\id 1JN - Naasioi NT [nas] -Papua New Guinea 1994 (web 2014) \h 1 JOONI \toc1 Aneꞌ Tutunaꞌnaneꞌ Jooniee Daarivuuꞌnaneꞌ \toc2 1 Joonie \toc3 1Jon \mt2 Aneꞌ Tutunaꞌnaneꞌ \mt1 JOONIE \mt2 Daarivuuꞌnaneꞌ \imt1 Kara Baavootunanka Aneꞌkooning \ip 1:1 Araka-koo Oꞌnoriaing Eeꞌnoko Mutaanang-nupoong Taaravarampiaukaꞌ \ip 3:11 Niiꞌ Narunaꞌ Narunaꞌ Piaameeriaing \c 1 \ms1 Araka-koo Oꞌnoriaing Eeꞌnoko Mutaanang-nupoong Taaravarampiaukaꞌ \mr (1:1–3:10) \s1 Karistooꞌ Tee Kara Domaang-poꞌnung Okovenung Siraꞌpari Otong \p \v 1 Niiꞌ teing kara siraꞌnuka tee-koo kapooꞌ tutunaꞌ masipoꞌketa otoi otomaung-koo, eeꞌnung naning-naumpura poko ooampiring, tee Kumponing Bakaang Kara Domang-anta-koong Okovenung. \v 2 Eeꞌ, tee Domaang Otoi-otoꞌ tampaꞌ siraꞌparioꞌ niikaang dutai ooampima taaravampikoꞌ, eeꞌnoko birenge kompampiri keerooroampiruꞌ. Teeꞌkoo diiꞌ naurarampima daankiampimaung tee Karistooꞌ Domang-anta teeꞌ nariꞌ otoi otomaung. Bauma ninka otokoꞌ eeꞌnoko depeto niiꞌanko siarara siraꞌparuꞌ. \v 3 Tee niiꞌke ooampira eeꞌnoko taaravampiruꞌnung daankiampimaung diiꞌkoo, diiꞌ niiꞌ ninka nariꞌ tapoꞌmeerira tampaꞌ masikaꞌ onkeonkeꞌmeeriiꞌnaang, eeꞌnoko Niuma ninka eeꞌnoko Bauring Jiisuuꞌ Karistooꞌdaang ninka nariꞌ. \v 4 Tee aung aneꞌ karavoto˜ ninge daariansing niiꞌ ookara teeꞌ nariꞌ minkuamaatomanaꞌ nkomarira doturotue maantoꞌmuriiꞌnaang. \s1 Tee Araka-koo Oꞌnoriaing \p \v 5 Aung tee doorenang niiꞌke taaravampiruꞌnung teieta Bauring-eta diiꞌ naurarampimaung: Kumponing tee araka eeꞌnoko tee tee-koo okiꞌnooꞌ mutaanang otoaꞌ bakei. \v 6 Niiꞌkoo baata aaꞌparimaing, “Niiꞌ tee ninka miirunanka,” nka mutaanang-koo otoroitaaꞌ teing teing tosiarimaing eeꞌnoko kapooꞌ masikung narung sionaꞌ otoroaꞌ. \v 7 Teka baata teing araka-koo otoromaing tee Jiisuuꞌ araka-koo otoinaꞌ nariꞌ teing teing oovuning ninka miirumpei otoromaung, eeꞌnoko teie erenge Kumponing Bauring Jiisuuꞌ Karistooꞌkoonge tee tontaꞌurima biikaning orakaꞌ nkonanka-ita kiiroraaꞌantavuripeuꞌ. \p \v 8 Teeꞌkoo aaꞌmariri dei, “Niiꞌ orakaꞌ nkonanka otoꞌmemuriaꞌ,” niiꞌ niiꞌka tosimaripeuꞌ eeꞌnoko kara masikung niiꞌkoo otoarupeuꞌ. \v 9 Niiꞌ niikaning orakaꞌ nkonanka siraꞌmariko deekoꞌ teie tee bakaang maraka-anta siompui tampaꞌ makosinaꞌ nkomuriaing eeꞌnoko orakaꞌ nkonanka tontaꞌmemurira kiiroraaꞌantamuriai ookara kapooꞌnanka koontoꞌ deeaing-eta. \v 10 Niiꞌ orakaꞌ nkonanka otoꞌmemuriaung tammariri dei niiꞌ teing tosimaripeuꞌ eeꞌnoko Kumponing tosi-bauko tampampipeuꞌ, eeꞌnoko bakaang kara niiꞌkoo otoarupeuꞌ. \c 2 \s1 Karistooꞌ Tee Niikaang Pakupaku \p \v 1 Ee aing nkaning toirekaaꞌ, aung kara tee ninge diiꞌ daarirerompimang diiꞌke orakaꞌnko nkoveriarooꞌnaang, teka diiꞌkoo narunge orara nkovuko deekoꞌ, niiꞌ teing tee meerooꞌnara otoꞌmemuring Bauma-anko tampo-antamurimaung, tee naning koontoꞌ tee Jiisuuꞌ Karistooꞌ. \v 2 Tee eeꞌnara niikaning orakaꞌ nkonanka-koo Kumponing-nung iira oꞌantavuuꞌnaang tontaꞌmemurima booꞌparuꞌnung. Eeꞌnoko niiꞌ naing deeaꞌ teeꞌ oꞌantamemuruꞌ, teeo ookara kansiꞌnupoong teeꞌke. \s1 Baa Tee Kumponing Masikaꞌ Noruꞌui Otomaung Bakaang Aarumo Siompumaung \p \v 3 Niiꞌke teing bakaning botonanka siompampima niiꞌ teing eeꞌ noruꞌampimatoaing: Niiꞌke doma tee Kumponing noruꞌampiri otong. \v 4 Baie teie naninge aaꞌpumaung, “Ninge tee noruꞌansi oꞌnong,” teka teie tee bakaang botonanka siompuaꞌ, tee tee tosi-bauko eeꞌnoko tee kara masikung tee-koo otoaꞌ. \v 5 Teka tee naning bakaang kara pinkaꞌumaung, teie tee tee-koo tee Kumponing bakaang piaa dupearamaung. Eeꞌnoko teeꞌkoo niiꞌ Kumponing-koo oꞌnorining noruꞌmarimaung. \v 6 Baa tee naning aaꞌpuaing, “Ning Kumponing-koo oꞌnomaung,” teeꞌ eeꞌnaꞌ nariꞌ Jiisuuꞌpinaꞌ koontoꞌ otoaing. \p \v 7 Ee diiꞌ mmaikoriꞌ, ninge tee diiꞌanko nerakung boto naurampima daariampaꞌ, teka tee urikung boto narung tee diiꞌke Karistooꞌ komperira tutuntoma-ita otoꞌderurimaung, tee urikung botonooꞌ tero tareveruꞌnung. \v 8 Teka tee aung boto ninge enang daarirerompimatomaung tee deekaꞌpari nerakung boto bakaang masikeenooꞌ tee tee tee-koo Karistooꞌkoo ooampiruꞌnung eeꞌnoko napoꞌ diiꞌkoo ooampimaunge. Aiꞌ tee mutaanang tee tankinumaang eeꞌnoko tee araka masikung tero arakavaring. \v 9 Baa tee naning aaꞌpuaing, “Ning araka-koo oꞌnong,” eeꞌnoko baꞌmaikoꞌ munteꞌuma, tee tee mmeꞌ mutaanang-koo otong. \v 10 Teka tee naning baꞌmaikoꞌ piaavumaung tee araka-koo otong, eeꞌnoko tee tee teꞌ araka-koo otoko kapooꞌke duaꞌantavuarupeuꞌ. \v 11 Teka tee naning baꞌmaikoꞌ munteꞌuaing tee tee mutaanang-koo otong, eeꞌnoko teie mutaanange nanumang tokoo nanumatomanooꞌ noruꞌuaꞌ, teie mutaanange kaputuꞌantavuioꞌ tee bakaang duta. \p \v 12 Ee aing nkaning toireꞌ, Kumponinge tee diikaang orakaꞌ nkonanka tontaꞌderuring-koo Karistooꞌ bakaang miring-koo; teeꞌkoo ninge tee aung kara diiꞌanko daariamang. \v 13 Diiꞌke biumatakaampie noruꞌeri otong tee eeꞌnara naning uripoꞌketa otomaung. Teeꞌkoo ninge tee aung kara diiꞌanko daariamang. Napoꞌ diiꞌanko nemaaꞌanko daariamang diiꞌke tee orara naning puruꞌeruꞌnung-koo. \p Napoꞌ diiꞌanko toirekaaꞌanko daariamang, diiꞌke Niuma Kumponing noruꞌeri otomaung-koo. \v 14 Diiꞌke biumatakaampie noruꞌeri otong tee eeꞌnara naning uripoꞌketa otomaung; teeꞌkoo ninge diiꞌanko daariamang. Eeꞌnoko napoꞌ diiꞌanko nemaaꞌanko daariamang, aiꞌ diiꞌ teing purintariri otoring, eeꞌnoko Kumponing bakaang kara tee diiꞌkoo otomaunge eeꞌnoko diiꞌke puruꞌeruꞌ tee naning orara. \s1 Kansiꞌkoong Aarumo Karaaꞌampiaukaꞌ \p \v 15 Aung kansiꞌ teing ninka bakaning kapooꞌnanka ninka karaaꞌeriaukaꞌ. Baa tee naning aung kansiꞌ karaaꞌuainge tee Niuma Kumponing piaavuaꞌ otong eeꞌnoko Kumponing bakaang piaa tee-koo otoaꞌ. \v 16 Aing teing ookara aarumonanka kansiꞌkooning aaꞌning: mono bakaang pia siong eeꞌnoko dutai karaaꞌ eeꞌnoko naning baka daangang. Aing teing Kumponing-etaining deeaꞌ, teka tee tee kansiꞌ bakaang. \v 17 Eeꞌnoko tee kansiꞌ teing ninka bakaning karakaraaꞌnanka tee paaꞌaravaing, teka tee naning Kumponing bakaang pia siompuaing tee, teeꞌ nariꞌ domampari otoaing ookara batei-koo. \s1 Karistooꞌ Bakaang Karenara Tavoꞌari Otoinaꞌ \p \v 18 Ee aing nkaning toireꞌ, batei dueꞌumaang tee Karistooꞌ bakaang karenung pankaing pooꞌnaang teeꞌ eeꞌnaꞌ taaraveruꞌnaꞌ. Enang teeꞌke mmauꞌ Karistooꞌ bakaning kare-nupoong porora otorong. Teeꞌkoo niiꞌke noruꞌampimaung aung tee asiꞌnung batei. \v 19 Aing teing nantoong niiꞌkooning deempariaꞌ tero siꞌmaaruꞌning. Niiꞌkooning dei teing niiꞌ ninka nariꞌ otoropeuꞌ, teka teing tero tenkenauꞌnooꞌkoo tasiꞌparampiri otong teing niiꞌkooning deeaing. \v 20 Teka diiꞌ Tanuaang Meekung nkaveruꞌning eeꞌnoko diiꞌke tee kara masikung noruꞌeri otong. \v 21 Diiꞌke tee kara masikung noruꞌeriaung tampama daariampaꞌ, teeo diiꞌke noruꞌeri otomaung-koo teeꞌ, diiꞌ pinkaꞌantarampima, aiꞌ tee kapooꞌ tositosi tee ninka kara masikung ninka nariꞌ otoreaung noruꞌeri otong diiꞌke. \p \v 22 Tee tosi-nko baie? Tee eeꞌnara naning aaꞌpumaung, “Jiisuuꞌ tee Kumponinge Tero Pakoꞌpariꞌniiꞌ deeaꞌ niiꞌ domamurira taremurianooꞌkoo.” Tee tee eeꞌnara naning Karistooꞌkoo karenung. Teie tee tekang ookakang Bauma eeꞌnoko Bauring daang-antavuremaung. \v 23 Naning otoaꞌ Jiisuuꞌ Kumponinge Baurinooꞌ penkempuma Kumponing baurukaaꞌkoong deempari otopeuꞌnung, teka baa tee naning aaꞌpumaung, “Jiisuuꞌ tee Kumponing Bauring,” tee eeꞌnara Kumponing baurukaaꞌkoong deempari otomaung. \s1 Tanuaang Meekunge Nau-antamurimaung Kara Masikung \p \v 24 Tee tampara doorenang diiꞌke tutuntoma-ita taaraveruꞌnung tee Jiisuuꞌ tee teroita Kumponinge Pakoꞌpariꞌniiꞌkoong tee tampaꞌ pinkaꞌeriaing eeꞌnoko teeꞌkoo diiꞌ teing Bauring-koo eeꞌnoko Bauma tekang-koo otori otoriaing. \v 25 Eeꞌnoko tee tee kapooꞌ niiꞌkoo maraka-antavuuꞌnung kompampiaing, tee eeꞌnara domaang oparavaung. \p \v 26 Aung tee diiꞌanko daariamatomaung teing eeꞌning diiꞌ tosiraarimaing biikaning aarumo nau-antarampima teeꞌ. \v 27 Teka tee Tanuaang Meekung Karistooꞌke aruruꞌnung tee diiꞌ ninka nariꞌ otomatoaing, eeꞌnoko diiꞌ teing niiꞌnung naninge kapooꞌ nau-anta-koo keviꞌdariaung. Tee Tanuaang Meekung narung makosi diiꞌ nau-anta-koo ookara kapooꞌnanka eeꞌnoko tee bakaang kara masikung, daang deeaꞌ. Teeꞌ eeꞌnaꞌ Tanuaang Meekunge nau-antaruruꞌnaꞌ Karistooꞌkoo pinkaꞌdariri otoriai. \s1 Niiꞌ Teing Enang Kumponing Baurukaaꞌ Oꞌnorining \p \v 28 Eeꞌnoko enang tee diiꞌ nkaning toireꞌ tee ninka nariꞌ otoriaing, tenang tee oroꞌparavainang dotumariainaꞌ eeꞌnoko maiaꞌke dakaꞌmuriaukaꞌ tee poko. \v 29 Diiꞌke noruꞌeri otong Karistooꞌ tee koontoꞌ eeꞌnoko teeꞌkoo eeꞌ masikaꞌ noruꞌeriaing ookara tampaꞌ koontoꞌnaꞌ otoromaing teing Kumponinge paravuruꞌning. \c 3 \p \v 1 Ooveriko arekeeꞌ Niumai Kumponinge aaꞌnaꞌ masikaꞌ piaamurira baurukaaꞌ marimuruꞌnung. Nka tee niiꞌ tamung baurukaaꞌ deeaing, teka baurukaaꞌ masikeng. Nantoonge kansiꞌkoo-nupoonge teeꞌ tasiꞌmaariaꞌ, aiꞌ teinge tee Karistooꞌ noruꞌaavaꞌ. \v 2 Ee mmaikoriꞌ, niiꞌ teing enang Kumponing baurukaaꞌ, eeꞌnoko tee damaꞌke niiꞌ oꞌnoriainaꞌ mmeꞌ siraꞌparavaruko noruꞌampiaꞌ. Teka eeꞌ noruꞌampiri otong niiꞌke: Tee toroarako niiꞌ teing tee-pinaꞌ nariꞌ oroꞌmariainge, aiꞌ meenaꞌpoi otoinaꞌ ooampira paarimariaing. \v 3 Eeꞌnoko teing ookara nantoong aing kapooꞌnanka nkoaravainaꞌ nooruupiai nempaamaing teing domang kiiroraaꞌantavarimaing tee Karistooꞌ teeꞌ kiiroraaꞌari otomanaꞌ nariꞌ otorooꞌnaang. \p \v 4 Teing nantoong orakaꞌnko nkoaamainge tee boto totoꞌpaamaung, aiꞌ orakaꞌnko tee boto-totoꞌ. \v 5 Teka diiꞌke noruꞌeri otong tee Karistooꞌ tee siraꞌparuꞌ niikaning orakaꞌ nkonanka tontaꞌuaꞌnaang, eeꞌnoko tee-koo tee orakaꞌnko otoaung. \v 6 Naning tee Karistooꞌkoo kuung otomaung tee orakaꞌnko danto nariꞌ nkovui otoaung, eeꞌnoko teie naninge orakaꞌ nko-koo bakearavaunge tee Karistooꞌ tasiꞌpuaung eeꞌnoko noruꞌuaꞌ tee. \v 7 Ee aing diiꞌ nkaning toireꞌ okiꞌnarekaꞌ, naninge diiꞌ aava-koo tauraꞌdariaukaꞌ. Baa tee naning aarumo koontoꞌ nkovumaung tee koontoꞌ tee-pinaꞌ Karistooꞌ koontoꞌ otomanaꞌ. \v 8 Eeꞌnoko baa tee naning orara aarumo nkovumaung tee Sietaniꞌ bakaang, aiꞌ tee tee eeꞌnara Sietaniꞌ tutuntoma-ita orakaꞌnko nkovui otomaung. Tee Kumponing Bauring siraꞌparuꞌnooꞌ tee tee-koo nko-nko Sietaniꞌ bakaang orari-anta-koo. \v 9 Baa tee naning Kumponing-koo nerakaꞌpari pontoꞌaravainge tee orara nko-nko nkovuaꞌ otoaing, aiꞌ tee-koo tee Kumponing bakaang domaang otong. Teeꞌkoo teie orara nko-nko nko-koo makosi deeaꞌ Kumponinge nerakaꞌantavui pontoꞌantavuuꞌnung-koo, bakaang aarumo tee-koo kuung sipuma. \v 10 Enang tee, eeꞌ niiꞌke tasiꞌpampiaing baata teing Kumponing baurukaaꞌ eeꞌnoko baata teing Sietaniꞌ baurukaaꞌ: baa tee naning koontoꞌnaꞌ nkovuaung eeꞌnoko baꞌmaikoꞌ piaavuaung, tee tee Kumponing bakaang naning deeaꞌ. \ms1 Niiꞌ Narunaꞌ Narunaꞌ Piaameeriaing \mr (3:11–5:21) \s1 Jiisuuꞌke Piaa Masikung Naumuruꞌnaꞌ Niiꞌke Teeꞌ Nariꞌ Nkomeeriiꞌnaang \p \v 11 Aung tee naunau diiꞌke tutuntoma-ita taaraveruꞌnung, niiꞌ narunaꞌ narunaꞌ piaameerimatoaing. \v 12 Eeꞌnoko niiꞌ tee-pinaꞌ Keiniꞌ nkomariaukaꞌ Sietaniꞌ bakaang naning-pinaꞌ, tee baaraꞌmaꞌnung dupisiꞌuuꞌnung. Aming-koo dupisiꞌuuꞌ tee? Tee aaꞌ bakaang nko-nko orara deemparioꞌ, tee baaraꞌmaꞌnung munteꞌuuꞌ bakaang nko-nko tampara deemparako. \p \v 13 Taꞌniniriaukaꞌ diiꞌ mmaikoriꞌ nantoonge kansiꞌkoo-nupoonge munteꞌdaariko. \v 14 Niiꞌke tee niiꞌmaikororiꞌ piaavarampimaung-koo eeꞌ tasiꞌmarimaung: niiꞌ tanuaang booꞌnameng-eta domamaririning. Baa tee naning baꞌmaikoꞌ piaavuaung tee booꞌaapenameng-koo mmeꞌ otong. \v 15 Tee naning baꞌmaikoꞌ munteꞌumaung tee eeꞌnara dupisiꞌnko eeꞌnoko tee diiꞌke noruꞌeri otong teing nantoong dupisiꞌ nkonuka teing ookara domaang oparavaung okovuriaꞌ. \p \v 16 Eeꞌnoko piaa masikung niiꞌke tasiꞌpampimaung Karistooꞌke niiꞌkoo booꞌparara naumurioꞌ, eeꞌnoko napoꞌ niiꞌ teeꞌke niiꞌmaikororiꞌ paku-koo moompiainge. \v 17 Teka naning narung kapooꞌnanka aung kansiꞌkoong otoꞌevui deekoꞌ, eeꞌnoko baꞌmaikoꞌ ataꞌkuko teie tamung dutai oovumatopeuꞌ, arekeeꞌ Kumponing bakaang piaa tee-koo kuung otoing tamparapeuꞌ? Makotuaꞌ. \v 18 Ee aing diiꞌ nkaning toireꞌ okiꞌnarekaꞌ, kara narunge karompima piaavarampiaukaꞌ, teka nko-nko ninka nariꞌ masikaꞌ piaavarampiaing. \s1 Piaa Oroꞌantavampima Niiꞌ Kumponinge Baurukaaꞌ Taaꞌniꞌantamaripeuꞌnaꞌ \p \v 19 Niiꞌ masikaꞌ piaameerima niiꞌka tasiꞌmariri oꞌnoriaing niiꞌ teing kara masikung okonara bakaning, eeꞌnoko bane teie niikaang domange tokoonaꞌ tuutunamuriko deekoꞌ, niikaang domang kuaaꞌmoriaing Kumponing-koo uroꞌkanooꞌke. \v 20 Aiꞌ bakaang kara\f + \fr 3:20 \ft Ooveai \xt Jooni 13:35\ft , “Diiꞌke diiꞌka teeꞌ piaareeriko ookara nantoonge tasiꞌdaaripeuꞌ diiꞌ nkaning barevare-nupoong.”\f* tee niikaang domang karomanaꞌkoo dau basi, eeꞌnoko teie tee ookara kapooꞌnanka noruꞌui otong. \v 21 Ee mmaikoriꞌ, enang niikaang domange tuutunamuriaruko niiꞌ teing avoroꞌ oꞌnoriaꞌ Kumponing-koo dutakanooꞌke. \v 22 Eeꞌnoko tee niiꞌke teing kapooꞌnanka, aremuriiꞌ eentavampimaatopeuꞌning teing nkavampimatopeuꞌ tee bakaang boto siompampimaung-koo, tee dotu-antaning kapooꞌnanka nkoampima. \v 23 Eeꞌnoko bakaang boto tee aung: Niiꞌke tee Bauring Jiisuuꞌ Karistooꞌ bakaang miring tasiꞌpampira masikaꞌantavampiaing tee tee Kumponinge teroita Pakoꞌpariꞌniiꞌ domamuri taremuriainooꞌkoo, eeꞌnoko narunaꞌ narunaꞌ piaameerimatoai teeꞌ eeꞌnaꞌ botomuruꞌnaꞌ nko-koo. \v 24 Ookara teing bakaang boto siompaamatomaing teing tee-koo kuung otoromaing eeꞌnoko tee teing-koo kuung otomaunge. Eeꞌnoko niiꞌke tee noruꞌampiri otong tee niiꞌkoo kuung otomaung teie Tanuaang Meekunge amuruꞌnunge noruꞌantamuriko. \c 4 \s1 Tanuaang Kumponing-etaing Eeꞌnoko Tanuaananka Oreng Simpeꞌarampiainaꞌ \p \v 1 Ee aing mmaikoriꞌ piaarampimaing, ookara tanuaananka naroꞌketa masikaꞌantaverereriaꞌ otoai, teka ioꞌ nantoong karantavaariko˜ paaraverererimaatoai teing tanuaananka tasiꞌkoo teing Kumponing-etaning deekoꞌ, aiꞌ aung-koo kansiꞌkoo tee mmauꞌ oreng tanuaananka otorong nakaro-nupoong˜ karantavurimaing, eeꞌnoko teing nakaro-nupoong tosiarima Kumponing-etaining tamparimaung. \v 2 Tee eeꞌpinaꞌ tasiꞌperiaing tee tanuaang kara okoraꞌ Kumponing bakaang deekoꞌ: ookara tanuaananka Kumponing-etaining teing tanaꞌeriko arooꞌaara siraꞌpariri aaꞌpaavaining, “Eeꞌ, tee Jiisuuꞌ, tee Kumponinge teroita Pakoꞌpariꞌniiꞌ nantoong domampurira tarevuriainooꞌ koo masikaꞌ pouꞌnung koontoꞌ naning-naumpui.” \v 3 Teka ookara tanuaananka Jiisuuꞌkoo teeꞌ minku-koo makosi deeaing teing Kumponing-etaning deeaꞌ. Teing tee Karistooꞌkoo karenung pankaing bakaning, tee eeꞌnara tero diiꞌke poaing taaraveruꞌnung, eeꞌnoko tee bakaang tanuaang tee enang anke kansiꞌkoo tero pora otong. \v 4 Ee aing mmaikoriꞌ, toirekaaꞌ, diiꞌ teing Kumponing bakaning eeꞌnoko diiꞌke tee teing nakaro-nupoong tositosinanka boong deempereruꞌ, aiꞌ tee Kumponing diiꞌkoo otoing tee aaꞌnaꞌ purintoꞌ tee-koo teing kansiꞌnupoong-koo otomaung-koo. \v 5 Teing nakaro-nupoong tositosinanka teing kansiꞌkoo-nupoong, teeꞌkoo kapooꞌ teinge minkuaamaing teing kansiꞌaapening eeꞌnoko ookarai kansiꞌkoo-nupoonge teing taaravaarima siompaarimaung. \v 6 Niiꞌ teing Kumponing bakaning. Baa tee naning Kumponing noruꞌui otomaung teie tee niiꞌ taaramurimaung eeꞌnoko teie naninge Kumponing bakaang deeaunge tee niiꞌ taaramuriaung, eeꞌnoko teeꞌkoo niiꞌke tasiꞌpampimaung tee Tanuaang kara masikung minkuvumaung eeꞌnoko tee tanuaang tosi minkuvumaung. \s1 Kumponing Piaavampima Tee Niiꞌke Naning Niiꞌmaikoꞌ Naroꞌka Piaavampiaing \p \v 7 Ee mmaikoriꞌ piaarampimaing, narunaꞌ narunaꞌ piaameeri oꞌnorimaatoai, aiꞌ tee aarumo piaa-koong tee Kumponing-etaing, eeꞌnoko tee naning piaa bauko tee Kumponing-koo nerakaꞌpari pontoꞌaruꞌnung, eeꞌnoko teie Kumponing noruꞌui otong. \v 8 Teie naninge piaa noruꞌuaunge tee Kumponing noruꞌuaꞌ, aiꞌ Kumponing tee piaa okonara. \v 9 Kumponinge tee bakaang piaa niiꞌkoo eeꞌpinaꞌ nau-antamuruꞌ: Teie tee Bauring narung masikung kirokai botovuuꞌ aꞌ niiꞌanko kansiꞌkoo niiꞌ tee-koo domamariiꞌnaang. \v 10 Teeꞌkoo eeꞌnaꞌkoo piaa masikung niiꞌke oo-koo makosi, niiꞌke Kumponing piaavampiruꞌnung-koo deeaꞌ, teka teie niiꞌ tutung piaamurira Bauring botovuuꞌnung-koo tee iira Kumponing-etaing niikaning orakaꞌ nkonanka-koo oꞌantamemuriiꞌnaang. \v 11 Ee mmaikoriꞌ, teeꞌ nariꞌ Kumponinge piaamuruꞌnung deemparako niiꞌ teeꞌke narunaꞌ narunaꞌ piaameeriainge. \v 12 Naninge tee Kumponing niiꞌnaꞌmung oovuaꞌ; teka niiꞌ narunaꞌ narunaꞌ piaameerimaing deemarima niiꞌka tasiꞌmariai Kumponing tee niiꞌkoo otomaung eeꞌnoko bakaang piaa tee niiꞌkoo dupeari otong. \v 13 Aiꞌ teie tee bakaang Tanuaang Meekung niiꞌ tankaang-antamurioꞌ niiꞌke tasiꞌpampimaung niiꞌ tee ninka nariꞌ oꞌnorimaung eeꞌnoko tee niiꞌkoo otokooꞌ. \v 14 Eeꞌnoko niiꞌke tee ooampiruꞌ eeꞌnoko siraꞌpampima daankiampima eeꞌ nauarampikooꞌ, “Baumai tee Bauring botovuuꞌ nantoong kansiꞌnupoong ootukuning mooꞌuriiꞌnaang.” \v 15 Baa tee naning Jiisuuꞌ siraꞌpui Kumponing Bauring tampumaung, Kumponing tee tee-koo kuung otomaung eeꞌnoko tee Kumponing-koo kuung otokooꞌ. \v 16 Teeꞌkoo niiꞌ bakaang piaa naumuriko niiꞌke tasiꞌpampima arooꞌampimaung, aiꞌ Kumponing tee piaa okoraꞌ, eeꞌnoko baa tee piaa-koo otomaung tee teeꞌ nariꞌ Kumponing-koo otomaung eeꞌnoko Kumponing tee-koo otokooꞌ. \s1 Kumponing Bakaang Piaa Tee Iriꞌpoꞌnung Avoroꞌnaanka-koo Muntemunteꞌ \p \v 17 Kumponing bakaang piaa tee niiꞌkoo dupearamaung niiꞌ maiaꞌmoriaꞌ eeꞌnoko papaaramariaꞌ oꞌnoriaꞌnaang teꞌmung tuutunan-naꞌmung tee-koo uroꞌkanooꞌke donkonampira, Karistooꞌpinaꞌ oroꞌmariritaaꞌ anke kansiꞌkoo oꞌnoruꞌnung-koo. \v 18 Piaa-koo tee avoroꞌ otoaꞌ, teka teie piaae dupe-antaniiꞌke tee avoroꞌ bataꞌumaung. Aiꞌ avoroꞌ tee nantoonge kiimata noruꞌai avoreaamaung. Eeꞌnoko baa-koo tee-koo avoromaung-koo piaa tee dupe-antaniiꞌ otoaꞌ. \v 19 Niiꞌke tee Kumponing piaavampimaung niiꞌ tutung teie piaamuruꞌnung-koo. \v 20 Naning narunge aaꞌpupeuꞌ, “Ninge tee Kumponing piaavansi oꞌnong,” teka baꞌmaikoꞌ munteꞌuma tee tee tosi bauko. Baa tee naning tee baꞌmaikoꞌ oovui nariꞌ otoremaung piaavuaung teie tee Kumponing piaavuarupeuꞌ tee teie dutai oovuaung. \v 21 Eeꞌnoko aung tee boto niiꞌ teie amuruꞌnung, “Baie tee Kumponing piaavuainge tee baꞌmaikoꞌ teeꞌ nariꞌ piaavuainge.” \c 5 \s1 Jiisuuꞌ Baitoampima Kansiꞌkoong Aava Puruꞌampiainaꞌ \p \v 1 Baata teing ookara nantoong tee Jiisuuꞌ tee eeꞌnara Kumponinge uripoꞌketa Pakoꞌpariꞌniiꞌ niiꞌ domamuri taremuriainooꞌkoo masikaꞌantavaamaing teing eeꞌning Kumponing baurukaaꞌ, eeꞌnoko baa tee naning tee Bauma piaavuainge teie teing baurukaaꞌ nariꞌ piaavuriainge. \v 2 Niiꞌke tee Kumponing piaavampima eeꞌnoko bakaang boto siompampima eeꞌ noruꞌampipeuꞌ, niiꞌke teing baurukaaꞌ nariꞌ piaavarampiri otong. \v 3 Aiꞌ tee Kumponing piaa tee miruꞌnooꞌ tee niiꞌke Kumponing bakaning boto siompampimatoaing. Eeꞌnoko teing bakaning boto teing poreꞌ deeaing niiꞌkoo. \v 4 Aiꞌ baata teing Kumponing baurukaaꞌ teing tee tee siong-koo makosinuka bakaang aarumo kompaamaung-koo, eeꞌnoko teing tee kansiꞌ bakaang aarumo tee puruꞌai otorong. Tee-koo eeꞌnung-koo Karistooꞌkoo baitomariri puruꞌampimaung tee kansiꞌ bakaang aarumo. \s1 Kumponinge Tampaꞌ Siraꞌpuuꞌnaꞌ Jiisuuꞌ Tee Bauring \p \v 5 Baie aung kansiꞌ bakaang aarumo puruꞌupeuꞌ? Tee aaꞌ teie naninge deekoꞌ Jiisuuꞌ tee Kumponing Bauring masikaꞌantavuainge puruꞌkoo makosi. \p \v 6 Tee eeꞌnara Jiisuuꞌ tee Pakoꞌpariꞌniiꞌ Kumponing Bauring taaꞌniꞌantavari pouꞌnung, aaꞌnoko: auronge paning-eta kemuꞌkanaꞌ karoma taaꞌniꞌantavuuꞌ\f + \fr 5:6 \ft Ooveai \xt Maatiuꞌ 3:17; Luukeꞌ 9:35; Jooni 12:28\f* aaꞌnouꞌnooꞌkoo: ntong-koo minkiaruꞌ eeꞌnoko booꞌaapearama ereng tuuvuuꞌ. Nka ntong-koo minkiaruꞌnooꞌke naroꞌke deeaꞌ, teka ookenge aaꞌnouꞌnooꞌka ntong-koo minkiaruꞌnooꞌke eeꞌnoko ereng tuuvuuꞌnooꞌke teeꞌ nariꞌ auronge paning-eta karoma taaꞌniꞌantavuuꞌ. \v 7 Eeꞌnoko teie Tanuaang Meekunge teeꞌ nariꞌ masikaꞌantavui taaꞌniꞌantavumaunge,\f + \fr 5:7 \ft Tanuaang Meekunge Jiisuuꞌ maantoꞌantavuuꞌ (\xt Luukeꞌ 4:1\ft ), booꞌketa daaꞌantavuuꞌ (\xt Roomaꞌ 8:11; Kara Okovuri Nkanuka 17:31\ft ), eeꞌnoko bakaning kara nkanuka taaꞌniꞌantananka avuruꞌ kara masikee-anta-koo (\xt Kara Okovuri Nkanuka 4:29-31\ft ).\f* eeꞌnara Tanuaang Meekung kara masikung okoꞌbosiꞌ deemparitaaꞌ. \v 8 Eeꞌ, teinge eeꞌninge beenaumoi siraꞌpaamaung aaꞌninge tee Tanuaang Meekung, tee aurong ntong-koo karouꞌnung, eeꞌnoko tee aurong ereng tuuvuuꞌnooꞌke karouꞌnung. Aing teing beenaumo biikaang noruꞌ narung eeꞌ oroꞌ minkuai otong Jiisuuꞌ tee Kumponing bauring. \v 9 Nantoonge kapooꞌ siraꞌpaako masikaꞌantavampimaung, teka Kumponing bakaang kara siraꞌ tee deto basinaꞌ masikaꞌanta-koo makosi, eeꞌnoko aung kapooꞌ ninge naurampimatomaung Kumponinge eeꞌnarai siraꞌpuuꞌnung Jiisuuꞌ Bauring tampuma. \v 10 Baa tee naning Kumponing Bauring masikaꞌantavumaunge tee eeꞌ noruꞌui otong bakaang domange, Jiisuuꞌ tee Kumponing Bauring Kumponinge naumuruꞌnaꞌ. Eeꞌnoko teie masikaꞌantavuaunge tee Kumponing tee daang minku tampumaung, aiꞌ teie tee daang-antavumaung masikaꞌantavuaruma tee kara Kumponinge siraꞌpuuꞌnung bauring-koong. \v 11 Eeꞌnoko tee kara Kumponinge siraꞌpuuꞌnung tee aung: Kumponinge tee niiꞌ domaang oparavaukaꞌnung amuruꞌ, eeꞌnoko tee domaang tee Bauring-koo otong. \v 12 Baa tee naning Bauring otoꞌevumaung tee-koo tee domaang otong, eeꞌnoko baa tee naning Bauring otoꞌevuaung tee-koo tee domaang otoaꞌ. \s1 Koontoꞌ Noruꞌampipeuꞌ Niiꞌ Domaang Oparavaung Okomuri Otong \p \v 13 Aung tee ninge diiꞌkoo daariamang tee Kumponing Bauring bakaang miring masikaꞌantaverimaung-koo diiꞌke noruꞌeriiꞌnaang diiꞌ teing tee domaang oparavaung otoꞌderuring. \v 14 Eeꞌnoko niiꞌ eeꞌ noruꞌampima toꞌbiimariri oꞌnoring: Niiꞌke kapooꞌ eentavampiko bakaang pia siompampiri deekoꞌ teie tee taaramuriaing. \v 15 Eeꞌnoko niiꞌke eeꞌ noruꞌampira deekoꞌ, “Teie tee taaramurimaung tenang eentamariko,” niiꞌke tee napoꞌ eeꞌ noruꞌampiaing, “Niiꞌke masikaꞌ nkavampiaing teing eentavampimananka tee.” \v 16 Diiꞌkoo narunge baꞌmaikoꞌ tee orakaꞌnko koontoꞌ booꞌkoo makosinamuriiꞌ deeaung nkovuko oovura deekoꞌ teie tee kunsi-koo pakuvuaing, eeꞌnoko Kumponinge tee domampuai. Aung tee teing nantoong orakaꞌnko, koontoꞌ booꞌkoo makosinamuriiꞌ deeaung-nko nkoaavaining-koo nkoaravaing. Namuriiꞌ orakaꞌnko koontoꞌ booꞌkoo makosi masikaꞌ otomang, eeꞌnoko ninge aaꞌpampaꞌ temuriiꞌkoo kunsirariai. \v 17 Ookara amutemuriiꞌ nko-nkonanka koontoꞌ deeaing teing oreng, teka temuriiꞌkoo orakaꞌnko koontoꞌ booꞌkoo makosinamuriiꞌ deeaung-koo kunsirariiꞌnaang tampamang. \p \v 18 Niiꞌke tee noruꞌampiri oꞌnoring teie naninge Kumponing-koo pontoꞌniiꞌke tee orara aarumo danto nariꞌ nkovuaung teie Kumponing Bauringe tampaꞌ tarevuioꞌ. Eeꞌnoko teie Sietaniꞌke tee tee kompuaung. \v 19 Niiꞌ niiꞌka tee noruꞌmariri oꞌnoring, niiꞌ teing Kumponing Baurukaaꞌ, eeꞌnoko ootukunung kansiꞌkoo-nupoong teing tee naning orara bakaang iriꞌkoo kuung otorong. \v 20 Eeꞌnoko niiꞌke tee noruꞌampiri oꞌnoring teie Kumponing Bauringe tee tero poraiꞌnange noruꞌ amuruꞌ, niiꞌke tee Kumponing Masikung tasiꞌpampiiꞌnaang eeꞌnoko niiꞌ teing enang tee-koo masikung-koo kuung oꞌnorimaung Bauring-koo Jiisuuꞌ Karistooꞌkoo kuung oꞌnori, tee aung tee eeꞌnara Masikung Kumponing, domaang oparavaung okoraꞌ. \v 21 Diiꞌ eeꞌning toirekaaꞌ okiꞌnarekaꞌ teieta kumponinanka daang-koong-eta tontaꞌdariri otoriai. Eeꞌ, eeꞌnaꞌ.