot quinilhui: \p ―¡Amo, tatame! ¡Nelía nimechtajtanía, techtacaquilica se talojtzi! \v 19 Nelía antechchihuilijtoque se hueyi favor huan anquimanahuijque nonemilis, pero na amo nihueli nicholos hasta campa tepeixco pampa huejca. Nopa tatzacuiltili huelis techajsiti ipan ojti, huan huajca, quena, timiquise. \v 20 Nechca nica onca se pilaltepetzi campa huelis ticholose. ¡Techcahuili tiyase nepa para timomanahuise pampa nelía se altepet cati pisiltzi! \p \v 21 Huajca se ten inijuanti quiijto: \p ―Cualtitoc, nijchihuas cati titajtantoc. Amo nijtamiltis nopa altepet cati tiquijtohua. \v 22 Pero xiyaca, xicholojtehuaca nimantzi pampa amo teno huelis nijchihuas hasta anajsitij nepa. \p Huan yeca Lot quitocaxti nopa pilaltepetzi Zoar. (Zoar quinequi quiijtos Pisiltzi.) \p \v 23 Huan quema ya tanestoya cuali, Lot ya ajsitoya ipan pilaltepetzi Zoar. \v 24 Huan TOTECO quichijqui ma huetzi ten ilhuicac ipan altepeme Sodoma huan Gomorra se tamanti tit ica azufre cati tahuel tata. \v 25 Huan nojquiya quintamilti nochi sequinoc ranchos ipan nopa tamayamit ica nochi cati itztoyaj nopona huan ica nochi xihuit. \v 26 Pero isihua Lot cati hualayaya iica, ican tachixqui huan itacayo mocuetqui istat huan mocajqui ijcatoc quej se teteyot. \p \v 27 Huan tonili ica ijnaloc, Abraham yajqui campa mocamanalhuijtoya ihuaya TOTECO. \v 28 Huan ten nopona tachixqui ipan altepeme Sodoma huan Gomorra huan ipan nochi nopa ranchos cati eltoya ipan nopa tamayamit. Huan quiitac para tahuel tejcoyaya pocti quej elisquía se horno. \p \v 29 Huajca quej nopa Toteco Dios quintatzacuilti nopa altepeme campa Lot itztoya. Pero Toteco Dios quielnamijqui Abraham huan cati quitajtanijtoya huan quiijcueni Lot ten nopa fiero tatzacuiltilisti. \s1 Campa pejque moabitame huan amonitame \p \v 30 Teipa Lot majmajqui para mocahuas ipan pilaltepetzi Zoar huan yajqui tepeixco ihuaya iichpocahua huan nochi eyi mocajque nepa ipan se ostot. \v 31 Huan se tonali nopa iichpoca cati achtohui ejquet quiilhui nopa teipan ejquet: \p ―Totata ya huehuentzi, huan amo aqui yon se tacat ipan ni tali cati huelis timotahuicaltise ihuaya. \v 32 Yeca ma tiquihuintica totata huan ma tiquixmatica para tiquinpiyase cati ya iconehua para amo polihuis itoca. \p \v 33 Huan ipan nopa tayohua quimacaque inintata xocomecat iayo cati nelcococ huan nopa achtohui ejquet motejqui ihuaya. Pero itata amo quimatqui ten panoc, yon quema motejqui, yon quema mijquejqui. \v 34 Huan tonili nopa achtohui ejquet quiilhui nopa teipan ejquet: \p ―Xiquita, tayohua nimotejqui ihuaya totata, huajca ni tayohua nojquiya tiquihuintise para ta timotecas ihuaya. Huan quej nopa tiome tijpiyase cati ya iconehua. \p \v 35 Huajca ipan nopa tayohua sempa quimacaque inintata xocomecat iayo huan nopa teipan ejquet motejqui ihuaya. Pero Lot amo quimatqui sinta itztoya, yon quema motejqui, yon quema mijquejqui. \v 36 Quej nopa nochi ome iichpocahua conecuique ten inintata. \v 37 Huan nopa achtohui ejquet quipixqui se icone cati quitocaxti Moab. Quema moscalti Moab, elqui inintata nochi masehualme cati ama inintoca moabitame. \v 38 Huan nopa teipan ejquet quipixqui icone cati quitocaxti Ben Ammi. Quema moscalti Ben Ammi yaya elqui inintata nochi masehualme cati ama inintoca amonitame. \c 20 \s1 Abraham huan Abimelec \p \v 1 Teipa Abraham quisqui ipan Mamre huan yajqui tali Neguev huan mocajqui ipan altepet Gerar cati mocahua tatajco ten Cades huan Shur. \v 2 Huan quema itztoya nopona, quiijtohuayaya para isihua Sara eliyaya iicni. Huajca Abimelec, nopa tanahuatijquet ten Gerar, tatitanqui ma quicuitij Sara para teipa quichihuas isihua. \v 3 Pero se tayohua Toteco Dios quinojnotzqui Abimelec ipan temicti huan quiilhui: “Abimelec, timiquis pampa nopa sihuat cati tijcuitoc ya motahuicaltijtoc.” \p \v 4 Pero Abimelec ayemo quinechcahuijtoya nopa sihuat huan quinanquili: “Toteco, ¿techmictis masque amo teno nijchijtoc? \v 5 Yaya Abraham cati nechilhui para nopa sihuat eliyaya iicni, huan Sara nojquiya quiijto para Abraham eliyaya itaca icni. Huajca nochi nijchijqui ica cuali noyolo. Huan na amo teno cati amo cuali nijchijtoc.” \p \v 6 Huan Toteco quinanquili ipan temicti: “Na cuali nijmati para tijchijqui ica cuali moyolo huan yeca amo nimitzcahuili xijnechcahui para amo xitajtacolchihua ica na. \v 7 Huajca ama, xijcuepili isihua nopa tacat pampa yaya se tajtolpanextijquet huan motatajtis huan tajtanis para xiitzto. Pero sinta amo tijcuepilis, ta huan nochi cati itztoque mohuaya anmiquise.” \p \v 8 Huajca tonili, Abimelec mijquejqui cualca huan quinnotzqui itequipanojcahua huan quinpohuili nochi cati quitemictoya. Huan quema quicajque, nelía momajmatijque. \v 9 Teipa Abimelec quinotzqui Abraham huan quiilhui: \p ―¿Taya tijchijtoc? ¿Taya tamanti amo cuali nimitzchihuilijtoc para techhualiquilijtoc na huan nomasehualhua ni hueyi tajtacoli? Techchihuilijtoc se tamanti cati amo quinamiqui techchihuilijtosquía. \v 10 ¿Taya timoilhuiyaya quema tijsencajqui ni tamanti? \p \v 11 Huan Abraham quinanquili: \p ―Na nimoilhui para nica huelis amo aqui cati quitepanita Toteco Dios huan nimoilhui techmictisquíaj pampa quinequisquíaj nosihua. \v 12 Huan melahuac masque yaya nosihua, nojquiya noicni pampa yaya iichpoca notata, pero amo icone nonana. Yeca huelqui nimosihuajti ihuaya. \v 13 Huan quema Toteco Dios nechnahuati ma nijcajtehua ichaj notata para campa hueli tiyase, niquilhui Sara sinta nechicnelía ma quiijto ipan sesen altepet campa tiajsisquíaj para na niiicni. \p \v 14 Huajca Tanahuatijquet Abimelec quicuepili Abraham isihua Sara. Nojquiya quinsentili borregojme, huacaxme, huan taca tequipanohuani, huan sihua tequipanohuani huan quimacac Abraham, \v 15 huan quiilhui: \p ―Xijtachiliti nochi notal huan xijtapejpeni campa más mitzpactis para tiitztos. \p \v 16 Huan Tanahuatijquet Abimelec quiilhui Sara: \p ―Nijmacatoc cati tijtocaxtía ‘moicni’ se mil plata tomi huan quej nopa nelcuali nimitztaxtahuía pampa nimitzpinahualti iniixpa nochi cati itztoque mohuaya. Huan amo aqui huelis camanaltis fiero ten ta por cati panoc. Nochi elis xitahuac. \p \v 17-18 Huan Toteco Dios quichijtoya para yon se sihuat cati itztoya ichaj Tanahuatijquet Abimelec ma amo conepiya quema Sara itztoya ichaj. Huajca Abraham quitajtani TOTECO para ma quichicahua Abimelec huan isihua, huan nopa sequinoc isihua tequipanojcahua para sempa huelise conepiyase. Huan inijuanti mochicajque \c 21 \s1 Tacatqui Isaac, icone Abraham \p \v 1 TOTECO quipixqui hueyi iyolo ica Sara huan quitiochijqui quej mocajtoya ihuaya Abraham para quichihuas. \v 2 Huan Sara conecuic huan quimacac Abraham se icone quema ya eliyaya nelhuehuentzi. Huan nopa oquichpil tacatqui ipan nopa metzti cati Toteco Dios quiilhuijtoya. \v 3 Huan Abraham quitocaxtali icone, Isaac. \v 4 Huan Abraham quitzontequili iyecapa nopa cuetaxti ipan ipiltacayo quema quipiyayaya chicueyi tonati tacajtoya quej Toteco Dios quinahuatijtoya ma quichihua. \v 5 Huan Abraham quipiyayaya 100 xihuit quema tacatqui Isaac. (Isaac quinequi quiijtos Huetzquisti.) \v 6 Huajca Sara quiijto: “Toteco Dios quichijtoc ma nihuetzca, huan nochi cati quimatise para nijpixtoc se nocone huetzcase nohuaya. \v 7 ¿Ajquiya quiilhuijtosquía Abraham para na nijchichitisquía icone? Pero ama nijmacatoc se icone quema ya huehuentzi.” \s1 Agar huan Ismael quinquixtijque \p \v 8 Huan nopa oquichpil Isaac moscalti huan teipa ipan nopa tonali quema Sara quichichijquixtili, Abraham ilhuichijqui. \v 9 Huan Sara quiitac para Ismael cati Abraham quipixqui ica Agar nopa Egipto ejquet, quihuihuiitayaya Isaac. \v 10 Huajca Sara yajqui quiilhuito Abraham: “¡Xijquixti nopa tequipanojquet, Agar, ihuaya icone! Amo quinamiqui para icone ma quiselis san se ihuaya nocone Isaac quema timiquis.” \p \v 11 Huan ni tamanti cati Sara quiijto tahuel quiyolcoco Abraham pampa nopa oquichpil Ismael nojquiya eliyaya icone. \v 12 Pero Toteco Dios quiilhui: “Amo ximocueso ica nopa oquichpil huan motequipanojca. Xijchihua nochi cati Sara mitztajtanía pampa moteipan ixhuihua hualase ipan Isaac. \v 13 Huan nojquiya ica mocone cati nopa sihua tequipanojquet quitacatilti niquinmiyaquilis iteipan ixhuihua huan mochihuase seyoc xinachti masehualme ica nelía miyac imasehualhua pampa yaya nojquiya mocone.” \p \v 14 Huajca tonili nelcualca, Abraham quicuic tacualisti huan se cuetaxti temitoc ica at huan quimamalti Agar huan quiilhui ma quisa ihuaya ioquichpil Ismael. Huan nopa sihuat yajqui huan san nentinemiyaya ipan nopa huactoc tali Beerseba campa amo teno eli pampa amo quimatiyaya canque yas. \v 15 Huan quema tanqui nopa at cati eltoya ipan nopa cuetaxti, quicajtejqui nopa oquichpil cuatzinta, \v 16 huan yajqui mosehuito ica huejca pampa amo quinequiyaya quiitas quema miquisquía. Huan quema Agar mosehuijtoya imelac, nopa oquichpil pejqui tahuel choca. \p \v 17 Huan Toteco Dios quicajqui para chocayaya nopa oquichpil, huan iilhuicac ejca Toteco Dios quinojnotzqui Agar ten ilhuicac huan quiilhui: “¿Taya tijpiya Agar? Amo ximajmahui pampa Toteco Dios quicactoc quej choca ne oquichpil nopona campa itztoc. \v 18 Xiya, xijtananati nopa oquichpil huan xijmatilana. Amo ximajmahuica. Na nijchihuas ma itzto huan iteipan ixhuihua momiyaquilise huan mochihuase se xinachti masehualme cati nelía miyac imasehualhua.” \p \v 19 Huajca Toteco Dios quej quiixtapo Agar para ma quiita se ameli ica at. Huan yaya yajqui huan quitemitito nopa cuetaxti ica at huan quiamacac Ismael. \v 20-21 Huan Toteco Dios itztoya ihuaya nopa oquichpil huan quipalehui ma moscalti ipan nopa huactoc tali cati itoca Parán. Huan yaya elqui se cuali tapejquet ica cuataminti. Huan teipa inana quisihuajti ica se ichpocat ten tali Egipto. \s1 Abraham huan Abimelec quichijque se camanali \p \v 22 Nojquiya ipan nopa tonali Tanahuatijquet Abimelec yajqui ihuaya Ficol, nopa tayacanquet ten isoldados para quicamanalhuise Abraham. Huan Tanahuatijquet Abimelec quiilhui Abraham: \p ―Nochi quiitaj para Toteco Dios mitzpalehuía ipan nochi tamanti cati tijchihua. \v 23 Huajca ama xijtestigojquetza Toteco Dios para amo techtehuis, yon na, yon noconehua, yon noteipan ixhuihua. San techchihuilis cati cuali quej nimitzchihuili. Nojquiya xijchihua san se ica ni masehualme ten ni altepet campa ama tiitztoc quej se seyoc tali ejquet. \p \v 24 Huan Abraham quinanquili: \p ―Cualtitoc, nijtestigojquetza Toteco Dios. \p \v 25 Teipa Abraham quiyolmelajqui Abimelec ten se ameli cati itequipanojcahua Abimelec quiquixtilijtoyaj. \v 26 Huan Abimelec quinanquili: \p ―Amo nijmati ajquiya huelqui quichijqui ya nopa. Amo teno nijmatiyaya ten ni tamanti hasta amantzi pampa amo aqui techyolmelajtoc. \p \v 27 Huajca Abraham quincuic borregojme huan huacaxme huan quimacac Tanahuatijquet Abimelec para quiijtos para temachti amo moixpanose quej quiijto nopa camanali cati quisencahuayaya ihuaya. \v 28 Pero teipa Abraham quiniyocaquixti chicome pilsihua borregojtzitzi ten iaxcahua, \v 29 huan Abimelec quitatzintoquili: \p ―¿Para ten tiquiniyocaquixtijtoc ne chicome pilsihua borregojtzitzi? \p \v 30 Huan Abraham quinanquili: \p ―Xiquinseli ni chicome pilsihua borregojtzitzi cati nimitzmaca para ma nesi ta tijmati para na nijchijqui nopa ameli. \p \v 31 Huajca yeca quitocaxtijque campa itztoyaj Beerseba. (Beerseba quinequi quiijtos Ameli Campa Quitestigojquetzque Toteco Dios.) Quej nopa quitocaxtijque pampa nopona nopa ome quitestigojquetzque Toteco Dios ten taya quichihuasquíaj. \p \v 32 Huan nopona ipan Beerseba, quema tanque quichihuaj nopa camanali para amo moixpanose, Abimelec ihuaya Ficol cati quinyacanqui isoldados, mocuetque campa itztoyaj ipan nopa tali cati nojquiya inintal nopa filisteos. \v 33 Huan ipan Beerseba, Abraham quitojqui se cuahuit cati itoca tamarisco. Huan nopona quihueyichijqui TOTECO, Nopa Dios Cati Nochipa Itztoc. \v 34 Huan para miyac xihuit Abraham mocajqui nopona ipan inintal nopa filisteos. \c 22 \s1 Toteco quiyejyeco itaneltoquilis Abraham \p \v 1 Teipa panoc tonali huan Toteco Dios quiyejyeco Abraham para quiitas sinta nelía quineltoquilía. Huan Toteco Dios quiilhui: \p ―Abraham. \p Huan Abraham quinanquili: \p ―Quena, nica niitztoc. \p \v 2 Huan Toteco Dios quiilhui: \p ―Xijcui Isaac moiyojtzi cone cati nelía tiquicnelía huan xiya hasta nopa tali cati itoca Moriah. Nopona techmaca quej se tacajcahualisti ipan se tepet cati nimitznextilis. \p \v 3 Huajca tonili nelcualca, Abraham mijquejqui huan quisiyajti iburro, huan quitzontejqui cuahuit para ipan quitatis tacajcahualisti. Huan quistejqui huan yajqui ihuaya icone, Isaac, huan ome itequipanojcahua hasta campa Toteco Dios quiilhui. \v 4 Huan hualhuicta, Abraham quihuejcaitac nopa lugar, \v 5 huajca quinilhui itequipanojcahua: \p ―Ximocahuaca nica ica ni pilburrojtzi. Nooquichpil huan na tiyase achi nepa huan tijhueyichihuatij Toteco Dios huan teipa titacuepilise. \p \v 6 Huan Abraham quicuic nopa cuahuit para nopa tacajcahualisti huan quitali iajcoltipa Isaac. Huan quicuic nopa cuchillo huan tit huan quej nopa nochi ome yajque san sejco. \v 7 Teipa Isaac quiilhui Abraham: \p ―¡Papá! \p Huan Abraham quinanquili: \p ―¿Taya tijnequi, nocone? \p Huan Isaac quiijto: \p ―Xiquita, tijpiyaj cuahuit huan tit, pero ¿canque eltoc nopa pilborregojtzi para nopa tacajcahualisti? \p \v 8 Huan Abraham quinanquili: \p ―Nocone, Toteco Dios quichihuas para ma onca se pilborregojtzi para nopa tacajcahualisti. \p Huan noja nejnentiyajque san sejco. \v 9 Huan quema ajsitoj campa Toteco Dios quiilhuijtoya, Abraham quichijchijqui se taixpamit huan quicualtali nopa cuahuit. Teipa quiilpi icone, Isaac, huan quitali ipan taixpamit iixco nopa cuahuit. \v 10 Huan Abraham quitananqui nopa cuchillo para quimictis icone. \v 11 Huan ipan nopa talojtzi, iilhuicac ejca TOTECO quihualnojnotzqui ten nepa ilhuicac: \p ―¡Abraham! ¡Abraham! \p Huan Abraham tananquili: \p ―Nica niitztoc. \p \v 12 Huan iilhuicac ejca TOTECO quiilhui: \p ―Amo teno xijchihuili nopa oquichpil. Ya niquita para tiquimacasi huan tijneltoca Toteco Dios huan amo tijtasomatqui para techmacas moiyojtzi cone. \p \v 13 Huan Abraham tachixtejqui huan quiitac se borrego cati tacantoya ica icuacua ipan imacuayo se huitzcuahuit. Huajca yajqui, huan quicuito huan ya nopa quimacac Toteco Dios quej se tacajcahualisti quej ipataca icone. \v 14 Teipa Abraham quitocaxtali campa itztoyaj: “Campa TOTECO Temacac Cati Monejqui.” Huan yeca noja moijtohua hasta ama: “Ipan ni itepe TOTECO, yaya temacac cati monequi.” \p \v 15 Huan iilhuicac ejca TOTECO quinotzqui Abraham ica ompa, \v 16 huan quiilhui para TOTECO quej ni quiijtohua: \p ―Pampa tijchijtoc ni tamanti huan amo tijtasomatqui moiyojtzi cone, nimotestigojquetza noselti \v 17 para nimitztiochihuas tahuel miyac. Nijchihuas para moteipan ixhuihua ma elica pano miyac miles ten masehualme hasta amo aqui huelis quinpohuas. Elise quej inimiyaca nopa sitalime nepa ilhuicac huan quej imiyaca xali cati onca iteno hueyi at. Nojquiya inijuanti nochipa quintanise inincualancaitacahua. \v 18 Huan niquintiochihuas nochi masehualme ipan nochi talme ipan taltipacti ica moixhui pampa techneltoquilijtoc. \p \v 19 Huan Abraham mocuetqui hasta campa mocajtoyaj itequipanojcahua, huan teipa san sejco mocuetque Beerseba. Huan Abraham mocajqui nopona para itztos. \s1 Iconehua Nacor \p \v 20 Teipa panoc miyac tonali huan ajsico camanali para nopa sihuat Milca nojquiya quimacatoya coneme Nacor, itaca icni Abraham. \v 21 Huan iniachtohui cone elqui Uz, huan teipa tacatqui Buz. Teipa tacatqui Kemuel cati teipa elqui itata Aram. \v 22 Huan teipa tacatque Quesed, Hazo, Pildas, Jidlaf huan Betuel. \v 23 Huan Betuel moscalti huan elqui itata Rebeca. Ya ni nopa chicueyi telpocame cati Milca quimacac Nacor cati eliyaya iicni Abraham. \p \v 24 Huan nojquiya Nacor quinpixqui telpocame ica Reúma, itequipanojca. Ininconehua elqui Teba, Gaham, Tahas huan Maaca. \c 23 \s1 Sara mijqui huan quitojque \p \v 1 Sara itztoya 127 xihuit, \v 2 huan mijqui ipan altepet Quiriat Arba cati nojquiya itoca Hebrón huan mocahua ipan tali Canaán. Huan Abraham mocueso huan quichoquili Sara pampa mijqui. \v 3 Teipa quisqui campa huilantoya itacayo Sara huan yajqui campa nopa heteo tacame cati itztoyaj ipan nopa pilaltepetzi huan quinilhui: \p \v 4 ―Masque nise seyoc tali ejquet nica campa amojuanti, technamaquiltica se quentzi amotal campa nijtocas nomijcatzi. \p \v 5 Huan nopa heteo tacame quinanquilijque: \p \v 6 ―¡Nohuampo, techtacaquili! Tojuanti timitzitaj para tise hueyi tacat cati Dios quitapejpenijtoc. Ayecmo más ximocueso. Xijtalpacho momijcatzi ipan nopa ostot cati más cuali tijpiyaj nica. Amo teno timitztasomatilise cati monequi tijtequihuis. \p \v 7 Huajca Abraham moquetzqui huan mohuijtzonqui ica tatepanitacayot iniixpa nopa heteos, \v 8 huan quinilhui: \p ―Sinta nelía anquiitaj cuali para nijtalpachos nica nomijcatzi, techchihuilica se favor. Xijtajtanica Efrón, icone Zohar, \v 9 ma technamaquilti nopa ostot cati itoca Macpela cati eltoc imiltateno. Na nijtaxtahuis quej quinamiqui para nopa tali, huan quej nopa elis noaxca se ostot nica para ipan nitetalpachos. \p \v 10 Huan Efrón nopa heteo itztoya nopona inihuaya. Huan Abraham camanaltiyaya chicahuac para ma quicaquica nochi ihuampoyohua huan nochi cati mosehuijtoyaj nechca icalte nopa altepet. \p \v 11 Huan Efrón quiijto: \p ―¡Amo, tate! Na san tapic nimitzmaca nopa tali huan nopa ostot cati eltoc nopona. Iniixpa nohuampoyohua nica nimitzmaca para nopona xijtoca momijcatzi. \p \v 12 Pero Abraham mohuijtzonqui ica tatepanitacayot iniixpa nopa tacame cati nopona ehuani. \v 13 Huan quiilhui: \p ―¡Se favor, techtacaquili! Nimitztajtanía xijseli nopa tomi para nopa tali huan teipa nijtalpachos nopona nomijcatzi. \p \v 14 Huajca Efrón quinanquili: \p \v 15 ―Techtacaquili, tate. Nopa tali ipati nahui kilos huan tajco ten plata tomi, pero amo teno monequi. San xijseli huan nopona xijtalpacho momijcatzi. \p \v 16 Huan Abraham quiitac cuali ipati cati Efrón quiijtojtoya iniixpa nopa heteo tacame. Yeca quitamachijqui nopa tomi huan quimacac, huan nochi quimatiyayaj para xitahuac. \p \v 17 Huan quej ni elqui iaxca Abraham nopa tali cati quiyahualojtoya nopa ostot Macpela cati eltoya imelac campa quisa tonati ipan tali Mamre ihuaya nochi cuame cati eltoya nopona. \v 18 Nochi elqui iaxca Abraham iniixpa nopa heteos huan nochi cati mosehuijtoyaj nechca icalte nopa altepet. \p \v 19 Huan Abraham quitalpacho Sara ipan nopa ostot Macpela ipan nopa mili Mamre nechca altepet Hebrón cati eltoc ipan tali Canaán. \v 20 Huajca nopa heteo tacame quimacaque Abraham se amatajcuiloli para nopa tali cati quinamaquiltijque para ipan quitalpacho Sara. \c 24 \s1 Abraham quitemohuili isihua Isaac \p \v 1 Huan Abraham ya eliyaya nelhuehuentzi, huan TOTECO quitiochijtoya ica nochi tamanti. \v 2 Huan se tonali quinotzqui itayacanca tequipanojca cati quimocuitahuiyaya nochi cati iaxca huan quiilhui: \p ―Xijtali momax itzinta nometztomahuiya, \v 3 huan ica ya nopa tijtestigojquetzas TOTECO, nopa Dios cati quinahuatía ilhuicacti huan taltipacti para amo tijcahuas nocone Isaac ma mocuili se sihuat ten ni tali Canaán campa tiitztoque. \v 4 Monequi xiya ipan notal campa nihualajqui huan xijtapejpeni se isihua campa noteixmatcahua. \p \v 5 Huan itequipanojca quinanquili: \p ―Pero ¿taya nijchihuas sinta nopa sihuat amo quinequis hualas nohuaya? ¿Tijnequi ma nijhuicas mocone ipan nopa tali campa tiquisqui? \p \v 6 Huan Abraham quiijto: \p ―¡Amo! Amo xijhuica nocone nepa. \v 7 TOTECO Dios mitzpalehuis, yaya cati tanahuatía ipan ilhuicacti huan cati nechquixti ichaj notata huan noteixmatcahua. Yaya cati nohuaya mocajtoc para quinmacas ni tali noteipan ixhuihua, quititanis iilhuicac ejca ma mitzyacana para tijhualicas ten nepa se ichpocat para nocone. \v 8 Huan sinta nopa ichpocat amo quinequis hualas mohuaya, huajca ta timocahuas timajcajtoc ten ni camanali, pero amo xijhuica nocone nepa. \p \v 9 Huajca itequipanojca Abraham quitali imax itzinta iquescuayo huan quitestigojquetzqui Toteco Dios para temachti quichihuasquía cati quinequiyaya. \v 10 Teipa quitapejpeni miyac tamanti cati más cuali cati iteco quipiyayaya para temajmacati. Huan quincuic majtacti camellos cati iaxca Abraham huan yajqui altepet Nacor ipan tali Mesopotamia. \v 11 Quema itequipanojca ajsitinemiyaya nechca nopa altepet, ya pejtoya tzintayohuiya. Huan ipan nopa hora miyac sihuame huan ichpocame hualayayaj atacuiquij. Huajca quinsiyajcuili nopa camellos nechca se ameli, \v 12 huan pejqui motatajtía ica TOTECO. Quiilhui: “TOTECO Dios, ta tiiTeco noteco, Abraham, xijchihua para ama ma quisa cuali notequi nica pampa tiquicnelía noteco Abraham. \v 13 Nimocahuas nica nechca ni ameli campa ichpocame hualahuij atacuiquij. \v 14 Techcahuili para nopa ichpocat cati niquilhuis ma quitemohui ico para ma niatis, ma technanquili: ‘Xiati, huan nojquiya niquinamacas mocamellos’. Huan quej nopa nijmatis para ya nopa cati tijtapejpenijtoc para isihua Isaac. Huan quej nopa nijmatis para tijtasojtatoc noteco, Abraham.” \p \v 15 Huan ayemo tamiyaya motatajtía quema quiitac se ichpocat quiquechpanojtihualayaya ico. Huan nopa ichpocat itoca eliyaya Rebeca huan yaya elqui se iixhui Nacor cati elqui iicni Abraham. Nacor huan isihua, Milca, quipixque se telpoca tacat cati itoca Betuel cati elqui itata nopa ichpocat. \v 16 Huan Rebeca eliyaya nelyejyectzi huan amo quema itztoya ihuaya se tacat. Huan Rebeca temotoya hasta campa eltoc ameli quitemitito ico huan ya ixtejcoyaya hasta talpani ica at. \v 17 Huan nopa tequipanojquet motalo quiajsito huan quiilhui: \p ―Techcahuili ma niqui se quentzi at ipan moco. \p \v 18 Huan nopa ichpocat quinanquili: \p ―Xiati, tate. \p Huan nimantzi quitemohui ico ten iajcolpa huan quiamacac. \v 19 Huan quema nopa tequipanojquet tanqui ati, Rebeca quiijto: \p ―Nojquiya nijquixtis at para mocamellos hasta tami atise. \p \v 20 Huan nimantzi atejqui campa atij tapiyalme. Huan motalo miyac huelta huan temoc campa ameli atacuiti hasta quintamiamacac nochi nopa camellos. \v 21 Huan nopa tequipanojquet san quitachiliyaya huan amo teno quiijtohuayaya. San moilhuiyaya quenicatza TOTECO quipalehuijtoya ipan iojhui. \v 22 Huan quema nopa camellos tanque atij, nopa tacat quiquixti se anillo ten oro cati quipixqui chicuase gramos ietica huan quimacac para quitalis ipan iyacatzol. Nojquiya quimacac ome maquechcosti ten oro cati quipixqui ietica chicuase gramos, \v 23 huan quiilhui: \p ―Techilhui ajquiya motata huan sinta onca ipan mochaj campa nomasehualhua huan na huelis timocahuase. \p \v 24 Huan yaya tananquili: \p ―Niiichpoca Betuel, yaya cati elqui icone Milca huan Nacor. \v 25 Ipan tochaj onca campa timocahuas huan nojquiya onca miyac sacat huan tacualisti para mocamellos. \p \v 26 Huajca nopa tequipanojquet motancuaquetzqui huan quihueyichijqui TOTECO, \v 27 huan quiijto: “Nimitzhueyichihua, TOTECO, ta cati tiiTeco noteco, Abraham. Ta titemachti huan nelía tijtasojtatoc noteco huan techyacantoc ipan ojti hasta nica campa ininchaj iteixmatcahua.” \p \v 28 Huan Rebeca motalojtiyajqui hasta ichaj inana huan quiilhuito nochi cati quipanotoya. \v 29 Huan Rebeca quipiyayaya se itaca icni cati itoca Labán. Huan Labán motalo hasta campa ameli quitemoco nopa tacat, \v 30 pampa quiitztoya nopa anillo, huan nopa maquechcosti cati iicni quihuicayaya ipan imax huan quicactoya cati panoc. Huan Labán monechcahui campa itequipanojca Abraham cati noja itztoya ihuaya icamellos nechca ameli, \v 31 huan quiilhui: \p ―Xihuala nochaj, ta cati TOTECO mitztiochijtoc. ¿Para ten tiitztoc nica huejcatzi? Nijcualtalijtoc nochaj para ta huan nojquiya onca campa mocahuase mocamellos. \p \v 32 Huajca itequipanojca Abraham yajqui ihuaya. Huan nopona Labán quintatemohuili nopa camellos huan quintamacac. Teipa quihualicac at huan quinmacac nopa tequipanojquet huan nopa masehualme cati ihuaya hualayayaj para ma moicxipajpacaca. \v 33 Huan quema quintalilijque tacualisti para tacuase, itequipanojca Abraham quiijto: \p ―Na amo nitacuas hasta niquijtos cati monequi niquijtos. \p Huan Labán quiijto: \p ―Huajca techilhui. \p \v 34 Huan nopa tequipanojquet quiijto: \p ―Na niitequipanojca Abraham. \v 35 TOTECO miyac quitiochijtoc noteco huan quiricojchijtoc. Quimacatoc tahuel miyac borregojme, huacaxme, camellos huan burrojme. Quimacatoc miyac taca tequipanohuani huan sihua tequipanohuani, huan iyoca quimacatoc tahuel miyac oro huan plata. \v 36 Nojquiya Sara, isihua Abraham, quimacac se icone quema eliyaya neltenantzi. Huan noteco quicahuilijtehuas icone nochi cati quipiya. \v 37 Pero ya techchihualti ma nijtestigojquetza Toteco Dios para amo nijcahuas para icone ma mocuili se sihuat cati ehua ipan nopa tali Canaán campa tiitztoque. \v 38 Techilhui ma nihuala nica campa iteixmatcahua itata huan ma nijtemo ten amojuanti se sihuat para icone. \v 39 Huan na nijtajtani noteco taya monequi nijchihuas sinta nopa sihuat amo quinequis hualas nohuaya. \v 40 Huan ya technanquili: ‘Na ninentoc ipan iojhui TOTECO huan nijmati yaya quititanis iilhuicac ejca huan mitzyacanas para nochi quisas cuali ipan moojhui. Huan temachti tijpantis se sihuat para nocone nepa campa noteixmatcahua huan iteixmatcahua notata.’ Quej nopa techilhui. \v 41 Pero techilhui sinta noteixmatcahua amo quinequise mitzmacase nopa ichpocat, nopona tamis ni camanali cati tijtestigojquetztoc Toteco Dios para tijchihuas. \p \v 42 “Huajca ama quema niajsico campa ameli, niquilhui TOTECO Dios, yaya cati iTeco noteco, Abraham: ‘Sinta mopaquilis ta, xijchihua nochi ma quisa cuali ipan ni noojhui. \v 43 Ama niitztoc nechca ni ameli. Huajca xijchihua para quema hualas se ichpocat atacuiqui huan niquilhuis: Se favor, techcahuili niquis se quentzi at ipan moco, \v 44 para ma nechnanquili: Xiati, huan nojquiya nijquixtis at para mocamellos. Huan quej nopa nijmatis para yaya nopa ichpocat cati tijtapejpenijtoc para icone noteco.’ Quej nopa niquilhui TOTECO. \v 45 Huan ayemo nitamiyaya nimotatajtía quema niquitac Rebeca quiquechpanojtihualayaya ico. Huan Rebeca temoc campa ameli para atacuis huan niquilhui: ‘Se favor, techcahuili niquis se quentzi at ipan moco.’ \v 46 Huan Rebeca nimantzi quitemohui ico para ma niati huan nechilhui: ‘Xiati huan nojquiya nijquixtis at para mocamellos.’ \v 47 Huan teipa nijtatzintoquili: ‘¿Ajquiya tiiichpoca?’ Huan ya nechnanquili para yaya iichpoca Betuel cati elqui icone Nacor huan Milca. Huajca nijtalili se anillo ipan iyacatzol huan se maquechcosti ipan imax. \v 48 Huan nimotancuaquetzqui huan nijhueyichijqui huan nijpaquilismacac TOTECO Dios, yaya cati iTeco noteco Abraham pampa nechyacanqui ipan ojti cati xitahuac para nijpantis para icone se ichpocat cati itztoc se iteixmatca noteco. \v 49 Huajca ama techilhuica sinta anquichihuase cati cuali huan xitahuac ihuaya noteco huan anquicahuilise Rebeca ma yas nohuaya. Huan sinta amo, techilhuica nojquiya para nijmatis taya monequis nijchihuas.” \p \v 50 Huajca Labán huan Betuel quinanquilijque: \p ―Nochi ya ni huala ten TOTECO huan tiquitaj para yaya ipaquilis. Huajca amo huelis tojuanti timitzilhuise quena o amo. \v 51 Xiquita, nica itztoc Rebeca. Huelis tijhuicas para ma eli isihua icone moteco quej TOTECO quitalijtoc. \p \v 52 Huajca quema itequipanojca Abraham quicajqui ya nopa, motancuaquetzqui iixpa TOTECO huan mohuijtzonqui hasta talchi para quitascamatis. \v 53 Teipa quiquixti miyac tamanti ten oro, plata huan miyac yoyomit huan quimacac Rebeca. Nojquiya itaca icni huan inana quintamajmacac. \v 54 Huan quema tanqui, ya ihuaya nopa tacame cati ihuaya yahuiyayaj tacuajque huan taique huan nopona mocajque nopa yohuali. Huan tonili nopa tequipanojquet quiijto: \p ―Techcahuilica para nimantzi ma nitacuepili hasta ichaj noteco. \p \v 55 Pero itaca icni huan inana Rebeca quiilhuijque: \p ―Noja ma mocahua ni ichpocat majtacti tonali tohuaya huan teipa yas mohuaya. \p \v 56 Pero nopa tequipanojquet quinilhui: \p ―Amo techtzacuilica más pampa TOTECO quichijtoc ma quisa cuali noojhui, yeca techcahuilica nimantzi ma sempa niya ichaj noteco. \p \v 57 Huajca inijuanti quinanquilijque: \p ―Tijnotzase nopa ichpocat huan tiquitase taya quiijtos. \p \v 58 Huajca quinotzque Rebeca huan quitatzintoquilijque: \p ―¿Tijnequi tiyas ihuaya ni tacat amantzi? \p Huan Rebeca tananquili: \p ―Quena, niyas. \p \v 59 Huajca quicahuilijque Rebeca ma yahui ihuaya itequipanojca Abraham huan inijuanti cati hualajtoyaj ihuaya. Huan nopa sihua tequipanojquet cati nochipa quimocuitahuijtoya Rebeca nojquiya yajqui ihuaya. \v 60 Huan iteixmatcahua quitiochijque Rebeca quej ni: \q1 “Toicni, ¡xieli ininana tahuel miyac masehualme! \q1 ¡Moteipan ixhuihua nochipa ma tatanica, \q1 ica inincualancaitacahua!” \p \v 61 Huajca Rebeca ihuaya itequipanojcahua tejcoque ipan camellos huan quitoquilijque itequipanojca Abraham. Huan quej nopa ne tequipanojquet quicuitejqui Rebeca. \p \v 62 Teipa ipan tali Canaán Isaac cati mochantijtoya ipan Neguev, hualayaya ten nopa ameli cati itoca Iamel Toteco Cati Itztoc Huan Techita. \v 63 Huan se tonali ica tiotac Isaac quisqui ichaj para nejnemis huan motatajtis huan tachixqui huan quinitac sequij camellos cati monechcahuiyayaj. \v 64 Huan Rebeca nojquiya huejca tachixqui huan quema quiitac Isaac, temoc ten nopa camello, \v 65 huan quiilhui nopa tequipanojquet: \p ―¿Ajquiya ne tacat cati quistinemi ipan ne mili huan toixmelac huala? \p Huan nopa tequipanojquet tananquili: \p ―Yaya noteco. \p Huajca Rebeca moixtzajqui ica itzontzajcayo. \p \v 66 Huan quema ajsitoj, nopa tequipanojquet quipohuili Isaac nochi cati quichijtoya. \v 67 Huan teipa Isaac quihuicac Rebeca ipan ichaj ten yoyomit cati achtohui elqui iaxca Sara huan quichijqui isihua. Huan Isaac quiicneli Rebeca huan quej nopa moyoltali pampa inana mijqui. \c 25 \s1 Iteipan ixhuihua Abraham huan Cetura \r (1 Cr. 1:32-33) \p \v 1 Huan Abraham mocuili seyoc isihua cati itoca Cetura. \v 2 Huan iconehua cati quinpixqui ihuaya elque Zimram, Jocsán, Medán, Madián, Isbac huan Súa. \v 3 Huan teipa Jocsán quinpixqui itelpocahua cati inintoca Seba huan Dedán. Huan iteipan ixhuihua Dedán elque nopa asureos, letuseos huan leumeos. \v 4 Huan iconehua Madián elque Efa, Efer, Hanoc, Abida huan Elda. Nochi ya ni elque iteipan ixhuihua Cetura. \v 5 Huan Isaac quiseli nochi cati Abraham quipiyayaya quema mijqui. \v 6 Pero quema ayemo miquiyaya, quintamajmacac iconehua cati tacajtoyaj ica isihua tequipanojcahua huan quintitanqui neca quentzi más para campa quisa tonati huan quej nopa quiniyocatali ica icone Isaac. \s1 Mijqui Abraham huan quitojque \p \v 7 Huan Abraham itztoya 175 xihuit. \v 8 Huan mijqui san pampa eliyaya nelhuehuentzi huan yajqui mosejcotilito inihuaya ihuejcapan tatahua. \v 9 Huan Isaac huan Ismael, itelpocahua Abraham, quitalpachojque ipan nopa ostot cati itoca Macpela cati mocahua más campa quisa tonati ten altepet Mamre. Nopa ostot eltoya ipan ital se heteo tacat itoca Efrón cati elqui icone Zohar. \v 10 Huan Abraham quincohuilijtoya nopa heteos nopa tali para ipan quitocas isihua, Sara. \v 11 Teipa quema Abraham mijqui, Toteco Dios miyac quitiochijqui Isaac. Huan Isaac mocahuayaya para itztos nechca nopa ameli cati itoca Iamel Yaya Cati Itztoc Huan Cati Techita. \s1 Iteipan ixhuihua Ismael \r (1 Cr. 1:28-31) \p \v 12 Nica eltoc inintoca iconehua Ismael cati elqui icone Abraham ihuaya Agar, isihua tequipanojca Sara cati hualajqui ten tali Egipto. \v 13 Ya ni inintoca quej tacajtiyajque: Nebaiot, cati elqui achtohui ejquet, teipa Cedar, Adbeel, Mibsam, \v 14 Misma, Duma, Massa, \v 15 Hadar, Tema, Jetur, Nafis huan Cedema. \v 16 Nochi ya ni inintoca nopa 12 iconehua Ismael. Sesen mochijqui tayacanquet ipan se hueyi familia ten iixhuihua. Huan nica quipiya campa mochantalijtiyajqui huan nopa pilaltepetzitzi cati mochijqui quihuicayaya sesen hueyi familia itoca. \p \v 17 Huan Ismael quipiyayaya 137 xihuit quema mijqui huan mosejcotilito inihuaya ihuejcapan tatahua. \v 18 Teipa iteipan ixhuihua Ismael mosemanque campa hueli ipan nopa tali ten Havila hasta Shur nechca iteno tali Egipto ipan ojti para Asiria. Nopona iteipan ixhuihua Ismael mocajque huan nochipa motehuiyayaj. \s1 Tacatqui Jacob huan Esaú \p \v 19 Amantzi nimechpohuilis cati panoc ica Isaac, icone Abraham. \v 20 Isaac quipiyayaya 40 xihuit quema mosihuajti ihuaya Rebeca cati eliyaya iichpoca Betuel huan iicni Labán. Labán huan Betuel eliyayaj nopa arameos cati itztoyaj ipan tali Aram. \v 21 Huan Rebeca amo hueliyaya conepiya huan Isaac quitajtani TOTECO por ya. Huan TOTECO quicajqui cati quitajtani huan Rebeca conecuic. \v 22 Pero quinpixqui cuateme cati motehuiyayaj iijtico huan moilhui: “Sinta quej ni elis nonemilis, amo huelis niquijyohuis.” \p Huajca yajqui quitajtanito TOTECO para ten quej nopa ipantiyaya, \v 23 huan TOTECO quinanquili: \q1 “Ome coneme itztoque ipan moijti. \q1 Huan inijuanti huan ininteipan ixhuihua mochihuase ome xinach masehualme. \q1 Huan sesen quinpiyas miyac imasehualhua huan itztose ipan ome talme. \q1 Ya pejtoque motehuíaj quema ayemo tacatij, \q1 huan para nochipa ininteipan ixhuihua nojquiya motehuise. \q1 Se elis más tetic que ne seyoc. \q1 Huan nopa teipan ejquet quipiyas más tanahuatili que nopa achtohui ejquet.” \p \v 24 Huan quema ajsic nopa tonali para Rebeca conepiyas, nelía quinpixqui cuateme. \v 25 Nopa achtohui ejquet nesiyaya chichiltic huan quipixqui miyac itzoyo ipan nochi itacayo. Huan quitocaxtijque Esaú. (Esaú quinequi quiijtos Cati Quipiya Miyac Itzoyo.) \v 26 Huan nimantzi tacatqui ne seyoc cati quiitzquilijtoya icotzta iachtohui cone icni ica se imax. Yeca quitocaxtijque Jacob. (Jacob quinequi quiijtos Cati Taitzquía o Cati Tacajcayahua.) Huan Isaac quipiyayaya 60 xihuit quema Rebeca conepixqui. \s1 Esaú quinamacac itanahuatil ten achtohui ejquet \p \v 27 Huan nopa oquichpilme moscaltijque. Huan Esaú elqui se tacat cati quipactía nejnemi cuatita huan elqui se cuali tapejquet. Pero Jacob eliyaya se tacat cati quipixqui iyolo huan quipactía mocahuas ichaj. \v 28 Huan Isaac más quiicneli Esaú pampa quipactiyaya quicuas cati quinmictiyaya quema tapehuayaya, pero Rebeca quiicneli Jacob. \p \v 29 Huan se tonali quema Jacob quichihuayaya tacualisti, Esaú mocuetqui ten cuatita nelsiyajtoc. \v 30 Huan quiilhui iicni: \p ―Techchihuili se favor, techmaca se quentzi nopa tacuali chichiltic cati tijpiya nopona pampa ya niapismiqui. \p (Yeca Esaú nojquiya quitocaxtiyayaj Edom cati quinequi quiijtos Chichiltic.) \p \v 31 Huan Jacob quiilhui: \p ―Achtohui techmaca motequiticayo pampa tiachtohui ejquet. \p \v 32 Huajca Esaú quiilhui: \p ―Tiquita ya niapismiqui huan nopa tanahuatili cati nijpiya pampa niachtohui ejquet amo techpalehuis quema nimiquis. \p \v 33 Huajca Jacob quiilhui: \p ―Xijtestigojquetza Toteco Dios amantzi para noaxca. \p Huan Esaú quitestigojquetzqui Toteco huan quej nopa quipanoltili Jacob nopa tanahuatili cati eliyaya iaxca pampa achtohui ejquet. \v 34 Huajca Jacob quimacac Esaú pantzi huan se tacualisti ten lentejas. Huan quema Esaú tanqui tacua, moquetzqui huan yajqui, yon amo quinejnehuili sinta quipolojtoya itanahuatil ten achtohui ejquet pampa amo quiitayaya para miyac ipati. \c 26 \s1 Isaac yajqui Gerar \p \v 1 Ipan nopa tonali oncayaya se hueyi mayanti pampa amo oncayaya tacualisti ipan nochi nopa tali. Quej ni nojquiya panotoya achtohuiya quema Abraham noja itztoya. Huan yeca Isaac yajqui altepet Gerar campa tanahuatiyaya Abimelec, inintanahuatijca filisteos. \v 2 Nopona TOTECO monexti ica Isaac huan quiilhui: “Amo xiya tali Egipto, ximocahua campa na nimitzilhuis \v 3 nica ipan ni tali. Huan na niitztos mohuaya huan nimitztiochihuas. Huan se tonali nimitzmacas ta ihuaya moteipan ixhuihua nochi ni talme. Quej nopa nijtamichihuas cati nijtencahuili motata Abraham para temachti nijchihuas. \v 4 Huan nijchihuas ma elica nelmiyaqui moteipan ixhuihua quej sitalime ipan ilhuicac. Huan niquinmacas nochi ni talme. Nojquiya niquintiochihuas nochi masehualme ipan nochi talme ipan taltipacti por moixhui. \v 5 Nochi ya ni nijchihuas pampa Abraham techneltoquili huan quichijqui cati niquilhui. Quitoquili nochi cati niquilhui para monequi quichihuas. Quitoquili notanahuatil, notamachtil huan nochi noleyes.” \p \v 6 Huajca Isaac mocajqui ipan altepet Gerar. \v 7 Huan quema nopa masehualme cati nopona ehuani quitatzintoquilijque quenicatza quiitayaya Rebeca, Isaac majmajqui quiijtos eliyaya isihua huan istacatic huan quiijto para eliyaya iicni. Isaac moilhui nopa tacame cati nopona ehuani quimictisquíaj huan mocuilisquíaj Rebeca pampa eliyaya nelyejyectzi. \p \v 8 Huan quema Isaac mocajtoya nopona miyac tonali, se tonali Abimelec tachixtoya ipan iventana huan quiitac para Isaac quinajnahuayaya isihua Rebeca. \v 9 Huajca tatitanqui ma quinotzatij huan quiilhui: \p ―Yaya mosihua, ¿amo que? Huajca, ¿para ten tiquijto para eliyaya moicni? \p Huan Isaac tananquili: \p ―Na nimoilhui nohueli nechmictisquíaj por ya. \p \v 10 Huajca Abimelec quiilhui: \p ―¿Para ten techcajcayajtoc ica ni tamanti? San se quentzi huan se cati ehua nica hueltosquía motectosquía ihuaya mosihua huan topani huetztosquía se tatzacuiltili. \p \v 11 Huajca Tanahuatijquet Abimelec quinilhui nochi imasehualhua: \p ―Sinta acajya quicuatotonía ni tacat o isihua, quipantis miquilisti. \p \v 12 Huan ipan nopa xihuit nopona ipan nopa tali, Isaac tojqui huan quisentili miyac pixquisti hasta 100 hueltas imiyaca pampa TOTECO quitiochijqui. \v 13 Huan Isaac moricojchijqui. Huan nochi cati iaxca más momiyaquili hasta nelnelía mochijqui se hueyi tacat ica miyac chicahualisti. \v 14 Quinpixqui tahuel miyac borregojme, chivojme, huacaxme huan tequipanohuani. Huajca nopa filisteos pejque quicualancaitaj. \v 15 Huan quitemitijque ica tali nochi iamel Isaac. Ni amelme quixajtoyaj itequipanojcahua Abraham, itata Isaac, huejcajquiya quema noja itztoyaj ipan nopa tali. \v 16 Huajca teipa Tanahuatijquet Abimelec quiilhui Isaac: \p ―Xiya sejcoyoc pampa ica nochi motequipanojcahua huan motapiyalhua nelía anmiyaqui huan anitztoque más antetique que tojuanti. \p \v 17 Huajca Isaac huan nochi cati itztoyaj ihuaya yajque. Huan quiquetzque ininchajchaj ten yoyomit ipan nopa tamayamit tatajco nopa tepeme nechca altepet Gerar. Huan nopona mocajqui. \v 18 Huan Isaac sempa quitapo nochi nopa ameli cati itata quixajtoya cati nopa filisteos quitzactoyaj quema mijqui. Huan sempa quitocaxti sesen ameli quej itata quintocaxtalijtoya achtohuiya. \v 19 Huan se tonali itequipanojcahua Isaac quichihuayayaj se ameli ipan nopa tamayamit huan quipantijque campa meyayaya se yejyectzi at. \v 20 Pero altepet Gerar ehuani cati quinmocuitahuiyayaj borregojme pejque monajnanquilíaj inihuaya cati quinmocuitahuiyayaj iborregojhua Isaac. Quinilhuiyayaj para nopa at eliyaya iniaxca. Yeca Isaac quitocaxti nopa ameli Esek pampa ica monajnanquilijque. (Esek quinequi quiijtos Tanajnanquilisti.) \v 21 Huan teipa itequipanojcahua Isaac quitapojque seyoc ameli, pero sempa ica mocualanijque. Huan nopa ameli quitocaxti Sitna. (Sitna quinequi quiijtos Cualancaitali.) \p \v 22 Huajca Isaac quincajtejqui huan moiyocaquixti huejca. Nopona quixajqui seyoc ameli, pero amo aqui yajqui nepa para quitehuis. Huajca quitocaxti Rehobot. (Rehobot quinequi quiijtos Hueyi Tali.) Quej nopa quitocaxti pampa Isaac quiijto para ama TOTECO quitiochijtoc huan quimacatoc se hueyi tali cati quiaxili para nochi itapiyalhua ma moscaltica. \p \v 23 Huan Isaac yajqui campa itoca Beerseba, \v 24 huan nopa tayohua TOTECO monexti ica ya huan quiilhui: \q1 “Na niDios cati niiTeco motata, Abraham. \q1 Amo ximajmahui, na niitztoc mohuaya. \q1 Nimitztiochihuas huan niquinmiyaquilis moteipan ixhuihua, \q1 pampa niquelnamiqui cati nijtencahuili notequipanojca Abraham.” \p \v 25 Huajca Isaac quisencajqui se taixpamit nopona huan quihueyichijqui TOTECO. Huan nopona quiquetzqui ichaj ten yoyomit, huan itequipanojcahua quixajque se ameli. \s1 Isaac huan Abimelec quichijque se camanali \p \v 26 Se tonali Abimelec hualajqui ten altepet Gerar para mocamanalhuis ihuaya Isaac. Ihuaya hualayaya ihuampo Ahusat cati quitalnamictiyaya huan Ficol cati quinnahuatiyaya isoldados. \v 27 Huan Isaac quintatzintoquili: \p ―¿Para ten anhualajque antechitaquij? Antechquixtijque ipan amotal pampa antechcualancaitayayaj. \p \v 28 Huan quiilhuijque: \p ―Tiquitztoque para TOTECO itztoc mohuaya, huan timoilhuíaj cuali ma tijchihuaca se camanali. Nopa camanali elis ya ni: \v 29 Xijtestigojquetza para amo quema techcocos pampa tojuanti amo quema timitzcocojtoque. Nochipa timitzchihuilijtoque cati cuali huan quema monejqui timoiyocaquixtis ten tojuanti, timitzmajcajque ica cuali quej titohuampo. Huan ama xiquita quenicatza TOTECO mitztiochijtoc. \p \v 30 Huajca Isaac quinchihuili se hueyi tacualisti, huan san sejco inijuanti tacuajque huan taique. \v 31 Huan tonili ica ijnaloc, mijquejque huan quitestigojquetzque Toteco para amo quema moixpanosquíaj se ica seyoc. Teipa Isaac quinnahuatijtejqui ica cuali. \p \v 32 Ipan nopa tonal, itequipanojcahua Isaac quiyolmelahuacoj para quipantijtoyaj at campa taxahuayayaj. \v 33 Huan Isaac quitocaxti nopa ameli Seba. (Seba quinequi quiijtos Campa Tatestigojquetzqui.) Huan yeca nopa altepet hasta ama itoca Beerseba. (Beerseba quinequi quiijtos Ameli campa Tatestigojquetzque.) \p \v 34 Huan quema Esaú quipiyayaya 40 xihuit mosihuajti ihuaya Judit cati eliyaya iichpoca Beeri se heteo tacat. Huan nojquiya Esaú mosihuajti ihuaya Basemat iichpoca seyoc heteo tacat cati itoca Elón. \v 35 Huan ni ome sihuame quinmacaque Isaac huan Rebeca miyac tequipacholi. \c 27 \s1 Isaac quitiochijqui Jacob huan Esaú \p \v 1 Huan Isaac eliyaya nelhuehuentzi huan ayecmo tachiyayaya. Huan se tonali quinotzqui Esaú, icone cati achtohui ejquet huan quiilhui: \p ―¡Nocone! \p Huan Esaú quinanquili: \p ―Techilhui taya tijnequi, papá. \p \v 2 Huan Isaac quiijto: \p ―Ya tiquita para ninelhuehuentzi huan ten hueli tonali hueli nimiquis. \v 3 Yeca nijnequi xiya cuatita ica mocuahuitol huan cuataminti para xijmictiti se masat. \v 4 Teipa xijsencahua se tacualisti ajhuiyac quej na nechpactía huan xijhualica para nijcuas. Huan huajca nimitzmacas notatiochihual iixpa Toteco quema ayemo nimiqui. \p \v 5 Pero Rebeca quitacaquilijtoya cati Isaac quiilhuiyaya Esaú. Huan teipa quema Esaú yajqui cuatita para quiitzquiti se masat para itata, \v 6 Rebeca quinotzqui Jacob, iteipan cone huan quiilhui: \p ―Nijcajqui para motata mocamanalhuiyaya ihuaya moicni Esaú huan quiilhuiyaya, \v 7 para ma quiitzquiti se masat huan ma quisencahuili se tacualisti cati ajhuiyac para quicuas. Quiijto para teipa quimacas itatiochihual iixpa TOTECO quema ayemo miqui. \v 8 Huajca nocone, xijtacaquili cuali cati nimitzilhuis: \v 9 Xiya campa itztoque totapiyalhua huan techhualiquili ome oquich chivojme cati más cuali. Huan nijsencahuilis motata se tacualisti ajhuiyac quej ya quipactía. \v 10 Huan teipa tijhuiquilis ma quicua, huan quej nopa mitztiochihuas iixpa Toteco quema ayemo miqui. \p \v 11 Pero Jacob quiilhui inana: \p ―Noicni quipiya miyac itzoyo ipan nochi itacayo, huan na, amo. \v 12 Sinta notata techitzquis, quimatis amo niEsaú. Huan moilhuis para san ica nimahuiltía, huajca nijchihuas ma nechtelchihuas huan amo nechtiochihuas. \p \v 13 Pero inana quinanquili: \p ―Nocone, na nopani ma huetzi nopa tatelchihuali. Ta xijchihua cati nimitzilhuía huan techhualiquili nopa oquich chivojme. \p \v 14 Huajca Jacob quincuito nopa oquich chivojme huan quinhuicac campa inana. Huan inana quisencajqui se tacualisti ajhuiyac quej Isaac quipactiyaya. \v 15 Huan Rebeca quiquixti nopa yoyomit cati más cuali cati Esaú, iachtohui cone, quiajoctoya ipan ichaj. Huan nopa yoyomit quitalili Jacob cati elqui iteipan cone. \v 16 Huan quinquixtili inincuetaxo nopa chivojme ica nochi iniijhuiyo huan ica quipijqui Jacob ipan imax huan iquechta campa amo quipiyayaya itzoyo. \v 17 Teipa quimacac nopa tacualisti huan nopa pantzi cati quisencajtoya. \p \v 18 Huajca Jacob calajqui campa itztoya itata huan quiilhui: \p ―¡Papá! \p Huan Isaac quinanquili: \p ―Nica niitztoc. ¿Ajquiya ta, nocone? \p \v 19 Huan Jacob quiilhui: \p ―Na niEsaú, moachtohui cone. Ya nijchijtoc cati techilhui. Ximijquehua, ximosehui huan xijcua ni masat cati nijmictito huan techmaca motatiochihual. \p \v 20 Huajca Isaac quitatzintoquili: \p ―¿Quenicatza huelqui tijpanti nelnimantzi, nocone? \p Huan Jacob quinanquili: \p ―TOTECO, moDios, nechpalehui para nijpanti. \p \v 21 Pero Isaac quiilhui: \p ―Ximonechcahui huan techcahuili ma nimitzijitzqui sinta nelía tinocone Esaú. \p \v 22 Huan Jacob monechcahui para ma quiitzqui itata. Huan Isaac quiijto: “Nijcaqui motoscac quej Jacob, pero momax eltoc quej tiEsaú.” \p \v 23 Huan Isaac amo quimatqui sinta eliyaya Jacob pampa imax quipiyayaya miyac itzoyo quej iicni, Esaú. Huajca quema quimacasquía itatiochihual iixpa Toteco, \v 24 sempa quitatzintoquili: \p ―¿Nelía ta tinocone Esaú? \p Huan Jacob quiilhui: \p ―Quena, na niEsaú. \p \v 25 Huajca itata quiilhui: \p ―Techtequili, nocone, para nijcuas cati tijmictito, huan teipa nimitzmacas notatiochihual. \p Huajca Jacob quitequili para ma tacua itata huan nojquiya quihualiquili xocomecat iayo. Huan Isaac tacuajqui, \v 26 huan teipa quiilhui: \p ―Ximonechcahui, nocone huan techtzoponi. \p \v 27 Huan quema Jacob monechcahui para quitzoponis, Isaac quiijnejqui iyoyo huan moilhui huelis nelía iachtohui cone. Huajca quitiochijqui ica ni camanali: \q1 “Ajhuiyac cati niquijnecui ten nocone. \q1 Mijyotía quej cuatitamit cati TOTECO quitiochijtoc. \q1 \v 28 Toteco Dios ma mitzmaca at ten ilhuicac, \q1 para tijpiyas pixquisti cati más cuali ipan motal. \q1 Ma mitzmaca miyac trigo, \q1 huan miyac xocomecat iayo. \q1 \v 29 Miyac masehualme ma mitztequipanoca. \q1 Ma motancuaquetzaca moixpa, \q1 masehualme ten miyac talme. \q1 Xiquinnahuati moicnihua. \q1 ¡Huan ma motancuaquetzaca moixpa nochi cati monana quintacatilti! \q1 Cati mitztelchihuase elise tatelchihualme. \q1 Huan cati mitztiochihuase elise tatiochihualme.” \p \v 30 Teipa Isaac tanqui quitiochihua Jacob huan quema Jacob quisayaya ten campa itata, Esaú mocuetqui ten tapehuato. \v 31 Huan Esaú nojquiya quisencajqui se tacualisti ajhuiyac huan quihuiquili itata. Huan quiilhui: \p ―Ximoquetza, papá. Xijcua ni cati nijpehuato huan techmaca motatiochihual iixpa Toteco. \p \v 32 Huajca Isaac quitatzintoquili: \p ―¿Ajquiya ta? \p Huan ya tananquili: \p ―Na niEsaú, moachtohui ejca. \p \v 33 Huan Isaac amo quimatiyaya taya quiijtos. Huan ica itoscac huihuipicayaya, quiijto: \p ―Huajca, ¿ajquiya nechhualiquili nopa tacualisti cati quicuito ipan cuatitamit? Na nijcuajqui quema ayemo tiajsiyaya huan nijmacac nopa tatiochihualisti, huan ya nelía elis tatiochihuali. \p \v 34 Quema Esaú quicajqui cati itata quiijto, tzajtzic tahuel chicahuac ica miyac tequipacholi huan teipa quiijto: \p ―¡Techtiochihua nojquiya, papá! \p \v 35 Pero Isaac quinanquili: \p ―Ya hualajqui moicni, huan nechcajcayajqui. Quihuicac nopa tatiochihuali cati eliyaya para ta. \p \v 36 Huan Esaú quiijto: \p ―¡Yeca quitocaxtijque Jacob! (Jacob quinequi quiijtos Tacajcayajquet.) ¡Ica ni mochihua ome huelta nechcajcayajtoc! Achtohui nechquixtili notanahuatil cati noaxca eltoya pampa niachtohui ejquet. Huan ama nechquixtilijtoc notatiochihual. ¿Amo ticajoctoc seyoc tatiochihuali para na? \p \v 37 Huajca Isaac quinanquili: \p ―Xiquita, na nijmacatoc Jacob tanahuatili para mitznahuatis. Niquijtojtoc para iteixmatcahua elise itequipanojcahua. Niquilhuijtoc para quipiyas miyac trigo huan miyac xocomecat iayo. ¿Taya mocahuas para noja huelis nimitzmacas, nocone? \p \v 38 Huan Esaú noja quiilhui: \p ―¿San hueli titemaca san se tatiochihuali, papá? ¡Techtiochihua nojquiya! \p Huan Esaú sempa tahuejchijqui huan chocac. \p \v 39 Huajca Isaac quiilhui: \q1 “Tiitztos huejca ipan tali cati amo hueli taixhualtía, \q1 huan campa amo huetzis at. \q1 \v 40 Huan monequis timomanahuis ica momacheta. \q1 Tielis tiitequipanojca moicni, \q1 pero quema ayecmo huelis tiquijyohuis más, \q1 timoquixtis imaco.” \s1 Jacob cholo pampa quiimacasiyaya Esaú \p \v 41 Huajca Esaú quicualancaitac Jacob pampa quiichtequilijtoya itatiochihual huan pejqui moilhuía: “Ya nechca para miquis notata. Quema ya panotos nopa tequipacholi, nijmictis noicni, Jacob.” \p \v 42 Huan Rebeca quimatqui cati Esaú moilhuiyaya quichihuas, huajca Rebeca tatitanqui ma quinotzatij Jacob. Huan quema ajsico, Rebeca quiilhui: \p ―Xiquita, ica nopa cati tijchihuili moicni, Esaú, yaya ama quinequi mitzmictis. \v 43 Yeca, nocone, techtacaquili; xicholo nimantzi hasta tali Harán hasta ichaj noicni, Labán. \v 44 Ximocahua nopona se ome xihuit hasta quema ayecmo cualantos moicni. \v 45 Huan quema ya quielcajtos cati tijchihuilijtoc, nitatitanis ma mitzyolmelahuaca para sempa xihuala. ¡Amo nijnequi niquinpolos ome noconehua ipan san se tonal! \p \v 46 Huan teipa Rebeca quiilhui Isaac: \p ―Ya nisiyajtoc por ni heteo ichpocame cati Esaú mocuilijtoc. Sinta Jacob mocuilis se ichpocat cati ehua nica ipan tali Canaán, más cuali ma nimiqui. \c 28 \p \v 1 Huajca Isaac quinotzqui Jacob, huan quitiochijqui huan quiilhui: “Amo ximosihuajti ica se sihuat ten ni tali Canaán. \v 2 Xiya tali Aram campa ichaj mohueyi tata Betuel huan ximosihuajti ihuaya se iichpoca motío Labán. \v 3 Toteco Cati Quipiya Nochi Chicahualisti ma mitztiochihua huan ma mitzmaca miyac moixhuihua para ipan ta ma quisaca nelmiyaqui masehualme cati itztose ipan miyac talme. \v 4 Toteco ma mitzmaca ta huan moteipan ixhuihua nopa tatiochihuali cati quitencahuili Abraham. Ma amechaxcati ni tali campa ama tiitztoque quej tiseyoc tali ehuani pampa ya ni nopa tali cati quitajtolcahuili Abraham para quinmacas iteipan ixhuihua.” \p \v 5 Huajca quej nopa Isaac quititanqui Jacob ipan tali Aram. Huan Jacob ajsito ichaj Labán cati eliyaya icone Betuel cati ehua tali Aram. Huan Labán eliyaya iicni Rebeca cati eliyaya inana Jacob huan Esaú. \s1 Esaú mosihuajti \p \v 6 Esaú quimatqui para Isaac quimacac itatiochihual Jacob huan quititanqui ipan tali Aram para ma mosihuajtiti nepa. Huan quinahuatijtoya ma amo mosihuajti ica se sihuat cati ehua tali Canaán. \v 7 Nojquiya quimatqui para Jacob quistoya para tali Aram quej itata huan inana quiilhuijtoyaj. \v 8 Huajca Esaú quiitac para itata amo quipactiyayaj sihuame cati ehuani tali Canaán campa inijuanti itztoyaj. \v 9 Yeca yajqui quiitato itío, Ismael, cati nojquiya icone Abraham. Nopona mosihuajti ihuaya se iichpoca cati itoca eliyaya Mahalat huan cati eliyaya iicni Nevaiot. Huajca Mahalat mochijqui isihua Esaú inihuaya nopa sequinoc sihuame cananeos cati ya mocuilijtoya. \s1 Toteco Dios monexti ica Jacob ipan Betel \p \v 10 Huan Jacob quistoya altepet Beerseba huan yajqui ipan nopa ojti cati yahui altepet Harán. \v 11 Huan ajsic ipan se lugar huan nopona panoc nopa tayohua pampa ya temotoya tonati. Huan quicuic se tet huan quitequihui para itzonteto. Huan motejqui huan cochqui. \v 12 Huan quipixqui se temicti huan quiitayaya se escalera cati ijcatoya talchi huan ajsiyaya hasta ilhuicac. Huan ilhuicac ehuani ten TOTECO cati ipan temoyayaj huan tejcoyayaj. \v 13 Nojquiya quiitayaya para TOTECO Dios itztoya huejcapa huan quiilhuiyaya: “Na niininTeco mohueyi tata Abraham huan motata Isaac. Ta huan moteipan ixhuihua niquinmacas ni tali campa amantzi tiitztoc. \v 14 Moteipan ixhuihua elise nelmiyaqui quej imiyaca taltepocti cati amo aqui huelis quinpohuas. Huan mosemanase campa hueli. Yase hasta sur, huan norte, huan hasta campa quisa tonati huan hasta campa oncalaqui. Huan niquintiochihuas nochi familias ipan taltipacti ica ta huan moixhui. \v 15 Na niitztoc mohuaya. Nimitzmocuitahuis campa hueli campa tiyas huan nijchihuas xitacuepilis ipan ni tali. Amo nimitztahuelcahuas. Nijchihuas nochi cati mohuaya nimocajtoc nijchihuas.” \p \v 16 Huan quema Jacob isac, moilhui: “Nelía TOTECO itztoc ipan nica huan amo nijmatiyaya.” \p \v 17 Huan Jacob majmajqui miyac huan moilhui: “¡Nica neltatzejtzeloltic! ¡Nica eltoc ichaj Toteco! ¡Ni icalte ilhuicac!” \p \v 18 Huan tonili Jacob mijquejqui cualca huan quicuic nopa tet cati quitequihuijtoya para itzonteto. Huan quiquetzqui quej se tanextili para nopona campa Toteco quicamanalhui. Huan nopa tet quitequili aceite para quiiyocatalis para Toteco. \v 19 Huan nechca nopona eltoya se altepet cati itoca Taahuili, pero Jacob quipatili itoca huan quitalili Betel. (Betel quinequi quiijtos Ichaj Toteco.) \p \v 20 Huan nopona Jacob quitestigojquetzqui Toteco Dios taya quichihuasquía huan quiijto: “Toteco, sinta ta nohuaya tiitztos huan techmocuitahuis ipan ni noojhui cati nijchihua, huan sinta techtamacas huan techmacas cati nimoquentis, huajca na nimitztequipanos. \v 21 Huan sinta amo nimococos huan nitacuepilis ica cuali ipan ichaj notata, huajca san ta, TOTECO, nijmatis para noTeco. \v 22 Huan nica campa nijtalijtoc ni tet, elis mochaj, Toteco, campa nimitztencahuilis tacajcahualisti. Huan nochipa nimitzmactilis se diezmo ten nochi cati techmacas.” \c 29 \s1 Jacob ipan Harán \p \v 1 Jacob sempa quiitzqui iojhui huan yajqui ipan se tali nechca campa quisa tonati. \p \v 2 Huan nopona ipan potrero quiitac se ameli huan nechca mosentiliyayaj borregojme ipan eyi tatilimit pampa nopa tapiyalme momatque atij ipan nopa ameli. Huan quitzactoyaj nopa ameli ica se tet cati nelhueyi. \v 3 Huan nopa tamocuitahuiani momajtoyaj mochiyaj hasta quema mosentilijtose nochi nopa borregojme cati sesen inijuanti iaxcahua huan san sejco quiijcueniyayaj nopa hueyi tet. Teipa quinamacayayaj ininborregojhua huan teipa san sejco sempa quitzacuayayaj ica nopa hueyi tet. \v 4 Huajca Jacob quintatzintoquili nopa tamocuitahuiani: \p ―¿Canque amochaj, nohuampoyohua? \p Huan inijuanti tananquilijque: \p ―Tihualahuij altepet Harán. \p \v 5 Huajca quinilhui: \p ―¿Anquiixmatij Labán iixhui Nacor? \p Huan quiilhuijque: \p ―Quena, tiquixmatij. \p \v 6 Huan Jacob quinilhui: \p ―¿San cuali itztoc? \p Huan nopa tamocuitahuiani quiijtojque: \p ―Quena, itztoc cuali. Xiquita, ne huala iichpoca, Raquel, ihuaya iborregojhua. \p \v 7 Huajca Jacob quiijto: \p ―Noja cualca para anquintzacuase borregojme. ¿Para ten amo anquinamacaj huan anquinhuicaj sempa ma tacuatij? \p \v 8 Pero nopa tamocuitahuiani quiijtojque: \p ―Amo hueli tijchihuaj. Monequi tijchiyase ma hualaca nochi borregojme huan tamocuitahuiani para sentic tiquijcuenise ni tet cati ica quitzacuaj ni ameli para tiquinamacase toborregojhua. \p \v 9 Huan quema Jacob noja camanaltiyaya inihuaya, ajsico Raquel ihuaya iborregojhua itata pampa eltoya itequi para quinmocuitahuis. \v 10 Huan nimantzi quema Jacob quiitac Raquel, iichpoca itío Labán, ica iborregojhua, yajqui huan iseltitzi quiijcueni nopa tet cati ica quitzactoyaj nopa ameli. Huan quinamacac iborregojhua. \v 11 Teipa quitajpalo huan quitzoponi huan pejqui choca chicahuac. \v 12 Huan Jacob quipohuili para yaya eliyaya icone Rebeca cati iicni Labán. Huajca Raquel motalojtiyajqui huan quipohuilito itata. \p \v 13 Huan quema Labán quicajqui cati Raquel quipohuili, para Jacob eliyaya icone isihua icni, motalojtejqui para quiseliti. Huan quinajnahuajqui, huan quitzoponi huan quihuicac ichaj. Teipa Jacob quipohuili para ten hualajqui. \v 14 Huan Labán quiilhui: “Melahuac ta huan na san se toeso.” \s1 Jacob tequitic para Raquel huan Lea \p Huan Jacob mocajqui ihuaya Labán se metzti. \v 15 Teipa Labán quiilhui: \p ―Amo hueli techtequipanos san tapic san pampa nimoteixmatca. Techilhui quesqui tijnequi ma nimitztaxtahui. \p \v 16 Huan Labán quinpiyayaya ome iichpocahua. Nopa achtohui ejquet itoca Lea huan nopa teipan ejquet, Raquel. \v 17 Huan iixteyolhua Lea amo quipiyayaya miyac tetili, pero Raquel eliyaya senquisa yejyectzi. \v 18 Huan Jacob quiixtocayaya Raquel huan huajca quinanquili: \p ―Nimitztequipanos chicome xihuit sinta techmacas Raquel para elis nosihua. \p \v 19 Huajca Labán tananquili: \p ―Cualtitoc, más cuali nimitzmacas ta, huan amo se cati amo niquixmati. Huajca ximocahua nohuaya huan nimitzmacas. \p \v 20 Huan quej nopa Jacob tequitic chicome xihuit para Raquel, pero ya amo quimatqui sinta nelmiyac tonali pampa tahuel quiicneliyaya. \p \v 21 Huan quema tanqui nopa chicome xihuit, Jacob quiilhui Labán: \p ―Techmaca nosihua para ma nimosihuajti ihuaya pampa ya tanqui nopa tonali cati ica nimocajqui mohuaya para nitequitis. \p \v 22 Huajca Labán quinnotzqui nochi cati itztoyaj nopona para ma hualaca ipan nopa ilhuit ten nenamictili \v 23 Pero ica tayohua Labán quicuic Lea huan quihuiquili Jacob. Quej nopa quimacac Lea para elis isihua huan Jacob cochqui ihuaya. \v 24 Nojquiya Labán quimacac Lea se sihua tequipanojquet cati itoca Zilpa para ma quipalehui. \v 25 Huan quema tanesqui, Jacob quiitac para cochtoya ihuaya Lea. Huajca yajqui quiilhuito Labán: \p ―¿Taya techchihuilijtoc? ¿Amo nimitztequipano para Raquel? Huajca ¿para ten techcajcayajtoc? \p \v 26 Huan Labán quiilhui: \p ―Nica amo timomajtoque para motahuicaltis nopa teipan ejquet sinta ayemo motahuicaltía nopa achtohui ejquet. \v 27 Xicaxiti se samano ihuaya Lea, huan teipa nojquiya timitzmacase Raquel sinta timotemacas titequitis nohuaya seyoc chicome xihuit. \p \v 28 Huan Jacob motemacac. Huan quema tanqui se samano itahuicaltilis ica Lea, Labán quimactili Raquel para ma quichihua isihua. \v 29 Labán nojquiya quimacac Raquel se sihua tequipanojquet cati itoca Bilha para ma quipalehui. \v 30 Huan Jacob mosejcotili ihuaya Raquel huan más quiicneli que Lea, masque monequiyaya quitequipanos Labán seyoc chicome xihuit por ya. \s1 Iconehua Jacob \p \v 31 Huan quema TOTECO quiitac para Jacob amo quiicneliyaya Lea, quichijqui ma conepiya, pero Raquel quichijqui ma amo conepiya. \v 32 Huan Lea conecuic huan quipixqui se icone cati quitocaxti Rubén. (Rubén quinequi quiijtos Quiitac Notequipachol.) Quej nopa quitocaxti pampa quiijto: “TOTECO quiitac quenicatza tahuel nimocuesohuayaya huan nechmacatoc se conet, yeca ama nohuehue technequis.” \p \v 33 Teipa Lea quipixqui seyoc icone cati quitocaxti Simeón. (Simeón quinequi quiijtos Se Cati Tacaqui.) Quej nopa quitocaxti pampa Lea quiijto: “TOTECO quicactoc para amo nechicnelía huan yeca nechmacac seyoc nocone.” \p \v 34 Huan seyoc huelta Lea quipixqui seyoc icone huan quitocaxti Leví. (Leví quinequi quiijtos Motatzquilijtoc.) Quej nopa quitocaxti pampa quiijto: “Ama nohuehue itztos más nohuaya pampa ya nijmacatoc eyi oquichpilme.” \p \v 35 Huan Lea quipixqui seyoc icone cati quitocaxti Judá. (Judá quinequi quiijtos Nijpaquilismacas.) Quej nopa quitocaxti pampa quiijto: “Ni huelta, quena, nijpaquilismacas TOTECO.” \p Teipa ayecmo conepixqui. \c 30 \p \v 1 Quema Raquel quiitac para amo hueliyaya quimaca coneme Jacob, pejqui quicualancaita iachtohui icni, Lea, huan quiilhui ihuehue: \p ―Techmaca coneme pampa sinta amo, nimiquis. \p \v 2 Pero Jacob cualanqui ihuaya huan quiilhui: \p ―¡Amo na niDios! Yaya TOTECO cati amo mitzcahuilía xiconepiya. \p \v 3 Huajca Raquel quiilhui ihuehue: \p ―Huajca xijcui notequipanojca Bilha huan ximocahua ihuaya. Huan quema yaya quinpiyas coneme, elis quej na noconehua. \p \v 4 Quej ni Raquel quimacac Jacob itequipanojca, Bilha, para ma quinpiya coneme ihuaya. Huan Jacob mosejcotili ihuaya Bilha, \v 5 huan ya quimacac Jacob se icone. \v 6 Huajca Raquel quiijto: “Toteco quichijtoc cati xitahuac para na pampa quicajqui cati nijtajtani huan techmacac se nocone. Yeca ni oquichpil itoca elis Dan.” (Dan quinequi quiijtos Yaya Quichijtoc Cati Xitahuac Para Na.) \p \v 7 Teipa Bilha, itequipanojca Raquel, quimacac Jacob seyoc icone. \v 8 Huajca Raquel quiijto: “Nimotehuijtoc ihuaya noachtohui icni huan nijtantoc. Yeca ni oquichpil itoca elis Neftalí.” (Neftalí quinequi quiijtos Notatehuijcayo.) \p \v 9 Quema Lea quiitac para ayecmo hueliyaya conepiya, quimacac Jacob itequipanojca, Zilpa para ma conepiya ihuaya. \v 10 Huan quema Zilpa quimacac se icone Jacob, \v 11 Lea quiijto: “¡Se suerte! Yeca nopa oquichpil itoca elis Gad.” (Gad quinequi quiijtos Suerte.) \p \v 12 Teipa Zilpa quimacac Jacob seyoc icone, \v 13 huan Lea quiijto: “¡Paquilisti! Ama sihuame quiijtose para nipaqui. Yeca nopa oquichpil itoca elis Aser.” (Aser quinequi quiijtos Paquilisti.) \p \v 14 Se tonali Rubén yajqui mila quema eliyaya trigo pixquisti huan nopona quipanti se tamanti xihui pajti huan quihuiquili inana, Lea. Nopa xihui pajti itoca eliyaya mandrágoras huan nochi quiijtohuayayaj para nopa xihuit quichihua se tacat más ma quiicneli isihua. Huan quema Raquel quiitac nopa cuali xihui pajti, quiilhui Lea: \p ―Techchihuili se favor, techmaca se ome ten nopa xihui pajti cati mocone quihualicac. \p \v 15 Pero Lea quiilhui: \p ―¿Timoilhuía se quentzi tamanti para techcuilijtoc nohuehue, huan nojquiya tijnequi techcuilis ni cuali xihui pajti cati nocone techhualiquili? \p Huan Raquel quiijto: \p ―Sinta techmacas se quentzi ixihui pajyo mocone, nijcahuilis Jacob ma cochi mohuaya ni tayohua. \p \v 16 Huajca ica tiotac Lea quinamiquito Jacob quema hualayaya ten imil huan quiilhui: \p ―Ama ticochis nohuaya pampa nimitzpatatoc ica se cuali xihui pajti cati nocone techhualiquili. \p Huajca nopa tayohua Jacob cochqui ihuaya Lea. \v 17 Huan Toteco Dios quitacaquili cati Lea quitajtani, huan conecuic huan quimacac Jacob imacuilpa cone. \v 18 Huajca Lea quiijto: “Ni oquichpil itoca elis Isacar.” (Isacar quinequi quiijtos Se Taxtahuili.) “Quej nopa nijtocaxtis pampa Toteco Dios techmacatoc notaxtahuil pampa nijmacac nohuehue notequipanojca.” \p \v 19 Teipa Lea conecuic huan quimacac Jacob ichicuasempa cone, \v 20 huan quiijto: “Dios techmacatoc se cuali nemacti. Ama nohuehue techtepanitas pampa ya nijmacatoc chicuaseme oquichpilme. Yeca ni oquichpil itoca elis Zabulón.” (Zabulón quinequi quiijtos Tatepanitacayot.) \p \v 21 Teipa Lea quipixqui se sihuapil cati quitocaxti Dina. \v 22 Pero Toteco Dios nojquiya quielnamijqui Raquel. Quicajqui cati quitajtaniyaya huan quicahuili ma conepiya. \v 23 Huan Raquel conecuic huan quitacatilti se oquichpil huan quiijto: “Toteco Dios techquixtilijtoc nopa pinahualisti para amo hueli niconepiya. \v 24 Ma TOTECO nechcahuili nijpiyas seyoc.” Yeca quitocaxti José. (José quinequi quiijtos Seyoc.) \s1 Momiyaquilijque itapiyalhua Jacob \p \v 25 Teipa quema Raquel quitacatiltijtoya José, Jacob quiilhui Labán: \p ―Techcahuili ma nitacuepili ipan notal \v 26 inihuaya noconehua huan nosihuajhua pampa nimitztequipanojtoc por inijuanti. Huajca ama nechcahuili ma niya. Cuali tijmati quenicatza nimitztequipanojtoc. \p \v 27 Pero Labán quinanquili: \p ―Sinta tinohuampo, ximocahua nohuaya pampa se tajtolpanextijquet cati quimati tachiya para TOTECO techilhui yaya nechtiochijtoc por ta. \v 28 San techilhui quesqui tijnequi tijtanis huan nimitztaxtahuis. \p \v 29 Huajca Jacob quiilhui: \p ―Cuali tijmati quenicatza nimitztequipanojtoc huan quenicatza niquinmocuitahuijtoc motapiyalhua. \v 30 Nelquentzi tijpiyayaya quema ayemo nihualayaya huan ama tijpiya tahuel miyac. TOTECO mitztiochijtoc campa hueli niitztoya, pero ¿hasta quema nipehuas nitequitis para nochampoyohua? \p \v 31 Huan Labán quiilhui: \p ―¿Quesqui tijnequi ma nimitztaxtahui? \p Huan Jacob quinanquili: \p ―Amo teno techtaxtahui. Noja niquinmocuitahuis moborregojhua sinta tijselis cati nimitzilhuis. \v 32 Ma tiyaca campa moborregojhua huan ama niquiniyocaquixtis nochi chivojme huan borregojme cati cuicuiltique huan pijpintojtique. Nochi chivojme cati amo senquisa chocoxtique huan nochi borregojme cati amo senquisa chipahuaque elise noaxcahua. Ya nopa elis notaxtahuil. \v 33 Quej nopa mosta huicta, huelis tijtachiliqui cati nijtantoc huan nimantzi tijmatis sinta nijchihua cati cuali mohuaya o amo. Pampa sinta ipan notapiyalhua oncas chivojme cati chocoxtique huan borregojme cati chipahuaque, huajca tijmatis ya nopa nimitzichtequilijtoc. \p \v 34 Huan Labán quiijto: \p ―Cualtitoc, quej nopa ma eli. \p \v 35 Huan ipan nopa tonal Labán quiniyocaquixti nochi pilborregojtzitzi cati cuicuiltique, huan nochi chivojme cati pintojtique o cati quipixtoya quentzi chipahuac, huan quinmacac iconehua Jacob para ma quinmocuitahuica. \v 36 Teipa iconehua quinhuicaque huejca quej eyi tonati ten ojti ihuejcaca ten ichaj Jacob. \p Huan Jacob noja mocajqui huan quinmocuitahui iborregojhua Labán. \v 37 Huan Jacob quitzontejqui cuamacuayot xoxohuic ten nopa cuame álamo, almendro huan castaño, huan iyocatzitzi quixixinqui para ma nesi cuicuiltic, chipahuac huan chocoxtic. \v 38-39 Teipa nopa pitzajcuahuit quitali campa atiyayaj nopa tapiyalme pampa nopona momatque momamaj. Huan ya nopa quichihuayaya para ininconehua ma tacatica cuicuiltique, majmanchadojtique huan pijpintojtique. \v 40 Huan Jacob quiniyocaquixtiyaya nopa sihua borregojme cati senquisa chipahuaque cati eliyaya iaxcahua Labán huan amo quincahuiliyaya ioquich borregojhua Labán cati chipahuaque ma quinnechcahuica para ma quinconemacaca. San quincahuiliyaya ma quinmamaltica oquich borregojme cati yayahuique cati ya iaxcahua para ma quinpiyaca ininconehua cati cuicuiltique huan yeca ininconehua elise iaxcahua ya. Quej nopa Jacob quisencajqui cati ya itapiyalhua iyoca ten itapiyalhua Labán. \v 41 Nojquiya mojmosta quema nopa tapiyalme cati tomahuaque huan tetique momamayayaj, Jacob quitaliyaya nopa pitzajcuahuit cati iyocatzitzi quixixintoya campa atiyayaj para ma quiitaca. \v 42 Pero quema hualayayaj tapiyalme cati cocoxquetique, amo quitaliyaya nopa pitzajcuahuit. Yeca nopa tapiyalme cati más cocoxquetique mocajque para Labán huan cati más tomahuaque para Jacob. \v 43 Quej nopa Jacob moricojchijqui huan quinpixqui tahuel miyac borregojme. Nojquiya quinpixqui miyac taca tequipanohuani huan sihua tequipanohuani huan tahuel miyac camellos huan burrojme. \c 31 \s1 Jacob cholo ten Labán \p \v 1 Pero Jacob quimatqui para iconehua Labán quiijtojtinemiyayaj para yaya quicuitoya nochi cati iaxca inintata, Labán huan ica ya nopa Jacob moricojchijtoya. \v 2 Nojquiya quiitac para Labán ayecmo quitachiliyaya cuali quej achtohuiya. \v 3 Huajca TOTECO quiilhui Jacob: “Xitacuepili ipan ital motatahua campa itztoque moteixmatcahua huan na niyas mohuaya.” \p \v 4 Huajca Jacob tatitanqui ma quinnotzatij Raquel huan Lea para ma hualaca ipan nopa potrero campa yaya itztoya ihuaya iborregojhua. \v 5 Huan Jacob quinilhui: \p ―Niquita para amotata ayecmo techita san se quej achtohuiya, pero noTeco Dios cati notata quitequipanohua nochipa nohuaya nemi. \v 6 Cuali anquimatij nijtequipanojtoc amotata hasta campa nihueltoc, \v 7 huan ya nechcajcayajtoc huan nechpatilijtoc notaxtahuil majtacti hueltas. Pero masque ya nopa, Toteco Dios amo quicahuilijtoc ma nechcoco. \v 8 Quema Labán quiijto techtaxtahuis ica tapiyalme cati manchadojtique, nochi tacatiyayaj manchadojtique. Huan quema quiijto nechtaxtahuis ica cati cuicuiltique, nochi tacatiyayaj cuicuiltique. \v 9 Quej nopa Toteco Dios quicuili itapiyalhua para nechmacas. \p \v 10 “Se tonali quema nopa tapiyalme momamayayaj, nijpixqui se temicti. Huan ipan temicti niquitac para nochi oquich chivojme cati tamamayayaj elque cuicuiltique, manchadojtique huan pijpintojtique. \v 11 Ipan nopa temicti iilhuicac ejca Toteco Dios nechnojnotzqui ica notoca huan nijnanquili: ‘Nica niitztoc.’ \v 12 Huajca yaya techilhui: ‘Xijtachili cuali huan tiquitas para nochi oquichme cati quinconemacaj nopa sihua borregojme itztoque cuicuiltique, manchadojtique huan pijpintojtique. Quej nopa eltoc pampa niquitztoc nochi cati amo xitahuac mitzchihuilijtoc Labán. \v 13 Na nimoTeco cati nimonexti ipan Betel campa ta tijquetzqui nopa tet quej se tanextilijcayot, huan techtajtolcahuili cati techchihuilisquía. ¡Xiisihui huan xiquisa ten nica huan xitacuepili ipan nopa tali campa titacatqui!’ Quej nopa Toteco nechilhui.” \p \v 14 Huajca Raquel huan Lea tananquilijque: \p ―Tojuanti ayecmo teno tijpiyaj ipan ichaj totata. \v 15 Techchihua quej amo techixmati. Technamacac huan nochi cati quiseli por tojuanti ya quitamilti. \v 16 Nelía nochi ricojyot cati Toteco Dios quiquixtilijtoc totata eltoc toaxca huan iniaxca toconehua. Huajca xijchihua nochi cati Toteco Dios mitznahuatijtoc. \s1 Jacob quistejqui ipan tali Aram \p \v 17-18 Huajca Jacob mocualtali para tacuepilis ipan tali Canaán campa itztoya itata, Isaac. Quinilhui iconehua huan isihuajhua ma tejcoca ipan camellos. Huan quicuic nochi cati iniaxca huan quistejque ipan ojti. Nojquiya quinhuicac nochi tapiyalme cati quinselijtoya por itequi ipan tali Aram. Quej nopa quisqui para tacuepilis tali Canaán campa itztoya itata, Isaac. \v 19 Huan Labán yajtoya huejca para quinximas iborregojhua huan Raquel quiichtequili iteteyohua para quinhuicas. \v 20 Nojquiya Jacob quicajcayajqui Labán nopa Aram ejquet pampa amo quiilhui sinta quisasquía. \v 21 San cholojtejqui ica nochi cati iaxca, huan quipanoc nopa hueyat Eufrates huan yajqui campa nopa tepeme ipan tali Galaad. \s1 Labán quitepotztocac Jacob \p \v 22 Eyi tonati teipa, quiilhuijque Labán para Jacob cholojtoya. \v 23 Huajca Labán ihuaya iteixmatcahua quintepotztocatiyajqui huan ica chicome tonati quinajsitoj ipan cuatita ipan tali Galaad. \v 24 Pero nopa tayohua Toteco Dios monexti ica Labán nopa tali Aram ejquet, ipan se temicti huan quiilhui: “Ximotachili para amo xijnojnotza Jacob ica cualanti.” \p \v 25 Huan Jacob quiquetztoya ichaj ten yoyomit campa tepeme ipan tali Galaad huan nopona Labán quiajsito. Huan nojquiya nopona Labán quiquetzqui ichaj ten yoyomit. \v 26 Huan Labán quitatzintoquili Jacob: \p ―¿Taya tijchijtoc? ¿Para ten techcajcayajtoc? ¡Tiquinhualicatoc nica noichpocahua quej itztosquíaj ipan se tatehuilisti! \v 27 ¿Para ten techcajcayajtoc huan ticholojtejqui huan amo teno techilhui? Sinta nijmajtosquía, na nimitzmajcajtosquía ica paquilisti, huan ica tapitzali, huan tambores huan arpa. \v 28 Yon amo techcahuili ma niquintzoponi noichpocahua huan noixhuihua. ¡Tijchijqui se huihuiyot! \v 29 Na nihueltosquía nimechchihuilijtosquía cati fiero, pero tayohua nechnojnotzqui Toteco Dios cati motata quitequipanohua huan nechilhui ma nimotachili para amo nimitznojnotzas ica cualanti. \v 30 Sinta nelía tiquistoc pampa tijnequi titacuepilis ichaj motata, cualtitoc. Pero ¿para ten techichtequili noteteyohua? \p \v 31 Huajca Jacob quinanquili Labán: \p ―Nelía nimajmajqui. Nimoilhui para nohueli techquixtilisquía moichpocahua masque amo nijnequisquía. \v 32 Pero sinta se cati nica itztoc quipiya moteteyohua, ¡ma miqui! Toteixmatcahua nica itztoque testigos. Huajca xijtemo sinta tijhualicaj se tamanti cati moaxca huan sinta tijpantía, xijhuica. \p Pero Jacob amo quimatiyaya sinta Raquel quinichtectoya nopa teteyome. \p \v 33 Huajca Labán calajqui ipan ichaj Jacob huan ipan ininchaj nopa ome sihua tequipanohuani. Teipa calajqui ipan ichaj Lea, pero amo quinpanti iteteyohua. Huan quema quisayaya ipan ichaj Lea para calaquis ipan ichaj Raquel, \v 34 Raquel quincuic nopa teteyome huan quintali iijtic cati ica quipejpechtía icamello huan ipan mosehui. Huan Labán quintemo nochi calijtic huan amo quinpanti. \v 35 Huan Raquel quiilhui: \p ―Papá, amo xicualani sinta amo nimotanana moixpa pampa ama nijpiya nococolis cati totequijya tisihuame. \p Huan Labán quintemo iteteyohua campa hueli, pero amo quinpanti. \p \v 36 Huan Jacob cualanqui huan quiajhuac Labán ica ni camanali: \p ―¿Taya amo cuali nijchijtoc? ¿Catijqui notajtacol cati ica miyac cualanti techtepotztocatoc? \v 37 Tijtajtachilijtoc nochi tamanti cati noaxca huan ¿taya tijpantijtoc ten mochaj? ¡Xijtali nica iniixpa moteixmatcahua huan noteixmatcahua para ma quiijtoca ajquiya ten tiome quiijtohua cati melahuac! \v 38 Ica nopa 20 xihuit cati nitequitic mohuaya, amo quema moconetahuisojque moborregojhua, yon mochivojhua huan amo quema nijcuajqui yon se. \v 39 Amo quema nimitzhualiquili tapiyalme cati quinmictiyayaj tecuanime. San na nitaxtahuayaya por cati polihuiyaya. Sinta tonaya o tayohua sequinoc techtachtequiliyayaj, ta techinamayaya. \v 40 Tonaya nitonalmiquiyaya huan tayohua nisecmiquiyaya huan nimocochsosolohuayaya. \v 41 Quej nopa eltoya para 20 xihuit ipan mochaj. Para sese moichpoca nimitztequipano chicome xihuit huan para motapiyalhua nitequitic chicuase xihuit. Huan majtacti hueltas techpatili notaxtahuil. \v 42 Sinta amo itztosquía nohuaya noTeco Dios cati iTeco nohueyi tata Abraham huan notata Isaac, nelía techtitanisquía san nomax. Pero Toteco Dios quiitac quenicatza nitequitic hasta tahuel nisiyajqui. Quiitac miyac nimocuesohuayaya huan yeca tayohua mitzajhuac. \s1 Jacob huan Labán quichijque se camanali \p \v 43 Huajca Labán quinanquili Jacob: \p ―Ni ichpocame noichpocahua, ni ixhuime noixhuihua. Ni tapiyalme notapiyalhua. Nochi cati nica tiquita noaxca. Amo teno amo cuali huelis niquinchihuilis noichpocahua o ininconehua. \v 44 Yeca xihuala huan ma tijchihuaca se camanal sencahuali cati elis quej se testigo cati techitase tiome para ma tijchihuaca nochi cati quiijtohua. \p \v 45 Huajca Jacob quicuic se tet huan quiquetzqui quej se tanextili, \v 46 huan quinilhui iteixmatcahua: \p ―¡Xijsentilica teme! \p Huan nochi quisentilijque teme huan quimontonojque huan nopona tacuajque nechca nopa temontomit. \v 47 Huan Labán quitocaxti campa itztoya Jegar Sahaduta ipan ya icamanal. (Jegar Sahaduta quinequi quiijtos Testigo.) Huan Jacob quitocaxti Galaad ipan ten ya icamanal. (Galaad ipan icamanal Jacob quinequi quiijtos Testigo.) \p \v 48 Huajca Labán quiilhui: \p ―Ni temontomit mocahuas quej testigo cati techitas tiome para ma tijtamichihuaca cati tiquijtojque. \p Huan yeca teipa motocaxti Galaad nopona, \v 49 huan nojquiya itoca elqui Mizpa. (Mizpa quinequi quiijtos Se Torre Cati Tachiya.) Pampa Labán quiijto: \p ―Ma TOTECO techtachili tiome quema ayecmo huelis timoitase. \v 50 Huan sinta tiquincualancaitas noichpocahua o timocuilis sequinoc sihuame, masque amo niaqui para niquitas, xijmati para san yaya Toteco Dios quitachilis. \p \v 51 Huan Labán noja quiilhui Jacob: \p ―Xiquita, nica nijtalijtoc ni temontomit cati elis se tanextili tatajco tiome. \v 52 Ni teme elise testigos para yon ta, yon na, amo quema tijpanose ni nepamit para timoixpanose. \v 53 Toteco Dios cati iTeco mohueyi tata, Abraham, huan nohueyi tata, Nacor, ma quiijto ajquiya ten tojuanti quichihua cati cuali. \p Huajca Jacob quitestigojquetzqui Toteco cati itata, Isaac, quihueyichihua. \v 54 Teipa nopona quimacac tacajcahualisti Toteco huan quinnotzqui iteixmatcahua ma tacuaquij. Huan nochi tacuajque huan mocajque nopa tayohua campa nopa tepet. \p \v 55 Hualmosta ica ijnaloc, Labán mijquejqui, huan quintzoponi iixhuihua, huan iichpocahua huan quintiochijqui. Teipa mocuetqui para ital. \c 32 \s1 Jacob huan Esaú mopantijque \p \v 1 Huan quema Jacob quisqui huan nejnemiyaya ipan ojti, sequij iilhuicac ejcahua Toteco Dios quinamiquicoj. \v 2 Quema Jacob quinitac, quiijto: “Nica tonilijque Toteco Dios huan iilhuicac ejcahua.” Yeca quitocaxti campa itztoya Mahanaim. (Mahanaim quinequi quiijtos Campa Tonilijque Ome Pamit.) \p \v 3 Huan Jacob quintitanqui itayolmelajcahua imelac hasta Seir ipan tali Edom para quiitatij iicni, Esaú. \v 4 Huan Jacob quinilhui: “Xiquilhuitij Esaú para niitequipanojca niitztoya ihuaya Labán nochi ni xihuit, \v 5 huan para niquinpiya huacaxme, burrojme, borregojme huan chivojme. Nojquiya niquinpiya tequipanohuani tacame huan sihuame. Xiquilhuitij nimechtitani annotayolmelajcahua para anquiitase para yaya ma quimati nihuala huan ma techselis ica cuali.” \p \v 6 Huan quema nopa tayolmelahuani mocuetque, quiilhuijque Jacob: \p ―Tiyajque tiquitatoj moicni, Esaú huan ya huala para mitzseliqui ihuaya 400 tacame. \p \v 7 Huan quema Jacob quicajqui ya nopa, majmajqui miyac huan pejqui tahuel mocuesohua. Huajca quintajcoxelo nopa tacame cati itztoyaj ihuaya huan san se quichijqui ica nopa borregojme, huacaxme huan camellos, \v 8 pampa moilhui: “Sinta Esaú huala ica imiyaca huan quintehuis se tajco notequipanojcahua, huajca ne seyoc tajco huelis cholose.” \v 9 Huan pejqui motatajtía ica TOTECO huan quiilhui: “Toteco Dios, ta cati tiiTeco nohueyi tata Abraham huan notata Isaac. Ta techilhui ma sempa niyas campa noteixmatcahua ipan notal huan tijchihuasquía nochi ma quisa cuali. \v 10 Amo quinamiqui techtasojtas huan techchihuilis cati noca timocajtoc para tijchihuas. Quema niquisqui notal huan nijpanoc ni hueyat Jordán, san nocuatopil nijpiyayaya, huan ama niquinpiya miyaqui noconehua hasta mochihuaj ome huejhueyi pamit pampa hueyi techtiochijtoc. \v 11 Toteco Dios, ama se favor, techmanahui imaco noicni, Esaú. Niquimacasi para hualas techmictiqui huan quinmictiqui ni sihuame huan coneme. \v 12 Pero ta tiquijtojtoc tijchihuas para nochi ma quisa cuali huan para noteipan ixhuihua elise nelmiyaqui quej xali nepa ipan hueyi at cati amo hueli mopohua.” \p \v 13 Huan nopa tayohua Jacob quitapejpeni cati quipixtoya para quitamajmacas iicni, Esaú. \v 14 Huan quiniyocatali 200 sihua chivojme, 20 oquich chivojme, 200 sihua borregojme, 20 oquich borregojme, \v 15 huan 30 sihua camellos inihuaya ininconehua. Nojquiya quiniyocatali 40 huacaxme, 10 torojme, 20 sihua burrojme huan 10 oquich burrojme. \v 16 Teipa quinmactili itequipanojcahua huan quinxejxelo sesen tamanti tapiyalme huan quinilhui: \p ―Xitayacanaca huan amo xiquincahuilica ma mosejcotilica sequinoc tamanti tapiyalme. Se tatilimit ten se tamanti tapiyalme ma tayacanaca, huan teipa inintepotzco ma hualaca seyoc tatilimit ica seyoc tamanti tapiyalme. \p \v 17 Huan Jacob quinilhui itequipanojcahua cati tayacanayayaj: \p ―Quema anquipantise noicni, Esaú, huan amechtatzintoquilis ajquiya amoteco huan canque anyahuij huan ajquiya iaxca nopa tapiyalme cati anquinhuicaj, \v 18 xijnanquilica: ‘Ni se nemacti para ta, toteco Esaú. Jacob, motequipanojca, mitztitanilía huan ya huala totepotzco.’ \p \v 19 Nojquiya Jacob san se quiilhui itequipanojca cati teipa hualayaya ica más tapiyalme huan nopa sequinoc cati inintepotzco hualayayaj. Quinilhui: \p ―Quema anquipantise Esaú, xiquilhuica san se. \v 20 Nojquiya xiquilhuica: ‘Motequipanojca, Jacob, huala totepotzco.’ \p Quej nopa quichijqui Jacob pampa moilhui: “Nijyoltalis ica cati nijtitani ma quihuiquilica, huan teipa nechitas na huan cuali nechselis.” \p \v 21 Huajca tayacanque nopa tequipanohuani ica nopa tapiyalme cati quimacayaya iicni. Huan nopa tayohua Jacob mocajqui ipan ichaj ten yoyomit. \s1 Jacob motehui ihuaya iilhuicac ejca TOTECO \p \v 22 Ipan nopa tayohua Jacob mijquejqui huan quincuitejqui nopa ome isihuajhua, nopa ome isihua tequipanojcahua, huan nopa 11 iconehua, huan quinchihualti ma quiixcotonaca nopa pilatajtzi Jaboc. \v 23 Huan quinchihualti itequipanojcahua ma quinpanoltica nochi tapiyalme huan tamanti cati iaxca ipan nopa seyoc nali. \v 24 Huan Jacob mocajqui iseltitzi. Huan monexti se tacat cati motehui ihuaya hasta tanesqui. \v 25 Pero quema nopa tacat quiitac para amo hueliyaya quitani, quiitzqui Jacob iquestzinta huan quilecueni. \v 26 Huan nopa tacat quiilhui: \p ―Techmajcahua pampa ya tanesi. \p Huan Jacob quiilhui: \p ―Sinta amo techtiochihuas, amo nimitzmajcahuas. \p \v 27 Huan nopa tacat quiilhui: \p ―¿Taya motoca? \p Huan ya quinanquili: \p ―Notoca Jacob. \p (Jacob quinequi quiijtos Tacajcayajquet.) \p \v 28 Huajca nopa tacat quiilhui: \p ―Motoca ayecmo elis Jacob. Motoca elis Israel. \p (Israel quinequi quiijtos Se Cati Motehuía Ica Toteco.) \p ―Quej nopa motoca pampa timotehuijtoc ihuaya Toteco Dios huan ihuaya masehualme huan titatantoc. \p \v 29 Huajca Jacob quiilhui: \p ―Techilhui taya motoca ta. \p Pero nopa tacat quinanquili: \p ―¿Para ten techtatzintoquilía notoca? \p Teipa nopa tacat quitiochijqui Jacob. \v 30 Huan Jacob quitocaxti campa itztoya Peniel. (Peniel quinequi quiijtos Ixayac Toteco.) Quej nopa quitocaxti pampa quiijto: “Niquixtachilijtoc Toteco Dios huan noja niitztoc.” \p \v 31 Huan Jacob quistejqui Peniel quema quisqui tonati, pero metzcuachotiyaya pampa lecuentoya iquesomiyo. \v 32 Yeca hasta ama iteipan ixhuihua Israel amo quicuaj ilejleto imetztomahuiya se tapiyali pampa nopona iilhuicac ejca TOTECO quimaquili Jacob. \c 33 \s1 Jacob huan Esaú moyoltalijque \p \v 1 Huan quema Jacob quiitac para Esaú hualayaya imelac ica 400 tacame, quinxejxelo nopa coneme ihuaya Lea, Raquel huan nopa ome sihua tequipanohuani. \v 2 Quintali ma tayacanaca nopa sihua tequipanohuani ihuaya ininconehua. Teipa quitali Lea ihuaya iconehua huan hasta tateipa quintali Raquel huan José. \v 3 Jacob tayacanqui huan mohuijtzonqui hasta talchi chicome huelta para quitepanitas iicni quema monechcahuiyaya. \v 4 Pero Esaú motalo quinamiquito. Huan quicuanajnahuajqui, huan quitzoponi, huan nochi ome chocaque. \v 5 Teipa Esaú quinitac nopa sihuame huan coneme cati hualayayaj huan tatzintocac: \p ―Huan ¿ajquiya inijuanti ni cati hualahuij mohuaya? \p Huan Jacob quinanquili: \p ―Ni cati Toteco Dios nechmacatoc. \p \v 6 Huajca nopa sihua tequipanohuani ihuaya ininconehua monechcahuijque huan mohuijtzonque. \v 7 Teipa monechcahuijque Lea huan iconehua huan san se quichijque. Huan más teipa ajsicoj José huan Raquel huan nojquiya mohuijtzonque. \v 8 Huan Esaú quiilhui Jacob: \p ―¿Taya timoilhuía tijchihuas ica nochi nopa tapiyalme cati niquinpantijtihualajqui? \p Huan Jacob quiilhui: \p ―Nijnequi nimitzmacas ta, noicni, para techseli ica cuali. \p \v 9 Huan Esaú quiijto: \p ―Amo, noicni. Na ya niquinpiya miyac. Ximocahua ica cati moaxca. \p \v 10 Pero Jacob quiilhui: \p ―Amo, xijchihua se favor, xiquinseli pampa nimitzmaca. Para na nimitzita, eltoc quej niquita ixayac Toteco pampa techselijtoc ica cuali. \v 11 Xijseli cati nimitzhualiquilijtoc pampa Toteco Dios tahuel nechricojchijtoc huan nochi cati tiquita, noaxcahua. \p Huan pampa Jacob quinelchihualti ma quiseli, Esaú quiseli. \v 12 Teipa Esaú quiijto: \p ―Ma ya tiyaca huan san sejco tiajsise. \p \v 13 Pero Jacob quiilhui: \p ―Noicni, ta tijmati para coneme amo quipiyaj tetili, yon amo quipiyaj tetili nopa piltapiyaltzitzi. Sinta tiquinquixtise chicahuac san se tonal, siyahuise huan nochi miquise. \v 14 Más cuali para timotayacanaltis huan na niyas ica yolic quej nejnemij ni tapiyalme huan coneme hasta timosejcotilise ipan tali Seir. \p \v 15 Huan Esaú quiijto: \p ―¡Cualtitoc! Techcahuili ma nimitzcahuilijtehua se ome tacame cati hualahuij nohuaya. \p Pero Jacob quiilhui: \p ―¡Amo! Amo ximocuatotoni. Cati ipati eltoc para tojuanti tiome ma tiitztoca ica cuali. \p \v 16 Huan nopa tonali Esaú tacuepili Seir. \v 17 Huan Jacob yajqui altepet Sucot huan nopona quichijqui se cali huan quinchihuili pilxajcaltzitzti itapiyalhua. Yeca quitocaxti campa itztoya Sucot. (Sucot quinequi quiijtos Pilxajcaltzitzi.) \p \v 18 Teipa quema Jacob hualayaya ten tali Aram, ajsico ica cuali ipan tali Canaán huan quiquetzque iniyoyoncalhua nechca altepet Siquem. \v 19 Huan teipa ica 100 plata tomi quicojqui nopa tali ten iteixmatcahua Hamor cati elqui itata Siquem. \v 20 Huan nopona quichijqui se taixpamit huan quitocaxti El Elohe Israel. (El Elohe Israel quinequi quiijtos: Tahuel Hueyi Toteco Dios Cati Toteco Tiisraelitame.) \c 34 \s1 Cati panoc ica Dina \p \v 1 Huan Dina, nopa ichpocat cati Lea quimacac Jacob, yajqui quinpaxaloto nopa ichpocame cati nopona ehuani. \v 2 Pero nopona itztoya se telpocat cati itoca Siquem. Yaya eliyaya icone Hamor, se heveo tacat cati quinyacanayaya nopa heveos nopona. Huan Siquem quichihualti Dina ma moteca ihuaya huan quipinahualti. \v 3 Pero masque ya nopa quichihuili, nopa telpocat nelía quiixtocac huan quiicneli huan quicamanalhui Dina ica nochi iyolo para nojquiya ma quiicneli. \v 4 Huajca mocamanalhui ihuaya itata, Hamor, huan quiilhui: \p ―Xiya xiquijtaniti nopa ichpocat. Nijnequi nimosihuajtis ihuaya. \p \v 5 Huan Jacob quimatqui para Siquem quipinahualtijtoya iichpoca, pero itelpocahua noja itztoyaj potrero ica inintapiyalhua huan yeca amo teno quiijto hasta ajsique. \v 6 Huan ipan nopa tonali Hamor, itata Siquem, quicamanalhuito Jacob ten Dina. \p \v 7 Huan quema itelpocahua Jacob tacuepilijque, huan quimatque cati panotoya, nelía cualanque pampa eliyaya se hueyi pinahualisti para nochi iteixmatcahua Jacob para se tacat san quej hueli motecasquía ihuaya iichpoca. ¡Elqui se tamanti cati amo quema mochijtosquía ica israelitame! \p \v 8 Pero Hamor hualajqui quincamanalhuico Jacob huan itelpocahua huan quinilhui: \p ―Nocone Siquem nelía quiicnelía amosihua icni. Se favor, xijcahuilica ma mocuili. \v 9 Nojquiya ma timohuampojchihuaca huan quej nopa timosihuajtise ihuaya amoichpocahua, huan amojuanti ihuaya toichpocahua. \v 10 Ximocahuaca ipan total. Xijtapejpenica nopa tali cati más anquinequise huan nopona xiitztoca. Nica huelis antanamacase, antacohuase huan anmoaxcatise talme. \p \v 11 Huan nopa telpocat Siquem nojquiya quinilhui Jacob huan iicnihua Dina: \p ―Nimechtajtanía ma tiitztoca ica yejyectzi. \v 12 Techilhuica quesqui tomi huan tamanti anquinequij para nopa ichpocat huan nimechmacas. Para na amo teno sinta antechtajtanise cati patiyo. San nijnequi xijcahuilica nopa ichpocat ma monamicti nohuaya. \p \v 13 Pero pampa Siquem quipinahualtijtoya Dina, itelpocahua Jacob quinejque quincajcayahuase Siquem huan itata, Hamor, \v 14 huan huajca quinilhuijque: \p ―Amo hueli tijnamacase toicni ica se tacat cati amo motequilijtoc iyecapa nopa cuetaxti ipan itacayo pampa ya nopa elisquía se pinahualisti para tojuanti. \v 15 San huelis tijselise se tacat sinta elis quej tojuanti. Huajca achtohui nochi tacame ten amotal monequi ma motequilica inincuetaxo para quipiyase nopa machiyot cati itoca circuncisión. \v 16 Huan huajca, quena, huelis anmosihuajtise ihuaya toichpocahua huan tojuanti ihuaya amoichpocahua. Huan tiitztose tatajco ten amojuanti huan tielise san se altepet. \v 17 Pero sinta amo anquiselíaj cati timechtajtaníaj huan amo anmotequilíaj nopa machiyot, huajca tiquistehuase huan tijhuicase tosihua icni. \p \v 18 Huajca Hamor huan itelpoca quicualcajque nopa camanali. \v 19 Huan nimantzi yajqui nopa telpocat huan motequili icuetaxo pampa tahuel quiixtocayaya iichpoca Jacob. Huan Siquem elqui cati más quipixqui tatepanitacayot ica itata iteixmatcahua. \v 20 Huajca ya huan itata, Hamor, yajque iteno icaltempa nopa altepet campa nochi momatque mosentilíaj huan quinilhuijque cati nopona ehuani: \p \v 21 ―Ni masehualme quinequij elise tohuampoyohua. Ma mocahuaca nica tohuaya huan tanamacase pampa onca miyac tali para inijuanti. Huelis timosihuajtise ihuaya iniichpocahua, huan inijuanti ihuaya toichpocahua. \v 22 Pero amo mocahuase para ma tielica san se altepet sinta nochi tojuanti cati titacame amo timotequilise iyecapan cuetaxo ipan totacayohua quej inijuanti momajtoque quichihuaj. \v 23 Pero sinta quena, teipa nochi cati quipiyaj huan nochi inintapiyalhua elise toaxca. Huajca ma tijchihuaca cati quiijtohuaj. \p \v 24 Huan nochi tacame ipan nopa altepet cati ya quipixtoyaj xihuit para elise soldados quicualcajque cati quiijtojque huan motequilijque nopa cuetaxti. \v 25 Pero ica ihuictatica quema nopa tacame noja xoxocoxtoyaj pampa motectoyaj, Simeón huan Leví, nopa ome itelpocahua Jacob cati eltoyaj itaca icnihua Dina, yajque campa nopa altepet huan ica inimacheta quinmictijque nochi nopa tacame pampa amo quiijyohuijque cati quichijque. \v 26 Quimictijque Hamor ihuaya icone, Siquem, huan quiquixtijtejque Dina ipan ichaj Siquem huan quistejque. \v 27 Huan ajsicoj nopa sequinoc itelpocahua Jacob, huan panoque campa nopa mijcatzitzi huan quinichtequilijque nochi cati quipixtoyaj ipan nopa pilaltepetzi pampa quipinahualtijtoyaj iniicni. \v 28 Quinhuicaque nochi borregojme, huacaxme, burrojme huan nochi cati oncayaya ipan nopa altepet huan ipan mila. \v 29 Quiichtejque nochi cati oncayaya ipan calme huan quinhuicaque nochi coneme huan sihuame. \v 30 Huajca quema Jacob quimatqui, quinilhui Simeón huan Leví: \p ―Anquichijtoque ma nimocahua fiero. Ama nopa cananeos huan nopa ferezeos cati itztoque ipan ni tali techcualancaitase, huan mosejcotilise, huan techtehuise huan techmictise na huan nochi noteixmatcahua pampa amo timiyaqui. \p \v 31 Pero itelpocahua Jacob quiilhuijque: \p ―Pero amo hueli quichihuilise toicni quej se ahuilnenca sihuat huan amo teno oncas. \c 35 \s1 Toteco Dios quitiochijqui Jacob ipan Betel \p \v 1 Teipa Toteco Dios quiilhui Jacob: “Ximoquetza huan xiya xiitztoti Betel. Nopona xijchihua se taixpamit para techhueyimatis pampa nopona nimonexti ica ta quema ticholohuayaya ten moicni, Esaú.” \p \v 2 Huajca Jacob quiilhui ichampoyohua huan nochi cati ihuaya yahuiyayaj: \p ―Xiquinquixtica nochi teteyome cati anquipiyaj, huan ximaltica huan xijpataca amoyoyo. \v 3 Teipa xihualaca, ma tiyaca Betel pampa nepa nijchihuas se taixpamit huan tijhueyichihuase Toteco Dios cati nechpalehui quema nimocuesohuayaya. Yaya cati nohuaya yajtoc campa hueli campa ninentinentoc. \p \v 4 Huajca quimactilijque Jacob nochi ininteteyohua huan nochi pijpiloli ica teteyome cati quihuicayayaj ipan ininacas, huan Jacob quintalpacho itzinta se ahuat cati eltoya nechca altepet Siquem. \v 5 Huan quema quisque nopona, Toteco Dios quichijqui para nochi nopa pilaltepetzitzi cati nejnechca ma quinimacasica miyac, huan yeca amo quintepotztocaque. \p \v 6 Huan Jacob huan nochi masehualme cati ihuaya nejnemiyayaj ajsitoj ipan Luz cati nojquiya itoca Betel ipan tali Canaán. \v 7 Huan nopona quichijqui se taixpamit huan quitocaxti El Betel. (El Betel quinequi quiijtos Itaixpa Toteco Dios Cati Nechnamijqui Nica Betel.) Pampa quema mochololtiyaya ten iicni, Toteco Dios monextijtoya ihuaya nopona. \v 8 Nojquiya nopona mijqui Débora, nopa sihuat cati quimocuitahuijtoya Rebeca. Huan quitalpachojque itzinta se ahua cuahuit nechca Belén. Huan Jacob quitocaxti nopa cuahuit Alónbacut. (Alónbacut quinequi quiijtos Ahuat Campa Nochi Chocaque.) \p \v 9 Nojquiya Toteco Dios ya monextijtoya sempa ica Jacob quema tacuepiliyaya ten tali Aram huan quitiochijqui. \v 10 Huan Toteco Dios quiilhuijtoya: \q1 “Ta motoca Jacob.” \q1 (Jacob quinequi quiijtos Tacajcayajquet.) \q1 “Pero ayecmo mitztocaxtise Jacob. \q1 Ama motoca elis Israel.” \q1 (Israel quinequi quiijtos Se Cati Moquetza Ica Chicahualisti Iixpa Toteco.) \p \v 11 Huan nojquiya quema Toteco Dios quipatili itoca, Toteco quiilhui: \q1 “Na nimoTeco Dios Cati Nijpiya nochi Chicahualisti. \q1 Nijchihuas xiquinpiya miyac moconehua huan moteipan ixhuihua. \q1 Huan miyac masehualme quisase ipan moteipan ixhuihua, \q1 huan mochihuase miyac altepeme ipan inintal. \q1 Ipan moteipan ixhuihua oncas tanahuatiani huan sesen quinnahuatis imasehualhua ipan ital. \q1 \v 12 Nopa tali cati nijmacac Abraham huan Isaac, \q1 mohuejcapan tatahua, \q1 nojquiya nimitzmacas ta huan teipa niquinmacas moteipan ixhuihua.” \p \v 13 Huan Toteco Dios quistejqui nopona campa quicamanalhui Jacob. \v 14 Huan Jacob quicuic se tet huan quiquetzqui quej se tanextili para quielnamiquis campa camanaltitoya ihuaya Toteco. Huan quitequili aceite huan xocomecat iayo nopa tet para quiiyocatalis para Toteco. \v 15 Huan quitocaxti campa itztoya, Betel. (Betel quinequi quiijtos Ichaj Toteco Dios.) \s1 Mijqui Raquel \p \v 16 Teipa Jacob huan ifamilia quistejque ten Betel. Huan quema noja huejca itztoyaj para ajsitij altepet Efrata, Raquel ajsic tonali para conepiyas huan nelía taijyohuiyaya. \v 17 Huan ipan nopa hora cati más ohui, nopa sihuat cati quipalehuiyaya para ma conepiya quiilhui: “Amo ximajmahui pampa tijtacatiltijtoc seyoc oquichpil.” \p \v 18 Pero Raquel ya miquiyaya huan quema tantinemiyaya iijyoyo, quitocaxti ioquichpil Benoni. (Benoni quinequi quiijtos Oquichpil Cati Tacatqui Ica Taohuijcayot.) Pero teipa itata quitocaxti nopa ipiloquichpil Benjamín. (Benjamín quinequi quiijtos Oquichpil Cati Más Quipiya Tanahuatili.) \p \v 19 Quej nopa Raquel mijqui huan quitalpachojque ipan ojti para altepet Efrata cati ama itoca Belén. \v 20 Huan Jacob quiquetzqui se tet campa quitoctoyaj Raquel huan nopa tet hasta ama quejipa quinextía campa quitojque. \p \v 21 Huan Israel, cati achtohui itoca eliyaya Jacob, quistejqui ipan ojti huan quiquetzato ichaj ten yoyomit ipan seyoc lado nopa altepet Migdal Edar. \v 22 Huan quema Israel mocahuayaya nopona, Rubén motecato ihuaya Bilha, se itequipanojca itata. Huan itata quimatqui huan tahuel cualanqui. \s1 Iconehua Jacob \r (1 Cr. 2:1-2) \p Huan Israel quinpixqui 12 itelpocahua. \q1 \v 23 Nopa coneme cati quinpixqui ihuaya Lea elque: \q2 Rubén iachtohui ejca, Simeón, Leví, Judá, Isacar huan Zabulón. \q1 \v 24 Cati quinpixqui ihuaya Raquel elque: \q2 José huan Benjamín. \q1 \v 25 Huan cati quinpixqui ihuaya Bilha cati eliyaya itequipanojca Raquel elque: \q2 Dan huan Neftalí. \q1 \v 26 Huan nopa coneme cati quinpixqui ihuaya Zilpa, cati eliyaya itequipanojca Lea, elque: \q2 Gad huan Aser. \p Ya ni nochi ioquichpilhua Jacob cati tacatque ipan tali Aram. \s1 Imiquilis Isaac \p \v 27 Huan Jacob ajsito ichaj campa itztoya itata, Isaac, ipan Mamre, nopa altepet nechca Arba o Hebrón, campa huejcajquiya mochantijtoyaj Abraham huan Isaac. \v 28 Huan Isaac quipiyayaya 180 xihuit quema mijqui. \v 29 Quena, quema eliyaya nelhuehuentzi, yajqui mosejcotilito ihuaya ihuejcapan tatahua. Huan iconehua Esaú huan Jacob quitalpachojque. \c 36 \s1 Iteipan ixhuihua Esaú \r (1 Cr. 1:34-54) \p \v 1 Huan ya ni iteipan ixhuihua Esaú cati nojquiya itoca Edom. \p \v 2 Esaú mosihuajti inihuaya sihuame cati ehuani tali Canaán. Isihuajhua inintoca eliyaya Ada, iichpoca Elón nopa heteo tacat, huan Aholibama, iichpoca Aná huan iixhui Zibeón nopa heveo tacat. \v 3 Huan nojquiya mosihuajti ihuaya Basemat, iichpoca Ismael, huan isihua icni Nebaiot. \p \v 4 Huan Ada quimacac Esaú se icone cati itoca Elifaz. Huan Basemat quitacatilti Reuel, \v 5 huan Aholibama quintacatilti Jeús, Jaalam huan Coré. Ya ni iconehua Esaú cati tacatque quema noja itztoya ipan tali Canaán. \p \v 6 Huan Esaú quincuitejqui isihuajhua, itaca conehua huan isihua conehua huan itequipanojcahua huan yajqui ipan seyoc tali para moiyocaquixtis ten iicni, Jacob. Quinhuicac nochi itapiyalhua huan nochi tamantzitzi cati quisentilijtoya ipan Canaán. \v 7 Nelmiyac quipiyayayaj nochi ome icnime hasta ayecmo hueliyayaj itztoque san sejco. Nopa tali cati ipan itztoyaj amo quinaxiliyaya para quintamacase inintapiyalhua. \v 8 Yeca Esaú cati nojquiya quitocaxtiyayaj Edom yajqui itztoti campa tepeyo ipan tali Seir. \p \v 9 Nica eltoc inintoca iteipan ixhuihua Esaú cati quintocaxtijque edomitame. Inijuanti itztoyaj campa tepeyo ipan nopa tali cati itoca Seir. \q1 \v 10 Inintoca iconehua Esaú elque Elifaz huan Reuel. \q2 Elifaz elqui icone isihua, Ada, huan Reuel elqui icone isihua, Basemat. \q1 \v 11 Iconehua Elifaz elque Temán, Omar, Zefo, Gatam huan Senaz. \q2 \v 12 Elifaz quipixqui se isihua tequipanojca cati itoca Timna cati quimacac se icone cati quitocaxti Amalec. Huan iconehua Elifaz elque iixhuihua Esaú huan isihua, Ada. \q1 \v 13 Huan iconehua Reuel elque: \q2 Nahat, Zera, Sama huan Miza. Inijuanti elque iixhuihua Basemat nopa seyoc isihua Esaú. \q1 \v 14 Huan Esaú quinpixqui iconehua ica isihua cati itoca eliyaya Aholibama cati elqui iichpoca Aná huan iixhui Zibeón. Inintoca ininconehua elque: \q2 Jeús, Jaalam huan Coré. \p \v 15 Ama nimitzilhuis nopa tayacanani ipan iteipan ixhuihua Esaú. \q1 Ipan iconehua Elifaz, iachtohui cone Esaú, elque: \q2 Tayacanani Temar, Omar, Zefo, Cenaz, \v 16 Coré, Gatam huan Amalec. Nochi ya ni elque tayacanani ipan iteipan ixhuihua Elifaz ipan tali Edom. Huan nochi inijuanti elque iteipan ixhuihua Ada, isihua Esaú. \q1 \v 17 Huan iconehua Reuel, icone Esaú, elque: \q2 Tayacanani Nahat, Zera, Sama huan Miza. Inijuanti tayacanque ipan iconehua Reuel ipan tali Edom huan elque iixhuihua Basemat, isihua Esaú. \q1 \v 18 Iconehua Esaú ica isihua Aholibama, iichpoca Aná, elque: \q2 Tayacanani Jeús, Jaalam huan Coré. Inijuanti quinyacanque iniixhuihua. \p \v 19 Nochi inijuanti elque nopa tayacanani ipan iteipan ixhuihua Esaú o Edom. Huan sesen inijuanti mochijqui se hueyi familia ica miyac masehualme. \q1 \v 20 Iconehua Seir, nopa horeo tacat cati itztoyaj ipan nopa tali, elque: \q2 Lotán, Sobal, Zibeón, Aná, \v 21 Disón, Ezer huan Disán. Ya ni elque tayacanani ten horeos cati elque iixhuihua Seir ipan tali Edom. \q1 \v 22 Iconehua Lotán elque: \q2 Hori huan Hemam. Huan Timna elqui isihua icni Lotán. \q1 \v 23 Iconehua Sobal elque: \q2 Alván, Manahat, Ebal, Sefo huan Onam. \q1 \v 24 Iconehua Zibeón elque: \q2 Aja huan Aná. Aná elqui cati quipanti campa meya at totonic ipan nopa huactoc tali quema quinmocuitahuiyaya iburrojhua itata. \q1 \v 25 Iconehua Aná elque: \q2 Disón huan se isihuapil cati itoca Aholibama. \q1 \v 26 Iconehua Disón elque: \q2 Hemdán, Esbán, Itrán huan Querán. \q1 \v 27 Iconehua Ezer elque: \q2 Bilhán, Zaaván huan Acán. \q1 \v 28 Iconehua Disán elque: \q2 Uz huan Arán. \q1 \v 29 Nopa tayacanani ten horeos elque: \q2 Lotán, Sobal, Zibeón, Aná, \v 30 Disón, Ezer huan Disán. Ya ni elque inintayacancahua nopa horeos ipan sesen pilaltepetzitzi ipan tali Seir. \s1 Nopa tanahuatiani ipan tali Edom \p \v 31 Nica quiijtohua inintoca nopa huejhueyi tanahuatiani cati tanahuatijque ipan tali Edom achtohuiya quema israelitame ayemo quipiyayayaj se tanahuatijquet: \q1 \v 32 Bela, icone Beor, elqui tanahuatijquet ipan Edom huan ialtepe itoca eliyaya Dinaba. \q1 \v 33 Quema Bela mijqui, pejqui tanahuatía Jobab, icone Zera, cati ehuayaya ipan pilaltepetzi Bosra. \q1 \v 34 Quema Jobab mijqui, tanahuati Husam cati hualajqui altepet Temán. \q1 \v 35 Quema Husam mijqui, pejqui tanahuatía Hadad, icone Bedad, cati quintanqui nopa tali Madián ehuani quema quinamiquicoj ipan tali Moab. Yaya ehuayaya ipan altepet Avit. \q1 \v 36 Quema mijqui Hadad, pejqui tanahuatía Samla cati ehuayaya ipan Masreca. \q1 \v 37 Quema Samla mijqui, pejqui tanahuatía Saúl cati ehuayaya ipan Rehobot, nopa pilaltepetzi cati eltoc nechca nopa hueyat Eufrates. \q1 \v 38 Quema mijqui Saúl, tanahuati Baal Hanán cati eliyaya icone Acbor. \q1 \v 39 Huan quema mijqui Baal Hanán, tanahuati Hadad. Ialtepe Hanán itoca eliyaya Pau huan Mehetabel cati eliyaya iichpoca Matred huan iixhui Mezaab elqui isihua. \p \v 40 Nica eltoc inintoca itayacanca teipan ixhuihua Esaú huan sesen inijuanti quiyacanqui ihueyi familia huan campa sesen tayacanqui ipan nopa altepet cati quihuicac inintoca. Inintoca eltoc: \q1 Timna, Alva, Jetet, \v 41 Aholibama, Ela, Pinón, \v 42 Cenaz, Temán, Mibzar, \v 43 Magdiel huan Iram. Nochi ni tacame tayacanque ipan tali Edom cati quihuicac itoca inihuejcapan tata, Esaú. Huan sese altepet cati iniaxcahua quihuicac itoca itayacanca ixhui cati tayacanqui nopona. \c 37 \s1 José ihuaya iicnihua \p \v 1 Jacob mocajqui para itztos ipan tali Canaán campa itztoya itata quema ayemo miquiyaya. \v 2 Huan ya ni cati panoc ica Jacob \f + \fr 37:2 \fr*\ft 37:2 O Israel.\ft*\f* huan iconehua. \p Quema José, icone Israel, eliyaya se telpocat cati quipiyayaya 16 xihuit, quinmocuitahuiyaya borregojme inihuaya itepotz icnihua cati eliyayaj ininconehua Bilha huan Zilpa, ne sequinoc isihuajhua itata. Huan teipa José quiilhuico itata nochi cati amo cuali quichihuayayaj iicnihua. \p \v 3 Huan Israel más quiicneli José que ne sequinoc itelpocahua pampa tacatqui quema eliyaya nelhuehuentzi. Huan yeca quichihuili se iyoyo cati huehueyac huan tahuel yejyectzi. \v 4 Pero quema iicnihua quiitaque para inintata más quiicneliyaya José que inijuanti, pejque quicualancaitaj huan yon quentzi amo quinequiyayaj quiitase. \p \v 5 Se tonali José quipixqui se temicti huan quinpohuili iicnihua, pero ya nopa quichijqui más ma quicualancaitaca. \v 6 Huan ya ni cati quinilhui: \p ―Xijtacaquilica huan nimechpohuilis nopa temicti cati nijpixqui. \v 7 Nijtemijqui para nochi tojuanti tiitztoyaj mila, tijsentiliyayaj tamontomit ten trigo tzonti. Huan nimantzi cati na nijsentilijtoya motananqui huan moquetzqui xitahuac huan cati anquisentilijtoyaj techyahualojque huan quej motancuaquetzque para techtepanitase. \p \v 8 Huajca iicnihua quiilhuijque: \p ―¿Tijnequi tiquijtos para tielis tihueyi tanahuatijquet huan technahuatis? \p Huajca más quicualancaitaque por itemic huan quej quinpohuilijtoya. \v 9 Teipa José quipixqui seyoc temicti huan nojquiya quinpohuili iicnihua. Quinilhui: \p ―Xijtacaquilica, nijpixqui seyoc temicti huan niquitayaya para tonati huan metzti huan 11 sitalime nechhueyitepanitayayaj. \p \v 10 Huan José nojquiya quipohuili ni temicti itata huan iicnihua; huan itata quiajhuac huan quiilhui: \p ―¿Taya tiquijtosnequi ica ni temicti cati tijpixqui? ¿Timoilhuía para monana, moicnihua huan na monequis timitzhueyitepanitase? \p \v 11 Huan iicnihua quicualancaitaque, pero itata miyac moilhuiyaya ten ni tamanti. \s1 José quinamacaque iicnihua \p \v 12 Se tonali iicnihua José quinhuicaque iborregojhua inintata para quitemojtiyase sacat huan ajsitoj nechca altepet Siquem. \v 13 Huan ipan ichaj inintata quiilhui José: \p ―Xiquita, moicnihua quintacualtíaj noborregojhua nechca Siquem. Nijnequi xiya xiquinitati. \p Huan José quinanquili: \p ―¡Cualtitoc! \p \v 14 Huajca itata quiilhui: \p ―Xiquitati quenicatza itztoque moicnihua huan nopa borregojme. Huan teipa xihuala techyolmelahuaqui. \p Huajca quej nopa, Israel quititanqui José para ma yahui campa nopa tamayamit nechca Hebrón. Huan quema José ajsito Siquem, \v 15 quintemohuayaya iicnihua campa hueli. Huan quipanti se tacat huan quitatzintoquili: \p ―¿Taya tijtemojtinemi? \p \v 16 Huan José tananquili: \p ―Na niquintemojtinemi noicnihua. ¿Huelis techilhuis canque quinmocuitahuíaj ininborregojhua? \p \v 17 Huan nopa tacat quiijto: \p ―Ya mijcuenijtejque nica. Nijcajqui quiijtohuaj para yahuij Dotán. \p Huajca José quintemojtiyajqui huan quinpanti ipan Dotán. \v 18 Huan inijuanti quihuejcaitaque, huan quema ayemo onajsiyaya, quisencajque quenicatza quimictise. \v 19 Quiijtojque: \p ―¡Xiquitaca ne huala cati tatemiqui! \v 20 Xihualaca, ma tijmictica huan tijcalaquise ipan se ten ni ostome campa achtohuiya eltoya at huan tiquijtose para se tecuani quicuajqui. Huan tiquitase taya panos ica itemic. \p \v 21 Pero quema Rubén quicajqui ni tamanti, quinejqui quimanahuis José ten ne sequinoc iicnihua. Huajca quiijto: \p ―Ma amo tijmictica, \v 22 para amo tijtoyahuase esti. San ma tijmajcahuaca ipan ne ostot cati eltoc ipan ni huactoc tali, pero amo teno ma tijchihuilica. \p Rubén quiijto ya ni pampa quinequiyaya para teipa quimanahuisquía José huan quihuicasquía campa itata. \v 23 Pero quema José ajsito campa itztoyaj iicnihua, inijuanti quiquixtilijque iyoyo cati nelyejyectzi cati moquentijtoya. \v 24 Huan quiitzquijque huan quimajcajque ipan nopa ostot cati amo quipiyayaya at pampa huactoya. \v 25 Teipa quema mosehuijque para tacuase, quinitaque sequij ismaelitame cati ehuayayaj Galaad ica inincamellos cati quimamayayaj tacualpajti huan taajhuiyacayot ten bálsamo huan mirra, huan yahuiyayaj para tali Egipto. \v 26 Huajca Judá quinilhui iicnihua: \p ―¿Taya tijtanise sinta tijmictise toicni huan tijtatise imiquilis? \v 27 Más cuali ma tiquinnamaquiltica ne ismaelitame huan ma amo tijmictica pampa yaya toicni. \p Huan iicnihua quicualcajque cati quinilhui. \v 28 Huajca teipa quema panoque nopona nopa tanamacani cati ehuani tali Madián, iicnihua José quiquixtijque ipan ostot huan quinnamaquiltijque ica 20 plata tomi. Huan nopa tanamacani cati eliyaya iteipan ixhuihua Ismael quihuicaque ipan tali Egipto. \p \v 29 Huan teipa Rubén mocuetqui campa ameli huan amo quipanti José ostoco, quitzayanqui iyoyo pampa neltahuel mocuesohuayaya. \v 30 Teipa mocuetqui campa itztoyaj iicnihua huan quinilhui: \p ―¡Nopa telpocat ayecmo aqui! ¿Taya huelis nijchihuas? \p \v 31 Huan nopa icnime quicuique iyoyo José huan quipolojque ieso se chivo cati quimictijque, \v 32 huan quihuiquilijque inintata huan quiilhuijque: “Tijpantijque ni yoyomit. Xiquita sinta iyoyo mocone o amo.” \p \v 33 Huan quema Jacob quiixmatqui, quiijto: “¡Quena, yaya nopa iyoyo nocone! Se tecuani quicocototzqui huan quicuajqui.” \v 34 Huajca Jacob quitzayanqui iyoyo huan moyoyonti ica yoyomit ten tequipacholi huan chocac para miyac tonali pampa mijqui icone. \v 35 Huan nochi iconehua quicajcahualtiyayaj para quiyoltalise, pero amo huelqui moyoltalía. Tahuel chocayaya por icone huan quiijtohuayaya: “Nimocuesos por nocone hasta quema nimiquis.” \p \v 36 Huan ipan tali Egipto nopa madianita tacame quinamacaque José ica se tacat cati itoca Potifar cati quipiyayaya se hueyi tequit nopona ihuaya nopa hueyi tanahuatijquet Faraón. Yaya elqui tayacanquet ten nopa tacame cati quimocuitahuiyaya inemilis Faraón. \c 38 \s1 Judá huan Tamar \p \v 1 Ipan nopa tonali Judá moiyocaquixti ten iicnihua huan yajqui itztoti ipan pilaltepetzi Adulam huan mocajqui ichaj se tacat cati itoca Hira. \v 2 Nopona quiixmatqui iichpoca se cananeo tacat cati itoca Súa huan mosihuajti ihuaya. \v 3 Huan conecuic huan quipixqui se icone cati quitocaxti Er. \v 4 Sempa conecuic huan quipixqui seyoc icone cati quitocaxti Onán. \v 5 Huan noja quipixqui seyoc icone cati quitocaxti Sela cati tacatqui quema inijuanti itztoyaj ipan altepet Quezib. \p \v 6 Judá quisihuajti Er, iachtohui ejca, ica se sihuat cati itoca Tamar. \v 7 Pero TOTECO amo quipactiyaya inemilis Er pampa eliyaya nelfiero, yeca quimicti. \v 8 Huajca Judá quiilhui itelpoca Onán: \p ―Ximosejcotili ihuaya icahual moicni quej quinamiqui tijchihuas pampa tiihuejpol huan xijpiya se conet para quiselis cati eliyaya iaxca moicni. \p \v 9 Pero Onán quimatiyaya sinta tacatisquía se conet nochi masehualme quiitasquíaj para icone iicni huan amo ya icone. Yeca quema quinechcahuiyaya ihuejpol, quitoyahuayaya ixinacho talchi para ma amo conecui pampa amo quinejqui quimacas iicni cati mijqui iteipan ixhuihua quej monequiyaya quichihuase. \v 10 Huan TOTECO quiitac para fiero cati quichijqui Onán pampa amo quichijqui cati monejqui. Yeca Toteco nojquiya quimicti. \v 11 Huajca Judá quiilhui iyex Tamar: \p ―Ximocahua ticahuali huan xiitztoti ichaj motata hasta moscaltis nocone Sela. \p Pero amo ya nopa cati Judá moilhuiyaya. Yaya majmahuiyaya para Sela mocuilis Tamar pampa moilhui huelis miquisquía quej iicnihua mijque sinta itztos ihuaya. Huan Tamar yajqui itztoti ichaj itata quej quinahuati. \p \v 12 Huan panoc miyac xihuit huan nojquiya mijqui isihua Judá cati elqui iichpoca Súa. Huan teipa quema Judá ayecmo mocuesohuayaya, yajqui ipan pilaltepetzi Timnat campa itequipanojcahua quinximayayaj iborregojhua. Nojquiya ihuaya yajqui ihuampo, Hira, cati ehuayaya altepet Adulam. \v 13 Huan Tamar quimatqui para iyextat yahuiyaya Timnat quinximati iborregojhua, \v 14 huajca moquixtili iyoyo quej cati moquentíaj cahual sihuame huan moixtzajqui ica se yoyomit quej quichihuaj ahuilnenca sihuame huan mosehui iteno pilaltepetzi Enaim cati eltoc ipan ojti para Timnat. Quichijqui ya ni pampa quiitac Sela ya motacachijtoya huan Judá amo quisihuajtijtoya ihuaya. Huajca noja ayemo quipiyayaya se conet quej monejqui para quihuicas ieso huan itoca ihuehue cati mijqui. \p \v 15 Huan Judá quiitac ipan ojti huan moilhui para eliyaya se ahuilnenca sihuat pampa moixtzactoya. \v 16 Huajca quicajqui iojhui para quinechcahuis, yon amo quimatqui para eliyaya iyex huan quiilhui: \p ―Techcahuili ma nimoteca mohuaya. \p Huan yaya quinanquili: \p ―¿Taya techmacas sinta nimotecas mohuaya? \p \v 17 Huan Judá quinanquili: \p ―Nimitztitanilis se pilchivojtzi. \p Huan ya quiijto: \p ―Cualtitoc, pero techcahuilijtehua cati moaxca hasta techtitanilis. \p \v 18 Huan Judá quiilhui: \p ―¿Taya tijnequi ma nimitzcahuilijtehua? \p Huan Tamar quiijto: \p ―Techmaca mosello ihuaya imecayo huan mocuatopil cati tijpiya momaco. \p Huan Judá quimacac huan motejqui ihuaya, huan yaya quiconemacac. \v 19 Teipa Tamar moquixtilito cati ica moixtzactoya huan sempa motalili iyoyo quej cati cahual sihuame moquentíaj. \p \v 20 Teipa Judá quititanqui nopa pilchivojtzi ica ihuampo cati ehuayaya altepet Adulam para ma quiilhuiti nopa sihuat ma quicuepili cati iaxca. Pero ihuampo ayecmo quipanti. \v 21 Huajca quintatzintoquili cati nopona ehuani: \p ―¿Canque itztoc nopa ahuilnenca sihuat cati ehua Enaim cati itztoya ojtenti? \p Huan quinanquilijque: \p ―Nica amo aqui yon se ahuilnenca sihuat. \p \v 22 Huajca ihuampo tacuepili campa Judá huan quiilhui: \p ―Amo nijpanti nopa sihuat. Huan nopa masehualme cati nopona ehuani techilhuijque para amo aqui yon se ahuilnenca sihuat nopona. \p \v 23 Huan Judá quiilhui: \p ―Techhuihuiitase sinta sempa tiyas tijtemoti. Nijchijqui cati niquijto huan nijtitanqui nopa pilchivojtzi huan amo tijpanti. Huajca ma mocahui nopa sihuat cati nijmacac. \p \v 24 Huan quema panotoya eyi metzti, se hualajqui campa Judá huan quiilhui: \p ―Huelis moyex Tamar tacanentoc pampa quinemiltía se conet ipan itacayo. \p Huan Judá quiilhui: \p ―¡Xijquixtica ten nopa altepet huan xijtatica! \p \v 25 Pero quema quiquixtiyayaj, Tamar tatitanqui ma quiilhuitij iyextat: “Nechconemacac yaya cati iaxca ni tamanti. Xiquita cuali ajquiya iaxca ni sello, ihuaya imecayo huan ni cuatopili.” \p \v 26 Huan Judá quiixmatqui nopa tamanti huan quiijto: “Yaya quichijtoc cati cuali huan na, amo. Yaya quinejqui se conet para quihuicas itoca ihuehue cati mijqui huan amo nijtahuicalti ihuaya nocone Sela quej monequiyaya.” \p Huan Judá ayecmo quema motejqui ihuaya Tamar. \v 27 Huan quema ajsic tonali para conepiyas, quinpixqui cuateme. \v 28 Huan ipan nopa talojtzi quema tacatiyayaj, se ten inijuanti quiquixti imax, huan nopa cocoxcaitaquet quiilpili se icpat chichiltic huan quiijto: “Ya ni quisqui achtohui.” \p \v 29 Pero teipa nopa pilconetzi quicalaqui imax huan iicni nelía tacatqui achtohui. Yeca nopa cocoxcaitaquet quitocaxti nopa conet Fares. (Fares quinequi quiijtos Cati Moojtapojtoc.) Quej nopa quitocaxti pampa quiijto: “Yaya moojtapo para quisqui achtohui.” \p \v 30 Huan teipa tacatqui nopa seyoc oquichpil cati quipiyayaya nopa icpat chichiltic imaco huan quitocaxti Zara. (Zara quinequi quiijtos Chichiltic.) \c 39 \s1 José ihuaya isihua Potifar \p \v 1 Huan nopa ismaelita tanamacani quihuicaque José hasta tali Egipto. Nopona quicojqui se tacat itoca Potifar cati quipixtoya se hueyi tequit ica Tanahuatijquet Faraón. Eliyaya inintayacanca nopa tacame cati quimocuitahuiyayaj inemilis. \v 2 Pero TOTECO itztoya ihuaya José huan quichijqui para nochi ma quisa cuali cati José quichijqui ipan ichaj iteco. \v 3 Huan iteco quiitac para TOTECO itztoya ihuaya José huan quitiochihuayaya huan nochi cati quichijqui quisqui cuali. \v 4 Huan iteco quiicneli huan quitali para ma eli cati más quipalehuisquía. Nojquiya quichijqui ma quinnahuati nochi tequipanohuani ipan ichaj huan quitali imaco nochi cati quipixqui. \v 5 Huan ten nopa tonali quema Potifar quicajqui imaco José ichaj huan nochi cati quipixqui, TOTECO pejqui más quitiochihua Potifar, huan iteixmatcahua huan nochi cati quipixqui ipan ichaj huan ipan mila. \v 6 Huan Potifar ayecmo mocuatotoniyayaya ica teno, san para tacuas pampa motemachi ipan José. Huan nochi eltoya imaco huan nochi quisayaya cuali. \p Huan José eliyaya yejyectzi huan nesiyaya se cuali telpocat. \v 7 Huan quema panoc tonali, isihua iteco pejqui quiixtoca. Huan se tonali quiilhui: \p ―Ximoteca nohuaya. \p \v 8 Pero José amo quinejqui huan quiilhui: \p ―Xiquita, mohuehue quicajtoc nomaco nochi cati quipiya huan quimati sinta nica niitztoc, amo quipiya teno para ica mocuatotonis. \v 9 Ipan ni cali amo aqui más tayacana que na. Noteco nechmacatoc nomaco nochi para nijchihuas cati na niquitas para cuali. San ica ta amo nijpiya tanahuatili pampa tiisihua. Huajca, ¿quenicatza huelis nitajtacolchihuas ica Toteco Dios huan nijchihuas mohuaya se tamanti cati tahuel fiero? \p \v 10 Huan masque nopa sihuat mojmosta quinotzayaya José ma moteca ihuaya, José amo quichijqui, yon amo quinechcahui campa itztoya. \v 11 Pero se tonali José monejqui calaquis ichaj iteco para quichihuas itequi huan amo aquiyaya yon se más tequipanojquet nopona. \v 12 Huan nopa sihuat quiitzqui ipan iyoyo huan quiilhui: \p ―Ximoteca nohuaya. \p Pero José motalojtejqui huan quicajtejqui iyoyo ipan imax. \v 13 Huan quema nopa sihuat quiitac para quicahuilijtejqui iyoyo imaco, \v 14 tzajtzic chicahuac, huan quinnotzqui itatequipanojcahua huan quinilhui: \p ―Xiquitaca, nopa hebreo tacat cati nohuehue techhualiquili san techpinahualtía. Calajqui nica para techchihualtis ma nimoteca ihuaya, pero na nitzajtzic chicahuac. \v 15 Huan quema techcajqui para nitzajtzic ica nochi nochicahualis, motalojtejqui hasta quicajtejqui iyoyo nica. \p \v 16 Teipa nopa sihuat quiajojqui José iyoyo hasta ajsico ihuehue. \v 17 Huan quipohuili quej quinpohuilijtoya nopa tequipanohuani huan quiilhui: \p ―Nopa hebreo cati tijcojqui huan techhualiquili calajqui ipan nocuarto huan quinequiyaya ma nimoteca ihuaya. \v 18 Pero quema nitzajtzic chicahuac, motalojtiquisqui huan quicajtejqui iyoyo nica. \v 19 Quej nopa nechchijqui motequipanojca cati tijcojqui. \p Huan iteco José cualanqui miyac quema quicajqui cati isihua quipohuiliyaya. \v 20 Huan quiitzqui José huan tanahuati ma quicalaquica ipan tatzacti campa itztoyaj nochi tacame cati nopa hueyi tanahuatijquet quintzactoya. \v 21 Pero TOTECO noja itztoya ihuaya José huan quinextili quenicatza quiicnelía pampa quichijqui para nopa tayacanca tetzajquet ma quicualita. \v 22 Huan nopa tayacanca tetzajquet quincajqui imaco José nochi sequinoc cati tzactoque. Huan José tanahuatiyaya nochi cati nopona mochihuayaya. \v 23 Huan nopa tayacanquet amo monequiyaya mocuatotonis ica teno cati eltoya imaco José pampa TOTECO itztoya ihuaya huan quichihuayaya para nochi ma quisa cuali. \c 40 \s1 José quinmachilti taya quiijtosnequi ome temicti \p \v 1 Panoc miyac tonali huan yaya cati quipiyayaya itequi para quiyecos nochi itailis nopa tanahuatijquet ten Egipto para quiitas sinta quipixqui ipajyo quichijqui cati amo quipacti iteco. Huan nojquiya taixpanoc itayacanca panchijca nopa tanahuatijquet. \v 2 Huajca Faraón cualanqui inihuaya ni ome itequipanojcahua, \v 3 huan quintitanqui ipan tatzacti cati eltoya ipan ichaj inintayacanca nopa tacame cati quimocuitahuiyayaj. Huan eltoya san sejco campa José tzactoya. \v 4 Huan nopa tayacanca tetzajquet quiilhui José ma quinmocuitahui. Huan panoque miyac tonali ipan tatzacti san sejco. \p \v 5 Huan se tayohua yaya cati quiyecohuayaya itailis Faraón huan nopa seyoc cati quichihuayaya ipantzi quipixque sesen temicti. Huan sesen temicti quiijtosnequiyaya sesen tamanti. \v 6 Huan ica ijnaloc José quinpantico moneltequipachohuayayaj, \v 7 huan quinilhui: \p ―¿Para ten anmotequipachohuaj? \p \v 8 Huan quiilhuijque: \p ―Tijpixque sesen temicti huan amo tijpiyaj ajquiya techpohuilis taya quiijtosnequi. \p Huan José quinilhui: \p ―Yaya Toteco Dios cati temachiltía taya quiijtosnequi se tamanti. Huajca techpohuilica taya anquitemijque. \p \v 9 Huajca nopa tacat cati itequi para quiyecos itailis Faraón quiilhui: \p ―Ipan notemic niquitayaya se xocomeca tzonti, \v 10 cati quipixqui eyi imacuayo. Huan nopa xocomeca cuahuit chamanqui, huan cahuanqui ixochiyo, huan temacac itajca. Huan teipa icsic itajca. \v 11 Huan nijpiyayaya nomaco icaxi Faraón. Huan nijcuiyaya nopa xocomecat itajca huan nijpatzcayaya ipan icaxi. Teipa nijtaliyaya imaco Faraón. \p \v 12 Huan José quiilhui: \p ―Nopa motemic quej ni quinequi quiijtos. Nopa eyi imacuayo elis eyi tonati, \v 13 pampa ica eyi tonati Faraón mitzquixtis nica, huan mitztalis sempa ipan motequi. Huan sempa tijmacas icaxi imaco quej achtohuiya tijchihuayaya. \v 14 Quema panos ya nopa, techelnamiqui huan xijchihua se favor, xijcamanalhui Faraón ten na para ma techquixti ipan ni tatzacti. \v 15 Techichtejque ipan nopa tali campa itztoque hebreos. Amo quinamiqui niitztos nica pampa amo teno cati amo cuali nijchijtoc. \p \v 16 Huan quema nopa tayacanquet ten panchihuani quiitac cati José quiijtojtoya, quiilhui: \p ―Nojquiya nijpixqui se temicti huan niquitayaya para niquijpahuijtoya eyi chiquihuit ten pantzi. \v 17 Huan nopa chiquihuit cati huejcapa quipiyayaya nochi tamanti pantzi para Faraón, pero totome hualayayaj huan quicuayayaj cati eltoya ipan nochiqui cati niquicpahuijtoya. \p \v 18 Huajca José quinanquili: \p ―Ya ni cati motemic quinequi quiijtos; nopa eyi chiquihuit ten pantzi elis eyi tonati. \v 19 Huan ica eyi tonati Faraón mitzquixtis ten nica huan quichihuas ma mitzcuahuiyonica ipan se cuahuit huan totome quicuase monacayo. \p \v 20 Huan hualhuicta quiaxiti ixihui Faraón huan quichijqui se hueyi ilhuit para nochi cati quihuicayayaj tequit ipan ichaj. Huan iniixpa nochi itanotzalhua, Faraón tatitanqui ma quinquixtica ipan tatzacti yaya cati achtohuiya quiyecohuayaya itailis huan nojquiya nopa tayacanca panchijquet. \v 21 Huan cati quiyecohuayaya itailis sempa quitali ipan itequi huan sempa pejqui quimaca icaxi quej achtohuiya. \v 22 Pero ica nopa panchijquet tatitanqui ma quicuahuiyonica ipan se cuahuit quej José quiijtojtoya. \v 23 Pero masque ya nopa panoc, nopa cati quiyecohuayaya itailis Faraón amo quielnamijqui José. \c 41 \s1 José quimatilti taya quiijtosnequi itemic Faraón \p \v 1 Quema panotoya ome xihuit, se tonali Faraón quipixqui se temicti. Quitemijqui para ijcatoya iteno nopa hueyat Nilo, \v 2 huan chicome huacaxme cati yejyectzitzi huan tomahuaque quisayayaj ipan nopa hueyat huan tacuajtinemiyayaj. \v 3 Huan iniica quisque chicome huacaxme cati fierojtique huan cocoxquetique. Quisque ipan nopa hueyat huan moquetzque iteno nechca nopa sequinoc. \v 4 Teipa nopa huacaxme fierojtique huan cocoxquetique quincuajque nopa chicome huacaxme yejyectzitzi huan tomahuaque. \p Huan Faraón isac. \v 5 Teipa sempa cochqui huan quipixqui seyoc temicti. Quiitayaya chicome imacuayo trigo yejyectzitzi cati temitoya ica iyol huan moscaltiyaya ipan san se tzonti. \v 6 Huan iniica chamanqui seyoc chicome imacuayo trigo cati huactoc huan pitzantzitzi cati quitatijtoya nopa huac ajacat cati huala campa quisa tonati. \v 7 Huan nopa chicome imacuayo trigo cati huactoc quincuajque nopa chicome imacuayo cati tomahuac huan temitoc. Huan Faraón isac huan momacac cuenta para eliyaya se temicti. \v 8 Pero ica ijnaloc moneltequipachohuayaya huan tanahuati ma hualaca nochi tetonalitani huan nochi talnamijca tacame ipan tali Egipto. Huan Faraón quinpohuili itemic, pero yon se ten inijuanti amo huelqui quiilhui taya quinequiyaya quiijtos. \p \v 9 Huajca nopa tacat cati quipixqui itequi para quiyecos itailis Faraón quielnamijqui José huan quiilhui Faraón: \p ―Ama niquelnamiqui cati amo cuali nijchijtoc. \v 10 Quema ticualanqui nohuaya huan ihuaya nopa tayacanca panchijquet, techtitanqui tiome ipan nopa tatzacti ipan ichaj nopa tayacanquet ten nopa tacame cati mitzmocuitahuíaj. \v 11 Huan se tayohua nopa panchijquet huan na, tijpixque sesen temicti. Huan sesen temicti quipixqui cati quinequiyaya quiijtos. \v 12 Huan nopona ipan nopa tatzacti itztoya tohuaya se hebreo telpocat cati quitequipanojtoya nopa tayacanquet. Huan tijpohuilijque totemic huan nopa hebreo techilhui taya quiijtosnequi. \v 13 Huan nochi panoc san quej techilhui. Na nitacuepili sempa ipan notequi huan nopa seyoc quicuapilojque. \p \v 14 Huajca Faraón tatitanqui ma quinotzatij José huan nimantzi quiquixtijque ten nopa tatzacti. Huan José malti, huan motentzonxinqui, huan quipatac iyoyo huan monexti iixpa Faraón. \v 15 Huan Faraón quiilhui: \p ―Nijpixqui se temicti huan amo aqui hueltoc quiixtoma, pero nijcactoc quema tijcaqui se temicti, hueli tiquixtoma. \p \v 16 Huan José quinanquili: \p ―Amo nihueli na, pero Toteco Dios, quena. Yaya mitznextilis taya quinequi quiijtos motemic. \p \v 17 Huan Faraón quiilhui José: \p ―Ipan notemic, niquitayaya para niijcatoya iteno nopa hueyat Nilo, \v 18 huan ipan nopa hueyat quisque chicome huacaxme tomahuaque huan yejyectzitzi cati tacuajtinemiyayaj. \v 19 Huan iniica quisque seyoc chicome huacaxme cati fierojtique huan cocoxquetique. ¡Amo quema niquinitztoya huacaxme nelfierojtique ipan nochi tali Egipto! \v 20 Huan ni huacaxme cocoxquetique huan fierojtique quincuajque nopa achtohui huacaxme cati tomahuaque. \v 21 Pero masque quincuajque, amo tomahuixque. Noja eliyayaj cocoxquetique quej achtohui. \p “Huan teipa niisac. \v 22 Teipa nijtemijqui chicome imacuayo trigo yejyectzitzi huan tomahuaque cati temitoya ica iyol huan moscaltiyayaj ipan san se tzonti. \v 23 Huan iniica moscaltiyaya seyoc chicome imacuayo cati tzocoyoltic, huan pitzantzitzi, huan huactoya ica nopa huac ajacat cati huala campa quisa tonati. \v 24 Huan ni chicome imacuayo cati pitzantzitzi quincuajque nopa chicome imacuayo cati tomahuaque. Na niquinpohuili notemic nopa tacame cati tetonalitaj, pero yon se amo huelqui nechilhuis taya quiijtosnequi.” \p \v 25 Huajca José quiilhui Faraón: \p ―Nopa ome temicti cati tijpixqui, san se. Toteco Dios mitzyolmelajtoc cati yaya quichihuas. \v 26 Nopa chicome huacaxme cati yejyectzitzi quinequi quiijtos chicome xihuit. Huan san se quiijtosnequi nopa chicome imacuayo trigo cati yejyectzitzi. \v 27 Huan nopa chicome huacaxme cocoxquetique huan fierojtique cati quisque iniica nopa sequinoc, quinequi quiijtos seyoc chicome xihuit. Huan san se quiijtosnequi nopa chicome imacuayo trigo cati amo moscalti huan cati quihuatzqui nopa huac ajacat cati huala campa quisa tonati. Quinequi quiijtos chicome xihuit quema amo teno oncas. \v 28 Ya ni panos san quej nimitzilhuijtoc pampa Toteco Dios mitznextilijtoc cati ya quichihuas. \v 29 Hualas chicome xihuit quema oncas tahuel miyac pixquisti ipan nochi tali Egipto. \v 30 Huan teipa hualas chicome xihuit cati amo teno oncas. Huan nopa mayanti ajsis campa hueli ipan nochi tali Egipto hasta amo aqui quielnamiquis nopa xihuit cati cuali. \v 31 Elis nelhueyi nopa mayanti hasta amo nesis cati achtohuiya oncac. \v 32 Ta tijpixqui nopa temicti ompa pampa Toteco Dios motalijtoc quichihuas ni tamanti huan quichihuas nimantzi. \p \v 33 “Huajca xijtemo se tacat cati cuali iyolo huan cati talnamiqui para tayacanas ipan ni tali Egipto. \v 34 Huan ya ni xijchihua, totanahuatijca. Xijnahuati ma quintali gobernadores campa hueli ipan nochi ni tali para quiajocuise se coxtali ten sesen macuili coxtali cati quipixcase ipan tali Egipto ipan nochi nopa chicome xihuit quema tahuel taelis. \v 35 Ma quisentilica nopa trigo ipan nochi altepeme ipan nopa chicome cuali xihuit cati huala huan ma quitalica campa ta tijnahuatis, totanahuatijca. Huan teipa oncas tacualisti para nochi masehualme. \v 36 Quej nopa, mocahuas ajoctoc nopa trigo ipan total para masehualme amo apismiquise ipan nopa chicome xihuit quema oncas mayanti.” \s1 José elqui gobernador ipan tali Egipto \p \v 37 Huajca Faraón huan itapalehuijcahua quicualcajque cati José quiijto, \v 38 huan Faraón quinilhui: \p ―¿Canque tijpantise seyoc tacat quej ya ni cati quipiya itonal Toteco Dios? \p \v 39 Huan teipa Faraón quiilhui José: \p ―Amo aqui cati más talnamiqui huan cati más quimati que ta. San ta mitzmatiltijtoc Toteco Dios nochi ni tamanti. \v 40 Huajca momaco mocahuas nochi cati noaxca huan nochi nomasehualhua quineltocase cati tiquinilhuis. San na nielis más hueyi que ta pampa na nihueyi tanahuatijquet. \v 41 Xiquita, na nimitztalía tigobernador ipan nochi ni tali Egipto. \p Quema quiijto ya ni, \v 42 Faraón moquixtili ipan imax ianillo cati quipixtoya nopa sello cati quinexti itanahuatil huan quitalili imax José. Teipa tanahuati ma quiyoyontica ica lino yoyomit cati nelcuali huan ma quitalilica iquechta se costi ten oro. \v 43 Quichijqui nopa ompa tanahuatijquet huan quiilhui ma tejco ipan iompa carro. Huan quinnahuati itequipanojcahua ma quiyacantiyaca huan chicahuac ma teyolmelahuase: “¡Ximotancuaquetzaca! ¡Huala tanahuatijquet!” Quej nopa Faraón quitali José para ma tanahuati ipan nochi nopa tali Egipto. \p \v 44 Huan teipa Faraón quiilhui: \p ―Na nimitzmaca motequiticayo huan yon se ipan nochi Egipto huelis quiolinis imacpil sinta amo tijmaca tanahuatili. \p \v 45 Huan Faraón quitocaxtali José, Zafnat Panea, huan quisihuajti ihuaya Asenat, iichpoca Potifera nopa totajtzi ipan altepet On. Huan campa hueli ipan tali Egipto nochi quiixmatque José. \v 46 Huan José quipiyayaya 30 xihuit quema pejqui quitequipanohua Faraón, nopa tanahuatijquet ipan tali Egipto. \p Teipa José quinahuatijtejqui Faraón huan pejqui yahui campa hueli ipan nochi tali Egipto. \v 47 Huan nopa tali temacac miyac pixquisti ipan nopa chicome xihuit quema tahuel oncac, \v 48 huan José quiajojqui miyac trigo ipan nopa altepeme. Quicajtiyajqui ipan sese altepet nopa trigo cati quisentilijque ipan nopa pilaltepetzitzi nechca. \v 49 Huan José quisentili miyac trigo quej imiyaca xali iteno hueyi at. Nelmiyac eliyaya nopa trigo hasta ayecmo quiijcuilo quesqui coxtali pampa amo hueliyaya quipohuaj. \p \v 50 Huan quema ayemo pehuayaya nopa xihuit ten mayanti, José quinpixqui ome iconehua ihuaya isihua, Asenat. \v 51 Nopa achtohui quitocaxti Manasés. (Manasés quinequi quiijtos Niquinelcajtoc.) Quej nopa quitocaxti pampa quiijto: “Toteco Dios quichijtoc ma niquelcahua noteixmatcahua huan nochi cati nitaijyohuijtoc.” \v 52 Huan iompa cone quitocaxti Efraín. (Efraín quinequi quiijtos Temaca Itajca.) Quej nopa quitocaxti pampa quiijto: “Toteco Dios quichijtoc ma niquinpiya noconehua ipan ni tali campa nitaijyohuijtoc.” \p \v 53 Huan tanqui nopa chicome xihuit quema tahuel oncac pixquisti ipan tali Egipto, \v 54 huan pejqui nopa chicome xihuit quema amo oncac pixquisti quej José quiijto. Huan oncac mayanti ipan nochi talme nechca, pero ipan tali Egipto oncayaya tacualisti. \v 55 Huan quema Egipto ehuani pejque mayanaj, yajque quitajtanitoj trigo Faraón huan Faraón quinilhui nochi egiptome: “Xiyaca xiquitatij José huan xijchihuaca cati ya amechilhuis.” \p \v 56 Huan quema nopa mayanti ajsic campa hueli ipan nochi nopa tali, José quitapo nochi nopa huejhueyi calme campa quiajoctoyaj trigo para quinnamaquiltis nopa egiptome pampa nopa mayanti eliyaya tahuel chicahuac. \v 57 Huan masehualme cati ehuani ten campa hueli talme ajsiyayaj ipan tali Egipto para quicohuase trigo ica José pampa ipan nochi nopa talme, amo teno oncayaya para quicuase. \c 42 \s1 Iicnihua José yajque tali Egipto \p \v 1 Quema Jacob quimatqui para oncayaya trigo ipan tali Egipto, quinilhui itelpocahua: “¿Para ten anmochiyaj se ica seyoc para anquiitase ajquiya techpalehuis? \v 2 Nechilhuijtoque para ipan tali Egipto onca trigo. Xiyaca nepa huan xijcohuatij para noja tiitztose.” \p \v 3 Huajca majtacti ten iicnihua José yajque tali Egipto quicohuatij trigo. \v 4 Pero Jacob amo quicahuili ma yahui Benjamín, inelicni José pampa moilhui nohueli ipantisquía se tamanti cati fiero. \v 5 Huajca itelpocahua Israel yajque inihuaya nochi sequinoc cati yahuiyayaj tacohuatij pampa campa hueli ipan nochi tali Canaán oncayaya mayanti. \p \v 6 Huan José eliyaya gobernador ipan tali Egipto huan yaya cati quinnamaquiltiyaya trigo nochi masehualme cati ajsiyayaj ten campa hueli talme. Huan quema iicnihua José monextijque iixpa, motancuaquetzque huan mohuijtzonque talchi quej momatque tatepanitaj. \v 7 Huan José quinixmatqui iicnihua quema quinitac, pero quichijqui quej amo quinixmatiyaya. Quincamanalhui ica cualanti huan quinilhui: \p ―¿Canque anhualahuij? \p Huan quiilhuijque: \p ―Tihualahuij tali Canaán para titacohuaquij. \p \v 8 Huan masque José quinixmatqui iicnihua, inijuanti amo quiixmatque. \v 9 Huan quielnamijqui nopa temicti cati quipixqui ten iicnihua achtohuiya huan quinilhui: \p ―Amo neli anhualahuij para antacohuase. Anhualajtoque anquiitaquij quenicatza eltoc total huan canica huelis antechtanise. \p \v 10 Huan inijuanti quinanquilijque: \p ―¡Amo, tate! Timotequipanojcahua tihualajtoque tijcohuaquij trigo. \v 11 Nochi tojuanti tiiconehua san se tacat. Ticuajcualme. Amo quema tiyajtoque ipan se altepet para tijtachilise quenicatza huelis tijtanise. \p \v 12 Huan José quiijto: \p ―¡Amo neli! Anhualahuij para anquiitaquij quenicatza huan canica huelis antechtanise ipan total. \p \v 13 Pero inijuanti tananquilijque: \p ―Timotequipanojcahua tiitztoque 12 tiicnime ica san se tacat huan tiitztoque ipan tali Canaán. Toicni teipan ejquet mocajqui ihuaya totata huan se ayecmo aqui tohuaya. \p \v 14 Pero José sempa quinilhui: \p ―Temachti amojuanti antachiyani, \v 15 pero ica ya ni tiquitase. Ica itanahuatil Faraón, nitanahuatía para amo huelis anquisase nica hasta ma huala amoicni teipan ejquet. \v 16 Ma yahui se ten amojuanti para quicuiti. Nopa sequij mocahuase tzactoque. Tiquitase sinta nelía cati anquiijtojtoque. Sinta amo, huajca nijmatis melahuac antachiyaj pampa anquinequij antechtanise. \p \v 17 Huan José quintzajqui nochi inijuanti para eyi tonati, \v 18 pero ica ihualhuictaca quinilhui: \p ―Na nijtepanita Toteco Dios, huajca xijchihuaca ya ni huan nimechcahuilis anitztose. \v 19 Sinta nelía ancuajcualme, ma mocahua tzactoc san se ten amojuanti. Huan sequinoc amojuanti xijhuicaca trigo para ma tacuaca amofamilia. \v 20 Pero monequi techhualiquilica amoicni teipan ejquet para tiquitase sinta anquiijtojtoque cati melahuac. Pero sinta amo, huajca anmiquise. \p Huan inijuanti quicualcajque, \v 21 pero moilhuiyayaj se ica seyoc: \p ―Melahuac fiero tijchihuilijque toicni. Amo tijtacaquilijque quema tahuel mocuesohuayaya huan techtajtaniyaya ma tijtasojtaca. Huan yeca ama topani eltoc ni cuesoli. \p \v 22 Huan Rubén quinilhui: \p ―Na nimechilhui para amo teno xijchihuilica, pero amo antechcajque huan ama monequi titaxtahuase por imiquilis. \p \v 23 Pero amo quimatiyayaj sinta José quimachiliyaya inincamanal pampa José quinnojnotzayaya ica inincamanal egiptome huan seyoc quinixtomiliyaya cati quiijtohua. \v 24 Huan José mohuejcatali ten iicnihua para amo huelis quiitase huan pejqui choca. Teipa moyoltali huan mocuetqui campa itztoyaj para quincamanalhui. Huan quiiyocaquixti Simeón huan iniixpa quinnahuati itequipanojcahua ma quiilpica. \v 25 Teipa tanahuati ma quintemitilica inincoxtalhua iicnihua huan ma quicuepilica sese itomi ipan inincoxtal. Nojquiya tanahuati ma quinmacaca tacualisti para ipan ojti. Huan itequipanojcahua quej nopa quichijque. \v 26 Huan quintamamaltijque ininburrojhua huan quistejque. \p \v 27 Huan quema ajsitoj campa tonilisquíaj, se ten inijuanti quitapo icoxtal para quitamacas iburro huan quiitac itomi eltoya icoxtalijtic. \v 28 Huajca quinilhui iicnihua: \p ―¡Xiquitaca nechcuepilijque notomi! ¡Nica eltoc ipan nocoxtal! \p Huan nochi momajmatijque miyac, huan huihuipicayayaj huan moilhuiyayaj se ica seyoc: \p ―¿Taya techchihuilijtoc Toteco Dios? \p \v 29 Huan quema ajsitoj tali Canaán, quipohuilijque inintata, Jacob, nochi cati quinpanotoya, quiilhuijque: \p \v 30 ―Nopa tacat cati tanahuatía ipan nopa tali technojnotzqui ica cualanti huan techilhui para san tiyajtoyaj titajtachiyatij ipan ital para huelis tijtanisquíaj. \v 31 Pero tiquilhuijque para ticuali masehualme huan amo quema tijtajtachilijtoque se tali. \v 32 Tiquilhuijque para tieliyayaj 12 tiicnime ten san se tacat, huan se ayecmo itztoc tohuaya. Nojquiya tiquilhuijque para nopa teipan ejquet mocajtoya mohuaya ta nica ipan Canaán. \v 33 Huajca ya techilhui para monequi quiitas sinta nelía ticuajcualme. Quiijto monequi se ten tojuanti ma mocahua nopona huan para nopa sequinoc tojuanti ma tijhualicaca trigo para tofamilias cati mayanaj, \v 34 pero quiijto teipa monequi tijhuiquilise toicni teipan ejquet. Quej nopa quiijto para melahuac quimatis sinta ticuali masehualme o san titachiyani. Huan quiijto para quej nopa quimajcahuas toicni huan huelis titacohuase ipan ital ica cuali. \p \v 35 Huan quema iicnihua José quiixcuetque inincoxtal, quiitaque para ipan sese inincoxtal oncayaya ininpilbolsa ica nopa tomi cati quihuicatoyaj. Huajca inijuanti huan inintata momajmatijque. \v 36 Huan Jacob quinilhui: \p ―Antechquixtilise nochi noconehua. José ayecmo aqui tohuaya, Simeón nojquiya, huan ama antechquixtilise Benjamín. Amo teno quisa cuali para na. \p \v 37 Huajca Rubén quiilhui itata: \p ―Xijcahua Benjamín ma yahui. Huan nijmocuitahuis huan nimitzcuepilis. Sinta amo nimitzcuepilis, huelis tiquinmictis nochi ome noconehua. \p \v 38 Pero Jacob quiilhui: \p ―Nocone amo yas amohuaya. Iicni ya mijqui huan san ya mocahua. Sinta ipantis cati fiero ipan ojti, antechchihuilise ma nihuehuejmiqui ica tequipacholi. \c 43 \s1 Benjamín quihuicaque tali Egipto \p \v 1 Huan nopa mayanti más eliyaya ipan inintal. \v 2 Huan Jacob huan iteixmatcahua quitamicuajque nochi nopa trigo cati quicuitoj ipan tali Egipto, huajca quinilhui itelpocahua: \p ―Xiyaca sempa xijcohuatij trigo. \p \v 3 Pero Judá quiilhui: \p ―Nopa tacat ya techilhuijtoc para amo huelis tiquitase sinta amo tijhuicase toicni teipan ejquet. \v 4 Huajca sinta tijcahuas ma yahui tohuaya Benjamín, tiyase tijcohuatij trigo. \v 5 Pero sinta amo tijcahuas ma yahui, amo tiyase pampa san tapic. Nopa tacat techilhui sinta amo tijhuicaj toicni teipan ejquet, amo huelis tiquitase. \p \v 6 Huajca Israel quiijto: \p ―¿Para ten antechchihuilíaj cati fiero huan anquiilhuijque nopa tacat para anquipiyayayaj seyoc amoicni? \p \v 7 Huan inijuanti quiilhuijque: \p ―Tiquilhuijque pampa ya techtatzintoquiliyaya miyac ten tojuanti huan tofamilias. Techtatzintoquili sinta noja itztoc totata, huan sinta tijpiyaj seyoc toicni. Huan san tijnanquiliyayaj cati techtatzintoquiliyaya. ¿Quenicatza tijmatisquíaj para techilhuisquía ma tijhuiquilica toicni? \p \v 8 Huan Judá quiilhui Israel, itata: \p ―Sinta tijnequi ma tiitztoca, xijcahuili ma yahui Benjamín, huan na nijmocuitahuis huan tiyase nimantzi. Quej nopa amo timiquise, yon ta, yon tojuanti, yon toconehua. \v 9 Huan sinta ten hueli ipantis, na notajtacol. Sinta amo nimitzcuepilis, huajca nijhuicas tajtacoli moixpa para nochipa. \v 10 Sinta amo tihuejcajtosquíaj, ya tiyajtosquíaj huan ya tihualajtosquíaj ompa. \p \v 11 Huajca itata quinilhui: \p ―Ayecmo onca seyoc tamanti cati hueli tijchihuase, huajca ama xijchihuaca ya ni. Xijtemilica amocoxtal tamanti cati más cuali cati temaca ni total para xijtamajmacatij nopa tacat. Xijhuiquilica quentzi bálsamo, sayolnecti, taajhuiyacayot, mirra, huan almendras huan nopa nueces cati itoca pistache cati nelía ajhuiyac. \v 12 Xijhuicaca nojquiya ome huelta imiyaca nopa tomi cati amechcuepilijque ipan amocoxtal. Nohueli mocuapolojque. \v 13 Huan xijhuicaca amoicni Benjamín huan sempa xiquitatij nopa tacat. \v 14 Toteco Dios Cati Quipiya Nochi Chicahualisti ma amechtasojta. Ma amechpalehui iixpa nopa tacat para ma quicahuili nopa seyoc amoicni huan Benjamín para ma hualaca amohuaya. Huan ica na, sinta monequi niquinpolos noconehua, huajca quej nopa ma eli. \p \v 15 Huajca itelpocahua Jacob quihuicaque iniicni, Benjamín, huan tamanti cati temajmacatij, huan ome hueltas imiyaca tomi. Teipa quistejque, moisihuiltijque yajque tali Egipto huan monextitoj iixpa José. \v 16 Huan quema José quiitac Benjamín inihuaya hualayaya, quiilhui itequipanojca cati más tayacana ipan ichaj: \p ―Xiquinhuica ni tacame nochaj, huan xijmicti se huacax huan xijcualtali pampa tacuase nohuaya tajcotona. \p \v 17 Huan nopa tequipanojquet quichijqui quej José quinahuati huan quinhuicac ichaj. \v 18 Pero inijuanti momajmatijque pampa quinhuicayaya ichaj José huan moilhuijque: \p ―Techhualicatoc nica por nopa tomi cati techcuepilijque quema achtohui tihualajque. Ama quiijtos tiquichtequilijque, huan techquixtilis totapiyalhua huan techitzquise. Techchihualtise ma titequitica quej titequipanohuani cati quincojtoc. \p \v 19 Huajca quema ajsitoj campa calaquij ipan ichaj José, monechcahuijque campa nopa tayacanca tequipanojquet, \v 20 huan quiilhuijque: \p ―¡Tate, techtacaquili! Quema achtohui tihualajque tijcohuacoj trigo, \v 21 tiquistejque ica totrigo huan tiajsitoj campa ticochisquíaj ipan ojti. Huan tijtapojque tocoxtalhua, huan icamaco sesen coxtali eltoya totomi sesen tojuanti. Eltoya ajsitoc totomi cati ica tijcojtoyaj nopa trigo. Huan ama tijhualicatoque para tijcuepase. \v 22 Huan iyoca tijhualicaque más tomi para tijcohuase más trigo. Pero amo tijmatij ajquiya quitali totomi ipan tocoxtalhua. \p \v 23 Huan nopa tayacanca tequipanojquet quinilhui: \p ―Amo ximocuesoca. Dios amoTeco huan iTeco amotata, huelis yaya quitali nopa tomi ipan amocoxtalhua pampa na nijseli nopa tomi cati antechmacaque. \p Huan nopa tequipanojquet quiquixti Simeón huan quihualicac campa itztoyaj nopa icnime. \v 24 Teipa quinhuicac san sejco hasta ichaj José. Huan quinmacac at para ma moicxipajpacaca huan nojquiya quintamacac ininburrojhua. \v 25 Huan inijuanti quicualtalijque cati quimacasquíaj José huan quichixque para ma ajsi tajcotona pampa quicactoyaj para tacuasquía inihuaya. \p \v 26 Huan quema José ajsito ichaj, quimacaque cati quihuiquilijtoyaj, huan motancuaquetzque huan mohuijtzonque hasta talchi para quitepanitase. \v 27 Huan José quintatzintoquili quenicatza itztoyaj huan nojquiya quinilhui: \p ―¿Quenicatza itztoc amotata, nopa tatatzi cati antechcamanalhuijque? ¿Noja itztoc? \p \v 28 Huan inijuanti quiilhuijque: \p ―Totata, motequipanojca, noja itztoc huan itztoc cuali. \p \v 29 Huan José quiixtemo Benjamín hasta quipanti. Elqui inelicni cati quitacatilti inana. Huan José quiijto: \p ―¿Ya ni amoicni teipan ejquet cati antechcamanalhuijque? \p Huan José quiilhui Benjamín: \p ―¡Ma Toteco Dios mitztiochihua, nocone! \p \v 30 Huan quema José quiijto ya ni, monejqui moyoltetilis para amo chocas iniixpa pampa sempa quiitac iicni. Huan nimantzi quistihuetzqui, huan calajqui ipan icuarto huan nopona tahuel miyac chocac. \v 31 Teipa quema huelqui moyoltali, mixami huan mocuetqui campa itztoyaj iicnihua. Teipa quinilhui itequipanojcahua: “¡Xijtecaca ne tacualisti!” \p \v 32 Huan quitequilijque José itacualis iseltitzi ipan se mesa, huan iicnihua ipan seyoc. Huan ipan seyoc mesa quintequilijque nopa egiptome cati tacuayayaj ihuaya José. Pampa tali Egipto ehuani quinijiyayayaj hebreo masehualme huan amo tacuayayaj inihuaya. \v 33 Huan José quinilhui sese iicnihua canque mosehuise. Quinsehui quej tacajtiyajque ten achtohui ejquet hasta cati teipan ejquet. Pejqui ica cati más hueyi hasta cati más pisiltzi. Huan nopa icnime san motachilijque. \v 34 Huan quema quintequilijque nopa tacualisti cati eltoya ipan imesa José, Benjamín quitequilijque macuili hueltas más imiyaca que cati quintequilijque ne sequinoc. Huan quej nopa san sejco taique huan tacuajque. \c 44 \s1 Icaxi José \p \v 1 Teipa José quiilhui itayacanca tequipanojca: \p ―Xijtemiti inincoxtal ni tacame ica nochi trigo cati hueli quihuicase huan xijtali sese inintomi ipan icamac inincoxtal. \v 2 Nojquiya xijtali nocaxi ten plata ipan icoxtal iniicni cati teipan ejquet, ihuaya nopa tomi cati taxtajqui para trigo. \p Huan nopa tequipanojquet quichijqui quej José quinahuatijtoya. \v 3 Huan quema sanoc tanestoya, José quincahuili iicnihua ma yaca ihuaya ininburrojhua. \v 4 Pero ayemo huejca yajtoyaj ten nopa altepet quema José quiilhui itequipanojca: \p ―Xiya xiquintoquili nopa tacame huan quema tiquinajsiti, xiquinilhui: ‘¿Para ten anquicuectoque cati cuali ica cati amo cuali? ¿Para ten anquiichtectoque nopa caxit ten plata \v 5 cati noteco quitequihuía para ipan atis huan para quiitas cati panos teipa? ¡Anquichijtoque cati fiero!’ \p \v 6 Huan quema nopa tequipanojquet quinajsito, quinilhui nochi ya ni. \v 7 Huan nopa icnime quiilhuijque: \p ―¿Para ten techcamanalhuía quej nopa? ¡Amo quema tijchihuasquíaj nopa tamanti! \v 8 Xiquita, sempa tijhualicaque ten tali Canaán nopa tomi cati eltoya ipan tocoxtal. ¿Quenicatza tiquichtequise oro o plata ten ichaj moteco? \v 9 ¡Ma miqui cati hueli ten tojuanti cati tijpantilis nopa caxit huan nochi tojuanti timitztequipanose san tapic! \p \v 10 Huajca nopa tequipanojquet quiijto: \p ―Cualtitoc cati anquiijtohuaj, pero san yaya cati quipiya nopa caxit techtequipanos san tapic. Nopa sequij amo quipiyase tajtacoli. \p \v 11 Huan sesen ten inijuanti nimantzi quitemohui icoxtal huan quitapo. \v 12 Huan nopa tequipanojquet quitemo ipan sesen coxtali. Pejqui ica cati achtohui ejquet hasta nopa teipan ejquet huan quipanti nopa caxit ipan Benjamín icoxtal. \v 13 Huajca quitzayanque iniyoyo ica hueyi tequipacholi. Huan teipa quintamamaltijque ininburrojhua huan mocuetque ipan nopa altepet. \v 14 Huan quema Judá huan iicnihua ajsitoj ichaj José, ya noja itztoya nopona. Huan motancuaquetzque iixpa huan mohuijtzonque talchi, \v 15 huan José quinilhui: \p ―¿Taya anquichijtoque? ¿Amo anquimatij para se tacat quej na quimati cati quichihuaj sequinoc? \p \v 16 Huan Judá quiijto: \p ―¿Taya huelis timitznanquilise? ¿Quenicatza huelis tijnextise para amo tijchijtoque? Toteco Dios techpantijtoc titajtacolchijtoque. Huajca nica tiitztoque huan timitztequipanose san tapic ihuaya cati quipixtoya nopa caxit. \p \v 17 Pero José quiijto: \p ―Amo, amo quej nopa. San ya ne cati quipiyayaya nopa caxit techtequipanos san tapic. Huan nopa sequinoc ten amojuanti huelis antacuepilise ica cuali hasta ichaj amotata. \s1 Judá quinejqui quiselis itatzacuiltilis Benjamín \p \v 18 Huajca Judá monechcahui campa José huan quiilhui: \p ―Na nimitztajtanía, noteco, para techcahuili nimitzilhuis se tamanti cati amo aqui quimati. Xijchihua se favor, amo xicualani nohuaya pampa tieltoc quej Faraón. \v 19 Achtohui ta techtatzintoquili sinta tijpiyayayaj totata huan ten seyoc totaca icni. \v 20 Huan timitzilhuijque para tijpiyaj totata cati huehuentzi huan tijpiyaj se toicni cati neltelpocat cati tacatqui quema totata eliyaya nelhuehuentzi. Huan timitzilhuijque para totata quiicnelía miyac. San ya mocahua ten inana. Nopa seyoc iicni ya mijqui. \v 21 Huajca techtajtani ma tijhualicaca pampa tijnequiyaya tiquixmatis. \v 22 Huan timitzilhuijque nopa telpocat amo hueli quicajtehua itata. Sinta quicajtehuasquía, itata miquisquía. \v 23 Pero ta techilhui sinta ya amo hualasquía tohuaya, ayecmo techselisquía. \p \v 24 “Huajca quema timocuetque campa totata, tijpohuilijque nochi cati techilhuijtoya. \v 25 Huan teipa totata techilhui ma tihualaca tijcohuaquij se quentzi trigo. \v 26 Pero tiquilhuijque para amo hueli tihualase sinta toicni teipan ejquet amo hualas tohuaya. Sinta amo tohuaya huala, amo huelis timitzitase. \v 27 Huan totata techilhui: ‘Anquimatij nosihua nechmacac ome noconehua. \v 28 Huan se ten nopa ome quisqui huan nimoilhuía se tecuani quicuajqui pampa hasta ama ayecmo niquitztoc. \v 29 Sinta anquihuicaj huejca ni seyoc nocone huan sinta ipantis se tamanti cati fiero, antechchihuase ma nihuehuejmiqui ica tequipacholi.’ \p \v 30 “Yeca sinta toicni amo tacuepilis tohuaya, \v 31 totata cati ya nelhuehuentzi nimantzi miquis ica tequipacholi pampa amo quiitas. Huan tijhuicase tajtacoli por imiquilis. \v 32 Na niquilhui notata para ma quicahua nomaco huan nijmocuitahuisquía. Nojquiya niquilhui para sinta amo nijcuepilis, huajca nijhuicas tajtacoli iixpa para nochipa. \v 33 Yeca nimitztajtanía, techcahuili ma nimocahua na para nimitztequipanos huan amo ya. Xijcahuili ma tacuepili ihuaya iicnihua. \v 34 ¿Pampa quenicatza huelis nitacuepilis huan niquitas notata, sinta noicni amo yahui nohuaya? Amo nijnequi niquitas quenicatza taijyohuis notata.” \c 45 \s1 José quinilhui iicnihua ajquiya ya \p \v 1 Huan José ayecmo huelqui moijyohuía para amo chocas iniixpa itequipanojcahua cati itztoyaj nopona. Huan chicahuac quinilhui: “¡Xiquisaca nochi amojuanti cati anitztoque nica!” \p Huajca nochi itapalehuijcahua quisque pampa José quinequiyaya itztos iseltitzi ica iicnihua quema quinilhui ajquiya ya. \p \v 2 Huan yaya pejqui choca chicahuac hasta nochi nopa egiptome ipan ichaj quicajque. Huan ajsic nopa camanali hasta nopa hueyi tequicali campa itztoc Faraón. \v 3 Huan José quinilhui iicnihua: \p ―Na niJosé. ¿Noja itztoc notata? \p Huan iicnihua tahuel momajmatijque iixpa hasta amo hueliyayaj camanaltij. \v 4 Pero ya quinilhui: \p ―Ximonechcahuica campa na. \p Huan quema monechcahuijque campa ya, yaya quinilhui: \p ―Na niamoicni José cati antechnamacaque para ma nechhualicaca tali Egipto. \v 5 Amo ximocuesoca, yon amo ximocualanica pampa antechnamacaque. Toteco Dios nechtitanqui nica achtohui que amojuanti para amo timiquise. \v 6 Ya panoc ome xihuit ica mayanti ipan ni tali, pero noja polihui seyoc macuili xihuit quema amo oncas yon quentzi pixquisti huan amo aqui huelis tatojtocas. \v 7 Toteco Dios nechtitanqui nica achtohui que amojuanti para nijmanahuis amonemilis para ma mocahuaca amoteipan ixhuihua para mochihuase tahuel miyac masehualme ipan taltipacti. \v 8 Huajca amo elqui amojuanti cati antechtitanque nica. ¡Amo! Elqui Toteco cati nechtitanqui, huan nechtalijtoc niitapalehuijca Faraón huan na cati nijconsejomaca. Yaya nechtalijtoc ma nitanahuati ipan ichaj huan ma nieli nigobernador ipan nochi ni tali Egipto. \v 9 Huajca xiyaca nimantzi campa itztoc notata huan xiquilhuica para icone, José, quiijtohua para Toteco Dios nechtalijtoc ma nitanahuati ipan nochi tali Egipto. Huajca nimantzi ma huala nechitaqui. Ma amo huejcahua. \v 10 Huelis itztos nonechca, nopona campa itoca Gosén nica ipan tali Egipto ihuaya amojuanti, huan amoconehua, huan amoixhuihua, huan nochi amotapiyalhua huan nochi cati anquipiyaj. \v 11 Nica nimechmacas tacualisti para nochi amofamilia huan nochi cati itztoque amohuaya para amo teno quinpolos. Noja oncas ni mayanti para seyoc macuili xihuit. Sinta amo hualas, amojuanti huan nochi cati anquipiyaj tahuel antaijyohuise. \p \v 12 Teipa José quiijto: \p ―Xiquitaca amojuanti huan Benjamín para nelía na niJosé. \v 13 Huajca xijpohuilica notata taya tanahuatili nijpiya nica ipan Egipto huan nochi cati anquiitztoque nica. San monequi nimantzi xijhualica notata. \p \v 14 Huan José ica nochi iyolo quicuanajnahuajqui iicni Benjamín huan chocac miyac iquechpa. Huan Benjamín quicuanajnahuajtoc chocac ipan José. \v 15 Teipa José quintzoponi nochi iicnihua huan chocac quema quincuanajnahuajqui. Huan teipa iicnihua pejque quicamanalhuíaj. \p \v 16 Huan ipan ichaj Faraón quicajque para ajsicoj iicnihua José huan nelía pajque Faraón huan nochi itapalehuijcahua. \v 17 Huan Faraón quiilhui José: \p ―Xiquinilhui moicnihua ma quintamamaltica inintapiyalhua huan ma tacuepilica ipan tali Canaán, \v 18 huan ma nechhualiquilica amotata huan nochi ininteixmatcahua. Na niquinmacas nopa tali cati más cuali ipan nochi ni tali Egipto. Huan quicuase cati más cuali cati ni tali temaca. \v 19 Xiquinilhui ma quihuicaca cuacarrojme ten tali Egipto para ma quinhualicaca inisihuajhua ihuaya ininconehua huan amotata. \v 20 Ma amo mocuesoca ica cati ama quipiyaj. Nochi cati cuali cati onca ipan ni tali Egipto teipa elis iniaxca. \p \v 21 Huan quej nopa quichijque itelpocahua Israel. Huan José quinmacac cuacarrojme quej Faraón tanahuatijtoya huan quinmacac tacualisti para ipan ojti. \v 22 Nojquiya quinmacac yoyomit yancuic para mopatase, pero Benjamín quimacac 300 tomi ten plata huan macuili iyoyo para mopatas. \v 23 Huan para itata José quititanili majtacti burrojme tamamajtoque ica tamanti cati onca ipan tali Egipto huan nojquiya quinmacac seyoc majtacti burrojme tamamajtoque ica trigo, pantzi huan tacualisti para ma tacua itata ipan ojti. \v 24 Huan quema José quinmajcajqui iicnihua, quinilhui: \p ―Amo ximonajnanquilica ipan ojti. \p Huan inijuanti yajque. \v 25 Huan quisque ipan tali Egipto huan ajsitoj ipan tali Canaán campa itztoya inintata, Jacob. \v 26 Huan quema quipohuilijque Jacob para José noja itztoya huan yaya cati tanahuatiyaya ipan nochi tali Egipto, amo quimatiyaya taya quiijtos, yon taya quichihuas pampa amo hueliyaya quineltoca. \v 27 Pero quema quipohuilijque nochi cati José quiijtojtoya huan quema quinitac nopa cuacarrojme cati José quintitantoya para quinhuicase, nelía pajqui miyac. \v 28 Huan huajca quiijto: “Nelía temachti, nocone José noja itztoc huan amo nimiquis hasta niyas niquitati.” \c 46 \s1 Jacob yajqui tali Egipto \p \v 1 Huan Israel, cati nojquiya itoca eliyaya Jacob, quisqui ipan ojti ica nochi cati quipiyayaya. Huan quema ajsito ipan Beerseba, quimacac se tacajcahualisti Toteco Dios, yaya cati nojquiya iTeco itata, Isaac. \v 2 Huan nopa tayohua Toteco quicamanalhui Israel ipan se temicti, huan quinojnotzqui ica itoca Jacob. Huan Jacob quinanquili: \p ―Nica niitztoc, noTeco. \p \v 3 Huajca Toteco Dios quiilhui: \p ―Na niDios nimoTeco. Na niiTeco motata. Amo ximajmahui para tiyas tali Egipto pampa nopona nijchihuas para moteipan ixhuihua tahuel momiyaquilise hasta mochihuase se altepet ica tahuel miyac masehualme ica san se inieso. \v 4 Na niyas mohuaya ipan Egipto huan teipa niquinquixtis moteipan ixhuihua nopona. Quema timiquis, motelpoca José itztos monechca. \p \v 5 Huan itelpocahua Jacob quitejcoltijque inintata, huan ininconehua huan inisihuajhua ipan nopa cuacarros cati Faraón quintitantoya huan yajque. Huan quej nopa Israel quistejqui ten Beerseba. \v 6 Huan Jacob huan itelpocahua quinhuicaque inintapiyalhua huan nochi cati quipixtoyaj ipan tali Canaán. \v 7 Yajque nochi iconehua huan iixhuihua; tacame huan sihuame. \p \v 8 Nica nimitzilhuis inintoca itelpocahua huan iteipan ixhuihua Israel o Jacob cati yajque tali Egipto. \q1 \v 9 Yajqui Rubén iachtohui cone Jacob. \q1 Yajque iconehua Rubén: \q2 Hanoc, Falú, Hezrón huan Carmi. \q1 \v 10 Yajque Simeón huan iconehua: \q2 Jemuel, Jamín, Ohad, Jaquín, Zohar huan Saúl cati eliyaya icone se sihuat cananea. \q1 \v 11 Yajque Leví huan iconehua: \q2 Gersón, Coat huan Merari. \q1 \v 12 Yajque Judá huan iconehua: \q2 Sela, Fares huan Zara. Pero iconehua cati inintoca Er huan Onán ya mictoyaj ipan tali Canaán. Huan iconehua Fares elque: \q2 Hezrón huan Hamul. \q1 \v 13 Yajque Isacar huan iconehua: \q2 Tola, Fúa, Job huan Simrón. \q1 \v 14 Yajque Zabulón huan iconehua cati inintoca eliyaya: \q2 Sered, Elón huan Jahleel. \p \v 15 Nochi ni tacame cati nimitzilhuijtoc nica elque iconehua Jacob ihuaya Lea huan yajque tali Egipto ica Jacob. Huan nochi ni ininconehua tacatque quema itztoyaj ipan tali Aram. Nojquiya Jacob huan Lea quipixque se iniichpoca cati itoca Dina. Ininconehua huan iniixhuihua Jacob huan Lea mochijque 33. \q1 \v 16 Nojquiya yajque tali Egipto Gad huan iconehua: \q2 Zifión, Hagui, Ezbón, Suni, Eri, Arodi huan Areli. \q1 \v 17 Yajque Aser huan iconehua: \q2 Imna, Isúa, Isúi, Bería huan inisihua icni cati itoca Sera. \q2 Huan Bería ya quinpixqui iconehua: \q2 Heber huan Malquiel. \p \v 18 Cati nimitzilhuijtoc nica elque iconehua Jacob ica Zilpa huan yajque tali Egipto inihuaya. Zilpa elqui nopa tequipanojquet cati Labán quimacac iichpoca, Lea, huan teipa Lea quimacac ihuehue para ma eli isihua. Huan ininconehua huan iniixhuihua Jacob ihuaya Zilpa elque 16 masehualme para nochi. \q1 \v 19 Huan nojquiya yajque iconehua Raquel, isihua Jacob cati mijqui, huan inintoca ininconehua elque: \q2 José huan Benjamín. \v 20 Huan ipan Egipto José quinpixqui coneme ihuaya isihua Asenat. Asenat elqui iichpoca Potifera, cati eliyaya se totajtzi nopona ipan altepet On. Ininconehua elque: Manasés huan Efraín. \q1 \v 21 Huan iconehua Benjamín elque: \q2 Bela, Bequer, Asbel, Gera, Naamán, Ehi, Ros, Mupim, Hupim huan Ard. \p \v 22 Cati nimitzilhuijtoc nica elque iconehua huan iixhuihua Raquel huan Jacob. Huan mochijque 14 masehualme para nochi. \q1 \v 23 Huan nojquiya yajque tali Egipto Dan, icone Jacob, huan icone: \q2 Husim. \q1 \v 24 Huan nojquiya yajque Neftalí huan iconehua: \q2 Jahzeel, Guni, Jeser huan Silem. \p \v 25 Huan inijuanti elque iconehua Bilha, nopa tequipanojquet cati Labán quimacac iichpoca, Raquel, huan teipa Raquel quimacac Jacob para ma eli isihua. Huan iconehua huan iixhuihua Jacob ica Bilha elque chicome para nochi. \p \v 26 Huan para nochi nopa masehualme cati yajque Egipto ihuaya Jacob cati nelía san se inieso elque 66, huan amo quinpojque inintelpocahua inisihuajhua. \v 27 Huan ica nopa ome iconehua José cati tacatque ipan Egipto mochijque 70 masehualme ipan ifamilia Jacob quema ajsitoj nopona. \p \v 28 Huan Jacob quititanqui Judá ma tayacana para quiitati José huan quimachiltis para ma quinamiquiqui ipan tali Gosén. Huan quema Judá ajsito campa José, \v 29 yaya tanahuati ma quicualtalica icuacarro para yas quinamiquiti itata. Huan quema ajsito iixpa itata, quinajnahuajqui huan huejcajqui choca ipan iajcol. \v 30 Huan Israel quiilhui José: \p ―Ama ya huelis nimiquis pampa nelía nimitzitztoc ica noixteyol huan nimitzpanti noja tiitztoc. \p \v 31 Huan José quinilhui iicnihua huan nochi ifamilia itata: \p ―Niyas niquitati Faraón para nijyolmelahuati para ya anajsitoque. Niquilhuis para noicnihua huan iteixmatcahua notata cati itztoyaj ipan tali Canaán ya hualajtoque para mocahuase nohuaya. \v 32 Huan quinhualicatoque ininborregojhua, inihuacaxhua huan nochi cati quipiyaj pampa inintequi eltoc para quinmocuitahuíaj borregojme huan quiniscaltíaj tapiyalme. Quej nopa niquilhuis. \v 33 Huajca quema nopa Faraón amechnotzas huan amechtatzintoquilis ipan taya antequitij, \v 34 xiquilhuica para nochipa anquiniscaltijtoque borregojme, san se quej amohuejcapan tatahua. Quej nopa amechcahuilis anmocahuase ipan tali Gosén pampa egiptome quinijiyaj cati quinmocuitahuíaj borregojme huan amo quinequij itztose inihuaya. \c 47 \p \v 1 Huan José yajqui quiyolmelahuato Faraón huan quiilhui para itata huan iicnihua ya ajsicoj ten tali Canaán huan itztoyaj ipan tali Gosén ihuaya ininborregojhua, huan inihuacaxhua huan nochi cati quipiyaj. \v 2 Huan quintapejpeni macuilti iicnihua huan quinhuicac iixpa Faraón para ma quinixmatica. \v 3 Huan Faraón quintatzintoquili: \p ―¿Taya tequit anquichihuaj? \p Huan inijuanti quiilhuijque: \p ―Tojuanti, timotequipanojcahua, tiquinmocuitahuíaj borregojme quej tohuejcapan tatahua quichijque. \v 4 Huan tihualajtoque para timocahuase ipan ni tali pampa amo onca sacat para toborregojhua nepa ipan tali Canaán pampa nopa mayanti tahuel chicahuac nopona. Se favor, totanahuatijca, techcahuili ma timocahuaca ipan tali Gosén. \p \v 5 Huan Faraón quiilhui José: \p ―Motata huan moicnihua hualajtoque para mocahuase nica mohuaya. \v 6 Huajca huelis quitequihuise campa más cuali ipan ni tali Egipto. Xiquinmaca nopa tali Gosén para nopona ma mocahuaca pampa nelcuali. Huan sinta tijmati sequij ten inijuanti cati más quimatij nopa tequit, huajca xiquintali nochi notapiyalhua inimaco. \p \v 7 Teipa José quihuicac itata, Jacob, iixpa Faraón para ma quiixmati. Huan Jacob quitiochijqui Faraón, \v 8 huan Faraón quiilhui: \p ―¿Quesqui xihuit tijpiya? \p \v 9 Huan Jacob quinanquili: \p ―Nijpanotoc 130 xihuit cati nelohui. Pero ya nopa nelquentzi pampa ayemo nicajsi nopa xihuit cati nohuejcapan tatahua itztoyaj. \p \v 10 Teipa Jacob quinahuatijtejqui Faraón huan quisqui. \v 11 Huan José quimacac itata huan iicnihua nopa talme cati más cuali ipan tali Egipto, nopa tali cati itoca Ramesés para ma itztoca nopona quej Faraón tanahuatijtoya. \v 12 Nojquiya José quinmacayaya tacualisti nochi iteixmatcahua quej sese inijuanti monejqui para quitequihuise. \s1 José tenamaquilti trigo ipan nopa mayanti \p \v 13 Huan teipa ipan yon se tali ayecmo oncac tacualisti pampa nopa mayanti más motananqui. Ipan tali Egipto huan ipan tali Canaán nochi tahuajqui. \v 14 Huan nochi tomi ipan tali Egipto huan ipan tali Canaán ajsico imaco José pampa quinamacayaya trigo. Huan yaya quihuicac nopa tomi tequicalco campa itztoya Faraón. \v 15 Huan quema ayecmo aqui quipixqui tomi ipan tali Egipto huan ipan tali Canaán, nopa egiptome yajque quiilhuitoj José: \p ―¡Techmaca cati tijcuase! Amo techcahuili ma tiapismiquica moixpa san pampa ya tanqui totomi. \p \v 16 Huan José quinnanquili: \p ―Sinta ayecmo anquipiyaj tomi, huajca xiquinhualicaca amotapiyalhua huan nimechpatilis ica trigo. \p \v 17 Huan nopa egiptome quinhuicaque inincahuayojhua, ininborregojhua, ininchivojhua, inihuacaxhua huan ininburrojhua, huan José quinpatili ica trigo. Quej nopa quinpanolti nochi nopa xihuit. \v 18 Huan quema panoc nopa xihuit, inijuanti sempa yajque quiilhuitoj José: \p ―Ta tijmati ayecmo tijpiyaj tomi huan ama nochi totapiyalhua amoaxca. Ayecmo tijpiyaj seyoc tamanti cati huelis timitzmacase, san total mocahua huan totacayohua. \v 19 Pero amo techcahuili ma tiapismiquica moixpa. Techcohua tojuanti ihuaya totalhua ica trigo. Huan tijtequipanose Faraón san tapic huan totalhua elis iaxca, pero techmaca trigo para tiitztose huan para ni tali ma amo nenpolihuis. \p \v 20 Huajca José quicojqui para Faraón nochi piltaltzitzi ipan tali Egipto pampa nochi nopa egiptome quinamacaque inintalhua pampa amo huelque quiijyohuíaj nopa mayanti. Quej nopa nochi nopa tali panoc imaco Faraón. \v 21 Huan José quinchijqui nopa egiptome campa hueli ma elica tequipanohuani cati tequitique san tapic. \v 22 Pero amo quicojqui inintal nopa totajtzitzi pampa Faraón quinmacayaya trigo san tapic. Huan amo monejqui quinamacase inintalhua. \p \v 23 Teipa José quinilhui nopa egiptome: \p ―Ama amojuanti ihuaya amotalhua anmocahuaj iaxca Faraón pampa nimechcojtoc para anelise iaxca ya. Nica anquipiyaj xinachti para xijtocaca. \v 24 Pero quema anpixcase, monequi anquixelose nopa pixquisti cati oncas ica macuili partes. Se parte elis iaxca Faraón huan nopa seyoc nahui partes elis amoaxca para anquitocase, huan para anquicuase amojuanti huan amoconehua huan cati itztoque ipan amochajchaj. \p \v 25 Huan inijuanti tananquilijque: \p ―Techmanahuijtoc para amo timiquise. Ica paquilisti tijtequipanose Faraón san tapic. \p \v 26 Huajca José quichijqui nopa tanahuatili ipan nochi tali Egipto para ipan sesen macuili coxtali cati pixcase monequi quimacase Faraón se coxtali. Huan ni tanahuatili noja quitoquilíaj. Pero nopa totajtzitzi amo teno monejqui taxtahuase pampa inintalhua amo quema elqui iaxca Faraón. \s1 Jacob quinequiyaya motalpachos ipan tali Canaán \p \v 27 Huan nopa israelitame mocajque ipan nopa piltaltzi Gosén ipan tali Egipto huan nopona nochi quisqui cuali para inijuanti. Huan inijuanti tahuel momiyaquilijque. \v 28 Huan Jacob itztoya 17 xihuit ipan Egipto huan quiaxiti 147 xihuit. \p \v 29 Huan se tonali Israel quimatqui ayecmo huejcahuas para miquis, huajca tatitanqui ma quinotzatij José huan quiilhui: \p ―Se favor, xijtali momax noquescuayotzinta huan xijtestigojquetza Toteco para tijchihuas cati nimitztajtanis. Amo techtocas nica ipan tali Egipto. \v 30 Quema nimiquis huan nimosiyajquetzati ihuaya nohuejcapan tatahua, techhuica huan techtoca campa inijuanti toctoque. \p Huan José quiilhui: \p ―Quena, quej nopa nijchihuas. \p \v 31 Huan itata sempa quiilhui: \p ―¡Xijtestigojquetza Toteco Dios! \p Huan José quitestigojquetzqui Toteco Dios para temachti quichihuas. Huan huajca Israel mohuijtzonqui ica itzonteco ipan icuatopil huan quihueyichijqui Toteco. \c 48 \s1 Jacob quitiochijqui Efraín huan Manasés \p \v 1 Teipa quema panotoya se quentzi tonali quiilhuijque José para itata mococohua. Huajca José yajqui quiitato huan quinhuicac iome telpocahua, Manasés huan Efraín. \v 2 Huan quema quiyolmelajque Jacob para icone, José, ajsitoya para quiitati, quichijqui campeca huan mosehui ipan itapech. \v 3 Huan quiilhui José: \p ―Toteco Dios Cati Quipiya Nochi Chicahualisti monexti campa niitztoya nechca altepet Luz ipan tali Canaán huan techtiochijqui. \v 4 Huan techilhui para quinmiyaquilis noconehua huan noteipan ixhuihua hasta mochihuase tahuel miyac masehualme. Nojquiya techilhui para noteipan ixhuihua quinmacasquía nopa tali huan elis iniaxca para nochipa. \v 5 Huajca ama huan teipa ni ome moconehua, Efraín huan Manasés, cati tacatque nica ipan tali Egipto quema ayemo niajsiyaya elise quej noaxcahua para quiselise san se quej Rubén huan Simeón quiselise. \v 6 Pero nopa moconehua cati tacatise teipa elise moaxcahua ta. Huan inijuanti quiselise cati ininaxca ipan nopa tali cati elis iniaxca Efraín huan Manasés. \v 7 Quema nitacuepiliyaya ten tali Aram, mijqui monana Raquel ipan Canaán quema tinejnemiyayaj ipan ojti huan san quentzi polihuiyaya para tiajsitij altepet Efrata. Huan nijtojqui nopona ipan ojti para altepet Efrata cati ama itoca Belén. \p \v 8 Huan Israel quinitac itelpocahua José huan quiijto: \p ―Huan ¿ni telpocame? \p \v 9 Huan ya quiilhui: \p ―Ni noconehua cati Toteco Dios nechmacatoc nica ipan tali Egipto. \p Huan itata quiilhui: \p ―Xijchihua se favor, xiquinnechcahuilti campa na para niquinmacas notatiochihual. \p \v 10 Huan Israel eliyaya nelhuehuentzi huan ayecmo cuali iixteyol, huan yeca ayecmo hueliyaya tachiya cuali. Huan José quinnechcahuilti itelpocahua campa itata, huan Jacob quintzoponi huan quinnajnahuajqui. \v 11 Teipa Jacob quiilhui José: \p ―Ayecmo nijchiyayaya para sempa nimitzitas huan masque ya nopa, Toteco Dios nechcahuilijtoc nojquiya ma niquinita moconehua. \p \v 12 Huan José quinijcueni itelpocahua cati itztoyaj nechca itancuaco itata, huan motancuaquetzqui huan mohuijtzonqui talchi ica hueyi tatepanitacayot iixpa itata. \v 13 Huan teipa José quinmatilanqui nopa ome itelpocahua huan quitali Efraín ica inejmat huan Manasés ica iarraves, huan quinnechcahuilti campa itata, Israel. Quej nopa Efraín mocajqui ica iarraves Israel huan Manasés ica inejmat. \v 14 Pero quema Israel quixitajqui imax, momanepano huan quitali inejmat ipan itzonteco Efraín cati eliyaya teipan ejquet, huan quitali iarraves ipan itzonteco Manasés cati eliyaya achtohui ejquet. \v 15 Huajca Israel quintiochijqui quej ni: \q1 “Ma Toteco Dios quintiochihua ni telpocame. \q1 Yaya nopa Dios cati ihuaya nejnenque notatahua Abraham huan Isaac, \q1 huan cati nechmocuitahuijtoc nochi nonemilis. \q1 \v 16 Yaya nopa Ilhuicac ejquet cati nechmanahuijtinentoc ten nochi cati fiero. \q1 Yaya ma quintiochihua ni telpocame. \q1 Huan nochi masehualme ma quimatica inijuanti noaxcahua, \q1 huan iniaxcahua notatahua, Abraham huan Isaac. \q1 Ma quinpiyaca miyac ininconehua huan ma tahuel momiyaquilica ininteipan ixhuihua ipan taltipacti.” \p \v 17 Pero José amo quipacti para itata quitalijtoya inejmat ipan itzonteco Efraín huan quiitzquili imax para quiijcuenis huan quitalis ipan itzonteco Manasés. \v 18 Quiilhui: \p ―¡Amo, papá! Ya ni cati achtohui ejquet. Xijtali monejmat ipan itzonteco. \p \v 19 Pero itata amo quinejqui quichihuas huan quiilhui: \p ―Nijmati, nocone, ya nijmati. Nojquiya iteipan ixhuihua mochihuase nelía miyac masehualme cati nochi quintepanitase. Pero iicni teipan ejquet elis más hueyi que ya huan iteipan ixhuihua iicni más momiyaquilise huan mochihuase miyac talme. \p \v 20 Huajca ipan nopa tonali Jacob quintiochijqui Efraín huan Manasés huan quinilhui: \q1 “Nochi sequinoc noteipan ixhuihua quitequihuise amotoca para tatiochihuase huan quiijtose: \q1 ‘Toteco Dios ma mitzchihua hueyi quej quinchijqui Efraín huan Manasés.’ ” \m Quej nopa Israel quitali para Efraín elis más hueyi huan teipa Manasés. \v 21 Teipa Israel quiilhui itelpoca, José: \p ―Xiquita, ya ajsitinemi nopa tonali para nimiquis, pero Toteco Dios itztos amohuaya huan quichihuas para sempa xiyaca ipan inintal mohuejcapan tatahua. \v 22 Huan nimitzmacatoc ta nopa tali cati más cuali que nopa cati niquinmacac moicnihua pampa más tihueyi. Yeca nimitzmaca cati niquinquixtili nopa amorreo masehualme ica nomacheta huan nocuahuitol. \c 49 \s1 Itayacapan camanal Jacob \p \v 1 Huan Jacob quinnotzqui itelpocahua huan quinilhui: “Ximonechcahuica huan nimechilhuis cati amechpanos teipa. \q1 \v 2 Noconehua, ximonechcahuica huan techcaquica. \q1 Na niJacob huan amojuanti annoconehua. \q1 Techtacaquilica niamotata, Israel. \q1 \v 3 Ta Rubén, tinoachtohui cone. \q1 Tieliyaya tinochicahualis huan quema titacatqui eltoya quej nopa achtohui iselca notetilis. \q1 Tijpiyas miyac chicahualisti huan tatepanitacayot. \q1 \v 4 Pero ayecmo tielis cati más tihueyi, \q1 pampa tiitztoc quej at cati tehuilana. \q1 Quej nopa eltoc pampa techpinahualti quema timotejqui ipan notapech ihuaya notequipanojca. \q1 \v 5 Simeón huan Leví nelía anicnime pampa san se amonemilis. \q1 Amomachetas anquitequihuíaj san para tatehuilisti. \q1 \v 6 ¡Amo quema nijnequi nijcaquis amocamanal, \q1 yon amo quema nimosentilis amohuaya! \q1 Pampa quema ancualaniyayaj, antemictijque, \q1 huan san pampa anquinejque, anquinmetzpostejque torojme. \q1 \v 7 ¡Tatelchihualtic, quena, tatelchihualtic amocualancayo, \q1 pampa annelfierojtique huan amo antatasojtaj! \q1 ¡Nimechsemanas huan anitztose campa hueli ipan nochi tali Israel! \q1 \v 8 Ta tiJudá, moicnihua mitzpaquilismacase. \q1 Huan tiquinitzquis mocualancaitacahua ininquechta huan tiquintanis. \q1 Hasta moicnihua motancuaquetzase para mitztepanitase. \q1 \v 9 Ta tiJudá, tielis quej icone se tecuani cati tacuepili pactoc por nopa tapiyali cati quimictijtoc. \q1 Tielis quej se león cati mopachohua huan moteca talchi, \q1 huan quichiya taya quiitzquis. \q1 Tielis quej se sihua león cati nelía quipiya tetili. \q1 Amo aqui mitzcuesolmacas. \q1 \v 10 Amo aqui huelis quiquixtis nopa tanahuatili cati moteipan ixhuihua quipiyase. \q1 Yon amo aqui hueli quinquixtilis nopa tepos cuatopili cati quipiyase para ica tetatzacuiltise. \q1 Quipiyase tanahuatili para nochipa. \q1 Huan teipa hualas moteipan ixhui cati temacas tasehuilisti. \q1 Yaya cati nelía iaxca nopa tepos cuatopili huan nopa tanahuatili para tanahuatis. \q1 Huan masehualme ipan nochi talme campa hueli quichihuase cati yaya quinilhuía. \q1 \v 11 Elis se tominpixquet huan campa hueli oncas xocomeca mili cati iaxca. \q1 Quiilpis iburro ipan ten hueli xocomeca tzonti cati quinequis, \q1 huan sinta quinequi, quiilpis ipilconeburro ipan nopa xocomeca macuayot cati más cuali. \q1 Quipiyas miyac xocomecat iayo hasta nesis quej huelis ica quichicuenis iyoyo. \q1 Quena, hasta mocahuas quipiyas iayo xocomecat cati temacas nochi imil. \q1 \v 12 Iixteyol elis más yayahuic que xocomecat iayo, \q1 huan itancochhua más chipahuac que lechi. \q1 \v 13 Ta tiZabulón, moteipan ixhuihua itztose iteno hueyi at, \q1 huan nopona ajsise miyac cuaacalme. \q1 Motal ajsis hasta tali Sidón. \q1 \v 14 Ta tiIsacar, moteipan ixhuihua elise tejtetique quej se tapiyali cati quimati tamama etic. \q1 Mosiyajquetzase campa quintzacuaj borregojme. \q1 \v 15 Quema quiitase quenicatza nelía cuali amotal para ipan anmosiyajquetzase huan quenicatza nelía yejyectzi, \q1 huajca motancuaquetzase huan mocuitapantise para tamamase. \q1 Huan yon amo molinise moteipan ixhuihua quema quinchihuase ma tequipanoca san tapic. \q1 \v 16 Ta tiDan, ta huan moixhuihua antetajtolsencahuase quej quinamiqui pampa anelise se hueyi familia ipan tali Israel. \q1 \v 17 Moteipan ixhuihua elise quej se cohuat cati itztoc ojtipa, \q1 huan quintzacanía inincotzta cahuayojme huan quintahuisohua cati tejcotoque ipan cahuayojme. \q1 \v 18 ¡TOTECO! Nijchiya para techmanahuis. \q1 \v 19 Ta tiGad, miyac soldados hualase huan quintehuise moteipan ixhuihua, \q1 pero teipa inijuanti moicancuepase huan quinquixtijtiyase. \q1 \v 20 Ta tiAser, moteipan ixhuihua quipiyase tacualisti cati cuali. \q1 Quena, temacase tacualisti cati ajhuiyac quej cati quicuaj huejhueyi tanahuatiani. \q1 \v 21 Ta tiNeftalí, moteipan ixhuihua elise quej se masat cati nemi campa quinequi huan cati quintacatiltía yejyectzitzi pilconemasatzitzi. \q1 \v 22 Ta tiJosé, moteipan ixhuihua elise quej se cuali cuahuit cati quitoctoque campa ameli. \q1 Temaca miyac itajca huan imacuayohua moscaltía miyac hasta quipano nopa tepamit cati tilahuac. \q1 \v 23 Masehualme quincualancaitase moteipan ixhuihua, \q1 huan quinmajcahuilise cuataminti huan nochipa quinmacase tequipacholi. \q1 \v 24 Pero moteipan ixhuihua quiquetzase inincuahuitol xitahuac, \q1 huan amo huihuipicase inimax quema quitequihuise pampa elise tejtetique. \q1 Quena, tatanise pampa noTeco Dios, Yaya Cati Quipiya Nochi Chicahualisti quinpalehuis. \q1 Yaya quinmocuitahuis pampa yaya totamocuitahuijca tiisraelitame. \q1 Yaya nopa Hueyi Tet cati techmanahuijtoc miyac huelta. \q1 \v 25 Quena, ma amechpalehui ininTeco mohuejcapan tatahua. \q1 Ma amechtiochihua ta huan amoteipan ixhuihua yaya Toteco Dios cati quipiya nochi chicahualisti. \q1 Ma quintiochihuas moteipan ixhuihua ica miyac tatiochihualisti quej at cati huala ten huejcapa ipan ilhuicac, \q1 huan cati huala huejcata ipan hueyi at huan quichihuas ma moscaltis amomilhua. \q1 Ma mitztiochihuas ta huan moteipan ixhuihua huan mosihuajhua. \q1 Ma amechmacas miyac amoconehua cati moscaltise cuali. \q1 Ma tahuel momiyaquilica amotapiyalhua. \q1 \v 26 Quena, José, Toteco ma mitztiochihua, yaya cati noTeco na, nimotata. \q1 Ni tatiochihuali momiyaquilis hasta ajsis ipan nopa tepeme cati huejcahuase para nochipa. \q1 Nochi ya ni elis nopa tatiochihualisti cati ta tijpiyas, José, \q1 pampa Toteco mitziyocatali ten moicnihua para tielis tiinintanahuatijca. \q1 \v 27 Ta tiBenjamín, moteipan ixhuihua tatanise quej se tepechichi. \q1 Ica ijnaloc quicuase cati quimictijtoque, \q1 huan hasta tiotac quipiyase cati mocajtoc para temajmacase.” \p \v 28 Ya ni nopa 12 itelpocahua Israel huan nopa tatiochihuali cati inintata quinmacac. Quinilhui cati quinamiqui para sesen quiselis pampa Toteco quinextili cati panos ica ininteipan ixhuihua sese ten inijuanti. \s1 Imiquilis Jacob \p \v 29 Nojquiya Jacob quinmacac itelpocahua ni tanahuatili: “San quentzi polihui para nimiquis. Techtalpachoca inihuaya nohuejcapan tatahua ipan nopa ostot cati eltoc ipan ital Efrón nopa heteo. \v 30 Quena, techtalitij nopona ipan tali Canaán ipan nopa ostot ipan nopa mila cati itoca Macpela, iixpa Mamre. Nopa cati Abraham quicohuili Efrón para ipan ma quintalpachoca nochi iteixmatcahua. \v 31 Nopona quintoctoque Abraham ihuaya isihua, Sara, huan Isaac huan isihua, Rebeca, huan nopona nijtalpacho Lea. \v 32 Nopa tali huan nopa ostot cati eltoc nopona quincohuili nopa heteo tacame.” \p \v 33 Huan quema Jacob tanqui quinnahuatía itelpocahua, motejqui ipan itapech huan mijqui. \c 50 \p \v 1 Huajca José quinajnahuajqui itacayo itata huan chicahuac chocac huan quitzoponi. \v 2 Teipa quinnahuati nopa itepajtijcahua ma quitalilica taajhuiyacayot cati pajyo ipan itacayo itata para ma amo palani. Huan quej nopa quichijque. \v 3 Huan quitalilijque nopa pajtaajhuiyacayot 40 tonati pampa monejqui quitamiltise nopa tonali para amo palanis. \p Huan nopa egiptome quichoquilijque Israel 70 tonali. \v 4 Teipa quema panoc nopa choquisti, José quincamanalhui itapalehuijcahua ipan ichaj Faraón huan quinilhui: \p ―Se favor, xijcamanalhuica Faraón ten na huan xiquilhuica \v 5 para quema notata miquiyaya, nechchijqui ma nijtestigojquetza Toteco Dios para nijtalpachosquía ipan se ostot ipan tali Canaán cati iaxca toteixmatcahua. Huajca xijtajtanica ma nechcahuili ma niya tali Canaán nijcahuati notata. Huan quema ya nijtalpachojtos, sempa nihualas. \p \v 6 Huan nopa Faraón tananquili para quena huan quiilhui José: \p ―Xiya xijtalpachoti motata quej ya mitzilhui. \p \v 7 Huan José yajqui quitalpachoto itata. Huan ihuaya yajque nochi nopa tacame cati quipiyayayaj tanahuatili para tanahuatise ihuaya José. Huan nojquiya yajque cati quipiyayayaj tanahuatili ipan ichaj Faraón huan ipan tali Egipto. \v 8 Huan yajque nochi iicnihua José inihuaya nochi iteixmatcahua itata. Ipan tali Gosén san quincajtejque ininconehua huan inintapiyalhua. \v 9 Nojquiya yajque miyac masehualme ipan cuacarrojme huan ipan cahuayojme ihuaya José. Elque tahuel miyac masehualme cati yajque. \v 10 Huan quema ajsitoj campa quiyolquixtíaj trigo ipan Atad nechca nopa hueyat Jordán, nochi quipixque se hueyi choquisti huan ica miyac tequipacholi José quichoquili itata para chicome tonati. \p \v 11 Huan quema nopa cananeos cati ehuayayaj nopona quiitaque para nelía chocayayaj campa tayolquixtíaj campa itoca Atad, quiijtojque: “Tahuel hueyi inintequipachol nopa egiptome.” Huan yeca quitocaxtijque Abel Mizraim. (Abel Mizraim quinequi quiijtos Campa Nopa Egiptome Chocaque.) Abel Mizraim mocahua nechca hueyat Jordán para campa temo tonati. \p \v 12 Huan itelpocahua Jacob quichijque ica inintata nochi cati ya quintajtanijtoya. \v 13 Quihuicaque ipan tali Canaán huan quitalpachojque ipan nopa ostot cati eltoc ipan mila Macpela nechca Mamre cati Abraham quicohuilijtoya Efrón, nopa heteo tacat, para ipan quintalpachosquíaj nochi iteixmatcahua. \v 14 Teipa quema ya quitalpachojtoyaj inintata, José tacuepili ipan tali Egipto ihuaya iicnihua huan nochi sequinoc cati ihuaya yajtoyaj. \s1 Itayacapan nemilis José \p \v 15 Quema iicnihua José momacaque cuenta para inintata Jacob ya mictoya, moilhuijque: “Nohueli José techcualancaitas huan quinequis techcuepilis ica cati fiero tijchihuilijque huejcajquiya.” \p \v 16 Huajca tatitanque ma quiilhuitij: “Quema totata ayemo miquiyaya, \v 17 technahuati ma timitzilhuica, xijchihuili se favor huan techtapojpolhui totajtacol timoicnihua quema timitzchihuilijque cati fiero. Huan tojuanti nojquiya timitztajtaníaj techtapojpolhui cati timitzchihuilijque. Ama tijtequipanohuaj Toteco Dios cati totata quitoquili.” \p Huan José chocac quema quicajqui ni tamanti. \v 18 Huan teipa ajsicoj iicnihua huan mohuijtzonque iixpa ica tatepanitacayot huan quiilhuijque: \p ―Nica techpixtoc para timoaxcahua. Timitztequipanose san tapic. \p \v 19 Pero José quinilhui: \p ―Amo ximajmahuica. Na amo niDios para nimechtatzacuiltis. \v 20 Melahuac anquinequiyayaj antechchihuilise cati nelía amo cuali, pero Toteco Dios quisencajqui para ica cati fiero antechchihuilijque, yaya quichihuasquía se tamanti cati nelpano cuali. Yaya quinequiyaya quimanahuis ininemilis miyac masehualme huan ya nopa cati ama anquiitaj ten pano. \v 21 Huajca amo ximajmahuica. Nimechmacas amojuanti huan amoconehua ten anquicuase. \p Huan José quincamanalhui ica teicnelijcayot huan quej nopa quinyoltali. \s1 Imiquilis José \p \v 22 Huan José ihuaya nochi iteixmatcahua noja mocajque ipan tali Egipto huan yaya amo mijqui hasta quipixqui 110 xihuit. \v 23 José itztoya hasta iconehua Efraín quinpixque iniixhuihua. Nojquiya itztoya hasta Maquir, icone Manasés, quinpixqui iconehua. Quena, iixhuihua Manasés mahuiltijque iicxita inihueyi tata José. \p \v 24 Huan se tonali José quinilhui iicnihua: “San polihui quentzi para nimiquis, pero teipa Toteco Dios hualas amechpalehuiqui huan amechquixtiqui ten ni tali para amechhuicas ipan nopa tali cati quintencahuili Abraham, Isaac huan Jacob para quinmacas.” \v 25 Huajca José quincamanalhui iicnihua cati nojquiya eliyayaj itelpocahua Israel quej ya. Huan quinchihualti ma quitestigojquetzaca Toteco para quihuicase iomiyohua inihuaya quema ajsis tonali para quisase ten tali Egipto. Quinilhui: “Quema Toteco Dios hualas huan amechhuicas sempa ipan tali Canaán, monequi anquihuicase noomiyohua amohuaya.” \p \v 26 Huajca José mijqui ipan tali Egipto quema quipiyayaya 110 xihuit huan itacayo quipajtijque ica pajtaajhuiyacayot para amo palanisquía. Huan quitalijque ipan se cuacajo ipan tali Egipto.