\id 2CO - Nabak NT [naf] -Papua New Guinea 1988 (DBL 2017) \h 2 Kolin \toc1 Pâlaŋ Kolin dapmelaŋge ekŋengat zapat meluwaŋ sekŋen ewe kumindaye \toc2 2 Kolin \toc3 2 Ko \mt1 2 Kolin \mt2 Pâlaŋ Kolin dapmelaŋge ekŋengat zapat meluwaŋ sekŋen ewe kumindaye \ip Zapat meluwaŋ kapi Pâlaŋnegak kuye. Kan keyet Kolin dapmelaŋge ekŋengat tuŋguwinangatnaŋ an notnaŋaŋ Pâlmak atindândâ msâgât set notnaŋ aikti egat keŋaŋ walalatgalen zet notnaŋ kapigok zewien: Pâlaŋ Kawawaŋgalen zet timti zempalakŋaŋ bembe an gwalak dâsuki manzein enenogat egaŋ eweŋan Zisasimak ku maŋge. Tuŋgupmanen piwandesetgatnan koti zet kileŋ tazemulaloŋ mezin. Zet notnaŋ ikŋaŋgat mulupmaŋ mamneset bemzemti keyet zetnaŋ omba penaŋ zapat meluwaŋ kapiyet kumindaye. Pâlaŋ dapmelaŋge ekŋenaŋ milawat notnaŋ akumbewien ke ondekbeme delaŋ zeme timti kokogat an zut ombemideme met indamukulem mindeme bukŋen ombanik akumbemtiŋgut timti kot am Zuda msalen meuyet kambeŋ tapbien ekŋen indamukulem mimiyet zemgwatnaŋ zet notnaŋ diindoye. Egaŋ ekŋenmagen ewe gilik zemet indikdigat nâmti zapat meluwaŋ kapi kuye. \iot Zet ŋotekŋaŋ temaŋ kapigogaŋ 2 Kolin kapiyet keŋaŋ talip: \io1 \ior 1:1-11\ior* Zet yaŋbemti zenzeyelen zet. \io1 \ior 1:12–7:16\ior* Pâlaŋ Kolin dapmelaŋge ekŋenmak zet weyeyaŋgalen notnaŋ zenzeŋaŋ. \io1 \ior 8:1–9:15\ior* Zuda amgat milawat om aku aku mulup mimiyelengat zemgwatnaŋ zet notnaŋ zeye. \io1 \ior 10:1–13:10\ior* Pâlaŋ ikŋaŋgat mulupmaŋgat yaŋaŋ bandim mti zet zenzeŋaŋ. \io1 \ior 13:11-13\ior* Zet zemdelaŋ zenzeyelen zet. \c 1 \s1 Zet yaŋbemzenzeyelen zet \p \v 1 Neŋ Zisas Kilais ikŋaŋgalen ombemindendeŋaŋ mamayet Kawawaŋaŋ ikŋaŋ nâmdelaŋ zemti neme mamti mulupmaŋ kapi mamiyap. Âpme neŋmak Timoti nâmkiŋpepeen notn ekmak nit Kawawaŋgalen am maŋge nâmkiŋpepeŋinmak Akaia msalen mka kataŋ tapmelip ingat temakwep papia pigok kumti bemalu mkaŋin ŋotakŋan Kolin ke kozin. \v 2 Kawawaŋ Bipm ma Amobotnaŋ Zisas Kilais egaŋ keŋ taolet mimindeme ingat tuŋguwinan keŋ sewakŋaŋ wemti weweyet nâmti dunduyap. \s1 Pâlaŋ Kawawaŋgat zemsesewatpeye \p \v 3 Amobotnaŋŋ Zisas Kilais egat Bipmaŋ Kawawaŋ ek bakbak toŋaŋ ma ninmagen mukulem ekmageset etaŋ makopmâzin keyet mti nin ek sesewatpewanup. \v 4 Egaŋ Zisasiyet buŋam zapatnaŋaŋ kaliŋaŋ tatagat nâmti mulupmaŋ mmann am ekŋenaŋ nukŋaŋ sambe dukŋnan beme keyet palen tapmann Kawawaŋaŋ ikŋaŋ ndamukulem dolakŋaŋ mamin. Âpme nin naman mama mimi sepem keyegak timtati am notnne notnaŋ nukŋaŋ sambe sokbemindame maolalip ekŋen keboŋ ke indamukulem mimindewanup. \v 5 Kilais egaŋ ikŋaŋ sek sindem omba penaŋ nâmeti gakiye. Keyet kataŋ nin Kawawaŋgalen kwizet buŋamaŋgapmti sek sindem kegogak omba penaŋ matinup. Keyepmti Kilaisiyaŋ Emetak Teŋaŋ peme toti egaŋ ndamukulem mti keŋŋ m eleŋ beleŋ bemndein. \v 6 Ninmagen sek sindem sambe masokbemndain ke belak etaŋ penaŋ yek. In indamukulem mmann in yomengatnan gilik zemkwati mama kanzizit timti mamayet maminup. In nin sindem matinup sepem kegogak matip. Âpme Kawawaŋaŋ nin nukŋanen ndamukulem mndeme mambanup beme nin keeset in nukŋanen ŋep indamukulem mimindemti zemgwatnaŋ mimindemann mambep. \v 7 Âpme nin ingat nâmtemtem temaŋ mimipiŋ pigok manâmkatikbenup. In ninmak tusumti mamaip keyepmti sindem indame keyet kiŋgagapiŋ timti titiyak mamelip keyepmti Kawawaŋaŋ nin nukŋanen manndamukulem min sepem kegogak in maindamukulem min. \p \v 8 Nin Esia msalen mulup mmamti sek sindem palen etaŋ mamkwabenn. Keyet zapatnaŋ bugan pigok zemâtâtindama nâit. Kwitnaŋ kwitnaŋ nukŋaŋ omba penaŋ sekŋnan moti mtotndeme ekti nin ilak kapi gakisâpmnup elak penaŋ nâmkatik bewenn. \v 9 Sepem kegok mti windenn penaŋ kwalepme delaŋ zemâge. Yaŋgut kwitnaŋ kwitnaŋ ke belak etaŋ penaŋ ku sokbemndaye. E nin nnaŋgat nâmann tototnaŋ beme Kawawaŋ ek am gakikiengatnan mamme walip egat kwewetaŋ nâmkiŋpepeyet nukŋaŋ sambe ke sokbemndaye. \v 10 Nin nukŋaŋ temaŋ ke timti gakikiyelen bududuk tapmnepemann Kawawaŋaŋ ikŋaŋ ndaŋgalaŋ ndemti ndatimti koge. Nan alak nukŋanen tapmann pi ewe taaŋgalaŋ ndemkwazin. Yaŋ bam ewe tatndaŋgalaŋ mepmambe e penaŋ nâmkatik beyap. \v 11 Keyet mti in dundunduyaŋ ndamukulem minndewep. Âpme Kawawaŋaŋ dundunduŋin nâmti ndaŋgalaŋ ndeme ewe mamann in ma am sambeyaŋ ningat mti Kawawaŋgat olim sesewatsawep. \s1 Pâlaŋ Kolin mkaengatnaŋ am ekŋen ŋen ku tetim indeye \p \v 12 Nin yaŋaŋ kapigogapmti nnaŋgat bugan nâmann dolakŋaŋ mambein. Nin Kawawaŋaŋ ndadamuŋ mme egat zikatnan zet penaŋ penaŋak zemti kwetetepmaŋ mamti am nâmkiŋpepepiŋ ekŋen indamukulem mamimtemenn. Âpme naman ingat tuŋguwinan kopmamti indamukulem omba penaŋ mamimtemenn. Ewan am nnaŋgalen nânâen yek. Ke Kawawaŋaŋ keŋ taolet minndamti nânâ ndame egalen nânâen mulup mamimtemenn. \v 13 Nin in zet maiŋti nânâyelen ilak kapi kumti bemann kozin. Ke maiŋti yaŋaŋ weyaŋ nâmâtâpme delaŋ zemâbe ke nâmkiŋpemindenup. \v 14 In ningat yaŋŋ omba penaŋ ku nâmtalip; isikŋaŋ bugan nâmtalip yaŋgut yaŋŋ belatnik mamoti nâsâip. Mme temaŋ penaŋ Amobotnaŋ Zisasiyaŋ kobeen kan keyet nin dopmaŋaŋ dopmaŋgat yaŋŋ eknâm mbanup keyet oloŋen temaŋ penaŋ mbanup. \p \v 15-16 Neŋ zet kapi keŋŋnan penaŋ tageyepmti neŋ weyeyaŋ mti ŋeŋaŋ in kot indikti nâmkiŋpepeŋin gwatnaŋ mimindemti eyetnan Masedonia msalen met maneti gilik zemti ewe inmagenak koti ewe sepem kegogak mimindema in naman napmukulem mimneme Zudia msalen mebegat nâmti zewan. \v 17 Âpme in nâme neŋ zet ke belak etaŋ tetim indewanok bein? Ma in nâme neŋ am dâsukitoŋ ekŋenaŋ kwilekiŋen mimiyet zet zemkatik bemtiŋgut naman ŋen mimipiŋ belak mapeme wennok sepem kegok mamiyap bein? \v 18 Yek. Kawawaŋ ek an zet teŋ toŋ egat zikatnaŋ zet zewenn kelak penaŋ etaŋ. Dâsuki ŋen ku tazin. \v 19 Kogogapm Kawawaŋgat Nemuŋaŋ Zisas Kilaisiyet buŋam zapatnaŋ neŋmak Sailas, Timotimak nin tim koti diindowenn ke zemusulalatnaŋmak ku tazin. Zetlak ikŋaŋ kwep ke etaŋ diindowenn kemak. \v 20 Kawawaŋgalen zetik sambe sopmaŋ zigok mkwakwatnaŋ ekŋen keyet penaŋin Zisasmagen sokbemâpme delaŋ zenzeŋaŋ. Kogogapmti nin egalen zetikŋaŋgalen penaŋaŋ ke nâmkiŋpemti Zisas Kilaisiyet wisikŋ zenup mti Kawawaŋgat kwizet buŋamaŋ kegoset mwatpenup. \v 21 Kegok ke Kawawaŋaŋ ikŋaŋ in ma nin Kilaisiyet bembeyet zemgwatnaŋ mamminndein. Mti Kawawaŋ ikŋaŋgat zapat mamayet maombemndein. \v 22 Kawawaŋaŋ nin ikŋaŋgat betziŋaŋ bembeyelen nâmti Emetak Teŋ keŋnan bempeye keyaŋ ekmagen kwitnaŋ kwitnaŋ bam tiwanup keyet busilinan bugan kogok mndaye. \v 23 Kawawaŋaŋ neŋmak tapme zet kapi zeap. Neŋ Kolin dapmelaŋge inmagen ku gilik zemkobanen e yaŋaŋ kapigogat neŋ inmak ku atindândâyelen nâmbangapm ku koban. \v 24 Neŋ inmak ku atindândâyelen nâmbanen ke kapigogat neŋ ingat mobotnaŋin bem tati nâmkiŋpepeen ke mit ke mit ku mimindandayelen nâmban. Nin inmagen mulup mbenen ke in nâmkiŋpepeen katikŋaŋ bemti oloŋen nsakwep mamayelen nâmti mbenn. \c 2 \p \v 1 Neŋ inmagen ewe koti kembeŋ temaŋ aik indawapmagengapm nâmtemtem miyapgapmti ŋep ku kobap. \v 2 Neŋ am nâgât keŋŋ mme oloŋen bembeyelen elak in kwep ke keyepmti neŋ mneti keŋin mma bekanaŋ bewe beme naman am kwiyaŋ nâgât keŋŋ mme oloŋen bewe. \v 3 Mneti in ilinak nukŋaŋin weyayaŋpiŋ tatnepeme neŋ kot indikti nukŋaŋ tiwapmagen zemti papia ŋeŋaŋ baen kumti indawan. Am neŋ keŋŋ mme oloŋen bembeyelen am maŋge elak in kwep penaŋ ke. Keyepmti in nukŋaŋin sambe weyaŋme delaŋ zeme tapme neŋ kot indikti oloŋen mma in ilin kegogak oloŋen mbep elak penaŋ nâmindeyap. \v 4 Neŋ ingat yayaŋ temaŋ mti keŋŋ sindem beme simak simak tati nâmisimti zapat meluwaŋ ke kumti indawan. Wa neŋ zapat meluwaŋ ke in nukŋaŋ aikindandayet nâmti ku kuwan. Neŋ keŋŋ temaŋ inmagen penaŋ matazin keyet yaŋaŋ e in ekmâtâtâgat nâmti ke kumindawan. \s1 Am ŋenaŋ kwileki ŋen myuŋgumindame in yomin katikpewep \p \v 5 Ingat tuŋguwinaŋgatnaŋ an ŋenaŋ keŋin mme walebe beme wa ke nâgât keŋŋ eyo mme ku walebe ilinaŋgat keŋin ke waletindawe. Neŋ zet windeŋaŋbeŋ an yom mge ikŋaŋgat esemteŋ ombemzema ŋep ku besem. \v 6 In sambenik penaŋaŋ an kwitnaŋ kwitnaŋ mgasik mimindaye keyet dopmaŋ msamkwabien elak ŋepgat peme tabe. \v 7 Mneti egaŋ igak tapme nukŋaŋ sambe keyaŋ omba penaŋ mtopewemagat in yomaŋ ke katikpemti zebabak mpemti kandaŋinan pemti mambep. \v 8 In notn notn penaŋ ewe mpemti gogot penaŋ mti mimiek mimiyelen nâmzeap. \v 9 Neŋ meluwaŋ keboŋgat zet eweŋan tipman baen zet diindowan ke maŋgawepup ma yek? Keyet yaŋaŋin eknâsâgât nâmti papia ŋeŋaŋ ke kumti indawan. \v 10 In noline ekŋenaŋ myuŋgum indame in yomin ke katikpewep beme neŋ kegogak ekŋengalen myuŋguŋguŋin katikpewap. An ŋenaŋ in myuŋgumindawe beme neŋ ingat tikŋaŋ omba matazin keyepmti Kilaisiyet monzalaman an keyet yomaŋ ke katikpewap. \v 11 Nin Sadaŋgalen tetimaemae eyet yaŋaŋaŋ nâmpenup keyepmti nin egaŋ zet kelakŋaŋ mindandayet kawaŋaŋ bugan ku pewanup. \s1 Pâlaŋ Toloas meti eyetnan Masedonia mege \p \v 12 Neŋ meti Toloas mkaen pataŋ zema Amobotnaŋ Kilaisiyaŋ ikŋaŋ zet zapatnaŋ dolakŋaŋ kapi ammagen zenzeyet setnaŋ dolakŋaŋ penaŋ aikname tati \v 13 naman notn Taitas ek ku aikban. Keyet mti egat yayaŋ temaŋ mti mulup dolakŋaŋ ku mban. Keyepmti neŋ Toloas mka pemti naman ek aiksât Masedonia msalen meban. \s1 Nin Kilaismak tapmann nukŋaŋaŋ omba ku mtotndeye \p \v 14 Nin Kilaisiyaŋ kan kataŋ ndabandim minndeme nin egalen mulup mmepmann nukŋaŋ sambe masokbemndain kataŋ mtopemti keyet oloŋen mti ambeliliŋaŋ makunup. Amnaŋ kasaŋin mtoindemti oloŋen mti ambelili makuip sepem keboŋak nin Amobotnaŋaŋ ndabandim minndeme msat kataŋ Kilaisiyelen buŋam zapat zemepmann am ekŋenaŋ keyet nâme soŋgompelep sesik dolakŋaŋ keboŋ mambein. Keyepmti nin Kawawaŋgalen winde keyet wisikŋ manzenup. \v 15 Wisikŋ manzenup keyaŋ Kawawaŋaŋ nin ndikme zit kunuk sesik Kilaisiyaŋ Kawawaŋ mpeyenok mambenn. Âpme sesik keyaŋ kalaŋti mama kanzizitgat zapat bewep ma gakikiyet zapat bewep ekŋenmagen mekobe. \v 16 Âpme am yomengatnan ku gilik zenzeŋaŋ ekŋenmagen nin Kawawaŋgalen zet dolakŋaŋ zemann nâmti waleletgat zapat mambeip. Ma am yomengatnan indatitiŋaŋ ekŋenaŋ nâme sesik dolakŋaŋ beme mama kanzizitgat zapat mambein. Keyepmti mulup dolakŋaŋ kaboŋ kapi Kawawaŋaŋ ndamukulem ku mme nin nnak etaŋ mulup temaŋ kapi ŋep ku mbenek. \v 17 Wa nin am Kawawaŋgalen zeleset kwizet buŋam temaŋ etaŋ matip ekŋen keboŋ yek. Nin Kawawaŋgat zetnaŋ kandaŋan mamanup keyepmti Kilaisiyaŋ nin ikŋaŋgat mulupmaŋ kapi mimiyet zemndeyeyepmti Kawawaŋgat zikatnan esemteŋ mamti mulupmaŋ mamnup. \c 3 \s1 Tâtâ alakŋaŋgalen mulup an \p \v 1 In nâme nin nnaŋgat kwizet buŋam etaŋ mobotgat mulupmaŋ mamnup bein? Ma in nâme an ŋenaŋ ningat yaŋŋ papia notnaŋ ningat kwizet buŋam mmobogat kumti kot indawien? Ma in papia notnaŋ keboŋ kumti ningat kwizet buŋamm mmot ndendeyet manzenup ma? E yek penaŋ. \v 2 Ningalen papia elak in kemak. Ingat mama mimiŋin dolakŋaŋ ma nâmkiŋpepeŋin an imbi sambeyaŋ ke ekti nin inmagen mulup dolakŋaŋ mbenn ke ilinak maekmâtâlip. \v 3 Nin inmagen mulup mmann in Kilaisiyelen papia keboŋ bewien. Zet zeyap keyet yaŋaŋ sosok penaŋ tazin. Yaŋgut ke tinde sopmanen olekti meluwaŋ makunup sepem keboŋ yek. E ikŋaŋgat Kawawaŋ mama mamain egalen Emetak Teŋ keyaŋ am keŋinan baen meluwaŋ mpeye wa ke nanzaŋ palakŋaŋ palen yek. \p \v 4 Zet ke yaŋaŋ kapigogapmti zeyap Kawawaŋ nâmkiŋpepeyelen set ke Kilaismagesetgatnaŋgut sokbeye. \v 5 Penaŋ nin nnak etaŋ mulup kwitnaŋ kwitnaŋ sambe kapi mmann ku sokbenak Kawawaŋaŋ etaŋ ndamukulem mme mulup sambe mmann penaŋ sokbem mâge. \v 6 Kawawaŋ ikŋaŋ nin tâtâ alakŋaŋgalen mulup mimiyet ndaombem ndeme nin Emetak Teŋaŋ zemâtâtndame keyet kataŋ mulup ke mamnup. Wa nin zii zelen meluwaŋ mimiŋaŋ keyelen mulupmaŋ ku maminup. Âpme zii zet sambe keyaŋ nin ŋep penaŋ ku gawepumann delaŋ zenzeyelen keyepmti zii zet meluwaŋ mimiŋaŋ keyaŋ am gakiki katikŋaŋ maaikindain. Âpme tâtâ alakŋaŋ ke Emetak Teŋaŋ mulup mme keyaŋ mama kanzizit maaikndain. \p \v 7 Kawawaŋaŋ zii zet ke nanzaŋ palakŋaŋ palen meluwaŋ mge. Zii zet keyaŋ mulupmaŋ am ekŋenmagen mam ke gakiki aikindaye. Yaŋgut zii zet ke Kawawaŋ an busatnaŋaŋmak piyaŋ mme sokbeye. Keyepmti Kawawaŋaŋ Moses zii zet saye kan keyet Moses ŋenzimosetnan busatnaŋ temaŋ bemti tapme topme Islael am ekŋenaŋ zigok epumti zimosetnaŋ ekbiek belak kwalaŋ kwalaŋ mbien yaŋgut busatnaŋ ke Mosesiyet palen tatat katikŋaŋ ku tage. \v 8 Âpme Emetak Teŋgalen tâtâ alakŋaŋ keyet busatnaŋ zii zetgalen busatnaŋ silipein. \v 9 Penaŋ sukwep Kawawaŋaŋ Moses zii zet saye kan keyet Mosesiyet zimosetnanen saŋga soŋgayaŋ uluŋ elaŋ tapmme toge. Zii zet ke dolakŋaŋ yaŋgut zii zet keyaŋ am belak zet muluwen etaŋ maindein. Âpme naman Kawawaŋaŋ am yomengatnan ndaŋgalaŋti tâtâ alakŋaŋ ke mobotnaŋ igagen penaŋ mme nin teŋ mamayelen winde keyet keŋan tazin. \v 10 Mosesiyet ŋeŋzimosetnaŋ busatnaŋ tapme toge busatnaŋ keyaŋ belaknik tapmetneti yek beye sepem kegogak zii zetgalen mulupmaŋ dolakŋaŋ ewan belaknik tatopmâzin. Âpme tâtâ alakŋaŋgalen buŋam zapat kapiyaŋ naman itnaŋaŋ ewan sebempemti gwaen tapmozin. \v 11 Set eweŋan sokbeye keyelen busatnaŋaŋ elak kan pigogak tototnaŋ beme naman tâtâ alakŋaŋ kapiyelen buŋam zapatnaŋaŋ omba penaŋ tapmakozin. \p \v 12 Nin ŋoktikŋnan zet keyaŋ penaŋ tazin keyepmti nin mulup Mosesiyaŋ mge kegok ke ku maminup. Nin mulup tâtâ alakŋaŋ ke mâti kiŋgagapiŋ mulup windeŋaŋbeŋ mamnup. \v 13 Âpme nin Mosesiyaŋ mge sepem kegok ŋep ku mimiyelen. Egaŋ busatnaŋ temaŋ ŋenzimosetnan tage ke Islael am ekŋenaŋ ekti walebiekmagengapmti egaŋ ŋeŋzimosetnaŋ saŋgum aiaikŋaŋ keyaŋ ambulutpeme tapmeti busatnaŋ ke yek bemeti yek beme delaŋ zeye. \v 14 Mosesiyaŋ mge sepem kegogak Islael amŋane ekŋenaŋ keŋ otnânâŋin saŋgumaŋ atampemâbien. Keyepmti ekŋenaŋ Kawawaŋgalen Zet Itnaŋaŋ e ŋep mamaiŋ nâip yaŋgut keyet yaŋaŋ penaŋ ŋep ku maweyaŋnâmâtâlip. Saŋgum ke gaipeme mebegalen. Setnaŋ ke Kilais kwewetaŋ nâmkiŋpemtiŋgut ŋep gaipeme mebegalen. \v 15 Yaŋ alak kan pigogat eyo ekŋenaŋ nin Mosesiyelen zet kapi gawepumti set keeset mama kanzizit mambanup. Zemti ke mâti mame keyaŋ saŋgumnok keŋ otnânâŋin maambulut tazin. \v 16 Keyepmti am ekŋen keyaŋ ilin keŋin gilik zemti Amobotnaŋmagen mepme saŋgum ke tim beme mekobe. \v 17 Amobotnaŋ ek Emetak Teŋgak keyepmti egaŋ am ŋengat keŋan matazin beme egaŋ saŋgum ke tim beme mekopme an keyaŋ belak lala mamain. \v 18 Am nâmkiŋpepemak ningulak zimosetnnan busatnaŋ ke saŋgumaŋ ku mautukekpenup. Nin gapiyamnok tapmann Amobotnaŋgalen saŋga soŋga keyaŋ ningat palen ome nin naman sepem asekme Amobotnaŋgalen mama mimi ke omba penaŋ mkwapmann am ekŋenaŋ nin Amobotnaŋgalen maŋge e sosok manndikmâtâlip. \c 4 \s1 Nin am indamukulem mmann busatnanen kwabep \p \v 1 Kawawaŋaŋ aŋgalaŋ gogotnaŋgapmti nin mulupmaŋ kapi mimiyet ndaye. Keyepmti nin mulupmaŋ kapi ku katikpewanup. \v 2 Âpme nin zet manzemkawaŋbenup kapi Kawawaŋ ikŋaŋgalen zet penaŋ. Keyet mti amnaŋ nin ndikti am ekŋen kapi Kawawaŋ ikŋaŋgat monzalaman mulup mamip elak manâmâtâtndeip. Nin zet dâsuki ma amnaŋ yom notnaŋ enzilimti mammelip ma tetimaemae eboŋ eboŋ bamkumpemâbenn. Nin Kawawaŋgalen zet penaŋ peman tapme naman dâsuki kileŋ ŋen ku manzenup. \v 3 Nin Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ kapi diindomann am waleletgat zapat mamaip ekŋenaŋ ku manâmâtâlip ekŋen ke walepmâbep. \v 4 Msat kapiyelen Amobotnaŋ Sadaŋ egaŋ am ekŋen kapi tambusosok keŋan maindatimti main keyepmti ekŋenaŋ nâmkiŋpepe ku maaigip. Egaŋ Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ kapiyaŋ keŋin mkawaŋ bem indeme Kilais ek Kawawaŋak ma am mama eyo maaikindain ke nâmâtâti nâmkiŋpepeyet selin mambekek indein. \v 5 Nin toto kwati nnaŋgat kwizet buŋamm mobotgat ku manzemmetnup. Nin Zisasiyet kwizet buŋamaŋ etaŋ mwati Zisas Kilais ek ningalen Amobotnaŋ kegok manzenup. Mti nin ingat sisiliŋ anŋin mamanup elak sosok penaŋ mandiindonup. \v 6 Kawawaŋaŋ msat kululuŋ mme sokbeye kan keyet pigok zeye, “Busatnaŋaŋ tambusosogen melak.” Zeme kegok mge. Sepem kegogak zeme am ningat keŋŋnan busatnaŋaŋ sokbeye. Keyet yaŋaŋ kapigok: Kawawaŋaŋ ikŋaŋgat windeŋaŋ keyet yaŋaŋ Kilaismageseti am nin yomengatnan gilik zemti ndatiye keeset mkawaŋ beme ekmâtâbenn. \p \v 7 Mti egaŋ ningat sekŋ windeŋepiŋ menzim tosiŋ bakŋaŋ keboŋ kapiyet keŋan Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ tapme timti manzemkawaŋbemetnup. Ke wan nin keŋŋnaŋgatnaŋ timti ku manzenup. Nin Kawawaŋgalen windeen etaŋ tati manzenup. \v 8 Zisasiyelen buŋam zapatgapmti kan sambe penaŋ amnaŋ nukŋaŋ omba penaŋ manndaip yaŋgut ku mawaletnup nukŋaŋ temanen tati pe zigok minndame eksenuwenn zemti keŋ zut maminup. Yaŋgut kileŋ ke nâmisimti mulup temaminup. \v 9 Am sambeyaŋ ningat kasa ŋenzinziŋ omba mam ndaip. Yaŋgut nin Kawawaŋaŋ ikŋaŋ ndamukulem minndeme matatnup. Kan notnaŋgat kasa ekŋenaŋ omba penaŋ manndoip yaŋgut penaŋ ndome ku maŋgakinup. \v 10 Msat sekŋ kapi kan sambe penaŋ gakikyelen selen mamezin Zisas msamebien sepem kegogak mamimndaip. Âpme am ekŋenaŋ Zisas kume gakiyeyaŋ naman wageyaŋ ewe mamain. Egaŋ ndaŋgalaŋme nin ewe alik kapi mamann am sambe ekŋenaŋ Kilais ek mama keyet toŋaŋ elak sosok maekmâtâpeip. \v 11 Nin pi Zisasiyet zet zapatnaŋ zekawaŋ bemann keyet kasa mti ndom walet mme gakikiyelen bududuk penaŋ maminup. Yaŋgut Kilaisiyaŋ msat sekŋ kapi ewe mukulem mme alik mamann am ekŋenaŋ Kilais ikŋaŋ alik main elak sosok masokbemkawaŋ beme egip. \v 12 Nin inmagen Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ diindomann keyepmti ndomkume gakisâgât penaŋ mimkwabenn sindem mulup kegok mkwabenngapmti in mama kanzizitgat zapat bewien. \p \v 13 Kawawaŋgalen Zet Itnaŋaŋ Sam keyet keŋan zet ŋen kapigok tazin, \q1 “Neŋ nâmkiŋpepenn tazin keyet mti neŋ Kawawaŋgalen zet manzemkawaŋ beyap.” \rq (Sam 116:10)\rq* \m Sepem kegogak nin pigok zenup, Nin nâmkiŋpepenn tazin keyepmti Kawawaŋgalen zet pi manzemkawaŋ benup. \v 14 Mulup ke mmambe pigok penaŋ manânup Kawawaŋaŋ Amobotnaŋ Zisas gakikiengatnan mme wage. Âpme nin ekmak tusumti mamanup keyepmti Kawawaŋ egaŋ ninmak inmak kegogak mme wapmann ndatimti mot Zisasiyet kandaŋan yaloŋndewe. \v 15 Nin ingat mti sek sindem mulup mkwapmann Kawawaŋaŋ keŋ taoletnaŋgapmti am indiŋ ŋen indiŋ ŋen keŋin m eleŋ beleŋ beme Kilais nâmkiŋpemti Kawawaŋgat dundunduŋinanen wisikŋ zemti kwizet buŋamaŋ mamwapmâlip. \p \v 16 Nin yaŋaŋ kapigogapmti nin mulup kapi mimiyet keŋŋ eleŋ beleŋ beme maminup. Nin sekŋnaŋ belaknik belaknik piyaŋ mamenzeum tozin yaŋgut keŋeset Kawawaŋaŋ mene mene ndamukulem mti gwatnaŋ maminndein. \v 17 Alak kan pigogat mulupgapmti nukŋaŋ ma sek sindem tatim kwatnup kapi kan isikŋaŋ bugan tapmoti delaŋ zewe. Âpme nukŋaŋ kapi matinup keyet penaŋaŋ Kawawaŋaŋ mama kanzizit ndame keyet keŋan moti egat zimosetnan telepgat mambanup keyaŋ mobotnaŋ penaŋ bein. \v 18 Keyepmti nin keŋ otnânân nukŋaŋ tasokbemndame eknup keeset ku bemann tabe. Nin bam kululuŋen gwaen moti oloŋen palen kwesiŋ mambanup keeset bemann tabe. Alak kwitnaŋ kwitnaŋ sambe tasokbemndain kapi kwesiŋ ku tapmobe. Bam mama oloŋen palen mamobanup keyaŋ kwesiŋ tapmobe. \c 5 \p \v 1 Keyepmti nin pigok nânup: Nin msatgalen mka minzalaŋnok kapi Kawawaŋaŋ asekpeme toweme naman mka alakŋaŋ ŋen kululuŋengatnaŋ ke ndame ke timti mama kanzizit mamti mambanup. Mka minzalaŋ ke wa am belaŋ mawalatnup keboŋ yek minzalaŋ kapi sekŋ kapiyet nâmti zenzeŋaŋ. \v 2 Nin mama mamanuwen kapi nukŋaŋ sambeyaŋ sokbemndame keyepmti msat sekŋ kapi gaipemann toweme kululuŋen gwaen moti sekŋ penaŋ ke timti sek welelaŋŋ kwawepme mamayet nâmti eyak temaŋ maminup. \v 3 Nin kululuŋen gwaen sekŋ alakŋaŋ tazin yaŋ maneti gakimti mot bam tiwanup e nâmann tapme mamanup. \v 4 Alak sekŋ tazin kapi nukŋaŋaŋ kwati mamimtopein yaŋgut nin gakikiyet ku manânup. Nin belak sekŋ alakŋaŋ kemak sekŋ itnaŋaŋ kapimak timunduŋti sekŋ alakŋaŋ keyaŋ minzilime delaŋ zeme melesiŋ kululuŋen mobogat manânup. \v 5 Kwitnaŋ kwitnaŋ tasokbemndain kapi sokbemndandayet nâmti Kawawaŋaŋ eweŋanak nâmâtâpme weme keyet piliŋaŋ Emetak Teŋaŋ ke yaŋbemti ndaye. \p \v 6 Nin kwitnaŋ kwitnaŋ kegok sokbemndawe e nâmti keyepmti nâmann eleŋ beleŋ beme mamanup. Nin msalen pien msat sekmak mamnup yaŋ maneti gakiwanup beme Amobotnaŋmak moti mambanup. Nin msalen pien msat sekmak mamanupgapmti nin Amobotnaŋŋ egalen mkaen ku matatnup. \v 7 Keyepmti kan pigogat nin Amobotnaŋ zikalaŋ eekpiŋ belak etaŋ nâmkiŋpemti mamayelen kan tazin. \v 8 Nin Amobotnaŋmak moti mambanup e penaŋ nânupgapmti keyaŋ keŋŋ m eleŋ beleŋ bem ndeme gakikiyet mee eyet ku makiŋgatnup belak nâmann ŋep etaŋ mambein. \v 9 Nin sekŋ kapi melesiŋ msalen kapi mambanup ma kululuŋen moti sekŋ alakŋaŋ timti mambanup beme kwitnaŋ kwitnaŋ notnaŋ sambeyet nâmann tototnaŋ beme Amobotnaŋŋ ek etaŋ keŋnan mmann pembenaŋ mamti mambe. \v 10 Maneti am nin sambe bepi Kilaisiyaŋ zet zemdelaŋ zenze munduman tapme egat kandaŋan mopmann delaŋ zemâbe. Âpme egaŋ nin msalen pien mamti mama mimi dolakŋaŋ mbenn ma bekanaŋ mbenn keyet tosaŋaŋ ikŋaŋgat toŋaŋ toŋaŋ kalaŋ kumti ndamâbe. \s1 Pâlaŋ Zisasiyaŋ yomengatnan ndatiye keyet buŋam zapatnaŋ zemkawaŋ beye \p \v 11 Set kegok penaŋ tazingapmti nin Amobotnaŋgat nâmpemann mamozin. Keyepmti nin am indamukulem mmann nâmkiŋpepe aiikgat mulupmaŋ kaliŋaŋ maminup ke Kawawaŋaŋ ikŋaŋ penaŋ nâmndein sepem kegogak in ningat nâmndeip e nâmtalap. \v 12 Wa in nin kwizet buŋamm in mmot ndendeyet nâmti nnaŋgat keŋnaŋgalak zet dolak dolakŋaŋ ku mandiindonup. Nin Amobotnaŋgalen mulup esemteŋ penaŋ ke mmanngut am notnaŋaŋ msatgalen mama mimi keeset mti sekŋin etaŋ mammolip ekŋen keyaŋ ningat naman kasa maminndaip keyepmti in am ekŋen keyaŋ zet ŋen wakŋinan peme topme in dopmaŋ naman Amobotnaŋgalen zet ke timtati diindowep. \v 13 In ningat nâme keŋin kilom mambein kegok manâip beme e nin Kawawaŋgat kwizapatnaŋ mwawatgat sepem kegok mamnup ma nin ŋoktikŋ esemteŋ nâmâtâti mulup mamnup beme e in pembenaŋ bembeyet nâmti ke maminup. \v 14 Kilaisiyaŋ ningat gogot penaŋ maminndain keyepmti nin pigok nânup: An kwewetaŋaŋ am nin sambeyelen yomgapmti gakimti nin ndamukulem mme nin yomgalen mama mimi mgasigen mamkwabenn bee bamkumpemann delaŋ zemâge. \v 15 Egaŋ msalen am sambe nin bekapiyet mti gakimti naman gakikiengatnan gilik zemwati mama alakŋaŋ kapi aikndaye. Keyepmti nin mama ke mamti nnaŋgat sekŋ ŋep ku mmobogalen. Nin Kilaisiyelen mulupmaŋ ke windeŋaŋbeŋ mti ek etaŋ manzemsesewatpemambanup. \p \v 16 Alak nin nnaŋgalen nânâ mâti am ŋeniyet ewe zelin ku manzemdelaŋ zemindemambanup. Eweŋan nin am nnaŋgalen nânâ ke mâti keyet kataŋ Kilaisiyet zetnaŋ zemdelaŋ zempewenn. Yaŋ nin set sepem kegok ke ewe ŋen ku maminup. \v 17 An ŋenaŋ Kilais ek penaŋ manâmkiŋpein beme egaŋ Kilaismagen mama alakŋaŋ ke timti naman an sepem igak ŋen ke makwazin. Egaŋ mamaŋaŋ mgasik itnaŋaŋ mamkwage ewan katikpem mâpme delaŋ zeme egaŋ naman Kilaisiyelen mama alakŋaŋ ke yaŋbemti mamezin. \v 18 Nin itnaŋaŋ Kawawaŋgat kasa mti manepemann Kawawaŋaŋ Kilais egat mti egaŋ naman ndamimgilik zeme nin egat notnane penaŋ sokbewenn. Âpme egaŋ nin am notnaŋ ekŋen eyo indamukulem mmann egat notnane sokbembeyet nâmti mulupmaŋ kapi ndaye. \v 19 Nin Kawawaŋaŋ Kilais egat pembenaŋgapmti msalen am sambe bepi notn notn etaŋ mamimndein keyet zapatnaŋ nin kapi zemkawaŋ bemndame nin am manzemkawaŋ bemindanup. Am egat notnane penaŋ bemti mamaip ekŋen ke egaŋ yominaŋgat dopmaŋ indandayet nâmti yomin kumabiliwezin. \p \v 20 Kawawaŋaŋ ningat paleset in zet mandiindoin. Nin Kilaisiyet kwitnanen ingat pigok zemti indayaŋkwesinup. Ka yek, in Kawawaŋgat kasa mamip e peme tapme Kawawaŋaŋ ikŋaŋgat notnane penaŋ bemti mamayet indatiwe. \v 21 Kilais ek yomaŋ meepiŋ yaŋgut Kawawaŋaŋ am ningat mti ningalen yomm bepiwan naman timtati Kilaisiyet dukŋan peme mowege. E nin ekmak tusumti Kawawaŋgalen mama teŋ ke nin eyo titiyet nâmti kegok mge. \c 6 \s1 Pâlaŋ Kawawaŋgalen mulupgat nukŋaŋ omba penaŋ tiye \p \v 1 Nin Kawawaŋ ikŋaŋmak mamti mulup maminuwaŋ in pigok indayaŋkwesinup: Ka yek, in Kawawaŋaŋ keŋ taoletnaŋgapmti mulup dolakŋaŋ notnaŋ mimiyet winde indaye ke in belak peme ku tabe. \v 2 Nâip, Kawawaŋgalen Zet Itnaŋanen zet ŋen pigok zenzeŋaŋ, \q1 “Neŋ kan esemteŋ keyegak ingalen kwizelin nâmti yomengatnan gilik zemti indatiwan.” \rq (Aizaya 49:8)\rq* \m Nâip, kan kapi ilak am yomengatnan gilik zemti indatiti keyelen kan esemteŋ penaŋ ilak alak kapi sokbein. \p \v 3 Nin am ŋenaŋ mulup maminup keyet keŋanen myuŋguŋgunn ŋen ku aiikgat nâmti maweyaŋ mnup. Mneti nin kwileki ŋen mmann yuŋgume am ekŋenaŋ ke ekti nâme ŋep ku beme Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ manzenup kapi bamkumpeme ŋep ku bewe zemti maeksenup. \v 4 Nin Kawawaŋgalen mulup kapi esemteŋ timamti mmann am ekŋenaŋ Kawawaŋgalen mulup an penaŋ maip e ŋep ndik mâtâbep. Nin mulupmaŋ ke mti sewak palen mamann am ekŋenaŋ sisipeŋpeŋ temaŋ mimndame nukŋaŋ temaŋ keyet palen mot anzam tati olat olat palen mamti keyet nâmann kiŋgagatnaŋmak ku bewe. \v 5 Am ekŋenaŋ kileŋ manndomkuip ma ndatamti met mka katikŋan manndeip. Ma am sambeyaŋ bililim kot ndatamti ndome gakikiyelen bududuk maminup. Nin kegok minndame nâmisimti Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ zenze mulup tagoŋgopiŋ mimiek mmeti muluk mee wewepiŋ ma tu meu mee dolakŋaŋ aikninipiŋ mamanup. \v 6 Nin mama kwetetepmaŋ penaŋ mamanup. Nin Kawawaŋgat yaŋaŋaŋ sambe penaŋ nânup ma sewak sewak palen mamanup ma am gogot dolakŋaŋ mimindamti manup. Ma Emetak Teŋaŋ gwatnaŋ mimndeme mamann am ekŋenaŋ nin Kawawaŋgalen mulup an penaŋ mamanup elak manâmndeip. \v 7 Nin Kawawaŋgalen windemak tati zetnaŋ penaŋ kapi manzemkawaŋbenup ma mama mimin kwetetepmaŋ keyaŋ timbi sâkŋnok beme timtati nembelen sekŋ aŋgalaŋpemti nembetnaŋ naman kasanne indelem mâpmann mebep. \v 8 Keyepmti am notnaŋ ekŋenaŋ naman mamimtotndeip. Âpme notnaŋ ekŋenaŋ ningat nâme mopme manzemsesewatndeip. Nin zet penaŋ ke zemanngut notnaŋ ekŋenaŋ ningat nâmndeme an dâsukitoŋnok mambenup. \v 9 Âpme am notnaŋ ekŋenaŋ ningat Kawawaŋgalen mulup an pembenaŋ yek kegok zemti nâmndeme tototnaŋ mambenup yaŋgut am notnaŋ sambe ekŋenaŋ naman ningat yaŋŋ ŋep nâmndeme mandelaŋ zein. Am notnaŋ ekŋenaŋ nin kwapem penaŋ ndome gakikiyelen bududuk penaŋ mamanup. Yaŋgut kileŋ penaŋ ke nâmisimti temamanup. Naman kan notnaŋgat ndatimti mepme amobotnaŋ ekŋenaŋ zemdelaŋ zeme omba penaŋ mandom kwatamtemien. Yaŋgut penaŋ manndome ku maŋgakinup. \v 10 Nukŋaŋ sambe penaŋ ke sokbemndame keŋŋ sindem omba penaŋ mambein. Yaŋgut nin Amobotnaŋgat etaŋ nâmti oloŋen maminup. Nin mânep milawatnpiŋ am bekopsat penaŋ mamanup. Yaŋgut nin am indamukulem mmann ekŋenaŋ nâmkiŋpepemak bembeyet mulupmaŋ windeŋambeŋ maminup. Nin penaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ sambe ku tatndain yaŋgut Kilaisiyelen mama mimi sambe bee penaŋ tatndame delaŋ zein. \p \v 11 Kolin am maŋge notnne dolakŋaŋ penaŋ, nin ingat tikŋaŋŋ omba penaŋ matatndain elak sosok penaŋ zemkawaŋ bemindamann nâip ke. \v 12 Nin pien mamti ingat otnâpeŋ penaŋ mamanup yaŋgut in ilinagak ningat wisat minndemti bamkumndewien. \v 13 Keyepmti neŋ am notnaŋaŋ nemunambaŋine ekŋengat zet manzeip sepem kegogak neŋ ingat pigok penaŋ diindoma nâit. Nin ingat tikŋaŋ manâmindenup sepem kegogak in ningat tikŋaŋ ewe nâmndemti kot tusume nsakwep mambanup. \s1 Am nâmkiŋpepepiŋ ekŋengalen mama mimi ku mâti mamayet aŋkeŋoo zet zenzeŋaŋ \p \v 14 In am nâmkiŋpepeŋinpiŋ ekŋenmak met lumaŋti ekŋenaŋ mama mimi bekanaŋ mamip sepem kegogak ku mbep. Am bekanaŋmak am dolakŋaŋaŋ zigoset notn notn mti mambuk ma busatnaŋmak tambusosogaŋ zigoset temakwep ondekti tabuk? \v 15 Ma Kilaismak Sadaŋ ekŋenaŋ zigoset mulup ŋen mimiyet zenâmti keŋ kwep bewuk? Ma am nâmkiŋpepeŋaŋmak am nâmkiŋpepepiŋ ekŋenaŋ zigoset maŋge kwep penaŋ bemti mambiek? \v 16 Ma nin zigoset Kawawaŋ penaŋgalen sesewat mka temaŋ kemak naman nopiom egalen sesewat mkamak tusumidewanup? Nâip, Kawawaŋ mama kanzizit mamain egalen sesewat mka ke am nâmkiŋpepemak nin. Keyepmti Kawawaŋaŋ Zet Itnaŋanen pigok zeye, \q1 “Neŋ aminne ingat tuŋguwinan mundum weyaŋti ke mamambap. Mti neŋ Kawawaŋin bemti mama in nâlen aminne bemti mambep.” \rq (Wok Pris 26:12; Zelemaia 32:38; Esekiel 37:27)\rq* \m \v 17 Keyepmti Amobotnaŋaŋ pigok zeye, \q1 “In am neŋ ku manâmkiŋpem neip ekŋenmak tusummaneti ekŋengalen mama mimi bekanaŋ notnaŋ in ku mimiyelen zemkulumindendeŋaŋ ke mbepmegat wati kunzuŋti nenmagen pien kopme nen indatiwap.” \rq (Aizaya 52:11; Esekiel 20:34, 41)\rq* \q1 \v 18 Âpme nen biwin mama in nemunambanne bemti mambep. Amobotnaŋ ek kwitnaŋ kwitnaŋ sambeyelen winde bee tasamâpme delaŋ zein. Egaŋ ningat zet kegok penaŋ zein.” \rq (2 Samuel 7:14; 7:8; Aizaya 43:6; Hosea 1:10)\rq* \c 7 \p \v 1 Notnne dolakŋaŋ penaŋ, neŋ pigok zemkawaŋ bema nâit: Kawawaŋaŋ zetik sambe mge bee nin kapiyet nâmti mge. Keyepmti nin yomaŋ keŋŋ sekŋ mme bekanaŋ bembeŋaŋ e zulutkaputmann delaŋ zeme kwetetepmaŋ penaŋ mamti Kawawaŋgat etaŋ nâmann mobotnaŋ beme egat kandaŋanak matapmambanup. \p \v 2 In ningat keŋin ewe beme ninmagen ewe kopme mamambanup. Inmagengatnaŋ am notnaŋ ekŋenaŋ ningat ekŋenaŋ am belak keŋin mamyuŋgum indeip ma am notnaŋ bekanaŋ mimiyet zet kelakŋaŋ mimindeme ke metneti mawalelip ma tetim indemti milawalin notnaŋ makakimtip manzeip. E ilin zet keyet yaŋaŋ nâmtalip. Wa neŋ zet kapi in mtot indendeyet nâmti zet kapi ku zeyap yek. \v 3 In ninmak notn notn dolakŋaŋ penaŋ mamanup keyepmti gakiwanup ma ewe alik mambanup beme tususun tazin ke ku etiwe keboŋ keyepmti neŋ meluwaŋ ŋeŋaŋ kuwan ke wa in mtot indendeyet zetnaŋ ku kumindawan. \v 4 In Kawawaŋgalen mulup dolak dolakŋaŋ sambe ke ewe mmebep. E nâmkiŋpem indeyap keyepmti neŋ ingat nâma dolakŋaŋ penaŋ beme masesewatindeyap in nâgât keŋŋ omba penaŋ gwatnaŋ mamimneip. Neŋ Zisasiyelen mulupgapm sek sindem omba penaŋ timkwaban yaŋgut in naman mme keŋŋ oloŋen penaŋ mambein. \p \v 5 Nin Masedonia msalen meti mulup yaŋbemti mbennen kan keyet nin tagoŋgo dolakŋaŋ ŋen ku aikbenn penaŋ. Mka sambe mebenn kataŋ nukŋaŋ sokbemndaye ma am notnaŋmak zet mmot mtot omba mbenn ma ndomkusât mme sekŋnaŋ omba penaŋ makiŋgatan. \v 6 Keyaŋgut Kawawaŋ ek an zemkâkât toŋaŋ keyepmti egaŋ nin zemkâkât minndemti keŋŋ m eleŋ beleŋ bemndendeyet nâmti Taitas zempeme ningalen pien koge. \v 7 Wa egaŋ ninmagen koge keyet etaŋ nâmti ku zeyap. In ek gwatnaŋ zet dundumti naman neŋ eyo kot niknikgat keŋin temaŋ matazin keyet ma in nâgât kembeŋ manâip ma nukŋanen tapma otnânâŋinan bandim mamimneip. Keyet zapatnaŋ kot zeme nâmti neŋ ingat oloŋen temaŋ penaŋ mban. \p \v 8 Neŋ itnaŋaŋ meluwaŋ kumti indawan ke in maiŋ nâmti keyet nâme bekanaŋnik beye yaŋgut nenn zet kumti indawan keyet nâma bekanaŋ ku bein. Zetn keyaŋ in kan isikŋaŋ bugan bukapi keŋin mme bekanaŋ beye keyet nâma nukŋaŋnik beye. \v 9 Yaŋgut alak kan pigogat neŋ ingat nâmti oloŋen palen penaŋ talap wa meluwaŋ kumti indama ekti nâme ŋep ku beye keyet yek. Nâmbekam bembe mbien keyelen yomaŋ keŋin mgilik zeye keyet nâma dolakŋaŋ bein. Zet ke Kawawaŋaŋ ikŋaŋ nâme weŋge keyet katnanen sokbemindaye. \v 10 Amgalen nukŋaŋ sepem keboŋ mataindain ke Kawawaŋaŋ mamaŋin mgasik ke mgilik zemti naman egaŋ mama kanzizitgalen set maaikindain. Keboŋ keyepmti nin nâmbekambembe temaŋ ŋen ku maaiknup. Am msalen sambe yomin bamkumpemti keŋin ku gilik zemti Kawawaŋmagen ku mamelip. Ekŋen sambe bee mama mimiŋin bekanaŋ keyaŋ indaâtâindeme teziŋ ŋandaŋ mebep. \v 11 In nâip, in yom tuŋguwinan ke sokbeme nukŋaŋ palen mamkwabien ewan naman Kawawaŋaŋ mim gilik zeme inmagen mama mimi dolakŋaŋ sambe pigok sokbemindamâge. In yom sokbeye ke mtopepeyet nânâŋin kaliŋaŋ penaŋ matazin. Ma myuŋguŋgu notnaŋ tuŋguwinan sokbeme sakwep weyaŋti belaknok tapme amnaŋ myuŋguŋguŋin ku maegip. Ma myuŋguŋgu notnaŋ mimiyet keŋin temaŋ ku matazin ma mineti Kawawaŋgalen ŋenzinziŋ ninmagen sokbesem zemti egat kiŋgapeŋ maip ma nin kot indikmann dolakŋaŋ bembeyet nâmti myuŋguŋguŋin sakwep weyaŋti matalip. Ma mineti myuŋguŋgu ewe kwesiŋ tapme ŋep ku besem zemti Kawawaŋgat zikatnaŋ sakwep maweyaŋip ma an myuŋguŋgu mge e keyegak sakwep myuŋguŋguŋaŋgat dopmaŋ mutumsawien keyepmti yaŋaŋin keyaŋ pigok penaŋ mamsokbemindein ingat tuŋguwinan myuŋguŋguŋin bugan ku tazin. \v 12 Neŋ eweŋan meluwaŋ kumti indawan ewan an myuŋguŋgu mge egat etaŋ nâmti ku kumindawan ma an ŋen an kapiyaŋ myuŋgumsaye egat etaŋ nâmti kegogak ku kuwan yek. In Kawawaŋgat zikatnan ningat tikŋaŋin omba penaŋ matazin keyepmti ingat meluwaŋ kapi kumti indawan. \p \v 13 Yaŋgut neŋ wan kwep keyet etaŋ nâmti keŋŋ dolakŋaŋ ku beye. Taitas inmagen kopme in zemtetimemopme mukulem dolakŋaŋ mpeme ekti egaŋ keŋaŋ pembenaŋ penaŋ beye keyaŋ eyo keŋŋ mme oloŋen beye. \v 14 Taitasiyaŋ inmagen kosât mme neŋ in animbi dolakŋaŋ e eweŋanak dundumti ingat sekŋin mmoban. Yaŋ in manepeme egaŋ kopme neŋ zapat dunduwan keyet kataŋ msawien. Nin ingat zet ŋen nâmti manzenup ke zetnnaŋ kipmaŋak mambein sepem kegogapmti nin Taitas inmagen kokogat zet zemti keŋaŋ mwat pewenn e penaŋak msawien. \v 15 Taitas egaŋ ke kopme in egat nâme mobotnaŋ beme oloŋti met peme egaŋ zet notnaŋ zeme zetnaŋ gawepuwien. Yaŋ alak egaŋ pien tati kwitnaŋ kwitnaŋ sambe msawien keyet otnâm meti ingat nâmindeme dolakŋaŋ penaŋ mambein. \v 16 Nin alak pigogat inmak tususunn ewe dolakŋaŋ sokbein keyepmti neŋ ingat oloŋen temaŋ penaŋ mimindayap. Mti ewe mama sepem kapigogak mamobanup e penaŋ nâmkiŋpeyap. \c 8 \s1 Pâlaŋ tewalaŋ bembeyet zetnaŋ zemâtâge \p \v 1 Kolin dapmelaŋge notnne, in Kawawaŋaŋ Masedonia msalen dapmelaŋge maip ekŋen keŋ taolet temaŋ mimindame ekŋenaŋ Kawawaŋgat tewalaŋ temaŋ bewien keyet yaŋaŋ in weyaŋ indikmâtâtâtgat nâmti pigok diindosowap. \v 2 Masedonia dapmelaŋge ekŋen nukŋaŋ sambe sokbemindame keyet palen moti olat olat temaŋ mkwabien. Ekŋen am bekopsat penaŋ ke mambienaŋgut Kawawaŋgat tewalaŋ bembeyet keŋin oloŋen temaŋ penaŋ tage keyepmti tewalaŋ omba penaŋ bemkwabien. \v 3 Ekŋenaŋ Kawawaŋgat tewalaŋin bembeyet eyakŋin omba penaŋ tage. Keyepmti ekŋenaŋ tewalaŋ omba penaŋ bewien elak penaŋ nâmindeyap. Wa nâlen zetgat yek ilinaŋgat keŋinaŋgalak mmoti omba penaŋ bewien. \v 4 Ekŋenaŋ nin nâmindemann Kawawaŋgalen dapmelaŋge Zudia msalen olat olat palen mambien ekŋen ke nin nâmindemann ekŋenaŋ eyo indamukulem mimndendeyet ndapitiliwien. \v 5 Âpme nin ekŋenaŋ tewalaŋ gesiŋaŋ isikŋaŋ kegok bewep e nâmti tatnepemann naman ekŋenaŋ mmoti omba penaŋ mambeip. Ekŋenaŋ ilin melesiŋ Kawawaŋgat betnan beme maindikdamuŋ min yaŋ bam Amobotnaŋaŋ ikŋaŋ nâme weŋge keyet kataŋ ningat kegogak gogot minndawien. \v 6 Âpme in eyo Zudia am indamukulem mimiyet Taitasiyaŋ kot indamukulem mme yaŋbemti sek bandim notnaŋ indandayet akuku mulup mmetneti peme muluwinaŋ memuŋ bemti tage. Mulup dolakŋaŋ mkwabien ke ewe kot indamukulem mme mimiyet zempewan. \v 7 Kolin am inmagen mama mimi dolakŋaŋ kapigok wein: In nâmkiŋpepeŋin kaliŋaŋ tazin inmagen Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ zenze an dolakŋaŋ sambe talip ma in Kawawaŋgalen zet ŋotekŋaŋ sambe penaŋ nâip ma in am indamukulem mimiyet webembeŋin temaŋ tazin ma in ningat tikŋaŋin omba penaŋ tazin kegok keyepmti in tewalaŋ bembeyet eyo otnânâŋin temaŋ penaŋ bemti mamayet nâmti diindoyap. \p \v 8 Wa neŋ in ke sakwep mimiyet ku indapitiliap. Masedonia dapmelaŋge notnne bekakan ekŋenaŋ tewalaŋ bembeyet otnânâŋin temaŋ penaŋ matazin in muluwin ke mbep beme muluwin keyaŋ in Zudia am ekŋengat gogot mamimindeip ke ilak penaŋ mkawaŋ bemindawe. \v 9 In nâip, Amobotnaŋ Zisas Kilais ek keŋ taoletnaŋ temaŋ penaŋ eknup. Ek kwitnaŋ kwitnaŋ sambe bekapiyet toŋaŋ yaŋgut egaŋ ningat mti kululuŋen mundumaŋ dolakŋaŋ e peme tapme toti am nin kaboŋ bekopsat penaŋ bemti maŋge. Mti set kegoset egaŋ am nin yomengatnan gilik zemti ndatimti mama kanzizit motitiyet setnaŋ aikndaye. \p \v 10-11 Pi nâgât nânânnan zet pigok tazin ke zemsokbemindama nâit: In nup kan tipman baenak yaŋbemti tewalaŋ mânep akum bembe mulup kapi mimiyet keŋin puŋpuŋ penaŋ kwapme mkwatneti naman tuŋgupman peme memuŋ bemti tage. In mânep akuku mulup ke alagak yaŋbemti keŋin seŋme oloŋen palen mulup ke mkwabien. Sepem kegogak ewe mmepme amiŋine ekŋenaŋ mânep taindain kataŋ bemeti beme delaŋ zewe. \v 12 In tewalaŋ mânep ke bembeyet keŋin puŋpuŋ mme keŋ taolet palen taindain kataŋ bewep. Âk penaŋ ku taindawe beme keyet yayaŋ temaŋ ku mbep. Kawawaŋaŋ am sambeyet nânâŋinaŋgat yaŋaŋ maekmâtâpme delaŋ zein. \p \v 13-14 Wa nin in mânep akumti am bekopsat indamti ilin naman omtimat timat palen mamayet nâmti ku zenup. Alak kan pigogat in mânep polak polak penaŋ taindain keyepmti in am notnaŋ deset olat olat palen tapmelip ekŋen indamukulem mimindewep. Ya naman maneti ekŋenaŋ nimwiaŋ wiaŋ temaŋ palen tapme in naman kambeŋ sokbemindawe beme naman ekŋenaŋ in kegogak indapmukulem mimindewep. \v 15 Kawawaŋgalen Zet Itnaŋanen zet ŋen pigok zenzeŋaŋ tazin, \q1 “Islael am ekŋenaŋ msat tuŋgupman mameti meuŋin mana ke matim nimtemien. Am meti mana omba polak polak maambepeleti timkotemien ekŋen polak polagak ku taindaye ma am meti mana ilinaŋgat kataŋ isikŋaŋ bugan timti makotemien ekŋenaŋ olat olat temaŋ ku mbien.\f + \fr 8:15 \ft Meu kwitnaŋ mana zenup kapi msat tuŋgupman Kawawaŋgalen amnaŋ meuyet gakiwaletme meu kapiyaŋ msat tuŋgupman indapeleŋguye.\f* \rq (Kisim Bek 16:18)\rq* \p \v 16 Neŋ ingat tuŋguwinan kot mamti mulup mimiyet keŋŋ temaŋ penaŋ matazin. Sepem kegogak Kawawaŋaŋ Taitas keŋaŋ m eleŋ beleŋ beme egaŋ ingat tuŋguwinan mulup kot mimiyet keŋaŋ temaŋ penaŋ kegogak matazin keyepmti neŋ Kawawaŋgat wisikŋ penaŋ manzeyap. \v 17 Egaŋ in kot indamukulem mimiyet keŋaŋ temaŋ eweŋanak matazin yaŋ neŋ in kot indamukulem mimiyet nâmti zempema egaŋ zetn gawepumti oloŋen temaŋ mti inmagen kosât tapmin. \v 18 Neŋ ekmak an notn ŋen kapi mamti Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ zenze mulup mme dapmelaŋge ekŋen kapiyetnaŋaŋ mulup aŋin ke maegoip an kemak ilisakwep idema kolup. \v 19 An ke dapmelaŋge ekŋenaŋ egomti zempeme nitmak ke koti in tewalaŋ mânep bewep ke timti Zudia am met indandayet zempewien. Mulup kegok mmann Zudia am ekŋenaŋ nin indamukulem mimiyet keŋin temaŋ tazin ke ekti Amobotnaŋgat kwizet buŋamaŋ temaŋ mmobep. \p \v 20 Nin in am bekopsat indamukulem mimiyet tewalaŋ mânep temaŋ ke beme damuŋ mti mmetnepemann tuŋgupman notnaŋ yuŋgume zet mmot mtot notnaŋ tuŋgupman sokbewemagat weyaŋ eksewanup. \v 21 Amobotnaŋaŋ ikŋaŋ nin an dolakŋaŋ elak mandikmâtâtndein keyepmti nin kwitnaŋ kwitnaŋ kapieset mulupm weyaŋti mmann am ekŋenaŋ kegogak ndikmâtâtâtgat nâmti maminup. \p \v 22 Egetmak an notn ŋen ewe pema kozin ek ke pienen mukulem mulup notnaŋ mimiyet zempemann egaŋ ŋep etaŋ mamme eknup keyepmti nin ingat ekŋenaŋ Zudia am nâmkiŋpepemak ekŋen indamukulem mimindendeyet keŋin temaŋ matazin keyet zapatnaŋ zema nâmti egaŋ inmak kot mânep akuku mulup ŋep penaŋ mbep elak penaŋ nâmkatikbemti pemann kozin. \v 23 An ŋenaŋ Taitasiyet yaŋaŋ nâsâgât indayaŋkwesime in nâgât ekmak ilisakwep nin ndamukulem mimiyet mulup mamilup kegok dundume nâmbe. Ma an zut ŋen keyet yaŋidaŋgat idayaŋkwesime in pigok zewep, “An zut kapi Kilaisiyelen kwizet buŋamaŋ mpalakŋaŋ bembeyet nâmti dapmelaŋgeŋine ekŋenaŋ mulup kapi mimiyet zemideme kobun.” Kegok zeme nâmbep. \v 24 Neŋ ingat am dolakŋaŋ zemti dapmelaŋge ekŋengat tuŋguwinan sekŋin mmotindewan keyet kataŋ in an ekŋen keyaŋ kopme gogot mimindawep. Âpme nin meti dapmelaŋge notnaŋ ekŋenmagen met zet zemti ingat sekŋin mam moindenup keyet penaŋaŋ sosok sokbeme ekmâtâbep. \c 9 \s1 Pâlaŋ nâmkiŋpepemak am indamukulem mimiyet mânep akum bembeyet zeye \p \v 1-2 In Kawawaŋgalen am Zudia msalen maip ekŋen indamukulem mimiyet keŋin temaŋ e eweŋanak matapme egap. Keyepmti neŋ Masedonia dapmelaŋge ekŋengat zikalinan ingat sekŋin mmot indemti masesewatindemteman. Âpme am nâmkiŋpepemak notnne bekakan Gilis msalen maip ekŋenaŋ nup kan tipman baenak yaŋbemti mânep akum bembeyet mulupmaŋ mkwabien. Nâip, in Zudia am indamukulem mimiyet keŋin temaŋ tapme mamip keyaŋ am sambe notnaŋ keŋin mamwatindein. \v 3 Neŋ ingat sekŋin mmot indemti zet zewan keyet penaŋaŋ ku sokbenakmagat in keyet penaŋaŋ mânep akuku mulup tapmme an nâmkiŋpepemak notnne notnaŋ zemindema kolip ekŋen keyaŋ inmagen kot pataŋ zemti indamukulem mme in mânep zenzeŋaŋ ke akum beme delaŋ zeme tapmambep. \v 4 Mneti wan inlak akumti beyo mene zemti neŋ Masedonia am notnaŋ indati nsakwep kotneti indikmann in mânep ŋen ku akumti bembeŋaŋ tapme ekti inmak nin nsakwep Masedonia am ekŋengat zikalinan sakambuk mbanupmagat in mânep akuku mulup eweŋanak mbemti tapmambep. \v 5 Neŋ mulup keyet nâma temaŋ penaŋ beme keyepmti an ekŋen ke eweŋanak ŋeŋaŋ zemindema kolip. Kot indamukulem mme in tewalaŋ mânep akumti beme mebegat zetik mbien ewan ke tapmme neŋ bam koti indikbap. Ke am ilinaŋgat keŋ taolelinaŋgat penaŋaŋ nâmti beip sepem kegok bewe. Wa ningat ekŋenaŋ zeme tapmnup sepem kegok ku bewe. \p \v 6 Pigok penaŋ zemâtâpma nâit: An ŋenaŋ mulupmaŋ temaŋ mti alik alik sambe kwitnaŋ kataŋ maondein. Ek nimwiaŋ wiaŋaŋ omba penaŋ mamin ma an ŋenaŋ mulupmaŋ belaknik mti alik alikŋaŋ belaknik maondein beme nimwiaŋ wiaŋaŋ belaknik bugan masokbemsain. \v 7 An kwep kwep in ilinaŋgat nânâŋin tazin keyet kataŋ nâmti keŋ taolet palen tewalaŋ mânep bewep. Wa ningat ekŋenaŋ zeip keyet ma amnaŋ tabeipgat bene zemti ku bewep. Kawawaŋaŋ am keŋ taolet tewalaŋ mambeip ekŋen keyet nâme dolakŋaŋ mambein. \v 8 Âpme Kawawaŋaŋ am ekŋen ke naman kwileki ŋeniyet maolalip beme e egaŋ ŋep omba indamkwatawe. Âpme ekŋenaŋ olat olatpiŋ tim nimwiaŋti mamaip. Mti mulup dolak dolakŋaŋ notnaŋ zigoset tapmezin ke mukulem mti mamelip. \v 9 Sepem kegogapmti Kawawaŋgalen Zet Itnaŋan keyet keŋan zet ŋen pigok tazin, \q1 “An ŋenaŋ am bekopsat sambe kwitnaŋ kwitnaŋ sambe maindamkwatain keŋ taoletnaŋ keboŋ ke am ŋenaŋ ku kanda pewe.” \rq (Sam 112:9)\rq* \m \v 10 Am sambe nin bepi Kawawaŋaŋ etaŋ meu alik maakumndain. Âpme nin msalen pemann egaŋ ikŋaŋ meu agulam mme penaŋaŋ sambe sosop sokbemndame matimti nimwiaŋnup. Egaŋ in alik alik sambe ke akumti indame in mme sambe penaŋ masokbemindain. Ke tim nimti notnaŋ timti Kawawaŋgalen am notnaŋ indamukulem mbep. \v 11 Kawawaŋaŋ in kwitnaŋ kwitnaŋ sambe indamkwatame olat olatpiŋ mamti in naman am bekopsat notnaŋ ekŋengat tewalaŋ akum beme nin timti met indawanup. Âpme ekŋenaŋ ingat keŋin dolakŋaŋ beme Kawawaŋgat wisikŋ zemti kwizet buŋamaŋ mwabep. \v 12 In mulup kegok mti Kawawaŋgalen am sambe Zudia msalen maip ekŋen ke indamukulem mimindeme mama mimiŋin dolakŋaŋ keyaŋ am sambe keŋin mwapme sambe penaŋaŋ koti Kawawaŋgat wisikŋ zewep. \v 13 In am nâmkiŋpepemak bekopsat Zudia maip ma am keboŋak msat notnanen indamukulem mmepme ekŋenaŋ in tewalaŋ mimindamebep. Keyet oloŋen temaŋ mimindewep mti in Kilaisiyelen zet zapat dolakŋaŋaŋ manzein keyet kataŋ tati muluwin ke mme ekŋenaŋ keyet eyo nâmti Kawawaŋgat kwizet buŋamaŋ mwabep. \v 14 In sepem kegok mme am ekŋenaŋ ingat tikŋaŋin omba penaŋ tapme Kawawaŋaŋ in indamukulem mimindendeyet dundum sawep. Set dolakŋaŋ kapi Kawawaŋaŋ ikŋaŋ keŋ taoletnaŋ omba penaŋ tasaingapmti weyaŋ zikat indayeen ke mamip. \v 15 Kawawaŋaŋ ikŋaŋ msalen am nin ikŋaŋgat Nemuŋaŋ Kilais gogot penaŋ mampein mee piwan ningat tewalaŋ temaŋ ndame egaŋ toti ndamukulem mge keyepmti egat wisikŋ zempene. \c 10 \s1 Pâl Kawawaŋaŋ mulup zet sasaŋaŋ keyet yaŋaŋ zemâtâzin \p \v 1 Alak neŋ nanaŋgat mamanaŋgat zapatnaŋ pigok diindoma nâit: In nâgât pigok manzeip, “Egaŋ ninmak kapi matazin beme egaŋ mtopmamti zet sewakŋaŋ mandinndoin. Ya naman met beŋan main kan keyet egaŋ naman nin papia tipkwasisi zet notnaŋ makumndain.” Yaŋgut neŋ Kilaisiyaŋ ikŋaŋ mtot mamti zet sewakŋaŋ mandiindomtan set sepem kegogak mimiyet keŋŋ temaŋ matazin. \v 2 Sepem kegogapmti neŋ inmagen kobap kan keyet in keŋŋ ku walabep. Mneti peme neŋ in sambe keyet zet tipkwasisi zet zema keyaŋ ŋep ku bewe. Âpme am ningat ekŋenaŋ msat kapiyelen mama mimi mgasik mâti maip manzeip ekŋen kemagengut zet ŋenzinziŋ mimindawap. \v 3 Nin msat palen am bekanaŋ ekŋen kapiyet tuŋguwinan e penaŋ mamanup. Yaŋgut nin wa msat kapiyelen timbi sâk ke timti an ku maânup. \v 4 Nin timbi sâk timti an maânup ke wan am bekanaŋ msat palen mamti maâip ekŋen keyelen timbi sâk sepem keboŋ yek. Nin Kawawaŋmagen timbi sâk windeŋambeŋ penaŋ ke timti an windeŋambeŋ penaŋ Sadaŋ egalen mka ŋande temaŋ maindelemâkunup. \v 5 Nin timbi sâk ke timtati nin am zet dâsuki mmot mtot mti Kawawaŋgalen nânâŋaŋ ke mtopepeyet mulupmaŋ mamip keyelen windeŋaŋ mtopemti am ekŋen ke ŋoktikŋin mgilik zemann Kilaisiyaŋ ŋoktik mimiyet manâin ke etaŋ mti mamayet mamnup. \v 6 In zetn kapi gawepumti mulup mme nin keyet sakŋan ektatiŋgut nin am ningalen zet ku maŋgawepup ekŋen ke zet muluwen indendeyet kalem mbanup. \p \v 7 In mulupm mamiap keyet penaŋaŋ ekti yaŋŋ nâmâtâtnembep. An ŋenaŋ nâgâegaŋ Kilaisiyelen mulup an penaŋ mamain kegok nâmnembe beme an keyaŋ neŋ Kilaisiyelen mulup an penaŋ mayap elak penaŋ nâmâtâtnembe. \v 8 In neŋ nikme neŋ Amobotnaŋaŋ mulupgat winde naŋge keyet sekŋ omba penaŋ mammolapnok penaŋ bein beme ke wa in mtot indendeyet ku mamiap. In indamukulem mimiyet kegok mamiap keyepmti neŋ keyet nâma sakambukŋaŋmak ku bein. \v 9 Keyepmti neŋ ingat papia sambe kumti indawan ke wa in sekŋin mma kiŋgagagat nâmti ku kuwan. \v 10 Am notnaŋaŋ nâgât pigok manzeip, “Pâlaŋ beŋan met mamti papiaŋanen zetnaŋ nukŋaŋ ma tipkwasisi zet makum ndain ya naman pien ninmak kot mame ekmann an sâlâgâgâtnaŋ bugan zetnaŋ mee zeme nâmann windeŋepiŋ mambein.” \v 11 Am nâgât zet kegok manzeip ekŋen keyaŋ pigok nâmbep, neŋ beŋan met mamti papia makum indayap ma sokŋan inmak mamti zet mandiindoyap kemak sepemit igak igak ŋen ku belup. \p \v 12 Wa nin am belak am nânâŋinpiŋ ilinaŋgat mamaŋin bem ekti neŋ an keboŋ geŋ an keboŋ mti mamaip ekŋen keboŋ yek. Am ekŋen keyaŋ ilinaŋgat ziiŋin notnaŋ ilinak bempemti ke ekti keyet kataŋ neŋ keboŋ ek keboŋ mamip. \v 13 Yaŋgut nin wa Kawawaŋaŋ winde ndame mulup mamnup keyet nâmti nnaŋgat sekŋ ku mam motnup. Kawawaŋaŋ ikŋaŋ nin mulup mimiyet gesiŋaŋ bemndaye ke inmagen mulup eyo mimiyet nâmti bempeye. \v 14 Keyepmti nin Kilaisiyelen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ inmagen kot ŋeŋaŋ yaŋbemti zewenn. Wa nin mulupmnaŋgat gesiŋaŋ bemndendeŋaŋ ke sebempemti belak mulup kilom ku mammetnup. \v 15 Wa nin mulup an maŋge ŋenaŋ inmagen mulup mimiŋaŋaŋ nin keyak sakwalam mti kwizet buŋam temaŋ titiyet nâmti ku mbenn. Nin Kawawaŋaŋ mulupm mimiyet gesiŋaŋ inmagen bemndeye keyepmti nin mulup mmann in Kilaismagen nâmkiŋpepeŋin kaliŋaŋ bewe ma mulupmnaŋ inmagen palakŋaŋ bemti omba mekobe e nâmkatik bemti mulup ke inmagen yaŋbemti mbenn. \v 16 Inmagen mulupmnaŋgat penaŋaŋ kegok sokbeme ektiŋgut nin naman mulup msat beŋan notnanen am ŋenaŋ mulup ku mimiŋan nnaŋgat met yaŋbemti keyet nâmti sekŋ ŋep mmobanup. \p \v 17 Kawawaŋgalen Zet Itnaŋaŋ keyet keŋan zet ŋen pigok tazin, \q1 “An ŋenaŋ ikŋaŋgat sekŋaŋ mmosât nâmbe beme egaŋ Amobotnaŋaŋ mulup ekmagen mge keyet nâmti sekŋaŋ ŋep mmobe.” \rq (Zelemaia 9:24)\rq* \m \v 18 An ŋenaŋ mulup ikŋaŋ mbe keyet nâmti ikŋaŋgat zemsesewabe beme Amobotnaŋmagen ŋep ku bewe. Âk Amobotnaŋgat zemsesewatpewe beme Amobotnaŋaŋ an keyet nâme dolakŋaŋ penaŋ bewe. \c 11 \s1 Pâlmak ombemindendeŋaŋ dâsuki ekŋengalen zet \p \v 1 In buzak tati nâme neŋ zetn ewe tusumti pigok zema nâit: neŋ nânâ kwitnaŋ kwitnaŋ keŋŋnanen tapme manzeyap ke in ekme am seoŋ ekŋenaŋ manzeip sepem kegoknok mambein. \v 2 Kawawaŋ egaŋ ingat eyak penaŋ mamimindain. Neŋ ingat sepem kegogak penaŋ mamimindeyap. In imbi nembip dolakŋaŋ penaŋ neŋ in awin Kilais ek kwewetaŋ ke wawagat ombemindewan. \v 3 Mneti an ŋenaŋ nânâ sepemaŋ igak ŋen zikat indame ŋoktikŋin yuŋgume Kilais bamkumpewepmagen zemti sekŋ omba penaŋ manzin. In nâip Sadaŋaŋ zet dâsuki zemti Ewa ŋoktikŋaŋ myuŋgume egaŋ walege in sepem kegok mbepmagat eksewep. \v 4 In am notnaŋaŋ inmagen koti Zisasiyet yaŋaŋ nin mandiindonup e tapme nan sepemaŋ igak ŋen mandiindoip ma Emetak Teŋ e tapme naman emetak sepemaŋ igak ŋen main ma Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ nin diindondoŋaŋ e tapme nan sepemaŋ igagen diindome in ekŋengalen zelin ke sakwep nâmti keyet nâme penaŋ beme maŋgawepup keboŋgapmti neŋ igat yayaŋ penaŋ miyap. \p \v 5 Neŋ nâma in am ombemindendeŋaŋŋine dolakŋaŋ penaŋ mandiindoip ekŋen keyaŋ neŋ sebem nemti gwaen ku talip bein. \v 6 Neŋ Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ zenzennaŋ dolakŋaŋ penaŋ ku masokbemkawaŋ beme egip mene yaŋgut neŋ zet keyet yaŋaŋ ŋep nâmâtâpma delaŋ zein. Keyet yaŋaŋ notnne notnaŋmak nin set sambe mamimkwatnup keyaŋ nânân temaŋ ke msokbeme manndikmâtâkwalip ke. \p \v 7 Neŋ in mwat indendeyet nâmti nanaŋgat nâma tototnaŋ beme kandaŋinan mamti Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ zenze mulup mkwaban. Kan keyet neŋ in mulupm keyet tosaŋaŋ nanayet ku indayaŋkwesiwan. Wa neŋ set ke ku myuŋguwan. \v 8 Neŋ ingat tuŋguwinan mamti ingat mulup mma dapmelaŋge notnaŋ ekŋenaŋ etaŋ mânewan nabandim mneme mamti mulup mban. Ekŋenmagen mânep milawat belak kaim timti inmagen pien mulup mban. \v 9 Neŋ ingat tuŋguwinan ke mamti kan notnaŋgat mânepgat olati keyaŋgut ingat ŋen ku indayaŋkwesimti nâmban. Ekŋen Masedonia dapmelaŋge notnne bekakan ekŋenaŋ kwitnaŋ kwitnaŋgat maolateman ke timti kot manamtemien. Neŋ eweŋan mulup inmagen yaŋbemti mkwaban kan keyet ingat palen nukŋaŋ ŋen ku pema moge yaŋ ewe mulup mmobap keyet nukŋaŋ ŋen ewe ku indawap. \v 10 Kilaisiyaŋ zet penaŋ penaŋak manzemtan. Neŋ sepem kegogak zemti Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ zenze mulup inmagen tosaŋepiŋ mamiyap keyepmti sekŋ ŋep mmobap. Âpme Akaia mkaengatnaŋ an ŋenaŋ ku bekek nembe. \v 11 Neŋ yaŋaŋ eneyet zet ke zeyap ke nâit. Wa neŋ zet kapi ingat wisat mimindemti ku zeyap. Neŋ ingat gogotn temaŋ penaŋ tazin ke Kawawaŋgat zikatnan zeyap. \p \v 12 Neŋ mulupm sakam kegogak ewe mmoti ombemindendeŋaŋ belakŋaŋ notnaŋ tosayet etaŋ nâmti muluwin mmambe nin Pâl mee ekŋenaŋ mulup mamip sakam kegogak maminup zegwem kegok zemti belak sek mmobot zet etaŋ mamip ekŋen keyelen selin bekekme olabep. \v 13 Am ekŋen ke wan Kilaisiyelen ombemindendeŋaŋ penaŋ yek. Ekŋen ke belakŋaŋ penaŋ. Ekŋenaŋ muluwin dâsuki kegok mti nin Kilaisiyelen ombemindendeŋaŋŋane penaŋ manup zemti am dâsuki matetimindeip. \v 14-15 Sepem kegok tapmimyuŋgume neŋ keyet keŋŋ ku mawazin. Sadaŋaŋ ikŋaŋ eyo sepemaŋ asekti Kawawaŋgalen ensel saŋga soŋgaŋaŋmak keboŋ mambein. Keyepmti Sadaŋgalen mulup anene ekŋenaŋ asekti naman Kawawaŋgalen mulup an penaŋ nin nemboŋak mambeip beme neŋ keyet nâma kwileki ŋen mamanamaŋ ku mambein. Maneti bam kan temanen an ekŋen ke muluwin bekanaŋ mamip keyet tosaŋaŋ esemteŋ bekanaŋak timâbep. \s1 Pâlaŋ ombemindendeŋaŋ mulup mti nukŋaŋ omba tiye \p \v 16 Neŋ zet ewe ikŋaŋ keyegak sakwalamti zema nâit, an ŋenaŋ nâgât an seoŋ kegok ku dinowe. In nâgât nâmneme am seoŋ ekŋen kemak tusumti mamain kegok manâmnep. Neŋ ekŋenmak mambak ze neŋ mulup ekŋenaŋ mamip sepem kegogak mti keyet nâmti sekŋ belaknik ŋep mmobak. \v 17 E penaŋ. Neŋ zet tazeyap kaboŋ kapi Amobotnaŋaŋ nâme dolakŋaŋ ku bein. Sek mmobot zet kapi e penaŋ am nânâŋinpiŋ ekŋenaŋ zelin kok zemti mamaip. \v 18 Am sambe penaŋaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ mammelip keyet nâmti sekŋin mamimmopme indigap. Neŋ ekŋenmak mambagen sepem kegogak ŋep mbak. \v 19 Kolin dapmelaŋge in ilinaŋgat nâme nânâŋin temaŋ mambein keyet mti in am myuŋguŋguŋin temaŋ keboŋ ke nâmindeme mamti inmak zapat mamip. \v 20 In am ekŋen keboŋ ke nâmindeme kot indadamuŋ mti tetimindemti kwitnaŋ kwitnaŋin maomenzeŋtip. Mti ingat nâme tototnaŋ beme belak bepalaksat maindoip. \v 21 Neŋ in sepem kegok mimindandayet windeŋaŋ ku mamiyap kegok mimindandayet nâma sakambuk mambein. Am ŋenaŋ mulup kwileki ŋen mti keyet sekŋaŋ mam mozin. Neŋ sepem kegogak ŋep mbak neŋ zet ke setnapiŋ e nâmtiŋgut belak kileŋ ke okpema kwazin. \p \v 22 Am ekŋen keyaŋ ilinaŋgat sekŋin mmoti pigok manzeip, “Nin Ibulu am wa pimak, ma nin Islael am wa pimak Kawawaŋaŋ ikŋaŋ ikŋaŋgat zapat ndaombemndeye.” Ma naman pigok manzeip, “Nin Abalaamgat iŋsokŋane wa pimak.” Ekŋenaŋ zet sambe manzemelip beke neŋ kegogak tatnain. \v 23 Ekŋenaŋ nin Kilaisiyelen mulup mnup zemti mamimyuŋguip keyepmti neŋ zet kapi ŋenzinziŋ palenok kilom ke zeyap. Ekŋenaŋ nin Kilaisiyelen mulup an manup e ŋep manzeip yaŋgut neŋ Kilaisiyelen mulup an penaŋ mamti ekŋen bugan sebemindemti \li1 Kilaisiyelen mulup pi belak omba penaŋ pusinaŋ seksak mammelap. \li1 Âpme keyet mti am notnaŋaŋ ŋeŋin zime nati mka katikŋan kan sambe met maneip \li1 ma am notnaŋaŋ sindiwaŋ nawitikme sekŋ pi buyuk beyak mapein. \li1 Kegok mme neŋ kan sambe penaŋ gakikiyelen bududuk penaŋ mamiyap. \li1 \v 24 Sek 5 bepi Zuda am ekŋenaŋ sindiwaŋ nawitikme kwep nonoŋaŋgat sindip makuma 39, 39, 39 kapi manawitikwatemien. \li1 \v 25 Sindiwan miset tuk kapi sek sambe nawitikne nawitikne peme sipsip timti wemban. \li1 Kan ŋeniyet nanzaŋaŋ nom kune kune peme wemban. \li1 Sek tuk pi waŋgaen moti nembu sutnan daen mepma waŋgayaŋ bekanaŋ bemti towepme nembuyen waleletgalen bududuk mban. \li1 Mise ŋen tambumbu kwep msasa kwep pi waŋga bekanaŋ bemti towepme tep pemaŋ ambeti tu palen etaŋ ke manepema toge. \li1 \v 26 Kan sambe penaŋ neŋ Kilaisiyelen mulupgat set teepmaŋ penaŋ tokwati mamamteman. \li1 Kan notnaŋgat map tuŋgwawam kwati napmesât mamtan. \li1 Kan notnaŋgat an kambu titi ekŋenaŋ milawatn kambu tisât tati nopeme kileŋ mawemteman. \li1 Nanaŋgat maŋgenne penaŋ Islael ekŋenaŋ ilin ma am belakŋaŋ notnaŋ ekŋenaŋ nomkume gakisât penaŋ mamkwateman. \li1 Mka ŋande temaŋ notnanen mepma nome gakikiyet nâmti am sambeyaŋ manabembuluŋtemien. \li1 Msat tuŋgupman maneti tu meuyet mti gakisâgât bududuk mamteman. \li1 Waŋgaen moti manepema nembu mamaŋ temaŋ kumti manawaletan. \li1 Am notnaŋ ekŋenaŋ, “Nin Kilais nâmkiŋpenup keyet mti nin gâgât nodi,” zemti natetim nemti nati met kasa ekŋengalen belen mambemnemtemien. \li1 \v 27 Tambu misa sek sindem sambe tipeŋ mamamteman \li1 ma tambu misa pi Kilaisiyelen mulupgat yayaŋ temaŋ mti muluk mee dolakŋaŋ ku maweyaŋ wemteman \li1 ma kan sambe pi mka ma saŋgum kâlâpiŋgapmti tâgâyet diŋdiŋ mamteman. \li1 \v 28 Wa zema nâip ke etaŋ yek. Kan sambe penaŋ dapmelaŋge sambe ŋep talip ma yek zemti keŋŋ yayaŋ temaŋ mambein. \m \v 29 Am nâmkiŋpepemak ŋenaŋ nukŋaŋ ŋen aikme neŋ kegogak nukŋaŋ matiyap. Ya naman ŋenaŋ yom mme neŋ an keyet mti nukŋaŋ temaŋ matiyap. \p \v 30 Neŋ sekŋ mmobogat nâmbak beme neŋ Kawawaŋaŋ nukŋanen napmukulem mme mamayap keyet nâmti ŋep sekŋ mmobak. \v 31 Neŋ Amobotnaŋ Zisasiyet Bipmaŋ Kawawaŋ an kwizet buŋamaŋ mene mene mamimwalip egat zikatnan neŋ zet ekŋen ke penaŋ zeyap. \v 32 Neŋ Damaskas mkaen meti mamban kan keyet amobotnaŋ Alatas egaŋ amobotnaŋaŋ ŋen peme Damaskas mkaen mamamtan keyaŋ kasa kuku an notnaŋ indeme ekŋenaŋ met mka set bimaŋ sambe bee nâgât egaŋ mesât kopme ekti atamti met mka katikŋan pesenup zemti dombemti tapmebien. \v 33 Âpme am notnne notnaŋ ekŋenaŋ zapat ke nâmti buzakset nati met kimbat solonan tati suasembe keŋan naweti mka kimbat enzuŋaset tek tim tapme ululuŋ piyaŋ zupman baen toti keeselak buzak kunzuŋti meban. \c 12 \s1 Kie kienok Kawawaŋaŋ Pâl kwileki ŋen zikat same ege \p \v 1 Neŋ nanaŋgat sekŋ mmoti keyet nâma ŋep penaŋ ku mambein. Neŋ kegok mimiyet nâma ŋep benak beme neŋ Amobotnaŋaŋ kie kienok kwitnaŋ kwitnaŋ enzililiŋan tazin ke zikat name ekbak keyet nâmti sekŋ ŋep mmobak. \v 2-3 Neŋ nup kan 14 tipman penaŋ kaimgat Kilaisiyaŋ nati kululuŋen mundum dolakŋan penaŋ keyet keŋan natetim mopme ekban e nâyap yaŋgut ke pe sekŋ melesiŋ napmopme ekban ma belak kie kienok etaŋ zikat name ekban ke weyaŋ ku nâmâtâlap Kawawaŋaŋ ikŋaŋgut nâin. \v 4 Âpme neŋ ke totati neŋ zet mamanamaŋ penaŋ nâmban. Msalen pien am zet ŋande igak igak manzemetnup sepem keboŋ yek igagen keyepmti neŋ ŋep ku zenzeyet ma msalen am zet ke zenâ zenâ mimiyet zemkuluŋ neneŋaŋ. \v 5 Ma neŋ kwitnaŋ kwitnaŋ dolakŋaŋ penaŋ kululuŋen gwaen ekmâban keyet nâmti sek mmobot zet ŋep zewak. Yaŋgut neŋ keyet nâmti sekŋ ku mamimolap. Neŋ nukŋanen met tapma Kawawaŋaŋ manapmukulem mnein keyet nâmtiŋgut sekŋ mamimolap. \v 6 Neŋ zet penaŋ zeyapgapmti neŋ nanaŋgat kwitn mmolap beme neŋ am seoŋ yek. Neŋ an ŋenaŋ nâmneme mobotnaŋ ku bewap. Egaŋ nâlen mama mimi ekti neŋ zet zeyap kapi nâwe. Kok keyet nâme ŋep teŋ beweyeyepmti neŋ nanaŋgat kwitn ku mmobap yek. \p \v 7 Neŋ ekma Kawawaŋaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ dolakŋaŋ zikat naŋge. Keyet neŋ nanaŋgat sekŋ ku mmolap Kawawaŋaŋ Sadaŋ nâmpeme zawat nukŋaŋ sekŋnanen bem neŋge. \v 8 Miset tuk kapi Amobotnaŋaŋ ikŋaŋ nukŋaŋ sambe bekapi menzempeme mebegat dunduwan. \v 9 Yaŋgut egaŋ neŋ dundundu nnaŋgat dopmaŋ pigok gilik zemti naŋge, “Geŋ kwitnaŋ kwitnaŋ maolat temanen elak keŋ taolet nnaŋgapmti elak maŋgamâpma delaŋ zemâzin. Geŋ sek sukŋaŋ sukŋaŋ palen mamanigen nâgât windennaŋ geŋmagen ewe windeŋaŋbeŋ matazin.” Kegok dinoyeyepmti neŋ sukŋaŋ palen mama Kilaisiyaŋ manadamuŋ mimnein keyet windeŋaŋ temaŋ tapme Kilaisiyelen winde keyaŋ nabembuluŋti nadamuŋ mme mamayap keyet oloŋen mti sekŋ omba ŋep mmobap. \v 10 Neŋ Kilaisiyet tikŋaŋŋ omba penaŋ tazin keyepmti egat kwizet buŋamaŋ mpalakŋaŋ bema keyepmti amnaŋ sisipeŋpeŋ mnamti mene mene nom kupeŋ mme neŋ nukŋaŋ sambe bee timtati tima dukŋnan mopme sebe sugak sugak palen temama Kilaisiyaŋ ikŋaŋ gwatnaŋ mneme egalen windeen katikŋaŋ bemti matalap. \s1 Pâlaŋ Kolin am nâmkiŋpepemak ekŋengat yayaŋ temaŋ mimindeye \p \v 11 In papia kumti nâgât sekŋ ku mmobien. In kegok mme neŋ nanaŋgat yaŋŋ kuwan keyepmti ingat tuŋguwinaŋgatnan am notnaŋ ekŋenaŋ nâgât nâme an seoŋ ŋenok mban kegok mambein. Neŋ an tototnaŋ mambak ze in ombemindendeŋaŋŋine dolakŋaŋ manzeip ekŋengat kandaŋinan baen penaŋ ku mambak. \v 12 Neŋ eweŋan inmak kot mamban kan keyet neŋ Kilaisiyelen ombemindendeŋaŋ mamayap elak eweŋanak ke zemkawaŋ bemti indama nâmbien. Âpme ingat tuŋguwinan sewak sewak palen mamti menok sepem igak igak mti Kawawaŋgalen mulup sepemaŋ igak igak bepi mmepma in ekti maâtâtalip. \v 13 Neŋ dapmelaŋge notnaŋ ekŋen dolakŋaŋ maindadamuŋ mmelap. Sepem kegogak in indadamuŋ dolakŋaŋ mimkwaban. Mti mulup sambe notnaŋ bee mkwaban yaŋgut kwitnaŋ kwitnaŋgat olat olat mti in ke napmukulem mimiyet kwep kegut ku indayaŋkwesiwan. In keyet nâme neŋ ke myuŋguwan beme in yomm ke katikpewep. \p \v 14 Neŋ inmagen sek zut pilak koban. Yaŋ pi ewe naman kot indiksât tapmiyap in nâgât yayaŋ mti mânewin kileŋ ku time mebe. Neŋ inmagen mulup met mimiyet tikŋaŋŋ omba penaŋ matazin keyepmti kobap wa in mânep nanayet nâmti yek. Nemba isikŋaŋ ŋenaŋ mamaŋ bipmaŋ ku maidadamuŋ min. Nemba mamaŋ bipmaŋaŋgut nemba maindadamuŋ mip. \v 15 Neŋ ingat gogotn omba penaŋ matazin keyepmti neŋ mânepm mee tima mepme in indamukulem mimiyet nâma oloŋenaŋmak beme mulup mamiyap. Keboŋ mma in naman nâgât gogolin belaknik bugan matazin mene? \p \v 16 In nâgât yaŋŋ ŋep nâmâtâlip neŋ in nukŋaŋ ŋen ku indawan. Keyaŋgut am notnaŋ ekŋenaŋ nâgât pigok manzeip, “Setnaŋ mee e ikŋaŋ ŋep kwitimti kobe. Yaŋgut pien kot mamti nin tetimndemti ŋoktikŋ mme yuŋgume mânepm mee tiwe.” \v 17 In nâgât nâme neŋ an notnaŋ zemindema koti ingat zeme in mânep indame ekŋenaŋ mti kot name makwitim niap kegok mambein. \v 18 Neŋ Taitas inmagen kokogat yaŋkwesim nâma egaŋ ŋep zeme nâmti ekmak notnne notnaŋ zemindema kobien. In nâme neŋ an ekŋen ke zemindema koti in zet kelakŋaŋ mimindamti mânewin mee zemtimti kot nanayet zemindewan kegok bein ma? Ekŋenmak neŋ nsakwep mulup yaŋaŋ kwep mimiyet mamnup ma mama mimi dolakŋaŋ sambe bee mmâbenn. \p \v 19 Nin zet sambe mandiindom kwatnup bee in nâme nin ingat zikalinan kwetetepmaŋ mamayet nâmti etaŋ manzenup kegok mambein ma? E yek penaŋ. Nin Kilaisiyaŋ zet sepem kegok zemti Kawawaŋgat zikatnan mamayet nâmndeye keyepmti notnne dolakŋaŋ in pigok nâmbep. Nin kwitnaŋ kwitnaŋ sambe mam mann egip bee in indamukulem mimiyet etaŋ nâmti mamnup. \v 20 Mneti neŋ ingat sepemin nâmban e ŋen tapme in mama mimi bekanaŋ sambe mti mdândândâ palen ma kwitnaŋ kwitnaŋ bekanaŋ mimiyet eyak ma ŋenzinziŋ palen ma kwitnaŋ kwitnaŋ ilinaŋgat etaŋ time kwaopme nimwiaŋti mama ma lowek zet ma zeok zet ma sek mmoti mama kegok mti dapmelaŋgeyelen set pi kumasekme delaŋ zeme mame neŋ kot indikti endilipemti naman in nâgât nâmbien e tapme neŋ asekti sepem ŋen tapma nikbepmagengat eweŋanak eksemti mambep. \v 21 Ingat tuŋguwinaŋgatnaŋ am notnaŋ ekŋenaŋ mama mimi okbi okbiŋaŋmak sambe penaŋ pigok mbien. An imbi set kileŋ mama ma mama mimi bekanaŋ mimiyet sebelaŋ dindiŋ mimi ma nolinaŋgat imbiŋaŋ menzem wawat set sepem kegok mti ekŋenaŋ keŋin gilik zemti kwitnaŋ kwitnaŋ bekanaŋ sambe ke bamkumpepepiŋ mbien. Yom temaŋ kegok ke mkwabien keyepmti maneti neŋ kan ŋeniyet indiksât kotneti indikma in ewe yomenagak tapme indikti Kawawaŋgat ŋeŋzimosetnaŋ sakambuk temaŋ mti ingat tuŋguwinan si temaŋ suma ŋep ku bewemagen zemti kiŋgalap. \c 13 \s1 Pâlaŋ eksese zet notnaŋ zeye \p \v 1 Pi neŋ inmagen kopma sek tuk ilak besâpm. Âpme Kawawaŋgalen Zet Itnaŋaŋ keyet keŋan zet ŋen pigok tazin, \q1 “An zut ma tuk ekŋenaŋ an ŋeniyet myuŋguŋguŋaŋ ŋen ekti zewep beme an ke ŋep wati zet muluwen met pewep.” \rq (Zii Zet 19:15)\rq* \m \v 2 Neŋ inmak mamban kan keyet am yommak mambien in yomin zemkawaŋ bemti mamayet ma am notnaŋ in mamaŋin weyaŋ ektitim mamayet eksese zet diindowan. Ya alak pi naman zapat meluwaŋ kapiyet keŋan in sambeyet temakwep eksese zet ewe kumti indayap. Kan neŋ kobap keyet am yomin mbien ke ewe zemkawaŋ bembepiŋ mambep beme ekŋen ke zet muluwen katikŋaŋ penaŋ onzemindema tabep. Neŋ ekŋengat kembeŋ ku mbap. \v 3 In nâgât pe Kilaisiyelen ombemindendeŋaŋ penaŋ main ma yek manâmneip keyepmti neŋ inmagen koti am yominmak ke zet muluwen indesât zewan ke indema in Kilaisiyaŋ neŋmak tapme mulup mamiap keyet yaŋaŋ ŋep nikmâtâtnembep. Wa Kilaisiyaŋ ingat mulup poptep poptep bugan ku mamin egaŋ inmagen mulup windeŋambeŋak mamin. \v 4 Egaŋ eweŋan msalen pien manepeme atamti tewen kumasasokpewien. Kan keyet penaŋ windeyet timmage yaŋgut Kawawaŋgalen windeyaŋ mme gilik zemti wati main. Âpme am nin met ekmak tusumti manup nin penaŋ windennpiŋ mamanup. Yaŋgut nin ekmak tapmann Kawawaŋgalen windeyaŋ ninmak tapme nin egalen winde kemak tati ingat zelin ŋep zemusuwet indewanup. \p \v 5 In am nâmkiŋpepeŋinmak ma belak mamaip e in ilinaŋgat otnânâŋinan baen kwalimti egit. In Kilais Zisas ingat keŋinan baen matazin ke in ku manâmmâtâpeip ma? Ku weyaŋ nâip beme Kilaisiyaŋ ingat keŋinan ku matazin elak sosok sokbemkawaŋbewe. \v 6 Neŋ in ningat nâmndeme Kilais penaŋ nâmkiŋpemti mamanup mambein elak penaŋ nâmkatikbemindeyap. \v 7 In ningat ekŋen ombemindendeŋaŋ penaŋ yek e ŋep manâmndeip yaŋgut in Kilaisiyelen mama mimi dolakŋaŋ ke mâti mambep beme in ningat Kilaisiyelen ombemindendeŋaŋ penaŋ elak ŋep nâmndewep. Nin in Kawawaŋaŋ indamukulem mme yom ŋen mimipiŋ mamti mama mimi dolakŋaŋ Kawawaŋaŋ nâmtikŋaŋ mamin ke etaŋ mti mamayet nâmti mandundum sanup. \v 8 Nin Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ kapi windeŋaŋ kumann totogat mulupmaŋ ŋen ku mbenn. Elak ilin ŋep nâmâtâtndeip. Nin Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ kapi mukulem mmann msat sambe palakŋaŋ mebegat mulupmaŋ etaŋ mamnup. \v 9 In nâgât an tototnaŋ bugan e ŋep mandinoip wa neŋ keyet nâma bekanaŋ ku bein. Âpme in ŋepgat windeŋinbeŋ ke mambep. Yaŋgut nin in Kawawaŋaŋ indamukulem mme nâmkiŋpepeen kaliŋaŋ penaŋ bemti mamayet nâmti Amobotnaŋgat mene mene mandundum sanup. \v 10 Neŋ Amobotnaŋaŋ in gwatnaŋ mimindendeyet nâmti neŋ winde naŋge wa ke in memendep mimindamti indawalet indendeyet yek keyepmti neŋ beŋan pien mamti in papia kapi eweŋanak kumti indayap. Ke ekti in eweŋanak weyeyaŋ mulup mimiyet nâmti bema kozin. Mneti neŋ koti winde keyaŋ naman mtoindema ŋep ku bewemagen zemti meluwaŋ kapi kumti indayap. \s1 Pâlaŋ notnane mukumindeye \p \v 11 Notnne, neŋ zetn pigok zemdelaŋ zema nâit: In Kilaismak maip keyepmti tuŋguwinan oloŋen palen mama mimi keyaŋ weme nâmkiŋpepeen katikŋaŋ bemti mambep. In nâlen zet zeyap kapi gawepume delaŋ zemâbe. In ŋoktikŋin ma nânâŋin kwep bemti sewakŋaŋ palen mambep. Mme Kawawaŋ an gogot toŋaŋ ma an sewakŋaŋ toŋaŋ egaŋ ingat tuŋguwinan mambe. \p \v 12 In Amobotnaŋmak maip keyepmti in ilinak dopmaŋ mukulem dopmaŋ mukulem mti bet butem aiwep. \v 13 Am nâmkiŋpepemak pien manup nin in indamukumindenup. \p \v 14 Neŋ Amobotnaŋ Zisas Kilaisiyelen keŋ taolet ma Kawawaŋgalen gogot keyet keŋan tapme Emetak Teŋaŋ pende zamindeme in ilinak notn notn mti oloŋen palenak mamayet nâmti mandunduyap.