\id ACT - Nambikuára NT [nab] (Brazil) -2011 bd \h Atos \toc1 Atos \toc2 Atos \toc3 At \mt1 Atos \c 1 \p \v 1-2 Te³o²fah³lãi³. Wãn³txa² tah²yau³xa² ũ³wha²li¹lũ³nxa²ha¹tu¹wa². Kxã³nxai³tã¹jau³la³ Je³su²jah³lai²na² wã³nxĩn¹sxã³ o²la³kxi²ju³ta² ĩ³ye³kxi² ĩ³yau¹ũ³sain¹jau³xai³tã² ĩ³ye³kxi² nxe³nxa²ha¹tai¹ti²tu³wa². Nxe³jah¹lo²nu¹ta²kxai³lu² txon¹sxã³ wi¹lo²la³kxi² ã³si³wxe³ka³tu̱³ oh³xa² wxa²ka³la³xi²nxe³hĩ¹nai³tã¹jau³la³ ũ³wha²li¹lũ³nxa²ha¹tai¹ti²tu³wa². Jã¹nxe³sxã³ wxa²ka³la³xi²nxa³ta̱³lxa¹ tũ̱¹ka̱³txai²na² ĩ³sa²si¹hã³ũ¹hain¹tũ̱³ka̱³txai³tã² wã²nxa³kxa² so¹ain¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ³yau¹ũ³ta¹hxai²hẽ¹la². Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² ĩ³hxi²ka¹tain¹kxe³su² ĩ³yau¹ũ³yhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 3 Jã¹nxe³kxan²ta² khãuh³lxa³ti³nha²sxã³ ya³lu²kxi²nẽ³ka³tu̱³ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²nũ²la² a³lan²ta² ye³ka³lxa¹txi³ 40 nxe² a³lan²tãu³ai³tã² wã²nã³ũ¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxain¹ju³kxai³lu² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²ju³tai³tã² a²ya³la³tu̱³jai¹nha²kxai³lu¹ Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ki³kxai³lu² ko̱³nxe³ti³ kãi³sxã³ yxau²xai³ki̱³ju³ta² sa²hau³ko³tũ¹nhẽ³jau³su² ĩ³yau¹ũ³hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 4 Nxain¹kxa²yu³su² ã³nũ²kxi²nyhain¹nũ²la² kwa³na³ain¹te³nah¹lxi¹: \p — Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² a³li³yah³lxi³sãn²txa³hẽ¹li¹. Hãi¹nxe³sxã³ ha³lo³kxi² yxaut3jah³lxi³sã²nhẽ³li¹. Txa²wĩ³na² wãn³txai³tã² ĩ³ye³kxũ¹nx2ti³jau³xai³tã² wah³nxe³jah³lxi³sã²nhẽ³li¹. Nxe³ju³ta² ĩ³yau¹ũ³nx2ta¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 5 Yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Jo³ãu² Ba³tis²jah³lai¹tã² ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ̱¹kxi²sa²sai¹nx2ti³tai¹ti²tu³wi¹. Yxãn¹ta¹ ye³jen¹na² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² A²yãu³ka³jxah¹la² ĩ³hxi²ka¹ta²sai¹nx2ti³tu¹wi¹. Je³su²jah³la² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Je³su²jah³la² oh³xa²nãu³a² a²wa̱³li²jau³su² \p \v 6 Nxa²ha¹te¹ ã³nũ²kxi²nhyain¹tãu³u¹tai²nãn²tu̱³ ĩ³ye³kxi²nyhain¹te³nah¹lxi¹: \p — Je³su²jah³la² txa²hxi²kan¹jah¹lãi³. Hĩ¹nai²nãn²tu̱³ a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txi³ ã̱³xa² nũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ã³wa²sut1sxã³ yxau²xai³ki̱³ju³ta³nũ³su² I³sa³e² nũ̱³ka̱³txa² ĩ³nũ³kxũ³non³nẽ³lhĩn¹ju³ta³nũ³su² Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³txa²ju³ta² sa²so¹kxi²sĩn¹te³lin¹ji¹wi¹? Nxe³ain¹ta¹hxai²hẽ³la². \p \v 7 Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³lo²nu¹ta²kxai³lu¹ ĩ³wa²lũ³xi²ti³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Txa²wĩ³na² e³kxi²nha²jau³nũ³su² ko̱³nyhah¹lxa³lxi¹. Yxãn¹ta¹ Txa²wĩ³na² so¹lxi³ e³kxi²nha²jau³su² na³li¹. \v 8 Nxe³yãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² wxa²ka³nxi²sxã³ a²nxũ²kwa̱i³wih¹nx2ti³tu¹wi¹. A²nxe³nx2ti³hĩ¹nai²na² ĩ³hxi²ka¹txa²lxi³tu¹wi¹. Nxe³nx2ti³ha²kxai³ ha³lo²a² a³la³kxi²yah³lxin¹ju³ta² a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ĩ³ye³kxi²nyhu¹sih¹nx2ta¹jau³nũ³su² ĩ³sa²si¹hã³nx2ta¹tu¹wi¹. Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² sa²si¹hã³i² Ju³te²a²ko³xa² sa²si¹hã³i² Sa³ma²ri²a²ko³xa² sa²si¹hã³i² ha³lo²a² yxo²ha³kxa¹ u²lxan¹ko³su² kxan²ti³ sa²si¹hã³i² nxe³nx2ta¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 9 Nxe² ĩ³ye³ta³lun²nũ²la² ĩ²sa²tẽ³kxain¹tãu³a² wxa²ka³la³xi²ye²yah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ oh³sĩ̱³na² ã³tĩ̱¹kxi²sa²so¹ye²yah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 10 Ain¹ti̱³xa² sa²kxai³lu² in³txa² ha¹li¹ u²lã³na³ki²la² so¹sxã³ ũh³wxe³ãx1txa² ai³lyain¹ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³te²a² wã²la² hã³ka³lo³a² so¹lxi³ wih²kxi²nha² yain¹ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 11 Nxe³jah¹lo²nãu³xa² a²wãn³ti³kxai³lu¹: \p — Nxe³jah³lxi³si¹lxi¹. Ka³li³le²a² in³txi³nãu³syah¹lxi³nhi¹lxi¹. Ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ o³sĩ̱³na² ten³sa²tã³ah³lxin¹ji¹wi¹? Je³su²jah³la² kwẽn¹tai²na¹ ka³la³xi²jah¹lain²txi³ wxa²ka³nxĩ³xi²tu¹wi¹. A²nxe³jah¹lain²txi³ ka³la³xi²kxa² yã¹nxe² ka³nxĩ³xi²tu¹wi¹. Nxe³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Ma³ti²ah³la² ĩ²sxã³ ĩ³so¹ain¹jau³su² \p \v 12 Nxa²ha¹te¹ a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³lu² wã³la³ka³txa² O³li³ve²ra³ka³txa² wxa²ka³nxi²nũ²la² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ã³wi²kxi²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tĩh³na² ũ²ki³lõ²me³tro³ nxe² kũ³we²ki²la² yan¹yain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². \v 13 Nxe³ha²kxai³ sxi²ha² oh³xan¹ko³xan¹thĩ³nũ³a² ã³wi²xain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² ĩ³lih¹jau³xa²sa¹, Pe²jah³lo²su² ha²kxai³ Jo³ãu²ah³lo²su² ha²kxai³ Ti³a²kah³lo²su² ha²kxai³ Ãn³tre²ah³lo²su² ha²kxai³ Fi³li²pah³lo²su² ha²kxai³ To³me²ah³lo²su² ha²kxai³ Bar³to³lo³me²ah³lo²su² ha²kxai³ Ma³te²ah³lo²su² ha²kxai³ Ti³a²kah³lo²su² ha²kxai³ a²nxe³te²a² Au³fe²ah³la² ki³lha³lhxu² ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ Si³mãu²ah³lo²su² ha²kxai³ a²nxe³jah¹la² se³lo²ti³nũ̱³ka̱³txi³su² ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹lai²na² a²ha³lo²ko³khai³xa² a³lxi²khaix1jah¹lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ Ju³ta²sah³lo²su² ha²kxai³ a²nxe³jah¹lai²li² Ti³a²kah³la² ki³lha³lhxu² ta¹hxai²hẽ¹la². Tũ̱¹ka̱³txai²li² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 14 A²nxe³te²nãu³xa² yxo²ha³kxa¹ ã³yã³nũ²kxain¹nũ²la² a²nũ²a² ã̱³sa²nũn³te²a² wxã³ain¹nũn³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ Ma³ri²a³ka³lxa² Je³su²jah³la² a²hã³ka³nũ²su² wxã² Je³su²jah³la² a²lon³ti³tãu³su² wxã² txu¹ti³nãu³xa² ka³lxa¹txi³ wxã² nxain¹sxã³ ã³nũ²kxi²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxain¹to³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 15 Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txai²na² ka³lxa¹te²a² 120 nxe² ka³lxa¹tũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxain¹ti̱³kxai³lu² Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ĩ³sa²yxau³sxã³ ĩ³ye³yain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 16-19 Ĩ³ye³yain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã³tã̱³nãu³xãi³. Ju³tas² Is³ka³ri³o²jah³lai¹tã² txa²wã¹nũ̱³ka̱³txi³su² tai¹ti²tu³wi¹. Je³su²jah³la² ĩ³kaix1so¹nũn³jah¹lai²li² kuh³lxa³thin¹tũ̱³ka̱³txa² ne³ka³ta² wxã³nũ²la² Je³su²jah³lai²na² sa²so¹sxã³ tĩ̱¹kxi²te³lhxã³ wã²nã³ũ¹nyhain¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³ha²kxai³ ũ³yho³hi²ki³ai²na² ũ³yho³hi²nyhain¹ki³ai²na² tẽ³sxã³ ha³lo²a² so¹kxi²tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³ha²kxai³ kuh³lxa³thin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ha³lo²a² so¹kxain¹ko³xai²na² ã³ya³hi²sxã³ ã³ti̱³ha³la̱³kxi²sxã³ ã³ya²lu¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³ju³tan¹jau³su² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² yxau²xai³tũ̱³ka̱³txa² jau³jau¹xai²na² ain³kxi²nũ²la² ĩ³ye³kxi²nyhain¹te³nah¹lxi¹: “Ko¹xai²na² A³keu²ta³ma²su¹. Nx2na³li¹. A²ĩ³lxa²su¹. Nxe³jau³xai²li² a²si³yxau³tãu³khai³xa² a²ti³ha²yau³xa² so¹kxi²ko³xai²la¹wi¹. Ain¹tai¹ti²tu³wi¹.” Nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Jã¹nxe³ju³kxai³lu² kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² hi²sen³su² Ta³vi²yah³lu¹tai²na² sa²kxai³lu² a²nxũ²kwa̱i³wih¹sxã³ ĩ³ye³kxi²ta¹hxai²hẽ¹li¹. Ju³ta²sah³la² ya³lu²ju³ta³nũ³a² ĩ³yau¹ũ³nhẽ³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \p \v 20 Ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹ sau²mo³jau³xai²na² nxe³te³nah¹lxi¹: \q1 “Sxi²hai²li² a²nũ²la³ ye³yũ²nxa³wi¹. Yxau³ti³he¹xai¹nxa³lho³li¹.” \m Ta¹hxai²hẽ¹li¹. Te²yã¹nxe³sxã³: \q1 “A²wa³ka³li³yu³ta² sa²wẽ̱³not3txai¹nhẽ³li¹.” \m Ta¹hxai²hẽ¹li¹. \p \v 21-22 Jã¹nxe³ju³kxai³la¹ a²nũ²a² ã̱³sa²nũn³te²a² ã³ten³sxã³ sa²so¹a³sah¹lxi³wxi¹. Je³su²jah³la² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²ju³ta² wãn³txai²li² ĩ³hen³ja³nhẽ³lain¹te²nũ³a² so¹lxi³ ãn³si³tẽ³nẽ³lain¹tu¹wi¹. Nxe³jah¹lai²na²su² kxã³nxã¹si³tẽ³kxi²nẽ³jah¹lo²nũ³su² te²a² so¹lxi³ ã³ten³nẽ³nhai¹. A²nxe³jah¹la² a²wi¹lhĩ¹nai³tã² Jo³ãu² Ba³tis²jah³lai¹tã² a²nũ²a² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹ti³yu¹tai²na² ĩ²ha²kxai³ Je³su²jah³lai²na² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²ju³tai³tã² ĩ²ha²kxai³ ĩ³ka³la³xi²ju³ta² ĩ²ha²kxai³ nxe³hxai²jah¹lai¹tã² so¹lxi³ ã³ten³sxã³ sa²so¹a³sah¹lxi³wxi¹. Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 23 Nxe³nxa²ha¹te¹ in³txa² ha¹li¹ ĩ³ye³kxi²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Jo³se² Bar³sa³ba²sah³lo²su² ha²kxai³ a²nxe³jah¹la² Jus²tu³jah¹lo²su¹ ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³sxã³ Ma³ti²ah³lo²su² ha²kxai³ nxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 24-25 Ain¹nxa²ha¹te¹ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Sũ̱³na² nxe³txi¹. Wxãi²na² so¹lxi³ a²nũ²a² a²ẽ¹nãu³ai²nãn¹jau³xa² a²hoh³lxi³si¹lxi¹. Nxe³te²si¹nha²kxai³ Ju³ta²sah³lai¹tã² sa²wẽ̱³not3jah¹lo²nu³su² ĩ³yau¹ũ³sa²sĩ¹nhẽ³li¹. Ju³ta²sah³lai¹tã² ha³lo²a² ko̱³ko̱³ta²ko³xa² sa²we³xain¹na²hẽ³li¹. Nxe³ha²kxai³ a²wẽ̱³not3jah¹la²nũ³a² in³txa² ha¹lin¹jah¹la² ĩ²sxã³ wxa²hait1son¹jau³nũ³a² ĩ³yau¹ũ³sa²sĩ¹nhẽ³li¹. A²sa³wi³ha³lxa² nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 26 Nxe²e³kxi²ta³lu²nain¹nũ²la² txah³lxa³ki³a² ã³na¹sxã³ a²ĩ³lxa² sa²so¹xai¹nha²kxai³ Ma³ti²ah³la² a²ĩ³lxa² ĩ³hait1so¹ha²kxai³ ã³wẽ̱³non³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxai¹nha²kxai³ ĩ³kaix1so¹te² nũ̱³ka̱³txa² nxe² ĩ³yĩ¹li²nyhai¹nha²kxai³ nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² ã³yã³nũ²kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \c 2 \s1 Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² wxã³jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ yain³txa² ã³yã³nũ²kxain¹sxã³ yai³nai¹nhĩ¹nu¹tai²na² Pẽn³ta³kos²ta²ti³xa² nxe³hĩ¹nu¹tai²na² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² sa²yxo²we¹tũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³lu² sxi²hẽ¹na² ã³nũn¹txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 2 ónũn¹txai¹nhĩ¹nu¹tai²na² o³sĩ̱³na² it3ti³hũ̱³nxe² kãin² nxon³yain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 3 Nxe³ka³tu̱³ ha³nxe²a² tho³hũ̱³nxe² wxa²kan³yain¹nxa²ha¹te¹ a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ã³wxe²xai³yain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 4 Yain¹tãu³ãn²tu̱³ti¹ Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² ã³nxũ²kwa̱i³wi¹ha²kxai³ wãn³txai²li² a²nũ²a² ã̱³sa²nũn³te²a² wãn³txa² ya̱u³ã̱³lxi³txi³ ĩ³ye³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la², Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² ã³nhi²ka¹jah³lxi³ha²kxai³la². \fig |src="CN01890B.TIF" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Atos 2.4" \fig* \p \v 5 Nxain¹ti̱³kxai³lu² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³nu¹tai²na² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² sa²kxai³lu² ha³lo²a² u²lxi³ yxau³ain¹nũn³tũ̱³ka̱³txa² nxe³sxã³ wxã³ai¹nha²kxai³ ain³kxi²yah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tũ̱³ka̱³txai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² ha³te̱h³nxã³nxa² sa²kxai³ sa²yxo²we¹tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 6 Jã¹nxe³ju³kxai³lu² jau¹xai²li² ain³kxi²xai³nyhai¹nha²kxai³ a²nũ²a² ã³no²lai¹nha²kxai³ ã³yã³ki³nũ²kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 7 Ain¹sxã³ ĩ³ye³lain¹te³nah¹lxi¹: \p — Ĩh¹nxe³te²la¹ku¹. Ju¹tai²li² hai³txi³ ĩ²ki̱³sxa³tai¹ti²tu³wi¹. Tũ̱¹ka̱³txai²li² Ka³li³le²a² nũ̱³ka̱³txi³su² yex1txain¹nĩn²tai¹. \v 8 Nxain¹kxan²ti³ txa²wãn³txi³khai³xa² ha³na³ka³lxi³ e³xi²xai³yex1txai¹nĩn²tai¹. \v 9 Hĩ¹nãn²tu̱³ txa²wã¹nũ̱³ka̱³txa² ka³lxa¹khai¹nxe³sĩ¹na¹wi¹. Par²ti³a² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Me²ta² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ E³la² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Me³so³po³tã²mi²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Ka³pa³to²si² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Põn²to² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ A²si³a³ nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ \v 10 Fri²ji²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Pãn³fi²li²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ E³ji²ta² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Li²bi³a³ nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Si³re²na² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Ro²ma²thĩ³nai²nãn¹te² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ a²nũ²a² ã̱³lxi²nũn³te²a² yxãn¹ta¹ kwa²hãi¹nxe² Txa²wã¹sũ̱³na² ũ³wha²li¹txã³nxai³txa² sa²yxo²we¹te²su² ha²kxai³ \v 11 nxain¹kxa²yu³su² Kre²ta² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ A³ra²bi²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ nxe³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹ wãn³txa² ha³na³ka³lxi³ e³xi²xai³ki̱³kxan²ti³ txa²wã¹wãn³txi³khai³xa² ain³kxi²nha²xai³ki̱³tã³li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² kãin²khaix1nxe³jau³su² nũ̱³kxũn³khaix1nxe³jau³su² ain³kxi²nha²xai³ki̱³tã³li¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 12 Nxe³ha²kxai³ ãh¹ ĩ³ye³kxi²nyhain¹te³nah¹lxi¹: \p — Ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ nxain¹te²la¹ku², nxain¹ki̱³nhai¹. Nyhain¹to³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 13 Ã̱³sa²nũn³te²a² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Tũ̱¹ka̱³txai²li² vĩn²yau³xa² ĩ³na²sxã³ we¹nai¹nĩn²tai¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Pe²jah³lai²na² wãn³txa² ĩ³wa²lũ³xi²jau³su² \p \v 14 Ain¹nxa²ha¹te¹ a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txai²li² ĩ³sa²yxau³ain¹nũ²la² Pe²jah³lai²na² hi²sen³kxai³lu² yxo²kãin²ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxe¹. Ĩ³ye³kxi¹nx2ta¹tu¹we¹. Txa²ka³lxa¹txi³sah¹lxi¹lxe¹. Ain³kxi²sah¹lxi³hẽ¹le¹. \v 15 In³txi³nãu³xai²li² hai³txi³ vĩn²yau³xa² ĩ³na²sxã³ we¹nain¹sĩ¹nxa³we¹. Wa̱²ki³ka³la³hĩ¹na² we¹nain¹te²sxa³yu²hẽ³le¹. \v 16 Yxãn¹ta¹ Jo³e²lah³lu¹tai²na² ĩ³ye³kxain¹jau³xu¹tai²na² te²yã¹nx2na³le¹. \p \v 17 Nxe³jau³xa²sa¹: \q1 “Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²sain¹te³nah¹lxi¹: ‘Ha³lo²a² yxo²ha³kxa¹ ne³ki³so³nxa³ta̱³lxa¹ a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ Txa²yãu³ka³txa² ũ³hũ²xai³ai¹na¹tu¹wi¹. Wxa²wẽ³ha³lxa² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txain¹tu¹wi¹. In³txa² sa³nxe³la³kxi³nãu³xai²na² hxi²sxã³nho³jut3sũ̱³ju³ta² ĩ²ain¹tu¹wi¹. Wxa²yah³la³nãu³xain²txi³ kãin² hxi²sxã³nho³tain¹tu¹wi¹. \q1 \v 18 Nxai¹nhĩ¹na¹ txa²sa³wi³ha³lxa² in³txi³su² ta̱³nxa² txu¹su² ta̱³nxa² nxain¹sxã³ a²yxo²ha³kxa¹ Txa²yãu³ka³txa² a²nxũ²kwa̱i³wi¹hai¹nha²kxai³ txa²wãn³txa² ĩ³hen³txi³nyhain¹tu¹wi¹. \q1 \v 19 Nxe³na¹ha²kxai³ oh³sĩ̱³nãu³a² wã³nxĩn¹sxã³ o²la³kxi² yuh³nãu³a² wã³nxĩn¹sxã³ kãi³i² nxe³na¹tu¹wi¹. A²ti³ha²yau³xa² yũ³ha²kxai³ ha³nxe²a² yũ³ha²kxai³ ha³nxe²a² wha³lxin¹txa² yũ³ha²kxai³ nxe³tu¹wi¹. \q1 \v 20 Jã¹nxe³tãu³a² u³je³na³kai²li² ka³nxah¹ha²kxai³ i³lxai²li² ki³he³hen³ka²to̱³nha²kxai³ nxe³tu¹wi¹. Nxe³sãn²kxa²yu³su² hã²wxãn³txa³ Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³ka³jah³la² wxã³tu¹wi¹. Wxi²kin³ti³ton³sxã³ wxi²kan¹sxã³ a²nũ²a²nãu³xa² kãi³sxã³ yxau²xai³lain¹kxa² yã¹nxe² ũ³yho³hxain¹tu¹wi¹. \q1 \v 21 A²nxe³hĩ¹na² a²nũ²ai²na² ĩ²li³te²lxi³ ko̱³nxe³ti³ kãi³sxã³ yxau²xai³lain¹ju³tai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ãin²ta³kxi²nha²sxã³ ĩ³hen³txain¹kxai²nãn²tu̱³ nxe³te²na² a²hãi¹nxe³ti³xa¹ ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹kxa² yo³ha² ne³wã²na³ain¹sxã³ wi¹lhin¹ti³hi¹tain¹tu¹wi¹.’ Nxe³jau³xai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² nxe³sain¹na²hẽ³li¹.” Jo³e³lah³lu¹tai²na² nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \p \v 22 Nxe³ain¹jau³su² ne³kxa²kxi¹jah³lxi³hẽ¹le¹. I³sa³e² nũ̱³ka̱³txi³syah¹lxi¹lxe¹. Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² Je³su²jah³lai²na² Na³sa³re²thĩ³na² yxaut3jah¹la² sa²kxai³lu² nũ³kxũn³khaix1nxe³sxã³ sa²si¹hã³na²hẽ³le¹. Nxe³ju³tai²li² ĩ²ki̱³tai¹ti²tu³wi¹. Kãin² ĩ³wã³nxĩn¹ju³ta² ĩ³yau¹ũ³nhẽ³lha²kxai³ on²tain¹kxe³su² ĩ³yau¹ũ³nhẽ³lha²kxai³ nxe³nẽ³lain¹tai¹ti²tu³we¹, Txa²wã¹sũ̱³na²su¹. \v 23 Jã¹nxe³ju³kxai³lu² Je³su²jah³lain²txi³ ĩ³sa²so¹si¹yhah³lxin¹ka³tu̱³ ko̱³nxe³thin¹tũ̱³ka̱³txa² hxi²ki³kxai³lu² hi³sa³ka³txa² ĩ³hxi²kĩ¹la³kxi²sxã³ ya²lu¹tain¹jau³nũ³su² kwa³na³ain¹yah³lxin¹tai¹ti²tu³we¹. Nxe³ju³tai²na² whãi²na¹ a²wi¹lhĩ¹nu¹tai²kxai³ kãi³yah³lxin¹ju³tai³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³nu²kxai³lu² e³hau³ko³nha²ta¹hxai²hẽ¹le¹. Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³kxai³lu² wxa²nũ̱³ka̱³txa² su²lhã³ain¹jau³nũ³su² kwa³na³yah³lxin¹tai¹ti²tu³we¹. \v 24 Yxãn¹ta¹ ya³lu²sa³tĩ¹ju³ta³la³ nũ³kxũn³txi³ ã³sen³sai¹ha²kxai³ hxi²kan¹ti³ ya³lu²sa³tĩ¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹le¹. Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ki³kxai³lu² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²ta¹hxai²hẽ¹le¹. \v 25 Nxe³ju³kxai³lu² kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² Ta³vi²yah³lu¹tai²na² ĩ³ye³kxi²ta¹hxai²hẽ¹le¹. Ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \q1 “Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹la² ĩ²ai¹nhxai²na¹hẽ³li¹. Txa²wi¹lha²tãu³a² yxau³hxai²na²hẽ³li¹.” Nxe³sxã³ hxi²waun³ta³kxi²nha²sxã³ yu̱h³lxi³sa²hxai²nxa³hẽ³li¹. \q1 \v 26 Nxe³sa²ju³kxai³lu² txa²ẽ¹nãu³ai²na² ka³lih³kxi²la²nha²sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxi²hxai²na¹hẽ³li¹. Ya³nãn³ta³ki²la²sxã³ yxau³hxai²na¹hẽ³li¹. \q1 \v 27 Nxe³na¹ha²kxai³la¹: “Txa²yãu³ka³txa² a²nũ²a² ko̱³nxe³thin¹te²na² ya³lu²sxa³je³na² ã³na¹sa²nxãn³tho³li¹. Wxa²ki³lha³lxa² wi¹lhin¹te²na² ya³lu²sxã³ khon³ju³ta² yũ²nxa³lho³li¹. \q1 \v 28 Yxãn¹ta¹ tĩh³na² ka³te̱n³tĩh³na² ĩ³yau¹ũ³san¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³sa¹nha²kxai³ ã³si³tẽ³kxi²sa¹nha²kxai³ ka³li³ha² yxau²xai³la¹nhai¹.” \m Nxe³jau³xai²li² Ta³vi²yah³lu¹tai²na² ĩ³ye³kxi²ta¹hxai²hẽ¹le¹. Pe²jah³la² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 29 Nxe³ha²kxai³ Pe²jah³lai²li² ãh¹ ĩ³ye³te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã³tã̱³nãu³xãi³. Txa²wã¹hxi²kan¹jah¹lu¹tai²na² Ta³vi²yah³lu¹tai²na² wain³txi³ ĩ³yau¹ũ³nx2ta¹tu¹we¹. Nxe³jah¹lu¹tai²na² ya³lu²ha²kxai³ sa²nĩ̱³kxain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³we¹. A²kwã̱³kxa³yu³tai²li² yũ³te²jai¹ti²tu³we¹. \v 30 A²nxe³jah¹lai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³jah¹lo²su² te²la³kxe³su² ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³we¹. Nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p “Ta³vi²yah³lãi³. Wxãi²na² I³sa³e² nũ̱³ka̱³txa² a²hxi²kan¹ta² si³yxau³jah¹lo²si¹lxi¹. Nxe³sxã³ ã³yã³wẽ̱³not3si¹nxa²jau³su² wxa²ne³tah²nãu³su² ũh³wxe³na¹tu¹wi¹. A²nxe³jah¹lai²li² Kris²tu³jah¹lo²sin¹tu¹wi¹. Nxe³ye¹nxa²ha¹wi¹.” Ta¹hxai²hẽ¹le¹. Nxe³jau³xai²li² Ta³vi²yah³lu¹ta²kxai³ a³la³kxi²ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³we¹. \v 31 Nxe³ha²kxai³ ju¹tai²na² a³la³kxi²ha²kxai³ Kris²tu³jah¹lai¹tã² Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³jah¹lai¹tã² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²ju³ta³nũ³a² nxe²e³kxi²nũn³te³nah¹lxi¹: \q1 “Kris²tu³jah¹lai²li² ya³lu²kxan²ti³ kxãn¹su² tĩ¹xa³lho³li¹. A²nũ²ai²na² ka³lu²sxã³ tĩ¹xa³lho³li¹.” \m Ta³vi²yah³lu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹le¹. \v 32 Jã¹nxe³ju³kxai³lu¹ ya²la³tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² Je³su²jah³lai¹tã² sa²kxai³lu² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²na²hẽ³le¹. Nxe³ju³tai²na² ĩ²sĩ¹na¹hẽ³le¹. \v 33 Nxe³ha²kxai³ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²ka³tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² yxau³ju³ta² ka³la³xi²nũ²la² a²wi¹tãu³a² ã³wxe³na²hẽ³le¹, Jah¹la² Hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lo²su² ha²kxai³lu¹. Nxe³ka³tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ĩ³ye³kxi²nẽ³jah¹la² a³ka³nxe³na²hẽ³le¹. A²nxe³ju³tai²li² a²kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² nxe² ĩ³yau¹ũ³ũ¹nhẽ³ta¹hxai²hẽ¹le¹. Nxe³ju³ju¹tai²na² ã³ne³wxe³ki̱³tã³le¹. \v 34 Nxe³ha²kxai³lu¹ Je³su²jah³la² yã¹nxe³kxe³hũ̱³nxe² Ta³vi²yah³lu¹tai²na² sa²kxai³lu² oh³xan¹ko³nãu³a² hai³txi³ ĩ³ka³la³sĩ²ta¹hxai²nxa³hẽ³le¹. Hãi¹nxe³sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \q1 “Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txi³kxai³lu¹: ‘Txa²hxi²kan¹jah¹lãi³. Txa²wi¹lha²tãu³a² ã³wxe³sẽ¹li¹. \q1 \v 35 Ye³jen¹nãu³a² wxa²ko̱¹ko̱¹nũ̱³ka̱³txa² a²wa³ka³ti³lo³txa²lain¹ju³ta² yan³txi³su² ĩ³hxi²ka¹txa²ha¹tu¹wi¹. Nxe³nxa²tu¹wi¹.’ Txa²wã¹sũ̱³na² nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹.” \m Nxe³jau³jau¹xai²na² Ta³vi²yah³lu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹le¹. \v 36 Jã¹nxe³jut3su² Je³su²jah³lai¹tã² ĩ³hxi²kĩ¹la³kxah¹lxin¹jah¹lai¹tã² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³ka³jah³la² ne³te²lo³tha²kxai³ Kris²tu³jah¹lo²su² ne³te²lo³tha²kxai³ nxe³ye¹nx2tain¹na²hẽ³le¹. Nxe³jau³su² I³sa³e² nũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ ain³kxi²jau³nũ³ai²la¹we¹. Na¹jau³su² nxe³ye¹nx2ta¹we¹. Pe²jah³lu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 37 Nxa²ha¹te¹ tũ̱¹ka̱³txai²li² jau³jau¹xai²na² ain³kxain¹nũ²la² a²ẽ¹nãu³ai²na² ĩ³ãin²ta³kxi²nha²sxã³ Pe²jah³lu¹ta²kxai³ ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³si¹lxi¹. Txa²wã³tã̱³sa²nhĩ¹lxi¹. Ĩh¹nxe³ju³ta² o²la³kxi²sĩn¹te³la¹ji¹wi¹, ko̱³nxe³ti³ kãi³sĩ¹na¹ju³ta² ũ³hũ¹sa²nhĩn¹kxa²ya̱n³txi³su¹? Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 38 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lu¹tai²na² sa²kxai³lu² ĩ³wa²lũ³xi²ti³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Wxãi²na² yxo²ha³kxa¹ ko̱³nxe³ti³ kãi³yah³lxin¹ju³ta² ĩ³ãin²ta³kxi²nha²sãn²sxã³ ã³na¹jah¹lxi³hẽ¹le¹. Yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wxa²ko̱³nxe³ti³ju³ta² ã³wa²su¹kxi¹nx2ti³tu¹we¹. Nxe³yah³lxin¹ka³tu̱³ ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹nx2tain¹ju³ta³nũ³a² ĩ³ye³kxi¹txai¹yah³lxi³hẽ¹le¹. Nxe³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Je³su² Kris²tu³jah¹la² a²sa³wi³ha³lxi³nũn³syah¹lxin¹tu¹we¹. Nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² nxũ²kwa̱i³yxau³nx3ti²tu³we¹. \v 39 Nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² ũ³hũ¹nx2ti³kxe³nũ³sye²ah³lxi¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² ten³na³le¹. Wxãi²la³ ta̱³nxa² wxa²wẽ³ha³lxai²la³ ta̱³nxa² ul²yxau³tũ̱³ka̱³txai²la³ ta̱³nxa² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³kaix1so¹nx2ti³kxai²nãn²tu̱³ nxe³te² ĩ³nxãn²tu̱³ yxo²ha³kxa¹ ain³kxah²lxin¹jau³su² na³le¹. Nxe³jau³xai²na² a²kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹yxo²a̱in³nha²sxã³ ĩ³ye³kxũ¹ta¹hxai²hẽ¹le¹. Pe²jah³lu¹ta²kxai³ ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 40 Nxe³jau³xai²li² ya̱u³ka³lxa¹txi³ win¹ta²te²lxi³ e³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Ti¹ai²li² a²nũ²a² yxau³te²a² ko̱³nxe³thin¹khai¹nxa² kãi³ain¹na³li¹. Nxain¹kxa² yo³ha² kãin² khãuh³lxa³thi¹nain¹tu¹wi¹. Nxe³sxã³ ko̱³nxe³ti³ kãi³yah³lxin¹ju³ta² ã³na¹ye²ah¹lxan³kxai²nãn²tu̱³ jã¹nxe³nx2ti³ha³tai¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 41 Nxe³jau³xai²na² ain³kxain¹nũ²la² a²nũ²a² ka³lxa¹te²a² yxo²ĩ²ain¹sxã³ ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²nũ²a² ka³lxa¹txi³ 3.000, nxe² yxo²ĩ² ã³si³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 42 Nxe³tũ̱³ka̱³txai²li² ĩ³kaix1so¹tũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³ ã³si³tẽ³kxi² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³jau³xa² ain³kxi² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³ye³kxi²nyhu¹i² yain³txi³su² wã²nhũ² nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Wi¹lhin¹sxã³ yxau³kxi²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²yah³lxi³to³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² yxau²xai³lain¹jau³su² \p \v 43 Nxa²ha¹te¹ ĩ³kaix1so¹tũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³ wã³nxĩn¹khaix1nxe³ju³ta² o²la³kxain¹to³ha²kxai³ a²nũ²a² kwa²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txa² on²txain¹to³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 44-45 Nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ ye³ka³lxa¹txi² ã³nũ²kxi²to³hi² yen³kxa² wã²nhũh¹nyhu¹i² nxe³nyhain¹to³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 46 Nxai¹nha²kxai³ a³lan²ta² yxo²ha³kxa¹ Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ã³wi¹hain³to³hi² a²sxi²khai³xa² ã³nũ²kxi²sxã³ ĩ³yai³ni² ain¹to³ha²kxai³ ka³lih³kxi²la²nha² wi¹lhin¹sxã³ yxau³kxi²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 47 Txa²wã¹sũ̱³na² kãin²khaix1si¹jau³su² sa²nẽn¹kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ĩ³ye³kxi²nyhain¹te³nah¹lxi¹: \p — Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² sa²yxo²we¹tain¹kxe³su² wi¹na³li¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A³lan²ta² hãi¹nxe³ti³xa¹ a²nũ²a² ã³nũ²kxain¹to³sxã³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ² ã³si³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \c 3 \s1 In³txa² kan²ta³kxi²sxã³ sxa³jah¹la² ĩ³yau¹ũ³jau³su² \p \v 1-2 Ha³la³jen¹nãu³a² ã³sa²ti¹ta³xi²tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²te³lhxã³ ai³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ai³ain¹ka³tu̱³ Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³ Jo³ãu²ah³lo²nu¹ta²kxai³ ain¹sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² sxih²yxo²a² Fo³mo²sa² yxo²ai²na² ã³wih²kxain¹sxã³ in³txa² sa²nah³so¹nyhu¹sxã³ ne³khau²nyhu¹ye²ya³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹lai²li² ko̱³nxe² ĩ³hxa³la³kxi²nha²ye²ya²ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². A³li³lah¹nxe³hĩ¹nu¹tai²na² ã³nxai³jah¹lo²su² ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². A³lan²ta² hãi¹nxe³ti³xa¹ sxih²yxo²a² sa²we¹ta³ yxo²wxe²xai³lain¹to³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tãu³a² a²nũ²a² ã³wih¹te³lhxã³ wxã³kxai²nãn²tu̱³ win¹ta²te²lxi³ a²yen³kxa² a̱i³nxũ³si¹hain¹jau³su² ĩ³ye³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 3 Nxe³ha²kxai³la¹ Pe²jah³lu¹ta²kxai³ Jo³ãu²ah³lu¹ta²kxai³ ain¹sxã³ ĩ²kxain¹nũ²la² yo³hi²ki³ai²na² ai³nxũ³si¹jau³su² ĩ³ye³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 4 Nxe³nxa²ha¹te¹ ĩ²kxain¹nũ²la² Pe²jah³lu¹tai²na² ĩ³wa²lũ³xi²ti³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Ĩ²txa²sãn²sĩ¹nhẽ³li¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 5 Nxe³nũ²la² ĩ²kxain¹ka³tu̱³: \p — Wã²nhũh¹sain¹te²ji¹xã¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 6 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Yen³kxi³la³ yũ³sa²sĩn¹nxa³wi¹. Nxẽn²nxa³kxan²ti³ ĩ³hxi²nũ¹nxa²sĩ¹na¹tu¹wi¹. Je³su² Kris²tu³jah¹la² Na³sa³re²thĩ³na² yxau²xai³jah¹lai¹tã² ĩ³sa²yxau³sxã³ ã³nxai³si¹hin¹jau³su² ĩ³ye³kxi¹nxa²sĩn¹na³li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 7 Nxe²e³ta³lun²nũ²la² txa²wã¹hxi²ka² wi¹nẽ³tãu³a² hxi²ki³nũ²la² sa²yxo²kax3ta³wxe³ka³tu̱³ wa³su³txi³ we²txi²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 8 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ka³lih³nũ²la² a³li²si³ni² ã³nxai³li² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la², yu³we²ti²ha²kxai³la². Nxe³ka³tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²hu¹tai²li² ã³wih¹nũ²la² ã³nxai³li² a³li²si³ni² Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹lhin¹ye²jau³su² ĩ³ye³sa²nẽn¹kxi² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 9-10 A²nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² tũ̱³ka̱³txa² ĩ²yxau³nyhu¹nũn³tũ̱³ka̱³txa² on²txai¹nha²kxai³ ĩ³ye³kxi²nyhu¹te³nah¹lxi¹: \p — Jah¹lain²txi³ si³kan²ta³kxi²hxai²jah¹lai¹ta³lxi³ yhe¹nx2ti³ha³tai². Sxih²yxo²a² Fo³mo²sa² yxo²a² yxo²yxau²xai³lhxai²jah¹lai¹ta³lxi³ yhe¹nx2ti³ha³tai². Ĩh¹nxe³te²la¹ku². Ki̱³nhai¹. Nyhu¹yah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²nhãu³a² Pe²jah³la² ĩ³ye³jau³su² \p \v 11 Ain¹nũ²la² jah¹lu¹tain²txi³ we²txi²jah¹lain²txi³ Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³ Jo³ãu²ah³lo²nu¹ta²kxai³ a²xai³lya³tĩh³na² ã³sxã³ ti³he¹yxa³ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²nhu¹tai²na¹ a²ta³nã³nẽ³thĩ³na² Sa³lo³mãu²thĩn³su¹ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³thĩ³nu¹ta²kxai³ a²nũ²a²nãu³xa² ã³ki³nũ²kxi²ye²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 12 Pe²jah³lu¹tai²na² sa²kxai³lu² jut3sĩ²nũ²la² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. I³sa³e² nũ̱³ka̱³txi³syah¹lxi¹lxi¹. Ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ on²jah³lxin¹te²sin²tã²? Ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ ĩ²yxau²xai³syah¹lxin¹te²sin²tã²? Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² txa²wã³nxĩ¹na¹ju³khai³xa² ta̱³nxa² txa²wi¹lhi¹na¹ju³khai³xa² ta̱³nxa² wet1txai¹na¹te²sin²tã²? Ti³he¹nx2nxa³wi¹. \v 13 Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³jah¹la² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lai²la¹wi¹. Txa²wã¹si³yah³la²nãu³xu¹tai²na² a²hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lai²la¹wi¹. A³bra³ãu²ah³lu¹tai²na² I³sa²kah³lu¹tai²na² Ja³ko²ah³lu¹tai²na² ain¹sxã³ A²hxi²kan¹txa² Si³yxau³jah¹lai²la¹wi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³jah¹lain²txi³ Je³su²jah³lai¹tã² A²ta²han²tu̱³ wã³nxĩn¹ti³ wxi²kin³ti³ton³si¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. A²nxe³jah¹lain²txi³ sa²so¹yah³lxin¹ka³tu̱³ Pi³la²jah³la² hxi²ka² sa²nũ¹yah³lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³yah³lxin¹ju³ta² Je³su²jah³lai¹tã² en²sxã³ ã³yah³lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. Pi³la²jah³lai²na² ne³kxe³kxi²nha²jau³kxai³lu¹: “ówa²sut1sxã³ ã³ai¹na¹tũ¹xã¹.” Nxe³jau³su² kxan²ti³ en²sxã³ ã³yah³lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 14 A²nxe³jah¹lai¹tã² wi¹lhin¹khaix1kxan²ti³ wãn³txi³su² e³kxan²ti³ sa²yxo²ã³yah³lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³yãn¹ta¹ Ba³ra³ba²sah³lai¹tã² a²nũ²a² su²lhã³jah¹lo²si²tai¹ti²tu³wi¹. Su²lhã³jah¹lo²su² kxan²ti³ ã³wa²sut1si¹jau³su² Pi³la²jah³la² kwa³na³yah³lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 15 Nxe³kxa²ha³tih³xan²tu̱³ a²nũ²a² ya³lu²te²a² we²txi²jah¹lai²li² su²lhã³si¹hah³lxin¹jau³su² yah³lxin¹tai¹ti²tu³wi¹, Je³su²jah¹la²su¹. Yxãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ki³kxai³lu² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²na²hẽ³li¹. Nxe³hĩ¹nãn²tu̱³ ka³te̱n³su² yxau³nhai¹. Ĩ²sĩ¹na¹hẽ³li¹. \v 16 Jã¹nxe³ju³kxai³lu² Je³su²jah³lai²na² a²wã³nxĩn¹ju³ta² ã³nhxi²ka¹txai¹nha²kxai³ yu³we²nxi²ten¹tu³wi¹. Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ha²kxai³ yu³we²nxi²ten¹tu³wi¹. Yxo²ĩ²xa³ke³la³te²kxai³ yu³we²nxi²hĩ̱³nx2nxa³wi¹. Yxãn¹ta¹ yxo²ĩ²ha²kxai³ yu³we²nxi²ten¹tu³wi¹. \p \v 17 Jã¹nxe³ju³kxai³lu² txa²wã³tã̱³sah¹lxi¹lxi¹. Ĩ³ye³kxi¹nx2ta¹tu¹wi¹. Wxãi²li² wxa²hxi²kan¹txa² nũ̱³ka̱³txai²li² yah³lxin¹sxã³ ju¹tai²li² ko̱³nyhah¹lxa³nha²kxai³ nxe²kãi³yah³lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 18 Kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² Kris²tu³jah¹la² Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³jah¹lu¹tan²tu̱³ ye³khãuh³lxa³thi¹nain¹ju³ta³nũ³a² nxe³ju³tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² ã²la² ĩ³hen³txain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ain¹ju³ta² kwẽn¹ta¹ we¹ta³lun²yain¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 19 Jã¹nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³tu̱³ wxãi²na² sa²kxai³lu² wxa²ko̱³nxe³ti³ kãi³yah³lxin¹ju³ta² ĩ³ãin²ta³kxi²nha²sxã³ ã³na¹la³kxi²nha¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² ã³yxo²o³tũ¹yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wxa²ẽ¹nãu³ai²na² sa²wa²su¹txa²ti³tu¹wi¹. Nxe³nx2ti³nũn³sxã³ ã¹jã¹nxe² ã³nxũ²kwa̱i³lxũ¹nũ³nx2ti³tu¹wi¹. \v 20 Kxãn³ton³tãu³a² Je³su²jah³la² a³ka³nxi²si¹jau³su² sa²si¹hã³ain¹tu¹wi¹. Nxe³jah¹lai²li² Kris²tu³jah¹lo²su² na³li¹. A²nxe³jah¹lai²kxai³lu² a²wi¹lhĩ¹nu¹tai²na² Sũ̱³na² hxi²kai²na² wã²nxa³kxa² so¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱n³tu̱³ kxã³nãu³a¹ txa²wã¹ko̱³nxe³ti³ kãi³ki̱³kxa² yo³ha² sa²wa²su¹tũ¹nhẽ³si¹jau³nũ³su² ya³lu²kxi²nẽ³tu¹wi¹. Nxe³si¹ju³ta³nũ³su² Txa²wã¹sũ̱³nu²kxai³lu² Kris²tu³jah¹lo²nu¹ta²kxai³ wã²nxa³kxa² so¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. A²nxe³jah¹lo²lxi²na³li¹. \v 21 Oh³xan¹ko³xa² yxau²na³li¹. Yxãn¹ta¹ kxã³nãu³a² a³ka³nxi²tãu³a² ha³lo²a² wi¹lhxai²kxai³ jã¹nxe³sxã³ wi¹lhau³ko³txi²tu¹wi¹. Nxe³ju³tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² wi¹lhin¹tũ̱³ka̱³txan²tu̱³ e³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 22 Nxe³sxã³ Moi³se²ah³lu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: “Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² A²wãn³txi³khai³xa² ĩ³hen³txi³jah¹la² sa²si¹hã³nx2ti³tu¹wi¹. Wxa²nũ̱³ka̱³txi³khai³xai²na² wã²nxa³kxa² so¹sxã³ sa²si¹hã³nx2ti³tu¹wi¹. Txai²yãx1ye¹nx2ti³tu¹wi¹. Nxe³te²na² wãn³txa² ĩ³ye³kxi¹nx2ti³jau³xa² wi¹lain³kxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. \v 23 Yxãn¹ta¹ wi¹lain³kxah²lxan³kxai²nãn²tu̱² nxe³te² ĩ³nxãn²tu̱³ ĩ³hait1so¹nx2ti³sãn²nũ²la² sũ²lhã³nx2ti³tu¹wi¹.” A²nxe³jau³su² Moi³se²ah³lu¹tai²na² nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 24 Te²yã¹nxe³sxã³ Sa³mu³e²lah³lu¹tai²na² yxau³hĩ¹nãn¹te²tu̱³ Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² nxe³sxã³ Kris²tu³jah¹lu¹ta²kxai³lu² a³ka³nxi²sxã³ wxã³jau³nũ³su² nxe² ĩ³hen³txain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 25 Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² a²ne³tah²nãu³syah¹lxi¹lxi¹. Sũ̱³na² wãn³txa² wi¹la̱in³nha²sxã³ e³kxain¹tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² wxa²ne³tah²nãu³syah¹lxi¹lxi¹. Nxe³sxã³ A³bra³ãu²ah³lu¹ta²kxai³ ĩ³ye³kxi²ta¹hxai²hẽ¹li¹. Ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: “Wxa²ne³tah²nũ³a² yũ¹kxe³nũ³a² a²nũ²a²nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹ wi¹lhin¹si¹hain¹ju³ta³nũ³a² yũ³yah³lxin¹tu¹wi¹.” Txa²wã¹sũ̱³nu²kxai³lu² wi¹lain³nha²sxã³ e³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \p \v 26 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³tu̱³ Sũ̱³nu²kxai³lu² A²tah²khai³xa² ĩ³sa²si¹hã³nx2ti³na²hẽ³li¹. Nxe³sxã³ ko̱³nxe³ti³ kãi³sxã³ yxau²xai³yah³lxin¹ju³ta² ã³na¹ah³lxi³sã²nĩn¹kxai²nãn²tu̱³ wi¹lhin¹sxã³ ĩ²nx2ti³tu¹wi¹. Nxe³ya³nx2ta¹wi¹. Pe²jah³lu¹ta²kxai³lu² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \c 4 \s1 Pe²jah³la² Jo³ãu²ah³la² sxã³ so²ã³ain¹jau³su² \p \v 1 Nxe² ĩ³ye³kxi²ti̱³kxai³lu² a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ ã³tĩ̱³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Wã³nxĩn¹te² si³yxau³te²nãu³xa² ã³nhai¹tũ³tũ̱³ka̱³txa² ã³wxã² Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² hau³ko³jah¹la² ã³wxã² sa³tu³se²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nhai¹tũ³tũ̱³ka̱³txa² ã³wxã² nxe³yain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 2 Ai¹nha²kxai³ Pe²jah³lo²nu¹tai²na² Jo³ãu²ah³lo²nu¹tai²na² nxe³sxã³ a²nũ²a² ĩ³ye³kxi²ya³ti³ãn¹jau³kxai³lu¹: \p — Je³su²jah³la² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²na²hẽ³li¹. Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³tu̱³ yxo²ĩ²ah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ te²yãx1ya³nx2ti³tu¹wi¹. Ain¹jau³su² tũ̱¹ka̱³txai²li² kwẽn¹tai²na² ã³tĩ̱³ain¹tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² jau¹xai²na² ain³kxain¹ka³tu̱³ ĩ³yxai¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 3 Ĩ³yxaih¹nũ²la² Pe²jah³lo²nu¹tai²na² Jo³ãu²ah³lo²nu¹tai²na² ĩ³yxaih¹sxã³ sa²so¹nũ²la² ũ³tĩ̱¹kxi²nyhain¹nũ²la² wxe²a³la²nain¹ta¹hxai²hẽ¹la², sũn²ta̱³ta² tĩ̱¹kxai¹nha²kxai³la². \v 4 Ain¹nxa²ha¹te¹ a²nũ²a² ka³lxa¹txe²nãu³xai²na² ain³kxi²nyhai¹nha²kxai³ yxo²ĩ²ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³sxã³ in³txi³nãu³xa² yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txa² ã³yã³nu¹tai¹nha²kxai³ ka³lxa¹khaix1nxe² 5.000, nxe² yxo²ĩ²ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 5 Ain¹nxa²ha¹te¹ a³lan²tãu³a² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² a²hxi²kan¹ti³su² te²a² a²nũ²a² yah³lon¹te²nãu³xa² ha³te̱h³nxã³nxa² a²hoh³lxi³nũ̱³ka̱³txa² nxain¹sxã³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³nu¹ta²kxai³ ã³nũ²kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 6 ónũ²kxain¹nũ²la² A³na²sah³lai¹tã² wã³nxĩn¹te² si³yxau³tãu³a² a²hxi²kan¹jah³lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³sxã³ Kai³fa²sah³lai¹tã² Jo³ãu²ah³lai¹tã² A³le³syãn²trah³lai¹tã² yxo²ha³kxa¹ A³na²sah³la² a²sa³wi³ha³lxa² ka³lxa¹txi³ wxã³sxã³ ã³nũ²kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 7 Jã¹nxain¹ju³kxai³lu² Pe²jah³lu¹tai²na² Jo³ãu²ah³lu¹tai²na² ã³sa²so¹si¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ain¹nũ²la² ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Ĩh¹te²ta̱³ ĩ³hxi²ka¹txa²lxi³sxã³ we¹txai¹ya³hin¹thai¹li¹? Nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 8 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lai²na² hi²sen³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ĩ³hxi²kat1sa²kxai³ ĩ³wa²lũ³xi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² a²hi³kan¹txa² si³yxau³tũ̱³ka̱³txi³su² a²nũ²a² hxi²kan¹te²nãu³su² nxe³yah³lxi¹lxi¹. Ĩ³ye³kxi¹nx2ta¹tu¹wi¹. \v 9 “Jah¹lai²na² kwẽn¹ta² we²nxi²jah¹la² ĩh¹te²ta̱³ ĩ³hxi²ka¹txa²lxi³sxã³ we¹txai¹ya³hin¹thai¹li¹?” Nxe²ĩ³wã̱³txi³sah¹lxi³nhi¹na²li¹. \v 10 Nxe³jau³su² ĩ³yau¹ũ¹nx2ta¹tu¹wi¹. I³sa³e² nũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ nxe³te² ĩ³nxai²na² ĩ³yau¹ũ¹nx2ti³nha¹tu¹wi¹. Nxa¹jau³kxai³la¹ Je³su² Kris²tu³jah¹lai¹tã² Na³sa³re²thĩ³na² yxau²xai³jah¹lai¹tã² ĩ³hxi²kĩ¹la³kxah¹lxin¹jah¹lai¹tã² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²na²hẽ³li¹. A²nxe³jah¹lai¹tã² hi²sen³kxai³lu² we²txi²nyhain¹na²hẽ³li¹, kãin² wã³nxĩ¹nha²kxai³lu¹. \v 11 Jã¹nxe³ju³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ũ³wha²li¹txã³nxai³tãn¹jau³su² nxe³te³nah¹lxi¹: \q1 “Txah³lxa³kxa² sxi²ha² txo³nain¹tũ̱³ka̱³txa² ã³na¹ain¹ki³ai²na² kwẽn¹ta² sxi²ha² ũ³nhe̱³hẽ¹txain¹ki³a² ũh³wxe³ain¹na²hẽ³li¹.” \m Nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. A²nxe³ka³ka¹txai²li² Je³su²jah³la² yã¹nx2na³li¹. En²sxã³ ã³yah³lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 12 Nxe³to³ta¹ Je³su²jah³lai²na² so¹lxi³ txa²wã¹ko̱³nxe³ti³ kãi³ki̱³ju³ta² sa²wa²su¹tẽ³lain¹ju³ta² hxi²kan¹na³li¹. Ha³lo²a² yxo²ha³kxa¹ ĩ²yah³lxin¹kxan²ti³ a²nũ²a² te²yã¹nxa² wã³nxĩn¹sxã³ sa²wa²su¹tẽ³lain¹te²na² ĩ²yah³lxan³tho³li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² Je³su²jah³la² a²ĩ³lxa² so¹lxi³ ũ³hũ¹nẽ³lain¹na²hẽ³li¹. Nxe³te²a² so¹lxi³ wã³nxĩn¹sxã³ sa²wa²su¹tẽ³lain¹tu¹wi¹. Pe²jah³lu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 13 Nxa²ha¹te¹ a²hxi²kan¹txa² he³la³kxa² nũ̱³ka̱³txa² sa²kxai³lu² Pe²jah³lo²nu¹tai²na² Jo³ãu²ah³lo²nu¹tai²na² ya³lo³txi²ye²kxe³su² ĩ²ai¹nha²kxai³ ĩ³wã̱³txi³nyhain¹te³nah¹lxi¹: \p — Je³su²jah³lai¹tã² ãn³si³tẽ³kxi²nyhain¹tũ̱³ka̱³txi³sin²tai¹. Yxãn¹ta¹ ha³te̱h³nxãn³yu³ta² hai³txi³ o²la³kxi²tũ̱³ka̱³txi³sxa³ha²kxai³ a²hxi²kan¹txa² he³la³kxi³si²ya³hxa³ha²kxai³ yah³na³li¹. Nyhain¹ta³hxai²hẽ¹la². \v 14 Nxe³nyhain¹kxa²yo³su² jah¹lai²li² we²txi²jah¹la² ka³lu³sa³yxau³ye²ya³ha²kxai³ hxi²kan¹txi³ ĩ³hi³txain¹ya³ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². \v 15 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² a³li³ain¹si¹jau³su² kwa³na³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sãn²nũ²la² nũh¹ĩ³ye³kxi²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 16 Nxe³nyhain¹te³nah¹lxi¹: \p — Ĩh¹nxe³te³ji¹ku²? Ki̱³nhai¹. Je³ru³sa³lẽ²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ we²txain¹ju³ta² ĩ²ye²nyhain¹nĩn²tai¹. Nxe³ha²kxai³ kãin² wã³nxĩ¹nain¹ju³ta² hxi²kan¹txi³ ĩ³ki³han³sxã³ ũ³ho¹ki̱³sxa³lho³li¹. \v 17 Yxãn¹ta¹ Je³su²jah³lai²na² ĩ³wã³nxĩn¹ju³ta² ka³nah²nxe³sxã³ yxau³ain¹si¹ki̱³jau³su² yxo²xũ̱n³txi³ ĩ³kwa³na³ya³sain¹yah³lxi³wxi¹, u²lxi³ ha³ta̱³nxe³kxa²ya̱n³txi³su¹. Nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 18 Nxe²e³ta³lu²nain¹nũ²la² ĩ³kaix1tain¹nũ²la² yxo²xũn³txi³ ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Je³su²jah³lai²na² a²ĩ³lxa² jã¹nxĩ³ye³kxi²ja³txa³hẽ¹li¹. A²nũ²a² ã³nũ²kxain¹kxan²ti³ jã¹nxe³ ĩ³hen³txain¹ya³txa³hẽ¹li¹. Nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 19 Nxa²ha¹te¹ ĩ³wa²lũ³xi²ya³te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²we¹ta̱³nxa² wxa²wãn³txa² sa²yxo²we¹ta̱³nxa² nũ¹hĩ²jah¹lxi³hẽ¹li¹. \v 20 Yxãn¹ta¹ Je³su²jah³la² ã³si³tẽ³kxi²sĩ¹na¹hĩ¹nãn¹te²tu̱³ ĩ²nha¹ju³tai³tã² so¹lxi³ ain³kxai¹nha¹jau³xai³tã² so¹lxi³ nxe³ju³ta² so¹lxi³ ĩ³ye³kxi²nha¹tu¹wi¹. ósxã³ ĩ³ye³sĩn¹nxa³lho³li¹. Nxe³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 21 Nxa²ha¹te¹ wain³txi³ ĩ³ye³ya³ha²kxai³ a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ sa²nẽn¹kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² kãin²khaix1nx2na³li¹. A²nũ²a² we²txi²ha²kxai³ wi¹lhin¹khai¹nx2na³li¹. Ain¹jau³su² ha²kxai³ hxi²kan¹txi³ ĩ³wa²lũ³xi²nyhain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la³, a²hxi²kan¹ta² nũ̱³ka̱³txa²sa³. Nxe³ha²kxai³ hãi¹sxã³ yxo²xũ̱n³txi³ ĩ³kwa̱i²tain¹sãn²ka³tu̱³ sa²wa²su¹kxain¹ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 22 A²nxe³jah¹lai²li² we²nxi²jah¹la² kwẽ³kxa² ye³ka³lxa¹txi³ 40 nxe² kwẽ³kon³sxã³ yah³lon¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txai²na² a²yxo²wãn³txa² Sũ̱³na² ĩ³ye³kxain¹jau³su² \p \v 23 Nxa²ha¹te¹ ã³wa²su¹kxain¹yah³nũ²la² a²nũ̱³ka̱³txi³khai³xa² ĩ³xi²yah³nũ²la² wãn³txi³na² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² hxi²kan¹te²nãu³xai²na² wã³nxĩn¹te² si³yxau³te²nãu³xai²na² nxain¹sxã³ ĩ³kwa̱i²kxi²nyhain¹jau³xi³na² ĩ³hen³txi³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 24 Ĩ³hen³txi³ta³lu²nain¹yah³nũ²la² tũ̱¹ka̱³txai²na² yxo²ha³kxa¹ Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² nxe³txi¹. Wxãi²na² kãin²khai¹nxi¹lxi¹. Ha³lo²a² yxo²ha³kxa¹ we¹txi² oh³sĩ̱³na² we¹txi² ĩ̱³ye³na² we¹txi² a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ we¹txi² nxe¹lxi¹. \v 25 Nxe³ha²kxai³ kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² Wxa²yãu³ka³txa² hi²sen³su² Ta³vi²yah³lu¹tai²na² ũ³wha²li¹si¹jau³su² kwa³na³te³nah¹lxi¹: \q1 “Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xai²na² ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ ĩ³xa̱n³ta³kxain¹nũ²lhai¹li¹? Te²yã¹nxe³sxã³ kwa²hãi¹nxe² su²lhã³ain¹si¹jau³su² hãi³a² ĩ³ye³kxi²nyhain¹nũ²lhai¹li¹? \q1 \v 26 Ha³lo²a² a²wa³li³kha³la³nãu³xa² he¹li³te³lhxã³ ĩ³hau³ko³nha²sxã³ ã³yã³nũ¹txain¹na²hẽ³li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² he¹kxi² Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³jah¹la² he¹kxi² nxe³te³lhxã³ ain¹na²hẽ³li¹.” \m Ta³vi²yah³la² ũ³wha²li¹txã³nxu¹txai²na² nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 27 Jã¹nxe³ju³kxai³lu² kxãn³kxai³ E³ro²jah³lai¹tã² Põn³si³o³ Pi³la²jah³lai¹tã² nxe³ya³sxã³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² whãi²na¹ ã³nũ²kxi² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² ã³nũ²kxi² nyhain¹na²hẽ³li¹. Nxe³sxã³ Je³su²jah³lai²na² wxa²ki³lha³lhxu² te²a² wi¹lhin¹khaix1jah¹la² sun²tã¹te³lhxã³ ain¹na²hẽ³li¹. A²nxe³jah¹lai²li² Wxa²hxi²kan¹txa² Si³yxau³tãu³lo³jah¹lo²su² nĩ¹nhẽ³li¹. \v 28 Jã¹nxe³sxã³ tũ̱¹ka̱³txai²li² ko̱³nxe³thin¹sxã³ o²la³kxi²te³lhxã³ nxain¹na²hẽ³li¹. Nxe³to³ta¹ a²wi¹lhĩ¹nu¹tai²na² wxãi²na² sa²kxai³lu² ju¹tai²na² yxo²ha³kxa¹ a³la³kxi²nha²sxã³ ĩ³hau³ko³ta¹hi¹nhẽ¹li¹. Nxe³jau³xu¹tai²na² a²kwẽn¹tai²na¹ we¹ta³lu²nain¹na²hẽ³li¹. \v 29 Nxe³jut3su² ĩ³ha³nũ̱³sain¹sĩn¹jau³su² ain³kxi¹sẽ¹li¹. Txai²nãu¹xai²na² wxa²sa³wi³ha³lxi³su² sĩ¹na¹wi¹. Nxe³sĩ¹na¹ha²kxai³ ã³nhi²kat1sa²so¹sa²sĩ¹nhẽ³li¹. Nxe³sa²nhĩn¹kxai²nãn²tu̱³ wxa²wãn³txa² wxi²ka¹ka¹nha²sxã³ ĩ³hen³txi³nxa²sĩ¹na¹tu¹wi¹. \v 30 Nxe³ha²kxai³ wã³nxĩn¹khaix1nhĩn¹ju³ta² ĩ³hxi²kan¹txa²sĩ¹nhẽ³li¹. Ya³sa²nhĩn¹kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²a² ĩ³ton³te²a² we²txi² kãin² wã³nxĩn¹sxã³ o²la³kxi² nxe³sĩ¹na¹tu¹wi¹. Sĩ¹na¹ha²kxai³ wxa²ki³lha³lxa² Je³su²jah³lai²na² wi¹lhin¹khai¹nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² nxe²kãi³ũ¹nhẽ³na³li¹. Nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 31 Nxa²ha¹te¹ ta³lu³ti²nyhain¹nũ²la² sxi²ha² ã³nũ²kxain¹thĩ³nu¹ta²kxai³ kãin² ka³ta³ta³tha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ĩ³hxi²ka¹ti³nhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wxi²kan¹txi³ ĩ³hen³txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Yen³kxa² wã²nhũ¹nyhain¹jau³su² \p \v 32 Jã¹nxe³ju³kxai³lu² yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³ wi¹lhin¹sxã³ yxau³ha²kxai³ wãn³txa² ya̱u³ka³na³ka³nat3sxã³ ne³kxe³kxi²nhai¹nha²ha²kxai³ nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ai¹nha²kxai³ yen³kxa² wã²nhũ¹yu¹lhu¹nai¹nxa³jau³la² ĩ³ye³lai¹nxa³ha²kxai³ hãi¹sxã³ wã²nhũ¹nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 33 Jã¹nxe³ha²kxai³ Je³su²jah³lai²na² Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lu¹ta²kxai³ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³si¹jau³su² wxi²kan¹txi³ ĩ³hen³txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹lhin¹sxã³ ĩ²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 34-35 Nxe³ain¹ju³kxai³la¹ a²nũ²a² yen³kxi³txa²te²a² yũ³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ain¹sxã³ yen³kxi³su² ta̱³nxa² ha³lo²su² ta̱³nxa² yũ³kxai²nãn²tu̱³ yen³kxa² yxo²kwa̱in³te²a² so¹kxain¹nxa²ha¹te¹ ũ³yho³hi²txã³nxa² a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txa² hxi²ka² ũ³hũ¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nxa²ha¹te¹ so¹kxain¹sxã³ a²nũ²a² yen³kxi³txa²te²a² wã²nhũ²xai³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 36-37 Nxe³ain¹jut3su² Jo³se²ah³la² hai³sxa² yũ³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ ha³lo²a² yxo²kwa̱in³te²a² so¹kxain¹nxa²ha¹te¹ ã³yo³hi²txã³nxa² Jo³se²ah³la² hxi²ka² ũ³hũ¹ain¹nũ²la² a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txa² hxi²kan²tu̱³ ũ³hũ¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹lai²li² Le³vi²ta² nũ̱³ka̱³txi³su² ta¹hxai²hẽ¹la². Kxã³nxu¹ta²kxai³ Syi²pri²ko³xa² yxau²xai³lha²kxai³ nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txa² hi²sen³kxai³lu² Bar³na³be²ah³lo²su¹ nxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³jau³xai²na² a²si³yxau³tãu³a² ĩ³nũ³kxũn³ti³hi¹tẽ³jah¹lo²su² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \c 5 \s1 A³na³ni²ah³la² Sa³fi²ra³ka³lxa² nxe³ya³sxã³ ĩ³ya²lun¹ti³ya³jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ A³na³ni²ah³la² a²sxe³xa³ka³lxa² Sa³fi²ra³ka³lxa² ya³jah¹la²nãu³xa² hai³sxa² yũ³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³ko³xa² ha³lo²a² yxo²kwa̱in³te²a² ũ³hũ¹ain¹nũ²la² a²yo³kxai³lu² A³na³ni²ah³la² hxi²ki³kxai³lu² sa²so¹kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 2 Nxe³nũ²la² ĩ³ye³li³ya³sãn²nũ²la² ha³te̱h³nxã³nxa² hai³sxa² a²yoh³nxã³nxa² wa²hait1so¹xi²ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Yah³nũ²la² A³na³ni²ah³lo²nu¹ta²kxai³lu² wã³kon³kxi³kxai³lu² a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txa² ũ³hũ¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 3-4 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — A³na³ni²ah³lãi³. Sa³ta³na²jah¹la² hi²sen³su² ã³nxũ²kwa̱i³wih¹nxa²ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³jxah¹la² ĩ³ki³ha¹ki¹lxi¹. Hai³sxa² a²yoh³nxã³nxa² jũ¹nxe² ũ³ho¹a̱³ya³sxã³ ĩ³ki³ha¹ki¹lxi¹. A²wi¹lhĩ¹na² hai³sxai²li² wxa²hait3su² tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³ha²kxai³ a²yoh³nxã³nxai²li² wxa²yen³kxi³syu¹nx2na²hẽ³li¹. Nxe²nxa³kxa³lhũ³nxe² ũ³hũ¹ain¹sxã³ a²nũ²a² ĩ³ki³ha¹kxi² Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³jxah¹la² ĩ³ki³ha¹kxi² nxĩ¹nhẽ³li¹. Ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ nxĩn¹thi²li¹? Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 5 Nxa²ha¹te¹ A³na³ni²ah³lo²nu¹ta²kxai³ jau¹xai²na² ain³kxi²nha²nũ²la² yxo²ka³nxa² yxau³ju³ta¹ ya³lu²a³hi²ye²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ain³kxai¹nha²kxai³ o²lain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 6 Yain¹ju³kxai³lu² in³txa² sa³nxe³la³kxa² wxã³nũ²la² wã²la² sa²wa̱³lã̱u²kxi²so¹sxã³ sa²nĩ̱³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 7 Ye³jen¹nãu³a² a²sxe³xa³ka³lxu¹ta²kxai³ ã³wih¹nũn³ta¹hxai²hẽ¹la². Yxãn¹ta¹ a²wẽ³sãi¹ah³la² ya³lu²kxi²jau³xa² ain³kxi²nha²ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². \v 8 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Ĩ²sã³ni¹. Hai³sxa² so¹kxi¹nx2tain¹kxa² yo³ha² a²yxo²ha³kxah¹lxi³te²la¹xã³? Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p Nxa²ha¹te¹ a²sxe³xa³ka³lxu¹tai²na² ĩ³wa²lũ³xi²ti³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Wain³na³li¹. A²yo³ha² a²yxo²ha³kxah¹lxi²na³li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 9 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Wxa²wẽ³sãi¹ah³la² wxãi²na² sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² ĩ³ki³ha¹kxai¹ya³hin¹tai¹tu³ni¹. Nxe³ya³hin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² sa³nxe³la³kxi³nãu³xai²na² wxa²wẽ³sãi¹ah³la² sa²nĩ̱³kxain¹sxã³ sxi²ha² ya̱u³so³nain¹na³ni¹. Ya³lun¹tãu³a² sa²so¹nxain¹nũn³tũ¹xĩ¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 10 Nxe³ha²kxai³ Pe²jah³la² ĩ³ye³kxi²sxã³ ã³na¹hĩ¹na¹ ta¹ka³lxu³nu¹ta²kxai³ wa³su¹txi³ ya³lu²ah³xi²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ye²tuh³nxa²ha¹te¹ sa³nxe³la³kxah³lo²nu¹ta²kxai³ wxã³toh³nũ²la² ya³lu²ye²to³nxa²ha¹te¹ sa²so¹toh³nũ²la² a²wẽ³sãi¹yah³la² sa²nĩ̱³kxain¹kxe³nu¹jã¹nxe² sa²nĩ̱³kxi²to³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 11 Nxe³ye²tuh³nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txa² a²yxo²ha³kxa¹ o²lah³lxi³ta¹hxai³hẽ¹la². Te²yã¹nxe³sxã³ a²nũ²a² ã̱³sa²nũn³te²nu¹tai²na² wãn³txai²na² ha³ta̱³nxe³jau³xa² o²lah³lxi³nũn³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Wã³nxĩn¹sxã³ we²nxain¹jau³su² \p \v 12-16 Nxe³ju³kxai³la¹ a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txa² kãin² wã³nxĩn¹sxã³ o²la³kxai¹nha²kxai³ a²nũ²a² ĩh³ton³te²a² tẽ³sxã³ wxã³nũ²la² tĩh³na² ne³ha³ti̱h³hẽ³nãu³a² a²sxa³ka³lo³a² ũ³ha¹sxã³ sxa³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Pe²jah³lai²na² a²yãu³ka³txa² ã³tĩ¹kxa² wxa²ha³nãu³hi²sa³tai²lã¹. Ain¹jau³su² sxa³sxã³ wah³nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ha³lo²a² wa̱³kan¹ko³xa² sxi²je³na² a³li³nũ²la² a²nũ²a² ĩh³ton³te²a² ka³lxa¹txi³ tẽ³sxã³ wxã³ha²kxai³ ko̱³nxe³te²a² yãu³ka³txa² nxũ²kwa̱i³wih¹te²su²nũn³te²a² tẽ³sxã³ wxã³ha²kxai³ ã³yxo²ha³kxa¹ we²txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² na̱³hẽx3thĩ³na² Sa³lo³mãu²thĩ³nãu³a² ã³nũ²kxain¹to³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ wi¹le³ye²nyhai¹nha²kxai³ a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ yxo²ĩ² ã³si³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Yxãn¹ta¹ yxo²ĩ²xa³te²a² hai³txi³ wxã³sxã³ ã³nũ²kxi²nyhain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². \s1 A³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txa² khãuh³lxa³ti³nhain¹jau³su² \p \v 17 Nxe³ain¹nxa²ha¹te¹ wã³nxĩn¹ta² si³yxau³ka³jxah³lu¹ta²kxai³ a²sa³wi³ha³lxi³su² te²u¹ta²kxai³ a²yxo²ha³kxa¹ sa³tu³se²a² nũ̱³ka̱³txi³sai¹nha²kxai³ kãin² ĩ³a̱n³ta³kxi²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 18 Ai¹nha²kxai³ wã²nxũ̱h¹ ne³kxe³kxi²nyha¹lxi³ka³tu̱³ a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³ sa²so¹sxã³ ũ³tĩ̱¹kxi²nyhu¹ah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 19 Nxe³nyhu¹nxa²ha¹te¹ ka³nxah³ta² wi³ton³tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² ha³lo²an¹jah¹la² wxa²kan³nũ²la² tĩ̱¹kxa² wxe³ain¹thĩ³na² sa²yxo²than²kxi²nũ²la² a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txa² sa²sai¹xain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 20 Nxe³sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ã³wih¹jah¹lxi³hẽ¹li¹. Yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wãn³txa² wi¹jau³xa² Je³su²jah³la² txa²wã¹ẽ¹nãu²a² we¹tẽ³jau³nũ³su² nxe³jau³nũ³a² ĩ³yau¹ũ³txai¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 21 Nxa²ha¹te¹ ĩ³yũ¹li²nxa³ta̱³lxa¹ a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³ Sũ̱³na² sxi²hai²na² ã³wih¹ain¹nũ²la² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³yau¹ũ³ ã³si³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ain¹ti̱³kxai³lu² wã³nxĩn¹ta² si³yxau³ka³jxah³lu¹ta²kxai³ ã³wxã² a²sa³wi³ha³lxi³yu¹ta²kxai³ ã³wxã² nxain¹sxã³ a²nũ²a² hxi²kan¹te²su² te²nãu³xu¹tai²na² kaix1tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ Ju²te²a² hxi²kan¹txi³nãu³xu¹tai²na² ĩ³kaix1tha²kxai³ Ju³te²a² wa³kxẽ³nãu³xu¹tai²na² ĩ³kaix1tha²kxai³ nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxain¹nũ²la² ĩ³ye³kxi²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³ye³kxi²nyhain¹sãn²nũ²la² tĩ̱¹kxa² wxe³thĩ³nai³tã² a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txu¹ta² sa²so¹xi²si¹hain¹jau³su² kwa³na³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 22 Nxa²ha¹ta¹ a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³ ĩ³ha¹txain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². Nxai¹nxa³ha²kxai³ wa̱³li²sxã³ ĩ³hen³txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 23 Ĩ³hen³txain¹te³nah¹lxi¹: \p — Tĩ̱¹kxa² wxe³thĩ³nai³tã² ai³sĩ²nha¹tãu³a² kan²txi³ yxo²wĩ̱¹nha² so³ta²to² nũ̱³ka̱³txa² a²sxih²yxo²a² kan²txi³ wah³nxa² yxo²yxau² nxain¹kxan²ti³ sa²yxo²tha²nain¹tãu³a² a²nũ²la³ yũ³ni³sĩ¹nxa³li¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 24 Nxa²ha¹te¹ Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² o²la³kxi²jah¹la² a²hxi²kan¹jah¹lo²su² te²a² wã³nxĩn¹te² si³yxau³te²nãu³xa² ain¹sxã³ jau¹xai²li² ain³kxain¹nũ²la² nxe²e³yah³lxi³te³nah¹lxi¹: \p — Ĩh¹nxe³te²tũ³nha²ku². Ki̱³nhai¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 25 Nxe³ain¹ti̱³kxai³lu² a²nũ²a² ã̱³xa² wxã³sxã³ ĩ³hen³txi³te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. Tũ̱¹ka̱³txai²li² ũ³tĩ̱¹kxai¹yah³lxin¹tũ̱³ka̱³tai¹tã² Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ĩ²kxain¹sĩ¹na¹li¹. A²nũ²a² ĩ³yau¹ũ³nyhain¹na²li¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 26 Nxa²ha¹te¹ Sũ̱³na² sxi²ha² o²la³kxi²jah¹la² a²hxi²kan¹jah³lu¹ta²kxai³lu² a²sa³wi³ha³lxi³nu¹tai²na² tẽ³sxã³ a³li³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² ain³kxain¹tũ̱³ka̱³txa² hxi²ka² wa³thin³kxã²ya²lu¹tain¹kxa²ya̱n³txi³su² yuh³lxai¹nha²kxai³ win¹ta²te²lxi³ a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³ sa²so¹sxã³ wa̱³lain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 27 Nxa²ha¹te¹ wa̱³lain¹nxa²ha¹te¹ a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³ ã³wih¹si¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ kãin²jah¹la² a²yen³nãu³a² ũh³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 28 Nxe³ain¹nũ²la² wã³nxĩn¹ta² si³yxau³ka³jxah³lu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. Jah¹lai²na² a²ĩ³lxa² ĩ³ye³kxah¹lxan³jau³nũ³su² ĩ³ye³kxi¹nx2ta¹tai¹ti²tu³wi¹. Yxãn¹ta¹ hai³txi³ ã³ka³nah²yxah³lxa³nhẽ³li¹. Hãi¹sxã³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² yxau²xai³tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ ĩ³yau¹ũ³yah³lxi³ta¹hĩ¹nhẽ¹li¹. Nxe³yah³lxin¹te³nah¹lxi¹: “Wã³nxĩn¹te² si³yxau³te²nãu³xa² hi²sen³su² Je³su²jah³lai¹tã² su²lhã³ain¹na²hẽ³li¹. Wã²nxũh¹lxain¹na³li¹.” Nxe³jau³xa² e³kxah²lxi³ta¹hĩ¹nhẽ¹li¹. Nxe³ah³lxin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ĩ³a̱n³txi³sa²sĩn¹nhai¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 29 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lo²nu¹tai²na² a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² a²wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² so¹lxi³ sa²yxo²we¹kxi²ju³ta² wain³na³li¹. A²nũ²a² wãn³txa² kãi²nxa³wi¹. \v 30 Wxa²nũ̱³ka̱³txa² hi²sen³su² Je³su²jah³la² hi³sa³ka³txa² ĩ³hxi²kĩ¹la³kxi²sxã³ su²lhã³yah³lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. Yxãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³nain²txi³ txa²wã¹si³yah³la²nãu³xu¹tai²na² Sũ̱³nãin²ti³ nxe³te²na² hxi²ki³kxai³lu² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²ti³hi¹tã²hẽ³li¹. \v 31 Nxe³ka³tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² Je³su²jah³lo²su² te²kxai³ a²wi¹tãu³a² ũ³whxe³na²hẽ³li¹. Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹la² ti³hi¹tha²kxai³ txa²wã¹ko̱³nxe³ti³ kãi³ki̱³ju³ta² sa²wa²su¹ti³hi¹tẽ³lha²kxai³ nxe³jah¹lo²su² na²hẽ³li¹. Hĩ¹na²kxai³lu² a²nũ²a² a²ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³ta² ĩ³ãin²ta³kxi²nha²sãn²sxã³ ã³na¹la³kxi²nha²kxai²nãn²tu̱³ sa²wa²su¹tu¹wi¹. \v 32 Nxe³jut3su² ĩ²sĩ¹na¹hẽ³li¹. Txai²nãu¹xai²na² ĩ²sĩn¹sxã³ ĩ³hen³txi³sĩ¹na¹ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² ĩ²sxã³ ĩ³hen³txi³ha²kxai³ sĩ¹na¹hẽ³li¹. A²nxe³ju³kxai³lu² Sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²ki̱³kxai²nãn²tu̱³ Sũ̱³na² Yãu³ka³txai²li² ã³nxũ²kwa̱i³wih¹sa²tẽ³nẽ³tu¹wi¹. Pe²jah³lu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 33 Nxa²ha¹te¹ jau¹xai²na² ain³kxain¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ĩ³a̱n³jah³lxi³ha²kxai³ ĩ³su²lhã³si¹jau³su² ĩ³ye³lain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 34 Nxe³ain¹ta¹ Ka³ma³li³e²lah³lu¹tai²na² ĩ³ye³kxi²te³lhxã³ ĩ³sa²yxau³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³jah¹lai²li² fa³ri³se²a³ nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² ha³te̱h³nxã³nxa² a²hoh³lxi³su² ha²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Yain¹jah¹lo²su² ha²kxai³ sa²yxo²hau³ko³tain¹to³jah¹lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹lai²li² ĩ³sa²yxau³nũ²la² a²pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³ a³li³sãn²si¹hain¹jau³su² kwa³na³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 35 A³li³ain¹kxa² si³yo³na² ĩ³ye³yain¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. In³txi³nãu³xai²li² kãi³ain¹yah³lxin¹ju³ta³nũ³a² wi¹la̱in³nha¹jah³lxi³sã²nhẽ³li¹. \v 36 Nxe³ha²kxai³lu¹ kxã³nhxĩ¹nai³tã² Te³u³ta²sah³lai¹ta² txa²wã¹ha³lo²a² ã³wih¹sxã³ wxã³tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³nũ²la² in³txa² ka³la¹txi³ 400 nxe² ãn³si³tẽ³kxain¹tai¹ti²tu³wi¹. “Txai²li² wxa²hxi²kan¹jah¹lo²su² te²sa¹wi¹.” Ain¹tah¹lxa¹ ye³jen¹na² su²lhã³ain¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³ka³tu̱³ a²sa³wi³ha³lxa² ha³te̱n¹tain¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 37 óta³lo³hẽ¹tũ²la² a²nũ²a²nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹ ũ³wha²li¹lhau³ko³tẽ³nhĩ¹nai³tã² Ju³ta²sah³lai¹tã² Ka³li³le²a²ko³xa² a³li³nũ²la² nũ³kxũn³txi³ o²la³kxi²nũ²la² a²nũ²a² ã³sa²so² ã³si³wxe³ain¹tai¹ti²tu³wi¹. Yxãn¹ta¹ ye³jen¹nũn³tãu³a² su²lhã³nũ²la² a²sa³wi³ha³lxa² ha³te̱n¹tain¹nũn³tai¹ti²tu³wi¹. \v 38 Nxe³jut3su² in³txi³nãu³xai²li² wxa²wxai³yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Ju¹tai²li² wã²nxũh¹ o²la³kxain¹kxai²nãn²tu̱³ ye³jen¹na² ne³ki³son³tu¹wi¹. \v 39 Yxãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² sa²yxo²we¹tain¹tũ̱³ka̱³txi³su² kxai²nãn²tu̱³ hxi²kan¹nẽ³lxa³lho³li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² he¹kxi²nẽ³lain¹ju³ta³nũ³a² ten³ti³hex1ki̱³sxa³lho³li¹. Nxe³na¹jut3su² tai²li² nxe³ye¹nx2ta¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 40 Nxa²ha¹te¹ wã³nxĩn¹te² si³yxau³te²nãu³xa² whãi²na¹ jau¹xai²na² ain³kxain¹nũ²la² sa²yxo²we¹tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txa² ĩ³kaix1so¹xain¹nũ²la² ĩ³ta³lo³wai¹txain¹ka³tu̱³ Je³su²jah³lai²na² a²ĩ³lxa² ĩ³ye³kxi²si¹hai¹nxa³jau³nũ³su² kwa³na³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ain¹nũ²la² sa²ta̱³xain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 41 Nxa²ha¹te¹ a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³lu² a²hxi²kan¹ta² he³la³kxi³nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxain¹thĩ³na² wxa²li³ain¹nũ²la² ĩ³ye³lain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² kãin²khai¹nx2na³li¹. Wi¹lxo³kxi²nẽ³lain¹na³li¹. Je³su²jah³lai²na² a²sa³wi³ha³lxi³sa²ki̱³sa²kxai³lu² ye³khãuh³lxa³ti³nha²ki̱³nhai¹. Nxe³kxan²ti³ ka³lih³khaix1nẽ³nhai¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 42 A³lan²ta² hãix1nxe³ti³xa¹ Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ta̱³nxa² a²sxih²khai³sa² ta̱³nxa² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³yau¹ũ³hain¹te³nah¹lxi¹: \p — Je³su²jah³lai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³jah¹lai²la¹wi¹. Nxe³jau³jau¹xai²na² ĩ³yau¹ũ³hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \c 6 \s1 ónon²ta³kxi²nũ̱³ka̱³txa² wã²nxa³kxa² so¹ain¹jau³su² \p \v 1 Nxe³xain¹tãu³u¹tai²nãn²tu̱³ yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² wxã³sxã³ ã³nũ²kxi² jã¹nxe² jã¹nxe² to³ta¹hxai²hẽ¹la². Kãin² ka³lxa¹txi³ ã³nũ¹tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tãu³u¹tai²nãn²tu̱³ta¹ yxo²xũ̱n³txi³ ĩ³ye³kxi²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Kre²ka²ko³xa² e³tũ̱³ka̱³txa² ha³na³ka³lxi² ĩ³ye³kxi² Ju³te²a²ko³xa² e³tũ̱³ka̱³txa² ha³na³ka³lxi² ĩ³ye³kxi² nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ Kre²ka² nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Txa²wã¹txu¹txi³nãu³xai²na² wha³te̱³sa³ka³lxi³nãu³xai²na² ne³wã²na³yah³lxin¹nũ²hẽ³li¹. Yen³kxa² wã²nhũ¹ain¹yah²lxan³nũ²hẽ³li¹. Nxe³ju³ta² wai³nxa³wi¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 2 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² wãn³txu¹tai²na² ain³kxain¹nũ²la² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ ĩ³kaix1tain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txai²nãu¹xai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³sĩ¹na¹ju³ta² so¹lxi³ o²la³kxi²sĩ¹na¹wi¹. Yxãn¹ta¹ yen³kxa² wã²nhũ¹nyhain¹si¹hxa³jau³su² ĩ³ye³kxain¹nũ²hẽ³li¹. Ain¹tah¹ wa³ka³li³yu³ta² kãi²nha²kxai³ hxi²kan¹sa²sĩ¹nxa³nhai¹. \v 3 Nxe³sa²sĩ¹nxa³ha²kxai³ wxãi² ĩ³nxai²na² txa²wã³tã̱³sah¹lxi¹nha²kxai³ ain³kxi²sah¹lxi³hẽ¹li¹. In³txa² ha¹li¹ ha¹li¹ ha¹li¹ ka³na³ki¹ wã²nxa³kxa² so¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³te²a² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² nxũ²kwa̱i³yxau³te²a² so¹lxi³ a²hoh³lxi³su² te²a² so¹lxi³ wã²nxa³kxa² so¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Ah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ yen³kxa² wã²nhũ¹nyhain¹te²nũ³su² ũh³wxe³ki̱³tu¹wi¹. \v 4 Nxe³ki̱³kxai²nãn²tu̱³ txai²nãu¹xai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi² A²wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³hi² nxe³sĩ¹na¹tu¹wi¹. Nxe³ju³tai²na² ten³sa²sĩ¹nha²wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 5 A²nxe³ju³kxai³lu² jau¹xai²na² ĩ³ka³li³hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxai¹nha²kxai³ in³txi³nãu³xu¹ta²kxai³ wã²nxa³kxa² so¹ain¹te³nah¹lxi¹, Es³te³vãu²ah³lo²nu¹tai²na² wã²nxa³kxa² so¹ha²kxai³ nxe³jah¹lo²nu¹tai²na² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² kãin² yxo²ĩ²i² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² kãin² nxũ²kwa̱i³yxau² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³sxã³ Fi³li²pah³lo²nu¹tai²na² wã²nxa³kxa² so¹ha²kxai³ Pro³ko³ro²ah³lo²nu¹tai²na² wã²nxa³kxa² so¹ha²kxai³ Ni³ka³no²rah³lo²nu¹tai²na² wã²nxa³kxa² so¹ha²kxai³ Ti³mãu²ah³lo²nu¹tai²na² wã²nxa³kxa² so¹ha²kxai³ Par³me³na²sah³lo²nu¹tai²na² wã²nxa³kxa² so¹ha²kxai³ Ni³ko³lau²ah³lo²nu¹tai²na² wã²nxa³kxa² so¹ha²kxai³ a²nxe³jah¹lo²nu¹tai²na² Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² yxau²xai³lha²kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³kxan²ti³ Ju³te²a² wãn³txa² ain³kxi²nũn³jah¹lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹lo²nu¹tai²na² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³kxan²ti³ yxo²ĩ²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² wã²nxa³kxa² so¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 6 A²nxe³te²nãu³xu¹ta²kxai³la¹ wã²nxa³kxa² so¹ain¹nũ²la² a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² yen³nãu³a² ũh³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ain¹nũ²la² a²hxi²ka² wxa²ne³hẽ²ta³lã¹ain¹nũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹lhin¹sxã³ ĩ²kxain¹si¹jau³su² ĩ³ye³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 7 A²nxe³jut3su² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² u²lxi³ ha³ta̱³nxe³jau³xu¹tai²li² ĩ³sa²nẽ³sin²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txa² kãin² ka³lxa¹txi³ ã³nũ¹tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ai¹nũ³ni² wã³nxĩn¹te² nũ̱³ka̱³txa² ka³lxa¹txi³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹nũn³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Es³te³vãu²ah³lo²nu¹tai²na² ũ³tĩ¹kxain¹jau³su² \p \v 8 Nxa²ha¹te¹ Es³te³vãu²ah³lo²nu¹ta²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² wi¹lhin¹sxã³ ĩ²ha²kxai³ kãin² ĩ³hxi²ka¹ti³hi¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³kxai³la¹ kãin² wã³nxĩn¹sxã³ o²la³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 9 Nxe³tah¹lxa¹ yxo²ĩ²xa³tũ̱³ka̱³txai²na² hi²sen³tu̱³ti¹ ko̱³nxe³thi¹nha²kxai³ Es³te³vãu²ah³lo²nu¹ta²kxai³ wãn³txa² yxo²xũ̱n³txi³ ĩ³wa²lũ³xain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² Li³ber²to² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Si³re²ne² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ A³le³syãn³tri³a² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Si³li²si²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ A²si³a³ nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ ain¹sxã³ ã³nũ²kxain¹nũ²la² Es³te³vãu²ah³lo²nu¹ta²kxai³ wãn³txa² yxo²xũ̱n³txi³ ĩ³wa²lũ³xain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 10 Nxa²ha¹te¹ Es³te³vãu²ah³lo²nu¹ta²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² a²hoh³lxi³si¹ha²kxai³ hxi²kan¹txi³ ĩ³wa²lũ³xain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la², ko̱³nxe³thin¹tũ̱³ka̱³txa²sa³. \v 11 Nxa²ha¹te¹ tũ̱¹ka̱³txu¹ta² hi²sen³kxai³lu² in³txa² hãi³a² ũ³yho³hi²sãn²ka³tu̱³ ĩ³ki³ha¹nĩ³ye³si¹jau³su² kwa³na³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³te³nah¹lxi¹: \p — Es³te³vãu²ah³lai²li² ko̱³nxe³te²lo³jau³su² e³na²hẽ³li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² ko̱³nxe³te²lo³ti² Moi³se²ah³lu¹tai²na² ko̱³nxe³te²lo³ti² nxe³na²hẽ³li¹. Txa²ne³nxẽ³na² ain³kxi²sĩ¹na¹hẽ³li¹. Nxe² ĩ³ki³ha³nĩ³ye³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 12 Ĩ³ki³ha³nĩ³ye³kxain¹nũ²la² a²nũ²a² hxi²kan¹txa³ he³la³kxi³su² te²a² ha³te̱h³nxã³nxa² a²hoh³lxi³su² te²a² nxain¹sxã³ a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ a̱in³nhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxai¹nha²kxai³ Es³te³vãu²ah³la² tĩ̱³nũ²la² nũ³kxũn³txi³ i³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ju³te²a² a²hxi²kan¹ta³ yen³nãu³a² ã³sa²so¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 13 Nxa²ha¹te¹ in³txai²li² ko̱³nxe³thin¹te²a² ĩ³kaix1so¹nũ²la² ĩ³ki³ha³nĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Jah¹lai²li² Es³te³vãu²ah³lai²li² ko̱³nxe³jau³xa² so¹lxi³ e³kxi²toh³na²hẽ³li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ko̱³txe³i² Sũ̱³na² wãn³txu¹txai²na² ko̱³txe³i² nxe³toh³na²hẽ³li¹. \v 14 Nxe³sxã³ jah¹lai²na² wãn³txa² ain³kxi²nha¹te³nah¹lxi¹: “Je³su²jah³la² Na³sa³re²thĩ³na² yxau²xai³jah¹lai¹tã² hi²sen³su² Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² sa²nai¹ain¹tu¹wi¹. Moi³se²ah³lu¹tai²nãn¹jau³xa² ĩ³yax1txain¹to³tu¹wi¹.” A²nxe³jau³jau¹xai²li² ain³kxi²sĩ¹na¹hẽ³li¹. Nxe³sain¹sĩn¹na²hẽ³li¹. Nxe² ĩ³ye³ki³ha³nain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 15 Nxe²e³ta³lun²nũ²la² a²hxi²kan¹txa² nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² sa²kxai³lu² Es³te³vãu²ah³lo²nu¹ta²kxai³ ten³sa²tã³sxã³ ĩ²lxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ain¹tãu³a² Es³te³vãu²ah³la² a²yen³na² oh³xan¹jah¹la² ye³nhũ̱³ye²ta¹hxai²hẽ¹la². \c 7 \s1 Es³te³vãu²ah³lai²na² wãn³txa² ĩ³wa³lxĩn³nha²jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ wã³nxĩn¹ta² si³yxau³ka³jxah³lai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Es³te³vãu²ah³lãi³. Jau¹xai²li² ĩ³ye³kxain¹jau³xai²na² ya²la³tu̱³ji¹wi¹? Ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 2 Nxa²ha¹te¹ Es³te³vãu²ah³lo²nu¹ta² ĩ³wa²lũ³xi²ti³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Txa²lon³ti³nãu³xa² txa²wĩ³na²nãu³su² nxe³syah¹lxi¹lxi¹. Ain³kxi²sah¹lxi³hẽ¹li¹. Kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² A³bra³ãu²ah³lo²nu¹tai²na² txa²wã¹wĩ³nu²su² ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. A²nxe³jah¹lo²nu¹ta²kxai³ Me³so³po³tã²mi²a²ko³xu¹tai²na² yxau³hĩ¹nu¹tai²kxai³lu² A³rã²thĩ³nãu³xu¹tai²na² ai²nxa³thĩ¹nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² Wxi²kin³ti³ton³khai¹nxe³jah¹lai²na² hi²sen³su² tĩ̱³sxã³ ĩ³ye³kxi²ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 3 Tĩ̱³sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: “A³bra³ãu²ah³lãi³. Wxa²ka³lxa¹ti³nãu³xa² ã³sxã³ a³li³txa²hẽ³li¹. Ha³lo²a² u²lan¹ko³xa² ĩ²xan³ko³xa² wã²nã³ũ¹nxa²ha¹tu¹wi¹.” Ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 4 Nxa²ha¹te¹ Kau³te²a² nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² ã³wxe²ã³nyhain¹nũ²la² A³rã²thĩ³nãu³xu¹tai²na² ã³wih¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ti̱³kxai³lu² a²wĩ³nu¹tai²na² ya³lu²kxi²ta¹hxai²hẽ¹li¹. Hã²wxãn³txa³ ko¹xu¹tai²na² a³li³xi²nũ²la² txa²wã¹ha³lo²khai³xai²na² yxau³ki̱³ko³xai²na² ã³wih¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ju³tu¹ta²kxai³lu² kxãn³su² Txa²wã¹sũ̱³na² kwa³na³ain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 5-6 Nxa²ha¹te¹ A³bra³ãu²ah³lo²nu¹ta²kxai³lu² wẽ³sa² yũ²nxa³hĩ¹nu¹tai²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: “Hĩ¹nai²na² ta²ko¹xai²na² jũx1te²he³la³ko³ ũ³hũ¹nxa²hxa³lho³li¹. Yxãn¹ta¹ kxã³non³tãu³a² ta²ko¹xai²na¹ yxo²ha³kxa¹ wxa²ne³tah²nãu³lo³tin¹tãu³a² ũ³hũ¹ai¹na¹tu¹wi¹. Nxai¹na¹tãu³a² kan²txi³ yxau²xai³lain¹tu¹wi¹. Nxe³ai¹na¹hĩ¹na¹ ha³lo²a² ã̱³sa²nũn³ko³xa² ã³we¹ta³wxe³ain¹tu¹wi¹. Ain¹kxai²nãn²tu̱³ ta²ko¹xai²na² yxau²xai³tũ̱³ka̱³txi³khai³xa² a²hxi²ki³kxai³ kwa²wa³ka³li³nũ³lo³nyhain¹tu¹wi¹. Nxe³sxã³ kwẽ³kxa² ko³ka³lxa¹txi³ 400 nxe² kwẽ³kon³tãu³a² khãuh³lxa³ti³nyhain¹tu¹wi¹. \p \v 7 Nxe³nyhain¹ka³tu̱³ wa³ka³ti³lo³te²nãu³xa² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li²hai¹na¹tu¹wi¹. Hã²wxãn³txa³ a³li³sxã³ ã³wa²lã³wih²xain¹tu¹wi¹. ówih²xain¹kxai²nãn²tu̱³ sa²yxo²wet1sain¹sxã³ yxau²xai³lain¹tu¹wi¹.” Txa²wã¹sũ̱³na² nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 8 Hã²wxãn³txa³ ũ³sa³si³tũ³ko¹kxã¹kxi³ju³ta² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: “Txa²wãn³txa² ya²la³tu̱³tã³li¹. Nxe³sxã³ wxa²ki³lha³lxa³nãu³xa² ũ³sa³si³tũ³ko¹kxã¹ain¹yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ txa²wãn³txa² ne³wãn²yah³lxi³txa³hẽ¹li¹.” Txa²wã¹sũ̱³nu²kxai³lu² nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Jã¹nxe³nũ²la² A³bra³ãu²ah³lo²nu¹ta²kxai³lu² a²ki³lha³lxu¹ta²kxai³ I³sa²kah³lo²nu¹tai²na² a³li³lah¹hĩ¹na² ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ a³lan²ni²sxã³ ũ³sa³si³tũ³ko¹kxã¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Hã²wxãn³txa³ I³sa²kah³lo²nu¹ta² a²ki³lha³lxu¹tai²na² a³li³lah¹nũ²la² Ja³ko²ah³lo²su² ta¹hxai²hẽ¹li¹. óta³lo³hẽ¹tũ²la² Ja³ko²ah³lo²nu¹ta² a²ki³lha³lxa²nãu³xu¹tai²na² hxi²ka² hxan³sxã³ ha¹li¹ wxa²sa²so¹xi²nũn³te²nãu³xu¹tai²na² a³li³lah¹ah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \p \v 9 Hã²wxãn³txa³ Ja³ko²ah³la² a²ki³lha³lxi³nãu³xu¹ta² hi²sen³kxai³lu² Jo³se²ah³lo²nu¹tai²na² ka³tã̱³ain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹li¹. Nxai¹nxa³ha²kxai³ E³ji²ta² nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² a²hxi²ka² ã³yũ²ain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Ain¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² ã³si³tẽ³kxi²ha²kxai³ ã³non²ta³kxi²ha²kxai³ ye³khãuh³lxa³thin¹ju³ta² ã³na¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 10 Txa²wã¹sũ̱³na² sa²kxai³lu² ã³nhi²ka¹tai¹nha²kxai³ a²hoh³lxi³su² ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² E³ji²ta²ko³xu¹tai²na² a²hxi²kan¹jah³lu¹tai²na² Fa³ra³o²ah³lo²su¹ nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. A²nxe³te²u¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² Jo³se²ah³lu¹ta²kxai³ ĩ³kaix1so¹nũ²la² ha³lo²u¹tai²na² whãi²na¹ a²hxi²kan¹te²lon³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³sxã³ Fa³ra³o²ah³la² a²sa³wi³ha³lxu¹tai²na² yxo²ha³kxa¹ a²sxi²yhu³ta² whãi²na¹ a²wa³kxẽn³no³tain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 11 Nxa²ha¹te¹ ha³lo²a² kãin² kwẽ³kon³ta¹hxai²hẽ¹li¹. E³ji²ta²ko³xu¹tai²na² whãi²na¹ Ka³na³ã²ko³xa² whãi²na¹ wẽ³ha²yau³xa² ã³xa³ha²kxai³ yain³txa² wi¹we¹nxa³ha²kxai³ he³ja²lun¹tain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² txa²wã¹wĩ³na²nãu³xu¹ta²kxai³ hxi²kan¹txi³ yain³txi³la³ wet1sxã³ yai³nain¹ki³la³ so¹kxain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹li¹. \v 12 Nxa²ha¹te¹: “E³ji²ta²ko³xu¹tai²na² yain³txa² sxa³nũ²nha¹.” Nxe³jau³xa² Ja³ko²ah³lo²nu¹tai²na² ain³kxi²nha²nũ²la² txa²wã¹wĩ³na³nãu³xu¹ta²kxai³ ĩ³sa²si¹hã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 13 óta³lo³hẽ¹tãu³u¹tai²na² Jo³se²ah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² a²lon³ti³tãu³xu¹ta²kxai³ wã²nã³ũ¹nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³nyhain¹nũ²la² a²sa³wi³ha³lxi³nu¹ta² whãi²na¹ tẽ³lxi²nũ²la² Fa³ra³o²ah³lo²nu¹ta²kxai³ wã²nã³ũ¹hain¹nũn³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 14 Nxe³ka³tu̱³ Jo³se²ah³lo²nu¹tai²na² a²hi²sen³kxai³lu² a²wĩ³nu²su² te²a² a²ka³lxa¹txa² whãi²na¹ 75 nxe³tũ̱³ka̱³txa² wxã³sxã³ yxau³si¹hain¹jau³su² sa²si¹hã³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 15 Nxa²ha¹te¹ sa²si¹hã³nxa²ha¹te¹ wxã³sxã³ yxau²xai³lyain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxain¹ko³xu¹tai²na² Ja³ko²ah³lo²nu¹ta²kxai³ ya³lu²ha²kxai³ txa²wã¹wĩ³na³nãu³xu¹tai²na² yxo²ha³kxa¹ yah³lon¹sxã³ ya²lun¹ti³ha²kxai³ ain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 16 Nxe³ai¹nha²kxai³ Si³kẽ²ko³nãu³u¹tai²na² a²nũ²a² tẽ³sxã³ ai³nũ²la² ĩ̱³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ko³xu¹tai²na¹ A³bra³ãu²ah³lo²nu¹ta²kxai³ so¹kxi²ta¹hxai²hẽ¹li¹. E³mo²ra² nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² Si³kẽ²ko³xan¹ta² wa³kxẽ³nu¹tai²na² ũ³yho³hi²sãn²nũ²la² so¹kxain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. A²nxe³ko³xu¹tain²txi³ yah³lon¹sxã³ ya³lun¹ti³ te²nãu³xa² sa²nĩ̱³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \p \v 17-19 Nxa²ha¹te¹ kwẽ³kxa² ye³ka³lxa¹txi³ kwẽ³kon³tãu³u¹tai²na² txa²wã¹nũ̱³ka̱³txi³nu¹tai²na² ka³lxa¹txi³ ã³nũ¹tai¹nhĩ¹nu¹tai²na¹ E³ji²ta²ko³xan¹ta² a²hxi²kan¹jah³lo²nu¹tai²na² wẽ̱³non³tain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³jah¹lo²nu¹ta²kxai³ Jo³se²ah³lo²nu¹ta² ĩ²jah¹lo²sxa³ha²kxai³ txa²wã¹nũ̱³ka̱³txi³nu¹tai²na² a³lxai¹nxa³ha²kxai³ nxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ha²kxai³ E³ji²ta²ko³xan¹ta² a²hxi²kan¹jah¹lo²nu¹ta²kxai³la¹ ki³ha¹kxi²nhai¹ni² nũ³kxũn³txi³ o²la³kxi²si¹hai¹ni² wẽ³ha³lxa² kwẽn¹ta¹ a³li³lah¹te²u¹tai²na² ha³lo²a² ã³na¹sxã³ya²lut1si¹hain¹jau³su² kwa³na³ai¹ni² nxain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³hĩ¹nu¹ta²kxai³lu¹ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txi³nu¹tai²na² A³bra³ãu²ah³lo²nu¹tai²na² ĩ³ye³kxi²jau³xu¹tai²na² we¹ta³lun²te³lhxã³ ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 20 Nxe³hĩ¹nu¹ta²kxai³la¹ Moi³se²ah³lo²nu¹tai²na² a³li³lah¹sxã³ txon¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. A²nxe³sxã³ wẽ³sa² wi¹lye¹nxa²ha¹te¹ i³la³ka² ki³ha¹li¹ ka³na³kin¹tãu³u¹tai²nãn²tu̱³ a²wĩ³nu¹tai²na² a²sxi²khai³xa² hãi²a̱³sxã³ txo¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 21 Yan¹nãu³a¹ wẽ³sa² kãi²non³tãu³a¹ hxi²kan¹txi³ ũ³ho¹ya³hxa³kxa²ya̱n³txi³su² a²hã³ka³nũ³nu¹tai²na² hi²sen³su² ha³lo²a² ã³na¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. óna¹nũ²la² E³ji²ta²ko³xan¹ta² a²hxi²kan¹jah³lo²nu¹tai²na² a²ka³ne³lxa²nu¹tai²na² wxã³ a³ya³txi²nũ²la² ĩ³ãin²ta³kxi²sxã³ wẽn³sa³nu¹ta²kxai³ so¹sxã³ ĩ³nũ²la² a²ki³lha³lhũ̱³nxe³sxã³ txot1ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 22 Nxe³ha²kxai³ E³ji²ta² wãn³txa² wi¹jau³xa² a²hoh³lxi³su² jau³xa² ĩ³yau¹ũ³ha²kxai³ Moi³se²ah³lu¹tai²na² wain³txi³ e³i² wi¹lo²la³kxi² nxe³sxã³ wxi²kan¹txi³lon¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \p \v 23 Nxa²ha¹te¹ kwẽ³kon³ka³lxa¹ton³nũ²la² 40 nxe³sxã³: “Txa²ka³lxa¹txa² I³sa³e² nũ̱³ka̱³txa² ai³sĩ²a¹tũ¹xã¹.” Moi³se²ah³lu¹ta²kxai³ ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 24-25 Nxe³sxã³ ai³tãu³ Fa³ra³o²ah³lo²nu¹tai²na² sa³wi³sa² hi²sen³su² I³sa³e² in³txi³nu¹tai²na² ĩ³su²lye²ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³jut3su² ĩ²nũ²la² Moi³se²ah³lo²nu¹tai²na² a²ẽ¹nãn¹jau³kxai³lu¹: “Wa³lxĩ³a¹tũ¹xã¹ ã³non²ta³kxi²na¹tũ¹xã¹. Fa³ra³o²ah³la² sa³wi³sa² su²lhã³a¹tũ¹xã¹.” Nxe³jau³kxai³la¹ su²lhã³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³nũ²la² a²ẽ¹nãn¹jau³kxai³lu¹: “Kãi³a¹ju³tai²na² txa²nũ̱³ka̱³txa² ain³kxi²nhain¹sxã³ ã³wxã³sxã³non²ta³kxai¹na¹ju³ta² wi¹la³la³kxain¹tũ¹xã¹. Txa²wã¹sũ̱³nai²li² I³sa³e² nũ̱³ka̱³txa² khãuh³lxa³txi³nha²sxã³ wa³kon³kxain¹si¹hain¹ju³ta² a³la³kxain¹tũ¹xã¹. Nxe³ha²kxai³ nũ³kxũn³sxã³ ã³sa²so¹nũ¹hain¹ju³ta³nũ³su² a³la³kxain¹tũ¹xã¹.” Ain¹jau³su² nxe³kxan²ti³ a²ka³lxa¹txi³nãu³xu¹ta²kxai³ hai³txi³ a³la³kxi²ye²nyhu¹ain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹li¹. \v 26 Ha³la³jen¹nãu³u¹tai²nãn²tu̱³ I³sa³e² a²in³txi³nu¹tai²na² ha¹lin¹te²nãu³xa² he¹li²ye²yhain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³jut3su² ĩ²ai¹nha²kxai³ ã³nhãu²no³si¹nyhu¹jau³su² ĩ³ye³kxi²ya³te³nah¹lxi¹: “Nxe³ja³sa²lxi¹. Wxa²lon³sa²nyhu¹a³hi¹nha²kxai³ he¹li²nyha¹txa³hẽ¹li¹.” Nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \p \v 27 Nxa²ha¹te¹ hxi²ki³te²nu¹ta²kxai³lu² ĩ³a̱n³ta³kxi²nũ²la² nũ³kxũn³txi³ ũh³nxũn³sa²tã³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³te³na¹ yxo²xũn³txi³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: “Wxãi²na² txa²hxi²kan¹jah¹lo²sxã³lxi¹. Sa²hãu²not3sa²jah¹lo²sxã³lxi¹. \v 28 Sũn²ta³tai³tã² Fa³ra³o²ah³lai²na² sa³wi³sa² su²lhã³ĩ¹nhẽ³li¹. Nxe³kxai³ jãx1sa²te³lin¹ji¹wi¹?” Ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 29 Nxe³jau³xan¹te²kxa³ya̱³lhu² u²lxi³ ih³saun³sxã³ ĩ³hãi³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Mi³ti³ã²ko³xu¹tai²na² ã³wih¹sxã³ yxau³nũ²la² yxau³hĩ¹nu¹tai²kxai³lu² a²ki³lha³lxa² ha¹li¹ a³li³lah¹kxi²sxã³ txon²ti³ya³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \p \v 30-31 Nxe³nũ²la² ye³ka³lxa¹txi³ kwẽ³kon³sxã³ 40 nxe² kwẽ³kon³sxã³ yxau³tãu³u¹tai²nãn²tu̱³ ha³lo²a² a²nũ²a² yxau³ai¹nxa³ko³xu¹tai²na² ho³hain¹ti̱³kxai³lu² wã³la³ka³txu¹tai²na² Si³na³i²ka³txu¹tai²na² ã³tĩ̱³ta¹hxai²hẽ¹li¹. ótĩ̱³nũ²la² hi³a² i̱³xi²yxau³ka³txu¹tai²na² ten³sa²tã³sĩ²ta¹hxai²hẽ¹li¹. Ten³sa²tã³sĩ²nũ²la² ã³tĩ̱³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 32-34 Nxa²ha¹te¹ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: “Moi³se²ah³lãi³. Wxa²wĩ³na²nãu³xu¹tai²na² A³bra³ãu²ah³lo²nu¹tai²na² I³sa²kah³lo²nu¹tai²na² Ja³ko²ah³lo²nu¹tai²na² wxa²nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² yxo²ha³kxa¹, ‘Wxa²sũ̱³nu²sa¹wi¹.’” Nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxa²ha¹te¹ Moi³se²ah³lo²nu¹ta²kxai³ yu̱h³lxi³khai¹nxe³ha²kxai³ hxi²kan¹txi³ ĩ²nxũ̱n³kxi²ta¹hxai²nxa³hẽ¹li¹. Nxa²ha¹te¹ ãh¹ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: “Wã³nxĩn¹khaix1nxe³ju³tai²la¹wi¹. Nxe³ha²kxai³ yu³wi²kxi²nhãn¹ka³lo³a² sa²yu³sai¹kxi²nha¹lxi¹. Txa²ha³lo²a² tĩ̱³i¹lxi¹. Txa²sa³wi³ha³lxai²na² E³ji²ta²ko³xa² yxaut3te²a² a²nũ̱³ka̱³txa² ye³khãuh³lxa³thi¹nain¹ju³ta² ĩ²ai¹na¹hẽ³li¹. Kãin² ĩ³nã̱n³kxi³sai¹nha²kxai³ ã³non²ta³kxai¹na¹tu¹wi¹. Nxai¹na¹kxai²nãn²tu̱³ E³ji²ta²ko³xa² sa²si¹hã³nxa²ha¹tu¹wi¹. Wa³su³txi³ ã³sa²wa²lxi¹sẽ¹li¹.” Txa²wã¹sũ̱³na² nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \p \v 35 Nxe³jut3su² Moi³se²ah³lo²nu¹tain²txi³ I³sa³e² nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² sa²kxai³lu² sa²yxo²ã³ain¹te³nah¹lxi¹: “Moi³se²ah³lãi³. Wxãi²na² txa²wã¹hxi²kan¹jah³lo²sxã³lxi¹. Kãi³sĩ¹na¹ju³ta² ĩ³hau³kot3sa²sĩn¹te²sĩ¹nxã³lxi¹.” Kxãn³kxai³ ain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ka³tu̱³ Moi³se²ah³lo²nu¹tain²txi³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² E³ji²ta²ko³xu¹ta²kxai³ ĩ³sa²si¹hã³ũ¹hain¹ka³tu̱³ I³sa³e² nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² a²hxi²kan¹jah¹lo²su² ti³hi¹tha²kxai³ wa²su¹wa²su¹ a³li³kxain¹ti³hi¹jah¹lo²su² ti³hi¹tha²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Oh³xan¹jah¹la² hi³a² i̱³ka³txa² ĩ³ye³kxi²jah¹lu¹tai²na² wxã³sxã³ ã³non²ta³kxi²ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 36 Hã²wxãn³txa³ Moi³se²ah³lo²nu¹tain²txi³ I³sa³e² nũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³ ã³sa²so¹nũ²la² E³ji²ta²ko³xu¹ta²kxai³ aun³ta² a³li³xain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Ĩ̱³ye³na² kãin²je³na², he³hen³jau³su¹, ta¹hxai²hẽ¹li¹. A²nxe³je³nu¹ta²kxai³ a²yxo²ha³ti³lhi³ain¹ka³tu̱³ ha³lo²ai²li² a²nũ²a² yxau³ai¹nxa³ko³xu¹tai²na² ho³hain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³tãu³u¹tai²nãn²tu̱³ Moi³se²ah³lo²nu¹tai²na² wã³nxĩn¹sxã³ kãi³ũ¹hain¹to³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Ye³ka³lxa¹txi³ kwẽ³ko³nha²kxai³ 40 nxe² kwẽ³kon³sxã³ nxe² kãi³ũ¹hain¹to³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 37 Nxe³sxã³ Moi³se²ah³lo²nu¹tain²txi³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: “Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³jah¹la² sa²si¹hã³nx2ti³tu¹wi¹. Txai²yã¹yxe¹nx2ti³tu¹wi¹. Txa²wã¹nũ̱³ka̱³txi³yah³lo²sa²tu¹wi¹.” Moi³se²ah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 38 Te²yã¹nxe³sxã³ I³sa³e² nũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³ ha³lo²ai²li² ho³hain¹tãu³u¹tai²na² jah¹lain²txi³ ãn³si³tẽ³kxi²ta¹hxai²hẽ¹li¹. Wã³la³ka³txa² Si³na³i²ka³txa² ã³nũ²kxi²sxã³ yxau²xai³lain¹tãu³a² oh³xan¹jah¹la² e³kxi²hĩ¹na² ã³si³tẽ³kxi²ta¹hxai²hẽ¹li¹. A²nxe³tãu³u¹tai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ain³kxi²nũ²la² txah³lxa³ka³lo³a² ũ³wha²li¹lho¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³jau³xu¹tai²na² ain³kxi²ki̱³jau³nũ³a² ũ³hũ¹nẽ³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \p \v 39 Ain¹nxa²ha¹te¹ txa²wã¹wĩ³na³nãu³xu¹tai²na² Moi³se²ah³lo²nu¹tai²na² wãn³txa² te³nai¹nxa³ha²kxai³ en²sxã³ a³ain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. E³ji²ta²ko³xu¹tai²na² a²yen³kxu¹tai²na² yxo²kwa̱in³nu¹hain¹jau³su² ĩ³ye³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 40 Nxe³tũ̱³ka̱³txu¹ta² wãn³txi³kxai³lu¹: “A³rãu²ah³lãi³. Moi³se²ah³lai¹tã² E³ji²ta²ko³xa² ãn³sa²so¹nẽ³jah¹lai¹tã² tĩ¹kxi²nẽ³nhai¹. Nxe³nẽ³lha²kxai³ txah³lxa³kxa² tẽ³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³nu²lo³kxi³kxa² we¹txa²sĩ¹nhẽ³li¹. Nxẽn¹kxai²nãn²tu̱³ ne³ka³ta²nẽ³tu¹wi¹. Nxe³nẽ³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² wi¹lhin¹sxã³ yxau³ki̱³tu¹wi¹.” Ain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 41 Nxe³nũ²la² A³rãu²ah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² txah³lxa³kxa² tẽ³sxã³ a²wã³nxĩn¹jut3sũ̱³ju³ta² po¹na² wẽn³sũ̱³ju³ta² we¹tũ²la² a²yo³ha² ũ³hũ¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ka³tu̱³ a²nũ²nãu³xu¹ta²kxai³ kãin² yai³ni² ĩ³na² nxain¹te³nah¹lxi¹: “Wã³nxĩn¹ju³ta² txa²wã¹hxi²ki³khai³xa² we¹ki̱³ti²tu³wi¹. Ka³lih³khaix1nẽ³nhai¹.” Ain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 42 Nxe³ain¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² oh³sĩ̱³nai²na² hi³ka²ta³a² so¹lxi³ sa²yxo²we¹tain¹si¹jau³su² ã³na¹la³kxi²ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ju³tai²li² Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² ũ³wha²li¹lain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Ũ3wha²li¹lain¹te³nah¹lxi¹: \q1 “Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txi³kxai³lu¹: ‘I³sa³e² nũ̱³ka̱³txãi³. Ha³lo²ai²li² a²nũ²a² yxau³ai¹nxa³ko³xa² yxau³yah³lxi³nhĩ¹nhĩ¹nai³tã² 40 nxe² kwẽ³kon³sxã³ yxau³yah³lxi¹nhĩ¹nhĩ¹nai³tã³ ka³yxuh³xa² su²lhxã³ ũ³hũ¹sah²lxan³tai¹ti²tu³wi¹. \q1 \v 43 Yxãn¹ta¹ a²wã³nxĩn¹ju³ta² wxa²hxi²kai²na² we¹jah³lxin¹te²a² sa²yxo²we¹txai¹yah³lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. A²nxe³te²a² Mo³lo²kah³la² sxi²ha² wã²lẽ³nãn¹thĩ³na² sa²ka³la³hẽt1so¹yah³lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. Ah³lxi¹nha²kxai³ Rẽn³fã²ah³la² hi³ka²ta³a² a²yãu³ka³txa² sũ̱³nu²sa²ki³lxo³te²a² wet1jah³lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. A²nxe³te²a² so¹lxi³ sa²yxo²we¹jah³lxin¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² nũ¹ka³na¹ ha³lo²a² u²lan¹ko³xa² Ba³bi³lo²na²ko³xa² ya¹nãn¹ta³ko³xai²li² sa²si¹hã³nx2ta¹tu¹wi¹, sa²yxo²ã³sah³lxi¹nha²kxai³lu¹.’ Txa²wã¹sũ̱³na² nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹.” \m Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² nxe² ũ³wha²li¹lain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \p \v 44 Nxe³ha²kxai³la¹ txa²wã¹wĩ³na²nãu³xu¹tai²na² ha³lo²a² a²nũ²a² yxau³ai¹nxa³ko³xu¹tai²na² ho³hain¹tãu³a² wã²lẽ¹nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ũ³wha²li¹ka³lo³a² ũ³ha¹ain¹thĩ³nu¹tai²na² sa²so¹sxã³ tẽ³ain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³thĩ³nu¹tai²na² Moi³se²ah³lu¹ta² hi²sen³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³jau³xu¹tai²na² ain³kxi²sãn²nũ²la² wain³txi³ we¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³thĩ³nu¹ta²kxai³la¹ wã³la³ka³txa² Si³na³i²ka³txu¹tai²na² ka³la³hĩ¹nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² a²yxo²wãn³txa² ĩ³hau³ko³tũh¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \fig |src="cn01921b.tif" size="span" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Atos 7.44" \fig* \v 45 Nxe³sxã³ tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² a²ne³tah²nãu³u¹tai²na² Jo³su³e²ah³lu¹tai²na² nxe³sxã³ thĩ¹nãin²txi³ sa²so¹sxã³ tẽ³ain¹nũ²la² ha³lo²a² tah²ko³xu¹tai²na² ã³wih¹sxã³ yxau³ain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. A²wi¹lhĩ¹nu¹tai²na² yxau²xai³lain¹ta³ nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² a³li³si¹jau³su² kwa³na³ain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³sxã³ txa²wã¹wĩ³na²nãu³xu¹tai²na² ã³wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³hĩ¹nãn¹te²tu̱³ thĩ¹nãin²txi³ kan²txi³ yxau²xai³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Yxau²xai³ka³tu̱³ hu³ Ta³vi²yah³lo²nu¹tai²na² a²txon¹sxã³ yxau³hĩ¹na² yxau²xai³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 46 Nxe³sxã³ Ta³vi²yah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² kãin²thĩ³na² txon³te³lhxã³ ĩ³wã̱³txi³te³nah¹lxi¹: “Sũ̱³na² nxe³txi¹. Ja³ko²ah³lo²nu¹tai²na² wxa²wãn³txa² sa²yxo²we¹txa²ta¹hxai²hẽ¹li¹. Te²yã¹nxũn³te²sa¹wi¹. Nxe³te²sa¹ha²kxai³ wi¹wi¹nxe³san¹kxai²nãn²tu̱³ sxi²ha² kãin²thĩ³na² txon³kxi¹nxa²ha¹tu¹wi¹.” Ta³vi²yah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 47 Ain¹ta¹ Sa³lo³mãu²ah³lo²nu¹tai²na² hi²sen³su² Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² txon³jah¹lo²la³ ta¹hxai²hẽ¹li¹. \p \v 48 Nxe³yãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³jah¹la² sa²kxai³lu² sxi²ha² a²nũ²a² hxi²ka² we¹tain¹thĩ³nai²li² hxi²kan¹txi³ yxau³jah¹lo²su² te²sxa³wi¹. Nxe³jau³jau¹xai²na² Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³jah¹lo²nu¹tai²na² nxe² ũ³wha²li¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 49 Ũ3wha²li²te³nah¹lxi¹: \q1 “Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txi³kxai³lu¹: ‘Oh³xan¹ko³xai²na² ã³wxe³na¹ka³lo³a² yã¹nxe³ha²kxai³ yu̱h³xan¹ko³xai²na² ti̱³yu³wxe³nha¹ka³lo³a² yã¹nxe³ha²kxai³ nxe²na³li¹. Nxe³ha²kxai³ sxi²ha² yxau³na¹thĩ³na² hxi²kan¹txi³ txon³yah³lxi³hĩ̱²nxa³lxi¹. Txon³yah³lxin¹kxan²ti³ hxi²kan¹txi³ yxau³hĩ̱³nxã²nxa³wi¹. \q1 \v 50 Yen³kxa² yxo²ha³kxa¹ we¹jah¹lo²sa¹wi¹.’ Txa²wã¹sũ̱³na² nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹.” \m Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³jah¹lo²nu¹ta²kxai³ nxe² ũ³wha²li¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \p \v 51 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² wxãi² ĩ³nxai²na² ko̱³nxe³thin¹khai¹yxah³lxi¹lxi¹. Ẽ³ton³yah³lxi¹lxi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²we¹jah²lxa³lxi¹. Wxa²si³yxau³yah³lxin¹tãu³u¹tai²na² yã¹xah³lxi¹lxi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² wãn³txa² sa²yxo²ã³ah³lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 52 Wxa²si³yxau³yah³lxin¹tãu³u¹ta² hi²sen³kxai³lu² Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³ tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² yxo²ha³kxa¹ ye³khãuh³lxa³ti³nyhain¹tai¹ti²tu³wi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² Wi¹lhin¹te² Si³yxau³jah¹la² wxã³na²hẽ³li¹. Yãn³txai²na¹ wxã³ju³ta²nũ³su² jau³su² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² su²lhã³ain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. Ai¹nha²kxai³ hĩ¹na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² Wi¹lhin¹te² Si³yxau³jah¹lai²li² wxã³hĩ¹na² ĩ³ki³ha¹ka²so¹yah³lxin¹nũ²la² su²lhã³yah³lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 53 Wxãi²na² sa²kxai³lu² oh³xan¹jah¹la² hi²sen³su² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³nx2tain¹tai¹ti²tu³wi¹. Yxãn¹ta¹ sa²yxo²we¹jah²lxan³tai¹ti¹tu³wi¹. Jã¹nxa¹jau³su² tai²li² nxe³ye¹nx2ta¹wi¹. Es³te³vãu²ah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Es³te³vãu²ah³la² su²lhã³ain¹jau³su² \p \v 54 Nxa²ha¹te¹ hxi²kan¹txa³ nũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³ jau³jau¹xai²na² ain³kxi²nũ²la² kãin² ĩ³yxaih¹sxã³ ĩ³a̱n³ta³kxi²khaix1xain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 55 Nxe³nxa²ha¹te¹ Es³te³vãu²ah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² nxũ²kwa̱i³yxau³ha²kxai³ sa²ye³ka²la¹nha²sxã³ oh³xa² ten³sa²tã³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tãu³ãn²tu̱³ti¹ Txa²wã¹sũ̱³na² a²wxi²kin³ti³ton³ju³ta² ĩ² Je³su²jah³lo²nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² a²wi¹tãu³a² hxi²kan¹khai¹nxe³je³nãn²tu̱³ ã³sa³nxũ³ju³ta² ĩ² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 56 Nxe³jah¹lai²na² a²wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Ĩ²sah¹lxi³wxi¹. Oh³sĩ̱³na² ã³ye³ha̱i¹na³li¹. Nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹te² Si³yxau³tãu³lo³jah¹la² Txa²wã¹sũ̱³na² a²wi¹tãu³a² ã³sa³nxũ²na³li¹. Es³te³vãu²ah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 57 Nxa²ha¹te¹ kãin² ĩ³wxan¹yah³lxi³nũ²la² wxa²ne³tĩ̱¹la³kxi²nhain¹ka³tu̱³ wa³su³txi³ ã³tĩ̱³yah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 58 Yah³lxi³ka³tu̱³ yxo²xũn³txi³ sxi²jen³nu¹tai²na² a³li³si¹hain¹jau³su² nxẽ³tai¹nha²kxai³ txah³lxa³kxa² wxa²so¹sxã³ wha³tin³kxi²ya²lu¹tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ain¹ti̱³kxai³lu² a²ha³la³san¹ka³lo³a² sa²sai¹kxi²nha²sxã³ Sau²lah³la² a²ne³kxaix3tãu³a² ã³sxã³ ã³na¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 59 Ya³lu²nxa³ta̱³lxa¹ Es³te³vãu²ah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ĩ³kaix1sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Je³su²jah³lãi³. Txa²yãu³ka³txa² sa²so¹sẽ¹li¹. \v 60 Nxe² e³nũ²la² ã³ka³ti³wxe³sxã³ ãh¹ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Je³su²jah³lãi³. Ju¹tai²li² ko̱³nxe³ti³ kãi³sain¹ju³tai²na² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹lain¹txa³hẽ¹li¹. Nxe² e³ta³lun¹ka³tu̱³ ya³lu²ta¹hxai²hẽ¹la². \c 8 \s1 Sau²lah³la² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² ye³khãuh³lxa³tain¹jau³su² \p \v 1-3 Nxe³nxa²ha¹te¹ in³txa² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²te²a² ka³na³ku² te²nãu³xa² wxã³ain¹nũ²la² Es³te³vãu²ah³lo²nu¹tai²na² wha³tin³kxi²ya²lu¹tain¹jah¹lo²nũ¹tã² sa²so¹sxã³ sa²nĩ̱³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxain¹ka³tu̱³ ĩ³ãin²ta³kxi²sxã³ kãin²nã̱n³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ain¹te³na¹ Sau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² yxau³sxã³ ĩ²nũ²la² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Es³te³vãu²ah³la² su²lhã³ain¹ju³ta² wi¹na³li¹. Te²yã¹nxa¹tu¹wi¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ai¹nhĩ¹na² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³lain¹tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² khãuh³lxa³txi³khaix1nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ Sau²lah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³la¹ yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txa² su²lhã³hxat3si¹jau³su² o²la³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ sxi²ha² yxo²ha³kxa¹ ã³ten³sa²the³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ ĩ³ha¹txi²hĩ¹na¹ sa²so¹sxã³ ũ³tĩ̱¹kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². In³txi³su² ta̱³nxa² txu¹su² ta̱³nxa² yxo²ĩ²te³a² a³tain¹kxai²nãn²tu̱³ sa²so¹sxã³ ũ³tĩ̱¹kxain¹to³ta¹hxai²hẽ¹la². Nyhain¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txai²na² a²yxo²ha³kxa¹ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² a³li³nũ²la² ha³ten¹jah³lxi³nũ²la² Ju³te²a² ko³nãu³u¹tai²na² ã³wi¹hi² Sa³ma²ri²a² ko³nãu³u¹tai²na² ã³wi¹hi² yah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². Ain¹nxa²ha¹te¹ a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txu¹ta² so¹lxi³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² yxau³ye²yhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Sa³ma²ri²a²ko³xa² Sũ̱³na² wãn³txa² ain³kxain¹jau³su² \p \v 4 Ai¹nha²kxai³ a³li³sxã³ ha³te̱n¹txi³ tũ̱³ka̱³txi³nu¹ta² hi²sen³kxai³la¹ ha³lo²a² yxo²ha³kxa¹ ã³nxai³nũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³yau¹ũ³yah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 5-7 Ai¹nha²kxai³ Fi³li²pah³lo²nu¹tai²na² a³li³nũ²la² Sa³ma²ri²a²ko³xan¹je³na² ã³wih¹ka³tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³jah¹la² wxã³ju³tu¹tai²na² ĩ³yau¹ũ³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxai¹nhĩ¹na¹ a²ta³a² ko̱³nxe³te²a² a²yãu³ka³jxah¹la² nxũ²kwa̱i³yxau³te²a² ĩ³wxan¹sxã³ wxa²li³ye²ha²kxai³ a²nũ²a² ã̱³xa² ĩ³to³nain¹kxai²nãn²tu̱³ ka̱³lã̱un³ta³kxi²ta̱³nxa² ha³lu̱²ha² ai³ta̱³nxa² jah¹lo²su² ye²kxan²ti³nu¹ we²txi³ha²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Yain¹jut3su² yxau²xai³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² wã³nxĩn¹sxã³ o²la³kxi²yain¹ju³ta² ĩ² wãn³txa² wi¹jau³xa² e³jau³xa² ain³kxi²yah³lxi³ka³tu̱³ ju¹tai²na² whãi²na¹ a̱in³so¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 8 Kãin² ka³li³yhah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 9-11 Nxe³ha²kxai³ Si³mãu²ah³lo²nu¹tai²na² sxi²yhe³na²je³nu¹tain²txi³ yxau²xai³jah¹lo²nu²tain²txi³ kxã³nxa² wã³nxĩn¹ju³ta² o²la³kxi²ha²kxai³ kãin²ki³lxo³nha²te³nah¹lxi¹: \p — Txai²li² a²hxi²kan¹jah¹lo²sa̱¹wi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³wã³nxĩn¹ju³ta² yũ³na¹wi¹. Nxe² ĩ³yau¹ũ³ha²kxai³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³lu² yxo²ha³kxa¹ kãi²nxa³kxan²ti³ ain³kxah¹lxi³nũ²la² ĩ³ye³lain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² a²wã³nxĩn¹khai³ju³ta² hxi²kan¹ta²nut3tã³li¹. Yah³lxi³jau³su² nxe³to³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 12 Kwẽn¹tai²na¹ Fi³li²pah³lo²nu¹tai²na² wãn³txa² wi¹jau³xu¹ta² ain³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3ju³ta³nũ³su² nxe³jau³xai²na² ye³jen¹na² yũ³tu¹wi¹. Nxe³sxã³ Je³su² Kris²tu³jah¹lai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² tah²su² ha²kxai³ nxe³jah¹lai²li² wã³nxĩn¹khaix1jah¹lai²li² yxo²ĩ²jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³jau³xai²na² yxo²ĩ²yah³lxi³nũ²la² in³txi³nãu³xa² ka³lxa¹ha²kxai³ tu¹txi³nãu³xa² ka³lxa¹ha²kxai³ ain¹sxã³ ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 13 Yain¹nxa²ha¹te¹ Si³mãu²ah³lo²nu¹tain²txi³ yxo²ĩ²nũ³nha²kxai³ ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹sãn²nũ²la² Fi³li²pah³lu¹tai²na² ã³ne³hit1ta¹hxai²hẽ¹la². óne³hit1tãu³ãn²tã³ Fi³li²pah³lu¹tai²na² kãin² ĩ³wã³nxĩn¹ye²ju³ta² ĩ²ha²kxai³ o²lha²kxai¹xain¹sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Jah¹la² kãin²na³li¹, kãin² wã³nxĩ¹nha²kxai³lu¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 14 Nxa²ha¹te¹ a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³lu² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² yxau²xai³lain¹nũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³lu² wãn³txa² u²lxi³ ha³ta̱³nxe³jau³xu¹tain²txi³ ain³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p Sa³ma²ri²a² nũ̱³ka̱³txai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹jau³su² nxe² ain³kxain¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Pe²jah³lo²nu¹tai²na² Jo³ãu²ah³lo²nu¹tai²na² nxe³sxã³ sa²si¹hã³ũ¹nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 15-17 A²kxã³nxu¹tai²na² Fi³li²pah³lai²na² hxi²ka² a²nũ²a² ĩ²li³te²a² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²kxai²nãn²tu̱³ ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la²: \p — Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²a¹wi¹. Nxe³jah¹lo²su² kxai²nãn²tu̱³ e³kxi²sãn²nũ²la² Fi³li²pah³lo²nu¹ta² hxi²ki³kxai³lu² ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Yxãn¹ta¹ Sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² ã³nxũ²kwa̱i³wih¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². Jã¹nxe³ha²kxai³ Pe²jah³la² Jo³ãu²ah³la² nxe³ya³jah¹lo²nu¹ta²kxai³lu¹ ã³wxã³ya³tãu³a² a²nũ²a² yxo²ĩ²te²nãu³xu¹ta²kxai³ tẽ³lxi²ya³sxã³ a²hxi²ka² wxa²ne³hẽ²ta³lxi³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Sũ̱³na² nxe³txi¹. Wxa²yãu³ka³txa² ã³nxũ²kwa̱i³wi¹hai¹nĩn¹ju³ta² ten³sa²sĩn¹nhai¹. Nxe³ya³jau³xan¹te²kxa³ya̱³lhu² Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² nxũ²kwa̱i³wih¹yah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 18-19 Nxa²ha¹te¹ Si³mãu²ah³lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu² jut3sĩ²nũ²la² Pe²jah³lo²nu¹tai²na² Jo³ãu²ah³lo²nu¹tai²na² nxe³sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³wxi¹. Wã³nxĩn¹khaix1yah³hi¹lxi¹. A²nũ²a² wxa²hxi²ka² wxa²ne³hẽ²ta³lxi³ya³hin¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² nxũ²kwa̱i³wih¹ye¹nx2ti³hĩ̱³nx2na³li¹. Ya³hin¹kxa² yã¹nxa¹ju³ta² ten³sa³nhai¹. Sa¹hin¹kxai²nãn²tu̱³ ũ³yho³hi¹nx2ta¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 20-23 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² wxi²kan¹txi³ ĩ³wa²lũ³xi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxex3sa²lxi¹. Wxãi²na² ko̱³nxe³thi¹ni¹lxi¹. Ko̱³nxe³thin¹sxã³ o²la³kxi¹lxi¹. Wxãi²na² yãx1te²a² ha³lo²a² ko̱³nxe³khaix1ju³ta² sa³tã³kxi²te²ju²hẽ³li¹. Jã¹nxe³nxa²ha³ta²wi¹. Ha²ya̱³kxa² yxo²kwa̱in³txa²hẽ³li¹. Ũ3yho³hi²san¹ju³ta² ten³sa²nxa³nhai¹. Ko̱³nxe³thi¹nĩn¹ju³ta² ã³na¹la³kxi²nha²nxã³nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²we¹ki³lxo³ni¹lxi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ũ³yho³hi²sxã³ so¹kxi²ki̱³ju³ta² yũ²nxa³wi¹. Nxe³ha²kxai³ ko̱³nxe³thi¹nĩn¹ju³ta² ĩ³ãin²ta³kxi²nha²sxã³ ã³na¹la³kxi²nha¹sẽ¹li¹. Nxẽn¹kxai²nãn²tu̱³ ko̱³nxe³ti³ kãi³in¹ju³ta² Txa²wã¹sũ̱³na² nxe³wã²na³nxa²jau³nũ³su² win¹ta²jau³lxi³ ĩ³ye³kxi¹txai¹nhẽ³li¹. Nxe³ya³nxa²ha¹wi¹. Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 24 Nxa²ha¹te¹ Si³mãu²ah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Wxãi²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²txai¹ya³hẽ¹li¹. Ju³ta² ko̱³nxe³ju³ta³la² khãuh³lxa³txi³nha¹kxa²ya̱n³txi³su² nxa¹nhai¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 25 Nxa²ha¹te¹ a³la²ni²nũ²la² Je³su²jah³lai¹tã² o²la³kxi²ju³ta² ĩ²ya³kxe³su² ĩ³hen³txi² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³hi² nxe³ta³lun²ya³sãn²ka³tu̱³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ĩ³xi²te³lhxã³ ai³lha²thet3ja³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ya³ka³tu̱³ Sa³ma²ri²a² ko³xan¹thĩn³ta² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³sa²the³tain¹ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Je³su²jah³lu¹tai²na² hi²sen³su² a²nũ²a² ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹kxa² yo³ha² sa²wa²su¹ju³ta³ yũ³jau³nũ³su² ĩ³yau¹ũ³sa²the³tain¹ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Fi³li²pah³la² E³ti³o³pi²ah³la² e³kxi²nyhu¹kxi³jau³su² \p \v 26 Nxe³ain¹nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹lo²nu¹ta² hi²sen³su² Fi³li²pah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Fi³li²pah³lãi³. Ĩ³sa²yxau³sxã³ a³li³txu¹li¹. Tĩh³nai²na² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² Ka²sa³thĩ³na² nxe² ne³ki³son³ta³kxi²tĩh³na² nxe³tĩh³nãn²tu̱³ u³je³na² ta³nãn³nãu³a² ain¹tãu³a² tĩh³na² ã³nhe¹tin¹tu¹wi¹. Nxe³tĩh³na² sxi²ha² yũ²nxa³tĩh³na² a̱i³sẽ¹li¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 27-28 Nxa²ha¹te¹ ã³nxai³nũ²la² tĩh³na² ai³sxã³ ã³nhẽx1tãu³a² a²nũ²a² E³ti³o³pi²ah³lai²na² ne³khauh²ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹la² a²ĩ¹na² ĩ³lxa² Kãn³ta²sa¹ka³lxi³su² ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹lo²nu¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² ta¹ka³lxa² a²sa³wit3su² ha²kxai³ ũ³yho³hi²txã³nxa² hau³ko³jah¹lo²su² ha²kxai³ nxe³jah¹lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². Kxã³nxa² Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxi²te³lhxã³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ã³wih¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ta³lun²nũ²la² kwẽn¹ta²kxai³ a³li³sxã³ tĩh³na² ai³lhi²ta¹hxai²hẽ¹la². Ka²va¹la² ũ³si³kũh¹nha²ka³lo³a² ã³wxe³ha²kxai³ I³sa³i²ah³lo²nu¹tai²na² ha³te̱h³nxã³nxu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³jah¹la² ha³te̱h³nxã³nxu¹tai²na² ĩ²ti̱³kxai³lu² Fi³li²pah³lo²nu¹tai²na² ne³khauh²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 29 Nxa²ha¹te¹ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Fi³li²pah³lãi³. Hi³ye³ka³lo³a² ka²va¹la² ũ³si³kũh¹nha²ka³lo³a² ã³tĩ̱³txa²hẽ³li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 30-33 Nxe³nũ²la² Fi³li²pah³lo²nu¹ta²kxai³ ã³nih³sxã³ ã³tĩ̱³nũ²la² I³sa³i²ah³lu¹tai²na² wãn³txa² ain³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ I³sa³i²ah³lo²nu¹tai²na² wãn³txai²na²sa¹: \q1 — O³ve²a² su²ju³ta² yũ³kxai²nãn²tu̱³ ã³nhẽ¹te²sxa³yu²hẽ³li¹. Jã¹nxe³sxã³ a²wxe³txa² ũ³yho³kxi²son¹kxan²ti³ hai³txi³ ĩ³wai¹te²sxa³yu²hẽ³li¹. Te²yã¹nxe³jut3su² a²nũ²a² ko̱³nxe³thin¹sxã³ o²la³kxain¹na²hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ wi¹lhin¹jah¹lo²su² ha²kxai³ ka³nahx2sxã³ yxau³na²hẽ³li¹. Wain³txi³ o²la³kxi²nyhai¹nxa³hẽ³li¹. Nxe³ain¹kxa²yu³su² su²lhã³ai¹nha²kxai³ a²sa³wi³ha³lxa² yũ²nxa³ha²kxai³ hxi²kan¹txi³ ĩ³yau¹ũ³nyhain¹nx3tho³li¹. \m Nxe³jau³xai²li² I³sa³i²ah³lu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ Fi³li²pah³lo²nu¹ta²kxai³la¹ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — E³ti³o³pi²ah¹lãi³. Wãn³txa² ĩ³yĩ¹lin¹jau³xai²li² ã³ne³wxe³nxa²ji¹wi¹? Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ ĩ³wa²lũ³xi²ti³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Fi³li²pah³lãi³. A²nũ²a² ĩ²li³te²a² ĩ³yau¹ũ³sai¹nxa³ha²kxai³ ã³ne³wxe³sa²nxa³nhai¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² Fi³li²pah³lo²nu¹ta²kxai³ ka³la³sxã³ ã³wxe³si¹jau³su² ĩ³ye³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 34 Jã¹nxe³jau³kxai³la¹: \p — I³sa³i²ah³lo²nu¹tai²na² ĩ³yau¹ũ³nẽ³jah¹lo²su² ta̱³nxa² a²nũ²a² ã̱³xa² ĩ³yau¹ũ³nẽ³jau³su² ta̱³nxa² nxe³te²sin²ta²ku² nxa¹nhai¹. Nxe³jau³xai²li² ĩ³yau¹ũ³sẽ¹li¹. E³ti³o³pi²ah³lu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 35 Nxa²ha¹te¹ Fi³li²pah³lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ha³te̱h³nxã³nxa² wha²li¹txã³nxu¹tai²na² tẽ³nũ²la² nxe³jau³xu¹tain²txi³ ã³si³wxe³ya³ka³tu̱³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³yau¹ũ³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² yxo²ĩ²ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 36 Nxa²ha¹te¹ ã³nxai³ya³ti̱³kxai³lu² ka³wã³lxa² ã³nhe²kxi²ya³ka³tu̱³ E³ti³o³pi²ah³lu¹jah¹la² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Ĩ²sa³wi¹. Ju¹xa² ĩ̱³yau³sin²na²wi¹. Ũ3hũ¹kxi²sa²sai¹san¹ju³ta² wi¹ji¹wi¹? Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 37 Nxa²ha¹te¹ Fi³li²pah³lo²nu¹tai²na² ĩ³wa²lũ³xi²ti³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Je³su²jah³la² wãn³txa² yxo²ĩ²in¹kxai²nãn²tu̱³ wi¹lhĩ̱³nx2na³li¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹: \p — Yxo²ĩ²a¹wi¹. Je³su² Kris²tu³jah¹la² Txa²wã¹sũ̱³na² Tah²su² na³li¹. E³ti³o³pi²ah³lu¹tai²na² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 38 Nxe³ha²kxai³ ka²va¹la² ã³yix1si¹jau³su² ĩ³ye³kxi²nũ²la² Fi³li²pah³lo²nu¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² E³ti³o³pi²ah³lo²nu¹tai²na² nxe³sxã³ wxa²ka³nxi²yah³nũ²la² ĩ̱³yau³xa² ã³nũ¹ya³ka³tu̱³ Fi³li²pah³lo²nu¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹nyha¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 39 Nxe³nũ²la² ĩ̱³yau³xa² a³li³xi²yah³nũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² hi²sen³kxai³lu² Fi³li²pah³lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu² ã³sa²so¹sxã³ nũ¹ka³na¹ A³so²to²thĩ³na² ã³wih¹si¹jau³kxai³lu² ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ E³ti³o³pi²ah³lo²nu¹ta²kxai³ a²wẽ̱³ta³te²la³ ĩ²xi²ti³he¹xain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². Hãi¹sxã³ ka³lih³kxi²la²nha² ĩ³xi²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 40 Nxa²ha¹te¹ Fi³li²pah³lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu² Se²sa³re²a²thĩ³nu¹tai²na² ã³nxai³tãu³a² sxi²je³na² yxo²ha³kxa¹ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³hen³txi³lha²the³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ka³tu̱³ Se²sa³re²a²thĩ³nu¹tai²na² a³li³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \c 9 \s1 Sau²lah³la² yxo²ĩ² ã³si³wxe³jau³su² \p \v 1 Nxe³nxa²ha¹te¹ Sau²lah³lo²nu¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² Je³su²jah³la² a²sa³wi³ha³lxa² ĩ³su²lhã³si¹hain¹jau³su² yxo²ha³nxe³lha³txi³ ĩ³ye³yain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 2 Nxe³sxã³ wã³nxĩn¹ta² si³yxau³ka³jxah³la² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxex3sa²lxi¹. Ta³mas²ko²thĩ³na² ai³te³la¹wi¹. Nxa¹kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²a² in³txi³su² ta̱³nxa² txu¹su² ta̱³nxa² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² ã³si³tẽ³kxi²te²an²tu̱³ ĩ²ai¹na¹kxai²nãn²tu̱³ sa²hxi²tai³kxi² so¹na¹nũ²la² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² wa̱³li²na¹tu¹wi¹. Nxe³jut3su² ten³sa³nhai¹. Nxe³na¹ha²kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxain¹thĩ³nãu³a² yxo²ha³kxa¹ sa²si¹hã³sẽ¹li¹. San¹ka³tu̱³ ã³nxai³na¹ju³txãn¹nxãn³su² ũ³wha²li¹lhxã³ ũ³hũ¹sa²hẽ³li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 3 Nxe³nũ²la² ã³nxai³ka³tu̱³ Ta³mas²ko²thĩ³na² ya̱u³so³nain¹ti̱³kxai³lu² wa³su³txi³ oh³sĩ̱³na² ĩ³ha²te¹tha²kxai³ hxi²kan¹txi³ ĩ²nxũ̱n³nha²ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². \v 4 óyah³xi²sxã³ ã³si³ka̱³ta³wxe³yain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tãu³a² a²nũ²a² wãn³txa² ain³kxi²jau³kxai³lu¹: \p — Sau²lah³lãi³. Sau²lah³lãi³. Ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ khãuh³lxa³txi³san¹ji¹wi¹? Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 5 Nxa²ha¹te¹: \p — Ĩh¹jah¹lo²ta̱³nĩn¹ji¹wi¹? Sau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹: \p — Txai²li² Je³su²jah³lo²lxi³na¹wi¹. Ye³khãuh³lxa³ti³san¹jah¹lo²sa¹wi¹. \v 6 Ĩ³sa²yxau³txu¹li¹. Nxẽn¹ka³tu̱³ sxi²je³na² ã³wih¹txu¹li¹. Nxẽn¹tãu³a² o²la³kxin¹ju³ta³nũ³a² ĩ³hen³txi³nxain¹tu¹wi¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 7 A²nxe³ti̱³kxai³lu² a²sa³wi³ha³lxi³nu¹ta²kxai³lu² ka³nahx2sxã³ ã³yit1tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Yxãn¹ta¹ a²nũ²a² ĩ²ain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². Hãi¹sxã³ a²e³jau³xa² so¹lxi³ ain³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 8 Jã¹nxe³nũ²la² Sau²lah³lo²nu¹tai²na² ye³han³ta³kxi²kxe³su³ ĩ³sa²yxau³ta¹ ĩ²nha²ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². A²sa³wi³ha³lxi³nu¹tai²na² hi²sen³su² hxi²ki³ain¹sxã³ tẽ³sxã³ Ta³mas²ko²thĩ³na² tẽ³sxã³ ai³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 9 Nxe³nũ²la² ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ a³lan²tãu³a² hai³txi³ ĩ³yai³nxa³ha²kxai³ ĩ³na²nxa³ha²kxai³ hãi¹sxã³ sxa³yain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 10 Nxa²ha¹te¹ nxe³thĩ³nu¹tai²na¹ yxau³jah¹lo²su² A³na³ni²ah³lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². Je³su²jah³lai²na² a²sa³wit3su² ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu² hxi²sxã³nho³jut3sũ̱³ju³ta² ain³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². Ain³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — A³na³ni²ah³lãi³. Ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ A³na³ni²ah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³wa²lũ³xi²te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lãi³. Ĩh¹nxe³tin¹ji¹wi¹? Ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 11 Hxi²kan¹txa² Si³yxau³jah¹lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Nxex3sa²lxi¹. Ĩ³sa²yxau³sxã³ a³li³txu¹li¹. Tĩh³nai²na² Wain³si²tĩh³no²su¹ nxe³hxai²na²hẽ³li¹. Nxe³tĩh³na² ã³nxain¹ka³tu̱³ Ju³ta²sah³lai²na² sxi²ha² ã³wih¹txa²hẽ³li¹. Nxĩn¹kxai²nãn²tu̱³ Sau²lah³lai²na² Tar²so²thĩ³na² yxau²xai³jah¹lai¹tã² ĩ³wã̱³txi³sain³txai¹nhẽ³li¹. \v 12 Nxe³jah¹lai²li² hĩ¹na² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²to³nha³li¹. Hxi²sxã³nho³jut3sũ̱³ju³ta² ĩ²nũ²nhai¹. Ĩ²ju³ta²sa¹, in³txa² ĩ³lxa² A³na³ni²ah³la² wxã³sxã³ wxa²ye³wxa̱ih³nũ²la² wxa²ye³we²txi²nũ²nhai¹. Nxe³ju³tai²li² ĩ²nũ²nhai¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 13 Nxa²ha¹te¹ A³na³ni²ah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lãi³. Nxe³sa²lxi¹. Jah¹lai²li² ko̱³nxe³thin¹khaix1ta¹hẽ¹li¹. Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² yxau³hĩ¹nai¹tã³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txa² ye³khãuh³lxa³ti³nyhain¹to³ta¹hẽ¹li¹. \v 14 Jã¹nxain¹sxã³ kwẽn¹tai²na¹ wã³nxĩn¹te² si³yxau³jah¹lo²nãu³xa² hi²sen³kxai³lu² Ta³mas²ko²thĩ³nãu³a² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹te²a² sa²so¹sxã³ ũ³tĩ̱¹kxi²si¹hain¹jau³su² sa²si¹hã³yhain¹txã³nxa² ũ³hũ¹nyhain¹ta¹hẽ¹li¹. Kwẽn¹tai²na¹ wxã³ain¹ta¹hẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 15 Nxa²ha¹te¹ Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Ĩ³kaix1so¹ai¹na¹jah¹lai²la¹wi¹. Hãi¹sxã³ ai³sẽ¹li¹. Ye³jen¹na² txa²wãn³txa² u²lxi³ tẽ³sxã³ ai³sxã³ ĩ³hen³txi³tu¹wi¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²su² te²a² a²si³yxau³ka³txa² he³la³kxi³su² te²a² nxe³sxã³ ĩ³hen³txai¹nha²kxai³ I³sa³e² nũ̱³ka̱³txa² ĩ³hen³txai¹nha²kxai³ nxe³tu¹wi¹. \v 16 Nxe³ha²kxai³ Txai²na² sa²kxai³lu² txa²wãn³txa² yxo²ĩ²sai¹nha²kxai³ kãin² khãuh³lxa³txi³nyhain¹tu¹wi¹. Nxe³ju³tai²na² ĩ³yau¹ũ³ai¹na¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 17 Nxe³nxa²ha¹te¹ A³na³ni²ah³lo²nu¹ta²kxai³ a³li³nũ²la² Ju³ta²sah³la² sxi²ha² ã³wih¹ta¹hxai²hẽ¹la². ówih¹nũ²la² Sau²lah³la² ye³na² wxa²ye³wxe³te³nah¹lxi¹: \p — Sau²lah³lãi³. Txa²wã³tã̱³si¹lxi¹. Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lai²na² Je³su²jah³la² hi²sen³su² sa²si¹hã³sain¹na²li¹. A²nxe³jah¹lain²txi³ tĩh³na² wxã¹nhĩ¹nai³tã² ĩ²in¹nũ²hẽ³li¹. A²nxe³jah¹la² ye³we²txi³sih¹nxa²ha¹jau³su² sa²si¹hã³sain¹na²li¹. Nxe³sxã³ ye³we²txi¹nxa²ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² ã³nxũ²kwa̱i³wih¹nxa²ha²kxai³ nxẽn¹tu¹wi¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 18 Nxe³te³na¹ a̱i³na²ka³lo³hũ̱³nxe² ye³hẽ³jã¹nxe³kxe³hũ̱³te²su² ã³ye³hai¹tã³nxa²ha¹te¹ ĩ³ye³ten³nha²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² ĩ³sa²yxau³nũ²la² ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 19 Nxe³hĩ¹na¹ ĩ³yai³nxi²ha²kxai³ a²nũ²nãu³la³ ĩ³sĩ³nxũ̱n³to³nxe²ha²kxai³ nxe³ye²yha¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Ta³mas²ko²thĩ³na² yxau²xai³jau³su². \p Nxe³sxã³ Ta³mas²ko²thĩ³na² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² ã²la² kxãn³su² yxau³a³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 20 Yxau³a³nyhain¹tãu³a² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³nãu³xa² ã³wih¹sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Je³su²jah³lai¹tã² Txa²wã¹sũ̱³na² Tah²hai²la¹wi¹. Nxe³jau³xa² wxi²kan¹txi³ ĩ³hen³txi³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 21 Nxe³jut3su² a²nũ²a² ain³kxain¹tũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³ nxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Jah¹lai²li² ĩ²ki̱³jah¹lo²su² te²la¹kũ², kxã³nxa² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² yxau³ain¹na²hẽ³kũ², nxe³hĩ¹nai³tã² Je³su²jah³la² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txa² su²lhã³te³lhxã³ ain¹na²hẽ³kũ², nxe³kxa²yã¹nxe² kãi³te³lhxã³ wxã³ain¹te²la¹kũ², wã³nxĩn¹te² si³yxau³te²nãu³xa² hxi²ki³kxai³lu² a²nũ²a² ũ³tĩ̱¹kxi²si¹jau³su² sa²si¹hã³ai¹nhĩn³te²la¹kũ², ki̱³nhai¹. Nxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 22 Nxain¹kxan²ti³ Sau²lah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² e³te³nah¹lxi¹: \p — Je³su²jah³lai¹tã³ Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3jah¹lai²la¹wi¹. Nxe³jau³jau¹xai²na² a²ya³la³tu̱³khai³nx2na³li¹. Nxe³jau³su² wxi²kan¹txi³ ĩ³hen³txi³ha²kxai³ hxi²kan¹txi³ ĩ³wa²lũ³xi²nyhain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². \p \v 23 Nyhain¹ka³tu̱³ ye³ka³lxa¹txi³ a³lan²tãu³a² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nhai¹tũ³te²nãu³a² ã³yã³nũ²kxi²nũ²la² Sau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ su²lhã³si¹jau³su² hãi³tẽn³su² ĩ³ye³yah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 24 Nxe³sxã³ sxi²thĩ³na² ki³tã̱¹kxi²nha²thĩ³na² yxo²a² yxo²ha³kxa¹ hãi³a² wah³xah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². A³lan²ta² whãi²na¹ ka³nxah³ta² whãi²na¹ su²lhã³te³lhxã³ ye³ten³kxa² wah³xah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². Ain¹tah¹lxa¹ Sau²lah³la² a²sa³wi³sa³nu¹tai²na² nxain¹jau³nu¹tã² ain³kxi²nha²nũ²la² ĩ³hen³jah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². \fig |src="CN02112b.TIF" size="col" copy="© 1978 David C. Cook Publishing Co." ref="Atos 9.24" \fig* \v 25 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ka³nxa³hi²tãu³a² a²sa³wi³ha³lxi³nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² Sau²lah³lo²nu¹tai²na² sa²so¹nũ²la² sxi²ha² ki³tã̱¹kxi²nha²thĩ³na² a²ne³kan¹ta³yxo²a² sa²yxo²than²sxã³ ha³ti²a² ũ³ki³kũ¹tain¹nũ²la² Sau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ sa²wi¹hain¹ka³tu̱³ win¹ta²te²lxi³ sa²ha³lo²sa²tã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ai³jau³su² \p \v 26 Nxa²ha¹te¹ Sau²lah³lo²nu¹ta²kxai³la¹ a³li³nũ²la² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ai³ta¹hxai²hẽ¹la². Ai³tãu³a²: \p — Je³su²jah³lai²na² sa³wi³ha³lxa² ã³nũ²kxai¹na¹tũ¹xã¹. Jau³su² nxe³tah¹lxa¹ a²kxã³nxa² yxau³tũ̱³ka̱³txai²na² ĩ³wã̱³wã̱³ta³kxi²yah³lxi³te³nah¹lxi¹: \p — A²ya³la³tu̱³ Sau²lah³lai²na² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²te²sin²ta²ku² ki̱³nhai¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 27 Nxa²ha¹te¹ Bar³na³be²ah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² Sau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ a³ya³ti²sxã³ ã³yã³sa²so¹sxã³ a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² ai³sxã³ ĩ²ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³ye³kxi²ya³te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³si¹lxi¹. Sau²lah³lai²li² Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹la² ĩ²sxã³ ĩ³ye³kxi²nũ²nhai¹. Nxe³nũ²la² Ta³mas²ko²thĩ³nãu³ai²na² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² wxi²kan¹txi³ ĩ³hen³txi³nũ²nhai¹. Nxe³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 28 Nxe³nũ²la² Sau²lah³lo²nu¹ta²kxai³la¹ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³nãu³ai²na² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² wxi²kan¹txi³ ĩ³ye³sa²the³jain¹ta²hxai²hẽ¹la². \v 29 Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² Kre²ka² wãn³txa² e³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² ĩ³hen³txain¹ta¹ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² ain³kxi²ti³ten³ti³hex1xai¹nxa³jau³su² su²lhã³ain¹jau³nũ³su² ĩ³ye³lain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 30 Nxa²ha¹te¹ yxo²ĩ²ain¹te² nũ̱³ka̱³txai²na² hi²sen³kxai³lu² Sau²lah³la² su²lhã³te³lhxã³ nxain¹jau³xa² ain³kxi²nha²nũ²la² Sau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ Se²sa³re²a²thĩ³na² tẽ³sxã³ ã³nxai³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ya¹nãn¹thĩ³na² Tar²so²thĩ³na² sa²si¹hã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 31 Nxe³ju³kxai³la¹ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txi³nãu³xu¹tai²na² yxo²ha³kxa¹ Ju³te²a²ko³xai²na² Ka³li³le²a²ko³xai²na² Sa³ma²ri²a²ko³xai²na² nxe³sxã³ tũ̱¹ka̱³txai²na² yxo²ha³kxa¹ ka³lih³kxi²la²nha² yxau²ho³hah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tãu³a² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³la¹ kãin² ã³yã³tet1sa²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ã³non²ta³kxi²ha²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Te²yã¹nxũn³sxã³ a²nũ²a² ain³kxi²khaix1nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ĩ³nxũ²kwa̱i³lxũ¹txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Pe²jah³la² Jo³pe²thĩ³na² yxau²xai³jau³su² \p \v 32 Nxe³ain¹tãu³a² Pe²jah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² u²lxi³ ã³nxai³lha²the³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tãu³a² Li²ta²thĩ³na² ã³wih¹ka³tu̱³ Je³su²jah³la² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³ ai³sĩ²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 33 Nxe² ai³tãu³a² E³ne³i²ah³la² ĩ³hat1txi³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹lo²nu¹ta²kxai³lu² si³kan²ta³kxi²ha²kxai³ hxi²kan¹txi³ ai³lxa³ha²kxai³ hãi¹sxã³ sxa²xai³ta¹hxai²hẽ¹la². Kwẽ³kxa² ka³lxa¹txi³ 8 nxe² kwẽ³kon³tãu³a² sxa²xai³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 34 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — E³ne³i²ah³lãi³. Hĩ¹na² Je³su² Kris²tu³jah¹la² we²txi²nxa²tu¹wi¹. Ĩ³sa²yxau³txu¹li¹. Sxan¹ka³lo³a² sa²hau³kot3sxã³ ã³nxai³txu¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe² ĩ³ye³kxi²yha¹hĩ¹na¹ wa³su¹txi³ ĩ³sa²yxau³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 35 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Li²ta² nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² yxo²ha³kxa¹ Sa³ro²na² nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² yxo²ha³kxa¹ ĩ²ai¹nha²kxai³ Je³su²jah³la² yxo²ĩ² ã³si³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 36 Nxa²ha¹te¹ Jo³pe²thĩ³na² jũ¹nxa² u²thĩn³su² ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³thĩ³nãu³ai²na² Ta³pi²ta¹ka³lxa² yxau²xai³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ta¹ka³lxu¹ta² a²ĩ³lxa² Kre²ka² wãn³txa² ĩ³yĩ¹li²nha²jau³xa² Tor²ka³ka³lxu³su¹ ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³ ta¹ka³lxa² yxo²ĩ²ha²kxai³ wi¹lo²la³kxi²ha²kxai³ a²nũ²a² yen³kxi³txa²te²a² a²hi²nũ¹nha²kxai³ nxe³to³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 37 Nxa²ha¹te¹ ta¹ka³lxu³nu¹ta²kxai³lu² ĩ³ton³nũ²la² ya³lu²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ a²nũ²nãu³a² wxa²hi³la³kxain¹sãn²ka³tu̱³ sxi²ha² jũ¹nxa² kĩn³thĩ³na² ũh³wa¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 38 Nxa²ha¹te¹ Li²ta²thĩ³nu¹tai²nãn²ta² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² ain³kxi²nyhain¹jau³kxai³lu¹ Pe²jah³lai²li² Jo³pe²thĩ³na² yxau³nũ²nha¹. Ain¹jau³su² ha²kxai³ in³txa² ha¹li¹ sa²si¹hã³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxain¹jau³kxai³la¹: \p — Pe²jah³lãi³. Ĩ²sa²te³lhxã³ wa³su¹txi³ wxã³sxã³ ĩ²sa²sĩ¹nhẽ³li¹. Nxe²e³kxah¹lxi³ta¹hxai²hẽ³la². \p \v 39 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² nxe³jau³kxai³lu² ain³kxi²nha²nũ²la² ã³sa²so¹nxa²ha¹te¹ ã³si³tẽ³kxa² ĩ³xi²ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Ya³ka³tu̱³ sxi²nhu¹ta² tẽ³sxã³ ã³wi²xi²ya³ta¹hxai²hẽ¹la² oh³xan¹thĩn³ta²sa³. Nxe³ha²kxai³ txu¹ti³nãu³xa² wha³te̱³se³na³ka³lxu³nãu³xa² ã³tĩ̱³xi²ka³tu̱³ ĩ³nã̱n³yah³lxi³ha²kxai³ wã²la²ka³lo³a² ya³lu²ta¹ka³lxai²na² wã²nhũh¹ ũ³hũ¹ain¹ka³lo³nãu³xa² wã²nã³ũ¹yhah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². Ka³lo³ka³lxa¹txi³ wet1sxã³ ũ³hũ¹ain¹ka³lo³nãu³xa² wã²nã³ũ¹yhah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 40 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lo²nu¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² a²yxo²ha³kxa¹ a³li³si¹jau³su² ĩ³ye³kxah¹lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² ã³ka³tih³wxe³nũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² e³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe² ĩ³ye³kxi²sxã³ ã³na¹nxa²ha¹te¹ ã³yxo²o³tũ¹sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Ta³pi²ta¹ka³lxãi³. Ĩ³sa²yxau³txu¹ni¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe² ĩ³ye³kxi²hĩ¹na¹ ya³lu²ta¹ka³lxu³nu¹ta²kxai³ ĩ³ye³ten³nha²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ ĩ²tãu³ Pe²jah³lo²nu¹tai²na² ĩ²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 41 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² hxi²ki³nũ²la² sa²yxo²ka³ta³wxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txi²su² te²a² txu¹ha² wha³te̱³sa²te²su² te²a² nxe³sxã³ ĩ³kaix1sa²nũ²kxi²xi²sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Ta¹ka³lxai²na² hĩ¹na² ka³te̱n³su²xi²na³ni¹. Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 42 Nxe³jut3su² Jo³pe²nũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ ain³kxai¹nha²kxai³ a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ yxo²ĩ² ã³si³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 43 Nxe³nũ²la² Pe²jah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² Si³mãu²ah³la² sxi²ha² ye³ka³lxa¹txi³ a³lan²ni²sxã³ yxau³ta¹hxai²hẽ¹la², Jo³pe²thĩ³na²sa³. A²nxe³jah¹la² po¹na³ wã²la² o²la³kxi²jah¹lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². \c 10 \s1 Pe²jah³la² Ko³ne²lah³la² nxe³ya³jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ Se²sa³re²a²thĩ³nu¹tai²na² Ko³ne²lah³la² yxau³ta¹hxai²hẽ¹la². Yxau³ka³tu̱³ I³ta³li³ã²na² nũ̱³ka̱³txa² so³ta²to² nũ̱³ka̱³txan²tu̱³ a²hxi²kan¹jah³lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹lu¹tai²na² Ro³ma²no²ko³xa² a²wa³kxẽ³nxa² hxi²ki³kxai³lu² ĩ³hxi²kat1jah¹lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². \v 2 A²nxe³jah¹lo²nu¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² Ju³te²an¹te²su² te²a² yen³kxi³txa²kxai²nãn²tu̱³ wã²nhũh¹nyhain¹to³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³kxa²yu³su² jah¹lain²txi³ a²sxe³xa³ka³lxa² a²wẽ³ha³lxa² whãi²na¹ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxain¹to³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ Sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²we¹jah³lxi³to³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 3 A²nxe³jah¹lu¹ta²kxai³la¹ ã³sa²ti¹ta³xi²tãu³a² ĩ³hxi²sxã³nhot3jut3sũ̱³ju³ta² ĩ²ta¹hxai²hẽ¹la². Oh³xan¹jah¹la² wxa²kan³sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Ko³ne²lah³lãi³. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 4 Nxa²ha¹te¹ Ko³ne²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ten³sa²tã³sxã³ yu̱h³lxi³tẽn³txi³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Txa²hxi²kan¹jah¹lãi³. Ĩh¹nxe³tin¹ji¹wi¹? Ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² wxa²wãn³txa² ĩ³ye³kxai¹nĩn¹jau³xa² ain³kxi²ha²kxai³ wi¹lo²la³kxin¹ju³ta² ĩ²ha²kxai³ nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² wi¹kãi³ũh¹nx2ti³tu¹wi¹. \v 5 Nxe³ũh¹nx2ti³ha²kxai³ Jo³pe²thĩ³na² wxa²sa³wi³ha³lxa² sa²si¹hã³txai¹nhẽ³li¹. Nxe³thĩ³tãu³ai²na² Si³mãu² Pe²jah³la² yxau²na³li¹. \v 6 A²nxe³jah¹la² Si³mãu²ah³lai²na² po¹na² wã²la² o²la³kxi²jah¹lai²na² sxi²ha² ha³la³ka³lxa³lon³na³li¹. Nxe³thĩ³na² ĩ̱³ye³na² yxo²ka³teh³xan¹thĩn³su² na³li¹. A²nxe³jah¹la² wxã³si¹jau³su² sa²si¹hã³txai¹nhẽ³li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 7 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹lu¹tai²na² a³li³kxa²si³yo³na² Ko³ne²lah³lu¹ta² hi²sen³kxai³lu² a²sa³wi³ha³lxa² ĩ³kaix1ta¹hxai²hẽ¹la². A²sa³wi³ha³lxa² ha¹li¹ a²so³ta²to² ka³na³ka³na³tha²kxai³ a²nxe³jah¹la² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²nũn³jah¹lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³te²na² ĩ³kaix1ta¹hxai²hẽ¹la². \v 8 Ĩ³kaix1tũ²la² hxi²sxã³nho³tẽx3jut3sũ̱³ju³ta² ĩ³yau¹ũ³ain¹sãn²nũ²la² Jo³pe²thĩ³na² sa²si¹hã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 9 Nxa²ha¹te¹ a³lan²nũn³tãu³a² tĩh³na² ã³nxai³ain¹ti̱³kxai³lu² Jo³pe²thĩ³na² ya̱u³so³nain¹ti̱³kxai³lu² Pe²jah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² sxi²ha² kĩ³txan¹thĩ³na² ka³la²ta¹hxai²hẽ¹la². Ne³ka³ka³ton³tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²te³lhxã³ ta¹hxai²hẽ¹la². \v 10 Nxe³tãu³a² he³ha²kxai³ yain³txa² te³ki²ta³lun²sãn²tai²lã¹ nxe³jau³su² wah³nxe³tãu³a² hxi²sxã³nho³jut3sũ̱³ju³ta² ĩ²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 11 Nxe³ye²te³nah¹lxi¹ oh³sĩ̱n³na² ã³nhai²ta³lxi³ye²ha²kxai³ wã²la²ka³lo³hũ̱³ka³lo³a² kãin²ka³lo³a² sa³yu̱³ka³txũ²la³kxi²kxe³jut3sũ̱³nxe² ã³yu̱³lho¹je²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 12 óyu̱³lho¹je²nũ²la² a²wã²lẽ¹nãu³a² ka³yxuh³xa² ka³lxa¹txi³ wi²sxa³ye²ta¹hxai²hẽ¹la². Ha³lo²a² ai³te²a² wi²sxa² sa³wxe³na² ai³te²a² wi²sxa² txih³nãu³xa² he³la³kxa² wi²sxa² a̱i³ka³nãu³xa² he³la³kxa² wi²sxa² ka³yxuh³xa² wi¹te²su² kxan²ti³ ko̱³nxe³te²su² kxan²ti³ wi²xai³ye²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 13 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² wãn³txa² oh³xan¹jah¹la² e³jau³xa² ain³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Pe²jah³lãi³. Ĩ³sa²yxau³txu¹li¹. ónan³ta²sxã³ ũ³hi̱³lĩ¹txu¹li¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 14 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Sũ̱³na² kãin²jah¹lãi³. Nxẽn²nxa³wi¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ka³yxuh³xa² wi¹te²a² so¹lxi³ wxa²nhĩn²te²ju²hẽ³li¹. Jãx1te²sa̱¹wi¹. Ka³yxuh³xa² ko̱x3te²la³ hai³txi³ wxa²nhĩ²te²txã³wi¹. Nxe³ha²kxai³ ten³sa²nxa³nhai¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 15 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jah¹la² wãn³txa² ain³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe²nxa³wi¹. Ka³yxuh³xai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹te²lo³kxe³su² ko̱³te²lo³txa³hẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 16 Te²yã¹nxe³jut3su² ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ ãh¹ e³kxi²xi²ka³tu̱³ sa²ka³la¹so¹xet2ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 17 Ai¹nha²kxai³ Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³wã̱³wã̱³ta³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ti̱³kxai³lu² Ko³ne²lah³la² a²sa³wi³ha³lxi³nu¹ta²kxai³lu² Si³mãu²ah³la² sxa³thĩ³na² ĩ³wã̱³txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ain¹ka³tu̱³ ĩ³yau¹ũ³hain¹nũ²la² sxi²ha² a²yxo²a² ya̱u³son³sxã³ ã³yit1tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 18 óyit1sxã³ ĩ³kaix1tain¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³txe¹. Thĩ¹nãu³ai²na² Si³mãu² Pe²jah³la² yxau³ji¹we¹? Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 19 Nxe³ju³tan¹ti̱³kxai³lu² Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² hxi²sxã³nho³jut3sũ̱³ju³tu¹ta² ne³kxe³kxi²nha²yxau³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxex3sa²lxi¹. In³txa² ha¹li¹ ka³na³ki¹ ĩ²nxa²te³lhxã³ wxã³ain¹na²li¹. \v 20 Nxe³ha²kxai³ ĩ³sa²yxau³sxã³ a³ka³nxi¹txu¹li¹. Hxi²waun³txi²nhxãn³kxe³su² ã³si³tẽ³kxi¹txai¹nhẽ³li¹. Txai²li² sa²si¹hã³ũ¹nxai¹na¹hẽ³li¹. Sũ̱³na² Yãu³ka³txa² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 21 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³ wxa²ka³nxi²nũ²la² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. A²nũ²a² ã³ten³yah³lxin¹jah¹lu¹txain²txi³na¹wi¹. Ĩh¹nxe³ka²ya̱n³ti³ta̱³ wxã³yah³lxin¹ji¹wi¹? Ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 22 Nxa²ha¹te¹ ĩ³wa²lũ³xain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²hxi²kan¹jah¹la² Ko³ne²lah³la² sa²si¹hã³sa²sĩn¹na²hẽ³li¹. A²nxe³jah¹la² wi¹lhin¹jah¹lo²su² sĩn¹na³li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²wet1sĩ¹nhxai²na²hẽ³li¹. Nxe³ka³tu̱³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ ã³nũ¹ti³te²syu¹hain¹sĩn¹na³li¹. A²nxe³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² oh³xan¹jah¹lai²na² wãn³txa² ain³kxi²te³nah¹lxi¹: “Si³mãu² Pe²jah³la² ĩ³kaix1so¹si¹jau³su² sa²si¹hã³txa²hẽ³li¹. Nĩn¹kxai²nãn²tu̱³ ĩ³ye³kxi¹nxain¹jau³xa² wi¹lain³kxi¹txai¹yah³lxi³hẽ¹li¹.” Nxe³na²hẽ³li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 23 Nxe² e³ta³lun²nũ²la² Pe²jah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Ã³wih²jah¹lxi³hẽ¹li¹. Txa²sxi²ha² yxau³sxã³ ãu³xi¹jxah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Ai¹nha²kxai³ ka³nxa³ha²ta³a² ĩ³sa²yxau³sxã³ ã³si³tẽ³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Jo³pe²thĩ³nãn¹ta² in³txa² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²te²an²tu̱³ ka³na³ki²nũ² ãn³si³tẽ³kxi²nyhain¹nũn³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 24 Ka³nxa³ha²ta³nũn³tãu³a² Se²sa³re²a²thĩ³na² ã³wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tãu³a² Ko³ne²lah³lo²su² te²a² a²sa³wi³ha³lxi³su² te²a² a²wã³tã̱³txi³nãu³su² te²a² yxo²ha³kxa¹ wah³nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²kxã³nxa² a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ ĩ³kaix1tai¹nha²kxai³ ã³yã³nũ²kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 25 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu² sxi²ha² ya̱u³so³nai¹nhĩ¹na² Ko³ne²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ne³khau²hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ne³khau²hain¹ka³tu̱³ Pe²jah³la² a²ne³kxai³tãu³a² ĩ³sa²nẽn¹kxi²te³lhxã³ ã³ka³tih³wxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 26 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² hxi²ki³nũ²la² sa²yxo²ka³ta³wxe³yha¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Ĩ³sa²yxau³sẽ¹li¹. Txai²na² a²nũ²khai³su² nũn³te²sa¹wi¹. Wxa²hxi²kan¹txa² Si³yxau³jah¹lo²su² te²txã³wi¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 27 Nxe³ha²kxai³ ĩ³ye³kxi²sxã³ ã³wi¹hain¹nũ²la² a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ nũn¹sxã³ wah³nxe³yah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 28 Nxe³ha²kxai³la¹ Pe²jah³lu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Txai²li² Ju³te²ah³lo²su² nxa¹ha²kxai³ wxãi²na² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³syah¹lxa³nha²kxai³ nxe³ki̱³sxai²tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³ha²kxai³ ha³na³ka³lxi³ yxau²xai³ki̱³sxai²tai¹ti²tu³wi¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ũ³wha²li¹txã³nxu¹tai²na² nxe³te³nai¹ti²tu³wi¹. Nxe³yãn¹ta¹ kwẽn¹tai²na¹ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³yau¹ũ³sain¹na²hẽ³li¹. Ĩ³yau¹ũ³sain¹ka³tu̱³ a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txa² ã̱³sa³nũn³te²a² ha³na³ka³lxi² yxau³kxan²ti³ ko̱³nxe³ju³ta² kãi³ain¹jau³su² ĩ³yĩ¹li²hai¹na¹ju³ta² wai³nxa³wi¹. \v 29 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² sa²si¹hã³sai¹nhĩ¹na² wa³su³txi³ wxã³ye¹nx2ta¹wi¹. Nxe³na¹ha²kxai³ ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ ĩ³kaix1so¹sah¹lxin¹sai¹li¹? Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 30 Nxa²ha¹te¹ Ko³ne²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Ye³ha¹li¹ ka³na³ki² a³la²nhĩn¹nai³tã² ã³sa²ti¹tã³xi²hĩ¹nai³tã² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²na¹hẽ³li¹. Nxe³na¹tãu³a² a²nũ²a² wa³su³txi³ wxã³na²hẽ³li¹. A²wã²la²ka³lo³a² kãin² ha³te̱¹tha²kxai³ txa²ne³kxai³tãu³a² wxã³sxã³ ĩ³ye³kxi²sa³na²hẽ³li¹. \v 31 Nxe³sa³te³nah¹lxi¹: “Ko³ne²lah³lãi³. Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² wãn³txai²li² ĩ³ye³kxi²nĩn¹jau³xa² ain³kxi²nxa²ha²kxai³ wi¹lo²la³kxin¹ju³ta² ĩ²nxa²ha²kxai³ nxe³na²hẽ³li¹. \v 32 Nxe³ju³ta² nxe³sẽ¹li¹. Jo³pe²thĩ³na² wxa²sa³wi³ha³lxa² tẽ³sxã³ ũ³sa²si¹hã³txai¹nhẽ³li¹. Si³mãu² Pe²jah³la² ĩ³kaix1so¹sẽ¹li¹. A²nxe³jah¹lai²li² Si³mãu²ah³lai²na² po¹na² wã²la² o²la³kxi²jah¹la² sxi²ha² ha³la³ka³lxa³lon³na³li¹. Ĩ̱³ye³na² yxo²ka³teh³xan¹thĩ³na² yxau²na³li¹.” Sain¹na²hẽ³li¹. \v 33 Sai¹nha²kxai³ wa³su³txi³ ũ³sa²si¹hã³ai¹na¹hẽ³li¹. Nxe³ai¹na¹ha²kxai³ wa³su³txi³ wxãn¹ten¹tu³wi¹. Jã¹nxe³na¹ju³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² yxau³ki̱³sa²kxai³ wãn³txa² ĩ³ye³kxi²nxain¹jau³xa² ain³kxi¹nxa²sĩn¹te³la¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Pe²jah³lo²nu¹tai²na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³jau³su² \p \v 34 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² so¹lxi³ yũ³te²sxa³yu²hẽ³li¹. A²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ten³te²ju²hẽ³li¹. Nxe³ju³tai²li² a²kwẽn¹tai²na¹ e³kxi²nha¹wi¹. \v 35 Nxa¹ha²kxai³ a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txi³nãu³xai²na² a²nũ²a² ĩ²li³te²su² te²na² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ sa²yxo²we¹te²su² te²an²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² wi¹lhin¹sxã³ ĩ²tu¹wi¹. \v 36 Nxe³jut3su² ha²kxai³ Ju³te²a²ko³xa² whãi²na¹ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ha³ta̱³nxe³tai¹ti²tu³wi¹. Ha³ta̱³nxe³te³nah¹lxi¹: “Je³su² Kris²tu³jah¹lai²na² so¹lxi³ a²nũ²a² ẽ¹nãu³a² ã³sa²hãu²no³tain¹te³lhxã³ wxã³tai¹ti²tu³wi¹. A²nxe³jah¹lai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹txa² Si³yxau³jah¹lo²su² tai¹ti²tu³wi¹.” \v 37-38 A²nxe³jah¹lai²na² hi²sen³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ã³nxũ²kwa̱i³wi¹hain¹sxã³ ĩ³nxũ̱³kũ̱³ti³lxon³tai¹ti²tu³wi¹. Je³su²jah³lain²txi³ Na³sa³re²thĩ³na² ton¹ta³lun²ka³tu̱³ Jo³ãu² Ba³tis²jah³lai¹tã² a²hxi²ki³kxai³lu² ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹ain¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³ka³tu̱³ Ka³li³le²a²ko³xa² yxo²ha³kxa¹ a²wa̱³kan¹ko³xa² yxo²ha³kxa¹ nxe³sxã³ wã³nxĩn¹sxã³ o²la³kxi²tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³ha²kxai³ Sa³ta³na²jah¹lai¹tã² sa²kxai³lu² a²nũ²a² wa³ka³ti³lo³txain¹kxai²nãn²tu̱³ Je³su²jah³lai²na² hi²sen³kxai³lu² sa²wa²su¹txai¹nhxai²tai¹ti²tu³wi¹, Txa²wã¹sũ̱³na² ã³si³tẽ³kxi²ha²kxai³lu¹. \v 39 Nxe³ju³tai²na² yxo²ha³kxa¹ ĩ²sĩ¹na¹hẽ³li¹. Ju³te²a²ko³xa² yxau³sxã³ wi¹kãi³i² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² yxau³sxã³ wi¹kãi³i² nxe³ju³tai³tã² whãi²na¹ ĩ²sĩ¹na¹hẽ³li¹. Nxe³ka³tu̱³ hi³sa³ka³txa² ĩ³hxi²kĩ¹la³kxain¹nũ²la² ĩ³ya²lu¹tain¹na²hẽ³li¹. \p \v 40 Nxe³yãn¹ta¹ ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ a³lan²nxe³tãu³a¹ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²na²hẽ³li¹. Nxe³nũ²la² a²nũ²a² a²yen³khai³xa² ĩ²ain¹na²hẽ³li¹. \v 41 Yxãn¹ta¹ kwa²nũ̱³ka̱³txa² hai³txi³ ĩ²ai¹nxa³hẽ³li¹. Hãi¹nxe³sxã³ a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txa² ĩ³kaix1so¹tũ̱³ka̱³txai³tã² so¹lxi³ ĩ²ain¹sĩ¹na¹hẽ³li¹. Ĩ³yai³ni² ĩ³na² nxe³ya³sĩ¹na¹hẽ³li¹. \v 42 Nxe³ha²kxai³ kwa³na³sain¹sĩn¹te³nah¹lxi¹: “Je³su²jah³la² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²jau³su² a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ĩ³hen³txi³txai¹yah³lxi³hẽ¹li¹. A²nũ²a² ka³te̱n³su² ta̱³nxa² ya³lu²te²su² ta̱³nxa² nxe³te²su² te²yxo²ha³kxa¹ Je³su²jah³lain²txi³ a²nũ²a² wi¹lhin¹ta̱³nxa² ko̱³nxe³thin¹ta̱³nxa² kãi³ain¹kxa² yã¹nxe³jau³su² ĩ³yĩ¹li²hain¹tu¹wi¹. Ĩ³hxi²ka¹ti³hi¹tai¹na¹hẽ³li¹, Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³hxi²ka¹tai¹nha²kxai³lu¹.” Nxe³sain¹sĩn¹na²hẽ³li¹. \v 43 Te²yã¹nxe³ju³kxai³lu² Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txa² ũ³wha²li¹txã³nxai³tãn¹jau³su² e³ain¹te³nah¹lxi¹: “A²nũ²a² ĩ²li³te²na² sa²kxai³lu² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²kxai²nãn²tu̱³ a²ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³ta² ã³na¹la³kxi²nha²kxai²nãn²tu̱³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹kxa² yo³ha² sa²wa²su¹tain¹tu¹wi¹, Je³su²jah³lai²na² ĩ³lxa² wxi²ka¹nha²kxai³lu¹.” Sũ̱³na² ũ³wha²li¹txã³nxai³tã² nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Pe²jah³la² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Sũ̱³na² Yãu³ka³jxah¹la² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²a² nxũ²kwa̱i³yxau³jau³su² \p \v 44 Ĩ³ye³ta³lu²nxa³ta̱³lxa¹ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² hi²sen³kxai³lu² a²nũ²a² ain³kxi²nyhain¹te²a² ã³nxũ²kwa̱i³wi¹yhah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 45-46 Nxe³tãu³a² wãn³txa² a²nũ²a² ã̱³sa²nũn³te²a² e³jau³xa² ĩ³ye³kxi² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³sa²nẽn¹kxi² nxe³yah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ain¹jut3su² Pe²jah³lai²na² ã³si³tẽ³kxi²tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² o²lain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² hi²sen³su² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²su² te²a² ã³nxũ²kwa̱i³wi¹hain¹nũn³nĩn²tai¹. Nxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 47 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² ã³nxũ²kwa̱i³wi¹hain¹nũn³na³li¹. Txa²wã¹kxi³nãu¹xai² yã¹yxe¹nxain¹na³li¹. Nxe³ha²kxai³ ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹ain¹ju³ta² wain³na³li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 48 Nxe³ha²kxai³ Je³su² Kris²tu³jah¹la² a²wãn³txa² yxo²ĩ²ai¹nha²kxai³ ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ta³lun²nũ²la² Ko³ne²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ a³lan²sxã³ yxau³syah¹lxi³hẽ¹li¹. Nhyai¹nha²kxai² a²ya³la³tu̱³ yxau³kxi²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \c 11 \s1 Pe²jah³la² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ hxi²kan¹te²nãu³xa² ĩ³hen³txi³jau³su² \p \v 1 Jã¹nxe³jau³su² u²lxi³ ha³ta̱³nxe³ha²kxai³ yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² Ju³te²a²ko³xa² yxau²xai³tũ̱³ka̱³txan²tu̱³ nxe³jau³jau¹xai²na² ain³kxi² a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txa² ain³kxi² nxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³te³nah¹lxi¹: \p — Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²a² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ain³kxi²sxã³ sa²yxo²we¹tain¹nũ²nhai¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 2-3 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lai²na² sa²kxai³lu² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ã³wih¹ta¹hxai²hẽ¹la². ówih¹nxa²ha¹te¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² yxo²ĩ²te²an²tu̱³ ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Pe²jah³lãi³. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²na² sxi²ha² ã³wih¹ta¹hĩ¹nhẽ¹li¹. Nxe³kxa²yu³su² ĩ³yain³ya¹hain¹ta¹hĩ¹nhẽ¹li¹. Nxe³ju³tai²li² txa²wã¹nũ̱³ka̱³txi³sxa³ha²kxai³ wai³nxa³wi¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 4 Nxai¹nha²kxai³ Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³ wãn³txai²na² yxo²ha³kxa¹ nxe² ĩ³yau¹ũ³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 5 Ĩ³yau¹ũ³te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. Ju¹tai²na² ĩ³yau¹ũ¹nx2ta¹tu¹wi¹. ówi¹lhĩ¹na² Jo³pe²thĩ³na² ha³la³ka³lxa³lo³na¹hĩ¹nai³tã² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²na¹tãu³a² hxi²sxã³nhot3sa²jut3sũ̱³ju³ta² ĩ²a¹hẽ³li¹. Ĩ²a¹ka³tu̱³ta¹ wã²la²ka³lo³hũ̱³ka³lo³a² kãin²ka³lo³a² oh³sĩ̱³na² a³ka³nxi²sxã³ ã³yu³lho¹je²na²hẽ³li¹. \v 6 óyu³lho¹je²nũ²la² wã²lẽ¹nãu³ai²na² ka³yxuh³xa² ka³lxa¹txi³ wi²sxa³ye²na²hẽ³li¹. Ka³yxuh³xa² wi¹te²su² wi²sxa² ka³yxuh³xa² ko̱³te³su² wi²sxa² txih³xa² wi²sxa² a̱i³ka² wi²sxa² nxa²hẽ³li¹. \v 7 A²nxe³hĩ¹na² oh³xan¹ta² e³jau³xai²na² ain³kxai¹na¹te³nah¹lxi¹: “Pe²jah³lãi³. Ĩ³sa²yxau³txu¹li¹. ónan³txa²sxã³ nũ̱¹hi̱³lhĩ¹txu¹li¹.” Sain¹na²hẽ³li¹. \v 8 Nxe³sain¹nxa²ha¹te¹: “Ti³hex1sa²nxa³nhai¹. Ka³yxuh³xa² wi¹lxa³te²a² hai³txi³ hi̱³lhĩ²te²txã³wi¹.” Nxe³ai¹na¹hẽ³li¹. \v 9 Nxa²ha¹te¹ oh³xan¹jau³xa² ãh¹ain³kxi²na¹te³nah¹lxi¹: “Ka³yxuh³xai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹te²lo³jau³su² nxe³nxain¹kxai²nãn²tu̱³ ĩ³so¹jĩ²sẽ¹li¹. Ka³yxuh³xai²li² ko̱³nxe³te²lo³jau³su² ĩ³ye³txa³hẽ¹li¹.” Nxe³sain¹na²hẽ³li¹. \v 10 Te²yã¹nxe³jut3su² ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ ĩ³ye³kxi²xi²sain¹ka³tu̱³ sa²ka³la³so¹xi²na²hẽ³li¹. \v 11 Nxe³na¹tãu³a² in³txa² ha¹li¹ ka³na³ki¹ nxe³sxã³ Se²sa³re²a²thĩ³na² a³li³ain¹ka³tu̱³ sxi²ha² yxau³na¹thĩ³nai³tã² ã³si³tẽ³kxi²si¹hai¹na¹jau³su² ĩ³ye³kxi²sain¹na²hẽ³li¹. Nxe³sxã³ ye³jen¹nãu³a² ãn³si³tẽ³kxai¹na¹hẽ³li¹. \v 12 Nxe³ti̱³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² ĩ³ye³kxi²sain¹te³nah¹lxi¹: “Ãn³si³tẽ³kxai¹nĩn¹ju³ta³nũ³a² hxi²waun³txi³txa³hẽ¹li¹. Hãi¹sxã³ ã³si³tẽ³kxi¹tain¹yah¹lxi³hẽ¹li¹.” Nxe³sain¹na²hẽ³li¹. Nxe³sain¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Se²sa³re²a²thĩ³na² ai³sĩ¹na¹hẽ³li¹. In³txa² yxo²ĩ²te²a² ha¹li¹ ha¹li¹ ha¹li¹ txai²na² nxe³sxã³ ã³si³tẽ³kxain¹sĩ¹na¹hẽ³li¹. Nxe³te³na¹ Ko³ne²lah³lai²na² sxi²ha² ã³tĩ̱³sxã³ ã³wih¹sĩ¹na¹hẽ³li¹. \v 13 ówih¹sĩ¹na¹nxa²ha¹te¹ Ko³ne²lah³la² ĩ³ye³kxi²sain¹sĩn¹te³nah¹lxi¹: “A²wi¹lhĩ¹na² oh³xan¹jah¹lai²na² wxã³sxã³ txa²sxi²ha² ã³wih¹sxã³ ĩ³ye³kxi²sain¹te³nah¹lxi¹: ‘Nxex3sa²lxi¹. Jo³pe²thĩ³na² sa²si¹hã³txai¹nhẽ³li¹. A²nũ²a² Si³mãu² Pe²jah³la² ã³wxã³si¹hai¹nĩn¹jau³su² ĩ³ye³kxi¹txai¹nhẽ³li¹. \v 14 Nxe³jah¹lai²li² ĩ³ye³kxi¹nx2tain¹tu¹wi¹. Wãn³txa² wi¹jau³xa² ko̱³nxe³ti³ kãi³sxã³ yxau²xai³lyah³lxin¹kxa² yo³su² sa²wa²su¹kxi¹nx2ti³jau³nũ³xa² ĩ³yau¹ũ¹nx2tain¹tu¹wi¹. A²nxe³jau³xai²na² wxa²sxi²ha² yxau²xai³te²a² yxo²ha³kxa¹ ain³kxah¹lxin¹jau³nũ³ai²la¹wi¹.’ Nxe³sain¹na²hẽ³li¹.” Ko³ne²lah³la²kxai³lu² nxe³sa³na²hẽ³li¹. \v 15 Nxa²ha¹te¹ ã³wxã³na¹nũ²la² ĩ³yau¹ũ³ai¹na¹tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ã³nxũ²kwa̱i³wi¹hain¹na²hẽ³li¹. ówih¹nẽ³lain¹ju³taix3 jã¹xain¹na²hẽ³li¹. \v 16 Nxe³kxe³su² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² ne³wãn²sa²jau³xai³tã² hĩ¹na² ain³kxi²xi²nha¹hẽ³li¹. Nxe³jau³xa²sa¹: “Jo³ãu² Ba³tis²jah³lai¹tã² ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹ain¹tai¹ti²tu³wi¹. Yxãn¹ta¹ ye³jen¹na² Txa²wã¹sũ̱³na² A²yãu³ka³txa² ĩ³hxi²kat1sa²sai¹nx2ti³tu¹wi¹.” Nxe³nẽ³lain¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 17 Nxe³ha²kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² A²yãu³ka³txa² ũ³hũ¹nẽ³kaix3 jã¹xain¹na³li¹, Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹la² Je³su² Kris²tu³jah¹la² yxo²ĩ²ai¹nha²kxai³lu¹. Ai¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² sa²yxo²ã³a¹jau³su² ten³sa²nxa³hẽ¹li¹. Nxe³na¹jau³su² tai²li² nxe³ye¹nx2ta¹wi¹. Pe²jah³lo²nu¹tai²na² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 18 Nxa²ha¹te¹ a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txa² nxe³jau³xai²na² ain³kxain¹nũ²la² hãi¹nxa¹sxã³ ĩ³kwa̱i²kxain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². Hãi¹nxe³sxã³ Sũ̱³na² sa²nẽn¹kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹lhin¹khai¹nx2na³li¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² ko̱³nxe³ti³ kãi³sxã³ yxau²xai³lain¹ju³ta² ã³na¹la³kxi²nh²sãn²nũ²la² Je³su²jah³la² yxo²ĩ²ain¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² ko̱³nxe³ti³ kãi³sxã³ yxau²xai³lain¹kxa² yo³ha² sa²wa²su¹kxain¹ju³ta³nũ³a² yũ³tu¹wi¹. Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ka³te̱³na² wi¹tãu³a² kan²txi³ yxau³ain¹ju³ta³nũ³a² yũ³ye¹nxain¹na³li¹. Nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txi³su² ĩ³yau¹ũ³jau³su² \p \v 19 Nxe³jut3su² Es³te³vãu²ah³la² su²lhã³ai¹nhĩ¹nãn¹te²tu̱³ yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² kãin² ye³khãuh³lxa³thi¹nain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³kxai³lu² u²lxi³ ha³ten¹txa³nũ¹lhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Fe³ni²si²a²ko³xa² aun³txi² Syi²pri²ko³xa² aun³txi² Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² aun³txi² nxain¹kxan²ti³nũ¹ Ju²te²a² nũ̱³ka̱³txa² so¹lxi¹ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³hen³txi³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 20 Ain¹tah¹lxa¹ Syi²pri² nũ̱³ka̱³txa² Si³re²na² nũ̱³ka̱³txa² nxe³sxã³ yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txan²tu̱³ aun³txain¹nũ²la² Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² ã³tĩ̱³ain¹nũ²la² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² ĩ³hen³txi³nyhain¹nũn³ta¹hxai²hẽ¹la². Je³su²jah³lai¹tã² Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lai¹tã² ĩ³hen³txi³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 21 Ai¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³hxi²ka¹ta²so¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² a²nũ²a² yxau²xai³te²a² ĩ³hen³txi³nyhain¹nũ²la² a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ yxo²ĩ² ã³si³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 22-24 Nxe³jut3su² Je³ru³sa³lẽ² nũ̱³ka̱³txa² nxe³jau³jau¹xai²na² ain³kxain¹ka³tu̱³ Bar³na³be²ah³la² sa²si¹hã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹la² wi¹lhin¹khai¹nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ã²nxũ²kwa̱i³wi¹ha²kxai³ kãin² yxo²ĩ²ta¹hxai²hẽ¹la². Sa²si¹hã³ain¹ka³tu̱³ Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² ã³wih¹tãu³a² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² ĩ³ha¹txi²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³ha¹txi²nyhain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹lhin¹sxã³ ĩ²nx2ti³na³li¹. Nxe³ha²kxai³ ka³lih³khaix1sa³nhai¹. Nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²ã³ah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Yxãn¹ta¹ nxũ²kwa̱i³lxũ¹sxã³ sa²yxo²we¹jah¹lxi³hẽ¹li¹. Ain¹jau³xa² yxo²ha³kxa¹ a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ yxo²ĩ² ãn³si³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 25 Nxe³ain¹nũ²la² Bar³na³be²ah³lo²nu¹tai²na² Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² a³li³nũ²la² Tar²so²thĩ³na² ã³wih¹ta¹hxai²hẽ¹la², Sau²lah³lai²na² ĩ³ha¹txi²si¹jau³sa³. \v 26 Ĩ³ha¹txi²nũ²la² Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² ãn³sa²so²xai³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ka³tu̱³ kwẽ³kxa² ka³na³ka³nat3sxã³ yxau³tãu³a² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxain¹to³tãu³a² Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³tih³nxain¹to³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ ĩ³tih³nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tãu³a² a²nũ²a² ã̱³sa²nũn³te²a² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Tũ̱¹ka³txai²li² Kris²tu³ tũ̱³ka̱³txi³sin²ta²wi¹. Ain¹jau³su² nxe³sxã³ Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² nxe² ĩ³yĩ¹lih² ã³si³wxe³eh²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 27 Nxe³ain¹tãu³a² Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txa² hi²sen³kxai³lu² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² a³li³ain¹nũ²la² Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² ã³wxã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 28 A²nxe³tãu³ai²na² a²nũ²a² A³ka²bah³la² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ĩ³yau¹ũ³hain¹jau³su² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. Ye³jen¹na² wẽ³ha²yau³xa² wẽ³hã¹xa³lho³li¹. Nxe²nxa³ha²kxai³ ha³lo²a² yxo²ha³kxa¹ kãin² kwẽ³kon³na²ha³tai¹. Nxe³ha²kxai³ yain³txa² hxan³kxi¹nx2ti³ha³tai¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³tai²li² ya²la³lxa¹ Klau²jah³lo²nu¹tai²na² Ro³ma²no² a²wa³kxẽn³su² hĩ¹nai³tã² kãin² kwẽ³kon³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 29-30 A²nxe³tãu³a² Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² hi²sen³kxai³lu² ũ³yho³hi²txã³nxa² sa²nũ²kxi²sãn²nũ²la² hã²wxãn³txa³ Ju³te²a²ko³xa² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² ũ³hũ¹te³lhxã³ ta³nxã¹nxu¹ta²kxai³lu² sa²si¹hã³ũ¹nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³te³na¹ Bar³na³be²ah³lo²nu¹tã² Sau²lah³lo²nu¹tã² nxe³sxã³ ai³ya³tãu³a² ũ³hũ¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³yah³nũ²la² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱²txai²na² sa²kxai³lu² ũ³hũ¹nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la³, yxo²ĩ²te²a² a²hxi²kan¹ta² he³la³kxa²sa³. \c 12 \s1 E³ro²jah³la² hxi²ka² ye³khãuh³lxa³thi¹nyhain¹jau³su² \p \v 1 Nxe³nxa²ha¹te¹ E³ro²jah³la² Ju³te²a²ko³xai²na² a²wa³kxẽn³yah³lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹la² hi²sen³su² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² kãin² ye³khãuh³lxa³thin¹si¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 2 Nxe³ka³tu̱³ta¹ Ti³a²kah³la² sa²so¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³jah¹lo²nu¹ta²kxai³lu² Jo³ãu²ah³la² a²lon³yah³lo²su² nyha¹ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³sxã³ Ti³a²kah³lo²nu¹ta²kxai³lu² sa²so¹sxã³ ũ³tĩ¹kxi²nũ²la² hi³ki²a³la² tẽ³sxã³ su²lhã³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 3 Su²lhã³ain¹nxa²ha¹te¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ĩ²sxã³ ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Su²lhã³ain¹ju³ta² wi¹na³li¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nxa²ha¹te¹ E³ro²jah³lo²nu¹tai²na² a²ẽ¹nãn¹jau³kxai³lu¹: \p — Ka²li¹hai¹na¹hẽ³na¹. Jã¹nxa¹tũ¹xã¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² yain³txa³nũ̱³xa² wa²tãi¹tãi¹tũ³xa² yain³hĩ¹na¹ E³ro²jah³la² hi²sen³kxai³lu² Pe²jah³lo²nu¹tai²na² sa²so¹sxã³ ũ³tĩ̱¹kxa² wxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 4-5 Ũ3tĩ̱¹kxa² wxe³ka³tu̱³ so³ta²to² nũ̱³ka̱³txa² in³txa² ha¹li¹ ha¹li¹ wah³nxe³sxã³ ĩ²yxau³ha²kxai³ ã³ta³lo³hẽ¹tũ̱³ka̱³txa² te²yã¹nxe³sxã³ yxau³sxĩ²yxau³to³hi² jã¹nxe² jã¹nxe² to³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ain¹ju³tan¹te¹kxa³ya̱³lhu² Pe²jah³lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu² ũ³tĩ̱¹kxi² yxau³ta¹hxai²hẽ¹la². Yxãn¹ta¹ yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txai²na² hi²sen³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxain¹to³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ain¹ka³tu̱³ E³ro²jah³lo²nu¹tai²na² a²ẽ¹nãn¹jau³kxai³lu¹: \p — Yain³txa² wa²tãi¹tãi¹tũ̱³xa² ĩ³yai³nain¹na³na¹ sxã³ hã²wxãn³txa³ Pe²jah³lai²li² sa²sai¹xi²sã²na¹ka³tu̱³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ko̱³nxe³ti³ ĩ³hen³txi³si¹hai¹na¹jau³nũ³su² wã²nã³ũ¹hai¹na¹tũ¹xã¹. Ain¹jau³su². Nxe¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Pe²jah³la² sa²than²kxi²jau³su² \p \v 6 Nxa²ha¹te¹ ka³nxa³hi²tãu³a² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li²ju³ta² yxau³so¹nhĩ¹na¹ Pe²jah³lu¹tai²na² sa²kxai³lu² so³ta²to² ha¹li¹ nxũ²kwa̱i³ye³la³nãu³a² sxa³sxã³ ãu³xi²ha²kxai³ kwa³thi³lĩh³na² tĩh³nu²ha¹li¹ sa²hxi²tai³kxai¹nha²kxai³ nxe³ain¹tu³ka³tu̱³ sxi²ha² tĩ̱¹kxi²thĩ³nu¹ta²yxo²a² so³ta²to² ha¹li¹ ãh¹ yxo²yxau³ha²kxai³ sa²ye³te²nxa² yxau³a³la²nain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³kxan²ti³nũ¹ Pe²jah³la² wi¹lãu³xi²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 7 Nxe³ain¹ti̱³kxai³lu² oh³xan¹jah¹la² wa³su³txi³ wxa²ka³nha²kxai³ tĩ¹kxain¹thĩ³na²ẽ¹nãu³a² kãin² sa²ha²te¹ã³nĩ²ye²ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹lu¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³ ka³la³ki³sxã³ wxa²yũ³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Pe²jah³lãi³. Pe²jah³lãi³. Txu¹lxi¹txi¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² txu¹lxi²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³la¹: \p — Wa³su¹txi³ ĩ³sa²yxau³sẽ¹li¹. Nxe³ha²kxai³ kwa³thi³lĩh³na² hxi²ka³li³lah¹kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 8 Nxe³nũ²la² ĩ³ye³kxi²xi²ti³ãn¹jau³kxai³la¹: \p — Sĩn²ta²ka³lo³a² sa²si³ĩ¹nhã¹nha²kxai³ wxa²yu³kxa³ka³lo³a² ũ³yhu³wi²kxi²nhã¹nha²kxai³ wxa²ha³la³sẽ³nãn¹ka³lo³a² ũ³whi²kxi²nhã¹nha²kxai³ nxe³sẽ¹li¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 9 Nxe³ta³lun²nũ²la² ãh¹ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Ĩ³hit2txi²sẽ¹li¹. Nxa²ha¹te¹ ĩ³hit2ti²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 10 Nxe³nũ²la² thĩ¹nai²na² a³li³xi²ya³sãn²ka³tu̱³ sĩ³nã̱³xa² a³li³xi²nũn³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ka³tu̱³ sxih²yxo²a² kwa³thi³la² wet1tain¹ka³lo³a² sxi²je³na² ã³wih¹ta³yxo²a² yxo²tĩ¹nha²ka³lo³sye²ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³ti³xa² ya̱u³son³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Ya̱u³son³ya³nxa²ha¹te¹ sxih²yxo²a² wã²nxũ̱h¹ yxo²than²ye²ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² sxi²ha² a³li³xi²ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ka³tu̱³ tĩh³na² ka³na³ka³nat3sxã³ ã³nxai³ya³tãu³a² oh³xan¹jah¹lo²nu¹ta²kxai³lu² a³li²sih³sa³tĩ¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lai²na² sa²kxai³lu² a²wi¹lhĩ¹na²: \p — Hxi²sxã³nhot3sa²jut3sũ̱³ju³ta² ĩ²a¹xã¹. Nxe³jau³su² nxe³ka³tu̱³ tĩh³na² nũh¹xai³tãu³a² wain³txi³ ne³kxe³kxi²nha²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 11 Ne³kxe³kxi²nha¹ka³tu̱³ nxe³te³nah¹lxi¹: \p — Hĩ¹na² ya²la³tu̱³ ĩ²a¹xã¹. Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² oh³xan¹jah¹la² sa²si¹hã³ũ¹sa³ha²kxai³ ũ³tĩ¹kxi²sai¹nha²kxai³ thĩ³na² sa²sai¹xi²sa³na²nã¹. E³ro²jah³la² nũ̱³kxũn³txi³ khãuh³lxa³ti² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ko̱³ti³kãi³i² nxe³na¹tũ¹xã¹. Sain¹na³na¹. Nxe³yãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² ã³non²ta³kxi²sa³na²na¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 12-14 Nxa²ha¹te¹ ã³nxai³xi²nũ²la² Ma³ri²a³ka³lxa² sxi²ha² ã³nxai³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³ta¹ka³lxa² a²ki³lha³lxa² Jo³ãu² Mar²ko³jah³lo²su¹ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² sxi²ha² ya̱u³son³nũ²la² ĩ³yxo²to¹tot1sxã³ ĩ³kaix1tũ²la² sxi²ha² wa³kxẽ³na² ta¹ka³lxi³su² a²sa³wi³sa³ka³lxu²su² Ro²ta³ka³lxi³su¹ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³ta¹ka³lxi³nu¹ta²kxai³lu² Pe²jah³lai²na² wãn³txa² ain³kxi²nũ²la² wxã³sxĩ²ta¹hxai²hẽ¹la². Wxã³sxĩ²nũ²la² ka³lih³jau³su² sxih²yxo²a² sa²yxo²tha²nxa³ka³tu̱³ ne³wã²na³ka³tu̱³ ĩ³xi²sxã³ ĩ³hen³txain¹te³nah¹lxi¹: \p — Pe²jah³lai¹txa³lxi² ã³wxã²na³li¹. Wah³nxe³nẽ³na²li¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³thĩ³nai²na² kãn¹su² a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ ã³nũ²kxi²nũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²te³lhxã³ ta¹hxai²hẽ¹la². \v 15 Nxe³tũ̱³ka̱³txai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Wen¹sĩ¹ni¹nxi¹. Ki³han³sĩ¹ni¹nxi¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². Ain¹tah¹lxa¹ Ro²ta³ka³lxa² ĩ³wa²lũ³xain¹te³nah¹lxi¹: \p — Ya²la³tu̱³tã³li¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ tũ̱³ka̱³txai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Pe²jah³la² a²yãu³ka³txi³su²na²xĩ¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 16 Nxe³nyhain¹ti̱³kxai³lu² Pe²jah³lai²li² sxi²ha² yxo²a² yxo²to¹to¹ta² ai³lye²ai¹nha²kxai³ sa²yxo²than²yah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ ã³wih¹ta¹hxai²hẽ¹la². On²tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 17 Nxa²ha¹te¹ Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ã³ka³nahx2ye²si¹jau³su² wxa²ye³wxã̱i³tũ²la² sxi²ha² ũ³tĩ̱¹kxi²thĩ³nai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² ã³non²ta³kxi²sxã³ a³li³xi²si¹hain¹jau³xa² ĩ³hen³txi³ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³hen³txi³ta³lun²nũ²la² ãh¹ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Jau¹xai²na² Ti³a²kah³la² ĩ³hen³txi² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ ĩ³hen³txi² nxe³txai¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³jau³su² nxe²e³ta³lun²nũ²la² a³li³sih³xi²sa³tĩ¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 18 Nxa²ha¹te¹ a³la²ni²nũ²la² so³ta²to² nũ̱³ka̱³txa² hxi²ka̱u³ka̱u³nha²ha²kxai³ kãin² yu̱h³lxi³ha²kxai³ nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la², Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³ ih³sau³nai¹nha²kxai³la². \v 19 Nxa²ha¹te¹ E³ro²jah³lo²nu¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² ã³te³nxi²si¹jau³su² so³ta²to² nũ̱³ka̱³txa² kwa³na³ain¹ta¹ hai³txi³ ĩ³ha¹txain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². Nxe³nxa²ha¹te¹ ĩ³ha¹txai¹nxa³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² sxi²ha² ũ³tĩ¹kxi²thĩ³na² a²nũ²a² wah³nxe³sxã³ ĩ²yxau³tũ̱³ka̱³txai³ta² sa²so¹ka³tu̱³ ko̱³nxe³ kãi³ki³lxo³yhain¹sxã³ a²nũ²a² ã̱³xa² ĩ³kwa³na³nyhai¹nha²kxai³ su²lhã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxain¹ti̱³kxai³lu² Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² Ju³te²a²ko³xa² a³li³xi²nũ²la² Se²sa³re²a²thĩ³na² yxau³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 E³ro²jah³la² ya³lu²jau³su² \p \v 20 Nxa²ha¹te¹ kxã³nxai³tã² Ti²ro³tũ̱³ka̱³txi³su² te²a² Si³tõ²tũ̱³ka̱³txi³su² te²a² nxe³sxã³ E³ro²jah³la² hxi²ki³kxai³lu² ĩ³a̱n³ta³kxai¹nha²kxai³ yu̱h³lxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ a²sa³wi³ha³lxa² ã³nhãu²no³si¹jau³su² sa²si¹hã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Kxãn³su² a²yain³txi³khai³xa² E³ro²jah³lu¹tai²na² hxi²ki³kxai³lu² wã²nhũ¹nyhain¹tah¹lxa¹ ĩ³a̱n³ta³kxi²nyhai¹nha²kxai³ hãi¹nxã¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² sa²si¹hã³ain¹tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² Blas²to³jah¹la² win¹ta²te²lxi³ ĩ³ye³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la², E²ro²jah³la² sa³wit3sa²ha²kxai³la². Hã²wxãn³txa³ Blas²to³jah¹la² hi²sen³kxai³lu² E³ro²jah³lu¹ta²kxai³ hãu²non³si¹nyhain¹jau³su² ĩ³ye³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 21 Nxe³jut3su² a³lan²tãu³a² E³ro²jah³lu¹ta²kxai³lu² wã²la²ka³lo³a² wi¹khai¹nxe³ka³lo³a² ũ³whi²kxi²nha²sãn²nũ²la² a²hxi²kan¹ta³ ã³wxe³ka³lo³a² ã³wxe³ka³tu̱³ a²nũ²a² kãin² ĩ³ye³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 22 Nxa²ha¹te¹ ĩ³ye³kxi²ta³lun²nũ²la² ain³kxi² yxau³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² kãin² ĩ³ye³lain¹te³nah¹lxi¹: \p — Jah¹lai²li² hai³txi³ a²nũ²sxa³wi¹. Yxãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² Oh³nãn¹jah¹lai²la¹wi¹. Nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 23 Nxa²ha¹te¹ jau¹xai²na² E³ro²jah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³wi¹lxo³kxai¹nha²kxai³ nxe²ĩ³ye³xa³te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² so¹lxi³ kãin²khaix1nx2na³li¹. Yxãn¹ta¹ te²yãx1te²txã³wi¹. Kãi²nxa³wi¹. Txa²wã¹sũ̱³nu²sxa³wi¹. A²nũ²sa̱¹wi¹. Nxe³jau³xai²na² ĩ³ye³xa³ha²kxai³ nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Txa²wã¹sũ̱³na² ha³lo²an¹jah¹la² wa³su³txi³ wxa²kan³nũ²la² ĩ³ta³ka³txa² a²ẽ¹nãu³a² ã³wih¹si¹jau³su² kwa³na³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ yũ³yũ³kxa² hi²sen³su² a²ẽ¹nãu³ai²na² ã³wih¹sxã³ ĩ³ya²lu¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 24 Nxa²ha¹te¹ a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³tan¹jau³xa² u²lxi³ ha³ta̱³nxe³ye²ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 25 Nxa²ha¹te¹ Bar³na³be²ah³lu¹tai²na² Sau²lah³lu¹tai²na² nxe³sxã³ ũ³yho³hi²txã³nxa² ũ³hũ¹ain¹yah³nxa²ha¹te¹ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² a³li³yah³nũ²la² ĩ³xi²ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ya³tãu³a² Jo³ãu² Mar²ko³jah³la² ã³sa²so¹sxã³ ĩ³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \c 13 \s1 Bar³na³be²ah³la² Sau²lah³la² nxe³sxã³ ĩ²sxã³ so¹jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹te²nãu³xai²na² sa²kxai³lu² Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³te²na² yũ³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³tũ̱³ka̱³txa² yũ³ha²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³tũ̱³ka̱³txa²sa¹ Bar³na³be²ah³lo²su² Si³me³ãu²ah³lo²su² jah¹la² a²tun³jah³lo²su¹ ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³sxã³ Lu³si³u²ah³lo²su² nxe³jah¹la² Si³re²na²ko³xa² yxau²xai³ta¹hxai²hẽ¹la². Ãh¹ jã¹nxe² Ma³na³ẽ²ah³lo²su² jah¹la² E³ro²jah³la² Ka³li³le²a²ko³xai²na² a²wa³kxẽn³yah¹lo²su² te²a² a²wã³tã̱³xi²nhyu¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ãh¹ jã¹nxe² Sau²lah³lo²su² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 2 Jã¹nxe³tũ̱¹ka̱³txu¹ta²kxai³lu² yain³txa² ã³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² so¹lxi³ o²la³kxi²ha²kxai³ nxe³ain¹tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. Bar³na³be²ah³la² Sau²lah³la² nxe³sxã³ ĩ²sxã³ so¹txain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Wa³ka³li³yu³ta² ĩ³ye³kxai¹na¹ju³ta² o²la³kxain¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 3 Nxa²ha¹te¹ tũ̱¹ka̱³txu¹ta²kxai³la¹ yain³txa² ã³na¹to³sãn²nũ²la² a²hxi²ka² wxa²ne³hẽ¹tain¹ka³tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Hã²wxãn³txa³ sa²si¹hã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Syi²pri²ko³xa² ai³ya³jau³su² \p \v 4 Nxa²ha¹te¹ Bar³na³be²ah³lo²nu¹tã² Sau²lah³lo²nu¹tã² nxe³ya³tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² Sũ̱³na² Yãu³ka³txai²na² hxi²ka² ĩ³sa²si¹hã³nxa²ha¹te¹ aun³ja³ta¹hxai²hẽ¹la², Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na²sa³. Nxe³sxã³ aun³ja³te³na¹ Jo³ãu² Mar²ko³jah³la² ã³non²ta³kxi²si¹jau³su² ã³sa²so¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ aun³tain¹nũ²la² Se³lu²si²a²thĩ³na² ã³wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². ówi¹hain¹nũ²la² Syi²pri²ko³xa² ã³nxai³te³lhxã³ ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³ko³xai²na² ĩ̱³ye³na² kãin²je³na² wi³wi³ta³lot3sxã³ sxa³je³na² ka³no¹a²ka³lo³a² ã³wih¹sxã³ yxo²ha³ti³lhi³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 5 Nxe³nũ²la² Sa³la³mi²na³thĩ³na² ã³wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². ówi¹hain¹ka³tu̱³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² ã³wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². ówi¹hain¹te³na¹ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³yau¹ũ³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 6 Nxe³nũ²la² Syi²pri²ko³xa² whãi²na¹ ai³lha²thet3tũ²la² Pa²fo³thĩ³na² ã³wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². ówi¹hain¹ka³tu̱³ Bar³je³su²jah³la² Ju³te²a² in³txi³su² ha²kxai³ ĩ³hat1txi³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹la² E³li²mah³lo²su¹ Kre²ka² wãn³txa² nxe²ĩ³lxi²hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹lo²nu¹ta²kxai³la¹ Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi²ki³lxo³jah¹lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². Ain¹ta¹ kãin²ki³han³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 7 Nxe³kxa²yu³su² ko¹xai²na² a²wa³kxẽn³yah³la² ã³ya̱³lxi²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ a²wa³kxẽn³yah³lai²na² sa²kxai³lu² Ser³ji³o³ Pau²lah³lo²su² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². A²hoh³lxi³sa²ta¹hxai²hẽ¹la². Bar³na³be²ah³la² nũ̱³ka̱³txa² ĩ³khaix1so¹te³nah¹lxi¹: \p — Bar³na³be²ah³lãi³. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ain³kxi²ti³ten³sa³nhai¹. Ĩ³yau¹ũ³sẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ Bar³na³be²ah³lo²nu¹ta²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 8 Nxe³ha²kxai³ ĩ³yau¹ũ³hain¹tãu³a² E³li²mah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ĩ³ki³ha¹kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Ain³kxain¹txa³hẽ¹li¹. Wãn³txa² wi¹lxa³wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 9 Nxa²ha¹te¹ Sau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² Pau²lah³lo²su² ĩ³lxi²nha²nũn³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹lo²nu¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ã³si³tẽ³kxi²sxã³ ten³sa²tã³sxã³ ĩ²nũ²la² ĩ³ye³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 10 Ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — E³li²mah³lãi³. Sa³ta³na²jah¹la² tah²si¹lxi¹. A²nũ²a² ĩ³ki³ha¹kxi²so¹ain¹te³lhxã³ o²la³kxi¹lxi¹. Ko̱³nxe³thin¹ju³ta² so¹lxi³ kãi³i¹lxi¹. Wi¹lhin¹jut3su² ten³ti³he¹nxẽ²nxã³lxi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³kho³kxi¹lxi¹. \v 11 Nxẽ¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² nũ̱³kxũn³txi³ ĩ³wai¹txa²tu¹wi¹. Ye³ha¹la² a³lan²tãu³a² ye³han³nxa²tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² wa³su³txi³ ye³han³ta¹hxai²hẽ¹la². Ye³han³khai¹nxe³ha²kxai³ a²nũ²a² ã̱³xa² hxi²ki³sxã³ tẽ³xai³lain¹ju³ta² ten³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 12 Nxa²ha¹te¹ ha³lo²a² a²wa³kxẽn³yah³lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu² ju³ta³nu¹tai²na² ĩ²nũ²la² yxo²ĩ² ã³si³wxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³ka³lih³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² ai³ya³jau³su² \p \v 13 Ain¹nxa²ha¹te¹ ĩ³ye³ta³lun²nũ²la² Pau²lah³la² nũ̱³ka̱³txa² a³li³xain¹nũ²la² Pã³fi²li²a²ko³xa² ã³nxai³ya³te³lhxã³ na³vi²o²tẽ³na² ã³wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Yxãn¹ta¹ Jo³ãu² Mar²ko³jah³la² ã³si³tẽ³kxai¹nxa³sxã³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ĩ³ta¹hxai²hẽ¹la². Ãh¹ jã¹nxũn³tũ̱³ka̱³txai²li² Per²je²thĩ³na³ ã³nxai³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 14 ónxai³ain¹nũ²la² hã²wxãn³txa³ a³li³xain¹nũ²la² Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² Pi³si²ti²a²ko³xan¹thĩ³nãn²tu̱³ ã³wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tãu³a² sa²ba³to³ nxe³hĩ¹na² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² ã³wi¹hain¹sxã³ ã³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 15 Hã²wxãn³txa³ thĩ³na² a²hxi²kan¹jah³lai²na² sa²kxai³lu² ha³te̱h³nxã³nxa² tẽ³sxã³ Moi³se²ah³lo²nu¹tai²na² wãn³txa² ĩ³ye³kxi² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txain¹tũ̱³ka̱³txi³nu¹tai²na² ũ³wha²li¹jau³xa² ĩ³ye³kxi² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² Pau²lah³la² nũ̱³ka̱³txa² ĩ³wã̱³txi³te³nah¹lxi¹: \p — Wãn³txa² ĩ³nxũ²kwa̱i³lxũ¹sa²nhĩn¹jau³nũ³su² yũ³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ĩ³ye³kxi²sah¹lxi³sĩ¹nhẽ³li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 16 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ĩ³sa²yxau³nũ²la² ka³nahx2si¹jau³su² wxa²sa²tã³yi¹tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ta̱³nxa² ã̱³xa² nũ̱³ka̱³txi³su² ta̱³nxa² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²we¹jah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ain³kxi²sah¹lxi³hẽ¹li¹. \v 17 Kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² txa²wã¹si³yah³la²nãu³hĩ¹nu¹tai²na² wã²nxa³kxa² so¹ain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. Hã²wxãn³txa³ E³ji²ta²ko³xu¹tai²na² yxau³ain¹tãu³u¹tai²na² kãin² ã³tet1sxã³ ka³lxa¹ti³lon³tain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. Ka³lxa¹txi³lon³nũ²la² hã²wxãn³txa³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² kãin² wã³nxĩ¹nha²kxai³ ta²ko¹xai²na² sa²sai¹xain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. \v 18 Sa²sai¹xain¹nũ²la² ha³lo²a² a²nũ²a² yxau³ai¹nxa³ko³xa² ho³hain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. Kwẽ³kxa³ ye³ka³lxa¹txi³ kwẽ³ko³nha²kxai³ 40 nxe² kwẽ³kon³tãu³a² ho³hain¹tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² ã³sa²ya³nãn³ta³kxi²nũ²la² sa²hau³ko³tain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. \v 19 Nxe³nũ²la² Ka³na³ã²ko³xa² ã³sa²so¹sxã³ ã³wi¹hain¹nũ²la² yxau²xai³tũ̱³ka̱³txi³nu¹tai²na² ka³lxa¹txi³ ha¹li¹ ha¹li¹ ha¹li¹ ka³na³ki¹ nxe³tũ̱³ka̱³txi³nãu³sxu² ha²kxai³ kãin² ko̱³nxe³thi¹nha²kxai³ sun²tã¹nũ²la² ta²ko¹xu¹tain²txi³ ũ³hũ¹ain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. \v 20 Ũ3hũ¹ain¹ka³tu̱³ kwẽ³kxa² ka³lxa¹txi³ kwẽ³kon³sxã³ 450 nxe² kwẽ³kon³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. Hã²wxãn³txa³ a²hxi²kan¹txa² nũ̱³ka̱³txa² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txai²na² a²hoh³lxi³su² te²a² sa²si¹hã³ain¹tot3sãn²ka³tu̱³ hã²wxãn³txi³nũ² Sa³mu³e²lah³lo²nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³jah¹lan²tu̱³ ã³wxã³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. \v 21 Nxe³nũ²la² hã²wxãn³txa³: “A²si³yxau³kax3khai³xa² ten³sah²sĩn¹nhai¹.” Ain¹jau³su² ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² Sau²lah³lo²nu¹tai²na² Ki²jah³la² ki³lha³lxan²tu̱³ Bẽn³ja³mĩ² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ nxe³jah¹la² ũh³wxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. A²nxe³jah¹la² kwẽ³kxa² ka³lxa¹txi³ 40 nxe² kwẽ³kon³sxã³ I³sa³e² nũ̱³ka̱³txa² sa²hau³kot3ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. \v 22 Sa²hau³ko³tũ²la² hã²wxãn³txa³ ya³lu²nũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² Ta³vi²yah³lo²nu¹tai²na² ũh³wxe³te³nah¹lxi¹: “Ta³vi²yah³lai²li² Je²sah³la²ki³lha³lxa² ten³sa³nhai¹. Txa²wãn³txa² yxo²ha³kxa¹ sa²yxo²wet1sa²jah¹lo²su² tu¹wi¹. Wi¹lxo³kxi²sain¹ju³ta³nu³a² so¹lxi³ ten³tu¹wi¹.” Nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. \v 23 Hã²wxãn³txa³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² Je³su²jah³lai²na² Ta³vi²yah³la² a²ne³tah²nãu³su² ha²kxai³ txa²wã¹ẽ¹na² sa²hau³ko³tẽ³jah¹lo²nũ³su² ũh³wxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. Nxe³sxã³ I³sa³e² nũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ a²ẽ¹na² sa²hau³ko³txa²lxain¹jah¹lo²su² nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. Nxe³jut3su² kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² nxe² ĩ³yau¹ũ¹hain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. \v 24 Yxãn¹ta¹ Je³su²jah³lo²nu¹ta²kxai³ wxã²nxa³ta̱³lxa¹ Jo³ãu² Ba³tis²jah³la² wxã³nũ²la² I³sa³e² nũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ nxe² ĩ³hen³txi²te³nah¹lxi¹: “Wxa²ko̱³nxe³ti³ju³ta² ĩ³ãin²ta³kxi²nha²sãn²sxã³ ã³na¹la³kxi²nha¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Hã²wxãn³txa³ ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹nx2ti³ju³ta² kãi³jah³lxi³hẽ¹li¹.” Jo³ãu² Ba³tis²jah³lo²nu¹tai²na² nxe³na²hẽ³li¹. \v 25 Nxe³ka³tu̱³ta¹ a²wa³ka³li³yu³ta² ne³ki³son³si¹jau³nũ³su² ĩ³ye³kxi²xi²te³nah¹lxi¹: “Txai²li² kãin²te²txã³wi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² Hxi²kan¹jah¹lo²sin²nxa³wi¹. Yxãn¹ta¹ txa²si³yo³na² wxã³tu¹wi¹. Nxe³jah¹la² Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lo²su² tu¹wi¹. Nxe³jah¹lo²su² ha²kxai³ a²yu³kxa² yu³wi²kxi²nha²ka³lo³a² sa²yu³sai¹kxai¹na¹ju³ta² ãu²la²to³nha¹nhai¹, kãin²khaix1xai¹nha²kxai³lu¹.” Jo³ãu² Ba³tis²jah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \p \v 26 Nxe³na¹jut3su² txa²wã³tã̱³syah¹lxi¹lxi¹. A³bra³ãu²ah³lo²nu¹tai²na² a²ne³tah²nãu³su² ki̱³tã³li¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²su² yah³lxin¹te² ĩ³nxa² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²we¹jah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wxa²ẽ¹nãu³ai²na² sa²hau³ko³txa²lxain¹ju³ta² yũ³tu¹wi¹. Nxe³jau³su² tai²li² ĩ³ye³kxi¹nx2ta¹wi¹. \v 27 Nxe³yãn¹tah¹lxa¹ Je³ru³sa³lẽ² tũ̱³ka̱³txi³su² te²a² a²hxi²kan¹txa³ he³la³kxi³su² te²a² jau³jau¹xai²na² ã³ne³wxe³ai¹nxa³hẽ³li¹. Nxain¹kxa²yu³su² Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txain¹tũ̱³ka̱³txai²na² ũ³wha²li¹jau³xai³tã² ã³ne³wxe³ain¹nũ³nxa³hẽ³li¹. Sa²ba³to³ nxe³ti³xa² yxo²ha³kxa¹ ĩ²ain¹kan²ti³ ã³ne³wxe³ai¹nxa³jau³kxai³la¹ Je³su²jah³la² tẽ³sxã³ su²lhã³ain¹na²hẽ³li¹. Nxe³ha²kxai³ wã²nxũh¹lxi³ain¹na³li¹. Nxe³jau³xai²na² a²kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³nẽ³tũ̱³ka̱³txa² e³xain¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. \v 28 Nxe³ain¹kxa²yu³su² ko̱³nxe³ti³ kãi³ai¹nxa³kxan²ti³ su²lhã³si¹hain¹jau³su² Pi³la²jah³la² ĩ³ye³kxain¹na²hẽ³li¹. \v 29 Nxain¹ju³kxai³lu² ko̱³nxe³ti³ o²la³kxi²ta³lu²nain¹nũ²la² ya³lu²nũ²la² hi³sa³ka³txa² sa²sai²ã³nũ²la² kwã̱³kxẽ¹na² sa²nĩ̱³kxain¹ta¹hẽ¹li¹. \v 30 Nxe³yãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²si¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 31 Hã²wxãn³txa³ a²sa³wi³ha³lxa² ĩ²yxau³nyhain¹ta¹hẽ¹li¹. Ka³li³le²a²ko³xa² ã³si³tẽ³kxi²hĩ¹nãn¹te²tu̱³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ã³si³tẽ³kxain¹nũn³ta¹hẽ¹li¹. Ye³ka³lxa¹txi³ a³lan²ni²sxã³ ĩ²yxau³nyhain¹to³ta¹hẽ¹li¹. Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ĩ²ain¹ju³tai³tã² a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ĩ³hen³txi³nyhain¹ta¹hẽ¹li¹. \p \v 32-33 Jã¹nxa¹jut3su² jau¹xai²na² ĩ³hen³txi¹nx2ti³te³lhxã³ ã³wxã³ye¹nx2ti³nha¹wi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² txa²wã¹si³yah³la²nãu³u¹tai²na² ĩ³ye³kxain¹jau³xu¹tai²na² kwẽn¹ta¹ we¹ta³lun²na²hẽ³li¹, Je³su²jah³la² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²ha²kxai³lu¹. Nxe³ju³tai²li² kxã³nhxĩ¹nu¹tai²kxai³lu² Ta³vi²yah³lo²nu¹tai²na² Sa²mo³ 2 nxe³jau³xu¹tai²na² nxe³te³nah¹lxi¹: \q1 “Wxãi²kxai³ txa²wẽ³si¹lxi¹. Hĩ¹na² wxa²wĩ³nu²sa¹wi¹.” \m Ta³vi²yah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. \p \v 34 Nxe³ha²kxai³ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²ju³tai²nãn¹jau³xa² a²nũ²a² ka³lu²nxa³ju³tai²nãn¹jau³xa² ĩ³ye³kxi²nũn³te³nah¹lxi¹: \q1 “Ta³vi²yah³lo²nu¹tai²na² ĩ³ye³kxai¹na¹ju³tai²na² wi¹ju³ta² so¹lxi³ ũ³hũ¹ai¹na¹tu¹wi¹.” \m Nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. \v 35 Te²yã¹nxũn³jau³xai²na²sa¹: “Wxa²sa³wi³sa² Wi¹lhin¹ta² Si³yxau³te²a² a²nũ²nãu³ai²na² ka³lu²ju³ta³nũ³a² yũ²nxa³lho³li¹.” Nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. \p \v 36 Nxe³ha²kxai³la¹ Ta³vi²yah³lo²nu¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²we¹ta³lun²ka³tu̱³ ya³lu²nũ²la² a²si³yah³la²nãu³xu¹tai²na² yã¹nxe³sxã³ ya³lu²nũ²la² a²nũ²khai³xa² ka³lu²ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. \v 37 Yxãn¹ta¹ Jah¹lai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²jah¹lai²na² sa²kxai³lu² hai³txi³ ya³lu²sxã³ ka³lu²ti³he¹nxa³hẽ³li¹. \v 38-39 Jã¹nxe³ju³kxai³lu² Je³su²jah³lai²na² so¹lxi³ wxa²ko̱³nxe³ti³ kãi³yah³lxin¹ju³ta² ne³wã²na³kxe³su² hxi²kan¹na³li¹. Jah¹la² so¹lxi³ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³jah¹la² so¹lxi³ a²nũ²a² yxo²ĩ²kxai²nãn²tu̱³ a²ẽ¹nãu³ai²na² wi¹lhin¹sxã³ sa²hau³ko³thĩ̱³nx2na³li¹. Yxãn¹ta¹ Moi³se²ah³lo²nu¹tai²na² wãn³txa² hxi²kan¹txi³ a²ẽ¹na² sa²hau³ko³te³lhĩ̱³nx2nxa³wi¹. Je³su²jah³la² so¹lxi³ hxi²kan¹na³li¹. Nxe³na¹jau³su² nxe³ye¹nx2ta¹wi¹. \v 40 Nxe³jau³xai²na² ain³kxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Yxãn¹ta¹ ain³kxah¹lxan³kxai²nãn²tu̱³ Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² ũ³wha²li¹jau³xu¹tai²na² wãn³txa² ũ³jau³xa² a³txi¹nx2ti³ha³tai¹. \v 41 Nxe³jau³xa²sa¹: \q1 “Yxo²ĩ²xa³tũ̱³ka̱³txãi³. Ĩ²sah¹lxi³sã²lxi¹. O²lhxã³ ya³lu¹ta²lxi³ha³tai¹. Txa²wa³ka³lxa² o²la³kxi²na¹ju³ta³nũ³a² yxo²ĩ²sah²lxan³tho³li¹. Wain³txi³ ĩ³yau¹ũ³nx2ti³kxan²ti³ yxo²ĩ²ah²lxan³tho³li¹.” \m Nxe³jau³xai²na² Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txi³nu¹txai²na² ũ³wha²li¹jau³xu¹tai²na² nxe³ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. Nxe³ha²kxai³ wxãi²na² yxo²ĩ²ah²lxan³kxai²nãn³tu̱³ te²jã¹nxe³nx2ti³ha³tai¹. Yxãn¹ta¹ Je³su²jah³la² yxo²ĩ²si¹nx2ta¹jau³su² ĩ³ye³kxi¹nx2ta¹wi¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 42 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹ta² Bar³na³be²ah³lo²nu¹ta² nxe³sxã³ ĩ³ye³ta³lun²nũ²la² a³li³xi²tãu³a² ya¹nãn¹ta² sa²ba³to³ nxe³ti³xa² ã³wa̱³li²si¹hain¹jau³su² ĩ³ye³kxi²lã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 43 Nxe³ain¹nũ²la² a²nũ²a² ka³lxa¹te²nãu³xa² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³su² te²a² ã̱³jah¹la² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³kxan²ti³ Ju³te²a² wãn³txa² ain³kxi²te²su² te²a² yxo²ĩ²ain¹te²nãu³xa² ãn³si³tẽ³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Pau²lah³lo²nu¹tã² Bar³na³be²ah³lo²nu¹tã² nxe³sxã³ Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹lĩ²nx2ti³jau³nũ³su² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³jah¹lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 44 Nxa²ha¹te¹ sa²ba³to³ nxe³tãu³a² sxi²je³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ka³lxa¹khai¹nxe³sxã³ ã³yã³nũ²kxain¹nũ²la² Sũ̱³na² wãn³txa² ain³kxi²te³lhxã³ nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 45 Nxe³ain¹ta¹ Ju³te²a² in³txi³nãu³xa² ã³nhai¹tũ³te²nãu³xa² ĩ²kxain¹nũ²la² ĩ³a̱n³txi³jau³su² ĩ³kwa̱i²kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³lai²na² wãn³txa² ain³kxah¹lxi³txa̱³lxi¹. Ĩ³ki³ha¹kxi¹nx2ti³na³li¹. Nxe³jau³su² a²hxi²kan¹jah¹lo²sa²ki³lxo³nha²sxã³ ki³han³jau³xa² ĩ³ye³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 46 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tã² Bar³na³be²ah³lo²nu¹tã² nxe³ya³sxã³ yxo²xũn³txi³ ĩ³wa²lũ³xain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² tẽ³sxã³ wxa²nũ̱³ka̱³txi³ ĩ³nxai²na² ĩ³yau¹ũ³nx2ti³sãn²nha¹ten¹tu³wi¹. Nxe³yãn¹ta¹ ten³yah³lxi³sĩ¹nxãn³ten¹tu³wi¹. Ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³yah³lxin¹ju³ta³nũ³a² ten³yah³lxi³sã²nxãn³ta²lu¹wi¹. Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² wxa²nũ̱³ka̱³txi³ ĩ³nxai²na² ã³na¹nx2ta¹ka³tu̱³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² ĩ³yau¹ũ³hain¹sĩ¹na¹tu¹wi¹. \v 47 A²nxe³ju³tai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² kwa³na³sa²sĩn¹te³nah¹lxi¹: \q1 “Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xai²na² ko¹kon¹tĩh³na² wã²nã³ũ¹tain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²a² ĩ²li³te²na² u²lxi³ yxau³kxan²ti³ yxo²ĩ²sain¹sxã³ ko̱³nxe³ti³ kãi³sxã³ yxau²xai³lain¹ju³ta² ã³wa²su¹tain¹ju³ta³nũ³a² yũ³ain¹tu¹wi¹.” \m Nxe³sa²sĩn¹na²hẽ³li¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 48-52 Nxa²ha¹te¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² jau³jau¹xai²na² ain³kxain¹nũ²la² ka³li³hain¹jau³su² e³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Ka³lih³sa²sĩn¹nhai¹. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² so¹lxi³ sa²yxo²wet1sĩ¹na¹tu¹wi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ã³si³tẽ³kxi²sain¹nũn³sĩn¹na³li¹. Hĩ¹na² yxo²ĩ²sĩ¹na¹nhai¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³sxã³ a²nũ²a² ĩ²li³te²hũ̱³te²a² Txa²wã¹sũ̱³na² a²yxo²wãn³txa² ĩ³kaix1jau³su² ain³kxi²kxai²nãn²tu̱³ nxe³te²su² te²a² yxo²ĩ²ain¹nũn³ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³jut3su² ha³lo²ai²na² yxo²ha³kxa¹ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² u²lxi³ ha³ta̱³nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³yãn¹ta¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nhai¹tũ³te² nũ̱³ka̱³txa² hi²sen³kxai³lu² sxi²je³na² hxi²kan¹te²su² te²a² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²a² txu¹ta¹ka³lxi³nãu³xa² kãin²te²su² te²a² nxe³tũ̱³ka̱³txa² ĩ³ki³ha¹kxi²sxã³ ĩ³ye³kxai¹nha²kxai³ ĩ³a̱n³ta³kxi²si¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³a̱n³ta³kxi²si¹hain¹ka³tu̱³ta¹ Pau²lah³lo²nu¹tã² Bar³na³be²ah³lo²nu¹tã² nxe³sxã³ khãuh³lxa³ti³nyhain¹sãn²ka³tu̱³ ha³lo²a² sa²tã̱³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ain¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Pau²lah³lo²nu¹tã² Bar³na³be²ah³lo²nu¹tã² nxe³sxã³ kĩ̱h³nũ̱³xa² sa²yu³sai¹kxi²nha²sãn²sxã³ sa²yxu¹kã³ain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³xa̱n³ta³kxi¹nx2ti³na³li¹. Ain¹jau³su² ka³tu̱³ thĩ³na² a³li³xi²nũ²la² I³ko²ni²a²thĩ³na² ã³wi¹yha³ta¹hxai²hẽ¹la². \c 14 \s1 I³ko²ni²a²thĩ³na² ai³ya³jau³su² \p \v 1 I³ko²ni²a²thĩ³nu¹ta²kxai³ ã³wih¹yah³nũ²la² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² ai³ya³ka³tu̱³ wxi²kan¹txi³ ĩ³hen³txi³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² yxo²ĩ²ha²kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nũ̱³ka̱³txa² yxo²ĩ²ha²kxai³ nxe³sxã³ a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ yxo²ĩ² ã³si³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 2 Nxe³yãn¹ta¹ yxo²ĩ²xa³tũ̱³ka̱³txa² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txan²tu̱³ ĩ³xa̱n³ta³kxi²nũ²la² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³txan²tu̱³ sa²yxo²ã³si¹hain¹jau³su² kãin² ĩ³ye³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²ain²txi³ ĩ³a̱n³ta³kxain¹nũn³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 3 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tã² Bar³na³be²ah³lo²nu¹tã² nxe³sxã³ ye³ka³lxa¹txi³ yxau²a³lan²ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹lĩ²sa²tẽ³kain¹kxe³su² wxi²kan¹txi³ ĩ³hen³txi³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ya³ha²kxai³ wãn³txai²na² ya²la³tu̱³je²ha²kxai³ Sũ̱³na² hxi²ki³kxai³la¹ ĩ³nũ³kxũn³si¹yha³jau³nũ³su² kãin² wã³nxĩ²kxi²ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 4 Nxe³ain¹ju³kxai³la¹ sxi²je³nãn¹tũ̱³ka̱³txai²na² wãn³txa² ĩ³ye³ĩ³yi²lho¹kxi²nyhain¹te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³la² nũ̱³ka̱³txa² wain³txi³ e³ain¹na³li¹. A²wã³kxi³kxai³ nxe² e³ai¹nha²kxai³: \p — Kwa²yah³lxi¹lxi¹. Wain³ti³he¹xai¹nxa³wi¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² wain³txi³ e³ain¹na³li¹. A²wã³kxi³kxai³ nxe² e³ai¹nha²kxai³ nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 5 Ai¹nha²kxai³ tũ̱¹ka̱³txa² ã³nũ²kxi²nũ²la² a²hxi²kan¹ti³nãu³xa² ã³nũ²kxain¹nũ³nha²kxai³ yxo²xũn³txi³ a̱n³ta³txi³ e³lain¹te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³la² nũ̱³ka̱³txa² khãuh³xa³sain¹yah³lxi³wxi¹. Txah³lxa³kxa² tẽ³sxã³ wha³tin³kxi²sã³ya²lu¹jah³lxi³wxi¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². \v 6 Ain¹nxa²ha¹te¹ jau³jau¹xai²na² ain³kxi²nha²ya³ha²kxai³ ã³nih³sxaun³yah³nũ²la² Li³kau³ni²a²ko³xa² Lis²tra²thĩ³na² Ter²be²thĩ³na² nxe³ko³nãu³a¹ ai³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Lis²tra²thĩ³na² Ter²be²thĩ³na² nxe³ya³thĩ³na² ai³ya³jau³su² \p \v 7 Nxe³ya³ha²kxai³ Lis²tra²thĩ³na² ã³wih¹yah³nũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³yau¹ũ³hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 8 ówih¹ya³te³na¹ in³txa² yu³kan²ta³kxi²te²a² ã³wxe³ye²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³jah¹la² a³li³la¹hĩ¹nu¹tai²na¹ hai³txi³ ã³nxai³ti³hex1jah¹lo²sxa³ha²kxai³ hãi¹sxã³ sxa³ye²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 9 A²nxe³jah¹lo²nu¹ta²kxai³lu¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txa² ain³kxi²sxã³ yu³we²txi²xi²si¹jau³nũ³su² yxo²ĩ²ye²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 10 Nxe³ju³kxai³lu¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu¹ ĩ²kxi²nũ²la² yxo²kãin²ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³txi¹. Ĩ³sa²yxau³txi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²kan¹txi³ we²txi²xi¹nxa²si¹hin¹jau³su² yxo²ĩ²ĩ¹nha²kxai³ we²nxi¹lxi¹. Nxe³jau³su² ha²kxai³ wa³su³txi³ a³li²sin³sxã³ ã³nxai³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 11 Nxe³ju³kxai³lu² ĩ³hi¹tain¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ²ain¹nũ²la² Li³kau³ni²a²ko³xa² a²wãn³txa² e³ain¹jau³xa² yxo²kãin²ĩ³ye³lain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² nũ̱³ka̱³txa² a³ka³nxi²sxã³ ã³wxã³ain¹nĩn²tai¹. A²nũ²hũ̱³kxan²ti³ hai³txi³ a²nũ²sai¹nxa³wi¹. \p \v 12 Nxe³ha²kxai³ jah¹lai²na²su² a²hxi²kan¹txi³sin²tai¹. Ju³pi²jah³lo²sin²tai¹. Nxe³jah¹lan²tu̱³ Bar³na³be²ah³lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³sxã³ jah¹lai²na²su² wi¹le³ha²kxai³ Mer³ku²ri²ah³lo²sin²tai¹. Nxe³jah¹lan²tu̱³ Pau²lah³lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 13 Nxain¹kxa²yu³su² Ju³pi²jah³lai²na² sxi²ha² hau³ko³jah¹la² ã³tĩ̱³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³thĩ³na² sxi²je³na² a³li³kxai²nãn²tu̱³ tĩh³na² un²ta³kxi²ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². A²nxe³jah¹la² po¹na² tẽ³i² hi³yãu³sa³kxa² tẽ³i² nxe³nũ²la² sxi²je³na² yxo²ka³teh³nãu³a² tẽ³sxã³ wah³nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p — In³txai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² nũ̱³ka̱³txi³la³ha²kxai³ po¹na² su²lhã³ka³tu̱³ ũ³hũ¹ai¹na¹tũ¹xã¹. Ain¹ta¹, \v 14 Bar³na³be²ah³lo²nu¹tã² Pau²lah³lo²nu¹tã² nxe³te² hi²sen³kxai³lu² jau³jau¹xai²na² ain³kxi²yah³nũ²la² ka³lih³ti³hex1ya³ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². Nxe³yah³xa³ha²kxai³ a²wã²la² sa²te²lã³yah³nũ²la² tũ̱¹ka̱³txa² nxũ²kwa̱i³ye³la³nãu³a² ã³tĩ̱³ya³sxã³ yxo²kãin² ĩ³ye³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 15 Nxe³ya³te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. Ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ nxe² kãi³yah³lxin¹ji¹wi¹? Txai²na² a²nũ²su²nũn³nha¹wi¹. Wxãi²yãx1te²sa²nha¹wi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³hen³txi³nx2ti³te³lhxã³ wxã³sĩ¹na¹wi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² ka³te̱n³su² yxau²na³li¹. Yxãn¹ta¹ Ju³pi²jah³lai²na² nũ̱³ka̱³txa² hai³txi³ ka³te̱n³su²nxa³wi¹. Tah³lxa³kxa² so¹lxi³ we¹tain¹te²ju²hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² yen³kxa² yxo²ha³kxa¹ we¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Oh³xan¹ko³xa² we¹tha²kxai³ yu̱h³xan¹ko³xa² we¹tha²kxai³ ĩ̱³ye³na² we¹tha²kxai³ yen³kxa² yxo²ha³kxa¹ we¹te²ju²hẽ³li¹. \v 16 Kxãn³su² a²nũ²toh³la³ta² yxo²ĩ²ain¹ju³ta² yũ³na²hẽ³li¹. Nxe³kxan²ti³nũ¹ Txa²wã¹sũ̱³na² yxo²xũn³txi³ ĩ³ye³kxin²nxa³hẽ³li¹. \v 17 Yxãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² a²kãin²ju³ta² a²nũ²a² wã²nã³ũ¹nha²hxai²na²hẽ³li¹. Ya²la³tu̱³ wẽ³ha²yau³xa² sa²si¹hã³i² hai³sxa² wi¹wen¹ju³ta² kãi³ũ¹hai¹ni² yain³txa² sa²si¹hã³i² nxe²na³li¹. Nxe³ha²kxai³ ĩ³ka³lih³yah³lxi³hxain¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³jut3su² Txa²wã¹sũ̱³na² so¹lxi³ kãin²khaix1nx2na³li¹. Nxe³jau³su² tai²li² ĩ³ye³ye¹nx2ta¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 18 Nxe³sxã³ wãn³txa² ka³lxa¹txi³ ĩ³ye³kxain¹ya³sãn²ka³tu̱³ hã²wxãn³txa³ ain³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³nu²su² ti³hit1sxã³ o²la³kxain¹ju³ta² hãi¹nxã¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 19 Nxa²ha¹te¹ ye³jen¹nãu³a² ko̱³nxe³thin¹tũ̱³ka̱³txi³nu¹tai²na² wxã³ta¹hxai²hẽ¹la². Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² Pi³si²ti²a²ko³xa² sxa³jen³nai²na² a³li³ha²kxai³ I³ko²ni²a²thĩ³na² a³li³ha²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tũ̱³ka̱³txa² ĩ³ki³ha¹kxain¹nũ²la² Pau²lah³la² wãn³txa² sa²yxo²ã³si¹ha²kxai³ su²lhã³te³lhxã³ ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ txah³lxa³kxa² hxi²tẽ³nha²sxã³ wha³tin³kxain¹nũ²la²: \p — Ya³lun²tai¹. Nxẽn³txain¹sxã³ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ hxi²ki³la³kxi²nũ²la² sxi²je³na² sa²si³nxe² a³li³sxã³ ã³na¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 20 Yxãn¹ta¹ yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxain¹sxã³ ĩ²yxau³ain¹tãu³a² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² a²nxũ²kwa̱i³ye³la³nãu³a² ya³lu²te²hũ̱³sxã³ sxa³ta¹hxai²hẽ¹la². Sxa³nxa²ha¹te¹ ĩ³sa²yxau³xi²nũ²la² nxe³thĩ³nu¹tain²txi³ ĩh³wi¹xi²ta¹hxai²hẽ¹la². Hã²wxãn³txa³nũ² ãh¹ a³lan²nũn³tãu³a² je³na² a³li³xi²ya³ka³tu̱³ Ter²be²thĩ³na² ã³nxai³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² wa̱³li²xi²ya³jau³su² \p \v 21 ónxai³ya³ka³tu̱³ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³hen³txi³nyhai¹nha²kxai³ a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³lain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Hã²wxãn³txa³ ĩ³xi²te³lhxã³ a³li³xi²yah³nũ²la² Lis²tra²thĩ³na² ã³wih¹sxã³li³xi² I³ko²ni²a²thĩ³na² ã³wih¹sxã³li³xi² nxe³nũ²la² Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² Pi³si²ti²a²ko³xan¹thĩ³nai²na² ã³wih¹ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 22-23 Nxe³sxã³ ã³nxai³ain¹ti̱³kxai³lu² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² yxo²ha³kxa¹ sa²hau³kot3sxã³ a²hxi²kan¹ti³nũ³su² te²a² ũh³wxe³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ya³te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³ju³ta³nũ³su² nxe³jau³xa² yxo²ĩ²ki̱³kxai²nãn²tu̱³ ye³khãuh³lxa³ti³nẽ³lha³tai¹. Nxe³nẽ³lha²kxai³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² ya³lo³txi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Wãn³txai²li² sa²yxo²ã³yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² yain³txa² ã³sãn²ka³tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³te³nah¹lxi¹: \p — Sũ̱³na² nxe³txi¹. Tũ̱¹ka̱³txai²li² yxo²ĩ²nxain¹na³li¹. Nxe³te²na² wi¹lĩ²txai¹nhẽ³li¹. Nxe³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 24 Nxa²ha¹te¹ Pi³si²ti²a²ko³xa² a³li³xi²yah³nũ²la² Pã³fi²li²a²ko³xa² ã³wih¹ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 25 ówih¹yah³nũ²la² Per²je²thĩ³na² ã³yit1tũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² A³ta²li²a²thĩ³na² ã³nxai³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 26 Hã²wxãn³txa³nũ² Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² Si²ri³a³ko³xa² sxa³thĩ³nai²na² ĩ³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³thĩ³na² ã³wi¹lhĩ¹nai³tã² a³li³ya³hĩ¹nai³tã² yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹lĩ²si¹hain¹jau³su² ĩ³ye³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 27 Nxe³ha²kxai³ a²wa³ka³li³yu³ta² ta³lu²nha²kxai³ ĩ³xi²nũ²la² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² ĩ³kaix1sa²kxi³nũ²kxi²nũ²la² ĩ³hen³txain¹ya³te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹lhin¹na³li¹. Kãin²khaix1nx2na³li¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² yxo²ĩ²ain¹ju³ta² ĩ³yau¹ũ³hain¹na²hẽ³li¹. Nxe³ha²kxai³ a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ yxo²ĩ²ti³te³nain¹kxai²nãn²tu̱³ hxi²ka¹nain¹tu¹wi¹. Nxe³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 28 Jã¹nxe³ha²kxai³ a²nũ²ai²na² yxo²ĩ²te²na² sxi²ha² ha³la³ka³lxa³lon³sxã³ kxãn³su² a³la²nain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \c 15 \s1 Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ĩ³xi²sxã³ e³kxi²nyhu¹kxi³jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ in³txi³nãu³xa² Ju³te²a²ko³xu¹tai²na² a³li³xain¹nũ²la² Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² ã³wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². ówi¹hain¹nũ²la² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² Moi³se²ah³lu¹tai²na² e³ta¹hxai²hẽ¹li¹. E³te³nah¹lxi¹: “Wxa²ki³lha³lxa² tẽ³sxã³ a²ki³wã²la² ũ³sa³si³tũ³ko¹kxã¹ju³ta² ĩ³yau¹ũ³nx2ta¹ju³ta² wet1sah¹lxi³hẽ¹li¹.” Nxe³jau³xai²li² Moi³se²ah³lu¹tai²na² ũ³wha²li¹ta¹hxai²ti³ai¹ti²tu³wi¹. Nxe³ha²kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²su² te²syah¹lxan³kxan²ti³ te²yã¹nxe³jah³lxi³hẽ¹li¹. Yxãn¹ta¹ yah²lxan³kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ki³kxai³lu² wxa²ko̱³nxe³ti³ kãi³yah³lxin¹ju³ta² hxi²kan¹txi³ ne³wã²na³nx2ti³xah³lho³li¹. Nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 2 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tã² Bar³na³be²ah³lo²nu¹tã² nxe³sxã³ yxo²xũ̱n³txi³ ĩ³wa²lũ³xain¹te³nah¹lxi¹: \p — Kwa²xah³lxi¹lxi¹. Jau³jau¹xai²na² wain³ti³he¹nxa³wi¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ain¹jut3su² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² a²pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txa² a²hxi²kan¹ta³ he³la³kxa² ĩ³wã̱³txi³sain³te³lhxã³ sa²si¹hã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ Pau²lah³lo²nu¹tã² Bar³na³be²ah³lo²nu¹tã² a²sa³wi³ha³lxi³nu¹tai²na² nxe³sxã³ sa²si¹hã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 3 Nxe³jut3su² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² sa²si¹hã³ain¹ka³tu̱³ a³li³ain¹nũ²la² Fe³ni²si²a²ko³xa² ã³wa²to¹tha²kxai³ Sa³ma²ri²a²ko³xa² ã³wa²to¹tha²kxai³ nxe³ain¹tãu³a² a²nũ²a² yxau²xai³tũ̱³ka̱³txa² ĩ³hen³txi³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³hen³txi³nyhain¹te³nah¹lxi¹: \p — Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² yxo²ĩ²ain¹nũn³na³li¹. Ain¹jau³su² ha²kxai³ kãin² ka³li³hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 4 Nxe³nũ²la² a³li³xain¹nũ²la² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ã³wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². ówi¹hain¹ka³tu̱³ yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txi³su² te²a² a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txi³su² te²a² a²hxi²kan¹txa³ he³la³kxi³su² te²a² ã³yã³nũ²kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². óyã³nũ²kxain¹ka³tu̱³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² yxo²ĩ²ain¹ju³ta² ĩ³hen³txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 5 Ain¹nxa²ha¹te¹ fa³ri³se²a² in³txi³nãu³xu¹tai²na² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹te²an²tu̱³ ĩ³sa²yxau³sxã³ ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Wain³ti³he¹nxa³wi¹. Moi³se²ah³lu¹tai²na² wãn³txa² sa²yxo²wet1si¹hain¹jau³su² kwa³na³txai¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³kxa²yu³su² a²ki³lha³lxai²na² a²ki³wã²la² ũ³sa³si³tũ³ko¹kxã¹si¹hain¹jau³su² kwa³na³txain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Ju¹tai²na² so¹lxi³ wain³na³li¹. Fa³ri³se²a² in³txi³nãu³xu¹tai²na² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 6 Ai¹nha²kxai³ a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txi³su² te²a² a²hxi²kan¹ta² he³la³kxi³su² te²a² ã³yã³nũ²kxain¹sxã³ ĩ³ye³lain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 7 Kxãn³su² ĩ³ye³lain¹nũ²la² Pe²jah³lo²nu¹ta² hi²sen³su² ĩ³sa²yxau³sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Ĩ³ye³kxi¹nx2ta¹tu¹wi¹. Txa²wã³tã̱³sah¹lxi¹lxi¹. Kxã³nhxĩ¹nai³tã² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³kaix1so¹sa³na²hẽ³li¹. Ĩ³kaix1so¹sa³te³nah¹lxi¹: “Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² a²yxau³tãu³a² sa²si¹hã³nxa²ha¹tu¹wi¹. Nxa²ha¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³hai¹nĩn¹tu¹wi¹. Nxe³ha²kxai³ yxo²ĩ²sain¹tu¹wi¹.” Txa²wã¹sũ̱³na² nxe³sa³na²hẽ³li¹. \v 8 Nxe³jut3su² Txa²wã¹sũ̱³na² sa²kxai³lu² a²ẽ¹nãu³ai²na² hxi²kan¹txi³ ĩ²jah¹lo²su² ha²kxai³ wi¹lhin¹te²lo³txa²lain¹na²hẽ³li¹. Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ã³nxũ²kwa̱i³wih¹hain¹na²hẽ³li¹. Txai²yã¹xain¹nũn³na²hẽ³li¹. \v 9 Hai³txi³ ha³na³ka³lxi³ ĩ²sa²sĩ¹nxa³hẽ³li¹. Tũ̱¹ka̱³txai²na² a²ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹ju³ta² sa²wa²su¹kxain¹nũn³na²hẽ³li¹, yxo²ĩ²ai¹nha²kxai³lu¹. \v 10 Nxe³ain¹jut3su² ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ nxe²e³yah³lxin¹ji¹wi¹? Txa²wã¹si³yah³la²nãu³u¹tai²na² Moi³se²ah³lu¹tai²na² wãn³txa² hxi²kan¹txi³ sa²yxo²we¹txain¹ta¹hxai²nxa³ti³ai¹ti²tu³wi¹. Ai¹nhxai²kxai³ jã¹nxe³sxã³ hxi²kan¹nẽ³lxa³wi¹. Nxe²nẽ³lxa³ha²kxai³ tũ̱¹ka̱³txai²na² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³ha²kxai³ hxi²ka¹nain¹nũ³nxa³lho³li¹. \v 11 Nxe³yãn¹ta¹ Je³su²jah³la² yxo²ĩ²ki̱³sa²kxai³ ko̱³nxe³ti³ kãi³ki̱³ju³ta² sa²wa²su¹kxi²nẽ³tu¹wi¹. Nxe³ha²kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² te²yã¹nxain¹nũn³tu¹wi¹. Pe²jah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 12 Nxe³ha²kxai³ ain³kxain¹tũ̱³ka̱³txa² ka³nahx2sxã³ yxau³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² Bar³na³be²ah³lo²nu¹tã² Pau²lah³lo²nu¹tã² nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² wã³nxĩn¹sxã³ o²la³kxain¹ju³tu¹tai²nãn¹jau³xa² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³hen³txi³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 13 Nxe³nxa²ha¹te¹ ĩ³hen³txi³nyhain¹nũ²la² Ti³a²kah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Ain³kxi²sah¹lxi³hẽ¹li¹. Txa²wã³tã̱³nãu³sah³lxi¹lxi¹. \v 14 Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² a²wi¹lhĩ¹na² yxo²ĩ² ã³si³wxe³ju³ta² Si³mãu²ah³la² ĩ³yau¹ũ³nẽ³lain¹ten¹tu³wi¹. Nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ²sxã³ so¹ain¹na²hẽ³li¹. \v 15 Nxe³ju³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ũ³wha²li¹txã³nxu¹tai²na² \v 16 Nxe³te³nah¹lxi¹: \q1 “‘Hã²wxãn³txa³ ã³wa̱³li²na¹tu¹wi¹. Nxe³na¹tãu³a² Ta³vi²yah³la² a²ne³tah²nãu³a² ã³yã³nũ²kain¹sxã³ ĩ³kãin²te²lo³tai¹na¹tu¹wi¹. \q1 \v 17 Nxe³na¹kxai²nãn²tu̱³ a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²we¹tain¹kxi³nũ³su² te³nain¹tu¹wi¹. Nxe³sxã³ ĩ³kaix1tai¹na¹te²a² yxo²ĩ²sain¹tu¹wi¹.’ \q1 \v 18 Nxe³jau³xai²na² kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹.” \m Ũ3wha²li¹txã³nxu¹tai²na² nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \p \v 19 Jã¹nxe³ju³kxai³lu² tũ̱¹ka̱³txai²na² kwẽn¹tai²na¹ yxo²ĩ²ã³si³wxe³te²a² wãn³txa² sa³txe̱¹jau³xa² ĩ³ye³kxai¹yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. \v 20 Nxe³yãn¹ta¹ nxe² ũ³wha²li¹kain¹ki̱³te³nah¹lxi¹: “Ju¹tai²na² so¹lxi³ sa²yxo²we¹jah¹lxi³hẽ¹li¹. Yain³txa² ko̱³nxe³te²a² a²yãu³ka³txa² sa²nũ¹txain¹kxai²nãn²tu̱² nxe³tũ̱³xai²na² ĩ³yain³yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. A²nũ²a² ã̱³xa² in³txi³su² ta̱³nxa² a²nũ²a² ã̱³xa² sxe³xa³ka³lxi³su² ta̱³nxa² yxo²kwa̱in³nha²sxã³ ũ³whĩn¹ta³kxi²nyhu¹ah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Ka³yxuh³xa² a²ti³ha²yau³xa² ĩ³na²yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ a²ti³ho³nxa³te²a² wã²nhĩ²yah³lxi³txa³hẽ¹li¹.” \v 21 Nxe³jut3su² sxi²je³na² yxo²ha³kxa¹ sa²ba³to³ nxe³hĩn¹su² kxai²nãn²tu̱³ Moi³se²ah³lu¹tai²na² wãn³txa² ĩ³ye³hxai²na²hẽ³li¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³nãu³xa² nxẽn³tai¹nhxai²na²hẽ³li¹. Ti³a²kah³lo²nu¹ta² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² ĩ³yau¹ũ³hain¹jau³su² \p \v 22 Nxe²e³ta³lun²nũ²la² a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txa² a²hxi²kan¹txa² he³la³kxai²na² nxe³sxã³ yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ ĩ³ye³kxi²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³ye³kxi²nyhain¹te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³la² Bar³na³be²ah³la² sxã³ Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² ĩ³te³lhxã³ ain¹na³li¹. Ai¹nha²kxai³ in³txa² ha¹li¹ ĩ²sxã³ so¹ki̱³kxai²nãn²tu̱³ ã³si³tẽ³kxain¹si¹jau³su² kwa³na³ain¹ki̱³kxai²nãn²tu̱³ wi¹lhĩ̱³nx2na³li¹. Nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ai¹nha²kxai³ Ju³ta²sah³la² ã³si³tẽ³kxi²ha²kxai³ nxe³jah¹la² Bar³sa³ba²sah³lo²su² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³sxã³ Si²lah³la² ã³si³tẽ³kxi²ha²kxai³ nxe³ya³te²a² wi¹lhin¹ya³ha²kxai³ a²hxi²kan¹ti³la³ha²kxai³ nxe³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 23 Nxe³ha²kxai³ ha³te̱h³nxã³nxa² ũ³wha²li¹lhũ³ain¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. A³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txi³su² te²a² a²hxi²kan¹txi³su² te²a² nxe³te²a² txa²wã³tã̱³xi²nyhain¹na³li¹. Nxe³ha²kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãu³xa² Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² yxau³ta̱³nxa² Si²ri³a³ko³xa² yxau³ta̱³nxa² Si³li²si²a²ko³xa² yxau³ta̱³nxa² nxe³yah³lxin¹te² ĩ³nxai²na² txa²wã¹wã³tã̱³sah¹lxi¹lxi¹. \p \v 24 Nxe³yah³lxi¹nha²kxai³ txa²nũ̱³ka̱³txa² wxã³sxã³ ĩ³ye³kxi¹nx2tain¹ta¹hẽ¹li¹. Nxe³jau³xa² hxi²waun³txi³sxã³ ĩ³yxaih¹yah³lxi³ta¹hĩ¹nhẽ¹li¹. Yxãn¹ta¹ jau¹xai²na² hai³txi³ sa²si¹hã³nx2ti³sĩn¹nxa³hẽ³li¹. \v 25-27 Nxe³na¹ju³kxai³lu² a²nũ²a² ĩ²sxã³ so¹sĩ¹na¹tu¹wi¹. Sĩ¹na¹kxai²nãn²tu̱³ Bar³na³be²ah³la² Pau²lah³la² ya̱³li³khai¹xai¹yah³lxin¹kxe³su² ã³si³tẽ³kxi²nyhain¹tu¹wi¹. Ju³ta²sah³lai²na² Si²lah³lai²na² nxe³sxã³ sa²sĩ¹hã³ain¹sĩ¹na¹tu¹wi¹. Nxe³ain¹sĩ¹na¹ha²kxai³ Bar³na³be²ah³lai²na² Pau²lah³lai²na² nxe³sxã³ ã³si³tẽ³kxi²nyhain¹tu¹wi¹. Nxe³te²a² Je³su² Kris²tu³jah¹lai²na² Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lai²na² wi¹lo²la³kxain¹ju³ta² kãin² ĩ³hen³txi³nyhain¹na²hẽ³li¹. Su²lhã³te³lhxã³ nyhain¹kxan²ti³nũ¹ ya³lo³txi²sxã³ Sũ̱³na² wãn³txa² ha²ya̱³kxa³ ĩ³hen³txi³nyhain¹toh³na²hẽ³li¹. Nxe³ha²kxai³ a³lxai¹nha¹nhai¹. A²nxe³tũ̱³ka̱³txa² wxã³ain¹kxai²nãn²tu̱³ wãn³txai²li² ũ³wha²li¹lũ³nx2ta¹jau³xain²txi³ ĩ³ye³nha¹jau³xain²txi³ ĩ³yau¹ũ¹nx2tain¹tu¹wi¹. Ki³ha¹kxi¹nx2ta¹ka²ya̱n³txi³su² nxa¹nhai¹. \v 28 Jã¹nxe³ju³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txi³su² te²na² wãn³txa² txa²nũ̱³ka̱³txi³su² te²na² wãn³txa² nxe³sxã³ ã³nhau³ko³tã³li¹. Nxe³ha²kxai³ jau¹xai²na² so¹lxi³ sa²yxo²wet1si¹nx2ta¹jau³su² kwa³na³nx2ti³sĩ¹na¹wi¹. \v 29 Nxe³jau³xa²sa¹ yain³txi³su² ko̱³nxe³te²a² a²yãu³ka³txa² sa²nũ¹tain¹kxai²nãn²tu̱³ ĩ³yain³yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. A²ti³ha²yau³xa² ĩ³na²yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. A²ti³ho³nxa³te²a² wã²nhĩ²yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. A²nũ²a² ã̱³xa² in³txi³su² ta̱³nxa² a²nũ²a² ã̱³xa² sxe³xa³ka³lxi³su² ta̱³nxa² yxo²kwa̱in³sxã³ ũ³whĩn¹ta³kxi²nyhu¹ah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Nxe³jau³xai²na² sa²yxo²we¹jah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wai³nhĩ̱³nx2na³li¹. Na¹jau³su² tai²li² nxe³ye¹nx2ta¹wi¹. Ta³lun²na¹wi¹. Ti³a²kah³lo²nu¹ta²kxai³lu² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 30 Nxa²ha¹te¹ tũ̱¹ka̱³txai²li² sa²si¹hã³kxe³su² a³li³ain¹nũ²la² Ãn³ti³o³ki²a²thĩ¹na² ã³wi¹hain¹ka³tu̱³ yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² ĩ³kaix1sxã³ ã³nxũ¹tũ²la² ha³te̱h³nxã³nxai²li² ũ³hũ¹nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 31 Ai¹nha²kxai³ ta²nxã¹nxai²li² so¹kxi²sxã³ ĩ²hxa³tain¹nũ²la² ka³lih³kxi²la²nha² nxũ²kwa̱i³lxũ¹txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 32 Ain¹nxa²ha¹te¹ Ju³ta²sah³lo²nu¹tã² Si¹lah³lo²nu¹tã² nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txain¹ya³ha²kxai³ ye³ka³lxa¹txi³ ĩ³yau¹ũ³ain¹ya³ha²kxai³ ĩ³nxũ²kwa̱i³lxũ¹txain¹ya³ha²kxai³ nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 33 Nxe³ha²kxai³ ye³jen¹nãu³kxai³lu²: \p — Wi¹lhin¹sxã³ ĩ³xi¹jah³lxu¹li¹. Ain¹jau³su² ai¹nha²kxai³ Ju³ta²sah³la² nũ̱³ka̱³txi³nu¹ta²kxai³ wi¹lhin¹sxã³ ĩ³xain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 34 Yxãn¹ta¹ Si²lah³lo²nu¹tai²na² so¹lxi³ a²yo³not1sxã³ yxau³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 35 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tã² Bar³na³be²ah³lo²nu¹tã² nxũ²la² kan²txi³ yxau³ya³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Te²yã¹nxe³sxã³ a²hxi²kan¹ta³ he³la³kxa³ wãn³txai²na² jau³xain²txi³ ĩ³yau¹ũ³hain¹nũn³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Pau²lah³la² Bar³na³be²ah³la² ã³nhait1ja³jau³su² \p \v 36 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Bar³na³be²ah³lãi³. Sxi²jen³ti³nãu³xa² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³sa²the³ki̱³thĩ¹tax3tai³tã² ãh¹lxi³ ai³sxĩ²xa²sai¹. Wi¹lhin¹tin²tã¹ ki̱³txai²li¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 37 Nxa²ha¹te¹ Bar³na³be²ah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Wi¹na³li¹. Ai³ya³sa³wi¹. Nxe³ki̱³kxai²nãn²tu̱³ Jo³ãu² Mar²ko³jah³la² ka²lat1sxã³ tẽ³ya³sẽ¹li¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². \v 38 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Jau¹xai²na² wi¹lxa³wi¹. Pã³fi²li²a²ko³xa² ã³nxai³ki̱³sĩ¹nai³tã² jah¹lai²na² sa²kxai³lu² ã³nẽ³lhxã³ ih³xi²ti³ai¹ti²tu³wi¹, ya³lo³txi²nxa³ha²kxai³lu¹. Nxe³ha²kxai³ tẽ³ki̱³ju³ta² wi¹lxa³wi¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². \v 39 Nxe³ha²kxai³ yxo²xũn³txi³ ĩ³ye³li³ya³ha²kxai³ ã³nhai²ta³lxi³sxã³ ai³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ Bar³na³be²ah³lo²nu¹ta²kxai³ Mar²ko³jah³lo²nu¹ta² ã³sa²so¹sxã³ na³vi²o²tẽ³na² Syi²pri²ko³xa² ã³nxai³ka³lo³su² ã³wih¹sxã³ ã³nxai³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 40-41 Nxe³ai¹nha²kxai³ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu² Si²lah³lo²nu¹tã² ã³sa²so¹ha²kxai³ Si²ri³a³ko³xa² Si³li²si²a²ko³xa² nxe³ko³nãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ã³nxũ²kwa̱i³lxũ¹te³lhxã³ ã³nxai³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe²nxa³ta̱³lxa¹ yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txi³nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹lĩ²nx2ti³tu¹wi¹. Wi¹lhin¹sxã³ ã³nxai³jah³hẽ¹li¹. Nxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ain¹ya³ha²kxai³ ã³nxai³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \c 16 \s1 Ti³mo²jah³la² ã³nũ²kxi²sxã³ ai³yah³lxi³jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ Ter²be²thĩ³na² ã³nxai³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² a³li³nũ²la² Lis²tra²thĩ³na² ã³nxai³ya³ka³tu̱³ Ti³mo²jah³la² ĩ³ha¹txi²ya³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹lo²nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²ha²kxai³ a²hã³ka³na² Ju³te² ta¹ka³lxan²tu̱³ yxo²ĩ²ha²kxai³ a²wĩ³na² Kre²kah³lo²su² te²an²tu̱³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 2 A²nxe³jah¹lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu² Lis²tra² nũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ I³ko²ni²a² nũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txan²tu̱³ Ti³mo²jah³lo²nu¹ta²kxai³ wi¹lhin¹ye¹nxa²ha¹te¹ e³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 3 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² a²ẽ¹nãn¹jau³kxai³lu¹: \p — Ti³mo²jah³la² ã³sa²so¹na¹tũ¹xã¹. Nxe³yãn¹ta¹ Ti³mo²jah³la² wĩ³nai¹tã² Kre²ka² nũ̱³ka̱³txi³si²na²hẽ³na¹. Nxe³ha²kxai³ Ju³te²a² a²nũ̱³ka̱³txi³sxa³xã¹. Nxe²nxa³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ĩ³ha¹txi²kxai²nãn²tu̱³ kũ³we²ki²la² wi¹lxa³xã¹. Nxe³ha²kxai³ sa²yxo²ã³xa³khih³. Nxe³jau³su² nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ã³sa²so¹nũ²la² a²ki³wã²la² ũ³sa³si³tũ³ko¹kxã¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 4 Nxe³thĩ³nãu³xai²li² ai³lha²thet3tãu³a² ha³te̱h³nxã³nxai²li² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² tẽ³sxã³ wxã³txã³nxai²li² ĩ³yau¹ũ³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Wãn³txai²li² sa²yxo²we¹nyhain¹si¹jau³su² ĩ³ye³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ta³nxã³nxu¹ta²kxai³la¹ a²kxã³nxai³tã² a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txa² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² a²hxi²kan¹txi³nãu³xa² sxã³ ũ³wha²li¹lhã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 5 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² yxo²ha³kxa¹ ã³nxũ²kwa̱i³lxũ¹nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². ónxũ²kwa̱i³lxũ¹sxã³ yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txa² ã³te¹txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Pau²lah³lai²na² hxi²sxã³nho³jut3sũ̱³ju³ta² \p \v 6 Nxe³nũ²la² Fri²ji²a²ko³xa² Ka³la²si²a²ko³xa² sxã³ ã³nxai³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². ónxai³ain¹ti̱³kxai³lu²: \p — A²si³a³ko³xa² ã³wi¹ha¹tũ¹xã¹. Ain¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² hi²sen³su² ai³si¹hai¹nxa³jau³su² ĩ³yau¹ũ³hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 7 Hã²wxãn³txa³ Mi²si²a²ko³xa² ya̱u³son³nũ²la²: \p — Pi³ti²ni²a²ko³xa² ai³na¹tũ¹xã¹. Ain¹tah¹lxa¹ Je³su²jah³la² Yãu³ka³txa² ai³si¹hai¹nxa³jau³su² ĩ³yau¹ũ³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ai³ain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². \v 8 Nxe³ha²kxai³ Mi²si²a²ko³xa² wain³txi³ ã³wa²to²ka² ai³nũ²la² Tro³a²te²thĩ³na² kan³sxã³ ã³wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 9 Nxe³tãu³a² ka³nxa³hi²ta¹hxai²hẽ¹la². Ka³nxa³hi²nũ²la² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² hxi²sxã³nho³jut3sũ̱³ju³ta² ĩ²ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ²ka³tu̱³ta¹ in³txa² Ma³se³to²na²ko³xan¹jah¹la² ã³wxã³ye²ta¹hxai²hẽ¹la². ówxã³ye²nũ²la² win¹ta²te²lxi³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Ma³se³to²na²ko³xa² ã³wxã³sẽ¹li¹. ónon²ta³kxi²sa²sĩ¹nhẽ³li¹. Nxe³ye²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 10 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² yen³kxa² wxa²hau³ko³tũ²la² Ma³se³to²na²ko³xa² wa³su³txi³ ã³nxai³ya³sain¹na²hẽ³la². Txai²li² Lu²kah³lo²na¹xai²na² ũ³wha²li¹jah¹lo²sa¹wa². ósi³tẽ³kxai¹na¹hẽ³la². Nxe³sxã³ Ma³se³to²na²ko³xan¹tũ̱³ka̱³txa² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³hen³txi³te³lhxã³ ai³ya³sain¹na²hẽ³la², Txa²wã¹sũ̱³na² sa²si¹hã³sain¹sĩ¹nha²kxai³la². \s1 Li²ta³ka³lxa² yxo²ĩ² ã³si³wxe³jau³su² \p \v 11 Nxe³ha²kxai³ na³vi²o²tẽ³na² ã³wih¹ya³sain¹nũ²la² Tro³a²te²thĩ³na² a³li³ya³sain¹nũ²la² ĩ̱³ye³na² kãin²je³na² hã̱u¹sxã³ ai²ya³sain¹na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² Sa³mo³tra²si²a²ko³xa² kwa² u²te³na¹nha¹ka³tu̱³ a³lan²tãu³a² Ne³a²po³lis²thĩ³na² ã³nxai³sxã³ a³li³kxi²ya³sain¹na²hẽ³la². \v 12 Te²yã¹nxũn³tãu³a² ĩ̱³ye³na²kxai³lu² ã³sxã³ Fi³li³pos²thĩ³na² a²yu³kxa² ã³nxai³ya³sain¹na²hẽ³la². A²nxe³thĩ³na² Ma³se³to²na²ko³xan¹thĩn³su² ha²kxai³ sxi²yhe³na² kãin²thĩn³su² ha²kxai³ nxe³hxai²na²hẽ³la². Nxe³ha²kxai³ Ro³ma²no² nũ̱³ka̱³txa² a²hxi²kan¹ta² yxau³thĩn³su² hxai²na²hẽ³la². A²nxe³thĩ³na² ye³ha¹li¹ yxau²a³lan²ya³sain¹na²hẽ³la². \v 13 Nxe³ya³sai¹nha²kxai³ sa²ba³to³nxe³ti³xa² thĩ¹nai²na² a³li³ya³sain¹ka³tu̱³: \p — Ka³wã³lxa² yxo²ka³te̱h³nãu³a² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²te³lhxã³ ã³wxã³sxã³ ã³nũ²kxai¹nhxai²na²hẽ³na¹. Jã¹nxain¹tũ¹xã¹. Nha¹jau³su² ai³sxĩ²ya³sain¹na²hẽ³la². Ya³sai¹nha²kxai³ ã³wxe³nha¹nũ²la² txu¹ti³nãu³xa² ĩ³yau¹ũ³ain¹sĩ¹na¹hẽ³la². \v 14 Nxe³tãu³a² Li²ta³ka³lxa² Ti³a³ti²ra²thĩ³nãn¹ta¹ka³lxa² wxã³nũn³nũ²hẽ³la². A²nxe³sxã³ ta¹ka³lxai²na² sa²kxai³lu² wã²la²ka³lo³a² wi³win³ka³lo³a² a̱u³ka³lo³an²tu̱³ o²la³kxi²hxai²na²hẽ³la². A²nxe³sxã³: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ain³kxi²na¹tũ¹xã¹. Nxe³jau³su² Pau²lah³lai²na² wãn³txa² wi¹lain³kxi²na²hẽ³la². Nxe³tãu³a² wãn³txai²na² wi¹la³la³kxi²si¹jau³su² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² ĩ³hxi²ka¹tã²hẽ³la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² yxo²ĩ² ãn³si³wxe³na²hẽ³la². \v 15 Nxa²ha¹te¹ ta¹ka³lxai²na² sxi²ha² yxau³kxi²tũ̱³ka̱³txa² whãi²na¹ yxo²ĩ²ai¹nha²kxai³ ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ̱¹kxi²sa²sai¹ain¹na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² ĩ³ye³kxi²sain¹sĩn¹te³nah¹lxi¹: \p — Hĩ¹na² yxo²ĩ²nũ³na¹wi¹. Nxe³na¹ha²kxai³ txa²sxi²ha² yxaut3jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³sain¹to³sĩ¹nha²kxai³ ã³wih¹sxã³ yxau³ya³sain¹na²hẽ³la². \s1 Sxi²ha² kan²thĩ³na² ũ³tĩ¹kxain¹ya³jau³su² \p \v 16 Ka³nxa³ha²ta³nũn³tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²je³na² ai³lxi²ya³sain¹tãu³a² wãi³lxa² ĩ³ha¹txi²sĩ¹na¹hẽ³la². A²nxe³ta¹ka³lxai²na² sa²kxai³lu² ko̱³nxe³te²a² yãu³ka³txa² a²nxũ²kwa̱i³wi¹ha²kxai³ wãn³txa² ye³jen¹na² wxã³ju³ta²nũ³a² ĩ³yau¹ũ³hxai²na²hẽ³la². Nxe³kxai³ a²wa³kxẽn³yah³la² kãin² ũ³yho³hi²nyhai¹nhxai²na²hẽ³la². \v 17 A²nxe³ta¹ka³lxa² ĩ³hit1sain¹sĩn¹sxã³ ĩ³kaix1te³nah¹lxi¹: \p — In³txi³nãu³xai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² Hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹la² a²sa³wi²ha³lxai²la¹wi¹. Wãn³txa² wi¹jau³xa² wain³txi³ e³ain¹na³li¹. Txa²wã¹ko̱³nxe³ti³ kãi³ki̱³ju³ta² ã³na¹la³kxi²nha²sãn²sxã³ ne³wã²na³ju³ta³nũ³a² ĩ³yau¹ũ³hai¹nhxai²na²hẽ³li¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 18 Nxe³jau³xai²na² ye³ka³lxa¹txi³ e³a³lan²ni²toh³na²hẽ³la². A̱i³la² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² hxi²ye¹ta³lxi³ha²kxai³ ã³yxo²o³tũ¹nũ²la² a²yãu³ka³txa² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Je³su² Kris²tu³jah¹lai²na² a²sa³wit3sa¹wi¹. Nxa¹ha²kxai³ nxũ²kwa̱i³li³si¹hin¹jau³su² Je³su²jah³la² kwa³na³nxãn²na³li¹. Nxe³jau³su² ha²kxai³ a²yãu³ka³txa² wa³su³txi³ nxũ²kwa̱i³li³na²hẽ³la². \v 19 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² a²wa³kxẽn³yah³la² a²yo³ha² so¹hxai²na¹kai³ jãx1si¹sa²nxa³khih³. Nxe³jau³su² kãin² hi̱t3txain¹na²hẽ³la². Nxe³ka³tu̱³ Pau²lah³lo²nu¹tã² Si²lah³lo²nu¹tã² nxe³sxã³ nũ³kxũn³sxã³ sa²so¹ain¹ya³sxã³ sxi²je³na² nxũ²kwa̱i³ye³lan¹je³na² a²hxi²kan¹ta³ nũ̱³ka̱³txa² hxi²ka²nãu³a² sa²nũ¹ain¹na²hẽ³la². \v 20-21 Ai¹nha²kxai³ Ro³ma²no² nũ̱³ka̱³txa² a²hxi²kan¹ta³ sa²nũ¹ain¹te³nah¹lxi¹: \p — Jah¹la²nãu³xai²li² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³su² na³li¹. Yxãn¹ta¹ txa²wã¹ki̱³nãu¹xai²li² Ro³ma²no² nũ̱³ka̱³txi³su² ki̱³tã³li¹. Nxe³ki̱³sa²kxai³ Ju³te²a² wãn³txa² sa²yxo²wet1si¹hain¹jau³su² ĩ³hen³txi³nyhain¹na³li¹. Yxãn¹ta¹ txa²wã¹ki̱³nãu¹xai²li² Ro³ma²no² nũ̱³ka̱³txi³su² ki̱³sa²kxai³ hxi²kan¹txi³ ĩ³we¹tain¹ki̱³sxa³nhai¹. Nxe³jau³su² sxi²jen³na² yxo²ha³kxa¹ ĩ³wã̱³txi³nyhain¹na³li¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 22 Nxe³ain¹ka³tu̱³ tũ̱¹ka̱³txa² kwa² ten³sa²tã³sĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txa² te²yã¹nxe³jau³su² e³kxain¹na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² a²hxi²kan¹jah³lo²nu¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² Pau²lah³lo²nu¹tã² Si²lah³lo²nu¹tã² nxe³te²a² wã²la²ka³lo³a² sa²sai¹kxain¹sãn²nũ²la² hi³sa³ka³txa² ĩ³wait1si¹hain¹jau³su² kwa³na³ain¹na²hẽ³la². \v 23 Kãin² ĩ³wai¹txain¹nũ²la² kan²txi³ ũ³tĩ̱¹kxain¹na²hẽ³la². Ye³ka³na³ka³nat3sxã³ ka³nxa³hi²sxã³ tĩ̱¹kxi²si¹hain¹jau³su² kwa³na³ain¹na²hẽ³la². \v 24 Nxe³nũ²la² tĩ̱¹kxi²thĩ³na² hau³ko³jah¹lai²na² hi²sen³su² sa²so¹yain¹nũ²la² nxũ²kwa̱i³ye³lan¹thĩ³na² ũ³tĩ¹kxa² wxe³ain¹na²hẽ³la². Nxe³ka³tu̱³ hi³sa³ka³txa² kãin²ka³txa² tẽ³sxã³ sa²yu³kĩ¹la³kxain¹na²hẽ³la². Nxe³ha²kxai³ yu³ke³nxa² yxau³ain¹na²hẽ³la². \p \v 25 Nxa²ha¹te¹ ka³nxah³ta² wi³ta³lon³tãu³a² Pau²lah³lo²nu¹tã² Si²lah³lo²nu¹tã² nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² hai³ni² nxe³ain¹na²hẽ³la². Nxe³nxa²ha¹te¹ ũ³tĩ̱³kxain¹ya³tũ̱³ka̱³txi³nu¹ta² a²yxo²ha³kxa¹ ain³kxain¹na²hẽ³la². \v 26 Nxa²ha¹te¹ wa³su³txi³ kxĩh³nũ³xa² kãin² ĩ³ka̱³ta̱³ta̱t3sa²kxai³ sxi²nhu¹tain²txi³ tĩ̱¹kxain¹ya³thĩ³nu¹tain²txi³ kãin² ĩ³ka̱³ta̱³ta̱t3sa²kxai³ sxi²ha² yxo²ha³kxa¹ ha³nxeh³lxa³ti³ hxa³lxi²ha²kxai³. Sxih²yxo²a² sa²yxo²than²nha²kxai³ kwa³thi³lĩh³na² hxi²kĩ¹la³kxain¹ya³tĩh³na² hxi²ka³li³lah¹kxi²ha²kxai³ nxe³na²hẽ³la². \v 27 Nxa²ha¹te¹ sxi²ha² hau³ko³jah¹lo²nu¹ta²kxai³lu² txu¹lxi²nũ²la² sxih²yxo²a² sa²yxo²than²kxe³su² ĩ²nũ²la² ĩ³ye³kxi²nha²te³nah¹lxi¹: \p — Tũ̱¹ka̱³txai²li² ũ³tĩ¹kxai¹na¹tũ̱³ka̱³txa² aun³ta³li³si³lxa²hĩ². Nxe³jau³su² hi³ki²a³la² tẽ³sxã³ wã²nxũ̱h¹ su²lhã³nha²te³lhxã³ nxa²hẽ³la². \v 28 Ain¹ta¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ yxo²kãin²txi³ ĩ³kaix1te³nah¹lxi¹: \p — Wã²nxũ̱h¹ su²lhã³nha²txa³hẽ¹le¹. A²yxo²ha³kxa¹ yxau³sĩ¹na¹we¹. Nxe³ain¹na²hẽ³la². \p \v 29 Nxa²ha¹te¹ sxi²ha² tĩ̱¹kxi²thĩ³na² hau³ko³jah³lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu² ya³wi̱t3ta³ i̱³ka³txa² sxi²hẽ¹nãu³a² wxa²ko²ko²ta³ni²ye²si¹jau³su² sa²si¹hã³sãn²nũ²la² ã³wih¹nũ²la² Pau²lah³lo²nu¹tã² ĩ² Si²lah³lo²nu¹tã² ĩ² nxe² ten³na¹na²hẽ³la². Ten³na¹nũ²la² kãin¹ka³ta̱³ta̱t3sa²ha²kxai³ Pau²lah³la² a²yen³nãu³a² ã³ka³tih³wxe³na²hẽ³la². \v 30 Nxe³nũ²la² sa²sai¹xi²yhain¹na²hẽ³la². Nxe³te³nah¹lxi¹: \p — Txa²hxi²kan¹jah¹lãi³. Nxe³jah³wxi¹. Ĩh¹nxe³ju³ta² txa²ẽ¹nãu³ai²na² sa²hau³ko³nha¹ju³ta³ o²la³kxi²te³la¹ji¹wi¹? Nxe³na²hẽ³la². \p \v 31 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³ye³kxi²nyha¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³ka³txa² Je³su² Kris²tu³jah¹la² yxo²ĩ²in¹kxai²nãn²tu̱³ wxa²ẽ¹nãu³ai²na³ sa²hau³ko³txa²tu¹wi¹. Wxa²sxi²ha² yxau³ain¹tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ te²yã¹nxain¹nũn³tu¹wi¹. Nxe³na²hẽ³la². \p \v 32 Nxe³ha²kxai³ tũ̱¹ka̱³txai²na² yxo²ha³kxa¹ ain³kxain¹sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³hen³txain¹na²hẽ³la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² yxo²ĩ²ain¹na²hẽ³la². \v 33 Nxe³hĩ¹nu¹tai²na² tĩ̱¹kxi²thĩ³nu¹tai²na² hau³ko³jah¹lo²nu¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² waih¹nyhain¹ju³ta² wxa²hi³lxi³kxi²nyhain¹na²hẽ³la². Nxe³ain¹sãn²ka³tu̱³ hã²wxãn³txa³ sxi²ha² yxau³kxain¹tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹ain¹na²hẽ³la². \v 34 Nxain¹nũ²la² a²sxi²nhãu³a² tẽ³sxã³ ã³wih¹nũ²la² yain³txa² ũ³hũ¹ain¹na²hẽ³la². A²nxe³jah¹lo²nu¹ta²kxai³la¹ ka³lih³khaix1na²hẽ³la², Txa²wã¹sũ̱³na² yxo²ĩ²ai¹nha²kxai³la². \p \v 35 Nxa²ha¹te¹ a³la²ni²tãu³a² Ro³ma²no² nũ̱³ka̱³txa² a²hxi²kan¹ta² nũ̱³ka̱³txa² sa²kxai³lu² po³li²sa² nũ̱³ka̱³txi³su² te²kxai³ kwa³na³ain¹te³nah¹lxi¹: \p — In³txai²li² sa²ta²la³kxa²tã³txain¹ya³hẽ¹li¹. Nxe³na²hẽ³la². \v 36 Nxe³ha²kxai³ tĩ̱¹kxi²thĩ³nu¹tai²na² hau³ko³jah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Pau²lah³lãi³. A²hxi²kan¹ta² nũ̱³ka̱³txa² ha³lo²a² sa²than²kxi² sa²tã³nx2ti³si¹sain¹jau³su² kwa³na³sain¹na²li¹. Nxe³ha²kxai³ ka³lih³kxi²la²nha²sxã³ a³li³ja¹hẽ¹li¹. Nxe³nyhain¹na²hẽ³la². \p \v 37 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — A²wi¹lhĩ¹na² Ro³ma²no² wãn³txa² sa²yxo²ã³sĩ¹nxa³tai¹ti²tu³wi¹. Ro³ma²no² nũ̱³ka̱³txi³sa²sĩ¹na¹kxan²ti³ sxi²jen³nãu³ai²na² tẽ³sxã³ ĩ³wait1sain¹sĩn¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³sain¹sĩn¹ju³ta² a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ĩ²sain¹sĩn¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³sain¹sĩn¹ka³tu̱³ ũ³tĩ̱¹kxi²sain¹sĩn¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³ha²kxai³: “Hĩ¹na² hãi³a² a³li³ja¹hẽ¹li¹.” Sain¹jau³su² sa²yxo²we¹tain¹sĩn¹nxa³lho³li¹. Nxe³yãn¹ta¹ a²hxi²kan¹jah¹la² wxã³ka³tu̱³: “A³li³ja¹hẽ¹li¹.” Sa²sĩn¹kxai²nãn²tu̱³ a³li³nha¹tu¹wi¹. Nxe³na²hẽ³la². \v 38 Nxe³ai¹nha²kxai³ po³li²sa² nũ̱³ka̱³txi³nu¹ta²kxai³lu² jau¹xai²na² yxo²ha³kxa¹ Ro³ma²no² hxi²kan¹jah¹lo²nu¹tai²na² ĩ³hen³txi³nyhain¹na²hẽ³la². Nxe³yãn¹ta¹: \p — Ro³ma²no² nũ̱³ka̱³txi³sain¹na³li¹. Ain¹jau³su² Ro³ma²no² hxi²kan¹jah¹lo²nu¹ta²kxai³ ain³kxain¹ka³tu̱³ yu̱h³lxain¹na²hẽ³la². \v 39 Nxe³nũ²la² ũ³tĩ̱¹kxi²thĩ³na² ã³wi¹hain¹nũ²la² ĩ³ãin²ta³kxi²nyhain¹ka³tu̱³ sa²tã³nyhain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²sxi²je³na² wa³su³txi³ a³li³xi²jah¹hẽ¹li¹. Nxe³ain¹na²hẽ³la². \v 40 Nxe³ain¹ya³nxa²ha¹te¹ a³li³xi²yah³nũ²la² Li²ta³ka³lxa² sxi²ha² ã³nxai³sxã³ ã³wih¹yah³na²hẽ³la². ówih¹yah³nũ²la² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³nxũ²kwa̱i³lxũ¹txain¹jau³xa² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² ĩ³hen³txi³nyhain¹na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² a³li³xi²sxã³ ã³waix3txi²yah³na²hẽ³la², Pau²lah³lo²nu¹tã² Si²lah³lo²nu¹tã² nxe³ya³sxã³ ã³waix3txi²yah³na²hẽ³la². Nxe³ha²kxai³ txai²li² Lu²kah³lo²na¹xai²li² Fi³li³pos²thĩ³na² yo³na² yxau³na¹hẽ³la². \c 17 \s1 Te³sa³lo²ni³ka²thĩ³na² ai³ain¹jau³su² \p \v 1 A³li³xi²yah³nũ²la² ófi²po³li²thĩ³na² ã³ya¹tã³wih¹ya³ta¹hxai²hẽ¹la². óya¹tã³wih¹yah³nũ²la² a³li³xi²sxã³ A³po³lo²ni³a²thĩ³na² ã³ya¹tã³wih¹ya³tu³ta¹hxai²hẽ¹la². óya¹tã³wih¹yah³nũ²la² a³li³xi²sxã³ Te³sa³lo²ni³ka²thĩ³na² ã³ya¹tã³wih¹ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³thĩ¹nãu³ai²na² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² yũ³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 2 Nxe³thĩ³na² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ã³wih¹hxai²kxai³ jã¹nxe³tu³ta¹hxai²hẽ¹la². Ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ sa²ba³to³ nxe³sxã³ ã³wih¹nũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wxi²kan¹txi³ ĩ³yau¹ũ³nyhain¹tu³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 3 Ĩ³yau¹ũ³nyhain¹tu³te³nah¹lxi¹: \p — Kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² ũ³wha²li¹txã³nxu¹tai²nãn¹jau³xa² e³te³nah¹lxi¹: “Yan¹ye³jen¹nãu³ai²na² Hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³ta¹jah¹la² a³ka³nxa² wxã³tu¹wi¹. Wxã³kxai²nãn²tu̱³ kãin² khãuh³lxa³txi³nha²sxã³ ya³lu²kxi¹nx2ti³tu¹wi¹. Nxe³yãn¹ta¹ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²tu¹wi¹.” Nxe³jau³xai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² ũ³wha²li¹txã³nxu¹tai²nãn¹jau³xa² nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³jah¹lain²txi³ Je³su²jah³la² ĩ³yau¹ũ¹nx2ta¹jah¹lain²txi³ Txa²wã¹sũ̱³na² Hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³jah¹lo²lxi²na³li¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 4 Nxe²e³ta³lun²yain¹nxa²ha¹te¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txai²na² ĩ²li³jah¹lo²nãu³xa² so¹lxi³ yxo²ĩ²ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Te²yã¹nxe³sxã³ Kre²ka² nũ̱³ka̱³txa² ka³lxa¹txi³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹nũn³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ta³nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² sa²kxai³lu² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³nyhain¹jau³xa² hĩ¹na² so¹lxi³ ain³kxi²nyhai¹nha²kxai³ Je³su²jah³la² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Te²yã¹nxe³nũn³sxã³ txu¹ti³nãu³xa² a²hxi²kan¹ta³ka³lxu³nãu³xa² yxo²ĩ²ain¹nũn³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³ta³nxũ̱³ka̱³txi³nu¹ta² yxo²ha³kxa¹ Pau²lah³la² Si²lah³la² nxe³sxã³ ãn³sa²si³tẽ³kxi²yah³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 5 Nxe³yã¹nũn³tah¹lxa¹ te³nxa³tũ̱³ka̱³txi³sa²tũ̱³ka̱³txa² ka³txã̱³nain¹jau³su² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txa² te³nai¹nxa³jau³su² a²nũ²a² ko̱³nxe³ti³ kãi³tũ̱³ka̱³txa² ĩ³kaix1ki³nũ²kxi²nyhu¹sxã³ ĩ³ki³han³sxã³ Pau²lah³la² ko̱³nxe³ti³ ĩ³hen³txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxain¹ka³tu̱³ ĩ³xa̱n³txin²tain¹ka³tu̱³ Pau²lah³la² Si²lah³la² nxe³sxã³ sa²so¹ain¹te³lhxã³ sxi²ta² yxo²ha³kxa¹ ã³ten³tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Yxãn¹ta¹ ĩ³ha¹txain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². Nxe³ai¹nha²kxai³ Ja³sãu²ah³la² sxi²ha² ũ̱n¹txi³ sxih²yxo²a² ũ³khot3sxã³ ã³wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ain¹to³ta¹ Pau²lah³lo²la³ Si²lah³lo²la³ ĩ²ain¹tu³ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². \v 6 Nxe³ai¹nxa³ha²kxai³ Ja³sãu²ah³la² sa²so² in³txi³nãu³xa² ĩ²li³tũ̱³ka̱³txa² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² sa²so² ain¹sxã³ a²nũ²a² hxi²kan¹ta² o²la³kxain¹thĩ³na² tẽ³sxã³ ã³nxai³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxain¹ka³tu̱³ yxo²kãin²ĩ³ye³lain¹te³nah¹lxi¹: \p — Tũ̱¹ka̱³txai²li² ko̱³nxe³ti³ kãi³ai¹nhxai²na²hẽ³li¹. Sxi²je³na² yxo²ha³kxa¹ ju¹ta² yã¹nxe² kãi³ain¹nĩn²tai¹. Jã¹nxain¹te³lhxã³ txa²wã¹sxi²je³na² wxã³ain¹nĩn²tai¹. \v 7 Jã¹nxain¹sxã³ Ja³sãu²ah³la² sxi²ha² ha³la³ka³lxa³lon³kxain¹nĩn²tai¹. Nxain¹ka³tu̱³ txa²wã¹hxi²kan¹jah¹la² Ro³ma²no²ko³xan¹ta² a²wa³li³kha³lah³lai²na² wãn³txa² sa²yxo²ã³yain¹sxã³ Je³su²jah³la² txa²wã¹si³yxau³kax3su² ti³hi¹jai¹nha²kxai³ nxe³yain¹nĩn²tai¹. Nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 8 A²nxe³jau³kxai³lu² ko̱³nxe³ti³ kãi³tũ̱³ka̱³txain²txi² ain³kxai¹ni² a²hxi²kan¹te²nãu³xain²ti² ain³kxai¹ni² ain¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² yu̱h³lxi² hxi²waun³ta³kxi²nha² nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 9 Ain¹jau³su² Ja³sãu²ah³la² nũ̱³ka̱³txi³nu¹ta²kxai³ ũ³yho³hi²txã³nxa² ũ³yho³hi²si¹hain¹jau³su² yxo²xũn³txi³ ĩ³yai³nxũ³hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ain¹ka³tu̱³ ũ³yho³hain¹nxa²ha¹te¹ hã²wxãn³txa³ ã³na¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Be³re²a²thĩ³na² ai³ain¹jau³su² \p \v 10 Nxa²ha¹te¹ ka³nxa³hi²tãu³a² Pau²lah³lo²nu¹tã² Si²lah³lo²nu¹tã² nxe³sxã³ kwa³na³ain¹ya³sxã³ Be³re²a²thĩ³na² sa²si¹hã³ain¹ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ Be³re²a²thĩ³na² ã³ya²tã³wih¹ya³ka³tu̱³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² ã³wih¹ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 11 ówih¹yah³nũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³hain¹ya³tu³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jau³xa² Be³re²a² nũ̱³ka̱³txa² wi¹lain³kxi²ha²kxai³ a³lan²ta² hãi¹nxe³ti³xa¹ Txa²wã¹sũ̱³na² ũ³wha²li¹txã³nxu¹tai²na² win¹ta² ĩ³yĩ¹li²sxã³ ĩ²ha²kxai³ nxe³ain¹tu³ta¹hxai²hẽ¹la². Wãn³txa² ki³han³jau³su² txa²nãn³khi³ ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³sxã³ Te³sa³lo²ni³ka² nũ̱³ka̱³txa² ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹kxu¹jã¹nxe² Be³re²a² nũ̱³ka̱³txa² kãi³ti³he¹xain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². \v 12 Jã¹nxain¹jau³su² tũ̱¹ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² ka³lxa¹txi³ yxo²ĩ²ai¹nha²kxai³ Kre²ka² hxi²kan¹ta¹ka³lxi³nãu³xa² yxo²ĩ²ai¹nha²kxai³ Kre²ka² in³txi³jah³lo²nãu³xa² yxo²ĩ²ai¹nha²kxai³ nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 13 Ain¹tah¹lxa¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² Te³sa³lo²ni³ka²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ha³ta̱n³sai¹ain¹sxã³ ĩ³hi¹tai³lain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³hi¹tai³lain¹ka³tu̱³ta¹ wãn³txa² ki³han³jau³xa² ĩ³hen³txi³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ain¹jau³xan¹te²kxa³ya̱³lhu² Be³re²a²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² jau¹xai²na² ain³kxi²nyhain¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Pau²lah³la² nũ̱³ka̱³txai²li² ĩ³xa̱n³ta³kxain¹ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 14 Nxa²ha¹te¹ yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txu¹ta² hi²sen³kxai³lu² Pau²lah³lu¹tai²na² sxi²yhe³na² a²ĩ³lxa² A³te²nas²thĩ³na² tẽ³sxã³ ai³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Yxãn¹ta¹ Si²lah³lo²nu¹tai²na² so¹lxi³ Ti³mo²jah³lo²nu¹tai²na² so¹lxi³ on³sxã³ yxau³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 15 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹ tẽ³sxã³ ai³ain¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Wa³lxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ah³lxin¹ka³tu̱³ Si²lah³la² Ti³mo²jah³la² wa³su¹txi³ ã³ne³hit1sa³si¹hain¹yah³lxin¹jau³su² ĩ³ye³kxi¹txain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 A³te²nas²thĩ³na² ai³ain¹jau³su² \p \v 16 Nxe³nũ²la² wah³nxai¹nhĩ¹na¹ A³te²nas²thĩ³na² ai³lha²thet3tãu³a² ĩ²ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ²tãu³ãn²tu̱³ txa²wã¹sũ̱³nu² sa²ki³lho³xain¹jah¹la² ka³lxa¹txi³ yũ³ye²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³kxai³lu² hxi²ye¹txa³lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 17 Nxe³nũ²la² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² ã³wih¹ka³tu̱³ Ju³te²an¹tũ̱³ka̱³txa² wxi²kan¹txi³ ĩ³yau¹ũ³ha²kxai³ Ju³te²an¹tũ̱³ka̱³txi³sxa³kxa²ha³ta̱³nxãn²ti³ Sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²we¹te²su² kxai²nãn²tu̱³ wxi²kan¹txi³ ĩ³yau¹ũ³ha²kxai³ Pau²lah³la² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Sxi²je³na² e³lho¹lxin³ko³nãu³a² a³lan²ta² hãi¹nxe³ti³xa¹ wxi²kan¹txi³ ĩ³yau¹ũ³hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 18 Je³su²jah³la² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²jau³xa² ĩ³yau¹ũ³hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ E³pi³ku³le²o² nũ̱³ka̱³txa² ã³wxã² e³sto³i²ko² nũ̱³ka̱³txa² ã³wxã² nxe³yain¹sxã³ ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — A²hoh³lxi³su² ki̱³tã³li¹. Yxãn¹ta¹ jah¹la² ĩh¹nxe³jau³ta̱³ ĩ³ye³kxi²nẽ³te³ji¹wi¹? Nxe³ain¹jau³su² nxai¹nha²kxai³ ã̱³nũ̱³ka̱³txai²na² ĩ³ye³te³nah¹lxi¹: “Txa²wã¹sũ̱³na² ã̱³xa² ĩ²ki̱³sxa³jah¹la² wãn³txa² ĩ³ye³kxi²te³na³li¹.” Nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 19-21 A³te²nas²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² kwa²ha³la³ka³lxa³lon³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² nxain¹sxã³ a³lan²ta² hãi¹nxe³ti³xa¹ wãn³txa² tah²yau³xa² ain³kxi²nyhain¹te³lhxã³ e³kxi²nyhain¹tu³ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ã³sa²so¹ã³nũ²la² A³re³o²pa³ko²thĩ³na³ tẽ³sxã³ ã³wih¹sxã³ ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³lãi³. Wãn³txa² tah²yau³xa² e³nhi¹lxi¹. Nxe³jau³xai²li² ã³ne³wxe³sa²sĩn¹nxa³nha²wi¹. Nxe³ha²kxai³ wain³txi³ ĩ³yau¹ũ¹sa²sĩ¹nhẽ³li¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 22 Nxa²ha¹te¹ thĩ¹nai²na² nxũ²kwa̱i³ye³la³nãu³a² a²nũ²nãu³xa² nxũ²kwa̱i³ye³la³nãu³a² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ĩ³sa²yxau³sxã³ ĩ³ye³yain¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. A³te²nas²thĩ³na² yxaut3tũ̱³ka̱³txi³sah¹lxi¹lxi¹. Txa²wã¹sũ̱³na²nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³ka³txã̱³nxe²nxa³sxã³ a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³sa²nẽn¹kxah³lxi¹lxi¹. \v 23 Jã¹nxe³yah³lxin¹jau³su² sxi²je³na² ã³ye³xai³lxi³ha¹tãu³a² txah³lxa³kxa² txa²wã¹sũ̱³na² sa²ki³lxo³yah³lxin¹ka³txa² ka³ka³lxa¹txi³ ĩ²a¹hẽ³li¹. Ĩ²a¹tãu³a² txah³lxa³kxai²li² ũ³wha²li¹nha²ju³ta²: “Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ²ki̱³sxa³kxah³lo²su¹.” Nxe³jau³xa² ĩ²a¹hẽ³li¹. A²nxe³jah¹la² ĩ²yah³lxan³kxah³lo²sa²ki³lxo³yah³lxi¹lxi¹. Yah³lxin¹kxan²ti³ wi¹lhin¹ki³lxo³yah³lxi¹lxi¹. A²nxe³jah¹lain²txi³ wain³txi³ ĩ³yau¹ũ¹nx2ta¹tu¹wi¹. \v 24 Nxẽ¹ka³tu̱³ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² ha³lo²a² a²yxo²ha³kxa¹ we¹tha²kxai³ yen³kxa² yxo²ha³kxa¹ we¹tha²kxai³ ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³jah¹la² Txa²wã¹sũ̱³na² A²si³yxau³tãu³ai²la¹wi¹. Oh³xan¹ko³xa² a²wa³kxẽn³su² ha²kxai³ yu̱h³xan¹ko³xa² a²wa³kxẽn³su² ha²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Yxãn¹ta¹ sxi²ha² a²nũ²a² txo³nain¹thĩn³su² kxa²ha³ta̱³nxãn²ti³ yxau³kxi²nẽ³tu³ta¹hxai²nxa³hẽ¹li¹. \v 25 Jã¹nxe³ju³kxai³lu² a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ we¹tai¹ni² a²nũ²a² yen³kxa² yxo²kwa̱i³nxa³i² nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² hxi²kan¹txi³ ã³non²ta³kxain¹ki̱³sxa³lho³li¹. Nxe³yãn¹ta¹ a²nũ²a² ka³te̱n³su² ki̱³ju³ta² ũ³hũ¹nẽ³lai¹nha²kxai³ ĩ³yax1ki̱³ju³ta² ũ³hũ¹nẽ³lai¹nha²kxai³ yen³kxa² a²yxo²ha³kxa¹ ũ³hũ¹nẽ³lha²kxai³ nxẽn³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 26 Jã¹nxe³ju³kxai³la¹ a²wi¹lhĩ¹nu¹tai²kxai³lu² a²nũ²a² ka³na³ka³nat3sxã³ wet1sãn²ka³tu̱³ hã²wxãn³txa³ a²nũ²nãu³xa² yxo²ha³kxa¹ txon¹sxã³ yxau²xai³ki̱³ta¹hxai²hẽ¹li¹. A²nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² a²wi¹lhĩ¹nu¹ta²kxai³lu² ã²la² ha³lo²a² wet1sxã³ ũ³hũ²xai³nẽ³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³ha²kxai³ a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ yãn³ta² yũ³nẽ³lxa³hĩ¹na¹ ha³lo²a² sa²hau³ko³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 27 óte³nxi²si¹ki̱³jau³nũ³su² we¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Jã¹nxe³jut3su² ã³te³nxi²ki̱³kxai²nãn²tu̱³ ĩ³ha¹txi²hĩ̱³ki̱³tã³li¹. Hai³txi³ u²lxi³ he¹xa³nhai¹. \v 28 Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² ka³te̱n³sa²ti³hi¹tẽ³na³li¹. Nxe³nhẽ³nha²kxai³ wi¹lhxa³lxi²ki̱³tã³li¹. Txa²wã¹nũ²ai²na² wi¹lhe¹ki̱³tã³li¹. Nxe³jau³xa² yã¹nxe³sxã³ wxa²nũ̱³ka̱³txi³su² te²a² e³lain¹te³nai¹ti²tu³wi¹. Nxe² e³lain¹te³nah¹lxi¹: “Txa²wã¹sũ̱³na² a²ne³tah²nãu³su² ki̱³tã³li¹.” Nxe³nx2tain¹te³nai¹ti²tu³wi¹. \v 29 Jã¹nxe³te²su² a²ne³tah²nãu³su² ki̱³sa²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² ka³te̱n³su² nũn³na³li¹. Hai³txi³ txah³lxa³kxi³sxa³wi¹. Nxe³ha²kxai³ a²nũ²a² hi²sen³su² txah³lxa³kxa² tẽ³sxã³ hxi²kan¹txi³ Txa²wã¹sũ̱³na² we¹ki̱³jah¹lo²sxa³wi¹, Txa²wã¹sũ̱³na² ka³te̱n³su² ha²kxai³lu¹. \v 30 Nxe³ju³tu¹tai²nãn¹te²kxa³ya̱³lhu² a²kxã³nhxĩ¹nai³tã² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ã³ne³wxe³ki̱³sxan³ta²wi¹. Nxe³ju³tu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³nu²kxai³lu² ne³wã²na³kxi²nẽ³lin²tai¹. Yxãn¹ta¹ hĩ¹na² sa²kxai³lu² ko̱³nxe³ti³ kãi³ki̱³ju³ta² hãi¹nxe³ti³xa¹ ã³na¹la³kxi²nha²si¹nhẽ³jau³su² kwa³na³nẽ³na³li¹. \v 31 Nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² a²ten³jau³su² ĩ³yau¹ũ¹nhẽ³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³te³nah¹lxi¹: “Yan¹nãu³a¹ a²nũ²a² a²yxo²ha³kxa¹ txa²yen³nãu³a¹ wxa²ki³nũ²kxai¹na¹tu¹wi¹. Ai¹na¹kxai²nãn²tu̱³ Je³su²jah³la² ĩ²sxã³ so¹ai¹na¹jah¹lo²su² na³li¹. A²nxe³jah¹lo²kxai³lu² wãn³txa² ya²la³lyau³xa² so¹lxi³ e³jah¹lai²la¹wi¹. Kxã³nxa² jah¹lain²txi³ ya³lu²na²hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²si¹ha¹jau³su² nxe³na¹hẽ³li¹. Nxe³jah¹lain²txi³ ĩ²sxã³ sa²so¹ai¹na¹hẽ³li¹. Ĩ²sxã³ sa²so¹ai¹na¹jah¹la²kxai³lu² Je³su²jah³lo²su² Jah¹lu¹ta²kxai³ nxe³te² hi²sen³kxai³lu² a²nũ²a² a²yxo²ha³kxa¹ wxa²ki³nũ²kxai¹na¹tũ̱³ka̱³txain²txi³ wã²nxa³kxa² so¹ha²kxai³ ko̱³nxe³thin¹tũ̱³ka̱³txa² ha³na³ka³lxi³ wã²nxa³kxa² so¹ha²kxai³ nxe³tain¹tu¹wi¹. Ha³lo²a² ĩ³yĩ¹li²na¹jen³nãu³wa³kxa² nxe³tain¹tu¹wi¹. Nxe³jut3su² ha²kxai³ a²nũ²a²nãu³xain²txi³ ko̱³nxe³ti³ kãi³sxã³ yxau²xai³lain¹ju³ta² ĩ³ãin²ta³kxi²nha²sxã³ ã³na¹la³kxi²nha²si¹nhẽ³lha²kxai³ Je³su²jah³la² yxo²ĩ²yah³lxi³kxai²nãn²tu̱³ wi¹lhin¹te²lo³jah³lxi³tu¹wi¹.” Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 32 Nxa²ha¹te¹ A³te²nas²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³lu¹ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²jau³xai²na² ain³kxain¹tãu³ kãin²ka³lxi¹lain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ã̱³xai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Hã²wxãn³txa³ jah¹lai²na² wãn³txa² ãh¹ain³kxi²nxa²sah²lxun¹sĩn¹nhai¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 33 Nxe³nũ²la² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ a³li³xi²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 34 A³li³kxain¹nũ²la² a²nũ²a² yxo²ĩ² ã³si³wxe³ai¹nha²kxai³ ã³si³tẽ³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ Ti³o³ni²sah³la² ã³si³tẽ³kxi²ha²kxai³ a²nxe³jah¹la² A³re³o²pa³ko²thĩ³nãn¹jah¹lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³sxã³ Ta³ma²ri³sa³ka³lxa² ã³si³tẽ³kxi²ha²kxai³ a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ yxo²ĩ²sxã³ ã³si³tẽ³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \c 18 \s1 Ko³rĩn²to²thĩ³na² ai³ain¹jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² A³te²nas²thĩ³na² a³li³ã¹ta¹hxai²hẽ¹la². A³li³ã¹nũ²la² Ko³rĩn²to²thĩ³na² ã³wih¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 2 ówih¹ka³tu̱³ a²nũ²a² ĩ³hat1txi³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³jah¹la² A³kwi²lah³lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ain¹ta¹ Põn²to²ko³xa² txon¹ta¹hxai²hẽ¹la². Kxã³nhxĩn¹kxai³lu² Klau²jah³lai²li² Ro³ma²no²ko³xa² a²wa³kxẽn³yah³lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹lo²nu¹ta²kxai³lu² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Ro²ma²thĩ³na² a³li³hxan³jah¹lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ai¹nha²kxai³ a³li³hxa³nain¹ta¹hxai²hẽ¹la², Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa²sa³. Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² A³kwi²lah³lo²nu¹ta²kxai³la¹ a²txu¹ha² Pri³si²la³ka³lxi³nu¹tai²na² tẽ³sxã³ I³tal²ya²ko³xa² a³li³ã¹ya³sxã³ Ko³rĩn²to²thĩ³na² ã³wih¹sxã³ yxau³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 3 Nxe³ya³tãu³a² po¹na² wã²la² o²la³kxi²sxã³ po¹na² wã²la² sxi²ha² we¹ja³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³te²a² sxi²ha² wã²lĩ³na² yxo²kwa̱in³te²a² so¹kxain¹ya³nxa²ha¹te¹ ũ³yho³hain¹ya³txã³nxa² A³kwi²lah³la² hxi²ka² so¹kxain¹ya³to³ta¹hxai²hẽ¹la². Te²yã¹nxe³jut3su² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ wa³kon³jut3su² ha²kxai³ ĩ³ha¹txi²nyha¹ka³tu̱³ yxau³kxi²nyha¹nũ²la² wa³kon³ hxi²nũn¹nyha¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 4 Yxau³ya³ka³tu̱³ sa²ba³to³ nxe³ti³xa² yxo²ha³kxa¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxain¹thĩ³na² ã³wi¹yha³nhũ²la² ĩ³hen³txi³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ Ju³te²an¹te²su² ta̱³nxa² Kre²kan¹te²su² ta̱³nxa² nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²si¹hain¹jau³su² wxi²kan¹txi³ ĩ³hen³txi³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 5 Nxe³ti³xa² sa²kxai³lu² Si²lah³lo²nu¹tã² Ti³mo²jah³lo²nu¹tã² nxe³ya³sxã³ Ma³se³to²na²ko³xa² a³li³sxã³ wxã³yah³nxa²ha¹te¹ Pau²lah³la² sxi²ha² wã²la² wa³kon³ju³ta² ã³na¹nũ²la² a³lan²ta² whãi²na¹ Ju²te²a² nũ̱³ka̱³txa² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txain¹tu³ta¹hxai²hẽ¹la². Je³su²jah¹lain²txi³ Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³jah¹lo²lxi³si¹jau³su² ĩ³hen³txain¹tu³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 6 Nxe³nxa²ha¹te¹ tũ¹ka̱³txu¹tai²na² jau³jau¹xai²na² sa²yxo²ã³ha²kxai³ ko̱³te³ã³si³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² a²wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ¹nx2ta¹ti²tu³wi¹. Yxãn¹ta¹ ten³yah²lxa³lxi¹. Nxe³yah²lxa³nha²kxai³ wãn³txa² sa²yxo²ã³yah³lxin¹ju³ta² wã²nxũ̱h¹lxah³lxin¹te²tu³wi¹. Nxe³jut3su² twa²wã²la³ka³lo³a² ĩ³tũ̱³kxi²yhe¹nx2ta¹wi¹. Nxe³na¹ha²kxai³ txa²wãn³txa² sa²yxo²ã³sah¹lxin¹ju³ta² e³lxah²lxi³ti²tu³wi¹. Nxe³ha²kxai³ hĩ¹nãn²tu̱³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nũ̱³ka̱³txa² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³ai¹na¹tu¹wi¹. Nxe³nx2ta¹wi¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 7 Nxe³ka³tu̱³ ã³ain¹nũ²la² sxi²ha² nẽn³nxã̱³xa² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãn¹thĩ³na² ã³wih¹sxã³ yxau³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³thĩ³na² Ti²si³o³ Jus²jah³la² a²wa³kxẽn³yah³la² ha²kxai³ yxo²ĩ²nũn³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³thĩ³na² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² a²wa̱³kan¹thĩn³su² ta¹hxai²hẽ¹la². \v 8 Nxe³yãn¹ta¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² a²wa³kxẽn³yah³la² Kris³po²ah³lo²su² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³jau³xai²na² ain³kxi²nũ²la² yxo²ĩ²ha²kxai³ a²wẽ³ha³lxi³yu³ta² yxo²ha³kxa¹ yxo²ĩ²ha²kxai³ Ko³rĩn²to²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ka³lxa¹txi³ yxo²ĩ² ãn³si³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ai¹nha²kxai³la¹ ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 9 Nxa²ha¹te¹ ka³nxah³ti³nãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³ye³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². Hxi²sxã³nho³tẽx3jut3sũ̱³nxe² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³lãi³. Txa²wãn³txa² ĩ³hen³txai¹nĩn¹ju³ta² kon³to³txa³hẽ¹li¹. Yu̱h³lxi³txa³hẽ¹li¹. Hãi¹nxet3sxã³ ĩ³hen³txi³sa²tẽ³tain¹to³hẽ¹li¹. Txai²na² sa²kxai³lu² ã³si³tẽ³kxi¹nxa²ha¹tu¹wi¹. \v 10 A²nũ²a² hxi²ki³kxai³lu² ĩ³su²nxai¹nxa³lho³li¹. Thĩ³nai²li² a²nũ²a² yxo²ĩ²sain¹te²nũ³a² ka³lxa¹txi³ yũ³ye¹nxa²tu¹wi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² a²wãn³txi³su² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 11 Nxe³ha²kxai³ kwẽ³kxa² ko³ha¹li¹ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³ yxau²xai³lain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 12 Nxa²ha¹te¹ hã²wxãn³txa³ Kre²sa²ko³xan¹ta² wa³kxẽn³yah³la² ã³wẽ̱³no³tain¹ta¹hxai²hẽ¹la³, Ro³ma²no² nũ̱³ka̱³txa² a²si³yxau³ka³txa² hxi²ka²sa³. Nxe³ha²kxai³ Ka²li³o³jah¹la² wxa²sa²ha³la³ti²lho¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tãu³a² Ju³te²a² hxi²kan¹jah¹la² hi²sen³su² ĩ³yxaih¹sxã³ ĩ³xa̱n³txi³sxã³ a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nhai¹tũ³te² nũ̱³ka̱³txa² ã³ki³nũ²kxi²nũ²la² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ã³sa²so¹nũ²la² Ka²li³o³jah¹la² sxi²ha² tẽ³sxã³ ai³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 13 Nxe³sxã³ ki³han³yain¹jau³xa² ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxex3si¹lxi¹. Pau²lah³lai²na² wxa²wãn³txa² sa²yxo²ã³nxa²sĩn¹na³li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²wet1si¹hain¹jau³su² ĩ³hen³txai¹nha²kxai³ wain³txi³ e³ai¹nxa³wi¹. Nxe³ha²kxai³ tai²li² tẽ³sxã³ wxã³sĩ¹na¹wi¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 14 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³wa²lũ³xi²te³lhxã³ nxain¹ta¹ Ka²li³o³jah¹lo²nu¹ta² so¹lxi³ ĩ³wa²lũ³xain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wãn³txa² sa²yxo²ã³sa²ta̱³nxa² ko̱³nxe³thin¹sxã³ o²la³kxi²ta̱³nxa² nxe³ke³la³te²kxai³ sa²yxo²we¹txa²lxi³hĩ̱³na¹wi¹. \v 15 Yxãn¹ta¹ hai³txi³ nxe²nxa³wi¹. Yxãn¹ta¹ kwa²wãn³txa² so¹lxi³ a²nũ²a² ĩ³lih¹ju³ta² so¹lxi³ wãn³txa² ĩ³kwa³na³yah³lxin¹jau³xa² so¹lxi³ ĩ³ye³yah³lxi¹lxi¹. Nxe³ju³tai²li² nũh¹ĩ²jah¹lxi³hẽ¹li¹. Ain³kxi¹nx2ta¹ju³ta² ten³sa²nxa³nhai¹. \p \v 16 Nxe³ha²kxai³ sxi²ha² aun³ta² a³li³xi²si¹hain¹jau³su² kwa³na³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 17 Nxa²ha¹te¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ĩ³yxaih¹nũ²la² Sos³te³ne²sah³la² ã³sa²so¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². ósa²so¹nũ²la² Ka²li³o³jah¹la² a²ye³na² nũ³kxũn³txi³ ĩ³wai¹txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹la² Sos³te³ne²sah³lo²nu¹ta²kxai³lu² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² a²wa³kxẽn³yah³lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nxa²ha¹te¹ Ka²li³o³jah¹lo²nu¹ta²kxai³lu² jut3su² ĩ²kxan²ti³ hai³txi³ we¹txain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². \s1 Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² wa̱³lain¹jau³su² \p \v 18 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ye³ka³lxa¹txi³ yxau³a³lan²to³ta¹hxai²hẽ¹la². Hã²wxãn³txa³ Ko³rĩn²to²thĩ³nu¹ta²kxai³lu² ã³ã¹sxã³ a³li³xi²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ Pri³si²la³ka³lxi³nu¹tã² A³kwi²lah³lo²nu¹tã² nxe³sxã³ ã³si³tẽ³kxi²ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² Sẽ³kre²a²thĩ³na² ã³wih¹nũ²la² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²ha²kxai³ ũ³nhe̱³ko¹la³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 19-20 Nxe³nũ²la² na³vi²o²tẽ³na² ã³wi¹hain¹ka³tu̱² E²fe³so³thĩ³na² ã³wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². ówi¹hain¹nũ²la² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² ã³wih¹ka³tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ta³lun²nũ²la² ain³kxi²tũ̱³ka̱³txa² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Pau²lah³lãi³. Ti¹ai²na² kan²txi³ yxaut3sĩ¹nhẽ³li¹. Nxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 21 Nxa²ha¹te¹ ĩ³wa²lũ³xain¹ti³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Hĩ¹na² hxi²kan¹sa²nxa³nhai¹. Yxãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹lhin¹sxã³ ĩ²sa³kxai²nãn²tu̱² ã³wa̱³li²na¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² Pri³si²la³ka³lxi³nu¹tai²na² A³kwi²lah³lo²nu¹tai²na² sxã³ ã³ã¹sãn²nũ²la² Pau²lah³la² so¹lxi³ a³li³xi²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 22 A³li³xi²nũ²la² Se²sa³re²a²thĩ³na² ã³wih¹ta¹hxai²hẽ¹la². Hã²wxãn³txa³ ã³ã¹sxã³ a³li³xi²nũ²la² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ã³nxai³sxã³ ã³wih¹ta¹hxai²hẽ¹la². ówih¹nũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ²sxã³ wi¹lĩ³ka³lih³kxi²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ²sxã³ wi¹lĩ³ka³lih³kxi²nyhain¹nũ²la² a³li³xi²nũ²la² Ãn³ti³o³ki²a²thĩ³na² ã³wih¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 23 Nxe³nxa²ha¹te¹ ye³ka³lxa¹txi³ a³la²ni²nxa³tãu³a² a³li³xi²ta¹hxai²hẽ¹la². A³li³xi²nũ²la² Ka³la²si²a²ko³xa² Fri²ji²a²ko³xa² nxe³tãu³a² ai³lha²thet3ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² ĩ³nxũ²kwa̱i³lxũ¹nain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 A³po²lah³la² ĩ³yau¹ũ³jau³su² \p \v 24-25 Nxa²ha¹ta¹ a²si³yon³nãu³a² E²fe³so³thĩ³nu¹tai²nãn²tu̱³ Pri³si²la³ka³lxi³nu¹tai²na² A²kwi²lah³lo²nu¹tai²na² nxe³sxã³ yxau³ya³tãu³a² A³po²lah³la² ĩ³hat1txi³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³jah¹la² A³le³syãn³tri³a²thĩ³na² txon¹jah¹lo²su² ha²kxai³ Ju³te²a² a²nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹la² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ũ³wha²li¹jau³xu¹tai²na² wxi²kan¹txi³ ĩ³hen³txi³ta¹hxai²hẽ¹la². Jo³ãu² Ba³tis²jah³la² ĩ³hen³txain¹jau³xa² so¹lxi³ wain³txi³ ĩ³hen³txi³ta¹hxai²hẽ¹la². Yxãn¹ta¹ Jo³ãu² Ba³tis²jah³la² ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ̱¹kxi²sa²sai¹ju³ta² so¹lxi³ ã³ne³wxe³ha²kxai³ Je³su²jah³la² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²ju³ta² ã³ne³wxe²nxa³ha²kxai³ nxe³jah¹lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². \v 26 Nxe³sxã³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² ã³wih¹tãu³a² wxi²kan¹txi³ ĩ³hen³txi³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ ĩ³hen³txi³tãu³a² Pri³si²la³ka³lxi³nu¹tã² A³kwi²lah³lo²nu¹tã² nxe³sxã³ ĩ³ha¹txi²ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³ha¹txi²yah³nũ²la² sxi²ha² yxau³ya³thĩ³na² sa²so¹yah³nũ²la² Je³su²jah³la² wãn³txa² wain³txi³ ĩ³yau¹ũ³ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 27-28 Ĩ³yau¹ũ³ya³nxa²ha¹ta¹ A³po²lah³lo²nu¹ta²kxai³ a³li³sxã³: \p — Kre²sa²ko³xa² a³li³sxã³ ã³nxai³na¹tũ¹xã¹. Nxe³jau³su² ha²kxai³ E²fe³so³thĩ³na² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³lain¹tũ̱³ka̱³txa² ha³te̱h³nxã³nxa² ũ³wha²li¹lhxã³ Kre²sa²ko³xan¹ta² yxo²ĩ²te²nũ̱³ka̱³txa² sa²si¹hã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Sa²si¹hã³ain¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxex3jah³lxi³wxi¹. A³po²lah³lai²li² wi¹lhin¹na³li¹. Sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²jah¹lo²su² na³li¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² Kre²sa²ko³xa² ã³wih¹tãu³a² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² wxi²kan¹txi³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Je³su²jah³lai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² Hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³jah¹lai²la¹wi¹. Nxe³jau³xai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² ũ³wha²li¹jau³xu¹tai²na² nxe³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Wain³jau³xai²la¹wi¹. Wxa²wãn³txai²li² hai³txi³ wai³nxa³wi¹. Nxe³jau³su² ha²kxai³ yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² ĩ³nxũ²kwa̱i³lxũ¹txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tũ̱³ka̱³txa² a²wi¹lhĩ¹nai³tã² Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² wi¹lhin¹sxã³ ĩ²ain¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² yxo²ĩ² ã³si³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \c 19 \s1 Pau²lah³lai²na² E²fe³so³thĩ³na² yxau³jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ Ko³rĩn²to²thĩ³na² Kre³sa²ko³xan¹thĩ³nai²li² ã³wih¹sxã³ yxau³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ain¹ti̱³kxai³lu² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ A²si³a³ko³xa² ã³nxai³lha²the³ta¹hxai²hẽ¹la². ónxai³lha²the³tũ²la² E²fe³so³thĩ³na² ã³wih¹ta¹hxai²hẽ¹la². ówih¹nũ²la² in³txi³nãu³xai²li² yxo²ĩ²te²nũ̱³ka̱³txa² ĩ³ha¹txi²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tũ̱³ka̱³txa² kũ³we²ki²la² ka³lxa¹ye²ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². Nxe³tũ̱³ka̱²txa² 12 ye²ta¹hxai²hẽ¹la². \v 2 A²nxe³tũ̱³ka̱³txa² ĩ³ha¹txi²sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Yxo²ĩ²yah³lxi¹nhĩ¹nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ã³nxũ̱²kwa̱i³wih¹nx2ti³lhai¹li¹? Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ tũ̱¹ka̱³txai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Ko̱³sĩn¹nxa³nhai¹. Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ain³kxi²sĩn¹te²txã³wi¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 3 Nxa²ha¹te¹ nxe³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹yah³lxi¹nhĩ¹nu¹tai²na² ĩh¹nxe³ju³ta² a²si³yxau³jut3su² lhai¹li¹? Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹: \p — Jo³ãu² Ba³tis²jah³lai¹tã² wãn³txa² ĩ³hen³txi³sa²sĩn¹jau³xai³tã² a²si³yxau³ju³ta³la² sĩn¹na³li¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 4 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³wa²lũ³xi²ti³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Jau¹xai²na² wain³na³li¹. A²nũ²a² a²ko̱³nxe³ju³ta² ĩ³ãin²ta³kxi²nha²sãn²sxã³ ã³na¹la³kxi²nha²ha²kxai³ ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹ain¹na²hẽ³li¹. Nxe³ai¹nha²kxai³: “Txa²si³yo³na² wxã³jah¹lai²na² so¹lxi³ Je³su²jah³lai²na² so¹lxi³ yxo²ĩ²jah³lxi³hẽ¹li¹.” Nxe³jau³xai²na² Jo³ãu² Ba³tis²jah³lai¹tã² ĩ³hen³txi¹nx2tain¹ta¹hẽ¹li¹. Nxe³jau³su² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 5 Ĩ³hen³txain¹nxa²ha¹te¹ Je³su²jah³la² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³tan¹te²kxai³: \p — Je³su²jah³la² wãn³txa² yxo²ĩ²nha¹nhai¹. Ain¹jau³su² ai¹nha²kxai³ ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ¹kxi²sa²sai¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 6-7 Hã²wxãn³txa³ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² wxa²ne³wxai³nũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² nxũ²kwa̱i³wih¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ wãn³txa² ya̱u³ã̱³lxi³jau³xa² ĩ³ye³kxai¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³hen³txai¹nha²kxai³ nxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 8 Kxãn³su² i³la³kxa² ki³ha¹li¹ ka³na³ki¹ sa²tãn³tĩ¹sxã³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² ã³wih¹to³nhũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wxi²kan¹txi³ wain³txi³ ĩ³yau¹ũ³to³ta¹hxai²hẽ¹la². \p — Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³jah¹lo²su² Je³su²jah³lai²la¹wi¹. Txa²wã¹ẽ¹nãu³ai²na² sa²hau³ko³tẽ³jah¹lai²la¹wi¹. Nxe³jau³su² ĩ³hen³txi³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 9 Hã²wxãn³txa³ yxo²ĩ²xa³te²a² sa²kai³lu³ ĩ³ye³ain¹te³nah¹lxi¹: \p — Jau¹xai²na² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² ã³si³tẽ³kxi²ju³ta² wain³ti³hex1nxa³wi¹. We¹jah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Ai¹nha²kxai³ Pau²lah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txa³ tẽ³sxã³ a³li³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ti³ra²no³jah³la² sxi²ha² ha³te̱h³nxã³nxa² ĩ³hen³txi³thĩ³nãn²tu̱³ ã³wih¹sxã³ ĩ³hen³txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 10 Kwẽ³kxa² ko³ha¹li¹ kwẽ³kon³tãu³a² a³lan²ta² yxo²ha³kxa¹ ĩ³hen³txi³sxã³ ã³ti³hex1ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ A²si³a³ nũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³su² te²a² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nũ̱³ka̱³txi³su² te²a² a²yxo²ha³kxa¹ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ain³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Se²vah³lai²na² a²ki³lha³lxa²nãu³xa² o²la³kxain¹jau³su² \p \v 11 Nxe³ain¹tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³nu²su² Jah¹lo²kxai³lu² Pau²lah³lo²su² te²kxai³ kãin² ĩ³hxi²ka¹tai¹nha²kxai³ kãin² wã³nxĩn¹ti³hi¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 12 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Pau²lah³lai²na² wã²la²ka³lo³a² sa²so¹ka³tu̱³ a²nũ²a² ĩ³ton³te²a² ũ³tĩ̱¹kxi²kxai²nãn²tu̱³ we²txain¹tu³ta¹hxai¹hẽ¹la². Te²yã¹nxe³sxã³ a²nũ²a² ko̱³nxe³te²a² yãu³ka³txa² ã³nxũ²kwa̱i³wih¹te²a² jã¹nxe³ kãi³sxã³ wã²lain²txi³ tẽ³sxã³ ũ³tĩ¹kxi²kxai²nãn²tu̱² nxũ²kwa̱i³li³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 13-14 Nxe³nxa²ha¹te¹ a²nũ²a²nãu³xa² ã̱³sa²nũn³te²nãu³xa² nxe³ain¹te³nah¹lxi¹: \p — Ko̱³nxe³te²a² yãu³ka³txa² nxũ²kwa̱i³li³si¹jau³su² Pau²lah³la² hxi²ki³kxai³lu² kwa³na³ain¹na²na¹. Pau²lah³la² yã¹nxe² kãi³sĩ¹na¹tũ¹xã¹. Nxe³jau³su² ĩ³ye³lain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tũ̱³ka̱³txa² Ju³te²a² sxi²jen³nãu³a² ai³lha²thet3sxã³ o²la³kxi²sain³nyhah¹lxi³ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³sxã³ Se²vah³la² tah²nãu³xa² ju¹ta²nũ¹jã¹nxe² o²la³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹la²nãu³xa² a²wĩ³nai²na² sa²kxai³lu² Sũ̱³na² sxi²ha² wã³nxĩn¹te² si³yxau³jah¹lo²su² kxan²ti³ nxe²na³na¹ nxe²nxa³ka³tu̱³ a²ki³lha³nãu³xa² nxe² o²la³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³tũ̱³ka̱³txi³nu¹tai²li² ko̱³nxe³te²a² yãu³ka³txa² nxe²ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxũ²kwa̱i³li³si¹hai¹nhĩn¹jau³su² Je³su²jah³la² kwa³na³nxa²sĩn¹na³li¹. Nxe³jah¹lai²li² Pau²lah³la² ĩ³hen³txi³jah¹lai²la¹wi¹. Nxe³jau³xai²li² ko̱³nxe³te²a² yãu³ka³txa² kwa³na³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 15 Nxa²ha¹te¹ ko̱³nxe³te²a² yãu³ka³txu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Je³su²jah³la² ĩ²a¹ha²kxai³ Pau²lah³la² o²la³kxi²ju³ta² ain³kxi²na¹ha²kxai³ te²sa¹wi¹. Yxãn¹ta¹ wxãi²na² ĩh¹jah¹lo²ta̱³yah³lxin¹ji¹wi¹? \p \v 16 Ain¹sxã³ in³txai²li² ko̱³nxe³te²a² yãu³ka³txa² nxũ²kwa̱i³yxau³jah¹la² hi²sen³kxai³lu² nũ̱³kxũn³txi³ ã³nhe¹kai¹nha²kxai³ a²wã²la³ka³lo³a² sa²ten²ta³kxi²lã³ai¹nha²kxai³ kãin² ĩ³yĩx1to³ta³lxai¹nha²kxai³ nxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ hxi²ye¹ta³lxin³tai¹nha²kxai³ aun³tih¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 17 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² E²fe³so³thĩ³nãn¹ta² nũ̱³ka̱³txa² a²yxo²ha³kxa¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² a²yxo²ha³kxa¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nũ̱³ka̱³txa² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ²ai¹nha²kxai³ on²tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ ĩ³ye³lain¹te³nah¹lxi¹: \p — Je³su²jah³lai²li² Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lai²la¹wi¹. Sa²nẽn¹kxi²a³sah¹lxi³wxi¹. Nxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 18 Nxain¹ka³tu̱³ a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ ko̱³nxe³ju³ta² ã³na¹la³kxi²nha²si¹hain¹jau³su² ĩ³hen³txain¹sãn²sxã³ yxo²ĩ²ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 19 Nxe³ka³tu̱³ tũ̱¹ka̱³txa² sa²kxai³lu² ha³te̱h³nxã³nxa² ko̱³nxe³jau³xa² wã³nxĩn¹ju³ta² ĩ³yau¹ũ³txã³nxa² yũ³kxai²nãn²tu̱³ wxa²sa²ta̱³sxã³ ũ³thũ²kxi²sa³hẽ¹txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³txã³nxa² a³lxi²khaix1txã³sa²ye²kxan²ti³ 50.000 nxe² a³lxi²kxan²ti³ hãi¹sxã³ ũ³thũ²kxi²sa³hẽ¹txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³tai²li² a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ĩ²ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 20 Nxe³jut3su² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² wã³nxĩ¹nxe² wxi²kan¹yai¹ni² nxe³jau³xa² a²ha²te¹lhxã³ u²lon³ta³kxi²yain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 E²fe³so³thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² he¹kxi²nyhain¹jau³su² \p \v 21 Nxe³nũ²la² Pau²lah³lo²nu¹tã² a²wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Hĩ¹na² ai³na¹tu¹wi¹. Ma³se³to²na²ko³xa² ai³sã²na¹ka³tu̱³ hã²wxãn³txa³ Kre³sa²ko³xa² ai³nũ³na¹tu¹wi¹. Jã¹nxa¹ka³tu̱³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ã³wi¹ha¹tu¹wi¹. Nũn³to³ha¹ka³tu̱³ Ro²ma²thĩ³na² ã³ya²sa³we¹ti¹ha¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 22 Nxe³ha²kxai³ Ti³mo²jah³lo²nu¹tã² E³ras²to³jah³lo²nu¹tã² nxe³sxã³ a²sa³wi³ha³lxa² Ma³se³to²na²ko³xa² ã³nxai³si¹jau³su² sa²si¹hã³ta¹hxai²hẽ¹la². Ain¹ka³tu̱³ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu² A²si³a³ko³xu¹tai²na² yo³na² yxau³tu³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 23 Yo³na² yxau³ti̱³xa² sa²kxai³lu² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² ã³si³tẽ³kxain¹te² nũ̱³ka̱³txa² E²fe³so³thĩ³nãn¹te²a² ye³khãuh³lxa³ti³nyhain¹ju³ta² ãn³si³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la², Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²xa³tũ̱³ka̱³txa² hxi²ka²sa³. \v 24 ósi³wxe³te³nah¹lxi¹ a²nũ²a² E²fe³so³thĩ³nãn¹jah¹la² Te³me²tri³o³jah¹lo²su¹ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹la² pra²ta²ki³a² ya̱³te̱³ya̱³te̱n³ki³a² o²la³kxi²ha²kxai³ Ti³a²na³ka³lxa² sũ̱³na² sa²ki³lxo³ta¹ka³lxa² txah³lxa³kxa² we¹tain¹ta¹ka³lxa² a²sxi²ha² wẽ³ha³lxa² jũ¹lxi³thĩ³na² wet1ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³ta¹ka³lxai²li² hai³txi³ ka³te̱n³sxa³ha²kxai³ txah³lxa³kxa² we¹tain¹ta¹ka³lxu³su² ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³ta¹ka³lxa² a²sxi²ha² wẽ³ha³lxa² yxo²kwa̱in³te²a² so¹kxain¹kxai²nãn²tu̱³ a²yo³ha² Te³mi²tri³o³jah¹la² hxi²ka² ũ³yho³hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ain¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² a²sa³wi³ha³lxa² kãin² yen³kxi³hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³yain¹nxa²ha¹te¹ E²fe³so³ nũ̱³ka̱³txu¹txa² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ² ã³si³wxe³ha²kxai³ a²nxe³hĩ¹na¹ Ti³a²na³ka³lxa² txah³lxa³kxa² we¹tain¹ta¹ka³lxa² yxo²kwa̱i³nain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². \v 25 Jã¹nxain¹ju³kxai³lu² Te³me²tri³o³jah¹lu¹ta² hi²sen³kxai³lu² pra³ta²ki³a² ya̱³te̱³ya̱³te̱n³ki³a² o²la³kxain¹tũ̱³ka̱³txa² ĩ³kaix1so¹sxã³ ĩ³ye³kxi²nyhain¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. Pra³ta²ki³a² tẽ³sxã³ Ti³a²na³ka³lxa² txah³lxa³kxa² we¹tain¹ta¹ka³lxa² a²sxi²ha² wẽ³ha³lxa² jũ¹lxi³thĩ³na² we¹ki̱³sa²kxai³ yen³kxih³ki̱³sxai²tai¹ti²tu³wi¹. \v 26 Nxe³yãn¹ta¹ jah¹lai²li² Pau²lah³lai²na² wãn³txa² ko̱³te³kxi²nẽ³tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³jau³xa²sa¹: “Txa²wã¹sũ̱³nu²su² ki³lxo³kxa² a²nũ²a² hxi²ka² we¹txain¹kxa² hai³txi³ wã³nxĩ¹nxa³wi¹. Hai³txi³ ka³te̱n³su² nxa³wi¹.” Nxe³jau³su² A²si³a³ko³xai²na² yxau³tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ E²fe³so³thĩ³na² yxau³tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ ĩ³hen³txai¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ² ã³si³wxe³xain¹na³li¹. \v 27 Ai¹nha²kxai³ txa²wã¹wa³ka³li³yu³ta² ã³te³nai¹nxa³kxa²ya̱n³txi³su² nxa¹nhai¹. Te²yã¹nxe³sxã³ Ti³a²na³ka³lxa² ã³te³nai¹nxa³kxa²ya̱n³txi³su² nxe³na¹nhai¹. Ta¹ka³lxa² kãin²khaix1kxan²ti³ ne³wã²na³ain¹kxa²ya̱n³txi³su² nxa¹nhai¹. A²si³a³ nũ̱³ka̱³txi³su² te²a² a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ta¹ka³lxa² sa²nẽn¹kxain¹te²jai¹ti²tu³wi¹. Yxãn¹ta¹ hĩ¹na² ne³wã²na³ain¹kxa²ya̱n³txi³su² nxa¹nhai¹. Na¹jau³su² tai²li² e³ye¹nx2ta¹wi¹. Te³me²tri³o³jah¹la² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 28 Nxe³nxa²ha¹te¹ wãn³txa² e³yain¹jau³xa² ain³kxain¹nũ²la² a²sa³wi³ha³lxa² ĩ³xa̱n³txi³sxã³ yxo²kãin²txi³ ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Ti³a²na³ka³lxa² E²fe³so³thĩ³nãn¹ta¹ka³lxa² kãin²khaix1sĩn¹na³li¹. Nxe³nyhain¹to³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 29 Nxai¹nha²kxai³ sxi²je³nai²na² whãi²na¹ nxe² ĩ³kaix1tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ Kai²ah³lai²na² A³ris³tar²ko³jah³lai²na² nxe³sxã³ hxi²kxũn³txi³ hxi²ki³ain¹yah³nũ²la² ã³nũ¹nain¹thĩ³na² ã³sa²so¹ain¹ya³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹lo²nãu³xa² Ma³se³to²nãn¹jah¹lo²nãu³su² ya³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ya³jah¹lo²nãu³xa² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² kxãn³su² ã³si³tẽ³kxi²ya³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 30 Nxe³nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu¹: \p — Ã³wih¹nũn³na¹tũ¹xã¹. Nxe³tah¹lxi³na¹ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² ã³na¹ain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². \v 31 Nxe³kxa²yu³su² ha³lo²a² hxi²kan¹te²a² kxãn³su² ya̱³li³ha²kxai³ sa²si¹hã³te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³lãi³. Nũ¹nain¹thĩ³nai²na² ã³wih¹txa³hẽ¹li¹. Su²lhã³nxain¹nha³tai¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 32 Nxe³ye²nyhai¹nha²kxai³ ã³ki³nũ²kxi²tũ̱³ka̱³txa² a²wã³kxi³kxai³ wãn³txa² yau³ã̱³xa² ĩ³kaix1txi² a²wã³kxi³kxai³ wãn³txa² yau³ã̱³xa² ĩ³kaix1txi² nxe³yah³lxi³ha²kxai³ ĩ³khu³khu³nxe² ĩ³kaix1jah³lxi³ha²kxai³ hxi²kan¹txi³ ain³kxi²nyhain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². \v 33 Nxa²ha¹te¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² sa²kxai³lu² A³le³syãn²trah³la² sa²so¹sxã³ tẽ³sxã³ a²nũ²a² yen³nãu³a² ũh³wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ka³tu̱³ ka³nahx2nxe³si¹hain¹jau³su² wxa²sa²tã³yi¹tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ain¹ka³tu̱³ ĩ³ye³kxi² ãn³si³wxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 34 Yxãn¹ta¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ Ju³te²a² wãn³txa² e³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³tai²li² ĩ²ain¹tãu³a² ãh¹lxi³sxã³ yxo²kãin²txi³ ĩ³kaix1ta³lxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Ti³a²na³ka³lxai²na² E²fe³so³thĩ³nãn¹ta¹ka³lxai²na² kãin²khaix1nx2na³li¹. Nyhain¹to³ta¹hxai²hẽ¹la². Wa³su³txi³ kaix1tã³ti³he¹nxẽn³tain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². \p \v 35 A²nxe³thĩ³nu¹tai²na² a²hxi²kan¹jah¹lai²li² a²yen³nãu³a² ĩ³sa²yxau³nũ²la² ã³ka³nahx2nxe³yain¹si¹hain¹jau³su² wah³nxain¹nũ²la² ã³ka³nahx2yxain¹nxa²ha¹te¹ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxe¹. E²fe³so³thĩ³na² kãin²khaix1nx2na³le¹. Nxe³ha²kxai³ txa²wã¹nũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² Ti³a²na³ka³lxa² sxi²ha² sa²hau³ko³txi² txah³lxa³kxa² wã³nxĩn¹ki³ai²na² oh³xa² a³hi²ki³a² sa²hau³ko³txi² nxe³ki̱³tã³le¹. Te²jai¹ti²tu³we¹. \v 36 Nxe³jau³xai²li² a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ a³la³kxi²ki̱³jau³xai²la¹we¹. Nxe³ha²kxai³ hãi¹nxa¹jah¹lxi³sã²nhẽ³le¹. óto³toh³lxi²kãi³ah³lxi³txa³hẽ¹le¹. \v 37 Nxe³ha²kxai³ in³txi³nãu³xai²li² tẽ³sxã³ wxã³yah³lxin¹te²a² ko̱³nxe³ti³ o²la³kxai¹nxãn³ta²we¹. A²wã³nxĩn¹thĩn³ta³ yen³kxa² hai³txi³ kãi³ai¹nxa³ha²kxai³ Ti³a²na³ka³lxa² ko̱³nxe³ti³ e³kxai¹nxa³ha²kxai³ nxe³ai¹nxa³tai¹ti²tu³we¹. \v 38 Nxe³ai¹nha²kxai³ Te³me²tri³o³jah¹la² a²sa³wi³ha³lxa² nxe³sxã³ wãn³txa² ĩ³kwa̱i²kxi²jau³xa² yũ³ain¹kxai²nãn²tu̱³ ha³lo²ko³xai²na² hxi²kan¹txi³nãu³xa² ã³nũ²kxai¹nhĩ¹na¹ ĩ³hen³txi³nyhain¹txai²lẽ¹. \v 39 Yxãn¹ta¹ wãn³txa² a̱n³txi³khaix1nxe³jau³xa² yũ³kxai²nãn²tu̱³ yxau²xai³tũ̱³ka̱³txa² ĩ³kaix1sxã³ sa²nũ²kxi²nyhain¹ka³tu̱³ ĩ³hau³ko³nyhain¹tu¹we¹. \v 40 Nxe³ha²kxai³ hĩ¹na² kwa²hãi¹nxe² ã³ki³nũ²kxah¹lxi¹lxe¹. Wã²nxũ̱h¹lxi³ki̱³tã³le¹. Nxe³ha²kxai³ Ro³ma²no² a²hxi²kan¹jah¹la² jau³jau¹xai²na² ain³kxi²nẽ³lain¹kxai²nãn²tu̱³ ĩ³ye³kxi²nẽ³lain¹te³nah¹lxi¹: “Wxa²nũ̱³ka̱³txa² he¹kxi²sa²te³lhxã³ ã³ki³nũ²kah³lxi¹lxi¹. Nxe³ha²kxai³ wã²nxũ̱h¹lxah³lxi¹lxi¹.” Nxe³nẽ³lain¹ke³la³te²kxai³ hxi²kan¹txi³ wãn³txa² wain³jau³la² ĩ³wa²lũ³xai¹nhĩ̱³ki̱³sxa³we¹. Nxe³ha²kxai³ khãuhx3nẽ³lai¹nha³ta²we¹. A²hxi²kan¹jah³la² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 41 Nxe³ha²kxai³ aun³txa² ĩ³si¹hain¹jau³su³ ĩ³ye³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ aun³txa² ĩ³yain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \c 20 \s1 Pau²lah³lai²li² Ma³se³to²na²ko³xa² Kre²sa²ko³xa² ai³jau³su² \p \v 1 Aun³ta² ĩ³yain¹sxã³ ã³nhãu²no³jain¹nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²te²nũ̱³ka̱³txa² ĩ³kaix1so¹sxã³ ã³nũ²kxi²nũ²la² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³nxũ²kwa̱i³lxũ¹nain¹jau³xa² ĩ³ye³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² ã³waix3txi²ta¹hxai²hẽ¹la². ówaix3txi²nũ²la² Ma³se³to²na²ko³xa² ã³nxai³lha²the³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 2 Ai³lha²thet3tãu³a² a²nũ²a² yxo²ĩ²te²a² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³nxũ²kwa̱i³lxũ¹nain¹jau³xa² ĩ³hen³txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ yxo²ĩ² kãi²no³nain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² a³li³sxã³ Kre²sa²ko³xa² ã³nxai³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 3 Nxe²xai³ti̱³kxai³lu² i³la³ka² ki³ha¹li¹ ka³na³ki¹ sa²tã³tĩ¹sxã³ ta³ko¹xu¹tai²na² yxau³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² Si²ri³a³ko³xa² ã³nxai³te³lhxã³ nxe³tah¹lxa¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nhai¹tũ³ tũ̱³ka̱³txa² su²lhã³te³lhxã³ ain¹jau³su² ain³kxi²nha²nũ²la² ã³wa²li²sxã³: \p — Ma³se³to²na²ko³xa² wa̱³li²te³la¹wi¹. Nxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 4-5 Ai¹nha²kxai³ a²ne³hẽ³ta² a²sa³wi³ha³lxa² wa̱³lain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Tro³a²te²thĩ³na² wah³nxe³sain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tũ̱³ka̱³txa²sa¹, So²pa³trah³lo²su² ha²kxai³ A³ris³tar²kah³lo²su² ha²kxai³ Se³kũn²jah³lo²su² ha²kxai³ Kai²ah³lo²su² ha²kxai³ Ti³mo²jah³lo²su² ha²kxai³ Ti²ki³kah³lo²su² ha²kxai³ Tro³fi²mah³lo²su² ha²kxai³ nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³tũ̱³ka̱³txu¹ta²kxai³la¹ So²pa³trah³lai²na²su² Pi²rah³la² tah²su² ha²kxai³ Be³re²a²thĩ³nãn¹jah¹lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³sxã³ A³ris³tar²kah³la² Se³kũn²jah³la² nxe³sxã³ Te³sa³lo²ni³ka²thĩ³nãn¹jah¹lo²nãu³sxu² ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ Kai²ah³lai²na²su² Ter²be²thĩ³nãn¹jah¹lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³sxã³ Ti²ki³kah³la² Tro³fi²mah³la² nxe³sxã³ A²si³a³ko³xan¹jah¹la²nãu³sxu² ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³tũ̱³ka̱³txai²li² wah³nxe³sain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Txai²li² Lu²kah³lo²na¹xai²na² Fi³li³pos²thĩ³na² yxau³na¹hẽ³la². \v 6 Nxa²ha¹te¹ yain³txa² wa³lo¹lo¹nxa³tũ̱³xa² yai³nain¹ju³ta² yain³ta³lun²ya³sain¹nũ²la² hã²wxãn³txa³ Fi³li³pos²thĩ³na² a³li³xa³sain¹na²hẽ³la². Nxe³sxã³ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ a³lan²sxã³ Tro³a²te²thĩ³na² ã³wi¹ha³sain¹na²hẽ³la². ówi¹ha³sain¹nũ²la² ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ a³lan²sxã³ yxau³a³sain¹na²hẽ³la². \s1 Tro³a²te²thĩ³na² ai³ya³sain¹jau³su² \p \v 7-8 Jã¹nxe³ha²kxai³ sa²ba³to³ nxe³hĩ¹na² ĩ³tut3sa²kxai³ ã³nũ²kxi²sxã³ yain³ya³sain¹na²hẽ³la². Nxe³ya³sai¹nha²kxai³ sxi²ha² oh³xan¹thĩ³na² ka³la³sxã³ ã³wih¹ya³sain¹na²hẽ³la². Nxe³sxã³ ka³nxah³hi²ha²kxai³ lã³pi³ãu²tẽ³na² ka³lxa¹tẽn³ti³nãu³xa² ũ³thũ²kxi²sa²kũ²ta³ain¹na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu²: \p — Ka³nxa³ha²tai²na² a³li³sxã³ ã³waix3txi²ki̱³tu¹wi¹. Sain¹sĩ¹nha²kxai³ wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³hen³txi² ãn³si³wxe³sain¹sĩn¹na²hẽ³la². \v 9 Ĩ³hen³jah³lxi³sain¹ka³tu̱³ ĩ³ye³sxã³ ã³na¹ti³he¹xai¹nxa³ha²kxai³ wẽn³sa² Eu³ti²kah³la² sa²kxai³lu² sxi²ha² kĩn³txi³ yxo²u³nha²ta³yxo²a² ã³wxe³ha²kxai³ kxãn³su² ain³kxi²yxau³ha²kxai³ kãin²hxi²tha³o³nha²kxai³ ĩ³ãu³xi²na²hẽ³la². Ĩ³au³xi²tãu³ kĩn³txi³ yxau³ha²kxai³ ĩ³ãu³xa¹nha²ju³ta² ã³ya²lu¹tã²hẽ³la². Nxe³nxa²ha¹te¹ a²nũ²a² wxa³sa³non²ta³kxi²na¹tũ¹xũ³ ain¹nxa²ha¹te¹: \p — Ã³ya²lu¹tã³li¹. Nyhain¹na²hẽ³la². \v 10 Nyhain¹nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² a³ka³nxi²sxã³ ã³tĩ̱³xain¹na²hẽ³la². ótĩ̱³xain¹nũ²la² ã³ka³ti³lhu³ta³kxa²wxe³sxã³ wxa²ha³la³wau¹kxi²na²hẽ³la². Nxe³sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Ãin²jxah³lxi³txa³hẽ¹li¹. A²wi¹tãu³a² ãh¹ nxũ²kwa̱i³yxaun³tai¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³na²hẽ³la². \p \v 11 Nxe³nũ²la² sxi²hẽ¹na² ka³la³xi²na²hẽ³la². Ka³la³xi²nũ²la² yain³tũ̱³xa² tẽ³sxã³ wã²nãu²lxa̱¹nũ²la² yain³ya³sa²sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² ãh¹ĩ³hen³txi³sa²sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³sa²sĩn¹te³na¹ ĩ³yũ¹li²nxa³ta̱³lxa¹ ta³lun²sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³ka³tu̱³ ã³sxã³ ã³waix3ja³sa²sĩn¹na²hẽ³la². \v 12 ósxã³ ã³waix3ja³sa²sĩn¹nũ²la² wẽ³sa² Eu³ti²kah³lo²nu¹tai²na² sa²so¹ain¹sxã³ ĩ³xain¹na²hẽ³la². Ka³te̱n³su² tẽ³sxã³ ĩ³xi²ha²kxai³ wi¹lxo³kxain¹na²hẽ³la². \s1 Mi³le²to²thĩ³na² ai³jau³su² \p \v 13 Nxa²ha¹te¹ A³sos²thĩ³na² ã³nxai³sĩ¹na¹hẽ³la². Nxe³jut3su² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³la¹ ã³sxã³ ã³waix3sa²sĩ¹nxa³ta³lxa¹ nxe² ĩ³ye³kxi²sa²sĩn¹na²hẽ³la². Ĩ³ye³kxi²sa²sĩn¹te³nah¹lxi¹: \p — A³sos²thĩ³na² ã³nxai³jah³lxi³hẽ¹li¹. Tãu³a² ĩ³ha¹txi²xi¹nx2ta¹tu¹wi¹. Nxe³ha²kxai³ na³vi²o²tẽ³na² ã³wih¹sxã³ ã³nxai¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ txai²na² sa²kxai³lu² ha³lo²a² tĩh³nãn²ta³ ã³nxai³na¹tu¹wi¹. Nxe³sa²sĩ¹na¹hẽ³la². Nxe³ha²kxai³ na³vi²o²tẽ³na² ã³wih¹sxã³ ã³nxai³sĩ¹na¹hẽ³la². \v 14 Nxe³nha¹nũ²la² A³sos²thĩ³na² a³li³kxain¹sĩ¹na¹hĩ¹na¹ ĩ³ha¹txi²xi²sa²sĩn¹na²hẽ³la². Ĩ³ha¹txi²xi²sa²sĩn¹nũ²la² ã³nũ²ti²sã²nha¹ka³tu̱³ na³vi²o²tẽ³na² ã³wih¹nha¹ka³tu̱³ A³sos²thĩ³na² a³li³xi²nha¹hẽ³la². A³li³xi²nha¹nũ²la² Mi³ti³le²na²thĩ³na² ã³ya²sã³wih¹nha¹hẽ³la². \v 15 óya²sã³wi¹sã²nha¹ka³tu̱³ hã²wxãn³txa³ a³li³xi²nha¹hẽ³la². A³lan²ni²nũn³tãu³a² Ki²os²ko³xa² ya̱u³son³sxã³ ka³nxa³hi²nha¹hẽ³la². Nha¹ka³tu̱³ ka³nxa³ha²ta²nũn³tãu³a² Sa²mos²ko³xa² ã³ya²sã³wih¹nha¹hẽ³la². Nxe³nha¹nũ²la² a³li³xi²nha¹nũ²la² a³lan²nũn³tãu³a² Mi³le²to²thĩ³na² ya̱u³son³sxã³ ã³ya²sã³wih¹kxi²xai³nha¹hẽ³la². \v 16 Kxã³nxa²kxai³lu² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² wa³su³txi³ ã³nxai³na¹ju³ta² ten³sa³nhai¹. Pẽn³te³kos²ta² nxe³ti³xa² ah³xi²nxa³ta̱³lxa¹ ã³wi¹ha¹tũ¹xã¹. Nxa¹nhai¹. Nxe³na¹ju³ta² A²si³a³ko³xa² ã³nhxi²kat1sai¹nxa³kxa²ya̱n³txi³su² nxa¹nhai¹. Nxa¹ha²kxai³ E²fe³so³thĩ³na² wain³txi³ ã³wa²to¹ja³sah¹lxi³hẽ¹li¹. Nxe³sa²sĩ¹na²hẽ³la². \s1 Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³jau³su² \p \v 17 Nxe³jut3su² E²fe³so³thĩ³na² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹te² nũ̱³ka̱³txai³tã² a²hxi²kan¹ta² wxã³si¹hain¹jau³su² ĩ³kaix1so¹na²hẽ³la². \v 18 Nxe³sxã³ Mi³le²to²thĩ³na² wxã³sxã³ ã³wi¹hain¹nũ²la² Pau²lah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. Ĩ³ye³kxi¹nx2ta¹tu¹wi¹. Kxã³nhxĩ¹nai³tã² E²fe³so³thĩ³na² yxau³hxai²na¹tai¹ti²tu³wi¹. Yxau²xai³la¹ju³ta² ha³kxa¹ ĩ²yah³lxi³hxain¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 19 Nxe³na¹ju³kxai³lu² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nhai¹tũn³tũ̱³ka̱³txa² ye³ka³lxa¹txi³ khãuh³lxa³txi³sain¹to³tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³sain¹ju³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² a²sa³wit3su² na¹ha²kxai³ win¹ta²txe²lxi³ wet1tai¹na¹tai¹ti²tu³wi¹. A²nũ²ai²na² khãuh³lxa³txi³sain¹to³ha²kxai³ ĩ²ãin²txi³sxã³ nã̱n³to³ha¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 20 Nxe³yãn¹ta¹ wãn³txa² wi¹jau³xa² wi¹lyxau³yah³lin¹ju³ta² so¹lxi³ ĩ³yau¹ũ¹nx2ta¹tai¹ti²tu³wi¹. Wxa²sxi²ha² ta̱³nxa² nũn¹yah³lxin¹thĩ³na² ta̱³nxa² ĩ³yau¹ũ³nx2ta¹tai¹ti²tu³wi¹. Jau¹xai²na² o¹hxain²nxa³tai¹ti²tu³wi¹. \v 21 Te²yã¹nxe³sxã³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ ko̱³ti³hi¹nain¹ju³ta² ã³na¹la³kxi²nha²sxã³ Je³su²jah³lai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² Hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³jah¹la² yxo²ĩ²si¹hai¹na¹jau³su² ĩ³yau¹ũ³ai¹na¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³ju³ta² yxo²ha³kxa¹ ĩ²yah³lxin¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 22 Nxe³na¹ha²kxai³ hĩ¹na² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² hi²sen³su² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ã³nxai³si¹sa³jau³su² kwa³na³sa³ha²kxai³ we¹ta¹tu¹wi¹. Na¹kxai²nãn²tu̱³ ai³na¹tãu³a² ĩh¹nxet3sxã³ kãi³sa²hĩ̱³te²la¹ku². Nxa¹nhai¹. \v 23-24 Nxai¹na¹ha²kxai³ sxi²je³na² yxo²ha³kxa¹ ai³lha²thet3to³ha¹tãu³ai³tã² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ĩ³yau¹ũ³sa²to³te³nah¹lxi¹: “A²nũ²a² ĩ³xa̱n³ta³kxi²nxai¹nha³tai¹. Khãuh³lxa³ti³nxai¹nha³tai¹. Kan²txi³ ũ³tĩ̱³kxi²nxai¹nha³tai¹. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wain³txi³ sa²yxo²we¹txin¹ju³tan¹te²su² nxe³nxai¹nha³tai¹.” Nxe³sa³toh³na²hẽ³li¹. Nxe³sa³kxan²ti³ su²lhã³sain¹kxan²ti³ sa²yxo²we¹ta¹tu¹wi¹. Je³su²jah³lai²na² Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³ka³txa² kwa³na³sa³ju³ta² so¹lxi³ o²la³kxi²na¹wi¹. Nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³yau¹ũ³hxain¹to³ha¹wi¹. Nxe³jau³xa²sa¹ wxa²ko̱³nxe³ti³ kãi³yah³lxin¹ju³tai²li² ã³na¹la³kxi²nhyah¹lxin¹sãn²nũ²la² Je³su²jah³la² yxo²ĩ²ah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wi¹lhin¹te²lo³txa²ti³tu¹wi¹. Nxe³jau³xa² so¹lxi³ ĩ³yau¹ũ³hxain¹to³ha¹wi¹. \p \v 25 Nxe³jau³xai²na² so¹lxi³ ĩ³yau¹ũ¹nx2ti³hxai²na¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³na¹jut3su² ã³waix3kxi²na¹hĩ¹na¹ ãh¹ĩ²kxi²xi²sah¹lxan³tho³li¹. \v 26 Nxe³na¹jut3su² hĩ¹na² e³lai²na¹ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²ã³sxã³ ã³na¹ah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ wã²nxũ̱h¹lxah³lxin¹tu¹wi¹. Txai²lan²nxa³lho³li¹. \v 27 Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² a²ten³jau³xa² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³yau¹ũ³nx2ti³hxai²na¹tai¹ti²tu³wi¹. O¹hxain²nxa³tai¹ti²tu³wi¹. \v 28 A²nxe³ju³kxai³lu² wxãi²na² sa²kxai³lu² wxa²ẽ¹nãu³la³ wi¹lĩ²nha¹jah¹lxi³hẽ¹li¹. Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²sxã³ yxau²xai³te² nũ̱³ka̱³txa² wi¹lĩ³hau³ko³nha¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³sih¹nx2ti³jau³su² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ũh³wxe³nx2ti³na²hẽ³li¹. Nxe³ju³kxai³la¹ tũ̱¹ka̱³txai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² Ta²ha² ya³lu²hĩ¹nai³tã¹ju³ta³la² yxo²ĩ²te²a² Txa²wã¹sũ̱³na² nũ̱³ka̱³txi³sah²lxin¹tu¹wi¹. Nxe³tũ̱³ka̱³txai²li² Txa²wã¹sũ̱³na² a²sa³wi³ha³lxai²la¹wi¹. \v 29 Nxe³na¹ha²kxai³ ã³waix3txi²na¹kxa²si³yo³na² a²nũ²a² ko̱³nxe³thin¹te²a² wxã³ye¹nx2tain¹tu¹wi¹. Wxã³kxai²nãn²tu̱³ khãuh³lxa³thi¹ta²lxain¹sxã³ he¹kxa³ha³te̱²ta³lxi³nx2tai¹nha³tai¹. \v 30 Nxain¹kxa²yu³su² wxa²nũ̱³ka̱³txai²na² ĩ²li³te² ĩ³nxai²na² Sũ̱³na² wãn³txa² ain³kxi²nxa³te²a² yũ³ah³lxi¹lxi¹. Ĩ³ki³ha¹kxi¹nx2tai¹nha³tai¹. Nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²ã³sa²si¹nx2tain¹jau³su² ĩ³yau¹ũ³nx2tain¹sxã³ sa²so¹nx2tai¹nha³tai¹. \v 31 Nxe³ju³ta²nũ³a² wi¹lĩ²khai¹nxe³jah³lxi³hẽ¹li¹. Kwẽ³kxa² ko³ha¹li¹ ka³na³ku²tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² hai³txi³ ĩ³hen³txi³sxã³ ã³na¹ain¹to³nxa³tai¹ti²tu³wi¹. Ka³nxah³ti²sa²kxa²ha³ta̱³nxãn²ti³ a³lan²ti²sa²kxa²ha³ta̱³nxãn²ti³ khãuh³lxa³txi³nha²sxã³ ĩ³nãn³ti³hit1sain¹kxa²ha³ta̱³nxãn²ti³ ĩ³ãin²ta³kxi²nhã²nxa³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² ĩ³yau¹ũ¹nx2ta¹tai¹ti²tu³wi¹. \p \v 32 Nxe³na¹jut3su² hĩ¹nãn¹te²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ka²nãu³a² ũ³hũ¹nx2ta¹wi¹. Nxe³te²na² wãn³txa² yxo²ĩ²yah³lxi¹nha²kxai³ wi¹lĩ²nx2ti³tu¹wi¹. Nxe³sxã³ ã³nxũ²kwa̱i³lxũ¹nxa²lxi³tu¹wi¹. Ĩ³ya³lo³ti¹nx2ti³tu¹wi¹, yxo²ĩ²yah³lxin¹ju³ta² ã³na¹yah³lxin¹kxa²ya̱n³txi³su¹. Jã¹nxe³sxã³ wi¹lhau³ko³txa²lxi³tu¹wi¹. Hã²wxãn³txa³ Txa²wã¹sũ̱³na² wa̱³li²hĩ¹na¹ yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ wxa²nũ¹txa²lxain¹nũ²la² ha³lo²a² wi¹ko³xa² sa²wxe³nx2tain¹tu¹wi¹. Nxe³tãu³a² a²ko̱³nxe³ti³ kãi³ain¹ju³ta³la³ yũ²nxa³lho³li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² so¹lxi³ yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² so¹lxi³ yxau³ki̱³tu¹wi¹. \v 33 Jã¹nxa¹jut3su² wxa²yen³kxai²li² wã²la²ka³lo³su² ta̱³nxa² ha³te̱h³nxãn³su² ta̱³nxa² so¹kxi¹nx2ti³hxain²nxa³tai¹ti²tu³wi¹. \v 34 Nxe³yãn¹ta¹ txa²hxi²ka² so¹lxi³ nũ̱³kxũn³sxã³ wa³ko³nhxai²na¹tai¹ti²tu³wi¹. Jã¹nxe³sxã³ txa²nũ̱³ka̱³txa² nũh¹ nũ³kxũn³sxã³ sa²hau³ko³tai¹na¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 35 Nxe³na¹ha²kxai³ a²nũ²ai²na² hxi²ka¹nxa³te²a² ã³non²ta³kxi¹nx2ta¹ha²kxai³ te²u¹jã¹nxe² kãi³te²nũ³su² ĩ³yau¹ũ³nx2ta¹tai¹ti²tu³wi¹. Te²yã¹nxe³jut3su² Je³su²jah³lai²na² Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹la² sa²kxai³lu² ĩ³ye³kxi²sa²te³nah¹lxi¹: “Yen³kxa² so¹kxain¹ki̱³ju³ta² wi¹na³li¹. Nxe³yãn¹ta¹ yen³kxa² wã²nhũ¹ain¹ki̱³ju³ta² wi¹khaix1hĩ̱³nx2na³li¹.” Nxe³sain¹na²hẽ³li¹. Nxe³na¹jau³su² tai²li² nxe³ye¹nx2ta¹wi¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² nxe³na²hẽ³la². \p \v 36 Nxe²e³ta³lun²nũ²la² ã³ka³ti³wxe³ya³sain¹nũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²na²hẽ³la². \v 37 Nxa²ha¹te¹ ĩ³sa²yxau³xi²nũ²la² Pau²lah³la² kãin² ĩ³nã̱n³kxin²tain¹na²hẽ³la². Nxe³sxã³ ha³la³ti³ain¹nũ²la² ĩ³yxo²sai¹la³kxin²tain¹na²hẽ³la². Ai¹nha²kxai³ wi¹lhin¹sxã³ a³li³si¹hain¹jau³su² ĩ³ye³kxain¹na²hẽ³la². \v 38 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txa² ã³wa̱³li²nxa³jau³su² ĩ³hen³txi³ha²kxai³ ĩ³ãin²ta³kxin²tain¹na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² na³vi²o²tẽ³na² sxa³je³na² ã³si³tẽ³kxi²sain¹sĩn¹nũ²la² ĩ²sã³sain¹sĩn¹nxa²ha¹te¹ ai³ya³sain¹na²hẽ³la². \c 21 \s1 Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ai³jau³su² \p \v 1 Ai³ya³sain¹nũ²la² ĩ̱³ye³na² yxo²ha³ti³lhi³ya³sain¹ka³tu̱³ Kos²thĩ³na² ã³yat1tã³wi¹ha³sain¹na²hẽ³la². óyat1tã³wi¹ha³sain¹nũ²la² ka³nxa³ha²ta³nũn³tãu³a² a³li³ya³sain¹nũ²la² Ro²tes³thĩ³na² ã³yat1tã³wi¹ha³sain¹na²hẽ³la². óyat1tã³wi¹ha³sain¹nũ²la² hã²wxãn³txa³ Pa²ta³ra³thĩ³na² ã³yat1tã³wi¹ha³sain¹na²hẽ³la². \v 2 Nxe³ya³sain¹tãu³a² na³vi²o²tẽ³na² Fe³ni²si²a²ko³xa² ai³tẽ³na² ĩ³ha¹ja³sai¹nha²kxai³ ã³we¹ti¹sxã³ ai³ya³sain¹na²hẽ³la². \v 3 Ai³ya³sain¹nũ²la² Syi²pri²ko³xa² ten³sa²tã³sxã³ ĩ²nha¹yu²hẽ³la². Nha¹tãu³a² a²wi¹tãu³a² yxo²wa³ti³kxi²sxã³ ai³ya³sain¹na²hẽ³la². Ti²ro³thĩ³na² Si²ri³a³ko³xan¹thĩ³na² ã³we¹ti¹yha³sain¹na²hẽ³la². ówe¹ti¹yha³sain¹ka³tu̱³ a²yen³kxa² wxa²sa²nũ¹nyha¹sain¹ti̱³kxai³lu² tẽ¹nai²li² ã³sxã³ a³li³ya³sain¹na²hẽ³la². \v 4 Nxe³ka³tu̱³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² ĩ³ha¹txi²nyha¹sai¹nha²kxai³ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ yxau³a³lan²ya³sain¹na²hẽ³la². Nxe³ya³sain¹tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² hi²sen³kxai³lu² ĩ³yau¹ũ³tin³tain¹nũ²hẽ³la². Nxe³nxa²ha¹te¹ Pau²lah³la² ĩ³hen³txain¹te³nah¹lxi¹: \p — Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ai³nhĩ¹kxai²nãn²tu̱³ khãuh³lxa³ti³nxain¹sĩ¹nha³tai¹. Ain¹jau³su² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² sa²kxai³lu² hxi²waun³ta³kxain¹sxã³ ai³si¹hai¹nxa³jau³su² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³ye³kxain¹na²hẽ³la². \v 5 Nxain¹kxan²ti³ ye³jen¹nũn³tãu³a² a³li³ya³sai¹nha²kxai³ tũ̱¹ka̱³txai²na² whãi²na¹ in³txa² txu¹ha² wẽ³ha³lxa² yxo²ha³kxa¹ ã³si³tẽ³kxi²sain¹sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³sxã³ ĩ̱³ye³na² yxo²ka³teh³nãu³a² ã³yit1ta²xai³sxã³ ã³ka³ti³lhu³ta³kxa² ã³wxe²xai³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxa³sain¹na²hẽ³la². \v 6 Ĩ³ye³li²ta³lun²nũ²la² na³vi²o²tẽ³na² ã³wi¹ha³sain¹na²hẽ³la². Nxe³ya³sain¹nxa²ha¹te¹ tũ̱¹ka̱³txai²li² ĩ³ha¹txi¹yha¹sain¹tũ̱³ka̱³txai²li² wa̱³lain¹na²hẽ³la². \p \v 7 Wa̱³lxain¹nxa²ha¹te¹ Ti²ro³thĩ³na² ã³sxã³ a³li³ya³sain¹na²hẽ³la². ósxã³ a³li³ya³sain¹nũ²la² To³le³mai²ta³thĩ³na² ã³yat1ti¹yha³sain¹na²hẽ³la². óya¹ti¹yha³sain¹nũ²la² ye³ka³na³ka³nat3sxã³ a³lan²ni²sxã³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²tũ̱³ka̱³txa² ĩ³ha¹txi²ya³sain¹sxã³ ĩ³ye³li³ya³sain¹na²hẽ³la². \v 8 Nxe³nũ²la² a³lan²ni²tãu³a² ã³sxã³ a³li³xi²nyha¹sain¹na²hẽ³la². Nxe³nyha¹sain¹nũ²la² Se²sa³re²a²thĩ³na² ã³we¹ti¹yha³sain¹na²hẽ³la². ówe¹ti¹yha³sain¹nũ²la² Fi³li²pah³lai²na² sxi²ha² yxau³ya³sain¹na²hẽ³la². A²nxe³jah¹lai²li² kxã³nhxĩ¹nai³tã² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² yxau³hĩ¹nai³tã² a³pos²to³lo² nũ̱³ka̱³txa² ĩ²sxã³ sa²so¹ain¹jah³lo²su² tai¹ti²tu³wa². Nxe³jah¹lo²su² ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³na²hẽ³la². \v 9 A²nxe³jah¹lai²na² sa²kxai³lu² ha¹li¹ ha¹li¹ a²ka³ne³nãu³xa² yũ³ta¹ in³txa² yũ²nxa³ta¹ka³lxu²nãu³su² ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txain¹na²hẽ³la². \v 10 Nxain¹nxa²ha¹te¹ ha³la³jen¹nãu³a² A²ka³bo³jah³la² Ju³te²a²ko³xan¹jah¹la² wxã³na²hẽ³la². A²nxe³jah¹la² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³jah¹lo²su² ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txain¹na²hẽ³la². \v 11 Jã¹nxe³sxã³ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ĩ³ha¹txi²nhya¹nha²hẽ³la². Ĩ³ha¹txi²nyha¹nhũ²la² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² sa²si³ĩ¹nha²ka³lo³a² sa²so¹kxi²nyha¹sxã³ sa²hxi²tai³ta³kxi²nyha¹ha²kxai³ sa²yu³tai³ta³kxi²nyha¹ha²kxai³ nxe³nyha¹nha²hẽ³la². Nxe³sxã³ ĩ³ye³kxi²nyha¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² ĩ³ye³kxi²sa²te³nah¹lxi¹: “Ju³te²a²nãu³xa² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² yxau²xai³te²a² hi²sen³su² sa²si³ĩ¹nha²ka³lo³ai²na² a²wa³kxẽn³sin¹te² ĩ³nxai²na² sa²so¹nxain¹sxã³ sa²tai³kxi²nxain¹tu¹wi¹. Nxain¹kxai²nãn²tu̱³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te² nũ̱³ka̱³txi³su² a²hxi²ka² ũ³hũ¹nxain¹tu¹wi¹.” Nxe³jau³xa² ĩ³ye³kxi²sa³na²li¹. A²ka³bo³jah³la² nxe³nyha¹nha²hẽ³la². \p \v 12 Nxa²ha¹te¹ jau¹xai²na² sa²kxai³lu² Se²sa³re²a²thĩ³na² yxau²xai³tũ̱³ka̱³txa² ain³kxi² txa²wã¹ki̱³na¹xai²na² ain³kxi² nxe³sĩn¹sxã³ Pau²lah³lo²nu¹ta² ĩ³ye³kxi²sĩ¹na¹te³nah¹lxi¹: \p — Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ai³sĩn¹txa³hẽ¹li¹. Nxe³sĩ¹na¹hẽ³la². \v 13 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Ĩ³nã̱n³yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Ĩ³ãin²ta³lxi³sah¹lxi¹nha³tai¹. Yu̱h³lxi³ti³hex1sa²nxa³nhai¹. Je³su²jah³lai²na² Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹la² a²sa²wit3sa¹ha²kxai³ su²lhã³sain¹kxan²ti³ yu̱h³lxain¹nxa³nhai¹. Nxe³ha²kxai³ hãi¹nxa¹sah¹lxi³hẽ¹li¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³sĩn¹na²hẽ³la². \p \v 14 Nxe³ju³kxai³lu² hxi²kan¹txi³ ĩ³wa²lũ³xi²sĩ¹nxa³ha²kxai³ hãi¹nxã¹sĩ¹na¹hẽ³la². Nxe³sxã³ ĩ³ye³kxi²sĩ¹na¹te³nah¹lxi¹: \p — Wi¹lhĩn¹na³li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² a²ten³jau³su² sa²yxo²wet1sĩn¹ki̱³tu¹wi¹. Nxe³sĩ¹na¹hẽ³la². \p \v 15 Nxe³nũ²la² yen³kxa² tẽ³sxã³ ai³nha¹kxa² wxa²hau³kot3so¹xi²nha¹ka³tu̱³ ã³sxã³ a³li³ya³sain¹na²hẽ³la². \v 16 ósxã³ a³li³ya³sain¹tãu³a² txa²wã³tã̱³nãu³xa² Se²sa³re²a²thĩ³nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ã³si³tẽ³kxi²yah³lxi³sain¹na²hẽ³la². Nxe³sxã³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ã³wi¹ha³sain¹na²hẽ³la². ówi¹ha³sain¹nũ²la² Me³na³sõ²ah³la² sxi²ha² Se²sa³re²a²thĩ³na² yxau²xai³lhxai²na²hẽ³la². A²nxe³jah¹la² sxi²ha² ã³wi¹yha³sain¹na²hẽ³la². A²nxe³sxã³ Me³na³sõ²ah³lai²li² kxã³nhxĩ¹nai³tã² Syi²pri²ko³xa² yxau²xai³lhĩ¹nai³tã² a²wi¹lhĩ¹na² yxo²ĩ²ta¹hẽ¹la². \s1 Pau²lah³lai²na² Ti³a²kah³lai²na² e³kxi²nyhu¹jau³su² \p \v 17 Jã¹nxe²ya³sain¹ju³kxai³lu² txa²wã¹wã³tã̱³nãu³xa² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ai³la³ya³ti²nyhu¹sxã³ ĩ³ka³lih³ya³sa²sĩn¹na²hẽ³la². \v 18 Nxe³ya³sa²sĩn¹nũ²la² hã²wxãn³txa³ ka³nxa³ha²ta³kxai³lu² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² Ti³a²kah³la² ĩ³ye³kxi²te³lhxã³ ai³ya³sa²sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³ya³sa²sĩn¹tãu³a² a²hxi²kan¹ta² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²jah¹la²nãu³xa² ã³yã³sa²kxi³nũ²kxain¹na²hẽ³la². \v 19 Nxain¹nũ²la² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³hxi²ka¹txai¹nha²kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te² nũ̱³ka̱³txa² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ² ãn³si³wxe³ai¹nhĩ¹nu¹tai²nãn¹jau³xa² ĩ³hen³txi³nyhain¹na²hẽ³la². \v 20 Nxa²ha¹te¹ nxe³jau³xai²na² ain³kxain¹nũ²la² ka³lih³kxi²la²nha² Txa²wã¹sũ̱³na² sa²nẽn¹kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxain¹ka³tu̱³ ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³lãi³. Ain³kxi²sa²sĩ¹nhẽ³li¹. Nxe³ju³tai²li² ĩ²txa²sĩ¹nhẽ³li¹. Ti¹ai²li² Ju³te²a²nãu³xa² ka³lxa¹txi³ Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹na³li¹. Yxãn¹ta¹ Moi³se²ah³lu¹tai²na² wãn³txa² sa²yxo²we¹tain¹na³li¹. \v 21 Nxai¹nha²kxai³ ki³han³jau³xa² ain³kxain¹te³nah¹lxi¹: “Pau²lah³lai²na² hi²sen³su² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² sa²kxai³lu² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²a² yxau³ain¹ko³xa² yxau³kxi²nyhain¹tũ̱³ka̱³txa² Pau²lah³la² kwa³na³ain¹nu²hẽ³li¹. Moi³se²ah³lu¹tai²na² ũ³wha²li¹txã³nxai³tã² sa²yxo²ã³si¹hain¹jau³su² kwa³na³ain¹nu²hẽ³li¹. A²wẽ³ha³lxa² a²ki³wã²la² ũ³sa³si³tũ³ko¹kxã¹ain¹ju³ta² hãi¹nxa¹si¹hain¹jau³su² kwa³na¹ai¹nha²kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² o²la³kxi²hxai²ju³tai³tã² a²yxo²ha³kxa¹ hãi¹nxa¹si¹hain¹jau³su² kwa³na³ai¹nha²kxai³ nxain¹nũ²hẽ³li¹.” Nxe³jau³xai²na² ain³kxain¹na²hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ ki³ha³nain¹nũ²hẽ³li¹. \v 22 Jã¹nxai¹nha²kxai³ wxãn¹jau³xa² ain³kxi¹nxain¹tu¹wi¹. \v 23 Nxain¹kxai²nãn²tu̱³ nxe³sẽ¹li¹. In³txi³nãu³xa² ha¹li¹ ha¹li¹ nxe³sxã³ kxã³nhxĩ¹nai³tã² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxain¹na²hẽ³li¹, we¹tain¹ju³ta³nũ³a²su¹. Hĩ¹na² e³kxain¹jau³xai³tã² we¹ta³lu²nain¹tu¹wi¹. \v 24 Nxai¹nha²kxai³ ã³si³tẽ³kxi²txai¹nhẽ³li¹. Nĩn¹kxai²nãn²tu̱³ Moi³se²ah³lo²nu¹tai²na² wãn³txa² sa²yxo²we¹txa²sã²nhẽ³li¹. Nxĩn¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² ã³nhan³ka²ti³ye²yah³lxin¹tu¹wi¹. Sa²yxo²we¹ta³lun²yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ a²yen³kxa² ĩ²li³te²a² wã³kon³kxai²nãn²tu̱³ so¹sxã³ ũ³yho³hi¹txai¹nhẽ³li¹. Nxe² ta³lu²nĩn¹kxai²nãn²tu̱³ ũ³nhe³ko¹la³kxin²tain¹tu¹wi¹. Nxe³yah³lxin¹te²ka³kxa¹ a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ko̱³nxe³ti³ o²la³kxin¹ju³tai³tã² ĩ³ki³ha¹kxain¹jau³xa² a³la³kxain¹tu¹wi¹. Moi³se²ah³lo²nu¹tai²na² ũ³wha²li¹txã³nxai³tã² sa²yxo²we¹tin¹ju³ta² ĩ²ain¹tu¹wi¹. Nxe³jau³su² tai²li² ĩ³ye³a¹wi¹. \v 25 Nxa²ha¹te¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nũ̱³ka̱³txa² yxo²ĩ²te²a² ũ³wha²li¹lhĩ¹na¹hẽ³li¹. Nxe³sĩ¹na¹te³nah¹lxi¹: “Jau¹xai²na² so¹lxi³ sa²yxo²we¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Yain³txa² ko̱³nxe³te²a² a²yãu³ka³txa² sa²nũ¹tain¹kxai²nãn²tu̱³ ĩ³yain³yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Ka³yxuh³xa² a²ti³ha²yau³xa² ĩ³na²yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. A²ti³ho³nxa³te²a² wã²nhi²yah³lxi³txa³hẽ¹li¹. A²nũ²a² ã̱³xa² in³txi³su² ta̱³nxa² a²nũ²a² ã̱³xa² sxe³xa³ka³lxi³su² ta̱³nxa² yxo²kwa̱in³nha²sxã³ ũ³whĩn¹ta³kxi²nyhu¹ah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Nxe³jau³xai²na² sa²yxo²we¹jah³lxi³hẽ¹li¹.” Nxe³ain¹sĩ¹na¹hẽ³li¹. Ti³a²kah³lo²nu¹ta²kxai³lu² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 26 Nxa²ha¹te¹ in³txi³nãu³xai²li² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu² ã³si³tẽ³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² ka³nxa³ha²ta³a² Moi³se²ah³lo²nu¹tai²na² wãn³txa² sa²yxo²we¹ta³lun²ju³ta³nũ³su² ã³nhan³ka²ti³nha²yain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ta³lun²sãn²nũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ã³wih¹nũ²la² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²we¹te³lhxã³ ĩ³hen³txi³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³hĩ¹na¹ Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² ã³nhan³ka²ti³nha²yain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ta³lun²ka³tu̱³ ka³yxuh³xa² ũ³hũ¹ain¹kxe³nũ³a² sa²yxo²we¹txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Pau²lah³la² i³sxã³ ũ³tĩ¹kxain¹jau³su² \p \v 27 Nxa²ha¹te¹ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ a³lan²tãu³a² Moi³se²ah³lu¹tai²na² wãn³txa² sa²yxo²we¹ta³lun²te³lhxã³ nxe³hĩ¹na¹ Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ã³wih¹sxã³ yxau³ain¹ti̱³kxai³lu² Ju³te²a²nãu³xai³tã² A²si³a³ko³xa² wxã³ain¹tũ̱³ka̱³txai³tã² hi²sen³su² Pau²lah³la² ĩ²ain¹ka³tu̱³ i³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 28 Ĩ²sxã³ i³sxã³ ĩ³kaix1tain¹te³nah¹lxi¹: \p — I³sa³e² nũ̱³ka̱³txãi³. Ain³kxi¹sah¹lxi³hẽ¹le¹. ónon²ta³kxi²sah¹lxi³hẽ¹le¹. Jah¹lai²li² wãn³txa² ko̱³nxe³jau³xa² ĩ³tih³nxai¹nĩn²ta²we¹. I³sa³e² nũ̱³ka̱³txa² ko̱³te³kxi²ha²kxai³ Moi³se²ah³lo²nu¹tai²na² wãn³txa² ko̱³te³kxi²ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ko̱³te³kxi²ha²kxai³ nxain¹kxa²yu³su² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²a² in³txa² sa²so¹ka³tu̱³ thĩ¹nai²na² tẽ³sxã³ ã³wi¹ha²kxai³ ã³kho³txain¹nĩn²ta²we¹. Nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 29 Ain¹ta¹ wãn³txai²li² wain³ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². A³lan²tai³tã² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² Tro³fi²mah³lai²na² E²fe³so³thĩ³nãn¹jah¹la² nxe³sxã³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ai³ya³ju³ta² ĩ²ai¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ã³wi¹yhah³lxa²na³na¹. Nxain¹jau³su² nxain¹ta¹ hai³txi³ ã³wi¹yhain¹ya³ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². Pau²lah³lo²nu¹tai²na² so¹lxi³ ã³wih¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 30 Nxain¹ju³kxai³lu² a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ jau³jau¹xai²na² ain³kxi²nũ²la² kũ³we²ki²la² ã³ne³wxe³ai¹nxa³ha²kxai³ ã³yã³nũ²kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². óyã³nũ²kxain¹nũ²la² Pau²lah³lo²nu¹ta² hxi²kxũn³txi³ sa²so¹ka³tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² sa²sai²ã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Sa²sai²ã³hĩ¹na¹ sa²yxo²tĩ¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 31 Nxain¹ju³kxai³la¹ su²lhã³te³lhxã³ nxe²xai³ai¹nha²kxai³ so³ta²to² nũ̱³ka̱³txi³su² te²a² hxi²kan¹jah¹lu¹tai²na² ĩ³hen³txain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³hen³txain¹te³nah¹lxi¹: \p — Je³ru³sa³lẽ² tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ he¹li²nyhain¹nĩn²tai¹. Nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 32 Nxa²ha¹te¹ so³ta²to² nũ̱³ka̱³txa² a²hxi²kan¹ju¹tu¹tai²na² a²sa³wi³ha³lxa² wa³su³txi³ tẽ³sxã³ tĩ̱³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ai¹nha²kxai³ a²nũ²a²nãu³xa² ĩ²ain¹ka³tu̱³ Pau²lah³lo²nu¹tai²li² su²lhã³te³lhxã³ ain¹ta¹ wxã³ye²nyhai¹nha²kxai³ hãi¹nxa¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 33 Nxain¹nxa²ha¹te¹ so³ta²to² hxi²kan¹jah¹lo²nu¹ta² hi²sen³su² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ũ³tĩ̱¹kxi²si¹jau³su² sa²no¹te³lhxã³ ã³sa²so¹ta¹hxai²hẽ¹la². ósa²so¹nũ²la² kwa³thi³lĩh³na² tĩh³no²ha¹li¹ sa²tai³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². Sa²tai³kxi²nũ²la² ĩ³wã̱³txi³te³nah¹lxi¹: \p — Jah¹lai²li² ĩh¹jah¹lo²ta̱n³te²la¹xã³? Ĩh¹nxe³ka²ya̱n³ti³ta̱³ he¹kxain¹si²lxi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 34 Nxa²ha¹te¹ a²nũ²a²nãu³xa² ĩ³ye³ye³li³ha²kxai³ hxi²kan¹txi³ ain³kxi²ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ Pau²lah³lo²nu¹ta² ã³wih¹si¹jau³su² ta¹hxai²hẽ¹la². \v 35 Nxa²ha¹te¹ es³ka²ta²ka³txa² ka³la³te³lhxã³ ain¹ta¹ a²nũ²a² nũ̱³ka̱³txa² ãn³sa²ta̱³ti³hex1ye²yai¹nxa³ha²kxai³ hãi¹sxã³ su²lhã³ti³ten³khaix1ye²yhai¹nha²kxai³ ã³nhxi²ka¹nyhain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ sa²yxe²ta³wxe̱³kxi²so¹nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 36 Nxa²ha¹te¹ a²nũ²a²nãu³xa² ĩ³kaix1te³nah¹lxi¹: \p — Su²lhã³txa²sĩ¹nhẽ³le¹. Su²lhã³txa²sĩ¹nhẽ³le¹. Nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Pau²lah³la² a²yxo²wãn³txa² ĩ³wa³lxĩn³nha²jau³su² \p \v 37 Nxa²ha¹te¹ sxih²yxo²a² ã³wih¹te³lhxã³ tãu³a² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹, so³ta²to² hxi²kan¹ta² ĩ³wã̱³txi³te³nah¹lxi¹: \p — Ĩ³ye³kxi¹nxa²ha³la²wi¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ so³ta²to² hxi²kan¹ta² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Kre²ka² wãn³txa² wxãin²txi³ e³in¹te²la¹xã³? \v 38 E³ji²jah³lo²sxan³ji¹wi¹? Ha³la³je¹nhĩ¹nai³tã² E³ji²jah³lai¹tã² a²nũ²a²nãu³xa² ka³lxa¹te²a² 4.000 nxe³tũ̱³ka̱³txa² ã³sa²so¹sxã³ kãin² ko̱³nxe³ti³ kãi³ai¹nha²kxai³ sxi²je³na² yxo²ha³kxa¹ ã³nhe¹kxi²nyhain¹nũ²la² ha³lo²a² sxi²ha² yũ²nxa³ko³xa² ã³sa²so¹sxã³ ai³nyhain¹nũ²hẽ³li¹. A²nxe³jah¹lo²sxan³te²la¹xã³? Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 39 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Txai²na² sa²kxai³lu² Ju³te²ah³lo²sa̱¹wi¹. Tar²so³thĩ³na² Si³li²si²a²ko³xan¹thĩ³na² txon¹jah¹lo²sa¹wi¹. A²nxe³thĩ³na² nẽn³kãin²khaix1te²ju²hẽ³li¹. Nxe³ha²kxai³ a²nũ²a²nãu³xai²li² ĩ³ye³kxi²ti³ten³sa³nhai¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 40 Nxa²ha¹te¹ so³ta²to² hxi²kan¹jah¹lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Ĩ³ye³kxi²txai¹nu¹li¹. Nxe³ai¹nha²kxai³ es³ka²ta²ka³txa² ĩ³sa²yxau³nũ²la² ĩ³ka³nahx2si¹jau³su² wxa²ye³wxã̱ix3sa²kxai³ ĩ³ka³nah²xain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² E³bre²ah³la² wãn³txa² ĩ³ye³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². \c 22 \p \v 1 Ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Txa²wã³tã̱³nãu³sxu² txa²wĩ³na²nãu³su² yah³lxi¹lxi¹. Nxa¹ju³tai²li² ĩ³yau¹ũ³nx2ta¹tu¹wi¹. Ain³kxi²sah¹lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 2 Nxa²ha¹te¹ tũ̱¹ka̱³txai²li² E³bre²ah³la² wãn³txa² ain³kxain¹nũ²la² ka³nah²xain¹ta¹hxai³hẽ¹la². \p \v 3 Nxe³nũ²la² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Txai²li² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sa¹wi¹. Tar²so³thĩ³na² Si²ri³a³ko³xan¹thĩ³na² txon¹jah¹lo²sa¹wi¹. Txo¹na¹nũ²la² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ai³na¹nũ²la² Ka³ma³li³e²lah³lo²nu¹tai²na² hi²sen³su² txa²wã¹si³yah³la²nãu³xu¹tai²na² wãn³txa² yxo²ha³kxa¹ ĩ³yau¹ũ³sain¹na²hẽ³li¹. Nxe³sai¹nha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ya³lo³jah³lxin¹ka³tu̱³ sa²yxo²we¹jah³lxin¹kxa² yãx1jah¹lo²sa¹wi¹. \v 4 Nxa¹ha²kxai³ a²nũ²ai²li² Je³su²jah³lai¹tã² wãn³txa² ãn³si³tẽ³kxi²te²a² ĩ³hat1txai¹na¹hẽ³li¹. A²nxe³tũ̱³ka̱³txa² in³txi³su² ta̱³nxa² txu¹su² ta̱³nxa² nxe³kxan²ti³ khãuh³lxa³txain¹tu³ha¹hẽ³li¹. Nũ̱³kxũn³txi³ sa²so¹ain¹sã²na¹ka³tu̱³ hã²wxãn³txa³ ũ³tĩ̱¹kxi²ta̱³nxa² su²lhã³ta̱³nxa² nxai¹na¹hẽ³li¹. \v 5 Nxe³na¹ju³ta² Sũ̱³na² sxi²ha² wã³nxĩn¹ta² si³yxau³jah¹la² ĩ²sai¹nha²kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² a²hxi²kan¹txi³nãu³xa² ĩ²sai¹nha²kxai³ nxe³sain¹na²hẽ³li¹. Kãi³a¹jau³su² ĩ³wã̱³txi³txai¹nhẽ³li¹. Ki³han³txa²nãn³khih³ nxe³nx2ta¹nhai¹. Jã¹nxain¹ju³kxai³lu² ha³te̱h³nxã³nxa² ũ³wha²li¹lain¹te³nah¹lxi¹: “Ta³mas²ko²thĩ³na² ã³nxain¹kxai²nãn²tu̱³ wxa²nũ̱³ka̱³txa² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²ain¹te²na² ĩ³ha¹txin¹kxai²nãn²tu̱³ sa²so¹ai¹nĩn¹ka³tu̱³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ũ³tĩ̱¹kxi²txai¹nhẽ³li¹. Nxẽn¹ka³tu̱³ khãuh³lxa³ti³txai¹nhẽ³li¹.” Nxe³jau³su² wha²li¹txã³nxai²li² ũ³hũ¹sai¹nha²kxai³ ai³na¹hẽ³li¹. \s1 Pau²lah³la² yxo²ĩ² ã³si³wxe³jau³xai³tã² ĩ³hen³txain¹jau³su² \p \v 6 Ai³na¹ti̱³kxai³lu² Ta³mas²ko²thĩ³na² ya̱u³so³na¹hẽ³li¹. Nxe³ha²kxai³ ne³ka³ka³tãu³a² oh³xa² wa³su³txi³ ha³te̱t1sa²kxai³ hxi²kan¹txi³ ĩ³sa²nxũ³nxa³hẽ¹li¹. \v 7 Nxa¹tãu³a² ã³ya³hi²na¹tãu³a² wãn³txai²li² ain³kxi²na¹te³nah¹lxi¹: “Sau²lah³lãi³. Sau²lah³lãi³. Ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ khãuh³lxa³txi³san¹thi²lxi¹?” Nxe³sain¹na²hẽ³li¹. \p \v 8 Nxa²ha¹te¹ ĩ³ye³kxi²na¹te³nah¹lxi¹: “Ĩh¹jah¹lo²ta̱³nhĩn¹ji¹wi¹?” Nxe³ai¹na¹hẽ³li¹. Nxa²ha¹te¹: “Je³su²jah³la² Na³sa³re²thĩ³na² yxau³kxi²na¹jah¹lai¹ta²lxi³na¹wi¹. Ye³khãuh³lxa³ti³san¹kxah³lo²sa¹wi¹.” Nxe³sain¹na²hẽ³li¹. \p \v 9 Nxe³jau³xai²na² txai²na² so¹lxi³ ain³kxai¹na¹hẽ³li¹. Txa²sa³wi³ha³lxai²na² ha³lo²a² ha³te̱t1ju³ta² so¹lxi³ ĩ²ain¹na²hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ wãn³txi³khai³la³ ain³kxai¹nxa³hẽ³li¹. \v 10 Nxe³sxã³ ĩ³wa²lũ³xi²na¹te³nah¹lxi¹: “Ĩh¹nxe³ju³ta² kãi³te³la¹ji¹wi¹?” Nxe³na¹hẽ³li¹. Nxe³ha²kxai³: “Ĩ³sa²yxau³txu¹li¹. Ta³mas²ko²thĩ³na² ã³wih¹txu¹li¹. Nxẽn¹kxai²nãn²tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² kwa³na³nxa²ju³ta² ĩ³hen³txi³nxa²tu¹wi¹.” Nxe³sain¹na²hẽ³li¹. \p \v 11 Nxa²ha¹te¹ ha³lo²a² kãin² ha³te̱¹tha²kxai³ ye³ka³tũ̱³ta³kxi²sa³hẽ¹li¹. Nxe³ha²kxai³ txa²sa³wi³ha³lxa² hxi²ki³sa³nũ²la² sxi²je³na² tẽ³sxã³ ã³nxai³sa³na²hẽ³li¹. \v 12 Nxe³nxa²ha¹te¹ sxi²je³na² A³na³ni²ah³la² yxau³hxai²na²hẽ³li¹. A²nxe³jah¹la² Ju³te²a² wãn³txu¹txai²na² yxo²ha³kxa¹ sa²yxo²wet1hxai²na²hẽ³li¹. Nxe³ka³tu̱³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ wi¹le³kxi²nyhain¹na²hẽ³li¹. \v 13 A²nxe³jah¹la²kxai³la¹ ã³wih²xa² wxã³sxã³ ĩ³ye³kxi²sain¹te³nah¹lxi¹: “Sau²lah³lãi³. Txa²wã³tã̱³si¹lxi¹. Hĩ¹na² wi¹lĩ²nhãn¹tu¹wi¹.” Nxe³sai¹nhĩ¹na¹ ye³we²nxi²sa³hẽ¹li¹. \v 14 Nxa²ha¹te¹ ĩ³ye³kxi²sain¹te³nah¹lxi¹: “Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³jah¹lo²nu¹tai²na² txa²si³yah³la²nãu³xu¹tai²na² sa²yxo²we¹tain¹kxah³la² Si³yxau³jah¹lo²nu¹tai²na² te²hi²sen³su² ĩ²sxã³ sa²so¹nxain¹na²hẽ³li¹. Nxe³ha²kxai³ a²wãn³txai²li² a²ten³jau³xai²na² a³la³kxi²ti³hi¹txa²tu¹wi¹. A³la³kxi²ti³hi¹txa²sãn²kxa²yu³su² Je³su²jah³la² Wi¹lhin¹ta² Si³yxau³jah¹la² ĩ²in¹ju³tain²txi³ a²wãn³txa² ain³kxin¹ju³tain²txi³ nxẽn¹tu¹wi¹. \v 15 Nxẽ¹nha²kxai³ ju¹tai²li² ĩ²in¹ju³tai²na¹ e³kxi²nxa²jau³xai²na¹ a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ĩ³ye³kxi¹txai¹nĩn¹tu¹wi¹. \v 16 Nxẽn¹jut3su² ha²ya̱³kxa² wah³nxe³sẽ¹li¹. Ĩ³sa²yxau³sẽ¹li¹. Ĩ̱³yau³xa² ũ³hũ̱¹kxi²sa²sai¹nxa²sih¹nxa²jau³su² ĩ³ye³kxi¹txai¹nhẽ³li¹. Nxẽn¹kxai²nãn²tu̱³ Je³su²jah³la² wãn³txa² yxo²ĩ²in¹kxai²nãn²tu̱³ wxa²ko̱³nxe³nxa²ju³ta² Txa²wã¹sũ̱³na² sa²kxai³lu² nxe³wã²na³kxi¹nxa²tu¹wi¹.” A³na³ni²ah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³sain¹na²hẽ³li¹. \s1 Pau²lah³la² e³kxi²ju³tan¹te²kxa³ya̱³la²yau³su² \p \v 17 Nxa¹nũ²la² hã²wxãn³txa³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ã³wa̱³li²na¹hẽ³li¹. ówa̱³li²na¹tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ã³wih¹sxã³ ĩ³ye³kxi²na¹tãu³a² hxi²sxã³nho³tẽx3jut3sũ̱³ju³ta² ĩ²a¹hẽ³li¹. \v 18 Ĩ²a¹ju³ta²sa¹ Txa²hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹la² ĩ³ye³kxi²sa²te³nah¹lxi¹: “Je³ru³sa³lẽ²thĩ³nãn¹ta² nũ̱³ka̱³txa² wxa²wãn³txa² ĩ³ye³kxai¹nĩn¹jau³xa² sa²yxo²ã³nxain¹tu¹wi¹. Nxe³ha²kxai³ wa³su³txi³ a³li³xi¹sẽ¹li¹.” Nxe³sain¹na²hẽ³li¹. \p \v 19 Nxa²ha¹te¹ ĩ³wa²lũ³xai¹na¹te³nah¹lxi¹: “Txa²hxi²kan¹jah¹lãi³. A²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ o²la³kxi²na¹ju³tai³tã² e³lxah¹ ĩ²sai¹nhxai²na²hẽ³li¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² ã³wih¹sa²the³tũ²la² wxa²sa³wi³ha³lxa² yxo²ĩ²nxain¹te²a² sa²so¹sxã³ ũ³tĩ̱¹kxi²ta̱³nxa² ĩ³wai¹ta̱³nxa² nxe³nhxai²na¹hẽ³li¹. Ju¹ta² yxo²ha³kxa¹ e³lxah¹ ĩ²sai¹nhxai²na²hẽ³li¹. \v 20 Nxe³ain¹kxa²yu³su² Es³te³vãu²ah³la² wxa²sa³wi³sai³tã² su²lhã³ai¹nhĩ¹nai³tã² ĩ²nũn³na¹hẽ³li¹. ‘Wi¹na³li¹.’ Ai¹na¹jau³su² ai¹na¹hẽ³li¹. Nxa¹ha²kxai³ su²lhã³ain¹ta³nũ̱³ka̱³txai²na² hxi²ki³te²na² sa²kxai³ a²wã²la² sa²hau³ko³kxain¹to³ha¹hẽ³li¹.” Nxe³na¹hẽ³li¹. \p \v 21 Nxa²ha¹te¹ Txa²hxi²kan¹ta² Si³yxau³jah¹lai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: “Ai³txa²sã²nũ¹li¹. Nxẽ¹kxai²nãn²tu̱³ ha³lo²a² u²ko³xai²na² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãn¹ta³ko³xai²na² ĩ³sa²si¹hã³nxa²ha¹tu¹wi¹.” Nxe³sain¹na²hẽ³li¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 22 Nxa²ha¹te¹ a²wi¹lhĩ¹na² wi¹lain³kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Yxãn¹ta¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te²nãn¹ta³ko³xa² ĩ³sa²si¹hã³si¹jau³su² jau³jau¹xai²na² ain³kxain¹tãu³ hi̱t3txain¹sxã³ ĩ³kaix1tain¹te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³lai²li² su²lhã³txa²sĩ¹nhẽ³le¹. Ĩ³la³thi¹ti³hex1sĩ¹nxa³we¹. Ka³te̱n³su² yxau²xai³ju³ta² ten³ti³hex1sa²sĩ¹nxa³nha²we¹. Nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 23 Nxe³ha²kxai³ ĩ³a̱n³ta³kxi²khaix1ai¹nha²kxai³ kãin² ĩ³wxan¹tai¹nha²kxai³ wã²la²ka³lo³a² hxi²tẽ³nha²sxã³ ĩ³txu³kxin²tai¹nha²kxai³ kĩ̱h³nũ̱³xa² wxa²xu̱h³sa²ka²la¹lhin³tai¹nha²kxai³ yxain¹ta¹hxai²hẽ¹la², kãin² ĩ³a̱n³ta³kxin²tain¹sa³ka². \v 24 Ain¹nxa²ha¹te¹ so³ta²to² a²hxi²kan¹jah³lu¹ta²kxai³lu² ju¹tai²na² ĩ²ain¹nũ²la² a²sa³wi³ha³lxa² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³lai²li² sa²wi¹jah¹lxi³hẽ¹li¹, sxi²hẽ¹nai²na²su¹. Yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ tũ̱¹ka̱³txai²na² ĩ³a̱n³ta³kxain¹ju³ta² si³yxau³tãu³a² a³ya³ti²ki̱³tu¹wi¹. Nxe³ha²kxai³ ye³ka³lxa¹txi³ nũ³kxũn³txi³ ĩ³ta³lo³wai¹txai¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 25 Nxa²ha¹te¹ sa²tai³kxain¹tãu³a² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txai²li² Ro³ma²no² nũ̱³ka̱³jxah¹lo²sa̱¹wi¹. Nxa¹ha²kxai³ ĩ³ta³lo³wait1sah²lxin¹ju³ta² wain³ji¹wi¹? Txa²wã¹hxi²kan¹jah¹lai²na² yen³nãu³a² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li²sai¹nxa³tai¹tu³wi¹. Nxe³sai¹nxa³ha²kxai³ txa²wãn³txa² ya²lan³tu̱³ta̱³nxa² ki³han³tu̱³ta̱³nxa² ã³ne³wxe³yah²lxan³tai¹ti²tu³wi¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 26 Nxa²ha¹te¹ sa²tai³kxi²tũ̱³ka̱³txa² ain³kxi²nũ²la² a²hxi²kan¹jah¹lo²nu¹tai²na² ĩ³hen³txain¹nxa²ha¹te¹: \p — Jah¹lai²li² Ro³ma²no² nũ̱³ka̱³jxah¹lo²su² na³li¹. Nxe³ha²kxai³ wi¹lĩ²jah³lxi³sã²nhẽ³li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 27 Nxa²ha¹te¹ a²hxi²kan¹jah¹lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³wã̱³txi³te³nah¹lxi¹: \p — Ro³ma²no² nũ̱³ka̱³txi³sin¹jau³xai²li² ya²la³tu̱³tin¹te²la¹xã³? Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Ya²la³lyau³xai²la¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 28 Nxa²ha¹te¹ a²hxi²kan¹jah¹lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Txai²li² a²kxã³nxa¹ ũ³yho³hi²txã³nxa² kãin² ũ³yho³hi²hain¹sã²na¹ka³tu̱³ Ro³ma²no² nũ̱³ka̱³txi³su² we¹na¹hẽ³li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Txai²li² Ro³ma²no² nũ̱³ka̱³txi³su² sxã³ txon¹te²sa¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 29 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² yxo²ĩ²ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²hxi²kan¹jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ yu̱h³lxi³ha²kxai³ ũ³tĩ̱¹kxi²ta¹hxai²nxa³hẽ¹la², Ro³ma²no² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³la². \s1 Hxi²kan¹ta² ã³nũ²kxi²tũ̱³ka̱³txa² ĩ³wã̱³tain¹jau³su² \p \v 30 Nxa²ha¹te¹: \p — Ju¹tai²li² wain³txi³ ã³ne³wxe³ti³ten³sa³nha²khih³. Nxe³jau³su² ka³tu̱³ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ sa²ta²la³kxi²sãn²nũ²la² hã²wxãn³txa³ wã³nxĩn¹ta² si³yxau³te²nãu³xa² ĩ³kaix1tha²kxai³ Ju³te²a² hxi²kan¹ta² ã³nũ²kxi²te²nãu³xa² ĩ³kaix1tha²kxai³ nxe³tũ̱¹ka̱³txai²na² a²yen³nãu³a² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² sa²so¹sxã³ ũh³wxe³tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \c 23 \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² Ju³te²a² hxi²kan¹txa² ã³nũ²kxi²te²nãu³xa² ten³sa²tã³la³kxi²nha²sxã³ ĩ²sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Txa²wã³tã̱³nãu³syah¹lxi¹lxi¹. Ain³kxi²sah¹lxi³hẽ¹li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a² yxau²xai³la¹ju³ta² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li²nha²ti³he¹nxẽn²nxa³wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 2 Nxa²ha¹te¹ wã³nxĩn¹ta² si³yxau³jah¹la² A³na³ni²ah³lo²su² jah¹lan²tu̱³ a²sa³wi³ha³lxa² ka³lu³sa³ yxau³ain¹te²na² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³lai²li² wxa²yxo²su²jah¹lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 3 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Wxãi²na² wi¹lhin¹ki³lxo³nxi¹lxi¹. Yxãn¹ta¹ ko̱³nxe³thi¹ni¹lxi¹. Ĩ³yĩ¹li²san¹ju³ta² wai³nxa³wi¹. Txa²wã¹yah³la²nãu³xai³tã² wãn³txa² wet1txa³lxi¹. Wxa²yxo²su²lha²si¹hai¹nĩn¹jau³su² kwa³na³ai¹ni¹lxi¹. Jau¹xai²na² wai³nxa³wi¹. Nxe³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² wxa²yxo²su²nxa²tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 4 Nxa²ha¹te¹ jau³jau¹xai²na² ain³kxain¹nũ²la² in³txi³nãu³xa² ten³sa²tã³a² yxau³ain¹te²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Wã³nxĩn¹ta² si³yxau³jah¹la² Txa²wã¹sũ̱³na² wã²nxa³kxa² so¹jah¹lo²su² te²jai¹ti²tu³wi¹. Nxe³ha²kxai³ ko̱³ti³hen³tai¹nĩn¹jau³xa² wai³nxa³wi¹. Nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 5 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Txa²wã³tã̱³nãu³xãi³. Ju¹tai²na² wã³nxĩn¹ta² si³yxau³jah¹lo²su² ju¹ta³la³ ko̱³nha²nxa³hẽ²li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txu¹tai²na² sa²yxo²we¹te²sa¹wi¹. A²nxe³jau³xu¹tai²na² nxe³te³nah¹lxi¹: “Wxa²hxi²kan¹jah¹la² ko̱³te³kxi²txa³hẽ¹li¹.” Nxe³jau³xu¹tai²na² sa²yxo²ã³a¹ju³ta² ten³sa²nxa³nhai¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 6-8 Nxa²ha¹te¹ Ju³te²a² a²hxi²kan¹ta² nũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² a²wã³kxi³kxai³lu² sa³tu³se²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ a²wã³kxi³kxai³lu² fa³ri³se²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ha²kxai³ nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³ju³kxai³lu² sa³tu³se²a² nũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² a²nũ²a² ya³lu²khaix1te²a² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²ju³ta³nũ³a² yxo²ĩ²xa³ha²kxai³ a²nũ²a² yãu³ka³txa² yũ³ju³ta² yxo²ĩ²xa³ha²kxai³ oh³xan¹jah¹la² yũ³ju³ta² yxo²ĩ²ai¹nxa³ha²kxai³ nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxain¹ta¹ fa³ri³se²a² nũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² ju¹ta² yxo²ha³kxa¹ yxo²ĩ²ta³lu²nain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Jã¹nxe³ju³kxai³lu² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ju¹tai²na² a³la³kxi²nũ²la² ĩ³kaix1te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. Txa²wa³tã̱³nãu³syah¹lxi¹lxi¹. Txai²na² sa²kxai³lu² fa³ri³se²ah³lo²sa̱¹wi¹. Txa²wĩ³na² fa³ri³se²a²lo²su² te²ju²hẽ³li¹. Nxe³na¹jut3su² a²nũ²a² ya³lu²khaix1kxai²nãn²tu̱² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²ju³ta² yxo²ĩ²a¹ha²kxai³ ya³nãn³ta³ki²la²sxã³ wah³nxe³na¹ha²kxai³ nxe³na¹ju³ta² ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li²sah¹lxi¹lxi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ jau¹xai²na² ain³kxain¹nũ²la² ã³nhai²ta³lxi³ka³tu̱³ fa³ri³se²a² nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² sa³tu³se²a² nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² yxo²xũ̱n³txi³ ĩ³ye³ĩ³yi²lho¹kxi²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 9 Nyhai¹nha²kxai³ fa³ri³se²a² jah³la²nãu³xu¹tai²na² a²nũ²a² wha²li¹txã³nxa² a²hoh³lxi³su² te²nãu³xa² yxo²xũ̱n³txi³ ĩ³ye³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Jah³lai²li² ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³ta³la³ yũ²yai¹nxa³nũ²nhai¹. Nxe³ha²kxai³ a²yãu³ka³txa² ta̱³nxa² oh³xan¹jah¹lai²la³ ta̱³nxa² ĩ³ye³kxi²hĩ̱³te²la¹ku² nxe³nũ¹hain¹ki̱³nhai¹. Nxe³ha²kxai³ hãi¹nxa¹jah¹lxi³sã²lxi¹. Nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 10 Ain¹tah¹lxa¹ ha²ya̱³kxa² ĩ³kwa̱i²ta³lxi³ti³he¹xai¹nxa³ha²kxai³ so³ta²to² hxi²kan¹jah¹lo²nu¹tai²na² a²ẽ¹nãn¹jau³kxai³lu¹: \p — Pau²lah³lai²li² nũ³ki³la³kxi² sa²sin³so¹ain¹kxai²nãn²tu̱³ sa²ya²lu¹tain¹te³lin¹ji²? Nxe³jau³su² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ sa²so¹xi²si¹nyhain¹jau³su² so³ta²to² a²sa³wi³ha³lxi³nu¹tai²na² sa²si¹hã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxai¹nha²kxai³ tĩ̱¹kxi²thĩ³nai²li² sa²wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 11 Nxe³ha²kxai³ ka³nxah³ton³tãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² ã³tĩ̱³sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³lãi³. Yu̱h³lxi³txa³hẽ¹li¹. Ĩ³ya³lo³ti²khaix1nxe³sẽ¹li¹. Je³ru³sa³lẽ²thĩ³nãu³ai²na² txa²wãn³txa² wain³txi³ ĩ³hen³txai¹nĩn¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxẽ¹kaix3 jã¹nxe³sxã³ Ro²ma²thĩ³na² ĩ³hen³txain¹nũ³nĩn¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Pau²lah³la² hãi³a² he³son³kxi²sxã³ su²lhã³te³lhxã³ nxain¹jau³su² \p \v 12 Nxa²ha¹te¹ ka³nxa³ha²ta³a² Ju³te²a² in³txi³nãu³xa² ã³ki³nũ²kxain¹sxã³ hãi³a² ĩ³ye³lain¹te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³lai²li² su²lhã³a³sah¹lxi³wxi¹. Yain³txa² ten³ni³lxa³ha²kxai³ ĩ³na²kxi³jau³xa² ten³ni³lxa³ha²kxai³ nxe³ki̱³nhai¹. Su²lhã³sãn²ki̱³kxai²nãn²tu̱³ yain³ni² ĩ³na² nxe³ki̱³tu¹wi¹. Nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 13 A²nxe³tũ̱³ka̱³txai²li² in³txa² ka³lxa¹txi³ 40 ta̱³nxa² 50 ta̱³nxa² nxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 14 Nxain¹nũ²la² hãi³a² ĩ³ye³li³ta² nũ̱³ka̱³txai³tã² a²wãn³txi³kxai³lu¹, Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² wã³nxĩn¹te² a²hxi²kan¹ti³nãu³xai²na² Ju³te²a² a²hxi²kan¹ti³nãu³xai²na² nxẽn³tain¹sxã³ nxe²ain³kxain¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³sãn²si¹lxi¹. Pau²lah³lai²na² su²lhã³nha¹ju³ta² so¹lxi³ ten³sa²sĩ¹nhai¹. Nxe³te³lhxã³ yain³txa² ã³na¹nha¹hẽ³li¹. Su²lhã³sã²nha¹ka³tu̱³ yai³nxi²sĩ¹na¹tu¹wi¹. \v 15 Nxe³nha¹ha²kxai³ wxãi²nãu³ ĩ³nxai²na² Ju³te²a² hxi²kan¹ta³nãu³xai²na² nxe³yah³lxin¹sxã³ so³ta²to² a²hxi²kan¹ta² ĩ³hen³txi³tain¹yah³lxi³sĩ¹nhẽ¹li¹. Pau²lah³lai²li² tẽ³sxã³ wxã³ain¹si¹nha¹jau³su² ĩ³hen³txi³txain¹yah³lxi³sĩ¹nhẽ³li¹. Yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ãh¹ĩ³wã̱³txi³sain³ki³lxo³xain¹nha¹tu¹wi¹. Nxe³nha¹ka³tu̱³ a²ha²tĩh³na¹ su²lhã³te³lhxã³ ã³wah³nxe³nha¹tu¹wi¹. Hãi³a² ĩ³ye³li³ta³nũ̱³ka̱³txa² nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 16 Nxe³nxa²ha¹te¹ Pau²lah³la² a²ha³lĩn³ta³ka³lxa² a²ki³lha³lxa² nxe³jah¹la² sa²kxai³lu² jau³jau¹xai²na² ain³kxi²nha²ta¹hxai²hẽ¹la². Pau²lah³lai²li² su²lhã³te³lhxã³ nxain¹jau³su² ain³kxi²nha²ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ ũ³tĩ̱¹kxa² ã³wxe³ain¹thĩ³na² ã³wih¹nũ²la² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³hen³txi³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 17 Ĩ³hen³txi³nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu² so³ta²to² hxi²kan¹jah¹lo²nu¹ta² ĩ³kaix1so¹sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Wẽ³sai²li² tẽ³in¹ka³tu̱³ wxa²hxi²kan¹jah¹la² hxi²ka² ũh³wxe³sẽ¹li¹. Wãn³txi³khai¹su² yũ²ain¹nha²wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 18 Nxai¹nha²kxai³ ũh³wxe³nũ²la² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³la² ũ³tĩ̱¹kin¹jah¹lai²li² ĩ³kaix1sain¹sxã³ wẽ³sai²li² wxa²hxi²ka² ũh³wxe³kxi¹nxa²si¹sain¹jau³su² kwa³na³sain¹na²li¹. Wãn³txi³khai¹xa² ĩ³ye³kxi¹nx2ti³ten³na³li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 19 Nxe³ha²kxai³ wẽ³sa² hxi²ki³sxã³ tẽ³nũ²la² nũh¹ ĩ³wã̱³txi³te³nah¹lxi¹: \p — Ĩh¹nxe³jau³ta̱³ ĩ³ye³kxi²sa²ti³ten³nxa²ji¹wi¹? A²hxi²kan¹jah¹lo²nu¹tai²na² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 20 Nxa²ha¹te¹ ĩ³wa²lũ³xi²ti³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² e³kxi²nyhain¹na²hẽ³li¹. E³kxi²nyhain¹te³nah¹lxi¹: “Ka³nxa³ha²tai²na² Pau²lah³lai²li² ãh¹ ĩ³wã̱³txi³te³lhxã³ tẽ³sxã³ wxã³si¹hain¹jau³su² sa²si¹hã³ki̱³tu¹wi¹. Wxã³kxai²nãn²tu̱³ wain³txi³ ã³ne³wxe³ki³lxo³te³lhxã³ ĩ³wã̱³txi³sĩ¹na¹tu¹wi¹.” Nxe³jau³xai²na² e³kxi²nyhain¹sxã³ ĩ³wã̱³txi³nx2tain¹tu¹wi¹. \v 21 Nxain¹ta¹ we¹txain¹txa³hẽ¹li¹. Nxe³sxã³ in³txi³nãu³xa² ka³lxa¹txi³ 40 ta̱³nxa² 50 ta̱³nxa² hãi³a² wah³nxe³kxain¹tu¹wi¹. Nxe³tũ̱³ka̱³txai²li² yain³txa² ã³i² ĩ³na²kxi²jau³xa² ã³i² nxain¹na²hẽ³li¹. Nxai¹nha²kxai³ Pau²lah³lai²li² su²lhã³ain¹sãn²ka³tu̱³ ĩ³yai³nxain¹tu¹wi¹. Nxe³ain¹jut3su² wxa²wãn³txa² we¹tai¹nĩn¹jau³nũ³a² wah³nxe³kxi¹nxain¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 22 Nxa²ha¹te¹ so³ta²to² hxi²kan¹jah¹lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Jau³jau¹xai²na² ĩ³ye³kxi²san¹jau³xa² a²nũ²a² ĩ³hen³txain¹txa³hẽ¹li¹. Nxe³nũ²la² wẽ³sai²li² a²ha³lo²nãu³a² ĩ³si¹jau³su² ĩ³sa²si¹hã³xi²ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Fe²lis³jah³la² hxi²ka² ã³yã³yũ¹nyhain¹jau³su² \p \v 23 Nxa²ha¹te¹ a²sa³wi³ha³lxai²na² in³txa² ha¹li¹ ĩ³kaix1sxã³ ĩ³sa²si¹hã³te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³wxi¹. So³ta²to² nũ̱³ka̱³txa² ka³lxa¹txi³ 200 nxe² wxa²hau³ko³ti² ka²va¹la² ya̱u³kxi²tũ̱³ka̱³txai²li² ka³lxa¹txi³ 70 nxe² wxa²hau³ko³ti² a²nũ²a² ã̱³xa² nũ̱³ka̱³txa² hi³ki²a³la² nũ̱³khe¹txi³ o²la³kxain¹tũ̱³ka̱³txa² ka³lxa¹txi³ 200 nxe² wxa²hau³ko³ti² nxe³jah³hẽ¹li¹. Nxe³ya³hin¹kxai²nãn²tu̱³ ka³nxah³ta² sa²ka²nĩ¹nĩ¹tãu³a² Se²sa³re²a²thĩ³na² ã³nxai³jah³lxi³hẽ¹li¹. \v 24 Pau²lah³lai²li² ka²va¹lai²na² sa²ka³ti³wxe̱³kxi²so¹sxã³ ã³nxai³jah³lxi³hẽ¹li¹. Yxah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ Fe²lis³jah³la² Ju³te²a²ko³xa² a²wa³kxẽn³yah³la² win¹ta² ũ³hũ¹txain¹yah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 25 Nxe³nũ²la² ha³te̱h³nxã³nxa² ũ³wha²li¹lhũ³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 26 Ain¹te³nah¹lxi¹: \p — Ko³ver³na³to² Fe²lis³jah³lãi³. Ju³te²a²ko³xa² wa³kxẽn³yah³lo²si¹lxi¹. Txai²li² Klau²ti³o³ Li²si³ah³lo²sa̱¹wi¹. Wa²su¹wa²su¹nĩn¹ta¹ji¹wi¹? Txai²li² wa²su¹wa²su¹na¹wi¹. \p \v 27 Hĩ¹na² a²nũ²a² ĩ³sa²si¹hã³ũh¹nxa²ha¹wi¹. Nxa¹ha²kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ko̱³nxe³thin¹tũ̱³ka̱³txai²na² hxi²ka² sa²so¹na¹hẽ³li¹. Su²lhã³te³lhxã³ nxe³te²nũ³su² nũ³kxũn³sxã³ ã³nũ²kxain¹nũ²hẽ³li¹. Nxai¹nha²kxai³ jah¹lai²li² Ro³ma²no² jah¹lo²su² ha²kxai³ txa²sa³wi³ha³lxa² sa²si¹hã³a¹ha²kxai³ ã³non²ta³kxai¹na¹hẽ³li¹. \v 28 Ko̱³nxe³ti³hin¹ye¹nx2ti³ta²nũ²nhai¹. Na¹jau³su² na¹ka³tu̱³ ĩ³yau¹ũ³nhi²yain¹kxai²nãn²tu̱³ wain³txi³ ĩ³yĩ¹lain¹tai²lã¹na¹jau³su² Ju³te²a² hxi²kan¹txi³ nũ̱³ka̱³txa² hxi²ka² ĩ³sa²si¹hã³ai¹na¹hẽ³li¹. \v 29 Nxe³nũ²la² ko̱³to²la³kxain¹ju³ta² yũ²nxa³ha²kxai³ hxi²kan¹txi³ su²lhã³ain¹ta̱³nxa² ũ³tĩ̱¹kxain¹ta̱³nxa² ye²nxain¹nxa³lho³li¹. Nxe³yãn¹ta¹ Ju³te²a² wãn³txu¹tai²na² so¹lxi³ sa²yxo²ã³ye¹nx2tin²tai¹. \v 30 Nxe³ha²kxai³ Ju³te²a² in³txi³nãu³xa² su²lhã³ti³te³nain¹jau³su² hãi³a² wah³nxain¹jau³su² ain³kxi²nha¹ka³tu̱³ ĩ³sa²si¹hã³ũh¹nxa²ha¹wi¹. Nxe³ha²kxai³ tũ̱¹ka̱³txai²li² ã³wxã³sxã³ ĩ³hen³txi³nxa²si¹hai¹na¹jau³su² kwa³na³ai¹na¹hẽ³li¹. Nxe³na¹jau³su² nxa¹wi¹. Ta³lun²na¹wi¹. Klau²ti³o³ Li²si³ah³la² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 31 Nxe³nũ²la² so³ta²to² nũ̱³ka̱³txa² wãn³txa² whãi²na¹ sa²yxo²we¹tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ka³nxa³hi²tãu³a² Ãn³ti³pa²tri³te³thĩ³na² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ tẽ³sxã³ ã³nxai³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 32 Ka³nxa³ha²ta³a² a²yu̱³kxa² ã³nxai³ain¹ta³ nũ̱³ka̱³txa² ã³wa̱³la² ĩ³xain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxain¹ti̱³kxai³lu² ka²va¹la² ã³nxai³ain¹ta³ nũ̱³ka̱³txa² ã³nxai³li²sxã³ ãh¹ yan¹nãu³a² Se²sa³re²a²thĩ³na² ai³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 33 Tẽ³sxã³ ã³wi¹hain¹nũ²la² ha³te̱h³nxã³nxa² Fe²lis³jah³lo²nu¹tai²na² hxi²ka² sa²nũ¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Te²yã¹nxũn³sxã³ Pau²lah³lai²li² Fe²lis³jah³la² hxi²ka² ũ³hũ¹ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 34 Ain¹nxa²ha¹te¹ Fe²lis³jah³lai²li² ha³te̱h³nxã³nxa² ĩ²sãn²nũ²la² ĩ³wã̱³txi³te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³lãi³. Ĩh¹nxe³ta³ko³xa² yxau³te²sin¹ji¹wi¹? Nxe³nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² ĩ³wa²lũ³xi²te³nah¹lxi¹: \p — Se³li²si²a²ko³xa² yxau³te²sa¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 35 Nxa²ha¹te¹ Fe²lis³jah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³wa²lũ³xi²ti³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Tũ̱¹ka̱³txai²li² ko̱³te³kxi²nxain¹tũ̱³ka̱³txai²li² ã³wxã³ai¹nhĩ¹na¹ wxa²wãn³txa² ain³kxi¹nxa²ha¹tu¹wi¹. Nxain¹ka³tu̱³ E³ro²jah³la² sxi²ha² kãin²thĩ³na² ũ³tĩ̱¹kxi²si¹jau³su² kwa³na³ta¹hxai²hẽ¹la². \c 24 \s1 Pau²lah³la² ko̱³nxe³ti³ kãi³jau³su² ĩ³ki³ha¹kxain¹jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ a³lan²tãu³a² A³na³ni²ah³la² Sũ̱³na² sxi²ha² wã³nxĩn¹ta² si³yxau³jah¹la² wxã³ta¹hxai²hẽ¹la². Wxã³ka³tu̱³ta¹ a²nũ²a²nãu³xa² ĩ³hi²txa² wxã³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ju³te²a² a²hxi²kan¹txa² nũ̱³ka̱³txa² ã³wxã³ha²kxai³ Ter²tu³lo³jah³lai²na² ha³te̱h³nxã³nxa² a²hoh³lxi³sa²khaix1nxe³jah¹la² kxeh³kon³kxi²nxa³jah¹la² ã³wxã³ha²kxai³ nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxain¹ka³tu̱³ta¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ko̱³to²la³kxi²ki³lot3xain¹sxã³ ĩ³ki³han³jau³su² e³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 2 Nxe³ha²kxai³la¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³kaix1so¹sãn²nũ²la² Ter²tu³lo³jah³la² ko̱³te³kxi² ã³si³wxe³te³nah¹lxi¹: \p — Fe²lis³jah³lãi³. Txa²wã¹ha³lo²a² sa²hãu²not3ja³sa²sĩ¹nhxai¹nhẽ³li¹. A²hoh³lxi³si¹nha²kxai³ wi¹lhau³kot3ja³sa²nhĩn¹tai¹ti²tu³wi¹. \v 3 Nxe³ha²kxai³ wi¹lxo³kxi²sa²nhĩn¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³ha²kxai³ sa²nẽn¹kxi¹nx2nha¹wi¹. \v 4 Nxe³nha¹jut3su² wãn³txa² ain³kxi²sa¹nha²kxai³ hxi²tha³txa²ha¹kxa²ya̱n³txi³su² nxe³nxa²ha¹nhai¹. Nxe³nxa²ha¹ha²kxai³ a³lu²te³nxa³lho³li¹. Jũ¹nxa² so¹lxi³ ain³kxi²sẽ¹li¹. \v 5 Jah¹lai²li² ha³nxeh³lxa³ti³ kãi³ũ¹nhẽ³lhxai²na²hẽ³li¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² yxo²ha³kxa¹ ul²yxau³kxan²ti³ he¹li³si¹jau³su² kwa³na³hxai²na²hẽ³li¹. Nxe³ha²kxai³ Na³sa³rẽ²na² nũ̱³ka̱³txa² a²hxi²kan¹jah³lai²la¹wi¹. \v 6 Nxe³sãn²kxa²yu³su² Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ã³khot3te³lhxã³ ã³wih¹na²hẽ³li¹. Nxe³ha²kxai³ ũ³tĩ̱¹kxi²na¹hẽ³li¹. Txa²wã¹yah³la²nãu³xu¹tai²na² wãn³txa² sa²yxo²wet1si¹ja³kxa³jau³su²: “Ko̱³nxe³thin¹ta̱³nxa² wi¹lhin¹ta̱³nxa² a³ya³txi²sĩ¹na¹tũ¹xã¹.” Nxe³nha¹hẽ³li¹. \v 7 Nxe³ta¹ Li²si³o³ah³la² so³ta²to² hxi²kan¹jah¹lan²tu̱³ ã³wxã³nũ²la² nũ̱³kxũn³txi³ sa²so¹kxi²sain¹sĩn¹na²hẽ³li¹. \v 8 Nxe³sain¹sĩn¹nũ²la² ĩ³yau¹ũ³nxa²si¹sain¹jau³su² kwa³na³sain¹na²hẽ³li¹. Nxe³jut3su² wãn³txa² ĩ³wã̱³txain¹sã²nĩn¹ka³tu̱³ ĩ³yau¹ũ³nxain¹kxai²nãn²tu̱³ wain³txi³ a³la³kxin¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 9 Nxe²e³nũ²la² Ju²te²a² nũ̱³ka̱³txu¹tai²na² ĩ³ye³kxi²ti³ãn¹jau³kxai³lu¹: \p — Wain³sĩn¹na³li¹. Wãn³txi³khai³xai²la¹wi¹. Nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxain¹ta¹ kãin² ki³ha³nain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Pau²lah³la² a²yxo²wãn³txa² ĩ³wa³lxĩn³nha²jau³su² \p \v 10 Nxa²ha¹te¹ ĩ³wa²lũ³xi²si¹jau³su² Fe²lis³jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² wxa²ye³wxã̱i³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Fe²lis³jah³lãi³. A²hoh³lxi³si¹lxi¹. A²nũ²a² wain³txi³ sa²hau³kot3sxai¹nhẽ³li¹. Nxe³na¹jut3su² ka³lih³kxi²la²nha² wain³txi³ ĩ³yau¹ũ³nx2ta¹tu¹wi¹. \v 11 Jã¹nxa¹jut3su² a³lan²ti³hĩ¹nai³tã² ye³ 12 nxe² a³lan²ti³hĩ¹nai³tã² Txa²wã¹sũ̱³na² e³kxi²si¹jau³nũ³su² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ã³wi¹ha¹hẽ³li¹. Nxe³na¹ju³ta² ya²la³tu̱³tu̱²na³na¹. Nxet3sxã³ a²nũ²a²nãu³xa² ĩ³wã̱³txi³txai¹nhẽ³li¹. \v 12 Jã¹nxe³na¹tãu³ai³tã² Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ã³wi¹ha¹tãu³a² yxo²xũ̱n³txi³ ĩ³ye³nxa³ha²kxai³ a²nũ²a²nãu³xa² he¹li³si¹hain¹jau³su² kwa³na³nxa³ha²kxai³ nxe²nxa³hẽ³li¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³na² ta̱³nxa² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² whãi²na¹ nxe²nxa³hẽ³li¹. \v 13 Nxe³kxa²yu³su² ko̱³nxe³ti³ ti³hit1sain¹jau³su² hxi²kan¹txi³ ĩ³ye³yxo²nũn¹nyhai¹nxa³lho³li¹. \v 14-16 Nxe³na¹ju³kxai³lu² tũ̱¹ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² ko̱³te³kxi²sain¹tũ̱³ka̱³txai²nãn²tu̱³ Moi³se²ah³lo²nu¹tai²na² ũ³wha²li¹txã³nxa² ain³kxi² Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² ũ³wha²li¹txã³nxa² ain³kxi² nxe³ai¹nhxai²tai¹ti²tu³wi¹. Nxain¹sxã³ a²nũ²a² ko̱³nxe³thin¹te²sa² ta̱³nxa² wi¹lhin¹te²sa² ta̱³nxa² nxe³te²a² yxo²ha³kxa¹ ya³lu²kxai²nãn²tu̱³ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³si¹jau³nũ³su² yxo²ĩ²ain¹te²jai¹ti²tu³wi¹. Nxain¹ka³tu̱³ wah³nxe³kxain¹te²jai¹ti²tu³wi¹. Nxain¹kxa² yã¹nxũn³te²sa¹wi¹. Jau¹xai²na² yxo²ha³kxa¹ yxo²ĩ²nũ³na¹wi¹. Nxa¹ha²kxai³ txa²ẽ¹nãu³ai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ²sa²ta̱³nxa² a²nũ²a² ĩ²sa²ta̱³nxa² nxe³sain¹sxã³ txa²ẽ¹nãu³ai²na² wi¹lxi³ yxau²xai³nha¹ju³ta² ten³sa³nhai¹. Nxe³na¹kxa²yu³su² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² ã³si³tẽ³kxi²jah¹lo²sa¹wi¹. Nxe³na¹ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² Si³yxau³ka³txai²na² txa²wã¹yah³la²nãu³xu¹tai²na² sa²yxo²we¹tain¹jah¹lain²txi³ sa²yxo²we¹tũ³na¹wi¹. Nxe³na¹ta¹ tũ̱¹ka̱³txai²na² ko̱³te³kxi²sain¹tũ̱³ka̱³txan²tu̱³ nxe³te²na² wãn³txi³kxai³lu¹: “Wãn³txa² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²kxi³ju³ta² wai³nxa³wi¹.” Jau¹xai²na² nxe³ain¹na³li¹. Ain¹kxan²ti³nũ¹ txai²na² sa²kxai³lu² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²te³sa¹wi¹. \p \v 17 Nxe³na¹jut3su² kwẽ³kxa² ko³ha¹li¹ ko³ha¹li¹ kwẽ³kon³sxã³ ul²xai³na¹hẽ³li¹. Hã²wxãn³txa³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ã³wa̱³li² ĩ³xi²na¹hẽ³li¹. Nxe³na¹tãu³a² txa²nũ̱³ka̱³txa² ũ³yho³hi²txã³nxa² wã²nhũ¹nxe² Txa²wã¹sũ̱³na² kwa²ũ³hũ¹nxe² nxe³na¹hẽ³li¹. \v 18 Nxe³sxã³ ã³ta³lu²na¹ti̱³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ĩ³ha¹txi²sain¹na²hẽ³li¹. Nxe³sain¹to³ta¹ hai³txi³ ko̱³nxe³tũ̱³ka̱³txa² ã³si³tẽ³kxi²sai¹nxa³ha²kxai³ ã³nhe¹li³na¹ju³ta³la³ yũ²nxa³ha²kxai³ nxe³na¹hẽ³li¹. \v 19 Nxe³na¹ka³tu̱³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txai²li² nũ¹ka³na¹ A²si³a³ko³xa² wxã³ain¹te²nũ̱³ka̱³txai²li² thĩ¹nai²na² ĩ³ha¹txi²sain¹na²hẽ³li¹. Nxe³sain¹jut3su² ko̱³to²la³kxi²na¹ke³la³te²kxai³ ĩ³hen³txi³nxai¹nhĩ̱³nx2na³li¹. Yxãn¹ta¹ wxã³ye¹nxai¹nxãn³tai¹. \v 20 Ye¹nxai¹nxa³kxai²nãn²tu̱³ ti¹ai²li² wxã³ain¹tũ̱³ka̱³txai²na² sa²kxai³lu² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ĩ³wã̱³txi³sain¹jau³xai³tã² ĩ²sain¹na²hẽ³li¹. Ko̱³to²la³kxi²na¹ju³ta² yũ³yai¹na¹ke³la³te²kxai³ ĩ³yau¹ũ³sa²si¹hai¹na¹jau³su² kwa³na³txai¹nhẽ³li¹. \v 21 Jã¹nxa¹jut3su² yau³ka³na³ka³nat3sxã³ ã³te³nai¹nxa³hẽ³li¹. Nxe³na¹te³nah¹lxi¹: “A²nũ²a² ya³lu²te²a² ka³te̱n³ti³ ĩ³sa²yxau³xi²ju³ta³nũ³su² yxo²ĩ²a¹nhai¹.” Nxa¹jau³xai³tã² ĩ³ye³a¹ha²kxai³ hi̱t3sain¹na²hẽ³li¹. Nxe³na¹jau³su² ĩ³ye³ye¹nx2ta¹wi¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 22 Nxa²ha¹te¹ Fe²lis³jah³lo²su² hi²sen³kxai³lu² Je³su²jah³lai¹tã² wãn³txa² ã³si³tẽ³kxi²kxe³su² ã³ne³wxe³ha²kxai³ hãi¹nxa¹si¹jau³su² kwa³na³te³nah¹lxi¹: \p — Klau²ti³o³ Li²si³o³ah³la² wxã³hĩ¹na¹ ãh¹ ĩ³ye³kxi¹nx2ta¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 23 Nxa²ha¹te¹ a²sa³wi³sai²li² ĩ³kwa³na³te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³lai²li² ũ³tĩ̱¹kxi¹xi¹sẽ¹li¹. Yxãn¹ta¹ a²sa³wit3su² wxã³kxai²nãn²tu̱³ hãi¹nxã¹txa²hẽ³li¹. Yain³txi³su² ta̱³nxa² yen³kxi³su² ta̱³nxa² tẽ³sxã³ wxã³kxe³su² ũ³hũ¹txai²li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxai¹nha²kxai³ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ũ³tĩ̱¹kxi²xi²ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 Fe²lis³jah³la² Tru³si²la³ka³lxa² so¹sxã³ ã³kxi³jau³su² \p \v 24 Nxa²ha¹te¹ ye³ha¹la² a³lan²tãu³a² Fe²lis³jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² wa̱³li²ta¹hxai²hẽ¹la². A²sxe³xa² Tru³si²la³ka³lxi³su² ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³ta¹ka³lxa² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa¹ka³lxi³su² ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³ya³te²na² ã³wxã³ya³ha²kxai³ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² ĩ³kaix1te³nah¹lxi¹: \p — Je³su² Kris²tu³jah¹lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²kxi³ju³ta² ain³kxi²ti³ten³sa³nhai¹. Nxai¹nha²kxai³ jau¹xai²na² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³la¹ ĩ³yau¹ũ³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 25 Ĩ³yau¹ũ³jau³kxai³la¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wain³txi³ sa²yxo²we¹txa²hẽ³li¹. “Ko̱³nxe³ti³ kãi³ti³ten³sa³nha¹.” Nxĩn¹jau³la³ e³kxi²nha²txa³hẽ¹li¹. Kxãn³nãu³a² Txa²wã¹sũ̱³na² yen³nãu³a¹ kãi³ki̱³kxa² yo³ha² ũ³yho³hi²nẽ³tu¹wi¹. Wi¹lhin¹sxã³ kãi³ta̱³nxa² ko̱³nxe³ti³ kãi³ta̱³nxa² Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ki³kxai³lu² wain³txi³ ũ³yho³hi²xai³nẽ³tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ Fe²lis³jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² jau¹xai²na² ain³kxi²ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² yu̱h³lxi³khai¹nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Hĩ¹na² a³li³xi¹txu¹li¹. Hãi¹nxo³ki̱³tu¹wi¹. Kxãn³ton³sxã³: “Jã¹nxa¹tũ¹xã¹.” Na¹kxai²nãn²tu̱³ ĩ³kaix1txa²ha¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 26 Nxe³ha²kxai³la¹: \p — Pau²lah³lai²li² ũ³yho³hi²sain¹kxai²nãn²tu̱³ wi¹wi¹nxa² sa²tã³a¹tũ¹xã¹. A²ẽ¹nãn¹jau³su² ye³ka³lxa¹txi³ ĩ³kaix1so¹sxã³ ĩ³ye³kxi²nhyu¹to³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 27 Nxa²ha¹te¹ ye³ha¹li¹ kwẽ³kon³tãu³a² Por³si³o³ Fes²jah³la² ã³wẽ̱³non³jah¹lo²nũ³su² wxã³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Fe²lis³jah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txai²na² ũ³yhe³wãx3te³lhxã³ ha²kxai³ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ũ³tĩ̱¹kxi²wxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \c 25 \s1 Ro³ma²no² a²hxi²kan¹jah¹la² ĩ³hau³ko³tũh¹si¹jau³nũ³su² ĩ³ye³kxi²jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ Fes²jah³lo²nu¹ta²kxai³ ã³wẽ̱³not3te³na¹ ye³ha¹li¹ ka³na³ki² a³lan²tãu³a² Se²sa³re²a²thĩ³na² yxau³sãn²nũ²la² hã²wxãn³txa³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ai³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 2 Ai³tãu³a² Sũ̱³na² sxi²ha² wã³nxĩn¹ta² si³yxau³te²nãu³xa² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² hxi²kan¹txi³nãu³xa² nxe³sxã³ ã³wxã³nũ²la² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ko̱³nxe³te²lo³tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 3 Ko̱³nxe³te²lo³tain¹ka³tu̱³ Pau²lah³lo²nu¹tai²li² ã³sa²so¹sxã³ wxã³si¹jau³su² ĩ³ye³kxi²nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ka³tu̱³ nũh¹he³son³tain¹te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³la² wxã³tãu³a² hãi³a² wah³nxe³sxã³ su²lhã³ki̱³tu¹wi¹. Ain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 4 Nxa²ha¹te¹ Fes²jah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Se²sa³re²a²thĩ³na² kan²txi³ ũ³tĩ̱¹kxai¹na¹hẽ³li¹. Nxe³na¹ta¹ ye³jen¹na² ĩ³na¹tu¹wi¹. \v 5 Nxe³na¹kxai²nãn²tu̱³ wxa²hxi²kan¹txi³nãu³ ĩ³nxai²na² ã³nhi¹ti³ten³sah¹lxin¹kxai²nãn²tu̱³ ã³nhi¹syah¹lxin¹tu¹wi¹. Jã¹nxe³yah³lxin¹kxai²nãn²tu̱³ti² ko̱³to²la³kxi²ju³ta² yũ³ke³la³te²kxai³ wain³txi³ ĩ³yau¹ũ³sah²lxin¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 6 Nxe³nũ²la² a³lan²ta² ye³ 8 ta̱³nxa² ye³ 10 ta̱³nxa² nxe³tãu³su² tãu³a² yxaun³txain¹nũ²la² Se²sa³re²a²thĩ³na² ĩ³xain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³xain¹ka³tu̱³ a³lan²nũn³tãu³a² ã³nũ²kxi²thĩ³na² ã³wih¹sãn²nũ²la² a²hxi²kan¹ta² ã³wxe³ka³lo³a² ã³wxe³ta¹hxai²hẽ¹la². ówxe³nũ²la² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wxã³si¹jau³su² sa²si¹hã³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 7 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wxã³ye¹nxa²ha¹te¹ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² wxã³tũ̱³ka̱³txi³su² te² hi²sen³kxai³lu² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² tẽ³nũ²la² ki³han³sxã³ ko̱³nxe³te²lo³tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Yxãn¹ta¹ ya²lan³tu̱³jain¹ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². \v 8 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² ĩ³wa²lũ³xi²ti³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Txai²li² ko̱³to²la³kxi²na¹ju³ta² yũ²nxa³wi¹. Hai³txi³ txa²wã¹si³yah³la²nãu³xu¹tai²na² wãn³txa² sa²yxo²ã³nxa³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ko̱³te³nxa³ha²kxai³ Ro³ma²no² si³yxau³tũ̱³ka̱³txai²na² wãn³txa² sa²yxo²ã³nxa³ha²kxai³ nxa¹tai¹ti²tu³wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 9 Nxa²ha¹te¹ Fes²jah³lo²nu¹tai²na² hi²sen³kxai³lu² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ũ³yhe³wãx3te³lhxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³lãi³. Ko̱³nxe³te²lo³txain¹na³li¹. Nxe³ju³tai²li² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ai³lhxã³ ĩ³hau³ko³tũh¹nxa²ha¹ju³ta² ten³nxa²ji¹wi¹? Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 10-11 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Wxãi²na² Ro³ma²no² hxi²kan¹jah¹lo²si¹lxi¹. Txai²na² sa²kxai³lu² Ro³ma²no² nũ̱³ka̱³jxah¹lo²sa¹wi¹. Nxe³na¹ju³ta² ti¹a² ĩ³hau³ko³tũh¹san¹ju³ta² wain³na³li¹. Yxãn¹ta¹ Ju³te²a² hxi²kan¹ta² ĩ³hau³ko³tũh¹sain¹ju³ta² wai³nxa³wi¹. Su²lhã³sain¹ju³ta² so¹lxi³ te³nain¹na³li¹. Yxãn¹ta¹ ko̱³to²la³kxai¹na¹ju³ta² yũ³hxain²nxa³tai¹ti²tu³wi¹. Yũ³ke³la³te²kxai³ su²lhã³sain¹ju³ta² yu̱h³lxi³hĩ̱³nxãn²nxa³wi¹. Nxe³yãn¹ta¹ ĩ³ki³han³sxã³ ĩ³yau¹ũ³nxain¹na³li¹. Nxe³na¹jut3su² Se²sa³jah¹la² Ro³ma²no² si³yxau³ka³txai²na² so¹lxi³ ĩ³hau³ko³tũh¹sa²ju³ta² ten³sa³nhai¹. Ju³te²a² ĩ³hau³kot3tũ¹sain¹ju³ta² ten³sa²nxa³nhai¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 12 Nxa²ha¹te¹ Fes²jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² a²hxi²kan¹txi³ te²nũ̱³ka̱³txa² ĩ³ye³kxi²nyhain¹sãn²nũ²la² ĩ³yxo²o³tũ¹nũ²la² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³lãi³. “Se²sa³jah¹lai²na² so¹lxi³ ĩ³hau³ko³tũh¹sa²ju³ta² ten³sa³nhai¹.” Nxĩn¹jau³su² nxĩn¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Se²sa³jah¹la² sxi²ha² sa²si¹hã³nxa²ha¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \s1 A³kri²pah³la² Be³re³ni²sa³ka³lxa² so¹sxã³ ã³yã³jau³su² \p \v 13 Nxa²ha¹te¹ hã²wxãn³txa³ A³kri²pah³lai²na² Ju³te²a²ko³xa² a²si³yxau³ka³txai²na² wxã³ta¹hxai²hẽ¹la². Fes²jah³lo²nu¹ta² ĩ³hen³txi³nyhu¹te³lhxã³ Se²sa³re²a²thĩ³na² ã³wih¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³sxã³ a²ha³lĩn³ta³ka³lxa² Be³re³ni²sa¹ka³lxai²na² ã³sa²so¹nyha¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 14 Nxe³nũ²la² ye³ha¹la² a³lan²tãu³a² Fes²jah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² ũ³tĩ̱¹kxi²jut3su² ĩ³yau¹ũ³te³nah¹lxi¹: \p — Kxã³nhxĩ¹nai³tã² Fe²lis³jah³lai¹tã² ti¹a² yxau³hĩ¹nai³tã² a²nũ²a² ũ³tĩ̱¹kxa² a̱³ain¹ta¹hẽ¹li¹. \v 15 Nxe³nũ²la² ã³si³wẽ̱³no³tai¹na¹nũ²la² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ai³na¹hẽ³li¹. Nxe³na¹tãu³a² Sũ̱³na² sxi²ha² wã³nxĩn¹te² hxi²kan¹txi³nũ̱³ka̱³txa² Ju³te²a² hxi²kan¹txi³nũ̱³ka̱³txa² nxe³sxã³ tĩ̱³sxã³ ĩ³yau¹ũ³sain¹na²hẽ³li¹. Tĩ̱³sxã³ ĩ³yau¹ũ³sain¹te³nah¹lxi¹: “Jah¹lai²li² ko̱³nxe³thin¹khaix1sĩn¹na³li¹. Su²lhã³si¹hai¹nĩn¹jau³su² ĩ³yĩ¹lit1sĩ¹nhẽ³li¹.” Nxe³sain¹na²hẽ³li¹. \v 16 Nxe³sai¹nha²kxai³ ĩ³ye³kxai¹na¹te³nah¹lxi¹: “A²nũ²a² kwa²su²lhã³kxi³ju³ta² Ro³ma²no² nũ̱³ka̱³txa² yũ³te²sxa³yu²hẽ³li¹. Nxe³yãn¹ta¹ wãn³txa² ĩ³wa³lxĩn³nha²jau³xa² ĩ³wa²lũ³xi²nẽ³sãn²nũ²la² hã²wxãn³txa³ ko̱³nxe³ti³ ĩ³yĩ¹li²hain¹kxai²nãn²tu̱³ nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱n³tu̱³ti¹ ũ³tĩ̱¹kxi²ta̱³nxa² su²lhã³ta̱³nxa² nxe³si¹jau³nũ³su² ĩ³yau¹ũh³nyhai¹nhĩ̱³nx2na³li¹.” Nxe³ai¹na¹hẽ³li¹. \v 17-18 Nxe³na¹jut3su² a³lan²tãu³a² ã³wxã³sxã³ ã³nũ²kxi²nyhain¹nũ²la² ã³nũ²kxi²thĩ³na² ã³wih¹ha¹ka³tu̱³ a²hxi²kan¹ta² ã³wxe³ka³lo³a² ã³wxe³na¹hẽ³li¹. ówxe³na¹nũ²la² Pau²lah³lai²li² ĩ³kaix1so¹nũ²la² ko̱³nxe³te²lo³tain¹na²hẽ³li¹. Nxain¹tah¹lxa¹ Pau²lah³la² hxi²kai²na² ko̱³nxe³ti³ kãi³ju³ta³la³ a³ya³tin²nxa³hẽ³li¹. \v 19 Ju³te²a² yah³la³nãu³xu¹tai²na² wãn³txa² sa²yxo²we¹ju³ta² so¹lxi³ ĩ³yau¹ũ³sain¹na²hẽ³li¹. Nxe³te³nah¹lxi¹: “Je³su²jah³la² ya³lu²na²hẽ³li¹.” Sain¹na²hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ Pau²lah³lai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: “Je³su²jah³la² hai³txi³ ya³lu²sa³tĩ¹xa³wi¹. Ka³te̱n³su² yxau²na³li¹.” Nxe³sain¹na²hẽ³li¹. \v 20 Nxe³nyhain¹ju³kxai³lu² ĩh¹nxe³ta¹lhon³ku² na¹hẽ³li¹. Nxe³sxã³ ĩ³ye³kxai¹na¹te³nah¹lxi¹: “Pau²lah³lãi³. Ko̱³nxe³te²lo³txain¹ju³ta² ĩ³yau¹ũ³sain¹na²hẽ³li¹. Nxe³sai¹nha²kxai³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ai³ti³ten³nxa²kxai²nãn²tu̱³ ĩ³hau³ko³tũh¹nxa²ha¹tu¹wi¹.” Nxe³ai¹na¹hẽ³li¹. \v 21 Nxe³yãn¹ta¹ Se²sa³jah¹la² so¹lxi³ ĩ³hau³ko³tũh¹si¹jau³su² te³nha²kxai³ ũ³tĩ̱¹kxi²wxe³si¹hai¹na¹jau³su² ĩ³wã̱³txi³sain³sain¹na²hẽ³li¹. Nxe³sain³sain¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Se²sa³jah¹la² sxi²ha² sa²si¹hã³si¹jau³nũ³su² ũ³tĩ̱¹kxi²wxe³ai¹na¹hẽ³li¹. Nxe³na¹jau³su² tai²li² nxe³ye¹nxa²ha¹wi¹. Fes²jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 22 Nxa²ha¹te¹ A³kri²pah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Fes²jah³lãi³. Jah¹lai²li² ain³kxi²sa²nũn³sxun¹nhai¹. Ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹: \p — Ha³yo². Wi¹na³li¹. Ka³nxa³ha²ta² ain³kxi²ki̱³tu¹wi¹. Fes²jah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 23 Nxe³ha²kxai³ a³lan²tãu³a² A³kri²pah³lo²nu¹tai²na² Be³re³ni²sa³ka³lxi³nu¹tai²na² nxe³sxã³ wã²la²ka³lo³a² a³lxi²khaix1ka³lo³a² ũh³wih²kxi²nha²nũ²la² a²sa³wi³ha³lxa² ĩ³sa²nẽn¹kxi²ti³hi¹txi² ã³sa²so¹ka³tu̱³ ã³nũ²kxi²thĩ³na² ã³wi¹hain¹ta¹hxai²hẽ¹la². ówi¹hain¹tãu³a² so³ta²to² a²hxi²kan¹ta² nũ̱³ka̱³txai²na² sxi²je³na² a²hxi²kan¹ta² nũ̱³ka̱³txai²na² nxe³sxã³ ã³wxã³sxã³ ã³wi¹hain¹nũn³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² Pau²lah³la² ã³sa²so¹si¹hain¹jau³su² Fes²jah³lo²nu¹ta²kxai³ kwa³na³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 24 Nxa²ha¹te¹ ã³nũ²kxain¹nxa²ha²te¹ Fes²jah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — A³kri²pah³lãi³. Wxãi²li² a²nũ²a²nãu³xa² ã³nũ¹jah³lxin¹tũ̱³ka̱³txi³ ĩ³nxai²na² a²yxo²ha³kxa¹ ĩ³ye³kxi¹nx2ta¹tu¹wi¹. Ain³kxi²sah¹lxi³hẽ¹li¹. Jah¹lai²li² kwẽn¹ta² ã³wih¹jah¹lai²na² sa²kxai³lu² ko̱³nxe³te²lo³tain¹jah¹lai¹ta³lxa²na³li¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² yxau²xai³te²a² ĩ³ye³kxi² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² Se²sa³re²a²thĩ³na² yxau²xai³te²a² ĩ³ye³kxi² yxo²kãin² ĩ³ye³kxi²sai¹nhxai²na²hẽ³li¹. Nxe³sain¹te³nah¹lxi¹: “Ko̱³nxe³thin¹khaix1na³li¹. Su²lhã³si¹hai¹nĩn¹jau³su² ĩ³yĩ¹li²txai¹nhẽ³li¹.” Nxe³sai¹nhxai²na²hẽ³li¹. \v 25 Nxe³sain¹ta¹ ko̱³nxe³thi¹nain¹ju³ta³la² hai³txi³ ĩ²nxa³ha²kxai³ we¹txai¹nhxain²nxa³hẽ³li¹. Hai³txi³ su²lhã³hxain²nxa³hẽ³li¹. Nxe³sãn²kxa²yu³su² jah¹lai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: “Se²sa³jah¹la² hxi²ka² so¹lxi³ ĩ³hau³ko³tũh¹sain¹ju³ta² ten³sa³nhai¹.” Nxai¹nha²kxai³ Se²sa³jah¹la² sxi²ha² ĩ³sa²si¹hã³ai¹na¹tu¹wi¹. \v 26 Nxe³yãn¹ta¹ ko̱³nxe³thin¹ju³ta² ĩ²nxa³ha²kxai³ hxi²kan¹txi³ wain³txi³ ũ³wha²li¹lhũ³ai¹nxa³nhai¹. Wi¹lhin¹yã¹nx2nãn³ku¹. Nxa¹nhai¹. Nxe³na¹jut3su² ain³kxi²si¹hin¹jau³su² ã³sa²so¹na¹li¹. Nxe³ha²kxai³ Se²sa³jah¹la² sxi²ha² wain³jau³xa² ũ³wha²li¹lhũ³a¹tu¹wi¹. \v 27 Nxe³ha²kxai³ a²nũ²a² ũ³tĩ̱¹kxi²te²nãn²tu̱³ a²ko̱³nxe³ju³ta² wain³txi³ ũ³wha²li¹lhxã³ ĩ³yau¹ũ³ai¹nxa³kxai²nãn²tu̱³ Se²sa³jah¹la² ĩ³sa²si¹hã³a¹ju³ta² wain³ye¹nx2nxa³wi¹. Nxe³na¹jau³su² tai²li² nxe³ye¹nxa²ha¹wi¹. Fes²jah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \c 26 \s1 A³kri²pah³la² Pau²lah³lo²nu¹tai²na² ĩ³wa³lxĩn³nha²jau³su² \p \v 1 Nxa²ha¹te¹ A³kri²pah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Pau²lah³lãi³. O²la³kxin¹ju³tai³tã² wi¹wi¹nxe² wa³lxĩ³nha²jau³su² ĩ³yau¹ũ³sẽ¹li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ ĩ³hxi²ka²lah¹nha²nũ²la² e³kxi²ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 2 E³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — A³kri²pah³lãi³. Ju³te²a²ko³xa² a²si³yxau³kat3si¹lxi¹. Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txai²na² ko̱³nxe³te²lot3sain¹na²hẽ³li¹. Nxe³sain¹kxe³su² txa²wãn³txa² ĩ³ye³ ĩ³wa³lxĩn³nha¹jau³su² ĩ³ye³kxi¹nxa²ha¹ha²kxai³ ka³lih³sa³nhai¹. \v 3 Ju³te²a² a²si³yah³la²nãu³xu¹tai²na² wãn³txa² a²yxo²ha³kxa¹ a²hoh³lxi³si¹nha²kxai³ wãn³txa² ĩ³ye³ ĩ³yi²lhon¹ta³kxi²nha¹jau³xai²na² yxo²ha³kxa¹ a²hoh³lxi³si¹nha²kxai³ nxi¹lxi¹. Nxe³na¹ju³kxai³lu² wãn³txi³khai³su² ĩ³ye³kxi¹nxa²ha¹tu¹wi¹. Ya³nãn³ta³ki²la²sxã³ ain³kxi²sẽ¹li¹. \p \v 4 Nxe³na¹ju³kxai³la¹ kxãn³su² txo¹na¹hĩ¹nãn¹te²tu̱³ Ju³te²a²nãu³xa² ĩ²sai¹nhxai²na²hẽ³li¹. Nxe³sai¹nha²kxai³ yxau²xai³la¹ju³tai²na² txa²ha³lo²khai³xa² yxau²xai³la¹ju³ta² ĩ²sai¹nha²kxai³ Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² yxau²xai³la¹ju³ta² ĩ²sai¹nha²kxai³ nxe³sai¹nhxai²na²hẽ³li¹. \v 5 Fa³ri³se²ah³lo²su² te²sa¹wi¹. Fa³ri³se²a² nũ̱³ka̱³txai²na² wãn³txa² a²yxo²ha³kxa¹ sa²yxo²we¹jah¹lo²su² te²sa¹wi¹. Ju³te²a² in³txa² ĩ²li³te²su² te²na² txa²wã¹si³yah³la²nãu³xu¹tai²na² wãn³txa² sa²yxo²we¹tai¹nhxai²na²hẽ³li¹. Ain¹ta¹ fa³ri³se²a² in³txa² wa³to²hi² sa²yxo²we¹tai¹nhxai²na²hẽ³li¹. Te²yã¹nxũn³te²sa¹wi¹. Nxe³na¹ju³kxai³lu² Ju³te²a²nãu³xa² ĩ²sai¹nhxai²na²hẽ³li¹. Hxi²kan¹txi³ ĩ³ye³yxo²nũ¹sai¹nhĩ̱³nx2na³li¹, te³nain¹ke³la³te²kxai³lu¹. \v 6-7 Kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² a²yxo²wãn³txa² ĩ³ye³sxã³ txa²wã¹yah³la²nãu³xu¹tai²na² ĩ³yau¹ũ³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Txa²wã¹ẽ¹nãu³a² ã³wa²su¹tũ¹nhẽ³ju³ta³nũ³a² ĩ³yau¹ũ³ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³sxã³ nxe³hĩ¹nãn¹te²tu̱³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² 12 nxe³tũ̱³ka̱³txi³nãu³xa² a²yxo²ha³kxa¹ Sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²we¹tain¹sxã³ wah³nxain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Jã¹nxa¹ju³kxai³lu² te²yã¹nxũn³te²sa¹wi¹. Yxo²ĩ²nũ³na¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ko̱³nxe³te²lot3sain¹na²hẽ³li¹. \v 8 A²nũ²a² ya³lu²kxai²nãn²tu̱³ hã²wxãn³txa³ Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ki³kxai³lu² ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²si¹jau³su² nxe³jau³jau¹xai²na² toh³lxi³jau³su² ye¹nxa²hĩ̱³te²la¹xã³? \p \v 9 Jã¹nxa¹ju³kxai³la¹ Je³su²jah³lai²na² Na³sa³re²thĩ³na² yxau²xai³jah¹lai¹tã² a²wãn³txai²na² yxo²ĩ²ain¹tũ̱³ka̱³txai²li² khãuh³lxa³tai¹na¹kxe³su² wain³na³na¹ nxe³na¹hẽ³li¹. \v 10 Nxe³na¹ju³tan¹te²kxa³ya̱n³kxai³lu² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² ai³na¹tãu³a² khãuh³lxa³txai¹na¹hẽ³li¹. Nxa¹ha²kxai³ Sũ̱³na² sxi²ha² wã³nxĩn¹te² hxi²kan¹te²nãu³xa² nxe³te²na² hxi²ki³kxai³lu² ĩ³hxi²kat1sain¹te³nah¹lxi¹: “Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²te²na² ĩ³ha¹txin¹kxai²nãn²tu̱³ sxi²ha² kan²thĩ³na² ũ³tĩ¹kxi²txai¹nhẽ³li¹.” Nxe³sain¹jau³su² nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² yxo²ĩ²te²nãu³xa² ka³lxa¹txi³ ũ³tĩ̱¹kxai¹na¹hẽ³li¹. Hã²wxãn³txa³ ã³sa²so¹ain¹nũ²la² su²lhã³ain¹na²hẽ³li¹. Nxe³na¹jau³su² ĩ³ye³yxo²nũ¹nai¹na¹hẽ³li¹. \v 11 Nxe³na¹kxa²yu³su² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nũ²kxi²thĩ³nãu³xa² ai³lha²thet3ta¹tãu³a² yxo²ĩ²te²na² ĩ³ha¹txai¹na¹kxai²nãn²tu̱³ Je³su²jah³lai²na² ko̱³nxe³te²lot3si¹hai¹na¹jau³su² kwa³na³ai¹na¹ha²kxai³ kãin² khãuh³lxa³txai¹na¹ha²kxai³ nxe³ai¹na¹hẽ³li¹. Nxe³ha²kxai³ ĩ³xa̱n³txi³khaix1sa³ha²kxai³ ai³lhxã³ sxi²je³na² u²kxan²ti³ ã³nxai³na¹nũ²la² khãuh³lxa³tai¹na¹hẽ³li¹. \s1 Pau²lah³la² yxo²ĩ² ã³si³wxe³jau³xai³tã² ĩ³yau¹ũ³jau³su² \p \v 12 Hã²wxãn³txa³ Sũ̱³na² sxi²ha² wã³nxĩn¹te² hxi²kan¹txi³nãu³xa² a²hxi²ki³kxai³lu² ha³te̱h³nxã³nxa² khãuh³lxa³tai¹na¹si¹jau³su² ũ³hũ¹sai¹nha²kxai³: “Ta³mas²ko²thĩ³na² te²yã¹nxa¹tũ¹xã¹.” Na¹jau³su² ai³na¹hẽ³li¹. \v 13 Ai¹na¹tãu³a² ne³ka³ka³ton³tãu³a² ha³lo²a² sa²ha²te¹tã²hẽ³li¹. U3je³na³ka² hai³txi³ kãin² sa²ko¹ko¹txa³wi¹. Yxãn¹ta¹ ĩ²a¹tãu³a² sa²ko¹ko¹kxi²la² wa³to²hi²na²hẽ³li¹. Nxe³kxe³su² txai²nãu¹xai²na² txa²sa³wi³ha³lxa² yxo²ha³kxa¹ a²ye³na¹ sa²ko¹ko¹je²na²hẽ³li¹. \v 14 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ĩ³sa²ta³na¹xe²xai³sa²sĩn¹na²hẽ³li¹. Nxe³sa²sĩn¹nxa²ha¹te¹ wãn³txai²li² E³bre²a² wãn³txa² ain³kxi²na¹te³nah¹lxi¹: “Sau²lah³lãi³. Sau²lah³lãi³. Ĩh¹nxe³kxa²ya̱n³ti³ta̱³ khãuh³lxa³txi¹san¹ji¹wi¹? ówa³lxĩ³nhãn¹kxai²nãn²tu̱³ ã³nĩ¹to³nhã¹nha³tai¹. Te²yã¹nxe³ju³ta² ka²va¹la² ti̱³yĩ¹to³tai¹nhxai²na²hẽ³li¹. Ka²va¹lai²li² wxa²wãn³txa² sa²yxo²ã³ti³ten³kxai²nãn²tu̱³ ti̱³ka²yã¹nhxe³kxai²nãn²tu̱³ a²wa³kxẽn³yah³lai²li² hi³sa³ka³txa² tẽ³ain¹ka³txa² ti̱³yĩ¹to³tai¹nhxai²na²hẽ³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ ã³wa³lxĩ³nhãn¹kxai²nãn²tu̱³ ã³nĩ¹to³nhã¹nha³tai¹.” Nxe³sain¹na²hẽ³li¹. \p \v 15 Nxe³sxã³ ĩ³wa²lũ³xai¹na¹te³nah¹lxi¹: “Ĩh¹jah¹lo²ta̱³nhĩn¹ji¹wi¹?” Nxe³ai¹na¹hẽ³li¹. Nxa²ha¹te¹ ĩ³wa²lũ³xi²sain¹te³nah¹lxi¹: “Txai²li² Je³su²jah³lo²sa̱¹wi¹. Ye³khãuh³lxa³ti³san¹jah¹lo²sa¹wi¹. \v 16 Ĩ³sa²yxau³txu¹li¹. Txa²sa³wi³sa³nũ³su² we¹txa²ha¹tu¹wi¹. Kwẽn¹ta² ĩ²in¹ju³tai²na² ye³jen¹nãu³a² ĩ²in¹ju³ta³nũ³su² nxe³sxã³ a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ĩ³yau¹ũ³txai¹nhẽ³li¹. \v 17 Nxẽ¹nha²kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te² nũ̱³ka̱³txi³su² sa²si¹hã³nxa²ha¹tu¹wi¹. Nxa²ha¹kxai²nãn²tu̱³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ta̱³nxa² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te² nũ̱³ka̱³txi³su² ta̱³nxa² khãuh³lxa³ti³nxain¹kxai²nãn²tu̱³ wxã³sxã³ ã³non²ta³kxi²nxa²ha¹tu¹wi¹. \v 18 Jã¹nxe³sxã³ sa²si¹hã³nxa²ha¹tãu³a² a²ẽ¹nãu³ai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ã³ne³wxe³si¹hai¹nĩn¹jau³nũ³su² ĩ³yau¹ũ³ai¹nĩn¹tu¹wi¹. Nxe³sxã³ Sa³ta³na²jah¹lai²na² hxi²ka²nãu³a² a³li³yain¹si¹hain¹ka³tu̱³ Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ka²nãu³a² yxau²xai³lain¹ju³ta³nũ³su² yũ³ain¹tu¹wi¹. Nxai¹nha²kxai³ yxo²ĩ²sai¹nha²kxai³ a²ko̱³nxe³ju³ta² a²wẽ̱n³ta³te²la³ ĩ³ye³kxi¹nxa²hxa³lho³li¹. Nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ²sxã³ sa²so¹ai¹nha²kxai³ sa³wi³ha³lxi³su² te²lo³tai¹na¹tu¹wi¹. Hã²wxãn³txa³ Txa²wã¹sũ̱³na² yxau³ju³ta² ã³wi¹hain¹tu¹wi¹.” Nxe³sain¹na²hẽ³li¹. \s1 Pau²lah³lo²nu¹tai²na² a²wa³ka³li³yu³ta² ĩ³yau¹ũ³jau³su² \p \v 19 Nxe³na¹ju³kxai³lu² hxi²sxã³nho³tẽx3jut3sũ̱³ju³tai³tã² wãn³txa² oh³xan¹jau³xai³tã² sa²yxo²we¹ta¹hẽ³li¹. \v 20 Ta³mas²ko²thĩ³na² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² nxe³sxã³ ãn³si³wxe³sã²na¹ka³tu̱³ hã²wxãn³txa³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³su² te²a² ha³lo²ko³xa² yxo²ha³kxa¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te² nũ̱³ka̱³txi³su² te²a² ha³lo²ko³xa² yxo²ha³kxa¹ ã³wih¹sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txai²na² ĩ³hen³txai¹na¹hẽ³li¹. Ĩ³hen³txai¹na¹te³nah¹lxi¹: “Ko̱³nxe³ti³ kãi³yah³lxin¹ju³ta² ĩ³ãin²ta³kxi²nha²sãn²sxã³ ã³na¹la³kxi²nha¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² sa²yxo²we¹jah³lxi³hẽ¹li¹.” Nxe³jau³xai²na² ĩ³hen³txai¹na¹hẽ³li¹. \v 21 Jã¹nxa¹jut3su² nxe² ĩ³yau¹ũ³ai¹na¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² Txa²wã¹sũ̱³na² sxi²ha² ã³wi¹ha¹tãu³ai³tã² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txa² ã³nhai¹tũ³te² nũ̱³ka̱³txa² ĩ²sain¹na²hẽ³li¹. Ĩ²sain¹nũ²la² i³sain¹sxã³ su²lhã³sain¹te³lhxã³ i³sain¹na²hẽ³li¹. \v 22 Nxe³yãn¹ta¹ Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³kxai³lu² ã³non²ta³kxi²sa²hxai²na²hẽ³li¹. Jã¹nxe³sa³hẽ¹li¹. Nxe³ha²kxai³ ka³te̱n³su² yxau²xai³la¹ha²kxai³ a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ kãin²te²su² ta̱³nxa² kãi²nxa³te²su² ta̱³nxa² ĩ³hen³txai¹na¹wi¹. E³kxai¹na¹jau³xai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² Moi³se²ah³lo²nu¹tai²na² nxe³te²na² wãn³txain²txi³ txa²wãn³txa² ĩ³hen³txai¹na¹jau³xain²txi²na³li¹. \v 23 Nxe³jau³xa²sa¹: “Kris²tu³jah¹la² Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³jah¹la² khãuh³lxa³txi³sãn²nũ²la² hã²wxãn³txa³ su²lhã³ain¹tu¹wi¹. Hã²wxãn³txa³ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²si¹tu¹wi¹. Jã¹nxe³sxã³ ĩ³sa²yxau³sã²nha²kxai³ a²wẽ̱³ta³te²lxi³ a²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³su² ta̱³nxa² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te² nũ̱³ka̱³txi³nãu³sxu² ta̱³nxa² nxe³sxã³ ya³lu²ka³tu̱³ ka³te̱n³su² ĩ³sa²yxau³xi²te²nũ³su² ya²la³tu̱³ yũ³ain¹tu¹wi¹.” Nxe³ain¹ta¹hxai²hẽ¹li¹. Nxe³na¹jut3su² te²yã¹nxe³jau³xa² ĩ³hen³txai¹na¹wi¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 24 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe²e³jau³xa² Fes²jah³la² ĩ³kaix1te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³lãi³. Wen¹nxãn²na³li¹. Ha³te̱h³nxã³nxa² kãin² o²la³kxi¹nha²kxai³ wen¹nxãn²na³li¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 25 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Fes²jah³lãi³. Nxẽn²nxa³wi¹. Wen¹nxa³wi¹. Wãn³txi³khai³su² ĩ³ye³a¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 26 Nxe³ha²kxai³la¹ ãh¹ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — A³kri²pah³lãi³. Txa²hxi²kan¹jah¹lo²si¹lxi¹. Jau¹xai²na² yxo²ha³kxa¹ a²hoh³lxi³si¹lxi¹. Nxe³ha²kxai³ ĩ³ya³lo³ti²sxã³ ĩ³ye³kxi¹nxa²ha¹wi¹. Nxe³ha²kxai³ hãi³a² ĩ³ye³kxain¹jau³sxa³wi¹. A²nũ²a² yxo²ha³kxa¹ ã³ne³wxe³ai¹nhxai²na²hẽ³li¹. \v 27 Nxe³sxã³ A³kri²pah³lãi³. Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²in¹ji¹wi¹? Yxo²ĩ²in¹ju³ta² ĩ²nxa²te²sa¹wi¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 28 Nxa²ha¹te¹ A³kri²pah³lai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Pau²lah³lãi³. Wa³su³txi³ yxo²ĩ²nha¹si¹jau³nũ³su² ĩ³yau¹ũ³san¹ji¹wi¹? Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 29 Nxa²ha¹te¹ ĩ³wa²lũ³xi²ti³an¹jau³kxai³lu¹: \p — Wa³su³txi³ ta̱³nxa² win¹ta²te²lxi³ ta̱³nxa² yxo²ĩ²in¹ju³ta² wxa²nũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ txai²yã¹nxe² yxo²ĩ²a¹kxa² yã¹nxe³yah³lxin¹ju³ta² ten³sa³nhai¹. Nxe³jut3su² Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³wã̱³txai¹nhxai²na²hẽ³li¹. Yxãn¹ta¹ sa²hxi²tai³kxi²sain¹kxa² yã¹nxe³yah³lxin¹ju³ta² so¹lxi³ ten³sa²nxa³nhai¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 30 Nxa²ha¹te¹ e³ta³lun²nũ²la² A³kri²pah³lo²nu¹tã² Fes²jah³lo²nu¹tã² Be³re³ni²sa³ka³lxu³nu¹tã² a²sa³wi³ha³lxi³nu¹tã² nxe³sxã³ ĩ³sa²yxau³ain¹nũ²la² jũ¹nxa² a³li³sxã³ ã³waix3tain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 31 ówaix3tain¹nũ²la² nũh¹e³kxi²nyhain¹te³nah¹lxi¹: \p — Jah¹lai²li² ko̱³nxe³thin¹ju³ta² yũ³yai¹nxãn³tai¹. Ũ3tĩ̱¹kxi²ta̱³nxa² su²lhã³ta̱³nxa² nxe³ki̱³jau³su² kwa³na³ain¹ki̱³ju³ta² wai³nxa³wi¹. Nxe³nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 32 Nxa²ha¹te¹ A³kri²pah³lo²nu¹ta² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Fes²jah³lãi³. Jah¹lai²na² sa²kxai³lu² Se²sa³jah¹la² hxi²ki³la² ĩ³hau³ko³tũh¹te³lhxã³ sa²si¹hã³si¹ha¹jau³su² e³kxin²nxa³ke³la³te²kxai³ sa²ta²la³kxi²sxã³ ã³wa²su¹tai¹nhĩ̱³na¹wi¹. Yxãn¹ta¹ ã²la² ĩ³ye³kxi²sai¹nha²kxai³ hxi²kan¹sa²nxa³nhai¹. Nxe³ha²kxai³ sa²si¹hã³ai¹na¹tu¹wi¹. Nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \c 27 \s1 Ro²ma²thĩ³na² so²ã³sxã³ ai³sxã³ ã³yã³ain¹jau³su² \p \v 1 Nxe³nxa²ha¹te¹: \p — I³ta²lya²ko³xa² sa²si¹hã³ya³sain¹yah³lxi³wxi¹. Nxai¹nha²kxai³ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² ũ³tĩ̱¹kxi²jah¹lo²nu¹tai²na² ã³sa²so¹ain¹nũ²la² Ju²lah³la² so³ta²to² a²hxi²kan¹jah¹lan²tu̱³ sa²nũ¹nyhain¹ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³jah¹lai²li² Au³kus²jah³la² nũ̱³ka̱³txa² a²hxi²kan¹jah³lo²su² ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ka³tu̱³ta¹ a²nũ²a² ũ³tĩ̱¹kxi²tũ̱³ka̱³txa² ka³lxa¹txi³ sa²nũ¹ain¹nũn³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ txai²li² Lu²kah³lo²sa²ha²kxai³ Pau²lah³lai²li² ã³ya̱³lxi²yai¹na¹ha²kxai³ ã³si³tẽ³kxi²ya³sain¹na²hẽ³la². \v 2 Jã¹nxe³ka³tu̱³ta¹ na³vi²o²tẽ³na² A³tra³mi²ti²o²thĩ³na² ai³ta³ka³lo³a² ã³wxã³ta³ka³lo³a² ã³wih¹ya³sain¹na²hẽ³la². Nxe³ya³sai¹nha²kxai³ A³ris³tar²kah³lai²li² Te³sa³lo²ni³ka²thĩ³na² Ma³se³to²na²ko³xan¹thĩ³na² yxau²xai³jah¹la² ã³si³tẽ³kxi²sain¹nũn³sĩn¹na²hẽ³la². Nxa²ha¹te¹ A²si³a³ko³xa² sxi²jen³txi³nãu³xai²li² ai³lha²thet3te³lhxã³ a³li³ya³sain¹na²hẽ³la². \v 3 Nxe³ya³sain¹nũ²la² a³lan²tãu³a² Si³tõ²thĩ³na² ã³ya¹tã³wih¹ya³sain¹na²hẽ³la². Nxe³tãu³a² Ju²lah³lo²nu¹ta² wi¹lhi¹nha²kxai³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Pau²lah³lãi³. Wxa²ya̱³li³nũ̱³ka̱³txa² ĩ²ti³ten³nxa²kxai²nãn²tu̱³ na³vi²o²tẽ³na² wxa²li³txa²sxã³ tĩ̱³sxĩ²txu¹li¹. Nxĩn¹kxai²nãn²tu̱³ yen³kxi³su² ta̱³nxa² yain³txi³su² ta̱³nxa² yũ²nx2nxa³kxai²nãn²tu̱³ sa²hau³kot3sxã³ ũ³hũ¹nxain¹tu¹wi¹. Nxai¹nha²kxai³ wxa²li³sxã³ ã³nxai³ya³sain¹na²hẽ³la². Ĩ²ta³lun²yha¹sain¹nũ²la² na³vi²o²tẽ³na² ã³wa̱³la² ã³wih²xi²ya³sain¹na²hẽ³la². \v 4 ówa̱³la² ã³wih²xi²ya³sain¹nũ²la² hã²wxãn³txa³ na³vi²o²tẽ³na² ã³nxai³ya³sain¹to³nha²hẽ³la². Nxe³ya³sain¹nũ²la² txa²yen³nãu³a² it3ta² ũ̱n³te²a² ne³khauh²sa²sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³ha²kxai³ Syi²pri²ko³xai²li² ĩ̱³ye³na² nxũ²kwa̱i³ye³lan¹ta³ko³su² te²ju²hẽ³la². Nxe³ko³xai²na² nãu³wa³ti³na² ai³lya³sain¹na²hẽ³la², it3ta² yũ²nxa³ju³ta² ĩ³ha¹txi²te³lha³ka². \v 5 Si³li²si²a²ko³xa² Pã³fi²li²a²ko³xa² nxe³sxã³ wha³to²hi²ya³sain¹na²hẽ³la². Wha³to²hi²ya³sain¹nũ²la² Mi²ra³thĩ³na² Li²si³a³ko³xan¹thĩ³nai²li² ã³ya²sxã³wih¹ya³sain¹na²hẽ³la². \v 6 Nxe³ya³sain¹ti̱³kxai³lu² na³vi²o²tẽ³na² ka³lo³ã̱³xa² A³le³syãn²tre²thĩ³nai²na² wxã³ka³lo³a² ĩ³ha¹txi²sĩ¹na¹hẽ³la². A²nxe³ta³ka³lo³ai²na² ã³ya²sxã³wi¹si¹sain¹sĩn¹jau³su² kwa³na³sain¹sĩ¹nha²kxai³ ã³ya²sxã³wih¹ya³sain¹na²hẽ³la². Nxe³ka³lo³ai²li² I³ta²lya²ko³xa² ã³nxai³te³lhxã³ ka³lo³su² ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 7 Nxe³nũ²la² ye³ka³lxa¹txi³ a³lan²ton³tãu³a² win¹ta²te²lxi³ ã³nxai³ya³sai¹nha²kxai³ Kni²to²thĩ³na² ya̱u³son³tãu³a² it3ta² sa²ne³it3tha²kxai³ hxi²kan¹txi³ ã³nxai³sĩ¹nxa³ha²kxai³la¹ hãi¹sxã³ Kre²ta²ko³xa² ĩ̱³ye³na² sa²ki³wa³le³ka¹ko³xa² ã³ki³hain³kxi² ai³lya³sain¹na²hẽ³la², it3ta² ã³wxe³tãu³a² ĩ³ha¹txi²te³lha³ka². Ai³ya³sain¹nũ²la² Sal³mo²na²ko³xa² wha²to²hi²ya³sain¹nũ²la² \v 8 Kre²ta²ko³xa² hxi²ka̱u³ka̱un³ti³ ai³lha²sĩn¹kxan²ti³nũ¹ ã³ki³wa³ti³kxi² ai³ya³sain¹nũ²la² La³se²a²thĩ³na² ya̱u³son³ya³sain¹na²hẽ³la². Ya̱u³son³ya³sain¹nũ²la² Bõns³ Por²to²thĩ³na² ã³wih¹ya³sain¹na²hẽ³la². \p \v 9 Nxe³tãu³a² ye³ka³lxa¹txi³ a³lan²ni²sxã³ yxau³ya³sain¹na²hẽ³la². Nxe³ya³sain¹nũ²la² Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txai²na² yain³txa² yain³ju³ta² ã³na¹ain¹je³na² yai³nai¹nxa³ju³ta² yũ³hĩn¹su² yũ³te²ju²hẽ³la². A²nxe³hĩ¹na² ã³wa²to¹kxai²nãn²tu̱³ ti³ha³lun³je³na² ã³si³wxe³ha²kxai³ na³vi²o²tẽ³na² ai³ju³ta² wi¹te²sxa³yu²hẽ³la². A²nxe³ju³tai²li² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ĩ³ye³sĩn¹na²hẽ³la². \p \v 10 Ĩ³ye³sĩn¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Hĩ¹na² ha³lo²a² wi¹ju³ta² wa³to²hi²nẽ³na³li¹. Nxe³ha²kxai³ ti³ha³lun³nẽ³na³li¹. Na³vi²o²tẽ³na² sa²tã³kho³kxi²nẽ³li² yen³kxa² ã³kho³ta³lxi³kxi²nẽ³li² a²nũ²ki̱³na¹xain²ti³ ĩ³lon³ti³nẽ³li² nxe³nẽ³lha³tai¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³sĩn¹na²hẽ³la². \p \v 11-12 Nxe³nxa²ha¹te¹ na³vi²o²tẽ³na² a²wa³kxẽn³yah³lai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Ti¹ai²li² na³vi²o²tẽ³na² ã³ki̱³ju³ta² wi¹lxa³wi¹. Ti³ha³lun³kxai²nãn²tu̱³ ka²lo¹ai²li² it3sa²tã³kho³kxa²ya̱n³txi³su² nxa¹wi¹. Nxe³ha²kxai³ Fe³ni²se²thĩ³na² Kre²ta²ko³xan¹thĩ³nai²li² ã²la² wi¹lhĩ̱³nx2na³li¹. It3ta² ti³ha³luh³xa² hai³txi³ yũ³te²sxa³yu²hẽ³li¹. Nxe³thĩ³na² ai³sxã³ yxau³a³sah¹lxi³wxi¹. Nxe³sĩn¹na²hẽ³la². A²sa³wi³ha³lxa² te²yã¹nxe² e³ain¹sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³yãn¹ta¹ so³ta²to² hxi²kan¹te²na² hi²sen³kxai³lu² na³vi²o²tẽ³na² a²wa³kxẽn³yah³lai²na² wãn³txa² ain³kxi² a²sa³wi³ha³lxai²na² wãn³txa² ain³kxi² nxe³sĩn¹na²hẽ³la². Yxãn¹ta¹ Pau²lah³lai²na² wãn³txa² sa²yxo²ã³ain¹sĩn¹na²hẽ³la². \s1 Ĩ̱³ye³na² kãin² sa²xit3jau³su² \p \v 13 Nxe³nũ²la² a³lan²tãu³a² it3ta² win¹ta²te²lxi³ sa²xit3sa²kxai³: \p — Ha³lo²ai²li² wi¹lxa²na³li¹. Ain¹jau³su² na³vi²o²tẽ³nai²na² kwa³thi³la³ka³txa² ĩ¹nha²sxã³ sxa³ka³txa² sa²sai¹xi²nũ²la² a³li³ya³sain¹na²hẽ³la². Ĩ̱³ye³na² ne³kwĩx3tẽ³tĩh³na² ai³ya³sain¹na²hẽ³la². \v 14 Nxe³yãn¹ta¹ it3ta² ũ̱³khaix1te²a² sa²ta³lo³xit3sa²kxai³ yu̱³tã̱³lxi³ kwa² ã³nxai³ya³sain¹na²hẽ³la². \v 15 A²nxe³tãu³a¹ ã³nhi²kat1sa²sĩ¹nxa³ha²kxai³ hãi¹sxã³ ã³ne³ko³ta³wxe³ya³sain¹na²hẽ³la². \v 16 Nxe³ya³sain¹nũ²la² Kau²ta³ko³xa² ĩ̱³ye³na² sa²ki³wa³le³ka¹ko³xa² ya̱u³son³ya³sain¹tãu³a² ã³ki³hain³kxi² ai³lya³sain¹na²hẽ³la², it3ta² ã³wxe³lhu²ju³ta² ĩ³ha¹txi²te³lha³ka². Nxe³nũ²la² it3ta² jũ¹nxe² ã³wxe³lhu²tãu³a² ã³yit1tũ²la² na³vi²o²tẽ³na² ka³no¹a²ka³lo³khai³xa² sa²hau³ko³te³lhxã³ sa²ya¹ta³wi¹yha³sain¹na²hẽ³la². \v 17 Sa²ya¹ta³wi¹yha³sain¹ka³tu̱³ hã²wxãn³txa³ kwa³thi³lĩh³na² tẽ³nũ²la² na³vi²o²tẽ³khai³xa²kxai³lu² sa²ha³la³tai³kxain¹sĩn¹na²hẽ³la². Nxe² ta³lu²nain¹nũ²la² ĩ³ye³kxi²nyhain¹sĩn¹te³nah¹lxi¹: \p — Ã³ne³ko³ta³wxe³xi²sxã³ ai³ki̱³kxai²nãn²tu̱³ nũ¹ka³na¹ Li²bi³a³ko³xai²li² ya̱u³son³ki̱³kxai²nãn²tu̱³ ka³wã³lxẽ³na² ka³yã³la³nũ̱³xa² khãu³khãun³na³li¹. Tãu³a² kãin² yũ³te²ju²hẽ³li¹. ónxũt1sxã³ na³vi²o²tẽ³na² ã³kho³kxi²nẽ³lha³tai¹. Nxe³ain¹jau³su² wã²la² kãin²khaix1ka³lo³a² na³vi²o²tẽ³na² kũt1so¹xai³lain¹ka³lo³ai²li² sa²so¹sxã³ ũ³yhe³wih¹so¹ain¹nũ²la² kwa²ã³nxai³sĩ¹na¹hẽ³la², it3ta² ũ³nha²kxai³la². \v 18 Nxa²ha¹te¹: \p — Ha²ya̱³kxã¹nxe³sxã³ ha³ya³kxa² sa²xit3sxã³ ã³te²ji¹xã¹. Ain¹ta¹ hai³txi³ yain¹nxa³ha²kxai³ yen³kxa² wi¹so²xai³lain¹kxa² ĩ̱³ye³na² wxa²nũ³ũ¹ ã³si³wxe³ain¹sĩn¹na²hẽ³la². \v 19 A³lan²ni²nũn³tãu³a² na³vi²o²tẽ³na² yen³kxa² hau³ko³kxa² a²hxi²ka² hxi²tẽ³nha²sxã³ ĩ̱³ye³na² wxa²nũ³ũ¹ain¹sĩn¹na²hẽ³la². \p \v 20 Nxe³yãn¹ta¹ it3ti³la² ha³ya²ti³nha²txi³he¹nx2nxa³ha²kxai³ u³je³na²ka² hi³ka²ta² nxe³sxã³ kxãn³su² ĩ²ti³hex1sĩ¹nxa³ha²kxai³ ai³la² ĩ³ya³lo³ti²nxa³ti³lon³sa²sĩ¹nhẽ¹li¹. Nxain¹sĩn¹na²hẽ³la². \p \v 21 Nxe³ha²kxai³ a²nũ²a²nãu³xa² ye³ka³lxa¹txi³ a³la²ni²sxã³ yain³sxã³ ã³nhai¹nxa³ha²kxai³ he³ja²lun¹txain¹sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³ha²kxai³ Pau²lah³la² hi²sen³kxai³lu² ĩ³sa²yxau³sxã³ ĩ³ye³kxi²sĩn¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Kre²ta²ko³xa² yxau³ki̱³sĩ¹nai³tã² txa²wãn³txai³tã² sa²yxo²wet1sah¹lxin¹ke³la³te²kxai³ ju¹tai²li² ĩ²yah³lxi³hĩ̱³nx2nxa³lxi¹. \v 22 Nxe³yãn¹ta¹ hĩ¹na²kxai³ ya³lo³txi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Hai³txi³ ya³lu²nẽ³lxa³lho³li¹. Na³vi²o²tẽ³na² so¹lxi³ tĩ¹kxi²nẽ³tu¹wi¹. \v 23 Jã¹nxa¹ju³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² a²sa³wit3sa̱¹wi¹. Sa²yxo²we¹tai¹na¹wi¹. Ka³nxah³tai³tã² oh³xan¹jah¹la² wxã³sxã³ ĩ³ye³kxi²sain¹na²hẽ³li¹. \v 24 Nxe³sain¹te³nah¹lxi¹: “Pau²lah³lãi³. Yu̱h³lxi³txa³hẽ¹li¹. Ai³tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ ka³te̱n³ti³ yxau²xai³lyah³lxin¹tu¹wi¹. In³txa² ka³na³ka³na³te² he³la³ku³ ya³lu²nxa³lho³li¹. Kxã³nãu³a² Se²sa³jah¹la² Ro³ma²no² si³yxau³kax3su² ha²kxai³ nxe³te²na² sxi²ha² ã³wi¹hin¹tu¹wi¹.” Nxe³sain¹na²hẽ³li¹. \v 25 Ne³sain¹ju³kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² yxo²ĩ²a¹wi¹. Wãn³txin³txi² e³kxi²sain¹jau³xin³txi² wain³txi³ sa²hau³ko³tũ¹nhẽ³tu¹wi¹. Nxe³ha²kxai³ ĩ³ya³lo³ti¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Ya³lu²nẽ³lxa³lho³li¹. \v 26 Hãi¹sxã³ ha³lo²ai²na² ĩ̱³ye³na² sa²ki³wa³le³ka¹ko³xa² it3sa²tã³nẽ³tu¹wi¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³sĩn¹na²hẽ³la². \p \v 27 Nxe³nũ²la² ye³ka³lxa¹txi³ a³lan²ni²nũ²la² ye² 14 nxe² ka³nxah³ti³lon³nũ²la² ĩ̱³ye³na² A³tri³a²ti³ka²ye³na² it3sa²tã³sa²sĩn¹ti̱³kxai³lu² ka³nxah³ta² wi³ta³lon³tãu³a²: \p — Ha³lo²a² ya̱u³son³ki̱³ta²nũ²nhai¹. Ain¹jau³su² \v 28 A³lo³xĩh³na² a³lu²tĩh³na² tẽ³sxã³ kwa³thi³la³ki³a² ũ³ki³kũh¹tũ²la² ĩ̱³ye³na² u¹ju³ta² ũ³hau³ko³te³lhxã³ ã³na¹sxã³ ã³nũ¹ain¹sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³ha²kxai³ 36 me²tros³ ã³nhau³ko³jain¹sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² 27 me²tros² ã³nhau³ko³jain¹sĩn¹na²hẽ³la². \v 29 Nxai¹nha²kxai³ tah³lxa³kxai²li² it3sa²tã³sxã³ ã³kho³kxa²ya̱n³txi³su² na³vi²o²tẽ³na² ã³yit1si¹hain¹jau³su² kwa³thi³la³ka³txa² kax3tha¹li¹ kax3tha¹li¹ tẽ³ain¹nũ²la² a³lo³xĩh³na² a̱u³lha³kãin²tĩh³na² ũ³si³kũh²ta³lxain¹nũ²la² na³vi²o²tẽ³na² a²ki³ki³nãu³a² u¹txi³ ã³na¹ain¹na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² a³lan²ni²si¹hain¹jau³su² wah³nxe² yxaun³tain¹na²hẽ³la². \v 30 Nxa²ha¹te¹ in³txi³nãu³xa² na³vi²o²tẽ³na² hau³ko³tũ̱³ka̱³txa² hãi³a² ih³xi²ti³te³nain¹na²hẽ³la². Ai¹nha²kxai³ kwa³thi³la³ka³txa² na³vi²o²tẽ³na² a²ne³ka³nãu³a² ã³na¹ki³lxo³xain¹sxã³ ka³no¹a²ka³lo³a² win¹ta²te²lxi³ ĩ̱³ye³nai²li² sa²nu̱³ain¹na²hẽ³la². \v 31 Yain¹nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² so³ta²to² hxi²kan¹jah¹la² a²so³ta²to² nũ̱³ka̱³txa² ain¹sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Na³vi²o²tẽ³na² hau³ko³tũ̱³ka̱³txai²li² ih³xain¹kxai²nãn²tu̱³ hxi²kan¹txi³ ka³te̱n³su² a³li³xi²ki̱³sxa³lho³li¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ nxe³sĩn¹na²hẽ³la². \p \v 32 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² so³ta²to² nũ̱³ka̱³txa² ka²no¹a²ka³lo³a² ũ³si³kũh¹je²yhain¹ka³lo³a² tẽ³sxã³ ũ³whi²lho¹sxã³ ã³na¹ain¹sĩn¹na²hẽ³la². \p \v 33 Nxa²ha¹te¹ ĩ³yũ¹li²nxa³ta̱³lxa¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ãh¹ ĩ³ye³kxi²sĩn¹te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³sa²lxi¹. Ye³ka³lxa¹txi³ kho³ka³lon³kxi² ai³ki̱³tã²hẽ³li¹. A³lan²ta² ye³ka³lxa¹txi³ ye² 14 nxe² a³lan²tãu³a² hai³txi³ ĩ³yain³yah³lxa³nhẽ³li¹. Hãi¹sxã³ wah³nxa² yxau²ho³hah³lxi¹nhẽ³li¹. \v 34 Yah³lxi¹nha²kxai³ hĩ¹na² yain³jah¹lxi³hẽ¹li¹. ósĩ³nũ̱n³ta³ĩ¹nx2ti³tai²li¹. Hai³txi³ ã³nĩn¹to³txa²lxi³xa³lho³li¹. Wxa²ne³kĩ̱³sa² ka³na³ka³na³te² he³la³ku³ ã³ni²lã³kxi¹nx3ti³xa³lho³li¹. Nxe³ha²kxai³ ĩ³yain³jah¹lxi³hẽ¹li¹. Nxe³sĩn¹na²hẽ³la². \p \v 35 Ĩ³ye³ta³lun²nũ²la² yain³tũ̱³xa² hxi²tẽ³nha²sãn²nũ²la² ãh¹ ĩ³ye³sĩn¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²sũ̱³nãi³. Yain³txa² ũ³san¹tũ̱³xa² wi¹lxo³kxi²san¹nhai¹. Nxe²e³nũ²la² tũ̱¹xai²li² wxa²nãu²lxi³sxã³ ĩ³yain³sĩn¹na²hẽ³la². \v 36-37 Nxe³nxa²ha¹te¹ yain³yain¹ju³ta² ĩ²kxain¹nxa²ha¹te¹ ĩ³ya³lo³tain¹nũ²la² in³txi³nãu³xai²na² 276 tũ̱³ka̱³txa² yxo²ha³kxa¹ yain³ya³sain¹na²hẽ³la². \v 38 Yain¹sxã³ ũ³kxi²ya³sain¹ka³tu̱³ hã²wxãn³txa³ tri²ka²ki³a² wi¹so²xai³la³sain¹ki³a² tẽ³sxã³ ĩ̱³ye³na² wxa²nũ³ũ¹xain¹na²hẽ³la², na³vi²o²tẽ³na² ã³sa³te̱¹ti³sxã³ ã³ne³ka̱³tu¹ka²ya̱n³txi³sa². \s1 Ũ3yau³xai²li² sa²sai²hxa³tain¹jau³su² \p \v 39 Nxa²ha¹te¹ a³lan²ni²ha²kxai³ ha³lo²a² u²ten³sa²tã³sxã³ ĩ²ain¹kxan²ti³nu¹ ha³lo²a² ĩ³lxi³la³ ko̱³nxai¹nxa³hẽ³la². Nxai¹nxa³ha²kxai³ ĩ̱³ye³na² ne³ku̱n²tĩh³na¹ tah³lxa³kxa² yũ²nxa³tĩh³na¹ ĩ²ai¹nha²kxai³: \p — Ju¹xa¹ ũ³nhe³ha³lo²sa²tã̱³ya³sah¹lxi³wxi¹. Nxain¹sĩn¹na²hẽ³la². \v 40 Kwa³thi³la³ka³txai²li² sa²ni²lã³nũ²la² hi³sa³ka³txai²li² na³vi²o²tẽ³na² ĩ³hau³ko³ta³ka³txai²na² sa²ta²la³kxi²ka³tu̱³ hã²wxãn³txa³ wã²la²ka³lo³a² kãin²ka³lo³a² ũ³kũ²txi²ha²kxai³ it3ta² it3sa²ha³lo²sa²sai¹sa²sĩ¹nha²kxai³ a³li³ya³sain¹sĩn¹na²hẽ³la². \v 41 Nxe³ya³sain¹tãu³a² na³vi²o²tẽ³na² hi²sen³kxai³lu² ĩ̱³ye³nãu³ai²li² ka³yã̱³la² a̱u³txi³sxa²nxa³ha²kxai³ it3sa²ta̱³sa²sĩ¹nha²kxai³ hxi²kan¹txi³ ã³nxai³ya³sai¹nxa³ha²kxai³ it3ta² ũ̱³nha²kxai³ na³vi²o²tẽ³na² a²ki³ki³nãu³a² ã³yo²ãu²so¹sxã³ ã³kho³thxa³kxi²sa²sĩn¹na²hẽ³la². \p \v 42 Nxa²ha¹te¹ so³ta²to² nũ̱³ka̱³txa² hi²sen³kxai³lu²: \p — Tĩ̱¹kxain¹tũ̱³ka̱³txai²nã² sun²tã¹a³sah¹lxi³wxi¹. Wxa²ho²hi² aun³tih¹saun³kxa²ya̱n³txi³su². Nxa¹nhai¹. Nxe³nyhain¹na²hẽ³la². \v 43 Nxe³ain¹ta¹ a²hxi²kan¹jah³lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu² Pau²lah³lo²nu¹ta² ã³non²ta³kxi²si¹jau³nũ³su² ĩ³ye³kxi²sĩn¹te³nah¹lxi¹: \p — Sun²tã¹yxah³lxi³txa³hẽ¹li¹. Nxe³sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³sxã³ ĩ³ye³kxi²xi²sĩn¹ti³ãn¹jau³kxai³la¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Hxi²kan¹txi³ wxa²ho²tũ̱³ka̱³txi³ ĩ³nxai²na² wxa²ho²hi² nxa²lxi³jah¹lxi³hẽ¹li¹. \v 44 Hã²wxãn³txa³ hxi²ka¹nxa³tũ̱³ka̱³txi³ ĩ³nxai²nãn²tu̱³ hi³sa³ka³txa² sa²so¹sxã³ ã³tẽ³sxã³ ã³nho²jah¹lxi³hẽ¹li¹. Nxe³nyhai¹nha²kxai³ in³txi³ nũ̱³ka̱³txa² a²yxo²ha³kxa¹ ã³nho²xi² ai³sxã³ wxa²li³ya³sain¹na²hẽ³la². \c 28 \s1 Mal²ta²ko³xa² ai³ain¹jau³su² \p \v 1 Wxa²li³hxa³ya³sain¹nũ²la² ha³lo²a² ĩ³lxa² ĩ³yau¹ũ³sain¹sĩn¹te³nah¹lxi¹: \p — Mal²ta²ko³su¹. Nxe³sain¹sĩn¹na²hẽ³la². \v 2 Nxe³nxa²ha¹te¹ wxa²li³ya³sain¹nũ²la² ko¹xai²nãn¹tũ̱³ka̱³txa² ne³khauh²sxã³ ã³nũ²kxi²sain¹sĩn¹na²hẽ³la². Wẽ³ha²yau³xa² a³li³txa̱³sa²sĩ¹nha²kxai³ ha³nxe²a² yax3sxã³ wã³nẽn³kxi²sĩ¹na¹hẽ³la². \v 3 Nxe³nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ha³nxe²a² so¹nũ²la² ã³na¹sxã³ ã³nhi̱³na²hẽ³la². Txih³xa² ha³nxeh¹lxi³te²a² ha³nxe²a² i̱³sxã³ wã²nha²kxai³ ĩ³ha²li¹nũ²la² Pau²lah³la² hxi²ka² hxi²kxĩ³sĩn¹na²hẽ³la². \v 4 Nxa²ha¹te¹ a²nũ²a² yxau²xai³tũ̱³ka̱³txa² ĩ²ain¹ka³tu̱³ ĩ³ye³lain¹te³nah¹lxi¹: \p — Jah¹lai²li² ko̱³nxe³thin¹jah¹lo²su² te²nu³tã³li¹. Nxe³ha²kxai³ ĩ̱³ye³na² ĩ³lo³nxi²ya³lu²yã¹nx2nxa³hẽ³li¹. Nxe³kxa²ha³ta̱³nxãn²ti³ txih³xa² ĩ³na³li¹. Nxe³ha²kxai³ hĩ¹na² wan¹sxã³ ã³ya³hi²sxã³ ya²lu¹tu¹wi¹. Nxain¹na²hẽ³la². \p \v 5 Nxe³ain¹ta¹ Pau²lah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² ĩ³hxi²wa³tã³nha²sxã³ txih³xa² ĩ³yi²lã³sĩn¹na²hẽ³la². \v 6 Nxe³ha²kxai³ ã³yah³sxã³ ya³lu²ju³ta² ĩ²te³lhxã³ wah³nxa³kxain¹sĩn¹na²hẽ³la². Yxãn¹ta¹ wi¹la̱in³nha²sĩn¹na²hẽ³la². Hai³txi³ ya³lu²sĩ¹nxa³hẽ³la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² ĩ³wa²li²sxã³ e³lain¹sĩn¹te³nah¹lxi¹: \p — Jah¹lai²li² Txa²wã¹sũ̱³nu²su² te²nu³tã³li¹. Nxain¹sĩn¹na²hẽ³la². Yxãn¹ta¹ wi¹la³la³kxi²sxã³ e³lai¹nxa³hẽ³la². \p \v 7 Nxain¹nxa²ha¹te¹ Pu²bli³o³jah³la² ha³lo²a² wa³kxẽn³yah³lo²su² hxai²na²hẽ³la². A²nxe³jah¹lai²na² a²sxi²ta² u²lxa³ha²kxai³ wxã³sxã³ ã³wih¹yain¹si¹nha¹jau³su² ĩ³ye³kxi²sain¹sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³ha²kxai³ ã³wi¹nhãn¹nũ²la² ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ yxau²a³lan²sĩ¹na¹hẽ³la². \v 8 Nxe² yxau³nha¹ti̱³kxai³lu² Pu²bli³o³jah³lai²na² wĩ³na² kãin² ĩ³ton³na²hẽ³la². Kãin² si³yu̱h²hi²ha²kxai³ kãin² ĩ³hĩ¹la³kxi²nha²to³ha²kxai³ nxe³sĩn¹na²hẽ³la². Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ã³tĩ̱³sxã³ ĩ²sĩn¹na²hẽ³la². Ĩ²te³na¹ Txa²wã¹sũ̱³na² ĩ³ye³kxi²sãn²nũ²la² wxa²wxai³kxi²na²hẽ³la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² we²txi²sĩn¹na²hẽ³la². \v 9 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱n³tu̱³ta¹ a²nũ²a² ĩ³ton³te²na² ĩ²li³te²a² yxo²ha³kxa¹ wxã³yain¹nũ²la² Pau²lah³lo²nu¹ta² hxi²ki³kxai³lu² wxa²we²tain¹sĩn¹na²hẽ³la². \v 10-11 Nxe³ain¹jut3su² ĩ³ka³li³hai¹nha²ha²kxai³ yen³kxa² ka³lxa¹txi³ ũ³hũ¹sain¹sĩn¹na²hẽ³la². \s1 Ro²ma²thĩ³na² ai³ain¹tãu³su² jau³su² \p Nxa²ha¹te¹ i³la³kxa² ki³ha¹li¹ ka³na³ki¹ sa²tã³tĩn¹nũ²la² ti³ha³la² ne³ki³so³nha²kxai³ na³vi²o²tẽ³na² A³le³syãn²tre²thĩ³na² wxã³ka³lo³a² ti³ha³la² yxau³sxã³ka³lo³a² a³li³te³lhxã³ nxe³sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³ka³lo³a² Ti³o³sku²ru²ka³lo³su¹. Ai¹nhxai²na²hẽ³la². Nxe³ha²kxai³ a³li³xi²ya³sain¹ti³wa³kxa² ya̱³li³sain¹sĩn¹tũ̱³ka̱³txa² a²yen³kxa² tẽ³sxã³ ã³nxai³nha¹kxi³nũ³a² ãu¹la³kxi²sain¹sĩn¹kxe³su² ũ³hũ¹sain¹sĩn¹na²hẽ³la². \v 12 Nxe³ya³sain¹ka³tu̱³ a³li³xi²sxã³ ai³nhãn¹nũ²la² Si²ra³ku²sa²thĩ³na² ã³ya²sxã³ ã³wi¹ha³sain¹na²hẽ³la². óya²sxã³ ã³wi¹ha³sain¹nũ²la² ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ yxau³a³lan²nhãn¹nũ²la² a³li³xi²ya³sain¹na²hẽ³la². \v 13 A³li³xi²ya³sain¹nũ²la² Re²ji³o³thĩ³na² ã³ya²sxã³ ã³wih¹ya³sain¹na²hẽ³la². Nxe³nũ²la² a³lan²tãu³a² txa²si³yo³na² it3ta² wxã³ha²kxai³ a³li³xi²ka³tu̱³ ye³ha¹li¹ ai³la³la²ni²tãu³a² Po³su³o²li²thĩ³na² ã³ya²sxã³ ã³wi¹ha³sain¹na²hẽ³la². \v 14-15 Nxe³ya³sain¹tãu³a² a²nũ²a² Je³su²jah³lai²na² wãn³txa² yxo²ĩ²te²a² ĩ³ha¹ja³sain¹sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³sxã³ ĩ³ye³kxi²sain¹sĩn¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²sxi²ha² ã³wih¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ yxau²a³lan²ni¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Nxe³sain¹sĩ¹nha²kxai³ ã³wih¹sxã³ yxau³sĩ¹na¹hẽ³la². Yxau³a³lan²ya³sain¹ti̱³kxai³lu² nũ¹ka³na¹ Ro²ma²thĩ³na² yxau³son³sĩ¹na¹jau³su² ha³ta̱³nxe³yain¹sĩ¹na¹nũ²hẽ³la². Nxe³ha²kxai³ a³li³ain¹nũ²la² Pra³sa³ ti³ A²pi²o²thĩ³na² Tres² Vẽn²tas²thĩ³na² nxe³sxã³ wahx3sain¹sĩn¹nũ²hẽ³la². Nxe³ain¹ti̱³kxai³lu² Po³su³o²li²thĩ³na² a³li³xi²nha¹nũ²la² Pra³sa³ ti³ A²pi²o²thĩ³na² Tres² Vẽn²tas²thĩ³na² sxã³ ã³wih¹sxã³ ĩ³ha¹txi²sain¹sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³jut3su² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ka³lih³kxi²la²nha² ĩ³ya³lo³ti²sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² wi¹lxo³kxi²si¹jau³su² ĩ³ye³kxi²sĩn¹na²hẽ³la². Nxe³ya³sain¹nũ²la² ã³sa²so¹sain¹sĩn¹sxã³ ã³wa²li²sxã³ Ro²ma²thĩ³na² ã³ya²sxã³ ã³wi²xi²a³sain¹sĩn¹na²hẽ³la². \s1 Ro²ma²thĩ³na² yxau²xai³jau³su² \p \v 16 óya²sxã³ ã³wi¹ha³sain¹nũ²la² Ju²lah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³ ũ³tĩ̱¹kxi²nxa³hẽ³la². Hãi¹sxã³ ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Wxa²sxi²khai³xa² yxau³sẽ¹li¹. Ũ3tĩ¹kxi²nxa²hxa³lho³li¹. Nxe³ha²kxai³ txa²sa³wi³sai²na² so³ta²to² ka³na³ka³na³jah¹lai²na² yxau³ya³nx2tu¹wi¹. Nxe³sĩn¹na²hẽ³la². \p \v 17 Nxa²ha¹te¹ ye³ha¹li¹ ka³na³ki¹ a³lan²ni²sxã³ Pau²lah³lo²nu¹ta² hi²sen³kxai³lu² Ju³te²a² hxi²kan¹ta²nãu³xa² ĩ³kaix1so¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ wxã³sxã³ ã³nũ²kxain¹nũ²la² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Nxe³jah³lxi³wxi¹. Txa²wã³tã̱³sah¹lxi¹lxi¹. Ain³kxi²sah¹lxi³hẽ¹li¹. Ĩ³ye³kxi¹nx2ta¹tu¹wi¹. Kxã³nxai³tã² Je³ru³sa³lẽ²thĩ³na² yxau³na²hĩ¹nai³tã² ũ³tĩ̱¹kxi²sain¹na²hẽ³li¹. Txa²si³yah³la²nãu³xu¹tai²na² wãn³txa² sa²yxo²ã³nxa³ha²kxai³ txa²wã¹nũ̱³ka̱³txa² ko̱³to²la³kxain¹nxa³ha²kxai³ nxe²nxa³kxan²ti³ ũ³tĩ̱¹kxi²sain¹nũ²la² Ro³ma²no² nũ̱³ka̱³txa² sa²nũh¹sa²nyhain¹na²hẽ³li¹. \v 18 Nxe³sa²nyhai¹nha²kxai³ kãin² ĩ³wã̱³wã̱³txi³sain¹sãn²ka³tu̱³ hã²wxãn³txa³ ĩ³ye³kxi²sain¹te³nah¹lxi¹: “Ko̱³to²la³kxin¹ju³ta² ĩ²nxa²sĩn¹nxa³wi¹. Nxe³ha²kxai³ ã³wa²sut1sĩ¹nĩn¹ju³ta² wain³sĩn¹na³li¹.” \v 19 Nxe³sain¹ta¹ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txai²na² ã³nhai¹tũ³te² nũ̱³ka̱³txai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: “Kwa²xah³lxi¹lxi¹. Su²lhã³jah¹lxi³hẽ¹li¹.” Nxain¹na²hẽ³li¹. Nxai¹nha²kxai³ Se²sa³jah¹la² ĩ³hau³ko³tũh¹sain¹ju³ta² ĩ³kaix1ta²lxan¹ta²wi¹. Yxãn¹ta¹ Se²sa³jah¹la² ĩ²a¹kxai²nãn²tu̱³ txa²nũ̱³ka̱³txa² ko̱³nxe³te²lo³tai¹na¹ju³ta³nũ³a² yũ²nxa³lho³li¹. \v 20 Nxa¹jut3su² ĩ³ye³kxi²si¹nx2ta¹jau³su² ĩ³kaix1txa²lxa¹wi¹. Txa²wã¹sũ̱³na² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³jah¹la² yxo²ĩ²a¹wi¹. Nxe³na¹kxa²yã¹nxe² I³sa³e² nũ̱³ka̱³txa² yxo²ĩ²yah³lxi³nũ³ni¹lxi¹. Jã¹nxe³na¹ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² kwa³thi³lĩh³na² tĩh³nai²li² sa²hxi²tai³kxi²sain¹na²hẽ³li¹. Nxe³jau³su² tai²li² ĩ³ye³ye¹nx2ta¹wi¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 21 Nxe³nxa²ha¹te¹ Ju³te²a²nãu³xu¹tai²na² wãn³txi³kxai³lu¹: \p — Jau¹xai²na² hai³txi³ ain³kxi²nha²sĩ¹nxa³hẽ³li¹. Ha³te̱h³nxã³nxa² wxã²nxa³hẽ³li¹. Txa²wã³tã̱³nãu³xa² ko̱³nxe³te²lo³nxain¹jau³xa² ain³kxi²nha²sĩ¹nxa³hẽ³li¹. \v 22 Nxe³yãn¹ta¹ tũ̱¹ka̱³txai²na² wxãi²yã¹nxa² yxo²ĩ²ain¹te²nãu³a² ko̱³nxe³te²lo³tai¹nhxai²na²hẽ³li¹, ti¹ai²nãn¹tũ̱³ka̱³txa²su¹. A²nxe³ju³tai²li² ĩ³yau¹ũ³sa²nhĩn¹jau³su² ten³sa²sĩn¹nhai¹. \p \v 23 Nxe³sa²sĩ¹nha²kxai³ ka³nxa³ha²ta² ã³wa̱³li²sĩ¹na¹tu¹wi¹. Nxe³hĩ¹na¹ ĩ³yau¹ũ³sa²sĩ¹nhẽ³li¹. Nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³nũ²la² ka³nxa³ha²ta³kxai³lu² a²nũ²a² ka³lxa¹txi³ wa̱³lain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² Txa²wã¹sũ̱³na² hxi²ki³kxai³lu² Txa²wã¹hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lot3ju³ta² nxe³jau³xa² ĩ³hen³txi³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³ha²kxai³ e³sũ²ni²ta¹hxai²hẽ¹la². Ĩ³yau¹ũ³hain¹te³nah¹lxi¹: \p — Txa²wã¹sũ̱³na² hi²sen³su² Je³su²jah³la² sa²si¹hã³ũ¹nhẽ³na²hẽ³li¹. Nxe³jah¹lai²li² Moi³se²ah³lo²nu¹tai²na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³nẽ³lha²kxai³ Sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³tũ̱³ka̱³txu¹tai²na² wãn³txa² ĩ³yau¹ũ³nẽ³lha²kxai³ nxe³jah¹lo²su² na²hẽ³li¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 24 Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² a²wã³kxi³kxai³ yxo²ĩ²ai¹nha²kxai³ a²wã³kxi³kxai³ yxo²ĩ²ai¹nxa³ha²kxai³ nxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 25 Nxai¹nha²kxai³ hã²wxãn³txa³ a³li³ain¹tãu³a² ĩ³ye³ye³lain¹ta¹hxai²hẽ¹la². Nxain¹nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \p — Kxã³nhxĩ¹nu¹tai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² hi²sen³kxai³lu² I³sa³i²ah³lo²nu¹tai²na² ĩ³ye³kxi²ta¹hxai²hẽ¹li¹. \v 26-27 Ĩ³ye³kxi²te³nah¹lxi¹: \q1 “Wxa²nũ̱³ka̱³txa² ko̱³nxe³thi¹nain¹na³li¹. Txa²wãn³txa² te³nai¹nxa³wi¹. Yxo²ĩ²sai¹nxa³wi¹. Nxai¹nha²kxai³ a²yen³na² whãi²na¹ wxa²ye³tĩ¹i² a²ne³nxẽ³na² whãi²na¹ wxa²ne³tĩ̱¹i² nxe³kxa²yã¹nxain¹na³li¹. Nxe³ha²kxai³ a²ẽ¹nãu³ai²na² ka²nha²kxai² ã³ne³wxe³ai¹nxa³lho³li¹. Nxe³yãn¹ta¹ nxai¹nxa³ke³la³te²kxai³ a²yen³na² ã³ye³wxe³ai¹nha²kxai³ a²ne³nxẽ³na² ain³kxai¹nha²kxai³ nxe³sxã³ a²ẽ¹nãu³ai²na² txa²wãn³txa² ã³ne³wxe³ain¹kxai²nãn²tu̱³ yxo²ĩ²sai¹nhĩ̱³nx2na³li¹. Nxe³kxai²nãn²tu̱³ a²ẽ¹nãu³ai²na² sa²hau³ko³tai¹nhĩ̱³na¹wi¹. Yxãn¹ta¹ te³nai¹nxa³wi¹. Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² txa²wãn³txai²li² ã³ne³wxe³ai¹nxa³wi¹. Jã¹nxai¹nha²kxai³ wxa²nũ̱³ka̱³txa² ai³sxã³ ĩ³hen³txai¹nhẽ³li¹. Ĩ³hen³txai¹nĩn¹te³nah¹lxi¹: ‘Hĩ¹na² wãn³txa² ain³kxah¹lxin¹tu¹wi¹. Yxãn¹ta¹ ã³ne³wxe³yah²lxan³tho³li¹. Te²yã¹nxe³sxã³ ĩ²ah³lxin¹tu¹wi¹. Yxãn¹ta¹ ã³ye³wxe³ah³lxan³tho³li¹.’” \m Nxe³jau³xai²na² Txa²wã¹sũ̱³na² Yãu³ka³txa² hi²sen³kxai³lu² I³sa³i²ah³lo²nu¹tai²na² nxe² ĩ³hen³txi³ta¹hxai²hẽ¹li¹. \p \v 28 Jã¹nxe³sxã³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wxa²ẽ¹na² sa²hau³ko³nx2ti³jau³xai²na² ten³yah²lxan³ti²tu³wi¹. Yah²lxa³nha²kxai³ Ju³te²a² nũ̱³ka̱³txi³sxa³te² nũ̱³ka̱³txa² ĩ³hen³txai¹na¹tu¹wi¹. Nxe³tũ̱³ka̱³txa² ain³kxi²sain¹tu¹wi¹. Nxe³na¹jau³xai²li² wãn³txi³khai³xai²la¹wi¹. Wi¹lain³kxi¹jah³lxi³hẽ¹li¹. Pau²lah³lo²nu¹ta²kxai³lu² nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². \v 29 Nxe²e³ta³lun²yain¹nxa²ha¹te¹ Ju¹te²a²nãu³xu¹tai²na² kãin² ĩ³ye³ye³li³sxã³ a³li³xain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \p \v 30 Nxa²ha¹te¹ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² ye³ha¹li¹ kwẽ³kon³ti̱³kxai³lu² a²sxi²khai³xa² yxau³sxã³ wa³kon³ta¹hxai²hẽ¹la². A²nxe³tãu³a² a²nũ²a² ha³la³ka³lxa³lon³kxain¹sxã³ wxã³kxai²nãn²tu̱³ wi¹lhin¹sxã³ ã³wih¹kxain¹ta¹hxai²hẽ¹la². \v 31 ówih¹kxain¹kxai²nãn²tu̱³ Pau²lah³lo²nu¹tai²na² sa²kxai³lu² Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² wi¹jau³xa² A²hxi²kan¹ta² Si³yxau³tãu³lo³ju³ta³nũ³su² nxe³jau³xa² ĩ³hen³txi³ha²kxai³ Txa²wã¹sũ̱³na² wãn³txa² ĩ³hen³txi³ha²kxai³ Je³su² Kris²tu³jah¹la² Txa²wã¹hxi²kan¹jah¹lo²su² ti³hi¹jau³xa² ĩ³hen³txi³ha²kxai³ nxe³ta¹hxai²hẽ¹la². Nxe³jau³xa² hãi¹nxa¹si¹jau³su² ĩ³ye³ta¹hxai²nxa³hẽ¹la². Nxe³ju³tan¹te²kxa³ya̱³lhu² e³lai²na¹ ĩ³hen³txi³ta¹hxai²hẽ¹la².