\id GAL - Nambikuára NT [nab] (Brazil) -2011 bd \h Kálatas \toc1 Kálatas \toc2 Kálatas \toc3 Gl \mt1 Kálatas \c 1 \s1 Pau²lah³lai²na² wãn³txa² wa²su¹wa²sun¹jau³su² \p \v 1 Pau²lah³lo²na¹xai²na² ũ³wha²li¹la¹txã³nxa² ũ³hũ¹nx2ta¹tu¹wa². Ka³la²si²a²ko³xa² yxau³tũ̱³ka̱³txi³ ĩ³nxa², Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txi³nãu³ ĩ³nxa² ain³kxi²sah¹lxi³hẽ¹la². A²nũ²khai³xa² kwa²ĩ³sa²si¹hã³sa²ta̱³nxa² a²nũ²a² ĩ³hxi²kat1sain¹ta̱³nxa² jah¹lo²sin²nxa³wa². Je³su² Kris²tu³jah¹la² Txa²wã¹wĩ³na² Si³yxau³ka³khai³xa² nxe³ya³sxã³ ĩ³hxi²kat1sa²sxã³ ĩ³sa²si¹hã³sa³na²hẽ³la². Je³su² Kris²tu³jah¹lai²na² wãn³txai³tã² ĩ³hen³txi³si¹ha¹jau³su² ĩ³sa²si¹hã³sa³na²hẽ³la². Jã¹nxe³sxã³ Je³su² Kris²tu³jah¹la² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³ti³hi¹ki³yah³lai¹ta³lxa²na³la², Txa²wã¹sũ̱³na²sa³. \v 2 Jã¹nxa¹jau³xa² txa²wã³tã̱³nãu³xai²na² yxau³a³sain¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² yxo²ha³kxa¹ jau¹xain²txi³ e³kxi²nxa²lxain¹na³la². \p \v 3 Nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³jah¹la² Txa²wã¹wĩ³nu²su² ha²kxai³ Je³su² Kris²tu³jah¹la² Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lo²su² ha²kxai³ nxe³ya³sxã³ kãin² thãi³ti³la² a³lxi²nx2ti³si¹hi² wxa²nxũ²kwa̱i³nãu³a² ã³nhãu²no³txa²lxi³si¹hi² nxe³nx2ti³si¹jau³su² ten³sa³nha²wa². \p \v 4 Jã¹nxe³jut3su² Je³su²jah³lain²txi³ ko̱³nxe³ti³ kãi³sxã³ yxau²xai³ki̱³ju³ta² sa²so¹kxi²nẽ³lhxã³ ya³lu²kxi²nẽ³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Ya³lu²kxi²nẽ³lha²kxai³ a²ta³a² ko̱³nxe³te²a² hxi²ka² ã³non²ta³kxi²nẽ³na³la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ti¹ai²na² yuh³xan¹ko³xai²na² yxau²xai³ki̱³tãu³a¹ a²nũ²a² ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹kxa² yã¹nxe³ju³ta³la³ a³ya³ti²nẽ³lxa³lho³la². Jã¹nxe³ju³tai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³jah¹la² a²ten³jut3su² na³la². \v 5 Jã¹nxe³ju³ta² sa²nẽn¹kxi²ki̱³jah¹lai²la¹wa². Sa²nẽn¹kxi²ã³ki̱³sxa³lho³la². Wãn³txi³khai³xai²la¹wa². \s1 Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² yxau³ka³na³ka³na³tã³la². \p \v 6 Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² ĩ²sxã³ ĩ³so¹nx2ti³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Je³su² Kris²tu³jah¹la² kãin² thãi³ti³la² a³lxi¹nx2ti³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² ĩ²sxã³ ĩ³so¹nx2ti³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Nxe³nx2ti³kxan²ti³ sa²yxo²ã³yah³lxi³ta¹hi¹nhẽ¹la². A²nũ²a² ã̱³xa² hi²sen³kxai³lu² wãn³txa² wi¹jau³xa² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txi³sa²ki³lxo³jau³xai²na² ĩ³yau¹ũ¹nx2ti³ta¹hẽ¹la². Ĩ³yau¹ũ¹nx2ti³ha²kxai³ wãn³txa² e³kxi¹nx2ta¹jau³xai³tã² wa³su³txi³ ã³yah³lxin¹nũ²hẽ³la². Wi¹lhin¹ki³lxo³tũ̱³ka̱³txai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Yau³xã̱³xai²li² ĩ³tih³nxe³nx2ta¹jau³xai²na² so¹lxi³ wi¹jau³xai²la¹wi¹. Nxe² ki³ha¹kxi¹nx2ti³ta¹hẽ¹la². Nxe³ju³ta² hxi²ye¹ta³lxi³sah¹lxi¹nhẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ ãin²ti³sa³sih¹yah³lxi¹nhẽ¹la². \v 7 Jã¹nxe³jau¹xai²li² yau³xã̱³xa² wãn³txa² wi¹jau³la³ yũ²nxa³wa². Hãi¹nx2na³la². Hãi¹sxã³ ã³ke³tũ¹nx2tain¹ju³ta² so¹lxi³ te³nain¹na²hẽ³la². Nxe³nx2txai¹nha²kxai³ wãn³txai²li² Je³su² Kris²tu³jah¹la² ĩ³yau¹ũ³jau³xai²li² ko̱³nxe³ti³ ĩ³ya¹te³lhxã³ ain¹nũ²hẽ³la². \v 8 Nxe³to³ta¹ oh³xan¹jah¹lai²la³ ta̱³nxa² a²nũ²a² ĩ²li³te²la³ ta̱³nxa² wãn³txa² e³kxi¹nx2ta¹jau³xai³tã² ĩ³yat1sxã³ ĩ³yau¹ũ¹nx2ti³ke³la³te²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹lain¹tu¹wa². Te²yã¹nxe³sxã³ Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³ya¹ta¹ke³la³te²kxai³ ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li²sa²nũ³nhĩ̱³nx2na³la². Nxe³te³nah¹lxi¹: \p — Ko̱³nxe³ti³hin¹khaix1ni¹lxi¹. Txa²ye³nãu³a² wxã³sxã³ yxau³ya³sah¹lxin¹ju³ta² yũ²nxa³lho³li¹. Sũ̱³na² a²wãn³txi³kxai³lu² nxe³sa²hĩ̱³nx2na³la². \v 9 Kxã³nxa² e³kxi¹nx2ta¹tai¹ti²tu³wa². Jã¹nxa¹wa². A²nũ²a² wxã³kxai²nãn²tu̱³ wãn³txa² Je³su² Kris²tu³jah¹la² ain³kxi²sah²lxin¹jau³xai³tã² ã³sxã³ ĩ³yat1sxã³ yau³xã̱³xa² ĩ³yau¹ũ¹nx2ti³kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li²hain¹tu¹wa². \v 10 Jã¹nxa¹jut3su² a²nũ²a² so¹lxi³ wi¹le³kxi²sain¹ju³ta² ten³sa²nxa³nha²wa². Hãi¹sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹le³kxi²sa²ju³ta² ten³sa³nha²wa². Te²yã¹nxe³sxã³ a²nũ²a² so¹lxi³ wi¹lxo³kxai¹na¹kxe³su² kãi³a¹kxai²nãn²tu̱³ wai³nhĩ̱³nx2nxa³wa². Kris²tu³jah¹la² so¹lxi³ wi¹lxo³kxai¹na¹kxe³su² kãi³a¹kxai²nãn²tu̱³ wai³nhĩ̱³nx2na³la². Nxe³na¹kxai²nãn²tu̱³ Kris²tu³jah¹lai²na² wãn³txa² a²wa³ka³li³lot3sxã³ yxau²xai³lhĩ̱³na¹wa². \s1 Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ka² Pau²lah³la² ĩ²sxã³ ĩ³so¹jau³su². \p \v 11 Txa²wã³tã̱³nãu³xãi³. Ĩ³ye³kxi¹nx2ta¹tu¹wa². Wãn³txa² wi¹jau³xa² e³kxi¹nx2ta¹jau³xai³tã² hai³txi³ a²nũ²a² wãn³txi³sxa³wa². \v 12 Nxe²nxa³ha²kxai³ hai³txi³ a²nũ²la³ ĩ³tih³nxe³sa²jau³sxa³ha²kxai³ kwa²wãn³txa² toh³lxi³jau³su² ĩ³yau¹ũ¹nxa²lxi³nxa³ha²kxai³ nxe³na¹wa². Nxe³na¹ha²kxai³ Je³su² Kris²tu³jah¹la² hi²sen³su² ĩ³yau¹ũ³sa³na²hẽ³la². \p \v 13 Ju³te²a² in³jah³lo²sa¹wa². Nxe³ha²kxai³ wãn³txa² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³ain¹jau³xu¹tai²na² sa²yxo²we¹te²jah¹lo²sa¹hẽ³la². Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² sa²yxo²ã³hxa³te³lhxã³ nũ³kxũn³txi³ khãuh³lxa³tai¹na¹hẽ³la². Kxã³nxai³tã² kãi³a¹ju³ta² nxa¹tai¹ti²tu³wa². \v 14 Txa²wẽ³sĩ¹nu¹tai²na¹ ya³lo³txi³khaix1nxe³sxã³ sa²yxo²we¹te²sa¹wa². Txa²nũ̱³ka̱³txa² txa²ha³tih³xa² ya³lo³txi²sxã³ sa²yxo²we¹tain¹na²hẽ³la². Nxain¹kxan²ti³ txai²li² ã²la² kãin² ya³lo³txi²sa³hẽ¹la². Wãn³txu¹tai²na² ã³na¹ti³hex1sa²nxa³hẽ¹la². \p \v 15 Nxe³nxa²ha¹te¹ a²ha² kxã³nxa¹ txa²hã³ka³na² a²ẽ¹na² yxau³ne³ha¹hĩ¹nũ¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³nu²kxai³lu² ĩ²sa²sxã³ so¹sa³nũ²hẽ³la². Na¹te²sa¹ha²kxai³ txo¹na¹tãu³a² kãin² thãi³ti³la² a³lxi²sa²sxã³ Sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² u²lxai³lhxã³ ĩ³hen³txi³si¹hai¹na¹jau³su² ĩ³sa²si¹hã³sa³na²hẽ³la². \v 16 Te²yã¹nxe³nũ²la² Sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³yau¹ũ³sa²jau³xai³tã² jãx1jau³xa² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²a² ĩ³yau¹ũ¹te³lhxã³ ĩ³sa²si¹hã³sa³na²hẽ³la². Nxe³ha²kxai³ a²ki³lha³lxa² Je³su²jah³lo²si²ha²kxai³ ĩ³yau¹ũ³sa³na²hẽ³la². Nxe³na¹ha²kxai³ hai³txi³ a²nũ²a² e³kxain¹sãn²nxa³hẽ³la². E³kxain¹nxa³ju³ta²sa¹: \p — Ĩh¹jau³ta̱³ ĩ³yau¹ũ³ain¹te³la¹ji¹wi¹? Na¹jau³su² e³kxain¹nxa³hẽ³la². \v 17 Te²yã¹nxe³sxã³ Ta³mas²ko²thĩ³na² yxau³na¹hĩ¹nai³tã² a²wi¹lhĩ¹na² Sũ̱³na² ĩ²sxã³ ĩ³so¹tũ̱³ka̱³txa² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² yxau³ain¹te²a² ai³sxã³ ĩ²ain¹nxa³hẽ³la². Hãi¹sxã³ A³ra²bi²a²ko³xa² so¹lxi³ ai³la¹hẽ³la². Ai³la¹ka³tu̱³ Ta³mas²ko²thĩ³na² sa²kxai³ ĩ³xi²sxã³ yxau²xai³la¹hẽ³la². \v 18 Nxe³na¹nũ²la² ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ kwẽ³kon³sxã³ yxau³sã²na¹nũ²la², Pe²jah³la² ĩ²te³lhxã³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ai³sxã³ ka³la³na¹hẽ³la². Ai³sxã³ ka³la³na¹nũ²la² ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ a³lan²ni²tãu³a² 15 nxe² a³la²ni²sxã³ yxau³ya³ha¹hẽ³la². \v 19 Yxau³ya³ha¹tãu³a² Je³su²jah³la² Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lo²si²ha²kxai³ nxe³jah¹la² a²lo³na² kãi²nxa³jah¹la² so¹lxi³ ĩ²a¹hẽ³la². A²nxe³jah¹lai²li² a²ĩ³lxa² Ti³a²kah³lo²su² na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ²sxã³ ĩ³so¹tũ̱³ka̱³txu¹tai²li² ã̱³xa² ĩ²nxa³hẽ¹la². \p \v 20 Jã¹nxa¹jut3su² wãn³txa² kwẽn¹ta² ũ³wha²li¹lũ³hũ¹nx2ta¹txã³nxai²li² ya²la³tu̱³tã³la². Wãn³txi³khai³xai²la¹wa². Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ²nẽ³na³la². Nxe³ha²kxai³ ko̱³nxa² ĩ³ki³han³jau³xa² ĩ³ye³ya³nx2ti³nxa³lho³la². \p \v 21 Jã¹nxe³jut3su² nxe³na¹nũ²la² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² a³li³sxã³ ai³na¹hẽ³la². A³li³sxã³ ai³na¹nũ²la² Si²ri³a³ko³xa² Si³li²si²a²ko³xa² nxe³tãu³a² ko³ha¹li¹ ai³lha²thet3ta¹hẽ³la². \v 22 Nxe³na¹tãu³a² Kris²tu³jah¹la² wãn³txa² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² Ju³te²a²ko³xan¹te²a² hai³txi³ ĩ²sai¹nxa³hẽ³la². \v 23 Hãi¹sxã³ o²la³kxi²na¹ju³ta² so¹lxi³ txa²ha³ta̱³nxa² so¹lxi³ ain³kxi²sain¹ta²nũ³sẽ¹la². Ain³kxi²sain¹te³nah¹lxi¹: \p — Khãuh³lxa³ti³nẽ³jah¹lai¹ta³lxi³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ki̱³ju³ta² te³nxa³jau³su² hxa³kxi²nẽ³te³lhxã³ jah¹lai¹ta³lxi³ a²kwẽn¹tai²na¹ yxo²ĩ² ã³si³wxe³ta¹hẽ¹li¹. Nxẽn³tain³tain¹to³ta¹hẽ¹la². \v 24 Nxe³ha²kxai³ yxo²ĩ²a¹ju³ta² ĩ³ka³lih³ ã³si³wxen³tain¹ta¹hẽ¹la². Nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² kãin² ĩ³sa²nẽn¹kxain¹ta¹hẽ¹la². \c 2 \s1 Sũ̱³na² ĩ²sxã³ ĩ³so¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ĩ³ha¹txi²jau³su² \p \v 1 Nxe³nũ²la² kwẽ³kxa² ka³lxa¹txi³ 14 nxe² hxi²ka² hxan³sxã³ ãh¹ ha¹li¹ ha¹li¹ wxa²sa³wa²la³kxi²nũn³ka³tu̱³ kwẽ³kon³tãu³a² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ã³wa̱³li²na¹hẽ³la². Bar³na³be²ah³lai¹tã² txai²na² nxe³sxã³ Ti²to³jah¹la² tẽ³sxã³ wa̱³li²ya³ha¹hẽ³la². \v 2 A²kxã³nxai³tã¹ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² wa̱³li²si¹sa²jau³su² wã²nxũ̱h¹ e³kxi²sa³na²hẽ³la². Wa̱³li²nũ²la² a²nũ²a² hxi²kan¹txi³su² ye²yhain¹te²a² yxo²ĩ²te²si²ha²kxai³ nũh¹e³kxai¹na¹hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xai²na² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²a² ĩ³hen³txai¹na¹jau³xai³tã² ĩ³yau¹ũ³hai¹na¹hẽ³la². O²la³kxai¹na¹ju³ta² ten³sai¹nhĩ̱³txa²nxa³khih³ nxa¹hẽ¹la². Nxe³sxã³ ã³ne³wxe³sai¹nxa³ke³la³te²kxai³ a²yan¹nãu³a² o²la³kxi²na¹kxe³nũ³su² ã³na¹sain¹kxa²ya̱n³txi³su² na¹hẽ¹la². \v 3 Nxe³na¹kxan²ti³ Ti²to³jah¹la² ã³si³tẽ³kxi²sa²jah¹la² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³kxan²ti³ wi¹le³kxi²nyhain¹na²hẽ³la². Ju³te²ah³la² a²ki³lha³nãu³xa² a²ki³wã²la² ũ³sa³si³tũ³ko¹kã¹nyhai¹nhxai²na²hẽ³la². Jã¹nxe³ju³ta² wet1si¹jau³su² hai³txi³ kwa³na³ai¹nxa³hẽ³la². \v 4 Nxe³ju³tai²li² a²kxã³nxa¹ yxo²ĩ²ki³lxo³tũ̱³ka̱³txa² hãi³a² wih³sxã³ ã³ya³wi²kxi²xain¹sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³sain¹sĩn¹sxã³ Je³su² Kris²tu³jah¹lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²sĩ¹na¹ha²kxai³ ã³wa²sut1sxã³ yxau³sĩ¹na¹ju³ta² te³nain¹sĩ¹nxa³hẽ³la². Hãi¹sxã³ Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² ãh¹ sa²yxo²wet1sĩ¹na¹ju³ta² so¹lxi³ te³nain¹sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³si¹sain¹sĩn¹jau³su² nxẽn³tain¹sĩn¹na²hẽ³la². \v 5 Nxẽn³tain¹sĩn¹kxan²ti³ Je³su²jah³lai²na² yxo²ĩ²ki̱³kxe³su² ya²la³lyau³su² ha²kxai³ ĩ³ya¹tain¹ju³ta² ten³sa²sĩ¹nxa³hẽ¹la². Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te² ĩ³nxa² yah³lxin¹kxan²ti³ hxi²kan¹txi³ yxo²ĩ²yah³lxi¹lxa², Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² wen¹yah²lxan³kxan²ti³na². Nxe³ha²kxai³ hai³txi³ ã³ne³to³ti³hex1yain¹sĩ¹nxa³hẽ³la². \p \v 6 Nxe³yãn¹ta¹ hxi²kan¹ti³ nũ̱³ka̱³txa² txah²yau³xa² e³kxi²sai¹nxa³hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² ye³na² kãin²te²su² ta̱³nxa² kãi²nxa³te²su² ta̱³nxa² yũ³ye²te²sxa³yu²hẽ³la². Te²yã¹nxũn³te²sa¹wa². \v 7 Jã¹nxa¹jut3su² txai²na² sa²kxai³lu² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²a² ĩ³sa²si¹hã³ũ¹sai¹nha²kxai³ Pe²jah³la²kxai³lu² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ĩ³sa²sa¹hã³ũ¹ha²kxai³ nxe³sain¹sĩn¹na²hẽ³la². Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³si¹yhe²nha¹jau³su² ĩ³sa²si¹hã³ũ¹sain¹sĩn¹na²hẽ³la², Txa²wã¹sũ̱³na²sa³. Ju¹tai²li² a³la³kxain¹na²hẽ³la². \v 8 Nxe³ha²kxai³la¹ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² ĩ³hxi²kat1sxã³ ĩ³sa²si¹hã³ũ¹yha³sain¹na²hẽ³la². Pe²jah³lai²na² sa²kxai³lu² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ĩ³hxi²kat1sxã³ ĩ³sa²si¹hã³ũ¹hi² txai²li² Pau²lah³lo²na¹xai²na² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²a² ĩ³hxi²kat1sxã³ ĩ³sa²si¹hã³ũ¹hi² ya³sain¹na²hẽ³la². \v 9 Jã¹nxa¹jut3su² Ti³a²kah³la² Pe²jah³la² Jo³ãu²ah³la² yah³lxi³sxã³ a²hxi²kxan¹ti³la³ye²ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³nai²na² kãin² thãi³ti³la² a³lxi²sa³kxe³su² e³lxah²lxi³ye²ha²kxai³ ĩ³sa²si¹hã³ũ¹ha¹ju³ta² wi¹le³kxi²sain¹na²hẽ³la². Nxe³sai¹nha²kxai³ Bar³na³be²ah³la² txai²na² ya³sxã³ ĩ³nxũ²kwa̱i³lxũ¹ya³sain¹te³lhxã³ hxi²ki³ya³sain¹na²hẽ³la². Hxi²ki³ya³sain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² a²ten³jau³su² hĩ¹na² kãin² ã³ne³wxe³sĩ¹na¹wi¹. Nxe³sĩ¹na¹ha²kxai³ Bar³na³be²ah³la² wxãi²na² nxe³ja³hin¹sxã³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²a² ai³ya³hin¹ju³ta² wai³ni² txai²na¹xai²na² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³su² txa²wã¹nũ̱³ka̱³txi³khai³xa² ai³la¹ju³ta² wai³ni² nxe²na³li¹. \v 10 Nxe² ai³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ hãi¹sxã³ txa²wã³tã̱³nãu³xa² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³nãn¹te²na² yen³kxi³txa²te²na² nxe³wã²na³ain¹ya³txa³hẽ¹li¹. Nxe³sain¹sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³ju³tai²li² wi¹lhin¹sxã³ kãi³yah³hxai²na¹hẽ³la². \s1 Pau²lah³lai²na² a²yxo²wãn³txa² Pe²jah³la² ĩ³kwa̱i²kxi²jau³su² \p \v 11 Nxe³yãn¹ta¹ Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² yxau³na¹hĩ¹nai³tã² Pe²jah³lai¹tã² wxã³na²hẽ³la². Wxã³nũ²la² hã²wxãn³txa³ wain³txi³ o²la³kxi²nxa³ha²kxai³ ĩ³kwa̱i²kxi²na¹hẽ³la². \v 12 A²kxã³nxa² Ti³a²kah³lai¹tã² a²sa³wi³ha³lxa² sa²si¹hã³ũ¹sxã³ wxã³ain¹na²hẽ³la². Ain¹ta¹ wxã³ai¹nxa³ta̱³lxa¹ Pe²jah³lai²na² sa²kxai³lu² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²su² kxan²ti³ ã³nũ²kxi²sxã³ ã³wxe³sxã³ yain³yah³lxi³na²hẽ³la². Nxe³nxa²ha¹te¹ Ti³a²kah³lai²na² sa³wi³ha³lxa² wxã³yai¹nhĩ¹na¹ Pe²jah³lai²na² hi²sen³kxai³lu² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²a² ã³ya²sa³wxe³sxã³ yain³na²hẽ³la². \p — Ju³te²a² wãn³txa² so¹lxi³ sa²yxo²we¹nha²tũ̱³ka̱³txa² ko̱³then³txi³sa³ha³tã¹. Nxe³jau³su² yu̱h³lxi³jau³su² ã³ya²sa³wxe³sxã³ yain³na²hẽ³la². \v 13 Nxe³kxa²yu³su² Ju³te²ah³la² nũ̱³ka̱³txa² yxo²ĩ²te²a² yu̱h³lxi³jau³su² ã³ya²sa³wxe³ ã³si³wxe³yah³hain¹na²hẽ³la². A̱i³lhxã³ Bar³na³be²ah³la² hi²sen³su² te²yã¹nxe² ã³kãi³ ã³si³wxe³nũn³na²hẽ³la². \v 14 Nxe³ju³tai²li² Je³su²jah³la² wãn³txa² wain³txi³ sa²yxo²we¹tai¹nxa³ha²kxai³ Pe²jah³la² ĩ³kwa̱i²kxi²na¹hẽ³la². A²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ã³nũ¹tain¹tãu³a² hi̱³ta¹hẽ³la². Hi̱³ta¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³sa²lxi¹. Wxãi²na² Pe²jah³lo² ĩ³nxa² Ju³te²a² in³txi³si¹lxi¹. Nxe³yãn¹ta¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²a² yã¹nxe² kãi³i¹lxi¹. Hai³txi³ Ju³te²a² in³txa² yã¹nxe² kãi³xa³lxi¹. Nxe³ha²kxai³ a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ Ju³te²an¹jah¹la² yã¹nxe² kãi³si¹hai¹nĩn¹jau³su² kwa³na³ai¹ni¹lxi¹. Nxe³sxã³ kãi³xãn³kxe³su² a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ sa²yxo²we¹txain¹si¹ja³kxa̱³ni¹lxi¹. Ju¹tai²li² wai³nxa³wi¹. Nxe³ai¹na¹hẽ³la². \s1 A²nũ²a² a²yxo²ha³kxa¹ yxo²ĩ²kxi³jau³nũ³su² \p \v 15 Jã¹nxe³jut3su² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² nxe³sĩn¹te²sa¹wa². Hai³txi³ a²nũ²a² ã̱³xa² nũ̱³ka̱³txi³su² nũn³sĩn¹nxa³wa². Ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹kxa² yã¹nxũn³sĩn¹te²txã³wa². \v 16 Nxe³sĩ¹na¹kxan²ti³ Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xa² sa²yxo²wet1sĩ¹na¹kxan²ti³ hai³txi³ Txa²wã¹sũ̱³na² sa²kxai³lu² wain³te²lot3sa²sĩ¹nhĩ̱²nxa³wa². Hãi¹sxã³ Je³su² Kris²tu³jah¹la² wãn³txa² yxo²ĩ²sĩ¹na¹kxai²nãn²tu̱³ wain³te²lot3sa²sĩ¹nhĩ̱³nx2na³la². Jã¹nxe³jut3su² Je³su² Kris²tu³jah¹lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²sĩ¹na¹wa². Yxo²ĩ²sĩ¹na¹ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² sa²kxai³lu² wain³te²lot3sa²sĩ¹nhĩ̱³nx2na³la². Yxãn¹ta¹ Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xa² sa²yxo²wet1sĩ¹na¹kxan²ti³ nxe³ju³tai²li² hai³txi³ wain³te²lot3sa²sĩ¹nhĩ̱³nx2nxa³wa². Nxe³jau³xu¹tai²na² hxi²kan¹txi³ wain³te²lot3sa²sĩn¹te²sxa³yu²hẽ³la². \v 17 Nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wain³te²lot3sa²sĩn¹ju³ta² so¹lxi³ ten³sa²sĩ¹nha²kxai³ Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xa² ã³a¹hẽ³la². Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² so¹lxi³ yxo²ĩ²sĩ¹na¹hẽ³la². Nxe³sĩ¹na¹ha²kxai³ a²nũ²a² nxe² e³kxi²sain¹sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³sain¹sĩn¹te³nah¹lxi¹: \p — Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xa² ã³yah³lxi¹nha²kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²a² yã¹nxe² ko̱³nxe³ti³ kãi³yah³lxi¹lxi¹. Nxe² ãn³kxe³tũ¹sain¹sĩn¹na²hẽ³la². Jã¹nxe³ju³kxai³lu² nxe³sĩ¹na¹ke³la³te²kxai³ Je³su² Kris²tu³jah¹la² ko̱³nxe³ti³ kãi³ti³hi¹sain¹sĩ¹nhĩ̱³nx2na³la². Yxãn¹ta¹ Je³su² Kris²tu³jah¹la² hai³txi³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ti³hit1sain¹sĩ¹nxa³wa². \v 18 Te²yã¹nxe³sxã³: \p — Ko̱³nxe³ti³ kãi³a¹ju³ta² sa²wa²su¹sa²te²ji¹xã¹. Na¹jau³su² Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xai²na² sa²kxai³lu² yxo²ĩ²xi²na¹ke³la³te²kxai³ ko̱³nxe³ti³ kãi³a¹ju³ta² kãin² yũ³hĩ̱³na¹wa². Nxe³na¹ke³la³te²kxai³ ko̱³nxe³ti³ kãi³a¹ju³ta² e³lai²na¹ yũ³sa²hĩ̱³nx2na³la². Nxe³ju³tai²li² ten³ti³hex1sa²nxa³nha²wa². \v 19 Jã¹nxe³ha²kxai³ Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xai²li² a²ẽ¹na² sa²hau³kot3si¹sa²ju³ta² ten³sa²nxa³nha²wa². Nxe³sa²nxa³kxe³su² Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xai²li² ã³wa²sut1sxã³ yxau³na¹wa². Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³sa³na²hẽ³la². Ĩ³yau¹ũ³sa²jau³xa²sa¹, txa²ẽ¹nãu³ai²na² ko̱³nxe³khaix1ye²na¹ha²kxai³ wã²nxũ̱h¹ sa²hau³ko³sa²ju³ta² hxi²kan¹sa²nxa³ha²kxai³ nxe² ĩ³yau¹ũ³sa³na²hẽ³la². Nxe³na¹ha²kxai³ nxe³hĩ¹nãn¹te²tu̱³ kwa³na³jau³xu¹tai²na² ã³na¹la³kxi²na¹ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² ka³te̱n³su² yxau²xai³la¹ha²kxai³ nxe³na¹wa². \v 20 Jã¹nxe³sxã³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²a¹hĩ¹nai³tã² kwa³na³jau³xu¹tai²na² ã³wa²sut1sxã³ yxau³na¹hẽ³la². ówa²sut1sxã³ yxau³na¹ha²kxai³ Kris²tu³jah¹la² txa²ẽ¹nãu³ai²na² yxau² ã³si³wxe³ya³sain¹na²hẽ³la². Nxe³ya³sain¹kxe³su² kxã³kxai³ Je³su² Kris²tu³jah¹la² ĩ³hxi²kĩ¹la³kxain¹sxã³ ya³lu²kxi²nẽ³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Te²yã¹nxe³kxe³hũ̱³nxe² ĩ³hxi²kĩ¹la³kxi²ya³sain¹nũn³na²hẽ³la². Ne³ya³sai¹nhĩ¹nãn¹te²tu̱³ kwa³na³jau³xu¹tai²na² ã³wa²sut1sxã³ yxau²xai³te²sa¹wa². Nxe³ha²kxai³la¹ txa²sĩ̱³khai³xa² ka³te̱n³su²na¹kxan²ti³ Kris²tu³jah¹la² a²ka³te̱n³sĩ̱³na² so¹lxi³ nxu²kwa̱i³yxau³sa²na³la². Nxe³sa³ha²kxai³ nxe³hĩ¹nãn¹te²tu̱³ Je³su² Kris²tu³jah¹la² so¹lxi³ nũ³kxũn³txi³ ĩ³hxi²kat1sa³jah¹lai²la¹wa². Je³su² Kris²tu³jah¹lai²li² Sũ̱³na² Ta²hah³lo²su² ha²kxai³ a³lxi²nẽ³jah¹lai²la¹wa². A³lxi²nẽ³lha²kxai³ wã²nxũ̱h¹lxi³ ya³lu²kxi²nẽ³lain¹jah¹lai²la¹wa². A²nxe³jah¹la² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³la¹wa². \v 21 Jã¹nxa¹jut3su² Txa²wã¹sũ̱³na² kãin² thãi³ti³la² a³lxi²nẽ³lha²kxai³ Je³su² Kris²tu³jah¹la² ya³lu²kxi²nẽ³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Nxe²e³kxi²nẽ³ke³la³te²kxai³ nxe³te³nah¹lxi¹: \p — Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² yxo²ĩ²yah³lxi¹nha²kxai³ e³kxi¹nx2ta¹te³nah¹lxi¹: “Wain³te²lo³ti¹lxi¹. Nxa²lxa¹wi¹.” Nxe³ke³la³te²kxai³ kwa² ya³lu²kxi²nẽ³lai¹nhĩ̱³nx2na³la². Yxãn¹ta¹ hai³txi³ ti³hex1sa²nxa³wa². Kris²tu³jah¹la² so¹lxi³ a²ẽ¹na² sa²wa³su³kxi²sain¹ju³ta² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³te²sa¹wa². \c 3 \s1 Wãn³txa² kwa³na³jau³xu¹tai²na² wxa²wa²su¹kxi²nẽ³te²la¹xã³? \p \v 1 Nxe³ha²kxai³ Ka³la²si²a²ko³xan¹te²nãu³ ĩ³nxa² ne³the³the³kxi²yah³lxa³lxa². Kãin² ĩ³ki³ha¹kxi¹nx2tain¹nũ²hẽ³la². Je³su² Kris²tu³jah¹la² ĩ³hxi²kĩ¹la³kxain¹ju³ta² wain³txi³ ĩ³yau¹ũ¹nx2ta¹tai¹ti²tu³wa². Wi¹la³la³kxi²yah³lxin¹tai¹ti²tu³wa². \v 2 Nxe³yah³lxi¹nha²kxai³ yau³ka³na³ka³nat3sxã³ ĩ³yau¹ũ¹sah¹lxi³hẽ¹la². Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² ĩh¹nxe² ĩ³nxũ²kwa̱i³wi¹nx2ti³lhai¹la²? Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² sa²yxo²we¹jah³lxin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱n³tu̱³ ta̱³nxa² hãi¹sxã³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ah³lxin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱n³tu̱³ ta̱³nxa² ĩh¹jau³su² hĩ̱³te³la¹xã³? \v 3 Ne³kan²kxi²khaix1yah³lxi¹lxa². Nxe³ha²kxai³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² ãn³si³tẽ³kxi²yah³lxi¹nhĩ¹nai³tã² Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² ĩ³hxi²ka¹txa²lxi³tai¹ti²tu³wa². Yxah³lxin¹ta¹ hĩ¹nai²li² Sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ã³yah³lxin¹ta²lu¹wa². Nxe³yah³lxin¹sxã³ wxa²ẽ¹nãn¹jau³kxai³lu¹: \p — Txa²sa²nẽ¹nha¹ju³khai³xa² so¹lxi³ ãn³si³tẽ³kxai¹na¹nha¹. Yah³lxin¹jau³xai²li² wain³ti³he¹nx2nxa³wa². \v 4 Te²yã¹nxe³sxã³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² ãn³si³tẽ³kxi²yah³lxin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² khãuh³lxa³ti³nha²khai¹yxah³lxin¹tai¹ti²tu³wa². Nxe³yah³lxin¹sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ĩ³hxi²kat1jah³lxin¹tai¹ti²tu³wa². Nxe³ju³tai³tã² kwa² ã³na¹sxã³ sa²yxo²ã³ah³lxin¹ta¹thai¹la²? \v 5 Te²yã¹nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² A²yãu³ka³txa² ũ³hũ¹nx2ti³ha²kxai³ wã³nxĩn¹sxã³ o²la³kxi¹nx2ti³ha²kxai³ nxe³nxa²lxi³tai¹ti²tu³wa². Hai³txi³ Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² sa²yxo²we¹jah³lxin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ũ³hũ¹nx2ti³xa³tai¹ti²tu³wa². Yxãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² yxo²ĩ²sxã³ yxau³yah³lxi¹nha²kxai³ Sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ũ³hũ¹nx2ti³tai¹ti²tu³wa². \p \v 6 Nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² ũ³wha²li¹txã³nxu¹tai²na² e³te³nah¹lxi¹: \p — A³bra³ãu²ah³la² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² a²ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³ta² ne³wã²na³sxã³ wain³te²lo³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 7 Nxe³ha²kxai³ te²yã¹nxe² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau³te²na² so¹lxi³ A³bra³ãu²ah³la² a²ne³tah²nãu³la³ti³hit1jah¹lai²la¹wa². \v 8 Te²yã¹nxe³sxã³ a²kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²a² yxo²ĩ²ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² wain³te²lo³tain¹si¹ja³kxa³nũ³sxu² ã²la² a³la³kxi²ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Txa²wã¹sũ̱³na² ũ³wha²li¹txã³nxũ¹tai²na² nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Nxe³ha²kxai³ A³bra³ãu²ah³lu¹tai²na² sa²kxai³lu² Sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³su² ĩ³yau¹ũ³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Nxe³te³nah¹lxi¹: \p — Wxãi²kxai³ hĩ¹na² yxo²ĩ²in¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² kxã³nãu³a¹ a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² yxo²ha³kxa¹ ul²yxaun³ta³kxi² kxan²ti³ wi¹lhin¹ti³hi¹tai¹na¹tu¹wi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². \v 9 Jã¹nxe³ha²kxai³ A³bra³ãu²ah³lu¹ta²kxai³ yxo²ĩ²ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² wi¹lhin¹ti³hi¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Te²yã¹nxe³sxã³ a²nũ²a² ĩ²li³te²a² yxo²ĩ²kxai²nãn²tu̱³ wi¹lhin¹ti³hi¹tũn³tu¹wa². \p \v 10 Nxe³yãn¹ta¹ a²nũ²a² ĩ²li³te²a² a²ẽ¹nãn¹jau³kxai³lu¹: \p — Wain³te²lot3sa²ju³ta² ten³sa³nha¹. Nxe³nha¹ha²kxai³ kwa³na³jau³xu¹tai²na² sa²yxo²wet1sxã³ kãi³a¹tũ¹xã¹. Nxe³jau³tu̱³ nxe³to³ta¹ hai³txi³ wain³te²lo³ju³ta² yũ²nxa³lho³la². Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² hxi²kan¹txi³ sa²yxo²we¹thxa³te²sxa³yu²hẽ³la². Nxe²nxa³sxã³ Sũ̱³na² ũ³wha²li¹txã³nxu¹tai²na² e³te³nah¹lxi¹: \p — A²nũ²a² ĩ²li³te²la³ kwa³na³jau³xu¹tai²na² sa²yxo²wet1sxã³ kãi³kxai²nãn²tu̱³ yxãn¹ta¹ yau³ka³na³ka³nat3sxã³ sa²yxo²we¹txa³jau³su² on³kxai²nãn²tu̱³ a²nxe³jah¹la² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ki³kxai³lu² ko̱³nxe³te²lo³ju³ta³lon³na³li¹. Nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². \v 11 Jã¹nxe³ha²kxai³ Sũ̱³na² wãn³txu¹tai²na² ũ³wha²li¹txã³nxu¹tai²na² jã¹nxũn³te³nah¹lxi¹: \p — Sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³te²na² so¹lxi³ wain³te²lo³jah¹lo²su² na³li¹. Nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Nxe³ha²kxai³ kwa³na³jau³xu¹tai²na² hãi¹nxe³jau³xa¹ hxi²kan¹txi³ sa²yxo²we¹thxa³te²sxa³yu²hẽ³la². Nxe²nxa³sxã³. Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹lin¹ti³hi¹ju³ta² yũ²nxa³wa². Ju¹tai²li² e³lxah²lxi²na³la². \v 12 Jã¹nxe³ha²kxai³ kwa³na³jau³xu¹tai²na² sa²kxai³lu² yxo²ĩ²kxe³ju³ta² hai³txi³ ã³wxe³nũh¹hxa³wa². Hãi¹sxã³ sa²yxo²wet1sxã³ kãi³kxe³ju³ta² so¹lxi³ ã³wxe³nũh¹na³la². Nxe³ju³tai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² ũ³wha²li¹txã³nxu¹tai²na² e³te³nah¹lxi¹: \p — Kwa³na³jau³xu¹tai²na² sa²yxo²wet1sxã³ kãi³te²na² sa²kxai³lu² kwa³na³jau³xai²na² so¹lxi³ ã³wxe³nũh¹na³li¹. Nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Nain¹ta¹ yau³ka³na³ka³na³jau³xa² sa²yxo²ã³kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² ko̱³nxe³te²lo³tu¹wa². \p \v 13-14 Jã¹nxe³jut3su² kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na³ ũ³wha²li¹txã³nxu¹tai²na² e³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³te³nah¹lxi¹: \p — Ko̱³nxe³ti³ kãi³jah¹la² ĩ³ya²lu¹tain¹kxai²nãn²tu̱³ ĩ³hxi²kĩ¹la³kxain¹te³lhxã³ nx2na³na¹ sxã³ a²nũ²a² nxe² e³kxi²te³nah¹lxi¹: “Ko̱³nxe³ti³ kãi³ĩ¹nha²kxai³ hxi²ki³te²si¹lxi¹. Nxĩ¹nha²kxai³ ĩ³hxi²kĩ¹la³kxi²sa²sih¹nxa²ha¹jau³su² Txa²wã¹sũ̱³na² kwa³na³sa³na²hẽ³li¹.” A²nũ²a² nxa²hẽ³li¹. Ũ³wha²li¹txã³nxu¹tai²na² nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Te²yã¹nxe³sxã³ ko̱³nxe³ti³ kãi³sĩn¹te²sa¹ha²kxai³ a²hxi²ki³te²la³nũn³sĩ¹na¹wa². Nxe³sĩ¹na¹kxe³su² Kris²tu³jah¹la² hi²sen³su² sa²so¹kxi²sa²sĩn¹sxã³ ko̱³nxe³ti³ kãi³kxe³hũ̱³nxe³la²sxã³ ko̱³nxe³te²lo³nha²sxã³ ya³lu²kxi²sain¹sĩn¹na²hẽ³la². Txa²wã¹ko̱³nxe³ti³ kãi³sĩ¹na¹ju³ta² sa²wa²su¹te³lhxã³ ya³lu²kxi²sain¹sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³sxã³ ĩ³hxi²kĩ¹la³kxain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Nxe³ha²kxai³ ko̱³nxe³ti³ kãi³sĩ¹na¹ju³ta² sa²wa²sut1sain¹sĩn¹sxã³ wain³te²lot3sain¹sĩn¹na²hẽ³la². Te²yã¹nxe³sxã³ kxãn³kxai³ A³bra³ãu²ah³lu¹tai²na² hi²sen³su² Sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²ha²kxai³ wain³te²lo³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Nxe³sxã³ A³bra³ãu²ah³lu¹ jãx1sain¹sĩn¹na²hẽ³la². Txa²wã¹sũ̱³na² yxo²ĩ³sĩ¹na¹ha²kxai³ Sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ã³nxũ²kwa̱i³wi¹sa²sĩn¹si¹jau³su² ũ³hũ¹sa²sĩn¹na²hẽ³la². Te²yã¹nxe³sxã³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² yxo²ha³kxa¹ yxo²ĩ²sxã³ yxau³ain¹kxai²nãn²tu̱³ Sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ũ³hũ¹ain¹nũn³tu¹wa². Nxe³jau³xa² wi¹jau³xai²li² ĩ³ye³ũ¹sain¹sĩn¹na²hẽ³la². \s1 Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³ye³ũ¹nhẽ³jau³su² \p \v 15 Txa²wã³tã̱³nãu³xãi³. A²nũ²a² kãi³kxi²nyhu¹ki³jut3sũ̱n³ju³ta² ĩ³yau¹ũ³nx2ta¹tu¹wa². A²nũ²a² ha¹li¹ ta̱³nxa² yen³kxa² e³kxi²sxã³ ten³ya³kxai²nãn²tu̱³ ĩ³ye³yxo²ka²la¹hũ³nyhu¹sxã³ ũ³wha²li¹lya³te²ju²hẽ³la². Ne³wã²na³kxa²ya̱n³txi³su² a²ĩ³lxa² ũ³wha²li¹lhẽ¹ja³te²ju²hẽ³la². Ya³kxai²nãn²tu̱³ kxãn¹ton³tãu³a¹ ũ³wha²li¹lhẽ¹txã³nxa² sa²yxo²ã³ta̱³nxa² wãn³txa² yau³xã̱³lxi³ ũ³wha²li¹lũ³nhe³wxe³ta̱³nxa² nxe³na¹tũ¹xã¹. Ya³nxa²ha³ta̱³nxãn²ti³ ya³kxai²nãn²tu̱³ hxi²ka¹nai¹nhĩ̱³nx2nxa³wa². \v 16 Te²yã¹nxe³ju³kxai³lu² a²kxã³nhxĩ¹nai³tã² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² A³bra³ãu²ah³lu¹tai²na² a²sa³wit3su¹tai²na² ĩ³ye³ũh¹jau³xa² e³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². Hai³txi³: \p — Wxa²sa³wi³ha³lxi³su¹. Nxe²nxa³te²tu̱³: \p — Wxa²sa³wit3su¹. Ka³na³ka³na³ta² so¹lxi³ nxe² ĩ³ye³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹lai²li² Kris²tu³jah¹lain²txi²na³la². Nxe³kxi³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². \v 17 Jã¹nxe³na¹ju³ta² wãn³txa² e³kxi²na¹jau³xa² a²si³yxau³tãu³a²sa¹, a²wi¹lhĩ¹nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³kah³la² hi²sen³su² A³bra³ãu²ah³lu¹tai²na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³ye³ũh¹tain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Hã²wxãn³txa³nũ² kwẽ³kxa² ka³lxa¹tãu³u¹ta²kxai³lu² 430 nxe² kwẽ³kon³tãu³a¹ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² kwa³na³jau³xu¹tai²na² ĩ³yau¹ũ¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Jãx1jau³su² A³bra³ãu²ah³lu¹tai²na² ĩ³ye³ũh¹jau³xai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txain²txi³ Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txain²txi³ ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Jã¹nxe³jut3su² A³bra³ãu²ah³lu¹tai²na² ĩ³ye³ũ¹jau³xu¹tai²na² u²khaix1nxe³ha²kxai³ Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² a²si³yo³na² wxã³ha²kxai³ nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Nxe³ha²kxai³ Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² a²si³yo³na² wxã³kxan²ti³ hxi²kan¹txi³ wãn³txa² Sũ̱³na² ĩ³ye³ũh¹jau³xa² ã²la² u²lxan¹jau³xan²tu̱³ ĩ³yat1te²sxa³yu²hẽ³la². \v 18 Nxe³te²sxa³ha²kxai³ yen³kxa² wi¹te²a² ũ³hũ¹nẽ³lain¹kxe³nũ³su² Txa²wã¹sũ̱³na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² ã³wxe³nũ¹ke³la³te²kxai³ ĩ³ye³ũ¹jau³xu¹tai²na² ã³na¹hĩ̱³nx2na³la². Wãn³txa² kwa²toh³lxi³jau³la³hĩ̱³nx2na³la². Yxãn¹ta¹ ũ³hũ¹nẽ³lain¹kxe³nũ³su² hai³txi³ kwa³na³jau³xu¹tai²na² ã³wxe³nũ¹hĩ̱³nx2nxa³wa². Yxãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³ũh¹jau³xu¹tai²na² ã³wxe³nũ¹hĩ̱³nx2na³la². \p \v 19 Nxe³te²kxai³lu² ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ kwa³na³jau³xu¹tai²na² wxã³hĩ̱³ta¹hxai²yu²lhai¹la²? Txa²wã¹ko̱³nxe³ti³ kãi³ki̱³ju³ta² yũ³kxe³su² ĩ³ye³ũh¹te³lhxã³ wxã³ta¹hxai²hẽ¹la². A³bra³ãu²ah³lu¹tai²na² sa³wi³su² ã²la² e³kxi¹nx2ta¹jah¹lai¹tã² wxã²nxa³tãu³a² nxe³hĩ¹nu¹tai²na² so¹lxi³ kwa³na³jau³xu¹tai²na² yũ³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Jã¹nxe³ju³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² kwa³na³jau³xu¹tai²na² ĩ³yau¹ũ³te³lhxã³ oh³xan¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ³sa²si¹hã¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³sa²si¹hã³sãn²nũ²la² ã³yaun³ta² a³ka³nxain¹sxã³ a²nũ²a² ka³na³ka³na³te²a² ĩ³ye³ũh¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² jah¹lai²na² sa²kxai³lu² a²nũ²a² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³yau¹ũ³jah¹lo²su² ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². \v 20 Jã¹nxe³jut3su² A³bra³ãu²ah³lu¹tai²na² ĩ³ye³kxi²hĩ¹nu¹tai²na² nũh¹lxi³ e³kxi²nyha¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Hai³txi³ oh³xan¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ³sa²si¹hã³xa³ha²kxai³ a²nũ²khai³xa² ĩ³sa²si¹hã³xa³ha²kxai³ hãi¹sxã³ A³bra³ãu²ah³la² so¹lxi³ ĩ³ye³kxi²nyha¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². \s1 Ĩh¹nxe³ha²kxai³ kwa³na³jau³xu¹tai²na² ĩ³ye³kxi²nẽ³te²la¹xã³? \p \v 21 Nxe³kxai²nãn²tu̱³ wãn³txa² kwa³na³jau³xu¹tai²na² sa²kxai³lu² kan²txi³ ka³te̱³na² wi¹tãu³a² hxi²kan¹txi³ ũ³hũ¹nhẽ³nũ³nhĩ̱³te²la¹xã³? Hai³txi³ ũ³hũ¹ti³hex1nẽ³lxa³wa². Kwa³na³jau³xu¹tai²na² ĩ²li³jau³xa² kan²txi³ ka³te̱³na² wi¹tãu³a² ũh³hũ¹nẽ³nũn³kxe³su² yũ³ke³la³te²kxai³ txa²wã¹ẽ¹nãu³ai²na² sa²wa²su¹kxi²nẽ³ju³ta² yũ³hĩ̱³nx2na³la². Yxãn¹ta¹ hai³txi³ ti³hex1hĩ̱³nx2nxa³wa². \v 22 Nxe³kxa²yu³su² Txa²wã¹sũ̱³na² ũ³wha²li¹txã³nxu¹tai²na² sa²kxai³lu² a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ko̱³nxe³te²lo³tãu³lo³nha²kxe³su² ĩ³yau¹ũ³nhẽ³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Nxe³ha²kxai³ Je³su² Kris²tu³jah¹lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ki̱³kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³ũh¹nhẽ³ju³ta² ũ³hũ¹nẽ³tu¹wa². \p \v 23 Jã¹nxe³ha²kxai³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ki̱³kxe³su² yũ²nxa³hĩ¹nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² kwa³na³nẽ³jau³xu¹tai²na² ain³kxi²sxã³ yxau²xai³ki̱³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². \v 24 Nxe³sxã³ Je³su² Kris²tu³jah¹la² wxã²nxa³ta̱³lxa¹ Txa²wã¹sũ̱³na² kwa³na³nẽ³jau³xu¹tai²na² yxau³sxã³ sa²yxo²we¹ki̱³tai¹ti²tu³wa². Je³su² Kris²tu³jah¹la² wxã³sxã³ txa²wã¹ẽ¹nãu³ai²na² sa²wa²su¹tẽ³si¹ki̱³jau³nũ³su² yxo²ĩ²sxã³ wah³nxe³ki̱³tai¹ti²tu³wa². \v 25 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² nxe³hĩ¹nãn¹te²tu̱³ wah³nxe³ki̱³ju³ta² ne³ki³son³na³la². \p \v 26 Je³su² Kris²tu³jah¹la² yxo²ĩ²yah³lxi¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² a²ki³lha³lxa²nũ³lot3txa²lxi³na³la². \v 27 Te²yã¹nxe³sxã³ yxo²ĩ²yah³lxin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹yah³lxin¹tai¹ti²tu³wa². Nxe³sxã³ yxo²ĩ²yah³lxin¹ju³ta² e³lxah²lxi³hĩ̱³nx2na³la². Kris²tu³jah¹la² yã¹nxe³te²lo³jah³lxi¹lxa². \v 28 Nxe³sxã³ yxo²ĩ²yah³lxin¹te² ĩ³nxa² a²yxo²ha³kxa¹ Je³su² Kris²tu³jah¹la² sa³wi³ha³lxi³syah¹lxi¹lxa². Yxah¹lxin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Ju³te²an¹te²a² ta̱³nxa² Ju³te²an¹te²sxa³te²a² ta̱³nxa² nxe³yah³lxin¹kxan²ti³ a²wa³kxẽn³yah³lo²lot3sxã³ yxau³te²a² ta̱³nxa² wxa²wa²sut1sxã³ yxau³te²a² ta̱³nxa² nxe³yah³lxin¹kxan²ti³ in³txi³su² ta̱³nxa² tu¹su² ta̱³nxa² nxe³yah³lxi³nũ³nĩn¹kxan²ti³ Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a¹ hxi²kan¹kxi³ju³ta² ã³sen³sai¹nyhu¹kxi³ju³ta³la³ yũ²nxa³wa². A²yxo²ha³kxa¹ yxo²hau³hau³kon³nhĩ̱³ki̱³tã³la². \v 29 Nxe³ki̱³sa²kxai³ Kris²tu³jah¹la² a²sa³wi³ha³lxi³lon³ki̱³kxai²nãn²tu̱³ A³bra³ãu²ah³la² a²sa³wi³ha³lxi³su² nũ³nhĩ̱³ki̱³tã³la². Nxe³ki̱³kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³ũh¹nẽ³lain¹ki³nũ³sa²ki̱³tã³la². \c 4 \p \v 1 Jã¹nxe³ju³kxai³la¹ a²ki³lha³lxai²li² yãn³ta² kãin²to³nxa³hĩ¹na² hxi²kan¹txi³ yen³kxa² wã³nxĩn¹te²a² o²la³kxi²hĩ̱³nx2nxa³wa². Yen³kxa² yũ³hĩ̱³nx2nxa³wa². Yan¹nãu³a¹ a²yen³kxa² yxo²ha³kxa¹ a²hxi²kxe³lon³tu¹wa². Yen³kxa² ka³lxa¹txi³ yũ³tu¹wa². Yxãn¹ta¹ kãin²nxa³hĩ¹na¹ a²wa³kxẽn³yah³lo²lon³sxã³ yxau³kxa² yã¹nxe³jut3sũ̱³nhĩ̱³nx2na³la². Kwa³na³kxai²nãn²tu̱³ sa²yxo²wet1hĩ̱³nx2na³la². \v 2 Nxe³tãu³a² a²wẽt3sĩ¹na¹ wẽ³sa² ĩ³tih³nxe³jah¹la² ĩ³sa²si¹hã³ũ¹hi² yen³kxa² yxo²ha³kxa¹ hau³ko³jah¹la² ĩ³sa²si¹hã³ũ¹hi² a²wĩ³nu²su² te²kxai³lu² nxe³hĩ̱³nx2na³la². In³txi³lo³nxa³tãu³a² nxe³hĩ̱³nx2na³la². Nxe³te²ju²hẽ³la². A²wĩ³na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Hĩ¹na² in³txi³si¹lxi¹. Nxe²nxa³ta̱³lxa¹ nxe³hĩ̱³nx2na³la². \v 3 Te²yã¹nxe³ju³kxai³lu² wẽ³sxa² yã¹nxe³ki̱³sĩ¹nai³tã² a²nũ²a² yuh³xan¹te²a² wã³nxĩn¹ju³ta² so¹lxi³ ain³kxi²sxã³ sa²yxo²we¹ki̱³tai¹ti²tu³wa². \v 4 Nxe³ki̱³sa²kxai³ ha³lo²a² hau³hau³kon³na³na¹ sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² a²ki³lha³lxa² ĩ³sa²si¹hã³ũ¹nhẽ³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Sũ̱³na² ki³lha³lxa²khai³su² kxan²ti³ ĩ³sa²si¹hã³ũ¹nhẽ³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Ĩ³sa²si¹hã³ũ¹nhẽ³hĩ¹na² txu¹hẽ¹na² a²nũ²khai³su² a³li³lah¹sxã³ wen¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xa² sa²yxo²we¹jah¹lo²lon³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². \v 5 Jã¹nxe³ju³kxai³lu² a²nũ²ai²li² kwa³na³jau³xu¹tai²na² sa²yxo²we¹tãu³lo³te²nãn²tu̱³ ĩ²li³te²hũ̱³te²a¹ ko̱³nxe³te²lo³tãu³lo³tain¹jau³xa² ã³wa²sut1si¹jau³su² a²nũ²su² wen¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa², Je³su²jah³la²sa³. Nxe³sxã³ txa²wã¹ko̱³nxe³ti³ kãi³ki̱³ju³ta² ã³wa²su¹tẽ³te³lhxã³ ya³lu²kxi²nẽ³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² a²ki³lha³lhxu² khai³txi³hi¹tẽ³nũn³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². \p \v 6 Nxe³ti³hi¹tẽ³lha²kxai³ Je³su²jah³la² Yãu³ka³txa² nxũ²kwa̱i³yxau³nẽ³lhi¹jau³su² ĩ³sa²si¹hã³ũ¹nhẽ³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². \p — Wĩ³nãi³. Txa²wĩ³nu³sa²nhĩ¹lxi¹. Yxo²ĩ²nxa²ha¹kxe³su² nhi¹lxi¹. Nxe³hĩ̱³ki̱³tã³la². \v 7 Jã¹nxe³ju³kxai³lu² wxãi²kxai³ hĩ¹na² a²wa³kxẽn³yah³lo²lo³te²la³ yah²lxa³lxa². Hĩ¹na¹ Txa²wã¹sũ̱³na² a²ki³lha³nãu³khai³su² yah³lxi¹lxa². Yah³lxi¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² yen³kxa² ũ³ha¹te²a² yan¹nãu³a¹ ũ³yhen³kxi³nhẽ³tu¹wa². \s1 Pau²lah³lai²na² ĩ³hxi²waun³ta³kxi²jau³su² \p \v 8 Jã¹nxe³jut3su² kxã³nxai³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³nu²khai³xa² ĩ²yah³lxa³nhĩ¹nai³kxai³ a²nũ²a² wã³nxĩn¹ki³lxo³nha²te²a² txa²wã¹sũ̱³nu²sa²ki³lxo³te²an²tu̱³ sa²yxo²we¹jah³lxin¹tai¹ti²tu³wa². \v 9 Yah³lxin¹ta¹ hĩ¹na² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ²yah³lxi¹lxa². Te²yã¹nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ²nx2ti³na³la². Nxe³nx2ti³kxan²ti³ hĩ¹na²kxai³lu² ĩ³yat1jah³lxin¹sxã³ yen³kxa² wã³nxĩn¹nxa³kxa² ha³ya³kxa³lxi³sa²te²a² yuh³xai²nãn¹ta²yen³kxan²tu̱³ nxe³te²na² ãn³ten³yah³lxi¹lxa². Ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ yah³lxin¹ji¹wa²? Yen³kxai²na² a²wa³kxẽn³yah³lo²lo³ju³ta² ãn³ten³yah³lxin¹ji¹wa²? \v 10 Nxe³yah³lxi³sxã³ ha³lo²a² ĩ²lu³jut3sũ̱³ju³ta² a³lan²ti³su² ta̱³nxa² i³la³kxi³su² ta̱³nxa² kwẽ³kon³ti³xa² ta̱³nxa² txi³wa³kxa² wã³nxĩn¹ki³lxo³ju³ta² so¹lxi³ yuh³xan¹te² wãn³txa² so¹lxi³ ten³yah³lxi³ta¹hĩ¹nhẽ¹la². \v 11 Yah³lxin¹nha²kxai³ hxi²waun³ta³kxi¹nx2ta¹nha²wa². E³kxi¹nx2ta¹jau³xai³tã² sa²yxo²ã³sah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ kwa²o²la³kxi¹nx2ta¹kxa²ya̱n³txi³su² hxi²waun³ta³kxi¹nx2ta¹nha²wa². \p \v 12 Jã¹nxa¹jut3su² txa²wã³tã̱³syah¹lxi¹lxa². E³la² e³kxi¹nx2ta¹tu¹wa². A²kxã³nxai³tã² Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² yxo²ĩ²a¹ju³ta² ã³a¹ha²kxai³ Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² wxa²wa²sut1sxã³ yxau³na¹hẽ³la². Jã¹nxe³na¹kxa² yã¹nxe³sxã³ Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² wxa²wa²sut1sxã³ yxau³yah³lxi³nũ³nĩn¹tai¹ti²tu³wa². Jã¹nxe³hĩ¹nai³tã² ko̱³nxe³te²lot3sah²lxan³tai¹ti²tu³wa². \v 13 Nxe³sah¹lxa³nha²kxai³ a²wi¹lhĩ¹na² ĩh³ton³sxã³ yxau³kxi²ya³sain¹tai¹ti²tu³wa². Nxe³ya³sain¹tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³yau¹ũ¹nx2ta¹tai¹ti²tu³wa². \v 14 Nxe³na¹ha²kxai³ ĩh³ton³sa²kxe³su² ko̱³nxe³khaix1sa³kxan²ti³ sa²yxo²ã³sah²lxan³tai¹ti²tu³wa². Oh³xan¹jah¹la² wxã³ta̱³nxa² Je³su² Kris²tu³jah¹lo²khai³xa² wxã³ta̱³nxa² nxe³te²na² ain³kxah¹lxin¹kxa² yã¹nxe³sxã³ ain³kxi²sah¹lxin¹tai¹ti²tu³wa². \v 15 Wi¹lhin¹khai¹yxah³lxin¹tai¹ti²tu³wa². Yah³lxi¹nha²kxai³ a³lxi²sah¹lxin¹tai¹ti²tu³wa². Sah¹lxi¹nha²kxai³ hxi²kan¹txi³ wxa²ye³nai²li² wxa²ye³sai¹nhah²lxin¹ke³la³te²kxai³ ũ³yhe³wi²xi²sah¹lxi³hĩ̱³nxa¹lxa². Nxe³sah²lxi¹nhĩ̱³nxãn¹kxan²ti³ ĩh¹nxe³jah³lxin¹thai¹la²? \v 16 Wãn³txa² ya²la³lyau³xan²tu̱³ e³kxi¹nx2ta¹kxan²ti³ hĩ¹nai²li² ĩ³ã̱³lxa³txi³nha²sxã³ a̱n³ta³kxi²sah²lxi³hĩ̱³nxãn¹ji¹wa²? \p \v 17 Jã¹nxe³ju³kxai³lu² jah¹la²nãu³xai²li² yxo²ĩ²ki³lxo³te²nãu³xai²li² ko̱³nxe³ti³ kãi³tũ̱³ka̱³txai²la¹wa². Wi¹lhen³txi¹nx2tain¹kxan²ti³ ã³sxã³ ã³waix3sa²si¹hain¹yah³lxin¹jau³nũ³a² sah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ sa²yxo²ã³sah¹lxi³sãn²sxã³ sa²yxo²we¹tain¹yah³lxi³hĩ̱³nxa¹lxa². Nxe³ju³tai²na² so¹lxi³ te³nain¹na³la². \v 18 Jã¹nxe³jut3su² a²nũ²a² wi¹lhen³txi¹nx2tain¹jut3su² wai³nhĩ̱³nx2na³la², a²ẽ¹na² wi¹lhin¹ke³la³te²kxai³la². U²lxi³ yxau³ta̱³nxa² u²lxi³ yxaun²nxa³ta̱³nxa² nxe³kxan²ti³ wi¹lhĩ̱³nx2na³la². \v 19 Jã¹nxa¹ju³kxai³lu² wxãi²kxai³ txa²wẽ³ha³lxi³hũ̱³yah³lxi¹lxa². Kris²tu³jah¹la² wãn³txa² kũ³we²ki²la² ã³ne³wxe³yah²lxa³lxa². óne³wxe³ kãi²non³yah²lxan³ta̱³lxa¹ khãuh³lxa³tẽ³nha²sxã³ yxau³si¹sah¹lxin¹nha²wa². Tu¹ha³ka³lxa² wẽh³ni³te²a² wẽ³sa² ãh¹yxau³ni²tãu³a² a³li³lah¹xa³ta̱³lxa¹ khãuh³lxa³tẽ³nha²te²ju²hẽ³la². Jã¹nxe²ti³hũ̱³nxe² ã³ne³wxe³kãi²non³yah²lxan³ta̱³lxa¹ khãuh³lxa³tẽ³nha²sxã³ yxau³si¹sah¹lxin¹nha²wa². \v 20 Wxa²ye³na² wxã³sxã³ ĩ³ye³kxi²ti³ten³sa³nha²wa². Yau³ã̱³lxi³ti³ e³kxi¹nx2ti³hĩ̱³na¹wa². Nxe³ta¹ ti³he¹nxe²nxa³wa². Ul²yxau³na¹ha²kxai³ wãn³txa² wain³txi³ e³kxi¹nx2ta¹jau³nũ³a² hxi²kan¹sa²nxa³nha²wa². Wãn³txa² sa²wai³wait3sxã³ ĩ³ye³kxi¹nxa²lxi³te²nũ²hũ̱³nxa³nha²wa². \s1 A³bra³ãu²ah³lu¹tai²na² wẽ³ha³lxa² ha¹lin¹kxi³jau³su² \p \v 21 Jã¹nxe³jut3su² yau³ka³na³ka³nat3sxã³ ĩ³yau¹ũ³sah¹lxi³hẽ¹la². Nxe² e³yah³lxin¹te³nah¹lxi¹: \p — Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xa² sa²yxo²we¹ju³ta² ten³sa²sĩn¹nhai¹. Yah³lxin¹jau³su² kxan²ti³ jau³jau¹xai²na² yxo²ha³kxa¹ ain³kxi²yah²lxan³ta²lu¹wa². \v 22 Kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² A³bra³ãu²ah³lu¹tai²na² sa²kxai³lu² wẽ³sa² ha¹li¹ we¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². A²wi¹lhĩ¹na² tu¹ha² nũ¹ha² a²wa³kxẽn³yah³lo²lot3sxã³ yxau³ta¹ka³lxa² ũ³whĩn¹ti³sxã³ wet1sãn²sxã³ a²ki³lha³lxa² a²wi¹lhĩ¹nãn¹te²a² hxi²kan¹te²nãn²ta³ a³li³lah¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². A²yan¹nãu³a¹ a²sxe³xa³ka³lxu³khai³xa² ũ³whĩn¹ti³sxã³ sa²we²txi²nũn³sxã³ jã¹nxe² a³li³lah¹ye²nũn³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². \v 23 Nxe³sxã³ a²ki³lha³lxa² hxi²kan¹txa² a²hã³ka³na² kwa²hãi¹nxe² wa³kon³kxi²sxã³ yxau³ta¹ka³lxa² kwa²hãi¹nxe² wẽh³ni³sxã³ we¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Yxãn¹ta¹ a²ki³lha³lxa² ã̱³sa²nũn³te²na² sa²kxai³lu² a²hã³ka³na² wẽh³ni³nxa³hĩ¹nu¹tai²na² wẽ³sai²na² a³li³lah¹si¹jau³nũ³su² Txa²wã¹sũ̱³na² a²yxo²wãn³txa² ĩ³ye³ũh¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². A²nxe³jau³xai²na² yxo²ha³kxa¹ Txa²wã¹sũ̱³na² ũ³wha²li¹txã³nxu¹tai²na² nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². \v 24-25 Jã¹nxe³jau³xai²li² ĩ³yau¹ũ³nhẽ³jau³xai²la¹wa². Txa²wã¹sũ̱³na² sa²kxai³lu² a²nũ²a²nãu³xa² ĩ³ye³yxo²ka²la¹hũ³nyhu¹kxi³jau³xa² yau³ha¹lin¹jau³xa² yũ²na³la². Yau³ka³na³ka³na³jau³xai²li² kwa³na³jau³xu¹tai²na² sa²yxo²wet1si¹hain¹jau³su² ũ³hũ¹ain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Wã³la³ka³txa² a³ka³nxi²sxã³ ũ³hũ¹ain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². A²nxe³ka³txai²na² a²ĩ³lxa² Si³na³i²kax3su¹ Ju³te²a² ko³xan¹te²a² a²wãn³txi³su² ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². A²nxe³ka³txai²na² sa²kxai³lu² A³ra²bi²a²ko³xan¹ta³kax3su² ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². A²nxe³ka³txai²na² a²wa³ka³li³lot3sxã³ yxau³ta¹ka³lxa² te²yã¹nxe³hĩ̱³nx2na³la². Nxe³ha²kxai³ a²wẽ³ha³lxi³nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹ a²wa³kxẽn³yah³lo²lot3sxã³ yxau³tũ̱³ka̱³txi³su² nũn³na³la². Jã¹nxe³sxã³ a²kxã³nxai³tãn²tu̱³ nxe³hĩ¹nãn¹te²tu̱³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² yuh³xan¹ta² a²hxi²kan¹thĩ³nai²la¹wa². Kwa³na³jau³xu¹tai²na² sa²yxo²we¹tũ̱³ka̱³txa² a²sxi²hai²la¹wa². Hai³txi³ Je³su²jah³la² wãn³txa² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txi³sxa³wa². Nxe²nxa³ha²kxai³ a²nũ²a² ĩ²li³te²a² Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² sa²yxo²we¹kxai²nãn²tu̱³ ta¹ka³lxai²na² a²wẽ³ha³lxi³hũ̱³nha²kxai³ a²wa³kxẽn³yah³lo²lot3sxã³ yxau³hĩ̱³nx2na³la². \v 26 Nxe³yãn¹ta¹ yau³xã̱³xa² sa²kxai³lu² ĩ³ye³ũh¹nẽ³jau³xai³tã² yxo²ĩ²ki̱³sa²kxai³ oh³xan¹thĩ³nũ³a² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³nũ³a² tah²hĩ³na² txa²wã¹hã³ka³nu²hũ̱³na³la². A²nxe³ta¹ka³lxai²na² sa²kxai³lu² Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² sa²yxo²we¹ta¹ka³lxu³sxa³wa². Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³ũh¹nẽ³jau³xa² so¹lxi³ yxo²ĩ²ta¹ka³lxai²la¹wa². \v 27 A²nxe³ju³tai²li² a²kxã³nxãn¹jau³xu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² ũ³wha²li¹txã³nxu¹tai²na² tah²yau³nũ³a² nxe³te³nah¹lxi¹: \q1 — Wxãi² ĩ³nxa² wẽ³sa² yũ²nxa³ta¹ka³lxi³ ĩ³nxa² kwa²ĩ³ka³lih³txa²hẽ³ni¹. Wẽ³sa³la³ yũ³nxa²nxa³kxan³ti³ ka³lxi¹sxã³ wxan¹txu¹ni¹. Nxe³sxã³ ye³je¹na² wẽ³sa² ka³lxa¹txi³ wẽ³nhĩn¹tũ¹xĩ¹. Ta¹ka³lxa² ã̱³xa² a²wa³kxẽn³yah³lo²lot3sxã³ yxau³ta¹ka³lxa² wẽ³ha³lxa² ka³lxa¹txi³ wẽ³ha³lxin³kxan²ti³ wxa²wẽ³ha³lxa² ã³sen³son¹tũ¹xĩ¹. \m Nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². \p \v 28 Te²yã¹nxe³sxã³ wxãi²kxai³ Je³su²jah¹lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²a¹kxa² yã¹yxah³lxi¹lxa². Txa²wã³tã̱³nãu³syah¹lxi¹lxa². Nxe³sxã³ I³sa²kah³lu¹tai²na² A³bra³ãu²ah³la² ĩ³ye³ũh¹ka² ki³lha³lxah³lo²su² ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². A²ki³lha³lxa²khai³su² ta¹hxai³ti³ai¹ti²tu³wa². Te²yã¹nxe³kxe³hũ̱³nxe² ĩ³ye³ũh¹tũ̱³ka̱³txa² wẽ³ha³lxi³si¹yhah³lxi¹lxa². Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²yah³lxi¹nha²kxai³ ĩ³ye³ũh¹tũ̱³ka̱³txa² wẽ³ha³lxi³su² yah³lxi¹lxa². \v 29 Te²yã¹nxe³ju³kxai³lu² a²wa³kxẽn³yah³lo²lot3sxã³ yxau³ta¹ka³lxa² wẽ³sa² hi²sen³kxai³lu² A³bra³ãu²ah³lu¹tai²na² a²sxe³xa² khai³xai²na² wẽ³sa² ĩ³ye³ũh¹jah¹lo²su² kxan²ti³ khãuh³lxa³tain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². Te²yã¹nxe³sxã³ Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² sa²yxo²we¹tũ̱³ka̱³txa² hi²sen³su² Je³su²jah¹lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ĩ³khãuh³lxa³tẽ³lain¹na³la². Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² ĩ³nxũ²kwa̱i³yxau³nẽ³tũ̱³ka̱³txa² ĩ³khãuh³lxa³tẽ³lain¹na³la². \v 30 A²nxe³ju³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ũ³wha²li¹txã³nxu¹tai²na² nxe³te³nah¹lxi¹: \p — A²wa³kxẽn³yah³lo²lot3sxã³ yxau³ta¹ka³lxa² a²ki³lha³lxa² whãi²na¹ ã³waix3si¹hain¹jau³su² kwa³na³txai¹nhẽ³li¹. Nxe³sãn²nũ²la² A³bra³ãu²ah³la² a²sxe³xa² khai³xai²na² a²ki³lha³lxa² so¹lxi³ a¹yxau³te²a² so¹lxi³ ha²yan¹nãu³a² yen³kxa² ũ³wha¹kxi²kxa² yxo²ha³kxa¹ yũ³ain¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wa². \v 31 Jã¹nxe³jut3su² txa²wã³tã̱³syah¹lxi¹lxa². A²wa³kxẽn³yah³lo²lot3sxã³ yxau³ta¹ka³lxa² wẽ³ha³lxi³sa²nũn³ki̱³sxa³wa². Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² sa²yxo²we¹ju³ta³lon³ki̱³sxa³wa². Nxe³ki̱³sxa³ha²kxai³ a²sxe³xa³ka³lxi³khai³xa² a²wẽ³ha³lxi³hũ̱³ki̱³tã³la². Yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txi³su² ki̱³tã³la². \c 5 \s1 Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² wxa²wa²su¹jau³su² \p \v 1 Jã¹nxe³jut3su² Kris²tu³jah¹la² ĩ³hxi²ka¹tẽ³tai¹ti²tu³wa². Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xai³tã² sa²yxo²we¹ki̱³ju³ta² ne³ki³so³nha²kxai³ wxa²wa²sut1sxã³ yxau³ki̱³tã³la². Nxe³ha²kxai³ hãi¹sxã³ wxa²wa²sut1sxã³ yxau²sa²tẽ³a³sah¹lxi³hẽ¹la². Yxah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ kwa²wa³ka³li³lot3sxã³ yxau³ju³ta² ã³wa̱³li²yah³lxi³txa³hẽ¹la². \p \v 2 Nxe³yah³lxi¹nha²kxai³ wi¹lain³kxi²sah¹lxi³hẽ¹la². Txai²na¹xai²na² Pau²lah³lo²na¹xai²na² wãn³txi³khai³xa² e³kxi¹nx2ta¹wa². Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² a²ki³lha³lxa² kãi³ai¹nhxai²kxai³ jã¹yxah³lxin¹ju³ta² ã³wxe³nũ¹hah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Kris²tu³jah¹la² ã³non²ta³kxi¹nx2ti³xa³lho³la². \v 3 Jã¹nxe³sxã³ a²nũ²a² ĩ²li³te²su² te²a² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² a²ki³lha³lxa² kãi³ai¹nhxai²kxai³ jã¹yxah³lxin¹ju³ta² kãi³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² yxo²ha³kxa¹ wã³ko³nxa³te²tu̱³ sa²yxo²wet1sxã³ kãi³ju³ta³lot3jah³lxi³hĩ̱³nxa¹lxa². \v 4 Wãi²kxai³ kwa³na³jau³xu¹tai²na² sa²yxo²wet1sxã³ kãi³yah³lxin¹ju³ta² ã³wa̱³li²sxã³ ã³wxe³nũ¹hah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Kris²tu³jah¹la² ã³na¹sxã³ a³li³sxã³ ã³waix3jah³lxi³hĩ̱³nxa¹lxa². Nxe³sxã³ Kris²tu³jah¹lai²na² kãin² thãi³ti³la² a³lxi¹nx2ti³ju³ta² yũ³ah³lxi³hĩ̱²nxa³lxa². \v 5 Nxe³sxã³ txai²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ĩ³hxi²kat1sa²sĩn¹sxã³ Je³su² Kris²tu³jah¹la² ya³lu²kxi²nũ¹nhẽ³ju³tai³tã² yxo²ĩ²sĩ¹na¹wa². Ko̱³nxe³ti³ kãi³ki̱³kxa² yo³ha² ã³wa²su¹kxi²sa²sĩn¹sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² wain³te²lot3sa²sĩn¹kxe³su² ã³wxe³nũ¹sĩ¹na¹wa². \v 6 Nxe³ha²kxai³ hãi¹nxe³sxã³ Je³su² Kris²tu³jah¹lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²sĩ¹na¹wa². Sĩ¹na¹ha²kxai³ Ju³te²a² a²ki³lha³lxa² kãi³ai¹nhxai²kxai³ jã¹nxe³ki̱³ju³ta² kãi³ta̱³nxa² hãi¹nxã¹ta̱³nxa² ĩ²lu³ju³ta² kwa²hãi¹nxe³hĩ̱³nx2na³la². Yxãn¹ta¹ Je³su² Kris²tu³jah¹lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ a³lxi²waun¹nhyu¹ki̱³kxai²nãn²tu̱³ wain³te²lo³tẽ³ju³ta² yũ²na³la². Nxe³ju³ta² so¹lxi³ wain³na³la². \p \v 7 A²wi¹lhĩ¹na² yxo²ĩ²yah³lxi¹nhĩ¹nai³tã² wi¹lxai³yah³lxin¹tai¹ti²tu³wa². Nxe³sxã³ a²nũ²a² kwa² ã³nih³kxai²nãn²tu̱³ yãn³txi³ ã³nxai³te²ju²hẽ³la². Te²yã¹nxe³kxe³hũ̱³yah³lxin¹tai¹ti²tu³wa². Je³su² Kris²tu³jah¹la² wãn³txa² wi¹la² ã³si³tẽ³kxi²yah³lxin¹tai¹ti²tu³wa². Yxah³lxin¹kxan²ti³ wãn³txa² yau³xã̱³xa² ki³han³jau³xan²tu̱³ ain³kxah¹lxi¹nha²kxai³ ã³ne³hi¹jah³lxin¹ta²lu¹wa². Ĩh¹te²la³ wãn³txa² nxe² e³kxi¹nx2ti³te²la³ ain¹sai¹la²? \v 8 Txa²wã¹sũ̱³nai²na² ĩ³kaix1so¹nx2ti³jah¹lai²la¹wa². A²nxe³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² wãn³txa² ã̱³lxi³jau³xa² yxo²ĩ²yah³lxin¹ju³ta² ten³jah¹lo²sxa³wa². \v 9 Yain³txa³nũ̱³xa² ĩ³wat1tũ̱³hũ̱³hĩ̱³nx2na³la². Ki³ka³na³ku² so¹lxi³ hxi²tẽ³nha²sxã³ yain³txa³nũ̱³xa² ũ³kxẽ³ni²ki̱³kxai²nãn²tu̱³ tũ̱³xa² whãi²na¹ ĩ³wat1thĩ̱³nx2na³la². Nxe³te²ju²hẽ³la². Te²yã¹nxe³sxã³ wãn³txa² yau³xã̱³xai²li² a²nũ²a² ka³na³ku² kxan²ti³ yxo²ĩ²kxai²nãn²tu̱³ ye³jen¹na² a²nũ²a² a²yxo²ha³kxa¹ yxo²ĩ²ain¹tu¹wa². \v 10 Nxe³yãn¹ta¹ wãn³txa² yau³xã̱³xa² sa²yxo²ã³sih¹nxa²lxa¹jau³su² ã³wxe³nũh¹nx2ta¹wa², Je³su² Kris²tu³jah¹lai²li² hxi²kan¹ti³hi¹tẽ³jah¹lo²su² ha²kxai³la². Nxe³yãn¹ta¹ jah¹la² ki³han³jau³su² ĩ³tih³nxe³nx2ti³jah¹la² ĩ²li³te²su² te²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li²tu¹wa². \p \v 11 Yxãn¹ta¹ txa²wã³tã̱³syah¹lxi¹lxa². Ain³kxi²sah¹lxi³hẽ¹la². Txai²na² sa²kxai³lu² Ju³te²a² a²ki³lha³lxa² kãi³ai¹nhxai²kxai³ jã¹nxa¹ju³ta² nxe³jau³jau¹xai²na² yxo²ĩ²si¹hain¹jau³su² ĩ³yau¹ũ³ai¹na¹kxai²nãn²tu̱³ ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ Ju³te²a² wãn³txa² sa²yxo²we¹tũ̱³ka̱³txa² khãuh³lxa³ti³sain¹to³lhai¹la²? Ya²la³tu̱³ nxe² ĩ³yau¹ũ¹hai¹na¹ke³la³te²kxai³ wãn³txa² ĩ³hen³txi³na¹jau³xa² Kris²tu³jah¹la² ĩ³hxi²kĩ¹la³kxain¹ju³ta² ya³lu²kxi²nẽ³ju³ta² kwa²wãn³txi³sa²hĩ̱³nx2na³la². Yxãn¹ta¹ ti³he¹xai¹nxa³wa². Jã¹nxe³ke³la³te²kxai³la¹ Ju³te²a² wãn³txa² sa²yxo²we¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ³xa̱n³ta³kxi²sai¹nhĩ̱³nx2nxa³wa². Yxãn¹ta¹ jau¹xai²na² ĩ³yau¹ũ³ain¹nxa³hẽ³la². \v 12 A²nxe³te²na² sa²kxai³lu² e³ki³ha¹ki¹nx2tain¹tũ̱³ka̱³txa² ã³waix3txain¹ju³ta² ten³sa³nha²wa². \p \v 13 Nxe³yãn¹ta¹ txa²wã³tã̱³syah¹lxi¹lxa². Wxa²wa²sut1sxã³ yxau³yah³lxi¹lxa². Yxah³lxi¹nha²kxai³ nxe³yah³lxin¹te³nah¹lxi¹: \p — Wxa²wa²su¹khaix1na¹wi¹. Nxa¹ha²kxai³ ĩ²li³ju³ta² wi¹lĩ²ye²na¹ha²kxai³ o²la³kxi²na¹tu¹wi¹. Yah³lxin¹jau³su² yah³lxi³txa³hẽ¹la². A³lxi²nhyah¹lxi¹nha²kxai³ ã³non²ta³kxi²nyha¹yu³sxã³ yxau³jah¹lxi³hẽ¹la². \v 14 Nxe³ha²kxai³ kwa³na³jau³xu¹tai²na² wãn³txa² si³yxau³tãu³a² yau³ka³na³ka³na³tã³la². \p — A³lxi²nhxãn¹kxa² yã¹nxe³sxã³ a²nũ²a² ã̱³xa² a³lxi¹tai¹nhẽ³li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 15 Nxe³to³ta¹ a³lxi²waun¹nyhu¹ah³lxan³kxai²nãn²tu̱³ ko̱³nxe³te²lo³nxe³nyhu¹ah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ hai³txi³ hãu²non³sxã³ yxau²xai³lyah²lxa³nha²kxai³ ã³nhai²ta³lxi³sxã³ yxau²xai³lyah³lxi¹nha²kxai³ nxe³yah³lxin¹sxã³ wxa²wa²sut1sxã³ yxau²xai³lyah³lxi³hĩ̱³nx2nxa³lxa². \s1 Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² ĩ³tih³nxe³nx2ti³jau³su² \p \v 16 Jã¹nxa¹ha²kxai³ ĩ³ye³kxi¹nx2ta¹tu¹wa². Ain³kxi²sah¹lxi³hẽ¹la². Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² hi²sen³su² ĩ³tih³nxe³nx2ti³jau³xa² ain³kxi²jxah³lxi³hẽ¹la². Yxah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ yuh³xai²nãn¹ta² yxo²kwa̱in³yah³lxin¹jau³xa² sa²we¹jah³lxi³hĩ̱³nx2nxa³lxa². \v 17 Nxe³sxã³ yuh³xai²nãn¹te² a̱in³nha²ki̱³ju³ta² ain³kxi²ki̱³kxai²nãn²tu̱³ yau³xã̱³lxi³jau³su² hĩ̱³nx2na³la². Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² a²wãn³txi³sxa³wa². Nxe³jau³xai²li² Sũ̱³na² Yãu³ka³txa² te³nxa³jau³xai²la¹wa². Te²yã¹nxe³sxã³ Sũ̱³na² Yãu³ka³txa² a²ten³kxa² sa²kxai³lu² yuh³xai²nãn¹te² he³la³kxa² te³nai¹nxa³jau³xai²la¹wa². Nxe³jut3su² ha²kxai³ wã²nxũ̱h¹lxi³sxã³ wain³txi³ kãi³ki̱³ju³ta³nũ³a² hxi²kan¹nẽ³lxa³wa². \v 18 Jã¹nxe³ju³kxai³la¹ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² nxũ²kwa̱i³yxau³nx2ti³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Moi³se²ah³lu¹tai²na² kwa³na³jau³xu¹tai²na² wxa²wa²sut1sxã³ yxau³yah³lxi¹lxa². \p \v 19 Jã¹nxe³jut3su² yuh³xai²nãn¹ta² yxo²kwa̱in³kxi²kxa² a³la³kxi²ki̱³tã³la². Nxe³sxã³ a²nũ²a² ĩ²li³te²a² yuh³xai²nãn¹ta² yxo²kwa̱in³kxi²kxai²na² nxe² kãi³te²ju²hẽ³la². Nxe³te³nah¹lxi¹: kuh³lxa³thin¹sxã³ o²la³kxi²ha²kxai³, ko̱³nxe³thin¹sxã³ ũ³whĩn¹ta³kxi²nyhu¹ha²kxai³, kuh³lxa³thin¹sxã³ o²la³kxi²ju³ta² so¹lxi³ yxo²kwa̱in³to³ha²kxai³, \v 20 Tah³lxa³kxa² ta̱³nxa² kwa³thi³la² ta̱³nxa² ĩ²li³ju³ta² Txa²wã¹sũ̱³na²ki³lxo³ju³ta² ten³ju³ta³lot3sa²kxai³, tih³na³la² ã³nan³nyhu¹ju³ta² so¹lxi³ ten³nha²kxai³, a̱n³ta³kxi²waun¹nyhu¹ha²kxai³, kwa² wãn³txa² ĩ³ye³sxã³ ĩ³yi²yi²lhon¹ta³kxi²nyhu¹ha²kxai³, ĩ³ka³tã̱³nxe³yhu¹ha²kxai³, ĩ³wã³lon³kxi²nyhu¹ha²kxai³, kãin²ki³lxo³nha²sxã³ ĩ³hait2ta³lxi³nyhu¹ha²kxai³ a²nũ̱³ka̱³txi³khai³xa² kwa² ã³nhai²ta³lxi³ha²kxai³ ĩ³ye³ĩ³yi²lho¹kxi²nyhu¹sxã³ yxau²xai³lyah³lxi¹nha²kxai³, \v 21 A²nũ²a² ã̱³xa² a²yen³kxa² kãin² yxo²kwa̱i³ni² yain³jau³xa² ũn³jau³xa² ĩ³na²sxã³ wen¹to³ha²kxai³, ĩ³yain³sxã³ ko̱³nxe³ti³ wa³ni̱³lon³kxi²nyhu¹ha²kxai³, nxe³kxa²yu³su² yen³kxa² ã¹jã¹nxe³ju³ta² ko̱³nxe³ti³ kãi³ha²kxai³, nxe³sxã³ ju¹tai²na² yxo²ha³kxa¹ yuh³xai²nãn¹te² yxo²kwa̱in³kxi²te²a² kãi³ju³tai²la¹wa². Nxe³sxã³ a²nũ²a² ĩ²li³te²a² te²yã¹nxe² kãi³kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² ha³lo²a² yxau²xai³ju³ta³nũ³a² yũ²nxa³lho³la². \p \v 22 Nxe³yãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² nxũ²kwa̱i³yxau³nhẽ³kxai²nãn²tu̱³ yen³kxa² wi¹ju³ta² so¹lxi³ ã³kãi²non³sxã³ o²la³kxi²ki̱³tã³la². Nxe³ju³ta²sa¹: a³lxi²waun¹nyhu¹kxi³sa²kxai³, Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹lhin¹sxã³ ĩ³yĩ¹li²nẽ³jau³su² ĩ³ka³lih³kxi²nẽ³lha²kxai³, txa²wã¹ẽ¹nãu³ai²na² ã³nhãu²no³tẽ³lha²kxai³, ya³nãn³ta³ki²la²sxã³ wi¹kãi³ki̱³sa²kxai³, a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ wi¹lhin¹sxã³ ĩ²ki̱³sa²kxai³, a²nũ²a² ĩ²li³te²a² wi¹lhin¹sxã³ hxi²nũn¹ki̱³sa²kxai³, a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ yxo²ĩ²nyhu¹ki̱³sa²kxai³, \v 23 Wa³su³txi³ hxi²ye¹ta³lxi³nẽ³lxa³ha²kxai³, ko̱³nxe³ti³ kãi³ũ¹nhẽ³lain¹kxan²ti³ te²yã¹nxe² ĩ³wa²lũ³xain¹ki̱³sxa³ha²kxai³, nxe³sxã³ ju¹tai²na² yxo²ha³kxa¹ Sũ̱³na² Yãu³ka³txa² nxũ²kwa̱i³yxau³nhẽ³lha²kxai³, nxe² kãi³ki̱³tã³la². Nxe² kãi³ki̱³ju³tai²li² ĩ³hxi²ko²nẽ³lain¹ju³ta² yũ³te²sxa³yu²hẽ³la². \v 24 Jã¹nxe³ha²kxai³ Je³su² Kris²tu³jah¹la² a²sa³wi³ha³lxi³su² ki̱³tã³la². A²sa³wi³ha³lxi³su² ki̱³sa²kxai³ txa²wã¹ko̱³nxe³ti³ kãi³ki̱³ju³ta² ko̱³nxe³ti³ yxo²kwa̱in³ki̱³ju³ta² nxe³sxã³ yuh³xai²nãn¹ta² yxo²kwa̱in³ki̱³ju³ta² yxo²ha³kxa¹ ã³sxã³ ã³wa²sut1sxã³ yxau³ki̱³tã³la². A²kxã³nxa² Je³su² Kris²tu³jah¹la² hi³sa³ka³txa² ĩ³hxi²kĩ¹la³kxai¹nhĩ¹nai³ jã¹nxe³sxã³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ki̱³ju³ta² ã³na¹sxã³ ã³wa²sut1sxã³ yxau³ki̱³tã³la². \v 25 Jã¹nxe³jut3su² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ² ã³si³wxe³ki̱³sĩ¹nai³tã² txa²wã¹ẽ¹nãu³a² tah²lxi³te³lo³tẽ³tai¹ti²tu³wa². Nxe³te²lo³tẽ³lha²kxai³ Sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ĩ³hxi²ka¹tẽ³ju³ta² yxau²xai³la³sah¹lxi³wxa². \v 26 Kãin²khai¹nxe³ki³lxo³nyha¹sah¹lxi³txa³hẽ¹la². Kãin²ki³lxo³sxã³ he¹kxi²a³sah¹lxi³txa³hẽ¹la². A²nũ²ai²li² ã²la² kãin² yen³kxih³te²a² ĩ²yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ yxo²kwa̱in³nũ¹hain¹yah³lxi³txa³hẽ¹la². \c 6 \s1 ónon²ta³kxi²waun¹nyhu¹ki̱³jau³su² \p \v 1 Txa²wã³tã̱³syah¹lxi¹lxa². Nxe³yah³lxi¹nha²kxai³ wxa²nũ̱³ka̱³txa² wxa²ha³tih³xa² ko̱³nxe³te²sin¹tãu³a² ĩ³ye³ĩ³so¹kxain¹yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wxãi²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² sa²yxo²wet1sxã³ yxau³yah³lxin¹te² ĩ³nxai²na² sa²kxai³lu² ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³ta² ã³na¹si¹hai¹nĩn¹jau³su² thãi³ti³la² wi¹lhin¹sxã³ ĩ³ye³kxi¹txai¹nhẽ³la². Yxo²kãin²ĩ³ye³kxain¹yah³lxi³txa³hẽ¹la². Ko̱³nxe³te³ũ¹yhah¹lxin¹kxa²ya̱n³txi³su² nxe³nx2ta¹wa². \v 2 Nxe³yãn¹ta¹ a²nũ²a² a²ẽ¹nãu³ai²na² sa²txe̱¹ju³ta³lo³te²na² ĩ²yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ã³nxũ²kwa̱i³lxũ¹jah¹lxi³hẽ¹la². Nxe³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Kris²tu³jah¹la² a²ten³jau³su² kãi³yah³lxi³hĩ̱³nxa¹lxa². \v 3 Jã¹nxe³sxã³: \p — Txai²li² kãin²te²sa¹wi¹. Nxĩn¹kxai²nãn²tu̱³ yxãn¹ta¹ hai³txi³ kãin²nxã²nxa³kxe³su² ĩ³ki³ha¹kxi²nha²hĩ̱³nxa¹lxa². \v 4 Nxe³yãn¹ta¹ o²la³kxah¹lxin¹ju³khai³xa² so¹lxi³ wi¹lĩ²nha¹jah¹lxi³hẽ¹la². Nyhah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wi¹lo²la³kxah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ka²lih¹txi³nyhah¹lxi³hĩ̱³nxa¹lxa². Ĩ³ka³lih¹nyhah¹lxin¹te³nah¹lxi¹: \p — Wi¹lo²la³kxi²na¹te²tu³wi¹. Nxa¹ha²kxai³ ka³lih¹kxi²nha¹nhai¹. Nyhah¹lxi³hĩ̱³nxa¹lxa². Ju¹tai²li² wi¹lhĩ̱³nx2na³la². Yxãn¹ta¹ wi¹lo²la³kxah²lxan³kxai²nãn²tu̱³ nxe²e³kxah¹lxi¹nhĩn³te³nah¹lxi¹: \p — O²la³kxi²na¹ju³ta² kũ³we²ki²la² wi¹lxa³wi¹. Nxe²nxa³kxan²ti³ a²nũ²a² ã̱³xai²na² o²la³kxi²ju³ta² ko̱³nxe³khai¹nx2na³li¹. Nxe³ha²kxai³ ã³sen³sai¹ai¹na¹wi¹. Yah³lxin¹jau³su² wi¹lo²la³kxah²lxan³kxai²nãn²tu̱³ nxe² e³kxah¹lxi³hĩ̱³nxa¹lxa². A²nxe³ju³tai²li² wai³nxa³wa². Wi¹lo²la³kxah¹lxin¹ju³khai³xa² so¹lxi³ ĩ³ka³lih³kxi²nyha¹jah³lxi³hẽ¹la². \v 5 Nxe³sxã³ u̱³lxah³lxin¹jau³su² a²nũ²a² ã̱³xa² ã³non²ta³kxi¹nx2tain¹ju³ta³nũ³a² wahx3yah³lxi³txa³hẽ¹la². Wxa²wa³ka³li³yu³ta³lot3sih¹nxa²lxi³kxe³su² nũh¹wa³kon³kxa² ai³nha¹jah³lxi³hẽ¹la². \p \v 6 Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ¹nx2ti³jah¹la² wxa²yen³kxi³khai³xa² wi¹te²a² wã²nhũh¹jah³lxi³hẽ¹la². \v 7-8 Wã²nxũh¹ ĩ³ki³ha¹kxi²nha²yah³lxi³txa³hẽ¹la². Nha²yah³lxin¹te³nah¹lxi¹: \p — Ko̱³nxe³ti³ kãi³a¹kxan²ti³ Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹lĩ²sain¹tu¹wi¹. Jau¹xa² ĩ³ye³sxã³ ĩ³ki³ha¹kxi²nyhah¹lxi³txa³hẽ¹la². A²nũ²ai²li² yain³ta³ki³a² tẽ³sxã³ ũ³whĩ̱¹kxai²nãn²tu̱³ ha²yan¹nãu³a¹ a²jã¹nxe² ũ³whĩ̱¹xi²ki̱³nũ³a² wxa²so¹hĩ̱³nx2na³la². Te²yã¹nxe² si³sa³ki³a² kwa²toh³lxa² wen¹te²a² tẽ³sxã³ ũ³whĩ̱¹ke³la³te²kxai³ ha²yan¹nãu³a¹ jã¹nxe² ũ³whĩ̱¹xi²ki³nũ³a² wxa²so¹hĩ̱³nx2na³la². Hai³txi³ ki³lã̱³xa² wxa²so¹hĩ̱³nx2nxa³wa². Ki¹ain²txi³ wxa²so¹hĩ̱³nx2na³la². Te²yã¹nxe³sxã³ yuh³xai²nãn¹ta² yxo²kwa̱in³nũ³kxai²nãn²tu̱³ ha²yan¹nãu³a¹ ha³lo²a² hau³kon³tãu³a¹ ya³lu²ju³ta² so¹lxi³ yũ³tu¹wa². Yxãn¹ta¹ Sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² te³nain¹ju³sa²ju³ta² o²la³kxi²kxai²nãn²tu̱³ ha²yan¹nãu³a¹ ha³lo²a² hau³kon³tãu³a¹ kan²txi³ ka³te̱n³su² yxau³ju³ta² so¹lxi³ yũ³tu¹wa². \v 9 Nxe³sxã³ yen³kxa² wi¹kxa² kãi³ki̱³kxai²nãn²tu̱³ kwa²hxi²tha³a³sah¹lxi³txa³hẽ¹la². Yxa³sah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ha³lo²a² hau³kon³tãu³a¹ yen³kxa² wi¹te²a² ũ³yho³hxi²nẽ³lain¹tu¹wa², u̱³nẽ³lxa³ke³la³te²kxai³la². \v 10 Nxe³ha²kxai³ a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ wi¹lã³non²ta³kxi²waun¹nyhu¹i² nxe³nha¹jah³lxi³hẽ¹la². Yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² ya³lo³txi³khai¹nxe³sxã³ ã²la² nũ³kxũn³sxã³ ã³non²ta³kxi²waun¹nyhu¹i² nxe³jah³lxi³hẽ¹la². \s1 Pau²lah³lai²na² wãn³txa² a²ne³ki³san¹jau³su² \p \v 11 Jã¹nxa¹jau³xa² ũ³wha²li¹lye¹nx2ta¹wa². Wãn³txa² kãin²jau³xa² ũ³wha²li¹lye¹nx2ta¹wa². \v 12 Jã¹nxe³jut3su² jah¹la²nãu³xai²li² ĩ³tih³nxe³nx2ti³ki³lxo³tũ̱³ka̱³txa² wain³txi³ o²la³kxai¹nxa³hẽ³la². A²nũ²a² kwa²ĩ³ye³kxi²nũ¹si¹nyhain¹jau³su² te³nain¹na²hẽ³la². Nxe² kwa² ĩ³ye³kxi²nyhain¹te³nah¹lxi¹: \p — Wi¹lhin¹khai¹yxah³lxi¹lxi¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² a²ki³lha³lxa² kãi³ai¹nhxai²na²hẽ³li¹. Jã¹nxe³yah³lxi¹lxi¹. Nxe³yah³lxi¹nha²kxai³ wi¹lhin¹khai¹yxah³lxi¹lxi¹. Nxe² kwa² ĩ³ye³kxi²nũ¹si¹nyhain¹jau³su² ten³khai¹xain¹na²hẽ³la². Nxe³ha²kxai³ nxe² e³kxi²nũ¹si¹nyhain¹jau³su² Ju³te²a² nũ̱³ka̱²txa² a²ki³lha³lxa² kãi³ai¹nhxai²na²hẽ³la². Jãx1sih¹nxa²lxain¹jau³su² te³nain¹na²hẽ³la². A²ẽ¹na² wa³lo³lon³na³la². A²nũ²a² ã̱³xa² khãuh³lxa³tain¹kxa²ya̱n³txi³su² yu̱h³lxain¹na²hẽ³la². Je³su²jah³la² ya³lu²kxi²nẽ³jau³su² yxo²ĩ²ain¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² khãuh³lxa³tain¹kxa²ya̱n³txi³su² yu̱h³lxain¹na²hẽ³la². Jã¹nxe³ha²kxai³ nxe²e³ain¹te³nah¹lxi¹: \p — Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² a²ki³lha³lxa² kãi³ai¹nhxai²na²hẽ³li¹. Jã¹nxe³jah³lxi³hẽ¹li¹. Ain¹jau³su² khãuh³lxa³txain¹kxa²ya̱n³txi³su² ain¹na²hẽ³la². \v 13 Nxe²e³kxi¹nx2tain¹kxan²ti³ kxã³nxa² kwa³na³jau³xu¹tai²na² sa²yxo²we¹tai¹nxa³wa². Kwa²hãi¹nxe² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² a²ki³lha³lxa² kãi³ai¹nhxai²na²hẽ³la². Jã¹xah³lxin¹ju³ta³nũ³a² te³nain¹na²hẽ³la². Yah³lxin¹ke³la³te²kxai³ yxo²kãin²e³ai¹nhĩ̱³nx2na³la². E³te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wãn³txa² e³sĩ¹na¹jau³xa² sa²yxo²wet1sain¹nũn³sĩn¹na³li¹. Nxai¹nhĩ̱³nx2na³la². \v 14 Nxain¹kxan²ti³ yxo²kãin²e³ain¹kxan²ti³ txai²li² yxo²kãin²txi³ e³a¹ju³ta² ten³te²txã³wa². Je³su² Kris²tu³jah¹la² ya³lu²kxi²nẽ³jau³xai²na² so¹lxi³ e³kxi²jah¹lo²sa¹wa². Nxe³ha²kxai³ ya³lu²kxi²nẽ³lha²kxai³ yen³kxa² yuh³xai²nãn¹te²a² wã³nxĩn¹kxi³kxan²ti³ a³lxi²sa²nxa³nha²wa². Hĩ¹na² e³kxin²nxa³lho³la². E³kxin²nxa³te³nah¹lxi¹: \p — Yuh³xai²nãn¹ju³ta² a²hxi²kan¹ti³lxo³ju³ta² ten³sa³nhai¹. Nxe² e³kxin²nxa³lho³la². \v 15 Nxe³ha²kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² kãi³ain¹jut3sa²kxe³su² sa²yxo²ã³ta̱³nxa² hãi¹nxe² kãi³ta̱³nxa² ĩ²li³ju³ta² kwa²hãi¹nxe³hĩ̱³nx2na³la². Yxãn¹ta¹ Je³su² Kris²tu³jah¹lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²kxai²nãn²tu̱³ a²ẽ¹nãu³ai²na² sa²hau³ko³tũ¹ha²kxai³ ã̱³lxi³txi³ we¹nha²hĩ̱³nx2na³la². Nxe³ju³tai²na² so¹lxi³ wi¹na³la². \v 16 Nxe³ju³tai²li² yxo²ĩ²nhain¹kxai²nãn²tu̱³ a²ẽ¹nãu³ai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² ã³nhãu²no³ju³ta² yũ³ha²kxai³ thãi³ti³la² wi¹lĩ²ju³ta² yũ³ha²kxai³ nxẽn³tain¹tu¹wa². Yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ te²yã¹nxa²xai³ain¹tu¹wa². \p \v 17 Jã¹nxa¹jut3su² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² ya³lo³txi²sxã³ ĩ³hen³txi³na¹ha²kxai³ khãuhx3sain¹tai¹ti²tu³wa². Txa²nũ²nãu³ai²na² sa²kxai³lu² khãuhx3sain¹kxe³su² hxi²yxãi¹nxa² yũ³ye²sa³ha²kxai³ Je³su²jah¹la² wa³ka³li³lon³kxi²jah¹lo²sa¹wa². Nxe³sa³ha²kxai³ hĩ¹nãn¹te²tu̱³ en²sah¹lxin¹jau³xa² e³kxi²sah¹lxi³txa³hẽ¹la². \p \v 18 Jã¹nxe³jut3su² txa²wã³tã̱³syah¹lxi¹lxa². Je³su² Kris²tu³jah¹la² Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lo²su² ha²kxai³ nxe³jah¹la² thãi³ti³la² a³lxi¹nx2ti³ju³ta² ten³sa³nha²wa². Jã¹nxa¹jau³su² txai²li² Pau²lah³lo²na¹xai²na² ta³lu²na¹wa².