\id GAL - Nalik NT 
\h Galesia 
\toc1 A Waambaar Zin Pol Xa Waan Sin Amun Galesia 
\toc2 Galesia 
\toc3 Gal 
\mt1 A Waambaar  
\mt2 Zin Pol Xa Waan  
\mt1 Sin Amun Galesia  
\imt1 A Dor Vaamaravazang Pana A Waambaar Angkari  
\ip Pol xa varaar a waambaar angkari xa waan sin aubina di inaxam paazaai di raagul lamun bina ila pira Galesia. Paamua Pol xa ra waan lamun bina varawuk in Galesia ma xa fazei wana a Dorang Daxa xawaan sin naandi. Naandi xawit amun Judaa. Ma Pol xa vazei naandi adu ainaxam paazaaiang be wana Iesu xat faraxas kana zaxot faulin naandi.  
\ip Lamur azanon Judaa di balas ma di piaat adu a dorang sin Pol xawit na tak. Di piaat adu aubina di inaxam paazaai dina valos amun Lus sin Moses.  
\ip Araan Pol xa langarin azaan angkanaan, ka varaar a baar angkari. Ka dador dikdik sin amun Galesia lamaskana a baar angkari. Ka saxot adu naandi dina waan siaana amun faraviraaiang sin amun maravas faagit, ma dina uli be wana ainaxam paazaaiang pana Iesu. A maariaas iwana fararang ka malasing AD 53 (o iaak AD 49).  
\iot A baar Galesia xa malasing kari:  
\io1 (1) 1:1-5 A dor vaamaravazang  
\io1 (2) 1:6-10 A Dorang Daxa be azaxai  
\io1 (3) 1:11-2:21 Pol xa vatangin adu a Dorang Daxa ina naa fazei wana xa vaaratunaan  
\io1 (4) 3:1-4:31 Nakmai xa vamamaraxaas dia wanaze di ainaxam paazaai wana Iesu, ma xawit panaze di valos amun lus  
\io1 (5) 5:1-6:10 Dia di mamaraxas siaana a dikdikang iwana amun matmalabuk taksaat ma dina valos a sasaxotang sin a Laklagaai a Raabu  
\io1 (6) 6:11-18 A vaanongang iwana a dorang  
\c 1  
\s1 A Dor Vaamaravazang  
\p
\v 1 Nia xari Pol, a aaposal. Kawit ta aubina di kalin nia ma ga balas aza aaposal, ma xawit taxazak na kling nia malasing kanaan saait. Singsaxai Iesu Kaarisito ma Nakmai Damana dia, ina xa varamaraat faulin Iesu wana maatang, di ra lis iaa a burburaaiang iwana a aaposal zurugu.   
\p
\v 2 Malasing ma nia varaxai wana amun taatum lamaskana Kaarisito naari maadi iziar varaxai, maadi farar waan sinim aubina naagu inaxam paazaai naagut balas fatu lamun bina lamaskana a provins Galesia.   
\p
\v 3 A daxaiang ma a luaai xana waan sinim ka wat sin Nakmai Damana dia ma a Piran Iesu Kaarisito.  
\v 4 Naan ka lis pizin naan nanga saxotang amun matmalabuk taksaat sin dia vaakdul xuna xana zaxot faulin dia ziaana notaan angkari taning ina aubina di gigiu amun matmalabuk taksaat ka varas. Ma xa maat lalos a sasaxotang ma ainaxamang sin Nakmai Damana dia.  
\v 5 A marmari daxaiang kana uzaa zina bulaai bulaai. Ka vaaratunaan.   
\s1 Kawit Taza Dorang Daxa  
\p
\v 6 Nia ga raknar mase wana nim panaze fazaaus mase naagu wanpaan tawarak siaana Nakmai ina xa viring luk nim kuna naaguna iziar lamaskana a daxaiang sin Kaarisito. Singsaxai fazaaus mase naagu rutaawuk saxotang aza dorang daxa xa rawarak mase.  
\v 7 Singsaxai naan azaan palaau. Kawit a Dorang Daxa vaaratunaan. Ma ga piaat be malasing kanaan, panaze azanon di vabaabaa nim, ma di saxot adu dina xul a Dorang Daxa zin Kaarisito wana a dorang kawit na vaaratunaan.  
\v 8 Tamon maam nanga, o taza aangelo nanga inikula la lia xana fazei zinim pana a dorang daxa xa rawarak pana ina maadi tabung fazei zinim pana, a raksaatang sin Nakmai xana iziar wana naan.  
\v 9 Malasing maadi piaat fanong, ma naari gana piaat kaarik, tamon taxazak ka fazei zinim pana a dorang daxa xa rawarak pana ina naagu rudaxain paamua, a raksaatang sin Nakmai xana iziar wana naan.   
\p
\v 10 Naagu naxaam aze? Tamon ga dador malasing kanaan, malasing faa, xa raamaai malasing adu ga saxot aubina dina rudaxa wana nia? Kawit mase! Ga saxot adu Nakmai xana rudaxa wana nia. Aze, xa raamaai malasing adu ga saxot gana vaxabebeu aubina? Kawit. Tamon ga lek faxabebeu aubina, ga lek pen iaana kilaaiang sin Kaarisito.   
\s1 Nakmai Xa Viring Pol  
\p
\v 11 Amun taatum lamaskana Kaarisito, ga saxot naaguna rexaas adu a Dorang Daxa ina ga fazei zinim pana xawit na wat sin aubina.  
\v 12 Ma aubina xawit di vazei nia o di viraai nia wana. Kawit. Iesu Kaarisito nanga xa viaat surugu.   
\p
\v 13 \x - \xo 1:13 \xt Giu 8:3, 22:4-5, 26:9-11\x*Avuna naagu ra langarin awat toroiang surugu i waamua iwana ainaxam paazaaiang simaam amun Judaa. Gat famazik bulin mase aubina ilamaskana a lotu zin Nakmai ma ga gigiu amun saan kuna vanong pizinang fakdul naandi.  
\v 14 \x - \xo 1:14 \xt Giu 22:3\x*Amun tataawukugu lamaskana ainaxam paazaaiang sin amun Judaa xa bilaas mase a rataawuka naandi amala amun paliaanugu di luk maam faraxai. Ma ga gut mase xuna vadikdikang amun faraviraaiang sin amun kulmua zurugu.  
\v 15 \x - \xo 1:15 \xt Giu 9:3-6, 22:6-10, 26:13-18\x*Singsaxai Nakmai xa kalin nia lamaskana a daxaiang sina waamua wana a raan di luk nia, ma naan ka viring luk nia aaxana nanga. Ma naan ka nanam  
\v 16 pana viaatang Naatna zurugu, xuna gana fazei wana a Dorang Daxa wana naan lawalaua naandi aubina xawit amun Judaa. Ma araan Nakmai xa giu malasing kanaan, kawit ga zuruk ta puruzang sin ta xastunaan pana a Dorang Daxa angkari.  
\v 17 Ma xawit ga waan ikula Jerusalem sin naandi ina di rauxin a burburaaiang iwana a aaposal waamua wana nia. Kawit. Ga waan Erebia ma mur ga uli xun Daamaaskas.   
\p
\v 18 \x - \xo 1:18 \xt Giu 9:26-30\x*Lamuraana a maariaas urul xa vaanong, ga waan ikula Jerusalem kuna nimaa Pita maadina rexaazin iaa nimaa. Ma ga iziar varaxai wana naan a raan ka zangaaflu ma xa watmit.  
\v 19 Singsaxai xawit ga raamin tazaxai zin naandi azanon aaposal, ga raamin be Jems, daaza Piran.  
\v 20 Naagu langar. Ga xalxal lamarana Nakmai wana amun saan angkanaan ga varaar waan sinim adu xawit na vaagit.   
\p
\v 21 Mur ga waan la uru provins in Siria ma Silisia.  
\v 22 Singsaxai aubina ilamaskana amun lotu zin Kaarisito la pira Judia xawit di rexaazin nia. Kawit.  
\v 23 Dit langarin be a dorang malasing kari, “A rapti ina waamua xat famazik dia, ma xa saxot kana vanong pizin fakdul mase a Dorang Daxa angkari, naari xai fazei wana a Dorang Daxa ina dia di inaxam paazaai wana.”  
\v 24 Ma naandi di wisfaru Nakmai avuna wana nia.   
\c 2  
\s1 Amun Aaposal Di Rudaxain Pol Adu Naan Aza Aaposal  
\p
\v 1 \x - \xo 2:1 \xt Giu 11:30, 15:2\x*Ma lamuraana a maariaas ka zangaaflu ma urulavaat ga uli xunikula Jerusalem, nimaa Baanabaas. Ma ga zaxot saait Taaitus.  
\v 2 Ma ga uzaa wanaze Nakmai xa viaat surugu adu gana uzaa xuna tanginang amun paamua iwana lotu. Nia ma aubina ina di balas amun paamua iwana lotu, maam singbe maadi iziar varaxai, ma ga iaari zin naandi xuna klizang a Dorang Daxa ina ga ifazei wana lawalaua naandi aubina xawit amun Judaa. Ma ga saxot naandi dina rudaxa wana nia wanaze xawit ga saxot adu a vaamuzazang surugu iwaamua ma ila notaan angkari zaait, kana zaan palaau.  
\v 3 Ma xa vaaratunaan adu Taaitus ina nimaa maadi wat faraxai iaa, naan nanga xawit a Judaa, naan aza Grik, singsaxai xawit di vaangaraai xuna ftukang a winpina malasing amun Lus sin Moses ka piaat.  
\v 4 Ma azaan angkanaan ka balas panaze azanon sin aubina ina di vaagit adu naandi zin Kaarisito, di albis funfun kuna raamin fatalaminang maam adu maadi mita izi mamaraxas lamaskana Iesu Kaarisito ziaana amun lus angkanaan. Di saxot dina bulupis maam pana amun lus angkanaan.  
\v 5 Singsaxai maam kawit mase maadi rudaxa wana ainaxamang sin naandi, xuna a dorang faaratunaan iwana a Dorang Daxa xana iziar dikdik faraxai wana nim.   
\p
\v 6 \x - \xo 2:6 \xt Lus 10:17\x*Ma wana naandi amun paamua zin dia lamaskana lotu ina di rauxin aiza laba, xawit di xul amun dorang ina ga fazei wana. Kawit ga inaxam marazaat pana naandi di rauxin aiza laba o xawit, ka zaan palaau be wana nia. Avuna lamarana Nakmai aubina vaakdul dit faraxas.  
\v 7 Kawit di xul tazaan. Kawit. Di raamin fakilaan adu Nakmai xa lis a vaamuzazang surugu xuna fazeiang pana a Dorang Daxa lawalaua naandi aubina xawit amun Judaa, malasing bani naan ka lis a vaamuzazang sin Pita xuna fazeiang lawalau amun Judaa.  
\v 8 Avuna Nakmai xa vaamuzas la maskaagu ma ga giu a vaamuzazang iwana a aaposal lawalaua naandi aubina xawit amun Judaa, malasing bani naan ka vaamuzas lamaskana Pita ma xa giu a vaamuzazang iwana a aaposal lawalau amun Judaa.  
\v 9 Ma Jems, Pita ma Jon, nandiaal di rauxin taal aiza laba malasing adu nandiaal amun iaalil ilamaskana lotu. Di raamin fakilaan taal adu Nakmai xa daxa wana nia ma xa lis a vaamuzas angkari zurugu. Malasing ma di zaksak mit taal zin nimaa Baanabaas kuna vatanginang adu maam maadi rauxin a vaamuzazang azaxai. Di rudaxa raal adu nimaa maadina waan iaa zin naandi aubina xawit amun Judaa ma nandiaal dina waan taal zin amun Judaa.  
\v 10 Di iaari raal zin nimaa adu maadina giu iaa be azaan azaxai. Di maainung taal nimaa xuna naxaamang pana vawaalang aubina di izi gogof. Ma naan azaan mase xanaan a maskaagu xa ramaraat kuna gigiu bulinang.   
\s1 Pol Xa Vadawaar Pita  
\p
\v 11 Aza raan Pita xa balas puat Entiok. Azanon taan lamur ga vadawaar naan lamarana wanaze naan ka giu azaan kawit na tak.  
\v 12 Azaan naan ka giu xa malasing kari: Waamua wana azanon Judaa di inaxam paazaai di wat ikula zin Jems, Pita xa vavangan faraxai wana aubina di inaxam paazaai, naandi aubina xawit amun Judaa. Singsaxai araan amun Judaa angkanaan di wat, Pita xa vataling aubina angkanaan kawit amun Judaa, wanaze xa marauring amun Judaa angkanaan, avuna di irur dikdik adu aubina di inaxam paazaai dina ftuk pizin a vang pakpak malasing amun Lus sin Moses ka piaat.  
\v 13 Ma naandi vaakdul azanon Judaa rawarak, naandi zin Kaarisito, naandi di los Pita wana matmalabuk taksaat angkanaan. Di ra piaat adu di rudaxain aubina xawit amun Judaa singsaxai rataawuka naandi xawit na vatangin. Ma a matmalabuk angkanaan ka urif falmur zaait Baanabaas ma naan ka giu malasing kanaan.   
\p
\v 14 Singsaxai araan ga raamin adu naandi xawit dit falos fatok a dorang faaratunaan iwana a Dorang Daxa, ga vadawaar Pita lamarana naandi vaakdul malasing kari, “Nua a Judaa singsaxai nua nanga xawit gu raagul malasing aza Judaa, xawit. Nua gu raagul malasing aubina xawit amun Judaa. Malasing faa, gu vangarin aubina xawit amun Judaa xuna raagulang malasing amun Judaa?”   
\s1 Nakmai Xana Zaxot Faulin Aubina Wanaze Di Inaxam Paazaai Wana Iesu  
\p
\v 15 Dia amun Judaa dia amun natnaat sin amun Judaa. Dia xawit iwana azanon lemlem aubina rawarak ina dia amun Judaa dit fakilaan naandi adu naandi aubina ila maskana a matmalabuk taksaat.  
\v 16 \x - \xo 2:16 \xt Saam 143:2, Rom 3:20, Rom 3:22\x*Singsaxai dia amun Judaa di inaxam paazaai, di rexaas adu Nakmai xana wen kilis adu axazak ka tak lamarana tamon naan kat falos amun Lus sin Moses. Kawit. Naan kana klis axazak angkanaan adu naan ka tak tamon naan ka inaxam paazaai wana Iesu Kaarisito. Malasing ma dia nanga di inaxam paazaai vaanong pana naan ma Nakmai xa ra klis adu dia di tak lamarana. Ma naan kana kilis malasing kanaan panaze naan ka raamin fanong ainaxam paazaaiang sin dia ma xawit adu xa raamin fatfaraxazin amun matmalabuk sin dia wana amun Lus sin Moses. Avuna dia di rexaas adu Nakmai xana wen kilis adu axazak ka tak tamon naan kat falos amun Lus sin Moses.   
\p
\v 17 Dia di saxot Nakmai xana klis adu dia di tak panaze dia di iziar lamaskana Kaarisito. Singsaxai tamon ka maravas adu dia di gigiu amun matmalabuk taksaat saait, malasing faa, xa vatangin adu Kaarisito xa valos dia xuna giuang amun matmalabuk taksaat? Kawit mase!  
\v 18 Tamon ga lis a torugu wana awat inaxamang adu amun Lus sin Moses kat faraxas kana klis adu nia ga tak, ma mur ga valos kaarik, ga vatangin faratunaan adu nia axazak iwana laxauang amun lus.   
\p
\v 19 Avuna amun Lus sin Moses ka klis adu gana maat. Malasing ma ga maat pana a dikdikang iwana amun lus angkanaan kuna roroiang kun Nakmai. Ga maat faraxai wana Kaarisito wana robuxul.  
\v 20 Ma xawit nia nanga ga roro. Kawit. Kaarisito xa roro la maskaagu. Ma awat toroiang ila winugu taning, ga roro wana ainaxam paazaaiang lamaskana Naata Nakmai. Naan ka sasaxot nia ma xa lis pizin a roroiang sina nanga ma xa maat saxot nia.  
\v 21 Avuna tamon Nakmai xat faraxas kana klis adu axazak ka tak tamon ka valos amun Lus sin Moses, ka raamaai malasing adu a maatang sin Kaarisito xa zaan palaau. Singsaxai xawit ga bain pizin a talazang sin Nakmai lamaskana Kaarisito. Kawit.   
\c 3  
\s1 Amun Lus Sin Moses Kana Wen Fatok Dia  
\p
\v 1 Nim amun Galesia, amun tabanat! A dorang pana a maatang sin Iesu Kaarisito wana a robuxul xa maravas lamarana nim. Singsaxai nis ka vabaabaa nim pana valozang amun Lus sin Moses?  
\v 2 Ga saxot adu gana rexaazin azaan azaxai be zinim ma xa malasing kari. Malasing faa, naagu rudaxain a Laklagaai a Raabu, wanaze naagu gigiu amun gigiuang iwana amun Lus sin Moses o wanaze naagu inaxam paazaai wana Dorang Daxa naagu langarin?  
\v 3 Naagu rabanat mase! Naagu varumara a roroiang faaxur zinim pana a dikdikang sin a Laklagaai a Raabu. Kunaze naagu vataling a lan angkanaan ma naagu saxot naaguna giu vatok fakdul wana a dikdikang sinim faatak?  
\v 4 Malasing faa, amun maravanang naagut kazanin kat balas palaau zinim? Kawit. Di balas kuna vadikdikang ainaxam paazaaiang sinim. Singsaxai iaak amun maravanang kanaan kawit di balas palaau zinim aan?  
\v 5 Malasing faa, Nakmai xa lis a Laklagaai a Raabu zinim ma xat fabalos amun faamuzazang ka banglala lawalaua nim panaze naagu valos amun Lus sin Moses, o wanaze naagu langarin a Dorang Daxa ma naagu inaxam paazaai wana?   
\p
\v 6 \x - \xo 3:6 \xt Rom 4:3\x*Ka malasing saait kanaan pana Aabaraam. A Baar Xoxok ka piaat pana naan naako, “Naan ka inaxam paazaai wana Nakmai ma Nakmai xa kalin naan a rapti xa tak.” \rq (Var 15:6)\rq*   
\m
\v 7 \x - \xo 3:7 \xt Rom 4:16\x*Malasing ma naaguna raamin fakilaan adu naandi ina di inaxam paazaai, naandi amun natnaat sin Aabaraam.  
\v 8 A Baar Xoxok ka piaat mumua pis adu Nakmai xana klis naandi aubina xawit amun Judaa adu di tak lamarana wanaze dina inaxam paazaai. Malasing ma a Baar Xoxok ka fazei mumua pis pana Dorang Daxa xa waan sin Aabaraam naako, “Pana nua gana lis a daxaiang sin amun lemlem aubina vaakdul.” \rq (Var 12:3)\rq*   
\m
\v 9 Malasing ma xa maravas adu naandi ina di inaxam paazaai, Nakmai xai lis a daxaiang sin naandi varaxai wana Aabaraam, a rapti ina xa inaxam paazaai.   
\p
\v 10 Naandi aubina vaakdul iwana amun gigiuang iwana amun Lus sin Moses, naandi di iziar lawaana raksaatang sin Nakmai. Avuna di ra varaar vating lamaskana Baar Xoxok malasing kari, “Naandi vaakdul ina xawit dit falos fakdul amun Lus sin Moses di ra varaar, di iziar lawaana raksaatang sin Nakmai.” \rq (Lus 27:26)\rq*   
\m
\v 11 Ma xa maravas adu Nakmai xana wen kilis adu axazak ka tak tamon naan kat falos amun Lus sin Moses, panaze a Baar Xoxok ka piaat naako, “Axazak ina xa tak ka roro lalozang ainaxam paazaaiang sina.” \rq (Aab 2:4)\rq*   
\m
\v 12 A vuvuna amun Lus kawit ainaxam paazaaiang. Kawit. A Baar Xoxok ka piaat pana amun Lus angkanaan malasing kari, “Axazak ina xa gigiu amun saan angkanaan, naan kana roro lalos amun saan angkanaan.” \rq (Liv 18:5)\rq*   
\m
\v 13 Singsaxai Kaarisito xa wul vaxarom dia wana a wulwulang laba ziaana a raksaatang iwana amun Lus dia di iziar lawaana. Naan ka zuruk a kiaana dia ma a raksaatang ka iziar wana naan. Avuna di ra varaar vating lamaskana a Baar Xoxok malasing kari, “Axazak ina di varokin pana a xabaai, xa iziar lawaana raksaatang.” \rq (Lus 21:23)\rq*   
\m
\v 14 Ma Iesu Kaarisito xa wul vaxarom dia wana a wulwulang laba malasing kari xuna a daxaiang ina Nakmai xa ra lis sin Aabaraam kana wat sin aubina xawit amun Judaa. Malasing ma dia vaakdul di inaxam paazaai dina zuruk a Laklagaai a Raabu ina naa xalxalin sin dia.   
\s1 Amun Lus Sin Moses Kawit Na Waramin A Xalxalang Pana Aabaraam  
\p
\v 15 Amun taatum lamaskana Kaarisito, gana dador lalaamangaai wana azaan bulaai xat balas lamun taan faakdul. Tamon axazak urua di rudaxain iaa tazaan, ma di xalxal iaa, xawit taxazak kat faraxas kana kip o vaduma.  
\v 16 Nakmai xa dadorin amun kalxalang sin Aabaraam ma zin a natnaat sina. Ma a Baar Xoxok kawit na piaat naako, “zin amun natnaat sunum,” malasing adu xa varas. Kawit. Ka piaat naako, “zin a natnaat sunum,” malasing be azaxai, ma naan Kaarisito. \rq (Var 12:7)\rq*   
\m
\v 17 \x - \xo 3:17 \xt Zax 12:40\x*A vuvuna dorang surugu xa malasing kari: Nakmai xa tabung pis a rudaxaiang faraxai wana Aabaraam. A zangaaflu varazuai urulavaat ma a zangaaflu urul amun maariaas la muraana, Nakmai xa ra lis amun Lus sin Moses. Amun Lus angkanaan kawit na akpaat pizin a rudaxaiang kanaan Nakmai xa ra giu waamua. Kawit.  
\v 18 \x - \xo 3:18 \xt Rom 4:14\x*Tamon amun fnuaai angkanaan di lek balas pana amun Lus sin Moses, di lek pen balas pana a xalxalang. Singsaxai lamaskana a daxaiang sin Nakmai, naa lis faxarom sin Aabaraam lamaskana a xalxalang kanaan.   
\p
\v 19 Malasing ma aze a vuvuna amun Lus sin Moses? A rudaxaiang iwaamua Nakmai xa giu varaxai wana Aabaraam ka iziar vaanong, singsaxai Nakmai xa lis saait amun Lus angkanaan avuna wana amun matmalabuk taksaat. Ma amun Lus angkanaan di dikdik ka ruaas a natnaat angkanaan sin Aabaraam ka balas. Ma amun aangelo di lis fawat amun Lus angkanaan sin axazak la birua, naan Moses ma naan ka lis sin aubina.  
\v 20 Ma axazak ila birua xawit na irur vawaal a non saxai be, singsaxai Nakmai naan singbe azaxai.   
\p
\v 21 Malasing faa, amun Lus sin Moses di purua wana amun kalxalang sin Nakmai? Kawit mase! Tamon Nakmai xa lek lis amun Lus kuna vaaroroiang, naan ka lek kilis adu naandi di tak ina dit falos amun Lus.  
\v 22 Singsaxai a Baar Xoxok ka piaat adu amun matmalabuk taksaat ka bulupis aubina vaakdul ma di iziar malasing kanaan, kuna Nakmai xana lis faxarom amun saan naa xalxalin fanong sin naandi ina di inaxam paazaai, wanaze di inaxam paazaai wana Iesu Kaarisito.   
\p
\v 23 Paamua wana matmalabuk iwana inaxam paazaaiang pana Iesu xa balas, amun Lus sin Moses ka bulupis dia, xa ruaas a matmalabuk angkanaan iwana inaxam paazaaiang ka balas la maravas lamur.  
\v 24 Malasing ma amun Lus di xatkatong dia xa ruaas Kaarisito xa balas, kuna tamon di inaxam paazaai wana naan, Nakmai xana klis adu dia di tak.  
\v 25 Ma a raan iwana inaxam paazaaiang ka balas faanong, malasing ma amun Lus kana wen katkatong kaarik dia.   
\s1 A Funalik Sin Nakmai  
\p
\v 26 Avuna nim faakdul ina naagu inaxam paazaai wana Iesu Kaarisito, nim a funalik sin Nakmai,  
\v 27 wanaze nim faakdul ina di baaptaais nim lamaskana Kaarisito, naagu balas malasing naan, malasing be adu naagu vamamaus nim pana a roroiang sin Kaarisito.  
\v 28 Nim faakdul naagu zaxai lamaskana Iesu Kaarisito, naapalaau nim amun Judaa o nim kawit amun Judaa, o nim amun iaana kilaaiang o nim kawit amun iaana kilaaiang, o nim ubina o nim a furavin.  
\v 29 \x - \xo 3:29 \xt Rom 4:13\x*Ma tamon nim sin Kaarisito, nim amun natnaat sin Aabaraam ma naaguna zuruk amun saan Nakmai xa ra xalxal wana.   
\c 4  
\p
\v 1 A vuvuna dorang surugu xa malasing kari: A nalik mumut mur xana raumana amun saan faakdul zin damana. Singsaxai araan naan ka mumut nanga, naan kawit na rawarak pana a iaana kilaaiang,  
\v 2 panaze naan ka iziar nanga lawaana gogonang sin azanon aubina ma di rataamaai xaaul wana naan ka ruaas a notaan ina damana xa ra kalin adu dina wen giu xaarik malasing kanaan.  
\v 3 Ma wana a lan angbani dia zaait araan di nalik mumut pana ainaxamang sin dia wana Nakmai, amun laklagai dit katkatong a bara o a daanim o a pira angkari,\f * \fr 4:3 \ft Aza knaaza dorang kari wana a linga bina Grik, adu a varumaraiang amun faraviraaiang sin dia la pira angkari.\f* di bulupis dia.  
\v 4 Singsaxai la notaan kat faraxas pana inaxamang sin Nakmai xa balas, naan ka ra kling fawat Naatna, aza ravin ka luk naan ma xa laba lawaana amun Lus sin Moses,  
\v 5 \x - \xo 4:5 \xt Rom 8:15-17\x*ma xa wul vaxarom dia di iziar lawaana amun Lus angkanaan, ma Nakmai xa gon fabulus dia ma dia di balas a funalik sina.  
\v 6 Ma nim a funalik sin Nakmai malasing ma xa ra kling fawat a Laklagai zin Naatna xu lamaskana dia ma xat firaai naako, “Maamaa, Maagu.”  
\v 7 Malasing ma naari, nim kawit amun iaana kilaaiang kaarik. Kawit. Nim a funalik sin Nakmai. Ma Nakmai xana ralaas nim pana amun saan kat faraxas pana amun naatna dina zuruk, panaze nim a funalik sina vaatak.   
\s1 Pol Xa Maskalus Saxotang Amun Galesia  
\p
\v 8 Paamua araan nanga xawit naagu rexaazin Nakmai, nim amun iaana kilaaiang sin amun laklagai ina xawit Nakmai vaaratunaan.  
\v 9 Singsaxai naari naagu rexaazin ka Nakmai, o xa daxa gana piaat adu Nakmai xa rexaazin ka nim. Malasing ma xunaze naagu saxot naaguna uli waan pana amun laklagai angkanaan\f * \fr 4:9 \ft Aza knaaza dorang kari wana a linga bina Grik, adu a varumaraiang amun faraviraaiang sin dia la pira angkari.\f* kawit di dikdik ma xawit nat faraxas dina vawaal dia? Naagu saxot naaguna balas kaarik amun iaana kilaaiang sin naandi?  
\v 10 Naagut falos amun lus ila uwat taan laba ma amun flan faaxur ma amun flan iwana laflaavang ma amun maariaas laba.  
\v 11 Ga naxaam amun matmalabuk sinim ma ga maraaut, panaze xa raamaai malasing adu a gutang surugu xu nim ka zaan palaau.   
\p
\v 12 Amun taatum lamaskana Kaarisito, ga maainung fadikdik nim adu naaguna balas malasing nia, wanaze waamua ga malasing be nim. Kawit naagu giu tazaan taksaat pana nia.  
\v 13 Ma naagu rexaas adu waamua ga ra fazei wana a Dorang Daxa zinim panaze ga ra gias.  
\v 14 Kawit naagu bain nia ma xawit naagu lis a toranim surugu naapalaau a giazang surugu xa lis a maravanang sinim. Naagu ruzuaai nia malasing adu nia aza aangelo zin Nakmai o malasing saait adu nia Iesu Kaarisito nanga.  
\v 15 Ma naagu ra nanam mase! Naan a daxaiang sinim, ka waafaa xa? Ga piaat faratunaan sinim adu tamon kat faraxas, naagu ra lek bilok pizin amun marana nim ma naagu ra lek lis surugu xuna vawaalang nia.  
\v 16 Singsaxai naari, malasing faa, ga purua wana nim panaze ga fazei zinim pana a dorang faaratunaan?   
\p
\v 17 Pana maska ramaraatang naandi uzanon aubina di lalaamangaai adu naandi dina valos fawat nim sin naandi. Singsaxai araan di giu malasing kanaan, kawit kuna daxaiang aaxa nim. Di saxot adu dina ruxol nim siaana maam, kuna naaguna maska ramaraat lalos naandi.  
\v 18 Ma xa daxa wana nim naaguna maska ramaraat tamon a vuvuna azaan angkanaan ka daxa. Ma bulaai naaguna malasing kanaan, ma xawit la notaan be ga iziar varaxai wana nim.  
\v 19 A funalik surugu, vaazaxai xaarik nia ga malasing a ravin ka xazanin a maazikang kuna xana luk. Ga xazanin awat maazikang kanaan saxotang nim ka ruaas naaguna balas malasing Kaarisito.  
\v 20 Ga saxot mase adu gana iziar varaxai wana nim kuna tuaa gana dador dikdik sinim malasing kari, wanaze ga wetexaas gana giu aze xuna xana daxa wana nim.   
\s1 A Funalik Sin Seraa Ma Aagaar  
\p
\v 21 Nim naagu saxot naaguna iziar lawaana dikdikang iwana amun Lus sin Moses, ga saxot gana iaari zinim. Malasing faa, naagu mazaam aze amun Lus ka piaat, o xawit? Iaak kawit.  
\v 22 \x - \xo 4:22 \xt Var 16:15, Var 21:2\x*Ka iziar malasing: A dorang di varaar vating adu Aabaraam ka rauxin a nalik urua. Azaxai zin a ravin iaana kilaaiang ma axazak sin a ravin ka mamaraxas siaana amun faamuzazang sin a ravin iaana kilaaiang.  
\v 23 A ravin iaana kilaaiang ka luk a nalik sin Aabaraam malasing be a furavin di iluk. Singsaxai a ravin ina xa mamaraxas ka luk a nalik panaze Nakmai xa ra xalxalin malasing kanaan.   
\p
\v 24 Ka rauxin a dorang lalaamangaai lamaskana a dorang kanaan. Uru ravin di irur vakilaan iaa uru rudaxaiang. A rudaxaiang azaxai wana amun Lus sin Moses, ka balas ikula la waatawut Saainaai ma a funalik sina dina iaana kilaaiang. Naan kanaan Aagaar.  
\v 25 Aagaar xa irur vakilaan a waatawut Saainaai ikula Erebia, ma xa iru vakilaan saait a bina laba in Jerusalem taning, panaze naan faraxai wana a funalik sina naandi di iaana kilaaiang pana amun Lus sin Moses.  
\v 26 Singsaxai Jerusalem inikula la lia xa mamaraxas siaana a maravanang sin a iaana kilaaiang. Ma naan naanaa zin dia.  
\v 27 A dorang pana naan di varaar vating malasing kari,  
\b  
\q1 “Nua a ravin kawit gui luk, gu nanam!  
\q1 Nua ina xawit gut kazanin a maazik iwana lukang,  
\q2 guna viraai wana nanamang,  
\q1 panaze a ravin ina labana xa vataling naan,  
\q2 ka rauxin a funalik ka varas marazaat mase  
\q2 wana a funalik sin a ravin ina xa iziar varaxai wana labana.” \rq (Aais 54:1)\rq*   
\b  
\p
\v 28 Ma naari nim amun taatum lamaskana Kaarisito, naagu malasing Aaisaak, naagu ra balas a funalik ilamaskana a xalxalang.  
\v 29 La raan angkanaan a nalik ina Aagaar xa luk pana a lan a furavin di luk pana, xa vamazik a nalik ka balas lamaskana a dikdikang sin a Laklagaai a Raabu. Ma xa malasing saait taning.  
\v 30 Singsaxai a Baar Xoxok ka piaat aze? Ka piaat naako, “Gu kling pizin a ravin iaana kilaaiang ma naatna, wanaze naata ravin iaana kilaaiang kana wen suruk amun saan damana nandiaa xa raumana. Kawit. Naata ravin ka mamaraxas be xana zuruk amun saan angkanaan.” \rq (Var 21:10)\rq*   
\m
\v 31 Malasing ma amun taatum lamaskana Kaarisito, dia xawit a funalik sin a ravin iaana kilaaiang, singsaxai dia a funalik sin a ravin mamaraxas siaana a maravanang sin a iaana kilaaiang.   
\c 5  
\s1 Dia Dina Mamaraxas Lamaskana Kaarisito  
\p
\v 1 Kaarisito xa vamamaraxas dia ziaana amun Lus sin Moses, kuna dina izi mamaraxas siaana a dikdikang iwana amun Lus angkanaan. Malasing ma naaguna irur dikdik ma tuaa xaarik naaguna luaa amun Lus angkanaan kana bulupis nim malasing amun iaana kilaaiang.   
\p
\v 2 Naagu langar! Nia Pol, ga vazei nim tamon naaguna luaa azanon dina ftuk a winpina nim malasing amun Lus sin Moses ka piaat, Kaarisito xana zaan palaau be zinim.  
\v 3 Ga dador dikdik kaarik sinim saksaxai, tamon nim naaguna luaa naandi dina ftuk amun pinpina nim, nim mase naaguna valos fakdul amun Lus sin Moses.  
\v 4 Nim ina naagu saxot Nakmai xana klis adu naagu tak pana valozang amun Lus sin Moses, naagu kip pizin fanong nim siaana Kaarisito. Naagu zu vaanong siaana a daxaiang sina.  
\v 5 Avuna lamaskana a Laklagaai a Raabu dia di zimbang faraxai wana ainaxam paazaaiang pana araan Nakmai xana vabalos a roroiang sin dia xana tak faakdul mase.  
\v 6 Avuna naandi vaakdul ina di iziar lamaskana Iesu Kaarisito, tamon di ftuk pizin a vang pinpina naandi o xawit di ftuk pizin, kana zaan palaau be. Azaan laba azaxai be xari, ainaxam paazaaiang sin dia wana Iesu Kaarisito xana vabalos a matmalabuk iwana sasaxotang azanon.   
\p
\v 7 A gutang sinim pana valozang Kaarisito xa ra daxa singsaxai taning kawit. Nis ka ra vazobuaak nim ma xawit naagu valos a dorang faaratunaan?  
\v 8 Awat matmalabuk angkanaan ka urif ainaxamang sinim kawit na wat sin Nakmai, naan axazak ina xat firing nim.  
\v 9 \x - \xo 5:9 \xt 1Kor 5:6\x*Naagu naknakaai, “amis is mumut be xat faraxas kana varing fakdul a raraba.”\f * \fr 5:9 \ft Ka dador wana azanon faraviraaiang taksaat kat faraxas kana vabalos a raksaarang ka varas pana a roroiang sinim.\f*  
\v 10 Singsaxai lamaskana a Piran ga inaxam paazaai adu naaguna wen tauxin ta inaxamang tawarak. Nakmai xana vamazik nis nanga xat fabaabaa nim malasing kanaan, naapalaau naan ka rauxin aiza o xawit.   
\p
\v 11 Amun taatum lamaskana Kaarisito, tamon ka vaaratunaan adu ga ifazei nanga adu aubina di inaxam paazaai dina ftuk pizin a vang pakpak, kunaze naandi dit famazik nanga nia? Tamon ka vaaratunaan malasing kanaan, a fazeiang surugu wana a robuxul zin Kaarisito xana wen taangis taksaat pana a langlangarang sin naandi.  
\v 12 Ma naandi angkanaan, di kawin ainaxam paazaaiang sinim. Ga saxot mase dina ftuk pizin fakdul.   
\p
\v 13 Nim amun taatum surugu lamaskana Kaarisito, Nakmai xa viring nim kuna izi mamaraxazang siaana amun Lus sin Moses. Singsaxai aizi mamaraxazang sinim kawit na luaa nim naaguna giu lalos amun sasaxotang taksaat ila winpin. Kawit. Singsaxai xa daxa naaguna iziar malasing amun iaana kilaaiang pana a matmalabuk iwana sasaxotang nim saksaxai.  
\v 14 Avuna dia dina giu vatfaraxazin amun Lus faakdul zin Moses tamon dia di valos a lus azaxai angkari xa piaat malasing kari, “Guna sasaxot a waliaanum malasing be gu sasaxot nua nanga.” \rq (Liv 19:18)\rq*   
\m
\v 15 Singsaxai tamon naagu varuaas ma naagu varop farawuk lawalaua nim, naaguna naknakaai daxa, naaguna put familung nim faakdul.   
\s1 Amun Fnuaaia Laklagaai A Raabu  
\p
\v 16 Ma ga piaat malasing kari: Naaguna zazangas lamaskana a Laklagaai a Raabu xuna naaguna wen falos amun sasaxotang taksaat ila winpina nim.  
\v 17 \x - \xo 5:17 \xt Rom 7:15-23\x*Avuna amun sasaxotang taksaat ila winpina dia xa rawarak pana amun sasaxotang sin a Laklagaai a Raabu. Ma amun sasaxotang sin a Laklagaai a Raabu xa rawarak pana amun sasaxotang taksaat ila winpina dia. Nandiaa di purua iaa wana nandiaa nanga, malasing ma tuaa naaguna giu aze ramun saan ina naagu saxot.  
\v 18 Singsaxai tamon a Laklagaai a Raabu xa waamuin nim, kawit naagu iziar lawaana amun Lus sin Moses.   
\p
\v 19 Ma xa maravas ka amun sasaxotang taksaat ila winpin ka malasing kari: Amun matmalabuk taksaat lamanar wana aizi maxuzang, ma amun matmalabuk ka mitikaai, ma amun matmalabuk kat faamaangil,  
\v 20 ma amun matmalabuk iwana lotuiang pana amun nakmai vaagit, ma amun matmalabuk iwana taaringang, ma amun matmalabuk iwana a maska raksaatang, ma amun matmalabuk iwana varamangatang, ma amun matmalabuk iwana marazuzuaiang, ma amun matmalabuk iwana maralaiang, ma amun matmalabuk iwana lamaiang, ma amun matmalabuk iwana varuaazang, ma amun matmalabuk iwana aizi vatawagalaaiang,  
\v 21 ma amun matmalabuk iwana marazaxatang, ma a matmalabuk iwana imiminang a daanim dikdik, ma amun matmalabuk iwana a xulutung ka iziar ma xa bas pana a tavura matmalabuk taksaat labirua wana ubina ma a furavin, ma aze ra wat matmalabuk nanga malasing kanaan. Ga dador dikdik sinim malasing be ga ra piaat paamua, adu naandi ina di gigiu malasing kanaan, dina wen suruk amun fnuaai iwana amun kalxalang ila bikabar zin Nakmai.   
\p
\v 22 Singsaxai amun fnuaai a Laklagaai a Raabu xa malasing kari: A matmalabuk iwana sasaxotang azanon, ma a matmalabuk iwana nanamang, ma a matmalabuk iwana a luaai, ma a matmalabuk iwana zimbang daxaiang, ma a matmalabuk iwana vawaalang azanon tawarak, ma a matmalabuk a daxaiang, ma a matmalabuk sin aubina dit falos a dorang sin naandi,  
\v 23 ma a matmalabuk iwana mainovang, ma a matmalabuk iwana vadikdikang dia ziaana amun sasaxotang taksaat ila winpin. Kawit ta lus kana ruxol amun matmalabuk angkanaan.  
\v 24 Naandi zin Iesu Kaarisito, di tuk fating fanong amun sasaxotang taksaat ila winpin laaxur wana robuxul.  
\v 25 Dia di roro lamaskana a Laklagaai a Raabu, malasing ma xa daxa dina los fatalamin a Laklagaai a Raabu.  
\v 26 Tuaa dina valaup dia nanga, ma tuaa dina vaaxalxaal wana dia zaksaxai ma tuaa dina marazaxat lawalaua dia.   
\c 6  
\s1 Dia Dina Vawaal Dia Zaksaxai Wana Amun Maravanang Sin Dia  
\p
\v 1 Amun taatum lamaskana Kaarisito, tamon naagu rexaazin adu axazak ka ra giu a matmalabuk taksaat, nim ina naagu roro lamaskana a Laklagaai a Raabu, xa daxa naaguna vawaal naan kuna xana daxa xaarik. Singsaxai naaguna giu wana a matmalabuk iwana mainovang. Ma naaguna naknakaai zaait pana nim, kuna a matmalabuk taksaat angkanaan kana wen faaxabebeu nim.  
\v 2 Ma naaguna vazaak amun maravanang sinim saksaxai. Tamon naaguna giu malasing kanaan, naaguna waambazof a lus sin Kaarisito.  
\v 3 Ma tamon axazak ka naxaam adu naan ka laaup, singsaxai a vaaratunaanang iwana, xawit, ka vagit be naan nanga.  
\v 4 Ma axazak saksaxai xana klis amun matmalabuk sina vaatak, tamon ka daxa o xawit. Tamon naan kana raamin fakilaan adu xa daxa, xat faraxas naan kana nanam pana amun matmalabuk sina. Singsaxai tuaa xana vatfaraxazin naan pana axazak tawarak,  
\v 5 panaze axazak saksaxai xana vazaak amun faamuzazang sina vaatak.   
\p
\v 6 Axazak kat suruk amun faraviraaiang pana a dorang sin Nakmai, xa daxa naan kana faawal wana amun saan daxa vaakdul zina zin axazak kat firaai naan.   
\p
\v 7 Tuaa naagu vagit nim nanga. Kawit nat faraxas dina vis Nakmai. Avuna aze ra zaan axazak ka vazu, naana laaf nanga.  
\v 8 Axazak ina xa vaazu xuna vananamang amun sasaxotang taksaat ila winpina, naan kana laaf amun saan kuna milungang. Singsaxai axazak ina xa vaazu xuna vananamang a Laklagaai a Raabu, naan kana laaf a roro tapal zin a Laklagaai a Raabu.  
\v 9 Malasing ma tuaa dia di malumbaai wana gigiuang amun matmalabuk daxa. Avuna xa rauxin a raan nanga paa xa iziar xuna laavang amun fnuaai, tamon dia xawit di malumbaai.  
\v 10 Malasing ma la notaan kat faraxas mase xa daxa dia dina giu a daxaiang pana aubina vaakdul. Singsaxai xana daxa nanga tamon dina giu malasing kanaan pana aubina di inaxam paazaai, naandi amun taatum lamaskana Kaarisito.   
\s1 A Vaanongang Iwana A Dorang  
\p
\v 11 Naaguna raamin amun fararang laba gai fararin pana a mirugu vaatak.   
\p
\v 12 Naandi ina di saxot adu dina valaup naandi nanga lamarana aubina lalozang amun matmalabuk sin naandi ila winpin, dit fangarin nim kuna rudaxaiang pana naandi xuna ftuk pizinang a vang pakpak. Di gigiu a matmalabuk angkanaan kuna valiuang azanon dina vamazik naandi lalozang a robuxul zin Kaarisito.  
\v 13 Naandi ina dit falos a lus iwana ftuk pizinang a vang pakpak, kawit dit falos fakdul amun Lus sin Moses. Singsaxai di saxot dina ftuk pizin a vang pakpak ila winpina nim kuna naandi dina langga wana matmalabuk angkanaan ila winpin.  
\v 14 Nia ga saxot adu gana wen langga wana tazaan, pana a robuxul zin Iesu Kaarisito a Piran sin dia be. Laaxur wana robuxul ga maat siaana amun matmalabuk taksaat ila pira angkari ma amun matmalabuk angkanaan di maat siaagu.  
\v 15 A matmalabuk iwana ftuk pizinang a vang pakpak, o matmalabuk iwana xawit di ftuk pizin a vang pakpak, nandiaa uru zaan palaau be. Singsaxai azaan azaxai be xa laba adu dia a faaziarang faaxur zin Nakmai.  
\v 16 Ma naandi ina dit falos fatalamin a lus angkanaan, a luaai ma a varamaaluvang kana waan sin naandi vaakdul. Naandi mase amun Israael zin Nakmai.   
\p
\v 17 Taning ma xa uzaa, tuaa taxazak kana lis ta maravanang surugu, avuna amun kiaana burus ila winugu xa vatangin fakilaan adu nia zin Iesu.   
\p
\v 18 Amun taatum lamaskana Kaarisito, a daxaiang sin a Piran sin dia Iesu Kaarisito xana iziar varaxai wana amun laklagaaia nim. Ka vaaratunaan.