\id 1TI - Nabak NT [naf] -Papua New Guinea 1988 (DBL 2017) \h 1 Timoti \toc1 Pâlaŋ Timoti egat zapat meluwaŋ ŋeŋaŋ kumti saye \toc2 1 Timoti \toc3 1 Ti \mt1 1 Timoti \mt2 Pâlaŋ Timoti egat zapat meluwaŋ ŋeŋaŋ kumti saye \ip Pâlaŋ zapat meluwaŋ kapi kuye yaŋgut sekamaŋ ŋen kuye. Zapat meluwaŋ notnaŋ kukŋaŋgat tapmeliwen ke egaŋ dapmelaŋge mka ma msat dende keyet kumindadaŋaŋ. Âpme Timotiyet kuin kapi zapat meluwaŋ an kwepgat kuye yaŋgut zet keyet keŋaŋ tazin ke am sambe ŋep makumti winde titiyelen. Pâlaŋ mka katikŋan ku tati zapat meluwaŋ kapi kuye yek; egaŋ zupman mamti kuye. \ip Timoti ek Pâlaŋ mulup annaŋ mtetime mulup ilitsakwep mmebun. Timotiyet mamaŋ Zuda maŋgeengatnaŋ âpme bipmaŋ Glik an (Nembayelen Muluwin 16:1). Pâlaŋ Kawawaŋgalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ ŋeŋaŋ timegeen Timoti nâmkiŋpepe aige (Nembayelen Muluwin 14). Bamgat Pâlaŋ ekmak mamayelen ombempeye (Nembayelen Muluwin 16). Pâlaŋ Timoti peme ikŋak mepmamti mulup mge keyet zemgwatnaŋ zet kapi kumsaye. Ikŋak zempeme dapmelaŋge tuŋguwinan mamti mulup mimiyelen msaye. Mulup annaŋ tototat zigok tatagalen zet sekam ikŋak ikŋak ke zemâtâtât mulup omba penaŋ mge. \iot Zet ŋotekŋaŋ temaŋ kapigogaŋ 1 Timoti zapat meluwaŋ keŋan talip: \io1 \ior 1:1-11\ior* Zet yaŋbemti zenzeyelen zet \io1 \ior 1:12-17\ior* Pâlaŋ Kawawaŋgalen keŋ taoletnaŋ ekmagen wemsaye keyet zetnaŋ zeye \io1 \ior 1:18-20\ior* Yaŋaŋ eneyet aŋkeŋoo zet ke zemâge \io1 \ior 2–3\ior* Dapmelaŋge indikdamuŋ mimiyelen zemâtâtât zet \io1 \ior 4\ior* Ekŋen am zemyuŋguŋgu omba mamip ekŋenmak set zigoset zemusuwewet mimiyelen zet \io1 \ior 5:1–6:2\ior* Am maŋge ikŋak ikŋak dapmelaŋge kwepgat tuŋguwinan talip ekŋenmagen mulup mimiyelen zemâtâtât \io1 \ior 6:3-19\ior* Mama mimi yuŋguŋguŋaŋ omba weyayaŋgalen zemâtâtât zet \io1 \ior 6:20-21\ior* Zet zemdelaŋ zenze zet \c 1 \p \v 1 Kawawaŋ Aŋgalalaŋŋ ma Zisas Kilais egat nin mawebenup. Egat mulup an neŋ mamti egalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ zempalakŋaŋ bembeyelen nâmti nakumtetiwun. \p \v 2 Timoti, neŋ gâgât meluwaŋ kapi kumgayap. Geŋ nâmkiŋpepeen nemun penaŋ benik. Kogogapmti Kawawaŋ Bipm ma Zisas Kilais ningat Amobotnaŋnnaŋgalen keŋ taolet ma aŋgalaŋgogot ma keŋ sewakŋaŋ geŋmak tatagalen nâmti dunduyap. \s1 Pâlaŋ Timotiyet zet kilom zemyuŋguŋgu an ekŋengat ekseseyet zein \p \v 3 Âpme neŋ Masedonia msalen mesât mti kapigok apitilim gewan, “Geŋ Epesa tati am notnaŋ am zet katnaŋ dâsuki sakam igak igak tadiindop ekŋen ke zemkulumindewanik.” \v 4 Geŋ ekŋen bemzet dâsuki ma gulugalakŋineyet kwilin etaŋ omaiŋ maiŋ tapmip ke penaŋepiŋ keyepmti zemkuluminde. Set keboŋ keyaŋ Kawawaŋmagen nâmkiŋpepeyet setnaŋ ku manzuluzin. Âmandanda setnaŋ etaŋ manzuluzin. \v 5 Neŋ golaŋ zet yaŋaŋ kapigok in mimiyet nâmti zeya, in gogot dopdop mbep. In gogot ke keŋ kwetetepmanengatnaŋ kobe ma nânâŋin kileŋ mamaip kemagengatnaŋ yek ma Kilaismagen nâmkiŋpepe tuwat tuwat palen mamaip kemagengatnaŋ ku kobe. \v 6 Am notnaŋ ekŋenaŋ zet zeyap ke bamkumpemti selin myuŋguŋpemti kopa zelen gwidikbien. \v 7 Ekŋen zii zet Mosesiyaŋ Kawawaŋmagen titiŋaŋ keyelen an zikat indanda igagen kwakwagalen mamip keyaŋgut ekŋenaŋ zelin tazeip ke yaŋaŋ ku nâmti keyet windeŋaŋ mamip. \p \v 8 Yaŋgut nin nânup zii zet teŋ mamâti mip beme keyaŋ dolakŋaŋ mambein. \v 9 In pigok penaŋ nâit, zii zet sambe kewan am teŋgat yek. Kelak am zii zet ku mamâlip ma am keŋ katik ma Kawawaŋgat ku manâme mozin ma ayomtoŋ ma am eseseŋinpiŋ ma Emetak Teŋ ku mamâlip ma am mambiwine maindome gakip ma am notnaŋaŋ am sambe maindome gakip, \v 10 ma animbi set kileŋ mama ma anaŋ anaŋaŋ timambet wewe ma imbiyaŋ imbimak timambet wewe ma amnaŋ am nolin kambutiti ma am dâsukitoŋ ma am nolinaŋgat zet dâsukiyet zemkatikbembe ma Kilaisiyelen dapmelaŋge mama mimiŋinaŋ zet katnaŋ penaŋ tazin ke ku mamâlip ekŋen keyelen. \v 11 Zet katnaŋ penaŋ am zikat indandayelen ke ilak Zet Zapat Dolakŋaŋ Penanen Kawawaŋaŋ mamsokbein. Ke Kawawaŋaŋ neŋ zempalakŋaŋ bembeyelen naŋge. Zet keboŋ keyaŋ Kawawaŋ pembenaŋgat windeŋaŋ dolak dolakŋaŋ keyet sesewatpepeyelen diindom zikat ndamamm. \s1 Pâlaŋ Kawawaŋgat pembenaŋaŋgat wisikŋ zein \p \v 12 Neŋ mulupmnaŋgat winde Kilais Zisas Amobotnaŋnnaŋ manaingapm wisikŋ penaŋ zeyap. Egaŋ neŋ mulupmaŋ ke ŋep mbap e nâŋgeyepm name mulupmaŋ ke mamiyap keyepm egaŋ neŋ ombemneŋge. Neŋ keyet wisikŋ zeyap. \v 13 Neŋ penaŋ egat eweŋan ku nâmkiŋpemti egat bekanaŋ zewan ma amŋane sisipeŋpeŋ mimindewan ma kwelat kumpemti kwileki tapmiyap ke ku nâmtiyepm mbanaŋgut Kawawaŋaŋ neŋ aŋgalaŋ gogot mneŋge. \v 14 Kogok tapmnepema ningalen Amobotnaŋ ek neŋ keŋ taoletnaŋ bemisisikŋaŋmak bem mnemti nâmkiŋpepe ma gogot mimi keyet yaŋaŋ Kilais Zisasmagen tusumneŋge. \v 15 Zet kapi penaŋ sukwep keyepmti neŋ manâyawen am sambeyaŋ kapi nânâyelen Zisas Kilaisiyaŋ msalen toti am yom toŋaŋ nin timkwatndeye. Ninmagengatnaŋ nâgât yommnaŋ am sambe sebemindein. \v 16 Keyaŋgut Kawawaŋaŋ nâgât aŋgalaŋ gogot mge ewan Kilaisiyaŋ neŋmagen mulup mge e sepsepnok keyepmti am yomtoŋ ekŋenaŋ ke ekti nâwep ek an sewakŋaŋ. Kogogapmti notnaŋaŋ ŋep kapi nâmti mama kanzizit Kawawaŋmagen tiwep. \v 17 Mama katikŋaŋgalen Amobotnaŋ ku gakikiyelen ma amnaŋ ŋep ku gigigalen. Geŋ Kawawaŋ kwewetaŋ mamanik. Amnaŋ Geŋ eksemgemti sesewatgepeŋ mamti mamambep. Ke penaŋ sukwep mgaŋgayelen. \p \v 18 Timoti, nâmkiŋpepeen nemun benik keyepmti neŋ apitilim gesowap kapi mbanik. Eweŋan geŋ Kawawaŋgalen anaŋ muluwen gesâti ekŋenaŋ gâgât Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ zemkawaŋ bembeyelen Emetak Teŋaŋ nâmbiliwepme weme ombemgeye keyet zemgwatnaŋ mgewien. Keyet Amobotnaŋgalen muluwen geŋ zedaŋ an kasayen dolakŋaŋ maâin keboŋ bemti âwanik. \v 19 Mti nâmkiŋpependi katikŋaŋ bemti tapme keŋdi damuŋ mmane kwetetepmaŋ tabe. Am notnaŋ ekŋenaŋ keŋin damuŋ mme kwetetepmaŋ ku tage keyepm nâmkiŋpepeŋin kwalepme delaŋ zeme kileŋ mekobien. \v 20 Ekŋenmagengatnaŋ an zut Aimenias ma Aleksandia egelaŋ sepem kegok mbun. Egelaŋ ŋoktik dolakŋaŋ kapigok ku tiwungapmti neŋ eget Sadaŋgat betnan bemidema nukŋaŋ omba idame keyaŋ idamukulem mme egelaŋ Kawawaŋgat zet kwelat ewe ku kuwalup. \c 2 \s1 Sesewatmak mamayelen zet \p \v 1 Zet ŋen mobotnaŋ penaŋgat neŋ apitiliŋgeyap e pigok: Geŋ an nâmkiŋpepeŋinmak ekŋen diindomane ekŋenaŋ am sambeyet nâmti Kawawaŋgat kwileki ŋengat teŋ dunduwep ma dundundu temakwep mbep. Ma yaŋkwesisieset ma wisikŋeset bemti Kawawaŋgat dundum sawep. \v 2 Msatgalen amobotnaŋine ma am notnaŋ mundum temanen talip ekŋenaŋ nin ndadamuŋ mme nin sewakŋaŋ ma mamasi palen mamti Kawawaŋ eksempemti am sambeyaŋ mama mimi dolakŋaŋ mamnupgat dundum sawanup. \v 3 Kegok mamnup keyaŋ Kawawaŋ Aŋgalaŋŋ egaŋ keyet nâme dolakŋaŋ ma ŋep bein. \v 4 Kawawaŋaŋ am sambe ikŋaŋgalen zet katnaŋ penaŋ ke nâmâtâtâgalen manâin ma Egaŋ am ekŋen bekanaŋinaŋgatnaŋ aŋgalaŋindendeyet manâin. \v 5 Kawawaŋ kwewetaŋ mamain. Mti Kawawaŋ ma am ningat tuŋgupmnan an kwep Zisas Kilais ek an sek tiyeyaŋ mamamndain. \v 6 Kawawaŋaŋ am sambe ndaaŋgalalaŋgalen nâŋge ke msokbembeyelen kanaŋ penaŋ kopme Kawawaŋaŋ Zisas Kilais am sambe yomengatnaŋ ndatitiyelen ketalasimpeme koge. \v 7 Neŋ yaŋaŋ keyepmti Zisas Kilais egalen mulup an neŋ mamti egalen Zet Zapat Dolakŋaŋ Penaŋ zempalakŋaŋ bembeyelen ma zikat indanda mamayet nâmti zemnemti am Zuda maŋgeen ku sokbembeŋaŋ zet penaŋ ŋotekŋaŋ indandayet ma nâmkiŋpepeyet nâmti zenewien. Zet ke dâsuki yek; neŋ penaŋ sukwep zeyap. \p \v 8 Keyepmti neŋ am Kawawaŋgalen mulupgat keŋin bembeŋaŋ ekŋengat pigok nâyap, ekŋenaŋ zet zapat pembenaŋgat ondedagen belin time mopme dundusâti nolinaŋgat ŋenzinziŋ ma zekaŋkaŋ mee bamkumpemti dunduwep. \p \v 9 Ma imbi ekŋengat kegogak pigok nâyap, ekŋen sâk melakandu pembenaŋ miak bewaŋgut ego egoŋaŋmak yek weyaŋti miak bep. Ma ŋok sepem yaŋaŋ yaŋaŋ igak sek mmobotgat ku eleŋgewep. Ma elemiak tosaŋaŋ mobotnaŋ golaŋ weyayaŋaŋ mee ku miak bep. Ma sâk melakandu tosaŋaŋ temaŋaŋaŋ kwititiŋaŋ sek mmobotgat ke ku miak bep. \v 10 Imbi Kawawaŋ masesewatpeip ekŋengat mama mimiŋin elimiak pembenaŋ keboŋ mti mamayet nâmti zeap. \p \v 11 Imbi ekŋenaŋ buzak mamti damuŋ ekŋenmagen mulup zigok mimiyet yaŋaŋ mnâmti ekŋengat kandaŋinan mambep. \v 12 Neŋ imbi notnaŋ ekŋenaŋ zikat indanda mulup mimiyet ma imbiyaŋ angat mobotnaŋ mamayet ku nâmindeyap; ekŋen buzak tati nânâ etaŋ nâmbep. \v 13 Kawawaŋaŋ Adam kukŋaŋgat mge bam Ewa mme sokbeye. \v 14 Adamaŋ Kawawaŋgalen zemkatikbembe ke nâŋgeyaŋgut tetimae toŋaŋ imbimageset koti tetimideye ke sukŋaŋ bemti Kawawaŋgalen zet kuluye. Mme imbiyaŋ tetimaemae toŋgalen zet nâmti yom mge. \v 15 Keyet Kawawaŋaŋ nâme ŋep beme imbi nâmindame nemba ambebelinan ekŋenaŋ nâmkiŋpepeŋinmak ma gogolinmak keŋin kwetetepmaŋ ma weyaŋti mambep enenogat ekŋenmagengatnaŋ An Aŋgalalaŋ ke sokbembeyet zenzeŋaŋ. \c 3 \s1 An dapmelaŋge ŋeŋaŋ bembe ekŋengalen zet \p \v 1 Zet kapi penaŋ. An ŋenaŋ dapmelaŋgeyelen ŋeŋaŋ bembe kwasâgât nâit beme egaŋ mulup pembenaŋ penaŋgat nâin. \v 2 Âpme dapmelaŋge ŋeŋaŋ bembe ekŋenaŋ myuŋguŋgupiŋ mamti imbi kwewetaŋmak mambe. Egaŋ ŋoktik dolakŋaŋ etaŋ mâti mama mimiŋaŋ damuŋ mbe. Am sambe eksempewep. Egaŋ am mamanamaŋ notn mimindemti mkaŋan indewe. Mti an zikat indanda dolakŋaŋ penaŋ mambe. \v 3 Egaŋ tu katikŋaŋ omba nimti keŋ kileŋ ku mbe. Egaŋ keŋ kasa sakwep ku mbe. Egaŋ zekaŋkaŋpiŋ; keŋ sewakŋaŋ palen mambe. Egaŋ mânepmak bembeyet keŋaŋ temaŋ ku tabe. \v 4 Egaŋ imbi nembaŋane ŋep weyaŋ indikdamuŋ mimindewe. Mti nembaŋane indamusuwet indeme ekŋenaŋ zetnaŋ gawepumti dolakŋaŋ eksempewep. \p \v 5 An egaŋ imbi nembaŋane ŋep ku maweyaŋindikdamuŋ min beme ek Kawawaŋgalen dapmelaŋge ekŋengat ŋeŋaŋin tati ŋep ku indikdamuŋ mbe. \v 6 An nâmkiŋpepe alakŋaŋ tususuŋaŋ egaŋ dapmelaŋgeyelen an ŋeŋaŋ ŋep ku bembeyet mneti egaŋ sek mmobot omba min beme ek Sadaŋgat zet zemdelaŋpepe mimiŋaŋ kegogak egaŋ keyet palen mowebe. \v 7 An ke am sambe dapmelaŋge ku bembeŋaŋ ekŋenaŋ eksempewep mneti ektakalimti Sadaŋgalen aŋkapipilen kume Kawawaŋgalen kwit zapatnaŋ towembemagengat. \s1 An damuŋ dolakŋaŋ ekŋengalen mama mimiyelen zet \p \v 8 Dapmelaŋgayelen damuŋ ekŋenaŋ kogogagak mama mimiŋin dolakŋaŋ mamambep ma mamaŋinaŋgat ekseseŋaŋmak mbep ma ekŋenaŋ wain omba ninipiŋ ma mânepgat eiyakgaleset mulup ku mbep. \v 9 Ekŋenaŋ Kawawaŋgalen zet katnaŋ penaŋ zemkawaŋbembeŋaŋ ke keŋ zutpiŋ atam tabep. \v 10 Ekŋen ke kukŋaŋgat yaŋin mekme teŋ mameŋgut indeme damuŋ mulup mbep. \p \v 11 Imbi damuŋ ekŋenaŋ kogogak mama mimiŋin dolakŋaŋ mambep ma ekŋenaŋ zekukuŋinpiŋ mamti ekŋenaŋ ŋoktik dolakŋaŋ etaŋ mâbep. Ma kwitnaŋ kwitnaŋ nâmsemteŋ mamip. \p \v 12 Dapmelaŋgeyelen an damuŋ ekŋenaŋ imbi kwep esemteŋ wabep. Kegok mti imbinembaŋine ŋep weyaŋti indikdamuŋ mbep. \v 13 An damuŋ ekŋenaŋ mulup dolakŋaŋ mbep kataŋ kwilin mwapme windemak tati Kilais Zisas nâmkiŋpepeŋin ŋep sosok zemkawaŋ bewep. \s1 Nâmkiŋpepeyelen zet katnaŋ penaŋ \p \v 14 Neŋ koti gigigalen nâyap ya ku kolap beme meluwaŋ kumgayap kapi makuwanik. \v 15 Keyaŋgut sakwep ku kobap beme meluwaŋ kuyawen kapi makumti am nâmkiŋpepeŋinmak zigok mamayelen ke zemâtâtindawe. Nin Kawawaŋgalen nemunamba maŋge keyet butnaŋ. Maŋge keyaŋ Kawawaŋ mama toŋaŋ egalen dapmelaŋge temaŋ ke Kawawaŋgalen zet katnaŋ penaŋ ke bandim mti ekdamuŋ mamin. \v 16 Zet katnaŋ ekŋen kapiyaŋ ningalen zet enzilim tazin ke alak msokbemkawaŋ bein: \p Egaŋ an penaŋ sosok sokbemkawaŋ beme am sambeyaŋ ekbien. \p Emetak Teŋaŋ egalen yaŋaŋ sosok penaŋ mkawaŋ bemti zeye, “Kilais ek an teŋ toŋaŋ penaŋ.” \p Âpme ensel ekŋenaŋ ekbien. \p Maŋge kataŋ am sambeyaŋ kwit zapatnaŋ mepmâpme nâmâpbien. \p Msalengalen am sambeyaŋ ek nâmkiŋpemâbien \p ma Kawawaŋaŋ kululuŋen busatnaŋ keŋan tetimoge. Nin zet keyet keŋ zutmak ku mnup. Nin nânuwen zet ekŋen keyaŋ penaŋ sukwep bein. \c 4 \s1 An zemyuŋguŋgu notnaŋgat zet \p \v 1 Kawawaŋgalen Emetak Teŋaŋ alak pigok zemâtâti manzein, “Bam am notnaŋaŋ nâmkiŋpepe peme tapme ekŋenaŋ zet we bekanaŋmagengatnaŋ gawepumti ekŋengalen zet yuŋgu yuŋgu ke an zemyuŋguŋguyelen keŋinan beme am keŋin omba mamyuŋguip.” \v 2 Zemzikat indanda keboŋ ke an dâsukitoŋ ekŋenmagengatnaŋ. Ekŋenaŋ, “Nin zikat indanda dolakŋaŋ mamnup” manzeiwaŋgut ke penaŋ yek. Yominaŋgat sakambuk ku mamip ma keyaŋ mme keŋin gakikiŋaŋnok maip. \v 3 Am ekŋen keboŋ keyaŋ Kawawaŋgalen dapmelaŋgeyaŋ awembiŋ bemti Kawawaŋmak tâtâŋin tazin ke mme mgasik bewe zemti manzemzikat indaip. Ma Kawawaŋaŋ meu zeme sokbeye ke am nâmkiŋpepemagaŋ wisikŋ dundum samti nimti zet katnaŋ penaŋ ke nâmâtâtâgat zeme sokbembeŋaŋ ke ekŋenaŋ meu ke ku niniyet manzemkulumindeip. \v 4 Kawawaŋaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ sambe mme sokbeye ke pembenaŋ etaŋ. “Mgasik,” zemti ku peme mebegalen. Ŋenaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ tim nsâti Kawawaŋgat wisikŋ zemti nimbe. \v 5 Enenogat kwitnaŋ kwitnaŋ sambe ke Kawawaŋaŋ zetnaŋaŋ zeme sokbeme ekme dolakŋaŋ beme ikŋaŋgat zapat nâmindeyeyet nin timnsâgât wisikŋ zemti dundumsawanup. \p \v 6 Geŋ zet zemâtâtât timti mâpmanik ke am nodine nâmkiŋpepemak ekŋen diindowanik beme geŋ Kilais Zisasiyelen mulup an penaŋ bewanik. Kegok mti giti kogak nâmkiŋpem manik ke giŋgiŋ mbanik ma an dapmelaŋgeyelen zemâtâtât mam indanik. Zet katnaŋ tiwananen ke ewe nânâ mulup mamambanik. \v 7 Kegok tati bem zet ke zet katnaŋgat kasaŋaŋ penaŋepiŋ ke bamkumpemti keŋgaleset keyet mulupmaŋ mmamoti nâmkiŋpepe dolakŋaŋmak mama ke mmambanik. \v 8 Segeset pembenaŋ tatatgalen titok titok mambutenup ke zawatpiŋ mamayelen mamnup ke ŋewaŋgut keŋ butemti nâmkiŋpepeen kaliŋaŋ bemti mamayelen set ke ma ke mimiyelen ŋep penaŋ. E eneyet egaŋ penaŋaŋ alak msalen kapi maaiknup ma bamgat penaŋaŋ kogak aikbanup. \v 9 Zet kapi penaŋ sukwep penaŋ. Ke am sambeyaŋ ilindiŋ ŋep nâmti nâmkiŋpepeyelen. \v 10 Nin webembenn Kawawaŋ mama toŋaŋ ma Aŋgalalaŋ Anmagen tazin. Ma am egat manâkiŋpewen yomengatnaŋ matimkwatindein. Nin keyet nâmkiŋpemti sek sindem palen mulup katikŋaŋ penaŋ mti mimiek mamnup. \v 11 Geŋ zet zemâtâtât sambe zemâtâtgayap ke am zemzikat indamane nâmbep. \p \v 12 Geŋ pemane an ŋenaŋ gâgât an zomolim zemti mtogeŋgepiŋ. Yek, geŋ an imbi nâmkiŋpepemak sambe ekŋengat ŋeŋaŋin ma zikat indandaŋin bemti zet zenzendi ma mama mimindi ma gogot mimindi ma nâmkiŋpependi ma mama kwetetepmaŋ mamandi keyaŋ sosok tapme ekbep. \v 13 Geŋ nâgât damuŋ damuŋ kan mambaniknok ke windeŋaŋ Kawawaŋgalen zet dapmelaŋge makumindawanik ma dindom zikat mimindawanik. \v 14 Kawawaŋgalen an ŋeŋaŋ belin ŋokdan bemti Kawawaŋgalen zet zempalakŋaŋ bembeyet zemgewien. Mulup ke ku pemane towembe. \v 15 Geŋ kan kataŋ wisatpiŋ ke tati mulup alak zeyap ke kakanemuŋ mbanik. Kogok mmane mulup mimindaŋgat penaŋaŋ sambeyaŋ sosok ekmâtâbep. \v 16 Geŋ gitaŋgat mama mimindi weyaŋti damuŋ mbanik ma am zikat indandandi kogak weyaŋti damuŋ mbanik. Kan kataŋ geŋ kwileki ke giŋgiŋ mti mbanik. Geŋ kogok mbanik beme ku walebanik geŋ mama kanzizilen kwabanik. Mme am zedi manâiwaŋ kogogak ku walebep ekŋenaŋ mamaen kwabep. \c 5 \s1 Am mama mimi kapigoset indatimambep \p \v 1 Geŋ ailip ŋen tetim mesât zet ŋenzinziŋ ku msawanik. Geŋ zet sewak sewakŋaset bipdaŋgat zeweknok dunduwanik. An sipkotem ekŋen kogak dapmeniŋ katnanen indatim mambanik. \v 2 Imbi ilip ekŋengat kegogak mamne zemti sewakŋaset diindowanik ma imbi sipkotem ekŋengat kogak ipmne zemti keŋ kwetetepmanen teŋeset indati mambanik. \s1 Dapmelaŋgeyaŋ imbi kwambet indikdamuŋ mbep \p \v 3 Imbi kwambet penaŋ nemunambaŋinepiŋ ekŋen ke eksem indewanik. \v 4 Âk imbi kwambet ŋen ek nemunambaŋane ma iŋsokŋaŋne talip beme ekŋenaŋ kukŋaŋgat mukulem ekmagen ma ilinaŋgat mambiwinemagen mbep. Mama mimi sepem keboŋ keyet Kawawaŋaŋ nâme dolakŋaŋ mambein. \v 5 Âpme imbi kwambet keyaŋ igak mame am ŋenaŋ ekdamuŋ ku mamm egaŋ webembeŋaŋ Kawawaŋmagen bemti tambu msa kataŋ dundunduyen mukulem mpepeyelen mayaŋkwesin. \v 6 Âk imbi kwambet ŋenaŋ ikŋaŋgat sekŋaŋgat tikŋaŋ mamâzin elak alik mainaŋgut keŋaŋ eweŋan gakikiŋaŋ. \v 7 Zet kapi imbi kwambet ma nemunambaŋine zemâtâtindame weyaŋti mamme am ŋenaŋ ku zemkwelat mimindawep. \v 8 Âk ŋenaŋ ikŋaŋgat sipbutnaŋ ma mamnotnane ku indikdamuŋ min beme egaŋ nâmkiŋpepeŋaŋ iyaŋti am nâmkiŋpepepiŋ ekŋengalen bamen tototnaŋ penaŋ bein. \v 9 Imbi kwambet kwilin kilom timti kwambet maŋgeen tususupiŋ. Imbi kwambet ekŋen kaboŋ kapi indikdamuŋ mbep. Kwambet keyaŋ an kwewetaŋ wawatnaŋ ma nup kanaŋ 60 bein \v 10 ma mama mimiŋin notnaŋ kapigok ekbep. Egaŋ nemunambaŋane weyaŋti indatim mamkwage. Ma am mamanamaŋ indameti mka indaye. Ma sekŋaŋ mtoti dapmelaŋge nâmkiŋpepeŋinmak notnaŋgat mulup mge. Ma am nukŋanen tapme mukulem mimindeye ma mulup notnaŋ pembenaŋ keŋaŋaŋ keyet bemti mamkwatan. Imbi keboŋgat ekbep. \v 11 Âk imbi kwambet sipkotem egaŋ kwilin dapmelaŋgeyaŋ indikdamuŋ mimiyelen tususupiŋ. Mme ekŋenaŋ aimbiŋ bembeyelen tikŋaŋaŋ mandame an wati Kilais bamkumpewepgapmti \v 12 ekŋenaŋ ekmak kukŋaŋgat tâtâ mbien keyepmti yommak bewep. \v 13 Ekŋenaŋ kogak kan walaletgalen yaŋaŋ mnâmti mka ŋengatnaŋ mka ŋen mamotolip. Kegok etaŋ yek, ewe mme bekanaŋ beme dekuku mimi ma nenn nâyap nâyap an damuŋnok mulup zet manzeip. Ma ekŋenaŋ zet ku zenzeyelen ke manzeip. \v 14 Keyepmti neŋ nâma imbi kwambet sipkotem ekŋenaŋ awembiŋ bemti nemba indambeti apnembaŋine ma mkaŋin ekdamuŋ mmambep. Kogok mti weyaŋ mame am notnaŋ nâmkiŋpepepiŋaŋ ningat kwelat ku kuwep. \v 15 Eneyet imbi kwambet notnaŋ ilak set pembenaŋ bamkumpemti Sadan mâbien. \v 16 Keyepmti dapmelaŋge imbi ŋenmagen imbi kwambet notnaŋ egat apnembaŋanemak maip beme egaŋ indikdamuŋ mbe. Âpme dapmelaŋgeyaŋ ekŋen keboŋgat nukŋaŋ pupu yek. Imbi kwambet ŋen igak penaŋ main keboŋ etaŋ indikdamuŋ mbep. \s1 Dapmelaŋgeyaŋ damuŋine indikdamuŋ mbep \p \v 17 Âpme an damuŋine muluwin dolakŋaŋ mamip ekŋen keyet nâmindeme mopme an ŋeŋaŋ Kawawaŋgalen zet zenze main ma an zikat indanda nâmti weyaŋ indikdamuŋ mti eksemindewep. \v 18 Kawawaŋgalen Zet Itnaŋanen meluwaŋ mimiŋaŋ kapigok tazin, \q1 “Makau apmaŋaŋ wit imenzaŋme katnaŋaŋ bululuŋ zem totogalen mulupmaŋ tapmti meu nsâpmme kaŋgalemaŋ bekekekpiŋ.” \rq (Zii Zet 25:4)\rq* \m Ma sepem kogogak mulup anaŋ tosaŋaŋ ŋep titiyelen. \v 19 An ŋenaŋ an ŋeŋaŋgat ŋeŋ beluŋ beluŋ zet ombem zeme nânâpiŋ. An zut ma tuk ekŋenaŋ zet sakam kwep zemti bandim mme nâme penaŋ bewe. \v 20 An ŋenaŋ yom mme geŋ am notnaŋ ekŋengat zikalinan zet msamane an notnaŋ ekŋenaŋ ekti kiŋgabep. \p \v 21 Kawawaŋ ma Zisas Kilais ma enselŋene ekŋengat zikalinan dindomti ingat zemâtâtât kapi mâti ken ke ken ke ma notn notn katnan betetnaŋ ku mbep zemti diindoyap. \p \v 22 In am Kawawaŋgalen mulup an winde indandayelen belin ŋokŋinan bembeyelen abak abak ku mbep. In am yaŋin nâmâtâtâtpiŋ mneti ilin yommak bewepgat eksemti kwetetepmaŋ mambep. \p \v 23 Âpme geŋ sek zawat susuk mpeŋ mamnikgapmti tu etaŋ ninipiŋ; wain isikŋaŋ kambakdi mukulem mimiyelen ŋep nimbanik. \p \v 24 Âpme am notnaŋgalen yomin ŋep sosok eegalen ma yominaŋgat dopmaŋ mutumindandayelen sosok matazin. Yaŋgut am notnaŋgalen yom bamgat zemdelaŋ zenze kanen sokbeme ekbanup. \v 25 Sepem keboŋagak mama mimi dolakŋaŋ sosok ŋep eegalen, ma notnaŋ sosok penaŋ ku eegalen ke tetak ku enzilim tabe. \c 6 \s1 Sisiliŋ an nâmkiŋpepemak ekŋengalen zet \p \v 1 Am nâmkiŋpepemak sisiliŋ etaŋ mamip ekŋenaŋ an mobotnaŋinaŋgat nâme pembenaŋ beme mobotnaŋ talip nâmti eksemindewep. Kogok mme am ŋenaŋ Kawawaŋgat kwizet buŋamaŋ ma Kilais nâmkiŋpepeyelen zetnaŋgat ku zeme tobe. \v 2 Ma an mobotnaŋin ekŋen nâmkiŋpepeŋinmak zemti keyet sisiliŋ mulup an ekŋenaŋ ku mtotindewep. Eksemindemti ekŋengat mulup msâgât ekme nolin nâmkiŋpepeen tazin nâmti sek bulâlâŋ mulup ku mbep. Sisiliŋ an in an mobotnaŋin Kawawaŋaŋ nâmtikŋaŋ miminden ekŋengat in muluwin windeŋaŋbeŋ mbep. \s1 Mânep milawatgat eyak ku mbep \p Zet zeap kapi zemzikat mimindamti keŋin buteme ke mâti mbep. \v 3 An ŋenaŋ nânâ sakam igagen tazikat indain ma Amobotnaŋ Zisas Kilaisiyelen zetnaŋ penaŋ ke nâme ŋep ku bein ma mama Kawawaŋaŋ nâme dolakŋaŋ mambein zet ke zikat indandaŋaŋ ku mâzin \v 4 an ke belak sekŋaŋ etaŋ mamimozin ma an ke nânâŋaŋ bugan ku tazin. Keŋanen kwitnaŋ kwitnaŋ bekanaŋaŋ misik tazin. Egaŋ zet mdândândâ ma zet yaŋaŋ zem guluk gilik omba mamm. Zet mdândândâyelen keboŋ keyaŋ penaŋaŋ kapigok mamsokbein: keŋ kuku mimi, atindândâyet setnaŋ kabembe ma am nolin ŋeniyet manâmbekambein ma an notnaŋgat kwelat makun ma \v 5 an ekŋen keboŋ ke zet mmot mtot mti keŋin yuŋgume delaŋ zenzeŋaŋ ma nânâŋinpiŋ penaŋ ekŋenaŋ zet penaŋ bamkumpewien. Mti nâme Kilaisiyelen zapalaŋ mânep milawat sokbemndasem zemti mamip. \p \v 6 An ŋenaŋ mamaŋanen Kawawaŋaŋ mama mamayelen manâin ke mâti mezin beme keyaŋ mânep milawatmak mama keyaŋ sebempein. Ekmagen zigok tasain kelak ŋep kemak. \v 7 E zigogak? Nin msalen talak kobenn ya nan mane mesât belak betn mobeŋbeŋ mebanup. \v 8 Kegok keyepmti nin meu ma sâk melakandu tatndain beme keyaŋ nnaŋgat sepem ŋep bein. \v 9 Âk am ŋenaŋ milawatmak omba bembeyelen manâiwaŋ tetimaemaeen sukŋaŋ beme Satangalen kapipilen maindon. Âpme keŋin kwilekiki bekanaŋ ma waleletnaŋmak keyet tikŋaŋaŋ bemisikti keyaŋ indamandame walelet kaliŋaŋ metobep. \v 10 E eneyet mânepgat keŋ omba bembe ke yom notnaŋgat ŋotekŋaŋ. Notnaŋ ekŋen ke wemindandayelen omba nâmti nâmkiŋpepeŋin katikpeme kilom mekogeyaŋ bamgat keŋ sindem ma nukŋaŋ omba aikindaye. \s1 Pâlaŋ Timoti mama kanzizitgat yaŋaŋ zemzikat sain \p \v 11 Timoti, geŋ Kawawaŋgalen an mamanikgapmti kwitnaŋ kwitnaŋ keboŋ ke eksempemti kunzun mebanik. Geŋ teŋ mama ma Kawawaŋgalen mama nâmtikŋaŋ mnen ma nâmkiŋpepemak mama ma gogotmak mama ma katikŋaŋ bemti tatat ma sewak palen mama keyet giŋgiŋ mbanik. \v 12 Mti nâmkiŋpependaŋgat mulupmaŋ windeŋaŋ bemti mbanik. Kegok mmeti giti mama kanzizit tiwanik. Mama mimi kaboŋ kapiyet Kawawaŋaŋ gakumtetime geŋ nâmkiŋpependi am sambeyet zikalinan zemkatik bemane nâmbien. \v 13 Kawawaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ sambe mamaŋin maaikindain egat zikatnan ma Zisas Kilais egaŋ Pontias Pailet egat zikatnanen kiŋgagapiŋ ikŋaŋgat yaŋaŋ penaŋ zemkatik beye. Egat zikatnan geŋ kapi mimiyet zemkatik beyap. \v 14 Ke geŋ neŋ zemgeya ke gawepumti mammopmane nnaŋgalen Amobotnaŋ Zisas Kilaisiyaŋ gilik zemkobe. Gawepumti tapmopmane am ŋenaŋ geŋmagen keyet yomaŋ ŋen aiikpiŋ mbep. \v 15 Kawawaŋaŋ kanaŋ beyeyaŋ tazin kan beme Kawawaŋaŋ Zisas sosokpeme kobe. Geŋ Kawawaŋ am sambeyaŋ sesewatgewep ma geŋ kwep winde toŋaŋ ma ŋeŋaŋ sambeyet ŋeŋaŋin ma amobotnaŋ sambeyet Amobotnaŋ. \v 16 Geŋ kwewetaŋ gakikipiŋ busatnaŋ temaŋ keyet keŋan mamanik ke am ŋenaŋ mebegalen yek. Geŋ an ŋenaŋ ku giga ma ŋep ku gigigalen. Amnaŋ nâmgeme mobotnaŋ bewe ma winde gaŋgaŋaŋ ewe wemgamti wemobe! Keyet nâmti dundumganup. Ke penaŋ. \s1 Am mânep milawalin temaŋ ekŋengalen zet \p \v 17 Msalen am mânep milawalin temaŋ mamaip ekŋen sekŋin ku mobotgalen diindomane ekŋenaŋ webembe mânep milawalin waleletgalen keyet ku bewep. Ekŋenaŋ Kawawaŋin kwilekiki kwapem matalasimndame oloŋen palen matimanup ekmagen webebeŋin bewep. \v 18 Mti zemindemane mama mimiŋinan kwileki pembenaŋ ke mbep ma mama mimiŋin dolakŋaŋ keyaŋ semem mopme ekŋenaŋ kwileki ke ma ke omba indawep ma am eleŋ beleŋ bemti mukulem mukulem mimindewep. Mama mimi dolakŋaŋ ke ekŋenaŋ mânep milawalinok timti mambep. \v 19 Sepem kegok mti ekŋenaŋ Kawawaŋaŋ kwitnaŋ kwitnaŋ tosa temaŋ bamgat timambep keyaŋ luaŋaŋ katikŋaŋ penaŋ weyaŋ bewep. Kogok mti keŋinan ŋep mama penaŋ penaŋ mammnup ke nâmâtâbep. \p \v 20 Timoti, geŋ Kawawaŋgalen zet katnaŋ gaya ke yayaŋ kakanemuŋ ekdamuŋ mti mbanik. Mti am notnaŋ ekŋenaŋ kwelat zet ma zet penaŋpiŋ ke timamti kwitnaŋ, “Nânâ temaŋ,” manzeip ke dâsuki keyepmti geŋ bamkumpewanik. \v 21 Am notnaŋ ekŋenaŋ zet keboŋ ke toŋaŋ bemti nâmkiŋpepeyet set tageen myuŋgumti set belakŋaset mebien. Kawawaŋgalen keŋ taolet inmak wemti wembe.