\id HEB - Naasioi NT [nas] -Papua New Guinea 1994 (web 2014) 
\h IIBURU 
\toc1 Aneꞌ Iiburu-nupoong Narung Kara-okovui-nkai Daarievuruꞌnaneꞌ 
\toc2 Iiburu 
\toc3 Iib 
\mt2 Aneꞌ  
\mt1 IIBURU-nupoong  
\mt2 Narung Kara-okovui-nkai Daarievuruꞌnaneꞌ  
\mt2 Dootuuꞌnupoong Juꞌnupoong-kooning  
\imt1 Kara Baavootunanka Aneꞌkooning  
\ip 1:1 Jiisuuꞌ Tee Koosinunanka-koo Dau Basi  
\ip 3:1 Jiisuuꞌ Tee Moosesi-koo Dau Basi  
\ip 4:14 Jiisuuꞌ Tee Piristiꞌ Pankaing Deemparing Nerakung Naroong-anta Tarevui  
\ip 11:1 Niiꞌke Kumponing Masikaꞌantavampiri Bauring-koo Imaꞌmariai  
\c 1  
\ms1 Jiisuuꞌ Tee Koosinunanka-koo Dau Basi  
\mr (1:1–2:18)  
\s1 Kumponinge Bauring-koo kuunge karamuruꞌnaꞌ  
\p
\v 1 Tero urikamuꞌ tee Kumponing niumaraang-koo okiꞌnooꞌnaꞌ taung avuntevunge karokoꞌ amutemuꞌke bakaning nakaro-nupoong˜ karantavurima˜.  
\v 2 Teka aing-koo asiꞌning doong-koo tee Bauring-koo karoma karamurimatoieeng niiꞌ, tee eeꞌnung ookara kapooꞌnanka nkovuuꞌnung Kumponinge nauvuko, eeꞌnoko tee tee eeꞌnung ookara kapooꞌ barenkunanka okovuuꞌnaang miruꞌuuꞌnung.  
\v 3 Bauringe tee Kumponing bakaang meenasi aaꞌnaꞌ arakavari siraꞌpukooꞌ eeꞌnoko tee tee Kumponing siuraampi˜, eeꞌnoko ookara kapooꞌ tee bakaang karai purintoꞌke kompui otong. Tenang teie niikaning orakaꞌ nkonanka-ita kiiroraaꞌanta-koong nko-nko nkovuraiꞌ nange Kumponing-koo Tee Aaꞌnaꞌ Pankaing-koo tampanaang-koo baꞌnamparuꞌ aꞌdeiꞌke ovorimpari otooꞌnaang.   
\s1 Kumponing Bauring Koosinunanka-koo Tee Dau Basi  
\p
\v 4 Tee tee aaꞌnaꞌ pankaing masikung deemparuꞌ koosinunanka-koo dau basie. Eeꞌnoko Bauring deempari otoko teie bakaang miringe pankainge nariꞌ siraꞌpui otong, aaꞌnaꞌ tampara masikung teing koosinunanka biikaang-koo.  
\v 5 Aiꞌ urikamuꞌ Kumponinge tee Bauring tampuma aaꞌpuuꞌ Daari Meekung-koo,  
\q1 “Daꞌ tee nnuring, eꞌmung tee ninge daaꞌdansing.” \rq (2 Samuelaꞌ 7:14)\rq*  
\m Niiꞌnang ee Kumponinge koosinunanka-koo narung teeꞌ minkuvuuꞌ? Otoaꞌ.  
\v 6 Napoꞌ teeꞌke tenang teie tee Bauring kirokai aꞌ kansiꞌkoo botovuuꞌnang nauvurima aaꞌpuuꞌ,  
\q1 “Ookarai koosinunankai Kumponing bakaninge tee eeꞌnung dootuuꞌaavaing.” \rq (Boto 32:43)\rq*   
\m
\v 7 Teka koosinunanka-koo Kumponing bakaang kara eeꞌ daariari otong,  
\q1 “Teie koosinunanka, bakaning botovotonaaꞌnanka doving eeꞌnoko urung-pinaꞌ aampariꞌantavurimaung.” \rq (Kena 104:4)\rq*   
\m
\v 8 Teka Bauring-koo napoꞌ eeꞌ daariari otong,  
\q1 “Dakanooꞌ ovorintari baꞌnaniꞌdoma tee teeꞌ nariꞌ otomatoainooꞌ daꞌ Kumponing, eeꞌnoko dake tee dakanamuuꞌ koontoꞌnaꞌ taaꞌniꞌantarari tanataveri otoainge.   
\q1
\v 9 Dake tee aarumo koontoꞌ piaavemaung eeꞌnoko aarumo boto-totoꞌ munteꞌekooꞌ, teeꞌkoo daꞌ Kumponing dakaang Kumponinge duunie dotu-anta-koonge sisiꞌduuꞌ pakoꞌpariꞌduma daꞌmaikoriꞌkoo dau basi otooꞌnaang.” \rq (Kena 45:6,7)\rq*   
\p
\v 10 Eeꞌnoko napoꞌ Bauring-koo eeꞌ daariari otong,  
\q1 “Daꞌ tee Ovoring aung kansiꞌ ookutunung tutuntoma-ita nkoveuꞌnung, eeꞌnoko paning dakaang birenge nkoveuꞌnunge.   
\q1
\v 11 Teing teing paaꞌareaining, teka daꞌ teeꞌ nariꞌ otoko.   
\q1
\v 12 ‘Napoꞌ urikaꞌpareai baarong-pinaꞌ eeꞌnoko tee-pinaꞌ mononopaꞌpinaꞌ kaiꞌaamanaꞌ kaiꞌera paarieai, teka daꞌ teeꞌ nariꞌ otoi otoaing, eeꞌnoko dakaning mareꞌnanka botu basiaravaukaꞌnunge.” \rq (Kena 102:25-27)\rq*   
\p
\v 13 Eeꞌnoko napoꞌ Bauring-koo miruꞌuma aaꞌpuuꞌ,  
\q1 “Ning-koo tampavine-koo baꞌnaniai bera dakaning kare-nupoong daꞌkoo kauꞌkoo boonavete-koo siparampainooꞌke basi.” \rq (Kena 110:1)\rq*  
\m Teka koosinunanka-koo teeꞌ minkuvuaꞌ.  
\v 14 Aiꞌ teing teing koosinunanka tamung pakupaku-nupoong tanuaananka teing barenku okovuri domampariaining paku-koo.   
\c 2  
\s1 Kumponinge Niiꞌ Domaang mooꞌmuruꞌnung Tee Kapooꞌ Pankaing Masikung  
\p
\v 1 Enang tee Bauring aaꞌnaꞌ pankaing deempari otoko ooampima teeꞌ nariꞌ aaꞌnaꞌ baroromariai bakaang kara-koo ampankeenaꞌmori sipampiꞌneenga.  
\v 2 Ooveriko tee doorenang koosinunankai Moosesi nauauꞌnaare tee purintoꞌpoꞌnaare eeꞌnoko ookara boto totoꞌpaamainge tee mooꞌ nkavaavaing makuꞌkoo.  
\v 3 Enang Ovoring Bauringe eeꞌnarai bakei tampaꞌ domamuriainaꞌ dooremuriko arekeeꞌ niiꞌke tee mosianung baariꞌampipeuꞌ bakaang kara sipampiri? Bakei makotuaꞌ! Teie eeꞌnarai tutung nantoong daankivurikoꞌ;  
\v 4 Eeꞌnoko teketa teie daankivuriko koontoꞌ taaravauꞌninge damaꞌke napoꞌ tampaꞌ tasiꞌantamaaruꞌ Kumponinge masikee-antavuioꞌ aing aaꞌning ninka: taaꞌniꞌantananka, taꞌnimpaariiꞌnanka, amutemuriiꞌ nko-nko purintoꞌnanka, eeꞌnoko Tanuaang Meekung-etaing avuavuꞌnanka tankaampuuꞌning teie piavouꞌnaꞌ. Tee tee Jiisuuꞌnung doorenang tampara ookara-koo dau basinooꞌka baroromperiaing.   
\s1 Jiisuuꞌ Tee Niiꞌ Mooꞌmuruꞌning Niikaang Urantanara  
\p
\v 5 Napoꞌ niiꞌnung kapooꞌ otong tasiꞌantamuriaing Jiisuuꞌ tampaꞌ taaravampiiꞌnaang, aiꞌ Kumponinge tee otootoꞌ damaꞌnung niiꞌke minkuampimaung koosinunankai tare-koo barevuriaꞌ.  
\v 6 Teeꞌ nariꞌ Daari Meekunge niiꞌnooꞌka siraꞌpui otong, naninge aaꞌpuuꞌnooꞌka,  
\q1 “Bakei tokoonaꞌkoo dake teing nantoong tamung kansiꞌnupoong noruꞌeri tanataverimaung!   
\q1
\v 7 Dake teing tamung okiꞌnaa batei-koo depeto koosinunanka-ita boong sipering, teketa dake napoꞌ teing deto pankaing-antaveruꞌ araka ninka neramperi, ookara kapooꞌnanka teing-koo kauꞌkoo boonavete-koo sipera teinge tareaavaꞌnaang.” \rq (Kena 8:4-6)\rq*   
\p
\v 8 Enang tee ookara kapooꞌnanka niiꞌke tareampiiꞌnaang tampura niiꞌnung kapooꞌ niiꞌnooꞌ tontaꞌuaꞌ niiꞌ niikaang tare-ita. Aꞌnooꞌ tee enang otoinaꞌ ookara kapooꞌ niikaang tare-koo kuunge mmeꞌ baruꞌ ooampiaꞌ.  
\v 9 Teka niiꞌke Jiisuuꞌ ooampiri otong tee eeꞌnara okiꞌnaa batei-koo depeto sipuuꞌnung koosinunanka-koo boong, teketa enang teie booꞌ toraꞌpuioꞌ Kumponinge tee deto pankaing-antavura araka ninka nerampuuꞌ. Eeꞌ, Kumponinge aaꞌnaꞌ avusiroꞌari Jiisuuꞌ booꞌ mantong-antavuuꞌ niiꞌkoo ookara-koo kansiꞌkoo-nupoong-koo.   
\p
\v 10 Kumponinge tee baurukaaꞌ kuraꞌnariꞌ doompeto paning-koo tampaꞌ otoroainooꞌ tavoꞌuriiꞌnaang miruꞌurima teie Jiisuuꞌ tutung baike kuneꞌantavura makosi-antavuuꞌ teing mooꞌuriaining biikaang urantanara deempari otooꞌnaang. Tee tee teeꞌ makosinaꞌ teie Jiisuuꞌke dupe-anta-koo aiꞌ Kumponinge tero ookara kapooꞌ nkovuuꞌnunge miruꞌuuꞌnaꞌ.  
\v 11 Enang tee eeꞌnara tee meekaꞌanta-nko eeꞌnoko teing teie meekaꞌantaniiꞌnuka tee narung okoꞌbosiꞌ otoꞌevorong. Teeꞌkoo tee maiaꞌoaꞌ teie teing baaraꞌmainkaang tang-koo, daari meekunge minkuvuma aaꞌpumanooꞌkoo,   
\q1
\v 12 “Ninge daankiampaing dakaang miring teing-koo mmaikoriꞌkoo, eeꞌnoko teing dootuuꞌkoo naroꞌarimaing-koo meuꞌke ninge daangantampaing daꞌ.” \rq (Kena 22:22)\rq*   
\m
\v 13 Eeꞌnoko niiꞌnooꞌke napoꞌ aaꞌpuuꞌ,  
\q1 “Ning Kumponing-koo noruꞌ eꞌmanansi oꞌnoaing.” \rq (Aisaiaꞌ 8:17)\rq*  
\m Eeꞌnoko niiꞌnooꞌke napoꞌ eeꞌ minkuvui otong,  
\q1 “Ning aung eeꞌnara, eeꞌnoko teing toirekaaꞌ ainge ning Kumponinge amuuꞌning.” \rq (Aisaiaꞌ 8:18)\rq*   
\s1 Jiisuuꞌ Naning Deemparuꞌnung Niiꞌ Tampaꞌ Pakumuriiꞌnaang  
\p
\v 14 Aaꞌnoko niiꞌ teing baurukaaꞌ ookara bioꞌ dovang ereng-poꞌnupoong deemariko tee teeꞌ nariꞌ niiꞌpinaꞌ oroꞌ deemparuꞌ bakaang booꞌke Sietaniꞌ bake-antavui pesiꞌuuꞌnaang, tee eeꞌnara booꞌanta-koong iriꞌ kompui otomaung,  
\v 15 eeꞌnoko niiꞌ domaang isikung amurima unaa-antamuriiꞌnaang booꞌkoo amorompima temuꞌketa daiꞌmariri oꞌnorikoꞌning.  
\v 16 Tasiꞌpari otong koosinunanka paku-koo teeꞌ nkoaravaꞌ teka teing Eebaraamiꞌ baꞌdompenku paku-koo teeꞌ nkoaruꞌnung.  
\v 17 Teeꞌkoo niiꞌnaꞌ makotuaꞌ, teka tee teing-pinaꞌ baaraꞌmainkaang-pinaꞌ masikaꞌ Kumponinge nkovuuꞌ tee piristiꞌ tampara deto basi otooꞌnaang. Aaꞌnung piaa-poꞌnunge eeꞌnoko mataaꞌi Kumponing bakaang pia siomparioꞌ, eeꞌnoko napoꞌ Kumponing bakaang iira oꞌanta-koonge nantoong biikaang orakaꞌ nkonanka-koo.  
\v 18 Aaꞌnouꞌnooꞌkoo teie baike eeꞌnoko paara-anta mantompuuꞌ, teeꞌkoo teie niiꞌning pakuvuripeuꞌ paara-anta kuneꞌaavaining.   
\c 3  
\ms1 Jiisuuꞌ Tee Moosesi-koo Dau Basi  
\mr (3:1–4:13)  
\s1 Jiisuuꞌnung Miringe Tee Moosesi Bakaang Miring Aaꞌnaꞌ Puruꞌuuꞌnaꞌ  
\p
\v 1 Ee mmaikoriꞌ, paning-eta miruꞌmurioꞌ nariꞌ meekaꞌmarimaing, deto noruꞌampiaing tee Jiisuuꞌ, eeꞌnara Kumponinge kara oko-antavura botovuioꞌ pouꞌnung eeꞌnoko tee tee piristiꞌ pankaing, tee eeꞌnara niiꞌke sirakuraꞌ masikee-antavampimaung.  
\v 2 Tee tee Jiisuuꞌ mataaꞌiari otokoꞌ tee-koo tee botovuuꞌnung-koo teeꞌ eeꞌnaꞌ nariꞌ Moosesi mataaꞌiari otokoꞌ Kumponing bakanarempoꞌ ookutunarempoꞌ tanatavurima.  
\v 3 Teka Jiisuuꞌ baruꞌ aaꞌnaꞌ makosi tampuuꞌ miring pankaing nka-koo, nerang-poꞌnung, Moosesi bakaang miring puruꞌui. Teeꞌ nariꞌ aaꞌnomanaꞌ narung nareempoꞌ okovui otomaung tereempoꞌkoo pankainge.  
\v 4 Muuꞌ kante teeꞌ, namuuꞌnaꞌ niiꞌning nantoong okovoroi otorong, teka teing ookeng okovenung tee Kumponing narung.  
\v 5 Teka Moosesi tee Kumponing bakanamuiaang-koo botovotonaaꞌ deempari kara-nau-koo mataaꞌiari nauvurikoꞌ tee naning damaꞌke Kumponinge siraꞌpuainung domampuriaing teing minkuvuma.  
\v 6 Teka tee Karistooꞌ tee Kumponing bakanamuiaang-koo mataaꞌiaruꞌ Kumponing bauring deempari okovui, eeꞌnoko niiꞌ eeꞌning teing bakanamuiaang-kooning deemariri oꞌnoring nemariri pinkaꞌmariri oꞌnoriaing deekoꞌ, dotumariri amaiaaꞌmoriaꞌ oꞌnoriaing toroarara domamuriainooꞌkoo.   
\s1 Niiꞌke Kumponing Bakaang Kara Nimpaꞌampiaukaꞌ Temuꞌnupoong-pinaꞌ  
\p
\v 7 Teeꞌkoo Tanuaang Meekunge minkuvumanaꞌ nariꞌ aaꞌdampimang,   
\q1
\v 8 “Eꞌmung bakaang aurong taaraverira domang kapantoriaukaꞌ teinge diikakatauroi nkoarima ereanamaakoꞌnaꞌ. Tenang Iisipiꞌketa teke meeꞌboraꞌ sirakamaaꞌke baramparankoꞌnang Keenang-navoraꞌkoo unaavoroainaꞌ noruꞌama, bane ninge nkaang nko-nko purintoꞌpoꞌninge pakuaranko ooaitaaꞌ, teka masikaꞌantamaavarukoꞌ;   
\q1
\v 9 Teinge bakei ereanamaakoꞌ karenaumo kivora mareꞌkoo teke pooariri.   
\q1
\v 10 Teeꞌ nkoarima iirang-antamaioꞌ aaꞌpantuꞌ, ‘Teing ookara doong-koo biikaang domang tee pooaramaung. Nkaang aarumo noruꞌaavarukooꞌ.’   
\q1
\v 11 Teeꞌ noruꞌama aaꞌnaꞌ iiramoraiꞌnange marakamarama aaꞌpantuꞌ, ‘Teing teing nkanooꞌ uaaroma tumpariaukaꞌning.’” \rq (Kena 95:7-11)\rq*   
\p
\v 12 Teeꞌkoo diiꞌ mmaikoriꞌ aaꞌdampimang, tanatarariaing diiꞌ diiꞌka orakaꞌ nkorariꞌneeng, tee Domang-anta Kumponinge Tero Pakoꞌpariꞌniiꞌ niiꞌ taremuriainooꞌkoo masikaꞌantaveriaruma duaꞌdariꞌneeng teieta Kumponing domantooꞌ iriꞌpoꞌnung-eta.  
\v 13 Teka doona mmeꞌ otoko tautaureeriaing ookara doong-koo “eꞌmung” tang-koo makosining-koo, diiꞌkoo narung orara-koonge noruꞌke tosivuma domang kapang-antavuꞌneenga.  
\v 14 Aiꞌ niiꞌ Karistooꞌkoo, Tee Pakoꞌpariꞌniiꞌkoo, nariꞌ tampaꞌ noruꞌmariri oꞌnoriaining deekoꞌ bera botu basinooꞌke, niiꞌ teing tee ninka nariꞌ biraankemariri mantaꞌnuka oꞌnoriaing.  
\p Teka enang batei aung niiꞌ pinkaꞌmariri oꞌnoriainang. Ampaꞌmoriaukaꞌnung Kumponinge tautaumurima eeꞌ daarivuuꞌnaꞌ,   
\q1
\v 15 “Eꞌmung bakaang aurong taaraverira domang kapantoriaukaꞌ teinge diikakatauroi nkoarima beiꞌbeiꞌmaakoꞌnaꞌ.” \rq (Kena 95:7,8)\rq*   
\p
\v 16 Eeꞌnoko teing baata nantoong ninge minkuaramatomaing Kumponing bakaang aurong taaravauꞌning teie teing karavuriko teketa tee teinge ereanavaakoꞌ? Tee aaꞌ teinge eeꞌninge Iisipiꞌketa tenkenauꞌninge Moosesi siompai.  
\v 17 Eeꞌnoko teing baata Kumponing iirang-antavaakoꞌning teing-koo ookara mareꞌ karenaumo kivora-koo kuunge? Tee aaꞌ teinge eeꞌninge orakaꞌnko nkoauꞌnung eeꞌnoko makuꞌkoo booꞌpariruꞌ teka meeꞌboraꞌ sirakamaaꞌkoo.  
\v 18 Eeꞌnoko teing baatai Kumponinge marakavarama bakanooꞌ uaaroma tumpariarooꞌ naang tampuruꞌning? Tee aaꞌ teing eeꞌning tee meumpaavarukoꞌning nauvurima teeꞌ minkuvuuꞌnung.  
\v 19 Teeꞌkoo enang niiꞌke tasiꞌpampiring teing bakanooꞌ uaaroma tung-koo tauraꞌpuriaruuꞌning masikaꞌantavaavaruioꞌ.   
\c 4  
\s1 Tee Uaꞌuaa Tampara Kumponing-ankoi Niiꞌ Bakaning Uaamoriaing  
\p
\v 1 Teeꞌkoo amorompiri pinkaꞌmariaing diiꞌkoo niiꞌning asiranooꞌke Kumponinge aaꞌpuriꞌneenga, “Diiꞌ bekoiꞌdaririning, nkanooꞌ uaaroma tuntariaukaꞌning.” Aiꞌ teie maraka-antavari niiꞌ naumurimaung bakanooꞌ uaaroma tung-koo tero urikupoong nauvuruꞌnaꞌ nariꞌ.  
\v 2 Aaꞌnoko tee tampara doorenang uaaroma tumariaing-koong tee niiꞌkoo pouꞌ teeꞌ teing-koo pouꞌnaꞌ, teka teie doorenange teinge taaravauꞌnunge teing pakuvuriaꞌ masikaꞌantavaavarura pinkaꞌaavaruioꞌ domang-koo.  
\v 3 Niiꞌ eeꞌning tee masikaꞌantavampimaing teing teꞌ uaaroma tung-koo makotumpirining, aiꞌ niiꞌ bekoiꞌmariaꞌ teing-pinaꞌ daari meekung-koo aaꞌpuruꞌning-pinaꞌ,  
\q1 “Iiramora marakamarama aaꞌpantuꞌ, ‘Teing nkanooꞌ uaaroma bakei tumpariaukaꞌning.’” \rq (Kena 95:11)\rq*  
\p Enang anaarei tee teꞌ uaaroma masikaꞌ nariꞌ otomatomanaꞌ tasiꞌantamuri otong aiꞌ otoaruko-pinaꞌ teeꞌ minkuvuaꞌ, teka otoko, temuꞌketa, kansiꞌ pupuꞌura bakevuuꞌnaꞌmung-eta nariꞌ tung-antavuripeuꞌ.  
\v 4 Noruꞌampiri otong, aiꞌ teꞌmung uaanaꞌmung tutunaꞌnaꞌmung ˜keꞌmunta-taa-naꞌmung daari meekunge naumurimanaꞌmung aaꞌpuma,  
\q1 “Kumponing tee ˜keꞌmunta-taa-naꞌmung uaavouꞌnung ookara nkovuuꞌning-eta.” \rq (Pupuꞌ 2:2)\rq*   
\m
\v 5 Eeꞌnoko tenaare tutung minkuansinaare anka masikee-antavui otong daari meekung-koo aaꞌpumanooꞌke,  
\q1 “Teing nkanooꞌ uaaroma bakei tumpariaukaꞌning.” \rq (Kena 95:11)\rq*   
\p
\v 6 Teing temuꞌnavarang doorenang tampara tamung taaravauꞌning teing teꞌ uaaroma tumpariaruuꞌning masikaꞌantavaavarura. Teka teꞌ uaaroma mmeꞌ makotui otong niiꞌning tung-koo.  
\v 7 Aiꞌ damaꞌke Deevitaꞌ karantavuma˜ Kumponinge niiꞌnaꞌmung bateinaꞌmung uaanaꞌ mung miruꞌuuꞌ “eꞌmung” tampuma, Moosesi tero nauvuuꞌnaꞌ siompui. Anaare eeꞌnaare tero minkuansinaare daari meekung-koo eeꞌ otoinooꞌka,  
\q1 “Eꞌmung bakaang aurong taaraverira domang kapantoriaukaꞌ.” \rq (Kena 95:7-8)\rq*   
\m
\v 8 Teꞌ eeꞌnooꞌ uaaroma okoraꞌ masipoꞌ teie minkuvuuꞌnooꞌ teꞌ kansiꞌ Keenani-navoraꞌ deeaꞌ, Josiuaꞌke beꞌantavuruꞌnooꞌ. Teeꞌ miruꞌari dei damaꞌke pankaroompuioꞌ Kumponinge napoꞌ teeꞌ nariꞌ minkuvuarupeuꞌ “eꞌmung” tovang minkuvuma.   
\p
\v 9 Tee tee enang siraꞌpari otong Kumponing bakaning teing makosi uaavoroaining teeꞌ Kumponing teꞌmung ˜keꞌmunta-taa-naꞌmung uaavouꞌnaꞌ.  
\v 10 Aiꞌ baa tee Kumponing bakanooꞌ uaaroma tumparapeuꞌnung tee baka bakaang nko-nko nko-koo bakearapeuꞌnung-pinaꞌ otong teeꞌ nariꞌ Kumponinge ookara kapooꞌ nkovura bakearuꞌnaꞌ.   
\p
\v 11 Aiaꞌ, teeꞌkoo niikaang domang-eta paaramariaing teꞌ uaaroma tung-koo niiꞌkoo narunge teing urikupoong taarapiikavarikoꞌnaꞌ siompurira teeꞌ nariꞌ duaꞌaraꞌneeng.  
\v 12 Aiꞌ tee Kumponing bakaang kara tee domaang-poꞌnung, tanteari otoꞌ, aaꞌnaꞌ irintoꞌ tee bainatu ookamenta iriniiꞌ divuꞌui. Naning tupuꞌui meuꞌ keꞌmeꞌura siraꞌpupeuꞌ aaꞌning: tanuaanooꞌ, uraanooꞌ, kooꞌ beꞌnuꞌnairu eeꞌnoko maꞌmaꞌnairu. Nantoong biikaning onounanka-koo kuunge otoinaꞌ masikaꞌ tasiꞌantaevurikooꞌ maroaamanaꞌ nariꞌ.  
\v 13 Eeꞌnoko Kumponinge oo-koo kapooꞌ bakuꞌarapeuꞌnung otoaꞌ, teka ookara kapooꞌnanka nkovuruꞌning siraꞌpariri tavempari otorong bakaang duta-koo, tee-koo simpeꞌmuriko makuꞌampiaing-koo.   
\ms1 Jiisuuꞌ Tee Piristiꞌ Pankaing Deemparing Nerakung Naroong-anta Tarevui  
\mr (4:14–10:38)  
\s1 Jiisuuꞌ Tee Dau Basi Pankaing Piristiꞌ Niiꞌ Domaang Mooꞌkoo Makosi  
\p
\v 14 Teeꞌkoo niikaang domang danto nariꞌ pinkaꞌmariri oꞌnoriaing niikaang masikaꞌanta-koo siraꞌmarimaung-koo, aiꞌ niiꞌ teing pankaing piristiꞌ otoꞌmemuring paninanka aarempui beuꞌnung Kumponing-koo dueꞌ, tee eeꞌnara Jiisuuꞌ, tee Kumponing Bauring.  
\v 15 Tee tee napoꞌ niiꞌ niikaning aruaruꞌnanka-koo nariꞌ deeꞌomaung bakei, aiꞌ tee eeꞌnara niiꞌpinaꞌ nariꞌ ookutunairu-koo paaraniiꞌ, teka duaꞌaravaꞌ.  
\v 16 Enang tee tampara piristiꞌ pankaing otoko toꞌbiimariri kunsimarima dueꞌmariaing teꞌ Kumponing bakanooꞌ ovorimpari baꞌnaniꞌdoma, pakupaku tamung nkaroma deemparioꞌ piaamurira avusiroꞌari pakumuriainaꞌ makotumpiaruko.   
\c 5  
\p
\v 1 Ookara piristiꞌnanka pankainanka Moosesi-nung botoi miruꞌurimanaꞌ eeꞌ: Doompeitaaꞌ nantoong-eta miruꞌurimaung nantoong biikaang avuavuꞌnanka eeꞌnoko boontunananka Kumponing-koo tavoꞌevaariiꞌnaang, biikaang orakaꞌ nkonanka tontaꞌanta-koo.  
\v 2 Teing teing eeꞌning piristiꞌ pankenanka kansiꞌkooning deempariritaaꞌ makenge mantompai koong-antavaaripeuꞌ noruꞌkaavaing eeꞌnoko teing akovung sionuka, aiꞌ teing teing nariꞌ teing-pinaꞌ aruaruꞌke kuung deempuri otong.  
\v 3 Eeꞌnoko teeꞌkoo teing eeꞌning daiꞌariri otorong biiꞌka-koo boontunang nko-koo nantoong biikaning nkoevaarimanaꞌ nariꞌ.  
\v 4 Eeꞌnoko niiꞌnung kapooꞌ piristiꞌ pankainanka-koo eeꞌ otong: Biikaang nko-nkoi tee miring pankaing-antavurimaung. Naning baka piristiꞌ pankaing deemparaaꞌnaang miruꞌaravarupeuꞌ baka piavoma, teka Kumponinge tampuko deekoꞌ Eeroni tee tutunaꞌnung miruꞌuuꞌnaꞌ nariꞌ.   
\p
\v 5 Karistooꞌ teeꞌ nariꞌke baka deto siparavaꞌ piristiꞌ pankaing deemparaaꞌnaang, teka teie Baumai tero miruꞌura pakoꞌpariꞌuuꞌ. Aiꞌ teie Daari Meekung-koo Tee Pakoꞌpariꞌniiꞌ nauvuma tee aaꞌpuuꞌnung,  
\q1 “Daꞌ tee nnuring, eꞌmung tee ninge daaꞌdansing.” \rq (Kena 2:7)\rq*   
\m
\v 6 Napoꞌ niiꞌnooꞌka eeꞌ nariꞌ minkuvuuꞌ,  
\q1 “Daꞌ tee piristiꞌ deto basi teeꞌ nariꞌ otomatoaing Melkesedek bakanaꞌ siompei.” \rq (Kena 3:7)\rq*   
\p
\v 7 Tenang tee naning deempari otokoꞌnang Karistooꞌ tee kunsiaruꞌ baitoarama tee-aape booꞌketa domang-antanung-aape aaꞌnaꞌ bokuma biromparama taꞌdu tuuvuma. Eeꞌnoko Kumponinge taaravuuꞌ doonkoari kunsiarioꞌ.  
\v 8 Bane tee Jiisuuꞌ Kumponing Bauring, teka piristiꞌkoo miruꞌari turetureroꞌnavung mantompuuꞌnung amutemuriiꞌ sisikeera kuneꞌuma.  
\v 9 Eeꞌnoko teeꞌ mantompuioꞌ Kumponinge makosi tampuuꞌ tee domaang oparavaung oko-anta deemparaaꞌnaang teing-koo nantoong tee arooꞌaavaining-koo.  
\v 10 Tee tee eeꞌnara Kumponinge piristiꞌ pankaing tampuuꞌnung Melkesedek bakanaꞌ siong-antavui.   
\s1 Niikaang Masikaꞌanta-koo Tamung Tootoꞌpinaꞌ Oꞌnoriaukaꞌ  
\p
\v 11 Kapooꞌnanka mmauꞌ ninge tenaanka sirakaꞌantarampima minku-koo makosi otong, Melkesedek eeꞌnoko Jiisuuꞌ, teka tee diiꞌ kankenkankeng-anta-koo poreꞌmoꞌneenga, diiꞌke namuꞌke kara ivekung tasiꞌperiaung-koo.  
\v 12 Bane temuꞌketa taaraveruꞌ tee Jiisuuꞌ, teka diiꞌ mmeꞌ makosiriaꞌ niiꞌning nau-anta-koo. Diiꞌ naninge napoꞌ nau-antaruripeuꞌnaꞌ oroꞌdarimang teꞌ okoraꞌnooꞌ Kumponing bakaang kara-koo. Noonooꞌ peteꞌ nai-koo makosiri otong, taamang ivekung nai-koo makosiriaꞌ.  
\v 13 Ookara nantoong noonooꞌ narung naiaamaing teing matauropanuka Kumponing bakaang kara tasiꞌkoo koong-antamurimaung. Toireꞌ teing teeꞌ oroꞌnuka.  
\v 14 Tee taamang ivekung tee nantoong pankareuꞌkoo makosi, teing eeꞌning biikaang onou toosiniiꞌnuka, paaravaama bareariruꞌning tee tampara orara-ita simpeꞌkoo.   
\c 6  
\s1 Kumponing Neng-koo Kontemoriaukaꞌ Biraanke Dupearavainooꞌ Noruꞌampima  
\p
\v 1 Enang tee Kumponing bakaang kara-koo okoraꞌnooꞌ Karistooꞌ tero Pakoꞌpariꞌniiꞌ noruꞌkoong teeꞌ nariꞌ putuꞌampiaukaꞌ, teka napoꞌ naunaue kato meriaing Karistooꞌkoo pankaꞌmaririning-pinaꞌ. Pava-koo natuku narung amutemuꞌke unampampima keempampiaukaꞌ temuriiꞌ narung kara minkuampima. Temuꞌketa noruꞌeruꞌ tee temuriiꞌ kara diiꞌ orakaꞌ nkonanka-ita booꞌaapening-eta orarunsirarira bereꞌdariaing-koong. Napoꞌ diiꞌke noruꞌeruꞌ tee Kumponing masikaꞌantaveriainaꞌ.  
\v 2 Niiꞌke tee temuꞌketa amutemuriiꞌ aarumo meekaꞌanta-koong nau-antararampiruꞌ, eeꞌnoko bireng panteꞌ. Diiꞌke napoꞌ noruꞌeri otong tee booꞌketa daaꞌ eeꞌnoko tee simpeꞌmurira miruꞌmuriko doong kante teeꞌ nariꞌ oꞌnorimaatoainaꞌ.  
\v 3 Teeꞌ eeꞌnaꞌ tee Kumponinge tauraꞌmuriko kato nenkeꞌansitaaꞌ nau-antarampiaing.   
\p
\v 4 Enang napoꞌ tee berevereꞌ unaunampampima minkuampiarooꞌnaang, aiꞌ teing nantoong tutung araka-koo otorokotaaꞌ damaꞌdu toroariko napoꞌ naninge bereꞌanta-koo makotuaꞌ, aaꞌning paning-etaing avuavuꞌ mantompauꞌ Tanuaang Meekung nariꞌ kompaara.  
\v 5 Eeꞌnoko teinge mantompauꞌ tee Kumponing bakaang kara-koo tariiꞌnooꞌ eeꞌnoko napoꞌ mantompauꞌ teing iriꞌnanka Kumponinge bakaning avurimaung ovorimpariri otoroainaꞌ.  
\v 6 Teing eeꞌning napoꞌ beiꞌbeiꞌariko naninge napoꞌ bereꞌanta-koo makotuaꞌ teing. Teeꞌ nkoarima Kumponing bauring aaꞌbarataꞌkoo napoꞌ biiꞌka taakavaamaung-pinaꞌ nkoaamaung sirapoꞌka nantoonge pooreꞌkoo.   
\p
\v 7 Kansiꞌke tee apoꞌuko ntong kompura keenkeenanka nantoonge keempaamaing piavoromanaꞌ tampaꞌ duꞌantavuko Kumponinge manee-antavukooꞌ.  
\v 8 Teka teie kansiꞌke tooꞌmurintaaꞌ dovang tonto duꞌantavuko tee binaaꞌomaung, eeꞌnoko barakosiꞌkoo makosi. Botue ntaꞌkoo tai-anta-koong tee.   
\s1 Kumponing Bakaang Maraka-anta Masikaꞌantavampiri Oꞌnoriai  
\p
\v 9 Teka ee maikoriꞌ, bane teeꞌ karoma nau-antaramping ninge diiꞌ eeꞌning masikaꞌantarampiri otong tee diiꞌ teing-pinaꞌ deeaꞌ, teka domaang-aape-navung-koo otoring.  
\v 10 Kumponing tee koontoꞌnaꞌ nariꞌ nko, eeꞌnoko diikaang nko-nko eeꞌnoko piaa tamung doonko oovuaukaꞌnung, tee eeꞌnung piaa Kumponing-koo oroꞌantaverimaung bakaning pakuererima temuꞌketa eꞌmung doong-koo basinooꞌkoo.  
\v 11 Eeꞌnoko diiꞌ teeꞌ nariꞌ aaꞌnaꞌ nkorariiꞌnaang piamorimang bera tee kapooꞌ diiꞌke nemperimaung asiꞌnooꞌka diiꞌkoo dupeari taaꞌniꞌpoainooꞌke basi.  
\v 12 Teeꞌ nau-antarampimang diiꞌ konteroriaukaꞌnaꞌ, teka siompereriai teing biikaang baito ninka iriꞌ oꞌpaaꞌ ninka barenku maraka-antavuruꞌnanka okovurimaing.   
\p
\v 13 Teeꞌ Kumponinge Eebaraamiꞌ maraka-antavuuꞌnaꞌ eeꞌnoko siompuuꞌnaꞌ ooveriaing teeꞌ daari meekung-koo naumurimanaꞌ eeꞌ,  
\q1 “Bakei biraankeransioꞌ daꞌ berentaramatoaing.” \rq (Pupuꞌ 22:17)\rq*   
\m
\v 14 Tenang tee maraka-anta Eebaraamiꞌkoo nkovuuꞌnang, baka-koo masikaꞌ deto tamparuꞌnung naning tee masikaꞌ deto tamparapeuꞌnung otoaruko tee-koo dau basi.  
\v 15 Eeꞌnoko Eebaraamiꞌ tenaare-koo eꞌmanui iriꞌ oparavaꞌ teka miiꞌkuitaaꞌ nemparuꞌ, eeꞌnoko tee maraka-antavuuꞌnung biraanke nkavuuꞌ.   
\p
\v 16 Nantoong tee tee-koo pankaing-koo teing-koo dau basi-koo masikaꞌ deto tamparimaung, eeꞌnoko tenang-eta deto kapooꞌ minkuaavarupeuꞌ tee kara pinkaꞌniiꞌ noruꞌaitaaꞌ.  
\v 17 Teeꞌkoo masikaꞌ deto tampuma Kumponinge bakaang maraka-anta pinkaꞌuuꞌnung niiꞌke tee biraanke okomuriaininge eeꞌ tasiꞌpampiiꞌnaang: bakaang kara maraka-antamuruꞌnaꞌ paariaravaukaꞌnung.  
\v 18 Tee tee Kumponinge kapooꞌ kenaanka aampariꞌkoo makosi deeaing ninka bakaang kara pinkaꞌuuꞌnung aaꞌning ninka maraka-anta eeꞌnoko masikaꞌ deto, teing eeꞌning minkuvuma tosiaravarupeuꞌning. Teing eeꞌning-koo niiꞌ Kumponing-koo neeꞌmariri oꞌnorimaing aaꞌnaꞌ domang dontomuri pinkaꞌmariri oꞌnoring tee kapooꞌ naumurioꞌ nempampimaung noruꞌampiri.  
\v 19 Tee niikaang nooruupi damaꞌ domang-antamuriaing-koong tee tankanung-pinaꞌ ivepoꞌ masipoꞌ iꞌmaꞌari otomaung, diiriꞌkoo makotuaꞌ, aiꞌ narunge tee koontoꞌ paning-koo kuunavaro-koo meepoꞌ masipoꞌ tumparara tee maraka-anta teka pinkaꞌuuꞌnung;  
\v 20 Tee eeꞌnara Jiisuuꞌ niiꞌkoo uroꞌke beuꞌnung pakumuriiꞌnaang piristiꞌ deto basi deemparara Melkesedek bakanaꞌ siompui ookara batei-koo teeꞌ nariꞌ otooꞌnaang.   
\c 7  
\s1 Jiisuuꞌ Tee Piristiꞌ Melkesedek-pinaꞌ Miring Pankaing-poꞌnung  
\p
\v 1 Enang Melkesedek-koo napoꞌ noruꞌantarampiiꞌnaang. Tee eeꞌnara tee Saalemaꞌnavuntuꞌkoong daurarong˜, eeꞌnoko piristiꞌke Kumponing deto basi bakaang. Teie eeꞌnarai tee Eebaraamiꞌ dauraronanka tavuruꞌnooꞌketa toroarako kuneꞌura Kumponing-koo marakavari biraankevuuꞌ tee.  
\v 2 Eeꞌnoko tee Eebaraamiꞌke kivora-koo narung avuuꞌ ookara kapooꞌnanka-koo tavurira nkavuuꞌning-koo. Teenooꞌ tee Melkesedek kenaanka kapooꞌkoo daurarong, aaꞌning-koo koontoꞌkoo eeꞌnoko mooa-koo. Eeꞌnara bakaang miring bereꞌarama miruꞌnooꞌ tee “Daurarong Koontoꞌkoong”, eeꞌnoko temono osinamono-koong miring Saalemaꞌ bereꞌarama miruꞌnooꞌ “Mooa” tampari otong. Teeꞌkoo napoꞌ tee tee eeꞌnara daurarong mooa-koong.  
\v 3 Eeꞌnoko tee-koong minkunaa-koo tee eeꞌnara bauma eeꞌnoko bauko Daari Meekung-koo miring otoaꞌ eeꞌnoko bakanaving-koong parapara-koong minkunaa otoaꞌ, eeꞌnoko bakaang otootoꞌkoo tutumparuꞌnooꞌ eeꞌnoko bakeroma otoaꞌ, teka bakaang otootoꞌ tee tee-pinaꞌ Kumponing Bauring tee piristiꞌ teeꞌ nariꞌ otoi otoꞌ.   
\p
\v 4 Ooveriko, Melkesedek eeꞌnara naning pankaing. Aaꞌnoko Eebaraamiꞌke, bane Juꞌnupoong ookara biikaang pankauꞌmoi, tee eeꞌnara aaꞌnaꞌ pankaing tasiꞌpui kivora-koo narung avuuꞌ ookara kapooꞌnanka tavurima nkavuuꞌning-koo.  
\v 5 Teka teing Liivaiꞌ bakanaving-kooning Juꞌnupoong-koo piristiꞌnanka deemparikoꞌning teing Moosesi-nung botoi tampuioꞌ biiꞌmarange narung kivora-koo narung avaarikoꞌ, teinge eeꞌninge ookarai naroꞌka Eebaraamiꞌ baꞌdompenkue.  
\v 6 Teka tee aung Melkesedek Eebaraamiꞌketa narung kivora-koo narung nkavuuꞌnung tee deto basi teing ookara-koo, teing-koong deeaꞌ paraparai.  
\p Eeꞌnoko napoꞌ Melkesedek-ke pankaimpari tee Eebaraamiꞌ, bane maraka-anta-poꞌnung, biraankevuuꞌ.  
\v 7 Aung-koo kapooꞌkoo paapaaꞌ otoaꞌ, naning tee biraankevumaung pankaing tee-koo biraanke nkavumaung-koo.   
\p
\v 8 Napoꞌ teing piristiꞌnuka Juꞌnupoong-koo, narung kivora-koo narung nkavaakoꞌning teing booꞌkoo-nupoong, teka tee Melkesedek tee domampari otong, teeꞌ naumurimanaꞌ.   
\p
\v 9-10 Napoꞌ tenang Melkesedek-ke Eebaraamiꞌ kuneꞌuuꞌnang minkuampima niiꞌke aaꞌpampipeuꞌ: Eebaraamiꞌ baꞌdompenku Liivaiꞌ bakanaving-kooning piristiꞌnanka mmeꞌ tavoꞌariaruko Eebaraamiꞌ ninka nariꞌ kivora-koo narung Melkesedek avauꞌnung-pinaꞌ otong.   
\s1 Nerakung Pristiꞌke Teing Urikaving-kooning Puruꞌuri Pariꞌantavuruꞌnaꞌ  
\p
\v 11 Napoꞌ eeꞌkoo Melkesedek Liivaiꞌnariong-koong piristiꞌnanka-koo naning pankaing deto basi tasiꞌpampimaunge: Kumponinge tee Juꞌnupoong boto avurima piristiꞌnanka miruꞌuruꞌ Liivaiꞌ bakanariong-kooning teing okoraꞌariri tee boto tanatavaavaꞌnaang. Teka teinge nantoong makosinaꞌ naroong-antavaariko dei teie Kumponinge oovunooꞌka piristiꞌ daaꞌuarupeuꞌ Melkesedek-namuriiꞌ, temuriiꞌ Liivaiꞌ, Eeroni dovang biikanamuriiꞌ deeaung.   
\p
\v 12 Enang tee piristiꞌnung aarumo paariarako deekoꞌ napoꞌ tee kara naroong-anta boto teeꞌke paariarapeuꞌ bakaning botonanka ninka nariꞌ, eeꞌnoko teeꞌ nkoarama paariaruꞌ.  
\v 13 Aiꞌ tee naning paariaruꞌnung naumuriiꞌnaang otoing tee oovunaving-koong boonturomai kapooꞌ nkoaavarukoꞌning-koong.  
\v 14 Aiꞌ tee tee siraꞌpari otong tee niikaang Ovoring tee Juda bakanaving-koong eeꞌnoko teving-koo eeꞌnaving-koo Moosesie piristiꞌaapenung kapooꞌ minkuvuaꞌ.   
\p
\v 15 Tee boto paariaruꞌnaꞌ napoꞌ aung-koo aaꞌnaꞌ siraꞌpari otong: oovunara piristiꞌ donkonuuꞌnung-koo Melkesedek bakanaꞌ siompui.  
\v 16 Aaꞌnouꞌnaꞌ: Botoi eeꞌnoko mono-aapenung paraparai minkuvui otoinaꞌ teeꞌ otoko tee Jiisuuꞌ domaang oꞌpaaꞌkoong iriꞌ ninka piristiꞌ deempari donkonuuꞌ.  
\v 17 Eeꞌnoko Daari Meekunge teeꞌ nariꞌ siraꞌpui otong aaꞌpumanooꞌke,  
\q1 “Daꞌ tee piristiꞌ deto basi teeꞌ nariꞌ otomatoaing Melkesedek bakanaꞌ siompei.” \rq (Kena 110:4)\rq*   
\m
\v 18-19 Tee boto temuꞌnung tee tontaꞌniiꞌ, aruaruꞌ eeꞌnoko makotuaung deemparako, aiꞌ teie botoi koontoꞌ naning naroong-antavuaꞌ. Teka niiꞌnaꞌ biraanke-aapenaꞌ tasiꞌantamuruꞌ Kumponing-koo dueꞌmariainaꞌ.   
\p
\v 20 Eeꞌnoko teeꞌ biraanke-aapenaꞌ tamung nkovuaꞌ, teka teeꞌ masikaꞌ deto minkuvuma tee kara naroompui pinkaꞌuuꞌ.  
\v 21 Teinge tero uroꞌke piristiꞌ deemparikoꞌninge teeꞌ nkoaama meekaꞌparikoꞌ masikaꞌ deto otoarukoꞌnang, teka tee aung Karistooꞌ tee masikaꞌ deto minkuvuma pakoꞌpariꞌuuꞌ aaꞌpuuꞌnooꞌka,  
\q1 “Ovoringe tee masikaꞌ deto tampuing eeꞌnoko bakaang noruꞌ paariaravaukaꞌnunge. Teie aaꞌpuing: Daꞌ tee piristiꞌ deto basi teeꞌ nariꞌ otomatoaing.” \rq (Kena 110:4)\rq*   
\m
\v 22 Kumponinge teeꞌ pinkaꞌantavura niiꞌ bakei tampaꞌ biraankenaꞌ kara naroong-antamemuruꞌ temuꞌnaꞌpinaꞌ deeaꞌ, eeꞌnoko tee tee teie Jiisuuꞌke okonara deemparara bakei dupe-antavuaing.   
\p
\v 23 Urikupoong piristiꞌnanka teing mmauꞌnanka deerunooꞌkoo, aiꞌ biikaang nko-nko-ita booꞌke siꞌantavuriko biurukaaꞌke paari-antavaarikoꞌ.  
\v 24 Teka Jiisuuꞌke tee teeꞌ nariꞌ piristiꞌnung nko-nko kompui otomaung doong kante teeꞌ nariꞌ domampari otomaung-koo.  
\v 25 Teeꞌkoo ookara batei-koo nantoong tee-koo kuunge Kumponing-koo poroaining Jiisuuꞌke tee teing domang-anta-koo makosi, aiꞌ teie teeꞌ nariꞌ domampari otoi eentavarama pakuvurimaung.   
\p
\v 26 Aiꞌ tee teeꞌ makosinaꞌ niiꞌ narung piristiꞌ pankaing otoꞌmemuriiꞌnaang, tee meekung, tuumpiaravaunge, kuꞌmiꞌdopai, nantoong orananka-ita pokaꞌari otong, eeꞌnoko pankaing-antaniiꞌ ookara kapooꞌnanka-koo dau basi, paning-kooning-koo eeꞌnoko kansiꞌkooning-koo.  
\v 27 Tee tee teing-pinaꞌ niiꞌning piristiꞌ pankeng-pinaꞌ deeaꞌ kantoꞌpuriaruma aꞌmunteꞌmunge boontunang nkoaakoꞌning-pinaꞌ tutunaꞌ biiꞌka biikaang orakaꞌ nkonanka-koo eeꞌnoko damaꞌke ookara nantoong biikaning-koo. Teie Jiisuuꞌke tee tee-koo orara aarumo otoaruko boontunang naroꞌka bakevui nkovuuꞌ tenang baka avari boontunamparuꞌnang.  
\v 28 Tee tee Moosesi-nung botoi nantoong aruaruꞌnanka deempariko piristiꞌnanka pankainanka otorooꞌnaang miruꞌurikoꞌ, teka tee-koo damaꞌnung karai Kumponinge masikaꞌ detoarama aaꞌnaꞌ pinkaꞌuuꞌnunge tee Bauring piristiꞌ pankaing deemparaaꞌnaang miruꞌuuꞌ, tee ookara batei-koo makosi-antaniiꞌ deemparako.   
\c 8  
\s1 Jiisuuꞌke Piristiꞌ Bakaang Nko-nko Nkovumanaꞌ Paning-koo  
\p
\v 1 Enang minkuampirinaꞌkoong okoraꞌnooꞌ aung: Niiꞌ tee teeꞌ oroꞌ piristiꞌ pankaing otoꞌmemuring, tee tampavine-koo baꞌnanui otomaung teke Ovoring Pankaing baꞌnanui tarearamanooꞌke paning-koo.  
\v 2 Tee teke piristiꞌ deempari tanatavaramaung teke meepoꞌke dootuuꞌdoma masipoꞌke, naninge birenge donkong-antavuaꞌ, Ovoringe baka nkovuuꞌnooꞌ teꞌ.   
\p
\v 3 Ookara piristiꞌnanka pankeng teing tee avuavuꞌnanka eeꞌnoko boontunang nko-koo miruꞌaarikoꞌning, teeꞌkoo bakei kapooꞌ niiꞌnung avuavuꞌ otong teie Karistooꞌke piristiꞌ pankaing deempari boontunampuaining.  
\v 4 Aung-koo kansiꞌkoo anke otoꞌkoo dei tee piristiꞌ deempari otoarupeuꞌ bakei, niiꞌning niiꞌnamuuꞌkooning temuꞌketa otoromaing otoroko botoi miruꞌurioꞌ avuavuꞌ tavoꞌaamaing.  
\v 5 Teing tee tamung uuꞌaaꞌnooꞌkoo tanatavari dootuuꞌarimaung, paning-koo otoinooꞌ meepoꞌ paara-antanooꞌkoo. Aiꞌ tenang teie Moosesie teva meekava kaandesi-koonava kani-koo daruvuuꞌnang tee Kumponinge nau-antavuuꞌ nkovuainaꞌ aaꞌpuma,  
\q1 “Ooveko dake ookara kapooꞌnanka tee biikaang paaranang siompei nkoveaing tero naurantuꞌnaꞌ teka miinani-koo.” \rq (Toro 25:40)\rq*   
\s1 Nerakung Kara Naroong-anta Tee Tampara Masikung, Urikung Puruꞌui Otong  
\p
\v 6 Teka masikaꞌpari otoinaꞌkoo eeꞌ otong, Kumponinge damaꞌnung kara naroong-anta bakei tampaꞌ nkovuuꞌ maraka-anta aaꞌnaꞌ tampenge daiꞌura temuꞌnung boto eeꞌnoko bakaning maraka-anta puruꞌuioꞌ, eeꞌnoko Karistooꞌ tee kara naroong-anta-koong meuꞌnung deemparitaaꞌ bakaang nko-nko paku-koong teeꞌ nariꞌ dau basinooꞌ aaꞌnaꞌ tampara temuꞌning piristiꞌ pankenanka kansiꞌkooning biikaang nko-nko puruꞌuitaaꞌ.   
\p
\v 7 Tee tutunaꞌnung kara naroong-anta koontoꞌ makosi dei tee kenaanka-nung otoꞌkoong doona otoarupeuꞌ.  
\v 8 Teka teie makosi deeaung tampuuꞌ Daari Meekung-koo aaꞌpuuꞌnooꞌka,  
\q1 “Ovoringe aaꞌpumaung: Niiꞌnaꞌmung doong tavoꞌkuko ninge nerakung kara naroong-anta sipevorompaing Isireeli-nupoong-koo eeꞌnoko Judiaꞌnupoong-koo.  
\v 9 Tee kara naroong-anta nerakung tee-pinaꞌ kara naroong-anta biikakatauro-koo nkoantuꞌnung-pinaꞌ deeaꞌ tenang ninge nkaang birenge baramparantuꞌnang Iisipiꞌnameensiꞌketa, aiꞌ teinge tee kara sipevorontuꞌnung danto nariꞌ siompaavaruuꞌnung-koo ning noruꞌ oꞌnoaruuꞌ teing-koo.   
\q1
\v 10 Aung tee kara naroong-anta ninge donkompamaꞌnaang otomaung teing-koo ookara Isireeli baꞌdompenkuri-koo, Isireeli-nupoong-koo eeꞌnoko Judiaꞌnupoong-koo, doong urikeng tankinuko, aaꞌnoaing, nkaang botonanka biikaang onou-koo sipampai biikaang domang-koo daariamira, eeꞌnoko ning tee biikaang Kumponing oꞌnoaing eeꞌnoko teing nkaning nantoong otoroai.  
\v 11 Eeꞌnoko teinge napoꞌ biiꞌmaikororiꞌ eeꞌnoko biiraꞌmainkaang nau-antavaariaukaꞌ ning-koo aaꞌpaama, ‘Ovoring-koo barerariai,’ aiꞌ ookarai tee ning noruꞌmai otoroaing okiꞌnarekaꞌketa bera pankenanka-koo basie.  
\v 12 Aiꞌ ninge tee teing piaavaramira biikaang orakaꞌ nkonanka-koo ampaꞌmora norunoruꞌarampaing napoꞌ. Ovoringe teeꞌpumaang.” \rq (Jeremaia 31:31-34)\rq*   
\m
\v 13 Teie nerakung kara naroong-anta minkuvuma tee tee tutunaꞌnung urikaꞌantavuuꞌ. Eeꞌnoko tee urikung iriꞌ otoarura dueꞌka paaꞌaraaꞌnaang.   
\c 9  
\s1 Urikupoong Pareka Nkonukai Tamung Kauꞌkarenaumo-nanka Parekavaakoꞌnaꞌ  
\p
\v 1 Enang tee tutunaꞌnung kara naroong-anta teeꞌ nariꞌ teing bakaning aarumonanka uuꞌaaꞌnanka otorong dootuuꞌkoo sionumpoꞌ, eeꞌnoko bakanava meekava aꞌnava kansiꞌkoonava teeꞌ otong, paara-anta-koonava.  
\v 2 Teva eeꞌnava kaandesi-koo kaniauꞌnava kevarora-poꞌnava. Aivitunavaro-koo aing aaꞌning otorokoꞌ: araka-panteꞌ, eeꞌnoko batanang, eeꞌnoko bereteꞌ tee batanang-koo dau otoko. Tevaro eeꞌnavaro Meekavaro tampaakoꞌnavaro.  
\v 3 Napoꞌ kenaanka-nung kuꞌnung kuunavaro-koong otokoꞌ kaandesi-koong daꞌnava, teꞌ Meepoꞌketa Aaꞌnaꞌ Meepoꞌ tampaakoꞌnooꞌ.  
\v 4 Tevaro-koo batanang kooroi nkoniiꞌ ii tampaꞌ nuuraaꞌ paroꞌantaroma otokoꞌ eeꞌnoko tee bokita meekung kara naroong-anta-koong otokoꞌ kooroi dakaꞌniiꞌ ookamenta-ita. Eeꞌnoko tee bokita meekung-koo kuung aing aaꞌning otoroko: utau kooro-koo taꞌnaniiꞌ, kuunge tee taamang maanaꞌ paning-etaing otoing; eeꞌnoko napoꞌ teruung Eeroni bakanaruung donsiꞌnaruung puaravura sinampuuꞌnaruung, eeꞌnoko teing bentaning kapang-kooning kara naroong-anta daariniiꞌ nariꞌ otoko.  
\v 5 Eeꞌnoko tee-koo bokita-koong-koo daꞌnava-koo daue ereng sinkiꞌdiꞌaakoꞌ nantoong biikaang orakaꞌ nkonanka kui-koo. Eeꞌnoko seraping-ka kenaanka taꞌnaniiꞌka teke daue donkonuresi otorekoꞌ, kupaꞌke toompeeresi Kumponing bakaang meenasi oroꞌantavurema. Aing-koo niiꞌke kapooꞌ ookara pukeampiri enang minkuampiarupeuꞌ.   
\p
\v 6 Teva meekava teeꞌ neriauꞌnooꞌketa teing piristiꞌnanka tee aivitunavaro-koo doong kante tumparikoꞌ biikaang nko-nko dootuuꞌkoong nkoaavaꞌnaang.  
\v 7 Teka teꞌ kuunavaro tamung tung-koo bakei meepoꞌ, piristiꞌ pankaing narung deekoꞌ tumparapeuꞌ, namareꞌkoo namuꞌke, napoꞌ ereng nkavui deekoꞌ tumparapeuꞌ aaꞌning-koo boontunamparaaꞌnaang: teie baka eeꞌnoko nantoonge noruꞌaavaꞌ orakaꞌ nkoaakoꞌning-koo.  
\v 8 Tee-koo aarumo-koo Tanuaang Meekunge naumurimaung tee taung kunsimariko Kumponinge tampaꞌ noruꞌmurira taaramuripeuꞌnavung mmeꞌ siraꞌparavaꞌ tutunaꞌnung dootuuꞌ donkonui otoko.  
\v 9 Tevaro aivitunavaro tevaro taaꞌniꞌanta-navaro teing aing doong-koo aung tutunaꞌnung kara naroong-antai kuung deempui otoining-koo aaꞌning nkoaakoꞌning-koo avuavuꞌ eeꞌnoko boontunang;  
\v 10 Teie temuriiꞌ botoi tee naning dootuuꞌaramaung bakaang pankaruntoong dupevui kiiroraaꞌantavuarupeuꞌ, aaꞌnung narunge taamang eeꞌnoko ntong nai, amutemuriiꞌ aarumo ntonge meekaꞌanta, eeꞌnoko niiꞌning napoꞌ mono-aapening aarumonanka kompui otokoꞌ bera tenang teie nerakung kara naroong-antai urikung paari-antavuuꞌnooꞌke basi.   
\s1 Karistooꞌ Baka Bakaang Ereng Ninka Boontuarara Pareka Nkovuuꞌnung  
\p
\v 11 Teka tee Karistooꞌ, tee Pakoꞌpariꞌniiꞌ, tee tero pouꞌ piristiꞌ pankaing deempari kapooꞌnanka tampenanka Kumponinge maraka-antavuruꞌning niiꞌ oko-anta-koo. Teketa tee dootuuꞌnava pankava masikava-koo dupe-antaniiꞌnava paning-koo otoinava-koo koinuuꞌ naninge birenge kanivuaruuꞌnava-koo, aaꞌnava aung kansiꞌ nkovuuꞌnaꞌketa oovunaꞌ masikaꞌ nkoniiꞌnavai.  
\v 12 Eeꞌnoko koinuma naroꞌka bakevui Meepoꞌketa Aaꞌnaꞌ Meepoꞌ tumparuꞌ ereng meeꞌmeeꞌkoong eeꞌnoko boromakaꞌkoong ninka deeaꞌ, teka baka bakaang ereng nkavui bera teie mooꞌmuruꞌ oꞌpaaꞌnaꞌ.  
\v 13 Urikung dootuuꞌkoo tee aing aaꞌning nkoaama nantoong kiiroraaꞌantavaarima mono-aapening boto totoꞌpaakoꞌning-koo: meeꞌmeeꞌkoong eeꞌnoko boromakaꞌkoong erenge eeꞌnoko boromakaꞌ kampianu-koo bioꞌ tai-antavaakoꞌnu-koonge sipunge teinge piarauꞌaarikoꞌ nantoong.  
\v 14 Teka tee ereng Karistooꞌkoong tee bakei dau basinooꞌ purintoꞌ. Tee Tanuaang Meekung ookara batei-koo otomaung bakaang iriꞌ ninka Karistooꞌ tee baka avaruꞌ Kumponing-koo, eeꞌnoko kapooꞌ orara tee-koo otoaꞌ. Teeꞌkoo teie bakaang erenge tee deto basinooꞌ niikaang pankaruntoong kiiroraaꞌantamurimaung eeꞌnoko booꞌaapenung nko-nko-ita unaa-antamurikooꞌ Kumponing domantooꞌ makosinaꞌ dootuuꞌampiiꞌnaang.   
\p
\v 15 Teeꞌkoo Karistooꞌ tee meuꞌnung tee nerakung kara naroong-anta pinkaꞌanta-koong, eeꞌnoko tee temuriiꞌ naning deemparioꞌ nantoong teing Kumponinge miruꞌuruꞌninge tee barenku maraka-antavuruꞌnung otootoꞌ oparavaukaꞌnung nkavaavaing, aiꞌ tenang Karistooꞌ booꞌparuꞌnang teie mooꞌuruꞌnung orakaꞌ nkonanka-ita tutunaꞌnung kara naroong-anta siompai nkoarikoꞌning-eta.   
\s1 Karistooꞌkoonge Erenge Nerakung Kara Naroong-anta Puring-antavumanaꞌ  
\p
\v 16 Tenang naning narunge bakaang kapooꞌnanka niiꞌnung oko-antavuuꞌnaang tampura tee booko, teie tee kara naroong-anta minkuvupeuꞌ, teka tee kara purintoꞌ otoaꞌ tee naning booaruko.  
\v 17 Aiꞌ temuriiꞌ kara nareꞌuarupeuꞌ tenang tee naning karouꞌnung domampari otoko. Teka tee kara minkuvuuꞌnung booꞌparako deekoꞌ makotupeuꞌ.  
\v 18 Tee-pinaꞌ napoꞌ tutunaꞌnung kara naroong-anta nareꞌui otoarukoꞌ ereng otoaruko.  
\v 19 Tenang ookara botonanka Moosesie sirakaꞌantavuuꞌnang ookara nantoong-koo teie tee boromakaꞌ kampia-nanka-koong eeꞌnoko meeꞌmeeꞌnanka-koong ereng nkavuuꞌ eeꞌnoko ntong nariꞌ;  
\v 20 Eeꞌnoko sipisipiꞌkoong dapo urung koiꞌnave-koo marununave-koo daiꞌura duuꞌpura miraꞌuuꞌ ookeng-koo, boto-koong kara daariniiꞌnaneꞌ eeꞌnoko nantoong-koo dau, aaꞌpuma,  
\q1 “Aung tee ereng kara nareꞌanta-koong Kumponinge botorurima diiꞌ naroong-antavuing.” \rq (Toro 24:8)\rq*   
\m
\v 21 Eeꞌnoko napoꞌ teeꞌ nariꞌ miraꞌuuꞌ teie erenge ookara kapooꞌnanka teva kaandesinava eeꞌnoko teing dootuuꞌarima kompaakoꞌning nariꞌ.  
\v 22 Eeꞌ, masikaꞌ, boto-koo kuunge daping ookara kapooꞌnanka tee kiiroraaꞌantavaakoꞌ erenge, eeꞌnoko teeꞌ nariꞌ ereng tuuvuaruko deekoꞌ tee boto totoꞌnanka tontaꞌuarupeuꞌ.   
\s1 Karistooꞌ Baka Boontunamparuꞌnaꞌ Orakaꞌ Nkonanka Tontaꞌuma  
\p
\v 23 Tenang teva meekava kaandesi-koonava daateꞌauꞌnang tee teing kapooꞌnanka dootuuꞌkooning teeꞌ makosinaꞌ kiiroraaꞌantavai meekaꞌantavaaruꞌning tamung uuꞌaaꞌpinaꞌ otoroi teing-koo kapooꞌ masikeng-koo paning-kooning-koo. Teka Karistooꞌke teꞌ masipoꞌ Kumponing ninka naroꞌmariainooꞌ paning-koo daateꞌuma tee bakaang erenge meekaꞌanta-koo makosi teie deto basinaꞌ aaꞌnaꞌ tamparai.  
\v 24 Aiꞌ Karistooꞌ tee pava meekava nantoonge kaniniiꞌnava-koo tumparavaꞌ tamung uuꞌaaꞌ makosinava, teka paning masipoꞌ tumparuꞌ, teke eeꞌnooꞌke enang donkonui otong Kumponing-koo uroꞌkanooꞌke niiꞌ pakumurima.   
\p
\v 25 Teke tee amutemuꞌke boontunamparaaꞌnaang tumparavaꞌ teeꞌ piristiꞌnanka pankenanka mareꞌ kante meekava-koo tumparikoꞌnaꞌ ereng oovunara biiꞌka-koong deeaung avaavaꞌnaang.  
\v 26 Teeꞌ eeꞌnaꞌ boontunamparapeuꞌnung dei amutemuꞌke sisikeera kuneꞌumaatopeuꞌ kansiꞌ pupuꞌaruꞌnooꞌketa, teka enang bateinang-nanka-koo asiranooꞌke namuꞌke oroꞌparuꞌ ookutunung bateinang dakaꞌpui tee orakaꞌ nkonanka tontaꞌuuꞌnaang baka boontunamparara.  
\v 27 Kumponinge toomo aung: Nantoong tee namuꞌke booroaing eeꞌnoko tee-koo damaꞌdue koosinampariaing.  
\v 28 Teeꞌkoo napoꞌ Karistooꞌ teie, namuꞌke boontunamparuꞌ nantoong karinga biikaang orakaꞌ nkonanka nkavuuꞌnaang, eeꞌnoko kemuꞌkanaꞌ poaing nantoong biikaang orakaꞌ nkonanka napoꞌ nka-koo deeaꞌ, teka dupe-antavui domampuriiꞌnaang teing nantoong tee batei nempai otoroaining.   
\c 10  
\s1 Urikung Boontunange Orakaꞌ Nkonanka Tontaꞌuarupeuꞌ  
\p
\v 1 Moosesi-nung boto tee teing kapooꞌ tampeng damaꞌke tavoꞌkumaing-koo tamung uuꞌaaꞌ tee. Teing kapooꞌ masikeng taaꞌniꞌpoi otoromaing deeaꞌ. Teeꞌkoo teie botoi nantoong dootuuꞌarimaing dupe-antavuri biikaang pankaruntoong kiiroraaꞌantavuriarupeuꞌ amutemuꞌke teeꞌ nariꞌ boontunampariko mareꞌ kante-koo.  
\v 2 Teeꞌ makosinaꞌ dei tee napoꞌ boontunampariaꞌ otoropeuꞌ teing teeꞌ dootuuꞌarimaing namuꞌke pankaruntoong kiiroraaꞌariri opariko, aaꞌnoko orakaꞌnkoi kuꞌmiꞌnuka mantompariarupeuꞌ.  
\v 3 Teka temuriiꞌ boontunanankai tee tasiꞌantavuri otong nantoong biikaning orakaꞌ nkonanka tee teeꞌ nariꞌ otomaung mareꞌ kante.  
\v 4 Aiꞌ teie erenge boromakaꞌkoong eeꞌnoko meeꞌmeeꞌ aaꞌning-koonge pankaruntoong kiiroraaꞌantavui orakaꞌ nkonanka tontaꞌkoo makosi deeaꞌ.   
\p
\v 5 Teeꞌkoo tee Pakoꞌpariꞌniiꞌ, tee Karistooꞌ aꞌ kansiꞌkoo pouꞌnang dueꞌuko teie Kumponinge minkuvuuꞌ, Daari Meekunge tero minkuvuuꞌnaꞌ siompui aaꞌpuuꞌnaꞌ,  
\q1 “Teing boontunananka eeꞌnoko avuavuꞌnanka-koo daꞌ tee baruꞌ piaroaꞌ, teka dake nkaang mono maamu-antameing dakaang pia nko-koo makosinaꞌ.  
\v 6 Daꞌ boontunang-koo eeꞌnoko orakaꞌ nkonanka-koo amutemuriiꞌ darimpaamaing-koo doturaravaꞌ otong.  
\v 7 Eeꞌnoko teeꞌ ooamira aaꞌdansing, ‘Ee aung Kumponing, maamumari moing daꞌ piaroainaꞌ nko-koo teeꞌ Daari Meekunge ning miruꞌmui botoaramanaꞌkoo.’” \rq (Kena 40:6-8)\rq*   
\p
\v 8 Tenaare tutunaꞌnaare Jiisuuꞌke minkuvuuꞌnaare tee teing kapooꞌnanka botoi boontunang nko-koo miruꞌuuꞌning. Tompimpura aaꞌpuuꞌ,  
\q1 “Daꞌ baruꞌ piaroaung eeꞌnoko doturaravaꞌ teing boontunananka-koo, avuavuꞌnanka, tainiiꞌnanka eeꞌnoko orakaꞌ nkonanka-koo amutemuriiꞌkoo dariniiꞌnanka-koo.” \rq (Kena 40:6,7)\rq*   
\m
\v 9 Teketa napoꞌ aaꞌpuuꞌ,  
\q1 “Ee aung, maamumari moing daꞌ piaroainaꞌ nko-koo.” \rq (Kena 40:8)\rq*  
\m Teeꞌ minkuvura teie tutunaꞌnung aarumo boontunang-koong bake-antavuuꞌ kenaanka-nung aarumo Karistooꞌke mooꞌmuriaing-koong donkong-antavuuꞌnaang.  
\v 10 Tee tee teie Jiisuuꞌ Karistooꞌke Kumponing piavouꞌnaꞌ nkovuuꞌnung-koo meekaꞌmariri oꞌnoring bakaang nko-nko nko-koo, namuꞌke ookara batei-koo bakevui baka bakaang mono boontunamparuꞌnung-koo.   
\s1 Tee Karistooꞌ Bakaang Boontunang Deekoꞌ Makosi Orakaꞌ Nkonanka Tontaꞌkoo  
\p
\v 11 Tee-koo tee tutunaꞌnung aarumo boontunang-koong-koo ookara piristiꞌnanka tee doong kante teeꞌ nariꞌ unampaama donkonai boontunamparikoꞌ orakaꞌ nkonanka tontaꞌkoo makotuaꞌnaꞌ.  
\v 12 Teka tenang Karistooꞌ orakaꞌ nkonanka-koo boontunamparuꞌnang ookutunung batei dakaꞌpui namuꞌke boontunamparara baꞌnamparuꞌ Kumponing-koo tampavine-aape.  
\v 13 Eeꞌnoko enang teke baꞌnanui nemparamaung bera tee batei Kumponinge bakaning kare-nupoong kauꞌka boonameng-koo sipuriainooꞌke basi.  
\v 14 Aiꞌ tee tee namuꞌke boontunamparara tee ookutunung batei-koo tampaꞌ makosi-antavuruꞌ teing nantoong meekaꞌpariri otoroaining.   
\p
\v 15 Tanuaang Meekunge teeꞌke, siraꞌpuma naumuruꞌ niiꞌ Daari Meekung-koo. Tutung eeꞌ minkuvuuꞌ,   
\q1
\v 16 “Ovoringe aaꞌpumaang: Aung tee nerakung kara naroong-anta teing doong tankinuko nkoevorompaing: Ninge nkaang boto domange siong-antavarampaing. Biikaang onou-koo tee daariampainge.” \rq (Jeremaia 31:33)\rq*  
\m Eeꞌnoko napoꞌ daua toꞌbiiari eeꞌ minkuvuuꞌ,   
\q1
\v 17 “Teketa napoꞌ noruꞌampaukaꞌ tee biikaang orakaꞌ nkonanka eeꞌnoko boto totoꞌnanka tontaꞌevoromira.” \rq (Jeremaia 31:34)\rq*   
\m
\v 18 Tee tee areꞌ tokoo tontaꞌanta otoinooꞌ enang okoraꞌ otoaꞌ napoꞌ orakaꞌ nkonanka-koong boontunang nko-koo.   
\s1 Enang Koontoꞌ Kumponing-anko Dueꞌ Meriaing  
\p
\v 19 Teeꞌkoo, mmaikoriꞌ, niiꞌ teing koontoꞌ avoroꞌketa unaamorining enang, Jiisuuꞌ bakaang erenge eentamarima kuunavaro-koo Meepoꞌketa Aaꞌnaꞌ Meepoꞌ tung-koo makotumpirining.  
\v 20 Bakaang mono tee baarong meekava-koo biꞌari otokoꞌnung makosi, Meepoꞌketa Meekavaro kuꞌnumpuuꞌnaraꞌpinaꞌ. Mono tupuꞌai dupisiꞌkoo tauraꞌpurima baarong tee daꞌnava teeꞌ nariꞌ tupuꞌui keꞌmeꞌuuꞌ Jiisuuꞌke. Teie booꞌparara niiꞌ taung nerakung domang-poꞌnavung daateꞌmemuruꞌnung bera enang kapooꞌ otoaꞌ niiꞌ Kumponing-anko dueꞌ beꞌkoo bonoꞌmuripeuꞌnung.  
\v 21 Enang tee niiꞌ bakei piristiꞌ pankaing otoꞌmemuring niiꞌ Kumponing bakanarempoꞌ tanatamuri otoꞌkoong.  
\v 22 Teeꞌkoo Kumponing-koo dueꞌmariaing Jiisuuꞌnung erenge duuꞌmuriko onou tuumpimariaꞌ unaamori, eeꞌnoko niikaang mono teie ntong kiiroraaꞌke duuꞌmurioꞌ, domang-eta aaꞌnaꞌ masikaꞌantavampiri tee.  
\v 23 Napoꞌ tee pinkaꞌmariri siraꞌmariri oꞌnoriaing tee-koo biraanke okomuriaing-koo, noruꞌ paarimariaꞌ, aiꞌ teie tee maraka-antamemuruꞌnung tee koontoꞌ nkovuaing minkuvuuꞌnaꞌ.  
\v 24 Eeꞌnoko norunoruꞌeriaing tantetante-antareeriainaꞌ piaa eeꞌnoko tampaꞌnko bereng-anta-koo.  
\v 25 Naroꞌ kuneꞌ siperiaukaꞌ niiꞌning biikaang aarumo siomperi, teka iriꞌantareerimaatoai baruꞌnooꞌ doong asiꞌnaꞌmung dueꞌuko noruꞌeritaaꞌ.   
\s1 Tee Kumponing Bauring Damaꞌduampiaukaꞌ  
\p
\v 26 Aiꞌ tee aung kara masikung tutung tampaꞌ nkavampiraiꞌnange napoꞌ maroita sipampira orakaꞌ nkomarima oꞌnoriaing deekoꞌ Jiisuuꞌ bakaang boontunang nariꞌ sipampiainge, eeꞌnoko teeꞌkoo tee niiꞌnung boontunang napoꞌ orakaꞌnko tontaꞌmemuripeuꞌnung otoaꞌ.  
\v 27 Eeꞌnoko tee bakei amorompiaing nemariri toraꞌantamuriainooꞌkoo simpeꞌmurira kiimatamuriko, aaꞌnoko tee ntaꞌ iirankesiꞌke tooꞌde-nupoong opoꞌ dunkumpurima niiꞌ nariꞌ taimuriai.  
\v 28 Urikung kara naroong-anta-koo eeꞌ otong: baa tee naning Moosesi-nung boto totoꞌpukoꞌnung tee booꞌnumpoꞌ, piaa otoaꞌ, kenaankai niiꞌnooꞌ beenaumoi ooaara siraꞌpaako deekoꞌ.  
\v 29 Enang kara naroong-anta masikung-koo oꞌnori kiimata aaꞌnaꞌ pankaing tee-koo dau basinooꞌ kong-koo makosi teie naninge tee Kumponing Bauring mmeꞌupeuꞌnunge, aaꞌnunge Jiisuuꞌ bakaang ereng daang-antavukooꞌ, bane teie erenge tee kara naroong-anta pinkaꞌui tee naning meekaꞌantavuuꞌ; eeꞌnoko Tanuaang Meekung daviraaꞌukooꞌ teie piaae biraanke-antavumaung tee.  
\v 30 Aiꞌ niiꞌke tee noruꞌampiri otong tee Kumponing aaꞌpuuꞌnung,  
\q1 “Meroꞌkoo tee ninge ninka meroꞌampaing.” \rq (Boto 32:35)\rq*  
\m Eeꞌnoko napoꞌ niiꞌnooꞌke Daari Meekunge aaꞌpuuꞌ,  
\q1 “Ovoringe tee nantoong bakaning simpeꞌuriaing.” \rq (Boto 32:36; Kena 135:14)\rq*   
\m
\v 31 Bakei avoꞌavoroꞌ Kumponing Domantooꞌ bakaang bireng-koo niiꞌ duaꞌmaripeuꞌnaꞌkoo teie kiimata-koo teka.   
\s1 Niikaang Masikaꞌanta-koo Eꞌmanampiai  
\p
\v 32 Tutung norunoruꞌeriaing teing doong diiꞌke kara masikung taaraverioꞌ araka-antaruruꞌning. Aaꞌning diiꞌ poreꞌdorima iriꞌ oꞌdariaꞌ, arikananka toraꞌperima.  
\v 33 Niiꞌning batei-koo sirakuraꞌ pooreꞌdaarima orakaꞌ nkoraariko tauraꞌdarikoꞌ eeꞌnoko pakuererikoꞌ teing diiꞌpinaꞌ nariꞌ orakaꞌ nkoaarikoꞌning diiꞌ teing ninka nariꞌ mantontarima.  
\v 34 Aaꞌnoko teing kiimatanava-koo otorokoꞌning piaaverererikoꞌ, eeꞌnoko doturariri tamung oovererikoꞌ karikaꞌke diikaning kavonanka bakiaaꞌderaariko. Aming-koo, nnaꞌ eeꞌ tasiꞌperi teeꞌ: Niiꞌ kapooꞌ deto basi tampara otoꞌmemuring paaꞌkoo makosi deeaung.   
\p
\v 35 Teeꞌkoo teeꞌ nariꞌ danto piikuura-nupoong otorimaatoaing eeꞌ noruꞌerima, “Mooꞌ pankaing maamuari otong niiꞌkoo.”  
\v 36 Aiꞌ diiꞌ bakei barerariaing eꞌmanui otoꞌnaꞌkoo, diiꞌke Kumponing bakaang pia siomperikotaaꞌ tee kapooꞌ maraka-antaruruꞌnung nkaveriainaꞌ Karistooꞌ poainang.  
\v 37 Kumponinge tee-koo minkuvuma Daari Meekung-koo eeꞌ minkuvuuꞌ,  
\q1 “Batei okiꞌnamuꞌkoo tee naning diiꞌke nemperimaung masikaꞌ tavoꞌaraaꞌnaang. Anaꞌaravaukaꞌ.  
\v 38 Teka teing nkaning koontoꞌnuka teing masikaꞌantai puring-antavurioꞌ domampariri otoroaining, teka damaꞌdu dunkaꞌpariko deekoꞌ dotumaravaukaꞌnung teing-koo.” \rq (Abakaka 2:3,4)\rq*   
\m
\v 39 Teka niiꞌ teing damaꞌdu dunkaꞌpariko orari-antavuriaining deeaꞌ, aiꞌ niiꞌ teing kakeꞌiimariri masikaꞌantamariko tanuaange domang-antamurining.   
\c 11  
\ms1 Niiꞌke Kumponing Masikaꞌantavampiri Bauring-koo Imaꞌmariai  
\mr (11:1–13:25)  
\s1 Aꞌ Teꞌ Masikaꞌanta-koo Okoraꞌnooꞌ  
\p
\v 1 Enang tee tee masikaꞌanta tee eeꞌnung tee biraanke nempampimaung-koo okoraꞌnooꞌ deempari otong, tee eeꞌnung noruꞌ purintoꞌ tasiꞌanta-koong tee kapooꞌ oroꞌparavaung.  
\v 2 Teing urikupoong koontoꞌnuka Kumponinge tampeng tampuruꞌ tee-koo masikaꞌantavauꞌnung-koo.   
\p
\v 3 Tee ninka masikaꞌanta ninka Kumponinge naumuriko tasiꞌpamping eeꞌnarai paning eeꞌnoko kansiꞌ eeꞌnoko ookara bateinananka nariꞌ bakaang kara ninka pupuꞌuuꞌ, bera aaꞌnouꞌ teing kapooꞌ ooampimaing tavoꞌaruꞌ kapooꞌ ooampiaing-eta.   
\s1 Eebeloꞌ Dovange Inoke Eeꞌnoko Nooaꞌ Masikaꞌantavaakoꞌnaꞌ  
\p
\v 4 Eebeloꞌke tee ninka masikaꞌanta ninka boontunang tampara avuuꞌ Kumponing, Keeni bakaang puruꞌui. Eeꞌnoko Kumponinge bakaang masikaꞌanta-koo oovura makosi-antavuuꞌ naning koontoꞌ tang-koo, bakaang boontunang makotuioꞌ taaꞌniꞌantavuma. Bane booꞌparuꞌ, nka teie bakaang masikaꞌantai tee mmeꞌ karoi otong.   
\p
\v 5 Iinokei tampaꞌ masikaꞌantavuioꞌ Kumponinge deto paning-koo nkavuuꞌ booꞌ toraꞌpuaruuꞌnaꞌ. Besiꞌaama ooaavaꞌ Kumponinge nkavuioꞌ tee. Tenang tutung nkavuaꞌ Kumponinge tee siraꞌpuuꞌ Iinokei tee dotu-antavuuꞌnung.  
\v 6 Eeꞌnoko naninge masikaꞌanta otoaꞌ Kumponing dotu-antavuarupeuꞌ. Baa tee naning Kumponing-koo dueꞌaravainge teie tee aing aaꞌning tutung masikaꞌantavuaing: Kumponing tee otong, eeꞌnoko teie tee tampaꞌ mooꞌuriaing teing nantoong tee besiꞌaamaing kakeꞌiiariri.   
\p
\v 7 Napoꞌ Nooaꞌ teeꞌke, Kumponing-koo meeꞌduꞌpiari teie kara masikaꞌantavura aakaꞌnareng taꞌnampuuꞌ tee baurukaaꞌ ninka domampariiꞌnaang, Kumponinge siingoravuioꞌ kapooꞌkoo mmeꞌ oroꞌparavaung-koo. Nooaꞌke teeꞌ nkoarama ookara nantoong kansiꞌkoo-nupoong kiimata-koo-nupoong siraꞌpuruꞌ. Eeꞌnoko Kumponinge tee naning koontoꞌ tampuuꞌ, barenku-pinaꞌ miruꞌui masikaꞌantavuko oovura.   
\s1 Eebaraamiꞌdaringe Seeraꞌ Kumponing Masikaꞌantavurekoꞌnaꞌ  
\p
\v 8 Eebaraamiꞌ teeꞌ nariꞌke, masikaꞌanta-poꞌnung. Teeꞌkoo Kumponinge bokuvura niiꞌnooꞌaape teꞌ tokoo maraka-antavuuꞌnooꞌ tee avuuꞌnaang botovuioꞌ meumpura tenkenuuꞌ tamung noruꞌuaꞌ tokoo beainooꞌ.  
\v 9 Teketa tee ninka masikaꞌanta narung ninka damisimaiari otouꞌ temeensiꞌkoo maraka-antavuuꞌnameensiꞌkoo, akokameensiꞌpinaꞌ noruꞌuma, kaandesi-koo kaniarama nanukoꞌ. Eeꞌnoko bauring Aisakeꞌ teeꞌke, napoꞌ tee Jeekopiꞌ baꞌdompeng nariꞌ barenku okonakang Eebaraamiꞌ ninka maraka-antavuruꞌnakang deempariri.  
\v 10 Aiꞌ teie tee uroꞌkanooꞌka oovukoꞌ temono osi pankamono eꞌmanui otoꞌnamono Kumponinge kanivuuꞌnamono.   
\p
\v 11 Eeꞌnoko napoꞌ Seeraꞌke tee ninka masikaꞌanta ninka iriꞌ nkavuuꞌ tootoꞌ keꞌde-koo poontoaraaꞌnaang bane teni eeꞌnani pareaamanooꞌ divuꞌke, eeꞌnoko tenie tee maraka Kumponinge daamparavaunge avuuꞌnung-koo arooꞌari bauring tampaꞌ paravuuꞌ.  
\v 12 Tee tee naning narung-eta baruꞌ aaꞌnaꞌ pankara-ita nantoong karinga berempariruꞌ mmauꞌnooꞌ beentoꞌnanka paning-kooning-pinaꞌ, eeꞌnoko napoꞌ piisiꞌnanka pirung tapirue otoromaing-pinaꞌ deeru-paaꞌnanka, teeꞌ nariꞌ Kumponinge napoꞌ maraka-antavuuꞌnaꞌ.   
\p
\v 13 Teka teing aing ookara mmeꞌ masikaꞌantavai boorouꞌ kapooꞌ tee maraka-antavuruꞌnung ooaavaꞌ, teka tamung isipoꞌketa nuuruupiaama aaꞌnaꞌ dotuarikoꞌ kansiꞌkoo damisimainku siraꞌpariri kiimata-nupoong-pinaꞌ otoroi, osikaiaampuripeuꞌnaꞌ paaravariaꞌ.  
\v 14 Aiꞌ teing temuriiꞌ nantoong teeꞌ siraꞌpaarimaing tee teing tasiꞌpariri otorong osi niiꞌnooꞌ datavoroi otoroainooꞌ besiꞌaama.  
\v 15 Teꞌ osi porouꞌnooꞌ norunoruꞌaavaꞌ. Norunoruꞌai dei tee napoꞌ doona ooaapeuꞌ toro-koong.  
\v 16 Teka tee teꞌnooꞌ osi tampooꞌ otoꞌkoo piavoromaing, teꞌ eeꞌnooꞌ paning-koonooꞌ. Teeꞌ masikaꞌ noruꞌampiri otong teie osi pankaing maamu-antaevuruꞌnung-koo.   
\p
\v 17 Napoꞌ teeꞌke tee Eebaraamiꞌ bakaang masikaꞌanta ninka boontunampuuꞌ tee bauring narung masikung kirokai Aisakeꞌ Kumponinge paaravuioꞌ;  
\v 18 Tero tee Kumponinge Eebaraamiꞌ maraka-antavuma aaꞌpuuꞌ,  
\q1 “Aisakeꞌ baurukaaꞌ teing daꞌ okoruining tamparampaining.” \rq (Pupuꞌ 21:12)\rq*   
\m
\v 19 Eeꞌnoko damaꞌke Kumponinge paaravuko tee Eebaraamiꞌ arooꞌaruꞌ tee baka bauring boontuvuuꞌnaang, eeꞌpinaꞌ noruꞌuma, “Kumponinge tee nantoong napoꞌ domang-anta-koo makosi, bane booꞌnuka.” Eeꞌnoko masikaꞌ Eebaraamiꞌke bauring booꞌketa nkavuuꞌnung-pinaꞌ otong.   
\s1 Aisakeꞌ Dovange Jeekopiꞌ Eeꞌnoko Josepaꞌ Masikaꞌantavaakoꞌnaꞌ  
\p
\v 20 Napoꞌ teeꞌke teie Aisakeꞌke Kumponinge nauvuioꞌ masikaꞌantavura baurinketa Kumponinge biraankevureainaꞌ nauvuretuꞌ, temainta Jeekopiꞌ namainta Iiso.   
\p
\v 21 Napoꞌ teeꞌke teie Jeekopiꞌke booꞌke dueꞌura Kumponinge maraka-antavuuꞌnaꞌ masikaꞌantavui Josepaꞌ baurinketa kante Kumponinge biraankevureainaꞌ nauvuretuꞌ, donsiꞌkoo doonsinuꞌari doonko kinkinura dootuuꞌarama.   
\p
\v 22 Napoꞌ teeꞌke teie Josepaꞌke masikaꞌantavuuꞌ tee Kumponing bakaang maraka-anta Isireeli-nupoong tenkenaavainaꞌ Iisipiꞌketa teꞌ maraka-antavuruꞌnooꞌ osi, eeꞌnoko tenang booꞌke dueꞌura tee maraka-anta masikaꞌantavui minkuarama botoaruꞌ dakoꞌaavaꞌnaang teꞌ Kumponinge beꞌantavuriainooꞌ.   
\s1 Moosesi Eeꞌnoko Baumararing Ninka Nariꞌ Masikaꞌantavaakoꞌnaꞌ  
\p
\v 23 Moosesi baumararing teeꞌke, bane dauraronge˜ toireꞌ donkaang tavuꞌkoo botovurikoꞌnang teringe avororeaꞌ bakuꞌuresi otokoꞌ beekuri kaara-koo tee tootoꞌ kirokai oovureta pontoꞌarioꞌ Kumponing bakaang biraanke masikaꞌantavuresi.   
\p
\v 24 Napoꞌ Moosesie teeꞌ nariꞌke, Juꞌnupoong biikaang biraanke damaꞌnung masikaꞌantavui tee bane Peeroꞌ baurange bauring deempuko, teka tenang pankaꞌparara orokoarakoꞌ.  
\v 25 Kumponing bakaning ninka nariꞌ arikung toraꞌkoo piavora tee-koo orara aarumo-koo kuunge batei okiꞌnamuꞌkoo otoi dotuaraaꞌnaang piavoarukoꞌ,  
\v 26 eeꞌ noruꞌuma: baruꞌ Kumponing bakaang Pakoꞌpariꞌniiꞌ nempui baike kuneꞌkoo tampaꞌ masikaꞌ tee barenku nkavupeuꞌnung Iisipiꞌnunge dauraronge deing puruꞌui otong mooꞌ damaꞌke nkavuaing noruꞌui.   
\p
\v 27 Napoꞌ teeꞌke tee biraanke masikaꞌantavui Moosesi Iisipiꞌketa tenkenuuꞌ avoroaꞌ tee-koo daurarong bakaang iira-koo, eeꞌnoko teke teeꞌ nariꞌ masikeevui otokoꞌ Kumponing oo-paaꞌ dutai oovuing-pinaꞌ otoi.  
\v 28 Eeꞌnoko damaꞌke napoꞌ Kumponinge tenkeng-antavuriainaꞌ nauvuioꞌ Moosesie masikaꞌantavura tee Paroro Baariꞌkoong˜ nkovuuꞌ erenge karanaang siinkiaama tee koosinung˜ booꞌkoonge biurukaaꞌ donkaang tutunaꞌnupoong kompuriarooꞌnaang Iisipiꞌnupoong biurukaaꞌ besiꞌurima.   
\s1 Isireeli-nupoonge Mmauꞌke Masikaꞌantavaakoꞌnaꞌ  
\p
\v 29 Napoꞌ teing Isireeli-nupoonge naroꞌke Kumponinge barampurioꞌ masikaꞌantavai tee pirung miring Urung pakoꞌauꞌ kansiꞌpinaꞌ koverenooꞌke kato, teka teing Iisipiꞌkooning kare-nupoong bataꞌaarima teeꞌ nariꞌ pakoꞌkoo paaravaama teke keꞌnuruꞌariruꞌ.   
\p
\v 30 Napoꞌ teeꞌ nariꞌ Kumponinge botovuruꞌnaꞌ masikaꞌantavai Jerikooꞌnung parang ˜keꞌmunta-taa doonge koroaioꞌ pesiꞌaruꞌ.   
\p
\v 31 Eeꞌnoko tenie oranie Reeapiꞌke teeꞌ, masikaꞌantavura booaruuꞌ teing ninka bakanariong Jerikooꞌnupoong ninka taarapiikanuka ninka nariꞌ, teni domang-anta piavora tenaanka tapoka nkora Isireeli-koonaanka onkeonkeꞌureta pakuvuretuꞌnooꞌkoo.   
\p
\v 32 Eeꞌnoko aming kapooꞌ niiꞌnung minkuamaꞌnaang? Aiꞌ bateinang baruꞌ makotuaꞌ aing aaꞌning minku-koong: Kidion, Barak, Samson, Jeptaꞌ, Deevitaꞌ naanka eeꞌnoko Samuelaꞌ, eeꞌnoko teing niiꞌning nakaro-nupoong˜ Kumponing bakaning.  
\v 33 Teinge Kumponing masikaꞌantavaama dauraronanka mmauꞌ depetoaaruꞌnung, nantoong orenanka etuaarima koong-antavaaruꞌ. Kapooꞌ Kumponinge teing-koo maraka-antavuuꞌning kompauꞌ. Laioni-nanka-koo karang avoꞌaaruꞌ.  
\v 34 Teinge ntaꞌ karauviaana sirivaaꞌauꞌ. Bainatu-koo iꞌang-eta tampaꞌ mmariauꞌ. Bane aruaruꞌnukai teka paaravaama teinge apooꞌaarikoꞌ. Tavuꞌkoo iirakutavarikoꞌ eeꞌnoko damisimainku piatooronuka˜ mmariꞌantavaarikoꞌ.  
\v 35 Niiꞌning manikuꞌ dotuarikoꞌ biikaning boorouꞌning domampariko.  
\p Eeꞌnoko napoꞌ niiꞌning-koo teinge tooꞌde-nupoonge orakaꞌ nariꞌ otoꞌkoo etuaariko teing koontoꞌ arooꞌariaꞌ, teka baike toraꞌkoo tauraꞌparikoꞌ booꞌketa daaꞌarima tampara otootoꞌkoo otoroainaꞌ noruꞌariri.  
\v 36 Teing-koo niiꞌninge aing aaꞌning toraꞌpaakoꞌ: akapeuꞌ, muraꞌ, daiꞌdovampaarima kiimatavaarikoꞌ.  
\v 37 Kapange tooꞌpaarima dupisiꞌaarikoꞌ, sooꞌke meuꞌ keꞌmeꞌaarikoꞌ, bainatu dovange dupisiꞌaarima. Ataꞌaama sipisipiꞌ dovang-koong meeꞌmeeꞌ dopaꞌ kurumpariri nanaakoꞌning orakaꞌ nkoaarima poreꞌantavaarikoꞌ.  
\v 38 Teing baruꞌ aaꞌnaꞌ tampeng anke kansiꞌkoo osikaiaang ninka nariꞌ otoꞌkoo, makotuaꞌ. Teeꞌkoo avitoitoi nanaama aaꞌning-koo otorokoꞌ: meeꞌboraꞌ sirakamaaꞌkoo, miinairu-koo, kumpenairu-koo eeꞌnoko kuvinairu-koo anke kansiꞌkoo.   
\p
\v 39 Teka bane teing baito-koo miring-poꞌnupoong, teka teinge tee nkavaavaꞌ ookara kapooꞌ Kumponinge maraka-antavuuꞌnung.  
\v 40 Teka tee Kumponinge tampaꞌ masikaꞌ oꞌnoriainaꞌ uroꞌkanooꞌka noruꞌui teinge tutung opai nka-koo tauraꞌpuriaruuꞌ niiꞌ ninka nariꞌ nkavampiaing deemparako.   
\c 12  
\s1 Iriꞌ Oꞌmariaꞌ Oꞌnoriaing Jiisuuꞌ Narung-koo Noruꞌ Sipampiri  
\p
\v 1 Bakei teing iriꞌ opariaꞌ Kumponing masikaꞌantavaakoꞌning aaꞌnaꞌ karinga deempariritaaꞌ teing kamoꞌ pankaing koromurimaung-pinaꞌ otorong. Teeꞌkoo enang teing niiꞌ iriꞌantamaarima teeꞌ oomaari otomaung-pinaꞌ noruꞌampira niiꞌke tee ookara mankiꞌnanka eeꞌnoko orakaꞌ nkonanka niiꞌkoo naꞌnampari daiꞌmuri otomaing sipampira danto nariꞌ iriꞌ oꞌmariaꞌ kuaꞌmariaing tee-koo deikooꞌkoo Kumponinge niiꞌkoo uroꞌkanooꞌka miruꞌuuꞌnung-koo.  
\v 2 Otori Jiisuuꞌ narung-koo ookiri otorimaatoai, eeꞌnara niikaang masikaꞌanta okovenung eeꞌnoko dupe-antai. Aiꞌ tee tee dotuaravainaꞌ noruꞌui avaruꞌ tee sisikeera kuneꞌkoo aaꞌbarataꞌkoo; tee-koo maiaꞌkoo ampaꞌouꞌ; eeꞌnoko enang tee Kumponing-koo tampavine-koo baꞌnampari otong teꞌ tanata nkoroma.   
\s1 Kumponinge Mankiꞌ Amurimanaꞌ Niiꞌ Koong-anta-koo  
\p
\v 3 Eeꞌnara eeꞌ noruꞌeriaing: nantoonge orenge tee orakaꞌ nkoaako tee baka avaruꞌ tee toraꞌkoo, diiꞌ teeꞌ orakaꞌ nkoraariko domang aruaruꞌdoriarooꞌnaang.  
\v 4 Diiꞌ orara aarumo dimpaꞌkoo karirariko dupisiꞌdaariainooꞌ mmeꞌ basirariaꞌ.  
\v 5 Eeꞌnoko diiꞌ ampaꞌdoruꞌning teeꞌ Kumponinge puring-antaruri tautaururuꞌnaꞌ baurukaaꞌ tanturi, Daari Meekunge aaꞌpumanooꞌka,  
\q1 “Ee nnuring, Ovoringe koong-antaruma kakeꞌii-antaruko tee tamunsiꞌnung-pinaꞌ noruꞌema domang mankiꞌdoaukaꞌ.  
\v 6 Aiꞌ Ovoringe tee koong-antavurimaung teing piaavurimaing, eeꞌnoko kiimatavurikooꞌ ookara baurukaaꞌ tampurimaing.” \rq (Mirumiruꞌ 3:11,12)\rq*   
\p
\v 7 Teeꞌkoo koong-anta-koo bakei tauraꞌdarimaatoai. Kumponinge tee baurukaaꞌpinaꞌ nkorurimaung, aiꞌ baa tee tootoꞌ baumai koong-antavuaung otong?  
\v 8 Diiꞌ teie teeꞌ koong-antaruriarui dei ookutuning koong-antavurimanaꞌ diiꞌ teie baurukaaꞌ masikeng deentariarupeuꞌ, tamung auning-kooning-pinaꞌ otoripeuꞌ.  
\v 9 Napoꞌ eeꞌ noruꞌeriai, niumatakaampi paramaaruꞌning otorong koong-antamaariko teing-koo arooꞌmarimaing, tee-koo Niuma-koo tanuaang-aapenung-koo ee niiꞌ deto basinooꞌ arooꞌmariarupeuꞌ domamuriaꞌnaang?  
\v 10 Aiꞌ teinge niumatakaampie tee batei okiꞌnamuꞌkoo okiꞌnarekaꞌ deemariko koong-antamaarimaung teing-koo makosinaꞌ, teka teie Kumponinge deto basinooꞌ tampaꞌ oꞌnoriainaꞌ koong-antamurimaung baka makosi-antamurimanaꞌ nariꞌ meekupoong oꞌnoriiꞌnaang.  
\v 11 Eꞌmunung bateinang-koo ookara koong-antananka tee sisikeera-poꞌning-pinaꞌ oroꞌparamang, tampaꞌ deeꞌanta-pinaꞌ deeaꞌ. Teketa damaꞌke koontoꞌnuka deemarira unaamori oꞌnoriaing niiꞌ baremarimaung-koo.   
\s1 Aaꞌnaꞌ Purimariri Oꞌnoriai Kumponing Bakaang Piaa Beiꞌbeiꞌampiꞌneenga  
\p
\v 12 Teeꞌkoo Deto purintariai diikaang bireng aruaruꞌnanka eeꞌnoko miing taruaꞌnanka ivekaꞌdariai.  
\v 13 Eeꞌnoko tampaꞌ koontoꞌnavunge nanirimaatoai niiꞌning diiꞌkoo miing taruaꞌnuka apaꞌdekoariꞌneenga, teka unaavoroi otoroai.   
\p
\v 14 Ookara nantoong ninka mooa-koo otoꞌkoo paarararimaatoai eeꞌnoko meekaꞌdariri otoꞌkoo. Naning meekaꞌparavaunge tee Ovoring oovuarupeuꞌ.  
\v 15 Tarerariaing niiꞌnunge Kumponing bakaang piaa bekoiꞌuꞌneenga, niiꞌnamuriiꞌ ovoring siompui. Teeꞌ oroꞌ naning tonto doparopa-poꞌnung-pinaꞌ diiꞌkoo dupura orari-antaruriꞌneenga.   
\p
\v 16 Tarerariaing niiꞌnung naning manikuꞌ ninka bakiaaꞌ nkovuꞌneenga niiꞌnooꞌ Kumponing noruꞌuaruuꞌneenga Iiso-pinaꞌ, tee-pinaꞌ bakaang barenku meekung miruꞌniiꞌ baavevuuꞌnuung-pinaꞌ duu-koo daang-koo.  
\v 17 Eeꞌnoko diiꞌke noruꞌeri otong damaꞌke nkoaruꞌnaꞌ tee biraanke barenku okovenung-pinaꞌ nka-koo piavoko Kumponinge tompimpuuꞌ. Taung paari-anta-koonaꞌ otoaruuꞌ bane taꞌdue duuꞌparuꞌ aaꞌnaꞌ besiꞌuma.   
\s1 Niiꞌ Teing Teꞌ Jerusalemaꞌ Paning-koonooꞌ Tampooꞌ Morining  
\p
\v 18 Diiꞌ teing miinani-koo kong-koo makosinooꞌ deeaꞌnooꞌ otoring teeꞌ Isireeli-nupoong Sainai-namii-koo berouꞌnaꞌ aing aaꞌning mantompaama:  
\v 19 ntaꞌ aaꞌnaꞌ urung, mutaanang tunumparavaung, doroviru, tuuviri-koong aurong, eeꞌnoko Kumponing-nung kara-koong aurong, eeꞌnung kara taaravaara avoreaama Moosesi nauauꞌ bakearaaꞌnaang, aaꞌpuko,   
\q1
\v 20 “Baa tee naning amii kompuko deekoꞌ nantoonge kapange tooꞌpaama dupisiꞌaavaing, bane aremuriiꞌ, kauꞌ karenaumo deekoꞌ dupisiꞌaavainge.” \rq (Toro 19:12,13)\rq*   
\m
\v 21 Aaꞌnaꞌ avoꞌavoroꞌ oroꞌparako Moosesie aaꞌpuuꞌ,  
\q1 “Ning aaꞌnaꞌ dankurankuꞌmarama amoromaang.” \rq (Boto 9:19)\rq*   
\p
\v 22 Eeꞌ, diiꞌ teing-pinaꞌ deeaꞌ kansiꞌkoong-koo miinani-koo berouꞌning-pinaꞌ;  
\v 23 Teka diiꞌ meepoꞌ masipoꞌ Saioni-namii-koo poꞌnaꞌ porining, osi pankamono-koo Kumponing Domantooꞌ bakanamono-koo, teꞌ Jerusalemaꞌ paning-koonamono-koo, aing aaꞌning otoromanamono-koo:  
\v 24 koosinunanka mmauꞌ deeru-paaꞌnanka naroꞌ uumunuariri˜ aaꞌnaꞌ neraniiꞌnanka; Kumponing baurukaaꞌ kirokainku naroꞌariri dootuuꞌarimaing, paning-koo miring daariniiꞌnuka; Kumponing Eeꞌnara Kara-simpeꞌ ookara biikaang; eeꞌnoko teing nantoong tampeng dupe-antaniiꞌnuka biikaning tanuaananka; eeꞌnoko Jiisuuꞌ, tee Meuꞌnung nerakung kara naroong-anta-koong; eeꞌnoko tee ereng meekaꞌanta-koo miraꞌniiꞌnaruꞌ niiꞌ Kumponinge piaa-koong, Eebeloꞌ bakaang ereng-pinaꞌ deeaꞌ meroꞌ piavoma karouꞌnaruꞌ.   
\s1 Teka Tampaꞌ Taremariri Oꞌnoriai  
\p
\v 25 Ooveri kupiꞌdoriaꞌ otoriaing taara-koo tee karomatomaung. Tenang Kumponinge kansiꞌkoonamii-etaꞌ tautauvuriko kupiꞌorora kiimata-ita mmariaavaruꞌnaꞌ ooverira noruꞌeriaing diiꞌ bakei aaꞌnaꞌ mmariꞌkoo makosinuka deeaꞌ tenang paning-eta tautaururiko beiꞌbeiꞌdariaing deekoꞌ.  
\v 26 Bakaang auronge tee temuꞌnung batei-koo kansiꞌ biruꞌukoꞌ, teka enang tee maraka-antavari otong eeꞌ minkuvuma,  
\q1 “Napoꞌ asiꞌnamuꞌke ninge dankampampaing kansiꞌ narung deeaꞌ, napoꞌ paning teeꞌ nariꞌke, ookeng.” \rq (Aakai 2:6)\rq*   
\m
\v 27 Anaare karanaare aaꞌpuinaare “Napoꞌ asiꞌnamuꞌke” tenaare eeꞌ miruꞌari otong: Teie tee kapooꞌ dankampuaing tee paaꞌaravaing, teing tamung nkovuuꞌning teie, teing kapooꞌ dankang-koo makosi deeaing biiꞌka bireꞌariri otoroainaꞌ.   
\p
\v 28 Teeꞌkoo niiꞌke tampaꞌ tampampimaatoaing tee paninung muuꞌ nkavampiruꞌnung-koo dankang-koo makosi deeaung;  
\v 29 Teeꞌ nariꞌ Kumponing-koo makosinaꞌ dootuuꞌmarimatoaing meeꞌduꞌpimariri aaꞌnaꞌ amaiaaꞌmori, aiꞌ niikaang Kumponing tee ntaꞌ, ookara urusivumaung.   
\c 13  
\s1 Nantoong Tampaꞌ Nkoarampima Kumponing Dotu-antavampiai  
\p
\v 1 Diiꞌ Karistooꞌkoo namaiaꞌ deentariri teeꞌ nariꞌ piaareeri otorimaatoai.  
\v 2 Nantoong damisimainku diikanairu-koo poroko bauꞌererima teke aasiꞌanta-koo ampaꞌdoriaukaꞌ eeꞌ noruꞌerima niiꞌninge tee teeꞌ nkoarima koosinunanka bauꞌaarikoꞌ noruꞌaavaꞌ.  
\v 3 Teing kiimataroma otoroining domang dontong-anta-koo norunoruꞌererimaatoai, diiꞌ teing ninka nariꞌ kiimatanavaꞌkoo otorining-pinaꞌ noruꞌdarima. Eeꞌnoko napoꞌ teing niiꞌninge orakaꞌ nkoaarimaing norunoruꞌererimaatoai, diiꞌ teing ninka narung mono-kooning tasiꞌdariri.   
\p
\v 4 Nampeesi tee tampara, orakaꞌ minku-koong deeaꞌ. Teeꞌ nariꞌ tampaꞌ tanatavampiaing totoꞌpampiaꞌ, aiꞌ Kumponinge tee kiimatavuriaing teing bakiaaꞌke otoromaing eeꞌnoko nampeesi orariaakooꞌ.   
\p
\v 5 Okoꞌoko-koong aarumo dimpaꞌeri otomatoai eeꞌnoko teing kapooꞌ eeꞌning komperimaing diiꞌkoo makosining-pinaꞌ noruꞌerimatoai, aiꞌ Kumponinge tee aaꞌpuuꞌnung,  
\q1 “Ninge tee bakei siꞌdampiaukaꞌ. Ookara batei-koo pakurampiri teeꞌ nariꞌ oꞌnomatoaing.” \rq (Boto 31:6)\rq*   
\p
\v 6 Teeꞌkoo tasiꞌpampiri narunaꞌ narunaꞌ aaꞌpampimaung,  
\q1 “Ovoring tee nkaang pakupaku, ning amorompaukaꞌ, bane baie arekeeꞌ nkomuko.” \rq (Kena 118:6,7)\rq*   
\s1 Maiaꞌdoriaꞌ Otoriaing Jiisuuꞌ Siong-koo  
\p
\v 7 Teing diikaning urantananka Kumponing bakaang kara diiꞌ nauraarikoꞌning napoꞌ noruꞌereriai. Jiisuuꞌkoo imaꞌariri biikaang domang tampaꞌ botu basiariruꞌnaꞌ norunoruꞌerira teeꞌ nariꞌ teinge masikaꞌantavaakoꞌnaꞌ paaraveri otoriai.   
\p
\v 8 Jiisuuꞌ Karistooꞌ bakaang aarumo tee teeꞌ nariꞌ otomatoaing, aaꞌnoko keꞌmaakiꞌ, eꞌmung, eeꞌnoko ookara doong-koo.  
\v 9 Teeꞌkoo amutemuriiꞌ dootuuꞌkoong karai masikeng deeainge avitoitoi baranturiaukaꞌ, taamang tovang-kooninge. Diiꞌ Kumponing bakaang piaae diikaang domang puring-anta-koo makosi, teinge taamang-koong botonankai nantoonge minkuaamainge deeaꞌ. Nantoong teing siompaamaing pakuvuriarukooꞌ.   
\p
\v 10 Niiꞌ teing paning-koo meepoꞌ otoꞌmemuring Kumponinge piaamuri otoko pakupaku nkavampimanooꞌ eeꞌnoko teing teva dootuuꞌnava kaandesi-koonava tarenukai teka pakupaku nka-koo makosiaavaꞌ.  
\v 11 Biikaninge piristiꞌ pankainankai Meepoꞌketa Aaꞌnaꞌ Meepoꞌ ereng poꞌantavaakoꞌ orara aarumo tontaꞌkoo, teka teinge kauꞌ karenaumonanka biikaning mononanka ereng dakoaarima tee-koo osi-koo taapoꞌke tai-antavaarikoꞌ.  
\v 12 Eeꞌnoko teeꞌ nariꞌ Jiisuuꞌ osi pankamono-koo taapoꞌka baike kuneꞌuuꞌ nantoong meekaꞌantavuriiꞌnaang baka bakaang erenge.  
\v 13 Teeꞌkoo niiꞌ pankavitu-eta urikung aarumo tareaamaing-eta taapoꞌ tee-anko merira tee porepooreꞌ toraꞌpampiaing teie toraꞌpuuꞌnaꞌ.  
\v 14 Aiꞌ anke tee osi pankamono teeꞌ nariꞌ dootuuꞌ okoraꞌarioꞌ otoainamono otoꞌmemuriaꞌ tero Jerusalemaꞌ noruꞌampikoꞌnaꞌ, teka niiꞌke besiꞌampimang temono osi pankamono damaꞌ tavoꞌaravainamono.  
\v 15 Tee boontunang niikaang karange eꞌmung nkoampimatomaung tee sipampiaukaꞌnung niiꞌke, tee Kumponing-koo tampaꞌ tang-koong bakaang Pakoꞌpariꞌniiꞌke, Karistooꞌke, tampaꞌ nkomuruꞌnung-koo niiꞌ, bakaang miring siraꞌpampima.  
\v 16 Teing kapooꞌ diiꞌ otoꞌderurining tankaamperima kapooꞌ tampeng nko-koo siꞌdariaukaꞌ. Tee eeꞌnung temuriiꞌ boontunang Kumponing dotuaramaung.   
\s1 Kumponinge Taremurioꞌ Tampaꞌ Oꞌnorimaatoaing  
\p
\v 17 Teing urantananka biikaning kara siomperimatoai eeꞌnoko teing-koo boong otorimaatoai, aiꞌ diiꞌ diikaang domang tee teinge tanatavai otong damaꞌke Ovoringe simpeꞌuriko makuꞌaavainaꞌ noruꞌai. Teing tauraꞌperereriko teinge dotuariri nkoaavaing, orarunsiariaꞌ. Teing orarunsi-antavereriaing deekoꞌ pakupaku-koo nkakiriaukaꞌnung.   
\p
\v 18 Kunsi-koo pakumererimaatoaing, aiꞌ niiꞌke tee noruꞌampiri otong domang kuaaꞌmori oꞌnorinaꞌ ookara kapooꞌkoo tampara aarumo narung nko-koo piamori.  
\v 19 Ninge baruꞌ aaꞌnaꞌ kontampiri siꞌdamping teeꞌ nariꞌ kunsi-koo pakumerimatooꞌnaang diiꞌanko daꞌdeng meainaꞌ.  
\v 20 Teie Kumponinge niikaang Ovoring Jiisuuꞌ booꞌketa daaꞌuuꞌ sipisipiꞌnanka tarenara pankaing deemparaaꞌnaang bakaang erenge kara naroong-anta oꞌpaaꞌ pinkaꞌura mooꞌmuruꞌnung-koo;  
\v 21 Teie eeꞌnarai Kumponinge mooa-poꞌnunge ookara kapooꞌnanka tampeng bakaang pia siomperi nkoveriaing-koo aruriaing. Eeꞌnoko tee ninka Jiisuuꞌ Karistooꞌ ninka niiꞌkoo mintoomparama kapooꞌ dotu-antavuaing nkovuuꞌnaang piamomaang meenasie araka ninka doong kante Jiisuuꞌ okovui otomatoainaꞌ. Teeꞌ nariꞌ.   
\s1 Kara Asiraning Siꞌnooraꞌkooning  
\p
\v 22 Diiꞌ mmaikoriꞌ, ning enang diiꞌkoo eentamaramaang diiꞌke tampaꞌ taaraveriiꞌnaang tee aung nkaang kara diiꞌ daarirerompiring pakururiaing teꞌ basinooꞌ baruꞌ isipoꞌ deeaꞌ.  
\v 23 Diiꞌke noruꞌeriaing tee niiꞌmaikoꞌ Timoti tee bakearing kiimata-doma-ita. Ning-anko dueꞌka pora deekoꞌ beeroꞌdarampeeꞌnaang neeꞌke.  
\v 24 Tampara tamperiaing teing-koo diikaning urantanuka-koo, eeꞌnoko teing ookara Kumponing bakaning. Teing Itali-nameensiꞌketa porouꞌninge diiꞌkoo tampara tampaamaang.  
\v 25 Tee biraanke tee diiꞌ ninka nariꞌ otomatoaing. Eeꞌ, masikung.