\id PHP - Naasioi NT [nas] -Papua New Guinea 1994 (web 2014) \h PILIPAI \toc1 Aneꞌ Pilipai-nupoong Paulaꞌke Daarievuruꞌnaneꞌ \toc2 Pilipai \toc3 Pil \mt2 Aneꞌ \mt1 PILIPAI-nupoong \mt2 Paulaꞌke Daarievuruꞌnaneꞌ \c 1 \ms1 Pilipai-nupoonge Paulaꞌ Tampaꞌ Navuaioꞌ Dotuaruꞌnaꞌ \mr (1:1–4:23) \p \v 1 Aung aneꞌ karavoto˜ ninge Paulaꞌke minkuanko Timotiꞌke daarivuma neeꞌ Karistooꞌ bakanaanka botovotonaaꞌkai diiꞌanko botoampemang nantoong Kumponing bakaning meekupoong Pilipai-navuntuꞌke Jiisuuꞌ Karistooꞌkoo kuunge otorimaing-anko, tanatanuka eeꞌnoko pakupakunuka-anko nariꞌ. \v 2 Biraanke eeꞌnoko mooa diiꞌkoo otoaing Kumponing Niuma-itaing eeꞌnoko teieta Ovoring Jiisuuꞌ Karistooꞌ. \s1 Tampaꞌ Tang Eeꞌnoko Napoꞌ Tee Kunsi \p \v 3 Ninge tee diiꞌ noruꞌdampima tee-koo nkaang Kumponing-koo tampaꞌ tampamaung ookara batei-koo. \v 4-5 Eeꞌnoko nkaang kunsi-koo diiꞌ ookara pakurampima tee ning ookara batei-koo doturotu ninka kunsimaramaung, diiꞌke tampaꞌ pakumerimaung-koo tee doorenang tampara bereng-anta-koo, teketa tutung komperuꞌnooꞌketa bera eꞌmunung doong-koo basinooꞌkoo. \v 6 Ninge masikaꞌ tasiꞌpansi oꞌnong teie Kumponinge tee nko-nko tampara diiꞌkoo tutung-antavuuꞌnunge beꞌnuꞌantavui otoaing tee, bera teꞌmung tee Jiisuuꞌ Karistooꞌ toroaravainaꞌmung-koo basi. \p \v 7 Bakei makosi ninge diiꞌ ookara teeꞌ noruꞌkoo, aiꞌ diiꞌ teing ning-koo domang-koo otoring, diiꞌ niꞌninka narung-pinaꞌ oꞌnorimaing. Bane tenang ning kiimatanava-koo oꞌnoi eeꞌnoko napoꞌ tenang ninge doorenang tampara pakuansi puring-antavamanang, diiꞌ teing niꞌninka nariꞌ tampaꞌnko Kumponing-etaing kompampimaing. \v 8 Kumponinge masikaꞌantamupeuꞌ naurampiko teeꞌ ninge diiꞌ piaarampimanaꞌ teie piaae Jiisuuꞌ Karistooꞌkoo pankaruntoong-koong-eta pomaunge. \v 9 Eeꞌ pinaꞌ kunsimaramaung diiꞌkoo: tee diikaang piaa teeꞌ nariꞌ deto aaꞌnaꞌ dupui otoaing, tee ninka norunoruꞌ masikung eeꞌnoko tee matau tampara. \v 10 Aaꞌnoainaꞌ, diiꞌke ookara aarumonanka tampaꞌ simpeꞌeri kiiroraaꞌdariri tuumpiropanuka otoriaing bera Karistooꞌ poainooꞌke basi. \v 11 Eeꞌnoko teinge aarumo koontoꞌ bakaninge sinanankai maantoꞌduri otoriaing Jiisuuꞌ Karistooꞌketa pomainge Kumponing pankaing-antavui daangang-kooninge. \s1 Paulaꞌ Kiimata-koo Otoko Tampara Doorenang Beremparuꞌnaꞌ \p \v 12 Ee mmaikoriꞌ, enang kiimatamainooꞌkoo diiꞌke aung noruꞌeriiꞌnaang piamoing, teie kapooꞌke ning-koo nkoarinunge tee doorenang tampara tampaꞌ aaꞌnaꞌ masikaꞌ beremparuꞌnung. \v 13 Bera tee ookarai amono-koo otoroininge aaꞌnoko teing kiimatanuka eeꞌnoko tanatanuka nariꞌ tee eeꞌ noruꞌaing: Ning tee tamung boturopa kiimatamaavaꞌ, teka ning Karistooꞌkoo botovotonaaꞌ deemarako kiimatamaing. \v 14 Eeꞌnoko ning tee eeꞌ daiꞌmari oꞌnoko daping ookara nantoong mmaikoriꞌ Ovoring-koo purimpariri biaꞌoromaung bakaang kara arooꞌketa siraꞌpaama avoreaavaꞌ. \p \v 15 Masikaꞌ niiꞌninge tee doorenang tampara mamairo ninka daankiaamaung ning Karistooꞌke siong-antamumanaꞌkoo mamairoarima. \v 16 Teka niiꞌning tampara onou eeꞌnoko piaa ninka daankiarimaung teeꞌ tasiꞌmai aꞌ kiimatanooꞌ siꞌmauꞌnung tee doorenang tampara puring-antavanko. \v 17 Teinge mamairo ninka daankiaamainge tee Karistooꞌ onou kiiroraaꞌketa daankiaavaꞌ, teka aing aaꞌning onou-koo otoko daankiaakooꞌ: baka-noruꞌ, baka daangang, maroita ning aaꞌnaꞌ mankiꞌantamaavaꞌnaang kiimata-koo oꞌnoko. \v 18 Teka tee makosi, kapooꞌ otoaꞌ. Tee kapooꞌ pankaing tee Karistooꞌ daankiaamaung bane teie teinge ookenge taunge, aaꞌnoko daang noruꞌariri eeꞌnoko aarumo masikung ninka. Teka ning tee dotumari oꞌnomaung teinge Karistooꞌ daankiaamaung-koo. \s1 Paulaꞌ Domampari Otooꞌnaang Noruꞌaruꞌnaꞌ Pilipai-nupoong Paku-koo \p \v 19 Eeꞌnoko teeꞌ nariꞌ dotumari oꞌnoaing, aiꞌ ninge tee noruꞌansi oꞌnong diiꞌke kunsi-koo ning pakumerimaung-koo eeꞌnoko napoꞌ Jiisuuꞌ Karistooꞌ bakaang tanuaange pakumumaung-koo botue tee unaa-anta kompampaing. \v 20 Eeꞌnoko ning aaꞌnaꞌ dotumari nemari oꞌnong tee kapooꞌ tavoꞌkuaing-koo, maiaꞌmoaukaꞌnaꞌ noruꞌmari, teka amanampaꞌ monoi ookutununge Karistooꞌ pankaing-antavampaing teeꞌ nariꞌ uripoꞌketa nkomaramanaꞌ, bane aaꞌnoainge: domang oꞌnoi oꞌnoaing deekoꞌ, eeꞌnoko dupisiꞌmaavaing deekoꞌ. \v 21 Aiꞌ domamari oꞌnoi Karistooꞌ tee ning nkaang domaang, eeꞌnoko moomira deekoꞌ tee dupeari otoko kompampaing. \v 22 Teka ning nkaang mono teeꞌ nariꞌ domamari oꞌnoaing deekoꞌ tee eeꞌ oroꞌpari otong, nko-nko doma ninge tampara sinang-poꞌnung nkoampaing, teka tee ning meuꞌ keꞌmeꞌmari oꞌnong kenaanka noruꞌkoo. \v 23 Booꞌkoo pia oꞌnong Karistooꞌ ninka nariꞌ oꞌnoreainaꞌkoo, teeꞌ teeꞌ bakei aaꞌnaꞌ tampaꞌ masikaꞌ. \v 24 Teka kapooꞌ pankaing dau basi tee domamari anke kansiꞌkoo otoꞌkoong diiꞌ iriꞌantarampima. \v 25 Eeꞌnoko ninge enang toꞌbiimari tee eeꞌ tasiꞌpansing: ning doma diiꞌ ninka nariꞌ oꞌnoi pakurampiri puring-antarampimatoaing diikaang masikaꞌanta-koo eeꞌnoko napoꞌ tee-koo diikaang doturotu. \v 26 Teeꞌkoo ning napoꞌ diiꞌanko basimarako diiꞌ ning-koo doturarima diiꞌke tee Karistooꞌ daangamperiaing. \s1 Pilipai-nupoong Arikung-koo Kuunge Tampaꞌ Otorooꞌnaang Nauvuruꞌnaꞌ \p \v 27 Otori teeꞌ teie doorenang tamparai Karistooꞌ bakaange tampui otoinaꞌ nariꞌ otorimaatoai, bane ninge moma beeroꞌdampiko eeꞌnoko beeroꞌdampiaꞌ diiꞌketa taapoꞌke oꞌnoko deekoꞌ, aiꞌ ninge diiꞌ teing narung onou-koo purintariri otoriko taara-koo piamoi oꞌnong, eeꞌnoko narung noruꞌ ninka pakureeri ivekaꞌdoriai tee doorenang tampara masikaꞌantaveri. \v 28 Diikaning kare-nupoonge bane arekeeꞌ tokoonaꞌ nkoraariko aroreriaꞌ otorimaatoai. Teeꞌ taaꞌniꞌantarariri otoriko teinge tasiꞌpaavaing doong asiꞌnaꞌmung keraꞌpariaing-koo diiꞌ domantariko, Kumponinge eeꞌnunge pakururioꞌ. \v 29 Aiꞌ Kumponinge tampara otootoꞌkoo bokururima Karistooꞌ masikaꞌanta narung-koo miruꞌduriaꞌ, teka ookeng-koo masikaꞌanta ninka arikananka nariꞌ kuneꞌkoo Jiisuuꞌ bakaang miring-koo. \v 30 Aiꞌ diiꞌ ninge tasiꞌdampiri otong diiꞌ teing arikananka kuneꞌerima poreꞌdorimaing teeꞌ ninge arikananka-koo poreꞌ kompanko oomerikoꞌnaꞌ eeꞌnoko enang napoꞌ teeꞌ nariꞌ poreꞌmoko taaramerimaang. \c 2 \s1 Tampaꞌ Pakumeeri Daangamariaꞌ Oꞌnoriai \p \v 1 Ee aing, ning dotumari oꞌnong diiꞌ aing aaꞌning otoꞌderurimaung-koo: tee domang kuaaꞌanta Karistooꞌ ninka narung deentarira nkaveruꞌnung, eeꞌnoko napoꞌ tee bakaang piaae dunsirunsi˜anta-koong, eeꞌnoko tee bakaang Tanuaang-koo kuunge navunavu, eeꞌnoko napoꞌ diiꞌka pankaruntoong-eta piaareeri otorimaung-koo; \v 2 makosi, diiꞌke nkaang doturotu dupe-antaveriaing narung noruꞌkoo otori, nariꞌ piaareeri, napoꞌ nariꞌ onourariri kapooꞌnanka nariꞌ nkoverima. \v 3 Deikooꞌnaꞌ eeꞌnoko baka daanganaꞌ nkorariaukaꞌ, teka diiꞌka boonko noruꞌdariri deto pankaing-antareerimatoai. \v 4 Diiꞌ narunaꞌ narunaꞌ mintoontarima niiꞌning nariꞌ paku-koo mintoontariaing diiꞌka diiꞌ naing noruꞌdariaꞌ. \s1 Tee Karistooꞌ Boonko Noruꞌari Otoko Kumponinge iꞌampuuꞌnaꞌ \p \v 5 Diikaang aarumo teeꞌ nariꞌ Jiisuuꞌ Karistooꞌ bakaang-pinaꞌ noruꞌdariri otorimaatoai. \v 6 Bane Kumponing-pinaꞌ nariꞌ oroꞌke, teka baka etuaravaꞌ Kumponing-pinaꞌ nariꞌ basi otooꞌnaang. \v 7 Baka naning tamunsiꞌnung deeng-antavaruꞌ, tee naning botovotonaaꞌpinaꞌ otoꞌantavarara. \v 8 Eeꞌnoko bakei naning-pinaꞌ masikaꞌ oroꞌparuꞌnooꞌketa baka boonko noruꞌari Kumponing meumpuitaaꞌ booꞌkoo tauraꞌparuꞌ, bane aaꞌbarataꞌkoo orooꞌke booꞌkoo. \v 9 Teeꞌkoo Kumponinge kansiꞌketa deto aꞌdeiꞌ ookara-koo dau iꞌampura teka tee miring pankaing deto basi ookara-koo mirinanka-koo avuuꞌ. \v 10 Eeꞌnoko ookara nantoong aaꞌnoko paning-koo-nupoong eeꞌnoko kansiꞌkoo-nupoong, napoꞌ kansiꞌkoo boong-nameng-nupoong, teing tee-koo Jiisuuꞌ bakaang miring-koo kinkinaavaing. \v 11 Eeꞌnoko napoꞌ teinge ookarai Jiisuuꞌ Karistooꞌ tee Ovoring sirakuraꞌ tampaavaing, Bauma Kumponing meenasi oko-antavai. \s1 Aaꞌnaꞌ Arakamariainaꞌ Mutaananooꞌke \p \v 12 Teeꞌkoo, ee mmaikoriꞌ, teeꞌ nariꞌ ookara batei-koo Karistooꞌ bakaang kara meumperikoꞌnaꞌ enang napoꞌ teeꞌ nariꞌ meumperimaatoainge, tenang ning diiꞌankoi oꞌnoko naroꞌ deeaꞌ, teka baruꞌnooꞌ tenang ning diiꞌankoi oꞌnoaruko teeꞌ nkorariaing, monkeenaꞌdariri tee diikaang domanturiaing tampaꞌ dupe-antasiiriainaꞌ arooꞌeri mintoontarima. \v 13 Aiꞌ tee diiꞌkoo mintoompari otomaung tee Kumponing, diiꞌ paku-antaruri tee arooꞌerira bakaang pia siomperiiꞌnaang. \p \v 14 Ookara kapooꞌnanka nkoverima minkuminkunanka niiꞌnooꞌ tataꞌdeerima nkoveriaukaꞌ tuumpiropanuka otoriainaꞌ eeꞌnoko kiiroraaꞌnuka, Kumponing baurukaaꞌ kararopanuka anke kansiꞌkoo orooꞌke koompariaꞌnavitu ninka otorimaing. \v 15 Teing-koo eeꞌning-koo meuꞌke arakarariri otoriaing beentoꞌnanka paning-kooning-pinaꞌ tee kara domantooꞌ deto komperi ookarai ooaavainaꞌ. \v 16 Teeꞌ nkoveriko diiꞌkoo aaꞌnaꞌ dotumaravaing Karistooꞌ poainaꞌmung eeꞌ noruꞌama: diiꞌkoo amari mintoomarakotaaꞌ tamung poreꞌmoaruuꞌnung. \v 17 Diikaang baito tee boontunang tampara makosi Kumponing-koo, eeꞌnoko ning dupisiꞌmaavaing deekoꞌ nkaang ereng tee-koo boontunang-koo dau dakoaravainang ning tee dotumaravaing diiꞌ ninka nariꞌ dotumariainaꞌ noruꞌansitaaꞌ. \v 18 Eeꞌnoko napoꞌ diiꞌ teinge niꞌninka nariꞌ doturariaining. \s1 Paulaꞌke Timoti Naanka Epaparodaitas Botovuretuꞌnaꞌ \p \v 19 Ovoringe Jiisuuꞌke tauraꞌpuko tee Timoti diiꞌ Pilipai-nupoong-anko namuꞌke botoamaꞌnaang, ning-koo dooreruriko doturariiꞌnaang eeꞌnoko toroarako diikaang doorenang taaravamira dotumaravainaꞌ nariꞌ. \v 20 Niiꞌnung naning noruꞌampaꞌ Timoti-pinaꞌ mantong, napoꞌ diiꞌkoo onou aaꞌnaꞌ otoing. \v 21 Niiꞌning nantoong teing kapooꞌnanka biikaning naing tanata-koo otoromaing, Karistooꞌ bakaning sipai. \v 22 Teka diiꞌke Timoti bakaang aarumo tampaꞌ noruꞌeri otoring tee teing pinaꞌ deeaꞌ, aiꞌ naninge bauma pakuvumaatopeuꞌnaꞌ nariꞌ teie ning aaꞌnaꞌ pakumumaung tee doorenang tampaara bereng-anta-koo. \v 23 Enang tee diiꞌanko namuꞌke botoamaꞌnaang piamomaang, tokoonaꞌ ning oꞌnoainaꞌ baakeenemarara. \v 24 Eeꞌnoko ning teeꞌke Ovoring-koo arooꞌmari aaꞌpamaang, “Ning daꞌdeng simpiriꞌantamaako diiꞌanko damaꞌke mooꞌnaang.” \p \v 25 Teka ioꞌ tutung tee Epaparodaitas diiꞌanko napoꞌ botoamaꞌnaang tee ninge mmaikoꞌ, nariꞌ mintoomaremaung eeꞌnoko nariꞌ niꞌninka neeꞌ piatoorora˜ baito-koo kuunge. Teenooꞌ tee diikaang naning, kapooꞌkoo ning apukaꞌmaramaing-koo pakumuuꞌnaang botoveruꞌnung. \v 26 Eeꞌnoko tee diiꞌ aaꞌnaꞌ oo-koo piavoi otong. Aiꞌ tee tee enang mankiꞌantavari otong siipavouꞌnaꞌ taaraverira miꞌmiinkiꞌdoriko noruꞌdurima. \v 27 Eeꞌ, masikaꞌ, tee tee dapiꞌ booꞌparuꞌnung, teka tee Kumponinge piaavura domang-antavuuꞌnung. Teka tee narung deeaꞌ, tee aaꞌnoko ning piaamura Epaparodaitas domampuuꞌ, orarunsi ning-koo pauꞌeereꞌneeng-koo. \v 28 Teeꞌkoo dau basinaꞌ diiꞌanko boto-koo piamoi oꞌnong diiꞌke napoꞌ ooverira doturoturariainaꞌ, eeꞌnoko nkaang orarunsi birimpuai. \v 29 Emuꞌ tee teꞌ diiꞌanko basiarako bakei aaꞌnaꞌ onkeonkeꞌeriaing Ovoring bakaang miring-koo aaꞌnaꞌ doturariri. Eeꞌnoko nantoong tee-pinaꞌ oroꞌnuka pankaing-antaverererimaatoai. \v 30 Aiꞌ tee tee dapiꞌ booꞌparuꞌnung tee-koo Karistooꞌ bakaang-koo nko-nko-koo kuunge; booꞌkoo tauraꞌparuꞌ ning pakumuma diiꞌ isipoꞌ otori makosiriaruko. \c 3 \s1 Paulaꞌ Tee Karistooꞌkoo Kuung Masipoꞌ Otoꞌkoo Toꞌbiiarakoꞌnaꞌ \p \v 1 Asiꞌnooꞌka ee mmaikoriꞌ aaꞌdampimang, Ovoring-koo doturoturarimatoaing. \p Aung tee kara anaare napoꞌ unampama daariamatomaung ninge daari-koo poreꞌ deeaꞌ eeꞌnoko diiꞌ tampaꞌ koono-koonge. \v 2 Teeꞌ eeꞌ: Tarerariri otorimaatoai teing-koo nantoong-koo Juꞌ biikanaꞌ dootuuꞌ koong taaꞌniꞌanta kong-koo eturaarimaing-koo, aiꞌ teing nkaunanka makosinanka, kapooꞌ oreng nkoaama mono-nameng-koong taaꞌniꞌantai daang meekaꞌparimaing dopaꞌ napuꞌ dovang nkoarima. \v 3 Teka niiꞌ eeꞌning Kumponing bakaning masikeng-pinaꞌ taaꞌniꞌantaniiꞌnuka, bakaang Tanuaang ninka dootuuꞌmarimaing Jiisuuꞌ Karistooꞌ baitoampiri daangampampima, mono bakanameng-koo arooꞌ oꞌnoriaꞌ.\f + \fr 3:3 \ft Teeꞌ teie taaꞌniꞌantai dopaꞌtotoꞌkoonge miruꞌui otoinaꞌ.\f* \v 4 Mono bakanameng-koo arooꞌ oꞌnoi dei ning makosi avitoitoi-koo biivimarapeuꞌ, eeꞌnoko napoꞌ niiꞌnung naning mono-aapenameng-koo biivimparamaung deekoꞌ ning puruꞌmuarupeuꞌ. \v 5 Aiꞌ ning tee naning meekung taaꞌniꞌantaniiꞌ dopaꞌ totoꞌmauꞌnung-koo ˜beenang-taa doong tankinuioꞌ pontoꞌmaruꞌnooꞌketa. Eeꞌnoko ning bakei Isireeli-nupoong-koo narung, Kumponing bakaning-koo, teing Bensimani bakanaving-koo kuunge pontoꞌmarara. Napoꞌ biikaang kara eeꞌnoko aarumo kompansi oꞌnong, Iiburunaꞌ. Eeꞌnoko boto sionameng-koo ning tee Boto Keperuuꞌnavitu-koo narung aaꞌnung. \v 6 Napoꞌ toomo-nameng donkompansi ning tee iriꞌmoi dootuuꞌnupoong mankiꞌantavarankoꞌnunge. Eeꞌnoko koompari otoꞌnairu-koo ning naninge tuumpimupeuꞌnooꞌ otoaꞌ. \p \v 7 Teka teing aing kapooꞌnanka tero ning puring-antananka-pinaꞌ noruꞌankoꞌning enang teing tamunsiꞌning noruꞌansira duaꞌarantuꞌning ookara, Karistooꞌ narung-koo noruꞌ sipamira. \v 8 Eeꞌnoko teing naing deeaꞌ, ookara kapooꞌnanka daang-antavaramira opansi duaꞌarantuꞌ nung tee kapooꞌ pankaing masikung kompamaꞌnaang. Tee nkaang Ovoring Jiisuuꞌ Karistooꞌ noruꞌkoo piamora tee bakaang miring-koo ookara kapooꞌnanka damaꞌduarantuꞌ tamunsiꞌning tampamira, tee Karistooꞌ nkateemaꞌnaang. \v 9 Eeꞌnoko ning tee-koo kuung oꞌnoi pinkaꞌmaravai Kumponinge ning naning koontoꞌ tammuuꞌnaang, boto siompama ninka koomarioꞌ deeaꞌ, teka Karistooꞌ masikaꞌantavansioꞌ. Aiꞌ Kumponing ninka koompari otoꞌ tee Kumponing-eta nka-koo miruꞌniiꞌ, eeꞌna baito narunge nka-koo makosi. \v 10 Ning tee Karistooꞌ bakei aaꞌnaꞌ noruꞌkoo piamoi oꞌnong eeꞌnoko tee bakaang iriꞌ tee domang-antavuuꞌnung; napoꞌ tee baike teie kompuuꞌnung teeꞌ nariꞌ kompampainge; \v 11 Eeꞌnoko booꞌkoo teeꞌ moompai tee-pinaꞌ, damaꞌke booꞌketa daaꞌmaravainaꞌ piamora teeꞌ naumuruꞌnaꞌ. \s1 Paulaꞌ Bonoꞌaape Aaꞌnaꞌ Kuaꞌparuꞌnaꞌ Niiꞌke Tee Siong-koo Makosinaꞌ \p \v 12 Ning aaꞌmaravarooꞌnang, “Ning teeꞌ Karistooꞌpinaꞌ dupearioꞌ kompansing ookara aarumo.” Otoaꞌ. Ning mmeꞌ makotumpaꞌ. Teka ning aaꞌnaꞌ keviꞌmaramatoaing temuriiꞌ aarumo okomuuꞌnaang Jiisuuꞌke ning okovui miruꞌmuuꞌnaꞌ. \v 13 Ee mmaikoriꞌ, ninge tee tero nkavantuꞌnung-pinaꞌ noruꞌampaꞌ, teka aung kapooꞌ narung ninge nkoampaing: Teing kapooꞌnanka damaꞌduaransining ampaꞌmora kapooꞌ uroꞌkanooꞌke otoing keviꞌama mintoomari oꞌnoaing bera booꞌke basi, nkavamaꞌnaang tee mooꞌ. \v 14 Tee mooꞌ tee aung eeꞌ oroꞌ: Kumponinge Jiisuuꞌ Karistooꞌ karantavuko˜ aꞌdeiꞌ beꞌkoo bokumuaing ning. \p \v 15 Enang tee niiꞌ ookara tanuaang nameng-koo petaaꞌnuka tee teeꞌ nariꞌ noruꞌmariaing. \v 16 Eeꞌnoko diiꞌkoo niiꞌninge oovunaꞌ noruꞌeriko deekoꞌ, tee Kumponinge diiꞌkoo sirakaꞌantavuaing bakaang kara-koo noruꞌerimanooꞌ tampaꞌ nariꞌ siomperimatoaing deekoꞌ. \v 17 Ee mmaikoriꞌ, teeꞌ nariꞌ otoritaaꞌ ning oꞌnomanaꞌ otoriaing eeꞌnoko napoꞌ teing ninge nauarantuꞌnaꞌ otoromaing-koo barerariri otorimaatoai. \v 18 Aiꞌ aung tee mmauꞌnamuꞌpie teroita naurampikoꞌnaꞌ eeꞌnoko enang teeꞌ nariꞌ piaarampima taꞌdu ninka unampansi aaꞌdampimang: Mmauꞌ nantoong dootuuꞌnupoong teing turaniꞌnuka-pinaꞌ otorong teeꞌ Karistooꞌ aaꞌbarataꞌkoo bouꞌnaꞌ siong-koo. \v 19 Aiꞌ teing teing biikaang kumponing-pinaꞌ noruꞌ tee biikaang mono bakaang pia narung, kapooꞌnanka maimaiaꞌarimaing, eeꞌnoko biikaang noruꞌ kapooꞌnanka kansiꞌkooning-koo otokooꞌ. Teeꞌ nkoarima mosianung-aape otorong. \v 20 Teka niiꞌ niikanooꞌ osi teꞌ paning. Eeꞌnoko niiꞌ teing tee niikaang Domang-anta tee Jiisuuꞌ Karistooꞌ teketa poaing domange etuvuko nempampiri oꞌnorining. \v 21 Eeꞌnoko pora teie tee aung niikaang kansiꞌkoong mononanka aruaruꞌ paari-antamuriaing bakaang mono meenasi-poꞌnung-pinaꞌ oroꞌantamurima teie iriꞌke ookara kapooꞌnanka bakaang tanata-koo kuung siꞌkoo makosi-antavuuꞌnunge. \c 4 \s1 Navumariri Dotumariainaꞌ Tampaꞌ Noruꞌ Ninka \p \v 1 Teeꞌkoo bakei teeꞌ nariꞌ Ovoring-koo masikaꞌantarariri otoriaing, ee mmaikoriꞌ, aiꞌ diiꞌ teing ninge aaꞌnaꞌ piaarampimaing, eeꞌnoko aaꞌnaꞌ oo-koo piamokooꞌ diiꞌ nkaning doturotunuka eeꞌnoko nkaang nko-nko-koo mooꞌ makosinanka deentaririoꞌ. \p \v 2 Deeꞌ Iuodia naanka eeꞌnoko daꞌ Sintiki aaꞌdampemang, deeꞌ tee-koo Ovoring-koo kuunge napoꞌ navurareaing. \v 3 Napoꞌ dake Sisikusie pakueresioꞌ tenaanka manikumaara nari-antaveereai beekaang mankimankiꞌketa, aiꞌ tenaanka tenaanka niꞌninka nariꞌ mantaꞌmarimanaanka doorenang tampara bereng-anta-koo eeꞌnoko tee Kelemeni nariꞌ teing ninka niiꞌning nariꞌ mintoomarimaing, aaꞌning niikaang miring tee teneꞌkoo buukunaneꞌ domamariaining oꞌnorinaneꞌkoo daariariri otong. \p \v 4 Doong kante Ovoring-koo doturoturariri otorimaatoai, napoꞌ unampama aaꞌpamaang, Doturariri otorimaatoai! \v 5 Ookara kapooꞌ nkoveriaining-koo nantoong-koo dutakanooꞌke onou tampara oroꞌantaverimatoai, eeꞌ noruꞌeri, Ovoring poainooꞌ tee dueꞌui otong. \v 6 Kapooꞌnanka-koo baruꞌ noruꞌ otoriaukaꞌ, teka ookara kapooꞌnanka-koo tee Kumponing eentaveriai kunsirarima tampaꞌ tamperima diikaang domang-eta. \v 7 Eeꞌnoko teie Kumponing-nung mooai pankainge nantoong biikaang matau-koo dau basie mankimankiꞌketa unaa-anta aruriaing tee diikaang domang eeꞌnoko diikaang onou Jiisuuꞌ Karistooꞌkoo kuunge. \p \v 8 Ee mmaikoriꞌ, asiꞌnamooraꞌkoo aaꞌdampimang, “Aing eeꞌ oroꞌning minkuamaꞌnaang diiꞌke norunoruꞌeriaining aaꞌning: tee kapooꞌ masikung, tee kapooꞌ pankaing-anta-koo makosi, tee koontoꞌ, tee kiiroraaꞌ, kapooꞌ piaa-koo makosi, tee miring tampara-poꞌnung. Niiꞌning kapooꞌ tampeng daangang-koo makosining otoko deekoꞌ makosie diiꞌke teing norunoruꞌkoo. \v 9 Eeꞌnoko teing teing kapooꞌnanka ninge naurampiko taaraverira noruꞌke pinkaꞌeruꞌning eeꞌnoko teing ning-koo ooverira barerariruꞌning teing teeꞌ nariꞌ napoꞌ diiꞌke nko-koo paaraveriaining. Teeꞌ nkoveriko tee Kumponing mooa-poꞌnung tee diiꞌ ninka nariꞌ otoaing.” \s1 Paulaꞌ Biikaang Avuavuꞌkoo Dotuaruꞌnaꞌ \p \v 10 Bakei aaꞌnaꞌ dotumaring tee-koo Ovoring-koo diikaang piaa ning-koo napoꞌ daaꞌantaverieeng-koo mmauꞌ batei tamung tankinuioꞌ. Aꞌnooꞌkoo tee diiꞌke piaameri paarararikoꞌ diikaang avuavuꞌ boto-koo, teka taung otoaruko ning-koo daꞌdeng tavoꞌaravaruuꞌ. \v 11 Teka aaꞌperiꞌneenga, “Tee pa bakei aaꞌnaꞌ papovura teeꞌ minkuvuing.” A, ning aaꞌ tee bakei datamoi oꞌnomaung bane aremuriiꞌ batei-koo. \v 12 Aiꞌ ning tee kapooꞌkoo apukaꞌmari otoꞌnaꞌkoo datamouꞌnung eeꞌnoko napoꞌ mmauꞌ otoꞌmemui otoꞌnaꞌkoo. Ning baremaruꞌnung tee kapooꞌ makensiꞌnung amutemuriiꞌ batei-koo tampaꞌ nariꞌ datavoi otoꞌnaꞌkoong, aaꞌnoko poomui deekoꞌ niiꞌnooꞌ peeramoi deekoꞌ, niiꞌnaꞌ mmauꞌ otoꞌmemui deekoꞌ niiꞌnooꞌ apuapukaꞌkoo oꞌnoi deekoꞌ. \v 13 Ninge tee ookara kapooꞌnanka Karistooꞌ bakaang purintoꞌkoo kuunge nko-koo makosi. \p \v 14 Teka tee makosi tampara diiꞌke nkaang arikananka-koo ning pakumerimaung-koo. \v 15 Napoꞌ diiꞌke Pilipai-nupoonge tee tampaꞌ noruꞌeri otong, tenang urikamuꞌ tutunaꞌ ninge tee doorenang tampara daankiankoꞌnang, Masedoniaꞌketa tenkenansioꞌ diiꞌ nainge avuavuꞌnanka tankaamperima ning makosi-antameruꞌ. \v 16 Napoꞌ teie, bane osi pankamono Tesalonaikaꞌnamono-koo basimarako, mmauꞌnamuꞌpie diikaang pakupaku beꞌantaveruꞌ papoansi oꞌnoko. \v 17 Teka ninge avuavuꞌnanka nkavampainaꞌ besiꞌampaung. Tee kapooꞌ pankaing ninge oo-koo piamoi oꞌnoing tee sinang tampara, Kumponinge diikaang tampara nko-nkonanka-koo deeru-koo dau beꞌnuꞌumaung. \v 18 Tee diikaang avuavuꞌ tee Epaparodaitas averioꞌ nkavui pouꞌnung tee enang nkavansing. Tee bakei mmauꞌ masikeng bonoꞌ divuꞌui otong. Aaꞌnaꞌ maantoꞌmuing. Tee avuavuꞌ tee boontunang makosi tampaꞌ nuuraaꞌ Kumponing-koo, aiꞌ Kumponing tee boontunang temuriiꞌkoo dotuaramaung. \v 19 Eeꞌnoko teie nkaang Kumponinge teing ookara kapooꞌnanka diiꞌ apukaꞌdariaining aruriaing, mmauꞌ aaꞌnaꞌ makotui otoko teieta bakaang paning-koong oꞌmeeva-ita Jiisuuꞌ Karistooꞌkoo kuunge. \v 20 Bakei daangang Niuma Kumponing-koo otoi otoaing ookara batei-koo. Eeꞌ. \s1 Paulaꞌke Siꞌnaraꞌuruꞌnaꞌ \p \v 21 Nkaang tampaꞌ tang nauereriai teing ookara meekupoong Jiisuuꞌ Karistooꞌkoo kuunge. Ainge mmaikoriꞌke niꞌninka nariꞌ oꞌnorimainge diiꞌanko biikaang tampaꞌ tang botoaamang. \v 22 Ookarai Kumponing bakaning meekupoonge anke Roomaꞌke otoromainge tampara tampaamaang diiꞌkoo, baruꞌnooꞌ teinge botovotonaaꞌnukai tee daurarong˜ Siisaꞌ bakanavaꞌkooninge. \p \v 23 Tee biraanke tee Ovoring Jiisuuꞌ Karistooꞌ bakaang diikaang tanuaang ninka nariꞌ otomatoaing. \p Masikung.