\id ROM - Muyuw NT [myw] -Papua New Guinea 1993 (web version -2014) \h Lom \toc1 LOM \toc2 Lom \toc3 Lom \mt1 LOM \ip Let towen Pawl nilel mina-Lom pines, va̱gan bikakins sinapun tapwa̱loul; ilana, “Babaw ya̱kids adsinaps kalbaleb. Kukin gog bitasimounids Yeisuw Kelis waseg mo biwidids adsinaps kalbaleb waseg, bikidumwa̱luds kid, silma̱nin mwamovads nag beikous.” \ip Kweiboug ma̱wan, mtowen Ebelam isimounid Yowbad waseg, mapuna Yowbad idok kid tadidumwal towen. \ip Kweiboug Yowbad nakaleiwag va̱gan bitakakins adsinaps kalbaleb. Kukin gog bitasimounids Yowbad waseg, Kululuwan mo bisekeids kweivaw adsinaps, tawtoun, bwanabwein. \ip Wankuyeim Pawl ilel liva̱nen Yowbad nakaleiwag silma̱nin min-Yudiy. Ilel-vak liva̱nen tayakesiys ya̱kids adsinaps ven watinow waseg. \c 1 \s1 Nakabsilamaw \p \v 1 Yey Pawl, Yeisuw Kelis natouwat yey; Yowbad bo ikaluweg gunawotet, silma̱nin bakokew liva̱nen Yowbad; livan towen bwanabwein. \p \v 2 Livan towen bo ilivnek isekes inapalopit wasigeis, mo ileles Bukitab waseg. \p \v 3 Livan towen liva̱nen Yowbad Natun, Deibid delen ven watinow waseg. \p \v 4-7 Tage takakins mtowen Yowbad Natun tatonen. Natawtoun nises, peinan Kululuwan Yowbad nises waseg. Kanig waseg ikit vayuwein, mo takakins Yowbad Natun, mtowen daGuyaws Yeisuw Kelis. Mtowen bo isiwyoubum, isekem mawotet mo kakokew liva̱nen, ven babaw iliganes mo isimounids yagan Kelis waseg. Yakamiy-vak, ven babaw gimgilis Yowbad bo idaweimiy va̱gan bukumlavags Yeisuw Kelis angamag yakamiy. Mtowen Yeisuw Kelis bo idaweimiy mina-Lom yakamiy, kalisiy Yowbad nikalin nuwan wasigeis yakamiy; mamagina bo ikayuseimiy angamag yakamiy. Mtowen daGuyaws Yeisuw Kelis son Tamads Yowbad bisiwyoubumiy mo beitaw nuwamiy. \s1 Pawl sivinan beikin ven Lom \p \v 8 Kalin nuwag waseg Yowbad, peinan tababaws yakamiy kusimounids bwein waseg Yeisuw Kelis; butumiy bo nein ven babaw wasigeis. \p \v 9-10 Yowbad ikakin agulivan mounid, bo iseiw nuwag Natun bulagan akokew. E, mounid aninuweimiy tut babaw, aninitoug pinamiy, kukin nanon Yowbad ma̱wan mo bitam gunaked bwein bawekeimiy. E, gunakanitoug ma̱wan. \p \v 11 Sivinag gog bakineimiy bakatimweis kululuwamiy, Yowbad nasiwa̱youb waseg, va̱gan bukutawtouns. \p \v 12 Mamagina bitalabeids meiveka ya̱kids, yakamiy o yey, peinan tasimounids Yeisuw waseg. \p \v 13 Sigwey, awoum kutagouwa̱weigs peinan tut babaw ivag sivinag baw; ayyokon gog, bo nag, peinan gunaked nag. Sivinag baguyeimiy mo bukusimounids mwasanin yakamiy, ma̱wan vena babaw aguyes mo isimounids. \p \v 14 Kadiloka baguyes gamaga babaw, takinew mina-Gilis, o takinew min-koyakoy gimgilis; takinew tassinaps, o takinew tabla̱bols; bagguyes asibabaw-wan. \p \v 15 Yakamiy-vak mina-Lom yakamiy, bo iseiw nuwag basekeimiy livan towen bwanabwein. \s1 Liva̱nen Yeisuw Singaya Tawtoun \p \v 16 Akakin-wan liva̱nen Yeisuw Kelis singay tawtoun. Livan towen waseg, Yowbad bikatinabwes gamag, kalisiy tasiyas bisimounids waseg, wanmugwana min-Yudiy yakamey, wankuyeim mo vena babaw gimgilis yakamiy. \p \v 17 Livan towen waseg ikamat Yowbad ansinap didumwal, Yowbad itoukum pines tasiyas isimounids waseg, peinan Bukitab liva̱nen nises mamagina: \q1 “Kal yak tadidumwal yak, peinan kusimounid Yowbad waseg, mo bukuban mumwamov.” \m Misinaka tasimounid; nag kweitan ked nises. \s1 Gamag asisinap kalbaleb \p \v 18 Gamag mwasanin asisinap kalbaleb, issilbwades sinap mounid. Takakins gog liba̱lab tanuwagan bikamta̱nis peinan ansinap bo ipiyaves; asisinap gog tasiyas kalbaleb. \p \v 19 Sinapun Yowbad bo ikamnat wasigeis tasiyas, peinan bo ikatimlakes. \p \v 20 Takines bwein nakabwabub Yowbad, nibun natawton tonen waseg, e, natawtoun bo isigeg-wan; mapuna nanouds waseg takakins Yowbad; matads nag bikin, misinaka nanouds. Kweiboug ibun ven, gamag ikines, tut babaw ma̱wan ee... nagein mo takines ya̱kids. Tasiyas ikines inakabwabub, kadiloka bikakins tabunin Yowbad, nag gog itagouwa̱wes. \p \v 21 Kweiboug ikakins Yowbad tage nag iya̱kawns waseg, nag ikalin nuwes, nag. Tage ininuways sinap tobwag waseg, mo ninous ibol, mamagina bo idadubs tasiyas. \p \v 22-24 Idokes tassinaps tasiyas, tage bo ikabala̱weins, ibubunis siyowbad, magin ma̱wana gamag o mansiyas man iyoyows o mansiyas inounas waven o itatets wapwepway, atimapun Yowbad ibunis. Tage Yowbad towen ises isigeg, yakawanan avakaein, ipiyaves, ilisawes; o aw-sinap kalbaleb wous sivinan biva̱ges, sisiyas wasigeis mo iva̱ges, iyagages wous sisiyas. \p \v 25 E, asisinap ma̱wan, peinan sinapun Yowbad bo ipiyaves, bo iyyaweids tasiyas, ikululs wamatan youd towen nibunis, ikanawes aygan, bo ipiyaves Yowbad tatonen. Yowbad bo ibun youd babaw. Kadilokena bitakavasis Yowbad tut babaw. Eimen. \p \v 26 Mapuna Yowbad bo ipiyaves, ilisawes igaw biva̱ges kalbaleb, ma̱wan asivikey biva̱ges ma̱wan. Vinay bo ipiyaves kanavay sisiyas tawaw; tatineisa ikanavays sisiyas wasigeis. \p \v 27 Tawaw ma̱wan bo ipiyaves kanavay wasigeis sikwavas, tage singay sivines bikanavays wasigeis tawaw, mo iyagagays sisiyas wasigeis. Kalbaleb towen mapun tatineis mo iba̱nes, wawous. \p \v 28 Peinan nag ivag sivines, mo ipiyaves-vak Yowbad. Mapun Yowbad bo ipiyaves tasiyas, va̱gan bininuways kalbaleb mo sinap tobwag biva̱ges. \p \v 29-31 Mo ika̱lawt ninous sinap kalbaleb waseg, asisinap kaydodog, mwamon mites, takapidabs tasiyas, singay ikammeiliws, o iwaweiys sisiyas, ikammnimans, ikatidavidavs, ivtokays livan, isilponays o isilakods, ikamliwes Yowbad; bo bipiyaves aygan mo ikaypamwes asisinap, inineivs kid asisinap kalbaleb, ipiyaves ages timsiyas o insiyas; nag ikakins sinap bwein, nag isimounids, nag ikalin nuwes gamag wasigeis; nag inok nuwes, nag. \p \v 32 Bo ikakins Yowbad nakaleiwag kadiloka bimta̱mats tasiyas asisinap ma̱wan, igawa ivvaluts sinap towen waseg, mo ikavasis sisiyas kalisiy asisinap ma̱wan. \c 2 \s1 Yowbad nakaleiwag bwanabwein \p \v 1 Kal yak kwasigum soum, magina kwasigumim tatoneim, peinan amsinap kalbaleb ma̱wana towen. Ta-ma̱wan bukwatimop aygan takaleiwag towen bikamta̱nim. \p \v 2 Taninuways Yowbad ansinap, bweina bikamta̱nis takalbalebs, siyas nalel asisinap. \p \v 3 Awoum wananoum bukulana, “Bweina bakasigum takalbaleb mo bawtel ma̱wan ansinap towen, Yowbad igaw bikamtan towen, yey gog nag.” Awoum kulivan ma̱wan. \p \v 4-5 Awoum kudokes tougwey Yowbad, peinan singay iyama̱num waseg yak, ikapatul, ikalin nuwan yak. Iyama̱num waseg yak va̱gan kid bukulavew amsinap kalbaleb. Nag gog, singay takakon yak, mapun singay Yowbad bikatimop amsinap kalbaleb, igaw tutan bikatkines gamag asisinap, inakaleiwag didumwal waseg. \p \v 6-8 Yowbad bimapuds tatanok tatanok ya̱kids ma̱wan dawotets. Kukin bitawotet bwein o bitakapatul va̱gan bitakamnat o Yowbad bikavasid o mwamovad bisigeg, e, Yowbad mo bisekeid mwamovad nag beikous. Tage kukin bitanineiv daked tatoneid, o bitapiyev Yowbad ansinap mounid, o bitakanaway sinap kalbaleb, e, mo singay Yowbad bikamta̱nid. \p \v 9 Kalisiy gamag takalbalebs simouvit mo bilivatus, abes singay bigeg, wanmugwana min-Yudiy, wankuyeim ven babaw gimgilis. \p \v 10 Tage toubweins bilivatus sikamnat son yakawanes mo beitaw nuwes, wanmugwana min-Yudiy, wankuyeim ven babaw gimgilis. \p \v 11 Yowbad nakaleiwag ven babaw wasigeis katanoka ivkek. \p \v 12 Min-Yudiy ikakins Yowbad nakaleiwag; kukin beivag asisinap kalbaleb mo bimta̱mats, peinan bo isiplaves Yowbad nakaleiwag. Ven mwasanin gimgilis nag ikakins Yowbad nakaleiwag, bivag asisinap kalbaleb mo bimta̱mats-vak tasiyas. \p \v 13 Tasiyas Moses nakaleiwag iliganesa mav, nag mamagina tadidumwals tasiyas, nag. Misinaka takanaweins Moses nakaleiwag, Yowbad mo bidok tadidumwals tasiyas. \p \v 14 Tobwag ven gimgilis kalisiy nag ikakins Moses nakaleiwag, tage tatineis-wan biwteles bo ma̱wana Moses nakaleiwag, mo ivag sikaleiwag ibwein wasigeis tasiyas. \p \v 15-16 E, bitakin kaleiwag bwein waninous, o ninous tatineis ikatimlakes mo ikakins takinew asisinap kalbaleb, o adok bwanabwein. E, ninous bikatimlakes, igaw tutan Yowbad bikatukin nanouds aveiyag nitasowum nises. E, Yowbad bidibek Yeisuw Kelis mo bikatukin, bikaleiwag, ma̱wana allivan, aggeiguy liva̱nen Yowbad bwanabwein. \s1 Min-Yudiy Moses nisekes sikaleiwag \p \v 17-20 Kal takatimlakay yak bukudokeim kid gum-Yudiy ya̱koum, o kudoki Moses nakaleiwag bikatinabweim, o taga̱gas yak peinan Yowbad nagamag yak, o nanon Yowbad kukwakin o Moses nakaleiwag kukwakin ikous, mapuna kukwaves aw-sinap bwanabwein, o kukwakin tamgwayein kaw yak, o tadadubs sikamnat yak, o takatimlakein sinap tabla̱bols wasigeis o gamagal wasigeis, peinan Moses nakaleiwag waseg kudoki sinap mounid nises. \p \v 21 Yak kukwatimlakes gamag mwasanin, adok nag bukwatimlakeim tatoneim. Kuguyes gamag awoum biba̱kews, adok bo kuba̱kew, ne? \p \v 22 Kulana, “Awoum kwaninavay mav,” adok bo kwanavay mav, ne? Kwasigum tobwag yowbad, adok bo kuba̱kew waseg tobwag yowbad nabunatum, ne? \p \v 23 Kukwayapam sinap peinan kukwakin kid Moses nakaleiwag, adok bo kusiplev nakaleiwag, magina kuyageg Yowbad ne? \p \v 24 Bukitab waseg livneimiy min-Yudiy yakamiy, mamagina: \q1 “Ven mwasanin gimgilis bo iyages Yowbad yagan, \q1 peinan amisinap kalbaleb.” \p \v 25 Ebelam nakabivatus kubwabwes momwamiy. Sinap towen bwein magat bukwanawes Moses nakaleiwag. Kukin gog bukusiplaves Moses nakaleiwag, nag bivag mikabivatus, bo biyadeveimiy. \p \v 26 Ma̱wan magin, kukin kal nag ivag Ebelam nakabivatus mo ikanow Moses nakaleiwag, tadok nakabivatus Ebelam waseg gamag towen, ne? \p \v 27 Gamag tasiyas nag Ebelam nakabivatus wawous tage ikanawes Moses nakaleiwag, mo biyateleimiy peinan nakabivatus wawoumiy o Moses nakaleiwag buk-nen nises wasigeis yakamiy, o kusiplaves gog. \p \v 28 Kavel bibob momwan ma̱wana gum-Yudiy tage nag gum-Yudiy tatonen. Ebelam nakabivatus wakaleivim-wan nag ikadilok, nag. \p \v 29 Tage gum-Yudiy wanuwan mounid gum-Yudiy tatonen; o Ebelam nakabivatus kadiloka beisiw waka̱teid o wakululuwad, kaleivid awoum. Yakawanads Yowbad waseg, nag gamag wasigeis. \c 3 \p \v 1 Adok Yowbad singay bilabeids peinan min-Yudiy ya̱kids, ne? Ikalin nuwan peinan Ebelam nakabivatus wa̱wouds, ne? \p \v 2 Magen, bo ilabeids youd babaw waseg. Nakabsilamaw waseg, Yowbad nilivnek anilivan min-Yudiy wasigeis. \p \v 3 Min-Yudiy mwasanin mo isiplaves aygan Yowbad, tage Yowbad nag ibob ansinap didumwal wasigeis ya̱kids. \p \v 4 Nag. Magat babaw gamag bitakapidabs, Yowbad mo bisesuna tadidumwal tonen. Liva̱nen Yowbad nises mamagina: \q1 “Amlivan bakanuw mo bakaban amsinap didumwal, \q1 o igaw ya̱tal waseg bukutawtoun mo bukutamap yak.” \p \v 5-6 E, taninuways adsinaps kalbaleb mo takakins Yowbad ansinap didumwal, wankuyeim tabta bitalivans, talansa, “Yowbad takalbaleb, peinan ikawkuneids”? Awoum bitalivans ma̱wan. Livan kalbaleb. Gamag mwasanin asisinap ma̱wan. Kukin Yowbad ansinap bigeg, ta-ma̱wan bikatukin wasigeis gamag yakids. \p \v 7-8 Tayyaweids mwasanin ilansa, “Pawl inageiguy mamagina, \q1 ‘Bayaweid singay mo bitakakins Yowbad ansinap mounid, mapuna bitakavasis. \q1 Adok awoum biyateleig peinan agusinap kalbaleb. Kadiloka beivag adsinap kalbaleb va̱gan kid Yowbad ansinap bwanabwein mo bisap.’” \m Tayyaweids mwasanin idokes gungeiguy ma̱wan. Kadilok Yowbad bikamta̱nis peinan asilivan ma̱wan. \s1 Nag kal ansinap didumwal \p \v 9 Ama̱wan? Tabta min-Yudiy ya̱kids bitamugwas? Nag. Agulivan mamagina adsinaps kalbaleb, babaw ya̱kids, takinew min-Yudiy, o takinew ven babaw gimgilis tasiyas. \p \v 10 Liva̱nen nises mamagina: \q1 “Nag kal ansinap didumwal. \q1 \v 11 Nag teitan ikakin; nag teitan inineiv Yowbad. \q1 \v 12 Asibabaw bo ipiyaves inaked, ininounas ked kalbaleb waseg; \q1 Nag anmwa̱net gamag ansinap bwanabwein, nag. \q1 \v 13 Asilivan kalbaleb, wudous ma̱wana alawag, \q1 Wudous waseg ikatidavidavs. \q1 Mwatet napwa̱tuw yayanen wawudous nises. \q1 \v 14 Wudous bo ika̱lawt bwa̱lat son sinap yayan. \q1 \v 15 Bo iseiw nuwes anwaway gamag. \q1 \v 16 Ininounas, igugweileks youd babaw. \q1 \v 17 Niwal inaked nag ikakins. \q1 \v 18 Nag bikakins Yowbad; nag bigoulus, nag.” \p \v 19 Bukitab anilivan towen silma̱nin tasiyas wanuwan Moses nakaleiwag, va̱gan Yowbad bibob adilivans, o ven babaw ya̱kids mo bitakakins adsinaps kalbaleb. \p \v 20 Nag kadilokeid bitakanow Moses nakaleiwag va̱gan bitasesuna wamatan Yowbad tadidumwal ya̱kid, nag. Kaleiwag towen bikatimlakeid mo takakin adsinap kalbaleb. \s1 Tasimounids waseg Yeisuw mo ivag adsinaps didumwal \p \v 21 Tut towen takakins didumwa̱lun Yowbad inaked kweitan. Moses nakaleiwag nag ma̱wana ked towen, nag; tage liva̱nen ked towen nises Moses nakaleiwag waseg, o tasiyas palopit sikalelel waseg. \p \v 22 Ked towen, bitasimounid waseg Yeisuw Kelis, mo Yowbad bisekeid didumwal tonen. Gamag babaw ya̱kids idakeds katanok-wan. \p \v 23 Babaw ya̱kids adsinaps kalbaleb; Yowbad nakamnat bo ilisaweids. \p \v 24 Nasiwa̱youb mo ikatinabweids Yeisuw Kelis waseg, mo tamlavags tadidumwals ya̱kids. \p \v 25 Yowbad bo itam Yeisuw mamagina lun bulukwan buya̱vin biwid adsinaps kalbaleb, magat bitasimounids waseg. Lun towen waseg, Yowbad ikamtilakeids ansinap didumwal, peinan bo ikaltuwen adsinap kweiboug kalbaleb. \p \v 26 Bo ikapatul wasigeis ya̱kids mo takakins ansinap didumwal, tut towen ikidumwa̱luds ansinap didumwal waseg, peinan tasimounids waseg Yeisuw. \p \v 27 Tabta bitakaypamwes adsinaps waseg? Adok nag. Aveiyag wawun? Adsinaps waseg nag bitamlavags tadidumwals; misinaka bitasimounids waseg Yeisuw mo bitamlavags tadidumwals ya̱kids. \p \v 28 Mapuna takakins misinaka bitasimounids waseg Yeisuw mo bitamlavags tadidumwals; sinapun Moses nakaleiwag waseg nag aveiyag bitaba̱nes. \p \v 29 Tabta Yowbad misinaka min-Yudiy daYowbads? o adok vena babaw siYowbad? Mounid vena babaw siYowbad. \p \v 30 Magen, Yowbad anmwa̱net, mapuna bikidumwa̱luds min-Yudiy ya̱kids peinan tasimounids Yeisuw waseg, o bikidumwa̱lus vena babaw gimgilis peinan isimounids Yeisuw waseg. \p \v 31 Tabta bitasimounid waseg Yeisuw mo bitagulekwes Moses nakaleiwag? Nag. Bitakatimweisis mo bitawtoun. \c 4 \s1 Liva̱nen Ebelam \p \v 1 Bitaninuways tabuds ven watinow, yagan Ebelam. Ama̱wan bitalivans? \p \v 2 Kukin Ebelam ansinap didumwal peinan nawotet bwein, kadiloka bikaypom ansinap; tage nag kadilok bikayapam wamatan Yowbad, nag. \p \v 3 Aveiyag Bukitab nilivan? Ilana: \q1 “Ebelam isimounid Yowbad waseg, mapuna idoki tadidumwal.” \p \v 4 Kukin bitawotet, maysad nag mamagina siwa̱youb, nag; maysan dawotet. \p \v 5 Kukin nag bitawotet, misinaka tasimounid waseg towen takidumwa̱lun dakalbaleb ya̱kid, mo bidokeid tadidumwal ya̱kid. \p \v 6 Ma̱wan-vak Deibid anilivan bwanabwein wasigeis gamag kalisiy nag iwotets va̱gan Yowbad bikidumwa̱lus, ilana: \q1 \v 7-8 “Bweina kumwa̱saws yakamiy peinan bo inumlev amisinap kalbaleb, bo iwid. \q1 Kumwa̱saws peinan daGuyaws nag binuway amisinap kalbaleb.” \p \v 9 Tabta ilivan ma̱wan misinaka min-Yudiy bimwa̱saws peinan Yowbad biwid asisinap kalbaleb, o adok vena babaw gimgilis. E, taninuways. \q1 “Ebelam isimounid Yowbad waseg mo idoki tadidumwal.” \p \v 10 Avei-tut waseg mo nidoki tadidumwal? Misumkwey nivag nakabivatus? Nag. Idoki tadidumwal, bweilim mwasanin ikous mo Yowbad isek nakabivatus. \p \v 11-12 Kweiboug nag ivag nakabivatus, tage isimounid Yowbad waseg, mo idok tadidumwal; wankuyeim mo isek nakabivatus, mamagina naman mulin towen, peinan bo idok tadidumwal. Takinew bitakow Ebelam nakabivatus, o takinew nag bitakow, deisa tasimounid waseg Yeisuw, mo Yowbad bidokeids tadidumwals o bitamlavags Ebelam tibun ya̱kids, takinew tobwag ven gimgilis yakamiy, o takinew min-Yudiy yakamey. Yakamey Ebelam nakabivatus wawom nises. Magat bakasimounid mo bakamlavag Ebelam tibun mounid. Kukin gog nag, bo nag. Peinan kweiboug Ebelam nag ivag nakabivatus, isimounid mo Yowbad idoki tadidumwal towen. \s1 Bitasimounid Yowbad waseg mo bitalivet youd bwanabwein \p \v 13 Yowbad bo ilivnek Ebelam siney tibun igaw bikawes ven babaw watinow, sikiyay tasiyas. Nag iba̱nes sikiyay towen peinan ikanawes Moses nakaleiwag, nag. Deisa isimounids waseg Yowbad, to nidoki tadidumwals tasiyas, mo iba̱nes sikiyay towen. \p \v 14 Ama̱wan bitaban dakiyays? Bitakanow Moses nakaleiwag, o adok bitasimounid Yowbad anilivan to nilivnek? Adok bitasimounid-wan. Tasiyas idokes bikanawes Moses nakaleiwag mo biba̱nes, nag gog; tasiyas bo ibwabwes simounid waseg Yowbad anilivan to nilivnek. \p \v 15 Moses nakaleiwag nitasiplev mapuna Yowbad bikawkuneid. Magat kaleiwag nag, nag beivag adsinap kalbaleb. \p \v 16-17 Tasimounids mo bitaba̱nes youd towen bwanabwein. Yowbad bo ilivnek youd towen bisekeids peinan nasiwa̱youb avakaein wasigeis ya̱kids. Ebelam delen mounid bikawes. Tasiyas takanaweins Moses nakaleiwag mwasanin sisiyas ya̱kids, peinan tasimounids ma̱wana Ebelam nisimounid waseg Yowbad; mamagina Ebelam tabuds babaw ya̱kids. Liva̱nen Ebelam nises mamagina, \q1 “Bo akatigikeim ven babaw tibus ya̱koum.” \m Youd towen Yowbad nilivnek bo bisek Ebelam delen, peinan bo isimounid wamatan Yowbad, taykitun takanigs; mtowen bidibek aveiyag makaw, bilana, “Kusap,” mo bisap. \p \v 18 Innamis va̱gan biban natun. Innamis-wan ee... bo itovek, igaw-wan innamis, peinan isimounid mo bimlavag tibus ven babaw, peinan Yowbad anilivan mamagina: \q1 “Deleim igaw mo bibabaw.” \p \v 19 Ininuway ee... ikakin wa̱won, ilana, “Bo atovek; kakita bakanig. Agbweilim bo imlavag lakatutan.” E, inuway nakwav Sela peinan vinakal; tage nag igwey, isimounid-wan waseg Yowbad. \p \v 20 Nag ipiyev simounid, peinan iysiyous Yowbad anilivan waseg; tage iya̱kawn waseg Yowbad mo nasimounid itawtoun. \p \v 21 Singay isimounid, ikakina Yowbad ikadilok biwtel ma̱wana nilivnek. \p \v 22 Isimounid waseg Yowbad mapuna mo idok tadidumwal towen. \p \v 23-24 Livan towen “Idok tadidumwal towen” nag ilel peinan Ebelam anmwa̱net tadidumwal. Ya̱kids-vak peinads. Igaw bitasimounid waseg Yowbad to nivag daGuyaws Yeisuw ikit kanig waseg, mo bidokeid tadidumwal ya̱kids. \p \v 25 Bo iweiys Yeisuw adsinaps kalbaleb peinan, ivag mo ikit va̱gan kid mo bikidumwa̱lud. \c 5 \s1 Yowbad ikidumwa̱luds mo tamwa̱saws \p \v 1-2 Tasimounids waseg Yeisuw, mapuna Yowbad bo ikidumwa̱luds. Kadiloka bitamsamwas waseg Yowbad, peinan daGuyaws Yeisuw Kelis bo nilabeids mo taba̱nes Yowbad nasiwa̱youb, waseg tasinis bwein. E, bitamwa̱saws, peinan bo bitasiws Yowbad wanakamnat waseg. \p \v 3-5 Bitamwa̱saws-vak peinan gamag biyagageids. Biyagageids mogo takaptuleids-wan, takaptuleids bo beivag adsinaps bwein, o bitanamis va̱gan Yowbad bilabeids. Nag bitanamis mav, peinan Yowbad bo isekeids Kululuwan Bwanabwein, waseg bo ikatimweis nasiwa̱youb, mo ivakaein wasigeis ya̱kids. \p \v 6 Kweiboug igaw tougwey ya̱kids, bo ilouvat anatut, Kelis nikanig silma̱nin takalbalebs ya̱kids. \p \v 7 Adok nag kal bikanig va̱gan bileb tadidumwal teitan, nag. Adok bitatawtoun-wan mo bitakanig va̱gan bitaleb teitan ansinap bwein. \p \v 8-9 Singay gog Yowbad nisiwyoubuds peinan Kelis ikanig peinads, kweiboug igaw takalbalebs ya̱kids. Buya̱vin Kelis waseg mo ikidumwa̱luds, mo bikatinabweids Yowbad nakavikun wasigeis ya̱kids. \p \v 10 Kweiboug nitakamliwes Yowbad, tage Natun mo ikanig mamagina lun bulukwan mo tamsamwas sods Yowbad; towen Kelis mo bikatinabweids, mwamovan tonen waseg. \p \v 11 E, mo tamwa̱saws waseg Yowbad peinan daGuyaws Yeisuw Kelis iluns son Yowbad mo tamsamwas babaw ya̱kids. \s1 Adam ansinap kweitan: Kelis ansinap kweitan \p \v 12 Tatanok gamag waseg sinap kalbaleb nisilamaw wadaban pwepway, mapun kanig mo isap. Babaw gamag takanka̱nigs peinan meivek ya̱kids adsinaps kalbaleb. \p \v 13 Kweiboug Moses nakaleiwag nag, gamag asisinap kalbaleb; tage nag idokes asisinap kalbaleb, peinan kaleiwag nag. \p \v 14 Tutan Adam waseg kanig itawtoun wasigeis gamag oko in ilouvat Moses inatut waseg. Kanig bo itawtoun wasigeis tasiyas asisinap kalbaleb ma̱wan Adam ansinap, sisiyas tasiyas asisinap kalbaleb kweitan kweitan. Taninuways Adam waseg kabebay nises, peinan Adam mamagina teitan gamag. Tayuwein gog wankuyeim mo neim. \p \v 15 Yowbad nasiwa̱youb nag ma̱wana Adam ansinap kalbaleb; kweitan-wan. Adam ivag ansinap kalbaleb mo babaw ikanka̱nigs; tage singay Yowbad nasiwa̱youb singay mo itam tayuwein gamag mtowen Yeisuw Kelis, mo ikatimweis nasiwa̱youb singaya avakaein wasigeis ya̱kids adbabaws. \p \v 16 Kweiboug teitan gamag ansinap kalbaleb, gamag babaw mo ivag asisinap kalbaleb; Yowbad mo ikamta̱nis. Tage Yowbad nasiwa̱youb anagin kweitan, waseg ikidumwa̱luds ya̱kids, adsinaps babaw kalbaleb. \p \v 17 Teitan gamag kweiboug ansinap kalbaleb, mapun kanig mo itawtoun wasigeis gamag; tayuwein gog, Yeisuw Kelis, bo biyamoves tasiyas itams nasiwa̱youb avakaein waseg, peinan nag kweitan maysan tasekes, tage makava ikidumwa̱luds. \p \v 18 Taninuways teitan ansinap kalbaleb mo Yowbad bikamtan gamag babaw wasigeis. Tayuwein ma̱wan, inawotet didumwal mapun tamwamovs o tadidumwals tababaw ya̱kids. \p \v 19 Teitan bo isiplev Yowbad aygan, babaw gamag mo ikawes ansinap kalbaleb. Wankuyeim tayuwein ikanow Yowbad aygan mo bitamlavags tadidumwals, ya̱kids babaw. \p \v 20 Moses nakaleiwag isap mo ikatimweis kalbaleb sinap ivakaein. Sinap kalbaleb ikatimweis ivakaein, tage Yowbad nasiwa̱youb singaya bo ikatimweis, ivakaein singay. \p \v 21 E, taninuways. Sinap kalbaleb mapun kanig bo itawtoun wasigeis gamag. Yowbad nasiwa̱youb mo bitawtoun wasigeis gamag peinan ikidumwa̱luds va̱gan bitamovs bitasigagas, peinan daGuyaws Yeisuw Kelis nasiwa̱youb wasigeis ya̱kids. \c 6 \s1 Tala̱tans waseg Kelis \p \v 1 Ama̱wan? Adok bitavvaluts adsinaps kalbaleb waseg va̱gan Yowbad biwdiwid, mamagina nasiwa̱youb bikatimweis wasigeis ya̱kids, ne? \p \v 2 Nag. Sinap kalbaleb bo ikanig wasigeis ya̱kids; ta-ma̱wan bitavvaluts waseg. \p \v 3 Kuninuways peinan tababaw ya̱kids nibapta̱yseids Yeisuw Kelis waseg, nitala̱tans sods, inakanig waseg. \p \v 4 Ma̱wan nidibwanis Yeisuw, bo nibapta̱yseids mamagina nidibwanids takanigs ya̱kids. E, ma̱wan Tamads natawtoun waseg iyakit Kelis, ma̱wan magin bo iyakituds, mo tanounas, mwamovads kweivaw waseg. E, bo nitamta̱mats sods Kelis va̱gan tut towen bitaba̱nes mwamovads kweivaw. \p \v 5 Nitakanigs mamagina tala̱tans sods Kelis, nakanig waseg; mapun mo takits vayuwein, mamagina tala̱tans sods Kelis, nakabeikit waseg. \p \v 6 Taniniways adsinaps kweiboug bo ikatimet son Kelis, mo ikous woud kalbaleb nakaleiwag, peinan ilikuds sinap kalbaleb ankaleiwag wasigeis ya̱kids. \p \v 7 Bo ikous sinap kalbaleb nakaleiwag wasigeis tasiyas takanigs. \p \v 8 Nitakanigs sods Kelis mapuna tamwamovs sods Kelis. E, tasimounids ma̱wan. \p \v 9 Taninuways Kelis nakanig, waseg itamanaw, nag vayuwein bikanig. Kanig nakaleiwag bo ikous waseg Kelis. \p \v 10 Sivtanok ikanig, sinap kalbaleb silma̱nin; tut towen mo imov silma̱nin Yowbad. \p \v 11 Yakamiy-vak, kadiloka kudokeimiy takanigs yakamiy silma̱nin sinap kalbaleb; awoum bukuvgavaws; tage kumovs simiy Yeisuw Kelis, silma̱nin Yowbad nawotet. \p \v 12 Awoum sinap kalbaleb bikaluweg woumiy ven watinow; awoum bukwanawes aygan, aveiyag sivinan bivag. \p \v 13 Awoum kuta̱mes woumiy wuliyougwan va̱gan biwtel sinap kalbaleb nawotet, tage kutams Yowbad nawotet waseg, peinan bo niyamoveimiy mikanig waseg, o kuta̱mes woumiy wuliyougwan silma̱nin Yowbad nawotet didumwal. \p \v 14 Awoum ge sinap kalbaleb bikaleiwag wasigeis yakamiy, peinan dakaleiwags kweivaw, siwa̱youb waseg. Moses nakaleiwag bo ikous wasigeis ya̱kids. \s1 Kadiloka kutams sinap bwein silma̱nin \p \v 15 E, dakaleiwags kweivaw waseg siwa̱youb. Tabta beivag adsinaps kalbaleb peinan bo ikous Moses nakaleiwag wasigeis ya̱kids, ne? \p \v 16 Nag. Tabta kukwakins igaw bukutams mitovek waseg, bukukwanawes aygan, mo bukumlavags natouwats. Takinew mitovek yagan sinap kalbaleb, mapun mo bukuba̱nes kanig. Takinew gog mitovek yagan toukum, mapun mo bukuba̱nes amisinap didumwal. \p \v 17-18 Kalin nuwag Yowbad. Kweiboug sinap kalbaleb natouwat yakamiy, mo kateimiy nukuta̱mes waseg liva̱nen Yowbad. Bo ikous sinap kalbaleb nakaleiwag wasigeis yakamiy, mo sinap didumwal ikaleiwag wasigeis yakamiy. \p \v 19 Allivan mamagina sinapun ven watinow waseg, peinan ninoumiy igaw bula̱bol yakamiy. Kweiboug nukuta̱mes woumiy wuliyougwan silma̱nin sinap kalbaleb bikatimweis bivakaein wasigeis yakamiy, kadiloka kuta̱mes silma̱nin sinap didumwal mo bukukwawes Yowbad anmwa̱net nawotet. \p \v 20 Igaw kweiboug sinap kalbaleb natouwat yakamiy, sinap didumwal nag ikaleiwag wasigeis yakamiy, nag. \p \v 21 Tut gog towen amimwasin peinan nukuva̱ges ma̱wan. Tage la̱lan bo kuba̱nes tan? Adok nag. Maysan sinap towen yagan kanig. \p \v 22 Tut towen bo ikous sinap kalbaleb nakaleiwag wasigeis yakamiy, mo nukumlavags Yowbad natouwat yakamiy, la̱lan bo kuba̱nes Yowbad inakamnat, nakabiyokous waseg mwamovamiy nag beikous. \p \v 23 Sinap kalbaleb maysan kanig; tage Yowbad bo isiwyoubuds daGuyaws Yeisuw Kelis waseg, mwamovads nisekeids nag beikous. \c 7 \s1 Veivay kabebay-nen \p \v 1 Sigwey yakamiy, kuninuways Moses nakaleiwag. Bo kukwakins Moses nakaleiwag, ne? Igaw bitamta̱mat mo beikous kaleiwag towen waseg ya̱kid. \p \v 2 Kavel mana̱wen navaveig kadiloka bisesus son namwan, peinan Moses nakaleiwag ma̱wan. Igaw namwan beimat mo beikous kaleiwag-nen veivay, peinan bo imlavag nakwab. \p \v 3 Tage igaw namwan nises, kukin binek tobwag taw, mo bimlavag naggeinawl. Tage kukin namwan bikanig mo beikous veivay kaleiwag-nen, bweina bivevaw son tayuwein taw. Nag bimlavag naggeinawl, nag. \p \v 4 Yakamiy ma̱wan, won Kelis waseg, mamagina nukumta̱mats, mo ikous Moses nakaleiwag wasigeis yakamiy. Mamagina mitovek kweiboug bo imat. Mitovek kweivaw nises, mtowen neikit kanig waseg va̱gan mo bitawteles beibwein nawotet Yowbad. \p \v 5 Ya̱kids kweiboug igaw mamagina ven watinow gimgilis ya̱kids, Moses nakaleiwag bo iyakit nanouds silma̱nin sinap kalbaleb, wouds wuliyougwan mo iwotet kalbaleb, maysan mo talivatus, yagan kanig. \p \v 6 Tage mo ilik Moses nakaleiwag wasigeis ya̱kids, mamagina inadeil wanuwan takanigs va̱gan beikous deil nakaleiwag wasigeis ya̱kids, mo tasaps taneis wamnat. Bo ikous Moses nakaleiwag wasigeis ya̱kids, towen nilel wa̱buk, tage takanawes kaleiwag kweivaw, Kululuwan mwamov-nen waseg. \s1 Moses nakaleiwag liva̱nen \p \v 7 Aveiyag bitalivans? Tab tadokes Moses nakaleiwag mamagina sinap kalbaleb, ne? Nag. Tage kukin kaleiwag nag, nag bakakin sinap kalbaleb. Kaleiwag kweitan mamagina: \q1 “Awoum kupwa̱kit soum navavag.” \m Kukin nag beivag kaleiwag towen, nag bakakin pwa̱kit. \p \v 8 Tage Moses nakaleiwag bo ileb sinap kalbaleb waseg yey, mo avag pwa̱kit babaw. Magat kaleiwag nag beivag, nag bitakakins adsinaps kalbaleb. \p \v 9 Magat kweiboug kaleiwag nag, bo ba̱mov, wankuyeim kaleiwag isap, iyakit sinap kalbaleb, mo akanig. \p \v 10 Moses nakaleiwag silma̱nin mwamov mamagina bo ikatimateig. \p \v 11 Nakaleiwag bo ileb sinap kalbaleb, mo ikatidavig, va̱gan kaleiwag towen beiweig. \p \v 12 Tage Moses nakaleiwag katanok katanok bwanabwein, didumwal. \p \v 13 Tage youd bwanabwein bikatimateig tan? Nag. Sinap kalbaleb ikatimateig. Kaleiwag bwanabwein, tage sinap kalbaleb ikatimateig, va̱gan bitakakins sinap kalbaleb tonen; o kaleiwag bwanabwein waseg mo bitakakins sinap towen singaya kalbaleb. \p \v 14 Taninuways Moses nakaleiwag bwanabwein, peinan meinoy neim Yowbad waseg. Tage woug igwey, peinan sinap kalbaleb ikalawageig. \p \v 15 Nag akakin agusinap tatoneig. Aveiyag ivag sivinag nag bawtel ma̱wan. Tage sinap towen akasigum mo avag ma̱wan. \p \v 16 Nanoug itam ilana, “Moses nakaleiwag bwanabwein,” peinan nag sivinag bawotet kalbaleb, tage bo avag ma̱wan. \p \v 17 Nag yey agusinap towen, misinaka sinap kalbaleb nises wanuwag. \p \v 18 Akakin-wan nag aveiyag bwanabwein wananoug nises, peinan woug igeg. Sivinag sinap bwanabwein, ta-ma̱wan bawtel. \p \v 19 Sinap bwanabwein sivinag, nag gog; bapiyev sinap kalbaleb tage mo avag kalbaleb. \p \v 20 Sinap kalbaleb bapiyev mo bavag, peinan nag yey agusinap tage sinap kalbaleb towen nises wananoug. \p \v 21 Bo aban sinap kweitan. Kukin sivinag bawtel bwein, sinap kalbaleb mo bimekeig. \p \v 22 Wananoug singay ivag sivinag Yowbad nakaleiwag. \p \v 23 Tage bo aban tobwag kaleiwag woug wuliyougwan waseg. Kaleiwag kalbaleb ikanaviy waseg kaleiwag bwein, wananoug nises; mo akanow sinap kalbaleb woug wuliyougwan waseg nises. \p \v 24 Singay ayakalin, peinan nag kavel ikadilok bikatinabweig woug ankalbaleb waseg, peinan kanig nises. \p \v 25 Kalin nuwag Yowbad, peinan daGuyaws Yeisuw Kelis bikatinabweig. Nanoug tatoneig ikanow Yowbad nakaleiwag, tage woug bikanow sinap kalbaleb nakaleiwag. \c 8 \s1 Yowbad Kululuwan iyamoveids \p \v 1 Magat ya̱kids waseg Yeisuw Kelis bitases, Yowbad ta-ma̱wan biyateleid. \p \v 2 Yowbad Kululuwan iyamoveids ya̱kids sods Kelis. Kululuwan kaleiwag-nen bo ilikud waseg sinap kalbaleb inakaleiwag va̱gan nag bitakanig. \p \v 3 Yowbad kadilok wotet towen, Moses nakaleiwag nag kadilok bilabeids peinan wouds igwey. E, Yowbad nawotet towen, mamagina, Natun ikayeb neim, ikow kaleivin ma̱wana gamag takalbaleb ya̱kids; itawtoun waseg adsinaps kalbaleb, peinan won tonen imlavag mamagina lun bulukwan. \p \v 4 Iwotet ma̱wan va̱gan bitayakousis Moses nakaleiwag, peinan bo bitakanawes Yowbad Kululuwan nakaleiwag; wouds inakaleiwag awoum. \p \v 5 Kukin kal yakamiy bikanow woun nakaleiwag mo beivag sivinan woun wuliyougwan; kukin gog bikanow Yowbad Kululuwan nakaleiwag mo beivag sivinan Yowbad Kululuwan wuliyougwan. \p \v 6 Kukin beivag sivinad woud wuliyougwan mo bitakanig, tage kukin beivag sivinad Yowbad Kululuwan wuliyougwan, mwamovad mo bitaban son niwal. \p \v 7-8 Kukin kalisiy sivines wous wuliyougwan mo bikamliwes Yowbad, nag beitams Yowbad nakaleiwag waseg. E, ta-ma̱wan gamag tasiyas beitams Yowbad nakaleiwag waseg; o ta-ma̱wan Yowbad bikalin nuwan gamag tasiyas wasigeis, nag. \p \v 9 Peinan wous ikalawages tatineis; yakamiy gog miked kweitan, peinan Kululuwan Yowbad simiy bikalawageimiy. Kal yak Kelis kululuwan ika̱bwag waseg yak, nag Kelis angamag ya̱koum, nag. \p \v 10 Tage Kelis niwekeimiy, woumiy bo imta̱mats waseg sinap kalbaleb, tage kululuwamiy imwamovs amisinap didumwal waseg. \p \v 11 Yowbad bo iyamov Yeisuw kanig waseg, mo Kululuwan Yowbad simiy nukusesus, woumiy Yowbad biyamov Kululuwan waseg, peinan nises wanuwamiy. \p \v 12-13 Sigwey, awoum bitawotets wouds wuta̱lan. Awoum bitakanawes wouds nakaleiwag. Ked towen beinoy bein kanig waseg. Tage kadiloka bitawotets Yowbad Kululuwan wuta̱lan; waseg bitakatimet wouds inawotet, mo bitamovs. \p \v 14 Kukin Yowbad Kululuwan bikaluwageid, mamagina Yowbad nitun ya̱kid; kukin nag bikaluwageid, tobwag gamag nitun ya̱kid. \p \v 15-16 Magat Yowbad nag bisekeids nanouds mamagina nitun ya̱kids, adok mo bivgavaw adpwa̱yats, mamagina natawwotet ya̱kids. Tage bo isekeids nanouds mamagina nitun tatonen, mo tadawes talansa, “Tamad.” (Aga-Ibliw waseg ilansa “Aba.”) Kululuwan tatonen nanon ma̱wana kululuwads ya̱kids, mo takakins Yowbad nitun ya̱kids. \p \v 17 O peinan Yowbad nitun ya̱kids mo bitakawes dakiyays. Yowbad bisekeids dakiyays sods Kelis, peinan a̱bads bigeg sods Kelis, yakawanads mo bitaba̱nes sods Kelis. \s1 Tut wanakoug mo bitamwa̱saws \p \v 18 Nanoug ma̱wan. Adok a̱bads bigeg tut towen waseg, tage nag bivakaein mouvitan peinan singay bitamwa̱saws igaw tutan Yowbad yakawanan mo bitaba̱nes ya̱kids. \p \v 19 Yowbad nakabwabub meivek-wan ikayamat avei-tut Yowbad nitun bikamat waseg mtowen, mo bikines; e, singay sivines bikines. \p \v 20 Kweiboug bo iyamkwen inakabwabub. Nanon bo ma̱wan. Nanon nag inek youd tasiyas. Tage tasiyas inmises igaw bikatlow mo beibwein. \p \v 21 Tut towen nakabwabub babaw ipsa̱pwas. Nag kweitan youd bises bisigeg. Igaw Yowbad mo bilikus youd tasiyas; mo bisesus wamnat bimwa̱saws bisigagas, ma̱wan Yowbad nitun ya̱kids. \p \v 22 Taninuways peinan youd katanok katanok meiveka Yowbad nakabwabub nilidelids sigidaged waseg ee... tut towen bo ma̱wan. \p \v 23 Ya̱kids-vak bo ma̱wan talidelids. Yowbad Kululuwan anagin bo isilamaw wasigeis ya̱kids, tage nanouds waseg talidelids, takayamats avei-tut Yowbad bikanatun wasigeis ya̱kids mamagina bikatinob wouds ya̱kids. \p \v 24 E, bo ikatinabweids son danamis, peinan igaw wouds mo bikatuneib. Bitakin nawotet towen mo beikous danamis, peinan bo beitout nanoud. \p \v 25 Tut towen ya̱kids nag takines tage bitanmises, bitakaymates sona dakapatuls. \p \v 26 Yowbad Kululuwan ma̱wan ilabeids, peinan tougwey ya̱kids; nag takakins ama̱wan igaw bitanitougs waseg Yowbad, tage Yowbad Kululuwan tonen initoug peinads, singaya igel waseg Yowbad. Nag bitalivan! \p \v 27 Yowbad ikakina nanouds ya̱kids. E, mapuna Kululuwan nanon ikakin-wan, kululuwan tonen initoug peinads ya̱kids tayakelesiys ma̱wana Yowbad nanon. \p \v 28 Taninuways. Kukin nanoud waseg bitasiwyoubus Yowbad, mtowen mo bikaleiwag youd bwanabweins wasigeis ya̱kids, nidaweids, nitimek nanon wasigeis ya̱kids. \p \v 29 Kweiboug ikakin ya̱kids mo ikaleiwag va̱gan bitamlavags ma̱wana Natun ankakin tatonen; mtowen wanamug, budan ya̱kids wankuyeim. \p \v 30 E, kweiboug bo ikaluweg mo idaweids; idaweids mo ikidumwa̱luds; ikidumwa̱luds mo isekeids yakawanads. \s1 Yowbad nasiwa̱youb \p \v 31 Adok livan towen bo misinak. Peinan Yowbad bilabeids, nag kal bisilbwadeids. \p \v 32 Nag ikayus Natun tatonen, tage bo itam peinads ya̱kids, igaw mo bisekeids youd babaw son Kelis. \p \v 33-34 Nag kal biyateleids peinan Yowbad bo ilivnek nagamag ya̱kids. Yowbad bo ikidumwa̱luds; nag kal biban adsinaps kalbaleb. Yeisuw Kelis nikanig mo ikit vayuwein, mtowen misikey Yowbad wanaka̱tay, ininitoug kid peinads ya̱kids. \p \v 35 Nag aveiyag kadilok bisilbwed Kelis nasiwa̱youb wasigeis ya̱kids. Takinew gamag biyagageids, o bikamliweids; takinew beivag adamouns, o bitamwadoys, o bitakatouns; takinew gamag beiweids; nag gog. \p \v 36 Liva̱nen nises Bukitab waseg mamagina: \q1 “Mugwamag yakamey, bo iwawemas, \q1 bakamta̱mat yam katanok katanok. \q1 Yakamey mamagina mansiyas sip, yakamey; \q1 idokes beiwemas mo bigabumas.” \p \v 37 E, a̱bad bigeg youd katanok katanok waseg, tage mtowen nisiwyoubuds ilabeids mo tatakayways singay. \p \v 38-39 Mounid akakin nag aveiyag bigidem Yowbad nasiwa̱youb wasigeis ya̱kids. Ya̱kids bitasesusa bwein; takinew bitakanig, o takinew tamwamov, takinew Seitan siney nagamag biyagageids, o aveiyag binuwakeids tut towen o takinew tut wanakougwaw; takinew takaleiwags mwasanin biyagageids, o bikaweid binaweid wanakaew, o takinew bigimkuluds wabwanit; peinan nag aveiyag nises son natawtoun va̱gan bigidem Yowbad nasiwa̱youb wasigeis ya̱kids, nag. Nasiwa̱youb towen singay avakaein daGuyaws Yeisuw Kelis nisekeids. \c 9 \s1 Yowbad nikatigikes nagamag min-Yisleil \p \v 1-2 Agulivan mounid, mamagina Kelis waseg. Awoum bayaweid. Yowbad Kululuwan ilabeig. Nanoug waseg mo akakina agulivan mounid. Peinan singaya ikalin nuwag talawog, tasiyas min-Yudiy. E, tut babaw igeg nanoug pines tasiyas. \p \v 3 Sivinag Yowbad biyagageig o bigidem Kelis nasiwa̱youb waseg yey, va̱gan kid bisiwyoubus tasiyas talawog. \p \v 4-5 Mounid min-Yisleil tasiyas. Yowbad dilenen tasiyas bo isekes yakawanan tonen, bo ikaveiyon wasigeis tibsiyas, isekes nakaleiwag, o sitapwa̱loul, o ilivnek youd bwanabwein igaw mo bisekes. E, anilivan ma̱wan wasigeis tammwayas, tasiyas Ebelam, Aysak, Yekob; e, gimgilitoun Kelis delen mtowen Ebelam. Mapuna takavasis Yowbad tut nag beikous, mtowen takaleiwag youd babaw wasigeis. Eimen. \p \v 6 Awoum bitadokes Yowbad ikatigikesa mav. Tasiyas Yisleil dilenen mwasanin mounid min-Yisleil, mwasanin gog tobwag. \p \v 7 O Ebelam tibun mwasanin dilenen mounid, mwasanin gog tobwag. Misinaka Aysak tibun Yowbad idoki dilenen Ebelam. Bo idibek, ilana, \q1 “Aysak tibun bimlavags deleim ya̱koum.” \p \v 8 Mamagina Yowbad nag nitun tasiyas Ebelam tibun nikopwes ven watinow waseg, nag. Tage peinan anilivan mounid isek, mo ya̱kids bitamlavags Yowbad angamag ya̱kids. \p \v 9 Kweiboug Yowbad nilivnek; isek Ebelam anilivan ma̱wan: \q1 “Igaw tut bwanabwein waseg mo ba̱yum baw, igaw Sela mo bikop natun kuda̱taw.” \p \v 10-12 Ma̱wan-vak Libek neivays son tabuds Aysak mo isum papaps wanuwan, Yowbad idibek, ilana, \q1 “Kunutaw bikanow aygan digumasus.” \m Igaw wanuwan ines nisesus; nag ivag asisinap bwanabwein o kalbaleb, nag. Tage Yowbad bikaleiwag va̱gan bilivnek angamag, nag peinan asisinap; misinaka bilivnek ma̱wana nanon. Mapuna Yowbad idibek Libek, ilana, \q1 “Kunutaw bikanow aygan digumasus.” \p \v 13 Liva̱nen nises Bukitab waseg, mamagina: \q1 “Sivinag Yekob; Isaw gog apiyev.” \p \v 14 Aveiyag bitalivan? Adok bitalana, “Yowbad ansinap nag idumwal?” Awoum bitalivan ma̱wan. \p \v 15 Anilivan gog Moses waseg, ilana, \q1 “Kukin kal sivinag basiwyoub; \q1 kukin kal binok nuwag, mo binok nuwag.” \p \v 16 Yowbad binok nuwan ya̱kid nag peinan nanoud o dawotet, nag. Misinaka nasiwa̱youb tatonen waseg mo binok nuwan ya̱kid. \p \v 17 Liva̱nen Pelow nises Bukitab waseg, peinan Yowbad idibek Pelow, ilana, \q1 “Bo asekeim guyaw va̱gan bakamtilakes gamag babaw, bikines guntawtoun waseg yak, mo ven babaw gimgilis biliganes butug. O yagag yey bikavtagis.” \p \v 18 E, taninuways, kalisiy Yowbad sivinan binok nuwan mo bisiwyoubus; tage kalisiy sivinan bivag bikakons mo ivag ikakons. \s1 Yowbad takaleiwag tatonen \p \v 19 Adok bukudibakeigs, kulansa, \q1 “Kukin Yowbad bikalawageid ma̱wan nanon, ta-ma̱wan bitasilbwed. Igaw beivag adsinap kalbaleb peinan bo ivag nanon ma̱wan, adok awoum biyateleid.” \p \v 20 Awoum kal gamag ya̱koum kuvtok livan Yowbad, awoum. Magat loutan beivag nanon, tab kadilok bidibek tawtelein, bilana, “Aveiyag wawun nukuva̱geig agukwakin ma̱wan?” Adok awoum bilivan ma̱wan. \p \v 21 Adok tawtelein loutan bikaleiwag bidapwat waseg, ne? E, kadiloka bikow bidapwat babaw, simultanok waseg bivag loutan kweitan anlelel bwein; o som kwayuwein bivag loutan kweitan silma̱nin wotet, anlelel nag. \p \v 22 Kadilok Yowbad bikaleiwag ma̱wan, peinan sivinan gamag ya̱kids bitakines inaya̱tal o natawtoun wasigeis takalbalebs, ikapatul wasigeis tasiyas ee... igaw mo bigulekwes. \p \v 23 O peinan sivinan gamag ya̱kids bitakines ansinap singay kamnat wasigeis ya̱kids nisiwyoubuds, o kweiboug nibun dakamnats peinads ya̱kids. \p \v 24 E, bo idaweids nag misinaka min-Yudiy ya̱kids, tage tobwag ven gimgilis mwasanin-vak nidawes tasiyas. \p \v 25 Liva̱nen nises palopit Osey anilivan mamagina: \q1 “Tasiyas nag gungamag \q1 Mo badokes balana, ‘Agugwamag tasiyas.’ \q1 Peinan bod towen, gamag nag sivines, \q1 Mo badokes gunabod tasiyas. \q1 \v 26 Ven tasiyas nidibakes, ilana, \q1 ‘Nag gungamag yakamiy.’ \q1 E, ven wunsiyas mo bidokes bilana, \q1 ‘Yowbad tamwamov nitun tasiyas.’” \p \v 27-28 Isaya kweiboug iwak, liva̱nen Yisleil ilana, \q1 “Adok Yisleil tibun bibabaw ma̱wana alekel babewein, \q1 Tage teiyuy Yowbad bikatinabwes. \q1 Babaw biwaweiys, ven watinow gimgilis, \q1 Peinan bitawtoun, nuwanaw, nawotet towen waseg.” \p \v 29 Isaya ma̱wan nilivnek, ilana, \q1 “Kukin liba̱lab guyawun nag bikatibom \q1 nitidayas mwasanin, mo biyagageids beikous, \q1 ma̱wan Sodom kweiboug, o ma̱wan-vak Gomol, biyagageids beikous.” \s1 Min-Yisleil ideivs \p \v 30 Aveiyag bitalivan? Adok tobwag ven gimgilis igaw dadub nag ivag sivines asisinap bididumwal, tage bo iba̱nes asisinap didumwal peinan isimounids waseg Yowbad. \p \v 31 Tage min-Yisleil sivines bikanawes Moses nakaleiwag silma̱nin sinap didumwal, iyokons, bo nag, peinan nag ikanawes bwein Moses nakaleiwag. \p \v 32 Aveiyag wawun? Iyokons, tage nag isimounids Yowbad waseg. Idokes misinaka biwotets bwein mo biba̱nes. Nag gog. Mamagina kikeis ikatpines wululay nimmasis wapwepway mo ikalka̱louws. \p \v 33 Kabebay-nen nises Bukitab waseg mamagina: \q1 “Kukines, ven Sayon waseg basen gunawlulay va̱gan bikatpines kikeis, \q1 mamagina dakul kikeis bikatpines mo bikalka̱louws. \q1 Tage kukin kal bisimounid waseg wululay towen nag beivag anmwasin.” \c 10 \p \v 1 Sigwey, singay sivinag Yowbad bikatinabwes tasiyas min-Yisleil, aninitoug Yowbad waseg pines tasiyas. \p \v 2 Akakin iseiw nuwes silma̱nin Yowbad, tage tatagouwaws tasiyas. \p \v 3 Nag ikakins sinap didumwal meinoy neim Yowbad waseg, mo iyokons kid biva̱ges tatineis asisinap didumwal; tage nag itams Yowbad ansinap didumwal waseg. \p \v 4 Peinan Kelis mwana neim, bo iyakous Moses nakaleiwag va̱gan kid bikidumwal adsinaps ya̱kids, peinan tasimounids waseg. \s1 Yowbad bikatinabwes ven babaw gimgilis \p \v 5 Moses nilel mamagina: \q1 “Kukin kal bikanow kaleiwag towen, mwamovan mo biban waseg.” \p \v 6 Tage bitasimounid waseg Yowbad va̱gan bikidumwa̱luds, inakaleiwag kweitan; ilana, “Awoum kuninuways ‘Kal bein walba̱lab?’” (mamagina Kelis bitatok bitamey watinow). \p \v 7 “Awoum kuninuways ‘Kal beibus bein wanuwan leg?’” (mamagina bitayakit Kelis, kanig waseg). “Awoum.” \p \v 8 Tage ilana, “Livan towen nises, wawdoumiy o waninoumiy.” Livan towen mamagina simounid liva̱nen, waseg nakageiguy. \p \v 9 Kukin bitatam wadoud daGuyaws Yeisuw waseg, o wananoud bitasimounid peinan Yowbad iyakit kanig waseg, e, Yowbad mo bikatinabweid. \p \v 10 Gamag ya̱kid nanoud bitasimounid, Yowbad mo bikidumwal adsinap; o bitatam wadoud waseg mo bikatinabweid. \p \v 11 Liva̱nen nises Bukitab waseg, mamagina: \q1 “Nag kal bisimounid waseg towen, mo beivag anmwasin, nag.” \p \v 12 Nag ilivis min-Yudiy palatan, ven mwasanin gimgilis palatan, nag. Babaw ya̱kids daGuyaws kanatok-wan. Magat bitanitoug waseg mo bisiwyoubud bwein. \p \v 13 Adbabaws-wan bitadouws daGuyaws wayagan, mo bikatinabweids. \p \v 14 Tage gamag mwasanin ta-ma̱wan bidawes yagan, peinan nag isimounids waseg. Ta-ma̱wan bisimounids peinan nag ikakins yagan. Nag ikakins yagan, peinan tageiguy nag. \p \v 15 Kukin go bikayabes tageiguys, mo binekes, biliganes, bisimounids mo bidawes yagan o bikatinabwes. Liva̱nen tageiguy nises mamagina: \q1 “Adbwabwals singay bwein peinan igeiguys livan bwanabwein waseg!” \p \v 16 Tage babaw gamag nag itams waseg livan towen bwanabwein. Isaya anilivan kweiboug mamagina: \q1 “O Guyaw nag kavel isimounid agulivan waseg.” \p \v 17 Tage bigeiguys liva̱nen Kelis mo biliganes mwasanin, bisimounids. \p \v 18 Tage bulagan inekes, tan? Magen! Liva̱nen nises mamagina: \q1 “Ages bo iliganes ven babaw wasigeis. \q1 Asilivan bo ikatiliganes ven babaw wadaban pwepway.” \p \v 19 Tage min-Yisleil nag ikakins. Wanamug Moses anilivan mamagina: \q1 “Igaw min-Yisleil yakamiy bukukines makava gamag mwasanin, mo bavag dibamiy bimouvit. \q1 Bod tasiyas tabla̱bols bukukines, mo bavag bikapasal nuwamiy min-Yisleil yakamiy.” \p \v 20 Wankuyeim Isaya ikatiginaney, ilel Yowbad anilivan mamagina: \q1 “Tasiyas nag ineveigs tage bo iba̱neigs. \q1 Tasiyas nag ikatugwans silma̱nin yey mo akamat wasigeis.” \p \v 21 Tage liva̱nen min-Yisleil ilel mamagina: \q1 “Tut babaw adudouw wasigeis gungamag tasiyas takapidabs o takakons; \q1 adudouw, bo nag.” \c 11 \s1 Bikatinabwes min-Yisleil mwasanin \p \v 1 Adok Yowbad bo ipiyev angamag tasiyas min-Yisleil, ne? Nag. Yey gum-Yisleil teitan yey. Ebelam delen teitan yey, agukum Binyamin. \p \v 2 Yowbad nag ipiyev inagamags tasiyas kweiboug nilivnek. Kuninuways liva̱nen Ilaytiy Bukitab waseg, peinan idibek Yowbad, ivtokes livan min-Yisleil, ilana, \q1 \v 3 “O Guyaw bo iweiys mupalopits, bo igulekwes mukwabeilun. Agumwa̱neta yey mugwamag nases, mo sivines kid beiweigs.” \p \v 4 Tage Yowbad ikatimop anilivan, ilana, \q1 “Bo akayus gungamag kweinim kweiy tawsan nisesus. Nag ikululs wamatan Bal, gungamag tasiyas.” \p \v 5 Ma̱wan kweiboug Yowbad ikayus nagamag mwasanin, ma̱wan tut towen bo idawem min-Yisleil mwasanin yakamey, peinan nisiwyoubum. \p \v 6 Deisa isiwyoubum mo idawem. Nag idawem peinan mawotet bwanabwein; nag. Siwa̱youb-wan. \p \v 7 Ama̱wan? Min-Yisleil mwasanin inineivs Yowbad nasiwa̱youb, tage nag iba̱nes, yakamey gog nilivnek mo nakaban; tasiyas babaw bo ikakons. \p \v 8 Livneis nises Bukitab waseg mamagina: \q1 “Yowbad bo iyabol ninous tasiyas. \q1 Mites nag bikines; tiges nag biliganes ee... tut towen bo ma̱wan.” \p \v 9 Deibid-vak anilivan mamagina: \q1 “Kadiloka sisagal bimlavag mamagina sik o mamagina wot. \q1 O mamagina leg va̱gan bikatimop asisinap kalbaleb wasigeis. \q1 \v 10 Kadiloka beikaw mites; awoum bikines. \q1 Kunes moumouvit waseg tut nag beikous.” \s1 Ven babaw gimgilis \p \v 11 Adok min-Yudiy ikatpines kikeis, bikalouws ne? Nag. Bo bitamanaws vayuwein. Min-Yudiy bo ikalows, tage Yowbad bo isek nasiwa̱youb wasigeis tobwag ven gimgilis yakamiy, va̱gan bikatinabweimiy. Min-Yisleil bikineimiy mo bimouvit dibes. \p \v 12 Tut towen min-Yisleil bo ikalouws mo ven mwasanin yakamiy kumwa̱saws. Kukin vayuwein bitamanaws tasiyas min-Yisleil, o beisiws Yowbad nakaleiwag waseg, mo singay bitamwa̱saws. \p \v 13-14 Adibakeimiy tobwag ven gimgilis yakamiy, peinan gunawotet akokew liva̱nen Kelis bassekeimiy ven babaw yakamiy; mo atawtoun gunawotet waseg va̱gan bukusimounids yakamiy mo min-Yisleil tasiyas bimouvit dibes, mo bisimounids mwasanin tasiyas, o Yowbad bikatinabwes. \p \v 15 Yowbad bo ipiyaves tasiyas min-Yisleil mo imsamwas siney ven mwasanin gimgilis. Igaw Yowbad beitam wasigeis min-Yisleil mo singay bimsamwas siney tasiyas. Tut towen nag isimounids; mamagina takanigs tasiyas. Tut wanakougwaw mo bisimounids mamagina takanigs tasiyas bo beikits vayuwein. \p \v 16 Tammwayas Yowbad inagamag, ma̱wan tut towen mo imlavag nagamag min-Yisleil. Kabebay-nen mamagina: \q1 Pwalaw ivisan-wan bitakatibom silma̱nin Yowbad, va̱gan tamkwa̱lan mo bimlavag Yowbad navavag. \q1 Youpeis-vak bitakatibom silma̱nin Yowbad, beisob mo bimlavag Yowbad nakamweilok. \m Tammwayas ma̱wana youpeis; kay ma̱wana asibod avakaein. \p \v 17 Min-Yisleil mamagina Yowbad nakamweilok, yayagein mwasanin bo iwwutus ikalouws, o yakamiy mamagina tobwag kay yayagein yakamiy kunekes kay towen atimapun tasiyas nikalouws, mo kay tonen sipinen iwmwamweimiy. \p \v 18 Awoum kwaya̱pams peinan yayagein tasiyas nikalouws. Kukin bukwaya̱pams kadiloka kuninuways awoum bukwaleiwags kay-nen waseg, tage kay wawun bikaleiwag wasigeis yakamiy. \p \v 19 Adok bukulana, “Min-Yisleil mamagina kay; yayagein tonen bo iwut va̱gan tobwag gamag yey ban bikativaseig kay towen waseg.” \p \v 20-21 Mounid. Bo iwtuwut tasiyas peinan nag isimounids. Tage ya̱koum nukuses bwein peinan kusimounid. Mata ge bukwaya̱pam. Kadiloka bukuwen Yowbad. Nag ikayus yayagein tatonen; adok nag bikayuseim peinan tobwag yayagein yak. \p \v 22 Kukines Yowbad nasiwa̱youb son nakaleiwag tawtoun. Nakaleiwag tawtoun wasigeis tasiyas nikalivatouws, tage nisiwyoubumiy yakamiy magat bukutoukums nasiwa̱youb waseg. Kukin gog nag, mo biwutumiy yakamiy. \p \v 23 Tasiyas-vak, kukin nag bivvalutsa kapidab waseg, mo bikativases vayuwein kay towen waseg, peinan Yowbad kadilok bivag mo bikatuvas vayuwein. \p \v 24 Yowbad inakaleiwag kweitan wasigeis yakamiy, peinan bo iwutumiy tobwag kay waseg mo ikaweimiy ikativaseimiy waseg nakaligweg tatonen. Tage sivinan bikow yayagein tatonen bikativases kay-nen waseg, vayuwein mo binekes. \s1 Min-Yisleil \p \v 25-26 Sigwey, awoum kwaypamwes sinap. Sinap kweiboug nisowm, bo ikamat. Sivinag bukukwakins mamagina: Min-Yisleil mwasanin bo ikeikay dibes, ikapidabs ee... igaw tobwag ven gimgilis beisiws Yowbad nakabkaleiwag, babewein bikadilok; mo Yowbad bikatinabwes min-Yisleil asibabaw-wan. Liva̱nen nises Bukitab waseg mamagina: \q1 “Towen takatinabweids, Sayon waseg beinoy beim. \q1 Bivag mo beikous kalbaleb sinap Yekob delen wasigeis. \q1 \v 27 Igaw gunakaleiwag basekes tasiyas, peinan bakow asisinap kalbaleb, banow, balev.” \p \v 28 Min-Yisleil bo ikamliwes Yowbad, pinamiy yakamiy, va̱gan bukuliganes liva̱nen Yeisuw; tage Yowbad sivinan tasiyas, peinan ilivnek nasiwa̱youb wasigeis tibsiyas. \p \v 29 Yowbad bidawes gamag mwasanin o bisiwyoubus, ta-ma̱wan bigidem anilivan tatonen. \p \v 30 Ven mwasanin gimgilis yakamiy kweiboug nukusiplaves aygan Yowbad; tasiyas-vak min-Yisleil isiplaves aygan Yowbad, mapuna inok nuwan yakamiy. \p \v 31 Tasiyas nikapidabs, mo Yowbad inok nuwan yakamiy. Waseg mo binok nuwan tasiyas. \p \v 32 Yowbad bo ilivan babaw gamag takapidabs ya̱kids mo binok nuwan ya̱kids, bikatinabweids. Nanon bo ma̱wan. \p \v 33 Yowbad ansinap singaya ivakaein wananon. Inakaleiwag nag takakins. Nawotet waseg bo isom nanouds. \p \v 34 Ta-kal iyakous daGuyaws nanon. Ta-kal bikatimlek Yowbad ansinap. \p \v 35 Ta-kal bisiwa̱youb Yowbad waseg va̱gan Yowbad mo bimop nasiwa̱youb, nag. \p \v 36 Yowbad tonena ibun youd babaw, nisesus, peinan towen. Mapuna bitayakawanes tut nag beikous. Eimen. \c 12 \s1 Bitata̱mes wouds silma̱nin Yowbad \p \v 1 Aguyeimiy sigwey, peinan Yowbad ikalin nuwan ya̱kids; kadiloka bukuta̱mes woumiy mamagina lun bulukwan, kadilok Yowbad nawotet. E, kululuwamiy waseg kutams Yowbad nawotet waseg, peinan tut towen mwamovamiy son kusesus. \p \v 2 Awoum kulatanes son ven watinow sinapun; tage beivag ninoumiy kweivaw va̱gan bikatilow amisinap, mo bukukwakins Yowbad nanon, aveiyag kamnat, aveiyag bwein, o aveiyag bikalin nuwan waseg. \p \v 3 Yey agusinap nisiwyoubug, mapuna adibakeimiy tababaw yakamiy; “Awoum bukwaypamwes sinap, tage ninoumiy bidumwal ma̱wana Yowbad nilabeimiy, o nukusimounids, katanok katanok yakamiy.” \p \v 4 Taninuways woun wuliyougwan babaw siwotet kweitan kweitan. \p \v 5 Ma̱wan ya̱kids, babaw gamag ya̱kids, tage Kelis waseg nitamlavags katanoka woun o tananok tatanok ya̱kids talabeids sidsidayas. \p \v 6 Yowbad nasiwa̱youb waseg yey kweitan, waseg yak kweitan, wasigeis sidayas kweitan kweitan; kadiloka bitawotets ma̱wan. Kukin Yowbad bisiwyoub kavel va̱gan bikakin anilivan bilivnek; e, kadiloka bisimounid waseg, mo bilivan ma̱wan. \p \v 7 Kukin kavel Yowbad bisek sinapun wotet, kadiloka biwtel ma̱wan. Kukin kavel Yowbad bisek katimlakay sinapun, kadiloka bikatimlakay ma̱wan. \p \v 8 Kukin kavel bisek geiguy sinapun, kadiloka bigeiguy ma̱wan. Kukin kavel bisek sinapun muloul, kadiloka bimuloul beibwein. Kukin kavel bisek nawotet va̱gan bilabes sidayas kadiloka biseiw nuwan towen silma̱nin. Kukin kavel bisek nawotet va̱gan binok nuwan sidayas, kadiloka bimwa̱saw waseg nawotet towen. \s1 Kaleiwag silma̱nin tayakelesiys \p \v 9 Kadiloka kusiwa̱youbs mounid; sinap kalbaleb kulavewas, tage sinap bwanabwein kuyousis. \p \v 10 Bikalin nuwamiy, mo bukusiwyoubus simiyas. Kal singaya bivnas son? Kadiloka biseiw nuwamiy va̱gan bukuvna̱ses simiyas! \p \v 11 Kadiloka tuta babaw biseiw nuwamiy Yowbad nawotet. Yowbad Kululuwan biwekeimiy mo bukukwamnats. Kadiloka bukutoukums daGuyaws nawotet waseg. \p \v 12 Kumwa̱saws minamis waseg. Igaw gamag biyagageimiy bweina kwaptuleimiy. Kadiloka tut babaw bukuninitougs Yowbad waseg. \p \v 13 Kumulouls va̱gan bukulabes tasiyas tayakelesiys. Kutams tasiyas amibwabwal wasigeis. \p \v 14 Amilivan siwa̱youb kusekes tasiyas niyagageimiy; e, kusiwyoubus; awoum kubulates. Awoum. \p \v 15 Kumwa̱saws simiyas tasiyas tammwa̱saws. Kuva̱lams simiyas tasiyas tavva̱lams. \p \v 16 Kadiloka kumsamwas simsimiyas wasigeis. Awoum bukumliguyaws, kadiloka kutams tasiyas toul wasigeis. Awoum kukwaypamwes sinap. Awoum. \p \v 17 Tasiyas iyagageimiy awoum kuyagages tasiyas; tage beivag amisinap bwein wamtes gamag babaw. \p \v 18 Magat kadilokeimiy bukumsamwas simiyas meiveka gamag. Kadiloka kuyokons silma̱nin. \p \v 19 O kalin nuwag sigwey, awoum kwatimapus asisinap tasiyas niyagageimiy; bisiw; igaw Yowbad mo bikatimop. Liva̱nen nises mamagina: \q1 “Yey bakatimop asisinap kalbaleb. \q1 Yey gunawotet towen.” \m DaGuyaws anilivan mamagin. \p \v 20 Awoum kwatimapus asisinap. Tage towen nikamliweim, igaw beivag anamoun, bweina kusek kan beikam. Kukin beivag anadak, bweina kukil soup kusek beimoum, mo beivag anmwasin. \p \v 21 Awoum sinap kalbaleb bitakayway wasigeis yakamiy, tage beibwein amisinap va̱gan bukutakayways waseg sinap kalbaleb. \c 13 \s1 Tasiyas gabman sikaleiwag \p \v 1 Kadiloka ya̱kids bitatams tasiyas gabman sikaleiwag waseg. Asibabaw-wan Yowbad bo isekes sikaleiwag. Anmwa̱net Yowbad kaleiwag isekes gamag. \p \v 2 Kukin bitapiyev sikaleiwag, mamagina bitapiyev Yowbad nawotet; igaw mo bikatimop adsinap kalbaleb. \p \v 3 Tasiyas asisinap bwein nag biwenes tasiyas takaleiwags; nag. Tage takalbalebs biwenes. Kadiloka beibwein amisinap, mo takaleiwag bikalin nuwan yakamiy, va̱gan bikavasimiy. Nag bukuwenes, nag. \p \v 4 Yowbad bo isek inakaleiwag towen va̱gan bilabeim. Tage kukin beivag amsinap kalbaleb mo bukuwen. Nakaleiwag nises va̱gan beiweiy gamag. Mtowen Yowbad natouwat va̱gan beiweiys tasiyas takalbalebs. \p \v 5 Kadiloka bitakanaway gabman sikaleiwag. Kukin gog nag, Yowbad mo bikawkuneid. E, kadiloka bitakanawes. \p \v 6 Kadiloka-vak bukupa̱yins gabman waseg. Takaleiwags tasiyas itoukums Yowbad nawotet pinamiy yakamiy. \p \v 7 Kutams asibabaw wasigeis. Kupa̱yins wasigeis tasiyas takaweins pa̱yin. Sita̱kis kusekes tasiyas takaweins ta̱kis. Kugoulus tasiyas guyawaw, o kuvna̱ses tammwayas. \s1 Siwa̱youb \p \v 8 Awoum kukwawlavags wasigeis gamag mwasanin. Misinaka bukusiwa̱youbs simiyas wasigeis. Bitasiwa̱youb mo bitakanow Moses nakaleiwag bitayakous. \p \v 9 Livan avakaein nises mamagina: \q1 “Kuvnas soum ma̱wana kuvna̱seim tatoneim.” \m E, wanuwan livan towen kaleiwag babaw nisesus, mamagina: \q1 “Awoum kusubwan, awoum kuweiy gamag, awoum kuveinaw, awoum matam bimwamon soum navavag.” \p \v 10 Towen tasiwa̱youb bivna̱ses siney, nag biyagages, nag. Kukin bitasiwa̱youbs mo bitakanawes Moses nakaleiwag bitayakous. \s1 Sinap kamnat \p \v 11 E, kuva̱ges ma̱wan, peinan kukwakins datuts bo talivatus. Kadiloka kwannakons tut towen. Kweiboug nitasimounids, tage datuts bo ikous. Yowbad kakita bikatinabweids. \p \v 12 Boug bo ikous. Kakita beiyam. Kadiloka bitapiyaves dadub sinapun, bitakawes kamnat youdanen va̱gan bitakanaviys waseg sinap kalbaleb. \p \v 13 Kadiloka bitavna̱ses adsinaps beibwein, mamagina kamnat gimgeilin ya̱kids. Awoum bitamwamoums wiskiy o aveiyag mo bitakabala̱weins. Awoum bitakaninavays mav. Awoum bitakavikuns o bitakamnimans, awoum. \p \v 14 Kadiloka kukwawes daGuyaws Yeisuw Kelis ansinap. Tage awoum kutams waseg woumiy nakaleiwag, aveiyag sivinan, awoum. \c 14 \s1 Awoum tavtokay livan \p \v 1 Gamag mwasanin isimounids, tage nag isimounids bwein waseg Kelis; kadiloka kutams amibwabwal tasiyas, tage awoum kwamnimans simiyas amibwabwal tasiyas, awoum kuyakeikays livan wasigeis. Awoum. \p \v 2 Teitan gamag ilana, “Bweina bitakam kan babaw.” Tayuwein mamagina tougwey ipiyev viniyon, ilana, “Nag kadilok bitakams.” \p \v 3 Towen takamkwam awoum bikasigum son, peinan ipiyev viniyon. Towen-vak tapiyevein viniyon awoum bilana, “O takalbaleb towen peinan ikam viniyon.” Yowbad bo ikalin nuwan gamag towen; awoum kuvtokays livan. \p \v 4 Yakamiy awoum kuyages mtowen, teitan gamag natouwat towen. Natovek tatonen bikaleiwag. Kukin natovek bikalin nuwan, bikimtuw mo bisesuna bwein; kukin gog nag, mo bikalouw. \p \v 5 Teitan gamag ivnas yam mwasanin, tayuwein gog idoki yam babaw katanok-wan. Gamag nanon tatonena bikaleiwag mo bivag ma̱wan. \p \v 6 Kukin kal bivnas yam mwasanin, ivnas peinan igoul daGuyaws waseg. Kukin kal bikamkwam, ikam peinan igoul daGuyaws, ikalin nuwan waseg; kukin kal ipiyev kan, ipiyev peinan igoul daGuyaws, ikalin nuwan waseg. \p \v 7 Nag bitamov silma̱nin tatoneid. Nag bitakanig silma̱nin tatoneid. \p \v 8 Igaw bitamov, silma̱nin daGuyaws mo bitamov. Igaw bitamat, silma̱nin daGuyaws bitamat. Peinan daGuyaws angamag ya̱kids; takinew bitamov o takinew bitamat. \p \v 9 Kelis nawotet ma̱wan. Bo ikanig mo imov vayuwein va̱gan biguyaw wasigeis sidayas takanigs o wasigeis ya̱kids tamwamovs. \p \v 10 Kukin bwadam ansinap kweitan, awoum kulana, “Takalbaleb towen.” Awoum kuyeg, awoum! Igaw ya̱kids babaw mo bitatamanaws wamatan Kelis va̱gan bikatkineids. \p \v 11 Liva̱nen nises mamagina: \q1 “DaGuyaws ilana, ‘Peinan yey tamwamov yey, gamag babaw bikululs wamatag. \q1 E, babaw gamag wudous waseg mo bikavasigs yey Yowbad.’” \p \v 12 E, Yowbad bikatiga̱neids mo liva̱neids bitasekes, aveiyag bwein, o aveiyag kalbaleb. \s1 Mata ge sod bikalouw \p \v 13 Yowbad tonena bikatukin. Awoum ya̱kid bitalivan, talana, “Towen ansinap kalbaleb,” awoum. Tage kadiloka taninuway adsinap tatoneid. Awoum ge sod bikineid bidok adsinap kalbaleb, mo bigeg nanon. \p \v 14 Yey akakin-wan nag kweitan aveiyag bwaboum. DaGuyaws Yeisuw nikatimlakeig mo akakin nag kweitan aveiyag bwaboum. Tage kukin kal bidok aveiyag bwaboum, mounida bouman gamag towen. \p \v 15 Kukin soum idoki kweitan kan bwaboum mo bukukwam kan towen, soum bikineim nukukwam mo bigeg nanon mtowen. Adok bo kupiyev siwa̱youb waseg soum. Kelis nikanig peinan soum. Awoum kam soum biyageg. \p \v 16 Kan towen bwein-wan peinam yak, tage awoum kukwam, ma̱wan gamag mwasanin mo biyageims. \p \v 17 Yowbad nakaleiwag nag silma̱nin kan o soup, tage sinap didumwal, niwal, mwa̱saw. Yowbad Kululuwan waseg bo ma̱wan. \p \v 18 Ma̱wan bitakanow aygan Kelis, Yowbad bo beitam waseg ya̱kid, o gamag mo bikalin nuwes wasigeis ya̱kid. \p \v 19 Kadiloka bitayousis sinap tasiyas silma̱nin niwal va̱gan bitalabes sidayas. \p \v 20 Awoum kugulek Yowbad nawotet peinan kam. Mounid kan babaw bwein. Tage awoum aveiyag bitakam mo bigeg nanon sod. \p \v 21 Aw-viniyon o avei-soup tawtoun o aveiyag sod bikineid waseg, bo bigeg nanon, bweina bitapiyev youd tasiyas. \p \v 22 Ya̱koum kudok youd tasiyas bwanabwein o Yowbad ikakin nanoum. Kukin nag bukuygeg sod wasigeis youd tasiyas, mo bukumwa̱saw. \p \v 23 Kukin gog bisisiyuw nanoud mo bitakam, Yowbad igaw bikamta̱nid, peinan nag tasimounid bwein. Adsinaps kalbaleb peinan nag tasimounids bwein. \c 15 \s1 Bitalabes sidayas \p \v 1 Ya̱kids magat bitasimounids bwein, kadiloka bitalabes tasiyas tougweys. Awoum ya̱kids nanoud tatoneids bitavag. \p \v 2 Tatanok tatanok ya̱kids kadiloka bitalabes sidayas, aveiyag sivines va̱gan bikatimweisis asisinap beibwein. \p \v 3 Kelis-vak nag tatonena nanon iwtel, nag. Liva̱nen Bukitab waseg nises, peinan idibek Yowbad mamagina: \q1 “Peinan ivtokeims livan mamagina bo iyagageigs yey.” \p \v 4 Bukitab anilivan tasiyas nileles kweiboug-o. Bo ileles va̱gan bikatimlakeids, mo bitakaptuleids, o livan towen biguyeids mo bitanamis Yowbad waseg. \p \v 5 Yowbad waseg kapatul nises son geiguy. Sivinag Yowbad bilabeimiy mo bukumsamwas simsimiyas singay bwein, ma̱wan Yeisuw Kelis nanon. \p \v 6 E, mo beivag ninoumiy katanok o amilivan katanok, waseg bukuyakawanes Yowbad, mtowen daGuyaws Yeisuw Kelis taman. \p \v 7 Kadiloka bukuta̱meimiy simsimiyas amibwabwal yakamiy, ma̱wan Kelis nita̱meimiy, yakawanan Yowbad silma̱nin. \p \v 8-9 Adibakeimiy mamagina: Kelis bo imlavag min-Yudiy sitouwat, peinan Yowbad nilivnek mounid wasigeis tammwayas, ilana, \q1 “Igaw mo baw balabeimiy o balabes tobwag ven gimgilis peinan inok nuwag tasiyas.” \m E, tasiyas mo biyakawanes Yowbad. Liva̱nen nises Bukitab waseg mamagina: \q1 “Mapuna bakakavasim sigwayas tobwag ven gimgilis, o yagan waseg bakanuwel.” \p \v 10 Kweitan livan nises mamagina: \q1 “Kumwa̱saws tobwag ven gimgilis yakamiy, \q1 simiyas Yowbad inagamag.” \p \v 11 Kweitan livan-vak: \q1 “Kukwavasis daGuyaws, tobwag ven gimgilis yakamiy. E, kadiloka gamag babaw bikavasis.” \p \v 12 Isaya anilivan-vak mamagina: \q1 “Yeisuw delen igaw mo beim, mtowen bitamanaw bikaleiwag tobwag ven gimgilis wasigeis. E, tasiyas mo binnamis waseg.” \p \v 13 Nitannamis waseg Yowbad. Ivag sivinag bukusimounids waseg, va̱gan namis bivakaein wasigeis yakamiy mo beitaw nuwamiy o bukumwa̱saws. E, Kululuwan Towen Bwanabwein bikatimweis minamis singay bivakaein. \s1 Pawl inawotet \p \v 14 Sigwey yakamiy, mounid akakin amisinap bwein, tawtoun, o kadilokeimiy sinap kwatimlakes simiyas. \p \v 15-16 Tage agulivan tawtoun mwasanin bo alel wamilet towen waseg, va̱gan bukuninuways. Yowbad bo isiwyoubug va̱gan bakokew sinapun Yeisuw Kelis banuwakes ven babaw gimgilis wasigeis. Gunawotet ma̱wana tanuwagan lun, akokew Yowbad anilivan bwanabwein assekeimiy ven babaw gimgilis yakamiy, bukumlavags ma̱wan lun bulukwan. E, Yowbad mo bikalin nuwan wasigeis yakamiy, peinan Kululuwan Bwanabwein biwekeimiy mo bukwamnats. \p \v 17 Yeisuw Kelis waseg yey, gunawotet towen silma̱nin Yowbad. Kadiloka beimwan woug peinan. \p \v 18-19 Agulivan bitawtoun sinap katanok waseg. Nag kwayuwein livan bakaypom. Misinaka Kelis iwotet waseg yey mo ven babaw gimgilis itams waseg, isimounids waseg o ikanawes aygan. Kelis nilabeig natawtoun waseg, mo ageiguy o awotet tawtoun, mamagina naman mulin Yowbad, o Yowbad kululuwan ikimtuweig. E, Kelis waseg yey, gunawotet bo ageiguy liva̱nen Yeisuw vena babaw ikous. Asilamaw Yelusalem, aninoun ven babaw ee... Ililikam. Ma̱yum yay. \p \v 20 Peinan nanoug bo ma̱wan. Awoum bageiguy ven tasiyas ikakins Kelis liva̱nen. Kadiveiyov ven wasigeis bo ageiguy. Kukin teitan gamag bikelay kakol, awoum yey wululay basen wakunuwatan. Awoum ban ageiguy ven tasiyas bo ikakins. \p \v 21 Liva̱nen gunawotet nises Bukitab waseg, mamagina: \q1 “Liva̱nen towen nag kal idibakes, \q1 tage bikines mo bikakins.” \s1 Sivinan bikin Lom \p \v 22 Gunawotet ven tasiyas wasigeis singay babaw. Ta-ma̱wan baw bakineimiy. \p \v 23 Bweilim babaw nein wankuyeim sivinag baw, bo nag. Tage tut towen gunawotet bo ayakous ven tasiyas. \p \v 24 Igaw bakilev ban Spein wanamugwa ba̱lug wamiven bakineimiy, bitamsamwas sigwey yakamiy tut kayakus waseg, mo kutaneigs ba̱kuk ban Spein. \p \v 25 Nagein gog ga banow muloul silma̱nin tasiyas tayakelesiys ven Yelusalem. \p \v 26-27 Tasiyas min-Masidoniy sisiyas min-Akay sivines, mo imulouls pines tasiyas tasimavs tayakelesiys nisesus Yelusalem. Peinan ninous ma̱wan. E, kadiloka bimulouls wasigeis min-Yelusalem peinan min-Yudiy yakamey nakakow liva̱nen Kelis nakasekes ven babaw gimgilis, va̱gan bimwa̱saws. E, kadiloka ven babaw gimgilis bilabes tasiyas simoney waseg. \p \v 28 E, bakow simuloul towen, banow basekes, mo baw balakwaneimiy beikous, mo bakilev ban Spein. \p \v 29 Yey akakin igaw mo baw waseg Kelis nasiwa̱youb avakaein mo bitamwa̱saws sigwey yakamiy. \p \v 30-31 Aguyeimiy sigwey, daGuyaws Yeisuw Kelis waseg, o Kululuwan nasiwa̱youb waseg, kadiloka bitatawtouns sigwey yakamiy, bitannitougs waseg Yowbad. E, sigwey, kunitougs peinag, va̱gan Yowbad bikatinabweig. Peinan min-Yudiy tasiyas tapiyavein Kelis sivines kid biyagageigs. E, kunitougs peinag va̱gan tasiyas tayakelesiys Yelusalem mo bikalin nuwes waseg muloul towen; awoum ge bipiyaves. \p \v 32 E, kuntougis Yowbad bikaliyow gunaked mo baw, mwa̱saw waseg. Magat Yowbad nanon ma̱wan mo beibwein amnag sigwey yakamiy. \p \v 33 DaYowbads waseg niwal nises. Mtowen simiy yakamiy mo beitaw nuwamiy. Eimen. \c 16 \s1 Ikalin nuwan tayakelesiys wasigeis \p \v 1-2 Kalin nuwag nadeits Pibiy, peinan ililabes tayakelesiys ven Kenikil waseg. Igaw tutan beiw, kadiloka kutams vin mana̱wen waseg, kuvkakes amibwabwal, peinan numit daGuyaws waseg; o tayakelesiys babaw bweina kutams waseg. E, kadiloka kulabes mana̱wen Pibiy, kukin aveiyag sivinan. Peinan bo nilabem sigwayas babaw gamag. \p \v 3 Kumulouls wasigeis tasiyas Piliskil son Akwil. Sigwey tasiyas nakawtel Yeisuw Kelis nawotet. \p \v 4 Igaw kweiboug tasiyas takamliweigs idokes kid beiweigs, siyas gog son nakwav ilivatus kalbaleb, peinan ikayuseigs. E, kalin nuwem tasiyas, sigwayas tayakelesiys vena babaw waseg. \p \v 5 Kumulouls simiyas tasiyas tayakelesiys wasibunatum. Kumulouls simiy Epinet. Singay apwa̱kit waseg taw towen. Ven Esiy waseg mtowen iginsimounid waseg Kelis. \p \v 6 Kumulouls simiy Meliy. Singay itoukum inawotet pinamiy yakamiy. \p \v 7 Kumulouls simiyas tasiyas talwog Andlonikus son Duniy. Kweiboug sigwey tasiyas nakases wa̱deil. Buluges avakaein wasigeis takaweins liva̱nen Kelis. Kweiboug iginsimounids tasiyas; yey wankuyeim. \p \v 8 Kumulouls simiy Ampiliy. Singay apwa̱kit waseg daGuyaws angamag towen. \p \v 9 Kumulouls simiy Uliban, sods mtowen tawteles Kelis nawotet. Kumulouls simiy Sitakiys. Apwa̱kit waseg taw towen. \p \v 10 Kumulouls simiy Apeles, Kelis angamag mounid towen. Kumulouls simiyas tasiyas Alistobulus taliven. \p \v 11 Kumulouls simiy veiyoug towen Elodiyan. Kumulouls simiyas Kelis angamag tasiyas nisesus Nalisis wanbunatum. \p \v 12 Kumulouls simiyas tawteleins daGuyaws inawotet tasiyas asteiy Tilipen son Tilipos. Kumulouls simiy Pelisis; taw towen bwanabwein singay itoukum daGuyaws nawotet waseg. \p \v 13 Kumulouls simiy Lup. Bo itawtoun daGuyaws nawotet waseg. Kumulouls simiy Lup inan, mamagina yey inag. \p \v 14 Kumulouls simiyas tasiyas Asinkilit, Pilegon, Emas, Patlobas, Emes, sisiyas tawlisiyas nisesus. \p \v 15 Kumulouls simiyas tasiyas Pilologus, Duliy, Nelewas son nunet, sisiy Olimpas, sisiyas tayakelesiys babaw sisiyas nisesus. \p \v 16 Kumulouls beibwein wasigeis simsimiyas, peinan daGuyaws angamag yakamiy, Kelis natayakelesiys ven katanok katanok asilivan siwa̱youb wasigeis yakamey. \p \v 17 Aguyeimiy sigwey, kukinbunikes tasiyas kalisiy iva̱ges moumouvit o ablivis wamibod yakamiy, peinan isilbwades sinap towen nakakamtilakeimiy. Kadiloka kusina̱les tasiyas. \p \v 18 Gamag kalisiy asisinap ma̱wan, nag ikanawes aygan daGuyaws Kelis. Asivikey ikalawages tatineis. Kamnag asilivan mo ikatidavis tasiyas nag imatuw ninous. \p \v 19 Gamag babaw ikakins amisinap, peinan kukwanawes daGuyaws aygan. Mapuna amwa̱saw waseg. Sivinag bukukwakins aw-sinap bwein o bukutaguwa̱wes sinap kalbaleb. \p \v 20 E, daYowbads nuwanaw mo bigulek Seitan nakaleiwag, bukuvans waseg, mo beitaw nuwamiy. Sivinag daGuyaws Yeisuw Kelis bisiwyoubumiy. \p \v 21 Timotiy, soug yey nakawotet. Mtowen anilivan siwa̱youb wasigeis yakamiy. Tasiyas-vak Lukiyos son Yeson sisiy veiyoug towen Sosipat, tasiyas ikalin nuwes yakamiy. \p \v 22 Yey Talitus bo alel Pawl inalet mwaynawen; agulivan siwa̱youb wasigeis yakamiy, daGuyaws angamag yakamiy o yey. \p \v 23 Mtowen Gayus amatouwos sigwey tayekelesiys babaw, anilivan siwa̱youb wasigeis yakamiy. Ila̱sit tamtakavatein money ven towen avakaein waseg, son Kwalitus asilivan ma̱wan. \v 24 (-) \p \v 25-26 Yowbad kadiloka bikimtuweimeiy ma̱wan agulivan bwanabwein naguyeimey waseg. Livan towen liva̱nen Yeisuw Kelis. Kweiboug ansinap towen nisowum tut singay kadiveiyov ee... nagein gog bo ikamat, o tasiyas palopit kweiboug wasiven ileles, tage ven babaw nag ikakins; nagein gog mo ikakins. O Yowbad tut babaw nises o inakaleiwag va̱gan babaw gamag nagein mo bisimounids o bitoukums waseg Kelis. \p \v 27 Yowbad anmwa̱net tassinap. Natun Yeisuw Kelis bilabeids mo bitayakawanes Yowbad tut nag beikous. Eimen.