\id REV - Muyuw NT [myw] -Papua New Guinea 1993 (web version -2014) \h Ikamat \toc1 IKAMAT \toc2 Ikamat \toc3 Ika \mt1 IKAMAT \c 1 \s1 Nakabsilamaw \p \v 1 Sinapun Yeisuw Kelis. Yowbad nisek Yeisuw ansinap towen, va̱gan kid bikatimlakay nagamag wasigeis mo bikakins youd tasiyas igaw kakita mo bikamat wasigeis. Mapuna ikayeb nataka̱yob gum-liba̱lab teitan, im ikatimlek natouwat yagan Yon. \p \v 2 Sinap towen Yon ikin ikous, mo ikamtel livan towen, liva̱nen Yowbad o liva̱nen Yeisuw Kelis. \p \v 3 Sinap towen nilivnek buk towen waseg. Kal yak bukuvin o bukuligen o bukuvnas sinap towen, mo bukumwa̱saw ya̱koum, peinan igaw kakit mo bikamat youd towen. \p \v 4-5 Yey Yon gunalet towen beiw silma̱nin tayekelesiys yakamiy, amibod kweinim kweiy wawnuwan Esiy. Towen bisiwyoubumiy mo beitaw nuwamiy; mtowen nises, kweiboug nises, o igaw bises bisigeg. Kululuwan kweinim kweiy wamatan nakabsis towen nisin wakunuwatan, tasiyas-vak bisiwyoubumiy mo beitaw nuwamiy; mtowen anilivan mounid; kanig waseg, mtowen tamgwayein kit vayuwein; guyawaw watinow siguyaw tonen. \p Mtowen nisiwyoubuds, nilikuds adsinaps kalbaleb waseg, peinan buya̱vin niwta̱wout peinads. \p \v 6 Mtowen niva̱geids mamagina guyawaw o tanuwgwes lun ya̱kids, mamagina ya̱kids tawteleins lun Taman Yowbad silma̱nin. Tayya̱kawns towen waseg, nakaleiwag tawtoun bises bisigeg. Eimen. \p \v 7 Kukwakins mtowen beibus wa̱lov beim, matads babaw ya̱kids bitakines, o tasiyas nigiyavis towen mo bikines, o ven babaw gimgilis biva̱lams peinan aspwa̱yat. E, ma̱wan. Eimen. \p \v 8 DaGuyaws ilana, “Yey absilamaw son abiyokous yey. Yey Yowbad, nagein nases, kweiboug nases, igaw mo bases basigeg; yey Tatawtoun tonen.” \s1 Ankakin Kelis \p \v 9 Yey tuwa̱miy Yon, simiy yey tasitans katanoka keb, peinan Yeisuw angamag ya̱kids. Idatakaleiwags towen ilabeids mo takaptuleids, peinan a̱bads igeg. Tasiyas nikamliweids iyousigs isenags wa̱sim yagan Patmos, peinan takanawein aygan Yowbad yey, o peinan nalivan liva̱nen Yeisuw. \p \v 10-11 DaGuyaws inayam waseg Kululuwan imekeig, kululuwag ila̱tans son, watibweloug mo aligen teitan aygan avakaein, ma̱wana bwa̱gig; ilana, “Aveiyag bukukin, kulel wa̱buk, mo kuwyeb bein tayekelesiys wasigeis, bod tasiyas kweinim kweiy, min-Epesos wasigeis, min-Simulin wasigeis, min-Peligam wasigeis, min-Tayatil wasigeis, min-Salidis wasigeis, min-Pila̱delpiy wasigeis, o min-Leyodisiy wasigeis.” \p \v 12 Yey atouvin va̱gan bakin kal nidibakeig, mo akin lamp kaban, magina goul tonen, kweinim kweiy. \p \v 13 Wanuwein gog magin ma̱wana gimgilitoun, anakweim aveiyov, wavtakon anakweim abva̱lag mamagina goul. \p \v 14 Kunun pwapwaka̱wun ma̱wana wunuwunun sip, mamagina pwa̱kaw. O matan mamagina kov igidaged. \p \v 15 Kaken mamagina tanmunum bigob bilabwabwel, ikavvikawn-wan. Aygan ma̱wana yevagam avakaein ilila̱tay. \p \v 16 Wanaka̱tay iyous wutun kweinim kweiy. Wawadon mamagina pulut tanmunum, kudun kakat palatan palatan. Mtowen ankakin mamagina ka̱las mititeilin, ya̱nay waseg. \p \v 17-18 Yey akin mo amasis akabalamat walasin kaken; togo isen naka̱tay wa̱woug, ilana, “Awoum beivag ampwa̱yat. Yey absilamaw son abiyokous yey; a̱mov-wan. Bo akanig mo a̱mov; mwamovag gog bises bisigeg. Kadilokeig bakaleiwag kanig waseg, o bakaliyow takanka̱nigs siven, bakaleiwag wasigeis. \p \v 19 “Kadilok kulel sinap towen nukukin, aveiyag nises tut towen, o aveiyag igaw mo bikamat. \p \v 20 “Wutun kweinim kweiy kukin wanamag nisesus, o lamp abes kweinim kweiy. Wawun youd tasiyas bo ikawum. Wutun tasiyas kweinim kweiy mamagina guntaka̱yob inineis silma̱nin tayekelesiys sibod kweinim kweiy. E lamp abes kweinim kweiy mamagina bod tasiyas kweinim kweiy.” \c 2 \s1 Min-Epesos silet \p \v 1 Wankuyeim mo ilivan, ilana: \p Guntaka̱yob silma̱nin min-Epesos tayekelesiys kulel silet kusek towen; e, kulel mamagina, “Mtowen niyous wutun kweinim kweiy wanaka̱tay o inoun wanuwein lamp abes tasiyas goul kweinim kweiy, mtowen ilivan; \p \v 2 “Ilana, ‘Akakin amisinap o miwotet o mikapatul. Akakin nukupiyaves takalbalebs o tayyaweids tasiyas nilivans, ilansa, “Takaweins liva̱nen Yeisuw yakamey.” Nukuyakwanes tasiyas mo kukwakins iyyaweids-wan. \p \v 3 “‘Akakin nukwaptuleimiy; nukuvvaluts gunawotet waseg; na-ikawegweis woumiy. \p \v 4 “‘Tage adok kweitan youd nises, peinan kweiboug nukusiwyoubugs bwein; nagein gog bo ika̱bwag misiwa̱youb. \p \v 5 “‘Kadiloka kuninuways ama̱wan nukukwalouws, mo beivag ninoumiy kweitan va̱gan kid bukuwotets bwein, ma̱wana kweiboug. Kukin gog nag, bo bawekeimiy, bakablev milamp towena wakaban nises. \p \v 6 “‘Amisinap kweitan bwein, peinan kupiyaves siwotet tasiyas Nikoleit nagamag; o yey ma̱wan apiyev siwotet tasiyas. \p \v 7 “‘Yakamiy tigamiy sam, kadiloka bukuliganes Yowbad Kululuwan anilivan nidibek tayekelesiys wasigeis. Igaw Seitan biyakwaneimiy, kavel yakamiy bitawtoun mo basek anagin kay mwamovan silma̱nin, kay makaywen nitatos Yowbad wanven.’” \s1 Min-Simulin silet \p \v 8 Gunataka̱yob silma̱nin min-Simulin tayekelesiys kulel silet, kusek towen; e, kulel mamagina, “Towen absilamaw son abiyokous, mtowen nikanig mo imov vayuwein, ilivan; \p \v 9 “Ilana, ‘Akakin abamiy igeg, o miwliyoug na-ibabaw (tage miwliyoug walba̱lab singay babaw); akakin iyageimiy tasiyas idokes min-Yudiy tatineis; iyyaweids gog, peinan Seitan nagamag tasiyas. \p \v 10 “‘Awoum beivag amipwa̱yat peinan igaw abamiy bigeg. Igaw Seitan bo bikaleiwag mo gamag biyousimiy, bukuneis wa̱deil mwasanin yakamiy, va̱gan mtowen biyakwaneimiy sinawatan yam, singaya bigeg abamiy. Kadiloka kukwaptuleimiy. Kukin bukwaptuleimiy ee... bukukwanigs, mo basekeimiy la̱lan mwamovamiy silma̱nin. \p \v 11 “‘Yakamiy tigamiy sam kadiloka bukuliganes Yowbad Kululuwan anilivan nidibek tayekelesiys wasigeis. Igaw Seitan biyakwaneimiy, kal yakamiy bitawtoun, mo bisesuna bwein, tutan gamag bimta̱mats sivyuwein.’” \s1 Min-Peligam silet \p \v 12 Guntaka̱yob silma̱nin min-Peligam tayekelesiys kulel silet, kusek towen; e, kulel mamagina, “Towen napulut tanmunum kudun kakat palatan palatan, ilivan; \p \v 13 “Ilana, ‘Akakin mikasis yakamiy, Seitan nakabkaleiwag waseg, nukuyousis yagag bwein; nag kupiyaves aygag, nag. Kweiboug mwasanin gamag neiweiys takanawein aygag, mtowen Antipas, igaw kweiboug simiy towen nukusesus Seitan nakabkaleiwag waseg, tage nag kupiyaves aygag, nag. \p \v 14 “‘Tage adok amisinap kakit igeg, peinan simiyas tayyousins sinapun Ba̱lam, mtowen kweiboug nikatimlek Ba̱lak mo isen sikabkalouw wasigeis min-Yisleil. Ansinap ikawes, mo ikamkwams kan tasiyas igaw dadub waseg nimgamegs, o ikaninavays mav. \p \v 15 “‘Tasiyas-vak Nikoleit nagamag simiyas kusesus. \p \v 16 “‘Kadiloka beivag ninoumiy kweitan. Kukin gog nag, nuwanaw mo bawekeimiy bakanaviy wasigeis tasiyas, ba̱weiys gunpulut towen wawadoug nises. \p \v 17 “‘Yakamiy tigamiy sam kadiloka bukuliganes Yowbad Kululuwan anilivan nidibek tayekelesiys wasigeis. Igaw Seitan biyakwaneimiy, kal yakamiy bitawtoun, mo bavakam anamana bo nakawum; e, basek nadakul pwapwa̱kaw, yagan kweivaw balel waseg. Nag tayuwein bikakin yeg towen; misinaka towen basek.’” \s1 Min-Tayatil silet \p \v 18 Guntaka̱yob silma̱nin min-Tayatil tayekelesiys, kulel silet kusek towen; e, kulel mamagina, “Yowbad Natun, matan tonen mamagina kov igidaged, o kaken mamagina tamnunum ilabwabwel, mtowen ilivan; \p \v 19 “Ilana, ‘Akakin-wan kuwotets, o kusiwa̱youbs, o kusimounids, o kutoukums, o kukwaptuleimiy, o miwotet nakabsilamaw bwein, nakabiyokous singay bwein. \p \v 20 “‘Tage kweitan amisinap kalbaleb nises, peinan nukutams vin na̱wen Yesebel; na̱wen idok palopit tonen; nag gog, peinan ikatidavis gungamag, ikatimlakes mo ikaninavays mav o ikamkwams kan tasiyas igaw dadub waseg nimgamegs. \p \v 21 “‘Bo asek tutan bikanavin nanon; tage nag, nag sivinan bilavew ansinap towen ikaninavay mav. \p \v 22-23 “‘Mapuna bo basek na̱wen ankatoun; o tasiyas nisubwans sisiy, kukin nag bipiyaves na̱wen ansinap kalbaleb, igaw mo basekes sikasis singay kalbaleb. O nitun ba̱weiys bikanigs. Tasiyas tayekelesiys asibod babaw mo bikakins yey akatukin gamag ninous o nuwes wasigeis. Tayekelesiys yakamiy amibod babaw mo bukukwakins yey akatukin ninoumiy o nuwamiy wasigeis, mo bakatimop miwotet tatanok tatanok yakamiy, kukin kalbaleb mo kalbaleb, kukin gog bwein bo bwein. \p \v 24-25 “‘Tage mwasanin min-Tayatil yakamiy nukupiyaves mana̱wen ansinap, o nag kukwakins Seitan ansinap moumouvit, mamagina mwasanin idokes: Seitan nakalbaleb singay-wan. \p “‘Adibakeimiy nag basekeimiy kunamiy kweitan moumouvit; misinaka kuyyousis amisinap bwein ee... mo baw. \p \v 26-28 “‘Igaw Seitan biyakwaneimiy, kal yakamiy bitawtoun o bivvalut gunawotet ee... nakabiyokous tut, mo basek nakaleiwag vena babaw gimgilis wasigeis, ma̱wan Tamag nisekeig gunakaleiwag tatoneig; e, bikow nakaytuk tanmunum bikalawages, mamagina loutan tonen bitaweiy bikatimkumuk bigayay. \p “‘E, mo basek wutun towen yagan Utuyam. \p \v 29 “‘Yakamiy tigamiy sam kadiloka bukuliganes Yowbad Kululuwan anilivan nidibek tayekelesiys wasigeis.’” \c 3 \s1 Min-Salidis silet \p \v 1 Guntaka̱yob silma̱nin min-Salidis tayekelesiys, kulel silet kusek towen; e, kulel mamagina, “Towen iysiyous Yowbad Kululuwan kweinim kweiy sisiyas wutun kweinim kweiy, mtowen ilivan; \p “Ilana, ‘Akakin ama̱wan mikawotet; akakin gamag babaw ilansa: “Min-Salidis tasiyas imouvs-wan.” Tage nag; mamagina takanigs yakamiy. \p \v 2 “‘Kukits, kutoukums, kutawtouns, peinan kakite nises wasigeis yakamiy; kukin gog nag, bo beikous, peinan bo akin miwotet bwein wamatan Yowbad bo ika̱bwag. \p \v 3 “‘Kuninuways ama̱wan Yowbad nisiwyoubumiy, o sinap towen nukuliganes; e, kuvna̱ses sinap towen; sinap kalbaleb kupiyaves. Kukin nag bukutoukums, mo bawekeimiy ma̱wana tavveinaw yey; tage nag bukukwakins asina̱vin baw. \p \v 4 “‘Amiteiyuy amikweim bwein, min-Salidis yakamiy, peinan nag kuybikis amikweim. Kadilokeimiy igaw sigwey yakamiy bitaninounas, amikweim pwapwa̱kawa tonen, peinan amisinap bwein. \p \v 5 “‘Igaw Seitan biyakwaneimiy, kal yakamiy bitawtoun, mo basek anakweim pwapwa̱kaw, o nag bawid yagan wa̱buk towen silma̱nin mwamovamiy; tage bakavteg yagan wamatan Tamag o wamtes tasiyas nataka̱yobs walba̱lab waseg. \p \v 6 “‘Yakamiy tigamiy sam kadiloka bukuliganes Yowbad Kululuwan anilivan nidibek tayekelesiys wasigeis.’” \s1 Min-Pila̱delpiy silet \p \v 7 Guntaka̱yob silma̱nin min-Pila̱delpiy tayekelesiys kulel silet kusek towen; e, kulel mamagina, “Tadidumwal towen, Yowbad ikayus inawotet silma̱nin. Mtowen iyous Deibid inakiy; bikaliyow, nag kal bikatibog; o bikatibog, nag kal mo bikaliyow; mtowen ilivan; \p \v 8 “Ilana, ‘Akakin mikawotet. Bo asen koukwed wamtamiy bo ikaliyow; nag teitan kadilok bikatibog. Akakin mitawtoun kakite nises peinan kuvna̱ses agulivan, o tage nag kupiyaves yagag yey. \p \v 9 “‘Magen! Tasiyas Seitan nagamag idokes min-Yudiy tatineis, tage nag, iyyaweids-wan; yey bava̱ges va̱gan kid bimekeimiy, bikululs wamtamiy, mo bikakins gunsiwa̱youb wasigeis yakamiy. \p \v 10 “‘Peinan nukwaptuleimiy o nukuysiyous agulivan, igaw mo bakatinabweimiy, peinan igaw abiyokon mo bisilamaw wasigeis ven watinow gimgilis va̱gan biyakwanes, ven katanok katanok wasigeis. \p \v 11 “‘Nuwanaw baw. Kadiloka kuyousis beibwein youd towen nises wasigeis yakamiy; awoum teitan beim biven la̱lan silma̱nin mwamovamiy. \p \v 12 “‘Igaw Seitan biyakwaneimiy, kal yakamiy bitawtoun, mo bavag mamagina Yowbad nabunatum kakolan, va̱gan bises bisigeg. Nag bisap bein watoulan; nag. E, balel gunaYowbad yagan wa̱won, o yagan naven tonen, Yelusalem kweivaw. Ven towen beinoy walba̱lab, Yowbad waseg, mo beim watinow. O balel yey yagag kweivaw. \p \v 13 “‘Yakamiy tigamiy sam kadiloka bukuliganes Yowbad Kululuwan anilivan nidibek tayekelesiys wasigeis.’” \s1 Min-Leyodisiy silet \p \v 14 Guntaka̱yob silma̱nin min-Leyodisiy tayekelesiys, kulel silet kusek towen; e, kulel mamagina, “Towen yagan Eimen, anilivan mounid, ansinap didumwal, mtowen wawun Yowbad inakabwabub waseg, mtowen ilivan; \p \v 15 “Ilana, ‘Akakin mikawotet; akakina yakamiy nag muyamuy tonen o nag loulun tonen. Bo igak! \p \v 16 “‘Peinan wanuweinan-wan yakamiy, o nag muyamuy tonen, o nag loulun tonen, mapuna bangabeimiy wadoug waseg, bukuneis watoulan. \p \v 17 “‘Peinan kulivans, kulansa, “Mavavag babaw, bo nakamlavag guyawaw yakamey; nag aveiyag ika̱bwag wasigeis yakamey.” Tage nag kukwakins tasimavs yakamiy, o takatouns yakamiy, o toul yakamiy, o ikawkwaw mitamiy o son mwadoyamiy kusesusa mav. \p \v 18 “‘Adibakeimiy, “Kadiloka bukugimwals waseg yey migoul towen bwanabwein nigob kov waseg, bukukwawes migoul towen mo bukuguyaws. Kadiloka bukugimwals waseg yey amikweim pwapwa̱kaw va̱gan bukusikams; mata beivag amimwasin, peinan mwadoyamiya mav. Kadiloka bukugimwals waseg yey mikaybuy kwaybuyes mitamiy mo bukukins bwein.” \p \v 19 “‘Kukin kalisiy yakamiy basiwyoubumiy, mo baka̱neimiy o baydumwa̱lumiy. Kadilokena bukutoukums, ninoumiy bikanavin, bimekeig. \p \v 20 “‘Magen! Atamanaw wamkoukwed agigipit. Kal yak bukuligen aygag mo bukwaliyow mukoukwed, igaw mo ba̱siw bitakaypul soug yak, bitakam. \p \v 21 “‘Igaw Seitan biyakwaneimiy, kal yakamiy bitawtoun mo ba̱tam bakases gunakabsis, kaleiwag silma̱nin. Yey ma̱wan bo atawtoun to nakases soug Tamag wanakabsis, kaleiwag silma̱nin. \p \v 22 “‘Yakamiy tigamiy sam, kadiloka bukuliganes Yowbad Kululuwan anilivan, nidibek tayekelesiys wasigeis.’” \c 4 \s1 Min-liba̱lab iya̱kawns Yeisuw waseg \p \v 1 Wankuyeim mo akin koukwed kweitan ikaliyow walba̱lab. Aygan towen wanmugwana aligen mamagina bwa̱gig aygan, mo ilivan; ilana, “Kumwen kum, bakatimlakeim aveiyag igaw mo bikamat.” \p \v 2-3 Nuwanaw Yowbad Kululuwan ikaweig inaweig, mo akin teitan nakabsis walba̱lab, waseg issin ikalleiwag. Towen wanakabsis ankakin mamagina dakul ikavvikawn. Dakul tasiyas yiges yasip o kaniliyan. Wuleil bo itoun nakabsis, magin ma̱wana dakul bwanabwein, yagan emela̱lid, singay ankakin bwein. \p \v 4 Nakabsis watoulan isiwnis kabsis babaw, sinawey kweivas. Tamumwey sinawey teivas isinis waskabsis tasiyas, asikweim pwapwa̱kaw; wakunus asipay goul tonen. \p \v 5 Kavikawn son pala̱pal meinoy neim nakabsis waseg. Nakabsis wamatan wodam kweinim kweiy nigidaged; Yowbad Kululuwan kweinim kweiy tasiyas. \p \v 6 Nakabsis wamatan ankakin mamagina yol taligubok tagon biniwal avakaein. Ankakin bo ma̱wan. \p Kadiykusan nakabsis walasin, mwana̱vas man. Mites ma̱wana bwa̱loug mites, singay babaw. \p \v 7 Mwana̱tan mamagina layon, mwanyuwein mamagina bulumakaw, mwantounun ivag magin ma̱wana gamag, mwanvasin mamagina bunibwan iyoyow. \p \v 8 Mansiyas mwana̱vas man pinpineis kweinim katanok, mites singay babaw wakulivis o pinpineis waskawan. Nag iyeiwas yam o boug waseg, illivans-wan; ilansa, \q1 “Kamnat, kamnat, kamnat, \q1 daGuyaws Yowbad Tatawtoun. \q1 Kweiboug nises; nagein nises; igaw bises bisigeg.” \p \v 9-10 Mansiyas man ikavasis o iyakawanes o ikalin nuwes Towen wanakabsis. Ga-ikavasis mtowen mwamovan bises bisigeg, tamumwey tasiyas sinawey teivas ga-ikululs wamatan, biyakawanes towen mwamovan bises bisigeg. \p Ilaves asipay ineis wamatan nakabsis, ilansa; \p \v 11 “MaGuyaw Yowbad yak, kadiloka bakakavasim o bakayakawaneim. Mutawtoun avakaein waseg nukubun youd babaw, peinan nanoum waseg nukuvag bo babaw-wan tasiyasa nisesus.” \c 5 \s1 Buk ikatibil-wan \p \v 1 Bo akin towen nissin wakaban, wanaka̱tay buk kweitan nikibil; lelel palatan palatan nises. Youd kweinim kweiy ikapkik waseg, youd tasiyas mamagina pwalsilas va̱gan nag bikaliyowes, yagan sil. \p \v 2 Bo akin Yowbad nataka̱yob tawtoun, aygan avakaein iwkuwak; ilana, “Kal kadilok bikablev anasil buk towen waseg, va̱gan kid bilat?” \p \v 3 Nag gog; nag teitan gum-liba̱lab, nag teitan gimgeilin ven watinow, nag teitan guma-Tum; na-ikadilokes bila̱tes buk towen o bikines wanuwan, nag. \p \v 4 O yey, bo ava̱lam avakaein peinan nag iban teitan kal ikadilok bilat buk towen o bikin wanuwan. \p \v 5 Tamumwey tasiyas nisesus; tamwey teitan idibakeig, ilana, “Awoum kuva̱lam. Teitan bo itakayway, mtowen mamagina layon tonen, anakum Yud, mamagina gidwa̱lin Deibid waseg isob natun, mtowen bikablev buk towen anasil kweinim kweiy, mo bilat.” \p \v 6 Bo akin nakabsis o mansiyas man mwana̱vas. Bo akin la̱miy wanuwein mansiyas man o wanuwein tammwayas, itamanaw itow; mamagina bo iweiys imat. Anadog kweinim kweiy; matan kweinim kweiy, tasiyas mamagina Yowbad Kululuwan teinim teiy nikayabes mo nineis vena babaw wadaban pwepway. \p \v 7 Im ikow buk towen nises wanaka̱tay towen nissin wakaban. \p \v 8 Wankuyeim mansiyas man mwana̱vas sisiyas tamumwey sinawey teivas mo ikululs wamatan La̱miy; aleis hap tatanok tatanok iwaways igilagel, o abmavin iysiyous, won goul-wan, bo ika̱lawt gewuw, nigob kov, manisin simasim seikwan. Youd towen mamagina sikanitoug Yowbad angamag, aveiyag initougs Yowbad waseg. \p \v 9-10 Asiwous kweivaw ikanunuwels mamagina: \q1 “Kadilokeim bukukow buk towen; \q1 kadiloka bukwablev sil nikapkik waseg; \q1 peinan nikatimateims, o buya̱vim waseg nukugimweles gamag silma̱nin Yowbad, \q1 kum katanok katanok wasigeis, \q1 kaeig katanok katanok wasigeis, \q1 dal katanok katanok wasigeis, \q1 o ven katanok katanok wasigeis, \q1 nukusekes siwotet mamagina guyawaw o tanuwgwes lun, \q1 va̱gan kid biwteles lun daYowbads silma̱nin. \q1 Peinan bo bikaleiwags ven watinow waseg.” \p \v 11 Mo akin, o aligen ages Yowbad nataka̱yob singay babaw isiwnis nakabsis o mansiyas man o tammwayas; sikavnivin babiweis lakatunim tawsan sisiyas singay babaw tawsans. \p \v 12 Ages avakaein ilivans; ilansa, \q1 “La̱miy towen neiweiys nikanig, kadilok towen bikow nakaleiwag avakaein, navavag babaw, ansinap avakaein, o natawtoun, va̱gan kid gamag babaw biya̱kawns waseg, bikavasis, asilivan bwanabwein waseg.” \p \v 13 Bo aligen ages Yowbad nakabwabub babiweis walba̱lab, o watinow, o pwepway waskawan, o wabwanit, ilansa, \q1 “Tayakawanes o takavvasis o takatitubaws Tatawtoun Towen wakaban son La̱miy, tut nag beikous.” \p \v 14 Mansiyas man mwana̱vas mo ilansa, “Eimen”; o tamumwey tasiyas mo ikululs, itapwa̱louls waseg. \c 6 \s1 Sil tasiyas ikapkik buk towen \p \v 1 Sil kweinim kweiy ikapkik buk towen. Bo nakin La̱miy ikablev katanok sil. Mansiyas man mwana̱vas, mwana̱tan mo aligen, aygan ma̱wana pala̱pal, ilana, “Kum, kukin.” \p \v 2 Mo akin hos, pwapwa̱kaw won. Towen isin watapwan nagipouy nises. Teitan isek andina̱kom, mo inoun itawtoun; igaw mo bitakayway. \p \v 3 Mo ikablev kwayuwein sil, maniyuwein man mo aligen, ilana, “Kum, kukin.” \p \v 4 Ilivan ikous, mo isap kweitan hos, won bwabwel. Towen isin watapwan ikow nakaleiwag mo beikous niwal wadaban pwepway, kanaviy bisilamaw, o ven watinow gimgilis biwaweiys sisiyas; e, avakaein napulut tanmunum wanaman ikow. \p \v 5 Mo ikablev kwatounun sil, mwantounun man mo aligen, ilana, “Kum kukin.” Mo akin hos, won gunugoun. Towen isin watapwan, ikow nakabta̱kon wanaman, va̱gan bikin kan mouvitan. \p \v 6 Mo aligen aygan teitan wanuwein mansiyas man mwana̱vas, ilana, “Kalgutan wit bitatakwen katanok kina; kalgutoun ba̱liy bitatakwen katanok kina; tage awoum bukukwawes oliv tagon o sipinen gleip; awoum.” \p \v 7 Mo ikablev kwavasin sil, mwanvasin man mo aligen, ilana, “Kum kukin.” \p \v 8 Mo akin hos kalimwey-nen pwapwa̱kaw. Towen isin watapwan yagan Kanig; watibwelon ven yagan Tum ikabwa̱kun wankuyeim. Ven watinow gimgilis bilivis kweivas bod, beiweiys katanok bod; kweitoun bod bikatibomes bisesus; e, Yowbad isekes sikaleiwag mo beiweiys bod kweitan naviy waseg, o asimoun waseg, o askatoun waseg, o bulawud man wasigeis. \p \v 9 Mo ikablev kwanimen sil, mo akin abeilun waskawan, kululuwes takanigs nisesus, tasiyas neiweiys peinan takanaweins aygan Yowbad o takaweins liva̱nen Yowbad tasiyas. \p \v 10 Kages avakaein ilivans, ilansa, “O Guyaw bwanabwein, Tadidumwal ya̱koum, asina̱vin bukumop asisinap ven watinow gimgilis tasiyas nikatimatemas. Tut singay kadiveiyov.” \p \v 11 Mo isekes tatanok tatanok tasiyas asikweim pwapwa̱kaw, idibakes, ilana, “Kuyeiwas tut nag biveiyov. Igaw simiyas tasiyas iwwotets Yeisuw nawotet waseg, ven watinow gimgilis mo beiweiys mwasanin, ma̱wan yakamiy kweiboug. Mikavnivin baba̱wan mo bikadilok.” \p \v 12 Mo akin ikablev sil towen kweinim katanok, nik mo ivag avakaein, ka̱las mo ilagunugoun mititeilin mamagina putakun gungounan, o tibukon ilabwabwel ikous mamagina buyav bwabgelan. \p \v 13 O wutun tasiyas walba̱lab ikalka̱louws inineis wadaban pwepway ma̱wana nuy anagin ikalka̱louws mamagina yag itow. \p \v 14 Liba̱lab ilakanig mamagina sag aveiyov ikatibil ikous. Koy babaw o sim babaw mo ilisawes kabes. \p \v 15 Mo ivag aspwa̱yat tasiyas king babaw ven watinow, o tasiyas guyawaw, o tasiyas takanaviys situwa̱veks, o tasiyas sivavag babaw, o tasiyas tatawtouns, o gamag babaw, takinew toul o takinew guyaw, tatanok tatanok mo itoupans wanuwan takunumwan o koy dikuda̱kul waseg. \p \v 16-17 E, idibakes koy son dakul ilansa, “Kwalivatows wawom yakamey, awoum bakakin magin Towen isin wakaban, o mata kakin La̱miy towen ankavikun. Peinan ankavikun inayam avakaein bo isap wasigeis yakamey; bo bimop adsinaps. Nag kal kadilok bitamanaw wamatan, nag.” \c 7 \s1 Isenas inasil wawous min-Yisleil \p \v 1 Wankuyeim mo akin Yowbad nataka̱yob asteivas itamanaws itonas ven watinow matan palavas, iyousis yag kweivas, awoum ge beitow yag waven, awoum beitow yag wa̱yol, awoum beitow yag wanawoud; makava niwal. \p \v 2 Yowbad nataka̱yob tanimen mo isap wanuvid, im; wanaman ikow nasil Yowbad Tamwamov. Iwak, aygan avakaein, idibek nataka̱yobs teivas tasiyas nikawes sikaleiwag va̱gan kid biyagages ven son yol; \p \v 3 Ilana, “Kukwayamats tut kadiyakus; igaw bakasen daYowbads inasil inagamag wadibes; ikous, mo bukuygages ven o yol o nawoud wasigeis.” \p \v 4 Mo aligen sikavnivin baba̱wan isenas Yowbad nasil wadibes min-Yisleil asikum katanok katanok wasigeis, babiweis gog lakatutan sinawavas kweivas tawsans. \q1 \v 5 Isenas nasil wadibes tasiyas asikum Yud sinawatan kweiy tawsans. \m Tasiyas asikum Luben sinawatan kweiy tawsans. \m Tasiyas asikum Gad sinawatan kweiy tawsans. \m \v 6 Tasiyas asikum Asel sinawatan kweiy tawsans. \m Tasiyas asikum Naptal sinawatan kweiy tawsans. \m Tasiyas asikum Ma̱nas sinawatan kweiy tawsans. \m \v 7 Tasiyas asikum Simiyon sinawatan kweiy tawsans. \m Tasiyas asikum Livay sinawatan kweiy tawsans. \m Tasiyas asikum Isakal sinawatan kweiy tawsans. \m \v 8 Tasiyas asikum Seblon sinawatan kweiy tawsans. \m Tasiyas asikum Yosep sinawatan kweiy tawsans. \m Tasiyas asikum Binyamin sinawatan kweiy tawsans, isenas nasil wadibes. \s1 Meiveka ven gimgilis singay babaw \p \v 9-10 Wankuyeim akinew mo aban gamag singay babaw, nag kadilok bitavinis, gimgilis ven babaw, o kum babaw, o dal babaw, o kaeig babaw wasigeis, itamanaws wamatan Yowbad nakabsis o La̱miy wamatan, asikweim pwapwa̱kaw, molay wanimes, ages avakaein illivans-wan, ilansa, “Abkatuneib nises waseg daYowbads towen wanakabsis, o la̱miy waseg.” \p \v 11 Yowbad nataka̱yobs min-liba̱lab babaw itamanaws isiwnis nakabsis sineyas tammwayas o mansiyas man mwana̱vas, mo ikululs avakaein mamagina imasis kantukovs wamatan Yowbad, ilivans; \p \v 12 Ilansa, “Eimen. DaYowbads waseg, anilivan bwanabwein, nakamnat, o ansinap, o nasiwa̱youb, o yakawanan, o natawtoun avakaein, bises bisigeg-wan. Eimen.” \p \v 13 Tamwey teitan mo idibakeig, ilana, “Kalisiy tasiyas asikweim pwapwa̱kaw? O avanuy meinoy nimeis?” \p \v 14 Akatimop anilivan, alana, “O, tamwey, adok ya̱koum kukwakin.” \p Mo idibakeig, ilana, “Tasiyas nilisawes abes singay kalbaleb, niwidis asikweim La̱miy buya̱vin waseg mo ilapupwa̱kaw tonen. \p \v 15 “Mapuna nisesus wamatan Yowbad nakabsis ikannawes aygan yam waseg o boug waseg wanbunatum tonen; o Towen wanakabsis siney tasiyas nissikes-yay, bimtakavates. \p \v 16 “Nag beivag vayuwein asimoun o asidak, nag; ka̱las avakaein nag bilapulikas wous, o kov avakaein nag bilamyamuy wous; nag. \p \v 17 “Tage La̱miy towen Yowbad nakabsis wanuwan misik, mtowen imtakavates, mamagina tamtakavatein alen bimtakavates tasiyas, bikatimlakes va̱gan beimoums yevagam towen ibwabwab mwamov silma̱nin; o Yowbad mo bitanob mitingis.” \c 8 \s1 Sil towen nakabiyokous waseg \p \v 1 Ikous, La̱miy towen ikablev sil towen kweinim kweiy, liba̱lab mo isesun mav tut kayakus, nag ivag butun, nag ivag aygan. \p \v 2 Mo akin Yowbad nataka̱yobs teinim teiy tasiyas nitamanaws wamatan, mo isekes asbwa̱gig kweinim kweiy. \p \v 3 Nataka̱yob teitan mo isap, itamanaw wamatan abeilun, nakabmavin goul-wan wanaman. Yowbad mo isek gewuw bigob kov va̱gan kid bivag manisin bisimasim; e, Yowbad bo isek babaw va̱gan bisen wanuwan abmavin towen wakunuwatan abeilun towen goul-wan, nises wamatan Yowbad a̱ban; e, bisen youd towen son tayekelesiys babaw sikanitoug. \p \v 4 E, musewun gewuw towen son tayekelesiys sikanitoug meinoy nimeis abmavin towen nataka̱yob wanaman, inekes Yowbad. \p \v 5 Nataka̱yob mo ikow nakabmavin mo ideg kov towen nigidaged abeilun waseg, in wanuwan abmavin, mo ilev kov in wadaban pwepway ven watinow waseg; mo ivag pala̱pal son avikawn, son gamag ages agavek, son nik avakaein. \s1 Bwa̱gig iyikis \p \v 6 Nataka̱yobs teinim teiy mo ikawes asibwa̱gig ikayamats va̱gan biykiyiks. \p \v 7 Teitan iyik, mo ikweis kweis kalivtuvat magina dakul, son kov, ikalivatow son buyav, ininein wapwepway, ven palatanok son amlokan igob iyakous; awuyow babaw igob ikous, tage ven paley nag igob. \p \v 8-9 Nataka̱yob tayuwein mo iyik, mamagina koy avakaein kov-wan mo ikalouw in wabwanit, yol palatanok imlavag buyav; tage paley bwein. In o bwa̱loug yol palatanok waseg imta̱mats, o wag yol palatanok waseg igulgwa̱leks; tage babaw nisesus bwein. \p \v 10-11 Nataka̱yob tatounun mo iyik, wutun avakaein walba̱lab igidaged mititeilin mamagina wodam ikalouw in watinow, iweiy yevagam ven palatanok waseg o yuyeiwl ven palatanok waseg imlavag mamagina pwa̱tuw, peinan wutun yagan Pwa̱tuw; tage yevagam babaw bwein, ven paley waseg. Gamag babaw ikanka̱nigs peinan asiyvagam son pwa̱tuw imwamoums. \p \v 12 Nataka̱yob tavasin mo iyik, mo iyagages ka̱las son tibukon, migis palatanok waseg iladadub, tage paley bwein. O niladadub wutun liba̱lab palatanok waseg, tage paley bwein. Wuda̱yam ivag abilivis kweitoun, kweitan iladadub, akweiy bwein. Boug ma̱wan, ivag abilivis kweitoun, kweitan iladadub, akweiy bwein. \p \v 13 Mo akin bunibwan iyoyow wanakaew, aygan avakaein, ilana, “Eew, eew, eew! Kalbaleb bilivatus ven watinow gimgilis peinan Yowbad nataka̱yobs teitoun igaw mo biyikis asibwa̱gig.” \c 9 \p \v 1 Nataka̱yob tanimen iyik; mo akin wutun walba̱lab ikalouw in watinow; inakiy ikow va̱gan bikaliyow wadon leg towen singay avakaein. \p \v 2 Ikaliyow wadon leg, mo isap musewun avakaein, mamagina pwagadon bwawun, ven son ka̱las ilagunugoun peinan musewun singay avakaein. \p \v 3-5 Musewun towen waseg mo isaps kulipaw inounas wadaban pwepway, isekes sikaleiwag mamagina mansiyas kadilayuy, idibakes mamagina, “Awoum kuybilebes awuyow wadaban pwepway, o kay o kaligweg aveiyag nitatos, awoum. Misinaka kuybilebes gamag kalisiy nag ivag Yowbad inasil wadibes. Kadiloka kubasis gamag tasiyas kuva̱ges simamayuy bivakaein, kweinim tibukon wasigeis; awoum kuweiys bikanigs, misinaka mamayuy bilivatus.” Mansiyas man mamyuyan biva̱ges mamagina kadilayuy. \p \v 6 Tut towen waseg gamag tasiyas binineivs sikanig, tage nag biba̱nes. Singay gog beivag sivines beimats. Ta-ma̱wan. Nag biba̱nes abkanig. \p \v 7 Mansiyas kulipaw askakin mamagina hos ikatinages naviy silma̱nin; wakunus asipay mamagina goul; o migis mamagina gamag migis. \p \v 8 Kunus mansiyas man vayva̱yov mamagina vinay kunus; o kudus mamagina kudus mansiyas layon. \p \v 9 Silsilis ivag mamagina tanmunum. Butun pinpineis avakaein mamagina butun wag babaw hos babaw bibiteilis, bisisawls naviy silma̱nin. \p \v 10 Yiyus ivag mamagina kayal, ma̱wana kadilayuy yiyus; kadiloka bibibasis gamag, mamyuyan bivag kweinim tibukon. \p \v 11 Siguyaw ikaleiwag wasigeis, mtowen leg tanuwagan, yagan ag-Ibluw waseg, Abadon, aga-Gilis waseg Apoliyon; tage aga-Muyuw Baloum. \p \v 12 Youd moumouvit katanok ikous, akweiy igaw. \p \v 13 Nataka̱yob teinim bo ikous, teitan mo iyik, mo aligen aygan teitan meinoy neim abeilun anadog wasigeis. Abeilun towen won goul-wan nises wamatan Yowbad. \p \v 14 Aygan towen waseg idibek Yowbad nataka̱yob towen mwana neiyik, ilana, “Kulikus Yowbad natakayobs tasiyas asteivas, niyousis waseg lay avakaein towen Ewplates.” \p \v 15 Mapuna ilikus, peinan bo ikayamats silma̱nin tut towen beiweiys kalamwey babaw gamag. E, tut towen, o yam towen, o tibukon towen, o bweilim towen silma̱nin bo ikayamats mo beiweiys gamag. Mamagina ven babaw gimgilis bilivis, biva̱ges kweitoun bod. Katanok bod beiweiys bikatimates, akweiy bod bikatibomes. \p \v 16 Bo aligen sikavnivin tasiyas imwens hos wakunuwatan isisawls naviy silma̱nin, lakatuy miliyon, singay babaw tasiyas. \p \v 17 Peinan nanoug isisawl mamagina agmikon waseg, bo akin mansiyas hos sisiyas tawaw tasiyas neimwens watapwes. Tawaw wavtukous tanmunum ivaligaves, bwabwel, kudikwad, tigitag. Hos migis mamagina layon migis; wudous waseg kov son musewun kov o panous isipsaps. \p \v 18 Youd tasiyas kweitoun meinoy nimeis wawdous mansiyas hos, mo iweiys gamag babaw, ikatimates; mamagina gamag babaw ilivis, iva̱ges kweitoun bod; katanok bod mo ikatimates. \p \v 19 Hos wudous o yiyus kadiloka biyablebes gamag, peinan yiyus mamagina mwatet, kunus ivag ibibasis gamag. \p \v 20 Gamag mwasanin ikanka̱nigs youd tasiyas wasigeis; tage gamag tasiyas nisesus nag ipiyaves asisinap kalbaleb, nag ipiyaves siyowbad tobwag, o nag ipiyaves simeg baloum waseg, o nag ipiyaves siyowbad nibunis goul waseg, o silib waseg, o tanmunum bwabwel waseg, o dakul waseg, o amweilok waseg; siyowbad tasiyas nag kadilok bikines, o biliganes livan, o binounas; nag. \p \v 21 E, gamag tasiyas igaw son mwamoves nag ipiyaves waway, o nag ipiyaves bwagaw, o nag ipiyaves subwan o veinaw, nag. \c 10 \s1 Yowbad nataka̱yob son nabuk kakit-wan \p \v 1 Mo akin Yowbad nataka̱yob teitan meinoy neim walba̱lab; mtowen tawtoun, anakweim ma̱wana lov, wuleil isob wakunuwatan, magin ankakin ma̱wana ka̱las, kaken mamagina mayen kov kaliboleb. \p \v 2 Nabuk kakit bo ilat wanaman nises. Kaken naka̱tay isen wa̱yol, nakimaw waven. \p \v 3 Iwak, aygan avakaein, mamagina aygan layon, mo pala̱pal iway, ivag ages kweinim kweiy. \p \v 4 Pala̱pal ages kweinim kweiy ivag ikous, mo asilamaw ba̱lel; tage aygan teitan walba̱lab aligen, ilana, “Kwayus ages pala̱pal tasiyas kweinim kweiy, bweina bises wananoum. Awoum kulel bein wa̱buk; awoum.” \p \v 5-7 Yowbad nataka̱yob towen nakin nitet wa̱yol son ven, mo itamnow naka̱tay in wanakaew, itabudabod wayagan towen nises isigeg, o nibun liba̱lab son youd babaw nises waseg, o nibun pwepway son youd babaw nises waseg, o nibun yol son youd babaw nises waseg; e, itabudabod, ilana, “Bo beiyakous tut, peinan bwa̱gig kweinim katanok niyikis ikous, katanok nises; igaw gum-liba̱lab biyik nabwa̱gig towen, Yowbad mo bivag ma̱wan nanon tonen. Gamag babaw nag ikakins nanon, tage kweiboug nidibakes natouwat tasiyas palopits.” \p \v 8 Aygan towen walba̱lab vayuwein mo aligen, ilana, “Kunek gum-liba̱lab towen nitet wa̱yol son ven, kukow nabuk towen kakit nilat wanaman niysiyous.” \p \v 9 Mo anek gum-liba̱lab towen, adibek, alana, “Kusekeig buk towen.” \p Ilana, “Kukow, kukwam; kayoum bilakamnag, mamagina kitoul, tage bukusimkwen wanuwam mo bimunmwanawl.” \p \v 10 Mo akow buk towen kakit wanaman towen, a̱kam, kayoug mo ilakamnag ma̱wana kitoul, tage wankuyeim asimkwen nuwag mo imunmwanawl. \p \v 11 Mo idibakeig, ilana, “Kadilok vayuwein bukulivan gamag babaw livneis, siven kweitan kweitan, ages kweitan kweitan, o guyawaw babaw livneis.” \c 11 \s1 Takaweins liva̱nen Yowbad asteiy \p \v 1 Teitan mo isekeig kaligweg didumwal va̱gan batakwen ovavin bunatum vayovan, ilana, “Kun kutakwen Yowbad nabunatum tapwa̱loul, kutakwen abeilun, o kuvin teivin gamag babiweis nitapwa̱louls wanuwan. \p \v 2 “Awoum bukuta̱kon bunatum anakal; awoum. Peinan bo a̱tam ven babaw gimgilis kikeis bivakwanes wanuwan kal towen, o gunaven Yelusalem wanuwan; e, kikeis bivakwanes ven towen sinawavas kweiy tibukon. \p \v 3 “Gungamag asteiy basekes siwotet mo bigeiguys liva̱neig, asikweim gunugoun kalbaleb. E, yam lakatunim lakatunim lakatuy sinawanim sinawatan bigigeiguys-wan.” \p \v 4 Gamag tasiyas mamagina kay akiy yagan oliv, o mamagina lamp abes akweiy nitatos wamatan ven watinow guyawun tonen. \p \v 5 Kukin kal sivinan biyagages tasiyas asteiy, kov mo bisap wawdous tasiyas, binek gamag towen, bigob; e, bikanig gamag towen. \p \v 6 E, kadilokesa bisilbwades kweis igaw tutan bigeiguys; o kadilokesa yevagam biva̱ges bilabwabwel bimlavag mamagina buyav, o magat sivines kadiloka beiweiys ven; youd babaw kalbaleb mo bisap waseg. \p \v 7 Liva̱nen Yowbad billivans beikous, mo bulawud man mana̱wen meinoy neim leg avakaein waseg, mo bivatay wasigeis tasiyas, bitawtoun, bikatimates tasiyas. \p \v 8 E, takanigs tasiyas asteiy immasis wapwepway wavtakon ven. Kabebay nises waseg ven towen. Yagan mamagina Sodom o Yidipt. Ven towen avakaein neiweiys siguyaw waklos, neimat. \p \v 9 Yam kweitoun kwavasin ya̱nay waseg gamag babaw bikikines wous tasiyas asteiy nimmasis wavtakon ven; e gamag babaw bikines, asikum katanok katanok waseg, ages kweitan kweitan, isidal kweitan kweitan o siven kweitan kweitan; ipiyaves anda̱bwan, ilansa, “Awoum kutakus wakalawag.” \p \v 10 Peinan kweiboug Yowbad nagamag tasiyas asteiy sigeiguy waseg bo iyageg ninous ven watinow gimgilis tasiyas; wankuyeim ikanigs, mo ibwein ninous tasiyas, imwa̱saws, siwliyoug iwa̱yabs tawlisiyas wasigeis o ivvageins-vak sisiyas wasigeis, peinan singay imwa̱saws. \p \v 11 Yam kweitoun ikous, kwavasin ya̱nay waseg, nakabiya̱tun Yowbad mo binekes, bitamanaws; e, gamag mwasanin bikines mo beivag aspwa̱yat, nag bikakit va̱gan. \p \v 12 Mo biliganes aygan avakaein teitan walba̱lab, bidibakes, bilana, “Kumwens, kumeis.” Mo beimwens bineis walba̱lab, lov waseg, o tasiyas nikamliwes bo bikines. \p \v 13 Tut towen mo ivag nik avakaein; o ven towen palatanok waseg bunatum babaw igulek, tage palanim palavas bwein; kweinim kweiy tawsan gamag nikatimates, o tasiyas son mwamoves nisesus, mo beivag aspwa̱yat, mapuna bivna̱ses Yowbad towen walba̱lab. \p \v 14 Youd moumouvit akweiy bo ikous, kwatounun nuwanaw beim. \s1 Bwa̱gig towen nakabiyokous waseg \p \v 15 Bwa̱gig kweinim katanok iyikis bo ikous, tayuwein mo iyik. Mwasanin walba̱lab ages avakaein ilivans, ilansa, “DaGuyaws son naKelis Yeisuw, bo ikow nakaleiwag ven watinow waseg; e, nakaleiwag bises bisigeg.” \p \v 16 Tamumwey tasiyas sinawey teivas wamatan Yowbad wakabes misikes, e tasiyas mo ikululs avakaein, imasis kantukov wamatan Yowbad, itapwa̱louls waseg; \p \v 17 Ilansa, “Kalin nuwem maGuyaw Yowbad Tatawtoun ya̱koum, peinan nukuses, o kusesuna, o mutawtoun avakaein waseg nukusilamaw mukwaleiwag. \p \v 18 “Ven babaw gimgilis ikapasal nuwes; tage amkwavikun mo isap, tutan bukwatukin takanigs wasigeis, mayses bukusekes mutouwat, tasiyas palopit, o tayekelesiys, o tasiyas igoulus yagam yak, takinew guyaw o takinew toul, e bukuygages tasiyas tayagageins ven watinow.” \p \v 19 E, Yowbad nabunatum walba̱lab mo ikaliyow; wanuwan mo akin Yowbad nadidawag towen nakaleiwag liva̱nen nises wanuwan. Mo ivag avikawn son pala̱pal; nik avakaein ivag; o kweis avakaein bo ikalivtuvat, ikweis mamagina dakul. \c 12 \s1 Vin son man bwabwel \p \v 1 Youd singay tawtoun mo akin walba̱lab, mamagina na̱tan vin anakweim ka̱las; tibukon nises waskawan kaken; o wakunun anapay wutun sinawatan kweiy. \p \v 2 Vin mana̱wen kakuda̱pom, nuwan igidaged, ivva̱lam avakaein peinan bo itup; sivinan kid bitapouy naman. \p \v 3 Tawtoun youd kwayuwein mo akin walba̱lab, mamagina man avakaein, bwabwel won, kunun kweinim kweiy, anadog sinawatan, anapay tanmunum kweinim kweiy nisenas wakunun kweinim kweiy. \p \v 4 Yayun itaneiv liba̱lab palatanok waseg, wutun ikalka̱louws inineis ven watinow. Tage walba̱lab paley nisesus bwein. \p Man towen itamanaw itom wamatan vin mana̱wen nitup; igaw bitapouy naman mo beikoum natun. \p \v 5 E, mo ikop natun kuda̱taw; igaw bivakaein, nakaytuk tanmunum wanaman mo bikaleiwag ven babaw wasigeis. Tage Yowbad ikow inow a̱pwaw towen, imwen inek Yowbad, nakabsis wamatan. \p \v 6 Mana̱wen vin mo isawl in wanawoud, nisik ven towen Yowbad nikatigik naven, mo ivakam yam lakatunim lakatunim lakatuy sinawanim sinawatan wasigeis. \p \v 7-9 Mo isilamaw naviy walba̱lab. Anelos towen Maykel sen nataka̱yobs ikaninaviys sisiyas man towen bwabwel sen nataka̱yobs; tage bo ikous sitawtoun, bo ikous siven walba̱lab waseg, peinan bo ilaves man towen avakaein, in watoulan, mtowen mwatet kweiboug nises, yagan Bwagaw o Seitan, nikatidavis ven babaw gimgilis; e, mtowen ilaves in ven watinow siney nataka̱yobs. \p \v 10 Mo aligen teitan walba̱lab, aygan avakaein, ilana, “Tut towen Yowbad bikaleiwag, natawtoun waseg bikatinabwes nagamag; o Kelis bo ikow nakaleiwag tonen. Bo igulek nakaleiwag towen nivtokes livan sidayas tayekelesiys, peinan nivtokes livan wamatan Yowbad, yam katanok katanok waseg o boug kakanok katanok waseg. E, bo ikous nakaleiwag mtowen takalbaleb. \p \v 11 “Tage sidayas tasiyas isimounids waseg buya̱vin La̱miy niwta̱wout pines; liva̱nen La̱miy illivans; o nag ikayuses mwamoves tatineis. Asisinap ma̱wan mo itakayways waseg man towen. \p \v 12 “Mapuna kumwa̱saws liba̱lab waseg, misikena gimgilis yakamiy; tage bukuva̱lams yakamiy wadaban pwepway o wa̱yol, peinan Seitan ikalivatow, biwekeimiy, kapasal nuwan, peinan ikakin inatut nuwanaw mo beikous.” \p \v 13 Man bwabwel ikakin ikalivatow in wadaban pwepway, mo ikawsep vin na̱wen nikop natun kuda̱taw. \p \v 14 Tage Yowbad isek vin bunibwan pinpenen paley kavka̱vek, va̱gan beiyow bein wanawoud wanven tatonen, mo bivakam bweilim kweitoun kwavasin watapwan-wan, wanven towen; mwatet awoum biyous. \p \v 15-16 Mwatet mo igus wadon sipinen mamagina bilateg avakaein, va̱gan kid binek vin biyatuwen; tage pwepway ileb, pwepway ikaliyow wadon ikanpwen yevagam towen man nigus wadon. \p \v 17-18 Man towen bwabwel mo ikawkun vin, inoun in va̱gan bivvatays siney vin nitun tasiyas nisesus, tasiyas gog takanaweins aygan Yowbad o takaweins liva̱nen Yeisuw; e, man towen mo itamanaw iton wakawalaw. \c 13 \s1 Man mwanay \p \v 1 Mo akin mwaniyuwein man iga̱lag wa̱yol, anadog sinawatan, kunun kweinim kweiy, anadog waseg anapay sinawatan bwana̱bweins, o kunun katanok katanok wasigeis yagan kalbaleb nileles. \p \v 2 E, man mana̱wen magina puskat singay avakaein, kaken magina bey kaken, wadon magina layon wadon. \p Man bwabwel mo isek mwaniyuwein man natawtoun va̱gan bikaleiwag tawtoun waseg. \p \v 3 Kunun palatan pulut bwabwagan singay avakaein, magina bo beimat; tage mo ibwein ansasok towen wakunun. Ven watinow gimgilis asibabaw bo isom ninous, ibukunis mana̱wen man. \p \v 4 Bo ikululs man bwabwel wamatan, peinan nisek nakaleiwag mwaniyuwein man towen, o ikululs mana̱wen man wamatan, ilansa, “Nag kal ivag natawtoun ma̱wana mana̱wen man; o nag kal ikadilok bivatay waseg; nag.” \p \v 5 Mo isek anilivan tawtoun, singay kalbaleb, o nakaleiwag tawtoun isek sinawavas kweiy tibukon wasigeis. \p \v 6 E, ikaliyow wadon, iyeg Yowbad, iyeg yagan, iyeg naven, mamagina iyeg liba̱lab gimgilis. \p \v 7 Bo ikow nakaleiwag va̱gan bikawpunawes tayekelesiys, bitakayway wasigeis, o bikalawages ven babaw gimgilis, asikum katanok katanok wasigeis, isidal katanok katanok wasigeis, kaeig katanok katanok wasigeis, o ven katanok katanok wasigeis. \p \v 8 Ven babaw gimgilis mo ikululs wamatan mana̱wen man; e, gamag tasiyas yiges Yowbad nag ilel La̱miy wanabuk; La̱miy towen neiweiys o gamag mwasanin nilel yiges wanabuk towen igaw tutan niginbun ven babaw waseg, peinan tasiyas mwamoves biba̱nes. \p \v 9 Kal yak teigam sam kadiloka bukuligen. \p \v 10 Kukin kal gamag biyousis, mo biyousis, bisenas wa̱deil. Kukin kal biwaway napulut waseg, gamag mo beiweiys mtowen sipulut waseg. Kadiloka Yowbad angamag bikaptules, o bitoukums. \p \v 11 Mo akin mwantounun man imwen isap wadaban pwepway anadog paley, mamagina la̱miy anadog, tage aygan mamagina aygan man bwabwel. \p \v 12 Nakaleiwag wamatan man mana̱wen nimug neim; e, nikaluweg ma̱wana na̱wen; e, nivag ven palatan palatan misikena gimgilis mo ikululs wamatan mana̱wen man nimug neim, antatay mulin singay avakaein mo neibwein. \p \v 13 Naman mulin tawtous ivag, ivag kov meinoy neim walba̱lab ikalivatow im wapwepway wamtes gamag watinow. \p \v 14 E, nakaleiwag tonen ikow, mo ivag naman mulin tawtous wamatan mwaniyuwein man, ikatidavis ven watinow gimgilis, idibakes, ilana. “Kuvag youd magin ma̱wana man mana̱wen neiweiys pulut waseg, antatay singay avakaein, tage na-imat, mwamov-wan; e, mo kutapwa̱louls wamatan youd towen bukubunis.” \p \v 15 E, nakaleiwag tonen ikow, mo youd towen mamagina man, mwamovan isek, imov mo ilivan, youd towen gamag nibunis; e ikaleiwag va̱gan bikatimates gamag kalisiy nag ikululs wamatan youd towen. \p \v 16 Mo ikaleiwag gamag babaw wasigeis, takinew toul o takinew guyaw, takinew navavag babaw o navavag nag, takinew tamwey o takinew touwat, nakabivatus mo isen katanok katanok wanaka̱tay o wadaban waseg. \p \v 17 Kukin kalisiy nag ivag sikabivatus, nag kadilok bigimwals, bisesus-wan; e, sikabivatus man mana̱wen yagan, o man yagan ananamb. \p \v 18 Sinap towen nises. Kukin sam ninoumiy kadiloka kuvinis man ananamb, peinan gamag teitan ananamb, lakatunim lakatutan sinawanim sinawatan kweinim katanok. \c 14 \s1 Singay babaw gamag ikannuwels \p \v 1 Akinew mo akin La̱miy itamanaw iton wakunuwatan koy yagan Sayon, siney itamanaws lakatutan sinawavas kweivas tawsan gamag, wadibes nilel yagan tonen, son Taman yagan. \p \v 2 Mo aligen butun meinoy neim walba̱lab, mamagina butun yevagam avakaein ilila̱tay, o mamagina butun pala̱pal avakaein, o mamagina butun tawa̱yins hap iwaways aleis hap wasigeis. \p \v 3 E, aligen wous kweivaw ikannuwels Yowbad nakabsis wamatan, o man mwana̱vas wamtes, o tammwayas wamtes. Nag kadilok gamag babaw bikakins wous towen, misinaka tasiyas lakatutan sinawavas kweivas tawsan; Yowbad nigimwel tasiyas wadaban pwepway. \p \v 4 Gamag tasiyas kamnat wous, nag iyabikis kululuwes vinay wasigeis; ikabkunis La̱miy ampalawen binoun. Yowbad nigimwel gamag tasiyas, mo ilisawes gamag babaw, mamagina bwa̱naw tasiyas, Yowbad silma̱nin, o La̱miy silma̱nin. Tasiyas ma̱wana bwa̱naw, babaw gamag wankuyeim. \p \v 5 Nag biyaweids gamag tasiyas, asisinap bwein-wan. \s1 Asilivan Yowbad nataka̱youb asteitoun \p \v 6 Mo akin Yowbad nataka̱yob teitan iyoyow wanakaew, illivan anilivan bwanabwein, liva̱nen Yowbad tut babaw silma̱nin ven watinow gimgilis, siven katanok katanok wasigeis, asikum katanok katanok wasigeis, ages katanok katanok wasigeis, sidal katanok katanok wasigeis. \p \v 7 E, aygan avakaein ilana, “Kadiloka kugoulus Yowbad, kuya̱kawns waseg, peinan tutan Yowbad bikatukin bo isap. Kukululs wamatan towen nibun liba̱lab, o ven watinow, o yol, o yevagam babaw.” \p \v 8 Nataka̱yob tayuwein mo ikabkun, ilana, “Aee! Ven avakaein Babilon bo ikalouw, peinan niwmwamwes ven babaw gimgilis yvgamun geinawl waseg.” \p \v 9-10 Nataka̱youb tatounun mo ikabkunis tasiyas, aygan avakaein ilana, “Kukin kalisiy bikululs wamatan man mana̱wen, o wamatan youd towen nibunis magin ma̱wana man mana̱wen, o beitams nakabivatus bisenas wadibes o wanimes; e, tasiyas mo bimwamwes yvgamun ankavikun Yowbad, peinan bivgog bika̱lawt askwa̱vig, ankavikun waseg; sona biwmwamwes; e, kov son dikuda̱kul muyamuy bininekes wous, singay bigidaged wous wamtes Yowbad nataka̱yob bwana̱bweins sisiy La̱miy towen. \p \v 11 “Igaw bigidaged wous, musewun kov towen tut babaw bivavag. E, yam babaw nag biyeiwas, o boug babaw nag biyeiwas, peinan bo ikululs wamatan mana̱wen man, o wamatan youd towen nibunis magin ma̱wana mana̱wen man, o peinan itams yagan nakabivatus wawous.” \p \v 12 Kadiloka Yowbad angamag bikaptules, tasiyas tavna̱seins nakaleiwag, peinan isimounids waseg Yeisuw tasiyas. \p \v 13 Mo aligen aygan teitan walba̱lab, ilana, “Kulel, ‘Tasiyas igaw beimats Yeisuw waseg, mo bimwa̱saws.’” \p Yowbad Kululuwan ilivan ma̱wan; ilana, “Magen! Igaw mo biyeiwas siwotet waseg, mo bikamat asisinap bwein.” \s1 Igaw bita̱yoys ven watinow waseg \p \v 14 Akinew mo akin lov pwapwa̱kaw; lov wakunuwatan nissin mamagina gimgilitoun, wakunun anapay goul, wanaman naseis kakat. \p \v 15 Yowbad nataka̱yob teitan meinoy neim wanbunatum, aygan avakaein mo idibek mtowen nissin wa̱lov, ilana, “Kukow museis, kuta̱yoy kan, peinan bo iyebwel kan, bo imatuw ven watinow waseg.” \p \v 16 Mapuna towen wa̱lov, mo ikow naseis, itayow kan ven watinow, iyakous. \p \v 17 Yowbad nataka̱yob teitan meinoy neim wanbunatum walba̱lab, mtowen-vak ikow naseis kakat. \p \v 18 Yowbad nataka̱yob teitan mo isap, meinoy neim wanakabeilun waseg, mtowen nakaleiwag kov waseg, aygan avakaein mo idibek towen nikokew naseis kakat, ilana, “Museis waseg kutalog gleip anagin; ven watinow bigulen gleip kutalog, peinan bo imatuw.” \p \v 19-20 Mapuna isek naseis, italog gleip angis ven watinow, ilaves ineis Yowbad wanakas avakaein wanuwan; Yowbad ikawkunes, ipwel sipinen iwta̱wout. E, Yowbad nagamag ivva̱nis gleip tasiyas watoulan ven, iwta̱wout mamagina buyav ilila̱tay, inoun ee... lakatuy viet; mansiyas hos biga̱pels buyav towen waseg, mo biwlik vitulen hos wakayous. \c 15 \s1 Youd moumouvit mwasanin \p \v 1 Mo akin youd singay tawtoun walba̱lab, isom nanoug waseg. Akin Yowbad nataka̱yob teinim teiy, ikokews youd moumouvit kweinim kweiy, Yowbad ankavikun nakabiyokous waseg. Youd kweinim kweiy biyagages ven, bo misinak. \p \v 2 Mo akin mamagina yol, magina gilas son kov; akines tasiyas nitakayways waseg man son yagan ananamb, o nitakayways waseg youd towen nibunis magin ma̱wana mana̱wen man; e, gamag tasiyas itamanaws wadadan yol towen, Yowbad alen hap wanimes. \p \v 3-4 E, ikanweles Moses anawous, mtowen Yowbad natouwat; son La̱miy anawous, ilansa, \q1 “MaGuyaw Yowbad, Tatawtoun yak, \q1 muwotet kavka̱vek, tawtous; \q1 amsinap mounid, didumwal, \q1 ven babaw maGuyaw yak. \q1 O guyaw, gamag babaw bigoulums yak, \q1 bikavasis yagam toneim, \q1 peinan ammwa̱net amsinap kamnat ya̱koum; \q1 mapuna ven babaw gimgilis bimeis, bikululs wamatam, \q1 peinan bo ikamat mukwaleiwag didumwal.” \p \v 5-6 Ikous, mo akin ikaliyow Yowbad nabunatum walba̱lab, magin mawa̱na nabunatum kweiboug nakaleiwag nilel nises waseg; e, akin ikaliyow nabunatum towen walba̱lab, mo isaps Yowbad nataka̱yob teinim teiy, nikokews youd moumouvit kweinim kweiy, asikweim pwapwa̱kawa tonen singay gimagim, wavtakous abva̱lag mamagina goul. \p \v 7 Mwana̱vas man nisesus, mwantanok mo isekes tasiyas teinim teiy sikabmavin won goul tatonen, kweinim kweiy, boumsiyas abmavin ika̱lawt waseg ankavikun Yowbad, mtowen nises bo isigeg. \p \v 8 Yowbad natawtoun o nakamnat mo ivag mamagina musew, ika̱lawt nabunatum. Ta-kal beisiw bein wanuwan nabunatum. Igaw beikous youd moumouvit kweinim kweiy nikokews nataka̱yob teinim teiy, gamag mo beisiws Yowbad wanbunatum. \c 16 \s1 Abmavin waseg ika̱lawt Yowbad ankavikun \p \v 1 Mo aligen teitan aygan avakaein meinoy neim Yowbad wanbunatum, idibek Yowbad nataka̱yob teinim teiy, ilana, “Kuneis, kukwawes mikabmavin kweinim kweiy, kuligabos Yowbad nakavikun bein wapwepway watinow.” \p \v 2 Teitan imug, ikow nakabmavin, iligob in watinow, mo ivag asisasok singay kalbaleb, gamag tasiyas nikawes man nakabivatus wawous, o nikululs wamatan youd towen nibunis magin ma̱wana mana̱wen man; e, bo ivag asisasok. \p \v 3 Tayuwein ikow nakabmavin, iligob in wa̱yol mo ilabwabwel mamagina takanig buya̱vin, youd babaw wabwanit mo ikous mwamoves. \p \v 4-6 Tatounun ikow nakabmavin iligob in wabilateg babaw iyableb, in lay babaw iyableb, yevagam imlavag buyav; mo aligen Yowbad nataka̱yob silma̱nin yevagam ilana, “Takamnat ya̱koum kuses o kweiboug nukuses, mukwaleiwag towen bwein. Gamag tasiyas neiweiys tayekelesiys sisiyas tasiyas palopit, buyvis niwta̱wout, mapuna nukusekes asibuyav beimoums. Bo ikunakes.” \p \v 7 Mo aligen wakabeilun aygan teitan, ilana, “E, mounid o didumwal mukwaleiwag, Guyaw, Yowbad, Tatawtoun ya̱koum.” \p \v 8 Tavasin ikow nakabmavin, iligob, inek ka̱las; kabmavin natawtoun mo ikow ka̱las ilamuyamuy gamag wawous, kovan waseg. \p \v 9 Gamag wous iya̱lay ka̱las avakaein waseg, mo iyages yagan Yowbad peinan nikaluweg youd tasiyas moumouvit; tage nag ivag ninous kweitan va̱gan bigoulus Yowbad, nag. \p \v 10-11 Tanimen ikow nakabmavin iligob, inek man nakabsis, mo iladadub nakabkaleiwag waseg, misikesa gimgilis mamayuy avakaein, mapuna ikakkilis kumtus, iyages Yowbad walba̱lab peinan mamayuy avakaein, o asisasok avakaein; tage nag ikanavin ninous, nag ipiyaves siwotet kalbaleb; nag. \p \v 12 Teitan ikow nakabmavin iligob inek lay avakaein yagan Ewplates, mo imad, va̱gan bivag ked silma̱nin king mwasanin wanuvid mo bimeis. \p \v 13 Mo akin a̱luw asteitoun isaps. Teitan isap wawadon man bwabwel; tayuwein isap wawadon kweitan man kalbaleb; tatounun isap wawadon palopit towen tayyaweid, a̱luw tasiyas migis ma̱wana kumew. \p \v 14 Tasiyas gog Seitan natouwat, nimes mulin tawtous niva̱ges, inekes king babaw wadaban pwepway sisiyas sitakanaviy, ikatiyounis tasiyas silma̱nin naviy, Yowbad Tatawtoun inayam avakaein waseg. \p \v 15 (Magen. Bo baw, mamagina tavveinaw yey. Yakamiy bukumwa̱saws magat bukukwaymateigs o bukutoukums, o bukuvna̱ses amikweim beibwein; mata son amimwasin bukunounas o gamag bikineimiy amimwasin; awoum.) \p \v 16 A̱luw tasiyas mamagina kumew bikatiyounis king babaw sisiyas sitakanaviy bimeis waven, yagan ag-Ibliw waseg Amagedon. \p \v 17 Tayuwein ikow nakabmavin, iligob, in yiginen ven watinow waseg; teitan aygan avakaein Yowbad wanbunatum, meinoy neim wanakabsis, ilana, “Bo ikous!” \p \v 18 Mo ivag kavivikawn, son palapa̱l, son nik singay avakaein; tut babaw gamag misikes wapwepway nag ivag nik avakaein ma̱wana towen. \p \v 19 Nik towen ikatuv ven towen avakaein imlavag palatoun; o ven babaw gimgilis siven igulekwes. Yowbad inuw ven avakaein, yagan Babilon, mo isek ankwa̱vig yayan vaga̱n beimoums, bo ika̱lawt ankavikun waseg. \p \v 20 Tut towen waseg, sim babaw isisawls inineis; o nag kweitan koy bitaban, nag. Peinan bo ikous koy. \p \v 21 Kweis bo kalivtuvat mo ikweis, ikalka̱louws mamagina dakul kavka̱veks, vakanes ma̱wana bwaloud vakanes, ikalka̱louws walba̱lab, ininekes gamag; mo iyages Yowbad peinan kweis towen kalbaleb, singay moumouvit wasigeis tasiyas. \c 17 \s1 Vin mana̱wen ikaninavay mav \p \v 1 Yowbad nataka̱yob tasiyas nikokews abmavin teinim teiy, teitan gog im, idibakeig, ilana, “Kum, bakatimlakeim mo bukukin mapun ansinap singay kalbaleb mana̱wen vin, peinan ikaninavay mav. Mana̱wen nakabsis yevagam babaw wakunuwatan. \p \v 2 “E, guyawaw ven watinow nisisubwans waseg vin mana̱wen, mo ven watinow gimgilis imwamoums sinap towen yvgamun, mo immasis kabala̱wein tasiyas.” \p \v 3 Kululuwag mo ikow inow, an wanawoud, mo akin vin na̱tan nisin watapwan man mwana̱tan. Man singaya bwabwel; won meivek-wan yeg kalbaleb nises, kunun kweinim kweiy, anadog sinawatan. \p \v 4 Vin mana̱wen anakweim bwabwel limwelem, won iguwa̱vin goul waseg, o wasigeis dakul bwanabwein migis, o lap wasigeis; wanaman ankwa̱vig goul-wan, bo ika̱lawt alokay son sinap kalbaleb, peinan mana̱wen vin ikaninavay mav. \p \v 5 Wadaban gog nilel yagan, mamagina kabebay, yagan Babilon avakaein, nitun babaw wadaban pwepway ikaninavays mav o ikallokays-wan. \p \v 6 Bo akin mana̱wen vin ikabala̱wein, peinan nimoum buyvis Yowbad angamag son buyvis tasiyas neiweiys peinan takaweins liva̱nen Yeisuw tasiyas. \p Akikin; bo isom nanoug. \p \v 7 Yowbad nataka̱yob mo idibakeig, ilana, “Aveiyag wawun isom nanoum? Yey bakatimlakeim silawun vin, o silawun mana̱wen man ipep vin watapwan, kunun kweinim kweiy o anadog sinawatan. \p \v 8 “Man towen kukin, kweiboug nises, tage bo ikanig; igaw mo bisunap leg avakaein waseg, mo bein bikatimates bikanig. \p “Igaw-o kweiboug tutan nakabeibub ven, Yowbad nilel yiges gamag wa̱buk mwamoves silma̱nin; tage ven watinow gimgilis mwasanin nag ilel yiges buk towen waseg. Tasiyas gog bikines man mana̱wen bo beisom ninous, peinan nises mo ikanig, o igaw mo bisap vayuwein. \p \v 9 “Kal yak amsinap sam, kuninuway. Kunun kweinim kweiy, mamagina koy kweinin kweiy, vin nakabsis waseg; o mamagina king teinim teiy. \p \v 10 “King teinim bo ikalouws; teitan nises; tayuwein igaw. Igaw towen beim, anatut kadiyakus-wan bises. \p \v 11 “Mana̱wen man kweiboug nises mo ikanig. Teinim teiy bo ikous; mtowen tatounun, peinan nises wasigeis tasiyas teinim teiy. Igaw mo bikatimates bikanig. \p \v 12 “Anadog sinawatan nukukin, tasiyas king sinawatan, tut towen nag isilamaws sikaleiwag; igaw sisiy mana̱wen man bikaleiwags tut kayakus waseg. \p \v 13 “Ninous katanok, mapuna itimakes sitawtoun son sikaleiwag, mana̱wen man natawtoun o nakaleiwag. \p \v 14 “Tasiyas bikaninaviys sisiy La̱miy, tage La̱miy bitakayway, peinan mtowen guyawaw siGuyaw o king babaw siking towen, o nagamag siney nidawes nikatkines, singaya itoukums.” \p \v 15 Mo idibakeig, ilana, “Yevagam uwysiyas nukukin, vin kalbaleb nakabsis wakunuwatan, yol towen mamagina gamag singay babaw, asibod babaw, siven babaw o ages babaw. \p \v 16 “Mana̱wen man son anadog sinawatan tasiyas bikamliwes mana̱wen vin kalbaleb, e, binibwis anakweim, bisimav-wan, bisesuna son mwadoyan, viniyonan beikams, o bigabus kov mo biyakousis mana̱wen vin. \p \v 17 “Peinan Yowbad nisekes ninous ma̱wan, nanon Yowbad mo ikamat, mo iwteles ma̱wan; peinan tasiyas ninous katanok-wan bo neitams sikaleiwag isekes mana̱wen man, ikokew nakaleiwag ee... mo bikamat youd babaw Yowbad nilivnek. \p \v 18 “Vin mana̱wen nukukin, mamagina ven avakaein; mana̱wen nikaleiwag wasigeis king babaw wadaban pwepway.” \c 18 \s1 Babilon ikalouw \p \v 1 Wankuyeim mo akin Yowbad nataka̱yob teitan meinoy neim walba̱lab, nakaleiwag tawtoun, ankakin kamnat, waseg imteil ven babaw. \p \v 2 Iwak, aygan avakaein, ilana, \q1 “Babilon bo ikalouw; ven towen avakaein bo ikalouw. \q1 Bo imlavag a̱luw siven. \q1 Bo imlavag baloum siven. \q1 Bo imlavag man siven, mansiyas bwaboum, o mansiyas askakin kalbaleb. \q1 \v 3 “Peinan iwmwamwes ven babaw gimgilis yvgamun geinawl waseg; \q1 o guyawaw watinow nisisubwans sisiy; \q1 o takalwelews ven watinow singay ikunakuns waseg mana̱wen, mapuna itawtouns singay.” \p \v 4 Aygan teitan walba̱lab aligen, ilana, “Agugwamag yakamiy, kadiloka kulisawes Babilon; awoum kula̱tans simiyas takalbalebs tasiyas; mata kukwawes asisinap kalbaleb, simouvit biwekeimiy yakamiy. \p \v 5 “Asisinap kalbaleb kalgutan talog ee... mo bein-o walba̱lab, peinan singay babaw, o Yowbad ininuway asisinap singay avakaein, kalbaleb. \p \v 6 “Ven towen gimgilis bo iyagages gamags, kadiloka kuyagages tasiyas ma̱wan. Aveiyag bo inuwakes, kadiloka kuvag sivay waseg ven towen. O peinan kwa̱vig yayan nisekes gamag beimoums, kadiloka kuvgog ven towen askwa̱vig sivay beimoums. \p \v 7 “Kusek mamayuy son va̱lam, bikatimop kaya̱pam son gidukis. Peinan wananon ininuway mamagina, ilana, ‘King nakwav yey asesun-wan bwein. Nag basikam sewed; nag bava̱lam; nag.’ \p \v 8 “Mapuna yam katanok mo bilouvat inamouvit avakaein, kanig, va̱lam, moun, o kov bigob waseg. Peinan tawtoun guyaw Yowbad nakaleiwag towen.” \p \v 9 O guyawaw tasiyas nikaninavays sisiy, o nimsamwas sisiy, igaw bikines musewun kov towen igob waseg, mo biva̱lams. \p \v 10 E, aspwa̱yat peinan mamayuy nilouvat waseg, itowas kadiveiyov, ilansa, “Eew, eew, ven towen avakaein; ven towen Babilon tawtoun, singay nuwanaw mo ilouvat ankalbaleb.” \p \v 11 Tasiyas takalwelews iva̱lams silma̱nin ven towen, peinan sikabeikun bo ikous. \p \v 12-13 Bo ikous sikabeikun waseg goul, silib, dakul ankakin bwanabwein, lap, kweim mwaynsiyas bwabwel, kudikwad, pwapwa̱kaw, o kweim kala̱lav, kay kasiyas manisin bwanabwein, youd kavsiyas elepant anadog, o kaligweg bwanabwein, o tanmunum bwabwel, o tanmunum tonen, o dakul pwapwa̱kaw, atanoun, sisayal, gewuw, mul, pilankinsens, gleip sipinen, tagon, pwalaw, wit, bulumakaw, sip, hos, wag, gamag va̱gan biwteles siwotet. \p \v 14 Gamag bidibakes ven towen, bilansa, “Anagin to sivinam, bo ilisaweim. Muvavag son yakawanam bo ikous; nag vayuwein bukuban, nag.” \p \v 15-16 Takalwelews tasiyas, kweiboug sikabeikun avakaein waseg ven towen, aspwa̱yat peinan ven towen mamyuyan nilivet, itowas kadiveiyov, ivva̱lams, ilansa, “Eew, eew, ven towen avakaein, tawtoun, nisikam anakweim pwapwa̱kaw, bwabwel, kudikwad, niguwa̱vin goul waseg, o dakul bwanabwein magin waseg, o lap waseg. \p \v 17-18 “Singay nuwanaw ven towen bo iyagages wuliyougwan meivek-wan.” \p O taginiwags babaw o wunataws babaw itowas kadiveiyov-o, aspwa̱yat peinan ikines musewun ven towen nigidaged kovanen. Tasiyas ages avakaein ilivans, ilansa, “Ta-kweitan ven ankakin ma̱wan towen.” \p \v 19 E, mo ikumus kunus, iva̱lams avakaein, ilansa, “Eew, eew, ven towen avakaein; babaw ya̱kids dawags sam, nitayuwouts mo nitaba̱nes youd babaw ven towen waseg; nagein gog singay nuwanaw niyagages.” \p \v 20 Mapuna kumwa̱saws min-liba̱lab yakamiy; simiyas Yowbad angamag ven watinow o takaweins liva̱nen Yeisuw, o palopit tasiyas; peinan ven towen niyagageimiy, mapuna Yowbad bo imop mikalbaleb; iyageg ven towen. \p \v 21 Yowbad nataka̱yob teitan tawtoun mo ikow dakul singay avakaein, ilev, in wabwanit, ilana, \q1 “Ma̱wana dakul towen, singay tawtoun to nalev, in watinow, \q1 ven towen avakaein Babilon bikalouw bo ma̱wan. \q1 Nag kal biban vayuwein, nag. \q1 \v 22 “Nag kal biligen sal o wous. \q1 Nag aleis vayuwein biwaways o biykiyiks, nag. \q1 Nag kal biban takatanak o tabba̱lal; nag. \q1 Nag kal biligen kalouniw butun ven towen waseg, nag. \q1 \v 23 “Lamp mititeilin beikous ven towen waseg. \q1 Ages taveivays beikous ven towen waseg. \q1 Peinan guyawaw ven towen bo nimugwas wadaban pwepway; tage bo ikatidavis ven babaw gimgilis sibwagaw waseg, o simeg waseg.” \p \v 24 O ven towen waseg neiweiys palopits sisiyas Yowbad angamag babaw, tasiyas neiweiys wadaban pwepway. \c 19 \p \v 1 Wankuyeim mo aligen butun avakaein, mamagina ages singay babaw gamag walba̱lab, ilansa, “Aleluya! DaYowbads waseg katuneib o kamnat son natawtoun, \p \v 2 “Peinan nakaleiwag mounid-wan, bo imop ansinap kalbaleb mana̱wen vin, peinan ikaninavay mav, o peinan niyageg ven babaw gimgilis, ansinap kalbaleb waseg. Peinan niwaweiys tasiyas Yowbad natouwat, mo imop nakalbaleb vin mana̱wen.” \p \v 3 Vayuwein mo ilansa, “Aleluya; ven towen igaw igbugwab, musewun nag beikous.” \p \v 4 Tamumwey tasiyas sinawey teivas sisiyas man mwana̱vas mo ikululs avakaein wamatan Yowbad nissin wanakabsis, ilansa, “Eimen, Aleluya!” \s1 La̱miy naveivay amkwamun \p \v 5 Aygan teitan Yowbad wanakabsis ilana, “Kuyakawanes Yowbad, natouwat yakamiy kugoulus, takinew toul yak, o takinew guyaw yak.” \p \v 6 Bo aligen mamagina gamag babaw ages, o mamagina butun bilateg babaw, o mamagina butun palapal tawtoun, ilana, “Aleluya! Peinan bo ikaleiwag, Tatawtoun towen, daGuyaws Yowbad. \p \v 7 “Kadiloka tamwa̱saws avakaein, tayakawanes Yowbad, peinan La̱miy bo beivays; nakwav tonena iguwa̱vin. \p \v 8 “Bo isek anakweim bwanabwein pwapwa̱kaw, singay gimagim, va̱gan kid bisikam, naveivay silma̱nin.” \p Kweim towen pwapwa̱kaw mamagina Yowbad angamag asisinap didumwal. \p \v 9 Mo idibakeig, ilana, “Kulel, ‘Singay bimwa̱saws tasiyas La̱miy bidawes naveivay amkwamun silma̱nin.’” \p E, mo idibakeig, ilana, “Livan towen mounid, anilivan Yowbad tonen.” \p \v 10 Mo akulul avakaein wamatan Yowbad nataka̱yob towen, batapwa̱loul waseg, towen gog idibakeig, ilana, “Awoum! Soug yak, o sidayas budam tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw; dawotets katanok-wan. Kukulul wamatan Yowbad. Peinan takaweins liva̱nen Yeisuw, kululuwes tasiyas mamagina kululuwes tasiyas palopit kweiboug.” \s1 Teitan imwen watapwan a̱len hos pwapwa̱kaw inoun \p \v 11 Mo akin liba̱lab ikaliyow, akin-o hos mwana̱tan, won pwapwa̱kaw. Watapwan hos isin towen yagan Mounid, o Didumwal; ikaleiwag ansinap didumwal waseg, o ikanaviy ansinap didumwal waseg. \p \v 12 Matan mamagina kov igidaged-wan, andinakom babaw; yagan nilel, gamag nag bikines, nag. Towen anmwa̱net bikin. \p \v 13 Anakweim isikam bo idal buyav waseg; idokes yagan tonen, “Yowbad anilivan.” \p \v 14 Natakanaviys min-liba̱lab tasiyas ikabwa̱kuns, neimwens watapwes hos pwapwa̱kaw, asikweim bwanabwein, pwapwa̱kaw, gimagim. \p \v 15 Wadon waseg igogewn pulut kakat tanmunum, va̱gan kid biwaweiys ven babaw gimgilis; mtowen tatawtoun takalawagein ven babaw gimgilis, nakaytuk tanmunum wanaman; mtowen tavva̱nin gleip anagin wanuwan Yowbad inakas. Tatawtoun tonen, sipinen ipupwel mamagina Yowbad ankavikun takalbalebs wasigeis. \p \v 16 Anakweim waseg, o wakuva̱nen, yagan nilel, “King babaw siking, o guyawaw siguyaw.” \p \v 17-18 Mo akin Yowbad nataka̱yob teitan itamanaw ka̱las waseg, iwak, aygan avakaein idibakes mansiyas man iyoyows wanakaew, ilana, “Kwatuyouns, kumeis, amkwam avakaein Yowbad bisekeimiy kukwams; kukwams guyawaw vinyones, kukwams takanaviys situwa̱vek vinyones, kukwams tatawtouns vinyones, kukwams hos vinyones, kukwams vinyones tamna̱mwens hos watapwes, kukwams vinyones babaw gamag, takinew guyawaw o takinew toul, tasiyas sivavag babaw o tasiyas tasimavs, e kukwams babaw-wan.” \p \v 19 Mo akin mana̱wen man kalbaleb siney guyawaw ven watinow, sisiyas sitakanaviys, ikatuyouns kid va̱gan bikanaviys towen watapwan a̱len hos, siney natakanaviys tonen. \p \v 20 Ikanaviys ee... mo iyousis mana̱wen man kalbaleb son tayyaweid towen mamagina palopit, naman mulin nivag wamatan mana̱wen man, mamagina ikatidavis tasiyas neitams man nakabivatus waseg o nikululs wamatan youd towen nibunis magin mawa̱na man towen. Tasiyas asteiy son mwamoves ilaves ineis wanuwan leg kweitan, ika̱lawt kov nigidaged dakul singay muyamuy waseg. \p \v 21 Tage towen isin watapwan a̱len hos, napulut tanmunum wawadon igogewn iwaweiys gamag babaw. Man babaw mo iyoyows imeis, ikamkwams, bo ikambinaks. \c 20 \s1 Bweilim lakatunim lakatunim \p \v 1 Mo akin Yowbad nataka̱yob meinoy neim walba̱lab, neibus neim; wanaman ikow leg avakaein anakiy, son vatul tanmunum avakaein. \p \v 2 Mo iyous mana̱wen man bwabwel won, mtowen mwatet kweiboug-o, yagan Bwagaw o Seitan, mo iyawen, bisesun-wan bweilim lakatunim lakatunim waseg. \p \v 3 E, ilev in leg towen avakaein wanuwan, ikatibog ikous, mo ikow kweitan youd kapkikay, iwlik awkwedan va̱gan kid bikapkik; mata ge igaw bikatidavis ven babaw gimgilis. Bisesuna ee... bweilim lakatunim lakatunim ikous, kadiloka mo bilik bein wamnat anatut kayakus waseg. \p \v 4 Mo akin absis babaw, kaleiwag silma̱nin, o Yowbad isek sikaleiwag gamag mwasanin, mo isinis absis tasiyas wasigeis. E, akin kululuwes tasiyas nibwabwes kayes peinan takaweins liva̱nen Yeisuw tasiyas, o peinan ikanawes Yowbad anilivan; o akin tasiyas nag ikululs wamatan mana̱wen man kalbaleb, o nag ikululs wamatan youd towen nibunis magin ma̱wana mana̱wen man, o ipiyaves nakabivatus wadibes o wanimes. Tasiyas iyamoves vayuwein mo ikaleiwags sisiy Kelis bweilim lakatunim lakatunim waseg. \p \v 5 Tasiyas wanamug beikits vayuwein, gamag babaw wankuyeim. Bweilim lakatunim lakatunim beikous, takanigs babaws mo beikits vayuwein. \p \v 6 Gamag tasiyas beikits wanamug, bo bimwa̱saws, takamnats tasiyas; nag bikanigs vayuwein; nag. Tage tasiyas tobwag gamag bo bikanigs vayuwein. Tasiyas takamnats bimlavags kid tanuwgwes lun silma̱nin Yowbad son Kelis; sisiy mtowen mo bikaleiwags bweilim lakatunim lakatunim waseg. \p \v 7 Bweilim lakatunim lakatunim ikous, mo bilik Seitan nises wa̱deil. \p \v 8 Mo bisap, binek gamag babaw, siven palavas wadaban pwepway, bikatidavis va̱gan bikatuyouns naviy silma̱nin, wunsiyas ven Gog o Megog, gamag singay babaw, nag bitavin, mamagina alekel wakawalaw singay babaw. \p \v 9 Tasiyas babaw ikanpeles ven bidakwab kavka̱vek, mo isiwnis Yowbad angamag, sikabmasis waseg, wasiven towen isiwa̱youb waseg. Kov mo ikalivatow, meinoy neim walba̱lab, igabus takalba̱lebs ikous. \p \v 10 Bwagaw towen nikatidavis tasiyas, ilev in wa̱leg towen ika̱lawt kov, dakul singay muyamuy waseg. Leg towen waseg man mana̱wen kalbaleb son tayyaweid towen idok palopit tonen. Tasiyas asteitoun asimamayuy yam babaw o boug babaw bo bisigeg, tut nag beikous. \s1 Yowbad bikaleiwag wanakabsis avakaein pwapwa̱kaw \p \v 11 Mo akin absis avakaein, pwapwa̱kaw. Teitan nissin wanakabsis waseg. Wamatan towen mo pwepway son liba̱lab isawls, ineis; nag biba̱nes ven va̱gan bisikes, nag. \p \v 12 Mo akin takanigs babaw, tasiyas guyawaw sisiyas tasiyas toul, itamanaws wamatan nakabsis, mo ikaliyow buk babaw, ivin. Kweitan buk ikaliyow, buk towen silma̱nin mwamov. Mo ikaleiwag takanigs wasigeis; siwotet ama̱wan nilel wanuwan buk siyas, mo ikaleiwag ma̱wan; kukin siwotet bwein mo bikaleiwag bwein, kukin gog kalbaleb mo kalbaleb. \p \v 13 E, mo isaps tasiyas tamkumukuls nikanka̱nigs wabwanit, o takanigs wa̱Tum o takanigs babaw-wan mo isaps, ikaleiwag wasigeis; kukin siwotet ama̱wan mo bikaleiwag ma̱wan. \p \v 14 Mo bilev kanig son Tum bineis wa̱leg towen kov ika̱lawt. Leg towen mamagina kanig vayuwein. \p \v 15 Kukin kal nag biban yagan wa̱buk towen mwamov silma̱nin, mo bilev bein wa̱leg. Leg towen kov ika̱lawt. \c 21 \s1 Liba̱lab kweivaw son pwepway kweivaw \p \v 1 Mo akin liba̱lab kweivaw son pwepway kweivaw; peinan liba̱lab kweiboug bo ikous, o pwepway kweiboug bo ikous, o yol bo ikous. \p \v 2 Akin ven kweivaw, Yelusalem, ven kamnat, ibus im, meinoy neim walba̱lab Yowbad waseg, bo ikawyamis igwa̱vines, mamagina vin biguwa̱vin va̱gan kid beivays son namwan. \p \v 3-4 Mo aligen teitan aygan avakaein walba̱lab, ilana, “Magen, Yowbad siney gamag bisitans, peinan bimlavags angamag tasiyas, o towen siney tasiyas bisesus, biwes mitingis wamtes tasiyas, peinan kanig beikous, youd moumouvit beikous, va̱lam beikous, mamayuy beikous; youd babaw kweiboug bo beikous.” \p \v 5 Towen go nisin wanakabsis mo ilivan, ilana, “Youd babaw bo bavag kweivaw.” \p Wankuyeim mo ilivan, ilana, “Kulel, peinan livan towen mounid-wan.” \p \v 6 Mo idibakeig, ilana, “E, bo ikamat. Yey A son Z yey; yey nakabsilamaw son nakabiyokous. Kal yak ivag amdak mo basekeim amsoup, nilla̱tay mwamov silma̱nin, bukumoum. Maysan nag. \p \v 7 “Kukin bukutakayway waseg Seitan, youd babaw mo bukuyous, bukumlavag natug o yey muYowbad yey. \p \v 8 “Tasiyas gog tabwabweis, o tayyaweids, o takalba̱lebs, o tawa̱yins gamag, o taggeinawls, o tabbwagaws, o tamgamegs, tasiyas tayyaweids babaw bineis bisikes leg towen ika̱lawt kov son dakul muyamuy, mamagina sikanig vayuwein leg towen muyamuy waseg.” \s1 Yelusalem kweivaw \p \v 9 Yowbad nataka̱yob teinim teiy nikokews abmavin bomanim bomey ika̱lawt youd kalbaleb kweinim kweiy, ven watinow kalbaleb-nen nakabiyokous silma̱nin; teitan mo idibakeig, ilana, “Kum bakatimlakeim vin mana̱wen beivays son La̱miy.” \p \v 10-11 E, kululuwag ikow inow wanakaew-o nakan koy singay avakaein, aveiyov, mo akin ven kamnat yagan Yelusalem ibus, meinoy neim walba̱lab Yowbad waseg, yakawanan Yowbad immiteil waseg, mamagin mititeilin dakul bwanabwein ikavivikawn ma̱wana ka̱las, o mamagina dakul yagan yasip magin ma̱wana gilas tonen. \p \v 12 Boul dakul nitoumis avakaein, aveiyov. Awkwedan gog sinawatan kweiy, koukwed katanok katanok Yowbad nataka̱yob teitan nises, o yagan nilel; koukwed yiges sinawatan kweiy, yiges min-Yisleil asikum sinawatan kweiy. \p \v 13 Wanuvid koukwed kweitoun, wabomat kweitoun, wa̱yals kweitoun, wayavat kweitoun. \p \v 14 Boul waseg kakol sinawatan kweiy; takaweins liva̱nen La̱miy sinawatan teiy nilel kakol waseg sinawatan kweiy. \p \v 15 Towen nakalivan soug wanaman kaligweg didumwal va̱gan bitakwen vayovan ven son awkwedan o boul-nen; tage kaligweg makaywen won goul-wan. \p \v 16 Ven towen palavas, vayovan son kopkopan katanok-wan. Nakaligweg waseg mo itakwen ven. Vayovan katanok tawsan lakatunim veit; vayovan mamagina Nugin. Vayovan son kopkopan sona vakaeinan katanok-wan. \p \v 17 Iwov boul vayovan, sinawatoun ovanim ovatan. Naman Yowbad nataka̱yob towen vayovan ma̱wana gamag naman. \p \v 18 Ven anaboul nitoumis dakul yagan yasip waseg, o ven goul-wan, ankakin gimagim ma̱wana gilas. \p \v 19-20 Ven towen kakolan ilabwes dakul babaw bwana̱bweins waseg, kweitan yasip, kwayuwein sapail, kwatounun kalisidon, kwavasin emla̱lid; kwanimen sadoniks, kweitan koneliyan, kwayuwein kalisolait, kwatounun beilil, kwavasin topas, kwanimen kalaysopaleis, kweitan tekwous, kweiyuwein amitis. Dakul tasiyas baba̱wan sinawatan akweiy, askakin singaya bwanabwein. \p \v 21 Awkwedan ven lap sinawatan kweiy, kweitan koukwed katanok lap, kweitan koukwed kweitan lap; babiweis lap sinawatan kweiy. Vitakon ven goul tonen, mamagina gilas, gimagim seikwan. \p \v 22 Ven towen waseg ta-akin Yowbad nabunatum tapwa̱loul silma̱nin; nag. Peinan towen Tatawtoun Yowbad son La̱miy mamagina buntuman tapwa̱loul tasiyas. \p \v 23 Ven towen nag ivag sivinan ka̱las o tibukon va̱gan bimteilis; nag. Peinan Yowbad nakamnat bo ivanoum, imteil ven; o La̱miy mamagina lamp ven towen silma̱nin. \p \v 24 Ven babaw gimgilis binounas mititeilin towen waseg. Guyawaw ven watinow binawes sikamnat ven towen waseg. \p \v 25 Wuda̱yam nag bikatibagus ven towen awkwedan, o nag beivag boug. \p \v 26 Ven babaw gimgilis bikawes yakawanes o bulages binawes ven towen walba̱lab. \p \v 27 O ven towen nag beisiw aveiyag bwaboum o kalbaleb o yaweid; nag. Misinaka tasiyas yiges nilel La̱miy wanabuk mwamov silma̱nin. \c 22 \p \v 1-2 Ikatimlakeig mo akin lay uwyatan, sipinen mwamov silma̱nin, ma̱wana gilas; lay uwyawen meinoy neim nakabsis Yowbad son La̱miy. E, ila̱tay mo in wavtakon ven. Wadadan lay kay nitatos anagin mwamov silma̱nin. Anagin sinawatan kweiy, kweitan magin, kweitan magin; katanok tibukon anagin kweitan imwanoug, kweitan tibukon anagin kweitan imwanoug. Yageivein gog ven babaw sikaybuy. \p \v 3-4 Nag aveiyag Yowbad nipiyev mo beisiw ven towen waseg, nag. \p Nakabsis Yowbad son La̱miy bises ven towen; o natouwats bikanawes aygan, bikikines magin tonen, o yagan bilel wadibes. \p \v 5 Boug nag beivag; tage nag sivines wodam o ka̱las va̱gan bimteil ven, peinan bo ivanoum mititeilin siGuyaw Yowbad; o angamag tasiyas bikaleiwags, tut nag beikous. \s1 Igaw Yeisuw Kelis beiyum beim \p \v 6-7 Mo idibakeig, ilana, “Livan towen mounid-wan. Guyaw Yowbad kweiboug ikatipel kululuwan isekes tasiyas palopit; nagein gog mo ikayeb gum-liba̱lab teitan va̱gan bikatimlakeimiy nagamag yakamiy, bukukwakins aveiyag nuwanaw mo bikamat. Nuwanaw ba̱yum baw. Kal yak bukwanow aveiyag buk towen nilivnek, mo bukumwa̱saw.” \p \v 8 Yey Yon aligen o akin youd tasiyas. Akin, aligen ikous, mo akulul avakaein wamatan Yowbad nataka̱yob towen nikatimlakeig youd tasiyas. \p \v 9 Mtowen nidibakeig, ilana, “Awoum! Soug yak, o sidayas budam tasiyas takanaweins aygan Yowbad, babaw ya̱kids; o yey ma̱wana budam tasiyas palopits, o tasiyas takanaweins livan towen nises buk towen waseg. Anmwa̱net Yowbad kukulul wamatan.” \p \v 10 Mo idibakeig, ilana, “Awoum kwayus livan buk towen nilivnek, peinan tut kayakus mo bikamat. \p \v 11 “Towen ansinap kalbaleb, nakalbaleb bisesun-wan. Towen ansinap bikibik, e nabikibik bisesun-wan. Towen ansinap didumwal, nadidumwal bisesun-wan; o towen ansinap kamnat, gamag towen nakamnat bisesun-wan. \p \v 12 “Nuwanaw baw, maysamiy bakow basekeimiy katanok katanok ma̱wan miwotet yakamiy. \p \v 13 “Yey A son Z, yey; yey nakabsilamaw, o yey nakabiyokous. Yey amug; yey akuyeim. \p \v 14 “Bo bimwa̱saws tasiyas kalisiy biwidis o bivkalines asikweim, kadilokes mo beikams makaywen kay mwamoves silma̱nin; bweina beisiws ven towen awkwedan waseg. \p \v 15 “Watoulan nisesus awuk babaw, o tabbwagaws, o tassubwans, o tawa̱yins gamag, o tamgamegs, sisiyas tasiyas sivines biyyaweids. \p \v 16 “Yey Yeisuw, bo akayeb guntaka̱yob va̱gan kid bikatimlakeimiy sinap towen, tayekelesiys babaw yakamiy. Yey Deibid delen yey, Deibid gidwa̱lin yey bo asunap; mititeilig avakaein ma̱wana Utuyam yey.” \p \v 17 Yowbad Kululuwan son La̱miy nakwav ilansa, “Kum.” \p Kukin tanganeg yak, kulana, “Kum.” \p Kal yak amdak, kukin sivinam soup, mwamovam silma̱nin, bweina kum kumoum makaw. \p \v 18 Adibakeim yak, kal yak bukuligen livan buk towen nilivnek, awoum bukwatimweis. Kukin bukwatimweis, o kweitan livan bukusen, Yowbad mo bikatimweis moumouvit waseg yak; bisekeim youd babaw moumouvit, liva̱nen nises wanuwan buk towen. \p \v 19 Awoum gog bukwablev livan kweitan buk towen nilivnek. Kukin bukwalbev, Yowbad mo bigidem waseg yak kam waseg makaywen kay mwamov silma̱nin, o bigidem mukwasis ven towen kamnat waseg, liva̱nen nises buk towen waseg. \p \v 20 Takawein livan towen ilana, “Mounid, nuwanawa baw.” \p Eimen; bweina bukum Guyaw Yeisuw. \p \v 21 Tut towen daGuyaws Yeisuw bisiwyoubumiy tayekelesiys yakamiy.