\id GAL - Naasioi NT [nas] -Papua New Guinea 1994 (web 2014) \h KALESIA \toc1 Aneꞌ Kalesia-nupoong Paulaꞌke Daarievuruꞌnaneꞌ \toc2 Kalesia \toc3 Kal \mt2 Aneꞌ \mt1 KALESIA-nupoong \mt2 Paulaꞌke Daarievuruꞌnaneꞌ \imt1 Kara Baavootunanka Aneꞌkooning \ip 1:1 Kumponinge Eeꞌnarai Paulaꞌ Bakaang Kara Okovui Nka-koo Miruꞌuuꞌnaꞌ \ip 2:15 Teing Jiisuuꞌkoo Baito-nupoong Naing Kumponinge Koontoꞌnuka Tampurimanaꞌ \ip 5:1 Tanuaang Meekunge Baito-nupoong Siong-antavurimanaꞌ Tampaꞌ Nkoveeaꞌnaang \c 1 \ms1 Kumponinge Eeꞌnarai Paulaꞌ Bakaang Kara Okovui Nka-koo Miruꞌuuꞌnaꞌ \mr (1:1–2:14) \p \v 1 Ee aing diiꞌ dootuuꞌnupoong Kalesia-nameensiꞌ otorimaing osi kante-koo, niiꞌmaikororiꞌke ookarai nariꞌ oꞌnorimainge tampaꞌ tampampimaang diiꞌanko daarirerompima niꞌninka Paulaꞌ ninka; \v 2 Ning tee Paulaꞌ Kumponinge Baumai eeꞌnoko Jiisuuꞌ Karistooꞌ booꞌketa daaꞌantavuuꞌnung, tekange eeꞌnakange koontoꞌ miruꞌmuretuꞌnung beekaang kara okomui nka-koo, niiꞌninge deeaꞌ. \p \v 3 Biraanke eeꞌnoko mooa diiꞌkoo otoaing Kumponing Niuma-itaing eeꞌnoko teieta Ovoring Jiisuuꞌ Karistooꞌ. \v 4 Tee eeꞌnara niikaang orakaꞌ nkonanka tontaꞌmemuri baka avaruꞌnung kansiꞌkoong orara aarumo-ita mooꞌmuriiꞌnaang enanaroong-koo otomaung-eta Niuma Kumponing meumpui. \v 5 Tee-koo daangang otoaing ookara batei boturopa-koo. Eeꞌ, eeꞌnaꞌ. \s1 Tokoonamuriau “Tampara Doorenang” Tampaama Siompai Pooariruꞌnaꞌ \p \v 6 Ning bakei taꞌninansi oꞌnong diiꞌ daꞌdeng bereꞌdaririoꞌ Kumponing-eta, tampaꞌ bokururuꞌnung-eta diiꞌ bautaꞌduriiꞌnaang Jiisuuꞌ Karistooꞌke. Tee siperima taꞌninaꞌ niiꞌnamuriiꞌ kara siong-koo tutumperuꞌ “tampara doorenang” tamperima. \v 7 Teka tee niiꞌnamuriiꞌ tampara doorenang otoaꞌ. Nantoonge tosiraariko siperuꞌ tampara doorenang Karistooꞌkoong aveꞌkoo piavoromainge. \v 8 Baa tee, bane niiꞌ aiꞌ koosinung˜ paning-eta deekoꞌ daankiampipeuꞌ oovunaare “tampara doorenang” tampampima tero daankiampiruꞌnung-pinaꞌ oroꞌ deeaung, tee aaꞌ tee barakosiꞌari otoaing. \v 9 Enang napoꞌ unaunantampiri naurampimang: Baa tee naning oovunara kara “doorenang tampara” tampuma daankirurimaung dakaꞌpui tee tenaare tero taaraveruꞌnaare, tee tee eeꞌnara barakosiꞌari otoaing. \v 10 Aung arekeeꞌ, aiꞌ nantoong dotu-antavaramaꞌnaang minkuansinunge aiꞌ Kumponing dotu-anta-koonge? Tee aaꞌ nantoong dotu-anta-koong deeaꞌ. Nkaang aarumo nantoong dotu-anta narung-koong deekoꞌ ning tee Karistooꞌ bakaang botovotonaaꞌ deeaꞌ. \s1 Doorenang Tampara Masikung Tee Baka Karistooꞌke Paulaꞌ Oko-antavuuꞌnaꞌ \p \v 11 Diiꞌke mmaikoriꞌke eeꞌ noruꞌeriiꞌnaang piamomaang tee eeꞌnara doorenang tampara ninge daankiantuꞌnung tee naning kansiꞌkoong bakaang deeaꞌ. \v 12 Aiꞌ nantoong-koo baremaravaꞌ, napoꞌ naninge nau-antamuaꞌ, nka baka Jiisuuꞌ Karistooꞌke sirapoꞌuuꞌnung ning-koo. \v 13 Diiꞌke ning noruꞌmeri oꞌnong nkaang urikung otootoꞌ Juꞌnung aarumo-koo kuunge oꞌnokoꞌnaꞌ; \v 14 Ning tee nkanavarang-koo bakei dau basi Juꞌnung aarumo-koo nkanavitu-koo. Kaakatauro biikaang pareꞌnaanta aaꞌnaꞌ purimari siompansitaaꞌ teing dootuuꞌnupoong aaꞌnaꞌ tavarama turamparankoꞌ pesiꞌaramaꞌnaang paaravama; \v 15 Aung aaꞌ tee teketa ning-koo kapooꞌ nkoaruꞌ: Tee tee ning pontoꞌmaravaruko Kumponinge tero miruꞌmuuꞌ bakaang kara-okomui-nka deemaraaꞌnaang; \v 16 Teketa bokumuuꞌ domaang oparavaung amuuꞌnaang, eeꞌnoko napoꞌ baka bakaang pia siompuitaaꞌ tee Bauring ning-koo sirapoꞌuuꞌ ninge daankiamaꞌnaang tee avitevitunanka-koo; \v 17 Teeꞌ nkoarako naning baa tasiꞌantamuaing besiꞌampaꞌ eeꞌnoko Jerusalemaꞌaape meaꞌ teing-anko ning-koo uroꞌkanooꞌka kara-okovuri nka-nupoong deempariruꞌning-anko, teka ning Arebia-nameensiꞌaape tenkenantuꞌ. Eeꞌnoko napoꞌ damaꞌke Damaskas-namono-aape toromaruꞌ. \v 18 Teketa beemareꞌpi masiraani tankinuko Jerusalemaꞌaape napoꞌ toromaruꞌ Siipas, tee niiꞌnaꞌ Piita, beeroꞌamaꞌnaang, eeꞌnoko kivora-ita paꞌnokoꞌ doong oꞌnouꞌ tee ninka. \v 19 Teka niiꞌning kara okovuri nkanuka-koo ooarampaꞌ, Jeemisi narung deekoꞌ Ovoring baaraꞌmaꞌnung ooantuꞌ. \v 20 (Aung kapooꞌ ninge diiꞌ daarirerompimatomaung-koo Kumponing-koo uroꞌkanooꞌke ning tosimaravaꞌ.) \v 21 Teketa tee ning aaꞌning-aapei meuꞌ: Siiria-nameensiꞌ eeꞌnoko Silisia-nameensiꞌ. \v 22 Eeꞌnoko tee niiꞌninge ning oing oomaavaꞌ Karistooꞌ bakaning dootuuꞌnupoong-kooninge Judiaꞌnameensiꞌka. \v 23 Teka tamung teinge eeꞌ nariꞌ taaramauꞌ: “Tee aung tee niiꞌ tamurikoꞌnung enang tee minkunaa masikaꞌantavampimaung daankivumang aaꞌnung tero turang-koo paaravukoꞌ.” \v 24 Eeꞌnoko teinge Kumponing daangampauꞌ ning-koo. \c 2 \s1 Niiꞌninge Kara okovuri nkanukai Paulaꞌ Daankiarakoꞌnaꞌ Tampaꞌ Tampauꞌnaꞌ \p \v 1 Teketa kivora-ita karenaumo mareꞌ tankinuko Jerusalemaꞌaape meuꞌ napoꞌ Banabas ninka, Taitas nariꞌ bokuansi. \v 2 Kumponinge botomuioꞌ nanantuꞌ eeꞌnoko tee doorenang tampara teing-koo Juꞌdeeaing-koo daankiamaung napoꞌ teing teka nauarantuꞌ, miring-poꞌnupoong naing biikanairu-koo, eeꞌ noruꞌama: Aung kapooꞌ ning poreꞌmomaung niiꞌning porora daang deeng-antavaaꞌneeng. \v 3 Nka tee teinge arooꞌauꞌ bane niiꞌning baka-bokunanka kontevoroioꞌ tee-koo Taitas niꞌninka nariꞌ moretuꞌnung dopaꞌ totoꞌpamparuuꞌnung-koo dootuuꞌ aapearako. Teing tee makensiꞌnavitu niiꞌmaikororiꞌ tamparima maroita kuung porouꞌning baakenemaariiꞌnaang tee tampara otootoꞌkoo Jiisuuꞌ Karistooꞌke niiꞌ amuruꞌnung Moosesi-nung botoi daiꞌari otoꞌketa tontaꞌantamurima; \v 4 Teinge niiꞌ daiꞌanta-koonaꞌ teeꞌ minkumaaruꞌ niiꞌ unaamori oꞌnorining. Nka tee teinge niiꞌ ninka nariꞌ miring-poꞌnupoonge nkaang tampara doorenang arooꞌaara botomaariaꞌ Taitas dopaꞌ totoꞌkoo Kirikiꞌnung deemparako, Juꞌdeeaung. \v 5 Okiꞌnooꞌ arooꞌ oꞌnoriaꞌ, bane batei okiꞌnamuꞌkoo. Tee kara koontoꞌ doorenang tampara-koong orari-anta-koo tauraꞌparampiaꞌ diiꞌ noruꞌdarampima. \v 6 Teing tee miring-poꞌnupoong deempariri kapooꞌ deeaꞌ ning-koo, aiꞌ ookara teing nariꞌ oroꞌnuka Kumponing-koo. Nka teinge tee miring-poꞌnupoonge niiꞌ ninka nariꞌ oꞌnoruꞌninge kapooꞌ niiꞌning beꞌnuꞌantavai minkuaavaꞌ ninge minkuantuꞌning-koo daua. \v 7 Bakei otoaꞌ. Teinge tee ning noruꞌmauꞌ Kumponinge ning arooꞌmui botomuuꞌnung tee doorenang tampara okomui bereng-antavamaꞌnaang teing-koo Juꞌdeeaing-koo teeꞌ nariꞌ Piita oko-antavura botovuuꞌnaꞌ Juꞌnupoong-koo. \v 8 Aiꞌ ning tee Kumponinge iriꞌ amuioꞌ tampaꞌ mintoomarako teing-koo Juꞌdeeaing-koo tasiꞌmauꞌ, teeꞌ nariꞌ Piita kara-oko-antavuioꞌ tampaꞌ mintoomparakoꞌnaꞌ Juꞌnupoong-koo. \v 9 Tee avuavuꞌ Kumponinge deing tasiꞌpaama Jeemisi dovange, Siipas\f + \fr 2:9 \ft Niiꞌnooꞌ miring Piita. Ooveai \xt Jooni 1:42\ft .\f* eeꞌnoko Jooni, teing eeꞌning okoꞌbosiꞌnuka tampaarimainge dootuuꞌkoo, neeꞌ Banabas naanka Paulaꞌ bireng batuꞌmaaretuꞌ neeꞌ teing ninka mantaꞌka taaꞌniꞌantamaarema neeꞌ Juꞌdeeaing-anko mereeꞌnaang eeꞌnoko teing Juꞌnupoong-anko berooꞌnaang. \v 10 Teketa tee narung kapooꞌ masikung nko-koo naumaaretuꞌ neeꞌke, teing ataꞌoinku pakuarampeeꞌnaang, teeꞌ eeꞌnaꞌ aaꞌnaꞌ piamouꞌnaꞌke. \s1 Piita Dovange Tampara Doorenang Orakaꞌ Pituaako Paulaꞌke Koompuruꞌnaꞌ \p \v 11 Teka tenang Siipas Antiokiꞌnavuntuꞌkoo pouꞌnang ninge tee duta-koo karavama turampantuꞌ kiimata-koo makosinaꞌ nkoarioꞌ. \v 12 Eeꞌ otong: Niiꞌning nantoong mmeꞌ poroaruko Jeemisi-ankoita Siipas Juꞌdeeaing ninka tampaꞌ nariꞌ taamanaakoꞌ. Teka teꞌ tavoꞌariko dopaꞌtotoꞌnavitu-pinaꞌ mantompuri damaꞌdu-aape kaiꞌaruꞌ eeꞌnoko tontaꞌaruꞌ teing tero navuarikoꞌning-ankoita. \v 13 Eeꞌnoko teeꞌ nkoarako teinge niiꞌninge Juꞌnupoonge Karistooꞌ siompaakoꞌninge tampara doorenang-koong aarumo nariꞌ dakaꞌpai siompauꞌ tee. Eeꞌnoko aaꞌnouꞌ Banabas nariꞌ barampauꞌ tevunge oravunge. \v 14 Teka tenang tampaꞌ siompaavaruko tee aarumo tampara doorenang-koong ninge ooamira Piita turampantuꞌ ookara-koo dutakanooꞌka eeꞌ minkuama, “Bane daꞌ Juꞌnupoong-koonge niikaang aarumo sipei Juꞌdeeaung-pinaꞌ nkoraramaung. Teeꞌ nkorarakotaaꞌ arekeeꞌ enang tororari bereꞌantaverimang Juꞌdeeaing Juꞌpinaꞌ otorooꞌnaang?” Teeꞌpantuꞌ. \ms1 Teing Jiisuuꞌkoo Baito-nupoong Naing Kumponinge Koontoꞌnuka Tampurimanaꞌ \mr (2:15–4:31) \p \v 15 Aming-koo, nnaꞌ bane niiꞌ Juꞌkoo meuꞌke pontoꞌmariruꞌning Juꞌdeeaing oreng-koo deeaꞌ, teka niiꞌke noruꞌampiri otong Kumponinge naning koontoꞌ tampuaung Moosesi-nung boto siompumaung-koo, teka Jiisuuꞌ Karistooꞌ masikaꞌantavumaung-koo deekoꞌ. \v 16 Eeꞌnoko niiꞌke Jiisuuꞌ Karistooꞌ baitoampiruꞌ Kumponing ninka naroomariri oꞌnoriiꞌnaang Karistooꞌ masikaꞌantavampimaung-koo, boto siompampimaung-koo deeaꞌ. Eeꞌkoo, naning otoaꞌ boto siompumaung-koo Kumponinge koontoꞌ tampupeuꞌnung. \v 17 Enang tee Kumponinge koontoꞌnuka tammuriainaꞌ besiꞌampiri Karistooꞌ bakanavung siompampima niiꞌnamuriiꞌ aarumo-koo basi-antamuriko deekoꞌ, Moosesi-nung botoi tauraꞌpuaung-koo, tee-koo aarumo-koo arekeeꞌ minkuampiiꞌnaang niiꞌke? Eeꞌ ee minkuampiiꞌnaang, “Karistooꞌke orara aarumo-koo basi-antamuring.”? A, teeꞌ aaꞌ deeaꞌ bakei. \v 18 Ninge oong boto aarempansinung siraꞌmarapeuꞌ napoꞌ daaꞌamira tee aarumo boto sionge domang-koong, tee tampara doorenang daankiama pesiꞌankotaaꞌ napoꞌ sipamira tee. \v 19 Nka tee ninge daaꞌampaukaꞌnung, aiꞌ ninge tee Moosesi-nung boto siompamaaꞌ noko teie teka totoraꞌmuuꞌ nkaang sionsiong-koo ning booꞌkoo tuumpimura. Teeꞌ ooansiraiꞌnange bereꞌmaruꞌ Karistooꞌkoo biꞌantamari tee ninka aaꞌbarataꞌkoo tero moontuꞌnung-pinaꞌ oꞌnoi Kumponing-ankoi domamaraaꞌnaang. \v 20 Tee ning nariꞌ Karistooꞌ ninka aaꞌbarataꞌkoo biꞌmari moontuꞌnung deemaritaaꞌ enang tee domaang ning-koo kuunge otoing koontoꞌ ning-koong deeaꞌ, teka tee-koo Karistooꞌ kuunge domampari otong ning-koo. Eeꞌnoko nkaang otootoꞌ enang oꞌnomaung anke kansiꞌkoo Kumponing Bauring masikaꞌantavansi domamari oꞌnomaung, eeꞌnara piaamura avaruꞌnung ning-koo booꞌparaaꞌnaang. \v 21 Kumponinge naning koontoꞌ tampupeuꞌnung dei aarumo boto sionge domang-koong paaravuko deekoꞌ, Karistooꞌnung booꞌ tamunsiꞌnung deemparapeuꞌ. Teeꞌkoo temuriiꞌ aarumo napoꞌ daaꞌampaukaꞌnung Kumponinge avusiroꞌari tampaꞌ nkomuuꞌnaꞌ tamunsiꞌnung deemparaꞌneeng-koo. \c 3 \s1 Jiisuuꞌ Masikaꞌantavaara Tanuaang Meekung Nkavauꞌnaꞌ Kalesia-nupoonge \p \v 1 Diiꞌ Kalesia-nupoong bakei kanukanuꞌnanka! Arekeeꞌkoo diiꞌke kara masikung siperi, aiꞌ pa naninge doomaruringe? Niiꞌke tee diiꞌ naurarampiruꞌnung Jiisuuꞌ Karistooꞌ baruꞌ aaꞌnaꞌ sirakaꞌantararampima koontoꞌ diiꞌke oovering-pinaꞌ tasiꞌantarampiri aaꞌbarataꞌkoo biꞌari diiꞌkoo booꞌparuꞌnaꞌ. \v 2 Aung ioꞌ kapooꞌ narung diiꞌke naumeriiꞌnaang: Diiꞌke ee tee Tanuaang Meekung Moosesi-nung Boto siomperimaung-koo nkaveruꞌnung? A, Moosesi noruꞌeriaꞌ nkaveruꞌ, tee Jiisuuꞌkoong doorenang tampara taaraverira baitorariruꞌnung-koo. \v 3 Aaꞌnaꞌ kanuꞌdariri ampaꞌdoruꞌnunge Tanuaang Meekung nkaveruꞌnaꞌ, eeꞌnara nkaverira domang nerakaꞌdariruꞌnung? Tee domang nerakaꞌdariruꞌnaꞌ ee tamung mono bakaang iriꞌke Tanuaang Meekung-eta taapoꞌke dupeveriiꞌnaang noruꞌerimang? \v 4 Teing kapooꞌ ivekeng tero mantontariruꞌning enang ee tamunsiꞌnanka deemparing? Teeꞌ nkoarapeuꞌ daanaꞌ? \v 5 Tee eeꞌnara diiꞌ Tanuaang Meekung avusiroꞌari aruruꞌnung eeꞌnoko kapooꞌ taꞌnimpaariiꞌ purintoꞌnanka tavoꞌantarerurikooꞌ. Enang naumeriaing tee ee Moosesi-nung Boto siomperimaung-koo teeꞌ biraankerurikooꞌ aiꞌ doorenang tampara taaraverira baitorariruꞌnung-koo? Diiꞌ aaꞌ baitorariruꞌnung-koo teeꞌ biraankerurimaung. \s1 Kumponing Bakaang Maraka-anta Masikaꞌantavura Biraankearuꞌnaꞌ Eebaraamiꞌ \p \v 6 Eebaraamiꞌ teeꞌke, Daari Meekunge aaꞌpumanaꞌkoo: \q1 “Kumponing bakaang maraka-anta masikaꞌantavuioꞌ eeꞌnoko Kumponinge bakaang masikaꞌanta oovura naning koontoꞌnung tampuuꞌ.” \rq (Pupuꞌ 15:6)\rq* \m \v 7 Teeꞌkoo enang tasiꞌperiaing Eebaraamiꞌ baurukaaꞌ masikeng teing nantoong masikaꞌanta-poꞌnupoong. \v 8 Teroita daariari otomaung Kumponinge koontoꞌnuka tampuriainaꞌ teing avitevitu Juꞌdeeaing baitoariko. Daari Meekunge naumurimaung Kumponinge Eebaraamiꞌkoo tee tampara doorenang daankivuuꞌnaꞌ aaꞌpuuꞌnooꞌka: \q1 “Ookarai avitevitue daꞌkoo biraanke nkavaavaing.” \rq (Pupuꞌ 12:3)\rq* \m \v 9 Aung eeꞌ miruꞌari otong: Nantoong Kumponing-nung maraka-anta masikaꞌantavaamaing tee, nariꞌ biraanke nkavaamaung Eebaraamiꞌ ninka, masikaꞌanta-poꞌnung ninka. \s1 Teing Moosesi Bakaang Boto-koo Eꞌmanaamaing Domaang Paaꞌariainaꞌ \p \v 10 Teka baata teing Moosesi-nung Boto siong-koo mantomparimaing teing bakaang barakosiꞌkoo kuung otorong, aiꞌ Daari Meekunge eeꞌ minkuvumaung: \q1 “Baa tee naning Moosesi-nung boto siompui teeꞌ nariꞌ keperuuꞌaravaukaꞌnung ookara batei-koo daariari otoinaꞌ pukevui tee barakosiꞌniiꞌ.” \rq (Boto 27:26)\rq* \m \v 11 Eeꞌnoko napoꞌ eeꞌ siraꞌpari otong tee naning Kumponing ninka naroomparavarupeuꞌ Moosesi-nung boto siompumaung-koo Daari Meekunge napoꞌ aaꞌpuuꞌnaꞌkoo: \q1 “Naning tee Kumponing baitovuko koontoꞌ tampuainung domamparavaing.” \rq (Abakaka 2:4)\rq* \m \v 12 Teeꞌkoo Moosesi-nung boto sionavung makotuaꞌnavung deempari otong baito-aapenavung deearuko eeꞌ minkuaramanaꞌkoo: \q1 “Naninge tee boto siompui nkovuaing tee teing nko-nkonanka nkovuaining-koo domamparavaing.” \rq (Boontu 18:5)\rq* \m \v 13 Teka Karistooꞌke mooꞌmuruꞌ niiꞌ tee boto-koong barakosiꞌketa bakaang monoi barakosiꞌ kuneꞌura niiꞌ pariꞌantamurima, teeꞌ Daari Meekunge minkuvumanaꞌ aaꞌpuma, \q1 “Ookara barakosiꞌpoꞌnupoong koiꞌkoo biꞌaariaining.” \rq (Boto 21:23)\rq* \m \v 14 Jiisuuꞌ Karistooꞌke teeꞌ toraꞌpuuꞌ tee Kumponing-nung biraanke Eebaraamiꞌkoo minkuvuuꞌnung Juꞌdeeaing-koo pooꞌnaang, tee-koo baitomarimaung-koo niiꞌke Tanuaang Meekung nkavampiaing, tee bautaꞌ maraka-antamuruꞌnung. \s1 Moosesi-nung Botoi Totoꞌpuarupeuꞌ Tee Teroitaing Maraka-anta \p \v 15 Mmaikoriꞌ ee, enang kara miruꞌpoꞌnung naurampiiꞌnaang niiꞌ doong kante nkomarimanaꞌkoong. Noruꞌeriaing, kapooꞌ kara naninka kenaankai naroompurepeuꞌnung, eeꞌnoko marakavareko narunge totoꞌpuarupeuꞌ aiꞌ beꞌnuꞌuarupeuꞌ bane naninka kansiꞌkoonaanka marakavareko, eeꞌnoko Kumponing bakaang maraka-anta totoꞌkoo makosi deeaꞌ bakei. \v 16 Enang tee Daari Meekung-koo otoinaꞌ tee Kumponinge Eebaraamiꞌ maraka-antavuretuꞌ baꞌdompeng ninka nariꞌ, baꞌdompeng isiꞌisimpuaing. Daari Meekunge eeꞌ minkuvuaꞌ, “dakaning isiꞌisinanka ninka nariꞌ,” mmauꞌkoo tampuma, teka narung minkuvuma eeꞌ minkuvuuꞌ, “dakaang isiꞌising ninka nariꞌ.” \rq (Pupuꞌ 12:7)\rq* \m Eeꞌnoko tee isiꞌising tee Karistooꞌ eeꞌnara miruꞌari otong. \p \v 17 Tee aung kapooꞌ ninge miruꞌansinung: Teie botoi totoꞌpuarupeuꞌ damaꞌke tavoꞌkuuꞌnunge mareꞌ narung daakuꞌketa beenaumo kivora divuꞌkuioꞌ. Tee Kumponinge kara naroong-antavui tero pinkaꞌuuꞌnung eeꞌnoko Moosesi-nung Botoi tee maraka-anta daang deeng-anta-koo makotuaꞌ. \v 18 Niiꞌke tevung boto sionavung siompampikotaaꞌ Kumponing ninka naroomaripeuꞌnung dei tee eeꞌ siraꞌparapeuꞌnung: tevung niiꞌnaꞌ oroꞌnavung Kumponinge naroong-anta nka-koo, Eebaraamiꞌke siompuuꞌnavung-pinaꞌ deeaꞌ, aiꞌ teie tee tamung Kumponing bakaang maraka-anta masikaꞌantavuko Kumponinge bautaꞌui tee ninka nariꞌ narooniiꞌ tampuuꞌ. \p \v 19 Enang aming-koo Moosesi-nung boto otong? Tee aaꞌ tee orakaꞌnko otoko avuruꞌnung boto aarempaara orakaꞌ nkoaamanaꞌ tasiꞌpariiꞌnaang. Kumponinge teeꞌ nariꞌ otoꞌkoo miruꞌuuꞌ bera tee isiꞌising, Karistooꞌ, tavoꞌkuainooꞌke basi, eeꞌnara tero maraka-antavuuꞌ nung. Tee boto tee koosinunankai poꞌantavauꞌnung Moosesi nauaama kara-pareꞌ Kumponing eeꞌnoko teing nantoong-koo meuꞌke. \v 20 Teka tenang maraka-anta Kumponinge Eebaraamiꞌ avuuꞌnang Kumponinge naning otoaruko kara-pareꞌ Eebaraamiꞌ koontoꞌ nauvuuꞌ. Teeꞌkoo napoꞌ tee maraka-anta deu basi Moosesi-nung boto-koo, aiꞌ boto tee tamung nantoong-koo otong. \s1 Boto Tee Nantoong Jiisuuꞌkoo Poꞌanta Tee-koo Kuung Otorooꞌnaang \p \v 21 Enang ee Moosesi-nung botoi Kumponing bakaang maraka-anta totoꞌpui otong? A, teeꞌ aaꞌ deeaꞌ bakei. Boto tee kapooꞌ nantoong domampuripeuꞌnung-pinaꞌ oroꞌ otoi dei tee koomariri oꞌnoripeuꞌ tee boto siompampima. \v 22 Teka Daari Meekunge tasiꞌantamuruꞌ niiꞌ ookara orara aarumo-koo kuunge daiꞌmariri paapaaꞌmarimaing, boto sionavung-eta bereꞌmarira Karistooꞌkoo baitomariainaꞌ Kumponing ninka naroomariiꞌnaang. Teeꞌ nkomariko deekoꞌ Kumponinge dupe-antavuaing tee bakaang maraka-anta koontoꞌnuka tampuriaing-koong teing masikaꞌantavaamaing. \p \v 23 Tenang masikaꞌantanavung oroꞌparavaruko niiꞌ botoi naroꞌka parammuri oꞌnorikoꞌ daiꞌmuritaaꞌnange bera masikaꞌantanavung oroꞌparavainooꞌke basi. \v 24 Tee boto tee niikaang nau-anta-pinaꞌ otokoꞌ Karistooꞌanko poꞌantamuriiꞌnaang masikaꞌantanavunge Kumponing ninka naroomariiꞌnaang. \v 25 Teka enang tee masikaꞌantanavung oroꞌparioꞌ niiꞌ tee enang botoi tanatamuriaꞌ. \v 26 Enang tee Jiisuuꞌ Karistooꞌkoo kuunge diiꞌ ookara Kumponing baurukaaꞌ deentaririning teie diikaang masikaꞌantai. \v 27 Diiꞌ ookara ntong-koo minkie meekaꞌanta nkaverima Karistooꞌ bakaang tare-koo kuung poruꞌning teing Karistooꞌnaunturi otoriaining, siivenkeꞌdeeriaꞌ. \v 28 Aiꞌ tee Karistooꞌkoo siivenkeꞌ otoaꞌ eeꞌpinaꞌ: Juꞌnung eeꞌnoko Juꞌdeeaung, botovotonaaꞌ nuka eeꞌnoko osikaiaang, niiꞌnooꞌ donkaani napoꞌ manikuma. Diiꞌ teing navitu tee-koo kuung otori. \v 29 Eeꞌnoko enang Karistooꞌkoo kuung poring-koo diiꞌ teeꞌ nariꞌ okoruriaing tee barenku Eebaraamiꞌketaing isiꞌising-koong Kumponinge maraka-antavuuꞌnung. \c 4 \p \v 1 Tee eeꞌpinaꞌ minkuamaang, tee naning okiꞌnara barenku okovupeuꞌnung tee tenang okiꞌnaꞌpari botovotonaaꞌ ninka nariꞌ basira, bane teie ookara-koo dau basiari barenku okovuaing pankaꞌparara. \v 2 Tenang okiꞌnaꞌpari otoko tee niiꞌninge tanatavai otoko otong tee kavokavoro-nanka bakaning eeꞌnoko tee aung tootoꞌ bera batei baumai miruꞌuuꞌnooꞌ basi. \v 3 Niiꞌ teeꞌ nariꞌke, tenang Kumponinge oko-antamuriainang batei mmeꞌ tavoꞌkuaruko kapooꞌnanka kantoꞌpuaing kansiꞌaapening-koo biꞌmariri aavuꞌmarikoꞌ˜ barenku kong-koo. \v 4 Teka tenang batei dupevui makotuioꞌ Kumponinge bauring botovuuꞌ; \v 5 Tee pontoꞌaruꞌ nani-koo manikuma-koo. Moosesi-nung boto-koo kuunge pontoꞌaruꞌ mooꞌuriiꞌnaang teing nantoong Moosesi-nung botoi kuung deempuri otorokoꞌning niiꞌ baurukaaꞌ oko-antaniiꞌnuka oꞌnoriiꞌnaang. \v 6 Teeꞌkoo diiꞌ okovui baurukaaꞌ deentariko Kumponinge Bauring-koong Tanuaang botovuuꞌ niikaang domang-koo kuunge taaꞌniꞌpoi karantamuriko˜ dotumarima aaꞌpampiiꞌnaang, Mmaꞌ ee, Mmaꞌ. \v 7 Tee tee enang Kumponinge tampaꞌ nkoruioꞌ daꞌ tee enang bautara-ita bakeraring eeꞌnoko tee daꞌ bauring deentaring, eeꞌnoko bauring deekoꞌ tee daꞌ barenku okoruinung. \s1 Paulaꞌke Kalesia-nupoong Napoꞌ Pia-antavuruꞌnaꞌ Tee Taaravaavaꞌnaang \p \v 8 Tero tee tenang dake Kumponing noruꞌearukoꞌnang daꞌ tee daiꞌdari otokoꞌ teinge kapooꞌnanka makotuaꞌnanka kumponinanka deeng-anta-koo. \v 9 Teka enang dake Kumponing noruꞌeing, aiꞌ aaꞌ daꞌ Kumponinge noruꞌdui. Teeꞌkoo enang aming-koo daꞌ napoꞌ tororari teing kapooꞌnanka kantoꞌpuaing ninka daiꞌdari otooꞌnaang, teing ninka toomo sitovuruꞌnanka, aruaruꞌnankai eeꞌnoko aavuꞌarimaing? \v 10 Diiꞌke tee temuriiꞌkoo aaꞌning siompererimaung doong aꞌmunteꞌmung, kaara averaaꞌteveraaꞌ eeꞌnoko mareꞌ amatemareꞌ Kumponing ninka naroontariainaꞌ besiꞌerima. \v 11 Diiꞌke ning aririꞌantamering eeꞌ noruꞌamira, “Ning deeꞌma diiꞌ paku-koo tamung poreꞌmouꞌ.” \p \v 12 Mmaikoriꞌ ee, ning boto-ita taapoꞌ tontaꞌmaring teeꞌ diiꞌ taapoꞌ otorikoꞌnaꞌ. Teeꞌ nariꞌ bereꞌdarira oꞌnoriaing. \v 13 Diiꞌke noruꞌeri otong tenang tee siipai siipa-antamuioꞌ datemarara oꞌnoi diiꞌkoo tutung daankimaruꞌ, nka diiꞌke ning orakaꞌ nkomeriaꞌ. \v 14 Bane siipa-koo orakaꞌ oꞌnoi poreꞌantarampiko maareroriaꞌ ning-koo, baruꞌ orakaꞌ noruꞌmeriaꞌ, teka bakei Kumponing-nung koosinung˜pinaꞌ maneenaꞌ nkomeruꞌ, Jiisuuꞌ Karistooꞌ nkoveripeuꞌnaꞌ makosinaꞌ. \v 15 Arerai tee biraanke ning-koo enang? Aaꞌnung diiꞌke piaamerima dapiꞌ duta bankeꞌdarima amerikoꞌ pakumeriiꞌnaang. \v 16 Ning enang ee diiꞌke munteꞌmerimang kara masikung naurampiruꞌnung-koo? \v 17 A, tamung munteꞌmeriaukaꞌnung teinge navuraariko diiꞌ orari-anta-koo. Ning-ankoita siivenkeꞌantaraariko diiꞌke teing daangamperereriiꞌnaang piavoromang. \v 18 Aꞌnooꞌ nantoonge diiꞌ masikaꞌ paku-koo navuraariko deekoꞌ ookara-koo tampaꞌ eeꞌnoko ning diiꞌ ninka nariꞌ oꞌnoko naroꞌ deeaꞌ. \v 19 Ee mmaikoriꞌ, ning pareaavaꞌnaang sisikeeravoromanaꞌ sisikeeramomang diiꞌkoo, diiꞌ napoꞌ pontoꞌanta-koo Karistooꞌ napoꞌ diiꞌkoo domang-koo tampaꞌ taaꞌniꞌanta-koo bera taaꞌniꞌpoainooꞌke basi. \v 20 Piaanaꞌ ning tee diiꞌ ninka nariꞌ oꞌnoriaꞌ. Diiꞌ makosinaꞌ kara-koo piamomaang, nka enang papaaramaring diikaang aarumo-koo isipoꞌ otoriko. \s1 Tee Mirumiruꞌ Eekaaꞌ eeꞌnoko Seeraꞌ aaꞌnaanka-koong \p \v 21 Naumeaing dake Moosesi-nung boto-koo kuung otoꞌkoo piaromaunge, tee boto ee taaraveaung dake? \v 22 Daari Meekunge eeꞌ minkuvumaung: Eebaraamiꞌ baurinketa kenaankara otorekoꞌ, narung teni Seeraꞌ bauring, teni ovorinani, Eebaraamiꞌ baꞌaang. Eeꞌnoko narung teni Eekaaꞌ bauring, teni tamung Seeraꞌ bakaang botovotonaaꞌ, daiꞌnisinani. \v 23 Teka tee teni daiꞌnisinani bauring tee Eebaraamiꞌ mono-namenge noruꞌari nampuioꞌ tee tootoꞌ bauring paraevuuꞌnung tee barenku nka-koo makosi deeaꞌ, eeꞌnoko tee teni bisiira daiꞌaravaꞌnani bauring tee Eebaraamiꞌ Kumponinge miruꞌuioꞌ nampuuꞌnung-koo maraka-anta siompuioꞌ tee tootoꞌ bauring paraevuuꞌnung tee barenku nka-koo makosi. \p \v 24 Aung tee minkunaa paara-anta-poꞌnung. Anaanka manikumaara tee kenaanka kara naroong-anta Kumponing-etaing siong-antavaresi otong. Navung naroong-antanavung tee Moosesi-nung boto sionavung, Sainai-namii-koo nauvuruꞌnavung. Arebia-nupoonge temii Sainai-namii tee Eekaaꞌnamii tampaamaung. Eeꞌnoko teni Eekaaꞌ, Eebaraamiꞌ baꞌaang daiꞌnisinani, teni Jerusalemaꞌnavuntuꞌ miruꞌari otong, Juꞌnupoong biikaang osi pankaing. \v 25 Eeꞌnoko teing Juꞌnupoonge Moosesi-nung boto siong-koo paaravaama Kumponing ninka naroompariaining-pinaꞌ noruꞌarimainge biukoreeꞌai otoromanamono temono. Eeꞌnoko teing teing temono baurukaaꞌ tee boto-koo daiꞌnisinuka deempariri otorong. \p \v 26 Teka niiꞌ niikaang osi pankaing Jerusalemaꞌ paning-koong, eeꞌnoko temono tee Moosesi-nung botoi daiꞌaravaꞌnamono. \v 27 Daari Meekunge Jerusalemaꞌ paning-koong damaꞌke oroꞌparavaing teronung-koo deto basi tampuuꞌ manikuma-pinaꞌ kara nauvuma aaꞌpuuꞌnaꞌkoo: \q1 “Doturaravaing daꞌ bisiira pareai. Taꞌninaꞌ duuruꞌkiai bane daꞌ tootoꞌ mantompeai. Aiꞌ Kumponinge daꞌ teni daka-pinaꞌ otomai maraka-antaruing teni kuraꞌnariꞌ bioko deentaraaꞌnaang teni baꞌung-poꞌnani puruꞌei.” \rq (Aisaiaꞌ 54:1)\rq* \m \v 28 Mmaikoriꞌ ee, niiꞌ enang daiꞌaravaꞌnani bauring pinaꞌ, Aisakeꞌ pinaꞌ oꞌnorining, maraka-antanavunge pontoꞌniiꞌnuka. \v 29 Eeꞌnoko tee teeꞌ nariꞌ tee tootoꞌ mono siompui pontoꞌaruꞌnunge orakaꞌ nkovukoꞌnaꞌ tee Aisakeꞌ, Tanuaang Meekung bakaang iriꞌke pontoꞌaruꞌnung, teeꞌ nariꞌ enang nkomaarimaung niiꞌ teinge mono-namenge noruꞌariri Kumponing ninka naroong-koo paaravaamainge. \v 30 Teka teie Daari Meekunge arekeeꞌ minkuvumaung? \q1 “Bataꞌeaing teni daiꞌnisinani eeꞌnoko tee bauring, aiꞌ tee daiꞌnisinani bauring tee barenku okovuaukaꞌnung tee ninka teni daiꞌaravai bauring ninka nariꞌ.” \rq (Pupuꞌ 21:10)\rq* \m \v 31 Tee tee enang, ee mmaikoriꞌ, niiꞌ daiꞌnisinani baurukaaꞌ deeaꞌ teka daiꞌaravai baurukaaꞌ niiꞌ. \c 5 \ms1 Tanuaang Meekunge Baito-nupoong Siong-antavurimanaꞌ Tampaꞌ Nkoveeaꞌnaang \mr (5:1–6:18) \s1 Niiꞌ Simpiriꞌantaniiꞌnuka Karistooꞌkoo Kuunge Nantoong Tampaꞌ Nko-koo \p \v 1 Karistooꞌ tee niiꞌ unaa-antamuruꞌ dotumariiꞌnaang unaamori. Teeꞌkoo naurampimang, imaꞌdariri donkoniriai, eeꞌnoko doonko napoꞌ kinkiniriaukaꞌ daiꞌnisinuka ninka nariꞌ pakeꞌdeeri. \p \v 2 Enang ninge Paulaꞌke bakei naurampimang, diiꞌ teing Kumponing ninka naroontariiꞌnaang piarorima dopaꞌ totoꞌdarima boto sionavung arooꞌerima deekoꞌ, Karistooꞌnavung siperimaang pakururipeuꞌnavung. \v 3 Napoꞌ unantampiri nauramping ninge diiꞌ, ookara dopaꞌ totoꞌnavung arooꞌeriaining diiꞌ tee ootukunung boto Moosesi-nung pukeveri siong-koo daiꞌdariri otoriaining. \v 4 Aaꞌnooꞌnaang, Karistooꞌketa teeꞌ totoꞌdariiꞌnaang diiꞌ eeꞌning Kumponing-ankoi koontoꞌnuka deentariiꞌnaang piarorimaing tee boto siomperima, eeꞌnoko duaꞌdaririning-pinaꞌ otoriiꞌnaang bakaang avusiroꞌari mooꞌnavung-eta. \v 5 Teka tee Tanuaang Meekunge pakumurioꞌ baitomarima teꞌmung koontoꞌnuka taaꞌniꞌmoriainaꞌmung-koo nemariri oꞌnoring. \v 6 Niiꞌ Jiisuuꞌ Karistooꞌkoo kuung oꞌnoritaaꞌ dopaꞌ totoꞌ eeꞌnoko totoꞌ deeaung kapooꞌ deeaꞌ, teka teie baitoi deekoꞌ piaa ninka nkoaramaung. \v 7 Diiꞌ tee deikooꞌkoo tero tampaꞌ kuaꞌdarikoꞌning-pinaꞌ otoruꞌning, enang baie napoꞌ totoꞌantarurioꞌ tee kara masikung sionavung siperi? \v 8 Tee temuriiꞌ kara diiꞌ daang arooꞌantaruruꞌnaare tee diiꞌ bokururuꞌnung bakaang kara deeaꞌ. \v 9 Tee-pinaꞌ kapooꞌ okiꞌnooꞌ deraꞌke ootukunung deraꞌantavupeuꞌnaꞌ teie naninge diiꞌ nko-antaruruꞌnung. \v 10 Masikaꞌ noruꞌansi otong Ovoring-koo oꞌnoi, diiꞌke nkaang noruꞌkoo taapoꞌke niiꞌnaꞌ noruꞌeriaukaꞌnung eeꞌnoko baa tee naning diiꞌ orari-antarurinung tee kiimata nkavuaing aaꞌnung tee ninge noruꞌampaꞌ. \v 11 Ee mmaikoriꞌ, niiꞌninge aaꞌmaamaung, “Paulaꞌke dopaꞌ totoꞌnavung daankivumaung.” Nka teeꞌ deeaꞌ, aiꞌ ning aming-koo orakaꞌ nkomaamang tevung boto sionavung-koo baukoreeꞌnukai? Ninge teeꞌ daankiansi dei tee daang-antavampeuꞌ tee doorenang Jiisuuꞌke niiꞌ domaang mooꞌmuruꞌnung-koong, aaꞌbarataꞌkoo booꞌpari boto bakaang taretare bakevura, eeꞌnoko teinge Juꞌnupoonge tooꞌdempaavarupeuꞌ. \v 12 Maikoꞌ teing dopaꞌtotoꞌ siompaama diiꞌ poreꞌantaraarimaing avitoitoi-koo biiꞌka biikaang mono totototoꞌparipeuꞌnung. \p \v 13 Diiꞌ mmaikoriꞌ unaarori otoꞌkoo bokururuꞌning, teka unaarori otoꞌkoo otori diikaang mono bakaang pia narung siong-koo tauraꞌdariaukaꞌ, teka piaareerima pakureeriai diiꞌ niiꞌning-koo botovotonaaꞌnuka noruꞌdariri. \v 14 Ookara botonanka Moosesi-nung tee nanaare-koo dupeari otong eeꞌ minkuvumanaare-koo: \q1 “Dake tee naning daꞌkoo dueꞌnung daka piaararamanaꞌ nariꞌ teeꞌ piaaveaing.” \rq (Boto 5:16)\rq* \m \v 15 Teka orakaꞌ nkoreerima orari-antareeriꞌneeng diiꞌka. \s1 Tanuaang Meekung Sionaꞌ Tampaꞌ, Urikung Onou Sionaꞌ Orakaꞌ \p \v 16 Teka enang aaꞌdampimang, Tanuaang Meekunge naururiainaꞌ siomperiai eeꞌnoko mono bakaang pia siomperiaukaꞌ. \v 17 Aiꞌ mono bakaang piai tee Tanuaang Meekung tooꞌdempui otong eeꞌnoko Tanuaang Meekung bakaang piai mono tooꞌdempui otong, aiꞌ anaanka tee turampeeremanaanka eeꞌnoko dake kapooꞌ daka nkovepeuꞌnung otoaꞌ tenaanka-koo narung taaravearura. \v 18 Dake Tanuaang Meekung taaravera siompeaing deekoꞌ daꞌ tee boto-koo kuung otoaꞌ. \v 19-20 Mono bakaang nko-nko eeꞌpinaꞌ siraꞌpari otong: nampeesi orari, kaukauro-nko, noruꞌ kuꞌmiꞌ, maimaiaꞌnaꞌ nko, kumponing tositosinanka siong, dopa-nko, orakaꞌ noruꞌ, turang-nko, orarunsi ninka munteꞌ, iira bauko, mosiiꞌ, kara-koo tataꞌ, siivenkeꞌ, mamairontoꞌ, purintoꞌnaruꞌke kanuꞌ, tooreere dovang; \v 21 Ninge enang tautaurampimang tero tautaurampiruꞌnaꞌ: Teing teeꞌ oroꞌnanka aarumo nkoaamaing Kumponing bakaang muuꞌ aarenaavaukaꞌnung barenku oko-koo. \v 22 Teka tee sinang Tanuaang Meekung-etaing aung eeꞌ oroꞌ: piaa, doturotu, mooa, daꞌdeng iira deeaung, tampaꞌ nko, avusiroꞌ, masikaꞌanta, banainge otoꞌ, eeꞌnoko baka pinkaꞌari otoꞌ; \v 23 Aing pote-koong boto otoaꞌ bakei. \v 24 Eeꞌnoko teinge nantoong Jiisuuꞌ Karistooꞌ bakaninge tee biikaang mono-aapenaꞌ noruꞌ aaꞌbarataꞌkoo taakavauꞌ teing bakaning karakaraaꞌnanka domange etuvurimaing ninka. \v 25 Tanuaang Meekung-koo kuunge domamariri oꞌnorimaung deekoꞌ, teeꞌ nariꞌ Tanuaang Meekung ninka nariꞌ nanampimaatoaing siompampiri. \v 26 Niiꞌ kirokainku-pinaꞌ oꞌnoriaukaꞌ, ereanameereaukaꞌ eeꞌnoko mamairomeeriaukaꞌ. \c 6 \s1 Naninge sinang kavuaing tee-koo kapooꞌkoo keempumaung-koo \p \v 1 Mmaikoriꞌ ee, diiꞌke niiꞌnung narung orakaꞌ nkoarako ooverira deekoꞌ diiꞌ Tanuaang Meekung siomperimainge tampaꞌ pakueri koong-antaveriaing dooroomperi, tarerariri diiꞌ teeꞌ nariꞌ napoꞌ duaꞌdariꞌneenga. \v 2 Narunaꞌ narunaꞌ pakureeriai mankiꞌkoo. Teeꞌ nkorarima diiꞌke dupe-antaveriainaꞌ tee Karistooꞌnung boto. \v 3 Niiꞌnung narunge aaꞌpumaatoꞌneeng, “Ning narung kapooꞌ,” nka tee kapooꞌpinaꞌ oroꞌparavaꞌ. Teeꞌ nkoarama tee eeꞌnara baka tosi-antavarapeuꞌ. \v 4 Niiꞌnung naning ninka mintarama doturarama daangantaravaukaꞌ, teka tutung norunoruꞌdaravaing dakaang nko-nko-koo, tampaꞌ otoing deekoꞌ eeꞌnaꞌkoo doturoturaravai makosi. \v 5 Kumponinge kantemuri mankiꞌ nka-koo bamuruꞌ. Teeꞌkoo daangantariaꞌ piaareeri pakureerimaatoai. \v 6 Aaꞌnoaing tee naning diiꞌ Kumponing bakaang kara nau-antarurimaung pakueri mooꞌeriainge. \v 7 Niiꞌnamuriiꞌ onoue tosiruriaukaꞌ, aiꞌ Kumponing tee daang-pinaꞌ oroꞌanta deeaꞌ. Tee-koo kapooꞌkoo naninge keempuaing-koo tee tee-koo eeꞌnung-koo sinang kavuaing. \v 8 Dake dakaang mono narung dotu-anta-koo noruꞌei keenkiaing deekoꞌ dake teieta mono-ita orari-anta kaveaing simpeꞌmuriainaꞌmung. Eeꞌnoko dake Tanuaang Meekung dotu-anta-koo noruꞌei keenkiaing deekoꞌ dake teieta Tanuaang Meekung-eta domaang oparavaung kaveaing. \v 9 Tee tee enang kakaruaꞌmoriaukaꞌnung tampaꞌ nko-koo damaꞌke makosinaveraaꞌkoo tampaꞌ kavampiainaꞌ kontemoriaukaꞌnung deekoꞌ. \v 10 Teeꞌkoo enang batei otoꞌmemuri tampaꞌ nkoarampiai ookara nantoong, baruꞌnooꞌ teing niiꞌmaiaꞌkooning masikaꞌantanava-koo kuung otoromaing. \s1 Paulaꞌ Dotuaruꞌnaꞌ Karistooꞌke Aaꞌbarataꞌkoo Boora Simpiriꞌantamurioꞌ \p \v 11 Ooveriko enang daari-nko pariꞌamira daari pankaveroveroiꞌ narunge daarirerompimang nkaang birenge taaꞌniꞌantamari. \v 12 Nantoong Kumponing ninka naroompariiꞌnaang Karistooꞌ aaꞌbarataꞌkoo booꞌparuꞌ baitoaara daankiampiko teing Juꞌnupoong iiravoromaung dopaꞌtotoꞌ minkuampiaruko, Moosesi-nung boto dovang ninka. Teeꞌkoo niiꞌninge eturaarimaung dopaꞌ totoꞌkoo tampaꞌ oroꞌpariiꞌ naang Juꞌnupoong-koo. Maroita, Juꞌnupoonge turampaariarooꞌnaang teing. \v 13 Teinge eeꞌninge dopaꞌ totoꞌparira boto biiꞌka siompaavaunge, tamung diiꞌ eeꞌning dopaꞌ totoꞌkoo piavoromaung diiꞌ teeꞌ nkorariko miring pankaing nkavaavaꞌnaang. \v 14 Nka ning temuriiꞌ aarumo piamoaung bakei, Karistooꞌ aaꞌbarataꞌkoo booꞌnavung masikaꞌantavamaung-koo deekoꞌ, miring pankaing nka-koo makosi. Tevunge kansiꞌnung aarumo ninka siivenkeꞌmeeresi aaꞌnong kansiꞌnung aarumo taakavaring-pinaꞌ otong ning-koo eeꞌnoko ning taakamaring-pinaꞌ oꞌnong tee-koo. \v 15 Tenaankai aaꞌnoko dopaꞌ totoꞌ eeꞌnoko dopaꞌ totoꞌ deeaung kapooꞌ basi-antavureaung, teka napoꞌ nerakaꞌpari nkoniiꞌke deekoꞌ makosi. \v 16 Mooa eeꞌnoko piaa diiꞌkoo otoaing aung eeꞌnara aarumo minkuansinung siomperimaing-koo, teing Isireeli masikeng-koo Kumponing bakanavitu-koo. \p \v 17 Enang-eta deto ning naninge poreꞌantamuaukaꞌnung, aiꞌ ninge tee nkaang mono-koo Karistooꞌkoong taaꞌmenanka taaꞌniꞌanta-pinaꞌ kompansi oꞌnong. \p \v 18 Diiꞌ mmaikoriꞌ, tee biraanke niikaang Ovoring Jiisuuꞌ Karistooꞌ bakaang diikaang tanuaang ninka nariꞌ otomatoaing. \p Masikung.