\id PHP - Nabak NT [naf] -Papua New Guinea 1988 (DBL 2017) \h Pilipai \toc1 Pâlaŋ Pilipai dapmelaŋge ekŋengat zapat meluwaŋ kapi kumindaye. \toc2 Pilipai \toc3 Pil \mt1 Pilipai \mt2 Pâlaŋ Pilipai dapmelaŋge ekŋengat zapat meluwaŋ kapi kumindaye. \ip Pâlaŋ zapat meluwaŋ kapi kuye. Pâlaŋ mka katikŋan Loma msalen tati Pilipai dapmelaŋge talip ekŋengat zapat meluwaŋ kapi kuye. Pilipai dapmelaŋge ke Masedonia plowins keŋan mwawatnaŋ. \ip Ekŋenmagengatnaŋ an ŋen kwitnaŋ Epapolodaitas egaŋ Pâlyet milawat ondakbewienen mti Loma mka katikŋan ke metsame keyet wisikŋ zet ma tususuŋin Zisasimak tazin ke ewe mkatikŋan bemti mamayelen nâmtiyepm zemgwatnaŋ mimindeye. Ma keŋ oloŋen palen mama ke Kawawaŋaŋ winde indame mamayelen zetnaŋ notnaŋ zeye (1:18, 2:17, 18, 3:1, 4:4, 10). Keŋ mtoti mama keyet zetnaŋ Pâlaŋ zet zapat meluwaŋ kapiyet omba kuyeyaŋ tazin. Dapmelaŋge kapi Pâlaŋ Kawawaŋgalen zet timepme sek zut beye keyet mwage (Nembayelen Muluwin 16). Pilipai dapmelaŋge ke dapmelaŋge Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋgalen sesewat timamayelen maŋge ŋeŋaŋ kegok zenzeyelen. \iot Zet ŋotekŋaŋ temaŋ kapigogaŋ Pilipai zapat meluwaŋ keŋan talip: \io1 \ior 1:1-2\ior* Notn mukumti zet zenze keyelen zet \io1 \ior 1:3-11\ior* Pâlaŋ dapmelaŋgeyet dundumti naman wisikŋ zet zeye \io1 \ior 1:12-30\ior* Nukŋaŋ sokbeme Zisasiyaŋ Pâl winde same gwaŋgwaŋsim matatan \io1 \ior 2:1-11\ior* Kilasiyaŋ maŋge kogogak tototnaŋ mambep \io1 \ior 2:12-18\ior* Kawawaŋaŋ ningat tuŋgupmnan mamti mulup mamin \io1 \ior 2:19-30\ior* Pâlaŋ Timotimak Epapolodaitas ideme Pilipai mebegat zeye \io1 \ior 3:1-11\ior* In Kilaismak maip keyepmti oloŋen mbep \io1 \ior 3:12-21\ior* In daen milawat bembeŋaŋ ke met titiyet winde bewep \io1 \ior 4\ior* Eksemti mamayet Pâlaŋ aŋkeŋoo zet zemti mukumindeye \c 1 \p \v 1 Neŋmak Timoti nit nilisakwep Zisas Kilaisiyelen mulup mamilup. Ya nit zapat meluwaŋ kapi in Zisas Kilaisiyelen dapmelaŋge ma ingalen ŋeŋaŋ bembeŋine ma an damuŋine Pilipai mka temanen mamaip ingat zapat meluwaŋ temakwep kapi kumti bemalu kozin. \p \v 2 Kawawaŋ Bipm ma Amobotnaŋ Zisas Kilais egegalen keŋ taoletmak keŋ sewakŋaŋaŋ inmak wemti weweyet mandunduyap. \s1 Pâlaŋ mka katikŋan tati Kawawaŋgat wisikŋ manzemtan \p \v 3 Kan kataŋ neŋ in am sambe nâmkiŋpepemak mamaip ingat otnâmeti Kawawaŋŋnaŋgat wisikŋ zemti mandundumsayap. \v 4-5 Neŋ in Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ diindoma nâmti keyegak ninmak kot tusumti nâmkiŋpepemak bemti kan keyegak yaŋbemti in ndamukulem mti Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ zenze mulup nsakwep mamkwatnup. Keyepmti neŋ Kawawaŋgat mandunduyap kataŋ ingat nâmti keŋ oloŋen palen mandunduyap. \v 6 Neŋ dundumambe pigok manâmkatikbeyap. Kawawaŋaŋ inmagen mulupmaŋ dolakŋaŋ ke yaŋbemti mge ke tapmmetnepeme met Zisas Kilais kokot kananen delaŋ zewe. \v 7 Neŋ ingat gogot penaŋ mimindeyap kegogapm zet ingat kegok zeya. Ma naman neŋ Kawawaŋaŋ keŋ taoletnaŋgapmti mulup naŋge kapi mma amnaŋ zet kapi nâme penaŋ beme Kilaismagen nâmkiŋpepe aiikgat nâmti mulupmaŋ windeŋambeŋ mti mamban kan keyet amnaŋ pepet mti alak mka katikŋan totnemetapma in keyet popeŋaŋ tati ewe tatnamukulem mkwalip. \v 8 Zisas Kilaisiyaŋ ingat gogot penaŋ mamimindein sepem kegogak neŋ ingat gogot penaŋ mamimindeyap zet kapi penaŋ zeyap Kawawaŋ ikŋaŋ nâin. \p \v 9 Neŋ ingalen gogolinaŋ ammagen ma Kawawaŋmagen ewe omba mkawaŋ bembeyet manâyap ma keyegak nânâ dolak dolakŋaŋ am notn zet weyaŋ musuwewet ma indamukulem mti mama mimi teŋ mzikat indandayet nâmti manduduyap. \v 10 Keyet mti in kwitnaŋ kwitnaŋ dolakŋaŋ etaŋ ke ekmâtâti keyet kataŋ mmamti Kilaisiyaŋ gilik zemti kokotnaŋgat damuŋ ekpeŋ mamti mama mimi teŋ penaŋ ma kwetetepmaŋ etaŋ mti mame am ekŋenaŋ ingat zekukuŋin ŋen ku mbep. \v 11 In mama teŋ kegok mti mame Zisas Kilaisiyaŋ etaŋ gwatnaŋ mimindeme am ekŋenaŋ in indikgomti ingat paleset Kawawaŋgat kwizet buŋamaŋ omba mwati sesewatpewep. \s1 Mama mimin Kilaisiyaŋ damuŋ min \p \v 12 Notnne, neŋ pigok penaŋ zemkawaŋ bem indama nâit. Neŋ pien kwitnaŋ kwitnaŋ nukŋaŋ sokbemnaŋge ke wa belak yek. Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ kapiyaŋ palakŋaŋ bemti msat kataŋ mebegat sokbemnaŋge. \v 13 Neŋ Kilais kwit zapatnaŋ mpalakŋaŋ bema keyet pepetnaŋ kwati mka katikŋan nati met nembien. Âpme nâlen zapat ke mka katikŋaŋgalen an tipdakutum notnaŋ sambe ekŋen ma mulup an notnaŋ sambe ekŋenaŋ nâme delaŋ zemâge. \v 14 Âpme neŋ mka katikŋan neme talap keyet penaŋaŋ notnne notnaŋ sambe ekŋenaŋ Amobotnaŋgat nâmkiŋpepe kaliŋaŋ mti eleŋ beleŋ bemti Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ kiŋgagapiŋ ewe tusumti am sambe ekŋenmagen tazempalakŋaŋ bemelip. \p \v 15 Âpme kapi penaŋ am notnaŋ ekŋenaŋ neŋ Kilaisiyelen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ zema ekŋenaŋ kegogak zene zemtati mamti Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ neŋ zewi geŋ zewi mti yup met yup kot mti mamimdândâip. Âpme am dolakŋaŋ ekŋenaŋ weyaŋ ekmâtâtati keŋ sewak palen manzemelip. \v 16 Neŋ Kawawaŋaŋ Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ kapi zemkawaŋ bembeyet mulup zet naŋge. Kapiyet popeŋan bemtati mulupmaŋ keyet kasaŋaŋ ku matopme mamiyap. Yaŋaŋ keyepmti am dolakŋaŋ ekŋen kapiyaŋ nâgât gogot mnemti mulupm butnaŋ ewe tusumti mamimelip. \v 17 Yaŋgut notnaŋ ekŋenaŋ belak nâyap nâyap palen Kilaisiyet kwit zapatnaŋ sek mmobotgat setnaset manzemkawaŋbeip. Ke neŋ mka katikŋan kapi tati keŋ sindem ewe nânâyet nâmti kegok manzemyuŋgum melip. \p \v 18 Yaŋgut neŋ amnaŋ Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ keŋinaŋ penaŋ nâmkiŋpemti zewep ma belak sekŋinaŋ etaŋ kwizet buŋam temaŋ titiyet zewep keyet neŋ zet sambe ŋep ku zesap. Kilaisiyelen zelaŋ palakŋaŋ bemti msat sambe mamekozin keyet nâma dolakŋaŋ penaŋ mambein. \v 19 Neŋ pigok nâmti oloŋen palen mamayap. In nâgât mti dundume Zisas Kilaisiyelen Emetak Teŋaŋ namukulem mneme kwitnaŋ kwitnaŋ nukŋaŋ tasokbemnain kapiyaŋ delaŋ zemâpme belak mambap. \v 20 Neŋ ŋoktikŋnan kapigok penaŋ tapme nâpeŋ mamayap. Neŋ am ŋenaŋ Zisas maeksempeyap keyet zigok ŋen mnawe beme sakambuk ku mbap. Belak oloŋen palenak tati kwitnaŋ kwitnaŋ nukŋaŋ sambe kopmâbe bee timtati dukŋnan tima mopmâbe. Wa neŋ alik mama ma gakiki keyet ku kiŋgalap. Neŋ sekŋ belak kilom ketalasima sekŋnaŋ Kilaisiyet kwizet buŋamaŋ mwabe. \v 21 Neŋ msalen pien ewe alik mamti Kilaisiyet kwit zapatnaŋ zempalakŋaŋ bemepma amnaŋ nâmâtâbep. Âk gakiwawen ke neŋ meti Kilaisiyet ŋenzimosetnan oloŋen palen penaŋ mambap. Mama keyaŋ mobotnaŋ penaŋ bein. \v 22-23 Neŋ msalen kapi ewe kan teepmaŋ mamti mulup mma penaŋaŋ omba sokbewe ma sakwep gakiwap mene zemti ewe keŋ zut palen nâmtemtem mamiyap. Neŋ gakim meti Kilaismak mama dolakŋan mambap keyet nâma dolakŋaŋ penaŋ mambein. \v 24 Ma in belak kileŋ indemepma in nemba dumen mame ŋep ku benakgapmti inmak msalen kapi ewe tusumti mambap beme e ewe nâma dolakŋaŋak penaŋ bewe. \v 25 Keyepmti neŋ pigok penaŋ manâmkatikbeyap. Neŋ gakikipiŋ ewe msalen kapi mamti indamukulem mma in nâmkiŋpepeen katikŋaŋ bemti oloŋen palen tapmopme neŋ indiktiŋgut bam gakiwap. \v 26 Keyepmti neŋ ewe inmagen kotapma in nikti ilinaŋgalen mama mimiŋin Zisas Kilaismak mamaip keyet nâgât yaŋaŋmak oloŋen penaŋ mbep. \p \v 27 Tepumaŋ penaŋ kapigok mbep in mama mimiŋin weyaŋme esemteŋ beme Kilaisiyelen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ mâti maip keyet kataŋ mti mambep. Mti keŋ kwep ma tususuŋin kwep tapme kitik kitik tati am indamukulem mimindeme nâmkiŋpepeen katikŋaŋ bemti tapme neŋ kot indikbap. Âk yek beme belak pien tati zapalin etaŋ nâmbap. \v 28 In kitik kitik bemti tapme kasaŋine ekŋenaŋ zemkiŋgagat mimindame kiŋgagapiŋ windeŋin timti katikŋaŋbemti tabep. Âpme Kawawaŋaŋ in indatimtati ekŋen belak katimindeme walelet aikbep keyet yaŋaŋ ilinagak ekmâtâbep. \v 29 Kawawaŋaŋ in Kilaisiyelen mulup mimiyet nâmti kabemindaye ke sek sindemaŋmak. Egaŋ wa Kilais nâmkiŋpepeyet etaŋ yek ekgapmti sek sindem palen eyo mobogat nâmindeye. \v 30 Keyepmti neŋ eweŋan tipman baen mulup sek sindem mkwapma nikbien. E ewe kan pigogat tapmma zapatn takopme tatnâip ke mulup sek sindem in mamip sepem kegogak neŋ pien mamiyap. \c 2 \s1 In Kilaisiyaŋ maŋge kegogak tototnaŋ mambep \p \v 1 Kilaisiyaŋ in keŋinan mamti gwetnaŋ mamin ma Egaŋ gogot mamindamti mkipmaŋ mambein ma Emetak Teŋmak tusumindeme maip ke ma Kilaisiyaŋ kembeŋ mti aŋgalaŋ gogot mimindendeŋaŋ \v 2 kegok taindaingapm in ŋoktik kwep bemti gogot palen mamti keŋ kwep bemti zenâ zenâŋin kwep tuŋguwinan tatindame kegok mame neŋ zapalin nâmti ingat oloŋen temaŋ penaŋ mbap. \v 3 Nâip, in ilinaŋgat nâme mobotnaŋ beme mulup neŋ mbi geŋ mbi zemti sek mmobot palen ŋen ku mbep penaŋ. In keŋin sekŋin mtot mamti noline ekŋengat kandaŋinan meti ekŋengat nâme mobotnaŋ bewe. \v 4 Ma in ikŋaŋ ikŋaŋgat kwitnaŋ kwitnaŋinaŋ dolakŋaŋ bembeyet etaŋ nâmti mulupmaŋ ku mbep. Noline notnaŋ ekŋengalen eyo weyaŋme pembenaŋ bembeyet mulupmaŋ mbep. \v 5 In Kilais Zisasiyelen ŋoktik dolakŋaŋ tapme mama mimi dolakŋaŋ mti maŋge sepem kegogak penaŋ mti mambep: \v 6 Zisas Ek Kawawaŋak maŋge yaŋgut neŋ Kawawaŋ mama mayap kapi zigok katipemti msalen towesap kegok zemti gwaenak ku tage. \v 7 Egaŋ kululuŋen Amobotnaŋ mamtan mundumaŋ bee wan peme tapme msalen kapi toti an penaŋ sokbemti an tototnaŋ sisiliŋ an sepem kegok maŋge. \v 8 Egaŋ Kawawaŋaŋ zempeye keyet kataŋ gawepumti tototnaŋ mameti tewen gakiye. \v 9 Kegok mgeyepmti Kawawaŋaŋ ekme dolakŋaŋ beme wapmoti Amobotnaŋ temaŋ onzempeye. Âpme egalen kwizet buŋamaŋ temaŋ keyaŋ palakŋaŋ bemti amgalen kwizet buŋam sambe tapmezin bee ilindiŋ indasebemindemti igak belak gwa tazin. \v 10 Keyepmti am kululuŋen mamaip ekŋen sambe ma msat palen mamanup nin sambe ma msat kandaŋan baen matalip ekŋen sambe Zisasiyet kwizet buŋamaŋ mwati pedondom samti sesewatsasayelen. \v 11 Âpme nin sambeyaŋ Zisas Kilais ek Amobotnaŋŋ mamndain zemti kwizet buŋamaŋ manzempalakŋaŋ benup. Set keeset Kawawaŋ Bipmnaŋgat kwizet buŋamaŋ mamwatnup. \s1 Kawawaŋaŋ ningat tuŋgupmnan mamti mulup mamin \p \v 12 Keyepmti notnne, neŋ inmak ke mamkwaban kan keyet zetn zema in nâmti dolakŋaŋ maŋgawepumtemien. Yanaman beŋaŋ pien teleŋan mamti zet bema kopme e kegogak gawepuwep beme neŋ ingat nâma mobotnaŋ penaŋ bewe. In nâit, in Kawawaŋ yomengatnaŋ indatitiŋaŋ keyet nâme mopme egat kandaŋan kume kwaopme nâmsemteŋ mamambep. \v 13 Kawawaŋaŋ ikŋaŋ ingat keŋinan mulup mti indamukulem mme zetnaŋ gawepupuyelen ma kwitnaŋ kwitnaŋ egaŋ nâmtikŋaŋ minen ke etaŋ mimiyelen manâin. \v 14-16 Âpme in myuŋguŋgupiŋ keŋin kwetetepmaŋ mamti am mgasik penaŋ segeyakŋinbeŋ msat kapiyet zapat mamaip ekŋengat tuŋguwinan wenzim eyoŋga busatnaŋ keboŋ bemtati mamayelen zet ke am notnaŋ diindome nâmkiŋpepe aikbep. In kwileki ŋeniyet zet mmot mtot mti mdândândâ mee ku mbep. Âpme maneti Kilais kokotgalen kananen neŋ ingat mti sindem nâmkwaban ma mulup msâgât olatkwaban keyet penaŋaŋ in Zisasiyet zikatnan sosok motapme neŋ indikti keŋ dolak penaŋ nâmbap. \v 17 Neŋ mulup mamimetnepema amnaŋ nomti sipm mulapme kwawabe mene beme kemak ingalen nâmkiŋpepeŋinmak dundunduŋin keyaŋ Kawawaŋgat sâpe sâpe mambuip sepem kegok bewe. Neŋ keyet otnâmti inmak oloŋen temaŋ mamiap. \v 18 In sepem kegogak keyet nâmti neŋmak oloŋen mamambep. \s1 Pâlaŋ Timotimak Epapolodaitas ideme Pilipai mebegat zeye \p \v 19 Neŋ Timoti inmagen ŋep pema kosâpm keyepm neŋ Amobotnaŋ Zisasiyet dunduma ek mukulem mme egaŋ sakwep inmagen kobe. Kot inmak maneti naman gilik zem kot inmagen kwitnaŋ kwitnaŋ zigok tasokbein keyet zet zapalin notnaŋ dinome nâmti oloŋen mbap. \v 20 An kemak neŋmak etaŋ in indamukulem mimiyet keŋnit temaŋ penaŋ matazin an ek keboŋ pienen neŋmak ŋen ewe ku tazin. \v 21 Am sambe ekŋenaŋ ilinaŋgat muluwin mimiyet etaŋ manâip. Mti Zisas Kilaisiyelen mulup mimiyet ku maotnâip. \v 22 Yaŋgut in Timotiyelen mamaŋaŋgat yaŋaŋ ilin ŋep nâip. Egaŋ nembayaŋ biwin mamukulem mip sakam kegogak egaŋ neŋ zet zapat dolakŋaŋgalen mulupgat manapmukulem dolakŋaŋ penaŋ mamimkwazin. \v 23 Neŋ mka katikŋan kapiyetnan zemneme tobap ma ewe tabap ke nâmtiŋgut Timoti ek sakwep penaŋ zempema inmagen kobe. \v 24 Âpme nenngut Amobotnaŋ ikŋaŋ setn weyaŋme neŋ kan belaknik bugan kapi inmagen kobap ke nâmkatikbeyap. \p \v 25-26 Neŋ nenak pien mulup olat olat palen tapminepema in nâmkiŋpepeen notn Epapolodaitas peme koti egaŋ kegogat mulup olat olat palen mti segeset napmukulem omba penaŋ mneme mulup mbelin. Egaŋ pien neŋmak mamti zawat mme in buŋam zapatnaŋ nâmti in egat yayaŋ temaŋ mbiengapmti egaŋ in kot indidigat keŋaŋ temaŋ penaŋ matazin. Keyepmti alak pi naman pema inmagen kokogat nâyap. \v 27 Âpme ek zawat nukŋaŋ penaŋ mti gakisât penaŋ mge yaŋgut Kawawaŋaŋ egat kembeŋ nâmti mukulem mpeme alik beye. Wa ek etaŋ yek. Neŋ nenn nukŋanen mamayap yaŋ egaŋ yek benagen nukŋaŋ temaŋ ŋen ewe dukŋnan motdakgapmti neŋ kogogak Kawawaŋaŋ keyet kembeŋ nâmnemti napmukulem mneŋge. \v 28 Keyepmti in ek ekti keŋin dolakŋaŋ bembeyet ma neŋ kegogak egat ewe nâmtemtempiŋ mamayet nâmti ek eweŋan pigogat pema sakwep inmagen kozin. \v 29-30 Egaŋ Kilaisiyelen mulup keyet nukŋaŋ pumaneti zawat temaŋ penaŋ mti gakisâgât penaŋ mge. In beŋan daen mambien keyepmti egaŋ ingat weŋnok kapi tati napmukulem omba penaŋ mamimnemetneti gakisât penaŋ mge. Keyepmti egaŋ kopme in ekti Amobotnaŋmagen nolingapmti in oloŋen temaŋ mpemti notn mpewep. In ekme am ekŋen keboŋaŋ kopme indikti ekŋengat nâmindeme mobotnaŋ mambemambe. \c 3 \s1 In Kilaismak maip keyepmti oloŋen mbep \p \v 1 Notnne, neŋ zet zemkwala elak kapi pema tapme naman ingat pigok zema nâit. In Amobotnaŋgalen am maŋge mamaip keyepm in ikŋaŋ main sepem kegogak oloŋen palen mambep. Neŋ zet itnaŋaŋ kumindawan keyegak zenzeyelen nâma nukŋaŋ ku bein. Neŋ zet kapi indamukulem mimiyelen zet keyepmti ewe keyegak ke sakwalamti pigok diindosowap. \v 2 In am bekanaŋ tam zupmaŋ keboŋ mamti zemyuŋgu yuŋgu mti sekŋin butnaŋ etaŋ antimpemtiŋgut mama titiyet zetnaŋ manzeip ekŋen keboŋgat indiksewep. \v 3 Nin sekŋ butnaŋ antiti set keeset Kawawaŋgat nemunambaŋane ku mambenup. Nin Emetak Teŋgalen windeen Kawawaŋ sesewatsamti mama ma Kilais Zisas kwizet buŋamaŋ mwatpemti mama keesetgut Kawawaŋgat nemunambaŋane mambenup. Wa mulupm ŋen dolakŋaŋ maminup keyet mti yek. Am nâmkiŋpepemak nin Zisas Kilaisiyaŋ ningat mti kwitnaŋ kwitnaŋ mge keyet nâmkiŋpemti Kawawaŋ masesewatsanup. Nin ninyegak mama aiikgalen mulupmaŋ mti ŋep ku titiyelen. \v 4 Neŋ segeset kwitnaŋ kwitnaŋ notnaŋ mamip keyaŋ ŋep napmukulem mbe nâmbak ze keyet mulupmaŋ ŋep mbak. An notnaŋ ekŋenaŋ segeset keyet nâme ŋep ndamukulem mbe zemti ke mamip. Neŋ kegok msât nâmbak benagen neŋ am ekŋen ke sebemindemti omba penaŋ mbak. \v 5 Neŋ sokbemti tapmepma kasup 8 kegok beme sekŋ butnaŋ antim newien. Neŋ Islael an Benzamingalen alikŋaŋ. Neŋ Ibulu am ekŋengat sip butnaŋ penaŋ. Neŋ eweŋan Palisi an zii zet timamayet ŋotekŋaŋ penaŋ mamban. \v 6 Ya neŋ wa Kawawaŋgalen mulup windeŋaŋbeŋ kapi tapmiapmak zemti egalen dapmelaŋge omba penaŋ indawalekwaban. Âpme amnaŋ nikme zii zelen teŋ ma myuŋguŋgupiŋ kwetetepmaŋ mamti mkwaban. \v 7 Âpme neŋ eweŋan kwitnaŋ kwitnaŋ ke mmamti keyet nâma penaŋ beye. Yaŋ bamgat Zisas Kilaisiyet nâmkiŋpemti kwitnaŋ kwitnaŋ sambe mkwaban bee ekma belakŋaŋ penaŋepiŋ etaŋ bemâge. \v 8 Neŋ Amobotnaŋ Zisas Kilais egat yaŋaŋ weyaŋ eknâmâtâpma delaŋ zeme ek mkitik penaŋ pewan mti Kawawaŋaŋ nikme dolakŋaŋ kapi tabeinmak zemti kwitnaŋ kwitnaŋ eweŋan mkwaban keyet nâma penaŋaŋ ku beme ektalalap. Neŋ Kilais ekmak tususât tati kwitnaŋ kwitnaŋ mkwaban bee ekma okbi okbiŋaŋmak beme kiŋgat pema delaŋ zemâge. \v 9 Neŋ Kilaismak tususu penaŋ mti ek nâmkiŋpemti mama Kawawaŋaŋ yom katipemti mme kwetetepmaŋ bewan. Wa nanaŋgat pembenaŋnnaŋgat teŋ bewap nâmban ke ma zii zet gawepumti mamban keyet mti yek. \v 10 Neŋ kwitnaŋ kwitnaŋ sambe notnaŋ ekŋengat nâma tototnaŋ beme Kilaisiyet yaŋaŋ etaŋ nânâyet mulupmaŋ giŋgiŋ penaŋ mamiap. Kilais ek Kawawaŋgalen winde temaŋ keyaŋ gakikiengatnan mme wage windeŋaŋ keyet yaŋaŋ weyaŋ nânâyet mulupmaŋ mti egalen winde kemak mamti neŋ egaŋ ningat sindem nâŋge kegogak neŋ tusumti sindem nâmban. Ma egaŋ ningapmti gakiye kegogak neŋ ŋep gakiwap. \v 11 Neŋ kegok mbawen bam maneti egaŋ gakikiengatnan wagenogak wabap. \s1 In daen milawat bembeŋaŋ ke met titiyet winde bewep \p \v 12-14 Wa neŋ nanaŋgat Kilais nemboŋak ilak bewan kegok ku zeyap. Neŋ Kilaisiyaŋ ikŋaŋgat zapat nage keyepmti neŋ kwitnaŋ kwitnaŋ egaŋ nâmtikŋaŋ mamin ke mmepma delaŋ zenzeyet ikŋaŋ winde name egalen windemak tati winde mambeyap. Neŋ mama mimi itnaŋaŋ mkwaban sambe beewan bamkumpema delaŋ zemâge. Âpme neŋ naman kwitnaŋ kwitnaŋ bam gwaen sokbemnambe keyet nâmti mulupmaŋ windeŋaŋbeŋ mamiap. Am ekŋenaŋ kwileki ŋengat nâmbempemti zeme ke titiyet winde temaŋ mambeip sepem kegogak neŋ kwitnaŋ kwitnaŋ sambe bam kumpema delaŋ zeme neŋ kwitnaŋ kwitnaŋ nâgât zapat bembeŋaŋ ke titiyet mulupmaŋ beka kwisak mmeti timâpma delaŋ zeme Kawawaŋaŋ keyet tosaŋaŋ nambe keyet nâmti mulupmaŋ windeŋambeŋ penaŋ mamiap. \p \v 15-16 Am sambe nin nâmkiŋpepenn kaliŋaŋ tazinaŋ nin set zemâtâlap kwep kapigogak mti mambanup. Nin Kawawaŋgalen mama mimi dolakŋaŋ tiwenn ke nin mkatikŋaŋ bemti mambanup. Âpme naman notnaŋaŋ zetn keyet nâme pepepeŋaŋmak bewe beme Kawawaŋaŋ keŋin ŋep m eleŋ beleŋ bemindeme eknâmâtâbep, e nâmindeyap. \p \v 17 An notnne sambe, notnaŋ ekŋenaŋ neŋ mama mimi dolakŋaŋ mma ekti keyegak napmâti mamip ekŋen keboŋ keyelen eyo indikti keyegak mbep. \v 18 Eweŋan baen neŋ zet mandiindom kwateman keyegak ewe simak simak tati pigok diindoma nâit. Ingat tuŋguwinaŋgatnaŋ am notnaŋ ekŋenaŋ Kilaisiyaŋ tewen gakiye keyet zet zapatnaŋ diindomann nâmbienaŋgut naman zet ke bamkumpemti tapmelip. \v 19 Am maŋge ekŋen keyaŋ bam walelet temaŋ aikbep. Ekŋenaŋ segalen kwitnaŋ kwitnaŋ sakambukŋaŋmak ke mimiyet nâme oloŋenaŋmak mambein. Ma msatgalen kwitnaŋ kwitnaŋ sambeyet tikŋaŋaŋ keŋ otnânâŋin bee maminzilime delaŋ zemâzin. \v 20 Âpme nin Amobotnaŋ Zisas Kilaisiyaŋ koti yomengatnan ndatimkwatndemti moge. Yanaman kot ndatimti kululuŋen gwaen mobe keyet damuŋ msalen kapi matatnup. \v 21 Ek am ma kwitnaŋ kwitnaŋ sambe weme eknup bepi kandaŋan baen tim kot yaloŋ pemti manndadamuŋ min. Windeŋaŋ keyaŋ sekŋ belakŋaŋ toweweŋaŋ kapi mgilik zeme ikŋaŋgalen sekŋaŋ keboŋak alakŋaŋ saŋga soŋgaŋaŋmak ndame ikŋaŋmak mamambanup. \c 4 \s1 Eksemti mamayet Pâlaŋ aŋkeŋoo zet diindoye \p \v 1 Kilaismagen notnne, in kot indidigat keŋŋ temaŋ penaŋ matazin ma neŋ ingat gogot mamiap. Neŋ ingat tuŋguwinan mulup mma in nâmkiŋpepe aikbien keyet neŋ oloŋen mimindemti am ekŋengat zikalinan sekŋin mamotindeyap. Kogogapm notnne dolakŋaŋ penaŋ, in Amobotnaŋ Zisas ekmagen wetekumti gweŋgweŋ kumti katikŋaŋ matapmambep. \p \v 2 Imbi zut Yuodiamak ma Sintiki it Amobotnaŋ ekmagen nâmkiŋpepeŋit kwep tazin keyet mti it tuŋguwidan zet mmot mtot bugan tazin e pemalu tapme keŋ kwep bemti mambalup. \v 3 Kegok mmalu mulup an notn penaŋ geŋ imbi zut ke idikdamuŋ dolakŋaŋ mmane mambalup. Eget ma Kelemen ma am notnaŋ Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋgat napmukulem mti zempalakŋaŋ bemebien. Ekŋen ke kwilin mama kanzizitgalen papiaen ilak kumpepeŋaŋaŋ tazin. \p \v 4 In Amobotnaŋgat oloŋen mti sesewatsapeŋ mamambep zet ewe ikŋaŋ keyegak sakwalamti zema nâit. In Amobotnaŋgat oloŋen mti sesewatsapeŋ mamambep. \p \v 5 Nâip, Amobotnaŋ ilak kokogalen kan sokŋanik bein keyet in am bakbak mimindemti nâmkiŋpepeen indamukulem mimindewep. \v 6 In kwileki ŋeniyet olati keyet yayaŋ temaŋ ku mbep. In belak nânâŋin ke Amobotnaŋ zikat same egaŋ ŋep indamukulem mbe. Âpme in mukulemaŋ ke ekti egat wisikŋ kan kataŋ zepeŋ mamambep. \v 7 Nin Kilais Zisasmak tususunn tazin keyepmti Kawawaŋ keŋ sewakŋaŋ toŋaŋ egaŋ tuŋgupmnanen keŋ sewak temaŋ manndain. Keŋ sewak keboŋ ke am nin yaŋaŋ ŋep ku nâmâtâtâgalen. Keŋ sewak keyaŋ keŋin sekŋin damuŋ mimindeme kakanemuŋ mambep. \p \v 8 Notnne, zet delaŋ zenzeŋaŋ pigok met zema nâit, in keŋinan kwitnaŋ kwitnaŋ dolakŋaŋ etaŋ wizinzimpemti mama mimiŋin esemteŋ ma kwetetepmaŋ mti am sambe bepi gogot etaŋ mimindamti mame am ekŋenaŋ indikti Kawawaŋgat kwizet buŋamaŋ mwabep. \v 9 Mama mimi dolakŋaŋ ekŋen kapi neŋ zemti mkwapma ekti eknom mme delaŋ zeye. Keyegak mti mame Kawawaŋ keŋ sewak toŋaŋaŋ indikme dolakŋaŋ beme inmak mambe. \s1 Pâlaŋ Pilipai dapmelaŋge ekŋenaŋ taolet notnaŋ beme mepme ekti oloŋen mge \p \v 10 In eweŋan nâgât milawatn ŋen ewe ŋep ke beme kotnakgalenaŋgut ilinmagen kambeŋ temaŋ takwapme olat olat palen mamkwabien keyepmti ku beme koge. Yaŋ alak pi in nâgât nâmti tewalaŋ ewe beme kozin keyepmti neŋ ingat keŋ dolak omba penaŋ nâmindemti Amobotnaŋ sesewatpeyap. \v 11 Wa neŋ âŋ zet mti zet kapi ku kumindayap. Neŋ kwileki notnaŋgat omtimat timat palen mamti keyet ku manâmbekambeyap. \v 12 Neŋ kwitnaŋ kwitnaŋ sambe wem name mamayet ma olat olat palen mamayet ilizuzut nâma ŋep penaŋ mambein. Nim nalak nalak mti mama ma kambeŋ palen mama ma nimwiaŋ wiaŋ palen mama ma meuyet tip alaŋ nâpeŋ mama ekŋen ke yaŋaŋ mnâmti mama sekŋ beye. \v 13 Kilaisiyaŋ winde name windemak mamayap ma egalen windeyet neŋ kwitnaŋ kwitnaŋ sambe bee ŋep mmâbap. \p \v 14 Yaŋgut neŋ olat olat palen manepema in napmukulem mnewien keyepmti neŋ ingat nâma dolakŋaŋ penaŋ bein. \v 15 Pilipai mkaengatnaŋ am in ilin nâip. Neŋ Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋgat mulup yaŋbemti Masedonia msat pemti mulup mmebanen dapmelaŋge notnaŋ ekŋenaŋ belak mame in etaŋ segeset napmukulem mkwabien. \v 16 Ma neŋ Tesalonaika msalen met mulup mamimtemanen in napmukulem mti segeset bandim omba penaŋ mamnamkwatemien. \v 17 Wa mânep milawat keyet etaŋ nâmti ku zeyap. Mama mimi dolakŋaŋ ke inmagen temaŋ penaŋ tasokbein keyet eyo nâmti zeyap. In ewe kegok mmebewen keyet tosaŋaŋ Kawawaŋaŋ temaŋ indawe. \v 18 In nâgât taolet omba penaŋ Epapolodaitas same timkot name tim elimiakti tapmayap. Taolelin beme koge kapi Kawawaŋgat soŋgom sâpe sâpe bume zim pilik sesikŋaŋ dolakŋaŋ mapemtan sepem kegok bein. Sâpe sâpe keboŋ ke Kawawaŋaŋ ekme dolakŋaŋ penaŋ beme oloŋen temaŋ penaŋ mamin. \v 19 Kawawaŋ ek kwitnaŋ kwitnaŋaŋ sambe penaŋ tazingapm in Zisas Kilaismak tusumti mamaip keyepmti in olat olat palen mame egaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ sambe ketalasim indame in tim nimwiaŋ mambep. \p \v 20 Am sambeyaŋ Geŋ Kawawaŋ Bipm kwizet buŋamdi mwagemti sesewatgapeŋ mamambep. Ke penaŋ. \s1 Zet zemdelaŋ zenzeŋaŋ \p \v 21 Neŋmak notnne notnaŋ am nâmkiŋpepemak pien mamanup nin Zisas Kilais egat mti ingat otnâpeŋ mamanup keyet mti in am nâmkiŋpepemak noline notnaŋ ekŋen diindome nâmbep. \v 22 Pien am nâmkiŋpepemak notnaŋ gapman temaŋ egalen mkaen mulup mamip ekŋenaŋ in kegogak indamukumindeip. \p \v 23 Neŋ Ambotnaŋ Zisas Kilaisiyaŋ in keŋ taolet mimindandayet nâmti mandunduyap.