\id TIT - Nambikuára NT [nab] (Brazil) -2011 bd \h Tito \toc1 Tito \toc2 Tito \toc3 Tt \mt1 Tito \c 1 \p \v 1-2 Pau²lah³lo²na¹xai²na² ũ³wha²li¹le¹nxa²ha¹wa². Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² a²wa³ka³li³lot3sxã³ yxau²xai³jah¹lo²sa¹wa². Je³su² Kris²tu³jah¹lai²li² ĩ³sa²si¹hã³ũ¹sa²jah¹lo²sa¹wa². Je³su² Kris²tu³jah¹lai²na² wãn³txai³tã² ĩ³hen³txi³si¹ha¹jau³su² ĩ³sa²si¹hã³ũ¹sa³na²hẽ³la². Nxe³sa³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² sa²kxai³lu² ki³ha¹kxi² e³nẽ³jah¹lo²sxa³jah¹la² a²nũ²a² ĩ²sxã³ ã³yũ³so¹te²a² yxo²ha³kxa¹ ĩ³nxũ²kwa̱i³lxũ¹txi³te³lhxã³ nxa¹wa². \p — Txa²wã¹sũ̱³na² yxo²ĩ²ã³yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Ain¹si¹ha¹jau³su² nxe³na¹wa². Te²yã¹nxe³sxã³ wãn³txa² ya²la³lyau³xa² yxo²ĩ²ki̱³jau³xai²li² sa²yxo²we¹ki̱³kxai²nãn²tu̱³, wi¹lhin¹sxã³ yxau³hĩ̱³ki̱³tã³la². Te²yã¹nxe³sxã³ kxãn³nãu³a² kxan²ti³ ka³te̱n³su² yxau³ki̱³tu¹wa². Nxe³jau³xai²li² kxã³nxãn¹jau³xai³ta³lxa²na³la². \v 3 Nxe³sxã³ hĩ¹na² ha³lo²a² ã³nhau³ko³tha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³hen³txi³sa³na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³nai²li² txa²wã¹ẽ¹nãu³ai²na² sa²wa²su¹jah¹lai²li² kwa³na³sa³na²hẽ³la². Kwa³na³sa²te³nah¹lxi¹: \p — A²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ txa²wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³yau¹ũ³txai¹nhẽ³li¹. Nxe³sa²jau³su² ha²kxai³ nxe² o²la³kxi²na¹wa². \p \v 4 Jã¹nxe³jut3su² Ti²to³jah¹lo²si¹nha²kxai³ ain³kxi¹sẽ¹la². Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²a¹jau³xa² yxo²ĩ²nũ³nĩ¹nha²kxai³ txa²wẽ³si¹lxa². Nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³jah¹la² Txa²wã¹wĩ³nu²su² ha²kxai³ Je³su² Kris²tu³jah¹la² txa²wã¹ẽ¹nãu³ai²na² sa²wa²su¹tẽ³jah¹lo²su² ha²kxai³ nxe³ya³sxã³ kãin² thãi³ti³la² a³lxi¹nx2ti³si¹hi² wxa²nxũ²kwa̱i³nãu³a² ã³nhãu²no³txa³lxi³si¹hi² nxe³nx2ti³si¹ha¹jau³su² ten³sa³nha²wa². \s1 Kre²ta²ko³nãu³a² Ti²to³jah¹la² a²wa³ka³li³yut3su² \p \v 5 Nxa²ha¹te¹ Kre²ta²ko³xa² a³li³a¹hĩ¹nai³tã² ã³nxa²ha¹tai¹ti²tu³wa². Yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² sxi²jen³nãu³xa² yxo²ha³kxa¹ ĩ³nxũ²kwa̱i³lxũ¹txi³te³lhxã³ sa²hau³ko³tai¹nha²kxai³ a²hxi²kan¹ti³su² te²a² ĩ²sxã³ ĩ³so¹xai¹si¹nxa²ha¹jau³su² kwa³na³nxa²ha¹tai¹ti²tu³wa². A²hxi²kan¹te²a² wain³txi³ ĩ²sxã³ ĩ³so¹xai¹nĩn¹ju³tai²li² ĩ³yau¹ũ³nxa²ha¹tai¹ti²tu³wa². \v 6 A²nxe³jah¹la² kwẽn¹tai²na¹ a²hxi²kan¹ti³su² ki̱³ju³ta² ã³si³wxe³te³lhxã³ nxe³te²na² sa²kxai³lu² nxe²hĩ̱³nx2na³la². Nxe³te³nah¹lxi¹ a²wi¹lhĩn¹ju³ta² kãin² yũ³ha²kxai³ a²nũ²a² ã̱³xa² ĩ²li³te²a² hxi²kan¹ti³ ko̱³nxe³te²lo³jau³su² yũ³hĩ̱³nx2nxa³wa². A²sxe³xa² ka³na³ka³na³te²a² yũ³hĩ̱³nx2na³la². A²wẽ³ha³lxa² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹nũ³nhĩ̱³nx2na³la². Hai³txi³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³ta² yũ²nxa³ha²kxai³ a²wĩ³na² a²hã³ka³na² nxe³sxã³ sa²yxo²ã³ai¹nxa³ha²kxai³ hxi²kan¹txi³ ko̱³nxe³ti³ ĩ³ye³ ĩ³yxo²nũ¹nai¹nhĩ̱³nx2nxa³wa². \p \v 7 A²nxe³jah¹la²kxai³lu² wi¹lhin¹ju³ta² kãin² yũ³ha²kxai³ a²nũ²a² ã̱³xa² ĩ²li³te²a² hxi²kan¹ti³ ko̱³nxe³te²lo³tai¹nxa³lho³la², Txa²wã¹sũ̱³na² wa³ka³li³yu³ta² o²la³kxi²ha²kxai³la². Ĩ³kãin²txi³nha²sxã³ ĩ³ye³xa³ha²kxai³ wa³su³txi³ ĩ³wã³lo³nxa³ha²kxai³ ũn³jau³xa² ĩ³na²sxã³ we¹nxa³ha²kxai³ nũ³kxũn³sxã³ ã³nhe¹kxi²nxa³ha²kxai³ yen³kxa² ĩ³ki³ha¹kxi²sxã³ so¹ju³ta² yxo²kwa̱in²nxa³ha²kxai³ nxe³ju³ta² whãi²na¹ jah¹lo²kxai³lu² kãi³txa³hẽ¹la². \v 8 Yxãn¹ta¹ a²nũ²a² ha³la³ka³lxa³lon³te³lhxã³ u²lxi³ wxã³kxai²nãn²tu̱³ yain³txa² wi¹lhit1sxã³ wã²nhũ¹hĩ̱³nx2na³la². Wi¹lhin¹ju³ta² so¹lxi³ a³lxi²hĩ̱³nx2na³la². Wain³txi³ wã²nxũ̱¹ha̱in³nha²sxã³ kãi³ha²kxai³ wain³ju³ta² so¹lxi³ kãi³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹lhit1sxã³ sa²yxo²wet1sa²kxai³ nxe³hĩ̱³nx2na³la². Ko̱³nxe³ti³ kãi³ũ¹hain¹kxan²ti³ te²yã¹nxe² ĩ³wa²lũ³xi²hĩ̱³nx2nxa³wa². \v 9 Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ya²la³lyau³xa² sa²yxo²we¹thĩ̱³nx2na³la². Wãn³txa² ĩ³tih³nxe³sxã³ yxo²ĩ²nhĩ̱³nx2na³la². Nxe³ha²kxai³ wãn³txa² wi¹jau³xa² wain³jau³xan²tu̱³ ĩ³yau¹ũ³hĩ̱³nx2na³la². Wãn³txa² wain³jau³xa² en²te²na² ĩ³kwa̱i²kxi²hĩ̱³nx2na³la². \p \v 10 Nxe³ha²kxai³ a²nũ²a² ko̱³nxe³ti³ kãi³te²a² ka³lxa¹txi³ yũ²na³la². Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²ã³te²a² yũ² kwa²toh³lxi² e³ain¹te²a² yũ² a²nũ²a² ã³ke³tũ¹te²a² yũ² nxe³ai¹nhxai²na²hẽ³la². A²wã³kxi³kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ a²wã³kxi³kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³ha²kxai³ ain¹na²hẽ³la². \v 11 A²sxi²yhu³ta² whãi²na¹ ã³ke³tũ¹jau³xai²li² nxe² ain³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Jau³jau¹xai²li² yxo²ĩ²yah³lxin¹jau³xai²li² hai³txi³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txi³sxa³wi¹. Yxãn¹ta¹ e³kxi²sĩn¹nx2ta¹jau³xai²li² Sũ̱³na² wãn³txai²la¹wi¹. Nxe³jau³xai²li² ã³ke³tũ¹jau³xai²li² ain³kxain¹na²hẽ³la². Nxe² ain³kxai¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txi³khai³xa² sa²yxo²ã³ain¹na²hẽ³la². Nxe³ha²kxai³ ka³nahx2sxã³ yxau³si¹hai¹nĩn¹jau³su² kwa³na³txai¹nhẽ³la². Jã¹nxe³te²nãu³xa² ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ ã³ke³tũ¹ai¹nhĩ̱³te²la¹xã³? Hãi¹sxã³ wai³nxa³txi³ ũ³yho³hi²txã³nxa² so¹lxi³ yxo²kwa̱i³nain¹na²hẽ³la². \v 12 Jã¹nxe³sxã³ Kre²ta²ko³xan¹tũ̱³ka̱³txai²na² a²ha³tih³xa² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³jah¹lai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Kre²ta²ko³xan¹tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ ki³ha³nain¹tũ̱³ka̱³txi³sin²tai¹. Ha³ya̱³khin¹tũ̱³ka̱³txi³sin²tai¹. U³txi³ wa³ko³nha²kxai³ hãi¹sxã³ yai³nain¹te²sin²tai¹. Nxain¹na²hẽ³la². \v 13 A²nxe³jau³xai²na² ya²la³lyau³xai²la¹wa². Nxe³ha²kxai³ yxo²xũ̱n³txi³ ĩ³kwa̱i²kxi¹txai¹nhẽ³la². Nxai¹nĩn¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ² kãi²no³nain¹tu¹wa². \v 14 Te²yã¹nxe³sxã³ Ju³te²a² wãn³txa² tĩn³yau³xa² ya²la³lyau³sxa³jau³xa² e³ain¹na²hẽ³la². Nxe³sxã³ ya²la³lyau³xa² te³nxa³te²a² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Txa²wãn³txa² so¹lxi³ sa²yxo²we¹jah¹lxi³hẽ¹li¹. Nxe³jau³xai²li² ha³ya³kxa² ain³kxi²si¹hain¹jau³su² e³kxi¹txai¹nhẽ³la², wãn³txa² ya²la³lyau³xa² ã³na¹ain¹kxa²ya̱n³txi³sa². \v 15 Jã¹nxe³jut3su² a²nũ²a² wi¹lhin¹jah¹la² ẽ¹nãu³ai²na² sa²kxai³lu² yen³kxa² wi¹te²a² so¹lxi³ ten³na³la². Yxãn¹ta¹ a²nũ²a² a²ẽ¹nãu³ai²na² ko̱³nxe³ju³ta² yũ³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²xa³ha²kxai³ nxe³te²su² te²na² sa²kxai³lu² a²ẽ¹nãu³ai²na² whãi²na¹ ko̱³nxe³ha²kxai³ ko̱³nxe³jau³xa² so¹lxi³ a̱in³nha²ha²kxai³ nxe²na³la². Nxe³sxã³ o²la³kxi²ju³khai³xa² wi¹ta̱³nxa² wi¹lxa³ta̱³nxa² hxi²kan¹txi³ ĩ²nha²nxa³wa². Nxe³te²ju²hẽ³la². \v 16 A²nxe³jah¹la² Txa²wã¹sũ̱³na² yxo²ĩ²ki³lxo³nxe³hĩ̱³nx2na³la². Yxãn¹ta¹ o²la³kxi²ke³su² sa²yxo²ã³ai¹nhĩ̱³nx2na³la². Yxo²kwĩn¹kxi²ju³ta² so¹lxi³ o²la³kxi²hĩ̱³nx2na³la². A²ẽ¹nãu³ai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²ã³i² nxai¹nhĩ̱³nx2na³la². Nxe³ha²kxai³ wi¹lo²la³ki²ju³ta² hxi²ka¹nai¹nhĩ̱³nx2nxa³wa². Nxe³te²ju²hẽ³la². \c 2 \s1 Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ya²la³lyau³xa² ĩ³yau¹ũ³jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ tũ̱¹ka̱³txai²li² ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹na²hẽ³la². Yxãn¹ta¹ wxãi²na² sa²kxai³lu² te²yã¹nxe³ kãi³txa³hẽ¹la². Yxãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ya²la³lyau³xan²tu̱³ wain³txi³ ĩ³hen³txai¹nĩn¹kxai³ jã¹nxe³sẽ¹la². \v 2 Nxe³sxã³ in³txa² yah³lon¹te²su² te²na² sa²kxai³lu² yain³jau³xa² ũ̱n³jau³xa² ĩ³na²sxã³ we¹nxa³ha²kxai³ txa²wã¹o²la³kxi²ki̱³ju³ta² so¹lxi³ wain³txi³ kãi³ai¹nha²kxai³ wain³txi³ a̱in³nha²sxã³ a²hoh³lxi³su² ha²kxai³ nxe³si¹hai¹nĩn¹jau³su² kwa³na³txai¹nhẽ³la². Te²yã¹nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² nũ̱³kxũn³txi³ yxo²ĩ²ha²kxai³ a³lxi²waun¹yah³lxin¹ju³ta² ã³yah³lxa³nha²kxai³ khãuh³lxa³txi³nx2tain¹kxan²ti³ Sũ̱³na² wãn³txa² kan²txi³ yxo²ĩ²ah³lxi¹nha²kxai³ nxe³si¹hai¹nĩn¹jau³su² kwa³na³txain¹nũ³nhẽ¹la². \v 3 Te²yã¹nxe³sxã³ txu¹ha² a̱³ka³lxon¹te²na² sa²kxai³lu² wain³txi³ o²la³kxi²ju³ta² so¹lxi³ wã²nxũ̱¹ha̱in³nha²ha²kxai³ wãn³txa² ya²la³lyau³xa² so¹lxi³ e³ha²kxai³ yain³jau³xa² ũn³jau³xa² ĩ³na²sxã³ we¹nxa³ha²kxai³ wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³yau¹ũ³nyhu¹ha²kxai³ nxe³si¹hai¹nĩn¹jau³su² kwa³na³txai¹nhẽ³la². \v 4 Nxe³sxã³ txu¹hai²na² sa²kxai³lu² txu¹ha² ã̱³xa² a̱³ka³lxo¹nxa³te²a² ĩ³tih³nxai¹nhĩ̱³nx2na³la². Ĩ³tih³nxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Wxa²in³txa² a³lxi¹jah³lxi³hẽ¹ni¹. Wxa²wẽ³ha³lxa² a³lxi¹jah³lxi³nũ³nhẽ¹ni¹. \v 5 A²hoh³lxi³su² wain³txi³ a̱in³nha¹jah³lxi³hẽ¹ni¹. A²ẽ¹nãu³ai²na² ko̱³nxe³thin¹yah³lxin¹ju³ta² a̱in³yah³lxi³txa³hẽ¹ni¹. Sxi²ha² wa³ka³li³yu³ta² wi¹lo²la³kxi² wxa²sxih²yu³tai²na² yxo²ha³kxa¹ ã³non²ta³kxi² wxa²wẽ³sãi¹ah³la² sa²yxo²we¹ti² nxe³jah³lxi³hẽ¹ni¹. Yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²a² ĩ²li³te²a² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ko̱³nxe³te²lo³te²a² yũ²nxa³lho³la². \p \v 6 Te²yã¹nxe³sxã³ sa³nxe³la³ku³nãu³xa² e³kxi²txai¹nhẽ³la². E³kxai¹nĩn¹te³nah¹lxi¹: \p — A²hoh³lxi³su² wã²nxũ̱¹ha̱in³nha¹jah³lxi³sãn²sxã³ wain³txi³ o²la³kxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe² e³kxi¹txai¹nhẽ³la². \v 7 Nxa²ha¹te¹ wxãi²kxai³ wãn³txa² wi¹jau³xa² so¹lxi³ ĩ³yau¹ũ³txa²hẽ³la². Ko̱³nxe³jau³la³ ĩ³yau¹ũ³txa³hẽ¹la². Nxe³sxã³ jau¹xa² sa²yxo²we¹tin¹kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²a² ĩ²li³te²a² kãi³in¹ju³ta² ĩ²nxain¹te²a² wain³txi² o²la³kxin¹kxa² yã¹nxe³sxã³ kãi³ain¹nũn³tu¹wa². \v 8 Nxe³sxã³ wãn³txa² ya²la³lyau³xa² wain³jau³xan²tu̱³ nxe³jau¹xai²na² so¹lxi³ e³txa²hẽ³la². Nxĩn¹kxai²nãn²tu̱³ ko̱³nxe³ti³ kãi³jah¹la² e³kxi²hĩ̱³te³nah¹lxi¹: \p — Jah¹lai²li² wain³txi³ e³ha²kxai³ hxi²kan¹txi³ ko̱³te³kxain¹nxa³nha²wi¹. Wxa²ko̱¹ko̱n¹so²kxi¹nxa²jah¹la² nxe² e³hĩ̱³nx2na³la². Nxe³sxã³ ĩ³ãu²lxi²to³tai¹nhĩ̱³nx2na³la². \p \v 9 Te²yã¹nxe³sxã³ a²nũ²a² wa³ka³li³lot3sxã³ yxau²xai³te²a² nxe² e³kxi¹txai¹nhẽ³la². Nxe³ai¹nĩn¹te³nah¹lxi¹: \p — Wxa²hxi²kan¹jah¹lai²na² wãn³txa² yxo²ha³kxa¹ sa²yxo²we¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Wi¹wa³kon³sxã³ ĩ³wi¹lxo³kxi¹txai¹nhẽ³li¹. Ĩ³kwa̱i²kxi²sxã³ ĩ³wa²lũ³xain¹yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. \v 10 Hãi³a² kãi³kxain¹yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Wi¹lhin¹ye²ah³lxi¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³jah¹la² txa²wã¹ẽ¹nãu³a² sa²hau³ko³tẽ³jah¹lai²na² wãn³txa² yxo²ha³kxa¹ ain³kxain¹tu¹wi¹. Nxe³nxain¹te³nah¹lxi¹: “Jau¹xai²na² wi¹jau³xai²la¹wi¹. Yxo²ĩ²nũn³ki̱³tu¹wi¹.” Nxai¹nhĩ̱³nx2na³li¹. Jau¹xai²li² nxe³txai¹nhẽ³la². \p \v 11 Jã¹nxe³jut3su² Txa²wã¹sũ̱³na² kãin² thãi³ti³la² a³lxi²nẽ³ju³ta² hĩ¹na² ĩ³yau¹ũ¹nhẽ³na²hẽ³la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² a²nũ²a² ĩ²li³te²a² yxo²ha³kxa¹ ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³ta² ã³wa²su¹kxi²ju³ta³nũ³a² yũ²na³la². \v 12 A²nxe³jau³xai²li² ĩ³tih³nxe³nẽ³te³nah¹lxi¹: \p — Ko̱³nxe³ti³ kãi³sxã³ yxau²xai³kxi³ju³ta² e²nha²kxai³ yen³kxa² Txa²wã¹sũ̱³na² te³nxa³kxe³su² yxo²kwa̱in³yah³lxin¹kxe³su² e²nha²kxai³ nxe³jah³lxi³hẽ¹li¹. Wain³txi³ wã²nxũ̱¹ha̱in³nha²sxã³ wi¹lo²la³kxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Wain³ju³ta² so¹lxi³ kãi³i² wi¹lhin¹sxã³ yxau²xai³li² nxe³jah³lxi³hẽ¹li¹. \v 13 Nxe³sxã³ kxãn³nãu³a¹ Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³jah¹la² Je³su² Kris²tu³jah¹la² Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹la² nxe³ya³sxã³ ĩ²ki̱³ju³ta³nũ³a² wah³nxe³jah³lxi³hẽ¹li¹. Wxi²kin³ti³ton³sxã³ a³ka³nxi²ju³ta³nũ³a² wah³nxe³jah³lxi³hẽ¹li¹. \v 14 A²nxe³jah¹la² ya³lu²kxi²nẽ³lha²kxai³ txa²wã¹ko̱³nxe³ti³ kãi³ki̱³ju³ta² sa²wa²su¹tũ¹nhẽ³lha²kxai³ txa²wã¹ẽ¹nãu³ai²na² sa²hxan³kxi²nẽ³lha²kxai³ nxe³tu¹wi¹. Nxe³sxã³ Je³su²jah³la² a²sa²wi³ha³lxi³te²lo³tẽ³tu¹wi¹. Nxe³sxã³ wi¹kãi³ju³ta²kxai³lu² ya³lo³txi²sxã³ kãi³ki̱³tu¹wi¹. \p \v 15 A²nxe³jau³xai²li² ĩ³yau¹ũ³txai¹nhẽ³la². óne³to³hai¹nxa³kxai²nãn²tu̱³ wain³txi³ ĩ³tih³nxe³txai¹nhẽ³la². A²nũ²a² ha³tih³xa² te³nai¹nxa³kxai²nãn²tu̱³ wxi²kan¹sxã³ ĩ³kwa̱i²kxi¹txai¹nhẽ³la². Wãn³txai²li² e³kai¹nĩn¹jau³xa² sa²yxo²ã³nxain¹ju³ta² ten³sa²nxa³nha²wa². \c 3 \s1 Yxo²ĩ²jah¹la² wain³txi³ yxau²xai³kxi³jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ jau¹xai²na² ĩ³yau¹ũ³txai¹nhẽ³la². Wxa²hxi²kan¹ti³nãu³xa² sa²yxo²we¹jah³lxi³hẽ¹la². Wxi²kan¹ta² Si³yxau³te²nãu³xa² sa²yxo²we¹txain¹nũ³nhẽ¹la². Hai³txi³ sa²yxo²ã³ain¹txa³hẽ¹la². Wa³ka³li³yu³ta² ĩ²li³ju³ta² wain³kxai²nãn²tu̱³ wa³kon³kxi¹jah³lxi³hẽ¹la². \v 2 A²nũ²a² ã̱³xa² ko̱³nxe³te²lo³jah³lxi³txa³hẽ¹la². ónhe¹kxi²nh²yah³lxi³txa³hẽ¹la². Wi¹lhin¹sxã³ ã³non²ta³kxi¹txai¹yah³lxi³hẽ¹la². A²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ thãi³ti³la² wi¹kãi³ũh¹txain¹yah³lxi³hẽ¹la². Jau¹xai²na² yxo²ha³kxa¹ ĩ³yau¹ũ¹txai¹nhẽ³la². \v 3 Jã¹nxe³jut3su² kxã³nhxĩ¹nai³kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ²ki̱³sxa³ha²kxai³ a²wãn³tai²li² sa²yxo²ã³ki̱³sa²kxai³ a²nũ²a² ĩ³ki³ha¹kxi²nẽ³lain¹te²a² sa²yxo²we¹ki̱³sa²kxai³ nxe³ki̱³te²jai¹ti²tu³wa². Te²yã¹nxe³sxã³ ko̱³nxe³thin¹sxã³ o²la³kxi²ju³ta² so¹lxi³ ten³ki̱³sa²kxai³ a²nũ²a² ã̱³xa² yen³kxa² kãin² yxo²kwa̱in³ki̱³sa²kxai³ ko̱³nxe³khaix1ki̱³sa²kxai³ ĩ³xa̱n³ta³kxi²nyhu¹ha²kxai³ nxe³ki̱³te²jai¹ti²tu³wa². Nxe³kxa²yu³su² hxi²kan¹txi³ nũh¹lxi³ sa²hau³ko³ki̱³sxa³tai¹ti²tu³wa². \v 4 Nxe³yãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² sa²kxai³lu² a²ẽ¹nãu³ai²na² sa²wa²su¹tẽ³jah¹lo²su² wxã³te²jai¹ti²tu³wa². Wxã³sxã³ a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ thãi³ti³la² a³lxi³nẽ³te²jai¹ti²tu³wa². Nxe³sxã³ wi¹lĩ²nẽ³lain¹na³la². \v 5 Nxe³ha²kxai³ wi¹lo²la³kxi²ki̱³ju³ta² hxi²kan¹txi³ txa²wã¹ẽ¹na² sa²hau³ko³tũ¹nhẽ³lxa³wa². Hãi¹sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² sa²kxai³lu² wi¹lhin¹sxã³ thãi³ti³la² sa²hau³ko³tẽ³lha²kxai³ txa²wã¹ẽ¹na² sa²hau³ko³tũ¹nhẽ³na³la². Nxe³sxã³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ki̱³ju³ta² hxan³kxi²nẽ³lha²kxai³ Sũ̱³na² Yãu³ka³txi³su² hi²sen³su² txa²wã¹ẽ¹nãu³ai²na² tah²lxi³ti³hi¹tẽ³lha²kxai³ nxe³lain¹na³la². Nxe³ha²kxai³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ki̱³te²ju²hẽ³la². Jã¹nxe³ki̱³sxa³wa². \v 6 Je³su² Kris²tu³jah¹la² txa²wã¹ẽ¹nãu³ai²na² sa²wa²su¹tha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² wi¹khaix1jah¹la² wi¹lhit1sxã³ ũ³hũ¹nẽ³lain¹te²jai¹ti²tu³wa². \v 7 Nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² thãi³ti³la² a³lxi²nẽ³lha²kxai³ wi¹lhin¹ti³hi¹tẽ³na³la². Nxe³nẽ³lha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² a²ki³lha³lhxu² ti³hi¹tẽ³na²hẽ³la². Nxe³nẽ³lha²kxai³ kan²txi³ a²ka³te̱n³su² yxau³ki̱³ju³ta³nũ³a² ã³ye³wã̱³tẽ³lha²kxai³ ya³nãn³ta³ki²la²sxã³ wah³nxe³ki̱³tu¹wa². \v 8 Jã¹nxe³jut3su² ya²la³lyau³xai²la¹wa². Wxa²nũ̱³ka̱³txa² wxi²kan¹sxã³ ĩ³yau¹ũ¹txai¹nhẽ³la². Nxĩn¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹te²a² yxo²ha³kxa¹ wain³txi² o²la³kxain¹tu¹wa². Ju¹tai²li² wi¹na³la². A²nxe³ju³tai²li² a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ wi¹kãi³ain¹kxai²nãn²tu̱³ wi¹li² ĩ³nxũ²kwa̱i³lxũ¹ni² nxain¹tu¹wa². \v 9 Yxãn¹ta¹ wãn³txa² wa³lxe³jau³xa² hxi²kan¹ti³ ã³ne³wxe²nxa³jau³xa² kwa²ĩ³ye³ki²nyhu¹txa³hẽ¹la². Wxa²wĩ³nu²nãu³xu¹tai²na² he¹ta¹hxai²hẽ¹la². Jau³xai²na² ya²la³tu̱³txa³kxai²nãn²tu̱³ hãi¹nxã¹txa²hẽ³la². Wãn³txai²li² Moi³se²ah³lu¹tai²na² ũ³wha²li¹jau³xai³tã² ĩ³ye³li³sxã³ ĩ³nu²kah¹lxi³txa³hẽ¹la². Kwa² to³toh³lxi³ju³tai²la¹wa². \v 10 A²nũ²a² wxa²nũ̱³ka̱³txa² kwa²ĩ³ha³te̱²ta³lxi³tain¹te²a² ye³ha¹lo³txa³lxi³sxã³ ĩ³kwa̱i²kxi¹txai¹nhẽ³la². Nxẽ¹ka³tu̱³ ã³sxã³ ã³waix3txai¹nhẽ³la². \v 11 A²nxe³jah¹la² a²ko̱³nxe³ju³ta² kãi²nha²kxai³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³ta² so¹lxi³ ten³na³la². A²kãi³kxi³ju³khai³xa² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li²nha²hĩ̱³nx2na³la². \s1 Pau²lah³lai²na² wãn³txa² ĩ³tih³nxe³jau³xa² a²ne³kxi³san¹jau³su² \p \v 12 Jã¹nxa¹jut3su² Ar²te³ma³jah¹la² Ti²ki³ko³jah¹la² nxe³sxã³ ĩ³sa²si¹hã³ai¹na¹tu¹wa². Nxai¹na¹kxai²nãn²tu̱³ Ni³ko²po³li³thĩ³na² wxã³sxã³ nxe³khauh²xi²sah¹lxi³hẽ¹la². Nxe³thĩ³na² kwẽ³kon³kxi²na¹tu¹wa². \v 13 Se³na²sah³la² ha³te̱h³nxã³nxa² a²hoh³lxi³su² jah¹la² A³po²lah³la² nxe³ya³sxã³ a³li³te³lhxã³ ain¹ta¹hẽ¹la². Nxai¹nha²kxai³ yain³txa² sa²so¹ain¹kxe³nũ³a² ãu¹la³kxi¹txai¹nhẽ³la². \v 14 Te²yã¹nxe³sxã³ txa²wã¹nũ̱³ka̱³txa² ĩ³tih³nxe³txai¹nhẽ³la². A²nũ²a² yen³ki³txa²kxai²nãn²tu̱³ ã³non²ta³kxi²si¹hai¹nĩn¹jau³su² ĩ³tih³nxe³txai¹nhẽ³la². Ain¹kxai²nãn²tu̱³ a²wa³ka³li³yu³ta² wi¹kãi³ain¹kxai²nãn²tu̱³ ũ³yho³hi²txã³nxa² yũ³tu¹wa². \p \v 15 Jã¹nxe³jut3su² txa²nũ̱³ka̱³txa² yxau³ya³sain¹tũ̱³ka̱³txa² a²ha³ta̱³nxa² ĩ³sa²si¹hã³sĩ¹na¹wa². Nxe³na¹jau³su² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² a³lxi²sain¹te²a² yxo²ha³kxa¹ jã¹nxa¹jau³su² ĩ³hen³txi³txai¹nhẽ³la². Jã¹nxe³jut3su² Txa²wã¹sũ̱³nu²kxai³lu² kãin² thãi³ti³la² a³lxi¹nxa²lxi³ju³ta² ten³sa³nha²wa². Txai²li² Pau²lah³lo²na¹xai²na² ta³lun²ye¹nx2ta¹wa².