\id 1CO - Naasioi NT [nas] -Papua New Guinea 1994 (web 2014) 
\h 1 KOORIN 
\toc1 Aneꞌ Tutunaꞌnaneꞌ Koorin-nupoong Paulaꞌke Daarievuruꞌnaneꞌ 
\toc2 1 Koorin 
\toc3 1Kor 
\mt2 Aneꞌ Tutunaꞌnaneꞌ  
\mt1 KOORIN-nupoong  
\mt2 Paulaꞌke Daarievuruꞌnaneꞌ  
\imt1 Kara Baavootunanka Aneꞌkooning  
\ip 1:1 Dootuuꞌnupoong Pokaꞌaririoꞌ Naroong-antanaare  
\ip 5:1 Dootuuꞌnupoong-koo Meuꞌ Orara Aarumo Koong-antanaare  
\ip 7:1 Nampeesi-koo Nau-antanaare  
\ip 8:1 Taamang Kumponing Tositosinanka-koo Darimpaamaung-koonaare  
\ip 11:2 Avuavuꞌnanka Tanuaang Meekung-etaning Eeꞌnoko Dootuuꞌ Tampaꞌ Nkonaꞌ  
\ip 15:1 Nantoong Boorouꞌning Napoꞌ Daaꞌariaing-koonaare  
\ip 16:1 Asiꞌnaare, Pauraꞌke Bakaang Miruꞌ, Tautau, eeꞌnoko Siꞌnaraꞌkoonaare  
\c 1  
\ms1 Dootuuꞌnupoong Pokaꞌaririoꞌ Naroong-antanaare  
\mr (1:1–4:21)  
\p
\v 1 Aung karavoto˜ tee ninge Paulaꞌke daariamang, ninge eeꞌnarai Kumponinge bakaang piai bokumuuꞌnunge Jiisuuꞌ Karistooꞌ bakaang kara-okomui-nka deemaraaꞌnaang.  
\v 2 Eeꞌnoko tang pakumui teie mmaikoꞌke Sostenisie nariꞌ daarirerompimang diiꞌ Kumponing bakaning teke Koorin-namono-koo dootuuꞌdarimaing, eeꞌnoko ootukuning nantoong-koo ootukunairu-koo otoroining nariꞌ eentavarimaing Jiisuuꞌ Karistooꞌkoo miring tampaama, tee biikaang Ovoring eeꞌnoko niiꞌke niikaange. Diiꞌ eeꞌning Jiisuuꞌ Karistooꞌkoo kuung otorining banturi bokururira bakaning deeng-antaruruꞌning meekaꞌantaruri.  
\v 3 Biraanke eeꞌnoko mooa diiꞌkoo otoaing Kumponing Niuma-itaing eeꞌnoko teieta Ovoring Jiisuuꞌ Karistooꞌ.   
\s1 Pauraꞌke Tampaꞌ Tang  
\p
\v 4 Doong kante ninge tampara tampamaung nkaang Kumponing-koo diiꞌ eeꞌning-koo, teie biraankeruruꞌnung-koo Jiisuuꞌ Karistooꞌkoo kuunge.  
\v 5 Diiꞌ tee tee-koo maantoꞌduruꞌning avaro-tevaro. Teie pakururimaung noruꞌkoo ookara kapooꞌ masikananka eeꞌnoko tampaꞌ kareriaꞌnaang tee-koo.  
\v 6-7 Niikaang doorenang Karistooꞌkoong tee diikaang domang-koo dateꞌparioꞌ ookara avuavuꞌ tanuaang-etaning nkaverira komperimaung nemperitaaꞌ poainooꞌ tee niikaang Ovoring Jiisuuꞌ Karistooꞌ.  
\v 8 Napoꞌ teie pinkaꞌantaruriainge oꞌdoma basirariiꞌnaang tuumpirariaꞌ teroong-koo bera Karistooꞌ toroaravainaꞌmung-koo basi.  
\v 9 Kumponinge eeꞌnarai teeꞌ bokururuꞌ Bauring Jiisuuꞌ Karistooꞌ niikaang Ovoring ninka domang nariꞌ otoꞌkoo. Kumponing tee bakei makosi masikung niiꞌ tee-koo baitomariri otoꞌkoo.   
\s1 Urantanuka-koo Baa Deto Basi Matau Tang-koo Tataꞌeema Pokaꞌariruꞌnaꞌ  
\p
\v 10 Teka eeꞌ minkurampimang mmaikoriꞌ tee-koo niikaang Ovoring Jiisuuꞌ Karistooꞌ bakaang miring-koo: Naroꞌ kareriai, eeꞌnoko pokapokaꞌdeeriaukaꞌ, teka tapoꞌdeeriai noruꞌ narung-koo, narung miruꞌ ninka.  
\v 11 Aiꞌ, mmaikoriꞌ, diiꞌ ninge doore taararampirining Koloui bakaning-koo niiꞌninge naumaioꞌ, diiꞌkoo meuꞌke turanturang otong.  
\v 12 Aung tee eeꞌ minkuamaang: Niiꞌning diiꞌkooninge narunaꞌ narunaꞌ aaꞌperimaung, “Ning Paulaꞌ bakanavitu-koong.” “Ning Apolos bakanavitu-koong.” Napoꞌ niiꞌninge aaꞌperimaung, “Ning Siipas bakanavitu-koong.” Eeꞌnoko niiꞌninge aaꞌperimaunge, “Ning Karistooꞌ bakanavitu-koong.”  
\v 13 Karistooꞌ ee tankaampari otong? Ning Paulaꞌ ee diiꞌkoo aaꞌbarataꞌkoo moontuꞌ? Ning Paulaꞌ nkaang miring-koo ntong-koo minkirarira meekaꞌantarariruꞌninge diiꞌ?  
\v 14 Ning enang dotumaramang naning diiꞌkoong ntong-koo minkie meekaꞌantavamparuuꞌnooꞌkoo, aꞌnooꞌ Krispas naanka Gaias deekoꞌ.  
\v 15 Naninge eeꞌ minkuvuaukaꞌ, “Paulaꞌ bakaang miring-koo ntong-koo minkivurima meekaꞌantavurimaung.”  
\v 16 Oi, napoꞌ ninge tee, Sitepanas bakanava-kooning deekoꞌ ntong-koo minkiaramira meekaꞌantavarantuꞌ. Teing-koo damaꞌdue pa napoꞌ niiꞌning ntong-koo minkie meekaꞌ antavarampaꞌ.  
\v 17 Karistooꞌke ning tee nantoong ntong-koo minkie meekaꞌanta-koo botomuaꞌ, teka tee doorenang tampara daanki-koo botomuuꞌ, baruꞌ kara tariiꞌke daangamarapeuꞌnaꞌ deeaꞌ, Karistooꞌ aaꞌbarataꞌkoo boora mooꞌmuruꞌnung-koong doore paaꞌaravarooꞌnaang.   
\s1 Jiisuuꞌke Narunge Mooꞌmurioꞌ Niiꞌka Daangamariri Pokaꞌkoo Tee Orakaꞌ  
\p
\v 18 Tee daankinang Karistooꞌ bakaang booꞌkoong tee-koo aaꞌbarataꞌkoo tee kanuꞌanta-pinaꞌ teing-koo nantoong mosianung-aape nanaamaatomaing-koo. Teka niiꞌkoo, Kumponinge domang-antamurimatomaing-koo tee tee kara bakaang iriꞌpoꞌnung nantoong domang-anta-koo.  
\v 19 Aiꞌ teie Daari Meekunge teeꞌ minkuvuuꞌ,  
\q1 “Ninge orari-antavampaing biiꞌka norukasiꞌnanka tamparimaing biikaang noruꞌ, eeꞌnoko tontaꞌampaing biiꞌka mataunanka tamparimaing biikaang matau.” \rq (Aisaiaꞌ 29:14)\rq*   
\m
\v 20 Teeꞌkoo tee, arekeeꞌ nantoong pokaꞌarima biiꞌka daangamparipeuꞌ aaꞌning tamparima: norukasiꞌnanka, Boto Meekung-koong Dariraari tanatanuka, eeꞌnoko kara-koo boreꞌke deerenuka Kumponing-koo dutakanooꞌke? Makotuaꞌ. Kumponinge biikaang matau daang-antaevuri otong.  
\v 21 Aaꞌnoioꞌ Kumponing bakaang matau-koo makosiaavaruuꞌ teing kansiꞌnupoong Kumponing noruꞌkoo biiꞌka biikaang noruꞌke. Teeꞌkoo Kumponing dotuaruꞌ teie minkunaa daang-koong tampaamaunge niiꞌke daankiampimaunge domaang mooꞌuriaing teing nantoong masikaꞌantavaavaining.  
\v 22 Juꞌnupoonge tee naning masikaꞌantavaavaung taaꞌniꞌanta aaꞌnaꞌ iriꞌ ninka oroꞌparavaruko, eeꞌnoko teing Juꞌdeeainge naning masikaꞌantavaavaunge biikaang kansiꞌkoong matau-pinaꞌ nariꞌ oroꞌparavaruko.  
\v 23 Teka niiꞌke aampariꞌmarima Karistooꞌ, tee Domang-anta aaꞌbarataꞌkoo˜ taakavauꞌnung-koong, daankiampimaung, Juꞌnupoonge maimaiaꞌnaꞌ maremaare-pinaꞌ taaravaamaung, eeꞌnoko Juꞌdeeainge kanuꞌpinaꞌ taaravaakooꞌ.  
\v 24 Teka teing-koo bokuvuruꞌning-koo naroꞌka, Juꞌnupoong eeꞌnoko Juꞌdeeaing tee, Kumponinge tee teroita Pakoꞌpariꞌniiꞌ iriꞌ ninka daaꞌuuꞌnung niiꞌ domamurira tampaꞌ taremurimatooꞌnaang, eeꞌnoko tee-koo kuung oꞌnori Kumponing bakaang purintoꞌ eeꞌnoko matau deto basi tasiꞌpampiri dotumarimaung.  
\v 25 Tee Kumponing bakaang noruꞌ bane daang-pinaꞌ oroꞌke, aaꞌnaꞌ deto basi nantoong biikaang noruꞌ pankaing-koo, eeꞌnoko Kumponing bakaang iriꞌ, bane taruaꞌpinaꞌ oroꞌ, aaꞌnaꞌ deto basi nantoong biikaang iriꞌ pankaing-koo.   
\p
\v 26 Mmaikoriꞌ ee, norunoruꞌdariaing Kumponinge kansiꞌnung aarumo puruꞌui bokururuꞌnung-koo, aiꞌ ooꞌoorariai diiꞌka diikanavitu diiꞌkoo nantoong mmauꞌ otoroaꞌ aaꞌnupoong: norukasiꞌnuka tantaarimaing, iriꞌpoꞌnupoong eeꞌnoko ovontung biurukaaꞌ.  
\v 27 Teka Kumponinge bampuuꞌ kapooꞌke kansiꞌnupoonge kanuꞌ tampaamaunge biikaning noruꞌpoꞌnupoong maiaꞌantavuriiꞌnaang, eeꞌnoko napoꞌ bampuuꞌ kapooꞌke teinge iriꞌdopa tampaamaunge biikaning iirakutananka maiaꞌantavuriiꞌnaang.  
\v 28-29 Kumponinge bampuuꞌnung kapooꞌ kansiꞌnupoonge doonko ooaama, orakaꞌ noruꞌaama, otoaung-pinaꞌ noruꞌaamaunge duaꞌantavuaing biikaang kapooꞌ masikung tampaamaung, naning daangamparaꞌneeng Kumponing-koo uroꞌka-nooꞌke.  
\v 30 Kumponinge niiꞌ Jiisuuꞌ Karistooꞌkoo kuung siꞌmuruꞌ, eeꞌnoko Kumponinge Jiisuuꞌ Karistooꞌ niikaang noruꞌ okovenung deeng-antavuuꞌ. Teie eeꞌnarai niiꞌ koontoꞌnuka deeng-antamuruꞌ Kumponing-koo eeꞌnoko Kumponing bakaning taaꞌniꞌantanisinuka deemurira Kumponinge mooꞌmuruꞌ.  
\v 31 Teeꞌkoo eeꞌ minkuamaang, Daari Meekunge aaꞌpumanaꞌ,  
\q1 “Naning daangang-koo piavora tee daangamparavaing tee-koo Ovoring-koo.” \rq (Jeremaia 9:24)\rq*   
\c 2  
\s1 Paulaꞌke Jiisuuꞌ Narung Minkuvuriko Tampaꞌ Bereꞌariruꞌnaꞌ Noruꞌantavuruꞌ  
\p
\v 1 Mmaikoriꞌ, ning teeꞌke, daangamaravaꞌ mouꞌ diiꞌanko tee-koo karakara-koo eeꞌnoko norunoruꞌkoo tenang siraꞌpama tee Kumponing-nung kara bakuꞌnisi.  
\v 2 Ning eeꞌ noruꞌmaruꞌ: Kapooꞌ niiꞌning noruꞌampaukaꞌnung diiꞌaapeita. Kapooꞌ naurampiaing eeꞌ: Jiisuuꞌ tee Karistooꞌ, tee Kumponinge tero Pakoꞌpariꞌniiꞌ domamurira taremuriainooꞌkoo, eeꞌnoko tee aaꞌbarataꞌkoo boora mooꞌmuruꞌnung.  
\v 3 Tenang diiꞌ ninka nariꞌ oꞌnokoꞌnang tee ning kaꞌduumari oꞌnokoꞌ naning aruaruꞌpinaꞌ oroꞌmari avoroꞌke dankurankuꞌmarapeuꞌnaꞌ.  
\v 4 Nkaang daankinang kansiꞌaapenung norukasiꞌke barantampiaꞌ kara menaankamoma,  
\v 5 teka Tanuaang Meekunge bakaang purintoꞌke masikee-antamuko arooꞌdariruꞌ, diikaang masikaꞌanta eꞌmanuainaꞌ naning bakaang norukasiꞌkoo deeaꞌ, teka Kumponing bakaang purintoꞌkoo.   
\s1 Tanuaang Meekunge Pakumuriko Deekoꞌ Kumponing Bakaang Miruꞌ Nkavampipeuꞌ  
\p
\v 6 Niiꞌke tee tee aꞌnooꞌ nantoong purimparimaing-koo tee-koo Kumponing bakaang aarumo-koo teing-koo kara makosi nauarampimaung, nka tee kara kansiꞌ bakaang noruꞌkoo eeꞌnoko pankainanka-koo makosi-pinaꞌ oroꞌ deeaꞌ, teing duaꞌariaining deempariko.  
\v 7 Niiꞌke tee Kumponing bakaang noruꞌ makensiꞌnung siraꞌpampimang eeꞌnara noruꞌ pankaing teroita maronisi ootukunung kapooꞌnanka tutumparavaruko niiꞌke meenasi kompampiainaꞌ tee ninka.  
\v 8 Teing ovontung enang-navaro-kooning koontoꞌ noruꞌaavaruuꞌning. Teinge noruꞌai dei tee, Tee Ovoring Meenasi Okovenung aaꞌbarataꞌkoo biꞌaavarupeuꞌ.   
\p
\v 9 Teeꞌ nariꞌ Daari Meekunge minkuvuuꞌnaꞌ naurampimang, aaꞌpuuꞌnaꞌ,  
\q1 “Kumponinge tero maamu-antavuuꞌ teing-koo domange daiꞌaamaing-koo kapooꞌ tampara naninge teroita dutai oovuaꞌ, eeꞌnoko punkange taaravuaꞌ, eeꞌnoko bakaang onou-koo tumparavaꞌ.” \rq (Aisaiaꞌ 64:4)\rq*   
\m
\v 10 Teka niiꞌkoo tee Kumponinge tampaꞌ nkomuruꞌnaꞌ oroꞌantavuuꞌ tee-koo Tanuaang Meekung-koo kuunge. Tanuaang Meekung tee ootukunung kapooꞌ sirapoꞌantanung, bane Kumponing-koo tumang masipoꞌ otomaing.  
\v 11 Baie eeꞌnarai naning bakaang onou noruꞌui otong? Otoaꞌ. Teie tee-koonge tanuaange deekoꞌ noruꞌui otong. Teeꞌpinaꞌ nariꞌ Kumponing bakaang tanuaange narunge noruꞌui otong Kumponing bakaang onou.  
\v 12 Enang niiꞌke nkavampiring tee Tanuaang, tee kansiꞌnung deeaꞌ, teka tee Tanuaang Meekung Kumponing-etaing tee niiꞌke noruꞌampiiꞌnaang teing avuavuꞌ biraankemurima Kumponinge amuruꞌning.   
\p
\v 13 Aing teing kapooꞌnanka niiꞌke minkuampimaing naning bakaang noruꞌke deeaꞌ, teka Tanuaang Meekunge naumuriko. Niiꞌke eeꞌnara bakaang kara siompampiri sirakaꞌantavampimaung teing kapooꞌ teietaning teing nantoong-koo eeꞌnara Tanuaang Meekung-poꞌnupoong-koo.  
\v 14 Tee naning Tanuaang Meekung otoaung, teie arooꞌuaung Kumponing bakaang Tanuaang-etaning kanuꞌantaning-pinaꞌ oovuma. Teing teie tasiꞌpuarupeuꞌ bakuꞌnisining Tanuaang Meekunge siraꞌpuaruko.  
\v 15 Teie naninge Tanuaang Meekung-poꞌnunge tee simpeꞌui otong ookara kapooꞌ, nka tee, naninge eeꞌnara tasiꞌpuarupeuꞌ.  
\v 16 Aiꞌ Daari Meekunge aaꞌpumaung,  
\q1 “Baie baka Ovoring bakaang onou tasiꞌpuitaaꞌ kapooꞌnanka nauvupeuꞌ? Otoaꞌ.” \rq (Aisaiaꞌ 40:13)\rq*  
\m Teka niiꞌke deekoꞌ, Tanuaang Meekung ninka Karistooꞌ bakaang onou-poꞌnupoonge.   
\c 3  
\s1 Nantoong Birevireꞌarima Tanuaang Meekung Bakaang Matau Bekoiꞌauꞌnaꞌ  
\p
\v 1 Nka ninge tee diiꞌ mmaikoriꞌ Tanuaang Meekung-poꞌning-pinaꞌ teroita kararampiaung, teka nantoong tamunsiꞌnupoong-pinaꞌ kararampimaung, toirekaaꞌpinaꞌ Karistooꞌkoo.  
\v 2 Ninge tee diiꞌ noonooꞌke bauꞌdampimaung, taamang ivekunge deeaꞌ. Diiꞌ mmeꞌ makosiriaꞌ ivekung nai-koo, aiꞌ diiꞌ tee mmeꞌ mono bakanavete-koo otoring.  
\v 3 Tenang diiꞌ mamairo-koo otoritaaꞌ eeꞌnoko turanturang, arekeeꞌ, diiꞌ mono bakanavete-koo ee otoriaꞌ, tamunsiꞌnupoong nkoarimanaꞌ?  
\v 4 Tenang diiꞌkoo narunge aaꞌpuko, “Ning Paulaꞌnavitu-koong,” eeꞌnoko niiꞌnunge aaꞌpuko, “Ning Apolos-nung,” teeꞌ karerima tamunsiꞌnupoong-pinaꞌ nkorarimang.  
\v 5 Aming-koo diiꞌke neeꞌ Apolos naanka daangamerererimaatoinge? Neeꞌnaanka tamung Kumponing-koo kara-pareꞌka nanaanka, tamung diiꞌke neeꞌkoo masikaꞌanta nkaveruꞌnung, Ovoringe neeꞌ kantemureta botomuretuꞌnaꞌ nkoampeko.  
\v 6 Ninge keempantuꞌ, napoꞌ Apolosie duuꞌpuuꞌ, masikaꞌ, nka tee Kumponinge baka duꞌantavuuꞌnung tee sinang.  
\v 7 Teeꞌkoo tee naning keempumaung eeꞌnoko tee niiꞌnung duuꞌpumaung baruꞌ noruꞌkoo makosi deeaꞌ, teka tee Kumponing baka duꞌantavumaung noruꞌkoo makosi.  
\v 8 Tenaanka tee, keempumaung eeꞌnoko duuꞌpumaung nariꞌ basira; aꞌnooꞌ tee Kumponinge teeꞌ mintoomparetuꞌnung-koo mooꞌureaing.  
\v 9 Neeꞌ tee Kumponing ninka mintoong nkora, eeꞌnoko diiꞌ teing Kumponing bakaning keenkeenanka.  
\s1 Dootuuꞌnupoong Teing Pava-pinaꞌ Beꞌnuꞌbeꞌnuꞌnisinavitu  
\p Eeꞌnoko niiꞌnooꞌke diiꞌ teing pavanava-pinaꞌ otoring, Kumponing-nava, eeꞌnoko ning tee pava kani-koo okoteꞌ.  
\v 10 Teie Kumponinge biraanke-antamuioꞌ ninge mataunaꞌ konkoroompantuꞌ eeꞌnoko niiꞌnunge pora dau kanivuuꞌ. Teka tee baa tee naning dau kanivuainge tee matauvui kanivuaing tampamang.  
\v 11 Niiꞌnunge naninge niiꞌnave natuku keeng-koo makosi deeaꞌ. Teve nave ninge keempantuꞌnave otoaing. Teve eeꞌnave Jiisuuꞌ Karistooꞌnave.  
\v 12 Niiꞌninge kara-naunukai deeꞌma tee-koo natuku-koo dau avutevuꞌke kaniaavaꞌnaang, aaꞌning-pinaꞌ: baaꞌnankai, kaveeraꞌke eeꞌnoko ankaroꞌke; niiꞌnooꞌ kooro dovange, silivaꞌke eeꞌnoko kapang pipiꞌdaarie.  
\v 13 Teka tee damaꞌke Jiisuuꞌ Karistooꞌ bakaang doong urumpari taneꞌpuma kaniauꞌnaꞌ siraꞌpuaing, eeꞌnoko teie ntaꞌ ninka paaravuaing tee pava navaronaꞌ bonoꞌeema kaniauꞌnung, arevaro tampavaro, arevaro oravaro. Eeꞌnoko mooꞌuriaing kaniauꞌnaꞌkoo.  
\v 14 Teing eeꞌning kapooꞌ tampeng-koo kanisiiauꞌning taivuriaukaꞌnung eeꞌnoko tampara mooꞌ nkavaavaing.  
\v 15 Teka teing kapooꞌ orara-koo kanisiiauꞌning teing taivuriaining ntaꞌke, eeꞌnoko teing nantoong kaniauꞌninge mooꞌ nkavaavaukaꞌ, biiꞌka deekoꞌ domamparima mooꞌariaing teing-pinaꞌ ntaꞌke taivuriko domamparipeuꞌning-pinaꞌ.   
\p
\v 16 Aiꞌ diiꞌke ee noruꞌeriaꞌ diiꞌ teing Kumponing bakanava dootuuꞌnava pankava eeꞌnoko Kumponing bakaang Tanuaang Meekung diiꞌkoo otomaung?  
\v 17 Eeꞌnoko niiꞌnunge narunge Kumponing bakanava orarivupeuꞌnung dei Kumponinge tee orari-antavupeuꞌ, aiꞌ Kumponing bakanava dootuuꞌnava pankava teva meekava eeꞌnoko diiꞌ teing eeꞌnava deentariri otoring.   
\p
\v 18 Diiꞌkoo naning baka tosiaravaukaꞌ. Niiꞌnunge diiꞌkoo narunge eeꞌ noruꞌuaukaꞌ: “Ning norukasiꞌ enang-navaro-koo.” Kanuꞌ tampaavai makosi Kumponing-koo norukasiꞌ deemparavainaꞌ.  
\v 19 Aiꞌ aung kansiꞌ bakaang norukasiꞌ tee kanuꞌaapenung Kumponing-koo duta-koo. Daari Meekunge eeꞌ minkuvui otoinaꞌkoo,  
\q1 “Kumponinge tee norukasiꞌnanka tamparimaing biiꞌka biikaang norukasiꞌkoo taaviꞌantavurimaung.” \rq (Jop 5:13)\rq*   
\m
\v 20 Niiꞌnooꞌkoo napoꞌ eeꞌ,  
\q1 “Ovoringe tee noruꞌui otong teing norukasiꞌnuka biikaang noruꞌ, eeꞌnoko noruꞌui otong biikaang matau katuaukaꞌnung.” \rq (Kena 94:11)\rq*   
\m
\v 21 Teeꞌkoo diiꞌkoo naninge niiꞌnung naning miring pankaing-antavuma daangamparavaukaꞌ.  
\v 22 Aiꞌ ookara diiꞌ diikaninge, aaꞌning: Paulaꞌ, Apolos eeꞌnoko Siipas, eeꞌnoko ootukunung kansiꞌ, domang eeꞌnoko booꞌ, tee kapooꞌ enang otoing eeꞌnoko tee kapooꞌ damaꞌ tavoꞌaravaing – ookara teing diikaning.  
\v 23 Teka diiꞌ teing Karistooꞌ bakaning, eeꞌnoko Karistooꞌ tee Kumponing-nung.   
\c 4  
\s1 Dootuuꞌkoo Urantanuka Teing Kumponinge Deekoꞌ Biiving-koo Makosining  
\p
\v 1 Diiꞌke tee niiꞌ tamung Karistooꞌ bakaning kara nkanuka-pinaꞌ noruꞌmereriaing Kumponinge makosi-antamurining-pinaꞌ bakaning kapooꞌ makensiꞌning nau-koo.  
\v 2 Kapooꞌ pankaing masikung botovotonaaꞌke nkovuaing eeꞌ oroꞌ: Kakeꞌiiari nkovuaing tee kapooꞌnanka bakaang pankainge bampuining nko-koo teie.  
\v 3 Ning arekeeꞌ? Kakeꞌiinunge? Tee aaꞌ ning baruꞌ tee-koo noruꞌ mankiꞌmoarooꞌnaang diiꞌke tokoonaꞌ noruꞌmeriko deekoꞌ, napoꞌ kapooꞌ niiꞌnunge minkuvuaing-koo. Ninka baakeenemarama masikaꞌantamaravarupeuꞌ.  
\v 4 Tee, ning kapooꞌ oꞌnoaꞌpinaꞌ noruꞌmaramang, nka ninka baakeenemaravarupeuꞌ. Teie Ovoring narunge deekoꞌ baka baakeenemui otong.  
\v 5 Teeꞌkoo naurampimang, enang batei makotuaruko simpeꞌdeeriaꞌ otomatoai bera teꞌmung Ovoring toroaravainaꞌmung basinooꞌ. Teie kapooꞌnanka bakuꞌnisining araka-koo sipuaing mutaanang-eta, eeꞌnoko teie eeꞌnarai oroꞌantavuaing niikaang domang arekeeꞌ toꞌbii-antamariri otoinaꞌ. Tenang eeꞌnang niiꞌ bakaning botovotonaaꞌnuka kante makosinaꞌ daangang kompampiaing Kumponing-eta, niiꞌning-eta deeaꞌ.   
\p
\v 6 Mmaikoriꞌ ee, aung tee tamung paara-antavansi minkuansing neeꞌkoo Apolos naanka-koo ning, diiꞌ pakururiiꞌnaang Daari Meekunge minkuvui otoinaꞌ divuꞌeriꞌneeng nantoong daangamperererima bireꞌereri, diiꞌka mataunuka tantarima pokapokaꞌdariri.  
\v 7 Baie diiꞌkoonarung pankaing-antaruinge? Aming kapooꞌ daꞌ okorui otoing Ovoringe aruaꞌ? Otoaꞌ. Eeꞌnoko teie aruioꞌ nkavera aming-koo daꞌ daangantaramaang nkaveaung-pinaꞌ oroꞌdarama?  
\v 8 Teing ootukuning diiꞌ piarorimaing nkavering ee, diiꞌke? Diiꞌ teing tero makosiruꞌning noruꞌdarimang? Eeꞌnoko ovontung deentariruꞌninge tero diiꞌka, niiꞌ ninka deeaꞌ? Bakei, tero ovontung masikeng deentaripeuꞌning, niiꞌ teeꞌ, ovontung deemaripeuꞌning diiꞌ ninka.  
\v 9 Ninge eeꞌ ooamaang: Kumponinge niiꞌ kara okomuri nkanuka eeꞌpinaꞌ oroꞌantamurining kansiꞌnupoong-koo: boreꞌkoo simuruꞌning-pinaꞌ, tauraꞌmurira booꞌkoo ookarai paninaanka-kooninge kansiꞌ oomaarioꞌ, nantoonge eeꞌnoko koosinunankai.  
\v 10 Niiꞌ teing Karistooꞌ Juꞌdeeaing-koo daankiampiko kanuꞌnanka-pinaꞌ noruꞌmaarimaing; diiꞌ teing nantoong tamung norukasiꞌnuka tantarimaing Karistooꞌkoo. Napoꞌ niiꞌ aruaruꞌnuka; diiꞌ purintoꞌnuka. Diiꞌ deto noruꞌdaarimaing; niiꞌ doonko oꞌnorimaing.  
\v 11 Aung teroita depeto bera enanung batei-koo niiꞌ peeramorimaung eeꞌnoko nukaaꞌmorikooꞌ. Ataꞌteempima orakaꞌ duaanamarimaung. Dimpaꞌnisinanka niiꞌ. Osi otoꞌmemuriainge niiꞌ.  
\v 12 Birenge mintoomarima takaaꞌmorimaung bauꞌmariiꞌnaang. Tenang deuꞌmaariko kara tamparai makuꞌarampimaung. Orakaꞌ nkomaariko tamung dooroomarikooꞌ.  
\v 13 Tenang orakaꞌ minkumaariko niiꞌke tampaꞌ karavarampimaung. Niiꞌ teing ookara kansiꞌnupoong-koo oreng deemariruꞌning. Teroita niiꞌ siikopaaꞌnanka deemariri oꞌnorimaung ookara-koo.   
\s1 Tee Kara-Okovui-Nkaevuruꞌnung-koo Dau Basinuka Pinaꞌ Noruꞌkoo Orakaꞌ  
\p
\v 14 Aung ninge diiꞌ maiaꞌanta-koo daariampaꞌ teka diiꞌ nari-anta-koo diiꞌ nnurukaaꞌ piaaruꞌnuka.  
\v 15 Bane nantoong dakuraakuꞌke diiꞌ Karistooꞌkoo tanataraarimainge, nka mmauꞌ diumatakaampi otoꞌderuriaꞌ, teka diiꞌ ninge pararampiruꞌning-pinaꞌ deentariruꞌning Jiisuuꞌ Karistooꞌkoo tee tampara doorenang naurampirioꞌ.  
\v 16 Tee tee enang niaꞌdampimang ning paarameri siomeriiꞌnaang.  
\v 17 Teeꞌkoo eeꞌnaꞌkoo ninge tee Timoti diiꞌanko botoansing. Tee tee eeꞌnara piaaruꞌ nnuring kakeꞌiinung Ovoring-koo. Teie napoꞌ noruꞌantaruriaing nkaang aarumonanka Jiisuuꞌ Karistooꞌkoo tee-pinaꞌ ninge dootuuꞌnupoong nauaramanaꞌ ootukunairu-koo oosiarimanairu-koo.  
\v 18 Niiꞌninge eeꞌ noruꞌerimang ning pa moarooꞌnaang diiꞌanko. Teeꞌ noruꞌerima boreꞌ pankaintarimaung.  
\v 19 Teka ning mooꞌnaang daꞌdeng diiꞌanko, Ovoringe doona amuko deekoꞌ. Eeꞌnoko tenang nenkeꞌamaꞌnaang teing biiꞌka daangananka biikaang kara, iriꞌ masikung-poꞌnung deekoꞌ.  
\v 20 Kumponing bakaang muuꞌ tamunsiꞌnung karai imaꞌaravaꞌ, teka iriꞌ ninka imaꞌari otong.  
\v 21 Arekeeꞌ diiꞌ piarorimang? Ning diiꞌanko mooꞌnaang banaꞌ ninka aiꞌ piaa ninka dooroomari?   
\c 5  
\ms1 Dootuuꞌnupoong-koo Meuꞌka Orara Aarumo Koong-antanaare  
\mr (5:1–6:20)  
\s1 Maritoro Nkovumaung Dootuuꞌkoo Akoꞌ Siꞌkoong  
\p
\v 1 Ninge doorenang orara taaravansing diiꞌkoo narung-koo maritoroaramaung. Tee temuriiꞌ maritoro teie nkovumaung maremaarenamuriiꞌ nantoonge tauraꞌkoo makosi deeaꞌ, bane mutaanang-koo-nupoonge. Tee temuriiꞌ bauma baꞌaang ninka otoꞌ.  
\v 2 Bakei, arekeeꞌ daangantarimaunge pankaing noruꞌkoo eeꞌnoko aung orara tasiꞌperiaꞌ maiaꞌdoriaung? Orarunsiraripeuꞌnung-koo tampaꞌ. Teeꞌ nkorarima tee naning temuriiꞌ aarumo nkovumaung bataꞌeripeuꞌ diiꞌankoita.  
\v 3 Ning tee mono taapoꞌ oꞌnong, teka nkaang tanuaang diiꞌ ninka otong, eeꞌnoko teke oꞌnoitaaꞌ tee simpeꞌansing tee naning teeꞌ maremaare nkovumaung.  
\v 4 Ninge naurampimang tee-koo niikaang Ovoring Jiisuuꞌ bakaang miring-koo: Nariꞌ minkunaarariai ning-koong ninka tanuaang ninka eeꞌnoko tee purintoꞌ niikaang Ovoring Jiisuuꞌ bakaang ninka.  
\v 5 Teeꞌ oosirarima bataꞌeri tavoꞌeriai tee aung naning Sietaniꞌanko bakaang mono-koo naunaua toraꞌpuraiꞌnange bereꞌarara bakaang tanuaang domamparavainaꞌ teꞌmung Ovoring bakanaꞌmung.   
\p
\v 6 Teeꞌ eeꞌnaꞌ daangantarimaatomanaꞌ tampaꞌ deeaꞌ. Noruꞌeriaꞌ diiꞌke ee narung naning orakaꞌ nkoarama teie tee ootukunung naroꞌka baaroꞌantavuring?  
\v 7 Diiꞌ Karistooꞌ boora mooꞌduruꞌning tantarimaung deemparako, makosinaꞌ tanatarariaing Taamang Baariꞌkoong˜ tanatanaꞌ, tee paroro Karistooꞌnung booꞌkoong uroꞌkanooꞌnung taaꞌniꞌanta Juꞌnupoong-koo. Diiꞌke noruꞌeri otong Baariꞌkoong Taamang-koo bereteꞌ iisi-poꞌnung uroꞌke duaꞌaakoꞌ taamang iisi-ninka baaroꞌaravaꞌ narung otoko, meekaꞌmung-koo makosining.  
\v 8 Teeꞌ nariꞌ meekaꞌmariri oꞌnoriaing urikung aarumo sipampiri ookara orakaꞌ nkonanka, tooꞌde dovang ninka, eeꞌnoko domang kiiroraaꞌmori kara masikung-narung-poꞌnupoong deemariri oꞌnoriaing.   
\p
\v 9 Nkaang karavoto daariantuꞌnung diiꞌanko aaꞌpama, “Navurariaukaꞌ kaukauroarima otoromaing ninka.”  
\v 10 Nka ninge teeꞌ minkuama ookara kaukauro nkonuka aung kansiꞌkooning minkuarampaꞌ, kapooꞌkoo tataꞌarimaing, bakisipunanka, eeꞌnoko kumponing tositosinanka siompaarimaing tovang ninka. Teka tee aꞌnooꞌ teing-eta siꞌdariarupeuꞌ kansiꞌketa tontaꞌdariarura deekoꞌ.  
\v 11 Tee aaꞌ eeꞌpinaꞌ miruꞌansi daarirerompiruꞌnung: Tamung navurariaukaꞌ tee ninka naning ninka niiꞌmaikororiꞌkoong tamparamaung ninka aing aaꞌning eeꞌ oroꞌ nkoarama: Kaukauroarama, tataꞌarama, kumponing tositosinanka siompuma, nantoong miring orari-antavurima, purintoꞌnaruꞌke kanuꞌarama eeꞌnoko bakiaaꞌ nkovuma. Aing nantoong teeꞌ oroꞌnuka ninka nariꞌ taamaniriaꞌ otoai.  
\v 12 Aming-koo papaararariringe nkaang karavoto deeruerima? Ninge ee simpeꞌaramaung teing nantoong damaꞌdu-nupoong? Otoaꞌ.  
\v 13 Kumponing narunge simpeꞌuriaing. Eeꞌnoko diiꞌ diiꞌka teeꞌke, teing nariꞌ otorimaing naing simpeꞌererimaing, apeꞌ aing? Bataꞌeriai tee naning orara diiꞌankoita.   
\c 6  
\s1 Mutaanang-nupoong-aape Tuumpireerima Baranteeriaꞌ Otoai  
\p
\v 1 Tenang diiꞌkoo narunge narung daꞌmaikoꞌ minkuminkuema aming-koo maiaꞌdoaꞌ otong tee kara dootuuꞌkoo taapoꞌke minkueko simpeꞌaavaꞌnaang?  
\v 2 Diiꞌke ee noruꞌeriaꞌ Kumponing bakaning meekupoonge simpeꞌaariaing ookara kansiꞌnupoong biikaang aarumo. Daꞌ ookara kansiꞌ simpeꞌnko˜ deeng-antaruko aming-koo noruꞌeaꞌ otong daꞌ makosi simpeꞌkoo teing kapooꞌ okiꞌnarekaꞌ?  
\v 3 Diiꞌke ee noruꞌeriaꞌ niiꞌke tee koosinunanka biikaang aarumo damaꞌke simpeꞌarampiaing? Tee tee masikung. Tee tee poreꞌ deeaꞌ simpeꞌkoo teing kapooꞌnanka anke kansiꞌkoo nkoaramaing.  
\v 4 Bane teing nantoong noruꞌ boong basi-poꞌnupoong dootuuꞌnupoong-kooning, simpeꞌ aaripeuꞌ! Teeꞌkoo aming-koo nanimang daꞌ teing nantoong dootuuꞌkoo noruꞌ otoroaing-anko?  
\v 5 Maiaꞌdoriaing. Arekeeꞌkoo diiꞌke ooveriaꞌ otong naning narung noruꞌpoꞌnung diiꞌkoo baito-nupoong-koong diiꞌ bake-antaruripeuꞌnung teietaꞌ turanturang kenaanka naninka-koo meuꞌka?  
\v 6 Teeꞌkoo ee naning noruꞌpoꞌnung dootuuꞌkoo ureaamaing-koong ooveriaꞌ akoꞌ beꞌantaverererimaung tuutunang-koo˜ nantoong mutaanang-koo-nupoong-koo dutakanooꞌke?  
\v 7 Koontoꞌ duaꞌdaririning teeꞌ diiꞌka tuumpireerima. Tenang nantoonge diiꞌkoo niiꞌninge diiꞌmaikororiꞌke orakaꞌ nkoraariko diiꞌ, aiꞌ bakiaaꞌdaariko, diiꞌkoong kara-simpeꞌ otoaruko makosi tampaꞌ eeꞌ: Ampaꞌdori otoriaing diiꞌ.   
\p
\v 8 Teka diiꞌ teeꞌ nkorariaꞌ otong; teka baruꞌnooꞌ orakaꞌ diiꞌ eeꞌning namaiaꞌ makosinuka diiꞌka orakaꞌ nkoreerimaung bakiaaꞌdeerima kara aveꞌeri tuumpireerima.  
\v 9 Noruꞌeriaꞌ otong teing nantoong nampeesi orariaavaining teing Kumponing bakaang muuꞌkoo tumpariaukaꞌnung? Aavaraariko taaraverereriaukaꞌ.  
\v 10 Aiꞌ aing eeꞌning teing eeꞌ oroꞌnuka tumpariaukaꞌnunge: Kaukauroarimaing, kumponing tositosinanka siompaamaing, nampeesi orariaamaing, nantoong biiꞌka avarimaing eeꞌnoko teing paaravaamaing orakaꞌnko aarumo biiꞌka, bakiaaꞌ nkonuka, mamairontoꞌnuka, purintoꞌnaruꞌ naiaama kanuꞌarimaing, kapooꞌkoo tataꞌarimaing, okoꞌoko baukonanka, deuꞌ baukonuka, eeꞌnoko tavuꞌ ninka bakiaaꞌ nkoaamaing. Tevitu avitu eeꞌ oroꞌnavitu tumpariaukaꞌnung teꞌ Kumponing bakaang muuꞌkoo.  
\v 11 Niiꞌning tee diiꞌkoo teeꞌ eeꞌnaꞌ nkorarikoꞌning, teka Tanuaang Meekunge Kumponing-etainge diikaang domang kiiroraaꞌantaruruꞌ, eeꞌnoko meekaꞌantarurira koong-antaruruꞌ tee Ovoring Jiisuuꞌ Karistooꞌ bakaang miring-koo kuunge.   
\s1 Kaukauroi Otoriaꞌ Otoai  
\p
\v 12 Diiꞌke aaꞌperi otomaung, “Amutemuriiꞌ kapooꞌ tauraꞌpari otong niiꞌke nko-koo.” Teka niiꞌning kapooꞌnankai pakumuriaung. Amutemuriiꞌ kapooꞌ tauraꞌpari otong ninge nko-koo, teka ning ninka boong siꞌmaravaukaꞌnung kapooꞌ niiꞌnung bakaang purintoꞌkoo.  
\v 13 Napoꞌ diiꞌke aaꞌperi otomaung, “Taamang tee pakosiiꞌkoo makosi eeꞌnoko pakosiiꞌ tee taamang-koo makosi.” Teka ampaꞌdoriaukaꞌ asiꞌnooꞌka Kumponinge tee ookaanka tamunsiꞌnaanka deeng-antavureaing. Nka niikaang mono arekeeꞌ? Kaukauro-koo makosi deeaꞌ. Niikaang mono tee Ovoring-koo makosi eeꞌnoko Ovoring teeꞌke, niikaang mono-koo makosi.  
\v 14 Eeꞌnoko asiꞌnooꞌke teie bakaang purintoꞌke deto daaꞌmuriaing niiꞌ niikaang mononanka teeꞌ eeꞌnaꞌ Ovoring daaꞌantavuuꞌnaꞌ nariꞌ.  
\v 15 Diiꞌke ee noruꞌeriaꞌ diikaang mononanka tee namaranaꞌ Karistooꞌ bakaang mono-koong? Arekeeꞌ, makosie naninge taapoꞌ tontaꞌui dei namaranaꞌ Karistooꞌ bakaang mono-ita eeꞌnoko baraaꞌupeuꞌ niiꞌnani ninka bakaang mono bakiaaꞌkoo baavearamai ninka? Bakei katuaꞌ!  
\v 16 Diiꞌke ee noruꞌeriaꞌ tee naning baka beꞌnuꞌaravaing teni ninka bakiaampa ninka beekaang mono tee narung mono deemparavaing? Teeꞌ eeꞌnaꞌ Daari Meekunge minkuvumanaꞌ aaꞌpuma,  
\q1 “Tenaanka tee narung mono deempareaing.” \rq (Pupuꞌ 2:24)\rq*   
\m
\v 17 Teka baa tee narung baka Ovoring-koo avaravaing beekaang tanuaang tee narung tanuaang deemparavaing.   
\p
\v 18 Baariꞌantarariri otoriai kaukauroi otoꞌketa. Teing niiꞌning orakaꞌ nkonanka nkoampima tee mono-ita taapoꞌke nkoampimaung, teka naning kaukauro nkovuma tee baka bakaang mono orari-antavaramaung.  
\v 19 Aiꞌ noruꞌeaꞌ ee dakaang mono tee Kumponing bakaang Tanuaang bakaang pava meekava? Kumponinge teꞌ sipuuꞌ eeꞌnoko teꞌ eeꞌnooꞌ otomaung. Tee eeꞌnara okovenung, daꞌ deeaꞌ.  
\v 20 Teie tee daꞌ pankainge mooꞌke mooꞌduinung napoꞌ tororuma. Teeꞌkoo dakaang monoi pankaing-antavei otoaing.   
\c 7  
\ms1 Nampeesi-koo Nau-antanaare  
\mr (7:1-40)  
\s1 Paulaꞌke Niiꞌning Nianiaꞌ Nampeesi-koong Makuꞌuuꞌnaꞌ  
\p
\v 1 Enang ninge makuꞌderompiiꞌnaang tee diikaang kara daarimemuruꞌnung. Tampaꞌ eeꞌ makosi: Naning nampeesiaravaꞌ otoaing.  
\v 2 Teka orara aarumo beremparimaung-koo tee, makosi, donkaani baꞌaang otoꞌevuainge, eeꞌnoko manikuma baꞌung otoꞌevuainge.  
\v 3 Baꞌunge tee kapooꞌ nampeesi-koo biꞌari otoining piavoko baꞌaang avuaing. Teeꞌ nariꞌ baꞌaange napoꞌ baꞌung avuainge.  
\v 4 Baꞌaang baka bakaang mono tanatavaravaꞌ, baꞌunge deekoꞌ makosi. Teeꞌ nariꞌ napoꞌ baꞌung bakaang mono tanatavaravaꞌ, teka baꞌaange deekoꞌ makosi.  
\v 5 Orokorariaꞌ otoai. Aꞌnooꞌ okiꞌnung batei-koo makosi nariꞌ karereta kunsirarema otoreeꞌnaang deekoꞌ. Eeꞌnoko damaꞌke mono konteereai; diiꞌka tanatarariaruko Sietaniꞌke paararuriꞌneenga.  
\v 6 Ninge boto siompansi minkuampaꞌ nampeesirariiꞌnaang, teka piarorima deekoꞌ tee makosi.  
\v 7 Ninge eeꞌ naurampimang: Nampeesirariarui dei makosi ning-pinaꞌ, nka noruꞌansi oꞌnong niiꞌ nariꞌ oroꞌnanka deeaꞌ Kumponinge narunaꞌ narunaꞌ nkomuruꞌnaꞌkoo.   
\p
\v 8 Enang ninge eeꞌ naurampimang diiꞌ nampeesirariaing eeꞌnoko naaroonku: Diiꞌ nampeesirariarui dei tampaꞌ, ning-pinaꞌ nariꞌ otoripeuꞌ.  
\v 9 Teka diiꞌka tanatarariaukaꞌnung deekoꞌ, makosi, nampeesirariaing, karaaꞌke booꞌ otorimaatoꞌneenga.   
\p
\v 10 Teka ninge eeꞌ naurampimang diiꞌ nampeesiniiꞌnuka, aꞌnooꞌ Ovoringe teeꞌ eeꞌnaꞌ botoruruꞌnaꞌ eeꞌpinaꞌ: Baꞌaang baꞌung-eta tontaꞌaravaukaꞌ, eeꞌnoko baꞌunge baꞌaang sipuaukaꞌ.  
\v 11 Baꞌaang tontaꞌarara deekoꞌ tee nampeesiaravaꞌ otoaing, niiꞌnooꞌ napoꞌ baꞌung-koo tampoꞌaravai.   
\s1 Nampeesi Keveura-koong: Karistooꞌkoong Eeꞌnoko Karistooꞌ Deeaing-koong  
\p
\v 12 Niiꞌning-koo Ovoringe tero boto nkoevuriaꞌ, teka teing-koo ninge aaꞌpamaang: Niiꞌnung Karistooꞌkoo baito-nupoong-koo narung baꞌaang mutaanang-koonani eeꞌnoko teni pinkaꞌari otoaing deekoꞌ tee ninka nariꞌ otoreeꞌnaang, teie tee, teni baꞌaang sipuaukaꞌnung.  
\v 13 Eeꞌnoko niiꞌnanie dootuuꞌkoonanie baꞌung mutaanang-koong deekoꞌ eeꞌnoko tee pinkaꞌari otoaing deekoꞌ teni ninka nariꞌ otoreeꞌnaang, tenie tee, tee baꞌung sipuaukaꞌnung.  
\v 14 Donkaani mutaanang-koong teni manikuma ninka pinkaꞌaresi tee beekaang nampeesi meekaꞌpari otong. Eeꞌnoko nani manikuma mutaanang-koonani Karistooꞌkoonung ninka pinkaꞌaresi tee beekaang nampeesi napoꞌ meekaꞌpari otong. Eeꞌkoo teeꞌ: Beekaang nampeesi meekaꞌpari otoaruko dei beurukaaꞌ Karistooꞌ bakaninge biurukaaꞌpinaꞌ deempariarupeuꞌ. Nka enang-pinaꞌ tee teing Kumponing bakaninge biurukaaꞌ.  
\v 15 Eeꞌnoko naring-koo naveu mutaanang-koonaveu pokaꞌkoo piavoaing deekoꞌ, makosi, pokaꞌaravaing. Pokaꞌarako Karistooꞌkoonaveu tee-koo baruꞌ noruꞌ daiꞌaravaukaꞌ, aiꞌ Kumponinge tee daꞌ mooa-koo miruꞌduing.  
\v 16 Daꞌ baꞌaang aiꞌ daꞌ baꞌung Karistooꞌ masikaꞌantavemaung deekoꞌ, dake noruꞌeaꞌ niiꞌnung ninka otorekotaaꞌ tokoonaꞌ nkoarapeuꞌnung: Domampepeuꞌ aiꞌ domampearupeuꞌ.   
\s1 Kumponing-nung Bokubokue Peꞌnunturuꞌnooꞌ Naroꞌ Otoriaing.  
\p
\v 17 Nka diiꞌ Kumponinge bokururuꞌning teing niiꞌnamuriiꞌ otootoꞌkoo pareꞌdariainaꞌ besiꞌeriaukaꞌ, teka tee otootoꞌ tero narunaꞌ narunaꞌ Karistooꞌke tankeeꞌduri aruruꞌnung komperi otoriai. Aung tee boto ninge sipamaung ookara dootuuꞌnupoong-koo osi kante-koo.  
\v 18 Naning dopaꞌ totoꞌnisi bokuvuko deekoꞌ makosi, teeꞌ Juꞌkoonung-pinaꞌ otoitaaꞌ nanuaing. Napoꞌ dopaꞌ totoꞌparavaung bokuvuko deekoꞌ makosi, teeꞌ nariꞌ Juꞌdeeaung-pinaꞌ otoaing.  
\v 19 Dopaꞌ totoꞌ kapooꞌ deeaꞌ, eeꞌnoko totoꞌparavaung teeꞌ, kapooꞌ deeaꞌ, teka Kumponing bakaang boto siong tee masikung.  
\v 20 Diiꞌ temuriiꞌ otootoꞌkoo otorimaatoaing narunaꞌ narunaꞌ, Kumponinge tankeeꞌdurioꞌ otorikoꞌnaꞌ teꞌmung Karistooꞌke bakaning deentariiꞌnaang bokuruuꞌnaꞌmung.  
\v 21 Daꞌ tero naning-koo botovotonaaꞌ deentari otoko Kumponinge bokuruuꞌnung deekoꞌ teeꞌ otoi simpiriꞌanta-koong taung besiꞌeaukaꞌ. Teka doona simpiriꞌanta-koong oroꞌparako deekoꞌ makosi simpiriꞌdaravaing.  
\v 22 Baa naning tee bokuvuing niiꞌnung bakaang botovotonaaꞌ deempari otoko tee unaa-antavuing Kumponinge, eeꞌnoko teeꞌ nariꞌ tee baa bokuvuing tenang niiꞌnung bakaang botovotonaaꞌ deemparavaꞌ otoko tee Karistooꞌ bakaang botovotonaaꞌ deempari otong.  
\v 23 Daꞌ tee mooꞌduuꞌ mooꞌke. Nantoong biikaang daiꞌnisi deentari otoaukaꞌ.  
\v 24 Mmaikoriꞌ ee, Kumponing-koo imaꞌmariri oꞌnoriaing teꞌ naroꞌ bakaang bokubokue peꞌnumuring-navaro-koo narunaꞌ narunaꞌ teke oꞌnoritaaꞌ.   
\s1 Nemaaꞌ Neraiꞌkoo Nau-anta  
\p
\v 25 Enang teing nampeesiariaing-koo ning boto oꞌnoaꞌ Ovoring-eta, teka nkaang noruꞌ arompimaang, Kumponinge piaamuraiꞌnange naning diiꞌke masikaꞌantameriaing deeng-antamuuꞌnung.  
\v 26 Ninge tee eeꞌ noruꞌamaang: Niiꞌ enang poreꞌ kuneꞌampimaung-koo oꞌnoritaaꞌ makosi nampeesimariaꞌ tamung oꞌnoripeuꞌnung-koo tampaꞌ.  
\v 27 Arekeeꞌ? Daꞌ daꞌaang-poꞌnunge? Teni sipeainaꞌ besiꞌeaukaꞌ. Aiꞌ daꞌ daꞌaang otoaunge? Nampeainani besiꞌeaukaꞌ.  
\v 28 Daꞌ nemaka nampee-siraravaing deekoꞌ orakaꞌ nkoraravaꞌ. Eeꞌnoko neraiꞌnaꞌ teeꞌ, nampee-siaravaing deekoꞌ orakaꞌ nkoaravaꞌ. Teka teing nampeesiariaininge tee arikung kuneꞌaavaing kansiꞌkoo, eeꞌnoko ninge teeꞌ oroꞌ kuneꞌeriꞌneeng-koo teeꞌ minkuamaang.   
\p
\v 29 Mmaikoriꞌ, ninge tee naurampimang tee aung: Batei enang apukaꞌparing Ovoring bakanaꞌmung-koong. Enang-etaꞌ deto teing biiꞌankaampi-poꞌnupoong biiꞌankaampi otoꞌevoroaing-pinaꞌ otoroaing.  
\v 30 Teing biromparimatomaing birompariaing-pinaꞌ otoroainge. Teing dotuarimatomaing dotuariaꞌ otomaing-pinaꞌ otoroainge. Teing mooꞌmooꞌ nkoaamatomaing tee mooꞌ nkoaavaꞌ otoromaatomaing-pinaꞌ otoroainge.  
\v 31 Teing nantoong kansiꞌkoong nko-nko nkoaamatomaing teing kansiꞌkoong nko-nko baruꞌ aaꞌnaꞌ noruꞌai nkoaavaꞌ otoromaing-pinaꞌ otoroaing, aiꞌ kansiꞌkoong avutevuꞌ nko-nkonanka tankinuaing.  
\v 32 Ninge pia-antarampimang diiꞌ baruꞌ norunoruꞌkoo paaꞌdariri otoriaukaꞌ. Tee naning nampeesiaravaung tee Ovoring bakaang mintoong-koo kakeꞌiiari otomaung Ovoring dotu-antavuainaꞌ piavoitaaꞌ.  
\v 33 Tee naning nampeesiaruꞌnung bakaang noruꞌ kansiꞌkoo otomang, teni baꞌaang dotu-antavuuꞌnaang piavoma.  
\v 34 Tee bakaang onou tee pokaꞌari otong. Teni nampeesiaravai aiꞌ neraiꞌnaꞌ bakaang noruꞌ Ovoring bakaang mintoong-koo otong. Teni Ovoring bakanani otoꞌkoo piavomaang ookavetara-koo, mono eeꞌnoko tanuaang. Teka teni nampeesiaruꞌnani tee kansiꞌ bakaang mintoong-koo noruꞌ otong, tenie baꞌung dotu-antavumaatooꞌnaang piavoma.  
\v 35 Ninge tee aung diiꞌ eeꞌning diiꞌka paku-koo naurampimang, diiꞌ poterampiiꞌnaang deeaꞌ, teka tampaꞌ toosirariri otoriiꞌnaang, mataaꞌirariri Ovoring-koo, tunsi paakarariaꞌ.   
\p
\v 36 Niiꞌnung naninge eeꞌ noruꞌui dei: nani manikuma nampeesi-koo kariviriꞌai piokang napuꞌnisi tamung pankaꞌkoo makosi deeaꞌ nampeesiaravaꞌ, eeꞌnoko teie nari-antavuaing nampeesi-koo pakuvuitaaꞌ tee, tee makosi, piavoainaꞌ nkovuaing. Teie tee orakaꞌnko nkovuaꞌ nampeesi-koo miruꞌuma teni.  
\v 37 Niiꞌnaꞌ napoꞌ eeꞌ: naninge ninge minkuamanaꞌ arooꞌui dei, eeꞌnoko teeꞌ nariꞌ nko-koo piavoi dei, teeꞌ tampaꞌke, teni neraiꞌnaꞌ nampeesiaravai tarevuaing.  
\v 38 Tee tee-pinaꞌ: Tee naning teni baurang nampeesiaravaing-koo pakuvumaung tee, kapooꞌ tampara teie nkovumaung; teka napoꞌ tee naning teni tanatavumaung nampeesiaravaruko teie, tee kapooꞌ baruꞌ tampara masikung nkovumaunge.   
\s1 Naaroonku-koo Nau-anta  
\p
\v 39 Teni baꞌaang tee baꞌung-koo biꞌari otong tenang tee domampari otoko, teka tee baꞌung booꞌpari dei teni tee makosi napoꞌ nampeesi-koo piavoaing ninka Kumponing-koo kuunge.  
\v 40 Teka teni deto basinooꞌ dotuari otopeuꞌ teni nampeesiaravaꞌ otoi dei. Aung tee nkaang noruꞌ, eeꞌnoko baruꞌnooꞌ eeꞌ noruꞌansi oꞌnong: Ning-koo Kumponing bakaang Tanuaang otoko minkuamaaꞌnomaung.   
\c 8  
\ms1 Taamang Kumponing Tositosinanka-koo Darimpaamaung-koonaare  
\mr (8:1-10)  
\s1 Norukasiꞌnukai Boonko Otoroi Teing Niiꞌning Orariaavaukaꞌ Bioꞌ Maaꞌaama  
\p
\v 1 Enang tee kapooꞌnanka kumponing tositosinanka-koo darimpaamaung: Niiꞌke tasiꞌpampiri otong teeꞌ diiꞌke aaꞌperimaung-koo, “Niiꞌke tee-koo noruꞌ deto basi kompampiri otong siompampipeuꞌnung.” Teka teing noruꞌ deto basi narung siompaamaing teing tamung biiꞌka daangamparimaing. Piaae deekoꞌ niiꞌ naroꞌka puring-antameeripeuꞌ.  
\v 2 Naninge baka daangamparama eeꞌ noruꞌupeuꞌnung: “Ninge ootukunung kapooꞌ noruꞌansi otong.” Nka tee teie noruꞌuaꞌ teeꞌ Kumponinge pia-antavui otoinaꞌ teie noruꞌkoo.  
\v 3 Teka naninge Kumponing domange daiꞌui dei Kumponinge tee bakaang naning tasiꞌpui noruꞌumaung.   
\p
\v 4 Enang tee, arekeeꞌ noruꞌampiiꞌnaang tee boontunang-koo Kumponing tositosinanka-koo akovitue darimpaamaung-koo? Makosie niiꞌke nai-koo? Niiꞌke aaꞌ tee noruꞌampiri otong kumponing tositosinankai kapooꞌ basi-antavaavaꞌ ookara kansiꞌkoo, eeꞌnoko amutemuriiꞌ kumponing otoroaꞌ, teka narung masikung Kumponing otong.  
\v 5 Nantoonge tee, aꞌnooꞌ aaꞌpaamaung: Kumponinanka otorong ookaanka-koo paning eeꞌnoko kansiꞌkoo, mmauꞌnanka ookeng kumponinanka eeꞌnoko ovontunanka.  
\v 6 Teka niiꞌkoo tee narung masikung Kumponing otong, tee Niuma. Eeꞌnara-ita ookara kapooꞌnanka tavoꞌaramaung, eeꞌnoko niiꞌ tee-koo oꞌnorimaunge. Eeꞌnoko tee tee narung Ovoring otong, Jiisuuꞌ Karistooꞌ. Tee eeꞌnara ookara kapooꞌnanka teie pomaung eeꞌnoko niiꞌ teie domamariri oꞌnoring.   
\p
\v 7 Nka tee ookarai nantoonge aung amuriiꞌ noruꞌ noruꞌaavaꞌ. Niiꞌning tee nantoong diiꞌkoo-nupoong aruaruꞌnanka teroita, temeng-koo datavoroi otoromaung, taamang daring mmeꞌ masikaꞌantavai otong. Eeꞌnoko teinge temuriiꞌ naiaama pankaruntoonge tee noruꞌaripeuꞌ orakaꞌ nkoarimaung.  
\v 8 Taamange tee, bane aremuriiꞌke, Kumponing-aape beꞌantamuriaukaꞌnung. Niiꞌ naiampiarui dei doonko siꞌmariarupeuꞌ Kumponing-koo. Eeꞌnoko naiampiri dei deto siꞌmariarupeuꞌ Kumponing-koo.  
\v 9 Tanatarariai diiꞌ purintaririning, naierima teing diiꞌkoo aruaruꞌoroi otoroining orari-antaverereriꞌneeng.  
\v 10 Tee eeꞌpinaꞌ: Naninge boontunang-koong taamang nai-koo orakaꞌ noruꞌumaunge tee daꞌ oorupeuꞌ boontunang naiaamanava-koo naikiko temuriiꞌ boontunang-koong taamang daang pinaꞌ noruꞌei. Eeꞌnoko teie oorura piavora paararupeuꞌ bane pankaruntoonge orakaꞌpinaꞌ noruꞌuitaaꞌ.  
\v 11 Teeꞌ nkorarako dakaang noruꞌke tee orari-antavupeuꞌ tee daꞌmaikoꞌ aruaruꞌ, Karistooꞌ tee-koo bouꞌnung.  
\v 12 Niiꞌning niiꞌmaikororiꞌkoo tunsie noruꞌarimanaꞌ siong-koo poreꞌoromaung, eeꞌnoko biikaang tunsie noruꞌarimanaꞌ daang-antavariainaꞌ nkoverima dake tee Karistooꞌkoo orakaꞌnko nkoveing.  
\v 13 Teeꞌkoo tee teie taamange mmaikoꞌ duaꞌantavupeuꞌnung-pinaꞌ ooama ninge maaꞌ ampaukaꞌnung tee bioꞌ, tee ntaraꞌmaꞌnung duaꞌantavamiꞌneenga.   
\c 9  
\s1 Paulaꞌke Boonko Otoi Mooꞌ Kerempuuꞌnaꞌ Biikaang Baito Paku-koo  
\p
\v 1 Enang tee, ninka teeꞌ orokomarako diiꞌkoo niiꞌninge tokomeriko tee aaꞌpamaang: Arekeeꞌ, ning ee naning pankaing deeaꞌ? Ning ee kara-okomui-nka deeaꞌ? Ninge ee Jiisuuꞌ Karistooꞌ ooampaꞌ? Diiꞌ ee sinananka deeaꞌ nkaang nko-nko-koo tee-koo Ovoring-koo?  
\v 2 Ning niiꞌning-koo kara-okomui-nka deeaung deekoꞌ ning tee diiꞌkoo siraꞌmari oꞌnopeuꞌnung ning Kumponing-koo kara-okovui-nka, diiꞌ dootuuꞌnupoong deentariruꞌnung-koo, ning taaramerira.  
\v 3 Nkaang kara-dimpaꞌ teing ning tokomaamaing-koo aung:  
\v 4 Arekeeꞌ? Ning ee tauraꞌmaravaꞌ diiꞌankoa taamang-koo nai-koo ntong tovang-koo?  
\v 5 Ning ee tauraꞌmaravaꞌ dootuuꞌkoonani nampansira nariꞌ nanuꞌkoo teeꞌ Piita, eeꞌnoko Ovoringe baaraꞌmainkaang eeꞌnoko niiꞌning kara okovuri nkanuka nanaamanaꞌ?  
\v 6 Arekeeꞌ, neeꞌ Baanabas naanka nanaankai kemuriiꞌka nko-nko nkoampematoainge mono bauꞌkoonge mantaꞌparioꞌ?  
\v 7 Baa naning tee piatooronuka˜koong tavuꞌkoo nanuma taamange baka bauꞌaramaung? Baie tee taamang keempuma sinang nkavuaung? Baie tee naning kauꞌkarenaumo-navontu bauꞌurimaung baka maaꞌkuaꞌ? Otoaꞌ.  
\v 8 Eeꞌnoko nantoong biikaang noruꞌ narung teeꞌ minkuamaang ee? A, Moosesi-nung botoi teeꞌ nariꞌ napoꞌ minkuvui otomaung.  
\v 9 Eeꞌpinaꞌ daariari otong,  
\q1 “Boromakaꞌkoong muring daiꞌeriaukaꞌ uiteꞌkoong˜ sinang kauꞌke keꞌdeeꞌkoo botoverima, tee-koo uiteꞌkoo maaꞌkuainaꞌ.” \rq (Boto 25:4)\rq*  
\m Kumponinge ee boromakaꞌ narung noruꞌuitaaꞌ teeꞌ minkuvuuꞌ?  
\v 10 Niiꞌ ee teeꞌ minkumuriaꞌ? Tee aaꞌ niiꞌ minkumurima teeꞌ daari-antavuuꞌnung. Aiꞌ tee naning kansiꞌmeemeng tee sinang nkavuainaꞌ noruꞌuitaaꞌ teeꞌ meemeng-koo makosi. Eeꞌnoko tee naning sinang-bireꞌ tee sinang-koo niiꞌnariong nkavuainaꞌ noruꞌuitaaꞌ bireꞌkoo makosi.  
\v 11 Tee tee enang ninge Tanuaang bakaang kara diiꞌkoo keempansi dei, arekeeꞌ, baruꞌ ee aaꞌnaꞌ mankiꞌdori noruꞌerimang ning pakumeripeuꞌnaꞌkoo?  
\v 12 Niiꞌninge diiꞌ eeꞌ noruꞌdaariko, “Niiꞌ bakei bauꞌmaariiꞌnaang,” ninge teeꞌ nariꞌ baruꞌ deto basinooꞌ noruꞌdampipeuꞌ. Nka tee ninge bane makotuioꞌ tee nkomaravaꞌ. Ninge arikananka bane tokoonamuriiꞌ doonko tamung meuꞌpamaung Karistooꞌkoong doorenang tampara arikaꞌantavamiꞌneeng-koo.  
\v 13 Diiꞌke ee noruꞌeriaꞌ teing Kumponing bakanava-koo mintoomparimaing teing tee, tee taamang teva-ita nkavamaung? Teing boontudomai mintoomparimainge tee, taamang-koo biikanariong napoꞌ tevaro-ita nkavaamaunge.  
\v 14 Teeꞌkoo Ovoringe botomuruꞌ niiꞌ bakaang kara tampara nkavampiri daankiampimaing niikanariong teka tee-koo doorenang tampara-koo nkakampiainge.   
\p
\v 15 Teka teing aing ning-koo makosining tee ninge nkavampaꞌ, eeꞌnoko ninge aung nka-koo tampama daariampaꞌ. Makosi, ning moompaing nkavampaꞌ. Naninge daang-antamuaukaꞌnung ning daangamarinaꞌkoo.  
\v 16 Tee, eeꞌ: Ninge daankiama tee doorenang tampara tee, tee kapooꞌ ning daangamaravaukaꞌnung tee-koo. Tee, niiꞌnavung taung oꞌnoaꞌ, aung tee daankinang nkoamaaꞌnoaing. Tee doorenang tampara daankiamparui dei ning tee baruꞌ orakaꞌ toraꞌpampeuꞌ.  
\v 17 Aung amuriiꞌ nko-nko arooꞌansi nkoampaing deekoꞌ teie tampaꞌ makuꞌmuaing, teka arooꞌamparuko etumuioꞌ nkoampaing deekoꞌ tamung nkoamaaꞌnoaing mooꞌdopa.  
\v 18 Aiꞌ ning aremuriiꞌ mooꞌ kompampaing? Tee aaꞌ nkaang mooꞌ eeꞌ oroꞌ: tee kapooꞌ ninge nka-koo makosi karakara tampara-koo tee ninge nkavamparuing. Tee kara tampara ninge daankiansing kapooꞌ otoaruing. Tee tee eeꞌnara nkaang mooꞌ.   
\s1 Paulaꞌ Baka Avarakoꞌnaꞌ Ookara Nantoong-koo  
\p
\v 19 Ning mooꞌ nkavama naning-koo botovotonaaꞌ deeaꞌ, teka ning ninka ootukunung biikaang botovotonaaꞌ deeng-antamaramaung nantoong mmauꞌ Karistooꞌkoo baramparamaꞌnaang.  
\v 20 Juꞌnupoong-ankoi tee ning Juꞌnung deemaramaung Juꞌnupoong baramparamaꞌnaang. Teing Moosesi-nung boto-koo kuung otoromanaꞌ ning teeꞌ nariꞌ tee boto-koo kuunung-pinaꞌ deemaramaunge teing baramparamaꞌnaang, bane tee ning tee boto-koo kuung oꞌnoaꞌ.  
\v 21 Juꞌdeeaing baramparamaꞌnaang Moosesi-nung Boto-koo damaꞌdue otoromaing ning tee tee boto-koo damaꞌdunung-pinaꞌ deemaramaung. Aꞌnooꞌ tee Karistooꞌ bakaang boto-koo kuung deemari oꞌnoitaaꞌ Kumponing-nung boto-koo damaꞌdue oꞌnoaung.  
\v 22 Aruaruꞌoromaing-ankoi ning teeꞌ nariꞌ aruaruꞌmomaunge teing baramparamaꞌnaang. Amentemeng-koo bereꞌmaramaung aaꞌpama, “Makosinaꞌ nkomarama niiꞌning baramparampainaꞌ.”  
\v 23 Tee ookara kapooꞌnanka ninge nkoamaung tee bereng-anta-koo tee doorenang tampara, tee-koong biraanke mmauꞌ ninka nariꞌ kompampiiꞌnaang toꞌbii-antamaramaung.   
\s1 Niiꞌ Ookara Boonko Noruꞌmariri Taremariai Mooꞌ Paning-koo Nka-koo  
\p
\v 24 Toꞌbii-anta tee kapooꞌ masikung, aiꞌ diiꞌke ee noruꞌeriaꞌ teing nantoong kuaꞌparimaing deikooꞌkoo tee kuaꞌparimaung namuꞌ, teka narunge mooꞌ nkavumaung. Teeꞌ nariꞌ kuaꞌdariaing mooꞌkoo nkakiriainaꞌ.  
\v 25 Ookara moru-nupoong tee paaravarimaung biiꞌka tampaꞌ tanatavariiꞌnaang ootukunairu-koo. Biikaang mooꞌ tee tamung baaꞌkoong baakopo, daꞌdeng maraꞌomaung; teka niikaang mooꞌ tee pankaroonge otoꞌ.  
\v 26 Teeꞌkoo toꞌbii-antamari ning kuaꞌmaramaung. Ning tamung auviꞌau kiꞌbitu baiꞌampaung, meuꞌpansi naroꞌ.  
\v 27 Nkaang mono doonko siꞌmari meung-antamaramaung Karistooꞌke bamuuꞌnaꞌ otoꞌkoo aaꞌpama, “Damaꞌke ninka duaꞌmaraꞌneenga niiꞌning daankiarankotaaꞌ.”   
\c 10  
\s1 Tampaꞌ Taremariaꞌ Domaang Duaꞌampiꞌneeng Juꞌnupoong-koo Nkoaruꞌnaꞌ  
\p
\v 1 Enang tee mmaikoriꞌ, ninge noruꞌantarampiiꞌnaang diiꞌ piamoing teing niumaraang Isireeli-nupoong-koo nkoaruꞌnaꞌ tasiꞌperiiꞌnaang. Teing ookara kamoꞌka boonge nanauꞌning, eeꞌnoko ookara pirung meuꞌ totoꞌpai tankinauꞌ.  
\v 2 Eeꞌnoko tee kamoꞌnaanka-koo pirung kuunge nanauꞌnung miruꞌnooꞌ tee ookara teeꞌ meekaꞌantavariruꞌ Moosesi-koo kuung-nupoong deemparima.  
\v 3 Eeꞌnoko arikanameensiꞌke nanaama taamang tovang ntong otoaꞌnameensiꞌke ookarai taamang tee narung Tanuaang-etaing naiaakoꞌ.  
\v 4 Eeꞌnoko ookarai teri nari ntonari Tanuaang-etanari naiauꞌ, teieta boiaꞌ Tanuaang-aapeita tuuvuko. Eeꞌnoko tee enang noruꞌampiri otong tee boiaꞌ tee Karistooꞌ eeꞌnara teing ninka nanaakoꞌnung.  
\v 5 Nka, bane ookara biraanke-poꞌnupoonge, daping ookara-koo teing-koo Kumponing tee dotuaravarukoꞌ biikaang aarumo orara-koo, eeꞌnoko nanaama avitoitoi booroma biikaang mono deraꞌorokoꞌ meeꞌboraꞌ sirakamaaꞌkoo.   
\p
\v 6 Teing eeꞌning kapooꞌ nkoaruꞌning teing taaꞌniꞌanta niiꞌkoo niiꞌ koono-anta-kooning orakaꞌnko piamoriꞌneeng-koo teing-pinaꞌ.  
\v 7 Teeꞌkoo kumponing tositosinanka daangamperereriaꞌ otoaing teing-koo niiꞌninge nkoaakoꞌnaꞌ. Daari Meekunge tee naumurimaung teinge kumponing tositosinanka siong-koo barearikoꞌnaꞌ aaꞌpuma,  
\q1 “Teing nantoong paroro pankaing nkoaama, taamang ntong tovang naiaama, donkonaaraiꞌnange moruarima siong-antaveekoꞌ.” \rq (Toro 32:6)\rq*   
\m
\v 8 Eeꞌnoko kaukauro nkoveriaukaꞌnung. Teing-koo niiꞌning teeꞌ otorokotaaꞌ kenaanka kivora-ita beenaumo kokoreiꞌ [23,000] duaꞌarira boorouꞌ.  
\v 9 Eeꞌnoko niiꞌ Karistooꞌ iirang-antanaꞌ nkomariaukaꞌ. Teing-koo niiꞌning teeꞌ nkoarikotaaꞌ boorokoꞌ boruꞌke kakiaariko.  
\v 10 Eeꞌnoko ukuusirariaukaꞌ Kumponinge pakururiaung-pinaꞌ tantarima. Teing-koo niiꞌning teeꞌ nkoarikoꞌning Orari-antai booꞌantavuruꞌ.  
\v 11 Aing teing kapooꞌ teing-koo nkoaruꞌning niiꞌke oo-koo taaꞌniꞌantananka, Kumponinge daari-antavuuꞌning koono-antamurima niiꞌ asiꞌnaroong-koo oꞌnorining naumurima tutunaꞌnupoong nkoarima opariruꞌnaꞌ biikanaroong-koo.  
\v 12 Teeꞌkoo nauramaang, daꞌ purintari donkonii otomaung-pinaꞌ noruꞌdari deekoꞌ bakei tampaꞌ masikaꞌ tanatararavaing duaꞌdaraꞌneeng-koo.  
\v 13 Teka tenang kapooꞌ arikung deekoꞌ aiꞌ orara aarumo-koong piai meuꞌduko deekoꞌ eeꞌ noruꞌeaing: daꞌ ookara paara-anta puruꞌkoo makosi. Mmauꞌ daꞌkoo uroꞌnupoonge nantoonge temuriiꞌ paara-anta kuneꞌauꞌnung. Kumponinge bakaning sipuriaung, eeꞌnoko teie tee paara-anta tauraꞌpuaukaꞌnung daꞌ puruꞌkoo, teka tenang paara-anta poko teie tee daꞌ puring-antaruaing mmariꞌnavung nauruma.   
\s1 Ovoring Bakaang Taamang Maꞌnari Biikaang Ninka Pitueriaukaꞌ  
\p
\v 14 Tee tee mmaikoriꞌ ee, baariꞌantarariri otoriai kumponing tositosinanka siong-eta.  
\v 15 Ninge daariamang diiꞌkoo diiꞌ onou-poꞌnupoong noruꞌdampima. Tasiꞌperi pinkaꞌeriai kapooꞌ ninge naurampimatomaung diiꞌ.  
\v 16 Tereng biraanke-nareng biraanke-antavampima-narenge ee niiꞌ naroꞌkamuriaunge tee ninka ereng Karistooꞌ bakaang ninka? Tevioꞌ taamanavioꞌ pisiꞌmeerimanavioꞌke ee naroꞌkamuriaunge Karistooꞌkoo mono ninka nariꞌ?  
\v 17 Tee aaꞌ naroꞌkamurimaung, aiꞌ tevioꞌ tee navioꞌ masikavioꞌ. Bane mmauꞌke niiꞌ, narung mono deeng-antamurimaung naroꞌke tevioꞌke pisiꞌmeerima ookara.  
\v 18 Oovereriaing teing Isireeli-nupoong Kumponing siompaamanaꞌ. Tenang taamang naiaama Kumponing-anko boonturomai darimpaamaung, arekeeꞌ, Kumponing ninka ee teing naroꞌkavariaung?  
\v 19 Enang arekeeꞌ miruꞌari otong? Kumponing tositosi ee kapooꞌ masikung? Aiꞌ tee kumponing tositosi-koo darimpaamaung ee kapooꞌke?  
\v 20 A, teeꞌ deeaꞌ. Tee ninge minkuamaatomaung kapooꞌ tee teing Juꞌdeeaing boontuarima, Daari Meekunge minkuvui otoinaꞌ aaꞌpuma,  
\q1 “Teing maꞌnari-koo boontuarimaing, Kumponing-koo deeaꞌ.” \rq (Boto 32:17)\rq*  
\m Eeꞌnoko piamoaꞌ maꞌnari ninka pisiꞌdeeriiꞌnaang.  
\v 21 Diiꞌ tuaantariaukaꞌ ookarenta-ita, aaꞌnoko Ovoring bakanareng-eta eeꞌnoko maꞌnari biikanareng-eta. Teeꞌ nariꞌ napoꞌ ookavaakoꞌka-ita nariꞌ taamaniriaukaꞌ, aaꞌnoko Ovoring bakanavaakoꞌketa eeꞌnoko napoꞌ maꞌnari biikanavaakoꞌketa. Teeꞌ makosinaꞌ deeaꞌ.  
\v 22 Arekeeꞌ, Ovoringe iirai uipaariiꞌanta-koo piamorimaunge? Arekeeꞌ, niiꞌ tee-koo ee dau basinooꞌ iirakutanankai?   
\s1 Piaa Siompampiri Tanatamariaing Karistooꞌ Bakanaꞌ Paaravampima  
\p
\v 23 Diiꞌke aaꞌperimaung, “Amutemuriiꞌ kapooꞌ tauraꞌpari otong niiꞌke nko-koo.” Nka tee, ookara kapooꞌ pakupaku-poꞌnung deeaꞌ nantoong-koo. Amutemuriiꞌ kapooꞌ tauraꞌpari otong niiꞌke nko-koo masikaꞌ, teka ookara kapooꞌnankai puring-antamuriaung.  
\v 24 Naning baka tanatavarama otoaukaꞌ. Ookara tee narunaꞌ narunaꞌ tanatameeriaing tampaꞌ otoꞌkoo.  
\v 25 Tee eeꞌpinaꞌ: Kara otoaruko deekoꞌ kapooꞌnanka baaveroma baaveaavaining tee makosi, naieriaing, nka niaꞌkiriaꞌ boontunang-koo dariniiꞌpinaꞌ norunoruꞌerima.  
\v 26 Aiꞌ “Ootukunung kansiꞌpoꞌ tee Ovoring bakaang.”  
\v 27 Eeꞌnoko daꞌ naninge masikaꞌanta otoꞌevuaunge bokuruko nanuꞌkoo piarora deekoꞌ makosi, naieaing ookara kapooꞌ aruaining niaꞌkiaꞌ boontunang-koo dariniiꞌpinaꞌ norunoruꞌera.  
\v 28 Teka niiꞌnung naninge aaꞌduko deekoꞌ, “Aung kumponing tositosi-koo dariniiꞌ,” tee, teeꞌpuko naieaukaꞌ. Tevunge tee naning bakaang masikaꞌanta orariearupeuꞌ eeꞌnoko bakaang domang mooavari otopeuꞌ.  
\v 29 Ninge daꞌ dakaang domang minkuampaꞌ, tee bakaang domang minkuamaang. Bane niaꞌkiaꞌ naiemaung, niiꞌnunge ooruma orakaꞌ noruꞌduꞌneeng.  
\v 30 Ninge tee naiamira deekoꞌ Kumponing-koo tampara tampampeuꞌ, teka naiampaukaꞌnung. Piamoaꞌ niiꞌnunge ning orakaꞌ noruꞌmuuꞌnaang.  
\v 31 Teeꞌkoo taamang-koo naikima ntong tovang-koo, aming kapooꞌ nkoveaing-koo, nkoveaing ootukunung kapooꞌ Kumponing pankaing-anta-koo.  
\v 32 Niiꞌnung naning duaꞌantaveaukaꞌ, arera, Juꞌnung deekoꞌ, Juꞌdeeaing-koong deekoꞌ aiꞌ Kumponing bakaning dootuuꞌnupoong-koong deekoꞌ, teeꞌ nariꞌ ookara nantoong ninge dotu-antavaramaung avuntevunge.  
\v 33 Ninka paku-koo besiꞌmaravaꞌ, teka ookara nantoong paku-koo mooꞌariiꞌnaang.   
\c 11  
\m
\v 1 Barerariaing ning-koo ning Karistooꞌkoo baremaramanaꞌ.   
\ms1 Dootuuꞌ Tampaꞌ Nkonaꞌ Eeꞌnoko Avuavuꞌnanka Tanuaang Meekung-etaning  
\mr (11:2–14:40)  
\s1 Nantoong Baarong Kurunaꞌ Dootuuꞌkoo  
\p
\v 2 Diiꞌ teing tampenanka tantampimaang ning norunoruꞌmerimaung-koo eeꞌnoko tee naurampiruꞌnung aarumo tampaꞌ imaꞌeri otomaung-koo.  
\v 3 Teka ninge diiꞌ pia-antarampimang tee Karistooꞌ noruꞌeriiꞌnaang tee tee Boreꞌ ookara donkaang kante-koo, eeꞌnoko donkaani tee manikuma-koo boreꞌ, eeꞌnoko Kumponing Karistooꞌkoo boreꞌ.  
\v 4 Baa donkaani kunsiaravaing niiꞌnaꞌ tarampeearavaing˜ boreꞌ dakaꞌparitaaꞌ tee tee Karistooꞌ doreꞌuaꞌ otong, bakaang Boreꞌ.  
\v 5 Niiꞌnani manikuma oosirarimanooꞌke kunsiarapeuꞌ niiꞌnaꞌ tarampeearapeuꞌ bakaang boreꞌkoo baarong manikuꞌkoo makosinaꞌ kurumparavaꞌ tenie tee baꞌung doreꞌuaꞌ otong, tee bakaang boreꞌ. Teni tee teni-pinaꞌ nariꞌ dapo kaariarinani-pinaꞌ maiaꞌpoꞌnani.  
\v 6 Niiꞌnani manikuma boreꞌkoo baarong kurumparavarupeuꞌnani makosi, dapo opui napuꞌarapeuꞌ, teka kaariari otoꞌkoo maiaꞌopeuꞌnung deekoꞌ makosi manikuꞌkoo makosinaꞌ baarong kurumparavaing napoꞌ, boreꞌ dakaꞌpui.  
\v 7 Donkaani tee boreꞌkoo baarong kurung-koo makosi deeaꞌ dootuuꞌkoo oosirarimanooꞌke, aiꞌ teie tee tavoꞌantavumaung Kumponing bakaang oroꞌoroꞌnaꞌ eeꞌnoko tee meenasi bakaang; teka manikumai donkaani bakaang meenasi tavoꞌantavumaung.  
\v 8 Tutuntoma tee donkaani manikuma-ita Kumponinge nkovuaꞌ, teka manikuma donkaani-eta nkovuuꞌ.  
\v 9 Donkaani tee Kumponinge manikuma nkoevuaꞌ, teka manikuma Kumponinge donkaani nkoevuuꞌ.   
\p
\v 10 Teeꞌkoo maniiꞌkoo boreꞌkoo baarong kurumparimatoaing taaꞌniꞌanta-koo donkaani deto deeng-antavui, eeꞌnoko koosinunankai ooaama dotuarimatoai.  
\v 11 Aꞌnooꞌ tee eeꞌkoo: Manikuma donkaani-eta tontaꞌaravaꞌ, napoꞌ donkaani manikuma-ita tontaꞌaravaꞌ Kumponing bakaang aarumo-koo.  
\v 12 Teeꞌ nariꞌ manikuma donkaani-eta nkovuuꞌnaꞌkoo napoꞌ teeꞌ nariꞌ donkaani manikuma-ita pontoꞌaramaung, nka aing ookara teing Kumponing-etaning.  
\v 13 Diiꞌka-koo arekeeꞌ, oosirarimanooꞌke boreꞌkoo baarong kurumparavaꞌ manikuma ee kunsiarapeuꞌ Kumponing-koo, makosie?  
\v 14-15 Enanaroong-koo niiꞌke nantoong-koo nkoaramanaꞌ ooampima dei tasiꞌpampipeuꞌ makosinaꞌ eeꞌ: Narung donkaani dapo isikung otoi tampaꞌ deeaꞌ, eeꞌnoko nani manikuma dapo isikung otoꞌevuitaaꞌ tee tampaꞌ, aiꞌ tee tee bakaang meenasi. Aming-koo, nnaꞌ Kumponinge tee dapo avuuꞌ boreꞌ dakaꞌkoo.  
\v 16 Baa niiꞌnung naning minkuminku-koo piavoko eeꞌ nauramaꞌnaang, “Niiꞌnamuriiꞌ aarumo otoꞌmemuriaꞌ, eeꞌnoko Kumponing bakaning dootuuꞌnupoong osi kante-koo otoꞌevoroaꞌ.”   
\s1 Ovoring-nung Taamang Siivenkeꞌdeeri Nai-koo Orakaꞌ  
\p
\v 17 Naurampima aing botovotonanka napoꞌ narung tuumpi otoꞌmemung ninge minku-koo eeꞌ: Diiꞌ naroꞌdarima orakaꞌ nkoverimatoininge tamparananka dakaꞌpurimatoi.  
\v 18 Tutung tee taaravansieeng diiꞌkoo tankatankaang otong tenang diiꞌ dootuuꞌkoo naroꞌdarima, eeꞌnoko ninge masimasikaꞌantavamang.  
\v 19 Aming-koo, nnaꞌ aarumo tankatankaang tee masikaꞌ tavoꞌkuaing diiꞌkoo tasiꞌpampiainaꞌ baata areing masikaꞌpariri otong.  
\v 20 Tee tee taamang diiꞌ nai-koo naroꞌdarimaung Ovoring-nung tamperima Ovoring-nung taamang deeaꞌ,  
\v 21 aiꞌ tee tee narionaꞌ diiꞌka naierimaung eeꞌnoko teeꞌkoo niiꞌning peeravorokooꞌ eeꞌnoko niiꞌninge naiaamatoma kanuꞌantavarikooꞌ.  
\v 22 Arekeeꞌ, osie diikanooꞌke taamang eeꞌnoko ntong tovang ee naieriarupeuꞌ? Kumponing bakaning dootuuꞌnupoong ee okiꞌnaꞌanta-koo piarorimaunge, eeꞌnoko ataꞌoiꞌnuka maiaꞌanta-koo? Areꞌdampiiꞌnaang ninge; daangantampiiꞌnaang? Bakei, katuaꞌ teeꞌkoo.   
\s1 Ovoring-nung Taamang-koo Ovoringe Paulaꞌ Nauvuuꞌnaꞌ  
\p
\v 23 Tee pareꞌnaanta ninge naurampiruꞌnung Ovoringe baka poꞌantavuuꞌnung. Teꞌmung muunga Judasie tooka kompura kare-nupoong-koo sivuuꞌnaꞌmung Ovoring Jiisuuꞌke bereteꞌ nkavura, Kumponing-koo tampaꞌ, tampura tenang pisiꞌuuꞌ eeꞌnoko aaꞌpuuꞌ,  
\v 24 “Aung tee nkaang mono makosi diiꞌ neeꞌdampima booꞌkoo tauraꞌmaring. Eeꞌ naierima ning noruꞌmerimatoaing.”  
\v 25 Taamang bakearako tee teeꞌ nariꞌ napoꞌ tereng uaini-poꞌnareng nkavura aaꞌpuuꞌ, “Enang-eta deto areng-koo naikirima eeꞌ noruꞌmerimatoaing, ninge Kumponing ninka nerakung kara naroong-anta nkaang erenge pinkaꞌantavantuꞌnung diiꞌ domantariiꞌnaang.”  
\v 26 Tenang naierima aung bereteꞌ eeꞌnoko tuaantarima areng-etaꞌ diiꞌke siraꞌperimatoaing tee Ovoring diiꞌkoo booꞌparuꞌnung poainooꞌke basi.   
\s1 Ovoring-nung Taamang Naning Nariaravaꞌ Naivuaing Tee Toraꞌpuaing  
\p
\v 27 Tee tee enang naning tee bereteꞌ naivuaing tuaamparama tereng-eta Ovoring bakanareng-eta makotuaꞌnaꞌ nkovuma tee tee tuumpivuaing mono-koo eeꞌnoko ereng-koo Ovoring bakaang-koo orakaꞌnko nkovuing-koo.  
\v 28 Naning tee tutung baakeenearavaing baka mmeꞌ naivuaꞌ bakanavioꞌ bereteꞌkoo eeꞌnoko teruꞌ tereng-eta.  
\v 29 Aiꞌ tee naning Ovoring bakaang mono tampaꞌ tasiꞌpuaꞌ naivuaing tee tee baka orari-antavaravaing tee-koo naivuing-koo.  
\v 30 Teeꞌkoo eeꞌnaꞌkoo mmauꞌ diiꞌkoo-nupoong aruaruꞌoromaung eeꞌnoko siipavorokooꞌ eeꞌnoko mmauꞌ booꞌparikooꞌ.  
\v 31 Tutung diiꞌka tampaꞌ simpesimpeꞌdaripeuꞌning deekoꞌ teie orameng-koo simpeꞌduriarupeuꞌ.  
\v 32 Teka Ovoringe orameng-koo simpeꞌdurima tee, teie koong-antarurimaung baurukaaꞌpinaꞌ asiꞌnooꞌke diiꞌ kiimata-nupoong tanturiꞌneeng-koo kansiꞌnupoong ninka nariꞌ.  
\v 33 Teeꞌkoo mmaikoriꞌ, taamang-koo naroꞌdarima tampaꞌ navurariri tataꞌdeeriaꞌ naierimatoai.  
\v 34 Niiꞌnung peeravoko osie taamang-antaverimatoai diikaang naronaroꞌ kiimata-poꞌnung deemparaꞌneenga. Damaꞌke mora napoꞌ niiꞌning naurampiaing.   
\c 12  
\s1 Avuavuꞌnanka Tanuaang Meekung-etaning Avutevuꞌari otoinaꞌ  
\p
\v 1 Enang diiꞌ mmaikoriꞌ, ninge diiꞌ noruꞌkoo pia-antarampimang teing kapooꞌnanka Tanuaang-etaning avuavuꞌ.  
\v 2 Diiꞌke noruꞌeri otong tenang diiꞌ mutaanang-koo otorikoꞌnang Kumponing tositosinanka siompereri poorarima noruꞌ masikung nkaveriarukoꞌ.  
\v 3 Nka tee diiꞌ enang sirapoꞌaaperaririoꞌ naurampimang Kumponing bakaning nantoong masikeng tasiꞌpereriainaꞌ. Niiꞌnung naninge Jiisuuꞌ barakosiꞌkoo tampuko noruꞌeriaing tee naning Kumponing bakaang Tanuaang-eta karoaung. Eeꞌnoko naninge Jiisuuꞌ tee Ovoring tampuko noruꞌeriaing tee naning Tanuaang Meekung-eta karomaung, aiꞌ naninge tamung teeꞌ minkuvuarupeuꞌ.  
\v 4 Teing mmauꞌ Tanuaang Meekung-etaning avuavuꞌ otorong, teka Tanuaang teing avurimaung tee narung masikung.  
\v 5 Teing nko-nkonanka tee amutemuriiꞌ otorong, teka narung masikung Ovoring Jiisuuꞌ Karistooꞌ.  
\v 6 Napoꞌ niiꞌning otorong amutemuriiꞌ iriꞌ Kumponing-etaning mintoomparimaing, teka Kumponing tee narung masikung teing kante-koo mintoomparamaung.  
\v 7 Tanuaang Meekung bakaning nantoong-koo ookara-koo kante avutevuꞌari taaꞌniꞌantavaramaung, pakueeaꞌnaang.  
\v 8 Niiꞌnung-koo Kumponinge kara matau-poꞌnung makosi-antavumaung Tanuaang Meekunge. Niiꞌnung-koo kara noruꞌpoꞌnung avumaung teie narunge Tanuaange.  
\v 9 Niiꞌnung-koo arikung kuneꞌuko masikaꞌanta deto basi avumaung teie narunge Tanuaange. Niiꞌnung-koo Tanuaang-etaing avuavuꞌ siipa-poꞌnupoong taare-anta-koonung avumaung teie narunge Tanuaange.  
\v 10 Niiꞌnung-koo nko-nko deto basi nko-koong avumaung. Niiꞌnung-koo tarampee-koong avumaung. Niiꞌnung-koo iriꞌnanka Kumponing-etaning eeꞌnoko oreng simpeꞌkoong noruꞌ avumaung. Niiꞌnung-koo Kumponinge kara tasiꞌpaaꞌ meneng-koo sipumaung minkuvuuꞌnaang. Niiꞌnung-koo napoꞌ oovunara tasiꞌpaaꞌ menenge kara bereꞌkoong noruꞌ avumaung.  
\v 11 Aing teing ookara narung Tanuaang bakaning nko-nkonanka. Teie eeꞌnarai tankaampumaung narunaꞌ narunaꞌ kante piavomanaꞌ.   
\s1 Dootuuꞌnupoong Teing Avutevuꞌariri Narung Mono-pinaꞌ Beꞌnuꞌniiꞌnuka  
\p
\v 12 Tee eeꞌpinaꞌ: Naninung mono tee avatevaro-poꞌnung, nka teing avatevaronanka tee narung mono. Karistooꞌ bakaang mono teeꞌ oroꞌke.  
\v 13 Bane niiꞌ Juꞌnupoong niiꞌnooꞌ Juꞌdeeaing, daiꞌnisinuka niiꞌnooꞌ daiꞌariaing, nka tee narung Tanuaang-koo kuunge meekaꞌantamariruꞌnung-koo tee niiꞌ narung mono deemariri otong eeꞌnoko tee ookara narung Tanuaang okomuring makosinaꞌ iriꞌ nka-koo.  
\v 14 Naning-koong mono nariꞌ oroꞌ deeaꞌ, nka tee avatevaro.  
\v 15 Kauꞌke deekoꞌ aaꞌpui dei, “Ning aaꞌ bireng deeaꞌ, teeꞌkoo ning mono-koo-navioꞌ deeaꞌ,” teie temuriiꞌ karai tee mono-ita bitaꞌaravarupeuꞌ.  
\v 16 Eeꞌnoko domeꞌke deekoꞌ aaꞌpui dei, “Ning aaꞌ duta deeaꞌ, teeꞌkoo ning mono-koonavioꞌ deeaꞌ,” teie temuriiꞌ karai ee temono-ita bitaꞌarapeuꞌ? Otoaꞌ.  
\v 17 Ootukunung mono duta narung deempari dei, taara-nko areꞌ otong? Napoꞌ ootukunung mono domeꞌ narung deempari dei nuuraaꞌnko arerai?  
\v 18 Nka tee masikaꞌpari otoinaꞌ eeꞌ: Kumponinge avitevioꞌ beꞌnuꞌuring kantenaꞌ narung mono-koo teeꞌ nariꞌ niiꞌ narung mono-pinaꞌ otoꞌkoo bamuruꞌnaꞌ.  
\v 19 Ookara mono-koo namaranooꞌ naroꞌ otoi dei, arekeeꞌ mono tampampipeuꞌ?  
\v 20 Nka tee masikaꞌpari otoinaꞌ eeꞌ: Avatevaro otong teka narung mono tee.  
\v 21 Dutai aaꞌpuarupeuꞌ bireng, “Ning daꞌ piamoaꞌ.” Napoꞌ boreꞌke kauꞌ teeꞌpuarupeuꞌ. Katuaꞌ.  
\v 22 Niiꞌnairu mono-koo aruaruꞌnairu tampampimanairu tee tenairu-koo makosinaꞌ nkovupeuꞌ.  
\v 23 Eeꞌ, niiꞌ dotumarimaung otoko niiꞌnairu mono-koo orakaꞌ oonairu, eeꞌnoko tee tampaꞌ masikaꞌ nepuꞌmariri duaanamarimaung oo-koo makosinairu deeaꞌnairu.  
\v 24 Teka tee tampaꞌ oonairu baruꞌ tanatavampiaung. Teeꞌ nariꞌ Kumponinge mono beꞌnuveꞌnuꞌuuꞌ nepuꞌaravaꞌnairu nepuꞌui.  
\v 25 Teeꞌkoo tankatankaang otoarooꞌnaang mono-koo, teka navaronaꞌ mono tampaꞌ tanataveeai nariꞌ.  
\v 26 Niiꞌnavaro mono-koo sisikeeravoko tee ootukunairu nariꞌ toraꞌpaavaing. Navaroi daangang nkavuko deekoꞌ ootukunairu nariꞌ dotuariaing.   
\p
\v 27 Enang tee diiꞌ Karistooꞌkoong mono, narunaꞌ narunaꞌ avatevaro otoring.  
\v 28 Eeꞌnoko Kumponinge bakaning dootuuꞌnupoong-koo aing eeꞌning miruꞌuruꞌ: tutuntoma teing kara okovuri nkanuka, kemuꞌkanaꞌ teing nakaroarimaing˜, beemuꞌpinaꞌ teing kapooꞌ Kumponing-etaning naunuka, teketa teing iriꞌ ninka nko-nko nkoaamaing, teketa teing Tanuaang Meekung bakaang avuavuꞌpoꞌnupoong siipa-poꞌnupoong taare-anta-koong, teing nko-nko pakupaku-poꞌnung nkoaamaing, teing nko-nko tampaꞌ tankaampaamaing nantoong-koo, eeꞌnoko teing kara tasiꞌpaaꞌ oovunara menenge kareaamaing.  
\v 29 Arekeeꞌ, ookarai kara okovuri nkanuka naing ee? Aiꞌ ookara ee nakaronukai? Napoꞌ ee ookara kara-naunukai? Aiꞌ ookarai ee iriꞌ ninka nko-nko nkoaamaing?  
\v 30 Ookara ee tee avuavuꞌ taare-anta-koong otoꞌevorong? Ookara ee oovunara menenge kareaamaung? Ookarai ee kara bereꞌaamaung? Otoaꞌ.  
\v 31 Teka paaraveriaing tee Tanuaang Meekung bakaning avuavuꞌnanka pankeng masikeng nka-koo. Eeꞌnoko ampaꞌdoriaukaꞌ piaanavung navunge avuavuꞌnanka kong-koo makosi.   
\c 13  
\s1 Piaa Ninka Makosi Kumponing-etaning Avuavuꞌnanka Kong-koo  
\p
\v 1 Piaa tee kapooꞌ masikung eeꞌ oroꞌ: Bane ning karompeuꞌnung dei teie karakarai amutemuriiꞌnankai ookenge nantoong biikaange eeꞌnoko koosinunanka biikaange, teka piaa oꞌnoarui dei ning-koo, ning tamunsiꞌnung kareng kenkorinumaung-pinaꞌ, tankeriꞌ aako keeiinumaung-pinaꞌ.  
\v 2 Ning otoꞌmemupeuꞌ avuavuꞌ tarampee˜ koong eeꞌnoko ookara kapooꞌ makensiꞌning noruꞌampeuꞌnung-koong eeꞌnoko ookara kapooꞌ opansi noruꞌkoong, eeꞌnoko tee masikaꞌanta iuꞌnanka tontaꞌkoong makosi otoꞌmemupeuꞌ, teka piaa otoꞌmemuarui dei tee ning kapooꞌ deeaꞌ.  
\v 3 Niiꞌnooꞌ ataꞌoiꞌnuka bauꞌarama kapooꞌnanka oꞌmarapeuꞌ, niiꞌnooꞌ nkaang mono amarapeuꞌ arikung kuneꞌkoo daangang nka-koo, teka piaa otoꞌmemuarui dei, kapooꞌ nkavampeuꞌnung otoaꞌ tee-koo.   
\p
\v 4 Piaa tee orakaꞌ nkoaako daꞌdeng makuꞌ deeaung;  
\v 5 Piaa tee nantoong tampaꞌnko, mamairo deeaꞌ;  
\v 6 Piaa tee baka daangang deeaꞌ, nantoong baaꞌpinaꞌ noruꞌ deeaꞌ, makotuaꞌnaꞌnko deeaꞌ, baka niiꞌning puruꞌnaꞌ besiꞌ deeaꞌ, iirankesiꞌ deeaꞌ, orananka-koong deeru tarevuaꞌ otooꞌnaang, meroꞌ noruꞌuaung, dotuaravaung orara-koo, teka doturotuarakooꞌ kara masikung siompaamaing ninka.  
\v 7 Niiꞌnung naning piaavema deekoꞌ, bane aming kapooꞌ tavoꞌkuko, dake doong kante sipeaukaꞌnung tee, tee masikaꞌanta-koo piaromaatoaing, tampaꞌ nkoaravaing-pinaꞌ noruꞌemaatoaing, eeꞌnoko purintari tee paku-koo otomatoaing.   
\p
\v 8 Piaa tee doong kante makotui otomaung, teka tarampee-koong karananka deekoꞌ teing bakearavaing. Oovunara menenge karananka deekoꞌ teke oparavaing. Kara noruꞌpoꞌnung deekoꞌ teke botu deemparavainge.  
\v 9 Tee avuavuꞌ noruꞌkoong nkavampimanaꞌ dupearavaung, eeꞌnoko tarampeemarimanaꞌ dupearavaunge.  
\v 10 Teka ookara kapooꞌ masikananka dupeariri oroꞌpariko, teing kapooꞌ dupeariaing piamoriaukaꞌnung.  
\v 11 Tee eeꞌpinaꞌ: Tenang ning tootoꞌmari ning tootoꞌpinaꞌ karonkoꞌ, tootoꞌnaunge noruꞌankoꞌ, eeꞌnoko tootoꞌpinaꞌ taarakankoꞌ. Enang tee pankaꞌmarara tootoꞌpinaꞌ napoꞌ nkomaravaꞌ.  
\v 12 Niiꞌnooꞌ eeꞌ: Enang niiꞌ teeꞌ ookampimaung uuꞌaaꞌ paparo-koo ookampipeuꞌnaꞌ, teka damaꞌ oing bariꞌmeeri oomeeriaing. Enang tee nkaang noruꞌ dupearavaꞌ, teka damaꞌ tee ninge dupeansi tampaꞌ tasiꞌpampaing tee-pinaꞌ Kumponinge ning oꞌmui noruꞌmui otoinaꞌ. Teeꞌkoo aaꞌpamaang: Piaa tee kapooꞌ masikung, aiꞌ doong kante makotui otomaung.  
\v 13 Eeꞌ, aing beenaumo kapooꞌ pankaroong otomatoaing aaꞌning: masikaꞌanta, Ovoringe mooꞌmuriaing-koo noruꞌ, eeꞌnoko piaa. Teka pankaing masikung teing-koo napoꞌ tee piaa.   
\c 14  
\s1 Avuavuꞌnanka-koo Tee Kumponing Bakaang Kara-siraꞌkoong Aaꞌnaꞌ Piaroriai  
\p
\v 1 Tee tee enang piaanavung toꞌbii-antarariritaaꞌ teing avuavuꞌ Tanuaang-etaning kong-koo paararariaing, teing-koo deto basining aaꞌnaꞌ piarorima, baruꞌnooꞌ tee tarampee-koong.  
\v 2 Baa naning tee Kumponinge kara tasiꞌpaaꞌ meneng-koo sipui avumaung deekoꞌ tee, karoaing Kumponing-koo teie, teka nantoong-koo deeaꞌ, aiꞌ nantoonge tasiꞌpaavarupeuꞌ tee teeꞌ oovunara menenge karoko tanuaang-eta minkuvuma teing kapooꞌ bakuꞌnisining.  
\v 3 Teka tee naning tarampeearamaung tee, teie kara siraꞌpumaung nantoong iriꞌantavurima, tampara aarumo siong-koo arooꞌantavuri domang kuaaꞌantavurima.  
\v 4 Tee naning oovunara menenge karomaung tee baka puring-antavaramaung, teka tee naning tarampeearamaung teie tee puring-antavurimaung teing niiꞌning nariꞌ dootuuꞌarimaing.  
\v 5 Piamoi otong ning diiꞌ oovunara menenge kara-koo, teka baruꞌnooꞌ aaꞌnaꞌ piamoi otong diiꞌ tarampeerarima kara siraꞌkoo, aiꞌ tee naning Kumponing bakaang kara siraꞌpumaung tee deto basi tee-koo naning-koo oovunara menenge karomaung-koo. Aꞌnooꞌ naning kara-bereꞌ otoko deekoꞌ makosi teie pakuvuripeuꞌ teing niiꞌning nariꞌ dootuuꞌarimaing puring-anta-koo.  
\v 6 Diiꞌ mmaikoriꞌ ee, ning diiꞌanko mora oovunara menenge karompeuꞌ eeꞌnoko tokoonaꞌ kapooꞌ makensiꞌnung Kumponing-etaing oo-antamupeuꞌning naurampiaꞌ deekoꞌ, kapooꞌ bakuꞌnisi-koong noruꞌ amupeuꞌnung siraꞌderompiaꞌ deekoꞌ, napoꞌ karantamuko tarampeemarama puring-antarampiaruko deekoꞌ, eeꞌnoko kapooꞌkoo nau-antarampiaꞌ deekoꞌ, arekeeꞌ diiꞌ ninge pakurampipeuꞌ?  
\v 7 Tee-pinaꞌ kapooꞌ booꞌnanka otoromaung, aaꞌning kovi, tankovaniꞌ. Tenang niiꞌnaꞌ karoko arekeeꞌ kena-koong aurong tasiꞌpampipeuꞌ?  
\v 8 Eeꞌnoko piatooronuka˜ biikaang tuuviri niiꞌnaꞌ puumpupeuꞌ, arekeeꞌ teinge piatooronukai noruꞌaapeuꞌ tavuꞌkoo bokuvurimatomaung deekoꞌ?  
\v 9 Teeꞌ nariꞌ daka tampaꞌ sirakaꞌantavearuko karema dakaang menenge arekeeꞌ tasiꞌpaapeuꞌ? Daꞌ aaꞌ tamung doona-koo karemang.  
\v 10 Otorong karananka amutemuriiꞌ ootukunung kansiꞌkoo, eeꞌnoko kareaamainge kante tasiꞌpai otorong noruꞌamaang.  
\v 11 Teka ninge naninung kara tasiꞌpamparui dei tee naning ning karamumaatomaung damisimai ning-koo, eeꞌnoko ning damisimaie tee-koo, eeꞌnoko teeꞌ pakumeerearupeuꞌ.  
\v 12 Diiꞌ teeꞌ nariꞌke. Diiꞌ aaꞌnaꞌ piarorimaung nka-koo teing avuavuꞌnanka Tanuaang Meekunge amurimaing. Makosi, purintariaing nka-koo temuriiꞌ dootuuꞌnupoong naroꞌka puring-anta-koong.   
\s1 Dootuuꞌkoo Oovunara Menenge Kareaamaing Napoꞌ Kara Bereꞌnaꞌ Besiꞌaavaing  
\p
\v 13 Teeꞌkoo tee naning avuavuꞌ oovunara menenge kara-koong otoꞌevuing eentavaravaing napoꞌ tee kara bereꞌkoong iriꞌ nka-koo.  
\v 14 Ning oovunara menenge kunsimarama nkaang tanuaang narung kunsiaramaung, teka ninge noruꞌampaꞌ tee kapooꞌ minkuamaung.  
\v 15 Enang arekeeꞌ nkomaravaing? Tee aaꞌ kunsimaravaing nkaang tanuaang narung ninka, napoꞌ kunsimaravaing nkaang onou ninka. Eeꞌnoko kenamaravaing nkaang tanuaang narung ninka, eeꞌnoko napoꞌ kenamaravaing nkaang onou ninka.  
\v 16 Tenang dake Kumponing biraankeveko tanuaang narung ninka oovunara menenge, arekeeꞌ naning daꞌ ninka nariꞌ tamung otomaunge masikee-antarui “Masikung” tampupeuꞌ?  
\v 17 Bane dakaang eenta Kumponing-koo makosinaꞌ tampeinge, tee niiꞌnung naning paku-antaveaꞌ otong.  
\v 18 Ninge tampara tampamang Kumponing-koo, oovunara menenge karomaung-koo mmauꞌnamuꞌpie, diiꞌ divuꞌdampiri.  
\v 19 Teka dootuuꞌnupoong naroꞌarimanooꞌke namooraꞌnooꞌ sirapoꞌke kara-koo piamomaung, baruꞌ oovunara menenge karoma doong oꞌanta-koo piamoaung.   
\p
\v 20 Mmaikoriꞌ ee, bakerariaing toireꞌ biikanaꞌ noruꞌkoo. Aꞌnooꞌ, orara matau-koo toireꞌpinaꞌ amakorariri otoriaing, teka petaaꞌdoriaing diikaang noruꞌkoo. Aaꞌperiaukaꞌ, “Oovunara menenge kara tee taaꞌniꞌanta pankaing Kumponing niiꞌanko otomaung-koong.”  
\v 21 Aiꞌ Kumponinge naunaua-antavuriiꞌnaang mauꞌurima Isireeli-nupoong-koo aaꞌpuuꞌ,  
\q1 “Akoing-koo karoma karavarampaing nkaning, akoing biikaang karai. Teka bane teeꞌ nkoanko taaramaavaukaꞌnung.” \rq (Aisaiaꞌ 23:11-12)\rq*   
\m
\v 22 Daari Meekunge teeꞌ minkuvuioꞌ niiꞌke noruꞌampiri otong tee oovunung menenge kara tee taaꞌniꞌanta makosi, teing-koo masikaꞌanta otoꞌevoroining-koo deeaꞌ, teka teing-koo masikaꞌanta-koo kontevoromaing, teing koono-anta-koong. Eeꞌnoko teka tee tarampee tee masikaꞌanta-poꞌnupoong biikaang, masikaꞌanta-koo kontevoromaing biikaang deeaꞌ.  
\v 23 Aiꞌ dootuuꞌnupoong oosiarira ookara oovunara menenge kareaako tenang nantoong tamung masikaꞌanta otoꞌevoroaing teꞌ poropeuꞌ, porora aaꞌpaapeuꞌ, “Diiꞌ kanuꞌdaririning!”  
\v 24 Teka ookarai tarampeerariko naning damisimai, niiꞌnaꞌ naning masikaꞌanta otoꞌevuaung pora taaravuko tee ootukunung taaravupeuꞌning karai tooꞌpupeuꞌ tee, noruꞌ tante-antavuma.  
\v 25 Kapooꞌ bakaang makensiꞌnanka sirapoꞌ poꞌantavupeuꞌ eeꞌnoko miinge keemparara Kumponing daangampupeuꞌ aaꞌpuma, “Kumponing masikaꞌ diiꞌanko otong!”   
\s1 Tampaꞌ Toosimariri Oꞌnori Dootuuꞌ Nko-koo Tampaꞌ  
\p
\v 26 Arekeeꞌ, diiꞌ mmaikoriꞌ? Tenang dootuuꞌkoo naroꞌdarima avutevuꞌ nko-koo piaroriaing makosi, niiꞌnung kena ninka, niiꞌnung nau-anta ninka, niiꞌnung Kumponinge siraꞌnaare ninka, niiꞌnung oovunung menenge kara, niiꞌnooꞌ kara-bereꞌ ninka, teka ootukunung nkoverima teing niiꞌning dootuuꞌnupoong puring-antanaꞌ nkoveriaing.  
\v 27 Oovunung menenge kara otoko deekoꞌ makosi kenaankara deekoꞌ niiꞌnooꞌ beenaumo-koo basi oovunung menenge kareaapeuꞌ, eeꞌnoko doompeitaaꞌ, eeꞌnoko niiꞌnunge biikaang kara bereꞌevuriko.  
\v 28 Teka dootuuꞌkoo naroꞌarimaing-koo naning kara bereꞌumaung otoaruko deekoꞌ, makosi kareaavaukaꞌnung teing nantoong oovunung menenge kara-koo piavoromaing. Tamung biiꞌka kareaavaing Kumponing ninka.  
\v 29 Teing-koo nakaro-nupoong˜koo makosi, kenaanka niiꞌnooꞌ beenaumo kareaavaing, eeꞌnoko ookara baroromparirioꞌ.  
\v 30 Tenang niiꞌnung karoi otoko niiꞌnung-koo Kumponinge kara-siraꞌ tavoꞌkupeuꞌ naning baꞌnampari otomaung-anko, makosi tee tutunaꞌnung bakearavai.  
\v 31 Diiꞌ teing ookara batei otoꞌderuriaing diikaang kara minku-koo Kumponing-etaning tarampeerarima narunaꞌ narunaꞌ, ookara barerarira tampara aarumo siong-koo domang kuaaꞌantareeriaing.  
\v 32 Teing nakaro-nupoong biiꞌka bake-anta-koo makosi, niiꞌnooꞌ nempariai niiꞌnung batei-koo.  
\v 33 Aiꞌ Kumponing tee toosi-paaꞌkoong deeaꞌ, teka mooa-koong.  
\p Ookara dootuuꞌnupoong osi kante-koo nkoarimanaꞌ teeꞌ nariꞌ nkorariiꞌnaang naurampimang.  
\v 34 Manikuꞌ teie, dooroomparimatoai dootuuꞌkoo naroꞌdarima. Teing kara-koo tauraꞌpariaꞌ. Teing tamung doonko otoroaing teeꞌ Moosesi-nung botoi minkuvui otoinaꞌ.  
\v 35 Kapooꞌ noruꞌkoo piavorora deekoꞌ biumatakaampi tanaꞌaariaing osia, aiꞌ manikuꞌkoo tee maimaiaꞌ dootuuꞌkoo meuꞌke kara-koo.  
\v 36 Arekeeꞌ? Diiꞌ ee okoraꞌnuka tee Kumponing bakaang kara? Aiꞌ diiꞌ nainge nkaveruꞌnunge tee Kumponing bakaang kara, niiꞌninge deeaꞌ ee?  
\v 37 Niiꞌnung naning eeꞌ noruꞌari dei, “Bakei nakaronara ning,” niiꞌnooꞌ, “Tanuaang-etaning avuavuꞌ otoꞌmemuing,” noruꞌuaing teie tee kapooꞌ ninge daarirerompimatomaung diiꞌanko tee eeꞌnara boto Ovoring-etaing.  
\v 38 Baa naning tee taraꞌoaꞌ taaravuaing tee napoꞌ naninge taaravuaukaꞌnunge.  
\v 39 Teeꞌkoo, mmaikoriꞌ, biaꞌdoriaing tarampeerari minku-koo, teka oovunung menenge kara poteveriaukaꞌ.  
\v 40 Teka oosirarimanooꞌke ookara kapooꞌ makosinaꞌ nkoveriaing narung mono-koo-nupoong pakureeritaaꞌ.   
\c 15  
\ms1 Nantoong Boorouꞌning Napoꞌ Daaꞌariaing-koonaare  
\mr (15:1-58)  
\s1 Karistooꞌke Booꞌ Puruꞌui Daaꞌaruꞌnung Masikaꞌ  
\p
\v 1 Enang tee diiꞌ mmaikoriꞌ ninge tee tampara doorenang tero daankirerompiruꞌnung napoꞌ noruꞌantarampiiꞌnaang miruꞌnooꞌ siraꞌpama. Diiꞌke tero nkaverira enang imaꞌdarimaung tee-koo.  
\v 2 Tee-koo tampara doorenang-koo kuunge domantariri otorimaung, aꞌnooꞌ tee teeꞌ nariꞌ ninge naurampiruꞌnaꞌ pinkaꞌeri dei aiꞌ diiꞌke daang masikaꞌantaveriarui dei.  
\v 3 Tee, ninge diiꞌkoo danto tuuꞌantuꞌ tee-pinaꞌ kapooꞌ tutunaꞌnung pankaing masikung tee kapooꞌ ninge nkavantuꞌnung. Aaꞌnoko tee Karistooꞌ booꞌparuꞌ niikaang orakaꞌ nkonanka-koo teeꞌ Daari Meekung masikaꞌparuꞌnaꞌ.  
\v 4 Aaꞌnooꞌ dakoꞌauꞌ, napoꞌ domamparuꞌ beenang doong deemparako teeꞌ Daari Meekung masikaꞌparuꞌnaꞌ.  
\v 5 Aaꞌnooꞌ napoꞌ Siipas-koo oroꞌparuꞌ, napoꞌ teing nanaiꞌketa kenaankara-koo oroꞌparuꞌ.  
\v 6 Napoꞌ damaꞌke teing-koo paꞌnokoꞌ daakuꞌ divuꞌ niiꞌmaikororiꞌkoo oroꞌparuꞌ, Eeꞌnoko teing-koo dapiꞌ ookara mmeꞌ domampariri otorong, teka niiꞌning boorouꞌning.  
\v 7 Napoꞌ damaꞌke Jeemisi-koo oroꞌparuꞌ, teketa ookara kara okovuri nkanuka-koo.  
\v 8 Asirang-koo masipoꞌ ning-koo oroꞌparuꞌ taꞌnimpaariiꞌnaꞌ pontoꞌantamuma mmeꞌ iriꞌmoaruko.  
\v 9 Ninooꞌ tee eeꞌnara asiꞌnooꞌnung kara okovuri nkanuka-koo, teka ning kara-okovui-nka tang-koo makotumpaꞌ, Kumponing bakaning dootuuꞌnupoong orakaꞌ nkoarankoꞌnung-koo.  
\v 10 Masikaꞌ kara-okovui-nka deemari oꞌnong, nka Kumponing bakaang piaae avusiroꞌari bakaang kara-okovui-nka deeng-antamuioꞌ. Enang tee avusiroꞌ ning pareꞌmuuꞌnung iriꞌ otoaung deeaꞌ. Bakei teing ookara-koo deto basimari mintoomaruꞌ, aꞌnooꞌ tee ning deeaꞌ, teka tee Kumponing bakaang avusiroꞌ ning-koo otoing.  
\v 11 Aiꞌ tee tee bane ninge eeꞌnoko teinge nariꞌ daankiampimaunge tee tee eeꞌnung niikaang kara, eeꞌnoko tee diiꞌke masikaꞌantaveruꞌ.   
\s1 Booꞌketa Daaꞌ Otoaung Deekoꞌ Niiꞌ Piaaruꞌnuka.  
\p
\v 12 Karistooꞌ booꞌketa daaꞌaruꞌnung daankiampimaung deekoꞌ aming-koo niiꞌninge diiꞌkoo koroarima aaꞌpaamaung, “Booꞌketa daaꞌ otoaꞌ?”  
\v 13 Booꞌketa daaꞌ otoarui dei, Karistooꞌ baka tee daaꞌaravaruuꞌnung deemparapeuꞌ.  
\v 14 Eeꞌnoko Karistooꞌ booꞌketa daaꞌaravaruuꞌnung dei, tee kara niiꞌke daankiampimaung tee tamunsiꞌnung eeꞌnoko diikaang masikaꞌanta tamunsiꞌnunge,  
\v 15 eeꞌnoko napoꞌ daang minku-nupoong deemaripeuꞌ Kumponing-koo, aaꞌpampimaung-koo, “Karistooꞌ Kumponinge booꞌketa daaꞌantavuuꞌnung,” aiꞌ Kumponinge daaꞌuarupeuꞌ booꞌketa daaꞌ otoarui dei.  
\v 16 Booꞌnuka daaꞌuriarupeuꞌnung deekoꞌ Karistooꞌ teeꞌke, bane pankainge, daaꞌuarupeuꞌ.  
\v 17 Eeꞌnoko Karistooꞌ daaꞌuaruuꞌnung dei diikaang masikaꞌantai kaariꞌdarima diikaning orakaꞌ nkonanka-koo kuung otoripeuꞌ.  
\v 18 Eeꞌnoko teing napoꞌ Karistooꞌ bakaning boorouꞌning tee paaꞌariri otopeuꞌ.  
\v 19 Teka tee niiꞌke eeꞌ noruꞌampira Karistooꞌke enang-navaro navaro-koo otootoꞌkoo pakumuriaing eeꞌnoko damaꞌnavaro-koo paaꞌmariri, niiꞌ teing piaaruꞌnuka ookara-koo dau basinooꞌka.   
\s1 Karistooꞌ Booꞌketa Daaꞌaruꞌnung Niiꞌ Ookara Napoꞌ Booꞌketa Daaꞌmarainaꞌ  
\p
\v 20 Nka tee eeꞌ masikaꞌ: Karistooꞌ booꞌketa daaꞌaruꞌ, eeꞌnoko teeꞌ nkoarama tasiꞌantamuruꞌ teing boorouꞌning daaꞌariaing.  
\v 21 Aadamai baka ookara nantoong booꞌke paraꞌuruꞌ, eeꞌnoko Jiisuuꞌke baka ookara nantoong makosi-antavuruꞌ booꞌketa daaꞌkoo.  
\v 22 Teeꞌ nariꞌ ookara booroaing Aadama-koo kuung otoromaing, napoꞌ teeꞌ nariꞌ ookara napoꞌ domampariainge Karistooꞌkoo kuung otoromaing.  
\v 23 Teka tee ookara kapooꞌ makosinaꞌ nkoaravaing Karistooꞌ doompaitaaꞌ. Karistooꞌ mmeꞌnung taaꞌniꞌanta-koo booꞌketa daaꞌaruꞌ, teka damaꞌke teing bakaning daaꞌariaing tee napoꞌ poko.  
\v 24 Teeꞌ nkoarako teketa botu basiaravaing tenang otoaꞌantavuainang teing ookara pankainanka, ovontung eeꞌnoko iriꞌnanka, teketaꞌ ookara kapooꞌnanka teie tarevui tavoꞌuaing Bauma Kumponing-anko.  
\v 25 Tee Karistooꞌ tee ovorimpari pankaimparamaatoaing bera tenang Kumponinge ookara bakaning kare-nupoong kauꞌka boonavete-koo sipuriainang.  
\v 26 Eeꞌnoko tee karenung asiꞌnooꞌka kuneꞌampimaung otoaꞌantavuainge, eeꞌnara booꞌ.  
\v 27 Aiꞌ teeꞌ Daari Meekunge minkuvui otoinaꞌ aaꞌpuuꞌnaꞌ,  
\q1 “Kumponinge ookara kapooꞌnanka Karistooꞌkoo bakaang kauꞌkoo boong siꞌkoo mimpuuꞌ.” \rq (Kena 8:6)\rq*  
\m Tenang Daari Meekunge ookara kapooꞌnanka boong sipuaing tampuma Kumponing naroꞌka minkuvuaꞌ, aiꞌ tee tee Kumponing eeꞌnara teie sipuaing ookara kapooꞌ Karistooꞌkoo boong.  
\v 28 Teka tenang ookara kapooꞌnanka Bauring-koo boong sipuko Bauring eeꞌnara napoꞌ Bauma-koo boong otoaing tee eeꞌnung-koo ookara kapooꞌnanka Bauring-koo boong siꞌkoo mimpuuꞌnung-koo, teka Kumponinge naroꞌka tanatavuriiꞌnaang.   
\s1 Kapooꞌnanka Booꞌketa Daaꞌ Masikee-Antavui Otoinanka  
\p
\v 29 Tee booꞌketa daaꞌ napoꞌ otoarui dei aming tavoꞌkupeuꞌ teing-koo nantoong ntong-koo minkie meekaꞌantavarimaing-koo niiꞌning boorouꞌning paku-koo? Koontoꞌ booꞌnuka napoꞌ domampariarui dei, aming-koo napoꞌ teing-koo boorouꞌning-koo ntong-koo minkirarima meekaꞌantararikooꞌ?  
\v 30 Eeꞌnoko aming-koo kapooꞌ avoꞌavoroꞌnanka kuneꞌampimaunge niiꞌke kara okovuri nkanukai ookara batei-koo?  
\v 31 Ninge tasiꞌantarampimang diiꞌ mmaikoriꞌ marirampima, diiꞌ eeꞌning ning dotu-antameri niikaang Ovoring Jiisuuꞌ Karistooꞌkoo kuung otorimaing: Ning tee tavuꞌkoo doong kante koraposiꞌmaamaung Karistooꞌ daankianko ning booꞌketa daaꞌmaravaing noruꞌmari.  
\v 32 Ning booꞌketa daaꞌmaravaruuꞌnaang deekoꞌ, aming ning-koo basiarapeuꞌ nantoong biikoori avorokesiꞌnuka ninka tameeriko anke Epeses-namono-koo? Eeꞌnoko napoꞌ booꞌketa daaꞌ otoaukaꞌnung deekoꞌ, makosi, “taamang ntong tovang naiampima tamung doꞌderoꞌdeꞌmariri oꞌnorimaaꞌnoaing, aiꞌ daunaꞌmung moompira bakemariai.”  
\v 33 Purintariri otorimaatoai teeꞌ tosiraarima aavaraariꞌneenga. “Oreng ninka navurarima diikaang aarumo orari-antaraaripeuꞌ.”  
\v 34 Kanuꞌketa tanterariai orakaꞌnko siperi. Niiꞌninge diiꞌkooninge Kumponing noruꞌaavaꞌ. Teeꞌpanko maiaꞌdoriiꞌnaang.   
\s1 Arekeeꞌ Oroꞌmariainaꞌ Teꞌmung Booꞌketa Daaꞌmariainaꞌmung  
\p
\v 35 Teka niiꞌnung narunge aaꞌpupeuꞌ, “Booꞌnuka arekeeꞌ daaꞌariaing? Mono aremuriiꞌ otoꞌevoroaing?”  
\v 36 Bakei kanuꞌ tee aung nianiaꞌ. Tee sinang dake keempeaing tee tutung booaing domamparavaing deekoꞌ damaꞌke.  
\v 37 Eeꞌnoko aremuriiꞌ sinang keempeaing, uiteꞌ deekoꞌ, teu sinanu keempeainu teu tamunsiꞌnu, mono teieta damaꞌ dupuainaꞌ oroꞌnu deeaꞌ.  
\v 38 Eeꞌnoko Kumponinge miruꞌuruꞌnaꞌ siompai ootukuning sinananka avitoitoi ookara kante-koo mononanka dupurima oroꞌparimaung.  
\v 39 Teing paning-kooning mononanka otorong, eeꞌnoko teing kansiꞌkooning mononanka otorong. Ookara kansiꞌkoong mononanka teing namuriiꞌ deeaꞌ.  
\v 40 Nantoong oovunamuriiꞌ mono otoꞌevorong, eeꞌnoko kauꞌ karenaumo oovunamuriiꞌ otoꞌevorong, eeꞌnoko barennanka oovunamuriiꞌke, eeꞌnoko taviꞌnanka oovunamuriiꞌke. Teing kansiꞌkooning mononanka namuriiꞌ meenasi otoꞌevorong, eeꞌnoko paning-kooning mononanka niiꞌnamuriiꞌ meenasinanka otoꞌevorong.  
\v 41 Teing-koo paning-kooning mononanka-ita duaaꞌ niiꞌnamuriiꞌ meenasi otoꞌevung, tee kaara niiꞌnamuriiꞌ, teing beentoꞌnanka niiꞌnamuriiꞌ. Eeꞌnoko beentoꞌnanka-koo nariꞌ basining deeaꞌ arakanooꞌkoo.   
\p
\v 42 Nantoong booꞌketa daaꞌariaing teeꞌ nariꞌ oroꞌke, tee-pinaꞌ sinang-pinaꞌ tee mono tee dakoꞌkoong kansiꞌkoo paaꞌaravainung deemparioꞌ, eeꞌnoko teketa tee daaꞌaravaing paaꞌaravaukaꞌnung deempari.  
\v 43 Tee mono niiꞌke dakoꞌampimaung tee tamunsiꞌnung. Mono tee booꞌketa daaꞌaravaing tee maneenung. Tee mono dakoꞌampimaung tee purintoꞌ otoaung. Mono tee booꞌketa daaꞌaravaing tee purintoꞌpoꞌnung.  
\v 44 Tee mono dakoꞌampimaung tee kansiꞌ bakaang. Mono napoꞌ booꞌketa daaꞌaravaing tee tanuaang bakaang. Eeꞌ, otong mono kansiꞌ bakaang. Napoꞌ otong tee mono tanuaang bakaang.  
\v 45 Teeꞌkoo Daari Meekunge minkuvuuꞌ, aaꞌpuma,  
\q1 “Tee tutunaꞌnung naning Aadama naning domantooꞌ deemparuꞌ.” \rq (Pupuꞌ 2:7)\rq*  
\m Teka tee asiranung Aadama (tee Karistooꞌ) booꞌketa daaꞌari domaang avuꞌkoong tanuaang deemparuꞌ.  
\v 46 Tee-koo eeꞌ noruꞌkoo makosi: Tanuaanavete tutung tavoꞌkuaung, teka mono-navete tutung tavoꞌkuko damaꞌke tanuaanavete pokooꞌ.  
\v 47 Tee tutunaꞌnung naning kansiꞌketa tavoꞌkuuꞌnung daꞌmong-koong nkoniiꞌ. Teka tee kenaanka-nung naning paning-eta pouꞌnung.  
\v 48 Teing nantoong daꞌmong-koo-nupoong teing tee-pinaꞌ naning daꞌmong-koong-pinaꞌ oroꞌnanka. Teka teing nantoong paning-nupoong teing tee-pinaꞌ naning paning-koong-pinaꞌ oroꞌnuka.  
\v 49 Teeꞌ nariꞌ niiꞌ tee-pinaꞌ naning daꞌmong-koong-pinaꞌ oroꞌmarimaung-koo napoꞌ teeꞌ nariꞌ oroꞌmariaing tee naning paning-koong-pinaꞌ.   
\s1 Arekeeꞌ Nkoaravainaꞌ Teꞌmung Booꞌketa Daaꞌmariainaꞌmung  
\p
\v 50 Tee kapooꞌ ninge naurampimatomaung diiꞌ mmaikoriꞌ tee aung: Tee niiꞌkoo tamung bioꞌ ereng tovang navaro tee okovuaukaꞌnung tee barenku Kumponing bakaang muuꞌkoo tunumpoꞌ. Napoꞌ teing kapooꞌnanka paaꞌariaining okovuriarupeuꞌ tee kapooꞌ paaꞌaravaukaꞌ nung.   
\p
\v 51 Taaraveriai, ninge kapooꞌ makensiꞌnung naurampiiꞌnaang: Niiꞌ tee oꞌmariri moompiaukaꞌning, teka tenang asiꞌnamuꞌ tuuviri paning-eta karoko niiꞌ ookara teing paarimariaining namuꞌke, piping-pinaꞌ.  
\v 52 Tuuviri karoko booꞌnuka tenang daaꞌariaing eeꞌnoko tenang-eta booroaukaꞌnung, eeꞌnoko napoꞌ niiꞌ paarimariai.  
\v 53 Eeꞌ makosinaꞌ: Teing mononanka booꞌkoo makosinanka kiriꞌampira teing booꞌkoo makosi deeaing siꞌmariai.  
\v 54 Tenang mono booꞌkoo makosinanka booꞌkoo makosi deeaung deemparako Daari Meekunge minkuvuuꞌnaꞌ masikaꞌparavaing aaꞌpuuꞌnaꞌ,   
\q1
\v 55 “‘Kumponinge booꞌ bakaang iriꞌ opui puruꞌantamuriaing.” \rq (Aisaiaꞌ 25:8)\rq*  
\q1 “Ekee daꞌ booꞌ, dakaang iriꞌ arera?  
\q1 Daꞌ booꞌ, arerai dakaang tuuꞌnekeꞌ?” \rq (Osea 13:14)\rq*   
\m
\v 56 Aiꞌ orara aarumoi tuuꞌnekeꞌpinaꞌ tupuꞌmurimaung booꞌkoong iriꞌ ninka, eeꞌnoko eeꞌnung iriꞌ tee eeꞌnara boto niiꞌ booꞌkoo tammurimaung.  
\v 57 Teka tampara tampampiaing Kumponing-koo booꞌkoong iriꞌ opura domang amuruꞌnung-koo niikaang Ovoring Jiisuuꞌ Karistooꞌkoo kuunge.  
\v 58 Teeꞌkoo mmaikoriꞌ ninge piaavarampimaing, imaꞌdariri otoriai diiriꞌdariaꞌ. Ookara batei-koo aaꞌnaꞌ kontariaing Ovoring bakaang mintoong-koo eeꞌ noruꞌeri: Ovoring-koo mintoomarikotaaꞌ tee niikaang mooꞌ paaꞌaravaukaꞌnung; booꞌke dakaꞌpuaukaꞌnunge.   
\c 16  
\ms1 Asiꞌnaare, Pauraꞌke Bakaang Miruꞌ, Tautau, eeꞌnoko Siꞌnaraꞌkoonaare  
\mr (16:1-23)  
\s1 Mooniꞌ Oosiaavainaꞌ Jerusalemaꞌnupoong Paku-koo  
\p
\v 1 Enang tee eeꞌpinaꞌ mooniꞌ oosieriaing teing Kumponing bakaning meekupoong paku-koo: Dootuuꞌnupoong Kalesia-nameensiꞌka osi kante-koo nauarantuꞌnaꞌ nkoveriaing, eeꞌpinaꞌ:  
\v 2 Saandei kante diiꞌ narunaꞌ narunaꞌ diiꞌka taakoreꞌning taapoꞌ koreꞌdariai. Tee tee oosi bakeniiꞌ otoko ning moaing.  
\v 3 Miruꞌereriaing niiꞌning diiꞌkooning, eeꞌnoko tenang ning tavoꞌkamira ninge karavoto˜ ninka botoarampaing diikaang avuavuꞌnanka ninka Jerusalemaꞌaape beꞌanta-koo.  
\v 4 Makosinaꞌ deekoꞌ ning nariꞌ meriainge.   
\s1 Paulaꞌ, Timoti Eeꞌnoko Apolos Biikaang Nanunanuꞌ Koorin-aape  
\p
\v 5 Ning maromaramang Masedoniaꞌnameensiꞌ beeroꞌansi nanamaꞌnaang. Masedoniaꞌ beeroꞌansi diiꞌanko moainge.  
\v 6 Eeꞌnoko diiꞌ ninka oꞌnooꞌnoriaing deeꞌma, aiꞌ pa kamaari-poꞌnaveraaꞌka-koo nariꞌ oꞌnoriainge diiꞌke pakumeriainaꞌ nanampainairu-koo beꞌkoo.  
\v 7 Enang tamung okiꞌnooꞌkoo beeroꞌdampiiꞌnaang piamoaꞌ, teka pankapankaroong otoꞌkoo piamomaang diiꞌ ninka, Ovoringe tauraꞌmuko deekoꞌ.  
\v 8 Ning Epesesie oꞌnoi oꞌnoaing bera Pentekos-naꞌmung basinooꞌke.  
\v 9 Aiꞌ doona pankaing oroꞌparing ning mintoomaravaing-navaro-koo sinampuriaining. Eeꞌnoko teing niꞌninka turaniꞌnuka mmauꞌ otorong.   
\p
\v 10 Teka Timoti poaing deekoꞌ diiꞌanko, tampaꞌ ooveriaing tee avoroꞌneeng-koo tenang diiꞌ ninka otoritaaꞌ, aiꞌ teie tee Ovoring bakaang nko-nko nkovumaung ning-pinaꞌ.  
\v 11 Tee diiꞌkoo narunge doonko noruꞌeaukaꞌ. Pakuerioꞌ danto nanuaing mooavari tee ning-anko basiaravainaꞌ. Niiꞌke niiꞌmaikororiꞌ ninka nempampimaang tee.   
\p
\v 12 Napoꞌ tee-koo mmaikoꞌ Apolos: Ninge aaꞌnaꞌ pia-antavantuꞌnung diiꞌanko beeꞌnaang niiꞌmaikororiꞌ ninka, nka tee enang beꞌkoo piavoaꞌ, teka tee beaing doona oovura deekoꞌ.   
\s1 Asiꞌning Tautau  
\p
\v 13 Tanterariri imaꞌdariri donkoniriaing diikaang masikaꞌanta ninka, naning-naunturi purintoꞌ ninka.  
\v 14 Ootukunung kapooꞌ nkoveriaing piaa ninka nkoveriai.   
\p
\v 15 Mmaikoriꞌ ee, diiꞌke noruꞌeri otong Sitepanas bakanava-nupoong teing teing teva-nupoong tutunaꞌ bereꞌariruꞌning Akaiaꞌnameensiꞌkoo eeꞌnoko teing toꞌbii-antavarimaung Kumponing bakaning meekupoong paku-koo.  
\v 16 Ninge botorampimang diiꞌke taaraveriaing kara teing-eta nantoong teeꞌ oroꞌnuka-ita, eeꞌnoko ookara-ita niiꞌ ninka nariꞌ aaꞌnaꞌ mintoompariaining-eta.  
\v 17 Ning dotumaring aaꞌning poroioꞌ: Sitepanas, Potunatus eeꞌnoko Akaikas diiꞌ pariꞌantaraari.  
\v 18 Tavoꞌkaioꞌ ning unaamouꞌ eeꞌnoko diiꞌ teeꞌke, unaaroruꞌ. Diiꞌke tee tasiꞌperiaing teing teeꞌ oroꞌnuka makosinuka tampaꞌ noruꞌkoo.   
\p
\v 19 Teing dootuuꞌnupoong osi kante-koo Eesia-nameensiꞌkoo otoromainge tampara tantaaring. Akuila daring Pirisikaꞌ nariꞌ teing dootuuꞌnupoong beekanava-koo naroꞌarimaing ninka piaa ninka tampaꞌ minkuraaringe Ovoring-koo.  
\v 20 Niiꞌmaikororiꞌ ookarai aaꞌ otoroininge tampara tantaaringe. Diiꞌ ookara narunaꞌ narunaꞌ onkeonkeꞌdeeriaing meekupoong nkoarimanaꞌ.   
\p
\v 21 Enang tee, ninge Paulaꞌke napoꞌ tampara minkurampimang anaare ninge koontoꞌ daariama nkaang birenge miring taaꞌniꞌantamari.  
\v 22 Baa naning tee Ovoring domange daiꞌuaukaꞌnung barakosiꞌ tee-koo otoaing. “Maranata” – Ovoring poaing.  
\v 23 Tee biraanke Ovoring Jiisuuꞌ Karistooꞌ bakaang diiꞌ ninka nariꞌ otomatoaing.  
\v 24 Ninge piaarampimaang diiꞌ Jiisuuꞌ Karistooꞌkoo kuunge.  
\p Masikung.