\id TIT - Iyo NT [nca] -Papua New Guinea 2009 (web 2014) \h Taitus \toc1 Polko Sokome Nakayáŋoní Topé Taitus Ŋuno Uró Ŋu \toc2 Taitus \toc3 Tait \mt1 Polko Sokome Nakayáŋoní \mt1 Topé Taitus Ŋuno Uró Ŋu \imt1 Mande Kembé \ip Komo suki uni kato sokome ŋa \bd Grik\bd* mandewore nakayáŋaró, ko eneŋo owí nekaró, “Pol,” yaró. Uni ŋuko \bd asáŋowí uni\bd* Pol naŋge. (\it Taitus 1:1\it* weyo qembe.) Taitus ŋuko Pol koro kho kopo ka, quko da noŋgo maheró nore kama iŋoyoteto. Naru qambuko ŋuno Polko asáŋoní uni meyowo rukiso yerewero uyareyaró. (\it 2 Korin 2, 7, 8, 15\it* weyo qembe) Itaka iŋo-iŋo uni kumimbo ŋande ye iŋoyoteŋgo, ko Polko \bd Rom\bd* ŋuno kusi-kusi yano yora, ko kumima naru 62AD ŋuno peka re rotoyi toŋeró, peka. (Asa “62AD” murí muko ŋandiro, ko Yesu nimí pisiyaró, yate kumima naru 62 ŋunde rotaró. Nore kumima naru 2,000 ŋunde rotoro yate itaka yoteto.) \ip Asa re rotoyi Polko Timoti koya Taitus koya toŋero Spen mira andusina ŋuno uyareŋgurí. Ŋuno uyaro kho tero 63AD ŋuno pitu ko Masedonia mirako, Esia mirako, Kiriti noko mosowímo ŋuno uyarero kho taró, peka. Kiriti noko mosowímo ŋuno \bd miti mande\bd* yimitoro yesowoní \bd Anutu koro huru-huru\bd* ka tunoqaró. Kho ŋunde tiní kini tiníqo, Taitus ŋuno re rotoro (\it Taitus 1:5\it* weyo qembe) Efesus yendémo ŋuno uyareró. Yate yendé meyowo ka, owí Nikopolis ŋuno uyarewero taró. Quko khe puŋomo, Filipai yendémo peka, sokome ŋa nakayáŋoro riní Taitusko uyaró. \c 1 \m \v 1 No Pol, no Anutu koro sunará simó ko Yesu Kristo\f + \fr 1:1 \ft “Yesu \fk Kristo\ft ” - komo suki \fk ye-ye unindo \ft Anutuko uni ka rokóŋoní mahero wiri yerete uni parámi horé tunoqeweya qu karo yaŋgurí. Juda unipareto uni maheweya ŋu, “Kristo,” ma, “\fk Mesaiya\ft ,” ye nekaŋgurí. Asa Yesu mahiní eneŋo unipareyó, “Kristo Yesu,” ma, “Yesu Kristo,” naŋge ye nekaŋgurí.\f* koro asáŋowí uni\f + \fr 1:1 \ft “\fk asáŋowí uni\ft ” ŋuko Yesuko rokóŋoro asáŋoní eneŋo khoyó taró.\f* yoteno. Ŋunde asá niriní nondo Anutuko unipare rokó yereró quro iŋondutuye rewe kondéreweya, ko iŋo-iŋo hamó mu yunowe Anutu koro murí howewaŋgo. \v 2 Iŋondutu ŋuya iŋo-iŋo hamó ŋuro murí muko ŋandiro, Anutu koro unipare ŋundo yoto-yoto suki-suki rewaŋgo. Anutuko mande kota kama yeyote, ko komo suki horé enendo yoto-yoto suki-suki yunowero quro mande ka kusiyaró. \v 3 Ŋunde kusiyoro Anutu, Rambaruru Koŋgo Norewero Uninanimbo itakako, naru metémo ŋundiro, mande ŋuro iŋo-iŋo qu nunoní tunomo yesowanowó. \p \v 4 Taitus, nondo sokome ŋa nakayáŋoro ke kunoteno. Nore irisa iŋondutu ŋunde naŋge teyotero, ŋundiro naŋge keko neneŋo simóne hamó. \b \p Meté Anutu Awandoya Kristo Yesu, Rambaruru Koŋgo Norewero Uninanimboya samaka-samaka tuwó kunoro newonde ime kunowari. \s1 Taitusko Kiriti noko mosowímo kho ka teweya \p \v 5 No Kiriti noko mosowímo ŋuno korotanowó ŋuro murí muko ŋandiro, ko keto kho yote ŋu meté tero mandene howero yendéne-yendéne huru-huru koro tapá uni rokó yereweya. \v 6 Tapá uni ŋande qu rokó yiri qembe, asa uni ka unipare toŋeyemo potó moré kini, ko parí kanata naŋge taró. Ko nambo-simóŋo soso Yesu iŋondutuworo se simbururu ŋuya mira windu-windu ŋuya kama teyoteŋgo. \v 7 Dokoro Anutu koro unipareyómboro tapá uni ŋundoko Anutu koro kho qu sopoyote. Ŋunde ŋuroko unipare toŋeyemo potó moré kini yoní. Eneŋo iŋo-iŋoyó naŋge kama howeyote, saŋgirí waka ta kama teyote, wain nero kape-kape kama teyote, wimbo-wimbo kama yutoyote, ko wondo situwi siyowero quro kama iŋoyote. \v 8 Kini, tapá uni ŋunde qundo uni khe koŋgo mahewaŋgo ŋu newonde yunoro topo meté te yunoyote. Otete meté quya iŋo-iŋo meté quya naŋge howeyote. Otete roneneŋowí\f + \fr 1:8 \ft “\fk otete roneneŋowí\ft ” ŋuko Anutuko nore rokó yiriní noreŋo murínani eneŋo murí howeyote.\f* horé howero Anutu koro oteteyó ŋu soso ta howeyote. Enendo eneŋo kowí saŋaní kondé sopo towoyote. \v 9 Tapá unindo Anutu koro mande hamó mu iŋoro kondé sopo towoyoweya. Ŋunde naŋge enepa naŋge unipare mande rondaqe yunoní newondeye kondé tiní yowaŋgo. Ko mande meté ka yero mande wenda-wenda uni yimitoro mandeye takaweya. \p \v 10 Dokoro uni qambu qundo mira windu-windu naŋge tero wuruwara uni tero uniparetoro iŋondutuye kanáŋoyoteŋgo. Asa uni eneŋo koweye toŋaŋgurí qu\f + \fr 1:10 \ft “koweye toŋaŋgurí qu” - ŋuko Juda uni naŋge. Komo suki Anutuko \fk Abraham\ft , Juda unindoro pukoye ŋu, ŋande miraró, ko enendo rokó ka tero eneŋo naŋo-simó soso koweye toŋoweya. Ŋunde tero, yate-yate Juda uni soso koweye toŋaŋgurí.\f* kumimbo hamó ŋunde teyoteŋgo. \v 11 Uni ŋunde quko wondo situwi siyowero koro naŋge iŋoro iŋo-iŋo piyimi mu unipare yunoyoteŋgo. Ŋunde ti suwisawi kumi piyo teyoteŋgo. Ŋunde ŋuro ke uni ŋunde qu maŋgoye kusiyo qembe. \v 12 Komo Kiriti uniparetoro ye-ye uni kato ŋande yaró, “Kiriti uni ŋuko kota mande yeyoteŋgo uni naŋge. Ene á sawa ŋunde qembe. Ene o parámi nero kho tewero ŋuro piyimiŋoyoteŋgo.” \v 13 Asa mande ŋuko hamó. Ŋunde ŋuro ke mande kondé yimitoka okeyá ta iŋondutu tero \v 14 Juda unindoro sowo mande kina-kina ŋuro kusumbo kama rero uni mande hamó mu rotoyoteŋgo quro mande kondéye kama howewaŋgo. \v 15 Uni sara-sara qundo o soso qenero ŋande rondaŋeyoteŋgo, ŋuko sara-sara naŋge. Quko uni newondeye piyo teyote quya uni iŋondutuye moré kini qundo o soso qenero ŋande rondaŋeyoteŋgo, oka sara-sara kama yote. Hamó, eneŋo iŋo-iŋoyemboya otete sopowero quro iŋo-iŋoyemboya irisa-irisa piyo teyotiri. \v 16 Maŋgoto ŋande yeyoteŋgo, “No Anutu iŋo inoyoteno,” quko newondeyemo Anutu huwóŋoyoteŋgo. Ŋunde qene iŋoyoteto, dokoro oteteyembo newondeye witú nereyote. Uni ŋuko piyimi naŋge, mande wenda-wenda naŋge teyoteŋgo ko o meté mu tewero mepémo kini. \c 2 \s1 Unipare koŋgomu ŋundo Anutu koro murí howewaŋgo \p \v 1 Keto mande roneneŋowí naŋge rondaqe yunoyoto qembe. \v 2 Meté uni koŋgomu ŋundo wimbo-wimbo kama tewaŋgo, iŋo-iŋo meté mu naŋge howero koweye ŋu sopowaŋgo. Ene iŋondutu roneneŋowí mu, newonde yunowero otete roneneŋowí,\f + \fr 2:2 \ft “\fk otete roneneŋowí\ft ” ŋuko Anutuko nore rokó yiriní noreŋo murínani eneŋo murí howeyote.\f* quhurímo kondé kaŋewero otete roneneŋowí naŋge tewaŋgo. \p \v 3 Ŋundiro naŋge pare koŋgomu ŋundo Anutu koro pare ŋunde qembe yotoro otete meté mu sopoyowaŋgo. Ene kama yesará yerewaŋgo, ko wain parámi kama newaŋgo. Otete meté naŋge tero mande meté mu naŋge rondaqe yunowaŋgo. \v 4 Ŋunde tiqo, pare keta quko otete meté mu howero kame-simóyemboro hamó horé iŋoro \v 5 koweye soporo otete sara-sara qu howero yaye soporo kameye kusuŋoye quroko yorowaŋgo. Ŋunde tero unindo Anutu koro mandí ŋu kama yesaráŋowaŋgo. \s1 Simó keta qundo otete meté ŋu howewaŋgo \p \v 6 Ŋunde naŋge meté simó keta qundo koweye ŋu meté sopowaŋgo. Ŋunde yimito qembe. \v 7 Otete meté mu keto teyote ŋuko keŋombo kapo-kapo ŋunde qembe yuri oteteke meté mu qenero howewaŋgo. Ke uni mande rondaqe yunoroqo, iŋo-iŋo piyimimboya ma womowero. Mande wimbo-wimbo ma yewero. \v 8 Ke mande roneneŋowí naŋge yiqo, unindo quhurí ka ŋuno seqa kama qenewaŋgo. Ŋunde ti uni saŋgirí kumimbo kowi piyo tero noreya mande piyimi kama yewaŋgo. \s1 Kho simó ŋundo uni parámiyemboro mandeye howewaŋgo \p \v 9 Kho simó\f + \fr 2:9 \ft “kho simó” - ŋu naruko ŋuno unipare qambu kho simó, kho pare tunoqaŋgurí. Naru kano wini irisa kuma tero kako taka yerero kusi yiriní kho simó tunoqaŋgurí. Naru kano uni kato utatá parámi tero topé tewero mepémo kini, eneŋo soweyoro kho simó tunoqaŋgurí. Asa kho simó ŋunde quko uni parámiyómboro kho qu teyara, eneŋomboro o ka tewero mepémo kini.\f* ŋande yimito qembe. O soso ŋuro eneŋo uni parámiyemboro kusuŋoye quroko yuri khoye ŋuro metéŋowaŋgo. Eneya kiro mande piyimi ma yewero. \v 10 O sombé kumi momo ma tewero. Kini, mandí soso okeyá ta howero owé meté rewaŋgo. Ŋunde tero uni parámiye ŋundo oteteye soso ŋu qenero Anutu, Rambaruru Koŋgo Norewero Uninanimboro mande qu iŋaŋgurí ŋuro niŋgu-niŋgu tewaŋgo. \p \v 11 Dokoro, komo Anutu koro samaka-samaka tuwó\f + \fr 2:11 \ft “\fk samaka-samaka tuwó\ft ” ŋuko Anutu eneŋombo nore samaka yereyote. Kimoyó moré kini.\f* ŋu tunomo tunoqaró. Samaka-samaka ŋuko unipare soso rambaruru koŋgo yoreyote. \v 12 Ŋundo iŋo-iŋo nunoní norendo otete piyimi mu rotoro o noko koro quro kama iŋoyoteto. Noko ŋano yoroteto, quko itaka samaka-samaka ŋundo iŋo-iŋo nunoní kowenani soporo Anutu koro murí howero potoruku hamó te inoyoteto. \v 13 Ŋunde tero nore Yesu Kristo,\f + \fr 2:13 \ft “Yesu \fk Kristo\ft ” - komo suki \fk ye-ye unindo \ft Anutuko uni ka rokóŋoní mahero wiri yerete uni parámi horé tunoqeweya qu karo yaŋgurí. Juda unipareto uni maheweya ŋu, “Kristo,” ma, “\fk Mesaiya\ft ,” ye nekaŋgurí. Asa Yesu mahiní eneŋo unipareyó, “Kristo Yesu,” ma, “Yesu Kristo,” naŋge ye nekaŋgurí.\f* noreŋo Anutunani hamó ŋu, Rambaruru Koŋgo Norewero Uninani ŋu sopoyoteto. Pitu ko sine parámimo maheweya, yero hamó sopoyoteto. Mahiníqo, meté horé yowato. \v 14 Quhurínani kimo tewero\f + \fr 2:14 \ft “\fk kimo tewero\ft ” ŋuro murí muko ŋandiro: norendo o piyimi kusuŋoyómo kusiyowí yoteto. Ŋundiro naŋge Anutuko kimo tero yoriní kina yowato.\f* eneŋombo re rotaró. Dokoro, neneŋo uniparene horé yorewano, ye iŋaró. Ŋunde iŋoro nore norero otete piyimi mu se rotoro roŋgaru yiriní sara tunoqero otete meté naŋge tewero kondé iŋoyowato. \p \v 15 Asa, ke naru rokóŋo mande ŋa rondaqe yunoyoto qembe. Newondeye rukisoyoro otete piyimi mu tewero kondé soré yere qembe. Unindo kiyoro ke kina uni ka, yero iŋowaŋgo koro. \c 3 \s1 Otete meté ŋu naŋge ti qembe \p \v 1 Ke unipare iŋo-iŋoye okokowoyi wiri yerete uni kusuŋoyemo yotoro maŋgoye howero, kho meté-meté tewero ŋuro sopoyowaŋgo. \v 2 Ene uni ka kama yesaráŋoro kiro mande kama yero mande meté naŋge yewaŋgo. Naru rokóŋo otete imemo naŋge unipare soso o meté te yunowaŋgo. \p \v 3 Dokoro komoko nore ŋuya iŋo-iŋonani moré kini tero mande wendaqato Monimbuko kaná yiriní nore kape-kape teyato. Ŋunde tero iŋo-iŋo kate-kate qundo kusi nereyara. Ŋu naruko ŋuno o piyimi topo-toponanimboya te yunowero ŋuro iŋoyato, ko newonde tutu teyato. Uni sosopo noreya saŋgirí teyaŋgo ko nore ŋuya eneya saŋgirí teyato. \v 4 Quko Anutuko, Rambaruru Koŋgo Norewero Uninanimbo noreŋo hamó horé iŋoro, newonde nunoro, o meté te nunaró. \v 5 Norendo koretero otete roneneŋowí\f + \fr 3:5 \ft “\fk otete roneneŋowí\ft ” ŋuko Anutuko nore rokó yiriní noreŋo murínani eneŋo murí howeyote.\f* kama tatowó. Kini, enendo kinaŋge sikínani te nunoro rambaruru koŋgo noraró. Norero sono niriní oŋa qembe pitu ko tunoqato Yuqa Surumímbo yoto-yotonani riní keta tunoqaró. \v 6 Yesu Kristoko,\f + \fr 3:6 \ft “Yesu \fk Kristo\ft ” - komo suki \fk ye-ye unindo \ft Anutuko uni ka rokóŋoní mahero wiri yerete uni parámi horé tunoqeweya qu karo yaŋgurí. Juda unipareto uni maheweya ŋu, “Kristo,” ma, “\fk Mesaiya\ft ,” ye nekaŋgurí. Asa Yesu mahiní eneŋo unipareyó, “Kristo Yesu,” ma, “Yesu Kristo,” naŋge ye nekaŋgurí.\f* Rambaruru Koŋgo Norewero Uninanimbo kho tiní Anutuko Yuqa ŋuro wimbí parámi horé hausuwoní noreno umburó. \v 7 Ŋuro tero samaka-samaka tuwó\f + \fr 3:7 \ft “\fk samaka-samaka tuwó\ft ” ŋuko Anutu eneŋombo nore samaka yereyote. Kimoyó moré kini.\f* ŋundo nore noriní eneŋo toŋímo roneneŋowí tunoqewato.\f + \fr 3:7 \ft “\fk roneneŋowí tunoqete\ft ” ŋuro murí muko ŋandiro: asa Anutuko uni ka, pare ka yiyoro potó moré kini tiní eneŋo unipare qu ka tunoqeteŋgo.\f* Asa ko Anutu koro simó hamó tunoqero ŋande iŋoyoteto, imemoŋgo yoto-yoto suki-suki hamó rewato. \v 8 Mande ŋuko hamó, ko keto ŋuro kondé yesowoweya ye iŋoteno. Ŋunde ti unindo Anutu iŋondutuwoyaŋgurí qundo otete roneneŋowímo kaŋewaŋgo. Kho ŋuko meté horé ko ŋundo uni samaka yereyote. \p \v 9 Quko ke mande piyimi enesó-enesómboya usisambatoro owéyemboro sowo mande koya hutuŋo mande ŋuro\f + \fr 3:9 \ft “\fk hutuŋo mande\ft ” ŋuko komo suki Anutuko \fk Sainai \ft purímo \fk Moses \ft inoní Israel unipare yunaró. Mande ŋuko Juda uniparetoro yoto-yotoye soso sopoyaró.\f* kiro mande ŋuya soso taka qembe. Mande ŋunde qundo nore samaka nerewero mepémo kini. \v 10 Uni kato Anutu koro unipare keweroko usowo yerewaŋgo tiníqo, naru kanatape ma naru irisa roŋgaruwo qembe. Quko enendo kama rotoweya tiníqo, huwóŋo qembe. \v 11 Ke iŋote, uni ŋunde quko iŋondutuyó koroqe tiníqo, o piyimi naŋge teyote. Eneŋo newondímbo topé piyimi ka inoyote. \s1 Mande weŋa qu \p \v 12 Imemoŋgo nondo Aritemasipe ma Tikikus yorewe keno uyareweya quno ke waka ta nono Nikopolis yendémo ŋuno mahe qembe. Dokoro ŋuno kutiti naru qurowore ŋuno yowano. \v 13 Ke hutuŋo mande ŋuro iŋo-iŋo uni owí Sinos koya Apolos koya samaka yereka otoro kheko tukuni kama tewari. \v 14 Noreŋo uniparenanimbo otete meté tewero quro kondé iŋoyi. Ŋunde tero topo-topoye samaka yerero yoto-yotoyembo ŋu eŋgé teweya. \p \v 15 Unipare soso noya yoteŋgo qundo yuŋguna kereteŋgo. Keto iŋondutu unipare noreya topo teyoteŋgo ŋu yuŋguna yere qembe. Anutu koro samaka-samaka tuwó\f + \fr 3:15 \ft “\fk samaka-samaka tuwó\ft ” ŋuko Anutu eneŋombo nore samaka yereyote. Kimoyó moré kini.\f* yeno soso yoní.