\id DAN \ide UTF-8 \h Daniel \toc1 Daniel \toc2 Daniel \toc3 Dn. \mt1 Daniel \c 1 \s1 Babilonia ehuani quintanque tali Judá ehuani \p \v 1 Ipan nopa tonali quema Tanahuatijquet Joacim yahuiyaya para eyi xihuit tanahuatis ipan tali Judá, hualajqui Tanahuatijquet Nabucodonosor cati tanahuatiyaya ipan tali Babilonia. Yaya ajsico ipan tali Judá inihuaya isoldados, huan quiyahualojque altepet Jerusalén huan pejque quitehuíaj. \v 2 Huan Toteco Dios quicahuili Tanahuatijquet Nabucodonosor ma quitani Tanahuatijquet Joacim. Nojquiya Toteco Dios quicahuili ma quiichtequi sequij tamanti cati quitequihuiyayaj ipan ihueyi tiopa. Huan quihuicaque nopa tamantzitzi tatzejtzeloltique huan quitalitoj ipan nopa cali campa eltoyaj inintaixcopincayohua ipan altepet Sinar huan nopona quiajojque ica sequinoc tamantzitzi pajpatiyo cati iniaxca ininteteyohua. \p \v 3 Nojquiya Tanahuatijquet Nabucodonosor quiilhui Aspenaz cati quinyacanayaya itapalehuijcahua para ma quintapejpenica sequij israelita telpocame cati eliyayaj ininconehua tanahuatiani o tominpiyani huan ma quinhualicaca hasta tali Babilonia. \v 4 Ma quintapejpenica telpocame cati tejtetique huan cuali inintachiyalis huan cati talnamiquij huan momachtijque miyac tamanti. Ma quintapejpenica cati nimantzi huelis quichihuase se tequit huan cati nochi quimachilíaj huan cati quinitase para se tonali huelis quipalehuise nopa tanahuatijquet para tanahuatis. Monequiyaya quinmachtise nopa telpocame nopa camanali caldeo cati quitequihuíaj ipan nopa tali huan ma quinmachtica ipan nochi iniamatapohual. \v 5 Huan Tanahuatijquet Nabucodonosor tanahuati para ma quinmacaca nopa telpocame san se tacualisti huan taili quej cati ya quitequiliyayaj. Quiijto ma quinmachtica para eyi xihuit huan quema quitamiltise nopa eyi xihuit, nopa telpocame quitequipanose. \s1 Daniel huan ihuampoyohua ipan ichaj nopa tanahuatijquet \p \v 6 Huan ipan nopa israelita telpocame cati quintapejpenijque itztoyaj Daniel, Ananías, Misael huan Azarías cati tacatque ipan nopa hueyi familia Judá. \v 7 Pero nopa tayacanquet cati quinmocuitahuiyaya quinpatili inintoca ica tocayot ten ital Babilonia. Huan Daniel quitocaxtali Beltsasar. Huan Ananías quitalili Sadrac. Huan Misael quitocaxti Mesac huan Azarías quitocaxti Abed Nego. \p \v 8 Pero Daniel ipan iyolo motemacac para amo quicuas itacualis huan itailis nopa tanahuatijquet pampa nopa tacualisti quichihuas amo tapajpacti iixpa Toteco. Huajca Daniel quitajtani nopa tayacanquet ma quincahuili para amo quicuase nopa tacualisti cati ica quiixpanosquíaj itanahuatil Toteco. \p \v 9 Huan Toteco Dios quichijqui para Daniel ma mohuica cuali ihuaya nopa tayacanca tapalehuijquet huan yaya quitasojtac Daniel miyac. \v 10 Pero pampa yaya eliyaya itapalehuijca nopa tanahuatijquet, quiilhui Daniel: \p ―Amo nihuelis nimechmacas seyoc tacualisti pampa niquimacasi nopa tanahuatijquet. Yaya cati tanahuatijtoc taya monequi anquicuase huan anquiise. Huan sinta amo anquicuase, huelis anistalihuise. Huelis ancocoxcatiyase huan amo annesise cuali quej ne sequinoc telpocame. Huan elis notajtacol huan nopa tanahuatijquet tanahuatis ma techmictica na. \p \v 11 Huajca Daniel quicamanalhui seyoc tacat cati nopa tanahuatijquet nojquiya quitalijtoya para quimocuitahuis ya huan quinmocuitahuis Ananías, Misael huan Azarías. Huan Daniel quiilhui: \p \v 12 ―Nimitztajtanía se favor. Techyejyeco para majtacti tonali. Xitanahuati san ma techmacaca quilit para tijcuase huan para tiquise, san at. \v 13 Huan quema panotosa ni majtacti tonali, xiquita quenicatza tiitztoque huan quenicatza itztoque ne sequij telpocame cati quicuaj itacualis nopa tanahuatijquet. Huan huajca teipa huelis antechtamacase ica cati anquiitase para cuali. \p \v 14 Huan nopa tacat quiseli cati quiilhui huan para majtacti tonali quintamacac quej quiilhuijque para quinyejyecos. \v 15 Huan quema ya tantoya nopa majtacti tonali, inijuanti nesiyayaj más cuali huan quipiyayayaj más chicahualisti que ne sequij cati quicuayayaj nopa tanahuatijquet itacualis. \v 16 Huajca nopa tacat ayecmo quinmacac nopa tanahuatijquet itacualis huan itailis. San quintequiliyaya quilit. \p \v 17 Huan Toteco Dios quinmacac nopa nahui telpocame miyac tamatilisti huan miyac talnamiquilisti. Nochi hueliyayaj quichihuaj. Quiixmatiyayaj huan quimachiliyayaj nochi tamanti amatapohualme huan nochi tamanti talnamiquilisti. Nojquiya Daniel quimachiliyaya cati quiijtosnequi nochi tamanti temicti huan tanextili cati masehualme quiitaj. \v 18 Huan quema ajsic nopa tonali cati nopa tanahuatijquet quiixquetztoya para ma monextica nochi nopa telpocame iixpa, nopa tayacanquet ten itapalehuijcahua quinhuicac iixpa. \v 19 Huan nopa tanahuatijquet quintatzintoquili taya momachtijtoyaj. Huan ipan nochi nopa telpocame, amo quipanti yon se quej Daniel, Ananías, Misael huan Azarías. Huajca quintequimacac ma quipiyaca tequiticayot ipan itanahuatilis. \v 20 Huan ipan nochi tamanti cati monequiyaya talnamiquilisti, quintatzintoquili huan quinpanti para inijuanti tahuel talnamiquij hasta quinpano nochi sequinoc talnamiquini ipan itanahuatilis. Huan quinpanti quimatiyayaj hasta majtacti hueltas más que ne talnamijca tacame cati momachtijque sitalime o quincamanalhuiyayaj ajacame. \v 21 Huan Daniel quipixqui tequiticayot ipan nopa tanahuatilisti para tahuel miyac xihuit huan tequitic hasta ipan nopa achtohui xihuit ten itanahuatilis Ciro. \c 2 \s1 Nabucodonosor quipixqui se temicti \p \v 1 Quema Tanahuatijquet Nabucodonosor yahuiyaya para ome xihuit tanahuatis, pejqui quitemiqui miyac tamanti huan cati quitemiquiyaya tahuel quitequipacholmacayaya huan teipa ayecmo hueliyaya cochi. Huan tonaya amo hueliyaya quielnamiqui itemic. \v 2 Huajca tanahuati ma quinnotzatij nopa tacame cati momachtíaj sitalime, huan cati tetonalitaj, huan cati tenahualhuíaj inihuaya nochi talnamijca tacame. Quinejqui quiitas sinta se ten inijuanti huelis quiixtomilis itemic. Huajca nochi yajque monextitoj iixpa. \v 3 Huan ne tanahuatijquet quinilhui: \p ―Nijpixqui se temicti huan nelía nimocuesohua miyac pampa nijnequi nijmachilis. Huelis techilhuía cati techajsis teipa. \p \v 4 Huan nopa talnamijca tacame quiilhuijque nopa tanahuatijquet: \p ―¡Tohueyitanahuatijca! ¡Xiitzto miyac tonali! Techpohuili cati tijtemijqui huan tojuanti, timotequipanojcahua, timitzixtomilise taya quinequi quiijtos. \p \v 5 Huan nopa tanahuatijquet quinnanquili: \p ―Ya niquelcajqui cati nijtemijqui. Pero sinta amo antechilhuíaj taya nijtemijqui huan taya quinequi quiijtos, nitanahuatis ma amechhuejhueloca huan ma quisosoloca amochajchaj. \v 6 Pero sinta antechilhuise taya nijtemijqui huan taya quinequi quiijtos, nimechmacas miyac nemacti cati cuali. Nojquiya nimechhueyitalis huan anquipiyase más tequiticayot. Huajca techilhuica taya nijtemijqui huan taya quinequi quiijtos. \p \v 7 Huan nopa talnamijca tacame sempa quinanquilijque: \p ―Quena, totanahuatijca, techpohuili taya tijtemijqui, huan timitzilhuise taya quinequi quiijtos. \p \v 8 Huan nopa tanahuatijquet quinilhui: \p ―Cuali nijmati anquinequij anquichiyase hasta techajsis nopa cati fiero quiijtosnequi nopa temicti pampa ya anquicactoque cati niquijto. \v 9 Sinta amo antechilhuise taya nijtemijqui, san se tatzacuiltilisti amopantis huan ya nopa miquilisti. Pampa niquita anmoilhuijtoque san sejco quenicatza antechnanquilise ica istacatili hasta ajsis nopa tamanti. Huajca techilhuica nopa temicti huan nijmatis para temachti anhuelij antechixtomilise cati quiijtosnequi. \p \v 10 Huan nopa talnamijca tacame quiilhuijque nopa tanahuatijquet: \p ―Amo aqui ipan ni taltipacti huelis mitzilhuis cati tijnequi tijmatis, titotanahuatijca. Nojquiya amo aqui yon se tanahuatijquet o tayacanquet, masque nelía hueyi itanahuatilis tajtantoc se tamanti quej ni para ma quiilhui se cati momachtía sitalime, o cati tetonalitaj o cati talnamiquij. \v 11 Pampa cati ta techtajtanía nelía ohui. Amo aqui ipan taltipacti huelis mitzilhuis. Huelis se dios mitzilhuisquía, pero inijuanti amo itztoque campa timasehualme. \p \v 12 Huan quema nopa tanahuatijquet quicajqui ya ni, nelía cualanqui huan tanahuati ma quinmictica nochi talnamijca tacame ipan tali Babilonia. \v 13 Huan quema itayolmelajcahua nopa tanahuatijquet teilhuiyayaj nopa tanahuatili, quitemotoj Daniel inihuaya ihuampoyohua para quinhuicase quinmictitij. \s1 Daniel quitajtani Toteco itapalehuil \p \v 14 Huan ajsito campa Daniel nopa tayacanquet ten soldados cati itoca Arioc cati quipixqui itequi para temictis quema nopa tanahuatijquet quinequiyaya. Huan Daniel moilhui quenicatza quichihuasquía huan teipa quicamanalhui Arioc ica miyac talnamiquilisti. \v 15 Huan Daniel quitatzintoquili nopa tayacanquet: \p ―¿Para ten nopa tanahuatijquet quichijtoc ni tanahuatili cati nelchicahuac? \p Huajca Arioc quipohuili Daniel taya onca. \v 16 Huan Daniel yajqui nimantzi campa itztoya nopa tanahuatijquet huan quiilhui ma quimaca se ome tonati para huelis quipohuilisquía itemic. Huan nopa tanahuatijquet quiseli cati quiijto. \v 17 Huan teipa Daniel yajqui ichaj huan quinitato ihuampoyohua, Ananías, Misael huan Azarías. \v 18 Quinilhui ma quitajtanica Toteco Dios cati itztoc ilhuicac para ma quintasojta huan ma quinnextili ni tamanti cati amo aqui quimati para ma amo quinmictica inihuaya ne sequij talnamijca tacame ipan tali Babilonia. \v 19 Huajca ipan nopa tayohua Toteco Dios cati itztoc ilhuicac quimacac Daniel se tanextili huan quinextili nopa tamanti cati amo aqui quimatiyaya. \s1 Daniel quitascamatqui Toteco \p Huan yeca Daniel quitascamatqui Toteco Dios cati itztoc ilhuicac, \v 20 ica ni camanali: \q1 “Toteco Dios, ma mitzhueyichihuaca nochi masehualme para nochipa, pampa ta tijpiya nochi talnamiquilisti huan chicahualisti. \v 21 Ta tijpata tonali huan xihuit. Tiquinijcuenía huan tiquintalía tanahuatiani. Ta cati tiquinmaca inintalnamiquilis cati talnamiquij huan cati tamachilíaj. \v 22 Ta cati titenextilía tamanti cati ohui huan cati motatijtoc para quimachilise. Tijmati cati eltoc ipan tzintayohuilot. Taahuili pehua ipan ta. \v 23 Nimitztascamati, ta tiToteco Dios, cati notatahua mitzhueyichijque. Nimitztascamati huan nimitzhueyichihua pampa techmacatoc talnamiquilisti huan chicahualisti. Huan ama techmatiltijtoc cati timitztajtanijque. Technextilijtoc cati quimacayaya hueyi tequipacholi nopa tanahuatijquet.” \s1 Daniel yajqui iixpa Nabucodonosor \p \v 24 Huan teipa Daniel yajqui quiitato Arioc cati nopa tanahuatijquet quitequimacatoya para ma quinmicti nochi talnamijca tacame ipan tali Babilonia. Huan Daniel quiilhui: \p ―Amo xiquinmicti nopa talnamijca tacame. Techhuica iixpa nopa tanahuatijquet huan na niquixtomilis nochi itemic. \p \v 25 Huan Arioc moisihuilti para quihuicas iixpa Tanahuatijquet Nabucodonosor huan quiilhui: \p ―Totanahuatijca, ten nopa israelitame cati tiquinhualicaque ten tali Judá, na nijpantijtoc se tacat cati huelis mitzixtomilis taya quiijtosnequi motemic. \p \v 26 Huajca nopa tanahuatijquet quinotzqui Daniel cati nojquiya itoca Beltsasar huan quiijto: \p ―¿Huelis techilhuis taya nijtemijqui huan taya quinequi quiijtos? \p \v 27 Huan Daniel quinanquili: \p ―Amo aqui yon se cati hueli mitzilhuis motemic cati tijnequiyaya tijmatis masque yaya se talnamijca tacat, o se cati tetonalita, o se cati tenahualhuía, o se cati momachtía sitalime. \v 28 Pero, quena, itztoc se Dios nepa ilhuicac cati tenextilía tamanti cati masehualme amo quimachilíaj. Huan Tanahuatijquet Nabucodonosor, yaya mitzilhuijtoc cati panos teipa. Huajca ama nimitzpohuilis nopa temicti cati tijpixqui huan nochi nopa tanextili cati tiquitac quema ticochtoya. \v 29 Quema timotectoya, pejqui timoilhuía cati panosquía teipa. Huan yaya cati tematiltía ten motatijtoc mitzmatiltijtoc cati panotiyas teipa. \v 30 Amo techmachiltijtoc na nopa tamanti pampa más nitalnamiqui que ne sequinoc tacame. Technextilijtoc para huelis nimitzixtomilis taya quiijtosnequi motemic, huan para quej nopa huelis tijmachilis cati timoyolilhuiyaya. \s1 Nabucodonosor itemic huan cati quiijtosnequi \p \v 31 “Totanahuatijca, ipan motemic tiquitayaya moquetztoya moixpa se teteyot nelhueyi huan nelía huejcapantic. Huan cahuaniyaya nopa teteyot huan mitzmajmati. \v 32 Itzonteco nopa teteyot eliyaya senquisa oro. Huan iyolixco huan imax eliyaya plata. Huan iijti huan imetztomahuiya eliyaya bronce. \v 33 Huan icotzta eliyaya ten hierro. Huan iicxi canactzi eliyaya hierro huan canactzi eliyaya soquit. \v 34 Huan quema noja tijtachiliyaya, se tet quisqui iselti ten campa eltoya ipan se tepet. Huan hualajqui nopa tet huan quiajsic ipan imetz nopa teteyot campa eliyaya hierro huan soquit, huan quitamisosolo. \v 35 Huan san ipan se talojtzi huetzqui nochi nopa hierro, soquit, bronce, plata huan oro. Huan mochijqui quej taltepocti quej quema tiquita ipan verano quema se quihuitequi trigo huan se ajacat quihuica itasolo. Huan amo teno mocajqui ten nopa teteyot. Pero nopa tet cati quimaquili nopa teteyot, mohueyili hasta mochijqui se hueyi tepet huan quitemiti nochi taltipacti. \s1 Nopa achtohui tanahuatilisti Babilonia \p \v 36 “Huajca ya nopa eliyaya motemic. Huan ama nimitzpohuilis taya quiijtosnequi. \v 37 Ta titotanahuatijca, tiitztoc nopa tanahuatijquet cati más hueyi que nochi tanahuatiani. Toteco Dios cati itztoc ilhuicac mitzmacatoc ni tanahuatilisti huan miyac chicahualisti. Yaya quichijtoc para nochi masehualme ma mitztepanitaca huan mitzmacatoc nochi mohueyitilis. \v 38 Yaya mitzcahuilijtoc xiquinnahuati talme campa hueli campa itztoque masehualme, tapiyalme huan totome. Yaya cati quintalijtoc momaco nochi para xiquinnahuati. Nopa teteyot itzonteco mitzixnextía ta, totanahuatijca. Ta nopa titzontecomit ten oro. \s1 Nopa ompa tanahuatilisti: Media huan Persia \p \v 39 “Huan teipa quema tamis titanahuatis, pehuas seyoc tanahuatilisti cati quiixnextía iyolixco ten plata nopa teteyot, pero nopa tanahuatilisti amo quipiyas chicahualisti quej ta tijpiya. \s1 Nopa expa tanahuatilisti: Grecia \p “Quema tamis nopa ompa tanahuatilisti, pehuas seyoc tanahuatilisti cati quiixnextía nopa bronce cati tiquitac ipan iijti nopa teteyot. Nopa tanahuatijquet nojquiya quipiyas tanahuatili ipan nochi taltipacti. \s1 Nopa najpa tanahuatilisti: Roma \p \v 40 “Pero teipa pehuas nopa najpa hueyi tanahuatilisti cati quiixnextía nopa hierro ipan ne teteyot. Ni tanahuatilisti quipiyas miyac fuerza. San quej hierro hueli tasosolohua, ni tanahuatijquet quitamiltis huan quisosolos nochi sequinoc tanahuatilisti huan quintanis nochi talme. \v 41 Nojquiya tiquitac iicxi huan ixocpilhua canactzi eliyaya hierro huan canactzi eliyaya soquit icsitoc. Nopa tanahuatilisti cati quiixnextía nopa hierro huan soquit elis se tanahuatilisti cati teipa sosolihuis. Elis tetic huan quipiyas chicahualisti pampa tiquitac canactzi hierro, pero nojquiya tiquitac maneltic ica soquit. \v 42 Huan pampa tiquitac ixocpilhua canactzi hierro huan canactzi san soquit icsitoc, quiijtosnequi para canactzi quipiyas chicahualisti, pero nojquiya canactzi amo. Nimantzi mososolos quej tapani se soqui chachapali. \v 43 Huan cati tayacanaj ipan nopa najpa tanahuatilisti quinequise quinsejcotilise inimasehualhua para itztose san se. Pero quej hierro amo hueli momanelohua ica soquit, quej nopa amo huelis quinsejcotilise. \s1 Nopa tayacapan tanahuatilisti: Nopa tanahuatilisti ten ilhuicac \r (Mt. 3:2) \p \v 44 “Huan ipan nopa tonali quema tanahuatijtose nopa tanahuatiani cati quinixnextía ixocpilhua nopa teteyot, Toteco Dios cati itztoc ilhuicac quiquetzas se tanahuatilisti campa imasehualhua cati amo aqui huelis quisosolos, yon amo aqui huelis quitanis. Huan nopa tanahuatilisti amo aqui huelis quitanis pampa nopa tanahuatijcayot quintamiltis nochi sequinoc tanahuatiani huan inintanahuatijcayo, huan ayecmo teno mocahuas ten ne sequinoc. Nopa tanahuatilisti huan nopa tanahuatijquet cati Toteco quitalijtos huejcahuas para nochipa. \v 45 Ya ni nopa tanahuatilisti cati quiixnextía nopa tet cati tiquitac cati quisqui ica iselti huan temoc ten nopa tepet, huan quixacualo huan quichijqui quej taltepocti nopa hierro, bronce huan soquit. Huajca totanahuatijca, ipan motemic Toteco Dios cati más hueyi mitznextilijtoc cati panos teipa ipan ni taltipacti. Huan ni temicti cati Toteco mitzmacatoc nelía melahuac. Huan nojquiya senquisa temachti cati nimitzpohuilijtoc cati quiijtosnequi.” \s1 Nabucodonosor quihueyitali Daniel \p \v 46 Huajca Tanahuatijquet Nabucodonosor motancuaquetzqui iixpa Daniel huan mohuijtzonqui talchi para quihueyichihuas Daniel. Huan nojquiya quinnahuati imasehualhua ma quimacaca se tacajcahualisti huan ma quipopochhuica ica copali cati ajhuiyac. \v 47 Huan Nabucodonosor quiilhui Daniel: \p ―Nelía melahuac moDios itztoc cati más hueyi que nochi sequinoc dioses. Yaya ininTeco nochi tanahuatiani. Yaya hueli tenextilía tamanti cati amo aqui quimati pampa niquita para melahuac mitznextilijtoc ni tamanti cati nijtemijqui. \p \v 48 Huan teipa nopa tanahuatijquet quihueyitali Daniel huan quitequimacac para ma quihuica más tequiticayot huan quimacac miyac tamanti cati pajpatiyo. Nojquiya quitali ma eli gobernador ipan nopa estado campa mocajqui altepet Babilonia. Huan quitali ma eli nopa tayacanquet cati más hueyi que nochi talnamijca tacame ipan tali Babilonia. \v 49 Nojquiya Daniel quitajtani nopa tanahuatijquet para ma quintequimaca ihuampoyohua, Sadrac, Mesac huan Abed Nego. Huan quinmacac tequiticayot ipan tequicali ipan nopa estado campa eltoya altepet Babilonia, huan Daniel mocajqui ichaj nopa tanahuatijquet ica se tequiticayot cati más hueyi. \c 3 \s1 Nabucodonosor quichijqui se teteyot ten oro \p \v 1 Huan teipa nopa Tanahuatijquet Nabucodonosor tanahuati ma quichijchihuaca se teteyot ten oro cati quipixqui 26 metros ihuejcapanca huan nechca eyi metro itomajca. Huan tanahuati ma quitalica ipan ne tamayamit cati itoca Dura nechca altepet Babilonia. \v 2 Teipa tanahuati ma mosentilica nochi cati quihuicayayaj tequiticayot ipan nochi talme ipan itanahuatilis. Quinnotzqui itapalehuijcahua, itaconsejomacacahua, ipresidentes, igobernadores, ijueces huan itayacanca soldados huan cati quimocuitahuiyayaj itomi. Tanahuatijquet Nabucodonosor quinilhui ma hualaca huan quiilhuichihuilise nopa hueyi teteyot cati quiquetztoya. \v 3 Huajca ajsicoj nochi huejhueyi masehualme huan mosentilijque iixpa nopa teteyot para quiilhuichihuilise. \v 4 Huan se tacamanalhuijquet chicahuac camanaltic huan quinilhui nopa masehualme: “Xijtacaquilica, nochi anmasehualme cati anhualajtoque campa hueli talme huan cati ancamanaltij ten hueli camanali cati onca. \v 5 Quema anquicaquise tapitzaj nopa tapitzani ica nochi inintapitzalhua, nimechnahuatía ximotancuaquetzaca huan xijhueyichihuaca nopa teteyot ten oro cati Tanahuatijquet Nabucodonosor tanahuati ma quisencahuaca. \v 6 Huan sinta acajya amo motancuaquetzas huan amo quihueyichihuas nopa teteyot, nimantzi quimajcahuase ipan se hueyi tilelemecti.” \p \v 7 Huajca quema quicajque tapitzaj nopa miyaqui tapitzani, nochi nopa miyaqui masehualme cati campa hueli hualajtoyaj huan cati camanaltiyayaj ten hueli camanali, nochi motancuaquetzque huan quihueyichijque nopa teteyot ten oro cati Nabucodonosor quichijchijtoya. \s1 Eyi israelita telpocame amo quihueyichijque nopa teteyot \p \v 8 Huan ipan nopa talojtzi sequij talnamijca tacame hualajque huan quintelhuicoj nopa israelita telpocame iixpa Tanahuatijquet Nabucodonosor. \v 9 Quiilhuijque: \p ―Totanahuatijca, \v 10 ta titanahuati para nochi ma motancuaquetzaca iixpa ne teteyot ten oro huan nimantzi ma quihueyichihuaca quema quicaquisquíaj tapitzaj nopa tatzotzonani. \v 11 Huan tiquijto sinta acajya amo quichihuas, quimajcahuase iijtic nopa tilelemecti cati xahuantoc. \v 12 Pero itztoque sequij israelitame cati tiquintalijtoc para quipiyase hueyi tequiticayot ipan ni altepet Babilonia, huan inijuanti amo mitztepanitaj. Amo quinhueyichihuaj todioses, yon nopa taixcopincayot ten oro cati tijchijtoc. Inintoca Sadrac, Mesac huan Abed Nego. \p \v 13 Huajca nelía cualanqui Nabucodonosor huan tanahuati ma quihuiquilica iixpa Sadrac, Mesac huan Abed Nego. Huan quinhualicaque. \v 14 Huan Nabucodonosor quintatzintoquili: \p ―¿Nelía amo anquinhueyichihuaj nodioses, yon nopa taixcopincayot ten oro cati nijchijchijtoc? \v 15 Monequi ximocualtalica para anquihueyichihuase. Huajca amantzi quema tatzotzonase, monequi ximotancuaquetzaca iixpa nopa teteyot cati nijchijchijtoc huan xijhueyichihuaca. Huan sinta anquichihuase, cualtitoc. Pero sinta amo anquihueyichihuase, nimantzi amechmajcahuase ipan nopa tilelemecti cati xahuantoc. Huan amo aqui se totiotzi cati huelis amechmanahuis nopona. \p \v 16 Huajca Sadrac, Mesac huan Abed Nego quinanquilijque nopa tanahuatijquet huan quiilhuijque: \p ―Timitzcamanalhuise xitahuac. Amo timotequipachos ica ten topantis. \v 17 Toteco Dios cati tijhueyichihuaj quipiya chicahualisti para techmanahuis ten nopa tilelemecti huan huelis quichihuas. \v 18 Pero cuali xijmati ya ni, totanahuatijca, masque amo techmanahuisquía, amo tijhueyichihuase nopa taixcopincayot, yon amo timotancuaquetzase iixpa nopa teteyot ten oro cati tijchijchijtoc. \s1 Toteco quinmanahui nopa telpocame ipan tit \p \v 19 Huan quema Nabucodonosor quicajqui ni camanali, nelía cualanqui hasta moixchichilo ica nopa eyi telpocame. Huan tanahuati ma quitemilica chicome hueltas más cuahuit para tahuel más quixahuanaltise huan amo quej achtohui. \v 20 Teipa quintitanqui sequij soldados cati más quipiyaj tetili para ma quitatacatzoca Sadrac, Mesac huan Abed Nego, huan ma quinmajcahuaca ipan tilelemecti. \v 21 Yon amo quinquixtilijque iniyoyo, inintzontzajca huan inintaque cati moquentijtoyaj. San quintatacatzojque huan quinmajcajque iijtic tilelemecti pampa nopa tanahuatijquet quinequiyaya quinmictis nimantzi. \v 22 Huan pampa ne tanahuatijquet tanahuatijtoya para ma quixahuanaltica tahuel nopa tilelemecti quinajsic huan quinmicti nopa soldados cati quimajcajque Sadrac, Mesac huan Abed Nego. \v 23 Huan Sadrac, Mesac huan Abed Nego huetzitoj horno ijtic ilpitoque. \p \v 24 Huan nimantzi Nabucodonosor momajmati huan moquetztiquisqui campa mosehuijtoya. Huan quintatzintoquili itapalehuijcahua cati más huejhueyi: \p ―¿Amo tiquinmajcajque eyi telpocame ilpitoque ipan tit? \p Huan tananquilijque: \p ―Quena, totanahuatijca. \p \v 25 Huan ne tanahuatijquet quiijto: \p ―Xiquitaca, niquinita nahui tacame majcajtoque huan nemij ipan tajco tit huan amo teno ininpanti. Huan ne najpa tacat nesi quej se dios. \p \v 26 Huajca Nabucodonosor monechcahui iteno nopa tilelemecti huan chicahuac quintzajtzili huan quiijto: \p ―¡Sadrac, Mesac huan Abed Nego, amojuanti cati anquitequipanohuaj nopa Dios Cati Más Hueyi, xiquisaca huan xihualaca nica! \p Huan nopa eyi quisque ten nopa tilelemecti, \v 27 huan nochi nopa tacame cati nopona itztoyaj huan quihuicayayaj tequiticayot ipan nopa tali, quinnechcahuijque ni eyi telpocame. Huan quintachilijque huan quiitaque para amo quintatijtoya tit ipan inintacayo, yon amo teno quichihuilijtoya ipan inintzoncal, yon iniyoyo. Yon amo mijyotiyayaj sinta monechcahuijtoyaj campa pocti. \s1 Nopa tanahuatili cati Nabucodonosor quichijqui \p \v 28 Huajca Nabucodonosor quiijto: “¡Ma tijhueyichihuaca Dios, yaya cati ininTeco Sadrac, Mesac huan Abed Nego! Yaya quititanqui iilhuicac ejca para ma quinmanahui itequipanojcahua pampa motemachijque ipan ya. Inijuanti amo techneltocaque na, nitanahuatijquet huan cati niquinnahuati. Hasta motemacaque para miquise para amo motancuaquetzase para quihueyichihuase seyoc cati amo ininTeco Dios. \v 29 Huajca ama, na nitanahuatía para nochi masehualme ipan nochi talme huan cati camanaltij nochi tamanti camanali ma quimatica para amo aqui hueli quimahuispolos ininTeco ni telpocame. Huan sinta acajya quichihuas, nitanahuatis ma quinhuejhueloca huan ma quisosoloca ininchajchaj huan san mochihuas quej campa quisentilíaj tasoli. Pampa amo aqui seyoc totiotzi ipan ni taltipacti cati hueli temaquixtía quej ni.” \p \v 30 Huan teipa ne tanahuatijquet quitequimacac Sadrac, Mesac huan Abed Nego ma quipiyaca noja más tequiticayot ipan nopa altepet Babilonia. \c 4 \s1 Tanahuatijquet Nabucodonosor quipixqui seyoc temicti \p \v 1 Teipa Tanahuatijquet Nabucodonosor quintajcuilhui nochi masehualme ipan itanahuatilis ica ni camanali: \q1 “Na, niTanahuatijquet Nabucodonosor, nimechtajpalohua nochi anmasehualme ipan nochi talme ipan ni taltipacti cati ancamanaltij nochi tamanti camanali cati onca. \v 2 Nijnequi xijmatica amojuanti nopa tamanti cati nelyejyectzitzi cati Dios Cati Más Hueyi quichijtoc nica noixpa. \v 3 ¡Nelía huejhueyi tamanti quichijqui huan san tijtachilijtoque! Yaya itanahuatilis huejcahuas para nochipa. Tanahuatis huan quipiyas ihueyi chicahualis para nochipa quema noja tacajtiyase iniixhuihua masehualme. \q1 \v 4 “Na, niNabucodonosor, niitztoya ica paquilisti ipan nochaj cati hueyi huan nochi cati cuajcualtzi nijpiyayaya. \v 5 Pero se tayohua quema nimotectoya, nijtemijqui miyac tamanti cati nelía techmajmati. \v 6 Huajca nitanahuati ma hualaca techitaquij nochi talnamijca tacame ipan tali Babilonia huan ma techixtomilica taya quiijtosnequi notemic. \v 7 Huan hualajque nochi cati tenahualhuíaj, huan cati quincamanalhuíaj ajacame, huan cati momachtíaj sitalime huan cati tetonalitaj, huan niquinpohuili notemic, pero amo huelque techilhuijque taya quinequiyaya quiijtos. \v 8 Pero teipa monechcahui Daniel cati nojquiya itoca Beltsasar quej itoca nodios. Ipan inemilis Daniel quipiya ichicahualis itonal nopa Dios cati tatzejtzeloltic. \v 9 Huan nijpohuili notemic huan niquilhui: ‘Beltsasar, ta cati más titalnamiqui ten nochi talnamijca tacame, na nijmati Itonal Dios itztoc ipan ta. Huan nijmati ta tijmachilía nochi tamanti cati amo aqui hueli quimachilía. Huajca xijtacaquili nochi cati niquitac ipan notemic, huan techilhui taya quiijtosnequi. \v 10 Ya ni notemic cati niquitac quema nicochtoya. Tatajco ipan se tamayamit niquitac se cuahuit nelhuejcapantic. \v 11 Nopa cuahuit moscaltijtiyajqui huan mochijqui neltomahuac huan huejcapantic hasta conajsiyaya ilhuicacti. Nochi masehualme hueliyayaj quiitaj nopa cuahuit ten campa hueli itztoyaj ipan taltipacti masque nelhuejca. \v 12 Nelía eliyaya yejyectzi ixihuiyo huan temacayaya miyac itajca, hasta quiaxiliyaya para quintamacase nochi masehualme campa hueli. Nochi tapiyalme ten cuatita moecahuiliyayaj itantita huan ipan imacuayo motepasoltiyayaj totome. Huan nochi tapiyalme huan totome ipan taltipacti quicuayayaj itajca nopa cuahuit. \q1 \v 13 “ ‘Teipa ica se talojtzi niquitac se itatzejtzeloltijca ilhuicac ejca Dios cati itequi para tamocuitahuis huan yaya temoyaya ten ilhuicac. \v 14 Huan chicahuac nopa ilhuicac ejquet quiijto: Xijtzontequica nopa cuahuit huan xijmacuayotzontequica. Xijquixtilica ixihuiyo huan xijsemanaca itajca. Ma choloca nochi tapiyalme cati moecahuiliyayaj itantita huan nochi totome cati itztoque ipan imacuayo. \v 15 Pero xijcahuaca icuatzonyo huan inelhuayo. Huan xijtatacatzoca icuatzonyo ica cadenas ten hierro huan bronce. Huan xijcahuaca campa eltoc ica yancuic sacapetat yahualtic. Ma huetzi ajhuechti ipan nopa tacat cati ni cuahuit quiixnextía. Huan nopa tacat ma quipiya inemilis quej nopa tapiyalme cati quicuajtinemij sacat. \q1 \v 16 “ ‘Huan xijcahuili para italnamiquilis ayecmo elis quej italnamiquilis se tacat, pero ma huihuitiyas huan ma mocuepa quej italnamiquilis se tapiyali. Huan para chicome xihuit quej nopa ma eli. \q1 \v 17 “ ‘Ya ni nopa tatzacuiltili cati tanahuatijtoque tatzejtzeloltijca ilhuicac ehuani para yaya ma quiseli. Tayolmelajtoque para quej nopa ma ipanti ni tacat. Quej ni nochi masehualme quimatise para Dios Cati Más Hueyi quipiya tequiticayot ica nochi tanahuatiani ipan taltipacti huan ica nochi inintanahuatijcayo. Huan Dios quimaca tequiticayot huan se tanahuatilisti cati yaya quinequi. Yaya hueli quichihua tanahuatijquet cati hueli masehuali, masque se cati más moicnonequi.’ ” \q1 \v 18 Huan niquilhui Beltsasar: “Huajca ya ni nopa temicti cati na, niTanahuatijquet Nabucodonosor, nijpixqui. Huajca ama techilhui taya quinequi quiijtos pampa yon se talnamijca tacat ipan notanahuatijcayo amo hueli techilhuía. Pero ta, quena, tihueli pampa Itonal nopa Dios cati tatzejtzeloltic itztoc ipan ta.” \s1 Daniel quiilhui Nabucodonosor taya quiijtosnequi itemic \p \v 19 Huajca Daniel, cati nojquiya quitocaxtíaj Beltsasar, huejcajqui san tachixtoc pampa quimajmatiyaya cati moilhuiyaya. Pero nopa tanahuatijquet quiilhui: \p ―Beltsasar, amo ximocueso ica nopa temicti cati nijpixqui, yon ica cati quinequi quiijtos. \p Huajca Beltsasar quinanquili: \p ―Notanahuatijca, nipaquisquía sinta motemic eltosquía para mocualancaitacahua ica nochi cati quiijtosnequi, pero amo quej nopa eltoc. \v 20 Tiquitac se hueyi cuahuit cati moscalti tomahuac huan ajsiyaya hasta ilhuicac huan nochi masehualme campa hueli ipan taltipacti huelque quiitaj. \v 21 Quipixqui ixihuiyo cati yejyectzi huan quipixqui miyac itajca hasta quiaxiliyaya para quintamacas nochi masehualme. Huan itantita nopa cuahuit moecahuiliyayaj tapiyalme, huan motepasoltiyayaj totome. \v 22 Nopa cuahuit quiixnextía ta, totanahuatijca. Ta tinopa cuahuit. Ta timoscaltijtoc hasta nelía tihueyi huan miyac chicahualisti tijpiya. Mohueyitilis mohueyichijtoc hasta onajsi nechca ilhuicac huan motanahuatijcayo momoyajtoc ipan nochi taltipacti. \p \v 23 “Nojquiya tiquitac para se ilhuicac ejquet cati tamocuitahuía temoc ten ilhuicac huan quiijto: Xijtzontequica nopa cuahuit huan xijcocototzaca, pero xijcahuaca nopa cuatzomit ica inelhuayo. Huan xijtatacatzoca nopa cuatzomit ica cadenas ten hierro huan bronce, huan xijcahuaca ma elto nopona campa nopa yancuic sacapetat. Ma huetzi ajhuechti ipan nopa tacat cati nopa cuahuit quiixnextía. Yaya ma eli quej se tapiyali cati itztoc ipan cuatitamit para chicome xihuit. \p \v 24 “Huan ama, Totanahuatijca, nimitzilhuis taya quiijtosnequi. Ya ni cati Dios Cati Más Hueyi tanahuatijtoc para mopantis ta. \v 25 Mitzquixtise para ayecmo tiitztos campa masehualme. Tiitztos inihuaya tapiyalme ten cuatitamit. Tijcuas sacat quej huacaxme, huan nopa ajhuechti cati huetzis ten ilhuicac quixolonis mocuitapa. Quej nopa tiitztos para chicome xihuit hasta tiquitas para yaya Dios Cati Más Hueyi huan cati quipiya tequiticayot ica nochi tanahuatilisti cati masehualme quipiyaj ipan ni taltipacti. Huan yaya cati quitalía ma tanahuati nopa masehuali cati ya quinequi ipan sesen tanahuatilisti. \v 26 Pero nopa tanahuatili para ma quicahuaca nopa cuatzomit ica nochi inelhuayo, quinequi quiijtos para sempa titanahuatis huan sempa tijpiyas motanahuatijcayo, pero hasta quema tijmatis para nopa Dios cati itztoc ipan ilhuicac quipiya nochi tequiticayot. \v 27 Huajca notanahuatijca, xijtacaquili cati nimitzilhuía. Ximoyolcuepa huan xijcahua motajtacolhua. Ximoiyocacahua ica cati amo cuali tijchihuayaya. Huan xijchihua cati xitahuac huan xiquinpalehui cati teicneltzitzi. Hueli quej nopa tiitztos ica cuali ica nochi cati tijpiya.” \s1 Ilocojyo Tanahuatijquet Nabucodonosor \p \v 28 Huan nochi ni tamanti cati quitemijqui Tanahuatijquet Nabucodonosor, quipanoc. \v 29 Quema panotoya se xihuit para quipixqui ni temicti, nopa tanahuatijquet nejnemiyaya icalcuitapa ipan altepet Babilonia campa momajtoya mosiyajquetza, \v 30 huan quiijto: “¡Xiquitaca! Na ica nohueyi chicahualis, nijchijtoc ni hueyi altepet campa nimosehuía para nitanahuatis ipan ni nochaj cati yejyectzi. Ihueyitilis ni altepet quiixnextía noricojyo huan para nelía hueyi notequiticayo.” \p \v 31 Pero quema noja camanaltiyaya nopa tanahuatijquet, quicajqui se cati camanalti ten ilhuicac huan quiijto: \q1 “Xijcaqui ya ni, Tanahuatijquet Nabucodonosor. Toteco Dios ya mitzquixtilijtoc motanahuatijcayo. \v 32 Huan momasehualhua mitzquixtise para ayecmo tiitztos campa masehualme. Tiitztos inihuaya nopa tapiyalme campa cuatitamit huan tijcuajtinemis sacat para chicome xihuit quej quicuaj huacaxme. Quej nopa tielis hasta tiquitas para Toteco Dios Cati Más Hueyi tanahuatía ipan nochi taltipacti huan yaya cati quintalía tanahuatiani cati yaya quinequi.” \p \v 33 Huan nimantzi pejqui pano nochi nopa tamanti cati quitemijqui. Quiquixtijque para ayecmo ma itzto campa masehualme. Huan pejqui quicua sacat quej huacaxme huan nopa ajhuechti cati huetziyaya quixoloniyaya icuitapa. Itzoncal moscalti huan mochijqui quej iijhuiyo nopa hueyi cuatojti. Huan iisti moscalti quej iniisti totome. \s1 Nabucodonosor mochicajqui \p \v 34 Huajca Nabucodonosor quiijto: \q1 “Huan quema tanqui nopa chicome xihuit, na niNabucodonosor, nitachixqui ilhuicac huan notalnamiquilis mocuetqui quej achtohui eliyaya. Huan nijtascamatqui Toteco Dios Cati Más Hueyi huan nijhueyichijqui huan nijhueyitepanitac yaya cati itztoc para nochipa. \q1 Yaya tanahuatis para nochipa, \q1 huan itanahuatilis amo quema tamis. \q1 \v 35 Iixpa ya amo teno topati tojuanti cati tiitztoque ipan taltipacti. \q1 Quichihua cati yaya ipaquilis nepa ilhuicac, \q1 huan nojquiya nica ipan ni taltipacti. \q1 Amo aqui cati huelis quitzacuilis cati ya quinequi quichihuas. \q1 Yon amo aqui huelis quitatzintoquilis: \q1 ‘Para ten quichijqui cati ya quichijtoc.’ \q1 \v 36 “Huan ipan nopa talojtzi quema mocuetqui notalnamiquilis, nojquiya mocuetqui notanahuatijcayo huan nohueyi chicahualis. Huan nopa tacame cati techpalehuiyayaj para nitanahuatis huan cati techconsejomacayayaj pejque techtemohuaj. Huan techtequitalijque sempa ipan notanahuatijcayo huan nijpixqui más tatepanitacayot que achtohuiya. \v 37 Huajca ama na, niNabucodonosor, nijtepanita, huan nijhueyichihua, huan nijhueyitalía nopa Tanahuatijquet Ten Ilhuicac pampa nochi cati yaya quiijtohua melahuac huan nochi cati quichihua xitahuac. Huan yaya quimati quenicatza quinpinahualtis masehualme cati mohueyimajtinemij.” \c 5 \s1 Nopa tajcuiloli ipan tapepecholi \p \v 1 Huan miyac xihuit teipa quema ya tantoya itanahuatilis Nabucodonosor, pejqui quihuica tequiticayot iixhui cati itoca eliyaya Belsasar. Huan Belsasar quichijqui se hueyi tacualisti huan quinnotzqui ma hualaca se mil masehualme cati huejhueyi cati nojquiya quipixque tequiticayot ipan itanahuatilis. Huan ipan nopa tacualisti Belsasar quiiyaya miyac xocomecat at cati ya xocoxtoya inihuaya itanotzalhua. \v 2 Huan quema taiyayaj, Belsasar tanahuati ma quicuitij nopa tazas ten oro huan ten plata cati ihueyi tata, Nabucodonosor, quihualicatoya ten nopa tiopamit tatzejtzeloltic cati elqui ichaj Toteco Dios ipan altepet Jerusalén. \v 3 Huan nopa tazas quihualicaque huan ipan taique Belsasar, itanotzalhua, isihuajhua huan nopa sihuame cati Belsasar quinaxcatijtoya. \v 4 Huan quema taiyayaj ipan nopa tazajme tatzejtzeloltique, quinhueyichihuayayaj ininteteyohua cati quinchijtoyaj ica oro, plata, bronce, hierro, cuahuit huan tet. \p \v 5 Huan nimantzi ipan nopa talojtzi nesqui se maxti huan pejqui tajcuilohua ipan nopa chipahuac tapepecholi ipan ichaj nopa tanahuatijquet iixmelac nopa taahuil quetzali. Huan nopa tanahuatijquet quiitac nopa maxti cati tajcuilohuayaya, \v 6 huan ixayac chipahuixqui huan tahuel pejqui majmahui. Pejqui motancuatejtetzona, huan yamanixqui imetzomiyo huan huetzqui. \v 7 Huan Belsasar pejqui tahuejchihua chicahuac huan quinilhui ma quinnotza nopa tacame cati quincamanalhuíaj ajacame, huan cati momachtíaj sitalime huan cati tetonalitaj. Huan quema ajsico, nopa tanahuatijquet quinilhui nopa talnamijca tacame: \p ―Sinta se ten amojuanti huelis quipohuas ni tajcuiloli huan techixtomilis taya quiijtosnequi, nitanahuatis ma quiyoyontica ica yoyomit cati morado para tanahuatis. Huan quicuapilhuilise se cadena ten oro ipan iquechta huan quipiyas nopa expa tequiticayot ipan nochi total. \p \v 8 Huan quema ya ajsitoyaj nochi nopa talnamijca tacame cati quitequipanohuayayaj nopa tanahuatijquet, amo aqui huelqui quipohua cati ijcuilijtoc, yon amo aqui hueliyaya quiixtomilis taya quiijtosnequi. \v 9 Huajca nelía majmajqui Tanahuatijquet Belsasar, huan achi más chipahuixqui ixayac. Huan nochi nopa huejhueyi masehualme cati nopona itztoyaj motequipachohuayayaj pampa amo quimatiyayaj taya moilhuise. \v 10 Pero nopa hueyi sihua tanahuatijquet cati eliyaya inana quicajqui quema tahuejchihuayaya icone inihuaya nopa huejhueyi masehualme cati quinnotztoya. Huajca inana calajqui campa tacuayayaj huan quiilhui: \p ―¡Totanahuatijca, xiitzto miyac tonali! Amo ximotequipacho, yon amo xiixchipahuiya. \v 11 Ipan motanahuatijcayo itztoc se tacat cati quipiya Itonal nopa Dios cati tatzejtzeloltic. Huan quema mohueyi tata eliyaya tanahuatijquet, nopa tacat tenextili para nochi quimatiyaya huan para yaya talnamiqui quej se dios. Yeca mohueyi tata Tanahuatijquet Nabucodonosor quitali Daniel ma eli tayacanquet cati más hueyi que nochi talnamiquini huan nochi cati tetonalitaj huan cati momachtíaj sitalime huan cati tenahualhuíaj. \v 12 Quichijqui ya ni pampa ni tacat, Daniel, cati nopa tanahuatijquet quitocaxti Beltsasar, quiitac para neltalnamiqui. Nochi quimati huan nochi quimachilía. Nojquiya hueli teyolmelahua cati quinequi quiijtos nochi temicti huan nochi camanali cati ohui cati masehualme moilhuijtoque. Cati amo aqui más hueli quimachilía, yaya hueli. Huajca xijnotza Daniel, huan yaya mitzilhuis taya quiijtosnequi cati ijcuilijtoc ipan tapepecholi. \p \v 13 Huajca quihuicaque Daniel iixpa huan nopa tanahuatijquet quitatzintoquili: \p ―¿Ta tiDaniel, se ten nopa israelitame cati nohueyi tata, Nabucodonosor, quinhualicac ten tali Judá? \p Huan Daniel quinanquili: \p ―Quena, na. \p \v 14 Huan quiilhui: \p ―Techilhuijtoque para tijpiya Itonal Dios huan tijpiya se cuali talnamiquilisti huan nochi tijmachilía. \v 15 Ya techhualiquilijque nopa tacame cati más talnamiquij huan inijuanti cati quincamanalhuíaj ajacame para ma quipohuaca ni camanali huan techilhuisquíaj taya quiijtosnequi. Pero yon se amo huelqui. \v 16 Pero nijcactoc para ta tihueli tiquixtoma tamanti huan tijmachilía nochi cati ohui. Huajca sinta huelis tijpohuas ni camanali huan techilhuis taya quiijtosnequi, nitanahuatis ma mitzyoyontica ica yoyomit morado para titanahuatis, huan mitzcuapilhuilise se costi ten oro ipan moquechta. Huan tijpiyas nopa expa tequiticayot ipan notanahuatijcayo. \s1 Cati quiijtosnequi tajcuiloli ipan tapepecholi \p \v 17 Huajca Daniel quiilhui nopa tanahuatijquet: \p ―Amo teno nijnequi nijselis. Huelis tijmacas seyoc nopa tamanti. Pero quena, nimitzpohuilis nopa camanali cati ijcuilijtoc ipan tapepecholi huan nimitzilhuis cati quiijtosnequi. \v 18 Nopa Dios Cati Más Hueyi quimacac mohueyi tata Nabucodonosor itanahuatilis cati tahuel hueyi. Amo aqui itztoya más hueyi que ya. Toteco quichijqui rico hasta quinpanoyaya nochi sequinoc huan quichijqui para nochi masehualme ma quitepanitaca. \v 19 Huan pampa Toteco quichijtoya ma eli hueyi, nochi masehualme ipan nochi talme huan cati hueliyayaj camanaltij nochi camanali quiimacasiyayaj hasta huihuipicayayaj iixpa. Yaya quipixqui chicahualisti para quinmictis ajquiya quinequiyaya huan quincahuiliyaya ma itztoca cati ya quinequiyaya. Cati quinequiyaya quinmacas se hueyi tequit, quinmacac huan nojquiya quinpinahualti ajquiya quinejqui. \v 20 Pero quema pejqui mohueyimati huan moyoltetili iixpa Toteco Dios, Toteco quiquixti ten isiya yejyectzi campa tanahuatiyaya huan quiquixti nochi cati cuajcualtzi quipiyayaya. \v 21 Toteco quiquixti ten campa masehualme huan quimacac italnamiquilis se cuatitan tapiyali huan yajqui huan itztoya inihuaya cuatitan tapiyalme. Huajca mohueyi tata Nabucodonosor quicuajqui sacat quej huacaxme huan quicuitapanxoloni nopa ajhuechti. Huan quej nopa mocajqui hasta quema quimachili para Dios Cati Más Hueyi quipiya tanahuatili ica nochi masehualme huan yaya quitalía ajquiya quinequi para tanahuatis campa ya quinequi. \v 22 Pero ta, titotanahuatijca Belsasar, masque tiiixhui huan tijmatiyaya taya ipantic, nojquiya amo timoechcapantali. \v 23 Pero noja más timohueyimajtoc iixpa Toteco Dios cati itztoc ipan ilhuicac. Pampa titanahuati ma quitalica ipan momesa nopa tazas cati hualajqui ten itiopa Toteco Dios. Huan ta inihuaya motanotzalhua, ica mosihuajhua huan nopa sihuame cati timoaxcatijtoc antaique ipan nopa tazas. Huan ica nopa tazas amomaco anquinhueyichijque amoteteyohua cati anquinchijchijtoque ica oro, plata, bronce, hierro, cuahuit huan tet. Huan amoteteyohua amo tachiyaj, amo tacaquij, yon amo teno quimachilíaj. Huan Toteco Dios cati mitzmaca nemilisti mojmosta, huan cati quiijtohua canque tiyas quema timiquis, amo tijtepanitac yon se huelta. \v 24-25 Huan yeca Dios quititanqui nopa maxti cati quiijcuilo nopa camanali, \q1 MENE, MENE, TEKEL, UPARSIN. \p \v 26 “Huan ya ni cati quiijtosnequi: \q1 MENE: (Cati quiijtohua Tapohuali.) Quinequi quiijtos para Dios quipojtoc quesqui tonali huejcahuas motanahuatijcayo huan mitzilhuía para nimantzi tamis. \q1 \v 27 TEKEL: (Cati quiijtohua Tatamachihuali.) Quinequi quiijtos Dios mitztamachijtoc, Tanahuatijquet Belsasar, quej se quitamachihua se tamanti ipan balanza para quimatis sinta quiaxilis cati monequi o amo. Huan yaya quipantijtoc para ta mitzpolohua. \q1 \v 28 UPARSIN: (Cati quiijtohua Tatajcoitali.) Quinequi quiijtos Toteco quitajcoitztoc motanahuatijcayo huan quinmacatoc tali Media huan Persia ehuani.” \p \v 29 Huajca nimantzi nopa Belsasar tanahuati ma quiyoyontica Daniel ica yoyomit cati morado huan ma quitalilica se cadena ten oro ipan iquechta. Huan quichijqui se tanahuatili para ma quimatica nochi para ipan nopa talojtzi Daniel pehuasquía quipiyas tequiticayot huan para san yaya, Tanahuatijquet Belsasar, huan itata quipiyase más tanahuatili que Daniel ipan itanahuatilis. \p \v 30 Pero ipan nopa tayohua hualajque tacame ten tali Media huan quimictijque Belsasar cati quinnahuatiyaya nopa caldeojme. \v 31 Huan pejqui tanahuatía Darío cati hualayaya tali Media. Huan Darío quipiyayaya 62 xihuit quema quiitzqui nopa tanahuatilisti. \c 6 \s1 Daniel ipan ostot campa tecuanime \p \v 1 Huan Darío moilhui cuali para quitajcoitas nopa talme ipan itanahuatilis ica 120 estados huan ipan sese estado quitalis se gobernador para ma quipiya tanahuatili nopona. \v 2 Huan nojquiya quintalisquía eyi tayacanani cati quinahuatisquíaj nochi nopa 120 gobernadores ipan itanahuatilis. Huan nopa gobernadores quinpohuilisquíaj ni eyi tayacanani cati panoyaya ipan iniestado para quimocuitahuise cuali. Quej ni nopa hueyi tanahuatijquet amo quipolosquía itomi. Huan Daniel eliyaya se ten nopa eyi cati quinnahuatiyayaj nopa gobernadores. \v 3 Huan nochi masehualme nimantzi quiixmatque para Daniel eliyaya más talnamiqui que ne ome cati quihuicayayaj tequit ihuaya. Huan nojquiya eliyaya más talnamiqui que nochi nopa gobernadores pampa quipixqui se itonal cati nelcuali. Huajca nopa tanahuatijquet moilhui para quitalisquía Daniel para quinahuatisquía nochi talme ipan itanahuatilis. \v 4 Pero ne seyoc ome tayacanani ten gobernadores inihuaya nochi nopa gobernadores pejque quitemohuaj quenicatza quitatelhuise Daniel para amo cuali quichihua itequi ipan nopa tanahuatilisti. Pero Daniel eliyaya se cuali tacat huan temachti, huan yon se tamanti amo huelque quipantilíaj cati ica quitatelhuisquíaj. \v 5 Huajca moilhuijque se ica seyoc: “Amo quema tijpantise se tamanti ipan Daniel para ica tijtatelhuise sinta amo tiquijtose para amo cuali se tamanti cati quichihua pampa quineltoca itanahuatil iDios.” \p \v 6 Huajca nopa ome tayacanani inihuaya nopa gobernadores quisencajque cati quichihuase huan yajque camanaltitoj ica Tanahuatijquet Darío, huan quiilhuijque: \p ―¡Totanahuatijca, xiitzto miyac tonali! \v 7 Nochi tojuanti titayacanani huan tigobernadores, huan cati tijhuicaj tequiticayot moixpa ipan motanahuatijcayo huan nochi totapalehuijcahua san sejco timoilhuijtoque cati cuali tijchihuas. Timoilhuíaj cuali tijchihuas se tanahuatili o se acta para nochi mitzhueyitalise san ta para se metzti. Huan sinta se quihueyitalis o quitajtanis tapalehuili seyoc iDios o seyoc tacat ipan ni metzti, monequi ma quimajcahuaca ipan nopa ostot campa itztoque tecuanime. \v 8 Huajca xijchihua nopa acta huan xijtali mofirma huan mosello para mochihuas se tanahuatili cati amo aqui huelis quisosolos quej eltoc nochi totanahuatilhua tiMedia huan tiPersia ehuani. \p \v 9 Huajca nopa tanahuatijquet quiijcuilo huan quitali itoca ipan nopa acta cati quipixqui nopa tanahuatili. \s1 Daniel motatajti quej nochipa quichijqui \p \v 10 Huan quema Daniel quimatqui para nopa acta ya quichijtoya, yajqui ichaj ipan nopa cuarto huejcapa campa momatqui motatajtía ica Toteco Dios. Huan quitapo nopa ventanas para quitachilis iixmelac campa ica huejca ipan seyoc tali mocajqui altepet Jerusalén. Huan nopona quej ipa quichihuayaya, motancuaquetzqui iixpa Toteco Dios expa se tonal; huan motatajti huan quitascamatqui. \v 11 Huan nopa tacame mosentilijque huan yajque ichaj para tajtachiyatoj. Huan quipantijque Daniel motatajtiyaya iixpa Toteco Dios huan quitajtaniyaya itapalehuil. \v 12 Teipa inijuanti yajque iixpa nopa tanahuatijquet huan quitatzintoquilijque ten nopa acta cati quichijchijtoya, quiilhuijque: \p ―Totanahuatijca, ¿amo tijtali motoca ipan se amat cati quiijtohua para amo aqui hueli motatajtis ica seyoc Dios, yon quitajtanis itapalehuil seyoc tacat para se metzti? San nochi ma mitztemoca ta. Huan sinta se tacat amo quitoquilía motanahuatil, huajca quimajcahuase iijtic nopa ostot campa itztoque nopa tecuanime. ¿Amo quej nopa quiijtohua nopa acta? \p Huan Tanahuatijquet Darío quiijto: \p ―Quena, quej nopa eltoc huan nopa cati ijcuilijtoc amo aqui huelis quipatas pampa quej nopa quiijtohua totanahuatilhua tiMedia huan tiPersia ehuani. \p \v 13 Huajca nopa tacame quiijtojque: \p ―Daniel, se ten nopa israelitame cati quinhualicaque ten tali Judá, amo mitztepanita, yon amo quitepanita nopa acta cati tiquijcuilojtoc pampa tiquitztoque noja quitajtanía iDios expa se tonal. \p \v 14 Huan quema nopa tanahuatijquet quicajqui ni tamanti nelía mocueso. Huan pejqui quitemohua quenicatza quimanahuisquía Daniel. Huan quichijqui nochi cati huelqui hasta quema tiotaquixqui, pero amo teno huelqui quichijqui. \v 15 Huan nopa tacame sempa monextijque iixpa nopa tanahuatijquet huan quiilhuijque: \p ―Totanahuatijca, cuali tijmati para tiMedia huan tiPersia ehuani tijpiyaj se tanahuatili cati quiijtohua para amo aqui hueli quiixpanos se acta cati quiijcuilojtoc se totanahuatijca. \p \v 16 Huajca nopa tanahuatijquet tanahuati ma quinotzatij Daniel para quimajcahuase ipan ostot campa tecuanime. Huan nopa tanahuatijquet quiilhui Daniel: \p ―Ma mitzmaquixti moDios cati mojmosta tijtequipanohua. \p \v 17 Huan quema ya quimajcajtoyaj Daniel ipan nopa ostot, quihualicaque se hueyi tet huan ica quicamatzajque cuali nopa ostot. Huan campa ilpitoc nopa tet, nopa tanahuatijquet quitalili isello huan nojquiya quintalili isello itapalehuijcahua para amo aqui hueli quimanahuis. \v 18 Teipa nopa tanahuatijquet yajqui ichaj huan amo tacuajqui, yon amo cochqui, yon amo aqui quicahuili ma quitatzotzoniliqui quej momajtoya quichihua. \p \v 19 Huan quema tanesqui, mijquejqui huan nimantzi yajqui campa nopa ostot ica tecuanime. \v 20 Huan quema monechcahuico nopa tanahuatijquet, quitzajtzili Daniel ica hueyi tequipacholi huan quiilhui: \p ―Daniel, ta tiitequipanojca nopa Dios cati itztoc. ¿MoDios cati tijtequipanohua mojmosta mitzmaquixtijtoc ten nopa tecuanime? \p \v 21 Huan Daniel quinanquili: \p ―¡Totanahuatijca, xiitzto miyac tonali! \v 22 Quena, noDios quititanqui iilhuicac ejca huan quincamatzajqui ni tecuanime para ma amo techcococa pampa quimati para amo nijpiya tajtacoli ica ya huan amo teno amo cuali nijchijtoc ica ta. \p \v 23 Huajca nopa tanahuatijquet nelía pajqui huan tanahuati ma quiquixtica Daniel. Huan quema quiquixtijque, amo cana quipantijque sinta quicocojtoya pampa motemachi ipan iDios. \v 24 Huajca nopa tanahuatijquet tanahuati ma quincuitij nopa tacame cati quitelhuijtoyaj Daniel, ica inisihuajhua huan ininconehua, huan quinmajcajque osto ijtic campa itztoyaj nopa tecuanime. Huan ayemo onajsiyayaj hasta tatzinta quema nopa leones huitonque inincuitapa huan quincuajque. \p \v 25 Huajca Tanahuatijquet Darío quintajcuilhui nochi masehualme ipan nochi talme cati camanaltiyayaj nochi camanali huan ipan nopa amat quinilhui: \b \q1 ¡Xiitztoca ica cuali! \q1 \v 26 Ama na nijchihua se yancuic tanahuatili campa hueli ipan notanahuatijcayo. Nochi ma quitepanitaca huan ma quihueyimatica Daniel iDios. \q1 Pampa yaya nopa Dios cati yoltoc huan nochipa itztoc. \q1 Huan itanahuatilis amo aqui huelis quitamiltis. \q1 Yaya tanahuatis para nochipa. \q1 \v 27 Yaya temaquixtía huan temocuitahuía. \q1 Quichihua huejhueyi tamanti huan tanextili cati yejyectzi ipan ilhuicacti huan ipan taltipacti. \q1 Yaya cati quimaquixtijtoc Daniel ten nopa tecuanime. \m Quej nopa quiijto nopa ley. \p \v 28 Huajca Daniel quisqui nelía cuali ipan nopa hueyi tequit cati quichihuayaya ipan itanahuatilis Darío, huan nojquiya teipa ipan itanahuatilis nopa Tanahuatijquet Ciro ipan tali Persia. \c 7 \s1 Nopa nahui tecuanime cati Daniel quintemijqui \p \v 1 Ipan nopa achtohui xihuit para tanahuatis Belsasar ipan tali Babilonia, Daniel quipixqui se temicti huan ipan itemic quiitac miyac tamanti cati teipa panosquía. Huan quema isac, quiijcuilo cati quiitac para tepohuilis. \v 2 Huan ya ni cati Daniel quiijcuilo: \p “Tayohua ipan notemic niquitac hualajqui ten ilhuicac miyac ajacat cati chicahuac ajacayaya ten nahui lados huan tahuel quitilanayayaj nopa hueyi at. \v 3 Huan teipa nahui huejhueyi tecuanime quisque ipan hueyi at. Huan sese eliyaya sesen tamanti. \s1 Nopa achtohui tecuani \p \v 4 “Nopa achtohui tecuani nesiyaya quej se león, pero quipixtoya ieltapalhua quej se hueyi cuatojti. Huan quema noja nijtachiliyaya, quiquixtilijque ieltapalhua para amo patanis. Huan quitananque campa huilantoya talchi huan quichijque ma quitetoni imetz huan ma moquetza ica ome iicxi quej se tacat. Huan quichijque ma quipiya iyolo quej se tacat. \s1 Nopa ompa tecuani \p \v 5 “Huan nijtachili nopa ompa tecuani huan nesiyaya quej se oso. Huan motananayaya ipan se ielchiqui más que ne seyoc, huan icamaco quipixtoya eyi elchiquihuit cati quitanquechijtoc. Huan quiilhuijque: ‘Ximoquetza huan xijcua miyac nacat.’ \s1 Nopa expa tecuani \p \v 6 “Huan nijtachili nopa expa tecuani huan nesiyaya quej se tecuani cati itoca leopardo, pero ipan icuitapa quipixqui eyi ieltapalhua quej se totot. Huan nojquiya niquitac para quipiyayaya nahui itzonteconhua huan quimacaque tanahuatili para ma tanahuati. \s1 Nopa najpa tecuani \p \v 7 “Huan nopa najpa tecuani cati niquitac temajmati huan eliyaya nelfiero, huan quipixqui miyac chicahualisti. Huan quipiyayaya huejhueyi tancochti ten hierro. Huan quinhuejhuelo sequij icualancaitacahua ica itancoch, huan cati mocajque quintzontamilti, huan ininpa moquejquetzqui ica iicxi. Yaya eliyaya seyoc tamanti tecuani huan amo quej ne sequinoc cati ya niquitztoya pampa quipixqui majtacti icuacua. \s1 Nopa cuacuajti pisiltzi quiixnextía se tacat \p \v 8 “Huan quema noja nijtachilijtoya icuacua, niquitac para pejqui moscaltía seyoc icuacua cati pisiltzi. Huan nopa icuacua cati pisiltzi moscalti huan quiquixti nopa eyi icuacua cati achtohui eltoya. Huan nopa cuacuajti pisiltzi cati sanoc quistoya quipixqui iixteyolhua quej se tacat huan se icamac ica cati camanaltiyaya para mohueyimatis. \s1 Itanahuatijcayo Toteco Dios \p \v 9 “Huan noja nitachixtoya \q1 quema pejqui quitalíaj siyas yejyectzitzi para ipan mosehuise tanahuatiani. \q1 Huan mosehui Yaya Cati Nochipa Itztoc. \q1 Huan iyoyo eltoya chipahuac quej nexti, \q1 huan itzoncal nojquiya chipahuac quej borrego iijhuiyo cati tahuel tapajpacti. \q1 Huan nopa siyaj campa mosehuijtoya tatayaya quej se tilelemecti, \q1 huan iruedas nopa siyaj nojquiya tatayaya. \q1 \v 10 Huan quisayaya iixpa cati eliyaya quej se hueyat ten tit. \q1 Huan tahuel miyaqui miles ten ilhuicac ehuani ten ilhuicac quitequipanohuayayaj. \q1 Huan millones huan millones ten masehualme ijcatoyaj iixpa. \q1 Huan yaya, nopa Juez, pejqui itequi, \q1 huan quitapojque nopa amatapohualme para quiitas cati quichijtoya sesen masehuali. \p \v 11 “Huan na noja nijtachiliyaya huan nijcajqui mohueyimati camanalti nopa tacat cati elqui nopa cuacuajti pisiltzi. Huan noja nijtachiliyaya quema quimictijque nopa najpa tecuani, huan quihuejhuelojque itacayo huan quimajcajque ipan tit para ma tata. \v 12 Huan quinquixtilijque ininchicahualis nopa sequinoc tecuanime, pero quincajque nochi nopa eyi ma noja itztoca se quentzi más tonali quej Toteco quiixquetztoya ma itztoca. \p \v 13 “Na noja nijtachiliyaya ni tamanti cati niquitayaya. Huan hualayaya ipan mixti se cati nesiyaya quej Yaya Cati Mocuetqui Masehuali. Huan yaya yajqui campa itztoya Yaya Cati Itztoc Nochipa, huan itequipanojcahua quihualicaque ma monextiqui iixpa. \v 14 Huan Yaya Cati Itztoc Nochipa quimacac Yaya Cati Mocuetqui Masehuali tequiticayot para tanahuatis huan miyac tatepanitacayot huan chicahualisti. Huan nochi masehualme ipan nochi talme, huan masehualme cati quimatiyayaj nochi camanali ipan taltipacti itztoyaj ipan itanahuatilis huan quihueyichijque Yaya Cati Mocuetqui Masehuali. Huan itequiticayo para tanahuatis huejcahuas para nochipa, huan itanahuatilis amo quema panotehuas, yon amo aqui huelis quitamiltis. \s1 Cati quinequi quiijtos itemic Daniel \p \v 15 “Huan na niDaniel, amo nijmati taya nimoilhuis pampa amo nijmachili cati niquitayaya huan nelía nimocuesohuayaya. \v 16 Yeca nijnechcahui se iilhuicac ejca Toteco cati ijcatoya nopona huan niquilhui ma techixtomili nochi nopa tamanti. Huan quej ni techilhui: \v 17 ‘Nopa nahui tecuanime quiixnextíaj nahui tanahuatiani cati tanahuatise ipan ni taltipacti. \v 18 Pero teipa nopa tatzejtzeloltijca masehualme cati iaxcahua Toteco Cati Más Hueyi quiselise nopa tanahuatilisti cati amo quema tamis huan inijuanti tanahuatise para nochipa.’ \s1 Majtacti tanahuatiani \p \v 19 “Huan na noja nijnequiyaya nijmatis ten nopa najpa tecuani cati amo quej ne sequinoc huan ajquiya quiixnextiyaya pampa tahuel temajmatiyaya. Quipixtoya itancoch ten hierro, huan iisti ten bronce cati ica tatamiltiyaya huan tahuejhuelohuayaya. Huan cati cuechtic mocahuayaya, yaya ipan moquejquetzayaya ica iicxi. \v 20 Nojquiya nijnequiyaya nijmatis ten nopa majtacti icuacua cati quipixtoya ne tecuani. Huan nijnequiyaya nijmatis ten nopa cuacuajti pisiltzi cati talnamiqui pampa quipixtoya ixteyoli huan se camacti cati mohueyimati camanaltiyaya. Teipa nopa icuacua cati pisiltzi nesiyaya para más hueyi eliyaya que ne sequinoc huan nopa eyi cuacuajti huetzqui iixpa para quimacase lugar. \v 21 Huan teipa niquitac para nopa cuacuajti cati pejqui pisiltzi tatehuiyaya inihuaya nopa tatzejtzeloltijca masehualme cati iaxcahua Toteco Cati Más Hueyi. Huan nopa cuacuajti quintaniyaya \v 22 hasta ajsico Yaya Cati Itztoc Para Nochipa huan quintajtolsencahuaco xitahuac por itatzejtzeloltijca masehualhua Yaya Cati Más Hueyi. Huan teipa ajsic hora para itatzejtzeloltijca masehualhua quiselise nopa tanahuatilisti huan pehuase tanahuatise. \p \v 23 “Huan iilhuicac ejca Toteco quiijto: ‘Nopa najpa tecuani elis nopa najpa tanahuatilisti cati oncas ipan ni taltipacti. Huan amo elis quej ne sequinoc pampa más fiero elis. Quisosolos nochi ipan taltipacti huan ipan moquejquetzas. Nochi quichihuas cuechtic. \v 24 Nopa majtacti cuacuajti quinixnextía majtacti tanahuatiani cati hualase ten ni najpa tanahuatilisti. Huan teipa quema tamis inintanahuatijcayo nopa majtacti, motananas seyoc tamanti tanahuatijquet cati amo quej inijuanti cati achtohui. Huan yaya quinmictis eyi ten nopa majtacti tanahuatiani. \v 25 Huan nopa tanahuatijquet cati quiixnextía nopa pisiltzi cuacuajti, quimahuispolos Toteco Cati Más Hueyi, huan quintaijyohuiltis itatzejtzeloltijca masehualhua. Huan quinequis quipatas inintanahuatilhua huan ipan taya tonali oncas iniilhui. Huan itatzejtzeloltijca masehualhua Toteco, yaya Cati Más Hueyi, itztose imaco nopa tacat para eyi xihuit huan tajco. \p \v 26 “ ‘Pero teipa mosehuis Toteco Dios, nopa Juez, huan pehuas tetajtolsencahuas. Huan Toteco quiquixtilis itequiticayo nopa fiero tacat cati quiixnextía nopa cuacuajti cati pejqui pisiltzi. Huan Toteco quitamisosolos ichicahualis huan quitamiltis para nochipa. \p \v 27 “ ‘Huan teipa nochi tanahuatiani huan nochi talme cati tanahuatíaj ipan ni taltipacti ihuaya nochi inintatepanitacayo huan inihueyitilis quinmactilis nopa tatzejtzeloltijca masehualme cati iaxcahua Toteco Cati Más Hueyi. Huan itanahuatilis elis se tanahuatilisti cati huejcahuas para nochipa. Huan nochi cati tanahuatíaj campa hueli techaj ipan taltipacti quitequipanose huan quineltocase.’ \p \v 28 “Ni ya nochi cati nijtemijqui. Huan na niDaniel, nelía nimocueso huan nimoixchipajqui, pero amo aqui niquilhui ten ni tamanti.” \c 8 \s1 Nopa oquich borrego huan nopa oquich chivo \p \v 1 “Huan quema Tanahuatijquet Belsasar yahuiyaya para eyi xihuit tanahuatis, na, niDaniel, nijpixqui seyoc temicti quentzi quej nopa cati achtohuiya. \v 2 Huan quema nitemiquiyaya, niquitac para niitztoya ipan nopa tequicali ipan altepet Susa cati mocahua ipan nopa estado Elam. Huan niijcatoya iteno nopa hueyat Ulai. \v 3 Huan niajcotachixqui huan niquitac se oquich borrego cati itztoya iteno nopa hueyat. Huan nopa oquich borrego quipixtoya ome icuacua cati huehueyac, pero se icuacua pejqui moscaltía teipa huan ya nopa cati mochijqui cati más huehueyac. \v 4 Huan niquitac para nopa oquich borrego tatonpojhuiyaya ica icuacua campa temo tonati, huan ica norte huan ica sur pampa quintehuisnequiyaya talme ipan nochi ni lados. Huan yon se amo hueliyaya quitani, yon amo hueliyaya momanahuía quema quiajsiyaya pampa eliyaya nelía chicahuac huan nochi quintaniyaya. Huan quichijqui san cati ya quinequiyaya huan mochijqui nelía hueyi itanahuatilis. \p \v 5 “Huan noja nimoilhuiyaya ten niquitztoya quema niquitac para hualayaya se oquich chivo campa temo tonati. Huan nelchicahuac hualayaya hasta iicxi amo ajsiyaya talchi. Huan ni oquich chivo san quipiyayaya setzi hueyi cuacuajti tatajco iixteyol. \v 6 Huan quema ajsito campa nopa oquich borrego cati quipiyayaya ome icuacua cati niquitztoya nechca nopa hueyat, motalo para quitehuis ica nochi icualancayo huan ica nochi itetilis. \v 7 Huan quitapanili nopa ome icuacua nopa oquich borrego pampa amo quipixqui fuerza para ihuaya motehuis, yon amo aqui hueliyaya quimanahuis ten nopa oquich chivo cati tetic hualajqui. Huan nopa chivo quitanqui nopa oquich borrego huan quitahuiso huan ipan moquejquetzqui. \v 8 Huan nopa chivo nelía mohueyimatqui huan mocuili noja más fuerza. Huan quema mochijtoya neltetic, postejqui icuacua cati hueyi huan nopona campa tatzquitoya, quisqui seyoc nahui cuacuajti cati tanextiyaya najcac pampa ipan nochi inacasta quinequiyaya tatehuiti. \p \v 9 “Huan ipan se ten nopa cuacuajti quisqui seyoc cuacuajti cati quentzi pisiltzi cati moscalti huan ontachixtoya para tatehuiti ica sur, huan campa hualquisa tonati huan campa Israel, nopa Tali Yejyectzi. \v 10 Huan ichicahualis quiajsic ilhuicacti huan yaya inihuaya motehui iilhuicac ejcahua Toteco huan quintahuiso sequij ilhuicac ehuani huan sitalime ten ilhuicac para tatzinta huan ipan moquejquetzqui. \v 11 Huan mohueyichijqui hasta ica motali nopa Tayacanquet ipan nopa Tali Yejyectzi. Huan yaya cati quiixnextía nopa cuacuajti ayecmo quincahuili imasehualhua Toteco ma quimacaca Toteco nopa tacajcahualisti cati monequi mojmosta. Huan quichijqui amo tapajpacti nopa tiopan calijtic campa quihueyichihuaj. \v 12 Huan mosisiniyaya yaya cati quiixnextiyaya nopa cuacuajti, huan Toteco quincajqui imasehualhua imaco. Nojquiya quicahuili ma quitilquetza nopa tacajcahualisti cati quitencahuayayaj mojmosta. Huan ne tacat cati eliyaya nopa cuacuajti quicuesijcaitac cati melahuac, huan quichijqui san cati yaya quinequiyaya, huan nochi cati quichijqui quisqui cuali para ya. \p \v 13 “Teipa nijcajqui se iilhuicac ejca Toteco quitatzintoquiliyaya seyoc iilhuicac ejca: ‘¿Quesqui tonali huejcahuas ni tamanti cati ya ni quiixnextía? ¿Quesqui tonali motilquetztos nopa tacajcahualisti cati quimacaj mojmosta? ¿Quema tamis para quichihuas nopa fiero tajtacoli cati quichihuas amo tapajpacti nopa tiopamit campa quihueyichihuaj Toteco? ¿Quesqui tonali ipan moquejquetztos imasehualhua Toteco?’ \v 14 Huan ne se ilhuicac ejquet quinanquili: ‘Quitilquetzase nopa tacajcahualisti cati monequi temacase se ica ijnaloc huan se ica tiotac hasta oncas 2 mil 300 tacajcahualisti cati amo quimacase. Teipa quena, quipajpacase nopa taixpamit huan sempa quiiyocatalise para Toteco.’ \s1 Cati quinequi quiijtos itemic Daniel \p \v 15 “Huan quema na, niDaniel, nijtachiliyaya ni tamanti huan nijnequiyaya nijmachilis taya quiijtosnequi, monexti noixpa se cati nesiyaya quej se tacat. \v 16 Huan nijcajqui itoscac se tacat cati hualayaya ten campa nopa hueyat Ulai, huan quiijto: ‘Gabriel, xiquilhui ne tacat cati quiitac.’ \p \v 17 “Huan Gabriel technechcahui campa nimoquetztoya. Huan nelía nimomajmati, huan nimotancuaquetzqui huan nimohuijtzonqui talchi, pero yaya techilhui: ‘Ta titacat, xijmachili para nochi cati tiquitac quiixnextía tamanti cati panos teipa quema hualas itamiya tonali.’ \s1 Cati quiijtosnequi itemic elis para teipa \p \v 18 “Huan quema nechcamanalhuiyaya, tahuel nicochqui campa nihuetztoya talchi, pero yaya techitzqui, huan quichijqui ma nimoquetza. \v 19 Huan techilhui: ‘Niitztoc nica para nimitzilhuis ten panos teipa ipan itamiya tonali quema oncas hueyi taijyohuilisti pampa Toteco Dios tenextilis icualancayo. Cati tiquitac quiixnextía tamanti cati panos teipa nechca quema tamis tonali. \v 20 Nopa oquich borrego cati tiquitac ica ome icuacua quinixnextía nopa tanahuatiani ten tali Media huan Persia. \v 21 Huan nopa oquich chivo pachontic, yaya quiixnextía itanahuatilis tali Grecia. Huan ihueyi cuacua cati quipixtoya tatajco iixteyolhua quiijtosnequi iniachtohui tanahuatijca. \v 22 Huan nopa nahui cuacuajti cati quisque quema iachtohui cuacua postejqui, quinequi quiijtos para ipan ni tali motananase nahui tanahuatiani ipan nahui tanahuatijcayot, pero amo quipiyase chicahualisti quej nopa achtohui quipixqui. \p \v 23 “ ‘Huan teipa quema ya tantiyas inintanahuatijcayo nopa tanahuatiani ten tali Grecia huan inijuanti quichijtose cati pano fiero, motananas se tanahuatijquet cati ixcualantoc huan nelía talnamiqui para tacajcayahuas. \v 24 Yaya mochihuas nelía hueyi huan quipiyas miyac chicahualisti, pero nopa chicahualisti amo elis ya ichicahualis. Quinsosolos talme campa hueli hasta amo teno mocahuas. Huan tatanis ipan nochi cati yaya quinequis quichihuas. Quintamiltis huejhueyi masehualme huan nojquiya quinmictise miyaqui ten nopa tatzejtzeloltijca masehualme cati iaxcahua Toteco. \v 25 Nopa tanahuatijquet elis se tacajcayajquet, huan yeca cuali quimatis quenicatza tacajcayahuas huan quintanis miyac masehualme cati ipan motemachijtose. Yaya tahuel mocualitas huan mohueyimatis hasta pehuas quitehuis nopa Tanahuatijquet Cati Más Hueyi Que Nochi Tanahuatiani. Pero nopona Toteco quitahuisos masque yon se tanahuatijquet ipan taltipacti amo huelqui quitanis. \v 26 Ya nimitzilhuijtoc cati tiquitac huan quesqui tiotac huan ijnaloc amo oncas tacajcahualisti, huan nochi ya ni melahuac, pero ama amo aqui xiquilhui cati tiquitztoc. Xicajocui ipan moyolo pampa noja polihui miyac tonali para panos.’ \p \v 27 “Huan teipa na, niDaniel, nijmatqui para techtamiquixtili nochi nofuerza, huan nimococohuayaya para se ome tonati. Teipa nimotananqui huan noja nijpalehuiyaya nopa tanahuatijquet ipan itequi ipan nopa tali. Pero tahuel nimotequipachohuayaya ica nopa temicti cati nijpixqui pampa amo nihuelqui nijmachilía. \c 9 \s1 Israelitame itztose 70 xihuit ipan sequinoc talme \p \v 1 “Huan teipa Darío, cati elqui icone Asuero ten tali Media, mochijqui tanahuatijquet ipan inintanahuatijcayo caldeo masehualme. \v 2 Huan ipan nopa achtohui xihuit ipan itequi, na niDaniel, nimomachtiyaya Icamanal Toteco ipan iama Jeremías cati huejcajquiya elqui se itajtolpanextijca Toteco Dios. Huan nopona nijpanti campa Toteco quinextilijtoya para quiaxitis 70 xihuit para mocahuas semantoc altepet Jerusalén. \s1 Daniel tajtani tapojpolhuili por nochi israelitame \p \v 3 “Huan pejqui nimotatajtía ica Toteco Dios ica nochi noyolo huan nijtajtaniyaya ma quitamilti nopa tonali ten tatzacuiltili. Huan nimosahuayaya, huan nimoyoyontiyaya ica yoyomit cati fiero huan nimosehuijtoya ipan cuajnexti. \p \v 4 “Nijtenpojqui huan nijpanexti iixpa noTECO Dios nochi notajtacolhua huan nochi nomasehualhua inintajtacolhua. Huan quej ni niquilhui: \q1 “¡Ay Toteco! Ta cati tahuel tihueyi huan tahuel titemajmati. Amo aqui seyoc quej ta. Nochipa techicnelía quej timocajtoc para tijchihuas nochi tojuanti cati timitzicnelíaj huan cati tijchihuaj motanahuatilhua. \v 5 Pero tahuel miyac titajtacolchijtoque moixpa huan tahuel titaixpanotoque ica ta. Timotzontetilijtoque huan tijtahuelcajtoque motanahuatilhua huan mocamanal. \v 6 Amo tiquintacaquilijque motequipanojcahua, nopa tajtolpanextiani cati ta techtitanili para ma technojnotzaca. Inijuanti talojtzitzi hualayayaj huan quinpohuiliyayaj tohuejcapan tatahua, totequiticahua huan totanahuatijcahua ten ta. Quena, quinpohuilijtihualayayaj nochi israelitame ten ta. \q1 \v 7 “Toteco, ta nelía tixitahuac, pero tojuanti tiisraelitame, nelía tiitztoque se pinahualisti pampa titajtacolchijtoque. Quena, tipinahuaj tiisraelitame cati tiehuani altepet Jerusalén, huan nochi tali Judá, huan nochi nopa tali Israel. Techpinahualtía nochi cati tijchijtoque nochi tiisraelitame masque tiitztoque nechca total o huejca ipan ten hueli tali campa techhuicatoque por totajtacolhua. \v 8 Quena, TOTECO, miyac tipinahuaj moixpa nochi tojuanti hasta totanahuatijcahua, totequiticahua huan tohuejcapan tatahua pampa titajtacolchijtoque miyac ica ta. \v 9 Pero ta, TOTECO Dios, titetasojta huan titetapojpolhuía masque quichijtoque cati fiero moixpa. \v 10 Pero tojuanti amo tijtacaquilijque cati techilhui, TOTECO, yon amo tijtoquilijtoque motamachtil cati techmacac ica motajtolpanextijcahua. \v 11 Nochi tiisraelitame tiquixpanotoque motanahuatilhua huan timoiyocaquixtijtoque, huan amo timitzneltoquilijque cati techilhui. Yeca huetztoc topani nopa tatelchihualisti cati ijcuilijtoc ipan itanahuatilhua Moisés, motequipanojca, pampa miyac titajtacolchijque ica ta. \v 12 Huajca ta Toteco, tijchijtoc cati techilhui huan cati tiquinilhui totayacancahua cati technahuatiyayaj para tijchihuasquía. Ta techhualiquili ni tequipacholi cati nelía hueyi, pampa amo quema oncatoya ipan taltipacti seyoc tamanti san se quej ni tatzacuiltili cati huetztoc topani tiJerusalén ehuani. \v 13 Eltoc senquisa quej ijcuilijtoc ipan itanahuatilhua Moisés. Nochi ni taijyohuilisti hualajtoc topani, pero amo timitztemojtoque para tijchihuase mopaquilis, TOTECO Dios. Amo tijcajtejtoque totajtacolhua para tijtemose cati melahuac. \v 14 Yeca, TOTECO, ta techsencahuilijtoc ni tatzacuiltili. Huan tijtitantoc topani pampa ta tixitahuac huan xitahuac nochi cati tijchijtoc. Pero noja amo timitztacaquilijtoque. \q1 \v 15 “Toteco Dios, ta huejcajquiya ica mohueyi chicahualis tiquinquixti momasehualhua ipan tali Egipto, huan yeca nochi quicactoque ten ta campa hueli. Ama sempa ximonexti huan techpalehui pampa titajtacolchijtoque huan tijchijtoque cati fiero. \v 16 Yeca, Toteco, quej quinamiqui ica nochi cati xitahuac tijchijtoc, xijchihua se favor ayecmo xicualani ica moaltepe Jerusalén, yon ayecmo xicualani tohuaya cati nopona tiehuani pampa ya nopa moaltepe tatzejtzeloltic. Huan ama por totajtacolhua huan inintajtacolhua tohuejcapan tatahua, nochi talme nejnechca ica paquij moaltepe Jerusalén huan toca paquij tojuanti timomasehualhua. \q1 \v 17 “Toteco Dios, ama xijtacaquili ni nonetatajtil nimotequipanojca. Xijchihuili cuenta cati nimitztajtanía para masehualme sempa ma mitzhueyimatica. Xijtasojta motiopa pampa mocajqui sosoltic, huan sempa xijcualtali. \q1 \v 18 “¡Ay Toteco Dios! Xijtacaquili huan xijchihuili cuenta cati nimitztajtanía. Cuali xijtachili ten ipantitoc huan quenicatza quicajtoque nopa altepet cati nochi quimatij para moaxca. Amo timitztajtaníaj techpalehui pampa ticuajcualme, pampa amo cana, pero timitztajtaníaj pampa nelía hueyi moyolo. \q1 \v 19 “¡Ay Toteco, techtacaquili! ¡Ay Toteco, techtapojpolhui! ¡Ay Toteco, xijcaqui nocamanal! Xijchihua cati nimitztajtanía huan amo xihuejcahua para techpalehuis. Nochi masehualme sempa ma quiitaca mohueyitilis pampa nochi quimatij para Jerusalén moaltepe huan tiisraelitame timomasehualhua.” \s1 Panos 490 xihuit hasta monextis nopa Mesías \p \v 20 Huan nimotatajtiyaya huan iixpa TOTECO Dios nijpanextiyaya notajtacolhua huan inintajtacolhua nomasehualhua, nopa israelitame. Huan nijtajtaniyaya Toteco Dios ma techelnamiqui huan ma quielnamiqui ialtepe cati tatzejtzeloltic. \v 21 Huan nechca nopa hora ica tiotac quema monequi quimacase itacajcahualis Toteco quema noja nimotatajtiyaya, patantihualajqui ten Toteco nopa ilhuicac ejquet cati itoca Gabriel huan ajsico campa na niitztoya. Yaya cati niquitztoya achtohuiya ipan se temicti. \v 22 Huan Gabriel nechilhui: \q1 “Daniel, ama nihualajtoc para nijchihuas xijmachili cuali cati panos teipa. \v 23 Quema tijpehualti timotatajtía, Toteco Dios technahuati taya ma nimitzilhuiqui. Huan na ama nihualajtoc para nimitzilhuis cati Toteco quichihuas ica momasehualhua. Yaya quinequi xijmati pampa tahuel mitzicnelía. Huajca ama, xijtacaquili cuali cati nimitzilhuis para huelis tijmachilis cati oncas teipa ipan itamiya tonali huan cati eltoya ipan nopa temicti. \q1 \v 24 “Toteco tanahuatijtoc para motatzejtzeloltijca altepe huan momasehualhua ma taijyohuica para 490 xihuit más o para ma panoca 7 xihuit 70 hueltas. Ica ya nopa, momasehualhua quicajtehuase inintajtacolhua huan ayecmo quichihuase cati fiero. Huan Toteco quintapojpolhui inintaixpanolhua. Teipa ipan taltipacti pehuas nopa tanahuatilisti campa nochi elis xitahuac huan nopa tanahuatilisti huejcahuas para nochipa. Nopona motamichihuas nochi cati itajtolpanextijcahua Toteco quiijtojtoque. Huan ipan nopa tonali, quialtis ica aceite para quitequitalis Yaya Cati Tahuel Tatzejtzeloltic senquisa quej itajtolpanextijcahua Toteco huejcajquiya quiijtojque para panos. \q1 \v 25 “Huajca xijtacaquili. Sinta se pehuas quipohuas sesen xihuit ten quema temacase nopa tanahuatili para sempa ma quicualchijchihuaca altepet Jerusalén, elis 49 xihuit o 7 xihuit panos 7 hueltas. Huan teipa elis seyoc 434 xihuit o 7 xihuit panos 62 hueltas hasta ajsis nopa Mesías, nopa tanahuatijquet cati Toteco Dios quiijto techtitanilisquía. Huan sempa quicualchijchihuase Jerusalén ica icalles huan tepamit, masque ohui para quichihuase. \q1 \v 26 “Huan teipa quema ya panotos nopa 434 xihuit, nopa Mesías quimictise huan nesis quej amo teno quipiya. Teipa hualase isoldados nopa fiero tanahuatijquet cati tiquitac ajsico para quisosoloquij Jerusalén huan itiopa Toteco. Huan quema hualase, elis quej quema hualas tahuel miyac at cati nochi tasosolojtiquisa. Huan teipa panos cati quiijtojtoque itajtolpanextijcahua Toteco. Oncas tatehuilisti huan tasosololisti hasta itamiya. \v 27 Ni fiero tanahuatijquet quisencahuas se camanali ica miyac masehualme para chicome xihuit, pero quema ajsis itajcoyo nopa chicome xihuit, moyolcuepas ica taya quiijto huan tanahuatis para israelitame ma ayecmo temacaca tacajcahualisti para Toteco. Amo quincahuilis quimacase Toteco tacajcahualisti ten tapiyalme, yon ten harina. Huan amo san ya nopa quichihuas, nojquiya quitalis campa taixpamit ipan tiopamit se tamanti cati fiero cati nochi quiijiyase. Huan nopa cati quitalise quichihuas nopa tiopamit senquisa amo tapajpacti iixpa Toteco. Pero Toteco ya quiijtojtoc para quitzontamiltis nopa fiero tacat por cati quichihuas ipan itiopa.” \c 10 \s1 Daniel quiitac se tacat ica itatanex \p \v 1 Huan quema Tanahuatijquet Ciro yahuiyaya para eyi xihuit tanahuatis ipan tali Persia\f + \fr 10:1 \fr*\ft 10:1 Ipan 536 a.C.\ft*\f*, Toteco techmacac na, niDaniel, cati nojquiya notoca Beltsasar, seyoc tanextili quej se temicti. Huan nopa camanali cati nijseli elqui melahuac. Techpohuili ten se hueyi tatehuilisti cati hualas ipan imasehualhua Toteco. Huan nijmachili taya quinequi quiijtos. \p \v 2 Huan quema nijseli nopa tanextili, na niDaniel, nimotequipacho para eyi samano huan nijtemo Toteco. \v 3 Amo nijcuajqui pantzi tasasaltili, yon amo nijyeco nacat, yon xocomecat at. Yon amo nimotalili yon se taajhuiyacayot hasta quema panoc nopa eyi samanos. \s1 Hualajqui se iilhuicac ejca Toteco ten ilhuicac \p \v 4 Huan ica ijnaloc ipan 24 itequi nopa achtohui metzti ipan toisraelita calendario\f + \fr 10:4 \fr*\ft 10:4 Ipan 23 itequi abril, 536 a.C.\ft*\f*, niijcatoya iteno nopa hueyi hueyat cati itoca Tigris. \v 5 Huan nitachixqui huan niquitac se tacat cati moyoyontijtoya ica nopa cuali yoyomit cati itoca lino huan quipixtoya itajcoilpica cati senquisa oro cati más cuali. \v 6 Itacayo nopa tacat petaniyaya quej nopa piltetzi cati patiyo cati itoca topacio. Ixayac petaniyaya quej quema tapetani huan iixteyol nesiyaya quej tixochit. Imax huan imetz petaniyaya quej bronce cati quitalijtoya ipan tit huan teipa quipojpojtoyaj miyac hasta nelía cahuani. Huan quema nijcajqui itoscac, eliyaya quej miyac masehualme cati tahuejchihuaj chicahuac. \p \v 7 Huan san na, niDaniel, niquitac nopa tanextili, pero nopa tacame cati itztoyaj nohuaya amo quiitaque, san quinajsic se hueyi majmajti huan motalojtejque huan motatitoj. \v 8 Huajca na niitztoya noseltitzi quema niquitac ni hueyi tanextili. Huan quema niquitac, niixchipahuixqui huan niyamanixqui. Nelía nimomajmati huan tanqui nofuerza. \v 9 Huan quema nijcajqui cati camanaltic, nihuetzqui ica noxayac talchi huan tahuel nicochqui. \p \v 10 Huan se techitzqui ica imax huan techtananqui hasta huelqui nimanejnenqui talchi. \v 11 Huan techilhui: “Daniel, Toteco tahuel mitzicnelía. Ximoquetza huan xijtacaquili cuali cati nimitzilhuis pampa techtitantoc ma nimitzitaqui.” \s1 Para ten huejcajqui nopa ilhuicac ejquet \p Huan quema quej nopa techilhui, na nimoquetzqui noja nihuihuipicayaya. \v 12 Huan yaya techilhui: “Amo ximajmahui, Daniel, pampa hasta nopa achtohui tonali quema pejqui timosahua huan timoicnonejqui iixpa Toteco Dios quitacaquili monetatajtil. Huan pampa tijnequiyaya tijmachilis nopa tamanti cati ohui, Toteco Dios techhualtitanqui ma nihuala. \v 13 Pero nopa amo cual ajacat cati quipiya tanahuatili ipan nopa tanahuatilisti ten Persia techojtzajqui huan techtehui 21 tonali. Pero Miguel, se hueyi tayacanquet ten iilhuicac ejcahua Toteco techpalehuico pampa niitztoya noseltitzi ihuaya nopa amo cual ajacat cati quipiya tanahuatili ipan tali Persia. \v 14 Pero ama niajsitoc para nimitzilhuis cati quinpanos momasehualhua ipan itamiya tonali. Pampa nopa cati tiquitztoc quiixnextía cati polihuiyoc tahuel miyac xihuit para panos.” \s1 Nopa ilhuicac ejquet quifuerzajmacac Daniel \p \v 15 Huan quema nijcajqui cati techilhuiyaya, na nisentachixtoya talchi, yon amo hueliyaya niquijtohua yon se camanali. \v 16 Teipa se cati nesiyaya quej se tacat quitoxonqui notencuetaxo. Huajca nihuelqui nicamanaltic huan niquilhui cati itztoya noixpa: “Nopa cati niquitztoc para quinajsis noisraelita teixmatcahua, nelía techyolcocojtoc hasta ayecmo nijpiya fuerza. \v 17 ¿Quenicatza huelis na, nimotequipanojca, nimitzcamanalhuis quema amo nijpiya tetili huan ta nelía tihueyi? Yon amo nihueli nitaijyotilana.” \p \v 18 Huajca yaya cati nesiyaya quej timasehualme sempa techitzqui huan techmacac fuerza. \v 19 Huan techilhui: “¡Amo ximajmahui! San ximoyoltali pampa Toteco Dios tahuel mitzicnelía. Ximosemaca huan ximoyoltetili.” \p Huan quema noja nechcamanalhuiyaya, nijmatqui para nijpixtiyajqui fuerza, huan niquijto: “Technojnotza ama, tate, pampa ya techfuerzajmacac.” \p \v 20-21 Huajca techilhui: “Nimantzi monequi nimocuepas para nijtehuis nopa amo cual ajacat cati quipiya tanahuatili ipan tali Persia. Huan quema nimotehuiti ihuaya, nojquiya hualas nopa amo cual ajacat cati tanahuatía ipan tali Grecia para quipalehuis. Huan quema nimotehuis inihuaya, san Miguel, nopa ilhuicac ejquet cati quinmocuitahuía israelitame, itztos nopona para techpalehuis. Pero achtohui nimitzilhuis cati ijcuilijtoc ipan nopa Amatajcuiloli Cati Melahuac, pampa yeca nihualajtoc. \c 11 \p \v 1 “Na nojquiya nijfuerzajmacac huan nijpalehui nopa ilhuicac ejquet Miguel ipan nopa achtohui xihui ten itequi Darío quej tanahuatijquet ipan tali Media. \v 2 Huan ama nimitznextilis cati melahuac. \s1 Cati panoc quema tanahuatiyayaj Persia ehuani \p “Itztose eyi más tanahuatiani cati tanahuatise ipan tali Persia. Teipa oncas seyoc tanahuatijquet cati ica elis nahui. Huan nopa najpa tanahuatijquet moricojchihuas hasta quinpanos cati quipixque nopa achtohui eyi tanahuatiani. Huan quema mochihuas nelía tetic por itomi, quinajcomanas nochi masehualme ipan itanahuatilis para ma quitehuica tali Grecia. \s1 Cati panoc quema tanahuatiyayaj nopa Grecia ehuani \p \v 3 “Pero teipa nopona ipan tali Grecia, motananas se tacat para mochihuas tanahuatijquet huan yaya quipiyas miyac chicahualisti huan quinnahuatis tahuel miyac talme. Quichihuas san cati ya quinequis. \v 4 Pero quema ya moaxcatijtos miyac talme, nopa talme ipan itanahuatilis mococototzase. Huan itanahuatilis moxelos ica nahui partes, huan mochihuas nahui tanahuatijcayome; se ica sur, se ica norte, se campa hualquisa tonati huan se campa temo tonati. Huan yon se ten nopa tanahuatilisti amo quipiyas chicahualisti quej quipixqui quema san se eliyaya. Huan amo quiselis tanahuatili yon se icone nopa hueyi tanahuatijquet para tanahuatis ipan se ten nopa nahui talme. Sequinoc nahui tanahuatiani quiselise. \s1 Tanahuatijquet ten tali Egipto \p \v 5 “Huan se ten nopa nahui, yaya cati tanahuatía ipan Egipto ica sur, mohueyichihuas. Pero teipa se itapalehuijca cati quihuica tequiticayot ihuaya mosentanchihuas ica ya huan mocuilis itanahuatilis. Huan teipa yaya cati mocuili itanahuatilis quipiyas más chicahualisti que cati tanahuati achtohui. \v 6 Teipa ica se ome xihuit, nopa tanahuatijquet ten sur huan nopa tanahuatijquet ica norte quichihuase se camanali. Huan nopa tanahuatijquet ica sur quimacas nopa tanahuatijquet ica norte iichpoca para ma monamicti ihuaya. Moilhuis para quej nopa moyoltalise nopa ome talme. Pero amo quisas cuali quema motahuicaltise. Seyoc quimictis nopa ichpocat ihuaya itequipanojcahua cati ihuaya yajque quema monamicti. Nojquiya quimictise icone cati nopona tacatis. Huan nojquiya quimictise nopa tanahuatijquet cati ihuaya monamicti huan cati eliyaya itata nopa conet. Yeca amo quisas cati moilhuiyaya quichihuas itata nopa ichpocat, yaya cati tanahuatijquet ica sur. Yaya moilhui para se tonali tanahuatis campa norte se iixhui cati quitacatiltisquía iichpoca, pero amo. Teipa nojquiya miquis nopa tanahuatijquet ica sur. \p \v 7 “Huan itelpoca nopa tanahuatijquet ica sur, yaya cati iicni nopa ichpocat, mochihuas tanahuatijquet campa itztoya itata. Huan ya inihuaya isoldados quitehuitij yaya cati teipa mochihuas tanahuatijquet ipan norte. Huan iicni nopa ichpocat quiixpanos nopa tepamit cati ica quitzacua nopa tanahuatijquet ica norte, huan yaya tatanis pampa quipiyas miyac chicahualisti. \v 8 Teipa quinichtequilis ininteteyohua cati quichijtoque ica teposti huan nojquiya quinichtequilis cati pajpatiyo quipixtoque cati quichijtoque ica oro huan plata. Nochi ni tamanti quihualicas quema mocuepas ichaj ipan tali Egipto. Teipa nopa tanahuatijquet ica sur ayecmo sempa quitehuiti nopa tanahuatijquet ica norte hasta panos quentzi xihuit. \s1 Nopa tanahuatijquet ten norte \p \v 9 “Pero teipa nopa tanahuatijquet ipan norte quinequis quitehuis tali Egipto campa mosehuía nopa tanahuatijquet ica sur, pero amo teno huelis quichihuas huan monequis mocuepas sempa campa hualajqui. \v 10 Pero itelpocahua nopa tanahuatijquet ica norte quinsentilise miyaqui inisoldados para se tatehuilisti. Huan se itelpoca ica isoldados motananas huan tetzontamiltijtihualas quej quichihua quema huala tahuel miyac at. Huan inijuanti quinequise quitehuitij nopa tanahuatijquet ica sur hasta icalixpa nopa cali cati quichijchijtoque tahuel tetic. \p \v 11 “Huan nopa tanahuatijquet ica sur ipan tali Egipto nelía cualanis huan quisas para quitehuiti icualancaitaca ten norte cati quinamiquiqui ica tahuel miyac soldados. Huan masque nelía miyaqui isoldados hualahui ten norte, yaya ten tali Egipto quintanis. \v 12 Huan quema nopa tanahuatijquet ica sur tatanis huan quiitas para miyaqui icualancaitacahua tepejtoque, nelía mohueyimatis huan quinmictise noja más miyac tacame, pero ichicahualis amo huejcahuas. \v 13 Huan ica se ome xihuit nopa tanahuatijquet ten norte sempa quincualtalis noja más miyaqui isoldados que achtohuiya. Huan quipiyase teposti cati noja más cuali huan sempa hualas quitehuiqui nopa tanahuatijquet ten sur ipan tali Egipto. \p \v 14 “Quema ya ni panos, sequinoc talme campa itztoque icualancaitacahua ne tanahuatijquet ica sur nojquiya motananase huan quitehuiquij. Hasta sequij israelitame cati fierojtique mosejcotilise ihuaya cati huala ten norte senquisa quej tiquitac ipan nopa tanextili para quintehuise Egipto ehuani. Pero amo quisas cuali ten quichihuase. \v 15 Huan teipa nopa tanahuatijquet ten norte hualas huan quiyahualos huan quitzajtzacuas se altepet ipan tali Egipto cati quipiya se tepamit. Quej nopa quitanis, huan yon isoldados cati más cuali cati iaxca nopa tanahuatijquet ten tali Egipto amo huelise moquetzase iniixpa inincualancaitacahua pampa amo quipiyase fuerza. \p \v 16 “Huan nopa tanahuatijquet ten norte quichihuas cati ya quinequis, huan amo aqui huelis quitanis. Nojquiya hualas nopa tanahuatijquet ten norte huan mosehuis ipan Israel, nopa Tali Yejyectzi, huan quipiyas chicahualisti para quisosolos. \v 17 Pero nopa tanahuatijquet ten norte moilhuis para hualas ica nochi isoldados huan ichicahualis cati quipiya ipan nochi itanahuatilis huan quichihuas se camanali ihuaya itanahuatijca tali Egipto. Nojquiya quimacas iichpoca para monamictis ihuaya pampa moilhuis ica itapalehuil iichpoca huelis quitanis huan quisosolos nopa tanahuatilisti ten sur ipan Egipto. Pero nopa ichpocat amo motemacas para quipalehuis itata, yon amo moquetzas ihuaya, huajca amo quisas cati moilhuijtoc. \v 18 Teipa nopa tanahuatijquet ten norte quintehuiti nopa altepeme iteno nopa hueyi at huan yaya quintanis miyac altepeme. Pero se tayacanquet ten soldados ten seyoc tali hualas para quitilquetzas ten quichihuayaya. Quiquixtis para campa hualajqui huan tahuel quipinahualtis. \v 19 Teipa quistehuas para sempa mocuepas ipan ital campa cuali tzactoc, pero ipan iojhui ipantis se tenijqui huan ayecmo aqui quicaquis ten ya. \p \v 20 “Huan seyoc pehuas para tanahuatis ipan nopa tanahuatilisti ipan norte. Huan ni cati yancuic quintitanis tacame ma tainamatij impuesto campa hueli para huelis moricojchihuas yaya huan nochi itanahuatilis. Pero yaya amo huejcahuas tanahuatis. Miquis, pero amo miquis ipan tatehuilisti o ipan se cualanti. \s1 Itanahuatijcayo nopa cuacuajti pisiltzi \p \v 21 “Teipa pehuas tanahuatis ipan nopa tanahuatilisti ica norte se tacat cati nelía fiero inemilis. Amo quinamiqui nopa tacat para elis tanahuatijquet, yon amo quinamiqui quipiyas nopa tatepanitacayot. Nopa fiero tacat hualas quema amo aqui quichiya huan mocuilis nopa tanahuatilisti pampa quimati quenicatza tacajcayahuas. \v 22 Quintamiltis nochi inisoldados icualancaitacahua huan nojquiya quimictis yaya cati itztoc tayacanquet ten nopa camanal sencahuali ica Toteco. \v 23 Masque masehualme quichihuase se camanali ihuaya ni fiero tanahuatijquet para ma quipiyaca tasehuilisti, quincajcayahuas huan quintanis, masque amo quinpiyas miyac soldados. \v 24 Quema amo aqui quichiya para hualas, nopa fiero tacat ten norte calaquis campa itztoque cati más yolchicajtoque ipan ital. Quichihuas cati amo quichijqui yon se ihuejcapan tata. Quinichtequilis iniricojyo huan quinmoyahuilis itatoquilijcahua. Teipa pehuas quintehuiti altepeme cati quipiyaj inintepa cati tahuel tetic, pero san huejcahuas se talojtzi. \p \v 25 “Ni fiero tanahuatijquet motemacas para hualas ica miyac soldados para quitehuiqui nopa tanahuatijquet ica sur ipan tali Egipto. Huan nojquiya nopa tanahuatijquet ten Egipto motananas ica miyac soldados huan pehuas tatehuis, pero amo tatanis yaya ten Egipto. Sequinoc mosencahuase san sejco para quitanise huan quena, quitanise. \v 26 Elise nopa tacame cati nopa tanahuatijquet ica sur quinnotzas ma tacuatij ihuaya ipan imesa cati quichihuase para ma miqui. Quena, quintanise isoldados huan miyac miquise. \v 27 Huan masque ni tanahuatijquet ten sur mosehuis para tacuas ihuaya nopa seyoc tayacanquet ipan san se mesa, moistacahuise se ica seyoc huan san moyolilhuise cati fiero mochihuilise. Pero cati inijuanti moilhuíaj, amo panos. \v 28 Huan nopa tanahuatijquet cati huala ten norte quisas para mocuepas ipan ital ica miyac tamanti pajpatiyo cati mocuilis ipan tatehuilisti. Pero achtohui, pampa quicualancaitas nopa camanali tatzejtzeloltic cati Toteco quinmacac israelitame, quipanotiyas tali Israel huan quitamichihuas nopona nochi cati moilhuijtoya quichihuas. Teipa mocuepas ipan ital. \p \v 29 “Huan quema ajsis tonali, yaya ten norte sempa hualas ica isoldados para quitehuiqui Egipto, nopa tali ica sur, pero ni huelta amo tatanis quej achtohuiya. \v 30 Pampa hualase soldados ten altepet Roma ipan cuaacalme huan quintehuiquij isoldados. Huan nopa tanahuatijquet ten norte ihuaya inisoldados nelía majmahuise huan cholojtehuase para inintal. Pero pampa pinajtoc huan pampa quicualancaita nopa tatzejtzeloltic camanali sencahuali cati Toteco quichijtoc ica imasehualhua, nopa tanahuatijquet ten norte calaquis tali Israel para quichihuas cati fiero quinequis. \v 31 Huan isoldados quichihuase amo tapajpacti itiopa Toteco Dios huan itepayo, huan yaya quichihuas se tanahuatili para ma ayecmo quimacaca tacajcahualisti Toteco quej nopa tanahuatili quiijtohua ma quichihuaca mojmosta. Huan teipa quiquetzas se tamanti tiopan calijtic cati nochi masehualme quiijiyaj. Quej ni quichihuase itiopa Toteco senquisa amo tapajpacti iixpa. Huan yaya quintemos nopa fiero israelitame cati quitahuelcajtejtose nopa camanali sencahuali ica Toteco huan quinmacas tequiticayot. \v 32 Huan nopa fiero tanahuatijquet teyejyectalis ica icamanal huan quinnotzas nopa israelitame cati quiixpanoj nopa camanal sencahuali huan quinilhuis ma quichihuaca noja más fiero. Pero nopa israelitame cati quiixmatij ininTeco Dios quipiyase chicahualisti huan motemacase para quichihuase cati cuali. \s1 Israelitame taijyohuijque miyac \p \v 33 “Nopa masehualme cati talnamiquij quinmachtise miyac masehualme cati cuali. Pero fiero masehualme motananase huan quinhuicase sequij ten nopa cuajcualme ilpitoque para ma quintequipanoltica san tapic, huan nopa sequinoc cuajcualme quinichtequilise nochi cati quipiyaj. Miyac cuajcualme quinmictise o quintatise, pero ni taijyohuilisti amo huejcahuas miyac tonali. \v 34 Teipa quema miyac masehualme taijyohuijtose, hualase cati quinpalehuise se quentzi. Pero nojquiya sequinoc san mochihuase para mosejcotilise inihuaya para quincajcayahuase. \v 35 Sequij ten inijuanti cati talnamiquij nojquiya huetzise ipan taijyohuilisti. Quej ni panos para más quinyejyecos cati quitoquilíaj Toteco para ma elica nelía tapajpactique iixpa. Quej nopa elis hasta ajsis nopa tonali cati Toteco quiixquetztoc para tamis. \s1 Nopa cuacuajti pisiltzi monextis ipan tayacapan tonali \p \v 36 “Huan teipa ajsis se tanahuatijquet cati quichihuas nochi cati ya quinequis. Nelía mohueyimatis hasta moilhuis para más hueyi que Dios huan nochi tamanti cati masehualme quinitaj quej dioses. Huan tahuel quitaijilhuis Toteco Dios cati más hueyi que nochi sequinoc cati quintocaxtíaj dioses. Huan nochi cati nopa fiero tanahuatijquet quichihuas quisas cuali hasta tamis nopa tonali cati Toteco quiixquetztoc para cualanti huan taijyohuilisti. Pampa cati Toteco quiijtojtoc para panos, ya nopa monequi panos. \v 37 Huan ni fiero tanahuatijquet amo quichihuas cuenta inindios ihuejcapan tatahua, yon nopa dios cati sihuame quinequij, pampa amo quitepanitas yon se. Yaya san mohueyimatis huan moilhuis para más hueyi ya que nochi cati masehualme quinitaj quej dioses. \v 38 Yaya san quiitas para ipati ichicahualis huan isoldados cati ica hueli moaxcatis cati onca. Para ya idios elis chicahualisti, se dios cati itatahua amo quiixmatque. Huan yaya quisosolos nopa oro, plata, piltetzitzi cati pajpatiyo huan ihueyi ricojyo ipan itesoro para noja más quipiyas fuerza. \v 39 Yaya quintehuis talme cati más chicahuaque ica itapalehuijca se dios cati huala sejcoyoc. Nojquiya ni fiero tanahuatijquet quinhueyitalis masehualme cati san ya quihueyichihuaj. Quintalis ma quinnahuatica miyac masehualme huan quinmajmacas tali quej se taxtahuili. \p \v 40 “Quema ajsis itamiya tonali, nopa tanahuatijquet ica sur quinequis quitehuis ni fiero tanahuatijquet, huan nopa tanahuatijquet ten norte nojquiya hualas huan ihuaya motalis ni cati fiero. Huan yaya ten norte hualas para quitehuis ica tatehuijca carrojme huan ica miyac cahuayojme cati momajtoque nemij ipan tatehuilisti huan ica miyac cuaacalme ipan hueyi at. Nopa fiero tanahuatijquet calaquis ipan miyac talme huan quintanis quej tasosolojtihuala tahuel miyac at cati nochi quisosolo. \v 41 Yaya nojquiya calaquis ipan tali Israel, nopa Tali Yejyectzi. Nojquiya quintanis sequinoc talme campa hueli, pero amo teno quinchihuilis masehualme ipan tali Edom huan Moab pampa mochololtise imaco. Nojquiya amo quincocos nopa masehualme ipan pano tajco tali Amón. \v 42 Teipa quintehuis huan moaxcatis miyac talme huan yon Egipto amo momanahuis. \v 43 Ni fiero tanahuatijquet quitanis nochi ricojyot ipan tali Egipto cati eltoc ten oro huan plata, huan nochi tamanti yejyectzi cati quipiya. Huan teipa san se quichihuas ipan talme Libia huan Etiopía. \v 44 Pero teipa ni fiero tanahuatijquet mocuesos quema quicaquis camanali cati hualas ten talme campa hualquisa tonati huan campa norte. Huajca yaya quisas nelía cualantoc huan tahuel tasosolojtiyas huan temictijtiyas. \v 45 Huan ni fiero tanahuatijquet quiquetzas icaltanahuatil ipan nopa altepet tatzejtzeloltic huan yejyectzi, tatajco nopa ome huejhueyi at. Pero nopona ajsis tonali para miquis huan amo aqui quipalehuis. \c 12 \s1 Nopa hueyi taijyohuilisti cati hualas \p \v 1 “Huan ipan nopa talojtzi Miguel, nopa hueyi ilhuicac ejquet ten ilhuicac cati quinmocuitahuía moisraelita masehualhua motananas para quinpalehuis. Ipan nopa tonali oncas taijyohuilisti cati más hueyi que cati oncac hasta quema pejqui taltipacti. Huan quema ajsis nopa talojtzi, Toteco quinmaquixtis nochi momasehualhua cati quipiyaj inintocaj ijcuilijtoc ipan nopa amatapohuali. \s1 Quenicatza moyolcuise israelitame teipa \p \v 2 “Huan miyaqui israelitame cati mictoque huan quintalpachojtoque, motananase. Sequij para itztotij para nochipa ipan nopa nemilisti cati amo quema tamis, huan sequinoc para quipantise pinahualisti huan taijyohuilisti cati amo quema tamis. \v 3 Pero talnamijca masehualme cahuanise chicahuac quej sitalime ipan ilhuicac. Quena, masehualme cati tenextilijque nopa ojti xitahuac cahuanise quej sitalime para nochipa. \s1 Xicajocui ni amatapohuali huan cati quiijtohua \p \v 4 “Pero ta, Daniel, xijtzacua nochi ni camanali ipan moamatapohual huan xijtalili se sello hasta ajsis itamiya tonali. Ipan nopa tonali miyac masehualme nentinemise nica huan neca. Huan momiyaquilis miyac tamatilisti.” \p \v 5 Huan na, niDaniel, nijtachili nopa tanextili huan niquinitac seyoc ome ilhuicac ehuani ijcatoyaj, se ipan ni nali ten nopa hueyat, huan seyoc ipan ne seyoc nali. \v 6 Huan se ten inijuanti quitatzintoquili yaya cati moyoyontijtoya ica lino yoyomit cati itztoya iixco nopa hueyat: “¿Quesqui tonali elis para tamis nochi ni tamanti cati temajmati?” \p \v 7 Huan nijcajqui nopa tacat cati moyoyontijtoya ica lino yoyomit quitananqui imax para ilhuicac huan tatestigojquetzqui iixpa Toteco Dios cati yoltoc para nochipa, huan quiijto: “Quema ya quinquixtilijtose ininchicahualis imasehualhua Toteco, elis noja eyi xihuit huan tajco.” \p \v 8 Huan na nijcajqui cati quiijtohuayaya, pero amo teno nijmachili. Huajca nijtatzintoquili: “Tate, ¿taya panos teipa quema tamis nochi ni tamanti?” \p \v 9 Huan yaya technanquili: “Xiya ipan moojhui, Daniel, pampa ni tamanti monequi motatijtos hasta ajsis itamiya tonali. \v 10 Miyac masehualme panose ipan nopa hueyi taijyohuilisti huan teipa elise tapajpactique, tayejyectilme huan chipahuaque iixpa Toteco. Pero inijuanti cati fierojtique noja más fiero quichihuase. Yon se cati fiero amo quimachilis cati quiijtosnequi ni camanali, pero masehualme cati talnamiquij quimachilise nochi. \v 11 Sinta tipehuas tijpohuas tonali ten quema nopa tanahuatijquet tanahuatis ma ayecmo quimacaca Toteco itacajcahualis huan tanahuatis ma quiquetzaca cati nochi quiijiyase tiopan calijtic, elis seyoc 1290 tonali. \v 12 Pero nelía se hueyi paquilisti quipantise cati quichiyase huan noja itztose hasta quema panotosa nochi 1335 tonali. \v 13 Pero ta, tiDaniel, xijtamilti moojhui nica huan teipa timosiyajquetzas, pero quema ajsis itamiya tonali, timijquehuas huan tijselis cati tijtantoc.”