\id REV - Nambikuára NT [nab] (Brazil) -2011 bd \h Apokalipse \toc1 Apokalipse \toc2 Apokalipse \toc3 Ap \mt1 Apokalipse \c 1 \p \v 1 Ha³te̱h³nxã³nxa² ũ³wha²li¹txã³nxãi²na² wãn³txa² wi¹jau³xa² yũ²na³la². Je³su² Kris2tu³jah¹la² sa²kxai³lu² ha³lo²a² ne³khauh²nẽ³ju³ta³nu³a² ĩ³yau¹ũ³nhẽ³jau³xa² yũ²na³la². A²kxã³nxa² Txa²wã¹sũ̱³na² a²yxo²wãn³txa² e³ha²kxai³ Je³su² Kris2tu³jah¹la² ain³kxi²ha²kxai³ nxe³jau³xai²la¹wa². A²nxe³jut3su² ha³lo²a² wxã³ju³ta²nũ³a² tah²yu³tan²tu̱³ Je³su²jah³la² a²sa³wi³ha³lxa² ĩ³yau¹ũ³ju³tai²la¹wa². A²nxe³sxã³ Kris2tu³jah¹la² hi²sen³su² oh³xan¹jah¹la² ĩ³sa²si¹hã³na²hẽ³la². Ha³lo²ai²na² a²yxo²ha³kxa¹ Jo³ãu²ah³lo²na¹xai²na² a³la³kxi²si¹sa²jau³su² wã²nã³ũh¹sa³na²hẽ³la². \v 2 Nxa²ha¹te¹ Jo³ãu²ah³lo²na¹xai²na² sa²kxai³lu² ha³lo²a² a³la³kxi²si¹sa²ju³tai²na² a²yxo²ha³kxa¹ wã²nã³ũ¹sa²ju³ta² ha³kxa¹ ũ³wha²li¹lhxã³ ĩ³yau¹ũ¹nx2ta¹tu¹wa². Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³hi² Je³su² Kris2tu³jah¹la² wãn³txa² ya²la³lyau³xa² ĩ³yau¹ũ³hi² nxe³sa³na²hẽ³la². \v 3 Nxe³ha²kxai³ wãn³txai²na² ha³lo²a² wxã³ju³ta²nũ³su² jau¹xai²na² wãn³txai²li² ain³kxi²te²a² a²ẽ¹nãu³ai²na² ĩ³ka³li³ha²kxai³ wãn³txai²li² sa²yxo²we¹te²a² a²ẽ¹nãu³ai²na² ĩ³ka³li³ha²kxai³ nxe³ain¹tu¹wa². Hai³txi³ ha³lo²a² wxã³ju³ta²nũ³a² u²lxa³wa². Wa³su³txi³ wxã³tu¹wa². \s1 A²si³a³ko³xan¹te²nãu³xa² ũ³wha²li¹la³kxi²jau³su² \p \v 4 Nxa²ha¹te¹ ha³te̱h³nxã³nxai²na² txai²li² Jo³ãu²ah³lo²na¹xai²na² ũ³wha²li¹jah¹lo²sa¹wa². Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² A²si³a³ko³xan¹te²nãu³xa² nxe² 7 nxe³ tũ̱³ka̱³txi³ ĩ³nxai²na² ũ³wha²li¹la³kxi¹nx2ta¹wa². Nxe³nx2ta¹jau³xa²sa¹. \p — Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹lhin¹ti³hi¹txa²lxi³ju³ta² ten³sa³ha²kxai³ ã³nhãun²nha²ju³ta² ũ³hũ¹nxa²lxi³ju³ta² ten³sa³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² nxe³si¹nx2ti³jau³su² ten³sa³nhai¹. A²nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³nu²kxai³lu² a²wi¹lhĩ¹nu¹ta²kxai³ jah¹lain²txi³ ka³te̱n³ti³ yxau²xai³lha²kxai³ nxe³hĩ¹nãn¹te²tu̱³ jah¹lain²txi³ ka³te̱n³ti³ yxau²xai³lha²kxai³ kxãn³nãu³a¹ jah¹lain²txi³ ka³te̱n³ti³ yxau²sa²tẽ³ha²kxai³ nxe³ Jah¹lo²su² na³li¹. A²nxe³jah¹lain²txi³ wi¹lhin¹ti³hit1txa²ti³si¹ha¹jau³su² ten³sa³nhai¹. Te²yã¹nxe³ju³ta² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹lo²nãu³xa² nxe² 7 nxe³te²nãu³xa² Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² yxau²xai³lain¹na³li¹. Nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² te²yã¹nxũn³sxã³ wi¹lhin¹ti³hi¹txa²ti³si¹ha¹jau³su² ten³sa³nhai¹. \v 5 Te²yã¹nxe³ju³kxai³lu¹ Je³su² Kris2tu³jah¹la² wi¹lhin¹ti³hi¹txa²ti³si¹ha¹jau³su² ten³sa³nhai¹. A²nxe³jah¹lai²li² yxo²ĩ²ki̱³jah¹lai²la¹wi¹. Jã¹nxe³sxã³ Je³su²jah³lo²kxai³lu² ya³lu²kxi²nẽ³na²hẽ³li¹. Ya³lu²kxi²nẽ³nũ²la² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²na²hẽ³li¹. Nxe³sxã³ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²te²nãu³xa² ne³ka³ta²sxã³ ĩ³sa²yxau³xi²na²hẽ³li¹. A²nxe³jah¹lain²txi³ hxi²kan¹txi³nãu³xai²na² sa²kxai³lu² Je³su² Kris2tu³jah¹la² sa²yxo²we¹tain¹na³li¹. A²nxe³jah¹lain²txi³ Je³su² Kris2tu³jah¹lain²txi³ a³lxi²nẽ³na³li¹. Nxe² a³lxi²nẽ³lha²kxai³ ya³lu²kxi²nẽ³te²jai¹ti²tu³wi¹. Ya³lu²kxi²nẽ³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² txa²wã¹ko̱³nxe³ti³ kãi³ki̱³ju³ta² ã³na¹si¹nhẽ³jau³su² sa²wa²su¹tẽ³na³li¹. \v 6 Nxe³ha²kxai³la¹ hxi²kan¹khai¹nxe³tũ̱³ka̱³txi³su² nxe³ti³hi¹tẽ³na³li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² a²nũ²a² ĩ³ye³ũ¹hain¹tũ̱³ka̱³txi³su² ti³hi¹tẽ³na³li¹. Nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³nu²su² Je³su² Kris2tu³jah¹la² Wĩ³nu²su² ha²kxai³ sa²yxo²wet1sa²tẽ³ki̱³tu¹wi¹. A²nxe³jut3su² Je³su² Kris2tu³jah¹la² wxi²kin³ti³ton³sxã³ kãin²ti³lo³nha²kxai³ ha³lo²a² hãi¹nxe³ko³xa¹ a²wa³kxẽn³su² ti³hit1sa²tẽ³ha²kxai³ nxe³ju³ta² ten³sa³nhai¹. Ya²la³lai²la¹wi¹. Nxe³nx2ta¹wa². \p \v 7 Nxa²ha¹te¹ sa²yxo²ka²lah¹nha²sxã³ ĩ²jah¹lxi³hẽ¹la². Oh³sĩ̱n³nãu³a¹ Je³su²jah³la² wxã³tu¹wa². A²nũ²a²nãu³xa² hãi¹nxe³ti³xa¹ wã³ko³nxa³te²tu̱³ ĩ²ain¹tu¹wa². Tũ̱¹ka̱³txai³tã² hi³ki²a³la² tẽ³sxã³ ũ³ha³la³ja³lxu³kxi²sxã³ ye³khãuh³lxa³thi¹nain¹tũ̱³ka̱³txai³tã² ĩ²ain¹nũn³tu¹wa². Nxe³sxã³ a²nũ²a²nãu³xai²na² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³ãin²ta³kxi²nha²sxã³ nã̱n³tain¹tu¹wa². Nxe³te²sẽ¹la². Wãn³txi³khai³xai²la¹wa². \p \v 8 Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³jah¹la² Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹la² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — A²wi¹lhĩ¹nu¹ta²kxai³ yen³kxa² yũ²nxa³hĩ¹nu¹ta²kxai³ ka³te̱n³su² yxau²xai³la¹hẽ³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ kxã³nãu³a¹ yen³kxa² a²yxo²ha³kxa¹ hxa³nhĩ¹na¹ ka³te̱n³su² yxau²sa²tẽ³a¹tu¹wi¹. Hxi²kan¹ta² Si³yxau³ka³jah¹lo²sa¹ha²kxai³ Nũ³kxũn³ta² Si³yxau³ka³jah¹lo²sa¹ha²kxai³ nxe³jah¹lo²sa¹wi¹. A²wi¹lhĩ¹nu¹ta²kxai³ ka³te̱n³ti³ yxau²xai³la¹ha²kxai³ nxe³na¹hĩ¹nãn¹te²tu̱³ nxe³te³na¹xãin²txi³ ka³te̱n³ti³ yxau²xai³la¹ha²kxai³ kxã³nãu³a¹ Nxa¹xãin²txi³ ka³te̱n³ti³ yxau²sa²tẽ³a¹ha²kxai³ nxe³ Jah¹lo²sa¹wi¹. Nxe³jau³su² Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³jah¹la² nxe³tu¹wi¹. Nxe³na²hẽ³la². \s1 Jo³ãu²ah³la² hxi²sxã³nho³jut3sũ̱³ju³ta² ĩ²jau³su² \p \v 9 Nxa²ha¹te¹ txai²na² sa²kxai³lu² Jo³ãu²ah³lo²sa¹wa². Wxa²wã³tã̱³jah¹lo²sa¹wa². Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³yah³lxin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² khãuh³nyhxah¹lxin¹tai¹ti²tu³wa². Yxah³lxin¹kxa² yã¹nxe² khãuhx3nha²nũ³nhxai²na¹hẽ¹la². Nxe³nẽ³ju³tan¹te²kxa³ya̱n³tu̱³ti¹ Je³su²jah³la² hi²sen³kxai³lu² ĩ³nxũ²kwa̱i³lxũ¹txi³nẽ³lha²kxai³ ya³nãn³ta³ki²li² yxau²xai³ki̱³tã³la². Hã²wxãn³txa³ kxã³nãu³a¹ Txa²wã¹sũ̱³na² ha³lo²a² yxau³ya³nhẽ³tu¹wa². Jã¹nxe³na¹ju³kxai³lu² ha³lo²a² ĩ̱³yau³xa² sa²ki³wa³le³ka²wxe³ko³xa² ũ³tĩ̱¹kxi²sai¹nha²kxai³ yxau²xai³la¹hẽ³la². A²nxe³ko³xai²na² Pat2mo³ko³su¹ nxe³te²ju²hẽ³la². Nxe³ko³xai²na² ũ³tĩ̱¹kxi² wxe³sain¹na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³na¹ha²kxai³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² ya²la³lyau³xan²tu̱³ ĩ³yau¹ũ³ha¹ha²kxai³ ũ³tĩ̱¹kxi² wxe³sain¹na²hẽ³la². \v 10 Jã¹nxa¹jut3su² a³lan²ti³hĩ¹nai³tã² to³mĩn²ko³ nxe³hĩ¹nai³tãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² tẽ³sxã³ hi¹tai³lhã³na²hẽ³la². Nxe³na¹ti̱³kxai³lu² wãn³txa² kãin²jau³xa² ain³kxi²na¹hẽ³la². Kwa³jan³ta² wãi²la² hain³txi³hũ̱³nxe² ain³kxi²na¹hẽ³la². Txa²si³yo³na² hain³nhẽ¹la². \v 11 Hain³tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²sa²te³nah¹lxi¹: \p — Ha³te̱h³nxã³nxa² tẽ³sxã³ ũ³wha²li¹txa²hẽ³li¹. Ha³lo²a² ĩh¹ju³ta³nũ³a² wãn³txai²na² a²yxo²ha³kxa¹ a²nũ²a² ĩ³yau¹ũ³hai¹si¹hin¹jau³su² ũ³wha²li¹lho¹sẽ¹li¹. Nxĩn¹kxai²nãn²tu̱³ A²si³a³ko³xai²nãn¹tũ̱³ka̱³txa² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² 7 nxe³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ĩ³sa²si¹hã³ũh²xai³nxe³sẽ¹li¹. Nxe³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xai²na²sa¹: E²fe³so³ nxe³tũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³, Es3mir²na³ tũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Per²ka³mo³ tũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Ti³a³ti²ra² tũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Sar²to³ tũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Fi³la³tel²fi³a² tũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Lau³ti³se²a² tũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ nxe³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xai²na² wãn³txa² ũ³wha³li¹la²kxin¹jau³xan²tu̱³ ũ³sa²si¹hã³ũ²xai³nxe³sẽ¹li¹. Nxe³jau³su² Txa²wã¹sũ̱³na² nxe³sa³na²hẽ³la². \p \v 12 Nxe³na¹ti̱³kxai³lu¹ txa²ẽ¹nãn¹jau³kxai³la¹: \p — Jah¹la² e³jah¹lan²tu̱³ ĩ²a¹tũ¹xã¹. Nxe³na¹ha²kxai³ a²wa³ti³ta²wxe³na¹hẽ³la². Nxe³na¹nũ²la² sa²kĩ̱x3kxi²nẽ³ka³txa² ka³tha¹li¹ ka³tha¹li¹ ka³tha¹li¹ ka³na³ki¹ sa²kĩ̱x3kxi²nẽ³ka³txa² ou²ro²wxe³kxi²ka³txa² ĩ²a¹hẽ³la². \v 13 Ĩ²a¹ju³kxai³la¹ ka¹txai²na² wi³wi³ta³lo³tãu³a² in³txa² ka³na³ka³na³jah¹la² ĩ²a¹hẽ³la². A²nũ²hũ̱³na²hẽ³la². A²wã²la²ka³lo³a² wi²kxi²nha²ka³lo³ãn²tu̱³ a³lu²ha²kxai³ ãn³yu³tĩ¹la³kxi²na²hẽ³la². Ou²ro²tĩh³na² a²nxũ²kwa̱i³la³nãu³a² sa³ha³la³ta̱i³nha²hẽ³la². \v 14 A²ne³kĩ̱³sa² te²an²tu̱³ hãn³txi³na²hẽ³la². O³ve²a² we³te²yã¹nxe² hãn³txi³na²hẽ³la². Ne²ve²ki³a² a³lxi̱³ki³a² yã¹nxe² hãn³txi³na²hẽ³la². A²ye³ki³ki³a² sa²kxai³lu² ha³nxe² i̱³kxa² yã¹nxe³na²hẽ³la². \v 15 A²yu³kai²na² sa²kxai³lu² kwa³thi³la³ka³lo³a² ya³te̱³ya³te̱n³kxa² yã¹nx2na²hẽ³la². A²nxe³ka³lo³ai²na² hxi²tẽ³nha¹ka³tu̱³ nxe³nũ²la² ha³nxe²a² i̱³tho³xa² ã³na¹sxã³ ã³nhi̱³ki̱³kxai²nãn²tu̱³ ya³te̱³ya³te̱n³khaix1te²ju²hẽ³la². Te²yã¹nxe² a²yu³kai²na² ya³te̱³ya³te̱n³ta³kxi²na²hẽ³la². A²yxo²e³jau³xai²na² sa²kxai³lu² ka³wã³lxa² en³ta²txa² kãin² en³ti³kxa² yã¹nxe² kãin² e³na²hẽ³la². \v 16 Nxe³nxa²ha¹te¹ a²hxi²ka² a²wi¹tãu³a² hxi²ki³kxe³su² hi³ka²ta³su² ki³ha¹li¹ ki³ha¹li¹ ki³ha¹li¹ ka³na³ki¹ hxi²ki³na²hẽ³la². A²yxo²ai²na² sa²kxai³lu² hi³ki²a³la² txon²ta³kxi²ta³wxi²a² yxo²wi¹nha²to³nha²hẽ³la². A²yen³nãu³ai²na² sa²kxai³lu² u³je³na³ka² yã¹nxa²hẽ³la². Nxe³tã̱³kxai²li² ne³ka³ka³tãu³a² kãin²ha³tet1ha²kxai³ kãi²na³lan²nha²kxai³ nxe³te²ju²hẽ³la². Nxe³kxe³su² a²yen³nãu³ai²na² sa²kxai³lu² te²xai²jã¹nxe³to³nha²hẽ³la². \p \v 17 Nxe³nxa²ha¹te¹ nxe³na¹jut3su² jah¹lai²li² ĩ²a¹tãu³ yu̱h³lxi³sa²jau³su² a²ne³kxai³tãu³a² ã³ya³hi²na¹hẽ³la². Ya³lu²na¹jut3sũ̱³nxe² ã³ya³hi²na¹hẽ³la². Nxa²ha¹te¹ jah¹lo²kxai³ ĩ²sa³ha²kxai³ wxa²hxi²waih³sa³na²hẽ³la². Wxa²hxi²waih³sa²sxã³ e³kxi²sa²te³nah¹lxi¹: \p — Yu̱h³lxi³txa³hẽ¹li¹. Txai²na² Je³su²jah³lo²na¹xai²na² sa²kxai³lu² a²wi¹lhĩ¹nãn¹jah¹lo²su² te²sa¹ha²kxai³ ne³ki³san¹jah¹lo²su² te²sa¹ha²kxai³ te²sa¹wi¹. \v 18 Ka³te̱n³yah¹lo²su² te²sa¹i¹. Kxã³nxai³tã² ya³lu²na¹hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ hĩ¹na² ka³te̱n³yu³ta² so¹lxi³ yũ³te²sa¹i¹. Wãn³txi³khai³xai²la¹wi¹. Jã¹nxe³na¹ha²kxai³ ya³lu²nẽ³ju³ta² a²wa³kxẽn³yah¹lo²sa¹i¹. Ya³lu²te²a² ha³lo²a² a²yxo²ha³kxa¹ a²wa³kxẽn³yah¹lo²sa¹i¹. \v 19 Nxe³na¹ha²kxai³ wxãi²na² sa²kxai³lu² ha³lo²a² ĩ²in¹ju³ta² ũ³wha²li¹li¹nha²kxai³ hĩ¹na² yũ³kxe³su² ũ³wha²li¹li² yen³kxa² kxã³nãu³a¹ yũ³kxe³nũ³a² ũ³wha²li¹li² nxe³sẽ¹li¹. \v 20 Nxe³nxa²ha¹te¹ ha³lo²a² wã²nã³ũ¹nxa²ha¹tu¹wi¹. Hi³ka²ta³nãu³xa² hxi²tẽ³a¹tũ̱³ka̱³txa² e³lxah²lxi³ wã²nã³ũ¹hi² sxi²ha² sa²kĩ̱x3kxi²nẽ³ka³txa² ou²ro² wxe³ki̱³ka³txa² e³lxah²lxi³ wã²nã³ũ¹hi² nxe³nxa²ha¹tu¹wi¹. Nxe³ju³ta²sa¹. Hi³ka²ta³nãu³xa² ki³ha¹li¹ ki³ha¹li¹ ki³ha¹li¹ ka³na³ki¹ nxe³ki³nãu³xai²na² hi³tẽ³nha¹kxen³ti² a²si³yxau³tãu³a² sa²kxai³lu² a²hxi²kan¹ta² jah¹la²nãu³xai²la¹i¹. Je³su²jah¹lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² 7 nxe³ tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² a²hxi²kan¹ti³sain¹na³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ ha³lo²a² sa²kxĩ̱³kxi²nẽ³ka³ta² 7 nxe³ta³ka³txai²na² sa²kxai³lu² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txin³txi² nxe³ain¹na³li¹. Nxe³te²sẽ¹li¹. Je³su²jah³la² nxe³na²hẽ³la². \c 2 \s1 E²fe³so³thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ³tih³nxe³jau³su² \p \v 1 Nxe³nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³la² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Ũ³wha²li¹txa²hẽ³li¹. E²fe³so³thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² Txa²wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² a²hxi²kan¹jah¹la² ũ³wha²li¹lhi¹hin¹jau³su² nxẽn¹te³nah¹lxi¹: \p “Nxex3sah²lxi³wxi¹. Txai²na¹xai²na² hi³ka²ta³nãu³xai²na² 7 nxe³ka³txa³ti³nãu³xai²na² hxi²tẽ³nha¹ka³txai²na² txa²yxo²wãn³txai²la¹wi¹. Sxi²ha² sa²kĩ̱³ki³ka³txa² ou²ro²ka³txai²na² 7 nxe³ka³txa³txi³nãu³xai²na² nu²ki³ye³lã³nãu³a² ai³lha²thet3ta¹kxai²na² txa²yxo²wãn³txai²la¹i¹. \v 2 Wxa²nũ̱³ka̱³txi³nãu³ ĩ³nxai²na² ĩ²nx2ti³te²sa¹i¹. Yxau²xai³lyah³lxin¹ju³ta² ĩ²nx2ti³te²sa¹i¹. Nxũ²kwa̱i³lxũ¹sxã³ o²la³kxi²sxã³ yxau³yah³lxin¹ju³ta² ĩ²nx2ti³te²sa¹i¹. Ko̱³nxe³ti³ kãi³te²la³ te³nxa²lxan³tai¹ti²tu³wi¹. Txa²sa³wit3su² ki³lxo³tain¹tai¹ti²tu³wi¹. Yxãn¹ta¹ ĩ³wa³ka³nxe³sain³yah³lxi³sã²nĩn¹tai¹ti²tu¹wi¹. Nxe³yãn¹ta¹ ĩ³ki³ha¹kxi²nẽ³tũ̱³ka̱³txi³sa²kxe³su² a³ya³tain¹yah³lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 3 Te²yã¹nxe³sxã³ ha³lo²a² ko̱³nxe³kxi¹nx2ti³tai¹ti²tu³wi¹. Txa²wãn³txa² sa²yxo²wet1sah¹lxin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ye³khãuh³lxa³thi¹nx2ti³tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³kxa²ha³ta̱³nxãn²ti³ hai³txi³ ã³na¹sah²lxan³tai¹ti²ti¹. Hãi¹nxe³sxã³ thãi³ti³la² wi¹lo²la³kxi²yah³lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 4 Nxe³ta¹ kxã³nxa² a³lxi²khaix1sah¹lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. Yxãn¹ta¹ hĩ¹nai²na² jũ¹nxa² so¹lxi³ a³lxi²sah¹lxi¹lxi¹. Ju¹tai²li² ten³sa²nxa³nhai¹. \v 5 Nxe³sxã³ wi¹lĩ²nha¹jah¹lxi³hẽ¹li¹. Ĩ³ãin²ta³kxi²nha¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Wi¹kãi³yah³lxin¹kai³ jã¹nxe³jah³lxi³hẽ¹li¹. Yxãn¹ta¹ nxe³yah²lxan³kxai²nãn²tu̱³ wa̱³li²na¹tu¹wi¹. Wa̱³li³na¹kxai²nãn²tu̱³ sxi²ha² sa²kĩ̱³ta³ka³txa² tẽ³ki̱³ka³tu̱³ ka³txã̱³xa² ka³txa² sa²wih³wẽ̱³no³ki̱³te²ju²hẽ³li¹. Nxe³kxa² yã¹nxe³sxã³ a²nũ²a² ã̱³xai²na² sa²wih³wẽ̱³no³nx2ti³sxã³ txa²wẽ³ha³lxi³te²lo³tai¹na¹ha³ta²wi¹. Ĩ³ãin²ta³kxi²nha²lxan³kxai²nãn²tu̱³ nxe³nx2ta¹ha³ta²wi¹. \v 6 Nxe³yãn¹ta¹ wi¹kãi³ah³lxin¹ju³ta² yũ³yah³lxi³nũ³ni¹lxi¹. Ni³ko³lai²ta² nũ̱³ka̱³txa² ko̱³nxe³ti³hi¹nha²kxai³ yxo²kwĩ̱¹kxi²sa³nhai¹. Tũ¹ka̱³txai²na² yxo²kwĩ̱¹kxi²na¹kxa²yã¹nxe² yxo²kwĩ̱¹kxain¹yah³lxi³nũ³nĩn¹tai¹. Ju¹tai²li² wain³txi³ kãi³yah³lxi¹lxi¹. \p \v 7 Jã¹nxe³jut3su² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² ĩ³tih³nxe³nx2ti³ju³ta² ten³na³li¹. Ya²la³tu̱³ wi¹ko̱³nh²ti³ten³nyhah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ a²wãn³txai²li² wi¹lain³kxi¹txain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. A³lxi²khaix1sah²lxin¹sxã³ yxau²xai³lyah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ kxã¹nãu³a¹ hi³sa³ka³txa² hi³a²nxã̱³kxa² Txa²wã¹sũ̱³na² ha³lo²a² wi¹wen¹te²a² ka³te̱n³sa²sih¹ki̱³txã³kxa³nxũ³a² ka³ten³si¹nhẽ³nxa³ki³nũ³a² ũ³hũ¹nx2ta¹tu¹wi¹. Ye¹nx2ta¹wi¹.” Je³su²jah³la² nxe³na²hẽ³la². \s1 Es3mir²na³thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ³tih³nxe³jau³su² \p \v 8 Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³la² ĩ³ye³kxi²xi²te³nah¹lxi¹: \p — Ũ³wha²li¹txa²hẽ³li¹. Es3mir²na³thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² Txa²wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² a²hxi²kan¹jah¹la² ũ³wha²li¹lhi¹hin¹jau³su² nxẽn¹te³nah¹lxi¹: “Nxex3sah²lxi³wxi¹. Txai²na² Je³su²jah³lo²na¹xai²na² sa²kxai³lu² a²wi¹lhĩ¹nãn¹jah¹lo²su² te²sa¹ha²kxai³ ne³ki³san¹jah¹lo²su² te²sa¹ha²kxai³ te²sa¹wi¹. Kxã³nxai³tã³ ya³lu²na¹hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²na¹hẽ³li¹. Hĩ¹na² ka³te̱n³su² yxau²sa²tẽ³a¹wi¹. A²nxe³na¹jut3su² txa²yxo²wãn³txai²la¹wi¹. \v 9 O²la³kxah³lxin¹ju³ta² ĩ²nx2ti³te²sa¹wi¹. Khãuhx1nyhah¹lxin¹ju³ta² ĩ²nx2ti³te²sa¹wi¹. Yen³kxi³txa²yah³lxin¹kxe³su² ĩ²nx2ti³te²sa¹wi¹. Yxãn¹ta¹ wxa²ẽ¹nãu³ai²na¹ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² wi¹lũ³yho³hi¹nx2ti³ju³ta² yũ²na³li¹. Jã¹nxe³sxã³ ko̱³nxe³te²lo³nx2tain¹ju³ta² ĩ²nx2ti³te²sa¹wi¹. Nxe²e³kxi¹nx2tain¹tũ̱³ka̱³txa² hai³txi³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³khai³su² nxa³wi¹. Ki³ha¹kxi³nẽ³lhxã³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ki³lxo³nyhain¹na³li¹. Yxãn¹ta¹ ai¹nxa³wi¹. Sa³ta³na²jah¹la² sa³wi³ha³lxi³khai³sain¹na³li¹. \v 10 Nxa²ha¹te¹ khãuh³lxa³thin¹ju³ta³nũ³su² hxi²waun³txi³yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Nxex3sah²lxi³wxi¹. A²ta³a² hi²sen³su² wxa²nũ̱³ka̱³txa² ĩ²li³te²la³ tẽ³sxã³ sxi²ha² kan²thĩ³na² ã³na¹sxã³ ũ³tĩ¹kxi²si¹nx2ti³ha³tai¹. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²ã³sih¹yah³lxin¹jau³nũ³su² ten³na³li¹. Nxe³sxã³ a³lan²ni²ju³ta² ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ 10 nxe² a³lan²ni²tãu³a² khãuh³lxa³ti³yhah¹lxin¹tu¹wi¹. Nxe³nx2ti³ha³tai¹. Yxãn¹ta¹ nxũ²kwa̱i³lxũ¹sxã³ Je³su²jah³lo²na¹xai²na² Txa²wãn³txa² sa²yxo²wet1sah¹lxi³hẽ¹li¹. Su²lhã³nxa²lxain¹kxan²ti³ Txa²wãn³txa² sa²yxo²ã³sah¹lxi³txa³hẽ¹li¹. A²nũ²a² wi¹kãi³kxai²nãn²tu̱³ ũ³nhe³hẽ¹nha²ka³lo³a² ũ³hũ¹te²ju²hẽ³li¹. Nxe³kxa² yã¹nxe³sxã³ sa²yxo²wet1sah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ka³ten³sa²tẽ³yah³lxin¹ju³ta³nũ³a² nxe³te²lo³nx2ta¹tu¹wi¹. \p \v 11 Jã¹nxe³jut3su² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² ĩ³tih³nxe³nx2ti³ju³ta² ten³na³li¹. Ya²la³tu̱³ wi¹ko̱³nh²ti³ten³nyhah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ a²wãn³txai²li² wi¹lain³kxi¹txain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. A³lxi²khaix1sah²lxin¹sxã³ yxau²xai³lyah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ya³lu²nx2ti³ju³ta³nũ³su² yũ²sa²tẽ³yah³lxan³tho³li¹. Nxe³ye¹nx2ta¹wi¹.” Je³su²jah³la² nxe³na²hẽ³la². \s1 Per²ka³mo³thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ³tih³nxe³jau³su² \p \v 12 Nxe³nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³la² ĩ³ye³kxi²xi²te³nah¹lxi¹: \p — Ũ³wha²li¹txa²hẽ³li¹. Per²ka³mo³thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² Txa²wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² a²hxi²kan¹jah³la² ũ³wha²li¹lhi¹hin¹jau³su² nxẽn¹te³nah¹lxi¹: “Nxex3sah²lxi³wxi¹. Txai²na² Je³su²jah³lo²na¹xai²na² sa²kxai³lu² hi³ki²a³la² wxi²txo¹kxi²xai³ta³wxi²a² tẽ³jah¹lo²su² te²sa¹wi¹. A²nxe³na¹jau³su² Txa²yxo²wãn³txai²la¹wi¹. \v 13 Wxa²nũ̱³ka̱³txi³nãu³ ĩ³nxai²na² o²la³kxi²yah³lxin¹ju³ta² ĩ²nx2ti³te²sa¹wi¹. Yxau³yah³lxin¹ju³ta² ĩ²nx2ti³te²sa¹wi¹. Nxe³tãu³a² Sa³ta³na²jah¹la² nũ³kxũn³sxã³ a²yxau³txi³khai³xai²la¹wi¹. Nxe³kxan²ti³nũ¹ Txa²ĩ³lxa² so²yxau³yah¹lxi¹lxi¹. Hai³txi³ Txa²wãn³txa² sa²yxo²ã³sah²lxan³tai¹ti²tu³wi¹. Ãn³ti³pa²jah³la² hi²sen³su² Txa²wãn³txa² ĩ³hen³txi³nx2ti³tai¹ti²tu³wi¹. Hai³txi³ sa²yxo²ã³sa²nũ³nxa³tai¹tu³wi¹. Nxe³te³na¹ su²lhã³ain¹tai¹ti²tu³wi¹. Sa³ta³na²jah¹la² a²yxau³txi³khai³xa² su²lhã³ain¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 14 Nxe³yah³lxin¹ta¹ jũ¹nxa² ĩ³kwa̱i²kxi²nx2ta¹ju³ta² yũ³na¹wi¹. Wxa²nũ̱³ka̱³txa² ĩ²li³te²a² Ba³la³ãu²ah³lai¹tã² wãn³txa² sa²yxo²we¹te²a² yũ³yah³lxi¹lxi¹. Ba³la³ãu²ah³lai²na² wãn³txa² wi¹jau³sxa³tai¹ti²tu³wi¹. A²nxe³jah¹lai²na² a²yxo²wãn³txa² Ba³la²kah³la² ain³kxi²so¹ha²kxai³ I³sa³e² nũ̱³ka̱³txa² ko̱³nxe³ti³ kãi³si¹hain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. Nxe³sxã³ Ba³la²kah³lo²nu¹ta²kxai³lu² e³te³nah¹lxi¹, I³sa³e² nũ̱³ka̱³txa² ain³kxain¹te³nah¹lxi¹: ‘Yain³txi³su² a²ta³a² yãu³ka³txa² ũ³hũ¹yah³lxi³sã²nĩn¹ka³tu̱³ hã²wxãn³txa³nũ² yain³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wi¹na³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ a²nũ²a² ĩ²li³te²a² so¹nyhah²lxan³te²su² te²a² ũ³whĩn¹ta³kxi²nyhu¹ah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wain³na³li¹.’ Ba³la²kah³lo²nu¹ta²kxai³ nxẽn³txain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. Nxe³ju³tai²li² wain³ti³he¹nxa³wi¹. \v 15 Te²yã¹nxe³jut3su² Ni³ko³lai²ta² nũ̱³ka̱³txai²na² wãn³txa² sa²yxo²we¹te²na² yũ³yah³lxi³nũ³ni¹lxi¹. Ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³tai²la¹wi¹. \v 16 Nxe³ha²kxai³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³ta² ã³na¹jah¹lxi³hẽ¹li¹. Sa²yxo²wet1syah¹lxi³hẽ¹li¹. Nxe³syah¹lxan³kxai²nãn²tu̱³ ye³jen¹na² wa̱³li³na¹tãu³a² ã³nhe¹kxi¹nx2ta¹tu¹wi¹. Hi³ki²a³la² txa²yxo²ai²na² sa²yxo²sai¹ta³wxi²ai²na² tẽ³sxã³ ã³nhe¹kxi¹nx2ta¹tu¹wi¹. \p \v 17 Jã¹nxe³jut3su² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² ĩ³tih³nxe³nx2ti³ju³ta² ten³na³li¹. Ya²la³tu̱³ wi¹ko̱³nh²ti³ten³nyhah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ a²wãn³txai²li² wi¹lain³kxi¹txai¹yah³lxi³hẽ¹li¹. A³lxi²khaix1sah²lxin¹sxã³ yxau²xai³lyah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ yain³txa² oh³nãn¹te²a² yain³txa² ũ³hũ¹nx2ta¹tu¹wi¹. Te²yã¹nxe³sxã³ txah³lxa³ki³a² wi¹ki³a² ki³wa²su¹ wa²su¹ki³khai¹nxe³ki³a² hã³ki³an²tu̱³ ũ³hũ¹nx2ta¹tu¹wi¹. A²nxe³ki³ai²na² a²txai²na¹ a²ĩ³lxa² tah²yau³xa² ĩ³lxih¹nx2ti³jau³nũ³a² ũ³wha³li¹la³kxi²tu¹wi¹. A²nxe³sxã³ ĩ³lxi¹nx2ta¹jau³nũ³a² a²nũ²a² ã̱³xa² ĩ²ti³hex1jau³sxa³wi¹. Hãi¹nxe³sxã³ ĩ³lxih¹nx2ta¹te² ĩ³nxai²na² so¹lxi³ ĩ²yah¹lxin¹tu¹wi¹. Nxe³ye¹nx2ta¹wi¹.” Je³su²jah³la² nxe³na²hẽ³la². \s1 Ti³a³ti²ra²thĩ³nãn¹tũ̱³ka³txa² ĩ³tih³nxe³jau³su² \p \v 18 Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³la² ĩ³ye³kxi²xi²te³nah¹lxi¹: \p — Ũ³wha²li¹txa²hẽ³li¹. Ti³a³ti²ra²thĩ³nãn¹tũ̱³ka³txa² Txa²wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² a²hxi²kan¹jah¹la² ũ³wha²li¹lhi¹hin¹jau³su² nxe³te³nah¹lxi¹: “Nxex3sah²lxi³wxi¹. Txai²na² Je³su²jah³lo²na¹xai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² Ta²hah³lo²sa¹wi¹. Txa²ye³ki³ki³a² sa²kxai³lu² ha³nxe² i̱³kxa² yã¹nxe²na³li¹. Txa²yu³kxai²na² sa²kxai³lu² kwa³thi³la³ka³lo³a² ya³te̱³ya³te̱n³ka³lo³a² yã¹nxe²na³li¹. A²nxe³ka³lo³a² ha³nxe² i̱³tho³xa² ya³te̱³ya³te̱n³ta³kxi²khaix1nxe³ka³lo³ai²li² Txa²yu³kxa² yã¹nxe²na³li¹. Nxe³jah¹lo²su² te²sa¹wi¹. A²nxe³na¹jau³su² Txa²yxo²wãn³txai²la¹wi¹. \v 19 O²la³kxah³lxin¹ju³ta² ĩ²nx2ti³te²sa¹wi¹. A²nũ²a² ã̱³xa² a³lxi²yah³lxi¹lxi¹. A²nũ²a² ã̱³xa² khãuh³lxa³thi¹nx2tain¹kxan²ti³ Txa²wã¹sũ̱³na² ha²ya̱³kxa² yxo²ĩ²ah²lxa³lxi¹. A²nũ²a² ã̱³xa² wi¹kãi³ũ¹hain¹yah³lxi¹lxi¹. Ya³nãn³ta³ki²li² kãi³ũ¹hah³lxi¹lxi¹. Ju¹tai²na² ha³kxa¹ ĩ²te²sa¹wi¹. A²wi¹lhĩ¹nai³tã² wi¹lo²la³kxah¹lxin¹ju³ta² kãi²nxa³tai¹ti²tu³wi¹. Yxãn¹ta¹ hĩ¹na¹ ã²la² kãi²non³sxã³ wi¹lo²la³kxah¹lxi¹lxi¹. \v 20 Nxe³ta¹ wi¹lxa³ju³ta² yũ³yah³lxi³nũ³ni¹lxi¹. Je³sa³be²la³ka³lxa² ko̱³nxe³thin¹khaix1ta¹ka³lxu³su² ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. Ta¹ka³lxa² yã¹nxe³te²su² te²a² wxa²nũ³kwa̱i³ye³la³nãu³a² yũ³yah³lxi¹lxi¹. A²nxe³ta¹ka³lxai²na² ki³ha¹kxi²sxã³ e³te³nah¹lxi¹: ‘Txai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³ta¹ka³lxu³su² na¹wi¹. Na¹ha²kxai³ ã³si³tẽ³kxi²sah¹lxi³hẽ¹li¹.’ Nxe³jau³xa² e³ta¹ka³lxu³su² na³li¹. Yxãn¹ta¹ kãin²ki³han³na³li¹. Ain³kxi²yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ko̱³nxe³ti³ kãi³sih¹nx2ti³ha³tai¹. Ko̱³nxe³ti³ wa³ni̱³lon³sxã³ kãi³sih¹nx2ti³ha³tai¹. Yain³txi³su² a²ta³a² ũ³hũ¹nhyain¹kxa² yain³sih¹yah³lxin¹jau³su² ĩ³tih³nxe³nx2ti³nũ³nha³tai¹. \v 21 Nxa²ha¹te¹: ‘Ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³ta² ã³na¹sxã³ ã³yxo²o³tũ¹sa³tũ¹xã¹.’ Sa²ju³ta³nũ³su² wahx3na¹hẽ¹li¹. Yxãn¹ta¹ hai³txi³ ten³ti³he¹nx2nxa³hẽ³li¹, ta¹ka³lxu²su¹. \v 22 Nxe²nxa³ha²kxai³ ĩ³ta³ka³txa² ĩ³ton³kxi²sxã³ sxa³si¹ha¹tu¹wi¹. Te²yã¹nxũn³sxã³ in³txai²na² ko̱³nxe³ti³ ũ³whĩn¹ta³kxi²nyhu¹ain¹te²na² sa²kxai³lu² kãin² khãuh³lxa³thin¹si¹hai¹na¹tu¹wi¹. Ĩ³ãin²ta³kxi²sãn²sxã³ ã³yxo²o³tũ¹sai¹nxa³kxai²nãn²tu̱³ nxe³ai¹na¹tu¹wi¹. \v 23 Te²yã¹nxe³sxã³ ta¹ka³lxai²na² sa³wi³ha³lxi³nãu³xai²na² sun²tã¹ai¹na¹tu¹wi¹. Jã¹nxa¹jut3su² na¹kxai²nãn²tu̱³ Je³su²jah³lo²na¹xai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³lhain¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³xai²na² wi¹ko̱³nxẽn²tain¹tu¹wi¹. A²nũ²a²nãu³xai²na² a²ẽ¹nãn¹jau³su² wã³ko³nxa³te²tu̱³ a³la³kxi²jah¹lo²sa¹wi¹. Nxe³na¹jut3su² a²nũ²a² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³lya³sain¹te² ĩ³nxa² a²yxo²ha³kxa¹ wi¹lĩ²sah¹lxin¹tu¹wi¹. Nxe³sah¹lxi¹nha²kxai³ kãi³yah³lxin¹kxa² yo³ha² wain³txi³ ĩ³hau³ko³nh²sãn²sxã³ wi¹ta̱³nxa² ko̱³nxe³ ta̱³nxa² kãi³yah³lxin¹kxa² yo³ha² wain³txi³ ũ³yho³hi¹nx2ta¹tu¹wi¹. \p \v 24 Nxa²ha¹te¹ Ti³a³ti²ra²thĩ³na² yxau³yah³lxin¹te² ĩ³nxai²na² ta¹ka³lxai²na² wãn³txa² sa²yxo²we¹jah²lxan³te² ĩ³nxai²na² ĩ³ye³kxi¹nx2ta¹wi¹. Sa³ta³na²jah¹lai²na² wãn³txa² a²sa²te¹jau³xai²la¹wi¹. Nxe³jau³xai²na² sa²kxai³lu² ki³han³jau³xai²la¹wi¹. Jã¹nxe³sxã³ Sa³ta³na²jah¹lai²na² wãn³txa² sa²yxo²we¹jah²lxan³te² ĩ³nxai²na² sa²kxai³lu² hai³txi³ tah²yau³xa² kwa³na³nx2ta¹jau³xa² yũ²nxa³lho³li¹. \v 25 Hãi¹nxe³sxã³ wxa²ẽ¹nãu³ai²na² wi¹ko̱³nhah¹lxin¹ju³ta² ã³na¹ah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Wi¹kãi³si¹jau³xu¹tai²na² kãi³sa²tẽ³jah¹lxi³hẽ¹li¹. Wa̱³lxin²nxa³ta̱³lxa¹ wi¹kãi³sxã³ yxau²xai³jah¹lxi³hẽ¹li¹. \v 26-27 Jã¹nxe³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ha³lo²a² ko̱³nxe³thin¹ju³ta² wxã³nũ¹nx2ti³kxan²ti³ txa²wãn³txa² sa²yxo²wet1sa²tẽ³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ kxã³nãu³a¹ wa̱³li²na¹tãu³a¹ txa²hxi²ka¹na¹ju³ta² Txa²wĩ³na² ĩ³hxi²kat1sa³kxa² yã¹nxe³sxã³ ĩ³hxi²ka¹txa²ta¹tu¹wi¹. A²nũ²a² nũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹ nũ³kxũn³txi³ ĩ³hau³ko³tain¹yah³lxin¹tu¹wi¹. Kwa³thi³la³ka³txa² hxi²tẽ³nha²ki̱³kxai²nãn²tu̱³ nũ³kxũn³txi³ wa³ka³ti³lo³te²la³ hĩ̱³ki̱³tã³li¹. Nxe³kxa²yã¹nxe³kxe³hũ̱³nxe² a²nũ²a²nãu³xa² nũ³kxũn³txi³ ĩ³hau³ko³tain¹yah³lxin¹tu¹wi¹. Sa²yxo²wet1sai¹nxa³te²nãu³xa² sa²kxai³lu² kwa³ta³lẽ³na² kxĩh³nxẽ¹na² ã³na¹sxã³ a³lun²ta³kxi²sxã³ ã³kho³kxa² yã¹nxe³sxã³ sa²yxo²wet1sai¹nxa³te²nãu³xa² khãuh³lxa³ti³si¹hain¹yah³lxin¹tu¹wi¹. \v 28 Nxe³kxa²yu³su² hi³ka²ta³a² yãn³ta² ĩ³yũ¹li²nxa³ta̱³lxa¹ te²hi³ka²ta³a² ũ³hũ¹nx2ta¹tu¹wi¹. \p \v 29 Jã¹nxe³jut3su² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² ĩ³tih³nxe³nx2ti³ju³ta² ten³na³li¹. Ya²la³tu̱³ wi¹ko̱³nh²ti³ten³nyhah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ a²wãn³txai²li² wi¹lain³kxi¹txai¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ye¹nx2ta¹wi¹.” Je³su²jah³la² nxe³na²hẽ³la². \c 3 \s1 Sar²to³thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ³tih³nxe³jau³su² \p \v 1 Nxe³nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³la² ĩ³ye³kxi²xi²te³nah¹lxi¹: \p — Ũ³wha²li¹txa²hẽ³li¹. Sar²to³thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² Txa²wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² a²hxi²kan¹jah¹la² ũ³wha²li¹lhi¹hin¹jau³su² nxe³te³nah¹lxi¹: “Nxex3sah²lxi³wxi¹. Txai²na² Je³su²jah³lo²na¹xai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹lo²nãu³xa² 7 nxe³te²nãu³xa² Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² yxau²xai³lain¹te²nãu³xa² Txa²hxi²ka³nãu³a² yxau³ai¹nha²kxai³ hi³ka²ta³nãu³xa² 7 nxe³ki³nãu³xa² Txa²hxi²ka³nãu³a² tẽ³a¹ha²kxai³ nxe³jah¹lo²sa¹wi¹. A²nxe³na¹jau³su² txa²yxo²wãn³txai²la¹wi¹. Wxa²nũ̱³ka̱³txi³ ĩ³nxai²na² o²la³kxi²yah³lxin¹ju³ta² ĩ²nx2ti³te²sa¹wi¹. ‘Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²jah¹lo²sa¹wi¹.’ Nxe³yah³lxi¹lxi¹. Yxãn¹ta¹ hai³txi³ yxo²ĩ²syah²lxa³lxi¹. Nxe³syah¹lxa³nha²kxai³ ya³lu²jah¹lo²su² te²yã¹yxah³lxi¹lxi¹. \v 2 Nxe³yah³lxi¹nha²kxai³ ã³yxo²o³tũ¹sxã³ yxo²ĩ²sah¹lxin¹kxai³ jã¹nxe³jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³sah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²a² txu¹lxi²te²su² te²a² yã¹yxah¹lxi³hĩ̱³nxa¹lxi¹. \v 3 Nxe³ha²kxai³ yãn³txai²nãn¹jau³xa² sa²wa²lho¹xi²sxã³ ain³kxi¹xi¹jxah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³jau³xai³ta³lxi² wi¹ko̱³nha¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Ko̱³nxe³ti³ kãi³yah³lxin¹ju³ta² ã³na¹jah³lxi³sxã³ ã³yxo²o³tũ¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Ye³ten³sxã³ yxau²xai³jah¹lxi³hẽ¹li¹. Wa³su³txi³ wa̱³li²na¹tu¹wi¹. Ko̱³nh³yhah¹lxan³tãu³a² wxã³ye¹nx2ta¹ha³ta²wi¹. Wxa²yen³kxa² kãi³ũh¹nx2ti³te³lhxã³ wxã³jah¹la²yã¹nxa² wa³su³txi³ wxã³na¹tu¹wi¹. Nxe³kxai²lẽ¹. \v 4 Sar²to³thĩ³nãn²tũ̱³ka̱³txi³ ĩ³nxai²na² a²wã³kxi³nãu³ ĩ³nxai²na² wi¹lhin¹sxã³ yxau³yah³lxi¹lxi¹. Wã²la² ĩ³nxã̱³txi³nxa³kxe³hũ̱³nxe² kãin² ko̱³nxe³ti³ kãi³yah²lxan³te³nai¹ti²tu³wi¹. Yxah³lxin¹te² ĩ³nxai²na² sa²kxai³lu² wã²la² hã³ka³lo³a² ũ³whi²kxi²nha² kxa²yã¹nxe³ kxe³hũ̱³nxe² wi¹kãi³jah¹lxi³hẽ¹li¹. Nxe³yah³lxin¹te² ĩ³nxai²na² ã³si³tẽ³kxi²syah¹lxin¹tu¹wi¹, wain³txi³ kãi³ye²yah³lxi¹nha²kxai³lu¹. \v 5 Jã¹nxe³jut3su² a²nũ²a² ĩ²li³te²la³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³ta² wxã³nũ¹nx2ti³kxan²ti³ txa²wãn³txa² sa²yxo²wet1sa²tẽ³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wã²la² hãn³ka³lo³a² ũ³hũ¹nx2ta¹tu¹wi¹. Nxe³nx2ta¹kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²a²nãu³ ĩ³nxai²na² ka³te̱n³su² yxau²xai³si¹hah³lxi³te²nãu³ ĩ³nxai²na² wxa²ĩ³lxa² ha³te̱h³nxã³nxa² ka³te̱n³ti³hi¹tẽ³txã³nxa² ã²la² ũ³wha²li¹la³kxi²te²ju²hẽ³li¹. Nxe³txã³nxai²na² tẽ³sxã³ wxa²ĩ³lxi³la³ ũ³ka³ne³ta¹ju³ta³la³ yũ²nxa³lho³li¹. Nxe³na¹kxa²yo³su² Txa²wĩ³na² ĩ³ye³yxo²nũ¹nx2ta¹tu¹wi¹. Nxe³nx2ta¹ha²kxai³ Txa²wĩ³na² ain³kxi² oh³xan¹tũ̱³ka̱³txa² ain³kxi² nxe³sain¹tu¹wi¹. \p \v 6 Jã¹nxe³jut3su² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² ĩ³tih³nxe³nx2ti³ju³ta² ten³na³li¹. Ya²la³tu̱³ wi¹ko̱³nh²ti³ten³nyhah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ a²wãn³txai²li² wi¹lain³kxi¹txai¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ye¹nx2ta¹wi¹.” Je³su²jah³la² nxe³na²hẽ³la². \s1 Fi³la³tel²fi³a²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ³tih³nxe³jau³su² \p \v 7 Nxe³nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³la² ĩ³ye³kxi²xi²te³nah¹lxi¹: \p — Ũ³wha²li¹txa²hẽ³li¹. Fi³la³tel²fi³a²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² Txa²wãn³txa² yxo²ĩ²sa²sxã³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² a²hxi²kan¹jah¹la² ũ³wha²li¹lhi¹hin¹jau³su² nxe³te³nah¹lxi¹: “Nxex3sah²lxi³wxi¹. Txai²na² Je³su²jah³lo²na¹xai²na² Wi¹lhin¹ju³khai³nxe² A²si³yxau³jah¹lo²sa¹wi¹. Ya²la³ju³khai³nxe² a²si³yxau³jah¹lo²sa¹wi¹. Txai²na² so¹lxi³ Txa²wã¹sũ̱³na² ha³lo²a² yxau²xai³te²la³ ju³ta³nũ³a² ĩ³hau³ko³jah¹lo²sa¹wi¹. ‘ówih¹sxã³ yxau²xai³txu¹li¹.’ Ta̱³nxa²: ‘ówih¹sxã³ yxau²xai³lin¹ju³ta³nũ³a² yũ²nxa³lho³li¹.’ Ta̱³nxa², nxe² ĩ³ye³sxã³ hau³ko³jah¹lo²sa¹wi¹. A²nxe³na¹jau³xai²li² txa²yxo²wãn³txai²la¹wi¹. \v 8 Wxa²nũ̱³ka̱³txi³ ĩ³nxai²na² o²la³kxi²yah³lxin¹ju³ta² ĩ²nx2ti³te²sa¹wi¹. Nxex3jah³lxi³sa²lxi¹. Ha³lo²a² ũh³yxo²than²kxi¹nx2ta¹wi¹. Nxe³na¹ha²kxai³ a²nũ²a² ĩ²li³te²la³ ẽ¹nãn¹jau³su² nxe³te³nah¹lxi¹: ‘Ha³lo²a² ũh³yxo²tĩ¹a¹tũ¹xã¹.’ Nxe³kxan²ti³ hai³txi³ hxi²kan¹txi³ ũh³yxo²tĩ¹kxi¹nx2ti³xa³lho³li¹. Jũ¹nxe² nũ³kxũn³yah³lxi¹lxi¹. Txa²wãn³txa² sa²yxo²we¹jah³lxi¹lxi¹. Hai³txi³ Txa²wãn³txa² sa²yxo²ã³syah²lxa³lxi¹. \v 9 Nxe³ha²kxai³la¹ Sa³ta³na²jah¹la² wãn³txa² sa²yxo²we¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ³ki³ha¹kxi¹nx2tain¹na²hẽ³li¹. ‘Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³su² sĩn¹te²sa¹wi¹.’ Nxe² ĩ³ki³ha¹kxi¹nx2tain¹sxã³ ĩ³ye³kxi¹nx2tain¹na²hẽ³li¹. A²nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² kwa³na³ai¹na¹tu¹wi¹. Na¹kxai²nãn²tu̱³ ya̱u³son³sxã³ ã³ka³ti³wxe³nu¹nx2tain¹tu¹wi¹. Nxe³nũ²la² ĩ³sa²nẽn¹kxi¹nx2tain¹tu¹wi¹. Jã¹nxe³sxã³ a³lxi¹nx2ta¹ju³ta² e³lxah²lxi³tu¹wi¹. \v 10 Yãn³txai²na² a²nũ²a²nãu³xa² yuh³xai²nãn¹ko³xan¹tũ̱³ka̱³txa² txa²wãn³txa² yxo²ĩ²sai¹nxa³tũ̱³ka̱³txa² kãin² khãuh³lxa³ti³hi¹nain¹tu¹wi¹. Ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹si¹jau³su² khãuh³lxa³ti³hi¹nain¹tu¹wi¹. Nxe³nxa²ha¹te¹ wxa²nũ̱³ka̱³txi³ ĩ³nxai²na² hai³txi³ yxah²lxan³tho³li¹. Wi¹ju³ta² so¹lxi³ kãi³a¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³na¹kxan²ti³ khãuh³lxa³ti³nha¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³na¹ju³ta² ĩ²syah¹lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. Yxah³lxin¹sxã³ wi¹ko̱³nyhah¹lxi¹nhẽ³li¹. Yxah³lxi¹nha²kxai³ khãuh³lxa³ti³nhain¹ju³ta³nũ³ai²kxai³lu² wã²nxũ̱h¹nx2ti³xa³lho³li¹. \v 11 Jã¹nxa¹jau³su² wa³su³txi³ wa̱³li²na¹tu¹wi¹. Nxe³na¹ha²kxai³ kan²txi³ yxo²ĩ²sah¹lxin¹ju³ta² kwa²a³na¹yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Wi¹ko̱³nha¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ kan²txi³ yxo²ĩ²sah¹lxi¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ki³kxai³lu² wi¹la² ũ³yho³hi¹nx2ti³tu¹wi¹. Yxãn¹ta¹ kan²txi³ yxo²ĩ²sah²lxan³kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ki³kxai³lu² wi¹la² ũ³yho³hi¹nx2ti³ju³ta² yũ²nxa³lho³li¹. \v 12 Jã¹nxe³jut3su² a²nũ²a² ĩ²li³te² ĩ³nxai²na² kan²txi³ yxo²ĩ²sah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³tãu³a¹ a²sxi²ha²nãu³ai²na² ũh³wxe³nũh¹nx2ta¹tu¹wi¹. Sxi²ha² ũ³nhe³hẽ¹wxe³ta³ka³txa² yã¹yxah³lxin¹tu¹wi¹. Nxe³thĩ¹nai²na² kan²txi³ yxau²sa²tẽ³yah³lxin¹tu¹wi¹. A²nxe³thĩ³na² a³li³xi²yah³lxin¹ju³ta²nũ³a² ten³yah²lxan³tho³li¹. Nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³tãu³a¹ a²ĩ³lxa² ũ³hũ¹nx2ta¹tu¹wi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²je³na² a²ĩ³lxa² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² tah²yen³su¹ oh³xa² ka³nxi³thĩn³su² nxe³te²sẽ¹la². A²nxe³txa²ĩ³lxai²na² ũ³hũ¹nx2ti³nũ³na¹tu¹wi¹. Nxe³kxa²yu³su² txa²ĩ³lxi³khai³xa² tah²yau³xa² ũ³hũ¹nx2ta¹tu¹wi¹. \p \v 13 Jã¹nxe³jut3su² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² ĩ³tih³nxe³nx2ti³ju³ta² ten³na³li¹. Ya²la³tu̱³ wi¹ko̱³nh³ti³ten³nyhah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ a²wãn³txai²li² wi¹lain³kxi¹txai¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ye¹nx2ta¹wi¹.” Je³su²jah³la² nxe³na²hẽ³la². \s1 La³o³ti³se²a²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ³tih³nxe³jau³su² \p \v 14 Nxe³nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³la² ĩ³ye³kxi²xi²te³nah¹lxi¹: \p — Ũ³wha²li¹txa²hẽ³li¹. La³o³ti³se²a²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² Txa²wãn³txa² yxo²ĩ²sa²sxã³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² a²hxi²kan¹jah¹la² ũ³wha²li¹lhi¹hin¹jau³su² nxe³te³nah¹lxi¹: “Nxex3sah²lxi³wxi¹. Txai²na² Je³su²jah³lo²na¹xai²na² ã³ye³yxo²nũ¹jah¹lo²sa¹wi¹. Wãn³txa² ya²la³lyau³su² ã³ye³yxo²nũ¹jah¹lo²sa¹wi¹. A²wi¹lhĩ¹nu¹tai²nãn²tu̱³ yen³kxa² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³ye³sxã³ ĩ³yũ¹jah¹lo²sa¹wi¹. A²nxe³na¹jau³su² txa²wãn³txai²la¹wi¹. \v 15 Wxa²nũ̱³ka̱³txi³ ĩ³nxai²na² o²la³kxi²yah³lxin¹ju³ta² ĩ²nx2ti³te²sa¹wi¹. A³lxi²sah¹lxa³nha²kxai³ a̱n³ta³kxi²sah¹lxa³nha²kxai³ nxe³sah¹lxa³lxi¹. Nxe³sah¹lxan³kxe³su² ã³ten³sah¹lxa³lxi¹. Nxe³yah³lxin¹ju³ta² ĩ̱³yau³xa² yã¹yxah³lxi¹lxi¹. Nxe³sxã³ a³lan²jau³xa² yã¹yxah²lxa³nha²kxai³ sũ²yau³xa² yã¹yxah²lxa³nha²kxai³ nxe³yah²lxa³lxi¹. Kwa²a³lan²sxã³ wa³lo³lo³yau²jau³xa² yã¹yxah³lxi¹lxi¹. A³lan²jau³su² ta̱³nxa² sũ²jau³su² ta̱³nxa² ne³ka²yã¹nxe²yah³lxin¹ju³ta² ten³sa³nha²wi¹. \v 16 Nxe³yãn¹ta¹ yxah²lxa³lxi¹. Hãi¹sxã³ kwa²a³lan²sxã³ wa³lo³lo³yau²jau³xa² yã¹yxah³lxi¹nha²kxai³ ĩ̱³yau³xa² ĩ³ka³su³hã¹ki̱³kxa² yã¹nxe³kxe³hũ̱³sxã³ ĩ³yen²nx2ta¹tu¹wi¹. \v 17 Jã¹nxe³jut3su² wxa²ẽ¹nãu³ai²na² e³kxi²nyhah¹lxin¹na³li¹. E³kxi²nyhah¹lxin¹te³nah¹lxi¹: ‘Yen³kxih³khai¹nxa¹wi¹. Yen³kxa² taut3to³ta¹kxe³la³ yũ²nxa³wi¹.’ Wxa²ẽ¹nãu³ai²na² nxe³yah³lxi¹lxi¹. Yxah³lxin¹ta¹ hai³txi³ wi¹ko̱³nyhah¹lxa³lxi¹. Khãuh³lxa³ti³nha²khai¹yhah³lxi¹lxi¹. Ĩ³ãin²ta³kxi²nx2tain¹tũ̱³ka̱³txi³syah¹lxi¹lxi¹. Yen³kxi³txa²jah¹la³ yã¹yxah³lxi¹lxi¹. Txa²wãn³txa² yxo²ĩ²sah³lxin¹ju³ta² ã³na¹yah³lxi¹nha²kxai³ ye³han³jah¹la² yã¹yxah³lxi¹lxi¹. Wã²la²ka³lo³khai³xa² hxan³kxi²kxa² yã¹yxah³lxi¹lxi¹. \v 18 Yxah³lxi¹nha²kxai³ yen³kxa² ou²ro²ki³a² tẽ³ki̱³kxai²nãn²tu̱³ ha³nxe² i̱³tho³xa² ũ³whi̱³lhãn²nũ²la² a²nxa̱³ti³ te²ai²na² ĩ³sai¹kxi²sxã³ ĩ³ya³te̱³ya³te̱³kxi²khai¹nxe³te²ju²hẽ³la². Nxe³ki³ai²na² so¹kxah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ yen³kxi³nyhah²lxi³hĩ̱³nxa¹lxi¹. Nxe³kxa² yã¹nxe³sxã³ yxo²ĩ²sah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ oh³nãn¹ta² yen³kxa² ũ³hũ¹nx2ta¹tu¹wi¹. Te²yã¹nxe³sxã³ wã²la² hã³ka³lo³a² ũ³whi²kxi²nyhah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²so¹lxi³ wãn²txa²ju³ta² ĩ²nx2tai¹nxa³lho³li¹. Nxe³kxa² yã¹nxe³sxã³ yxo²ĩ²sah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ko̱³nxe³ti³ kãi³yah³lxin¹ju³ta² ã³wa²su¹txa²ha¹tu¹wi¹. Te²yã¹nxe³sxã³ hĩ³ne³kxa² ye³ka³tũ̱³nẽ³ju³ta² wah³ha² ũ³yhe³kẽ¹nyhah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ye³wi¹lwe²nxi²nx2ti³tu¹wi¹. Nxe³kxa² yã¹nxe³sxã³ yxo²ĩ²sah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wxa²ẽ¹nãu³ai²na² sa²hau³ko³txa²ha¹ju³ta² yũ³tu¹wi¹. Nxe³ye¹nx2ta¹wi¹. \v 19 Jã¹nxe³na¹jut3su² a³lxi²khaix1na¹kxah³lo²su² ĩ³hau³kot3xai³na¹wi¹. Ĩ³kwa̱i²kxi²ta̱³nxa² ĩ³wai¹ta̱³nxa² nxai¹na¹jah¹lo²su² te²sa¹wi¹, wain³txi³ yxau²xai³lhi¹jau³su¹. Nxe³na¹jau³su² wi¹lain³kxix1sah¹lxi³hẽ¹li¹. Ĩ³ãin²ta³kxi²nha²sxã³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³ta² ã³na¹jah¹lxi³hẽ¹li¹. \v 20 Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. A²nũ²a² ã̱³xa² sxi²ha² ã³wih¹ti³ten³nxa²lxin¹kxai²nãn²tu̱³ sxih²yxo²a² ĩ³to¹tot1sxã³ ĩ³kaix1jah³lxi³hĩ̱³nxa¹lxi¹. Yxah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ sxi²hẽ¹nãn¹jah¹la² ĩ³kaix1jah³lxin¹jau³su² ain³kxi²kxai²nãn²tu̱³ sxih²yxo²ai²na² sa²yxo²tha²nha²kxai³ ã³wi¹yhah³lxi³hĩ̱³nxa¹lxi¹. Nxe³kxa²yã¹nxe³ju³ta² Txai²li² Je³su²jah³lo²na¹xai²na² ĩ²li³te² ĩ³nxai²na² ĩ³kaix1kxi¹nx2ta¹wi¹. Nxe³sxã³ wi¹la² ain³kxi²sah²lxin¹sxã³ yxo²ĩ²sah²lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wxa²ẽ¹nãu³ai²na² wi¹lhin¹sxã³ ĩ³ye³kxi²nyhu¹sxã³ yxau²xai³ki̱³tu¹wi¹. \v 21 Jã¹nxe³jut3su² a²nũ²a² ĩ³lxi³te² ĩ³nxai²na² yxo²ĩ²sah¹lxin¹ju³ta² ã³na¹ah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Kan²txi³ yxo²ĩ²sah¹lxi³hẽ¹li¹. Sah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ txa²ko̱¹ko̱¹nũ̱³ka̱³txa² hxi²kan¹sxã³ ĩ³hau³kot3sxã³ yxau²sa²tẽ³a¹wi¹. Txa²wĩ³na² Txai²na² ĩ³hau³kot3sxã³ yxau²sa²tẽ³ya³ha¹wi¹. Jãx1sah¹lxin¹ju³ta² nxe³sah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ hxi²kan¹sxã³ ĩ³hau³kot3sxã³ yxau²sa²tẽ³kxi²ya³sain¹ki̱³tu¹wi¹. \p \v 22 Jã¹nxe³jut3su² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² ĩ³tih³nxe³nx2ti³ju³ta² ten³na³li¹. Ya²la³tu̱³ wi¹ko̱³nh²ti³ten³nyhah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ a²wãn³txai²li² wi¹lain³kxi¹txai¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ye¹nx2ta¹wi¹.” Je³su²jah³la² nxe³na²hẽ³la². A²nxe³jau³xai²na² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txa² ĩ³ye³kxi²yah³lxi³na²hẽ³la². \c 4 \s1 Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lai²na² ã³wxe³ka³lo³a² ĩ²ain¹jau³su² \p \v 1 Nxe³nxa²ha¹te¹ nxe³nũ²la² Txai²na² Jo³ãu²ah³lo²na¹xai²na² hxi²sxã³nhon³sa²jut3sũ̱³ju³ta² ĩ²a¹hẽ³la². Ĩ²a¹ka³tu̱³ta¹ oh³sĩ̱³na² oh³nãu³a¹ sa²yxo²than²na²hẽ³la². Nxe³sxã³ wãn³txa² oh³xan¹ta² wãn³txa² ain³kxai¹na¹hẽ³la². Kwa³jan³ta² wãi²la² hain³jau³hũ̱³jau³xin³ti² ne³ka²ki²xi²na¹hẽ³la². Ne³ka²ki²xi²na¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxex3sa¹lxi¹. Ka³la³sxã³ wxã³txu¹li¹. Nxĩn¹kxai²nãn²tu̱³ ha³lo²a² wxã³ju³ta²nũ³a² ĩ³yau¹ũ³nxa²ha¹tu¹wi¹. \p \v 2 Nxe²e³kxi²sain¹tãu³ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² tĩ³xi¹xi²sa³na²hẽ³la². Nxa²ha¹te¹ tẽ³sxã³ hi¹tai³lhã³na²hẽ³la². Nxe³sxã³ oh³nãu³nũ¹ka³na¹ oh³xan¹thĩ³na² ĩ²a¹hẽ³la². Ĩ²a¹tãu³ Txa²wã¹sũ̱³na² ã³wxe³ka³lo³a² ĩ²a¹hẽ³la². Nxe³ka³lo³ai²na² ówxe³jah¹la² ĩ²a¹hẽ³la². \v 3 Jã¹nxe³sxã³ ã³wxe³jah¹lai²na² yen³nai²na² sa²kxai³lu² ĩ²a¹kxa² txah³lxa³ki³a² wi¹khai¹nxe³ha²kxai³ a³lxi²khai¹nxe³ha²kxai³ nxe³kxe³su² jas2pe³ki³su² ta̱³nxa² sar³to²na³ki³su² ta̱³nxa² nxe³te²hũ̱³na²hẽ³la². Nxe³sxã³ ã³wxe³ka³lo³ai²na² oh³nãu³ãn²tu̱³ sa³te̱³sa³te̱n³te²a² ã³ye³ha³te²kxi²sxã³ i̱³na²hẽ³la². Txah³lxa³ki³a² wi¹ki³a² es3me³ral²ta³ki³hũ̱³nxa² se³te̱³sa³te̱n³sxã³ ã³ye³ha³te²kxi²sxã³ i̱³na²hẽ³la². \v 4 Jã¹nxe³ju³ta² ã³wxe³ka³lo³ai²na² sa²kxai³lu² ã³ye³ha³te²kxi²tãu³a² a²hxi²kan¹ta² ã³wxe³ka³lo³nãu³xa² ka³lo³ka³lxa¹txi³ 24 ã³wxe³ka³lo³a² ã³wxe²xai³na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² ã³wxe³ka³lo³ai²na² a²nũ²a² hxi²kan¹txi³nãu³xa² ã³wxen³tain¹na²hẽ³la². A²nũ²a²nãu³xa² a²hxi²kan¹te²la³ nãu³su² ha²kxai³ a²ne³ka³nãu³a² ũ³nhe³hẽ¹nha²ka³lo³a² ou²ro²ka³lo³a² ũ³nhe³hẽ²ta³lxi³nhxain¹na²hẽ³la². A²nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² a²wã²la²ka³lo³a² hã³ka³lo³a² so¹lxi³ wih²kxi²nha²sxã³ yxau³ain¹na²hẽ³la². \v 5 Nxa²ha¹te¹ kãin²jah¹lai²na² ã³wxe³ka³lo³a² ti³ta³lo³nãu³a² ĩ³ha³lai³ni³ha²kxai³ kãin² wa³tu³ka³nxe³ha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². Jã¹nxe³sxã³ ã³wxe³ka³lo³ai²na² a²ne³kxai³tãu³a² sxi²ha² sa²kĩ̱x3ta³ka³txa² kat3su² nxe³ta³ka³txa³lxai²na² i̱³yxau²xai³sxã³ ha³lo²a² sa²kĩ̱³txã²hẽ³la². A²nxe³ta³ka³ta³txai²na² sa²kxai³lu² a²si³yxau³tãu³a²sa¹. Oh³xan¹te² yãu³ka³txi³nãu³xa² nxe³ 7 nxe³tũ̱³ka̱³txai²na², Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² yxau²xai³lain¹tũ̱³ka̱³txai²la¹wa². \v 6 Nxa²ha¹te¹ ã³wxe³ka³lo³ai²na² sa²kxai³lu² a²ne³kxai³tãu³a² jũ¹nxa² yan¹nãu³a² ĩ̱³yen³su² ni²kxẽ¹hũ̱³jen³su² sxa³na²hẽ³la². Sxa³ha²kxai³ ka³yxuh³hũ̱³te²nãu³xa² ĩ²a¹hẽ³la². ówxe³ka³lo³in³ti² ĩ³ki³hain³kxi² sa²nxũ³sxã³ yxau²xai³lain¹na²hẽ³la². Ka³na³ka³na³te²a² a²yo³na² sa²nxũ³sxã³ yxau² ka³na³ka³na³te²a² a²ne³ka³nãu³a² sa²nxũ³sxã³ yxau² ka³na³ka³na³te²a² a²wi¹tãu³a² sa²nxũ³sxã³ yxau² ka³na³ka³na³te²a² a²wã̱³tãu³a² sa²nxũ³sxã³ yxau² nxe² sa²nxũ³sxã³ yxau²xai³lain¹na²hẽ³la². A²nxe³te²nãu³xa² a²yen³ta³ ye³ka³lxa¹txi³ a²yo³na² yũ² a²ne³ka³nãu³a² yũ² nxẽn³ti³na²hẽ³la². \v 7 Jã¹nxe³jut3su² ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ka³na³ki²te²a² ya²na¹lhũ̱³jah¹lo²su² ha²kxai³ ãh¹te²na² sa²kxai³lu² po¹na² wẽ³sũ̱³jah¹lo²su² ha²kxai³ ãh¹te²na² sa²kxai³lu² a²yen³nãu³a² a²nũ²khai³xa² a²yen³nhũ̱³nha²kxai³ ãh¹te²na² sa²kxai³lu² taut2ta² ã³nin³jah¹lo²hũ̱³nha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². \v 8 Jã¹nxe³ju³ta² ka³yxuh³hũ̱n³te²na² a²wxe³txa² wxeh³tha¹li¹ wxeh³tha¹li¹ wxeh³tha¹li¹ yũ²xai³yah³lxi³na²hẽ³la². Te²yã¹nxe³sxã³ a²ye³na² ye³ka³lxa¹txi³ yũ²xai³yah³lxi³na²hẽ³la². A̱u³txi³ yũ² a²ha² txai²na¹ yũ² nxe³yah³lxi³na²hẽ³la². A²nxe³te²nãu³xa² e³lxah¹ yxau²xai³to³nha²hẽ³la². E³lxah¹ yxau²xai³to³te³nah¹lxi¹: \q1 — Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³tãu³a¹ wi¹lhin¹ta² Si³yxau³jah¹lo²su² na³li¹. Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³su² na³li¹. Nũ³kxũn³te² Si³yxau³tãu³su² na³li¹. Wi¹lhin¹jah¹lo²su² na³li¹. Wi¹lhin¹khaix1jah¹lo²su² yxau²xai²na³li¹. \m A²nxe³jah¹lo²kxai³lu² a²wi¹lhĩ¹nu¹ta²kxai³ ka³te̱n³ti³ yxau²xai³lha²kxai³ nxe³hĩ¹nãn¹te²tu̱³ jah¹lain²txi³ ka³te̱n³ti³ yxau²xai³lha²kxai³ kxãn³nãu³a¹ jah¹lain²txi³ ka³te̱n³ti³ yxau²sa²tẽ³ha²kxai³ nxe² Jah¹lo²su² na³li¹. Nxe² e³lxi³yah³lxi³na²hẽ³la². \p \v 9 Jã¹nxe³jut3su² ka³yxuh³hũ̱³jah¹lo²nãu³xai²li² wãn³txai²li² wxi²kin³ti³ton³jau³xa² e³lxi² wi¹lhin¹ti³hit1jau³xa² e³lxi² ĩ³sa²nẽn¹kxi²jau³xa² e³lxi² Txa²wã¹sũ̱³na² a²ne³nxẽ³na² e³lxi² yxau²xai³lain¹na²hẽ³la². Jã¹nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³nu²su² hi²sen³su² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lai²na² ã³wxe³ka³lo³a² ã³wxe³khai³jah¹lo²su² ha²kxai³ ka³te̱n³su² yxau²xai³jah¹lo²su² ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³nu²su² na³la². \v 10 Jã¹nxe³jut3su² nxe³ain¹ti̱³kxai³lu² a²nũ²a² hxi²kan¹txi³nãu³xin³ti² 24 nxe³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xin³ti³ nxe³te²na² sa²kxai³lu² ã³wxe³ka³lo³ai²li² a²hxi²kan¹ta² si³yxau³jah¹lai²na² ã³wxe³ka³lo³in³ti² ã³ya̱u³son³kxain¹ka³tu̱³ ĩ³ye³kxain¹na²hẽ³la². ówxe³jah¹lai²li² ĩ³sa²nẽn¹kxain¹na²hẽ³la². Ya³lu²ju³ta³nũ³a² yũ²nxa³ha²kxai³ hãi¹sxã³ ka³te̱n³su² yxau²xai³jah¹lo²su² ha²kxai³ nxe³jah¹lo²kxai³ ĩ³sa²nẽn¹kxain¹na²hẽ³la². Ĩ³sa²nẽn¹kxain¹te³nah¹lxi¹, ũ³nhe³hẽ¹nha²ka³lo³khai³xa² sa²ne³sai¹nh²yah³lxi³sãn²nũ²la² ã³wxe³ka³lo³ai²li² a²hxi²kan¹txa² si³yxau³jah¹lai²na² ã³wxe³ka³lo³in³ti² a²ne³kxai³tãu³a² sa²kxai³lu² ũ³ha¹xai³yah³lxi³na²hẽ³la², ũ³nhe³hẽ¹nha²ka³lo³a²sa¹. Nxe²kãi³sxã³ e³kxain¹te³nah¹lxi¹: \q1 \v 11 — Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lo²si¹lxi¹. Txa²wã¹sũ̱³nu² Si³yxau³jah¹lo²si¹lxi¹. Yen³kxa² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³yũ¹kxi²nhĩ¹nhẽ³li¹. Nxe³sxã³ wxa²ẽ¹nãn¹jau³kxai³lu¹: “Yen³kxai²li² kwa²hãi¹nxe² ĩ³yũ¹kxai¹na¹tũ¹xã¹.” Nxĩn¹jau³tu̱³ ĩ³yũ¹ti² ka³te̱n³su² yxau²xai³si¹hai¹ni² nxĩ¹nhẽ³li¹. Nxĩ¹nha²kxai³ sa²nẽn¹kxi¹nxa²sĩ¹na¹ju³ta² wain³sĩn¹na³li¹. Ĩ³wxi²kin³ti³ton³txa²sĩ¹na¹ju³ta² wain³sĩn¹na³li¹. Nũ³kxũn³sxã³ yxau²xai³nhĩn¹ju³ta² wain³sĩn¹na³li¹. \m Nxain¹jau³su² a²hxi²kan¹ta² ã³wxe³ka³lo³a² ã³wxe³jah¹la² nxe² ĩ³ye³kxain¹toh³na²hẽ³la². \c 5 \s1 Ha³te̱h³nxã³nxa² hxi²tẽ³nha²txã³nxai²na² ĩ³yau¹ũ³jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ ha³lo²a² tah²yu³ta² ĩ²a¹hẽ³la². A²hxi²kan¹txa² ã³wxe³ka³lo³ai²na² ã³wxe³jah¹la² ĩ²xi²na¹hẽ³la². A²hxi²ka² a²wi¹tãu³a² ha³te̱h³nxã³nxa² hxi²tẽ³nha²na²hẽ³la². A²nxe³txã¹nxai²li² wãn³txa² yau³ka³lxa¹txi³ ũ³wha²li¹lin²ta²wa². Txã¹nxai²li² a²ta³lo³nãu³a² ũ³wha²li¹li² a²ta³lo³nãu³ai²na² ũ³wha²li¹li² a²kxã³nxa² nxe³ain¹nĩn²ta²wa². Nxe³kxa²yu³su² txã¹nxai²li² ũh³yxo²tĩ¹sãn²nũ²la² ye³ka³lxa¹txi³ 7 nxe³tãu³a² ũ³txã¹ta³kxai¹nĩn¹ta²wa². \v 2 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² nũ³kxũn³khaix1jah¹la² wxã³sxã³ ĩ³ye³na²hẽ³la². Ĩ³ye³sxã³ yxo²kãin²ti³nha²sxã³ ĩ³kaix1te³nah¹lxi¹: \p — Ha³te̱h³nxã³nxa² sa²yxo²than²kxi²ju³ta³ wxi²kan¹te²la³ ten³ki̱³tã³li¹. Ĩh¹te²la³ta̱³ wxi²kan¹sxã³ sa²yxo²than²kxi²te²la³ ki̱³te³ji¹wi¹? Ha³te̱h³nxã³nxa² ũ³txã¹ta³kxain¹kxe³su² 7 nxe³kxe³su² sa²sai¹te²kxi³na¹xa² ten³ki̱³tã³li¹. Oh³xan¹jah¹la² nxe³na²hẽ³la². \p \v 3 Nxe³nũ²la² oh³xai²nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ²li³hxa³te²a² wxi²ka¹nai¹nxa³ha²kxai³ yuh³xai²nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ²li³hxa³te²a² wxi²ka¹nai¹nxa³ha²kxai³ txa²wã¹ha³lo²a² yxau³ki̱³ko³xai²na² a²yuh³nãu³a² a²nũ²a² ĩ²li³hxa³te²a² wxi²ka¹nai¹nxa³ha²kxai³ ain¹na²hẽ³la². Hai³txi³ sa²hai¹sxã³ wãn³txai²na² ĩ²ai¹nxa³hẽ³la². \v 4 A²nxe³jut3su² ĩ²a¹tãu³a² ĩ³ãin²ta³kxi³nha²sxã³ kãin² nã̱n³na¹hẽ³la². Ha³te̱h³nxã³nxai²li² sa²yxo²than²kxi²nxa³ha²kxai³ wãn³txai²li² hxi²kan¹txi³ ĩ²xa³kxa²yãu³ka³nxũ³su² kãin² nã̱n³na¹hẽ³la². \v 5 Nxa²ha¹te¹ a²nũ²a² a²hxi²kan¹txi³nãu³xa² ka³na³ka³nat3te²a² tĩ̱³sa²sxã³ ĩ³ye³kxi²sa³na²hẽ³la². Ĩ³ye³kxi²sa³te³nah¹lxi¹: \p — Nã̱n³ta̱³lxi¹. Hãi¹nxe³sxã³ ĩ²txa²hẽ³li¹. Ha³te̱h³nxã³nxai²li² sa²hai³kxi²jah¹la² ũ³tã̱¹ta³kxi²nha²te²a² sa²hait1son¹ta³kxi²jah¹la² yũ²na³li¹. A²nxe³jah¹lo²kxai³lu² a²nũ²a²nãu³xa² a²hxi²kan¹jah¹lo²su² ha²kxai³ ya²na¹lhũ̱³jah¹lai²la¹wi¹. Ju³ta²sah³lo²nu¹ta² nũ̱³ka̱³txi³su² jah¹lai²la¹wi¹. Ta³vi²yah³lo²nu¹tai²na² a²sa³wi³sa³khai³xai²la¹wi¹. Yxuh³lxi³ju³ta² yũ³hxai²nxa³kxai³ jãx1jah¹lo²su² na³li¹. A²nxe³jah¹lain²txi³ a²ko̱¹ko̱¹su² te²nãu³xa² ã³na¹hxa³tain¹na²hẽ³li¹. Nxe³ha²kxai³ ha³te̱h³nxã³nxai²li² wxi²kan¹txi³ sa²yxo²than²kxi²tu¹wi¹. Nxe³sa³na²hẽ³la². \p \v 6 Nxe³nũ²la² O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹la² ĩ²a¹hẽ³la². A²nũ²a² a²hxi²kan¹txi³nãu³xai²li² a²nxũ²kwa̱i³ye³la³nãu³a² ĩ³sa²nxũ³sxã³ yxau³na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² a²nũ²a² kãin²te²na² ã³wxe³ka³lo³ai²li² ka³yxuh³hũ̱³jah¹la²nãu³xa² a²ye³ha³te²kxi²tãu³an¹ka³lo³an²tu̱³ ã³tĩ̱³na²hẽ³la². A²nxe³sxã³ o³ve²a² wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² kwẽn¹tai²na² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²na²hẽ³la². A²nxe³sxã³ a²ne³txau³xa² ne³tau³ha¹li¹ ne³tau³ha¹li¹ ne³tau³ha¹li¹ ka³na³ki² ne³tau³xi³na²hẽ³la². A²ye³na² ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ka³na³ki² ye³nxe³hã¹na²hẽ³la². A²nxe³ju³ta² a²si³yxau³tãu³a²sa¹ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹lo²nãu³xai²la¹wa². Yuh³nãn¹ko³xa² ĩ³sa²si¹hã³tũ̱³ka̱³txai²la¹wa². \v 7 Jã¹nxe³jut3su² O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹la² ã³tĩ̱³nũ²la² ha³te̱h³nxã³nxai²li² sa²so¹kxi²na²hẽ³la². Kãin²jah¹lai²na² ã³wxe³ka³lo³a² ã³wxe³jah¹lai²na² hxi²ka² a²wi¹tãu³a² sa²so¹kxi²na²hẽ³la². \v 8 Sa²so¹kxi²tãu³ãn²tu̱³ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la²nãu³xa² ã³ka³ti³wxe², a²nũ²a² a²hxi²kan¹txi³nãu³xa² ã³ka³ti³wxe² nxain¹sxã³ O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² a²ne³kxai³tãu³a² ã³ka³ti³wxe³ain¹na²hẽ³la², kãin² hxi²kan¹sxã³ wa³to²hi²ha²kxai³la³. A²nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² vi³o³lãu²hũ̱³ka³lo³a² hxi²tẽ³nha²ha²kxai³ ka³te̱³ha² ou²ro²tẽ³na² hxi²tẽ³nha²ha²kxai³ a²nxe³tẽ³nai²li² ha³nxe²a² wha³lxin¹kxa² wi¹lũ³kxa² ĩ³ne³kxi¹hin²ta²wa². A²nxe³kxa² ha³nxe²a² wha³lxin¹txa² a²si³yxau³tãu³a²sa¹: Je³su²jah³la² wãn³txa² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txai²na² wãn³txa² oh³xa² ka³la³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² ain³kxi²jau³xai²la¹wa². Jã¹nxe³sxã³ vi³o³lãu²hũ̱³ka³lo³ai²li² hxi²tẽ³nha² ka³te̱³ha² hxi²tẽ³nha² nxẽn³tain¹na²hẽ³la². \v 9 Nxa²ha¹te¹ wãn³txa² tah²yau³xa² hai³nain¹na²hẽ³la². Hai³nain¹te³nah¹lxi¹: \q1 — Wxãi²li² O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lo²si¹lxi¹. Ha³te̱h³nxã³nxai²li² sa²yxo²tha²nĩn¹ju³ta² wain³na³li¹. Ha³te̱h³nxã³nxai²li² tã̱x1ta³kxi²nha²ju³ta² sa²hai¹son¹ta³kxin¹ju³ta² hxi²ka¹ni¹lxi¹. A²kxã³nxai³tã² su²lhã³nxain¹na²hẽ³li¹. Wxa²ti³ha²yau³xa² ha³li³hxan³sxã³ ya³lu²kxi²nĩ¹nhẽ³li¹. Nxĩn¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ ã³sa²so¹ai¹ni¹nhẽ³li¹. Nxẽ¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² sa³wi³ha³lxi³lo³tai¹nĩ¹nhẽ³li¹. A²nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² sxi²je³na² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ²li³je³na² ã³sa²so¹ai¹nĩ¹nha²kxai³ a²nũ²a² wãn³txa² ã̱³xa² e³te²a² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ²li³hxa³te²a² ã³sa²so¹ai¹nĩ¹nha²kxai³ a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txi³su² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ²li³hxa³te²a² ã³sa²so¹ai¹nĩ¹nha²kxai³ a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txa² kãi²lxi³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ĩ²li³hxa³te²a² ã³sa²so¹ai¹nĩ¹nha²kxai³ nxai¹nĩ¹nhẽ³li¹. \q1 \v 10 Nxai¹nĩ¹nha²kxai³ hxi²kan¹khai¹nxe³tũ̱³ka³txi³su² ti³hi¹tai¹nĩ¹nhẽ³li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² a²nũ²a² ĩ³ye³ũ¹nhẽ³tũ̱³ka̱³txi³su² ti³hi¹tai¹ni¹nhẽ³li¹. Nxai¹nĩ¹nha²kxai³ yuh³xai²nãn¹ko³xai²na² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³we²ta³lxi³nyhain¹tu¹wi¹. \m Nxe² hai³nain¹na²hẽ³la². \p \v 11 Nxa²ha¹te¹ ĩ²yxau³na¹tãu³a² oh³xan¹te²nãu³xa² ka³lxa¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ain³kxi²na¹hẽ³la². Ka³yxuh³hũ̱³jah¹la²nãu³xa² ain³kxi²na¹ha²kxai³ a²nũ²a² hxi²kan¹txi³nãu³xa² ain³kxi²na¹ha²kxai³ nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² ã³nũ²kxi²sxã³ a²nũ²a² ka³lxa¹khai¹nxe³sxã³ hxi²kan¹txi³ wxa²hau³kot3sxã³ ĩ²ki̱³sxa³tũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²nxain¹na²hẽ³la². ówxe³ka³lo³a² kãin²jah¹la² ã³wxe³ka³lo³ai²li² ã³ki³hain³kxi²nyhain¹na²hẽ³la². \v 12 óki³hain³kxi²sxã³ yxo²kãin²txi³ ĩ³ye³kxain¹na²hẽ³la². Ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \q1 — O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹la²kxai³ kã¹nxa² su²lhã³ain¹ti³ai¹ti²tu³wi¹. A²nxe³jah¹la² wi¹lhin¹sa²sai¹jah¹lai²la¹wi¹. Ha³lo²a² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³hxi²kan¹txi³lo³tẽ³ju³ta² wain³na³li¹. Yen³kxih³khaix1kxi³ju³ta² wain³na³li¹. A²hoh³lxi³sa²ti³hi¹tã³li¹. Nũ³kxũn³ti³hit1tã³li¹. Wi¹lhin¹ti³hi¹jau³su² ĩ³ye³kxi²ki̱³ju³ta² wain³na³li¹. Wxi²kin³ti³ton³ki̱³ju³ta² wain³na³li¹. Ĩ³sa²nẽn¹kxi²ki̱³ju³ta² wain³na³li¹. Nxe³jah¹lai²kxai³ nxe³ti³hi¹ki̱³jah¹lai²la¹wi¹. \m Nxe³ain¹na²hẽ³la². \p \v 13 Nxe³nũ²la² a²yen³kxa² a²nũ²su² ta̱³nxa² ka³yxuh³sxu² ta̱³nxa² Txa²wã¹sũ̱³na² ka³te̱n³su² ĩ³yũt1si¹kxa² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³ye³kxain¹na²hẽ³la². Oh³xai²nãn¹tũ̱³ka̱³txa² a²yxo²ha³kxa¹ yuh³xai²nãn¹tũ̱³ka̱³txa² a²yxo²ha³kxa¹ txa²wã¹ha³lo²a² yuh³xan¹ko³xan²tu̱³ nxe² yxau²xai³tũ̱³ka̱³txa² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ̱³ye³na² kãin²je³na² yxau²xai³tũ̱³ka̱³txa² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³ye³sxã³ sa²nẽn¹kxain¹te³nah¹lxi¹: \q1 — Jah¹lai²na² ã³wxe³ka³lo³ai²na² hxi²kan¹ta² si³yxau³jah¹lai²na² ã³wxe³ka³lo³ai²li² ã³wxe³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² wi¹lhin¹khaix1jah¹lai²la¹wi¹. O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² wi¹lhin¹khaix1jah¹lai²la¹wi¹. Ĩ³wi¹lxo³kxain¹ki̱³ju³ta² wai³nha²kxai³ ĩ³sa²nẽn¹kxain¹ki̱³ju³ta² wai³nha²kxai³ ĩ³wxi²kin³ti³ton³ti³hi¹tain¹ki̱³ju³ta² wai³nha²kxai³ ha³lo²a² whãi²na¹ ĩ³hxi²kan¹txi³lo³tẽ³ya³nhẽ³ju³ta² wai³nha²kxai³ nxe³sa²tẽ³ki̱³ya³nhẽ³ju³ta² wain³na³li¹. Hai³txi³ ta³lu²nhxa³ki̱³sxa³lho³li¹. \m Nxe³ain¹na²hẽ³la². \p \v 14 Nxa²ha¹te¹ nxe²e³ta³lu²nain¹nũ²la² ka³yxuh³hũ̱³jah¹la²nãu³xa² ha¹li¹ ha¹li¹ tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² ĩ³wa²lũ³xi²sxã³ ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Wain³sĩn¹na³li¹. Jah¹lai²li² ĩ³sa²nẽn¹kxain¹ki̱³ju³ta² wain³sĩn¹na³li¹. Nxe³ain¹na²hẽ³la². Te²yã¹nxe³ha²kxai³ a²nũ²a² hxi²kan¹te²nũ̱³ka̱³txa² 24 nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² ã³ka³ti³whaut3ta³kxi²wxe³sxã³ ĩ³sa²nẽn¹kxain¹na²hẽ³la². \c 6 \s1 Ha³te̱h³nxã³nxa² ũ³txã¹ta³kxih²txã³nxa² wxa²hai¹tã³la³kxi²jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ ten³sa²tã³a¹tãu³a² O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² ha³te̱h³nxã³nxa² nxã³ka³lxa¹txi³ 7 nxe² tã̱¹ta³kxi²txã³nxai²na² wxa²so¹nũ²la² nxã³ka³na³ka³nat3sxã³ wxa²hai¹tã³na²hẽ³la². Wxa²hai¹tã³ka³tu̱³ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la²nãu³xa² ka³na³ka³na³te²a² kxau¹ka³ti³ ĩ³ye³na²hẽ³la². Ta²li¹jau³hũn³sxã³ ĩ³ye³te³nah¹lxi¹: \p — Wxãx3txu¹li¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 2 Nxe³nũ²la² ka²va¹la² hãn³te²a² wxã³ye²na²hẽ³la². Wxã³ye²ka³tu̱³ a²nũ²a² ã³ka³tih³ya̱u³kxi²jah¹lo²kxai³lu² hu³kxi³su² hxi²tẽ³nha²sxã³ ya̱u³kxi²na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² ne³hẽ¹nha²ka³lo³a² ĩ³hxi²kan¹txi³lon³ye²kxi³ka³lo³a² ũ³hũ¹ain¹na²hẽ³la². Ũ³hũ¹ain¹ka³tu̱³ a³li³na²hẽ³la². A²nũ²a²nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹ wa³ka³ti³lo³tai¹si¹jau³su² a³li³sxã³ ai³na²hẽ³la². \p \v 3 Nxa²ha¹te¹ nxe³nũ²la² ha³te̱h³nxã³nxa² sa²tã̱¹ta³kxi²txã³nxai²na² ãh¹txã³nxai²na² wxa²hai¹tã³na²hẽ³la². Wxa²hai¹tã³ka³tu̱³ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ã̱³jah¹la² ĩ³ye³kxi²na²hẽ³la². Ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Wxãx3txu¹li¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 4 Nxe³nũ²la² ka²va¹la² a²ne³ne̱³su² te²a² wxã³ye²na²hẽ³la². Wxã³ye²ka³tu̱³ a²nũ²a² ã³ka³tih³ya̱u³kxi²jah¹lo²kxai³lu² hi³ki²a³la² kãin² khai¹nxe³ta³wxi²a² sa²nũ¹ain¹na²hẽ³la². Sa²nũ¹ain¹te³nah¹lxi¹: \p — Yuh³xan¹ko³xa²nãu³a² ai³sẽ¹li¹. Nxĩn¹kxai²nãn²tu̱³ ha³lo²a² hãun²ju³ta² sa²sai¹sẽ¹li¹. Sa²sain¹kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²a²nãu³xa² ã³nhe¹lxi³sxã³ ĩ³sun²txi²waun¹nyhain¹tu¹wi¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 5 Nxa²ha¹te¹ nxe³nũ²la² ha³te̱h³nxã³nxa² sa²tã̱¹ta³kxi²txã³nxai²na² ãh¹txã³nxai²na² wxa²hai¹tã³kxi²na²hẽ³la². Wxa²hai¹tã³kxi²ka³tu̱³ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ã̱³jah¹lo²kxai³ ĩ³ye³kxi²na²hẽ³la². Ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Wxãx3txu¹li¹. Nxe³na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² ka²va¹la² a²tun³ta² wxã³ye²na²hẽ³la². Wxã³ye²ka³tu̱³ a²nũ²a² ka³tih³ya̱u³jah¹la² yen³kxa² sa²te̱¹ju³ta² hau³ko³ka³txa² hxi²tẽ³nha²na²hẽ³la². \v 6 Nxa²ha¹te¹ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la²nãu³xa² a²nxũ²kwa̱i³wi³ta³nãu³a¹ a²yxo²wãn³txa² ain³kxi²na¹hẽ³la². Ain³kxi²na¹te³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Yain³ta³ki³a² yo³ha² sa²ka²la¹txa²hẽ³li¹. Tri²ka²ki³a² kwa³ta³lẽ³na² ne³kih³tẽ³na² sa²kxai³lu² nẽn³ka³na³ka³nat3sxã³ a²yo³ha² sa²kxai³lu² ha³te̱h³nxã³ki³a² ki³ka³na³ka³na³ki³a² a²yo³hai²la¹wi¹. Ye³ka³na³ka³nat3sxã³ a³lan²tãu³a² wa³kon³kxi²sxã³ ũ³yho³hi²ki³ai²la¹wi¹. Te²yã¹nxe³sxã³ se³va²ta²ki³a² kwa³ta³lẽ³na² ne³kih³tẽ³na² a²yo³ha² sa²kxai³lu² ha³te̱h³nxã³ki³a² nã³nha¹li¹ ka³na³ki¹ a²yo³hai²la¹wi¹. Nxẽn¹kxai²nãn²tu̱³ a³se²te²yau³xa² ã³kho³txa³ha²kxai³ u²va²yau³xa² ã³kho³txa³ha²kxai³ nxe³sẽ¹li¹. Nxe³te²na² yo³ha² sa³ka³la¹txa³hẽ¹li¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 7 Nxa²ha¹te¹ nxe³nũ²la² ha³te̱h³nxã³nxa² tã̱¹ta³kxi²nha²txã³nxai²na² ã̱³nxã³nxai²na² wxa²hai¹tã³kxi²na²hẽ³la². Wxa²hai¹tã³kxi²ka³tu̱³ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ã̱³jah¹lo²kxai³ ĩ³ye³kxi²na²hẽ³la². Ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Wxãx3txu¹li¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 8 Nxe³nũ²la² ka²va¹la² wa³si³wa³sin³te²a² wxã³ye²na²hẽ³la². Wxã³ye²ka³tu̱³ a²nũ²a² ã³ka³tih³ya̱u³kxi²jah¹lo²kxai³lu² a²ĩ³lxa² ya³lu²te²su¹ nxe³na²hẽ³la². A²nxe³sxã³ ya³lu²te²na² a²yxau³ju³ta² ã³sa²so¹na²hẽ³la². Nxe³ka³tu̱³ ka²va¹la² a³ka³tih³ya̱u³jah¹la² sa²kxai³lu² ĩ³hxi²ka¹ti³hi¹tã²hẽ³la². Yuh³xai²nãn¹ta²nũ̱³ka̱³txa² su²lhã³ah³lxi³si¹jau³su² ĩ³hxi²ka¹ti³hi¹tã²hẽ³la². A²nũ²a² ha¹li¹ ha¹li¹ yũ³kxai²nãn²tu̱³ ka³na³ka³nat3sxã³ su²lhã³i² jã¹nxe² ha¹li¹ ha¹li¹ yũ³kxai²nãn²tu̱³ ka³na³ka³nat3sxã³ su²lhã³i² nxe²xai³ye²si¹jau³su² ĩ³hxi²ka¹tã²hẽ³la². A²nũ²a² ã³nhe¹kxi²sxã³ su²lhã³nyhu¹kxi³jut3su² ta̱³nxa² he³ja³lu²ju³ta² ta̱³nxa² ĩ³ta³ka³khai³su² ya²lu¹ju³ta² ta̱³nxa² ka³yxuh³xa² ũn³te²a² wxã³sxã³ ĩ³so¹jĩ²ju³ta² ta̱³nxa² nxe³sxã³ ĩ³sun²tã¹si¹jau³su² ĩ³hxi²ka¹tã²hẽ³la². \p \v 9 Nxa²ha¹te¹ nxe³nũ²la² ha³te̱h³nxã³nxa² sa²tã̱¹ta³kxi²nha²txã³nxa² ã̱³xai²na² wxa²hai¹tã³kxi²na²hẽ³la². Wxa²hai¹tã³kxi²ka³tu̱³ a²nũ²a² yãu³ka³txi³nãu³xa² a²nũ²a² wi¹lhin¹te² yãu³ka³txi³nãu³xa² ka³lxa¹khai¹nxe³tũ̱³ka̱³txa² ĩ²ai¹na¹hẽ³la². Txah³lxa³kxa³txa² Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxi²si¹jau³su² ka³yxuh³xa² sĩ̱³na² ũ³thũ²kxi²ka³txa² a²yu³hẽ³nãu³a² sa²kxai³lu² a²nũ²a² yãu³ka³txi³nãu³xa² ĩ²ai¹na¹hẽ³la². A²nxe³te²nãu³xa² a²kxã³nxai³tã² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²ai¹ni² wain³txi³ sa²yxo²we¹tai¹ni² nxain¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ĩ³lxa³thi¹nxa³tũ̱³ka̱³txa² hxi²ka² su²lhã³ain¹na²hẽ³la². \v 10 A²nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² ĩ³kaix1sxã³ ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³nãi³. Nxe³txi¹. Wi¹lhin¹ta² Si³yxau³kah³lo²si¹lxi¹. Ya²la³la² Si³yxau³ka³jah³lo²si¹lxi¹. Ĩ³lxa³thi¹nxa³tũ̱³ka̱³txa² khãuh³lxa³ti³sain¹sĩn¹sxã³ su²lhã³sain¹sĩn¹na²hẽ³li¹. Nxe³sain¹sĩn¹kxe³su² ĩh¹nxe³hĩ¹na² su²lhã³sain¹sĩn¹ju³tai³tã² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹lain¹sxã³ ĩ³wai¹tain¹sĩn¹te³lin¹ji¹, yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txa²su¹? Nxain¹na²hẽ³la². \p \v 11 Nxe³nxa²ha¹te¹ tũ̱¹ka̱³txai²na² su²lhã³ain¹tũ̱³ka̱³txa² sa²kxai³lu² wã²la² hã³ka³lo³a² ũ³hũ²xai³ain¹na²hẽ³la². Ũ³hũ²xai³ain¹te³nah¹lxi¹: \p — Wah³nxe² yxau³jah¹lxi³sã²nhẽ³li¹. Ye³jen¹na² ko̱³nxe³ti³ kãi³ũh¹nx2tain¹kxa² yo³ha² ũ³hũ¹ai¹na¹tu¹wi¹. Nxe²nxa³ta̱³lxa¹ wxa²ka³lxa¹ti³nãu³xa² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹te²na² sa²kxai³lu² ĩ³lxa³thi¹nxa³tũ̱³ka̱³txai²na² hxi²ka² wxãi²yã¹nxe² su²lhã³ain¹nũn³tu¹wi¹. Nxe³ain¹sãn²nũ²la² hã²wxãn³txa³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ũh¹nx2tain¹kxa² yo³ha² ũ³hũ¹ai¹na¹tu¹wi¹. \p \v 12 Nxa²ha¹te¹ nxe³nũ²la² ha³te̱h³nxã³nxa² ã³tã̱x1ta³kxi²txã³nxai²na² ã̱³nxã³nxai²na² wxa²hai¹tã³kxi²na²hẽ³la². Wxa²hai¹tã³kxi²ka³tu̱³ kĩ̱h³nũ̱³xa² yuh³xai²nãn¹ko³xai²na² kãin² ka³ta̱³ta̱³tũ²na²hẽ³la². U³je³na³ka² ĩ³ka²nxa¹hi²na²hẽ³la². Wã²la²ka³lo³a² ti̱³ti̱n³ka³lo³a² a̱u³ka³lo³a² tẽ³kxai²nãn²tu̱³ ũn³tĩ¹kxi²nẽ³kxai²nãn²tu̱³ ka³nxah¹te²ju²hẽ³la². Jã¹nxe³jut3sũ̱³nxe² u³je³na³kai²li² ĩ³ka²nxa¹hi²na²hẽ³la². Ka³nxah³ta² i³lxai²li² a²ti³ha²yau³hũ̱³sxã³ ĩ³ã̱³lxa³ti³na²hẽ³la². \v 13 Hi³ka²ta³ai²li² oh³nãu³ãn¹ta³ki³u¹tai²li² yuh³xai²na² ã³na¹na²hẽ³la². Fi²ko²ne³kxa² yã¹nxe³hĩ̱³nx2na³la². A²nxã̱³kxai²li² ka³to²nxa³ta̱³lxa¹ it3ta² kãin² ik3kxai²nãn²tu̱³ yu³ha² ã³ya³hi²te²ju²hẽ³la². Jã¹nxe³jut3sũ̱³nxe² hi³ka²ta³ai²li² ki³ka³lxa¹txi³ yu³ha² ã³ya³hah³lxi³na²hẽ³la². \v 14 Nxe³kxa²yu³su² o³sĩ̱³nãu³u¹tai²li² sa²hai³kxi²sxã³ tĩ¹na²hẽ³la². Ha³te̱h³nxãn³su² tẽ³ki̱³kxai²nãn²tu̱³ wxa²wa³lã̱u²kxi²ki̱³kxai²nãn²tu̱³ wxa²tĩ¹kxi²te²ju²hẽ³la². Nxe³jut3sũ̱³sxã³ o³sĩ̱³na² tĩ¹na²hẽ³la². Te²yã¹nxe³sxã³ wã³la³ka³txa² a²yxo²ha³kxa¹ ha³lo²ai²na² ĩ̱³yau³xa² sa²ki³wa³le³kxi²ko³xa² a²yxo²ha³kxa¹ nxe³sxã³ ĩ³ã̱³lxa³txi³sxã³ sa²we²ta²xai³na²hẽ³la². \v 15 A²nxe³jut3su² a²nũ²a²nãu³xa² yuh³xai²nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ²ain¹na²hẽ³la². Yuh³xai²nãn¹jah¹la² si³yxau³ka³txa² a²yxo²ha³kxa¹ a²nũ²a² a²hxi²kan¹txi³nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹, nũ³kxũn³te²nãu³xa² a²si³yxau³ka³txa² a²yxo²ha³kxa¹, yen³kxi³te²nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹, nũ³kxũn³te²nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹, kwa²wa³kon³nũ̱³ka̱³txa² a²yxo²ha³kxa¹, ã³wa²sut1sxã³ yxau³te²nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹ nxe³sxã³ a²nũ²a² hãi¹nxe³ti³xa¹ yuh³lxi³khaix1nxẽn³tai¹nha²kxai³ tah³lxẽ¹na² ã³wi¹hai¹nha²kxai³ txah³lxa³kxa³txẽ¹na² ĩ³hãi³ai¹nha²kxai³ nxain¹na²hẽ³la². \v 16 Nxe³sxã³ ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Jah¹lo²su² a²hxi²kan¹ta² ã³wxe³ka³lo³a² ã³wxe³jah¹la² yuh³lxi³sa²sĩn¹nha²kxaix2 O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹la² ĩ³a̱n³ta³kxi²sxã³ ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li²sa²sĩn¹ju³ta² yuh³lxi³sa²sĩn¹nha²kxaix2 nxe³sa²sĩn¹nhai¹. Nxe³sa²sĩ¹nha²kxai³ wã³la³ka³txe² ĩ³nxai²na² txah³lxa³kxa³txe² ĩ³nxai²na² ã³ya³hi²sxã³ ã³no¹syah¹lxi³sĩ¹nhẽ³li¹. ótĩ¹kxi²syah¹lxi³sĩ¹nhẽ³li¹. \v 17 Khãuh³lxi³thi¹te³lhxã³ sa²txah²nhu²nhã²khi³. Nha¹jau³su². Nxe³jut3su² ha²kxai³ hxi²kan¹ti³ ya³lo³txi²sa²sĩ¹nxa³nhai¹. Nxe³ain¹na²hẽ³la². Ju¹tai²na² ha³kxa¹ ĩ²a¹hẽ³la². \c 7 \s1 I³sa³e² nũ̱³ka̱³txa² ũ³yhe³ta̱³kxain¹jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ nxe³nũ²la² oh³xan¹jah¹la²nãu³xa² ĩ²a¹hẽ³la². In³txa² ha¹li¹ ha¹li¹ jah¹la²nãu³xa² ĩ²a¹hẽ³la². A²nxe³jah¹la²nãu³xai²li² txa²wã¹ha³lo²ai²na² yuh³xai²nãn¹ko³xai²na² ĩ³sa²nxũ²xai³ain¹na²hẽ³la². Txa²wã¹wi¹nẽ³tãu³a² ĩ³sa²nxũ², txa²wã¹wã̱³tãu³a² ĩ³sa²nxũ², u³je³na² kan³tãu³a² ĩ³sa²nxũ² u³je³na² a³li³xi²tãu³a² ĩ³sa²nxũ² nxe²xai³ain¹na²hẽ³la². Nxe³ka³tu̱³ it3ta² ĩ²li³tãu³a² it3te³lhxã³ tãu³ ha³lo²a² sa²xit3ta̱³nxa² ĩ̱³ye³na² sa²xit3ta̱³nxa² sa³wxe³na² sa²xit3ta̱³nxa² nxe³te³lhxã³ kxai²nãn²tu̱³ jah¹la²nãu³xa² wxa²sa²tã³yi¹tai¹nhĩ̱³nx2na³la². \v 2 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² ã̱³xa² ka³la³sxã³ wxã³na²hẽ³la². U³je³na² a³li³xi²tãu³a² wxã³na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² ka³te̱n³sa²tẽ³jah¹la² sa³wi³ha³lxa² ũ³yhe³ta̱³ki³a² tẽ³na²hẽ³la². Tẽ³ka³tu̱³ oh³xan¹jah¹la²nãu³xin³txi² ĩ³kaix1tain¹na²hẽ³la². A²nxe³jah¹la²nãu³xin³txi³ yuh³xai²nãn¹ko³su² ta̱³nxa² ĩ̱³ye³nai²li² ta̱³nxa² ã³kho³kxi²kxi³nũ³su² hxi²kan¹txi³ jah¹la²nãu³su² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 3 Jã¹nxe³sxã³ ĩ³kaix1tain¹kxi³jau³xai²na² ain³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxex3jah³lxi³wxe¹. Ha³lo³kxi²yxau³jah³lxi³sã²nhẽ³le¹. Ha³lo²ai²li² ã³khot3jah³lxi³sãn²txa³hẽ¹le¹. Kxĩh³nũ̱³su² ta̱³nxa² ĩ̱³yen³su² ta̱³nxa² sa³wxen³su² ta̱³nxa² ã³khot3jah³lxi³sãn²txa³hẽ¹le¹. Txa²wã¹sũ̱³na² sa³wi³ha³lxi³nãu³xa² ũ³yhe³ta̱³ta³la² tẽ³ka³tu̱³ a²ye³ha³na³kxa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹lhã²na¹tu¹we¹. Txa²wã¹sũ̱³na² sa³wi³ha³lxi³ ye²kxe³su² e³lxah²lxi³tu¹we¹. Nxe³nyhain¹na²hẽ³la². \p \v 4 Nxe³sxã³ Ja³ko³ah³lo²nu¹tai²na² a²ki³lha³lxa² nũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹li²xai³nyhain¹na²hẽ³la². A²nxe³tũ̱³ka̱³txa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹li²nyhain¹tũ̱³ka̱³txa² ka³lxa¹khai¹nxe³sxã³ 144.000 nxe² ka³lxa¹khai¹nxe³na²hẽ³la². \v 5 Nxe²xai³sxã³ Ju³ta² nũ̱³ka̱³txi³su² 12.000 nxe³tũ̱³ka̱³txa² ka³lxa¹khai¹nxe³tũ̱³ka̱³txa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²lin¹ta²xai³lha²kxai³, Ru³bẽm2 nũ̱³ka̱³txi³su² te²yã¹nxe³ tũ̱³ka̱³txa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹la³kxi²xai³lha²kxai³, Ka²te³ nũ̱³ka̱³txa² te²yã¹nxe³ tũ̱³ka̱³txa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe²wha²li¹la³kxi²xai³lha²kxai³ \v 6 A³ser² nũ̱³ka̱³txi³su² te²yã¹nxe³ tũ̱³ka̱³txa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹la³kxi²xai³lha²kxai³, Naf3ta³li² nũ̱³ka̱³txi³su² te²yã¹nxe² tũ̱³ka̱³txa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹la³kxi²xai³lha²kxai³, Ma³na³ses2 nũ̱³ka̱³txi³su² te²yã¹nxe² tũ̱³ka̱³txa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹la³kxi²xai³lha²kxai³ \v 7 Si³me³ãu² nũ̱³ka̱³txi³su² te²yã¹nxe³ tũ̱³ka̱³txa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹la³kxi²xai³lha²kxai³, Le³vi² nũ̱³ka̱³txi³su² te²yã¹nxe³ tũ̱³ka̱³txa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹la³kxi²xai³lha²kxai³, I³sa³kar² nũ̱³ka̱³txi³su² te²yã¹nxe³ tũ̱³ka̱³txa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹la³kxi²xai³lha²kxai³ \v 8 Se³bu³lõm2 nũ̱³ka̱³txi³su² te²yã¹nxe³ tũ̱³ka̱³txa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹la³kxi²xai³lha²kxai³, Jo³se² nũ̱³ka̱³txi³su² te²yã¹nxe³ tũ̱³ka̱³txa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹la³kxi²xai³lha²kxai³ Bẽn³ja³mĩ² nũ̱³ka̱³txi³su² te²yã¹nxe³ tũ̱³ka̱³txa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹la³kxi²xai³lha²kxai³ nxe³si¹nyhain¹na²hẽ³la². Ju¹tai²na² ĩ²a¹hẽ³la². \s1 I³sa³e² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te² nũ̱³ka̱³txa² ĩ³yau¹ũ³jau³su² \p \v 9 Nxa²ha¹te¹ nxe³nũ²la² yu³tã̱³xa² ĩ²a¹hẽ³la². Ĩ³a¹ka³tu̱³ a²nũ²a²nãu³xa² ka³lxa¹khaix1nxe³tũ̱³ka̱³txa² ĩ²a¹hẽ³la². A²nxe³tũ̱³ka̱³txa² ka³lxa¹khai¹nxe³ha²kxai³ hxi²kan¹txi³ wxa²hau³ko³ki̱³te²sxa³yu²hẽ³la². Nũ¹a² yxau³xain¹ko³xa² a²wã³ki³kxai³ a³li³sxã³ wxã² a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txi³nãu³xai²li² a²wã³ki³kxai³ a³li³sxã³ wxã² a²nũ²a² ĩ²li³te²nãu³xa² a²wã³ki³kxai³ a³li³sxã³ wxã² sxi²jen³nãu³xai²na² a²yxo²ha³kxa¹ a²wã³ki³kxai³ a³li³sxã³ wxã² nxe³ain¹na²hẽ³la². A³li³sxã³ wxã³ain¹nũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² ã³wxe³ka³lo³a² ãn³tĩ³ai¹nha²kxai³ o³ve²a² wẽn³sũ̱³jah¹la² ã³tĩ³ai¹nha²kxai³ nxain¹na²hẽ³la². A²nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxi²si¹jau³su² wã²la² hã³ka³lo³a² so¹lxi³ ũ³whi²kxi²nha²ha²kxai³ he³la³nxã³nhũn³txã³nxa² sa²nãu³so¹sxã³ hxi²tẽ³nha²ha²kxai³ nxe³yain¹na²hẽ³la². \v 10 Nxe³sxã³ ĩ³kaix1sxã³ ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³txa² kãin²khaix1jah¹lai²la¹wi¹. Txa²wã¹ko̱³nxe³ti³ kãi³ki̱³ju³ta² sa²wa²su¹tẽ³jah¹lai²la¹wi¹. A²nũ²a² hxi²kan¹te²na² ã³wxe³ka³lo³ai²na² ã³wxe³jah¹lai²la¹wi¹. Te²yã¹nxe³jut3su² o³ve²a² wẽn³sũ̱³jah¹la² wxa²wa²su¹tẽ³jah¹lo²su² nũn³na³li¹. Nxain¹na²hẽ³la². \p \v 11 Nxain¹tãu³a² oh³xan¹tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ã³wxe³ka³lo³a² ã³tĩ̱³i² a²nũ²a² hxi²kan¹txi³nãu³xai³tã² ã³tĩ̱³i² ka³yxuh³hũ̱³jah¹la²nãu³xa² ha¹li¹ ha¹li¹ te²nãu³xa² ã³tĩ̱³i² nxain¹sxã³ ĩ³ki³hain³kxi²nyhain¹ka³tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² ne³kaix3tãu³a² ã³ka³ti³whaut3ta³kxa² ã³wxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³sa²nẽn¹kxain¹na²hẽ³la². \v 12 Ĩ³sa²nẽn¹kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Ju¹tai²na² wain³ye¹nx2ti³sĩn¹nha²wi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³txa² ne³ti³hit1sa²tẽ³ki̱³jah¹lai²la¹wi¹. Ĩ³sa²nẽn¹kxi²ki̱³ju³ta² wain³ye¹nx2ti³sĩn¹nha²wi¹. Wxi²kin³ti³ton³ki̱³ju³ta² wain³ye¹nx2ti³sĩn¹nha²wi¹. A²hoh³lxi³sa²ti³hi¹tã³li¹. Ĩ³ka³lih¹kxi²nũ¹ki̱³ju³ta² wain³ye¹nx2ti³sĩn¹nha²wi¹. Wi¹lhin¹ti³hi¹jau³su² ĩ³ye³kxi²ki̱³ju³ta² wain³ye¹nx2ti³sĩn¹nha²wi¹. Ha³lo²a² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³hxi²kan¹txi³lo³tẽ³ju³ta² wain³ye¹nx2ti³sĩn¹nha²wi¹. Nũ³kxũn³ti³hit1tã³li¹. Ju¹tai²na² whãi²na¹ wain³ye¹nx2ti³sĩn¹nha²wi¹. Hai³txi³ ne³ki³so³nxa³lho³li¹. Nxe³nyhain¹na²hẽ³la². \p \v 13 Nxe³ka³tu̱³ a²nũ²a² hxi²kan¹jah¹la²nãu³xa² ka³na³ka³na³jah¹la² ã³tĩ̱³sa²sxã³ ĩ³ye³kxi²sa³na²hẽ³la². Ĩ³ye³kxi²sa²te³nah¹lxi¹: \p — Nxex3sa²lxi¹. Tũ̱¹ka̱³txai²na² wã²la² hã³ka³lo³a² ũ³whih²kxi²nyhain¹tũ̱³ka̱³txai²li² ĩh¹nxe³tũ̱³ka̱³txi³ta̱n³te²la¹xã³? Ha³lo²la³ ĩh¹ju¹xai²nãn¹te²ta̱³ wxã³ain¹te²la¹xã³? Nxe³sa³na²hẽ³la². \p \v 14 Nxa²ha¹te¹ ĩ³wa²lũ³xi²na¹te³nah¹lxi¹: \p — Ko̱³xain¹nxa³nhai¹. Yxãn¹ta¹ wxãi²ne³i¹lxi¹. Nxa¹hẽ³la². Nxa²ha¹te¹ ĩ³ye³kxi²sa²te³nah¹lxi¹: \p — Tũ̱¹ka̱³txai²na² a²yxo²ha³kxa¹ khãuh³lxa³ti³nyhain¹na²hẽ³li¹. A²kxã³nxa² a²wã²la²ka³lo³khai³xa² tẽ³lxi²sxã³ O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² a²ti³ha²yau³xa² wa²hi̱³lxain¹kxa² yã¹nxe³kxe³hũ̱³nxe² O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹la² ya³lu²kxi²sxã³ a²ti³ha²yau³xa² ha³li³hxan³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹ju³ta² sa²wa²su¹tain¹na²hẽ³li¹. \v 15 Nxe³jut3su² ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³txa² a²ne³kxai³tãu³a² yxau²xai³lain¹na³li¹. Nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² o²la³kxi²nũ¹hain¹na³li¹. A³lan²ta² whãi²na¹ ka³nxah³ta² whãi²na¹ nxẽn³tain¹na³li¹. Nxẽn³tai¹nha²kxai³ jah¹la² Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³jah¹la² ã³wxe³ka³lo³a² ã³wxe³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² wi¹wi¹nxe² ĩ³hau³ko³tũ¹hain¹tu¹wi¹. \v 16 Nxain¹sxã³ hai³txi³ he³ja³lu²kxain¹ju³ta² yũ²nxa³ha²kxai³ ya̱³lxu²ja³lu²ain¹ju³ta² yũ²nxa³ha²kxai³ tĩh³na² ai³lain¹tãu³a² u³je³na³ka² wãn³ya³lu²ju³ta² khãuh³lxa³thi¹nain¹ju³ta² yũ²nxa³ha²kxai³ nxe³ai¹nxa³lho³li¹. \v 17 Nxe³yãn¹ta¹ O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ã³wxe³ka³lo³a² ã³wxe³jah¹lai²na² hi²sen³su² ĩ³hau³ko³tũh¹khai³jah¹lo²su² tu¹wi¹. Nxe³sxã³ ka³wã³lxa² wi¹jau³xa² ka³te̱n³ti³hi¹tẽ³jau³xa² ã³sa²so¹nũ¹hain¹tu¹wi¹. Nxe³kxa²yu³su² Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³jah¹la² sa²kxai³lu² ha³ya³kxa² ĩ³nã̱n³si¹hain¹tu¹wi¹. Nxe³jau³xai²li² nxe³sa³na²hẽ³la². \c 8 \s1 Ha³te̱h³nxã³nxa² sa²tã̱¹ta³kxi²txã³nxa² wxa²hai¹tã³ta³lun²jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ nxe³nũ²la² ha³te̱h³nxã³nxa² sa²tã̱¹ta³kxi³txã³nxai²na² a²ne³ki³san¹txã³nxa² wxa²hai¹tã³kxi²na²hẽ³la². Wxa²hai¹tã³kxi²ka³tu̱³ oh³nãu³an¹tũ̱³ka̱³txa² ka³nahx2nxe³sxã³ yxau³ain¹na²hẽ³la². Ye³ha¹la² so¹lxi³ ka³nah²nxe³sxã³ yxau³ain¹na²hẽ³la². \v 2 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹tũ̱³ka̱³txa² ha¹li¹ ha¹li¹ ha¹li¹ ka³na³kin¹tũ̱²ka̱³txa² Txa²wã¹sũ̱³na² ne³kaix3tãu³a² yxau³ain¹tũ̱³ka̱³txa² wxã³ain¹na²hẽ³la². Wxã³ain¹nũ²la² wãi²lhũ̱³ka³txa² ũ³hũ²xai³ain¹na²hẽ³la². \p \v 3 Nxe³ain¹ti̱³kxai³lu² oh³xan¹jah¹la² ã̱³xah³la² wxã³ye²na²hẽ³la². Txah³lxa³kxa³txa² Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxi²si¹jau³su² ka³yxuh³xa² sĩ̱³na² ũ³thũ²kxi²ka³txa² ã³tĩ̱³na²hẽ³la². Ha³nxe²a² a²wha³lxin¹txa² nxe²yxau³tẽ³na² ou²ro²ka² we¹tain¹tẽ³na² hxi²tẽ³nha²sxã³ ã³tĩ̱³na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² a²wha³lxin¹txa² wi¹lũ³khai¹nxe³ta³ wha³lxin¹txa² ne³kih³khai¹nxe³tẽ³na² sa²nũ¹ain¹na²hẽ³la². Sa²nũ¹ain¹ka³tu̱³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²nũ¹hain¹jau³xa² sa²so² ha³nxe²a² a²wha³lxin¹txa² wi¹lũ³ta³wha³lxin¹txa² sa²so² nxe³na²hẽ³la². Nxe³sxã³ txah³lxa³kxa² ã̱³xa²ka³txa² ne³ka³nah²nãu³a² ũh³wxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³nai²li² sa²nẽn¹kxain¹na²hẽ³la². A²nxe³ka³txai²li² ou²ro²ka² we¹tain¹kat3su² ye²ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² sxa³ka³txai²la¹wa². \v 4 A²nxe³ta³wha²lxin¹txai²na² sa²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²hain¹jau³xai²na² sa²kxai³ nxe³te³na² ka³la³ye²na²hẽ³la². Oh³xan¹jah¹lai²na² hxi²ka² sa²sai¹ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² ka³la³ye²na²hẽ³la². \v 5 Nxe³nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² hi²sen³su² ha³nxe²a² wha²lxin¹txa² ẽ¹nai²na² sa²so¹nũ²la² txah³lxa³kxa³txin³txi² ne³ka³nah²nãu³a² ha³nxe²a² i̱³te²a² a²wha³lxin¹txa² ne³kih¹sxã³ so¹na²hẽ³la². Ne³kih¹sxã³ so¹ka³tu̱³ yuh³xan¹ko³xai²na² ã³na¹na²hẽ³la². óna¹ha²kxai³ kãin² ĩ³ta³li¹ye²ha²kxai³ kãin² ĩ³ha³lai³ni²ye²ha²kxai³ kxĩh³nxa² kãin² ĩ³ka³ta̱³ta̱³tũh¹lxi²yai¹nha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². \s1 Wãi²lhũ̱³ka³txa² ĩ³yau¹ũ³jau³su² \p \v 6 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² nũ̱³ka̱³txa² ha¹li¹ ha¹li¹ ha¹li¹ ka³na³ki² te²nũ̱³ka̱³txa² wãi²lhũ̱³ka³txa² wxa²no²la³kxi²xai³si¹hain¹jau³nũ³su² ĩ³hau³ko³tain¹na²hẽ³la². \p \v 7 Nxa²ha¹te¹ ã³si³wxe³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² a²wãi²lhũ̱³ka³txa² wxa²no²la³kxi²na²hẽ³la². Wxa²no²la³kxi²ka³tu̱³ yuh³xai²nãn¹ko³xa² wã³yxũ³la³ka² kãin² wẽ³hã¹ha²kxai³ ha³nxe²a² kãin² i̱³khai¹nxe³ha²kxai³ a²ti³ha²yau³xa² sa²so¹ha²kxai³ nxe³te²kxai³ yuh³xai²nãn¹ko³xa² ã³na¹ye²na²hẽ³la². Yuh³xan¹ko³xai²na² a²wã³kxi³kxai³ i̱³hxan³nha²kxai³ sa³wxe³na² hi³sa³ka³txa² a²wã³kxi³kxai³ i̱³hxan³nha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². Nxe³sxã³ a²wã³kxi³kxai³ ka³na³ka³nat3sxã³ i̱³hxan³nha²kxai³ a²wã³kxi³kxai³ ha¹li¹ on³nha²kxai³ nxe²xai³na²hẽ³la². A²nxe³tãu³a² si³sa² whãi²na¹ i̱³hxan³na²hẽ³la². \p \v 8 Nxa²ha¹te¹ ã̱³xah³lai²na² sa²kxai³lu² a²wãi²lhũ̱³ka³txa² wxa²no²la³kxi²na²hẽ³la². Wxa²no²la³kxi²ka³tu̱³ wã³la³ka³thũ̱³ka³txa² ĩ²a¹hẽ³la². Nxe³ka³txa² whãi²na¹ i̱³na²hẽ³la². A²nxe³ka³txai²na² sa²kxai³lu² sa²so¹ye²ha²kxai³ ĩ̱³ye³nai²li² ã³na¹yain¹na²hẽ³la². óna¹yain¹ka³tu̱³ ĩ̱³ye³nai²li² a²wã³kxi³kxai³ a²ti³ha²yau³xa² ĩ³ã̱³lxa³ti³na²hẽ³la². Nxe³sxã³ a²yxo²ha³tih³nãu³a² sa²kxai³lu² a²tih³ha²yau³la³ ĩ³wet1sa²kxai³ a²yxo²ha³tih³nãu³a² sa²kxai³lu² ĩ̱³yau³khai³lxa³ha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². \v 9 Nxe³ye²ha²kxai³ a̱i³nai²na² sa²kxai³lu² ka³te̱n³ti³ hãu¹te²na² sa²kxai³lu² a²wã³kxi³kxai³ ki³ka³na³ka³na³te²a² ya²lun¹ti³ha²kxai³ a²wã³kxi³kxai³ ki³ha¹lin¹te²a² ka³ten³txi³ hã̱u¹ha²kxai³ nxe²xai³na²hẽ³la². Nxe³kxa²yu³su² ĩ̱³ye³na² hã̱u¹xai³ka³lo³ai²na² na³vi²o²ka³lo³ai²na² ju¹ta² yã¹nxe³sxã³ a²wã³kxi³kxai³ ka³lo³ka³na³ka³na³ju³ta² ã³kho³ta³lxi²ha²kxai³ a²wã³kxi³kxai³ ka³lo³ha¹lin¹ju³ta² ã³kho³txa³ha²kxai³ nxe²xai³na²hẽ³la². \p \v 10 Nxa²ha¹te¹ ã̱³xah³lai²na² sa²kxai³lu² ã³ta³lo³hẽt1sxã³ wãi²lhũ̱³ka³txa² wxa²no²la³kxi²na²hẽ³la². Wxa²no²la³kxi²ka³tu̱³ hi³ka²ta³a² oh³nãn¹ki³a² ĩ³ĩ̱³ki³a² yuh³xai²nãn¹ko³xa² a³hi²ye²na²hẽ³la². Ya³wi̱³ta²ka³txa² yã¹nxe² ĩ³ĩ̱³na²hẽ³la². Nxe³sxã³ ka³wã³lxa² kãin²jau³xa² ã³na¹ha²kxai³ kxĩh³nxa² ka³wã³lxa² a³li³xi²ju³ta² ã³na¹ha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². \v 11 A²nxe³sxã³ hi³ka²ta³ai²na² a²ĩ³lxa² Ab3sĩn²to³ki³su¹ nxe³na²hẽ³la². A²nxe³ki³ai²na² a²ĩ³lxa² si³yxau³tãu³a² ta̱n³ki³su¹. Nxe³na²hẽ³la². A²nxe³sxã³ ka³wã³lxai²na² a²wã³kxi³kxai³ yau³ka³na³ka³na³ju³ta² ta̱n³nha²kxai³ a²wã³kxi³kxai³ yau³ha¹lin¹ju³ta² ta̱³nxa³ha²kxai³ nxe²xai³na²hẽ³la². Nxe³ye²ha²kxai³ a²nũ²a²nãu³xa² yuh³xai²nãn¹ko³xa² yxau³te²nãu³xa² ka³lxa¹txi³ ya²lun¹txi³na²hẽ³la², ĩ̱³yau³xa² ta̱n³yau³ye²ha²kxai³la². \p \v 12 Nxa²ha¹te¹ ã̱³xah³lai²na² sa²kxai³lu² ã³ta³lo³hẽt1sxã³ a²wãi²lhũ̱³ka³txa² wxa²no²la³kxi²na²hẽ³la². Wxa²no²la³kxi²ka³tu̱³ u³je³na³kai²li² i³la³kxai²li² hi³ka²tai²li² nxe³sxã³ a²wã³kxi³kxai³ ki³ka³na³ka³nat3sxã³ ã³ka³nxa¹hi²ye²ha²kxai³ a²wã³kxi³kxai³ ki³ha¹lin¹sxã³ wi¹lxi³ye²ha²kxai³ nxe²xai³ye²na²hẽ³la². Te²yã¹nxe³sxã³ a²lan²ti³su² a²wã³kxi³kxai³ ye³ka³na³ka³nat3sxã³ ã³ka³nxa¹hi²ye²ha²kxai³ a²wã³kxi³kxai³ ye³ha¹lin¹sxã³ wi¹lha²tet1je²ha²kxai³ nxe²xai³ye²na²hẽ³la². Te²yã¹nxũn³sxã³ ka³nxah³ju³ta² te²yã¹nxe³kxe³hũ̱³nxe² ã³ka³nxa¹hi²ye²na²hẽ³la². \p \v 13 Nxe³nũ²la² oh³sĩ̱³nãu³a² tau²ta²ta³a² kãin²te²a² ã³ni³nxa² wxã³na²hẽ³la². Wxã³sxã³ kaix1te³nah¹lxi¹: \p — A³kwe¹ a³kwe¹ a³kwe¹. Yuh³xan¹ko³xa² yxau²xai³lain¹tũ̱³ka̱³txa² khãuh³lxa³thi¹nain¹tu¹we¹. Oh³xan¹jah¹la²nãu³xa² a²wãi²lhũ̱³ka³txa² wxa²no²la³kxi²xai³lain¹jah³la²nãu³nũ³a² nxain¹tãu³a¹ khãuh³lxa³thi¹nain¹tu¹we¹. Nxe³na²hẽ³la². \c 9 \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ ã̱³xah³lai²na² sa²kxai³lu² ã³ta³lo³hẽt1sxã³ a²wãi²lhũ̱³ka³txa² wxa²no²la³kxi²na²hẽ³la². Wxa²no²la³kxi²ka³tu̱³ oh³sĩ̱³na² hi³ka²ta³a² ĩ²a¹hẽ³la². A²nxe³ki³a² oh³xa² a³hi²sxã³ yuh³xan¹ko³xai²na² sxan³ta²wa². A²nxe³sxã³ hi³ka²ta³jah¹la² yuh³xan¹ko³xai²na² a³hi²jah¹lai²na² sa²kxai³lu² sya²ve²ka³txa² ũh³yxo²than²ki̱³ka³txa² sa²nũ¹nyhain¹na²hẽ³la². Yuh³xa² kxĩh³nxẽ¹na² u¹tẽ³na² ũh³yxo²than²ki̱³ka³txa³nũ³a² sa²nũ¹nyhain¹na²hẽ³la². \v 2 Nxe³te³na¹ yuh³xa² kxĩh³nxẽ¹na² u¹tẽ³na² ũh³yxo²than²kxi²na²hẽ³la². Ũh³yxo²than²kxi²tãu³a² ha³nxe²a² a²ha³lxin¹txa² a³li³na²hẽ³la². Fo³kãu²tẽ³na² kãin²khai¹nxe³tẽ³na² kãin² ĩ³ha³lxi¹kxa²yã¹nxa² a̱u³tãu³a² ĩ³ha³lxin¹na²hẽ³la². Nxe³te³na¹ ha³lo²a² whãi²na¹ ĩ³ka²nxah¹na²hẽ³la². \v 3 A²nxe³ju³tai²na² a²ha³lxin¹txa² a³li³tãu³a² ta³ka²ta³su² kãi²lxi³te²nãu³xa² a³li³na²hẽ³la². Yuh³xan¹ko³xai²na² ã³wxã³ain¹na²hẽ³la². ówxã³ain¹te³na¹ ĩ³nũ³kũ̱n³si¹hain¹na²hẽ³la². Sxe³sxe³kxa² ki³khe¹khaix1te²ju²hẽ³la². Nxe³jut3sũ̱³nxe² ĩ³nũ³kxũ̱n³tain¹na²hẽ³la². \v 4 Ĩ³nu³kxũ̱n³tain¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. Yuh³xai²na² si³sa² kho³jah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Ha³lo²ai²na² kwa²wen¹te²a² yxo²ha³kxa¹ kho³jah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Sa³wxen³na² yxo²ha³kxa¹ kho³jah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Hãi¹nxe³sxã³ a²nũ²a²nãu³xai²na² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ a²ye³ha³na³kxa² ye³wha²li¹nhã²nxa³te²nãu³xa² so¹lxi³ Txa²wã¹sũ̱³na² sa³wi³ha³lxi³sxa³te²nãu³xa² so¹lxi³ \v 5 Ĩ³khãuh³lxa³ti³tain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Yxãn¹ta¹ su²lhã³ain¹yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Nxe³sxã³ i³la³ka² ki³ha¹li¹ ki³ha¹li¹ ka³na³ki¹ ã³ki³wa³tãu³ki²sxã³ ã³tĩ¹tãu³a¹ nxe³txain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ain¹na²hẽ³la². A²nxe³jut3su² ye³khãuh³lxa³thi¹nain¹ju³tai²na² sa²kxai³lu² sxe³sxe³kxa² ki³lĩ³kxa² yã¹nxe³na²hẽ³la². \v 6 Jã¹nxe³jut3su² a²nũ²a² khãuh³lxa³txi³nhain¹ju³ta² ya³lu²ti³te³nain¹ta¹ hxi²kan¹txi³ ya³lu²ai¹nxa³lho³la². Nxe³ain¹te³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Ya³lu²na¹ju³ta² so¹lxi³ ten³sa³nha¹. Nxain¹kxan²ti³nũ¹ hai³txi³ ya³lu²ai¹nxa³lho³la². \p \v 7 Jã¹nxe³ju³kxai³lu² ta³ka²ta³a² kãi²lxi³te²nãu³xai²na³ sa²kxai³lu² ka²va¹lhũ̱³na²hẽ³la². Ka²va¹la² he¹kxi²te³lhxã³ ai³ain¹kxa² yã¹nxe³na²hẽ³la². A²ne³ka³nãu³a² ne³hẽ¹nha²ka³lo³a² ou²ro²ka³lo³a² ne³hẽ¹nha²na²hẽ³la². A²yen³nãu³ai²na² sa²kxai³lu² a²nũ²a² yen³nhũ̱³na²hẽ³la². \v 8 A²ne³kxĩ̱³sai²na² sa²kxai³lu² txu¹ha² ne³kxĩ̱³sxũ̱³na²hẽ³la². A²wxi²ai²na² sa²kxai³lu² ya²na¹la² wxi²hũ̱³na²hẽ³la². \v 9 A²ha³la³san¹ka³lo³a² kwa³thi³la³ka³lo³a² ũ³whih²kxi²nha²na²hẽ³la². Nxe³sxã³ hi³ye³ka³lo³a² ka²va¹la² ũ³si³kũ¹nha²sxã³ ka³lxa¹khai¹nxe³sxã³ ã³nxai³kxai²nãn²tu̱³ ã³nxo̱³khaix1nxe³te²jai¹ti²tu³wa². Jã¹nxe³jut3sũ̱³nxe² ã³ni³nain¹kxai²nãn²tu̱³ nxe³jut3sũ̱³nxe² ã³nxo³tain¹na²hẽ³la². \v 10 A²nxe³sxã³ a²sa³wẽ̱³lxai²na² sa²kxai³lu² sxe³sxe³kxa² a²ki³ki³lxa² ki³lĩ³kxa² yã¹nxa²hẽ³la². A²nxe³ju³kxai³lu² ka²va¹la² sa³wẽ̱³lxai²na² sa²kxai³lu² a²nũ²a² ĩ³wai¹kxai²nãn²tu̱³ ye³khãuh³lxa³thi¹nain¹na²hẽ³la². I³la³kxa² ki³ha¹li¹ ki¹ha¹li¹ ka³na³ki² ã³ki³wa³tãu³kxi²tãu³a² nxẽn³tain¹na²hẽ³la². \v 11 Jã¹nxe³jut3su² ta³ka²ta³a² kãi²lxi³te²nãu³xai²na² sa²kxai³lu² a²hxi²kan¹jah¹la² yũ³na²hẽ³la². Nxe³te²na² sa²kxai³lu² kxĩh³nxẽ¹na² u¹tẽ³na² a²hxi²kan¹jah¹lo²su² na²hẽ³la². Nxe³te²na² ĩ³lxa²sa¹. E³bre²a² wãn³txai²na² sa²kxai³lu² A³ba³tõ³jah³lo²su¹ nxe³ha²kxai³ Kre²ka² wãn³txai²na² sa²kxai³lu² A³po³li³õ²jah³lo²su¹, nxe³ha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². \p \v 12 Nxa²ha¹te¹ yuh³xai²na² khãuh³lxa³thi¹nain¹ju³ta² yu³ka³na³ka³nat3sxã³ ne³ki³son³na³la². Yxãn¹ta¹ yu³tha¹lon¹na³la². \p \v 13 Nxa²ha¹te¹ ã̱³xah³lai²na² sa²kxai³lu² ã³ta³lo³hẽt1sxã³ a²wãi²lhũ̱³ka³txa² wxa²no²la³kxi²na²hẽ³la². Wxa²no²la³kxi²ka³tu̱³ wãn³txa² ain³kxi²na¹hẽ³la². Txah³lxa³kxa³txai²li² ou²ro²ka² we¹tain¹ka³txa² Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxi²ka³txai²li² a²ne³txau³xa² ne³tau³ha¹li¹ ne³tau³ha¹li¹ yũ³na²hẽ³la². Nxe³te²nxũ²kwa̱i³ye³la³nãu³a² wãn³txa² e³jau³xa² ain³kxi²na¹hẽ³la². A²nxe³ka³txai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² sxa³na²hẽ³la². \v 14 A²nxe³sxã³ wãn³txa² ain³kxi²na¹jau³xai²na² sa²kxai³lu² jah¹la² wãi²lhũ̱³ka³txa² kwẽn¹ta² o²la³kxi²jah¹lai²na² a²ne³nxẽ³na² ain³kxi²jau³su² na²hẽ³la². Nxe³te³nah¹lxi¹: \p — Nxex3sa²lxi¹. In³txa² ha¹li¹ ha¹li¹ oh³xan¹jah¹lo²nãu³xa² ka³wã³lxa² Eu³fra²te²yau³xa² kãin²khaix1jau³xa² tai³kxi²nha²sxã³ sxa³ain¹te²nãu³xai²na² sa²ta²la³kxi¹txai¹nhẽ³li¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 15 Nxe³ha²kxai³ sa²ta²la³kxain¹na²hẽ³la². A²nxe³sxã³ a²kxã³nxa¹ sa²ta²la³kxi²lã³jah¹lo²nũ³a² ĩ³hau³kot3tain¹na²hẽ³la². A²nũ²a²nãu³xa² ka³lxa¹khai¹nxe³te²nãu³xa² a²wã³kxi³kxai³ nũ̱³ka̱³txi³ka³na³ka³nat3sxã³ ĩ³ya²lu¹tai¹ni² a²wã³kxi³kxai³ nũ̱³ka̱³txi³ha¹lon¹tãu³a² sa²kxai³lu² sa²wa²su¹tai¹ni² nxe³ju³ta²nũ³su² ĩ³hau³kot3tain¹na²hẽ³la². Ha³lo²a² ĩ³lxi²je³na² hau³kon³sxã³ kwẽ³ko³ni² i³la³kxa² ĩ³lxi²je³na² hau³kon³sxã³ tĩ¹i² a³lan²ta² ĩ³lxi²ju³ta² hau³kon³sxã³ a³la²ni² u³je³na³ka² ki³ka³la³xi²ju³ta² hau³ko³ni² nxe³je³na² sa²ta²la³kxi²ju³ta³nũ³su² ã²la² ĩ³hau³kot3tain¹na²hẽ³la². \v 16 A²nxe³jut3su² sa²ta²la³kxi²sã³te²na² a²nũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² ka³lxaaaaaa¹khaiiiiiix1nxe³na²hẽ³la². \p — Tu³sẽn²tos2 mi³lyões2 nxe³tũ̱³ka̱³txi³su¹. Nxe³jau³xa² ain³kxi²na¹hẽ³la². A²nxe³tũ̱¹ka̱³txai²na² a²yxo²ha³kxa¹ ka²va¹la² ka³ti³ya̱u³kxi²sxã³ ã³naun³tain¹na²hẽ³la². \v 17 Nxe³sxã³ ĩ²a¹tũ̱³ka̱³txa² nxe³te³nah¹lxi¹. Ka²va¹la² ka³ti³ya̱u³kxi²tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² a²ha³la³san¹ka³lo³ai²na² kwa³thi³la³ka³lo³ai²na² sa²kxai³lu² ha³nxe²a² yã¹nxe² he³hen³nha²kxai³ ja³sĩn²to² yã¹nxe² wi³win³nha²kxai³ ẽ³syo²fre² yã¹nxe² sa³te³sa³ten³nha²kxai³ nxẽn³tain¹na²hẽ³la². Nxa²ha¹te¹ ka²va¹la² a²ne³kai²na² sa²kxai³lu² ya²na¹la² ne³ki³hũ̱³na²hẽ³la². A²yxo²ai²na² sa²kxai³lu² ha³nxe²a² i̱³jut3sũ̱³nxe² yxo²a³li³ha²kxai³ a²wha³lxin¹txa² yxo²a³li³ha²kxai³ ẽ³syo²fre²nũ̱³hũ̱³nxe² yxo²a³li³ha²kxai³ nxe³yain¹na²hẽ³la². \v 18 A²nxe³te²ka³ya̱³lhu² ka²va¹la²nãu³xa² yxo²a³li³ju³ta² ha³nxeh³lxi³ha²kxai³ a²nũ²a²nãu³xa² ka³lxa¹txi³ ya²lun¹txain¹na²hẽ³la². Ha³nxe²a² yxo²a³li³ha²kxai³ a²wha³lxin¹txa² yxo²a³li³ha²kxai³ ẽ³syo²fre²nũ̱³xa² yxo²a³li³ha²kxai³ nxe³yai¹nha²kxai³ a²nũ²a²nãu³xa² ka³lxa¹txi³ ya²lun¹tain¹na²hẽ³la². A²wã³kxi³kxai³ nũ̱³ka̱³txi³ ka³na³ka³na³te²nãu³xa² ya²lun¹tai¹nha²kxai³ a²wã³kxi³kxai³ nũ̱³ka̱³txi³ha¹lin¹te²nãu³xa² ã³wa²sut1sxã³ yxau³ai¹nha²kxai³ nxe²xai³lain¹na²hẽ³la². \v 19 A²nxe³sxã³ ka²va¹la²nãu³xa² a²yxo²ai²na² ha³nxeh³lxi³ha²kxai³ a²sa³wẽ̱³lxa² ha³nxeh³lxi³ha²kxai³ yxain¹na²hẽ³la². A²sa³wẽ̱³lxai²na² sa²kxai³lu² txih³xa² ne³ka² yã¹nxe³na²hẽ³la². A²ne³ka² yũ³te²an²tu̱³ a²wxi²ai²na² ha³nxeh³lxa³txi³ ĩ³yĩ³nẽ³te²jai¹ti²tu³wa². Jã¹nxain¹na²hẽ³la². \p \v 20 Nxa²ha¹te¹ a²nũ²a²nãu³xai²na² ka³te̱n³sa²te²nãu³xa² hai³txi³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹ju³ta² a²na¹ai¹nxa³hẽ³la². Hãi¹nxe³sxã³ a²ta³a² sa²nẽn¹kxai¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³nu²su² ki³lxo³xain¹ka³txa² ou²ro²ka³txa² ta̱³nxa² pra²ta²ka³txa² ta̱³nxa² brõn²se²ka³txa² ta̱³nxa² txah³lxa³kxa² we¹kxi²ka³txa² ta̱³nxa² hi³a² we¹kxi²ka³txa² ta̱³nxa² nxe³sxã³ yen³kxa² ĩ²li³ka³txa² tẽ³nũ²la² txa²wã¹sũ̱³nu²su² ki³lxo³xain¹ka³txa² wet1sxã³ sa²nẽn¹kxain¹na²hẽ³la². Yxãn¹ta¹ ka¹txai²li² hxi²kan¹txi³ ĩ²nha²nxa³ha²kxai³ a²ne³nxẽ³na² ain³kxi²nhã²nxa³ha²kxai³ ĩ³sa²yxau³sxã³ ã³nxai²nxa³ha²kxai³ nxe³te²sxa³jai¹ti²tu³wa². \v 21 Te²yã¹nxe³sxã³ a²nũ²a² su²lhã³nyhain¹ni² tih³na³la² ã³nan³nyhain¹ni² in³txa² txu¹ha² ko̱³ti³hin¹khaix1nxe³sxã³ o²la³kxi²nyhain¹ni² a²nũ²a² yen³kxa² kãi³kxi²nyhain¹ni² nxain¹na²hẽ³la². Jã¹nxain¹na²hẽ³la². Hai³txi³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹ju³tai²li² ã³na¹ai¹nxa³hẽ³la². \c 10 \s1 In³txai²na² ha³te̱h³nxã³nxa² hxi²tẽ³nha²jah¹la² ĩ³yau¹ũ³jau³su² \p \v 1 Nxe³nxa²ha¹te¹ nxe³nũ²la² oh³xan¹jah¹la² nũ³kxũn³khai¹nxe³jah¹la² oh³xan¹ko³xa² a³li³nũ²la² wxa²ka³nxi²na²hẽ³la². A²nxe³jah¹lai²na² a²wã²lai²na² sa²kxai³lu² o³sĩ̱³nhũ̱³ka³lo³su² wih²kxi²nha²na²hẽ³la². A²ne³ka³nãu³a² txih³xa²ta³a² ke̱¹lhũ̱³nxe² ũ³nhe³hẽ¹nha²na²hẽ³la². A²yen³nãu³a² sa²kxai³lu² u³je³na³ka² yã¹nxe² ye³ki³i̱³na²hẽ³la². A²yu³kxai²na² sa²kxai³lu² ha³nxe² i̱³jut3sũ̱³nxe² yu̱³ki̱³la³kxi²na²hẽ³la². \v 2 A²nxe³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² ha³te̱h³nxã³nxa² li²vro³txã³nxa² jũx1txã³nxa² sa²hai¹sxã³ hxi²tẽ³nhã²na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² ĩ̱³ye³na² yxo²ka³teh³nãu³a² ã³nxai³na²hẽ³la². ónxai³ka³tu̱³ a²yu³kxa² wi¹tãu³a² sa²kxai³lu² ĩ̱³ye³nai²na² ũh³yu³kũ̱³nha²ha²kxai³ a²yu³kai²na² a²wã̱³tãu³a² sa²kxai³lu² ha³lo²a² ti̱³wxe³nha²ha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². \v 3 Nxe³nũ²la² kãin² ĩ³wxan¹na²hẽ³la². Ya²na¹la²ta³a² ĩ³lxãuh³na³kxi²jau³hũ̱³nxe² ĩ³wxan¹na²hẽ³la². Ĩ³wxan¹nũ²la² ha³lai³xa² nũ̱³ka̱³txa² ha¹li¹ ha¹li¹ ha¹li¹ ka³na³ki¹ tũ̱³ka̱³txa² ĩ³yxi²nxũ³xain¹na²hẽ³la². \v 4 Ĩ³yxi²nxũ³xain¹nũ²la²: \p — Wãn³txa² ĩ³yxi²nxũ³xain¹jau³xai²li² ũ³wha²li¹la¹tũ¹xã¹. Nxa¹ta¹ wãn³txa² oh³nãn¹jau³xa² ain³kxi²na¹hẽ³la². Ain³kxi²na¹te³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Nxex3sa²lxi¹. Wãn³txa² ha³lai³xa² nũ̱³ka̱³txa² e³lain¹jau³xai²li² ũ³wha²li¹txa³hẽ¹li¹. Ka²nahx2sxã³ wxa²ẽ¹nãu³ai²na² hãi¹nxĩ¹ka³tu̱³ ain³kxi²yxau³txai¹nhẽ³li¹. Nxe³sa³na²hẽ³la². \p \v 5 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² ĩ̱³ye³nai²li² ti̱³yu³kũ̱³nha² ha³lo²a²nãu³a² ti̱³wxe³nha² nxe³jah¹la² sa²kxai³lu² a²hxi²ka² wi¹nẽ³tãu³a² sa²hxi²ka³la¹nhã²na²hẽ³la². \v 6 Sa²hxi²ka²la¹nha²te³nah¹lxi¹: \p — Nxex3jah³lxi³sa²lxi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² e³jah¹lo²sa¹wi¹. A²nxe³jah¹lo²su² Txa²wã¹sũ̱³nu²khai³xa² ka³te̱n³su² kan²txi³ yxau²xai³jah¹lo²su² na³li¹. A²wi¹ju³ta² ne³ki³so³nxa³jah¹lo²su² na³li¹. A²nxe³jah¹lai²na² hi²sen³su² txa²wã¹ha³lo²a² whãi²na¹ oh³nãn¹ko³xa² whãi²na¹ ĩ̱³ye³na² whãi²na¹ ĩ³yũ¹jah¹lo²su² na³li¹. Yen³kxa² whãi²na¹ oh³nãu³an¹te²a² yen³kxi³su² ta̱³nxa² yu̱h³xan¹te²a² yen³kxi³su² ta̱³nxa² ĩ̱³ye³na² hã̱u¹ain¹te²su² ta̱³nxa² nxe³te²a² yxo²ha³kxa¹ we¹jah¹lo²su² na³li¹. Nxe³jah¹lo²su² ha²kxai³ hĩ¹na² txa²wã¹ha³lo²a² ne³ki³son³ju³ta²nũ³su² ya̱u³son³na³li¹. \v 7 Nxe³ha²kxai³ oh³xan¹jah¹la² ne³ki³san¹jah¹la² wãi²lhũ̱³ka³txa² o²la³kxi²te³lhxã³ nxe²na³li¹. Nxe³kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ten³kxi³jau³xu¹tai²na² e³lxah²lxi³tu¹wi¹. Nxe³jau³xa² a²kxã³nxai³tã² a²sa³wi³ha³lxi³nãu³xu¹tai²na² ĩ³hen³txi²nẽ³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. A²nxe³jau³xu¹tai³nãn¹jau³xa² e³lxah²lxi³tu¹wi¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 8 Nxa²ha¹te¹ nxe³nũ²la² e³ta³lun²nũ²la² wãn³txai²li² oh³nãn¹jau³xa² ain³kxi²na¹jau³xai²li² ãh¹ain³kxi²na²hẽ³la². Ain³kxi²na¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxex3sa²lxi¹. Ĩ²txa²hẽ³li¹. Oh³xan¹jah¹la² ĩ²txa²hẽ³li¹. A²yu³wi¹tãu³a² ĩ̱³ye³na² ti̱³yu³kũ̱³nha²ha²kxai³ a²yu³wã̱³tãu³a² ha³lo²a²nãu³a² ti̱³yu³wxe³nha²ha²kxai³ nxe³jah¹lai²li² ha³te̱h³nxã³nxa² jũ¹lxi³txã³nxa² hxi²tẽ³nha²txã³nxa² ai³sxã³ so¹kxi¹sẽ¹li¹. Nxe³sa³na²hẽ³la². \p \v 9 Nxe³sa³ha²kxai³ ai³na¹nũ²la² ha³te̱h³nxã³nxa² hxi²tẽ³nha²jah¹la² ĩ³ye³kxi²na¹hẽ³la², ha³te̱h³nxã³nxa² ũ³hũ¹sa²si¹ha¹jau³sa². Nxe³na¹ka³tu̱³ ĩ³wa²lũ³xi²sa²te³an¹jau³kxai³lu¹ ĩ³ye³kxi²sa²te³nah¹lxi¹: \p — Txa²nxã¹nxai²li² sa²so¹kxi²sa³wi¹. Nxĩn¹kxai²nãn²tu̱³ Ta²nxã¹nxai²li² ĩ³yai³nhxa³txa²hẽ³li¹. Ĩ³yai³nhxa³tin¹kxai²nãn²tu̱³ wxa²yxo²ai²na² nã̱un³ye¹nxa²ha²kxai³ wxa²ẽ¹nãu³ai²na² ta̱n³ye¹nxa²ha²kxai³ ye¹nxa²tu¹wi¹. Nxe³sa³na²hẽ³la². \p \v 10 Nxa²ha¹te¹ ha³te̱h³nxã³nxa² so¹kxi²na¹ka³tu̱³ ĩ³yai³na¹hẽ³la². Ĩ³yai³na¹tãu³a² nã̱un³nhẽ¹la². Txuh³ha² nã̱un³jau³hũ̱³sxã³ nã̱un³nhẽ¹la². Txa²ẽ¹nãu³ai²na² ĩ³yo¹li²na¹tãu³a² ta̱n³nhẽ¹la². \v 11 Nxa²ha¹te¹ wãn³txa² ãh¹lxi³sxã³ e³kxi²sain¹jau³xa² ain³kxai¹na¹hẽ³la². Ain³kxai¹na¹te³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² tah²yau³nũ³a² ĩ³ye³kxi¹nxa²ha¹jau³nũ³a² ãh¹ ĩ³ye³kxi¹nxa²ha¹tu¹wi¹. Nxe³jau³xa² ĩ³hen³txi¹nxa²ha¹jau³xai²na² sa²kxai³lu² a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ka³lxa¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txa² kãi²lxi³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ka³lxa¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² a²nũ²a² ã̱³xa² wãn³txa² e³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ka³lxa¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² a²nũ²a² a²hxi²kan¹ta² si³yxau³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ka³lxa¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² nxe³tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ ĩ³yau¹ũ¹txai¹nhẽ³li¹. Nxe³sain¹na²hẽ³la². \c 11 \s1 A²nũ²a² ĩ³yxo²nũ¹nain¹ya³jah¹lo²nãu³xa² ĩ³yau¹ũ³jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ nxe³nũ²la² hau³ko³ka³txa² ũ³hũ¹sain¹na²hẽ³la². Ũ³hũ¹sain¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxex3sa²lxi¹. Hau³ko³ka³txa² sa²so¹sẽ¹li¹. Sa²son¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ũ³hau³ko³txa²hẽ³li¹. A³lu²ju³ta² ũ³hau³ko³txa²hẽ³li¹. Nxĩn¹kxai²nãn²tu̱³ ta³lu²nĩn¹kxai²nãn²tu̱³ txah³lxa³kxa³txa² Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxi²ka³txa² te²yã¹nxe³ ũ³hau³ko³txa²hẽ³li¹. Nxĩn¹ka³tu̱³ a²nũ²a²nãu³xa² Sũ̱³na² sa²nẽn¹kxi²te³lhxã³ wxã³tũ̱³ka̱³txa² wxa²hau³ko³txa²hẽ³li¹. Ka³lxa¹ju³ta² wxa²hau³ko³txa²hẽ³li¹. \v 2 Nĩn¹kxai²nãn²tu̱³ ta³lu²nĩn¹kxai²nãn²tu̱³ hãi¹nxã¹txa²hẽ³li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² e³la² kãin²tãu³a² ũ³hau³ko³txa³hẽ¹li¹. Nxe³je³nai²na² sa²kxai³lu² ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² a²ha³lo²ai²la¹wi¹. A²nxe³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xai²na² sa²kxai³lu² ko̱³nxe³ti³ kãi³tũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ sxi²je³na² wi¹lhin¹khai¹nxe³je³na² Je³ru³sa³lẽ²thĩn³su² ha²kxai³ nxe³thĩ³na² yxo²kwĩ̱¹kxai¹nha²kxai³ wa³ka³ti³lo³nyhain¹tu¹wi¹. I³la³kxa² ka³lxa¹khai¹nxe³ sa²tã³tĩ¹tãu³a² 42 nxe² i³la³kxa² sa²tã³tĩ¹tãu³a² wa³ka³ti³lo³nyhain¹tu¹wi¹. \v 3 Nxa²ha¹te¹ txa²sa³wi³ha³lxa² ha¹lin¹te²a² ĩ³yxo²nũn¹sain¹te²a² ĩ³hxi²ka¹tai¹na¹tu¹wi¹. Nxai¹na¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²yxo²wãn³txa² ĩ³hen³txain¹tu¹wi¹. A²nxe³ya³te²a² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² a²ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹ju³ta² ĩ³ãin²ta³kxi²ya³tu¹wi¹. Nxe³sxã³ a²wã²la²ka³lo³khai³xa² sa²kẽn¹ka³lo³a² so¹lxi³ ũ³whi²kxi²nha²sxã³ ai³sxã³ ĩ³hen³txain¹tu¹wi¹. Ye³ka³lxa¹txi³ a³la²ni²sxã³ 1.260 nxe² a³lan²tãu³a² ĩ³hen³txain¹tu¹wi¹. Nxe³sain¹na²hẽ³la². \p \v 4 Jã¹nxe³sxã³ ĩ³hen³txain¹te²na² ha¹li¹nha²kxai³ o³li³ve²ra³ka³ta³txa²yã¹nx2na³la². Nxe³kxat3su² a²yau³xa² sa²sai¹ki̱³kxai²nãn²tu̱³ lã³pi³ãu²ka³txa² ã³nẽ¹nã³wih¹ki̱³kxai²nãn²tu̱³ txa²wã¹ki̱³na¹xai²na² sa²kĩ̱³kxi²nẽ³te²ju²hẽ³la². Nxe³ju³tai²na² yã¹nxe³sxã³ in³txa² ha¹lin¹ya³te²a² Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³nẽ³kxai²nãn²tu̱³ txa²wã¹ẽ¹nãu³ai²na² ã³wa²su¹tũ¹nhẽ³ju³ta² yũ²na³la². Nxe³kxa²yã¹yxah³nx2na³la². Nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³tãu³a² a²ha³lo²a² yxo²ha³kxa¹ we¹jah¹lo²su² ha²kxai³ nxe³jah¹la² yen³nãu³a² he¹ain¹na²hẽ³la². \v 5 A²nxe³te²kxai³la¹ a²nũ²a² ĩ²li²te²na² a²ẽ¹nãn¹jau³kxai³lu²: \p — Jah¹la² ha¹lin¹ya³jah¹lai²na² ten³nxa³nhai¹. Su²lhã³ai¹na¹tũ¹xã¹. Nxain¹kxai²nãn²tu̱³ in³txa² ha¹lin¹te²na² hi²sen³su² ha³nxe²a² ĩ³yxo²sai¹nha²sxã³ wãn³txi³hxa³nai¹nhĩ̱³nx2nã³la². Nxe³sxã³ wãn³txi²ya²lun¹txi²hxa³nai¹nhĩ̱³nx2na³la². \v 6 Nũ³kxũn³jah¹lo²nãu³xa² ha¹lon³txi³yah³na²hẽ³la². Nxe³te²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³hxi²ka¹tain¹kxe³su² yũ³ya³ha²kxai³ a²ẽ¹nai²na² e³ya³te³nah¹lxi¹: \p — Hĩ¹na² wẽ³hã¹ju³ta² ten³sa²nxa³nha¹. Wãn³txa² ĩ³hen³txi³ ta³lu²nain¹sã²na¹tũ¹xã¹. Nxain¹kxai²nãn²tu̱³ wẽ³hã¹xi²hĩ̱³nx2nxa³wa². Te²yã¹nxe³sxã³ ĩ̱³yau³xa² ĩ³ã̱³lxa³ti³sxã³ a²ti³ha²yau³hũ̱³jau³su² ĩ³wet1si¹jau³su² hxi²ka¹nai¹nhĩ̱³nx2na³la². Te²yã¹nxũn³sxã³: \p — Ĩ³ta³ka³txa² yuh³xan¹ko³xa² ĩ³sa²si¹hã¹a¹tũ¹xã¹. Nxain¹kxai²nãn²tu̱³ ya²la³tu̱³ ĩ³to³nai¹nhĩ̱³nx2na³la². \p \v 7 Nxa²ha¹te¹ nxe³nũ²la² wãn³txa² ĩ³hen³txi³ta³lu²nain¹nũ²la² ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³thin¹khaix1jah¹la² yuh³xa² kxĩh³nxẽ¹na² u¹tẽ³na² a³li³jah¹lai²na² hi²sen³tu̱³ti¹ in³txi³nãu³xa² ha¹lin¹jah¹lo²nãu³xa² ã³nhe¹kxi²yah³na²hẽ³la². ónhe¹kxi²yah³nũ²la² in³txa² ha¹lin¹te²nãu³xa² ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³thin¹khaix1jah¹la² hi²sen³kxai³lu² sun²tã¹ain¹na²hẽ³la². \v 8 Nxe³nũ²la² a²nũ²nãu³xa² ya³lun¹txi²jah¹lo²nãu³xa² tẽ³sxã³ sxi²je³na² ũh³wxe³ain¹na²hẽ³la². Ha³lo²a² sa²tã³ain¹na²hẽ³la². A²nxe³thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txai³tã² a²kxã³nxai³tã² Je³su²jah³la² su²lhã³ain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Nxe³thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³hxai²tẽx1ta³lxi³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³ta² so¹lxi³ kãi³ai¹nha²kxai³ So³to²ma²thĩn³su² yã¹nxe³na²hẽ³la². Te²yã¹nxe³ju³ta² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² en²txi²sa²tẽ³ai¹nha²kxai³ E³ji²ta²ko³su² yã¹nxe³na²hẽ³la². Nxe² ĩ³lxi³hain¹na²hẽ³la². \v 9 Nxa²ha¹te¹ a²nũ²a² ka³lxa¹txi³nãu³xa² a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txi³su² te²na² wxã³ai¹nha²kxai³ sxi²je³na² a²yxo²ha³kxa¹ wxã³ai¹nha²kxai³ wãn³txa² yau³tã̱³xa² e³tũ̱³ka̱³txa² wxã³ai¹nha²kxai³ a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txa² kãi²lxi³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² wxã³ai¹nha²kxai³ nxain¹na²hẽ³la². Nxain¹te³na¹ ya³lu²jah¹la²nãu³xa² ĩ²ain¹na²hẽ³la². Ĩ²ain¹ka³tu̱³ hai³txi³ ya³lu²te²nãu³xa² sa²nĩ̱³kxi²si¹hai¹nxa³jau³su² te³nain¹na²hẽ³la². Ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ a³lan²tãu³a² ãh¹ ne³ka³kat3sxã³ a³lan²nũn³tãu³a² sa²nĩ̱³kxi²si¹hai¹nxa³jau³su² te³nain¹na²hẽ³la². \v 10 Nxe³nxa²ha¹te¹ ĩ³lxa³thi¹nxa³tũ̱³ka̱³txa² yuh³xan¹te²nãu³xan²tu̱³ ĩ³ka³li³hain¹na²hẽ³la². In³txa² ha¹lin¹jah¹la²nãu³xa² ya³lu²yain¹ju³ta² ĩ³ka³li³hain¹na²hẽ³la². Nxe³jah¹la²nãu³xa² hxi²ka² a²kxã³nxa² ĩ³lxa³thi¹nai¹nxa³tũ̱³ka̱³txa² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li²hai¹nha²kxai³lu² hxi²ye¹ta³lxi³si¹hain¹na²hẽ³la². Nxe³kxe³su² kwẽn¹ta² ya³lu²yai¹nha²kxai³ ka³li³hain¹jau³su² yen³kxa² ũ³hũ¹nyhain¹na²hẽ³la². \v 11 Nxa²ha¹te¹ ye³ha¹li¹ ka³na³ki² a³lan²tãu³kxai³lu² ãh¹ ne³ka³kat3sxã³ a³lan²tãu³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² in³txa² ya³lun¹txi²jah¹la²nãu³xa² a²wã³nẽ³na² ĩ³ya¹txa²hẽ³la². Ĩ³ya¹tha²kxai³ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²yah³na²hẽ³la². Nxe³ya³ha²kxai³ ju¹tai²na² ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txa² kãin² o²lain¹na²hẽ³la². \v 12 O²lai¹nhĩ¹na¹ wãn³txa² oh³xan¹jau³xa² ain³kxain¹na²hẽ³la². Ain³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Ka³la³a² wxã³ja¹hẽ¹le¹. Nxe³na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² in³jah³la²nãu³xa² ya³lun¹txi³sxã³ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²ya³te²a² ha¹lin¹te²a² ka³la³ya³ha²kxai³ o³sĩ̱³na² ã³wi¹yha³nha²hẽ³la². Nxe³sxã³ oh³xan¹ko³xa² ã³wi¹yha³nha²hẽ³la². A²nxe³ju³tai²li² ko̱¹ko̱¹sain¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ²kxain¹na²hẽ³la². \v 13 A²nxe³tãu³ kxĩh³nxa² kãin² ĩ³ka³ta̱³ta̱³tũh¹na²hẽ³la². Sxi²jen³nãu³ai²na² hxi²ka² han³ka³tu̱³ nxe³thĩ³na² thĩ³ka³na³ka³nat3sxã³ a³lu²lhxa³tã²hẽ³la². Nxe³ti̱³kxai³lu² a²nũ²a² yxau²xai³te²na² ka³lxa¹te²nãu³xa² 7.000 nxe³te²nãu³xa² ã³ya²lu¹ta³lxain¹na²hẽ³la². Nxa²ha¹te¹ sxi²yhe³na² ka³te̱n³su² wã³kon³ta³nũ̱³ka̱³txa² on²tain¹na²hẽ³la². A²nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³tãu³a² oh³xan¹jah¹la² sa²nẽn¹kxain¹na²hẽ³la². \p \v 14 A²nxe³jut3su² yuh³xai²nãn¹ko³xai²na² khãuh³lxa³txain¹ju³ta³nũ³su² yu³tha¹li¹ wa³to²hi²na³la². Yxãn¹ta¹ yu³ka³na³ka³na³ton³na³la². Wa³su¹txi³ wxã³tu¹wa². \s1 Wãi²lhũ̱³ka³txa² a²ne³ki³sa² wxa²no²la³kxi²jau³su² \p \v 15 Nxa²ha¹te¹ ã̱³xah³lai²na² sa²kxai³lu² a²wãi²lhũ̱³ka³txa² wxa²no²la³kxi²jah¹la² ne³ki³san¹jah¹la² wxa²no²la³kxi²na²hẽ³la². Wxa²no²la³kxi²ka³tu̱³ oh³xan¹ko³xai²na² a²nũ²a² ka³lxa²khai¹nxe³sxã³ e³lain¹jau³xa² ain³kxai¹na¹hẽ³la². Ain³kxai¹na¹te³nah¹lxi¹: \p — A²nũ²a² yuh³xan¹ta² nũ̱³ka̱³txai²na² a²hxi²kan¹ta² ĩ³hau³ko³ju³ta² ne³ki³son³na³li¹. Hĩ¹na² ã³wẽ̱³not3tu¹wi¹. Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹la² Kris2tu³jah¹lo²su² ha²kxai³ wẽ̱³non³tu¹wi¹. A²nxe³jah¹lai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³ju³tai²na² hai³txi³ ne³ki³so³nxa³lho³li¹. A²nũ²a²nãu³xai²na² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³hxi²kan¹txi³lo³tain¹tu¹wi¹. Nxe³ai¹nhẽ³la². \p \v 16 Nxa²ha¹te¹ a²nũ²a² hxi²kan¹te²nãu³xai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² ã³wxe³sxã³ yxau²xai³lain¹tũ̱³ka̱³txin³txi³ hxi²kan¹ta² ã³wxe³ka³lo³a² ã³wxe³ain¹tũ̱³ka̱³txin³txi³ ã³ka³ti³lhu³ta³kxa² wxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxain¹na²hẽ³la². \v 17 Sa²nẽn¹kxain¹te³nah¹lxi¹: \q1 — Sũ̱³nãi³. Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³si¹lxi¹. Nũ³kxũn³ta² Si³yxau³ka³si¹lxi¹. Ka³te̱n³su² yxau²sa²tẽ³jah¹lo²si¹lxi¹. Te²yã¹ju³tain²txi³ a²kxã³nxa² a²ka³te̱n³su² yxau²xai³lin¹ta²wi¹. Hĩ¹na² nũ³kxũn³khaix1nĩ¹nha²kxai³ a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ hxi²kan¹txi³lot3sa²nhĩn¹ju³ta² ã³si³wxen³tu¹wi¹. \q1 \v 18 A²nũ²a²nãu³xa² Sũ̱³na² wãn³txa² te³nai¹nxa³te²nãu³xa² ĩ³a̱n³ta³kxi²nxain¹na²hẽ³li¹. Jã¹nxe³nũn³sxã³ ye³jen¹na² ĩ³a̱n³ta³kxai¹nĩn¹tu¹wi¹. A²nũ²a² ya³lu²te²nãu³xai²na² ka³te̱n³su² yxau³ai¹nhĩ¹nai³tã² kãi³sxã³ yxau³ain¹ju³ta² a³ya³tai¹nĩn¹tu¹wi¹. Wi¹ta̱³nxa² ko̱³nxe³ ta̱³nxa² a³ya³tai¹nĩn¹tu¹wi¹. Te²yã¹nxe³sxã³ wxa²sa³wi³ha³lxi³nãu³xa² wxa²wãn³txa² ĩ³hen³txai¹nĩn¹kxe³nãu³xa² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹te²nãu³xa² nxe³te²nãu³xa² ũ³yho³hai¹nĩn¹tu¹wi¹. Kãin²te²su² kãi²nxa³te²su² nxe³kxan²ti³ ũ³yho³hai¹nĩn¹tu¹wi¹. Yxãn¹ta¹ yuh³nãu³xa² ko̱³nxe³thin¹tũ̱³ka̱³txa² ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹kxa² yo³ha² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹lain¹sxã³ ĩ³wai¹tai¹nĩn¹tu¹wi¹. Jã¹nxĩn¹jut3su² sa²nẽn¹kxi¹nxa²sĩ¹na¹wi¹. \m Nxe³na²hẽ³la². \p \v 19 Nxe³ka³tu̱³ oh³xan¹ko³nãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² sa²yxo²than²na²hẽ³la². Kai²syẽ¹na² ou²ra³ka² we¹tain¹tẽ³na² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹lhin¹sxã³ ĩ³ye³kxi²nũ¹nhẽ³jau³xa² ũ³wha¹na²hẽ³la². A²nxe³tẽ³nai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² sxa³ye²na²hẽ³la². Nxe³tãu³a² ha³lo²a² kãin² ha³lai³ni³ha²kxai³ a²nũ²a² e³kxi²jau³xa² ain³kxi²ki̱³sa²kxai³ kãin² wa³tu³ka³nxe³ha²kxai³ ha³lo²a² kxĩh³nxai²na² ĩ³ka³ta̱³ta̱³tũ¹ha²kxai³ wã³yxũ³la³ka² kãin² sĩ̱³nxe³ha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². \c 12 \s1 Ka³yxuh³xa² ko̱³nxe³khaix1te²a² ĩ³yau¹ũ³jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ ten³sa²tã³a¹tãu³a² oh³xan¹ko³xa²nãu³a² wã³nxĩn¹khaix1ju³ta² ĩ²a¹hẽ³la². Txu¹ha² ĩ²a¹hẽ³la². A²nxe³ta¹ka³lxa² u³je³na³kai²li² wã²la² ũ³whih²kxi²jut3sũ̱³nxe²ha²kxai³ ka³nxah³ta² i³la³kxa² i̱³jut3sũ̱³nxe² a²yu³kxa² wĩ³la³kẽ³na² yu³ki̱³ha²kxai³ a²ne³ka³nãu³a² hi³ka²ta³a² ka³lxa¹ki³a² ne³hẽ¹nha²na²hẽ³la². Hi³kai²li² hxi²ka² hxan³sxã³ ãh¹ ki³ha¹li¹ wxa²hait1so¹xi²sxã³ ne³hẽ¹nha²na²hẽ³la². \v 2 Ta¹ka³lxai²na² sa²kxai³lu² wẽh³ni³na²hẽ³la². Nxe³ka³tu̱³ wẽ³sa² a³li³lah¹te³lhxã³ ye³je³na³wa³kxa² yxau³son³ye²kxe³su² wẽ³sa² a³li³lah¹kxi²ha²kxai³ khãuh³lxa³ti³nha²sxã³ kãin² ĩ³wxa¹na²hẽ³la². \p \v 3 Nxa²ha¹te¹ yu³tã̱³xa² ĩ²a¹hẽ³la², oh³nãn¹ko³xa²sa³. Nxe³ti̱³kxai³lu² ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³khaix1te²a² he³hen³te²a² ĩ²a¹hẽ³la². A²nxe³te²na² sa²kxai³lu² a²ne³ka²su² ne³ka³lxa¹ha²kxai³ ne³kha¹li¹ ne³kha¹li¹ ne³kha¹li¹ ka³na³ki² ne³nha²na²hẽ³la². A²ne³txau³xai²na² sa²kxai³lu² hi³ka² hxan³sxã³ ne³txau³xi³nha²hẽ³la². A²ne³ka³nãu³a² ne³hẽ¹nha²ka³lo³ai²na² sa²kxai³lu² ka³lo³ha¹li¹ ka³lo³ha¹li¹ ka³lo³ha¹li¹ ka³na³ki² ne³hẽ¹nha²xai³na²hẽ³la². \v 4 A²sa³wẽ̱³lxai²na² sa²kxai³lu² sa³we³kxãi³nha²ka³tu̱³ ĩ³wai²wai²ju²nũ²la² oh³nãu³nũ¹ka³nãu³an¹ta² hi³ka²ta³a² ĩ³yi²lã³xi²na²hẽ³la². A²wã³kxi³kxai³ ki³ka³na³ka³nat3sxã³ ĩ³yi²lã³xi²ha²kxai³ a²wã³kxi³kxai³ ki³ha¹li¹ hãi¹nxã¹wxe³kxi²ha²kxai³ nxe²xai³na²hẽ³la². Nxe³sxã³ hi³ka²ta³a² ki³ka³lxa¹txi³ ĩ³yi²lã³xi²sxã³ yuh³xai²nãn¹ko³xa² ã³yah³xi²ye²na²hẽ³la². Nxa²ha¹te¹ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³khaix1te²na² he³hen³te²ai²na² sa²kxai³lu² txu¹ha² wẽh³ni³ta¹ka³lxai²na² sa²kxai³lu² ã³tĩ̱³sxã³ wah³nxe³na²hẽ³la². \p — Wẽh³sai²na² a³li³la¹kxi²kxai²nãn²tu̱³ nxe³ju³ta¹ ĩ³so¹jĩ²kxi²na¹tũ¹xã¹. Ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³khaix1te²a² he³hen³te²a² nxe³na²hẽ³la². \v 5 Nxe³ka³tu̱³ wẽ³sa² in³txa² wẽ³sa² a³li³lah¹na²hẽ³la². A²nxe³te²ai²na² wẽ³sai²na² sa²kxai³lu² yuh³xan¹ta³ nũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² hãi¹nxe³ti³xa¹ hxi²kan¹txi³ kwa³na³jah¹lo²nũ³su² na²hẽ³la². Kwa³thi³la³ka³txa² hxi²tẽ³nha²sxã³ nũ³kxũn³sxã³ wa³ka³ti³lot3sxã³ ĩ³hau³ko³tũ¹hain¹jah¹lo²nũ³su² na²hẽ³la². Nxe³kxi³nũ³su² Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² wẽ³sai²li² so¹sxã³ ũ³ho¹a̱³na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² ã³wxe³ka³lo³a²nãu³a² so¹sxã³ ũ³ho¹a̱³na²hẽ³la². \v 6 Nxe³ka³tu̱³ta¹ txu¹ha³ka³lxai²na² sa²kxai³lu² ih³saun³na²hẽ³la². Ha³lo²a² a²nũ²a² yxau³ai¹nxa³ko³xai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ka² sa²hau³ko³ta³ko³su² ih³saun³na²hẽ³la². Ih³saun³sxã³ yxau²xai³lha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ka² ũ³yhai¹tã²hẽ³la². A³la²ni²ju³ta² ye³ka³lxa¹khai¹nxe³sxã³ 1.260 nxe² a³lan²tãu³a² ũ³yhai¹tã²hẽ³la². \p \v 7 A²nxe³ju³kxai³lu² oh³nãu³nũ¹ka³na¹ ã³nhe¹lain¹na²hẽ³la². Mi³ke²lah³la² a²sa³wi³ha³lxi³nũ̱³ka̱³txan²tu̱³ oh³xan¹tũ̱³ka̱³txi³la³ nũ³kxũ³nha²kxai³ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³khaix1jah¹la² he³hen³jah¹la² a²sa³wi³ha³lxi³nũ̱³ka̱³txan²tu̱³ oh³xan¹tũ̱³ka̱³txi³la³ nũ³kxũ³nha²kxai³ nxe³sxã³ ã³nhe¹ain¹na²hẽ³la². \v 8 Nxe³ka³tu̱³ta¹ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³khaix1jah¹la² he³hen³jah¹la² nũ̱³ka̱³txa² hxi²kan¹txi³ nũ³kxũn³txi³ wa³lxĩ³nhai¹nxa³hẽ³la². Nxe³ai¹nxa³ha²kxai³ oh³nãu³nũ¹ka³nãn¹ko³nãu³a² hxi²kan¹txi³ yxau²xai³lain¹ju³ta² yũ³ai¹nxa³hẽ³la², nũ³kxũ³nai¹nxa³ha²kxai³la². Mi³ke²lah³la² nũ̱³ka̱³txa² nũ³kxũn³khaix1ye²yhai¹nha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². \v 9 Nxe³te³na¹ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³khaix1jah¹la² he³hen³jah¹lai²li² a²nxe³jah¹lain²txi³ a²kxã³nxu¹tai²na² txih³hũ̱³sxã³ ko̱³nxe³jah¹lo²lxi³ha²kxai³ Ti³a²bo³jah¹lo²lxi³ha²kxai³ Sa³ta³na²jah¹lo²lxi³ha²kxai³ a²nũ²a²nãu³xa² yxo²ha³kxa¹ ĩ³ki³ha¹kxai¹nha²kxai³ nxe³jah¹lai²la¹wa². Nxe³yai¹nha²kxai³ oh³nãu³an¹ko³xa² a³li³sxã³ ka³nxi³xi²sxã³ yuh³xan¹ko³xai²na² kan²txi³ yxau³si¹hain¹jau³su² nxain¹na²hẽ³la². Jã¹nxe³kxe³hũ̱³nxe² a²sa³wi³ha³lxi³nãu³xa² te²yã¹nxe³si¹nyhain¹na²hẽ³la². \p \v 10 Nxe³nũ²la² wãn³txa² oh³nãu³an¹jau³xa² ain³kxi²na¹hẽ³la². Ain³kxi²na¹te³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Hĩ¹na² Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³jah³lai²na² yuh³xai²nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ko̱³nxe³ti³ kãi³sxã³ yxau²xai³ki̱³ju³ta² ã³wa²su¹tẽ³na³li¹. Ha³lo²a²nãu³a² a²yxo²ha³kxa¹ nũ³kxũn³sxã³ ĩ³hau³ko³tũ²sa²tẽ³na³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ Kris2tu³jah¹lai²li² a²hxi²kan¹khaix1nxe³ju³ta² e³lxah²lxi³ ĩ³yau¹ũ³nẽ³na³li¹. Jah¹la² ka³yxuh³hũ̱³sxã³ ko̱³jah¹la² Txa²wã¹sũ̱³na² a²ne³nxẽ³na² ĩ³ki³ha¹kxi²sa²ye³sĩ¹ni² txa²wã³tã̱³nãu³xa² ĩ³ki³ha¹kxai¹ni² nxe³jah¹lai²li² sa²tã³ain¹na³li¹. Jah¹lain²txi³ ko̱³nxe³khaix1jah¹lain²txi³ Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³ai²na² a³lan²ta² hãi¹nxe³ti³xa² ka³nxah³ta² hãi¹nxe³ti³xa¹ ko̱³te³kxi²sa²sĩn¹to³nha²hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ hĩ¹nãn¹te²tu̱³ yũ²nxa³lho³li¹. \v 11 Je³su²jah³lai²li² O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²li² ya³lu²kxi²nẽ³lha²kxai³ a²ti³ha²yau³xa² ha³li³hxan³na²hẽ³li¹. A²yxo²wãn³txain²txi³ nũ³kxũn³khai¹nxe³ha²kxai³ ya²la³lyau³xa² ĩ³hen³txain¹na²hẽ³li¹. Jã¹nxe³ai¹nha²kxai³ ã³si³tẽ³kxain¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ya³lu²ain¹kxan²ti³ yu̱h³lxai¹nxa³hẽ³li¹. \v 12 Jã¹nxe³ha²kxai³ oh³nãu³xan¹ko³ ĩ³nxai²na² ka³lih³txa²hẽ³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ oh³xan¹ko³xa² yxau³yah³lxin¹te² ĩ³nxa² ka³lih³jah¹lxi³nũ³nhẽ¹li¹. Nxe³yãn¹ta¹ yuh³xan¹ko³ ĩ³nxai²na² ĩ̱³ye³na² ĩ³nxai²na² nxe³sxã³ khãuh³lxa³txi³yhah¹lxin¹tu¹wi¹. Ti³a²bo³jah¹la² ko̱³khaix1jah¹la² ka³nxi²sxã³ a³yah³txi¹nx2ti³na³li¹. A²nxe³jah¹la² ĩ³a̱n³txi³khaix1nxe²na³li¹, ha³lo²a² o²la³kxi²ju³ta³nũ³su² a³lu²xa³ha²kxai³lu¹. Nxe³jau³su² oh³nãu³an¹jau³xai²na² ain³kxi²na¹hẽ³la². \p \v 13 Nxa²ha¹te¹ ka³yxuh³hũ̱³sxã³ ko̱³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² yuh³xan¹ko³xa²nãu³a² sa²si¹ka³tai¹nha²kxai³ ĩ³a̱n³txi³na²hẽ³la². Ĩ³a̱n³txi³te³ãn¹jau³kxai³lu¹ txu¹hai²li² in³txa² wẽ³sa² a³li³lah¹ye²ta¹ka³lxai²li² khãuh³lxa³tain¹na²hẽ³la². \v 14 Nxa²ha¹te¹ txu¹ha³ka³lxai²na² sa²kxai³lu² a²nxe³kxa² nxe³ki³ha¹li¹ ũ³hũ¹nyhain¹na²hẽ³la². Tau²ta²ta³a² nxe³ki³hũ̱³na²hẽ³la². Nxe³ta³nxe²kai²na² sa²kxai³lu² so¹nũ²la² ha³lo²a² a²kxã³nxa² ih³saun³ko³nãu³ai³tã² ãh¹lxi³ ih³sxã³ ĩ³hãi³na²hẽ³la². Nxe³tãu³ai²na² sa²kxai³lu² yain³txa² sa²nhũ¹ain¹na²hẽ³la². Ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ kwẽ³kon³sxã³ ãh¹ wã̱³txi²yain¹to³kxan²ti³nu¹ yain³txa² ũ³yhai¹tain¹toh³na²hẽ³la². Nxe³ha²kxai³ txih³hũ̱³sxã³ ko̱³jah¹la² hxi²kan¹txi³ ta¹ka³lxa² ih³sxã³ hãi³je³na² a³txi²nxa³lho³la². \v 15 Nxe³kxa²ha³ta̱³nxãn²ti³ txih³hũ̱³sxã³ ko̱³jah¹la² hi²sen³tu̱³ti¹ ĩ̱³yau³xa² yxo²wxe³ha³li³nũ²la² ka³wã³lxa² kãin²jau³xa² yã¹nxe² ĩ³yẽ¹na³na²hẽ³la². \p — Ta¹ka³lxa² he¹tãu³su² tãu³a¹ ĩ̱³yau³xai²li² wa³su³txi³ ka³nxi²sxã³ sa²so¹sxã³ ya²lu¹tũ¹xã¹. Nxe³jau³su² nxe³na²hẽ³la². \v 16 Nxe³kxan²ti³nũ¹ ĩ̱³yau³xa² ĩ³yẽ¹na³jau³xai²li² ha³lo²ai²na² kxĩh³nũ̱³xai²na² ĩ³yxo²ha³la̱t3sxã³ ĩ³yxo²hai²txa³lxi³ha²kxai³ nxe³tĩh³nhu²su² tĩh³nha¹ ĩ̱³yau³xa² kan³nha²kxai³ ta¹ka³lxa² aun³na²hẽ³la². \v 17-18 Nxe³ju³ta² ka³yxuh³hũ̱³sxã³ ko̱³jah¹la² txih³hũ̱³sxã³ ko̱³jah¹lo²su² ha²kxai³ nxe³jah¹la² sa²kxai³lu² txu¹hai²li² ĩ³a̱n³ta³kxi²khai¹nxa²hẽ³la². Ĩ³a̱n³ta³kxi²khai¹nxe³ha²kxai³ ta¹ka³lxa² a²ne³tah²nãu³xa² ã³nhai¹nha³kxain¹na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²we¹tain¹tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² yxo²ha³kxa¹ ã³nhai¹nha³kxain¹na²hẽ³la². Nxe³ka³tu̱³ ka³wã³lxa² yxo²ka³te̱h³nãu³a² yxau³na²hẽ³la². \c 13 \s1 Ka³yxuh³hũ̱³sxã³ ko̱³nxe³te²a² ã̱³xai²li² ĩ³yau¹ũ³jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ ten³sa²tã³a¹tãu³a² yu³tã̱³xa² ĩ²a¹hẽ³la². Ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³te²a² ã̱³xa² ĩ²a¹hẽ³la². Ĩ²a¹te²a²sa¹ ĩ̱³ye³na² wxa²li³sxã³ wxã³na²hẽ³la². A²nxe³te²na² ne³txau³xa² hxi²ka² hxan³sxã³ ne³txau³xi³nha²hẽ³la². A²ne³kai²na² sa²kxai³lu² ne³kha¹li¹ ne³kha¹li¹ ne³kha¹li¹ ka³na³ki² ne³kih³nha²hẽ³la². A²ne³txau³xa² a²ne³ka³tih²nãu³a² sa²kxai³lu² ne³hẽ¹nha²ka³lo³a² ne³hẽ¹nha²xai³na²hẽ³la². A²ĩ³lxai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ko̱³nxe³te²lo³jau³su² a²ne³ka³nãu³a² ĩ³yĩ¹li²sxã³ ne³wha²li¹la³kxi²nha²xai³na²hẽ³la². \v 2 A²nxe³te²a² ka³yxuh³hũ̱³sxã³ ko̱³nxe³te²li² ĩ²a¹ju³ta² ya²na¹lhũ̱³na²hẽ³la². A²yu³kai²na² sa²kxai³lu² ur²su²te²a² yu³kxi³hũ̱³na²hẽ³la². A²yxo²ai²na² sa²kxai³lu² le³ãu² a²yxo²hũ̱³na²hẽ³la². Nxa²ha¹te¹ ka³yxuh³hũ̱³te²a² ko̱³nxe³thin¹khaix1jah¹la² a²wi¹lhĩ¹nãn¹te²na² hi²sen³su² ĩ³nũ³kxũn³ti³hi¹tã²hẽ³la². Nxe³sxã³ a²hxi²kan¹ta² si³yxau³kat3jah³la² ã³wxe³ka³lo³a² ũh³wxe³na²hẽ³la². Nxe³ha²kxai³ ĩ³hxi²kah¹khaix1na²hẽ³la². \v 3 Nxa²ha¹te¹ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³te²a² ĩ̱³ye³na² wxa²li³te²na² a²ne³ka² ne³ka³na³ka³nat3sxã³ ũ³nhe³ja³lu³kxi²sxã³ ũ³yha²lu¹te³lhxã³ nxa¹hẽ¹la². Nxe³kxa²ha³ta̱³nxãn²ti³ ne³we²txi²nhã²na²hẽ³la². Ne³we²txi²nhã²nũ²la² a²nũ²a² yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ o²lain¹kxan²ti³nũ¹ ã³si³tẽ³kxain¹na²hẽ³la². \v 4 Nxe³sxã³ ka³yxuh³hũ̱³sxã³ ko̱³nxe³khaix1jah¹la² sa²nẽn¹kxain¹na²hẽ³la². Ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³te²na² ĩ̱³ye³na² wxa²li³te²na² ĩ³hxi²ka¹txai¹nha²kxai³ sa²nẽn¹kxain¹na²hẽ³la². Te²yã¹nxe³sxã³ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³te²li² ĩ̱³ye³na² wxa²li³te²li² sa²nẽn¹kxain¹nũn³na²hẽ³la². Sa²nẽn¹kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³khaix1jah¹la² nũ³kxũn³khaix1jah¹lai²la¹wi¹. Te²yã¹nxe² nũ³kxũn³te²a² ĩ²ki̱³sxa³wi¹. A²nũ²a² ã̱³xa² wa³ka³ti³lo³tain¹ju³ta² yũ²nxa³wi¹. Nxe³nyhain¹na²hẽ³la². \p \v 5 Nxa²ha¹te¹ ka³yxuh³xa² ko̱³nxe³te²na² ĩ̱³ye³na² wxa²li³jah¹la²kxai³lu² wãn³txa² ĩ³kãi²no³nha²si¹jau³su² e³kxi²na²hẽ³la². Ai³lhxã³ Txa²wã¹sũ̱³na²su² ki³lxo³nxe³ha²kxai³ wãn³txa² ki³han³ti³hit1nhã²nxa³ta³ki³lxo³tã²hẽ³la². Nxe³ju³ta² i³la² ka³lxa¹txi³ sa²tã³tĩ¹tãu³a² 42 nxe² i³la³ka² sa²tã³tĩ¹tãu³a² nxe³jut3su² kãi³si¹jau³su² ĩ³hxi²ka¹tã²hẽ³la². \v 6 Nxe³tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² ko̱³nxe³txe²lo³jau³xa² so¹lxi³ ĩ³ye³na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² ko̱³txe²lo³tha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² yxau²xai³ko³xa² ko̱³txe²lo³tha²kxai³ a²hãix1tãu³a² yxau²xai³tũ̱³ka̱³txa² ko̱³txe²lo³tha²kxai³ nxe²sa²tẽ³na²hẽ³la². \v 7 Nxe³nũ²la² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²te²nãu³xa² ã³nhai¹nha³kxain¹na²hẽ³la². ónhai¹nha³kxain¹sxã³ wa³ka³ti³lo³tain¹na²hẽ³la², ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³te²na² ĩ̱³ye³na² wxa²li³jah¹la²kxai³la². Nxe³te³na¹ yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txa² a²yxo²ha³kxa¹ sxi²je³na² a²yxo²ha³kxa¹ a²nũ²nũ̱³ka̱³txa² a²yxo²ha³kxa¹ wãn³txa² ã̱³lxi³jau³xa² e³tũ̱³ka̱³txa² a²yxo²ha³kxa¹ a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txa² kãi²lxi³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹ a²nũ²a² hãi¹nxe³ti³xa¹ wa³ka³ti³lo³tain¹na²hẽ³la². \v 8 A²nxe³jah¹lo²su² ha²kxai³ yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² hi²sen³kxai³lu² sa²nẽn¹kxain¹na²hẽ³la². Yxãn¹ta¹ sa²nẽn¹kxai¹nxa³te²nãu³xa² yũ³na²hẽ³la². A²nxe³te²nãu³xai²na² sa²kxai³lu² O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹na²hẽ³la². Ya³lu²kxi²nũ¹hain¹ju³tai³tã² yxo²ĩ²ain¹na²hẽ³la². A²wi¹lhĩ¹nu¹tai²na² a²nũ²a² yũ²nxa³hĩ¹nu¹tai²na² tũ̱¹ka̱³txai²na² a²ĩ³lxa² tẽ³lxi²sxã³ O³ve²a² Wẽ³sũ̱³jah¹la² ha³te̱h³nxã³nxa² ka³te̱n³ti³hi¹tẽ³txã³nxa² ã²la² ũ³wha²li¹la³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². O³ve²a² Wẽ³sũ̱³jah¹lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ai¹nha²kxai³ ta²nxã¹nxai²na² sa²kxai³lu² ka³te̱n³ti³hi¹tain¹na²hẽ³la². Nxe³ta²nxũ̱¹ka̱³txai²na² so¹lxi³ sa²nẽn¹kxai¹nxa³hẽ³la². \p \v 9 Jã¹nxe³jut3su² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² ĩ³tih³nxe³nx2ti³ju³ta² ten³na³la². Ya²la³tu̱³ wi¹ko̱³nh²ti³ten³nyhah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ a²wãn³txai²li² wi¹lain³kxi¹txai¹yah³lxi³hẽ¹la². \v 10 A²nũ²a² ĩ²li³te²a² nũ³kxũn³txi³ sa²so¹ka³tu̱³ kan²thĩ³na² ũ³tĩ̱¹kxain¹kxai²nãn²tu̱³ wxa²wa²sut1sxã³ a³li³ai¹nxa³lho³la². Jã¹nxe³sxã³ hi³ki²a³la² hxi²tẽ³nha²sxã³ a²nũ²a² su²lhã³te³lhxã³ ain¹kxai²nãn²tu̱³ nxe³jah¹la² sa²kxai³lu² wa³lxĩ³nha²sxã³ su²lhã³ain¹nũn³tu¹wa², hi³ki²a³la² hi²se³na²sa³. A²nxe³ju³kxai³lu² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²te²su² te²a² khãuh³lxa³txi³nhain¹kxan²ti³nũ¹ ya³nãn³ta³ki²la²sxã³ kan²txi³ yxo²ĩ²txai¹lxa². \p \v 11 Nxa²ha¹te¹ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³te²a² ã̱³xa² ĩ²a¹hẽ³la². Kxĩh³nxa² si³tah³nãu³a² wxa²li³sxã³ wxã³na²hẽ³la². A²nxe³te²a² sa²kxai³lu² o³ve²a² wẽ³sũ̱³nxe² ne³tau³xi³nha²hẽ³la². Nxe³txau³ha¹lin¹na²hẽ³la². Yxãn¹ta¹ a²wãn³txa² sa²kxai³lu² ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³khai¹nxe³jah¹la² yã¹nxe² wãn³txi³nha²hẽ³la². \v 12 Nxe³sxã³ nũ³kxũn³khaix1nxa²hẽ³la². Yxãn¹ta¹ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³jah¹la² ĩ̱³ye³na² wxa²li³jah¹lai²na² nũ³kxũn³sxã³ wa³to²hi²na²hẽ³la². Nxe³jah¹la² yen³nãu³a² yxau³tãu³a¹ ko̱³nxe³ti³ kãi³kxa² yã¹nxe³ kãi³nũn³na²hẽ³la². A²nxe³jah¹la² kxĩh³nxa² si³tah³nãu³a² wxa²li³sxã³ wxã³jah¹la² hi²sen³kxai³lu² a²nũ²a² yuh³xan¹ta²ko³xan¹tũ̱³ka̱³txa² wa³ka³ti³lo³tain¹na²hẽ³la². Nxe³sxã³ yuh³xan¹ko³xan¹tũ̱³ka̱³txa² sa²yxo²we¹tain¹si¹hain¹jau³su² kwa³na³ain¹na²hẽ³la². \p — Sa²yxo²wet1sxã³ sa²nẽn¹kxi²txai¹yah³lxi³hẽ¹li¹, ka³yxuh³xa² jah¹lai²na² ne³ka³na³ka³nat3sxã³ ne³ya³lu²te³lhxã³ta¹ ne³we²nxi²jah¹lai²na²su¹. Nxẽn³txain¹na²hẽ³la². \v 13 Nxe³kxa²yu³su² wã³nxĩn¹sxã³ o²la³kxi²na²hẽ³la². Nxe³sxã³ oh³xan¹ko³nãu³a² ha³nxe²a² i̱³te²a² wxa²ka³nxa² wxã³si¹jau³su² ĩ³kwa³na³na²hẽ³la². Nxe³te³na¹ ya²la³tu̱³ ha³nxe²a² wxa²ka³nxa² wxã³ye²na²hẽ³la². A²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ĩ²ain¹nũn³na²hẽ³la². \v 14 Nxe³sxã³ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³khaix1te²na² a²wi¹lhĩ¹nãn¹jah¹lai²na² yen³nãu³a¹ he¹hĩ¹na¹ kãin² wã³nxĩn¹sxã³ o²la³kxi²na²hẽ³la². Wã³nxĩn¹si¹ha²kxai³ a²nũ²a² yuh³xan¹ko³xan¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ³ki³ha¹kxai¹nha²kxai³ sa²yxo²wet1sxã³ ã³ke³tũ¹ain¹na²hẽ³la². Nxe³sxã³ ã³ke³tũ¹ain¹te³nah¹lxi¹: \p — Ka³yxuh³hũ̱³jah¹lai²li² ĩ̱³ye³na² wxa²li³jah¹lai²li² kãin²khaix1jah¹lai²la¹wi¹. A²ne³ka² ne³ka³na³ka³nat3sxã³ ne³ya³lu²te³lhxã³ na²hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ ne³we²nxi²na²hẽ³li¹. Sa²nẽn¹kxi²txain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Sa²nẽn¹kxain¹yah³lxin¹te³nah¹lxi¹: Kwa³thi³la² tẽ³sxã³ jah¹lai²na² yãu³ka³txa² we¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxẽn³tain¹na²hẽ³la². \v 15 Nxe³nxa²ha¹te¹ a²yãu³ka³txa² we¹ta³lu²nain¹nũ²la² a²yãu³ka³txa² a²wa³nẽ³na² ĩ³ya¹txa²hẽ³la². Ĩ³ya¹txa²ha¹te¹ ĩ³ye³ti³hi¹tã²hẽ³la². Nxe³kxa²yu³su² a²nũ²a² yuh³xan¹ko³xan¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ²li³te²a² ka³yxuh³xa² ne³ya³lu²te³lhxã³ta¹ ne³we²nxi²jah¹lai²na² sa²nẽn¹kxain¹nxa³te²a² ĩ³ya²lun¹ti³si¹hain¹jau³su² ĩ³ye³ti³hi¹tã²hẽ³la². \v 16 Nxe³te³na¹ a²yãu³ka³jxah¹la² kwa³thi³la² wet1tain¹jah¹lai²na² sa²kxai³lu² a²nũ²a²nãu³xa² yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹ kãi²nxa³te²su², kãin²te²su², yen³kxih³khaix1te²su², yen³kxi³txa²te²su², ã³wa²sut1sxã³ yxau³te²su², kwa²wa³kon³te²su² nxe³te²nũ̱³ka̱³txa² hãi¹nxe³ti³xa¹ ũ³ta̱³kxi²sxã³ ũ³wha²li¹la³kxi²nyhain¹na²hẽ³la². A²hxi²ka² wi¹nẽ³tãu³a² ta̱³nxa² a²ye³ha³na³kxa²nãu³a² ta̱³nxa² ũ³ta̱³kxi²sxã³ ũ³wha²li¹la³kxain¹na²hẽ³la². \v 17 Nxe³sxã³ a²nũ²a² ĩ²li³te²a² ũ³ta̱³ka² ũ³wha²li¹la³kxi²nyhain¹ju³ta² yũ³te²sin¹te²a² so¹lxi³ a²yen³kxa² so¹kxi²nyhu¹kxi³ju³ta² o²la³kxi²hĩ̱³nx2na³la². Yxãn¹ta¹ ũ³ta̱³ka² ũ³wha²li¹la³kxi²nyhain¹ju³ta² yũ³te²sxan³te²a² hxi²kan¹txi³ a²yen³kxa² so¹kxi²nyhu¹hĩ̱³nx2nxa³la². Ka³yxuh³hũ̱³sxã³ ko̱³nxe³jah¹la² ĩ̱³ye³na² wxa²li³te²na² a²ĩ³lxa² ta̱³nxa² hau³ko³jau³xa² ta̱³nxa² ũ³ta̱³ka² ũ³wha²li¹la³kxi²nha²te²na² so¹lxi³ yen³kxa² so¹kxi²nyhu¹hĩ̱³nx2na³la². \p \v 18 Nxe³jah³lxi³sa²lxa². A³la³kxi¹jxah³lxi³hẽ¹la². Ka³yxuh³hũ̱³sxã³ ko̱³nxe³jah¹lai²na² hau³ko³jau³xa² a²nu²me³ro³jau³xai²na² sa²kxai³lu² a³la³kxi²yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ a²si³yxau³tãu³a² ã³ne³wxe³yah³lxin¹tu¹wa². A²nxe³jau³xai²na² a²si³yxau³tãu³a² sa²kxai³lu² in³txa² ĩ³lxa²yã¹nx2na³la². 666 nxe³jau³xai²la¹wa². \c 14 \s1 O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹la² a²sa³wi³ha³lxa² ĩ³yau¹ũ³jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹la² ĩ²a¹hẽ³la². Wã³la³ka³txa² Si³ãu²ka³txa² nxe³yxau³kxi²na²hẽ³la². Nxe³yxau³kxi²ye²ha²kxai³ a²nũ²a² ka³lxa¹tũ̱³ka̱³txa² O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² a²sa³wi³ha³lxi³su² ã³si³tẽ³kxain¹sxã³ yxau³ain¹nũn³na²hẽ³la². A²nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² o³ve²a² wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² a²ĩ³lxa² ũ³hũ¹nyhai¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² a²ĩ³lxa² ũ¹hũ¹nyhai¹nha²kxai³ nxe³sxã³ a²ye³ha³na³kxa²nãu³xai²li² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹nyhain¹na²hẽ³la². A²nxe³tũ̱¹ka̱³txai²li² ka³lxa¹khai¹xai¹nha²kxai³ 144.000 nxain¹na²hẽ³la². \v 2 Nxe³te³na¹ oh³nãu³an¹jah¹la² a²e³jau³xa² ain³kxi²na¹hẽ³la². Nxe³jau³xai²na² sa²kxai³lu² ka³wã³lxa² en³ta²txa² a²nxon³jau³xa² yã¹nxe² kãin²nxon³na²hẽ³la². Te²yã¹nxe³sxã³ kãin² wa³tu³ka³nxe² ha³lai³xa² yã¹nxe² kãin²nxon³na²hẽ³la². Te²yã¹nxũn³sxã³ a²nũ²a²nãu³xa² ka³lxa¹txi³nãu³xa² vi³o³lãu²tẽ³hũ̱³tẽ³na² tẽ³sxã³ hai³nain¹na²hẽ³la². Nxe³jau³su² ain³kxai¹na¹hẽ³la². \v 3 A²nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹la² ã³si³tẽ³la³kxi²xai³lain¹tũ̱³ka̱³txa² hain³txa² tah²yau³xa² hai³nain¹na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² ã³wxe³ka³lo³a² a²ne³kxai³tãu³a² hai³nai¹nha²kxai³ oh³nãu³an¹tũ̱³ka̱³txa² ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² wi¹lhin¹jah³la²nãu³xa² ha¹li¹ ha¹lin¹te³nãu³xa² a²yen³nãu³a¹ hai³nai¹nha²kxai³ a²nũ²a² hxi²kan¹te²nãu³xa² a²yen³nãu³a¹ hai³nai¹nha²kxai³ nxain¹na²hẽ³la². Nxa²ha¹te¹ hai³nain¹jau³xai²na² sa²kxai³lu² a²nũ²a² ã̱³xa² hxi²kan¹txi³ hain³txa² jau¹xai²li² hai³nai¹nhĩ̱³nx2nxa³wa². Yxãn¹ta¹ ta²nxũ̱¹ka̱³txai²na² ka³lxa¹tũ̱³ka̱³txai²na² 144.000 nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² so¹lxi³ hai³nain¹na²hẽ³la². A²nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² a²kxã³nxa² o³ve²a² wẽn³sũ̱³jah¹la² hxi²ka² sa²wa²su¹tain¹tũ̱³ka̱³txi³su² na²hẽ³la². \v 4 A²nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² hai³txi³ a²nũ²a² ã̱³xa² ũ³whĩn¹ta³kxi²nyhu¹ju³ta² o²la³kxi²nyhu¹ai¹nxa³ha²kxai³ wi¹lhin¹ju³ta² so¹lxi³ o²la³kxai¹nha²kxai³ nxain¹na²hẽ³la². Txu¹ha² so¹ai¹nxa³hẽ³la². Yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txi³sain¹na³la². Yxãn¹ta¹ O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² wãn³txa² sa²yxo²wet1sxã³ yxau²xai³lain¹na²hẽ³la². Ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹ju³ta² ã³wa²sut1sxã³ yxau³ain¹na²hẽ³la². Nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³nai²na² wãn³txa² sa²yxo²we¹tai¹nha²kxai³ O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² wãn³txa² sa²yxo²we¹tai¹nha²kxai³ nxain¹tũ̱³ka̱³txai²na² a²wi¹lhĩ¹nãn¹tũ̱³ka̱³txi³sain¹na³la². Yxãn¹ta¹ ã̱¹ha² nũ̱³ka̱³txi³ ã̱³nũ̱³ka̱³txa² yo³na² wxã³ain¹tũ̱³ka̱³txa² yũ²na³la². \v 5 Jã¹nxe³tũ̱³ka̱³txai²li² a²yxo²wãn³txa² hai³txi³ ki³ha³nai¹nxa³wa². Ko̱³nxe³ti³ kãi³ai¹nxa³wa². \s1 Oh³xan¹jah¹la² ĩ³hen³txi³jau³xa² ĩ³yau¹ũ³jau³su² \p \v 6 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² ã̱³jah¹la² ĩ²a¹hẽ³la². Oh³sĩ̱³nãu³a¹ ã³nin³na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ne³ki³so³nxa³sxã³ hxa³nxa³jau³xa² ĩ³hen³txi³si¹jau³su² yuh³xan²ko³nãu³a² ã³ni³nxa² ka³nxe³na²hẽ³la². óni³nxa² ka³nxe³nũ²la² yuh³xan¹ko³xa² yxau²xai³tũ̱³ka̱³txa² a²yxo²ha³kxa¹ a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txa² kãi²lxi³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ĩ³hen³txi³ha²kxai³ sxi²je³na² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³hen³txi³ha²kxai³ a²nũ²a² wãn³txa² yau³xã̱³xa² e³tũ̱³ka̱³txa² ĩ³hen³txi³ha²kxai³ a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ĩ³hen³txi³ha²kxai³ nxe³te³lhxã³ ã³ni³nxa² a³ka³nxe³na²hẽ³la². \v 7 óni³nxa² a³ka³nxe³sxã³ yxo²kãin² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxex3jah³lxi³sa²lxe¹. Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxi¹jah³lxi³hẽ¹le¹. A²yxo²wãn³txa² sa²yxo²wet1sxã³ wxi²kin³ti³ton³jah³lxi³hẽ¹le¹. Hĩ¹na² ha³lo²a² ã³nhau³ko³tã³le¹. Nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ki³kxai³lu² a²nũ²a²nãu³xa² ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹ju³ta² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹lain¹sxã³ ĩ³wai¹txain¹ju³ta² yũ³tu¹we¹. Thãi³ti³la² ĩ³wi¹lxo³kxi²tain¹yah³lxi³hẽ¹le¹. Txa²wã¹ha³lo²a² hãi¹nxe³ti³xa¹ wã³ko³txa³kxe³tu̱³ ĩ³yũ¹jah¹lai²la¹we¹. Oh³xan¹ko³xa² we¹txi² yuh³xan¹ko³xa² we¹txi² ĩ̱³ye³na² we¹txi² ka³wã³lxa² ka³te̱n³ti³ ha³li³jau³xa² we¹txi² nxe³jah¹lo²su² na³le¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 8 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² ã̱³xa² ã³ta³lo³hẽt1sxã³ ã³ni³nxe² kã³nxa² wxã³na²hẽ³la². óni³nxe² kã³nxa² wxã³sxã³ e³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Ba³bi³lo²na²thĩ³na² kãin²khaix1thĩ³na² nxe³tũ̱³ka̱³txa² he¹lain¹sxã³ sxi²je³na² nẽn³kãin²kxan²ti³nũ¹ ã³kho³tain¹na²hẽ³li¹. Jau¹xai²na² a²ya³la³tu̱³tã³li¹. A²nxe³thĩ³nai²nãn¹tũ̱³ka̱³txa² sa²kxai³lu² a²kxã³nhxĩ¹na² kuh³lxa³thin¹khai¹nxe² ko̱³thin¹khai¹nxe² nxẽn³tain¹na²hẽ³li¹. Nxẽn³tain¹tũ̱³ka̱³txain²txi³ a²nũ²a² ã̱³xa² nũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ko̱³txi³ kãi³yain¹si¹jau³su² o²la³kxain¹na²hẽ³li¹. Kuh³lxa³thin¹ju³ta² so¹lxi³ ĩ³we¹nyhain¹na²hẽ³li¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 9 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² ã̱³jah¹la² ã³ta³lo³hẽt1sxã³ a³ka³nxa² wxã³na²hẽ³la². A³ka³nxa² wxã³te³na¹ yxo²kãin² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³jah¹lai²na² ĩ̱³ye³na² wxa²li³jah¹lai²na² a²yãu³ka³txa² kwa³thi³la² we¹tain¹jah¹lai²na² nxe³ya³jah¹lai²na² ĩ³sa²nẽn¹kxi²yah³lxi³txa³hẽ¹le¹. Jã¹nxũn³sxã³ wxa²ye³ha³na³ka² ta̱³nxa² wxa²hxi²ka² ta̱³nxa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹ta̱³nxa² ũ³hxi²wha²li¹ta̱³nxa² nxe³nha²yah³lxi³si¹txa³hẽ¹le¹. \v 10 Yxãn¹ta¹ ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹li² ũ³hxi²wha²li¹li² nxe³nha²yah³lxi³si¹hin¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³xa̱n³ta³kxi¹nx2ti³tu¹we¹. Ĩ³xa̱n³ta³kxi¹nx2ti³ha²kxai³ khãuh³lxa³thin¹khaix1yah³lxi¹nha³ta²we¹. Ha³nxe² i̱³tho³xa² yxau³sxã³ khãuh³lxa³thin¹yah³lxi¹nha³ta²we¹. Nxe³sãn²kxa²yu³su² oh³xan¹tũ̱³ka̱³txa² wi¹lhin¹tũ̱³ka̱³txa² ten³sa²tã³ũ¹nx2tai¹nha²kxai³ O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹la² ten³sa²tã³ũ¹nx2ti³ha²kxai³ nxe³nx2tain¹tu¹we¹. \v 11 Nxe³nx2ti³ju³ta² ha³nxe²a² wha²lxin¹txa² ye³khãuh³lxa³thi¹txa²lxi³ju³ta² hxa³nxa³lho³le¹. Hai³txi³ hxi²kan¹txi³ yxau³sxã³ ĩ³ye¹nxe²yah³lxan³tho³le¹. A³lan²ta² a²hãi¹nxe³ti³xa¹ ka³nxah³ta² a²hãi¹nxe³ti³xa¹ hxi²kan¹yah¹lxan³tho³le¹. Ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³jah¹la² ĩ̱³ye³na² wxa²li³jah¹lai²la³ ta̱³nxa² a²yãu³ka³txa² kwa³thi³la² we¹tain¹jah¹lai²la³ ta̱³nxa² a²ĩ³lxa² ye³ha³na³ka² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹ta̱³nxa² a²hxi²ka² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³hxi²wha²li¹ta̱³nxa² nxe³nx2ti³kxai²nãn²tu̱³ hã²wxãn³txa³ ju¹ta² ye³khãuh³lxa³ti³nx2ti³ha³ta²we¹. Nxe³jau³su² oh³xan¹jah¹la² nxe³na²hẽ³la². \p \v 12 Nxe³jah³lxi³sa²lxa². Ye³khãuh³lxa³thin¹yah³lxin¹kxan²ti³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²we¹jah³lxin¹te² ĩ³nxai²na² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²yah³lxin¹te² ĩ³nxai²na² wi¹lĩ²jah¹lxi³hẽ¹la². ónhãu²no³jah³lxin¹nũ²la² ya³nãn³ta³ki²la² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³jah¹lxi³hẽ¹la². \p \v 13 Nxa²ha¹te¹ oh³nãu³an¹jau³xa² ain³kxi²na¹hẽ³la². Ain³kxi²na¹te³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Nxex3sa²lxi¹. Ũ³wha²li¹txa²hẽ³li¹. A²nũ²ai²li² a²kxã³nxa² Je³su²jah³la² a³ya³txi²sxã³ yxau³jah¹lo²su² a²nxe³jah¹lo²su² jah¹la² ya³lu²kxai²nãn²tu̱³ wi¹lhin¹khai¹nxe² wi¹lxon³kxi²khaix1nxe² nxe³jah¹lo²su² tu¹wi¹. Nxe³na²hẽ³la². Nxe³nxa²ha¹te¹ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹lai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Wain³na³li¹. Nũ³kxũn³txi³ Txa²wã¹sũ̱³na² wa³ka³la² o²la³kxain¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³ai¹nha²kxai³ hĩ¹na² oh³nãu³nũ¹ka³na¹ ĩ³ye¹nxain¹tu¹wi¹, wi¹kãi³ain¹ju³ta² yo³ha²su¹. Nxe³na²hẽ³la². \s1 Hai³sxa² yuh³xan¹ko³xa² yain³txa² kan¹jau³su² \p \v 14 Nxa²ha¹te¹ ten³sa²tã³a¹tãu³a² o³sĩ̱³na² hãn³sĩ̱³na² ĩ³a¹hẽ³la². A²nxe³ta³sĩ̱³nãu³a² oh³xan¹jah¹la² ã³wxe³sxã³ yxau³na²hẽ³la². A²nũ²hũ̱³na²hẽ³la². A²nxe³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² a²ne³ka³nãu³a² ne³hẽ¹nha²ka³lo³a² ou²ro²ka³lo³a² ne³hẽ¹nha²na²hẽ³la². A²hxi²ka³nãu³xa² ya³la³na² hxi²tẽ³nha²na²hẽ³la². \v 15 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² ã̱³jah¹la² ĩ²a¹hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² oh³nãn¹ta³ko³xan¹thĩ³na² a³li³na²hẽ³la². A³li³te³na¹ o³sĩ̱³na² ã³wxe³jah¹lai²na² ain³kxi²jau³su² ĩ³kaix1tã²hẽ³la². Ĩ³kaix1te³nah¹lxi¹: \p — Ya³la³na² tẽ³in¹kxa² tẽ³sxã³ wa³kon³txa²hẽ³li¹. Hai³sxa² yain³txa² kan¹na³li¹. Hĩ¹na² ha³lo²a² hau³kon³na³li¹. Yuh³xan¹ko³xan¹txa² hai³sxa² kan¹na³li¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 16 Nxa²ha¹te¹ o³sĩ̱³na² ã³wxe³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² ya³la³nai²li² hxi²tẽ³nha²sxã³ yain³txa² yo³so²hxa³tã²hẽ³la². \p \v 17 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² ã̱³jah¹la² Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² oh³nãn¹ko³xan¹thĩ³na² ãh¹a³li³to³nha²hẽ³la². A²nxe³jah¹lai²li² ya³la³na² txo¹ta³wxi²a² sa²so²nũn³na²hẽ³la². \p \v 18 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² ãh¹ ã̱³xah³la² ĩ²a¹hẽ³la². Nxe³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² ha³nxe²a² wa³kxẽn³yah³lo²su² na²hẽ³la². Txah³lxa³kxa³txa² Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxi²si¹jau³su² ka³yxuh³xa² sĩ̱³na² ũ³thũ²kxi²ka³txa²nãu³a² a³li³na²hẽ³la². A³li³sxã³ ĩ³kaix1tã²hẽ³la². Ya³la³nai²na² sa²so¹sxã³ wxã³jah¹la² ĩ³kaix1kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxex3sa²lxi¹. Ya³la³na² txo¹ta³wxi²a² hxi²tẽ³nhãn¹ta³wxi²a² tẽ³sxã³ ũ³yho³txu¹li¹. U²va²nẽ³kxa² nã̱³kxi²khai¹nx2na³li¹. Nxe³ta³nxẽ³kxai²na² a²nxã̱³kxa² ũ³yho³sxã³ sa²so¹sẽ¹li¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 19 Nxe²e³nũ²la² nxa²ha¹te¹ in³jah³la² ya³la³na² tẽ³jah¹la² yuh³xan¹ta³ko³xa² yain³ta³ne³kxai²na² ũ³yho³sxã³ sa²so¹na²hẽ³la². Sa²so¹ka³tu̱³ ũh³ti̱³ain¹te²ju²hẽ³la². Ũh³ti̱³ain¹ka² yã¹nxe² oh³xan¹jah¹la² hxi²ki³kxai³lu² ko̱³nxe³ti³ kãi³tũ̱³ka̱³txa² ĩ³wai¹tain¹tu¹wa², Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³xa̱n³ta³kxai¹nha²kxai³la². \v 20 A²nxe³tẽ³nai²li² e³la² kãin²tãu³a² ka³lot3tã³la². Nxe³je³na² ũh³wxe³sxã³ ã³no²la³kxain¹na²hẽ³la². ówxe³sxã³ ã³no²la³kxain¹tãu³a² a²ti³ha²yau³xa² ha³li̱³na²hẽ³la². Ha³li̱³ju³ta² sa²kxai³lu² kãin² ha³li̱³khai¹nxe³ha²kxai³ u²khaix1nxe³ha²kxai³ ka²va¹la² ne³ka² ne³ke³nxa² yxau³na²hẽ³la². Hũx1txa²xai³tĩh³na² u²tĩh³na² 330 ki³lo²me³tro³ tĩh³na² hũx1txa²xai³na²hẽ³la². \c 15 \s1 Yen³kxa² ko̱³nxe³khai¹nxe³te²a² tẽ³ain¹jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ oh³nãn¹ko³xa²nãu³a² yu³tã̱³xa² ĩ²a¹hẽ³la². Wi¹khai¹nxe³ju³ta² o²lha²ju³ta² ĩ²a¹hẽ³la². Oh³xan¹jah³la²nãu³xa² ha¹li¹ ha¹li¹ ha¹li¹ ka³na³ki² ĩ²a¹hẽ³la². A²nxe³te²nãu³xa² yen³kxa² ko̱³nxe³khaix1te²a² tẽ³lin³tain¹na²hẽ³la². Ka³te̱³hũ̱³tẽ³na² nẽ³nha¹li¹ nẽ³nha³li¹ nẽ³nha¹li¹ ka³na³ki² tẽ³lxi² ain³tain¹na²hẽ³la². Nxe³tẽn³tai²na² sa²kxai³lu² ã³yu¹kã³ain¹sãn²ka³tu̱³ hã²wxãn³txa³ Txa²wã¹sũ̱³na² a̱n³ta³kxin²tain¹ju³ta² ne³ki³son³tu¹wa². \p \v 2 Nxe³te³na¹ ĩ̱³ye³na² ĩ²a¹hẽ³la². Na¹tãu³a² ha³nxe²a² i̱³tho³xa² ã³kẽ³ni²ha²kxai³ ĩ̱³ye³na² vi²tro³jau³hũ̱³jau³xa² ã³kẽ³ni²ha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². A²nxe³je³na¹ a²nũ²a² ũ³nhe³hẽ²ka² ai³te²a² ka³lxa¹te²nãu³xa² ĩ²a¹hẽ³la². Vi³o³lãu²tẽ³nhũ̱³tẽ³na² Txa²wã¹sũ̱³na² ũ³hũ¹ain¹tẽ³na² hxi²tẽ³lxi³hain¹na²hẽ³la². A²nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² a²kxã³nxa¹ ka³yxuh³hũ̱³sxã³ ko̱³nxe³jah¹la² ĩ̱³ye³na² wxa²li³jah¹la² sa²yxo²we¹tai¹nxa³ha²kxai³ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² yãu³ka³jxah¹la² kwa³thi³la² we¹tain¹jah¹la² sa²yxo²we¹tai¹nxa³ha²kxai³ ka³yxuh³xai²na² a²ĩ³lxa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹nhai¹nxa³ha²kxai³ nxe³tũ̱³ka̱³txi³sain¹na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² kan²txi³ yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txi³sain¹na²hẽ³la². \v 3 Nxe³ain¹sxã³ hai³nain¹na²hẽ³la². Moi³se²ah³lo²nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² a²sa³wit3sa²jah¹lo²nu¹tai²na² a²hain³jau³xa² hai³nai¹nha²kxai³ O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² a²hain³jau³xa² ĩ³sa²nẽn¹kxain¹jau³xa² hai³nai¹nha²kxai³ nxain¹na²hẽ³la². Hai³nain¹te³nah¹lxi¹: \q1 — Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³jah³lãi³. Nũ³kxũn³txe² Si³yxau³kat3sa²nhi¹lxi¹. Yen³kxa² kãi³nhĩn¹ju³ta² wi¹khaix1sĩn¹na³li¹. O²lha²si¹nhĩn¹ju³tai²la¹wi¹. Wain³ju³ta² so¹lxi³ kãi³jah¹lo²sa²nhi¹lxi¹. Ya²la³lha²ju³ta² so¹lxi³ kãi³jah¹lo²sa²nhi¹lxi¹. A²nũ²nãu³xa² yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txai²na² hãi¹nxe³ti³xa¹ a²hxi²kan¹ta² si³yxau³ka³jah³lo²sa²nhi¹lxi¹. \q1 \v 4 Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³ka³jah³lo²sa²nhi¹lxi¹. On²ti¹nxã²nxa³jah¹lo²la³ yũ²nxa³wi¹. Ĩ³wxi²kin³ti³tot3txa²nxa³jah¹lo²la³ yũ²nxa³wi¹. Wxãi²na² so¹lxi³ wã²nxũ̱h¹ wxi²kin³ti³ton³sxã³ wi¹lhin¹khaix1jah¹lo²sa²nhi¹lxi¹. A²nũ²a²nãu³xai²na² a²yxo²ha³kxa¹ ã³yã³nũ²kxi²nxain¹tu¹wi¹. Nxe³sxã³ wxa²ne³kxai³tãu³a² sa²nẽn¹kxi¹nxain¹tu¹wi¹. Hĩ¹na² wain³txi³ kãi³in¹ju³ta² whãi²na¹ e³lxah²lxi³ye¹nx2sĩn¹tu¹wi¹. \m Nxe² hai³nain¹na²hẽ³la². \p \v 5 Nxe³nũ²la² hã²wxãn³txa³ Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² oh³xan¹thĩ³na² ĩ²a¹hẽ³la². Ĩ³a¹tãu³a² sxi²hẽ¹nãn¹thĩ³na² sa²yxo²than²na²hẽ³la². A²nxe³thĩ³nai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹lhin¹sxã³ ĩ³ye³kxi²nũ¹nhẽ³jau³xa² ũ³wha¹thĩn³sãn²na²hẽ³la². \v 6 Nxa²ha¹te¹ in³txa² oh³xan¹jah³la²nãu³xa² ha¹li¹ ha¹li¹ ha¹li¹ ka³na³ki² nxe³sxã³ thĩ¹nai²na² a³li³ain¹na²hẽ³la². A³li³ain¹ka³tu̱³ a²yen³kxa² ko̱³nxe³khaix1te²a² ka³te̱³hũ̱³tẽ³na² tẽ³lxi² ain³tain¹na²hẽ³la². A²nxe³jah¹lo²nãu³xa² a²wã²la²ka³lo³a² hãn³ka³lo³txa² lĩn²yo²ka³lo³txa² ũ³whih²kxi²nha² ain³tain¹na²hẽ³la². A²nxe³ka³lo³a² wi¹khai¹yxain¹na²hẽ³la². Ya³te̱³ya³te̱n³txi³ka³lo³su² wih²kxi²nha² ain³tain¹na²hẽ³la². Sĩn²to²ka³lo³hũ̱³ka³lo³a² ou²ro²ka³lo³a² sa²ha³la³ta³lu³lu³ka³lo³a² a²ha³la³sa³tĩh³na² sa²ha³la³tĩ¹lxi³nhain¹na²hẽ³la². \v 7 Nxe³te³na¹ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² wi¹lhin¹te²nãu³xa² ha¹li¹ ha¹lin¹te²nãu³xai³ta³lxi³ ka³na³ka³nat3sxã³ a²yen³kxa² tẽ³sxã³ wxã³na²hẽ³la². A²nxe³te²a² oh³xan¹jah¹la²nãu³xa² ha¹li¹ ha¹li¹ ha¹li¹ ka³na³ki² nxe³jah¹la²nãu³xa² yen³kxa² ũ³hũ²xai³ain¹na²hẽ³la². Ka³te̱³ha² ou²ro²te²a² wet1tẽ³na² nẽ³nha¹li¹ nẽ³nha¹li¹ nẽ³nha¹li¹ ka³na³ki²te²na² ũ³hũ²xai³lain¹na²hẽ³la². A²nxe³tẽn³txai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ka³te̱n³su² yxau²sa²tẽ³jah¹lai²na² ĩ³a̱n³ta³kxin²tain¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ka³te̱³ha² tẽn¹tai²na² a²xa̱n³txi³ju³ta² ĩ³ne³khih²lxi³sxã³ oh³xan¹jah¹la²nãu³xa² ũ³hũ²xai³ain¹na²hẽ³la². \v 8 Nxe³nũn³nxa²ha¹te¹ yu³tã̱³xai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² oh³xan¹thĩ³nãu³ai²na² sa²kxai³lu² ha³nxe²a² a²wha³lxin¹txa² ne³kih³na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² wxi²kin³ti³ton³khai¹nxe³ha²kxai³ nũ³kxũn³khai¹nxe³ha²kxai³ ha³nxe²a² a²wha³lxin¹txa² sxi²ha² kãin² wha³lxin¹ni³yhe²na²hẽ³la². Nxe³ha²kxai³ a²nũ²a² ĩ²li³te²a²: \p — Ã³wi¹ha¹tũ¹xã¹. Nxain¹kxan²ti³ hxi²kan¹txi³ ã³wih¹hain¹ju³ta² yũ²nxa³wa². Yen³kxa² ko̱³nxe³khaix1te²a² oh³xan¹jah¹la²nãu³xa² tẽ³ain¹kxa² yãn³txai²na¹ o²la³kxi²ta³lu²nxa³kxai²nãn²tu̱³ hxi²kan¹txi³ sxi²ha² ã³wi¹hai¹nhĩ̱³nx2nxa³wa². \c 16 \s1 Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³xa̱n³txi³jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ sxi²ha² oh³xan¹thĩ³nai²na² yxau³jah¹lai²na² wãn³txa² ain³kxi²na¹hẽ³la². Oh³xan¹jah¹la²nãu³xa² ha¹li¹ ha¹li¹ ha¹li¹ ka³na³ki¹ jah¹la²nãu³xa² ain³kxain¹jau³su² ain³kxi²nũ³na¹hẽ³la². Nxe³te³nah¹lxi¹: \p — Nxex3jah³lxi³sa²lxi¹. Ka³te̱³ha² tẽ¹ta³tai²li² tẽ³sxã³ ai³jah¹lxi³hẽ¹li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³a̱n³txi³jau³xa² tẽ³xai³lyah³lxi³sxã³ yuh³xan¹ko³nãu³a¹ ã³yu¹kxã³jah¹lxi³hẽ¹li¹. Nxẽn³tain¹na²hẽ³la². \p \v 2 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la²nãu³xa² a²wi¹lhĩ¹nãn¹jah¹la² txã² ka³te̱³ha² tẽ³sxã³ yuh³xan¹ko³xai³na² ã³yxu¹kxã³na²hẽ³la². óyxu¹kxã³nũ²la² a²nũ²nãu³xa² ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³khaix1jah¹la² ĩ̱³ye³na² wxa²li³jah¹la² a²ĩ³lxa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹nha²jau³xa² a²kxã³nxa² ũ³yhe³wha²li¹nha²kxai²nãn²tu̱³ nxe³jah¹la²nãu³su² kxai²nãn²tu̱³ wã³ko³nxa³kxe³tu̱³ ĩ³ton³khai¹nxẽn³tai¹nha²kxai³ pa̱x3nxẽn³tai¹nha²kxai³ nxẽn³tain¹na²hẽ³la². Ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³khaix1jah¹la² yãu³ka³txa² sa²nẽn¹kxain¹tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ nxẽn³tain¹na²hẽ³la². \p \v 3 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹lo²nãu³xa² ã³ta³lo³hẽ¹tũ³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² a²ka³te̱³hai²li² tẽ³sxã³ ĩ̱³ye³na² ã³yxu¹kxũ̱³na²hẽ³la². óyxu¹kxũ³nxa²ha¹te¹ ĩ̱³ye³nai²li² a²nũ²a² ya³lu²te²a² a²ti³ha²yau³hũ̱³nxe² ĩ³ã̱³lxi³tot3tã²hẽ³la². Nxe³ju³tãn¹te²kxa³ya̱³tu̱³ ĩ̱³ye³na² hãu¹te²a² yxo²ha³kxa¹ ya²lun¹txa²hxan³na²hẽ³la². \p \v 4 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la²nãu³xa² ã³ta³lo³hẽt1tũ³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² ka³wã³lxa³tai²na² sa²kxai³lu² ka³te̱³ha² tẽ³sxã³ ã³yxu¹kxũ̱³xa² ai³na²hẽ³la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² te²yã¹nxe² ĩ³kãi³sxã³ a²ti³ha²yau³xa² ĩ³ã̱³lxi³tot3tã²hẽ³la². \v 5 A²nxe³ju³ta² oh³xan¹jah¹la² ka³na³ka³na³jah¹la² ĩ̱³yau³xa² a²wa³kxẽn³yah³la² ĩ³ye³kxi²na²hẽ³la². Ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Sũ̱³na² wi¹lhin¹khaix1jah¹lãi³. Wain³ju³ta² so¹lxi³ kãi³jah¹lo²si¹lxi¹. A²kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² ka³te̱n³su² yxau²xai³jah¹lo²si¹lxi¹. Jã¹nxi¹lxi¹. A²nũ²a² kãi³ju³ta² wi¹kãi³jut3su² ta̱³nxa² ko̱³nxe³ti³ kãi³jut3su² ta̱³nxa² a³ya³tai¹nĩ¹nhẽ³li¹. Nxĩn¹sxã³ ko̱³nxe³ti³ kãi³te²na² sa²kxai³lu² kãin² ĩ³wai¹txai¹nĩn¹ju³ta² yũ³ha²kxai³ wi¹la³ kãi³te²na² sa²kxai³lu² wi¹la³ ũ³yho³hai¹nĩn¹ju³ta² yũ³ha²kxai³ nxi¹lxi¹. \v 6 A²kxã³nxa² a²nũ²a² ko̱³nxe³ti³ e³te²su² te²a² hi²sen³su² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²te²nãu³xa² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³ tũ̱³ka̱³txi³su² te²nãu³xa² nxain¹sxã³ sun²tã¹ain¹na²hẽ³li¹. A²ti³ha²yau³xa² ã³nẽ¹na³kxain¹na²hẽ³li¹. Nxe³ye¹nxai¹nha²kxai³ wxãi²na² sa²kxai³lu² a²ti³ha²yau³xa² ĩ³na²si¹hai¹nĩn¹jau³su² ũ³hũ¹ai¹ni¹nhẽ³li¹, ĩ³wai¹tain¹si¹hin¹jau³su¹. Nxai¹nĩn¹ju³ta² wain³na³li¹, ko̱³nxe³ti³ kãi³ai¹nha²kxai³lu¹. Oh³xan¹jah¹la² nxe³na²hẽ³la². \p \v 7 Nxe³nxa²ha¹te¹ wãn³txa² yau³tã̱³xa² ain³kxi²na¹hẽ³la². Ain³kxi²na¹jau³xa²sa¹ txah³lxa²kxa³txa² Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxi²si¹jau³su² ka³yxuh³xa² sĩ̱³na² ũ³thũ²kxi²ka³txa²nãu³ai²na² a²wãn³txa² ain³kxi²na¹hẽ³la². Ain³kxi²na¹jau³kxai³lu¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³jah¹lo²si¹lxi¹. Hxi²kan¹ta² Si³yxau³ka³jah¹lo²si¹lxi¹. Nũ³kxũn³txa² Si³yxau³ka³jah¹lo²si¹lxi¹. A²nũ²a² ko̱³nxe³thin¹sxã³ kãi³te²su² te²a² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹lai¹nĩn¹sxã³ ĩ³wai¹tai¹nĩn¹ju³ta² wain³na³li¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 8 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la²nãu³xa² ã³ta³lo³hẽt1tũ³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² a²ka³te̱³hai²li² tẽ³sxã³ u³je³na³ka²yen³nãu³a² a²yxu¹kxa̱³na²hẽ³la². Nxe³nxa²ha¹te¹ u³je³na³kai²li² kãin² a³lan²nha²kxai³ a²nũ²a² yuh³xan¹ko³xai²nãn¹te²nãu³xa² wã²nain¹na²hẽ³la². \v 9 Wãn³ya²lun¹ti²te³lhxã³ nxain¹kxan²ti³ Txa²wã¹sũ̱³na² ko̱³nxe³te²lo³tain¹na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² sa²kxai³lu² yen³kxa² yxo²ha³kxa¹ a²hxi²kan¹jah¹lo²su² kxan²ti³ e²nain¹jau³su² ko̱³nxe³te²lo³tain¹na²hẽ³la². Hai³txi³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹ju³ta² ĩ³ãin²ta³kxi²nxai¹nxa³hẽ³la². Hai³txi³ Sũ̱³na² wxi²kin³ti³ton³jah¹lo²su² te²lo³tai¹nxa³hẽ³la². \p \v 10 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la²nãu³xa² ã³ta³lo³hẽt1tũ³jah¹lai²na² a²ka³te̱³hai²li² tẽ³nũ²la² ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³khaix1jah¹lai²na² ĩ̱³ye³na² wxa²li³jah¹lai²na² ã³wxe³ka³lo³a²nãu³a² yen³kxa² ko̱³khai¹nxe³te²a² ã³yxu¹kxã³na²hẽ³la². óyxu¹kxã³nxa²ha¹te¹ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³khaix1jah¹lai²na² ĩ̱³ye³na² wxa²li³jah¹lai²na² ha³lo²a² whãi²na¹ ka³nxa³hi²ye²na²hẽ³la². Nxe³ye²sãn²kxa²yu³su² kãin² ĩh³ton³nhain¹na²hẽ³la². \v 11 Nxe³kxan²ti³ ĩh³khai¹yxe²kxan²ti³nũ¹ kãin² pa̱x3nxe³kxan²ti³nũ¹ hãi¹nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² oh³nãu³a² yxau³jah¹la² ko̱³nxe³te²lo³tain¹na²hẽ³la². Hai³txi³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹ju³ta² ĩ³ãin²ta³kxi²nha²sxã³ ã³na¹ai¹nxa³hẽ³la². \p \v 12 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la²nãu³xa² ã³ta³lo³hẽ¹tũ³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² a²ka³te̱³hai²li² tẽ³nũ²la² ka³wã³lxa² kãin²jau³xa² Eu³fra²te²yau³xa² ã³yxu²kxũ̱³na²hẽ³la². óyxu²kxũ̱³nxa²ha¹te¹ ka³wã³lxa² kãin²jau³xai²li² te²ye²na²hẽ³la². Ha³lo²a² u²lan¹ko³xa² u³je³na² a³li³xi²tãu³an¹ko³nãu³xa² ka³lxa¹tũ̱³ka̱³txa² wxã³ain¹tu¹wa². A²hxi²kan¹te²nãu³xa² a²sa³wi³ha³lxi³nãu³xa² nxe³sxã³ wxã³ain¹tu¹wa². Nxe² wxã³ai¹nhĩ¹na¹ ka³wã³lxai²li² te²yain¹na³la². Nxe³ha²kxai³ te²ye²ha³kxai³ hxi²kan¹txi³ yxo²ha³ti³lhi³a² wxã³ain¹tu¹wa². \v 13 Nxe³nũn³nxa²ha¹te¹ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³jah¹lai²na² ka³yxuh³xa² ko̱³khaix1jah¹lai²na² ĩ̱³ye³na² wxa²li³jah¹lai²na² ko̱³nxe³sxã³ ã³ke³tũ¹ain¹jah¹lai²na² nxain¹sxã³ a²yxo²nãu³a² a²yãu³ka³txa² ko̱³nxe³khaix1te²nãu³xa² ha¹li¹ ka³na³ki² te²nãu³xa² ha³lau³lhũ̱³te²nãu³xa² yxo²a³li³la³kxain¹na²hẽ³la². \v 14 A²nxe³te²na² yxo²a³li³la³kxi²te²a² ko̱³nxe³ju³ta² nxe³na²hẽ³la². Nxe³kxan¹ti³ nũ³kxũn³txi³ o²la³kxain¹na²hẽ³la². Nxe³sxã³ yuh³xan¹txa² hxi²kan¹ta² si³yxau³te²nãu³xa² ĩ³ki³ha¹kxi²te³lhxã³ ã³tĩ̱³lxi³yhain¹na²hẽ³la². Ĩ³ki³ha¹kxi²yhain¹kxai²nãn²tu̱³ ã³sa²kxi³nũ²kxi²ye²yhain¹si¹jau³sa³. Ye²yhain¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³jah³la² nũ³kxũn³ju³ta² Si³yxau³ka³jah³la² ã³nhe¹kxain¹je³na̱³kxi³nũ³su² ha²kxai³ ĩ³sa²kxi³nũ²kxi²yhain¹tu¹wa². \p \v 15 Nxa²ha¹te¹ O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹la² yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txa² e³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. A³ka³nxi²sxã³ wxã³na¹tu¹wi¹. A²nũ²ai²li² a²yen³kxa² kãi³kxi²te³lhxã³ wxã³jah¹la² wa³su³txi³ wxã³te²ju²hẽ³li¹. Ye³te³nxa² yxau³sxã³ wah³nxe³yah³lxan³kxai²nãn²tu̱³ wxa²wã²la² whãi²na¹ so¹hxa³kxi¹nx2ti³ha³ta²wi¹. Nxe³nx2ti³kxai²nãn²tu̱³ ĩ³tu¹lxi²yah³lxi¹nhĩ¹na¹ wã²la²txa²nx2ti³kxe³su² ãu²li²nx2ti³ha³ta²wi¹. Nxe³kxa²yã¹nxe³sxã³ Txa²wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ ã³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ hã²wxãn³txa³ wxã³na¹hĩ¹na¹ wah³nxe³sah¹lxan³kxe³tu̱³ wxã³na¹hĩ¹na¹ ĩ³ãu²lxi²to³nx2ti³ha³ta²wi¹. O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹la² nxe³na²hẽ³la². \p \v 16 Jã¹nxe³jut3su² yuh³xan¹ko³xa² hxi²kan¹txi³nãu³xa² a²sa³wi³ha³lxi³nãu³xa² nxe³sxã³ ã³sa²kxi³nũ²kxain¹kxai²nãn²tu̱³ ha³lo²a² a²ĩ³lxa² E³bre²a² wãn³txa² ĩ³lxi¹jau³xa² Ar³ma³ke²tõ³thĩn³su¹ nxe³hxai²na²hẽ³la². \p \v 17 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la²nãu³xa² a²ne³ki³san¹jah¹la² a²ka³te̱³hai²li² tẽ³nũ²la² a²ha²tai²na¹ o³sĩ̱³nai²na¹ ã³yxu¹kxã³na²hẽ³la². óyxu¹kxã³nxa²ha¹te¹ Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ã³wxe³ka³lo³nãu³a² wãn³txa² e³kxi²te²a² ĩ³kaix1kxain¹jau³xa² ain³kxi²na¹hẽ³la². Ain³kxi²na¹te³nah¹lxi¹: \p — Ta³lu²nain¹na³li¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 18 Nxe³ti̱³kxai³lu² kãin² ĩ³ha³lai³ni³ha²kxai³ kãin² wa³tu³ka³nxe³ha²kxai³ kxĩh³nxa² kãin² ĩ³ka³ta³ta̱n³ta³tũ¹ha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². Ha³lai³xai²li² ju¹ta² yã¹nxe² wã³nxĩn¹sxã³ o²la³kxi²te²sxa³yu²hẽ³la². A²nũ²su² te²a² a²kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² a²nũ²a² ĩ³yũt1sĩn¹nu¹tai²na² te²yã¹nxe³te²la³ ĩ²ai¹nxa³ha²kxai³ a²ha² kwẽn¹tai²na² ha³ta̱³nxã³nxãn²txi³ ĩ²ai¹nxa³ha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². Kxĩh³nxa² ĩ³ka³ta³ta̱n³tũ¹ju³ta² ã²la² kãi²nha²kxai³ ã²la² nũ³kxũ³nha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². \v 19 Jã¹nxe³ha²kxai³ sxi²je³na² kãin²khaix1nxe³thĩ³na² ĩ³ha³la³tãu²li² ha¹li¹ ka³na³ka²txi³na²hẽ³la². Te²yã¹nxe³sxã³ a²nũ²a²nãu³xai²na² a²sxi²yhe³nãu³xa² ã³kho³txa³kxain¹nũn³na²hẽ³la². Nxe³kxa²yu³su² Ba³bi³lo²na²thĩ³na² kãin²khaix1nxe³thĩ³na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² ain³kxi²xi²nha²sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³a̱n³ta³kxin²txain¹ju³ta² ka³ne²kxẽ³na² vĩn²yau³xa² yã¹nxe² ũ³hũn¹tain¹tu¹wa². \v 20 Jã¹nxe³nũ²la² ha³lo²ai²na² ka³wã³lxa² nxũ²kwa̱i³ye³la³nãu³ai²na² sxa³ko³xai²na² ã³tĩ¹i² wã³la³ka³txa² ã³tĩ¹i² nxe³na²hẽ³la². \v 21 Nxe³kxa²yu³su² wã³yxũ³la³ka² ki³kãi²lxi³khaix1ki³sa²ki³a² sĩ̱³na¹na²hẽ³la². A²nxe³ki³ai²na² sa²kxai³lu² sa²te̱¹khai¹nxe³sxã³ 45 ki²lo² nxe³kxi³ti³sa²na²hẽ³la². A²nũ²a² yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txa² sĩ̱³na¹hain¹na²hẽ³la². Kãin²sĩ̱³na¹ha²kxai³ a²nũ²a²nãu³xai²na² a²yxo²wãn³txai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² ko̱³nxe³te²lo³tain¹na²hẽ³la², khãuh³lxa³thi¹txai¹nha²kxai³la². \c 17 \s1 Txu¹ha² ko̱³nxe³thin¹khaix1ta¹ka³lxu³su¹ \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la²nãu³xa² yen³kxa² ko̱³nxe³te²a² ã³yxu¹kxã³jah¹la²nãu³xa² ka³na³ka³nat3sxã³ tĩ³sa²sxã³ ĩ³ye³kxi²sa³na²hẽ³la². Ĩ³ye³kxi²sa²te³nah¹lxi¹: \p — Ya²ha³wi¹. Yen³kxa² wã²nã³ũ¹nxa²ha³la²wi¹. Txu¹ha² ko̱³nxe³thin¹khai¹nxe³ta¹ka³lxai²na² ka³wã³lxa² ka³lxa¹tã³wẽ¹nhãu³a² yxau³ta¹ka³lxa² wã²nã³ũ¹nxa²ha¹tu¹wi¹. Ta¹ka³lxai²na² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li²hai¹nha²kxai³ khãuh³lxa³tain¹ju³ta³nũ³su² wã²nã³ũ¹nxa²ha¹tu¹wi¹. \v 2 Yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txa² hxi²kan¹txi³nãu³xa² hãi¹nxe³ti³xa¹ ko̱³nxe³thin¹sxã³ o²la³kxi²nyhu¹ain¹na²hẽ³li¹. Nxe³sxã³ yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txai²na² yxau²xai³lain¹tũ̱³ka̱³txa² ta¹ka³lxai²na² vĩn²yau³xa² ĩ³wen¹jut3sũ̱³nxe² ko̱³nxe³thin¹khai¹nxe³sxã³ o²la³kxin²txi³nyhain¹na²hẽ³li¹. Nxe³sain¹na²hẽ³la². \p \v 3 Nxe³nũ³nxa²ha¹te¹ ha³lo²a² a²nũ²a² yxau³ai¹nxa³ko³xa² ãn³sa²so¹sxã³ ã³nxai³sa³na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² tẽ³sxã³ hi¹tai³lhã³na²hẽ³la². Nxe³sa²tãu³a² txu¹ha² ĩ²a¹hẽ³la². Ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² he³hen³te²a² ã³ka³ti³wxe³kxi²sxã³ ya̱u³kxi²na²hẽ³la². A²nxe³te²a² ka³yxuh³xai²na² sa²kxai³lu² ko̱³nxe³ye²na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² ko̱³nxe³te²lo³jau³su² a²nũ²whãi²na¹ ũ³wha²li¹la³kxi²nha²na²hẽ³la². A²nxe³te²na² a²ne³ka² ne³ka³lxa¹txi³ ne³kha¹li¹ ne³kha¹li¹ ne³kha¹li¹ ka³na³ki² ne³kih²xai³na²hẽ³la². A²ne³txau³xai²na² sa²kxai³lu² hxi²ka² hxan³sxã³ ne³txau³xi³nha²hẽ³la². \v 4 Nxe³nxa²ha¹te¹ txu¹ha² ka³ti³ya̱u³kxi²ta¹ka³lxai²na² sa²kxai³lu² a²wã²la²ka³lo³a² wi³win³ye²ha²kxai³ he³hen³ye²ha²kxai³ nxe³ye²na²hẽ³la². Nxe³nxa²ha¹te¹ a²yen³kxa² kãi³lxi³te²a²sa¹: ou²ro²ki³a² ũ³kũ¹nha²ha²kxai³ txah³lxa³ki³a² a³lxi²khaix1ki³ai²na² ũ³kũ¹nha²ha²kxai³ pe²ro³la³ki³a² ũ³kũ¹nha²ha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². Nxe³nxa²ha¹te¹ a²hxi²ka²nãu³a² a²yen³kxa² hxi²tẽ³nha²te²a² sa²kxai³lu² ka³ne²kxẽ³na² ou²ro²tẽ³na² hxi²tẽ³nha²na²hẽ³la². Hxi²tẽ³nha²tẽ³na² sa²kxai³lu² ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³ta² ĩ³ne³kxih¹sxã³ tẽ³ha²kxai³ ko̱³nxe³thin¹sxã³ o²la³kxi²nyhu¹ain¹ju³ta² ĩ³ne³kxih¹sxã³ tẽ³ha²kxai³ nxe³tẽn³su² tẽ³na²hẽ³la². \v 5 A²nxe³ta¹ka³lxai²na² a²ye³ha³na³kxa²nãu³a² sa²kxai³ a²wãn³txa² ĩ³lxi²nha²jau³xa² ã³ne³wxe³ki̱³sxa³jau³xa² ũ³yhe³wha²li¹nha²na²hẽ³la². Ũ³yhe³wha²li¹nha²te³nah¹lxi¹: \p — Ba³bi³lo²na²thĩ³na² kãin²thĩ³na² a²nũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² ko̱³nxe³ti³ kãi³sxã³ o²la³kxain¹kxa² yã¹nxe³jut3sũ̱³ta¹ka³lxai²la¹wi¹. Yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txa² ko̱³nxe³ti³ kãi³sxã³ o²la³kxain¹ju³ta² a²si³yxau³ta¹ka³lxai²la¹wi¹. Nxe³na²hẽ³la². \v 6 A²nxe³ta¹ka³lxai²na² sa²kxai³lu² Je³su²jah³la² wãn³txa² yxo²ĩ²te²nãu³xa² sun²tã¹ai¹nha²kxai³ Je³su²jah³la² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txi³su² te²a² ya³lun¹txi³nẽ³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nũ²ai²li² ũn³jau³xa² kãin² ĩ³na²kxai²nãn²tu̱³ ĩ³wen¹te²ju²hẽ³la². Nxe³kxa² yã¹nxe³sxã³ ta¹ka³lxa² hi²sen³kxai³lu² Je³su²jah³la² a²sa³wi³ha³lxa² ka³lxa¹txi³ sun²tã¹ha²kxai³ kãin² ka³lxi³nha²hẽ³la². Nxe³ta¹ka³lxu³su² na²hẽ³la². A²nxe³ju³tai²na² ĩ²a¹ha²kxai³ o²khaix1sa³hẽ¹la². \v 7 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹lon¹txi² ĩ³ye³kxi²sa³na²hẽ³la². Ĩ³ye³kxi²sa³te³nah¹lxi¹: \p — Ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ o²nxa²ji¹wi¹? Nxe³ju³tai²li² ta¹ka³lxai²na² ka³yxuh³xa² ã³ka³ti³ya̱u³kxi²te²na² ain¹sxã³ ã³ne³wxe³ki̱³sxa³kxe³su² ĩ³yau¹ũ³nxa²ha¹tu¹wi¹. Ka³yxuh³xa² a²ne³ka² ne³kha¹li¹ ne³kha¹li¹ ne³kha¹li¹ ka³na³ki¹ ne³kih³te²na² a²ne³txau³xa² hxi²ka² hxan³sxã³ ne³txau³xi³te²na² nxe³te²ai²na² ĩ³yau¹ũ³nxa²ha¹ha²kxai³ ka³yxuh³xa² ã³ka³ti³wxe³kxa² a²nũ²a² txu¹ha² ã³ka³ti³wxe³kxi²sxã³ ya̱u³kxi²ta¹ka³lxai²na² ĩ³yau¹ũ³nxa²ha¹ha²kxai³ nxe³nxa²ha¹tu¹wi¹. \v 8 Ka³yxuh³xa² ĩ²in¹te²na² a²kxã³nxa² ka³te̱n³su² yxau²xai³lha²kxai³ yxãn¹ta¹ hĩ¹na² ka³te̱n³su² yxau²xai³lxa³lho³li¹. Ye³jen¹na² wa̱³li²tu¹wi¹. Yuh³xa² kxĩh³nxẽ¹na² u¹tẽ³na² ĩ³sa²yxau³sxã³ a³li³tu¹wi¹. A³li³kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ki³kxai³lu² ya³lu²sa³tĩ¹si¹tu¹wi¹. Nxa²ha¹te¹ a²nũ²a²nãu³xa² yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ²ain¹tu¹wi¹. A²nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ha³te̱h³nxã³nxa² ka³te̱n³ti³hi¹tẽ³txã³nxa² ĩ³yĩ¹li²hai¹nxa³hẽ¹li¹. A²kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² txa²wã¹ha³lo²a² ã³si³wxe³hĩ¹nu¹tai²na² a²ĩ³lxa² ũ³wha²li¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹li¹. A²nxe³tũ̱¹ka̱³txi³nãu³xai²na² hĩ¹na² ĩ²ain¹tu¹wi¹. Ĩ²ain¹kxai²nãn²tu̱³ ka³yxuh³xa² ko̱³jah¹lai²li² ĩ²ain¹kxai²nãn²tu̱³ o²lain¹tu¹wi¹. \p \v 9 Jã¹nxe³jut3su² wãn³txa² ĩ³la³kxi²si¹nxa²ha¹jau³nũ³su² ĩ³yau¹ũ³nxa²ha¹tu¹wi¹. Ka³yxuh³xa² ko̱³nxe³te²a² a²ne³kxa³nãu³a² sa²kxai³lu² ne³kha¹li¹ ne³kha¹li¹ ne³kha¹li¹ ka³na³ki² nxe³ta³ne³kxai²na² sa²kxai³lu² a²si³yxau³tãu³a² wã³la³ka³txai²la¹wi¹. Ka³tha¹li¹ ka³tha¹li¹ ka³tha¹li¹ ka³na³ki² nxe²wã³la³ka³ta³nãu³xai²la¹wi¹. A²nxe³ka³ta³nãu³ai²na² sa²kxai³lu² txu¹hai²li² ã³wxe³ka³txa³tai²la¹wi¹. \v 10 A²nxe³ka³ta³tai²na² a²nũ²a² hxi²kan¹te²su² nũn³na³li¹. In³txa² kãi²li³tũ̱³ka̱³txa² ha¹li¹ ha¹li¹ ha¹li¹ ka³na³ki² 7 nxe³jut3su² ain¹nũn³na³li¹. A²nxe³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² in³txa² ha¹li¹ ha¹li¹ ka³na³ki² 5 nxe³sxã³ a²kxã³nxa² ya³lu²ain¹na²hẽ³li¹. Nxa²ha¹te¹ ka³na³ka³na³te²a² so¹lxi³ hĩ¹nai²na² yxau²na³li¹. A²ne³ki³san¹jah¹la² ye³jen¹na² wxã³tu¹wi¹. A²nxe³jah¹la² wxã³kxai²nãn²tu̱³ hai³txi³ kxãn³su² yxau²xai³lhxã³ hxi²ka¹nxa³lho³li¹. Ye³ha¹la² a³lan²tãu³a² so¹lxi³ yxau³tu¹wi¹. \v 11 Nxe³nũn³nxa²ha¹te¹ ka³yxuh³xai²li² a²kxã³nxa² yxau²xai³lha²kxai³ yxãn¹ta¹ hĩ¹na² yxau²xai³lxa³ha²kxai³ nxe³te²na² sa²kxai³lu² hxi²kan¹te²na² a²wẽ̱³not3jah¹lai²la¹wi¹. 7 nxe³ tũ̱³ka̱³txi³lxa²na³li¹. A²nxe³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² ã³ta³lo³hẽt1sxã³ hxi²kan¹txi³ ha³lo²a² ĩ³kwa³na³jah¹lo²su² tu¹wi¹. \p \v 12 Nxe³nũn³nxa²ha¹te¹ a²ne³txau³nãu³xai²na² sa²kxai³lu² hxi²ka² hxan³sxã³ 10 nxe³te²nãu³xai²na² ĩ²in¹kxin³txi³ a²si³yxau³tãu³ai²na² sa²kxai³lu² a²nũ²a² hxi²kan¹txi³nãu³xai²la¹wi¹. Yxãn¹ta¹ ha³lo²a² kwa³na³kxain¹ju³ta² ã³si³wxe²nxa³wi¹. Yxãn¹ta¹ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³jah¹la² hi²sen³su² ĩ³hxi²ka¹txain¹tu¹wi¹. Ye³ha¹la² so¹lxi³ ĩ³hxi²ka¹txain¹kxai²nãn²tu̱³ ha³lo²a² ĩ³kwa³na³ya³sain¹tu¹wi¹. \v 13 A²kxã³nxa² ĩ³hxi²ka¹yhain¹ju³taix3 jãx1ju³ta² so¹lxi³ a²nũ²a²nãu³xa² hxi²kan¹te²nãu³xai³ta³lxi² yu³ka³na³ka³na³ju³ta² so¹lxi³ o²la³kxi²nũ¹nhain¹na³li¹. A²nũ³kxũ³nain¹ju³tai²na² hxi²ka¹nain¹ju³tai²na² nxe³sxã³ ju¹tai²na² sa²kxai³ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³jah¹lai²na² ũ³hũ¹xain¹tu¹wi¹. \v 14 A²nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² hi²sen³su² O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹la² ã³nhe¹kxain¹tu¹wi¹. Nxain¹kxan²ti³nũ¹ O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹la² hxi²ki³kxai³ ka³yxuh³hũ̱³sxã³ ko̱³nxe³tũ̱³ka̱³txa² wa³ka³ti³lo³tain¹tu¹wi¹. Txa²wã¹nũ³kxũn³txa² Si³yxau³ka³jah³lo²su² ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² Hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3ha²kxai³ a²nũ²a²nãu³xai²na² hãi¹nxe³ti³xa¹ nũ³kxũn³sxã³ ĩ³hxi²kan¹tot3tain¹tu¹wi¹. A²nũ²a²nãu³xa² ã³si³tẽ³kxi²te²nãu³xa² sa³wi³ha³lxi³lot3si¹jau³su² ĩ³kaix1tain¹tũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³nai²na² ye³na² ĩ²sxã³ so¹ain¹tũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ yxo²ĩ̱²ain¹tũ³ka̱³txi³su² ha²kxai³ nxe³tũ̱³ka̱³txi³sain¹na³li¹. Nxe³sa³na²hẽ³la². \p \v 15 Nxe³sxã³ ãh¹ ĩ³ye³kxi²sa²te³nah¹lxi¹: \p — Ka³wã³lxa² yau³ka³lxa¹jau³su² jau³nãu³xa² txu¹ha² ã³wxe³tãu³ai²na² sa²kxai³lu² nxe³te²a² a²si³yxau³tãu³a² a²nũ²a²nãu³xai²la¹wi¹. A²nũ²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ a²nũ²a² ka³lxa¹khaix1te²nãu³su² ha²kxai³ a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txa² kãi²lxi³tũ̱³ka̱³txi³nãu³sxu² ha²kxai³ a²nũ²a² wãn³txa² ã̱³xa² e³tũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ nxe³tũ̱³ka̱³txai²la¹wi¹. \v 16 Nxe³nxa²ha¹te¹ a²ne³txau³xa² ĩ²in¹te³ ne³txau³nãu³xin³ti³ a̱n³txi² a²nũ²nãu³a² ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³jah¹la² a̱n³txi² nxe³ka³tu̱³ txu¹ha³ka³lxa² a²hxi²kan¹ju³ta² sa²so¹kxai¹nha²kxai³ a²nũ²so¹lxi³ ã³ai¹nha²kxai³ a²sĩ̱³khai³xa² ĩ³so¹jĩ²kxai¹nha²kxai³ ha³nxe²a² i̱³tho³xa² wãt1thxa³kxai¹nha²kxai³ nxe³ain¹tu¹wi¹. \v 17 A²nxe³jut3su² Txa²wã¹sũ̱³na² ten³jau³xai²na² tũ̱¹ka̱³txai²na² ẽ¹nãu³a² ũh³wxe³tu¹wi¹. Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³jah¹la² ĩ³hxi²ka¹tain¹sxã³ a²nũ²a²nãu³xan¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² hãi¹nxe³ti³xa¹ wa³ka³ti³lo³tain¹tu¹wi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txu¹tai²na² e³lxah²lxi³ wet1hxa³txa³ta̱³lxa¹ wa³ka³ti³lo³tain¹tu¹wi¹. \p \v 18 Nxa²ha¹te¹ txu¹ha² ta¹ka³lxa² ĩ²in¹ta³ka³lxai²na² sa²kxai³lu² a²si³yxau³tãu³a² sxi²je³na² kãin²thĩ³nai²la¹wi¹. A²nũ²a² nũ̱³ka̱³txa² yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹ a²hxi²kan¹txa² si³yxau³ta¹ka³lxu³su² na²hẽ³li¹. Nxe³jau³su² nxe³sa³na²hẽ³la², oh³xan¹jah¹la²sa³. \c 18 \s1 Ba³bi³lo²na²thĩ³na² ã³nhe¹kxi²sxã³ ã³na¹ain¹jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ nxe³nũ²la² oh³xan¹jah¹la² ã̱³xa² ĩ²a¹hẽ³la². Oh³xan¹ko³xa² wxa²ka³nxa² wxã³na²hẽ³la². Hxi²kan¹khaix1jah¹lo²sa²na²hẽ³la². Wxi²kin³ti³ton³khai¹nxe³ha²kxai³ yuh³xan²ko³xai²na² sa²kĩ̱x3tã²hẽ³la². \v 2 A²nxe³jah¹lo²kxai³lu¹ kãin² ĩ³kaix1tã²hẽ³la². Ĩ³kaix1te³nah¹lxi¹: \p — Ba³bi³lo²na²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ka³lxa¹khaix1nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² ã³nhe¹lxi³sxã³ ã³ain¹na²hẽ³le¹. óain¹na²hẽ³le¹. Nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² hĩ¹nai²na¹ a²nũ²a² yũ³ai¹nxa³we¹. A²ta³a²nãu³xa² so¹lxi³ yxau³ain¹na³le¹. Ko̱³nxe³te² yãu³ka³txa² so¹lxi³ he¹lai¹nhxai²na²hẽ³le¹. A̱i³ka² ko̱³nxe³khai¹nxe³te²a² yxo²kwĩ̱n¹kxi²khai¹nxe³ki̱³ki³a² yxau³ai¹nhxai²na²hẽ³le¹. \v 3 Jã¹nxe³jut3su² a²nũ²ai²na² vĩn²yau³xa² ĩ³na²sxã³ we¹nain¹kxai²nãn²tu̱³ ko̱³nxe³khai¹nxe³ju³ta² kãi³ain¹te²ju²hẽ³le¹. Nxe³kxa² yã¹nxe³sxã³ Ba³bi³lo²na² nũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² txu¹ha² a²sxe³sxa³te²su² te²a² so¹ka³tu̱³ ko̱³nxe³thin¹sxã³ ũ³whĩn¹ta³kxi²nyhain¹na²hẽ³le¹. Yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txa² hxi²kan¹txi³nãu³xa² yxo²ha³kxa¹ ko̱³nxe³thin¹sxã³ ũ³whĩn¹ta³kxi²nyhain¹to³nha²hẽ³le¹. Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² yen³kxa² so¹kxi²nyhu¹kxi³te²nãu³xai²li² yen³kxih³nha²kxe³su² kãi²non³na²hẽ³le¹, ko̱³nxe³thin¹sxã³ o²la³kxi²nyhu¹ai¹nha²kxai³lu¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 4 Nxe³nxa²ha¹te¹ oh³nãu³an¹jau³xa² wãn³txa² ain³kxi²na¹hẽ³la². Ain³kxi²na¹te³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. Txa³nũ̱³ka̱³txi³su² te² ĩ³nxa² a³li³sxã³ ã³waix3kxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Tũ̱¹ka̱³txai²na² ko̱³nxe³thin¹ju³ta² o²la³kxi²yah³lxin¹kxa²ya̱n³txi³su² a³li³sxã³ ã³waix3kxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³yãn¹ta¹ tũ̱¹ka̱³txai²na² yã¹nxe² o²la³kxi²yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ tũ̱¹ka̱³txai²na² yã¹nxe² ye³khãuh³lxa³thin¹nxa²lxi³nũ³nha³tai¹. \v 5 A²nxe³tũ̱¹ka̱³txai²na² ko̱³nxe³khai¹nxe³ju³ta² kãi³ain¹nha²kxai³ sa²tot1so¹khaix1nxain¹na³li¹. Nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² ain³kxi¹xi²tu¹wi¹. \v 6 Nxe³nxa²ha¹te¹ oh³xan¹te²a² wa³lxĩ³ju³ta² o²la³kxi²te² ĩ³nxa² ai³jah³lxi³hẽ¹li¹. Tũ̱¹ka̱³txai²na² ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹kxa² yã¹nxe³sxã³ kãi³ũh¹txain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Yxãn¹ta¹ yu³ka³na³ka³nat3sxã³ kãi³ain¹ju³ta² yu³tha¹li¹ wa³lxĩ³sxã³ ĩ³wa²lũ³xi²sxã³ ũ³hũ¹txain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. \v 7 A²kxã³nxa² tũ̱¹ka̱³txai²na² so¹lxi³ kãin¹ yen³kxih³sxã³ yxau³ain¹na²hẽ³li¹. Yen³kxi³kxa² yã¹nxe³sxã³ ye³khãuh¹lxa³tẽn³txain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Ĩ³ãin²ta³kxi²nh²ti³hi¹txain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Tũ̱¹ka̱³txai²na² a²kxã³nxãn¹jau³kxai³lu¹: “Txai²na¹xai²na² so¹lxi³ hxi²kan¹te²la³ nha¹wi¹. Wi¹yxau³nha¹wi¹. Hai³txi³ ĩ³ãin²ta³kxi²sa²ju³ta³nũ³a² yũ²nxa³lho³li¹.” Tũ̱¹ka̱³txai²na² nxe² e³lain¹na²hẽ³li¹. \v 8 Jã¹nxe³jut3su² ye³jen¹na² khãuh³lxa³thin¹txain¹ju³ta³nũ³a² wxã³tu¹wi¹. Ye³ka³na³ka³nat3sxã³ a³lan²tãu³a¹ wxã³tu¹wi¹. Ya³lu²ain¹ju³ta²nu³a² wxã³ha²kxai³ ĩ³ãin²ta³kxi²sxã³ nã̱n³tain¹ju³ta³nũ³a² wxã³ha²kxai³ he³ja²lun¹tain¹ju³ta³nũ³a² wxã³ha²kxai³ nxain¹tu¹wi¹. Nxain¹nũ²la² sxi²je³na² whãi²na¹ i̱³hxan³tu¹wi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³jah³la² nũ³kxũn³khaix1nxe³ha²kxai³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹ju³ta² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹lain¹sxã³ ĩ³wai¹tain¹tu¹wi¹. \p \v 9 Nxa²ha¹te¹ yuh³xan¹ta² hxi²kan¹te²nũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² ko̱³nxe³thin¹sxã³ o²la³kxi²nyhu¹ain¹te²nãu³xa² yen³kxih³khai¹nxe³sxã³ yxau²xai³lain¹te²nãu³xa² kãin² ĩ³ãin²ta³kxain¹sxã³ nã̱³nain¹tu¹wi¹. Sxi²je³na² whãi²na¹ i̱³hxan³kxa² a²wha³lxin¹txa² ĩ²ai¹nha²kxai³ nã̱³nain¹tu¹wi¹. \v 10 Nxe³sxã³ khãuh³lxa³tẽ³nyhain¹kxa³ya̱n³txi³su² yuh³lxain¹jau³su² ul²yxau³ain¹tu¹wi¹. Ul²yxau³sxã³ e³kxain¹te³nah¹lxi¹: “Khãuh³lxa³thin¹khaix1na³li¹. Ba³bi³lo²na²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ka³lxa¹khai¹nxe³tũ̱³ka̱³txa² khãuh³lxa³thin¹khai¹xain¹na³li¹. Tũ̱¹ka̱³txai²na² nũ³kxũn³khaix1nxe³kxan²ti³ a²hĩ¹na¹ wa³su³txi³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹kxa² yo³ha² Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ki³kxai³lu² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹lain¹sxã³ ĩ³wai¹tain¹na³li¹.” Nxe³ain¹tu¹wi¹. \p \v 11 Nxa²ha¹te¹ Ba³bi³lo²na²thĩ³nãu³ai²na² yen³kxa² so¹kxi²nyhu¹kxi³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² ĩ³ãin²ta³kxi²sxã³ nã̱³nain¹nũn³tu¹wi¹. A²yen³kxai²na² so¹kxi²nyhu¹kxa² ã³te³nai¹nxa³ha²kxai³ a²yen³kxa² so¹kxi²jah³la²nũ³su² yũ²nxa³ha²kxai³ ĩ³ãin²ta³kxi²sxã³ nã̱³nain¹tu¹wi¹. \v 12 Tah³lxa³kxa² a³lxi²ki³ai²na² ou²ro²ki³su² ta̱³nxa² pra²ta²ki³su² ta̱³nxa² txah³lxa³ki³su² a³lxi²ki³su² ta̱³nxa² pe²ro³la³ki³su² ta̱³nxa² ã³ten³te²a² yũ²nxa³lho³li¹. Wã²la² wi¹ka³lo³a² lĩn²yo²ka³lo³su² ta̱³nxa² wi³win³ka³lo³su² ta̱³nxa² se²ta³ka³lo³su² ta̱³nxa² he³hen³ka³lo³su² ta̱³nxa² ã³ten³te²a² yũ²nxa³lho³li¹. Hi³sa³ka³txa² wi¹lũ³kax3su² ta̱³nxa² yen³kxai²na² mar³fim1ka³txa² we³kxe³su² ta̱³nxa² hi³sa³ka³txa² a³lxi²khai¹nxe³ka³txa² we³kxe³su² ta̱³nxa² kwa³thi³la² brõn³se²ka³lo³a² we³kxe³su² ta̱³nxa² kwa³thi³la² fer²ro³ka³txa² we³kxe³su² ta̱³nxa² tah³lxa³kxa² mar³mo³re²ka³txa² we³kxe³su² ta̱³nxa² ã³ten³te²a² yũ²nxa³lho³li¹. \v 13 Wi¹lũ³ne³lhi¹nhẽ³jau³xai²na² si³na³mo²ma²yau³su² ta̱³nxa² a³mo²ma²yau³su² ta̱³nxa² wi¹lũ³jau³su² ta̱³nxa² mi²ra³jau³su² ta̱³nxa² ĩn³sẽ²su²yau³su² ta̱³nxa² ã³ten³te²a² yũ²nxa³lho³li¹. Yain³txi³su² te²na² vĩn²yo³yau³su² ta̱³nxa² a³se²te²yau³su² ta̱³nxa² tri²ka²nũ̱³su² wi¹khaix1tũ̱³xa² ta̱³nxa² ã³ten³te²a² yũ²nxa³lho³li¹. Pon¹su² ta̱³nxa² o³ve²a² ta̱³nxa² ka²va¹la² ta̱³nxa² hi³ye³ka³lo³a² ka²va¹la² ũ³si³kũh¹nha²ka³lo³su² ta̱³nxa² ã³ten³te²a² yũ²nxa³lho³li¹. A²nũ²a² kwa²wa³ka³li³lo³te²su² ta̱³nxa² a²nũ²a² ka³te̱³na²hin¹te²su² ta̱³nxa² ã³ten³te²a² yũ²nxa³lho³li¹. Txa²wã¹yen³kxa² ĩ²li³ju³ta² ã³ten³sain¹te²nãu³xa² yũ²nxa³lho³li¹, wa³ka³li³yu³ta² yũ²nxa³ha²kxai³lu¹. \v 14 Nxe³ha²kxai³ wxãi²na² Ba³bi³lo²na²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txi³ ĩ³nxai²na² wa³ko³nĩn¹kxa²yo³su² tĩ¹lxi²hxan³kxi¹nx2ti³na³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ yen³kxa² wi¹khai¹nxe³kxa² a³lxi²khaix1nxe³kxa² nxe³sxã³ tĩ¹lxi²hxan³kxi¹nx2ti³na³li¹. Nxe³sxã³ a²nũ²a² ĩ²li³te²la³ hxi²kan¹txi³ a³tin²nxa³lho³li¹, kãin² ã³ten³kan²ti³nu¹. \p \v 15 Jã¹nxe³ju³kxai³lu² yen³kxa² a²wa³kxẽn³txi³nãu³xa² sa²kxai³lu² Ba³bi³lo²na²thĩ³na² ã³wih¹sxã³ yxau³sxã³ yen³kxa² so¹kxi²nyhu¹ai¹nha²kxai³ a²kxã³nxa² yen³kxih³nha²khai¹xain¹na²hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ hĩ¹na² u²lxi³ ã³waix3sxã³ ten³sa²tã³ain¹tu¹wi¹. Khãuh³lxa³thin¹ju³ta² o²lai¹nha²kxai³ ĩ³ãin²ta³kxi²nhain¹sxã³ nã̱n³tain¹tu¹wi¹. \p \v 16 Nã̱n³tain¹te³ãn¹jau³kxai³lu¹: “Khãuh³lxa³thin¹khai¹nx2na³li¹. Ba³bi³lo²na²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ka³lxa¹khai¹xain¹tũ̱³ka̱³txa² khãuh³lxa³thin¹khai¹nx2na³li¹. A²kxã³nhxĩ¹nai³tã² wã²la² wi¹ka³lo³a² so¹lxi³ lĩn²yo²ka³lo³su² ta̱³nxa² wi³win³ka³lo³su² ta̱³nxa² he³hen³ka³lo³su² ta̱³nxa² nxe³ka³lo³a² so¹lxi³ ũ³whih²kxi²nha²xai³hxai²na²hẽ³li¹. Txah³lxa³kxa² wi¹ki³a² so¹lxi³ ou²ro²ki³sa² ta̱³nxa² a³lxi²ki³su² ta̱³nxa² pe²ro³la³ki³su² ta̱³nxa² nxe³te²he³la³kai²na² so¹lxi³ wã²la² ũ³kũ²nha²wxe²xai³hxai²na²hẽ³li¹.” \v 17 Yxãn¹ta¹ wa³su³txi³ hĩ¹na¹ yen³kxai²na² hãi¹nxe³ti³xa¹ kho³nhxan³kxi²na³li¹. Jã¹nxe³ju³ta² ĩ̱³ye³na² hi³ye³ka³lo³a² ai³te²nũ̱³ka̱³txa² na³vi²o²tẽ³na² yen³kxa² so¹kxi²nyhu¹ki̱³kxa² yen³kxa² so¹te²na² a²wa³kxẽn³te³nãu³sxu² kwa²ã³wih¹sxã³ ai³te³nãu³sxu² a²yxo²ha³kxa¹ tẽ¹nai²li² ĩ³hau³kot3sxã³ wa³ko³nain¹te²nãu³su² nxe³sxã³ tũ̱¹ka̱³txai²na² a²yxo²ha³kxa¹ yen³kxa² so¹kxi²nyhu¹ki̱³ju³ta² ne³ki³so³nha²kxai³ u²lxi³ ã³waix3sxã³ ten³sa²tã³ain¹na³li¹. \v 18 Ten³sa²tã³ain¹tãu³a² yen³kxai²na² i̱³hxan³kxa² a²wha³lxin¹ti³su² ĩ²ain¹tu¹wi¹. Ĩ²ain¹ti³ãn¹jau³kxai³lu¹, ĩ³nã̱n³sxã³ ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: “Thĩ¹nai²na² kãin²khai¹nxe³thĩ³na² yã¹nxe³thĩ³na² yũ²nxa³wi¹.” Nxe³ain¹tu¹wi¹. \p \v 19 Jã¹nxe³sxã³ kxĩh³nũ̱³xa² hxi²tẽ³nha²sxã³ ã³na¹sxã³ ã³ne³ha³nãu²txi¹nhain¹tu¹wi¹. Nxe³sxã³ ĩ³ãin²ta³kxi²sxã³ nã̱n³tain¹tu¹wi¹. Nã̱n³tain¹te³nah¹lxi¹: “Khãuh³lxa³thin¹khai¹nx2na³li¹. Sxi²je³nai²na² kãin²khai¹nxe³thĩ³nai²nãn¹tũ̱³ka̱³txa² khãuh³lxa³thin¹khai¹nx2na³li¹. Nxe³thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txai²na² na³vi²o²tẽ³na² yũ³ain¹te²nãu³xa² yen³kxi³si¹hain¹na²hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ wa³su³txi³ hĩ¹na¹ yen³kxai²na² kho³nhxan³kxain¹na³li¹.” Nxe³ain¹tu¹wi¹. \p \v 20 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹thi³nãn¹tũ̱³ka̱³txe² ĩ³nxai²na² thĩ¹nai²li² kho³nhxan³kxi²ha²kxai³ ĩ³ka³lxi³kxi²nha¹jah³lxi³hẽ¹li¹. A²nũ²ai²na² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²yah³lxin¹te² ĩ³nxai²na² ĩ³ka³lxi³kxi²nhã¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² kaix1so¹tũ̱³ka̱³txi³sin¹te² ĩ³nxai²na² ĩ³ka³lxi³kxi²nhã¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi²te²nãu³ ĩ³nxai²na² ĩ³ka³lxi³kxi²nhã¹nha²kxai³ nxe³jah³lxi³hẽ¹li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li²nyhain¹na³li¹, thĩ¹nai²nãn¹tũ̱³ka̱³txa²su¹. Nxe³sxã³ ã³wa²su¹kxi¹nx2ti³na³li¹. Oh³xan¹jah¹la² nxe³na²hẽ³la². \p \v 21 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² nũ̱³kxũn³khaix1jah¹la² sa²kxai³lu² txah³lxa³kxa² kãin²ka³txa² wxa²so¹na²hẽ³la². Tri²ka²nũ̱³xa² ũ³hũ̱³ki²ti³ hũ̱³ka³txa² wxa²so¹na²hẽ³la². Wxa²so¹nũ²la² ĩ̱³ye³na² wxa²sa²tã³nũ̱¹na²hẽ³la². Wxa²sa²tã³nũ̱¹te³nah¹lxi¹: \p — Txah³lxa³kxai²li² ĩ̱³ye³na² wxa²sa²tã³nũ̱¹a¹ti²ti¹. Nxe³ha²kxai³ Ba³bi³lo²na²thĩ³na² kãin²khai¹nxe³thĩ³na² nxe³kxi³hũ̱³sxã³ nũ̱³kxũn³txi³ sa²tã³ain¹tu¹wi¹. Sa²tã³ain¹kxai²nãn²tu̱³ nxe³hĩ¹nãn¹te²tu̱³ a²ha³lo²a² sxa³je³na¹ tĩ¹hxan³tu¹wi¹. \v 22 Thĩ³nãu³ai²na² a²nũ²a² hai³nain¹ju³ta³nũ³a² yũ²nxa³lho³li¹. Vi³o³lãu²hũ̱³tẽ³na² hai³nai¹nxa³ha²kxai³ wãn³txa² hain³te²su² te²a² hai³nai¹nxa³ha²kxai³ wãi²lhũ̱³ka³txa² hai³nai¹nxa³ha²kxai³ trũ³be²ta²ka³txa² hai³nai¹nxa³ha²kxai³ nxẽ²nxa³lho³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ a²nũ²a² hxi²khe¹txi³ yen³kxa² wxa²no²la³kxi²te²la³ yũ²nxa³lho³li¹. Tri²ka²ki³a² ũh³nxũ̱³ju³ta² o²la³kxai¹nxa³lho³li¹. \v 23 Lã³pi³ãu²tẽ³na² sa²kxai³lu² hai³txi³ sa²kxĩ̱x3tain¹nxa³lho³li¹. A²nũ²a² kwẽn¹tai²na¹ so¹nyhain¹te²na² sa²kxai³lu² ka³lih³kxi²yhain¹jau³su² ain³kxi²nyhai¹nxa³lho³li¹. A²kxã³nxa² yen³kxa² so¹kxi²nyhu¹ain¹tũ̱³ka̱³txa² thĩ¹nai²na² yxau²xai³lain¹tũ̱³ka̱³txa² hxi²kan¹khai¹nxe³tũ̱³ka̱³txi³su² na²hẽ³li¹. Thĩ¹nai²na² a²wã³nxĩn¹ju³ta² tih³nxa³la² ã³nan³khai¹xain¹na³hẽ³li¹. Nxai¹nha²kxai³ yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txi³nau³xa² ĩ³ki³ha¹kxi²nyhain¹na²hẽ³li¹. \p \v 24 Nxe³kxa³yu³su² thĩ¹nãu³ai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³te²nãu³xa² ĩ³ya²lu¹kxain¹te²na² ĩ³ha¹txi²ha²kxai³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txe²nãu³xa² ĩ³ya²lu¹kxain¹te²na² ĩ³ha¹txi²ha²kxai³ a²nũ²a² ĩ²li³te²na² ĩ³ya²lu¹kxain¹te²na² ĩ³ha¹txi²ha²kxai³ sxi²jen³nãu³a² nxe³na²hẽ³li¹. Oh³xan¹jah¹la² nxe³na²hẽ³la². \c 19 \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ hain³txa² yau³ã̱³xa² hain³jau³xa² ain³kxi²na¹hẽ³la². Oh³xan¹thĩ³na² a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ ĩ³hai³nain¹jau³hũ̱³nxe² ain³kxi²na¹hẽ³la². Ain³kxi²na¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³jah¹la² kãin²khaix1nx2na³li¹. Txa²wã¹ko̱³nxe³ti³ kãi³ki̱³ju³ta² sa²wa²su¹tẽ³jah¹lai²la¹wi¹. Wxi²kin³ti³ton³khaix1jah¹lai²la¹wi¹. Nũ³kxũn³ju³ta² Si³yxau³ka³jah¹lai²la¹wi¹. Ju¹ta² kãi³ju³tai²na² a²ya³la³lha²ti³hi¹ki̱³kxai²nãn²tu̱³ wain³na³li¹. Nxe³ha²kxai³ sa²nẽn¹kxi²a³sah¹lxi³wxi¹. \v 2 A²nũ²a² kãi³ain¹ju³ta² ĩ²ain¹ka³tu̱³ wi¹lhin¹tũ̱³ka̱³txi³su² ta̱³nxa² ko̱³nxe³thin¹tũ̱³ka̱³txi³su² ta̱³nxa² ĩ³yĩ¹li²hain¹ju³ta² wain³na³li¹. Ba³bi³lo²na²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txai²na² ko̱³nxe³thin¹khai¹nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³xai²na² a²yxo²ha³kxa¹ ko̱³nxe³thin¹sxã³ o²la³kxi²si¹yhain¹ta¹ka³lxa² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li²na²hẽ³li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² sa³wi³ha³lxi³nãu³xa² ta²nxũ̱¹ka̱³txai²na² hxi²ka² sun²tã¹kxain¹na²hẽ³li¹. Nxe³kxain¹kxa² yo³ha² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li²sxã³ ĩ³wai¹txi²na²hẽ³li¹. Nxe³ain¹na²hẽ³la². \p \v 3 Nxa²ha¹te¹ te²yã¹nxe² e³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxi²a³sah¹lxi³wxi¹. Thĩ¹nai²na² Ba³bi³lo²na²thĩ³nai²na² wãn³txa²hxa³nyain¹nĩn²tai¹. Hai³txi³ ãh¹lxi³sxã³ ãh¹we²txai¹nxa³lho³li¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 4 Nxe³nũn³nxa²ha¹te¹ a²nũ²a² hxi²kan¹te²nãu³xa² 24 nxe³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² wi¹lhin¹te²nãu³xa² ha¹li¹ ha¹li¹ nxe³te²nãu³xai²na² nxain¹sxã³ ã³ka³ti³wxe³ain¹sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² Hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹la² ã³wxe³ka³lo³a² ã³wxe³sxã³ yxau³ain¹jah¹la² sa²nẽn¹kxain¹na²hẽ³la². Sa²nẽn¹kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Wain³sĩn¹na³li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxi²a³sah¹lxi³wxi¹. Nxe³ain¹na²hẽ³la². \s1 O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹la² txu¹ha² so¹nyhu¹ya³jau³su² \p \v 5 Nxe³nxa²ha¹te¹ wãn³txa² Txa²wã¹sũ̱³na² ã³wxe³ka³lo³nãu³ai²nãn¹jau³xa² ain³kxi²na¹hẽ³la². Ain³kxi²na¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²we¹jah³lxin¹te² ĩ³nxai²na² nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Kãi²nxa³te² ĩ³nxai²na² kãi²lxi³te² ĩ³nxai²na² a²yxo²ha³kxa¹ sa²nẽn¹kxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 6 Nxe³nũ³nxa²ha¹te¹ wãn³txa² yau³xã̱³xa² ain³kxi²na¹hẽ³la². A²nũ²a² ka³lxa¹te²a² e³lxi²jau³hũ̱³na²hẽ³la². Ka³wã³lxa² en³txi³jut3sũ̱³na²hẽ³la². Kãin² ĩ³wa³tu³ka³nxe³jut3sũ³nxe² e³jau³su² na²hẽ³la². Nxe³te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxi²a³sah¹lxi³wxi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³jah¹lai²na² nũ̱³kxũn³ju³ta² Si³yxau³ka³jah¹lai²na² a²hxi²kan¹ta² si³yxau³tãu³lot3ju³ta² hĩ¹na² yũ³tu¹wi¹. \v 7 Ĩ³ka³lxi³yha³sah¹lxi³wxi¹. Sa²nẽn¹kxi²a³sah¹lxi³wxi¹. O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹la² Je³su²jah³la² ã³si³tẽ³sxã³ yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txai²na² a²sxe³xa² so¹ju³ta² yã¹nx2na³li¹. Txu¹ha² so¹kxai²nãn²tu̱³ a²in³txa² ã³si³tẽ³sxã³ yxau²xai³ya³te²ju²hẽ³li¹. Nxe³kxa²yã¹nxe³kxe³hũ̱³sxã³ Je³su²jah¹la² ã³si³tẽ³sxã³ yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txai²na² Je³su²jah³lan¹ta² a²yen³nãu³a¹ yxau²xai³lha²tẽ³ain¹tu¹wi¹. Nxe³ju³tai²na² hĩ¹na² yũ³tu¹wi¹. Nxe³na²hẽ³la². \v 8 Nxe³ka³tu̱³ wã²la² wi¹ka³lo³a² lĩn²yo²ka³lo³a², hãn³ka³lo³a² ũ³hũ¹ain¹na²hẽ³la². A²nxe³ka³lo³a² wã²la² lĩn²yo²ka³lo³a² wi¹ka³lo³ai²na² sa²kxai³lu² a²nũ²a² wi¹lhin¹te²na² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²te²na² wain³txi³ kãi³ju³ta² yã¹nxe² a²si³yxau³tãu³la²na³la². \p \v 9 Nxe³nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² e³kxi²sa²te³nah¹lxi¹: \p — Hĩ¹na² ũ³wha²li¹txa²hẽ³li¹. O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² yain³txa² yain³kxi²nyhain¹ju³ta³nũ³a² ya̱u³son³na³li¹. Nxe³ha²kxai³ ã³yãn³sa²ki³nũ²kxain¹tũ̱³ka̱³txa² yain³txa² yxain³kxi²nyhain¹te²nãu³nũ³a² a²kxã³nxa² ĩ³hen³txi³yhain¹na²hẽ³li¹. Txa²wã¹sũ̱³nu²kxai³lu² tũ̱¹ka̱³txain²txi³ wi¹lhau³ko³tũ¹nyhain¹tu¹wi¹. Nxe³na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² ãh¹ ĩ³ye³kxi²sa²te³nah¹lxi¹: \p — Jau¹xai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² ya²la³tu̱³jau³xai²la¹wi¹. Nxe³sa³na²hẽ³la². \p \v 10 Nxe³sa³nxa²ha¹te¹ ã³ka³ti³wxe³sxã³ sa²nẽn¹kxi²na¹tũ¹xã¹. Na¹ta¹ ĩ³ye³kxi²sa²te³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Nxe³txa³hẽ¹li¹. Sa²nẽn¹kxi²sa²txa³hẽ¹li¹. Wxãi²yã¹nxũ³na¹wi¹. Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² sa²yxo²we¹jah¹lxin¹kxa² yã¹nxũn³na¹wi¹. Nxe³kxi³sa²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² so¹lxi³ sa²nẽn¹kxi¹sẽ¹li¹. A²nxẽn¹jau³xai²li² Je³su²jah³lai²na² wãn³txain²txi³ a²hãix1jau³xain²txi³ Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txain¹tũ̱³ka̱³txai²na² wãn³txain²txi³ a²hãix1jau³xain²txi²na³li¹. Nxe³sa³na²hẽ³la². \s1 Ka²va¹la² hãn³te²a² ka³ti³ya̱u³kxi²jah¹la² ĩ³yau¹ũ³jau³su² \p \v 11 Nxa²ha¹te¹ oh³sĩ̱³na² sa²yxo²hai¹kxi²na²hẽ³la². A²nxe³tãu³a² ka²va¹la² hãn³te²a² ĩ²a¹hẽ³la². In³txa² ka³ti³ya̱u³kxi²jah¹lai²na² sa²kxai³lu² a²ĩ³lxa²sa¹, yxo²ĩ²nyhain¹jah¹lo²su¹ nxe³ha²kxai³ Ya²la³tu̱³jah¹lo²su¹ nxe³ha²kxai³ a²nxe³jau³su² ĩ³lxi¹nha²na²hẽ³la². Nxe³sxã³ ko̱³nxe³ti³ kãi³te²nũ̱³ka̱³txa² wain³kxa²ti³sxã³ ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹lain¹sxã³ ã³nhai¹nha²kxi²jah¹lai²la¹wa². \v 12 A²ye³ki³ki³a² sa²kxai³lu² ha³nxe²a² i̱³kxa²yã¹nx2na³la². A²ne³kai²na² sa²kxai³lu² ne³hẽ¹nha²ka³lo³a² sa²kxai³lu² ka³lo³ka³lxa¹txi³ ũ³nhe³hẽ¹nha²na²hẽ³la². A²ĩ³lxa² sa²kxai³lu² ũ³wha²li¹la³kxi²nha²na²hẽ³la². A²nxe³te²a² a²ĩ³lxa² sa²kxai³lu² a²nũ²a² ã̱³xa² hxi²kan¹txi³ ĩ³yĩ¹lin²nxa³hẽ¹la². Yxãn¹ta¹ jah¹la² so¹lxi³ a²ĩ³lxa² ĩ³yĩ¹li²nũ¹sa³na²hẽ³la². \v 13 Wã²la² wi²kxi²nha²ka³lo³ai²na² sa²kxai³lu² a²ti³ha²yau³xa² ũ³hũ̱¹kxa²sa²sai¹xi²ka³lo³ai²la¹wa². A²ĩ³lxi³khai³xai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txi³su¹. Nxe³na²hẽ³la². \v 14 Nxe³nũ²la² oh³xan¹tũ̱³ka̱³txa² nũ̱³kxũn³tũ̱³ka̱³txa² ã³si³tẽ³kxain¹na²hẽ³la². Nxe³tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ wã²la² hãn³ka³lo³a² wi¹khai¹nxe³ka³lo³a² lĩn²yo²ka³lo³a² ũ³whi²kxi²nha²xain³tain¹na²hẽ³la². A²nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² a²yxo²ha³kxa¹ ka²va¹la² hãn³te²a² ã³ka³ti³ya̱u³kxa²xain³tain¹na²hẽ³la². \v 15 A²nxe³jah¹lai²na² a²yxo²a² yu̱³la² txo̱¹txa³wxi²a² ĩ³yxo²sai¹nha²na²hẽ³la². A²nxe³ta³wxi²a² tẽ³sxã³ ko̱³nxe³ti³ kãi³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ã³nhai¹nha³kxain¹na²hẽ³la². Kwa³thi³la³ka³txa² hxi²tẽ³nha²ki̱³kxai²nãn²tu̱³ nũ³kxũn³txi³ wa³ka³ti³lo³te²la³ hĩ̱³ki̱³tã³la². Nxe³kxa² yã¹nxe³kxe³hũ̱³nxe² jah¹la² hi²sen³kxai³lu² ko̱³nxe³thin¹tũ̱³ka̱³txai²li² nũ³kxũn³txi³ ã³nhai¹nha³kxain¹na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³jah¹lai²na² nũ̱³kxũn³ju³ta² Si³yxau³jah¹lai²na² ĩ³a̱n³ta³kxain¹ju³tan¹te²ka³ya̱³lhu² ko̱³nxe³ti³ kãi³tũ̱³ka̱³txa² nũ³kxũn³txi³ ĩ³wai¹tain¹na²hẽ³la². \v 16 A²nxe³jah¹lai²na² a²ĩ³lxa² ũ³wha²li¹la³kxi²nha²na²hẽ³la². A²wã²lai²na² ũ³wha²li¹la³kxi²nha²ha²kxai³ a²nxe²kxai²na² nxe³wha²li¹la³kxi²nha²ha²kxai³ nxe³nha²na²hẽ³la². Ũ³wha²li¹la³kxi²nha²jau³xa²sa¹: A²nũ²a² nũ̱³ka̱³txa² ĩ³kwa³na³tũ̱³ka̱³txai²na² a²hxi²kan¹khaix1te² Si³yxau³jah¹lai²la¹wi¹. Hxi²kan¹te²nãu³xai²na² Hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lai²la¹wi¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 17 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² ã̱³xa² ĩ²a¹hẽ³la². U³je³na³ka² ka³la³sxã³ ne³ka³la³kxa² yxau³kxi²na²hẽ³la². Nxe³sxã³ ĩ³kaix1sxã³ ĩ³ye³te³nah¹lxi¹, a̱i³ka³nãu³xa² oh³sĩ̱³na² ã³ni³nain¹te²nãu³xa² ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Wxã³sxã³ ã³yã³sa²kxi³nũ²kxi¹jxah³lxi³hẽ¹le¹. Txa²wã¹sũ̱³na² ũh³yait1txa²lxi³ju³ta² yũ³tu¹we¹. \v 18 Yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ĩ³so¹jĩ²yah³lxin¹tu¹we¹. A²nũ²a² ĩ³kwa³na³kxi²nyhain¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ĩ³so¹jĩ²yah³lxi¹nha²kxai³ nũ̱³kxũn³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² a²hxi²kan¹te²nãu³xa² ĩ³so¹jĩ²yah³lxi¹nha²kxai³ a²nũ̱³kxũn³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ĩ³so¹jĩ²yah³lxi¹nha²kxai³ ka²va¹la² ĩ³so¹jĩ²yah³lxi¹nha²kxai³ ka²va¹la² ka³ti³ya̱u³kxi²tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ĩ³so¹jĩ²yah³lxi¹nha²kxai³ a²nũ²a² ã³wa²sut1sxã³ yxau³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ĩ³so¹jĩ²yah³lxi¹nha²kxai³ kwa²wa³ka³li³lo³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ĩ³so¹jĩ²yah³lxi¹nha²kxai³ a²nũ²a² kãin²tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ĩ³so¹jĩ²yah³lxi¹nha²kxai³ a²nũ²a² kãi²nxa³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ĩ³so¹jĩ²yah³lxi¹nha²kxai³ nxe³ain¹yah³lxin¹tu¹we¹. Nxẽn³tain¹na²hẽ³la². \p \v 19 Nxe³nxa²ha¹te¹ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³khaix1jah¹la² ĩ̱³ye³na² wxa²li³jah¹la² ĩ²a¹hẽ³la². A²nxe³jah¹lai²kxai³ yuh³xan¹ta²nũ̱³ka̱³txa² ĩ³kwa³na³kxain¹te²nãu³xa² ã³nũ²kxi²ha²kxai³ a²nũ̱³kxũn³nain¹tũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²ha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² in³txa² ka²va¹la² hãn³te²a² ka³ti³ya̱u³kxi²jah¹lai²na² a²nũ̱³kxũn³tũ̱³ka̱³txai²na² nxe³sxã³ ã³nhe¹lxin³tain¹na²hẽ³la². \v 20 ónhe¹lxin³tain¹te³na¹ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³khaix1jah¹la² ĩ̱³ye³na² wxa²li³jah¹la² so¹ain¹na²hẽ³la². Jah¹lai²na² so¹ai¹nha²kxai³ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ã̱³jah¹la² ko̱³nxe³sxã³ ã³ke³tũ¹ain¹jah¹lai¹ta³lxi³ wã³nxĩn¹sxã³ o²la³kxi²yain¹to³jah¹lai¹txa³lxi³ a²ye³ha³na³kxa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹la³kxain¹sxã³ ĩ³ki³ha¹kxain¹jah¹lai¹txa³lxi³ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³khaix1jah¹lai²na² yãu³ka³txa² kwa³thi³la² we¹tain¹te²a² sa²nẽn¹kxi²si¹hain¹jah¹lai¹ta³lxi³ so¹ha²kxai³ nxe³sxã³ ka³yxuh³xa² ha¹lon³txi³te²na² ka³te̱n³ti³ so¹ain¹ka³tu̱³ ĩ̱³ye³nai²na² ha³nxe²a² i̱³je³nai²na² ã³na¹sxã³ ã³nũ̱¹lain¹na²hẽ³la². A²nxe³je³na² ẽ³syo²fre²je³na² i̱³hxa³nxa³je³nai²la¹wa². \v 21 Nxe³nũn³nũ²la² ka̱³yxu³hũ̱³jah¹la² ko̱³khaix1te²na² sa³wi³ha³lxi³nãu³xa² ka²va¹la² ka³ti³ya̱u³kxi²jah¹la² hi²sen³kxai³lu² yu̱³lxa² ĩ³yxo²sai¹nha²jah¹lai¹ta³lxi³ yu̱³lxai¹ta³lxi³ tẽ³sxã³ ĩ³sun²tã²ya²lut1ta³lxi³yhain¹na²hẽ³la². A²nxe³te²su² a̱i³kxa²nãu³xai²li² so¹jĩ²ai¹nha²kxai³ wxi²sũ¹nain¹na²hẽ³la². \c 20 \s1 Ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³khaix1te²a² sa²tai³kxi²jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² wxa²ka³nxa² wxã³na²hẽ³la². Yuh³xa² kxĩh³nxẽ¹na² u¹tẽ³na² ũh³yxo²than²kxi²ki̱³ka³txa² so¹sxã³ hxi²tẽ³nha²sxã³ wxã³ha²kxai³ kwa³thi³lĩh³na² so¹sxã³ hxi²tẽ³nha²sxã³ wxã³ha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². \v 2 Nxe³nũ²la² ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³jah¹la² nũ̱³kxũn³txi³ tai³kxi²so¹na²hẽ³la². A²nxe³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² txih³hũ̱³sxã³ ko̱³jah¹lai¹ta³lxi²na³la². Ti³a²bo³jah¹lo²su² ha²kxai³ Sa³ta³na²jah¹lo²su² ha²kxai³ nxe³jah¹lai¹ta³lxi²na³la². ùjah¹la² nũ̱³kxũn³txi³ so¹nũ²la² kwa³thi³lĩh³na² tẽ³sxã³ sa²tai³kxi²na²hẽ³la². Kwẽ³kxa² ko³ka³lxa¹txi³ 1.000 nxe² kwẽ³kon³sxã³ tai³kxi²wxe²xai³lain¹na²hẽ³la². \v 3 Ain¹nũ²la² yuh³xa² kxĩh³nxẽ¹na² u¹tẽ¹na² so¹sxã³ ã³na¹sxã³ ã³wi¹hain¹na²hẽ³la². So¹sxã³ ã³na¹sxã³ ã³wi¹hain¹nũ²la² sa²ne³tĩ¹kxain¹nũ²la² ũh³yxo²wĩ¹kxain¹na²hẽ³la². Nxe³ha²kxai³ hxi²kan¹txi³ yuh³xan¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ³ki³ha¹kxain¹ju³ta² yũ²nxa³wa², kwẽ³kxa² yxo²ha³kxa¹ ũ³tĩ¹kxa² wxe²xai³lai¹nha²kxai³la². Yxãn¹ta¹ ye³ha¹la² so¹lxi³ sa²ta²la³kxi²sã³ain¹sãn²tu¹wa². \p \v 4 Nxa²ha¹te¹ yu³tã̱³xa² ĩ²a¹hẽ³la². Ĩ²a¹ju³ta²sa¹. ówxe³ka³lo³a² hxi²kan¹khaix1te²na² ã³wxe³ka³lo³a² ka³lo³ka³lxa¹txi³ ĩ²a¹hẽ³la². Nxe³ka³lo³ai²li² a²nũ²a² ã³wxe²xai³lain¹na²hẽ³la². A²nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hxi²kat1ti³hi¹tẽn³tain¹na²hẽ³la². Ko̱³nxe³ti³ kãi³te²nãu³xa² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹lain¹sxã³ ĩ³wai¹tain¹ju³ta² ĩ³hxi²kat1ti³hi¹tẽn³tain¹na²hẽ³la². Nxe³nũn³nxa²ha¹te¹ a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txa² ĩ²lxin³tai¹na¹hẽ³la². A²nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² a²kxã³nxa¹ ko̱³nxe³thin¹tũ̱³ka̱³txa² hi²sen³su² sun²tã¹ain¹na²hẽ³la². Ũ³nhe³yon³tã¹lain¹sxã³ sun²tã¹ain¹na²hẽ³la². Nxe³sxã³ ũ³nhe³yon³tã¹lain¹tũ̱³ka̱³txain²txi³ a²kxã³nhxĩ¹na² wi¹lhin¹sxã³ yxau²hoh³lxin³tain¹na²hẽ³la². Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² ĩ³hen³txai¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²we¹tẽn³tai¹nha²kxai³ nxẽn³tain¹na²hẽ³la². Hai³txi³ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³jah¹la² ĩ̱³ye³na² wxa²li³jah¹la² sa²nẽn¹kxai¹nxa³ha²kxai³ ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³jah¹la² a²yãu³ka³txa² kwa³thi³la² we¹tain¹jah¹la² sa²nẽn¹kxai¹nxa³ha²kxai³ nxẽn³tain¹na²hẽ³la². Ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³jah¹la² ĩ̱³ye³na² wxa²li³jah¹la² a²ĩ³lxa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³hxi²wha²li¹nhai¹nxa³ha³kxai³ a²ye³ha³na³kxa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha²li¹nhai¹nxa³ha²kxai³ nxe³ain¹na²hẽ³la². Nxe³ain¹tũ̱³ka̱³txi³sa²ha²kxai³ kxãn¹su² sun²tã¹yhain¹kxan²ti³nũ¹ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²ti³hi¹nyhain¹to³nha²na²hẽ³la². Nxẽn³tain¹ka³tu̱³ Kris2tu³jah¹la² ã³nũ²kxi²sxã³ yxau²xai³lai¹nha²kxai³ ha³lo²an¹tũ̱³ka̱³txai²na² whãi²na¹ ĩ³hxi²kan¹txi³lot3sxã³ yxau²xai³lin³tain¹na²hẽ³la². Kwẽ³kxa² ko³ka³lxa¹txi³ 1.000 nxe² kwẽ³ko³nxe² ĩ³hxi²kan¹txi³lot3sxã³ yxau²xai³lin³tain¹na²hẽ³la². Nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² txã² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²tũ̱³ka̱³txi³sain¹na²hẽ³la². Nxe³nxa²ha¹te¹ ã³ta³lo³hẽ¹tũ³sxã³ nũ̱³ka̱³txi³ ã̱³xa² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xin²tain¹nũn³tu¹wa². \v 5 Nxe³nũ³nxa²ha¹te¹ a²nũ²a² ya³lu²nũn³tũ̱³ka̱³txa² ãh¹ wã³kon³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² kwẽ³kxa² 1.000 nxe² kwẽ³kon³kxan²ti³nũ¹ ãh¹ya³lu²sxa²xain³tain¹na²hẽ³la². \v 6 Nxe³nũn³nxa²ha¹te¹ a²wi¹lhĩ¹na² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²tũ̱³ka̱³txa² wi¹lxon³kxi²ti³hi¹tai¹nha²kxai³ wi¹lhin¹ti³hi¹tai¹nha²kxai³ nxe³tũ̱³ka̱³txi³sain¹na³la². Hai³txi³ ya²lu¹ju³ta³nũ³su² yũ³ai¹nxa³lho³la². Hãi¹nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³nai²na² ĩ³ye³ũ¹hain¹tũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Je³su² Kris2tu³jah¹lai²na² ĩ³ye³ũ¹hain¹tũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ nxe³ti³hi¹tẽn³tain¹tu¹wa². Nxe³sxã³ ha³lo²an¹tũ̱³ka̱³txai²na² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³hxi²ka¹ti³lot3sxã³ yxau²xai³lin³tain¹tu¹wa². 1.000 nxe² kwẽ³kon³kxa²ha³ta̱³nxãn²txi³nũ¹ ĩ³hxi²ka¹ti³lot3sxã³ yxau²xai³lin³tain¹tu¹wa². \s1 Sa³ta³na²jah¹la² ã³na¹ain¹jau³su² \p \v 7 Nxe³nxa²ha¹te¹ 1.000 nxe² kwẽ³kxa² hxan³nũ²la² Sa³ta³na²jah¹la² sa²ta²la³kxi²sxã³ ã³na¹ain¹tu¹wa². \v 8 Ai¹nha²kxai³ Sa³ta³na²jah¹la² hi²sen³su² yuh³xan¹ko³xai²nãn¹tũ̱³ka̱³txai²na² whãi²na¹ ãh¹ ĩ³ki³ha¹kxa²ain¹to³tu¹wa². U³je³na² kan³ko³nãu³a² ĩ³ki³ha¹kxi²ha²kxai³ u³je³na² a³li³xi²ko³nãu³a² ĩ³ki³ha¹kxi²ha²kxai³ a²wi¹nẽ³tãu³an¹ko³nãu³a² ĩ³ki³ha¹kxi²ha²kxai³ a²wã̱³tan¹ko³nãu³a² ĩ³ki³ha¹kxi²ha²kxai³ nxẽn³tain¹tu¹wa². Ko²ke³ nũ̱³ka̱³txa² ĩ³ki³ha¹kxi²ha²kxai³ Ma³ko²ke² nũ̱³ka̱³txa² ĩ³ki³ha¹kxi²ha²kxai³ nxẽn³tain¹tu¹wa². Nxẽn³txain¹nũ²la² ã³nhe¹lxi³yain¹si¹jau³su² ĩ³sa²kxi³nũ²kxain¹tu¹wa². A²nxe³tũ̱³ka̱³txa² ka³lxa¹khai¹nxẽn³tain¹tu¹wa². Ka³yã̱³la³nũ³a² ki³ka³lxa¹khaix1te²jai¹ti²tu³wa². Jã¹nxe³jut3sũ̱³nxe² a²nũ²a² ka³lxa¹khai¹nxẽn³tain¹tu¹wa². \p \v 9 Nxain¹nũ²la² ha³lo²a² yuh³xan¹ko³xa² a²yãn³sa²kxi³nũ²kxain¹nũ²la² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²te²nãu³xa² ã³sa²ki³hain³kxi² a²sxi²je³na² ã³sa²ki³hain³kxi² nxain¹tu¹wa². Nxain¹sxã³: \p — Sun²tã¹hxa³tain¹ki̱³tũ¹xã¹. Ain¹jau³su² nxain¹ta¹ oh³xan¹ta² ha³nxe²a² a³ka³nxi²xi²sxã³ i̱³hxan³tain¹tu¹wa². \v 10 I̱³hxan³txain¹ka³tu̱³ A²ta³jah¹la² Ti³a²bo³jah¹la² a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ã³ke³tũ¹ain¹jah¹lai²na² sa²kxai³lu² so¹nũ²la² ĩ̱³ye³na² ha³nxe²a² i̱³je³na² ẽ³syo²fre²nũ³nxa² i̱³je³na² ã³nũ̱¹hain¹tu¹wa². A²nxe³je³nai²na² sa²kxai³lu² ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³jah¹la² ĩ̱³ye³na² wxa²li³jah¹la² ka³yxuh³hũ̱³jah¹la² ko̱³nxe³sxã³ ã³ke³tũ¹hain¹jah¹lai²na² nxe³sxã³ a²kxã³nxa¹ ã³nũ̱¹ain¹na²hẽ³la². A²nxe³je³na¹ a²ta³jah¹lai²li² so¹sxã³ ã³nũ̱¹ain¹nũn³tu¹wa². Nxain¹ka³tu̱³ khãuh³lxa³txain¹ju³ta² so¹lxi³ yũ³ain¹tu¹wa². Khãuh³lxa³txain¹ju³ta² ne³ki³so¹nxa³lho³la². \s1 A²nũ²a² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹lain¹sxã³ ĩ³wai¹tẽn³tain¹jau³su² \p \v 11 Nxa²ha¹te¹ ówxe³ka³lo³a² hxi²kan¹ta²si³yxau³ka³jah¹la² ã³wxe³ka³lo³a² hãn³ka³lo³a² o²khaix1nẽ³ka³lo³a² ĩ²a¹hẽ³la². A²nxe³ka³lo¹a² yxau³jah¹la² ĩ²a¹hẽ³la². A²nxe³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² o²lha²ti³ye²ha²kxai³ oh³xan¹ko³xa² whãi²na¹ yuh³xan¹ko³xa² whãi²na¹ tĩ¹hxan³na²hẽ³la². A²nũ²a² yuh³lxain¹kxai²nãn²tu̱³ ã³nih³sa³tĩ¹ain¹te²ju²hẽ³la². Nxe³kxa²yã¹nxe³kxe³hũ̱³nxe² ko¹xai²li² whãi²na¹ tĩ¹hxan³na²hẽ³la². \v 12 Nxe³nũn³nũ²la², a²nũ²a²nãu³xa² ya³lu²te²nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²si¹ka³tu̱³ wxã³si¹hain¹na²hẽ³la². Kãin²te²su² ta̱³nxa² kãi²nxa³te²su² ta̱³nxa² nxe³tũ̱³ka̱³txa² a²yxo²ha³kxa¹ wxã³si¹hain¹na²hẽ³la². A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lai²na² ã³wxe³ka³lo³ai²na² ã³tĩ³ain¹na²hẽ³la². ótĩ³ain¹nũ²la² ha³te̱h³nxã³nxãu³xa² nxã³ka³lxa¹txi³ li²vro³txã³nxa² sa²yxo²hai¹lain¹na²hẽ³la². Sa²yxo²hai¹lain¹ka³tu̱³ tũ̱¹ka̱³txai²na² whãi²na¹ ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹ka² yã¹nxe³sxã³ ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹lin³tain¹na²hẽ³la². Nxẽn³tain¹nũ²la² ha³te̱h³nxã³nxa² nxã³nxã̱³xa² ka³te̱n³su² ti³hi¹tẽ³txã³nxa² sa²hai¹lain¹na²hẽ³la². Kxã³nxu¹tai²na² a²nũ²a² a²ĩ³lxa² ũ³wha²li¹lye²nxa³kxe³su² nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹lin³tain¹na²hẽ³la². \v 13 Nxe³te³na¹ ĩ̱³ye³nai²li² a²nũ²a² ĩ³lo³nxi² ya³lun¹ta² hã̱u¹te²na² wxã³ha²kxai³ ya³lun¹ta² hã̱i¹kxi²te²na² wxã³ha²kxai³ nxe³ain¹na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³ka³jah¹la² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹lin³tain¹na²hẽ³la². A²kxã³nxa¹ ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹kxa² yã¹nxe³sxã³ ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹lin³tain¹na²hẽ³la². \v 14 Nxe² ĩ³yĩ¹lih²ta³lu²nain¹nũ²la² ya³lu²nẽ³ju³ta² sa²so¹sxã³ ĩ̱³ye³na² ha³nxe²a² i̱³je³nai²na² ã³na¹sxã³ ã³nũ̱¹ain¹na²hẽ³la². óna¹sxã³ ã³nũ̱¹ain¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² hai³txi³ ka³te̱n³su² we²nxi²nxa³lho³la². Hãi¹nxe² ya³lu²sa³tĩ¹tu¹wa². \v 15 Jã¹nxe³nũn³sxã³ ha³te̱h³nxã³nxa² ka³te̱n³su² ti³hi¹tẽ³txã³nxai²na² sa²hai¹ka³tu̱³ a²nũ²a² ĩ²li³te²a² Txa²wã¹sũ̱³na² ã³si³tẽ³kxi²nxa³te²su² te²a² a²ĩ³lxa² yũ³ye²nxa³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² a²nxe³te²su² te²na² sa²so¹sxã³ ĩ̱³ye³na² ha³nxe²a² i̱³je³na² ã³na¹sxã³ ã³nũ̱¹lain¹nũn³tu¹wa². \c 21 \s1 Txa²wã¹ha³lo²a² txa²wã¹oh³sĩ̱³na² tah²lxi³ ĩ³yũt1jau³su² \p \v 1 Nxe³nxa²ha¹te¹ txa²wã¹ha³lo²ai²na² txa²wã¹oh³sĩ̱³nai²na² txa²wã¹ĩ̱³ye³nai²na² yxo²ha³kxa¹ hxan³na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² oh³sĩ̱³na² tah²sĩ̱³na² ĩ³yũt1sa²kxai³ txa²wã¹ha³lo²a² tah²ko³xa² ĩ³yũt1sa²kxai³ nxe³na²hẽ³la². Yxãn¹ta¹ ĩ̱³ye³na² kãin²je³na² ĩ³yũ¹txa³hẽ³la². \v 2 Nxe³ka³tu̱³ sxi²je³na² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² tah²hĩ³na² a³ka³nxa² wxã³na²hẽ³la². Oh³xan¹ko³xa² Txa²wã¹sũ̱³na² ha³lo²a² wxa²li³sxã³ a³ka³nxa² wxã³na²hẽ³la². A²nxe³thĩ³na² sa²kxai³lu² wi¹lhau³kot3si¹hain¹na²hẽ³la². Txu¹ha² in³txi³te³lhxã³ nxe³ta¹ka³lxu³su² kxai²nãn²tu̱³ wi¹lhau³ko³nha²te²ju²hẽ³la². \p — Txa²in³txa² ka²li¹txi³na¹tũ¹xã¹. Nxe³jau³su² te²ju²hẽ³la². Jã¹nxe³jut3sũ̱³nxe² oh³xan¹thĩ³nãu³a¹ a²ta²hĩn³nũ³su² wi¹lhau³kot3si¹hain¹na²hẽ³la². \v 3 Nxe³ka³tu̱³ wãn³txa² oh³xan¹jau³xa² ĩ³kaix1jah¹lai²na² e³jau³xa² ain³kxi²na¹hẽ³la². Ain³kxi²na¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³sa²lxe¹. Hĩ¹nai²na² Sũ̱³na² Si³yxau³ka³jah¹lai²na² yxau³thĩ³nũ³a² a²nũ²a² nxũ²kwa̱i³ye³la³nãu³a² sxa³tu¹we¹. A²nũ²a² nũ̱³ka̱³txa² yxau³ya³nyhain¹tu¹we¹. Ya³nyhai¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² sa³wi³ha³lxi³sain¹tu¹we¹. A²nxũ²kwa̱i³ye³la³nãu³a² yxau³ya³nyhain¹tu¹we¹. \v 4 Nxe³kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²a² ha²ya̱³kxa² ĩ³nã̱n³si¹hain¹tu¹we¹. Ya³lu²ain¹ju³ta² yũ²nxa³ha²kxai³ ãin²tain¹ju³ta² yũ²nxa³ha²kxai³ nã̱³nain¹ju³ta² yũ²nxa³ha²kxai³ khãuh³lxa³txi³nain¹ju³ta² yũ²nxa³ha²kxai³ nxain¹tu¹we¹. Ha³lo²a² kxã³nxãn¹ju³tai³tã² ne³ki³son³sxã³ wa³to³hi²na³le¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 5 Nxe³nxa²ha¹te¹ oh³nãu³a² Txa²wã¹hxi²kan¹jah¹la² ã³wxe³ka³lo³a² yxaut3jah¹lai²na² a²wãn³txi³kxai³lu¹, Ĩ³ye³te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³sa²lxe¹. A²yen³kxai²na² a²yxo²ha³kxa¹ tah²lxi³wet1si¹ha¹tu¹we¹. Nxe³na²hẽ³la². Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² ĩ³ye³kxi²sain¹na²hẽ³la². Ĩ³ye³kxi²sain¹te³nah¹lxi¹: \p — Wãn³txa² a²nxe³jau³jau¹xai²na² yxo²ĩ²ki̱³jau³xai²la¹wi¹. Ya²la³tu̱³jau³xai²la¹wi¹. Nxe³jau³su² ha²kxai³ ũ³wha²li¹txa²hẽ³li¹. Nxe³sain¹na²hẽ³la². \p \v 6 Nxa²ha¹te¹ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²sain¹na²hẽ³la². Ĩ³ye³kxi²sain¹te³nah¹lxi¹: \p — Wxa²wa²su¹tã³li¹. Txai²na¹xai²na² a²wi¹lhĩ¹nu¹ta²kxai³ yen³kxa² yũ²nxa³hĩ¹nu¹ta²kxai³ ka³te̱n³su² yxau²xai³la¹hẽ³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ kxã³nãu³a¹ yen³kxa² a²yxo²ha³kxa¹ hxa³nhĩ¹na¹ ka³te̱n³su² yxau²sa²tẽ³a¹tu¹wi¹. A²wi¹lhĩ¹nãn¹jah¹lo²sa¹ha²kxai³ ne³ki³san¹jah¹lo²sa¹ha²kxai³ nxe³jah¹lo²sa¹wi¹. A²nũ²a² ĩ²li³te²na² ya̱³lxu²kxai²nãn²tu̱³ ĩ̱³yau³xa² ka³te̱n³ti³hi¹tẽ³jau³xa² kwa²ũ³hũ¹ai¹na¹tu¹wi¹. A²yo³ha² ten³nxa³lho³li¹. \v 7 Nxe³sxã³ a²nũ²a² ĩ²li³te²nãn²tu̱³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹ju³ta² ã³na¹sxã³ ã³ta³lox3ta³wxe³ain¹kxai²nãn²tu̱³ ju¹tai²na² a²yxo²ha³kxa¹ ũ³hũ¹ai¹na¹tu¹wi¹. Txa²wã¹sũ̱³nu³lo³sa²te²lo³txai¹na¹ha²kxai³ Txa²ki³lhan³to³txai¹na¹ha²kxai³ nxai¹na¹tu¹wi¹. \v 8 Yxãn¹ta¹ tũ̱³ka̱³txi³ ã̱³xai²lẽ¹. Ko̱³nxe³ti³ kãi³jah¹lo²su² ha²kxai³ yuh³lxi³jah¹lo²su² ha²kxai³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²xa³jah¹lo²su² ha²kxai³ Sũ̱³na² yxo²kwĩn¹kxi²ju³ta² o²la³kxi²jah¹lo²su² ha²kxai³ a²nũ²a² su²lhã³jah¹lo²su² ha²kxai³ txu¹ha² ko̱³nxe³thin¹sxã³ o²la³kxi²jah¹lo²su² ha²kxai³ tih³na³la² a²nũ²a² ã³nan³jah¹lo²su² ha²kxai³ a²yen³kxa² wet1sxã³ tẽ³sxã³ txa²wã¹sũ̱³nu²sa²ki³lot3ju³ta² yxo²kwa̱in³jah¹lo²su² ha²kxai³ ki³han³ju³ta² e³jah¹lo²su² ha²kxai³ nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² yxo²ha³kxa¹ ĩ̱³ye³na² ha³nxe²a² i̱³je³na² ẽ³syo²fre²nũ̱³hũ̱³sxã³ i̱³je³na² ã³na¹sxã³ ã³yu¹kxũ̱³ain¹tu¹wi¹. A²nxain¹ju³tai²li² ne³ki³sot3nxa³lho³li¹. Nxe³sain¹na²hẽ³la². \s1 Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² tah²lxi³ ĩ³yũt1jau³su² \p \v 9 Nxa²ha¹te¹ in³txa² oh³xan¹jah¹la² wxã³sxã³ ĩ³ye³na²hẽ³la². A²nxe³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² kxã³nhxĩ¹nai³tã² ka³te̱³ha² hxi²tẽ³nha²jah¹lai¹ta³lxi²na³la². A²nxe³tẽ³na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ka³te̱³na² Si³yxau³jah¹lai²na² ĩ³xa̱n³ta³kxin²txain¹ju³ta² ne³ki¹nha²hẽ³la². Nxẽ³nha¹li¹ nxẽ³nha¹li¹ nxẽ³nha¹li¹ ka³na³ki² ne³kih¹nha²hẽ³la². A²nxe³tẽ³na² nẽn³ka³na³ka³nat3sxã³ hxi²tẽ³nha²jah¹lai¹ta³lxi³ wxã³sxã³ ĩ³ye³na²hẽ³la². Ĩ³ye³te³nah¹lxi¹: \p — Ã³wxã³sẽ¹li¹. O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² a²txu¹ha² so¹ta³ka³lxu³nũ³a² wã²nã³ũ¹nxa²ha¹tu¹wi¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 10 Nxe³nũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² tẽ³sxã³ hi¹txai³lha³ha²kxai³ wã³la³ka³txa² kĩ³ka³txa² ka³la³ya³ha¹hẽ³la². Nxe³ya³sãn²nũ²la² sxi²je³na² wi¹lhin¹khaix1thĩ³na² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² wã²nã³ũ¹sa³na²hẽ³la². A²nxe³thĩ³nai²na² sa²kxai³lu² oh³xan¹ko³xa² Txa²wã¹sũ̱³na² yxau³ko³xa² wxa²li³sxã³ a³ka³nxa² wxã³na²hẽ³la². \v 11 Txa²wã¹sũ̱³na² wxi²kin³ti³ton³ju³ta² sa²ha²te¹kxi²na²hẽ³la². Txah³lxa³ki³a² a³lxi²khaix1nxain¹ki³a² yã¹nxe² sa²ha²te¹kxi²na²hẽ³la². Jas2pe³ki³a² ha²lu¹lun¹ka² yã¹nxe³na²hẽ³la². \v 12 A²nxe³thĩ³nai²na² sa²kxai³lu² sxi²jen³nai²na² ki³tã̱¹kxi²wa³ti̱³kxi²nha²ka³txa² kĩ³khai¹nxe³ha²kxai³ a̱u³khai¹nxe³ha²kxai³ nxe³kat3su² na²hẽ³la². A²nxe³kxa³txai²li² a²sxih²yxo²a² yxo²ka³lxa¹na²hẽ³la². Hxi²ka² hxan³sxã³ ha¹li¹ wxa²hait1so¹xi²sxã³ a²sxih²yxo²a² sxih²yxo²xih²xai³na²hẽ³la². A²nxe³ta³yxo²a² sa²kxai³lu² in³txa² oh³xan¹tũ̱³ka̱³txa² sxih²yxo²a² yxau²xai³yah³lxi³na²hẽ³la². A²nxe³ta³yxo²a² sa²kxai³lu² a²ĩ³lxa² yũ²xai³na²hẽ³la². I³sa³e²ah³lo²nu¹tai²na² nũ̱³ka̱³txi³nãu³xu¹tai²na² a²ki³lha³lxa²nãu³xa² hxi²ka² hxan³sxã³ ha¹li¹ wxa²hait1so¹xi²nũn³su² nxe³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xu¹tai²na² a²ĩ³lxa² ũh³yxo²hẽ²ta²xai³yah³lxi³na²hẽ³la². \v 13 Nxe³nxa²ha¹te¹ u³je³na³ka² a³li³xi²tãu³ai²na² sa²kxai³lu² sxi²hai²na² a²yxo²a² yxo²ha¹li¹ ka³na³ki² yũ³ha²kxai³ a²wi¹nẽ³tãu³a² a²sxih²yxo²ai²na² sa²kxai³lu² yxo²ha¹li¹ ka³na³ki¹ yũ³ha²kxai³ a²wã̱³tãu³ai²na² a²sxih²yxo²ai²na² sa²kxai³lu² yxo²ha¹li¹ ka³na³ki¹ yũ³ha²kxai³ u³je³na² kan³tãu³a² a²sxih²yxo²ai²na² sa²kxai³lu² yxo³ha¹li¹ ka³na³ki¹ yũ³ha²kxai³ nxe²xai³yah³lxi³na²hẽ³la². \v 14 A²nxe³thĩ³nai²na² ki³tã̱¹kxi²wa³ti̱³kxi²nha²ka³txai²na² a²si³ka³lah³nãu³a² tah³lxa³ka³txa² a³lxi²khai¹nxe² wi¹khai¹nxe² nxe³ka³txai²na² hxi²ka² hxan³sxã³ ha¹li¹ wxa²hait1so¹xi²sxã³ tah³lxa³ka³txai²li² ũ³si³a³kxain¹nũ²hẽ³la². A²nxe³ka³txai²na² sa²kxai³lu² O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² ĩ³kaix1so¹tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² a²ĩ³lxa² ĩ³lxi¹nha²xai³na²hẽ³la², tah³lxa³ka³txai²na²sa³. \p \v 15 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² ĩ³ye³kxi²sa²jah¹lai²na² sa²kxai³lu² yen³kxa² a²lu²ju³ta² ũ³hau³ko³ta³ka³txa² ou²ro²ki³a² we¹ka³txa² hxi²tẽ³nha²na²hẽ³la². Sxi²je³na² ũ³hau³ko³txi² sxih²yxo²a² ũ³hau³ko³txi² je¹na² ki³tã̱¹kxi²wa³ti̱³kxi²nha²ka³txa² ũ³hau³ko³txi³ nxe³te³lhxã³ nxe³na²hẽ³la². \v 16 A²nxe³ju³ta² sxi²je³nai²na² a²lu²ju³tain²txi² a̱u³ju³tain²txi² ã³nhau³ko³je²na²hẽ³la². Ũ³hau³kot3te³nah¹lxi¹, 2.200 ki³lo²me³tro³ nxe² a³lu²khaix1ye²na²hẽ³la². Nxe³sxã³ a³lu²ju³tain²txi³ a̱u³ju³tain²txi³ kĩ³ju³tain²txi³ nxe³ju³tai²na² yxo²ha³kxa¹ ã³nhau³kot3je²na²hẽ³la². \v 17 Nxe³ka³tu̱³ sxi²je³na² ki³tã̱¹kxi²wa³ti̱³kxi²nha²ka³txa² ũ³hau³ko³tã²hẽ³la². A²nũ²a² ũ³hau³ko³nha²ju³ta² 64 me²tros2 nxe³na²hẽ³la². Oh³xan¹jah¹la² ũ³hau³ko³nha²kxa² yã¹nxe²na³la². \v 18 Nxe³nũn³nxa²ha¹te¹ ki³tã̱¹kxi²wa³ti̱³kxi²nha²ka³txai²na² sa²kxai³lu² jas2pe³ka³txa² a³lxi²khaix1ka³txa² so¹lxi³ we¹tai¹nĩn²ta²wa². A²sxi²tai²na² sa²kxai³lu² ou²ro²ki³a² so¹lxi³ we¹tai¹nĩn²ta²wa². Ni²kẽ¹na² ha²lu¹lun¹ka² yã¹nxe³yai¹nĩn²ta²wa². \v 19 Tah³lxa³kxai²na² ũ³si³a³kxain¹ki³ai²na² sa²kxai³lu² a³lxi²khai¹nxe³ki³a² so¹lxi³ we¹tain¹nĩn²ta²wa². A²wi¹lhĩ¹nãn¹ta³ki³a² jas2pe³ki³su² ha²kxai³ ã³ta³lo³hẽ¹ta³ki³a² sa³fi²ra³ki³su² ha²kxai³ ã³ta³lo³hẽ¹ta³ki³a² kau³se³to²na²ki³su² ha²kxai³ ã³ta³lo³hẽ¹ta³ki³a² es3me³ral²ta²ki³su² ha²kxai³ \v 20 ã³ta³lo³hẽ¹ta³ki³a² sar³to²ni³o²ki³su² ha²kxai³ ã³ta³lo³hẽ¹ta³ki³a² sar²ti³o³ki³su² ha²kxai³ ã³ta³lo³hẽ¹ta³ki³a² kri³so²li³to²ki³su² ha²kxai³ ã³ta³lo³hẽ¹ta³ki³a² be³ri²lo³ki³su² ha²kxai³ ã³ta³lo³hẽ¹ta³ki³a² to³pa²si³o²ki³su² ha²kxai³ ã³ta³lo³hẽ¹ta³ki³a² kri³so²pra³so²ki³su² ha²kxai³ ã³ta³lo³hẽ¹ta³ki³a² ja³sĩn²to³ki³su² ha²kxai³ a²ne³ki³an¹ki³a² a³me³tis2ta²ki³su² ha²kxai³ nxe²xai³na²hẽ³la². \v 21 Sxih²yxo²nãu³a² hxi²ka² hxan³sxã³ ha¹li¹ wxa²hait1so¹xi²nũn³sxã³ nxe³ta³yxo²ta³tai²na² pe²ro³la³txa³yxo²txi³su² na²hẽ³la². Sxih²yxo²ain²txi³ yxo²ka³na³ka³na³txi³ pe²ro³la³ki³ain²txi³ ki³ka³na³ka³na³txi³ nxe²xai³na²hẽ³la². Nxe³nxa²ha¹te¹ sxi²tĩh³na² ã³nxai³tĩh³na² ou²ro²ki³a² so¹lxi³ ha²lu¹lun¹ki³a² so¹lxi³ wet1tai¹nĩn²ta²wa². Ni²kẽ³na² yã¹nxe² ha²lu¹lun¹na²hẽ³la². \p \v 22 Nxe³nxa²ha¹te¹ sxi²je³nai²na² sa²kxai³lu² sxi²ha² Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxi²thĩ³na² yũ³ye¹nx2ti³xa³hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³jah¹la² Nũ³kxũn³khaix1jah¹la² so¹lxi³ yxau³ye¹nx2ti³ha²kxai³ O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹la² so¹lxi³ yxau³ye¹nx2ti³ha²kxai³ nxe³ye¹nx2ti³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² sa²nẽn¹kxi²kxai³ jã¹nxe³thĩ³na² yũ³ye¹nx2ti³xa³hẽ³la². \v 23 Te²yã¹nxe³nũn³sxã³ hai³txi³ u³je³na³ka² yũ²nxa³ha²kxai³ i³la³ka² yũ²nxa³ha²kxai³ nxe³kxan²ti³nũ¹ Txa²wã¹sũ̱³na² a²ha²te¹khai³ju³ta² so¹lxi³ sxi²je³na² whãi²na¹ ĩ³ha²te¹kxi²na²hẽ³la². Nxe³nxa²ha¹te¹ O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² lã³pi³ãu³tẽ³nhũ̱³sxã³ sxi²je³nai²na² yxo²ha³kxa¹ sa²ko¹ko¹tã²hẽ³la². \v 24 Nxa²ha¹te¹ a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txi³nãu³xai²na² sa²kxai³lu² sxi²je³na² sa²ko²ko²kxi²nhain¹ju³ta² yxau²xai³lain¹na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² so¹lxi³ ĩ³sa²nẽn¹kxain¹na²hẽ³la². \v 25 Nxe³nxa²ha¹te¹ ka³nxa³nhe³ju³ta² yũ²nxa³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² sxi²je³nai²nãn¹ta³yxo²a² yxo²than²kxi²sa²tẽ³na²hẽ³la². \v 26 Jã¹nxe³jut3su² a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txi³nãu³xai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³sa²nẽn¹kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Nũ³kxũn³khaix1ni¹lxi¹. Hxi²kan¹khai¹nxi¹lxi¹. ósen³sai¹sa²sĩn¹sxã³ wxi²kin³ti³ton³khaix1ni¹lxi¹. Nxain¹jau³su² nxain¹na²hẽ³la². \v 27 A²nxe³thĩ³nãu³ai²na² sa²kxai³lu² ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³ta² yũ²nxa³ha²kxai³ Sũ̱³na² yxo²kwĩn¹kxi²ju³ta² kãi³jah¹la² yũ²nxa³ha²kxai³ wãn³txa² ki³han³jau³xa² e³jah¹la² yũ²nxa³ha²kxai³ nxẽn³tai¹nxa³lho³la². Hãi¹nxe³sxã³ O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² a²ha³te̱h³nxã³nxa² a²nũ²a² ka³te̱n³ti³hi¹txã³nxa² a²nũ²a² a²ĩ³lxa² ũ³wha²li¹lhẽn²ta²xai³nha²txã³sye²kxai²nãn²tu̱³ a²nxe³jah¹la² so¹lxi³ thĩ¹nai²na² yxau²xai³lain¹tu¹wa². \c 22 \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ ka³wã³lxa² ka³te̱n³ti³hi¹tẽ³jau³xa² wã²nã³ũ¹sain¹na²hẽ³la². Jau³xa² wi¹khai¹nxe³jau³xa² han³yo²jau³su² na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² ã³wxe³ka³lo³a² sa²ni³sai¹yo²ha²kxai³ O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² ã³wxe³ka³lo³a² sa²ni³sai¹ha²kxai³ nxe³jau³su² na²hẽ³la². \v 2 Sa²ni³sai¹sxã³ wxa²kan³nũ²la² sxi²je³nai²na² nxũ²kwa̱i³ye³la³tĩh³na² ã³nẽ¹na³si²ha²kxai³ wxa²kan³na²hẽ³la². A²nxe³ta²wẽ¹ha³yxo²ka³teh³nãu³a² hi³sa³ka³txa² ka³te̱n³su² ti³hi¹tẽ³ka³txa² wi¹wen¹na²hẽ³la². A²nxe³ka³txai²na² a²na̱³kxa² sa²kxai³lu² i³la³kxa² ki³ka³na³ka³nat3sxã³ sa²tã³tĩ¹sxã³ na̱³kã̱³lxi³ na̱³kxi²xai³na²hẽ³la². A²nxe³ta³nxã̱³kxa² sa²kxai³lu² na̱³ka³lxa¹na²hẽ³la². Hxi²ka² hxan³sxã³ ha¹li¹ wxa²hait1so¹xi²nũn³sxã³ na̱³kxih²xai³na²hẽ³la². A²nxã³nxai²na² sa²kxai³lu² hĩ³ne³kxa³nxãn³su² na²hẽ³la². A²nũ²a² ĩ²li³te²a² ĩ³ton³nẽ³kxai²nãn²tu̱³ ta²nxã¹nxai²na² ũh³hĩ³ne³kxi²nhãn¹kxai²nãn²tu̱³ we²nxi¹nxa²hĩ̱³nx2na³la². \v 3 Jã¹nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³xa̱n³ta³kxi²nẽ³ju³tan¹te²kxa²yu³ta² yũ²nxa³lho³la². Txa²wã¹sũ̱³na² yxau³ya³nhẽ³nha²kxai³ O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹la² yxau³ya³nhẽ³nha²kxai³ nxe³ya³tu¹wa². A²sa³wi³ha³lxi³nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³sa²nẽn¹kxi²ju³ta³nũ³a² kãi³lxin³tain¹tu¹wa². \v 4 A²yen³nãu³khai³xa² ye³ĩ²ain¹tu¹wa². Nxe³sxã³ a²ye³ha³na³kxai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² a²ĩ³lxa² ũ³ta̱³ka² sai¹sxã³ ũ³yhe³wha³li¹nhain¹tu¹wa², Sũ̱³na² sa³wi³ha³lxi³su² ye²ha²kxai³la². \v 5 Nxe³te³na¹ ha³lo²la³ hai³txi³ ka³nxa³hi²xi²ju³ta² yũ²nxa³lho³la². Lã³pi³ãu²tẽ³na² sa²kĩ̱³kxi²nẽ³ju³ta² yũ²nxa³ha²kxai³ u³je³na³kai²na² sa²ha²te¹kxi²nẽ³ju³ta² yũ²nxa³ha²kxai³ nxe³tu¹wa². Txa²wã¹sũ̱³nu²khai³xa² so¹lxi³ wi¹sa²ha²te¹kxi²nẽ³tu¹wa². A²nxe³jut3su² ha²kxai³ ha³lo²a² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³hxi¹kan¹txi³lon³sxã³ yxau²xai³yah³nẽ³tu¹wa². \s1 Je³su²jah³la² a³ka³nxi²sxã³ wa̱³li²jau³su² \p \v 6 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹lon¹txi² ãh¹ e³kxi²sa²te³nah¹lxi¹: \p — Jau¹xai²na² e³kxi¹nxa²ha¹jau³xin³txi³ yxo²ĩ²ki̱³jau³xai²la¹wi¹. Ya²la³lyau³xai²la¹wi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³jah¹la² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹la² jah¹lai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txai²na² a²yãu³ka³txi³nãu³khai³xa² a²hxi²kan¹jah³lai²la¹wi¹. A²nxe³jah¹la² a²si³yxau³jah¹la² hi²sen³su² oh³xan¹jah¹la² sa²si¹hã³na²hẽ³li¹. A²sa³wi³ha³lxi³nãu³xa² sa²yxo²we¹tũ̱³ka̱³txa² yen³kxa² wã²nã³ũ¹hain¹na²hẽ³li¹. Yen³kxa² ye³jen¹na² yũ³kxe³nũ³a² wã²nã³ũ¹hain¹na²hẽ³li¹. Nxe³sain¹na²hẽ³la². \p \v 7 Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³la² e³kxi²sain¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxex3sa²lxi¹. Wa³su³txi³ wa̱³li²na¹tu¹wi¹. Nxe³ha²kxai³ txa²wãn³txa² kwẽn¹ta² ũ³hũ¹nxa²ha¹jau³xai²na² ũ³wha²li¹lin¹jau³xai²na² sa²yxo²wet1sa²jah¹la² sa²kxai³lu² ĩ³ka³lih³kxai¹na¹tu¹wi¹. Nxe³sain¹na²hẽ³la². \p \v 8 Nxa²ha¹te¹ txai²na² Jo³ãu²ah³lo²na¹xai²na² sa²kxai³lu² wãn³txai²na² a²yxo²ha³kxa¹ ain³kxi²jah¹lo²sa¹wa². Yen³kxai²na² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ²jah¹lo²sa¹wa². Nxe³jah¹lo²sa¹ha²kxai³: \p — Oh³xan¹jah¹la² wã²nã³ũ¹sa²jah¹lai²na² sa²nẽn¹kxi²na¹tũ¹xã¹. Nha¹jau³su² a²ne³kxai³tãu³a² ã³ka³ti³wxe³na¹ka³tu̱³ ĩ³sa²nẽn¹kxi²na¹hẽ³la². \v 9 Nxe³na¹ta¹ e³kxi²sa²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³sa²txa³hẽ¹li¹. Txai²li² kãi²ti³hex1jah¹lo²txã³wi¹. Wxãi²yã¹nxe³jah¹lo²sa¹wi¹. Wxãi²nãn²tu̱³ Je³su²jah³la² sa³wit3si¹lxi¹. Wxa²wã³tã̱³nãu³xa² Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txai²na² Je³su²jah³la² sa³wi³ha³lxi³sain¹nũn³na³li¹. Te²yã¹nxũn³sxã³ ha³te̱h³nxã³nxa² ũ³wha²li¹lin¹txã³nxai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²te²nãu³xa² Je³su²jah³la² sa³wi³ha³lxi³sain¹nũn³na³li¹. Nxe³nx2ti³kxa² yã¹nxũn³sxã³ Je³su²jah³la² sa³wit3su²nũ³na¹wi¹. Nxe³na¹ha²kxai³ ĩ³sa²nẽn¹kxi²sa²txa³hẽ¹li¹. Txa²wã¹sũ̱³nu²khai³xa² so¹lxi³ sa²nẽn¹kxi¹txai¹nhẽ³li¹. Nxe³sain¹na²hẽ³la². \p \v 10 Jã¹nxe³sxã³ ãh¹ e³kxi²sa²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³ha²kxai³ ha³lo²a² yxau³son³na³li¹. E³kxi¹nxa²ha¹ju³tai³ta³lxi³ wa³su³txi³ ãn³si³wxen¹tu¹wi¹. Wãn³txa² ũ³wha²li¹lin¹jau³xai²li² hãi³a² ũ³ho¹txa³hẽ¹li¹. \v 11 Nxe³ha²kxai³ a²kxã³nxa² ko̱³nxe³ti³ kãi³te² ĩ³nxai²na² sa²kxai³lu² ãh¹ kãi³yxau²xai³jah³lxu¹li¹. A²kxã³nxa² ko̱³nxe³thin¹sxã³ o²la³kxi²te² ĩ³nxai²na² sa²kxai³lu² ko̱³nxe³thin¹sxã³ yxau²xai³jah³lxu¹li¹. A²kxã³nxa² wain³ju³ta² kãi³te² ĩ³nxai²na² sa²kxai³lu² ãh¹ wain³txi³ kãi³yxau²xai³jah³lxu¹li¹. A²kxã³nxa² wi¹lhin¹sxã³ yxau²xai³te² ĩ³nxai²na² sa²kxai³lu² ãh¹ wi¹lhin¹sxã³ yxau²xai³jah³lxu¹li¹. Nxe³sain¹na²hẽ³la². \p \v 12 Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah¹la² ĩ³ye³te³nah¹lxi¹: \p — Nxex3sa²lxi¹. Wa³su³txi³ wa̱³li²na¹tu¹wi¹. Nxa¹kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²a² kãi³ain¹ju³ta² ĩ²a¹tu¹wi¹. Wi¹ju³ta² kãi³ta̱³nxa² ko̱³nxe³ju³ta² kãi³ta̱³nxa² nxain¹jut3su² a³ya³ti³na¹tu¹wi¹. Nxa¹kxai²nãn²tu̱³ nxe²kãi³ain¹kxa² yo³ha² nxe² sa²tẽ³a¹tu¹wi¹. \v 13 A²wi¹lhĩ¹nu¹ta²kxai³ yen³kxa² yũ²nxa³hĩ¹nu¹ta²kxai³ ka³te̱n³su² yxau²xai³la¹hẽ³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ kxã³nãu³a¹ yen³kxa² a²yxo²ha³kxa¹ hxa³nhĩ¹na¹ ka³te̱n³su² yxau²sa²tẽ³a¹tu¹wi¹. ósi³wxe³jah¹lo²su² te²sa¹ha²kxai³ ta³lun²sxã³ a²ne³ki³sot3jah¹lo²su² te²sa¹ha²kxai³ te²sa¹wi¹. A²wi¹lhĩ¹nãn¹jah¹lo²sa¹ha²kxai³ a²ne³ki³sot3jah¹lo²sa¹ha²kxai³ te²sa¹wi¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 14 A²nũ²a² ĩ²li³te²a² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²we¹jah¹la² sa²kxai³lu² hi³sa³ka³txa²na̱³kxa² ka³te̱n³su² ti³hi¹tẽ³tã̱³kxa² ĩ³so¹jĩ²ju³ta³nũ³a² yũ³ain¹tu¹wa². Sxi²je³na² tah²ye³na² oh³xan¹thĩ³na² ã³wih¹ju³ta³nũ³a² yũ³ain¹tu¹wa². \v 15 Nxe³nxa²ha¹te¹ sxi²je³na² e³la² kãin²tãu³a² a²nũ²a² wi¹lhi¹nxa³te²a² ti³ya̱u³kxi²ju³tai²la¹wa². Sũ̱³na² yxo²kwĩn¹kxi²ju³ta² kãi³te²a² yxau² tĩh³nxa³la² a²nũ²a² ã³nan³ti³ten³jah¹la² yxau² in³txa² txu¹ha² ko̱³nxe³thin¹sxã³ o²la³kxi²jah¹la² yxau² a²nũ²a² ã̱³xa² ĩ³kwa³na³ha²kxai³ ĩ³su²lhã³jah¹la² yxau² yen³kxa² tẽ³sxã³ txa²wã¹sũ̱³nu²sa²ki³lot3ju³ta² ten³ju³ta³lot3jah¹la² yxau² ki³han³jau³xa² ten³yxau²xai³jah¹la² yxau² ki³han³yxau²xai³ti³ten³jah¹la² yxau² nxe² nxe³tũ̱³ka̱³txa² ti³ya̱u³kxain¹ti³ai²la¹wa². \p \v 16 Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³la² e³te³nah¹lxi¹: \p — Txai²na¹xai²na² Je³su²jah³lo²na¹xai²na² Txa²sa³wi³sa² oh³xan¹jah¹la² ĩ³sa²si¹hã³nxa²ha¹hẽ³li¹. Txa²wãn³txa² yxo²ĩ²sa²sxã³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ĩ³hen³txin¹jau³nu³ai²la¹wi¹. Ta³vi²yah³lo²nu¹tai²na² a²ne³sa³wi³ha³lo³nxe²nxex1 wxã³tãu³te²sa¹wi¹. Nxe³te²sa¹ha²kxai³ ka³nxah³ta² a³lan²tin³ti² ten³sa²tã³xi² yãn³txai²na¹ ĩ³yũ¹li³xi²nxa³ta̱³lxa¹ hi³ka²ta³a² yan³txi³ ya̱u³ki¹xi²kxa² yã¹nxe³jah¹lo²sa¹wi¹. \p \v 17 Nxa²ha¹te¹ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹lai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Wxã³jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxa²ha¹te¹ O³ve²a² Wẽn³sũ̱³jah¹lai²na² so¹te³lhxã³ ta¹ka³lxai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Wxã³jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³na²hẽ³la². Te²yã¹nxe³sxã³ a²nũ²a² ĩ²li³te²na² jau¹xai²na² ain³kxain¹kxai²nãn²tu̱³ te²yã¹nxe² e³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Wxã³jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ain¹nũn³tu¹wa². Nxain¹kxai²nãn²tu̱³ ĩ̱³yau³xa² ka³te̱n³su² ti³hi¹tẽ³jau³xa² a²ten³te² ĩ³nxa² wxã³sxã³ ĩ³na¹jah³lxi³hẽ¹la². A²yo³ha² ten³kxi¹nx2txai¹nxa³lho³la². \s1 óne³ki³so³te³lhxã³ jau³su² \p \v 18 Jã¹nxa¹jut3su² txai²na¹xai²na² Jo³ãu²ah³lo²na¹xai²na² e³lxah¹ e³kxi¹nx2ta¹wa². Wãn³txa² ha³lo²a² wxã³ju³ta²nũ³ai²nãn¹jau³xa² e³kxi¹nx2ta¹jau³xa² ain³kxi²syah¹lxin¹te² ĩ³nxai²na² a³la³kxi¹jxah³lxi³hẽ¹la². Wãn³txa² yau³xã̱³xa² ĩ³ye³sxã³ ĩ³nũ²kxi²yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ko̱³nxe³te²lo³txa²lxi³ha³ta²wa². Ha³te̱h³nxã³nxai²na² ũ³wha²li¹la¹jau³xai²na¹ ko̱³nxe³te²lo³txa²lxi³ha³ta²wa². \v 19 Ha³te̱h³nxã³nxai²na² wãn³txa² sa²ni²lã³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² hi³a²ne³ka² a²nxã̱³kxa² ka³te̱n³ti³hi¹tẽ³tã̱³kxa² ũ³hũ¹nx2ti³xa³lho³la². Hai³txi³ sxi²je³na² oh³xan¹thĩ³nũ³a² wi¹lhin¹thĩ³na² ã³wi¹yhah³lxan³tho³la². Ha³te̱h³nxã³nxa² ka³te̱n³su² ti³hi¹tẽ³txã³nxa² a²kxã³nxa² wxa²ĩ³lxa² wha²li¹lhẽn¹txa²lxi³kxan²ti³ wxa²ĩ³lxa² sa²sai²lã³ain¹tu¹wa². \p \v 20 Jã¹nxe³sxã³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txain²txi³ a²hãix1jau³xain²txi³ ĩ³ye³yxo²nũn¹nain¹sxã³ ĩ³ye³te³nah¹lxi¹: \p — Ya²la³tu̱³tã³li¹. Wa³su³txi³ wa̱³li²na¹tu¹wi¹. Nxe²na³la². Nxe³jau³xai²na² ten³sa²nũn³nha²wa². Nxe³na¹te³nah¹lxi¹: \p — Wi¹na³li¹. Wa³su³txi³ wa̱³li¹sẽ¹li¹. Nxe³na¹wa². \p \v 21 Jã¹nxa¹jau³su² Je³su²jah³la² Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹la² kãin² thãi³ti³la² a³lxi¹nx2ti³ju³ta² ten³sa³nha²wa². Wãn³txa² ã³ta³lun²sxã³ ã³ne³ki³so³ta¹wa². \fig |src="cn01884B.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Apokalipse 22.21" \fig*