\id ACT - Muyuw NT [myw] -Papua New Guinea 1993 (web version -2014) \h Wotet \toc1 WOTET \toc2 Wotet \toc3 Wot \mt1 WOTET \c 1 \s1 Yowbad Kululuwan Bwanabwein \p \v 1-2 Kalin nuwag Tiyopil ya̱koum. Kweitan livan kweiboug nalel neiw. Let towen wanuwan nalel liva̱nen Yeisuw. Yeisuw isilamaw nawotet babaw o nageiguy, iwwotet ee... tutan iyakous nakatimlakay nagamag wasigeis, mo imwen in walba̱lab. Peinan bo nikatigikes nagamag tasiyas silma̱nin anilivan bikokews; ikatimlakes waseg Kululuwan Yowbad, ikous, mo imwen in walba̱lab. \p \v 3 Peinan kweiboug mwasanin niyagages Yeisuw, imat, ikit vayuwein; sona mwamovan mo inekes nagamag tasiyas; ikines nawotet tawtouna singay; e, tasiyas isimounids bo imov, peinan siney inounas sinawavas yam waseg, ikkines Yeisuw, o sinapun Yowbad inakaleiwag Yeisuw bo ikatimlakes. \p \v 4 Misumkwey siney nagamags nikatuyouns nisesus, Yeisuw idibakes, ilana, “Awoum kunounas; tage kukwayamats Yelusalem waseg; Tamag mo bikayeb teitan gamag biwekeimiy va̱gan kid bilabeimiy; kweiboug nikatigik ma̱wan, o yey nadibakeimiy ma̱wan. \p \v 5 “Peinan kweiboug Yon nibapta̱yses gamags, soup waseg; tage igaw tut nag biveiyov, Yowbad mo bibapta̱yseimiy yakamiy, waseg kululuwan tatonen.” \s1 Yeisuw imwen in walba̱lab \p \v 6 Katuyouns tasiyas mo ikatiga̱nes Yeisuw, ilansa, “Tamwey, tabta bukuvag vayuwein bitawtoun dakaleiwags, ya̱kids min-Yisleil, ma̱wana kweiboug? Tut towen bukuvag ma̱wan? o nag? igaw?” \p \v 7 Yeisuw ikatimop asilivan, ilana, “Tamag nawotet towen. Nag kadilokeimiy bukukwakins avei-tut o avei-yam Yisleil vayuwein mo bitawtoun; peinan takaleiwag anmwa̱net Tamag. \p \v 8 “Tage yakamiy miwotet kweitan. Igaw Kululuwan Towen Bwanabwein biwekeimiy, bikimtuweimiy va̱gan bukusekes liva̱neig min-Yelusalem wasigeis, o min-Yudiy asibabaw-wan, o min-Samaliy wasigeis, o vena babaw wadaban pwepway.” \p \v 9 Igawa illivan ma̱wan o ikkines; Yowbad mo ikow, inow, ilakanig-o lov kweitan wanuwan. \p \v 10-11 E, iyeys, ikakins walba̱lab, Yeisuw nilakanig yay; nuwanaw mo itamanaws wadides tawaw asteiy, asikweim pwapwa̱kaw. Tasiyas mo ilivans, ilansa, “Min-Galiliy yakamiy, aveiyag wawun kutomos kukwakins walba̱lab? Towen Yeisuw mwana nilisaweimiy nein walba̱lab, igaw ma̱wan, mo beiyum bimekeimiy. Ma̱wana nein, e, beiyum beim ma̱wan-wan, ankakin katanok-wan.” \s1 Atimapun Yudas \p \v 12 Ikous, ilisawes koy towen, yagan Oliv, iyums ineis Yelusalem. Ked towen nag biveiyov, kadiyakus-wan, kadiloka gamag binoun yam Tapwa̱loul waseg. \p \v 13 Iyums, mo isiws wasibunatum to nisikeyas, mo imnavaws kasiyuwein waseg, tasiyas Pita, Yon, Yemes, Andiluw; tasiyas Pilip son Tomas; tasiyas Batolomiw son Matiw; Alpiyow natun towen Yemes; talliwon towen yagan Saymon; o Yemes natun towen Yudas. \p \v 14-16 Asibabaw tasiyas, ninous kid katanok-wan va̱gan bininitougs Yowbad waseg. Sisiyas vinay mwasanin, sisiy Yeisuw inan Meliy, siney Yeisuw budan. Babiweis mamagin lakututan sinawey. Misiya̱mun towen, kweitan yam waseg, Pita mo itamanaw wanuwein gamag siyas babaw, ilana, “Budag yakamiy, kweiboug Yowbad Kululuwan ikatipel ansinap isek Deibid, mo ikatigik nawotet Yudas, towen talabein siyas niyousis Yeisuw; o Deibid anilivan towen nein Bukitab waseg. O kadilok youd siyas bikamats ma̱wan Deibid anilivan kweiboug. \p \v 17 “O towen Yudas sods nitasesus, o datoveks nisek inawotet, ma̱wana ya̱kids. \p \v 18-19 “O towen gog isilakod Yeisuw waseg, mo ikow maysan nawotet towen, igimwel pwepway kweitan. Wankuyeim mo ikalouw kantukov wapwepway towen, nuwan ikatuw, sinewun isap in wamnat. O min-Yelusalem babaw ikakins, mapun idokes pwepway ‘Akeldamak.’ (Kativin bein aga-Muyuw ‘Buyav pwapwayein’). \p \v 20 “O liva̱nen Yudas nises Bukitab, kweitan Sam waseg, ma̱wana, \q1 ‘Kadiloka naven bikalipet; awoum teitan gamag bisik.’ \m E, kweitan livan nises, \q1 ‘Kweitan gamag bikow nawotet.’” \p \v 21-22 Pita mo ilivan, ilana, “Kadiloka taneves atimapun Yudas, kavel tut babaw sods nitasesus; nitakines Yon igaw kweiboug nibapta̱yses gamags, o nitakines daGuyaws Yeisuw, yam babaw ininoun ee... tutan ilivet mo imwen in walba̱lab. O sods towen bitakokews liva̱nen Yeisuw nakabeikit waseg; e, bitaneves mtowen atimapun Yudas.” \p \v 23 E, iliganes Pita anilivan, isenas tawaw asteiy; teitan Yosep, yagan pinatoun, kweitan yagan Ba̱sabas, kweitan yagan Yusitos; tayuwein isenas yagan Matiyas. \p \v 24-25 Ikous, mo ikululs Yowbad wamatan, initougs, ilansa, “O Guyaw, kukwakina gamag babaw amasinap, kwatimlakem mukwaleiwag wasigeis tasiyas asteiy, kal atimapun Yudas bikow nawotet, takawein amlivan; peinan Yudas bo ipiyev nawotet towen, inoun in inaven kweitan.” \p \v 26 Wankuyeim mo ileles yiges tasiyas asteiy, akweiy youd waseg, mo ilaves makaw; ikalouws, o yagan Matiyas isin wanakaew, mapun Matiyas isiw inekes tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw; tasiyas sinawatan tatanok. \c 2 \s1 Kululuwan Towen Bwanabwein isap \p \v 1 Pentikos anayam waseg, Yeisuw nagamag asibabaw-wan, katanoka bunatum waseg nisesus. \p \v 2 But meinoy neim walba̱lab, singay nuwanaw inekes; idokes yag itow avakaein; bo iyavka̱vek bunatum towen nisinis wanuwan. \p \v 3 Wamtes gog mamagina mayen kov, ililivis in palatan palatan, mo itonas wasigeis gamag katanok katanok. \p \v 4 Yowbad Kululuwan Towen Bwanabwein bo inekes, asibabaw-wan, mo igeiguys, asilivan kweitan kaeig kweitan kaeig, peinan asisinap bo isekes Kululuwan Yowbad. \p \v 5 Misumkwey towen vena babaw gimgilis nimeis sagal towen silma̱nin, nisesus Yelusalem, tawaw bwana̱bweins, gimgilis vena babaw wadaban pwepway. \p \v 6 Butun towen iliganes; ikatuyouns nimeis, bo iyow nuwes peinan asibabaw iliganes ages tatineis. \p \v 7-11 Singay isom ninous, ilansa, “Adok tasiyas asibabaw-wan min-Galiliy ne? Ama̱wan asilivan nitaliganes teitan gamag aygan tonen, teitan gamag aygan tonen; tage ya̱kids aygads babaw, peinan davanuys babaw, Palit, Mediy, Elam, Mesopotemiy, Yudiy, Kapadokiy, Ponit, Esiy, Piligiy, Pampiliy, Yidipt; o wawnuwan Aplik ven mwasanin, Saylin walasin; o mina-Lom, mwasanin min-Yudiy nikoulups ineis Lom sisiy mina-Lom tasiyas nikawes min-Yudiy datapwa̱louls; o min-Kilit, o min-Alebiy; ya̱kids babaw taliganes liva̱nen Yowbad nawotet tawtoun, o babaw ya̱kids taliganes aygads tatoneids waseg.” \p \v 12 Bo isom ninous peinan nag ikakins silawun. Sisiyas ikatiga̱nes, ilansa, “Aw-sinap towen?” \p \v 13 Tage mwasanin isiba̱wes, ilansa, “Bo ikabala̱weins, peinan wayn neimoums adok.” \s1 Pentikos anayam Pita igeiguy \p \v 14 Siney Yeisuw nagamag, tasiyas sinawatan tatanok, Pita mo itamanaw igeiguy, idibakes gamag babaw, ilana, “Sigwey min-Yudiy yakamiy, o Yelusalem gimgilis yakamiy babaw, kuliganes agulivan, mo bakatimlakeimiy sinap kweitan. \p \v 15 “Peinan kulivans, ‘Bo imoums wayn, ikabala̱weins,’ nag; nag bakakabala̱wein, peinan igaw ga̱boug. Tasiyas bikabala̱weins, wayn kwayav waseg beimoums mo bikabala̱weins; tage yakamey bwein. \p \v 16-17 “Youd towen nukukines peinan palopit Yowel kweiboug-o nikatigik, ilana, \q1 ‘Yowbad anilivan ma̱wana: Igaw nakabiyokous tut ven watinow, \q1 kululuwag bo basekes ven babaw gimgilis, nitimiyas, tawaw o vinays, mapuna bigeiguys agulivan waseg. \q1 Tabwa̱bwat wasigeis yakamiy bikines kweivaw youd, mamagina asmikon; ninous waseg bikakins; o tammwayas, asmikon waseg bikamikons. \q1 \v 18 O yam towen waseg kululuwag bo basekes gungamag, tawaws o vinays, mo bigeiguys. \q1 \v 19 Aniyag bo basen wanakaew walba̱lab, o ven watinow. Aniyag buyav waseg o kov son musewun waseg. \q1 \v 20 Ka̱las biladadub, o tibukon bilabwabwel ma̱wana buyav. \q1 Ikous, mo bikamat Guyaw Yowbad nawotet tawtoun, inayam towen waseg. \q1 \v 21 Guyaw towen bo bikatinabwes gamag tasiyas kalisiy bidawes yagan.’ \p \v 22 “Sigwey min-Yisleil yakamiy, kuliganes agulivan towen. Yowbad bo ikatimlakeids gum-Nasalet towen, yagan Yeisuw, naman mulin waseg, nawotet tawtoun, peinan Yowbad nisek natawtoun tonen silma̱nin wotet towen; o sods nitasesus, nawotet tawtoun nivvag, o babaw yakamiy kukwakins. \p \v 23 “O kweiboug Yowbad ikakin-wan towen nawotet babaw bo biwtel ven watinow waseg; o Yowbad kweiboug nikaleiwag silma̱nin takalbalebs biyousis towen Yeisuw, bikatkavates waklos, mo bikatimates. O yakamiy miwotet ma̱wan. \p \v 24 “Tage Yowbad bo iyamov Yeisuw, kanig mouvitan bo ilisow. Nag kadilok kanig bitawtoun Yeisuw waseg, nag. \p \v 25-28 “Liva̱nen mtowen kweiboug Deibid bo ilivan Yeisuw anilivan mamagina, \q1 ‘Tut babaw nakikineim yak gunguyaw yak wamatag. \q1 Guntawtoun bisigeg, peinan ya̱koum wagunka̱tay nukuses. \q1 Mapun, wadoug waseg allivan, peinan gunmwa̱saw avakaein. \q1 Igaw woug waseg nases ven watinow, bo banmiseim gunguyaw ya̱koum bukwatinabweig. \q1 Peinan kwayuseig, awoum kululuwag bisesuna wa̱Tum. \q1 Awoum woug beipwas; awoum. \q1 Bo nukwatimlakeig ked towen kabmwamov kidenen. \q1 Wamatam bo bukuvag gunmwa̱saw bivakaein.’ \p \v 29 “Sigwey yakamiy, adok balivan liva̱nen datoveks towen Deibid; livan kamnat balivan. Towen Deibid bo ikanig, itakus wakalawagan waseg; e, alawag towen, igaw tut towen wadavanuys nises. \p \v 30 “O peinan Deibid palopit, bo ikakin sinapun Yowbad; o Yowbad bo itabudabod, idibek Deibid, ilana, \q1 ‘Mounid wabuya̱vim igaw mo bisap tabum ya̱koum, \q1 towen bo biguyaw, bikow kid mukwaleiwag.’ \p \v 31 “O kweiboug, peinan Deibid ikakin mtowen Kelis kanig bo bilisow, bitamanaw vayuwein, liva̱nen bo ilivan mamagina: \q1 ‘Awoum bisesuna wa̱Tum. Awoum won beipwas; awoum.’ \p \v 32 “Yowbad gog nivag mtowen Yeisuw mo itamanaw vayuwein; o yakamey bo nakakin. \p \v 33 “O tut towen, mtowen Yeisuw, Taman nisek nakaleiwag avakaein, o nises Taman wanaka̱tay. O peinan Taman anilivan, bo bisek Kululuwan Towen Bwanabwein, nagein gog bo isek, katipel mo nisekem yakamey; nawotet towen kukines o kuliganes. \p \v 34-35 “Deibid ta-imwen in walba̱lab; Yeisuw gog imwen in walba̱lab. Liva̱nen Yeisuw nilivan ma̱wana, \q1 ‘Yowbad bo idibek gunguyaw, ilana: Kusin wagunka̱tay. \q1 Tage tasiyas nikamliweims igaw mo bavag beibus, bimlavags mamagina mukwabtatet.’ \p \v 36 “Kuliganes beibwein, o kadiloka min-Yisleil babaw yakamiy bukukwakins kamnat waseg, Yowbad bo ikatigik guyaw teitan takatinabweids ya̱kids, towen yagan Kelis, mtowen Yeisuw nukuweiys waklos.” \p \v 37 Gamag tasiyas iliganes, bo igeg ninous, ibwayouys avakaein, ikatugwans waseg Pita siney Yeisuw nagamags, ilansa, “Tawaw, bo igak! Ama̱wan bakavkek?” \p \v 38 Pita ikatimop asilivan, idibakes, ilana, “Kulavewas amisinap kalbaleb, mo bakabapta̱yseimiy tatanok tatanok yakamiy, Yeisuw Kelis yagan waseg; mo biwid mikalbaleb, binumlev, nasiwa̱youb mo bisekeimiy, Kululuwan Towen Bwanabwein. \p \v 39 “Peinan Yowbad bo ilivnek mounid bisiwyoubuds ya̱kids sidayas nitidayas, o bisiwyoubus vena babaw gimgilis, kalisiy daGuyaws Yowbad bidawes. E, Kululuwan bo isekeids sidayas tasiyas.” \p \v 40 Anilivan ma̱wan mo igeiguy avakaein, idibakes, “Kadiloka kulavewas simiyas, peinan takakons tasiyas.” \p \v 41 Gamag mwasanin iliganes anilivan; yam towen mo ibaptayses, mo iyakelesiys tasiyas, babiweis mamagina kweitoun tawsan gamag. \p \v 42 Tasiyas bo itoukums. Yeisuw nagamags asilivan iliganes, o sisiyas tasiyas nisesus, ininitougs Yowbad waseg; o bled ikikivis, ma̱wan asisinap. \s1 Tayakelesiys asisinap \p \v 43 Gamag babaw bo igoulus Yowbad; peinan ikines Yeisuw nagamag siwotet singaya tawtoun. \p \v 44 O tasiyas tanageins liva̱nen Yeisuw, sisiyas nisesus; o sivavag mamagina babaw gamag sivavag; nag kweitan ikayuses, nag. \p \v 45 O sipwepway o siwliyoug iyamiyises, mayses ivganes tasimavs wasigeis. \p \v 46-47 Yam babaw ikatuyouns tasiyas-wan, ineis Yowbad wanbunatum. Tage tatineis wasibunatum, bunatan bunatan, ikikivis bled; sisiyas ikamkwams, ikalin nuwes, bo imwa̱saws; ikavvasis Yowbad; o gamag babaw ikalin nuwes tasiyas. O yam babaw Guyaw Yowbad ikatinabwes gamag mwasanin; ikatimweisis nagamag bo ibabaw. \c 3 \s1 Takagayal iva̱ges mo ibwein \p \v 1 Kweitan yam, ka̱las bo itageg, tutan nitoug Yowbad wanbunatum, Pita son Yon mo ineis, nitoug silma̱nin. \p \v 2-3 Teitan taw igaw kweiboug inan nikop yay igayal, bo ivakaein tage angayal isigeg-wan; o yam katanok katanok issin Yowbad nabunatum wawkwedan, koukwed towen yagan Kamnabwein; e, tut babaw issin towen, ininitoug money wasigeis gamag tasiyas nisowsiws wanuwan. O siney bikokews taw towen biwayes, Koukwed Kamnabwein waseg bisin, yam babaw mo bininitoug; o taw towen ikines Pita son Yon kakita bo beisiws wakoukwed, mo initoug money wasigeis. \p \v 4 Pita son Yon ikikines taw towen; Pita mo ilivan, ilana, “Kukinem yakamey.” \p \v 5 Taw towen mo igintoves tasiyas asteiy; idoki bisiwyoubus kid. \p \v 6 Nag gog, Pita ilana, “Ta-ivag money waseg yey. Kweitan youd nises waseg yey, bo basekeim. Gum-Nasalet yagan Yeisuw Kelis, mtowen yagan waseg adibakeim kunoun.” \p \v 7-8 Pita iyous naman wanaka̱tay, mo itamnow. Nuwanaw idamoms kaken, o inatub meivek-wan idamoms; kaspepel, itamanaw, mo inoun; o siney tasiyas asteiy mo isiws Yowbad wanbunatum, inoun palatan palatan, ipilapel, singay iya̱kawn Yowbad waseg. \p \v 9-10 Gamag babaw bo ikines taw towen ininoun, o iliganes anaya̱kawn Yowbad waseg; iwtusis tantougein money towen kweiboug nises Yowbad nabunatum watoulan, Koukwed Kamnabwein waseg. Meiveka tasiyas bo isom ninous, mapuna ikalin nuwes, peinan ikines takagayal towen bo ibwein. \s1 Pita igeiguy \p \v 11 Taw towen siney Pita, Yon nisesus. Bo isom ninous gamag babaw, isisawls, imimeis kwa̱now kweitan yagan Solomon nakwa̱now. \p \v 12 Pita ikin, ikatimop asilivan, ilana, “Min-Yisleil yakamiy, aveiyag wawun isom ninoumiy, o wawun kukinemas yakamey. Ta-ivag matawtoun o amasinap tatinem va̱gan bakavag beibwein takagayal towen, nag. \p \v 13 “Towen Yowbad nawotet, mtowen Ebelam naYowbad, o Aysak naYowbad, o Yekob naYowbad, o tamumwey babaw siYowbad; mtowen nivag natun Yeisuw mo iguyaw. E, yakamiy nukupiyaves taw towen, nukusilkodes wamatan Paylat; o Paylat gog sivinan bikaluweg towen Yeisuw bilik bisap. \p \v 14 “O yakamiy gog nukupiyaves taw towen bwanabwein, tadidumwal, o nukwavtagis yagan tawayin gamag, va̱gan Paylat bikaluweg taw towen bilik bisap. \p \v 15 “Nukuweiys abmwamov tanuwagan towen, o Yowbad gog bo ivag ikit kanig waseg, bo kakin yakamey. \p \v 16 “Waseg natawtoun mtowen yagan Yeisuw, taw towen bo ibwein. O kweiboug nukukines angayal taw towen, o nagein-vak kukines bo idamoms kaken, peinan bo isimounid waseg Yeisuw. E, isimounid waseg Yeisuw, mo isek natawtoun wamitamiy babaw yakamiy. \p \v 17 “Sigwey, nagein akakin nukuwteles ma̱wan peinan tatagouwaws yakamiy, o mituwa̱veks-vak ma̱wan. \p \v 18 “O Yowbad gog ikakin gamag mwasanin biyagages naKelis, o kweiboug ikatimlakes napalopit ma̱wan; e, mo ilivans ma̱wan tababaw palopit tasiyas; o ma̱wan asilivan kweiboug, ma̱wana tut towen bo ikamat. \p \v 19-20 “Kadiloka kuva̱ges ninoumiy bikanavin, kulavewas amisinap kalbaleb, va̱gan Yowbad biwid, binumlev. DaGuyaws mo bivag beibwein amnamiy. Peinan bo ikaleiwag Yeisuw Kelis nawotet va̱gan bilabeimiy. Magat bikanavin ninoumiy, Yowbad mo bikayeb mtowen biwekeimiy. \p \v 21 “Tut towen Kelis bo nein walba̱lab, kadiloka bisesuna ee... igaw anatut bikatilow youd babaw mo beiyum beim, ma̱wan pwa̱mug-o nilivnek Yowbad wasigeis napalopits tatonen. \p \v 22-23 “Moses gog anilivan ma̱wana, \q1 ‘Igaw palopit teitan daGuyaws Yowbad mo bisek nawotet, mtowen buda̱miy teitan, palopit ma̱wana yey; \q1 kadiloka kuliganes anilivan babaw wasigeis yakamiy. \q1 Kavel tapiyavein anilivan palopit towen, bo bagidem taw towen, bilisaweimiy, binoun.’ \p \v 24 “E palopit babaw kweiboug nilivnakes youd towen, asilivan katanok-wan, tage tut towen bo nikamat. Wanmugwana Samwel anilivan ma̱wan, mo tasiyas wankuyeim asilivan bo ma̱wan. \p \v 25 “O ya̱kids tut towen mamagin tasiyas palopit tibsiyas ya̱kids o Yowbad nakaleiwag tamumwey wasigeis bo ikaluweg silma̱nin ya̱kids; anilivan Ebelam waseg, ilana, \q1 ‘Igaw ven babaw gimgilis wadaban pwepway mo bimwa̱saws tabum waseg.’ \p \v 26 “Wanamug Yowbad bo isekeimiy natouwat pinamiy yakamiy, nikayeb mtowen niwekeimiy, va̱gan bukulavewas amisinap kalbaleb, mo bukumwa̱saws; wanmugwana yakamiy min-Yudiy, tage vena babaw wankuyeim mo bimwa̱saws.” \c 4 \s1 Bo iyateles Pita son Yon \p \v 1-2 Igaw Pita son Yon illivans gamag wasigeis, mo isaps tanuwgwes lun situwa̱vek, sisiy tulal avakaein, towen tamtakavatein Yowbad nabunatum, sisiyas tasiyas Sadusiy; bo igeg ninous tasiyas, peinan ikatimlakes gamags, ilansa, “Kanig waseg gamag beikits vayuwein, peinan Yeisuw nikanig, mo itamanaw vayuwein.” \p \v 3 Mapuna iyousis tasiyas tawaw asteiy, isenas wa̱deil, bikayamats yamtan yam kid waseg mo biyateles, peinan bo ikwayav. \p \v 4 Tage babaw gamag niliganes asilivan, bo isimounids waseg; tawaw siyas isimounids bo ibabaws, mamagina kweinim tawsan. \p \v 5 Iyam-nen Yelusalem waseg mo ikatuyouns tanuwgwes lun situwa̱vek, o tamumwey, o takatimlakeins kaleiwag. \p \v 6 Misumkwey towen tanuwgwes lun sitovek avakaein yagan Anas, nimeis siney Kayapas, Yon, Alekisan, sisiy angamag mtowen tanuwgwes lun sitovek. \p \v 7 Imeyes Pita son Yon itomos wanuwein gamag babaw, mo ikatiga̱nes, ilansa, “Aw-kaleiwag waseg, kal yagan waseg kuwteles sinap towen?” \p \v 8-10 Kululwan Towen Bwanabwein son Pita nisesus, mapun iwon, ilana, “O matuwa̱vek, o tamumwey yakamiy; magat nagein bukwatiga̱nemas liva̱nen takagayal towen ama̱wan anvavag neibwein, kadiloka bukukwakins, babawa yakamiy, o min-Yisleil babaws, bo ibwein waseg gum-Nasalet, Yeisuw Kelis; yakamiy nukuweiys waklos, ikanig, tage Yowbad ivag mo itamanaw vayuwein. E, natawtoun mtowen Yeisuw waseg, takagayal itamanaw wamatads bo ibwein. \p \v 11 “Liva̱nen mtowen waBukitab nises mamagina: \q1 ‘Wululay towen tawteleins bunatum nipiyaves, \q1 tage bo imlavag anmwamwan bunatum.’ \p \v 12 “Mtowen anmwa̱net Yeisuw bikatinabweids; nag kwayuwein kadilok; nag kwayuwein yagan nises liba̱lab waskawan; misinak yagan towen Yeisuw waseg bitaba̱nes damwamovs, ya̱kids gimgilis ven watinow.” \p \v 13 Ikines Pita son Yon bo iwons, asilivan tawtoun, o ikakinsa tasiyas nag iskuls avakaein, mamagin ven gimgilis tasiyas, bo isom ninous; mo inuwes tasiyas asteiy sisiy Yeisuw kweiboug nisesus. \p \v 14 O peinan takagayal towen mwana ibwein, sisiy itamanaws, ta-ma̱wan bikatimop asilivan. \p \v 15-16 Mapuna ikayabes bineis bikayamats watoulan bunatum; tasiyasa takaleiwags mo illivans sisiyas, ilansa, “Ama̱wan bitavkakes gamag tasiyas? Peinan siwotet tawtoun singay, o min-Yelusalem babaw ikakins. Admwasins. Ta-ma̱wan! \p \v 17 “Adok bo bitaka̱nes, va̱gan nag bivgavaws liva̱nen Yeisuw. Nagein gog gamag mwasanin bo iliganes asilivan. Bo deis. Kukin bikatpeles livan towen gamag wasigeis, adok bitakatimapus asisinap va̱gan bika̱kin mites. Idakaleiwags ma̱wan!” \p \v 18 Ilivans ma̱wan, ikous, mo idawes Pita son Yon bimeis. Imeis; tawtoun asilivan waseg mo idibakes, ilansa, “Awoum kullivans Yeisuw yagan waseg; awoum kugeiguys o kulivans; singay bwaboum.” \p \v 19-20 Pita son Yon ikatimapus asilivan, ilansa, “Tab kadilok wamatan Yowbad bakaligen amilivan yakamiy? O Yowbad anilivan tonen? Kukwaleiwags yakamiy. O youd siyas nakakin o nakaligen, ta-ma̱wan bakayakous amalivan sinap towen waseg.” \p \v 21-22 Vayuwein ika̱nes avakaein, mo ikayabes bineis kid wasibunatum. Ta-iba̱nes asisinap kalbaleb aveiyag bikatimapus, nag. Bo iwenes gamag babaw, peinan gamag babaw nikines wotet towen, mapuna iya̱kawns Yowbad waseg. Peinan taw towen mwana ibwein bo itovek, anbweilim bo iyakous sinawavas; o wotet towen tawtoun, mamagina mulin naman Yowbad. \s1 Tayakelisiys initougs Yowbad waseg \p \v 23 Iyokous, mo iyums inekes tawlisiyas, mo ikamteles livan, tasiyas tanuwgwes lun o tamumwey asilivan. \p \v 24 Iliganes ikous, mo ikanavin ninous silma̱nin nitoug Yowbad waseg, ilansa, “Matovek ya̱koum, peinan nukuvag liba̱lab, o pwepway, o yol, o youda babaw wapwepway o wa̱yol. \p \v 25-26 “Gamag siyas sivines bisilbwades muwotet, ma̱wan nilivan mutouwat towen, yakamey tibum Deibid. Peinan kweiboug Kululuwam waseg, mo ikakin sinap towen, ilana, \q1 ‘Aveiyag wawun iwons ven babaw gimgilis, \q1 o min-Yisleil ininuways sinap mav? \q1 King babaw wadaban pwepway itamanaws, \q1 sisiyas guyawaw ikatuyouns imeis, \q1 bikawpwanaws kid wasigeis Yowbad son naKelis.’ \p \v 27-28 “Mounid, ven towen waseg, bo ipiyaves mutouwat towen bwanabwein; ikawpwanaws waseg towen Yeisuw, mtowen nukusek inawotet, nukwayus peinan towen Mesay. O peinan mukwaleiwag nukulivnakes ma̱wan, mogo iyagages Yeisuw, tasiyas Elod, o Ponitiy Paylat, o min-Yisleil, sisiyas ven mwasanin gimgilis, bo iyagages Yeisuw. \p \v 29 “O Guyaw, tut towen bo kukwakin asilivan kalbaleb, sivines kid biyagagemas yakamey; kulabem mutouwat yakamey va̱gan baka̱won beibwein, mo bakalivan amlivan. \p \v 30 “O Guyaw kuyasel namam va̱gan bukulabem, takatouns kuva̱ges beibweins, namam mulin kuvvag, wotet tawtoun waseg, wayagan mutouwat bwanabwein towen Yeisuw.” \p \v 31 Initougs ikous, sibunatum mo igogewn, mamagina bo beinik; Yowbad Kululuwan inekes tasiyasa babaw, mapun iwonsa singay, illivans Yowbad anilivan. \s1 Nag ikayuses sivavag \p \v 32 Peinan Kululuwan Yowbad nises wasigeis tasiyas, ninous katanok-wan, o sivavag katanok-wan. Nag teitan gamag bikayus navavag; peinan youd tasiyas gamaga babaw sivavag katanok-wan. \p \v 33-35 O sitawtoun waseg, takaweins anilivan mo igeiguys liva̱nen Yeisuw, ilansa, “Maguyaw towen nikanig, bo ikit vayuwein.” Babaw tasiyas singay isiwa̱youbs. Nag teitan kal tasimav nises, nag; peinan ven tanuwgwes iyamiyises sipwepway o sibunatum; mayses mo ikawes imeyes, isekes Yeisuw nagamag; tasiyas mo ivagens gamag wasigeis, bo isekes ma̱wana gamag babaw sivines. \p \v 36-37 Teitan taw Yosep, kweivaw yagan Ba̱nabas, Yeisuw inagamags nidokes. Wawun yagan towen, “Talabein gamags.” Gum-Saypilos mtowen, anakum Livay, napwepway wanven bo iyamiyis; maysan ikow imey, isen wamtes Yeisuw nagamag, tasiyas takaweins anilivan, sinawatan teiy; bo isekes tasiyas maysan napwepway. \c 5 \s1 Ananiyas son Sapayil \p \v 1-2 Teitan taw son nakwav iyamiyises sipwepway, maysan money mwasanin ikawes isenas wamtes tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw, ilansa, “Maysan tamkwa̱lan towen-an.” Iyaweids gog; taw towen Ananiyas iyaweid, namoney mwasanin ikayus, o nakwav Sapayil ikakina iyyaweid. \p \v 3 Iw to Pita, ilana, “Ananiyas, aveiyag wawun Seitan isiw wananoum yak, va̱gan kid Yowbad Kululuwan bukwatidev? Peinan kwayus mumoney mwasanin, maysan pwepway. \p \v 4 “Kweiboug pwepway towen tanuwagan yak; wankuyeim nukuyamiyis, maysan money nukukow tanuwagan yak. Aveiyag wawun amsinap nukuvag ma̱wan? Nag kuyawadem yakamey; tage bo kuyaweid Yowbad waseg.” \p \v 5 Ananiyas iligen, ikalouw wapwepway, bo imat. Gamag tasiyas iliganes, mo ivag aspwa̱yat avakaein. \p \v 6 Tabwa̱bwat mo itamanaws itabwes won towen takanig, ikawes inawes, itakus. \p \v 7-8 Taw towen nakwav nag ikakin neimat. Veit kweitoun ikous mo isap, Pita ikatugwan waseg, ilana, “Tabta mipwepway maysan ma̱wan towen?” Ilana, “E, ma̱wan.” \p \v 9 Pita ilivan, “Aveiyag wawun ninoumiy amiteiy bo bukuyakwanes kid Yowbad Kululuwan? Kukin! Tadibwanins mumwan bo nimeis, wakoukwed nisesus, bo bikaweims binaweims ya̱koum!” \p \v 10 Nuwanaw mo ikalouw wamatan Pita, imat. Tabwa̱bwats mo isaps ikines nikanig mana̱wen, ikawes, inawes, idibwanis namwan wadadan. \p \v 11 Tayakelesiys babaw ivag aspwa̱yat, o taliganeins livan towen mo ivag aspwa̱yat meivek-wan. \p \v 12 Takaweins liva̱nen Yeisuw siwotet singay tawtoun, gamag wasigeis; gamag nikines mo ikakins Yowbad nawotet tatonen. Yam babaw asisinap ikatuyouns imimeis Solomon wankwa̱now. \p \v 13 Gamag siyas watoulan nag imekes, peinan aspwa̱yat; tage babaw gamag bo iya̱kawns wasigeis. \p \v 14-15 Gamag mwasanin mo isimounids Guyaw Yeisuw waseg, vinay, tawaw; bo ikatimweisis gamag singaya babaw. Takatouns imeyes, isenas ked wadadan, ampalawen Pita meinoy; e, isenas wakabes o wa̱sag, sivines kululuwan Pita bilumwes kid tasiyas takatouns, mo beibweins. \p \v 16 Ven babaw gimgilis Yelusalem walasin katuyouns imimeis, takatouns imeyes sisiyas tasiyas bwagaw nibugawus; iva̱ges mo ibweins. \s1 Mwasanin ikamliwes Yeisuw nagamag \p \v 17-18 Butun wotet towen mo iliganes tanuwgwes lun sitovek avakaein, siney inabod tasiyas Sadusiy, singay igeg ninous, ikamliwes tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw, mapuna iyousis, inawes wa̱deil. \p \v 19-20 Boug waseg Yowbad nataka̱yob im ikaliyow awkwedan deil, itokes, inawes wamnat, ilana, “Kuneis, kutamanaws Yowbad wanbunatum, kudibakes gamag liva̱nen mimwamov towen Yeisuw nisekeimiy.” \p \v 21 Iliganes anelos towen anilivan; walalayis mo ineis Yowbad nabunatum, livan mo ikatimlakes gamag. Tanuwgwes lun sitovek avakaein siney angamag mo idawes min-Yisleil astakaleiwags o tammwayas bimeis, mo idibakes inagamags mwasanin, ilansa, “Kuneis, tasiwuns deil tasiyas kutokes, kumeyes.” \p \v 22-23 Ineis, bitokes kid wa̱deil, iwekes makawan. Iyums, imeis ilansa, “Nakan nakakin deil buntuman bo ikatabagus keikay-wan, o takaymateins deil nitatos wakoukwed; naka̱siw wanuwan, ta-kweitan gamag nises, makawan.” \p \v 24 Tulal avakaein sen tanuwgwes lun situwa̱vek iliganes asilivan, bo isunasun ninous; ikubukub nuwes, peinan na-bikakins aveiyag mo bikamat. \p \v 25 Teitan gamag mo isap, ilana, “Gamag siyas nukusenas wa̱deil bo itamanaws Yowbad wanbunatum, illivans ikatimlakays gamag.” \p \v 26 Tulal sen nagamag mo ineis, itokes gamag tasiyas imeyes. Bo ivna̱ses. Nag ika̱nes, peinan iwenes gamag babaw. Mata bigeg ninous, peinan idokes kid beiweiys dakul waseg. \p \v 27-28 Imeyes gamag tasiyas, mo itomos wanuwein tasiyas takaleiwags. Tanuwgwes lun sitovek avakaein mo ikatiga̱nes, ilana, “Livan kamnat waseg nakadibakeimiy, kalana, \q1 ‘Awoum kugeiguys yagan towen waseg;’ \m tage min-Yelusalem babaw bo iliganes butun towen; o adok sivinamiy gamag kid bilansa, \q1 ‘Peinan tanuwgwes lun sikaleiwag bo iweiys Yeisuw.’ \m Awoum gamag bilivans ma̱wan.” \p \v 29 Pita siney takaweins liva̱nen Yeisuw mo ilivans, “Magat mikaleiwag kweitan, o Yowbad nakaleiwag kweitan, kadiloka bakaligen Yowbad nakaleiwag. \p \v 30-31 “DaYowbads towen tamumwey siYowbad bo isek Yeisuw vayuwein namwamov, peinan yakamiy nukwatimates, nukwatiptukwes wakamweilok; tage Yowbad bo isek naguyaw, mamagina takatinabwein gamags, aban nisek wanaka̱tay Yowbad; o nawotet silma̱nin min-Yisleil ya̱kids, bikanavin nanouds, mo biwid adsinaps kalbaleb, bilev. \p \v 32 “O yakamey kakakin livan towen mounid, mapuna kallivan ma̱wan; o Yowbad Kululuwan Bwanabwein bo isekem taliganein anilivan yakamey, o Kululuwan Towen ikatimlakeids sinap towen mounid.” \p \v 33-34 Tasiyas iliganes, bo ikapasal nuwes, sivines bikatimates; tage takaleiwag teitan yagan Gamaliyel itamanaw va̱gan biliwon. Mtowen Palisiy, takatimlakein Yowbad nakaleiwag; mapuna babaw gamag ivna̱ses tamwey towen. Ilana, “Kadilok tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw bineis watoulan, tut kadiyakus bisesus, baliwon, beikous mo beisiws bimeis.” \p \v 35 E, tasiyas ineis watoulan, Gamaliyel mo iliwon, ilana, “Sigwey min-Yisleil yakamiy, kadiloka kuvna̱seimiy, aveiyag bukunuwakes gamag tasiyas. \p \v 36 “Kunuwes kweiboug teitan gamag yagan Tudas itamanaw, idok guyaw avakaein tonen; gamag babaw mo inekes, mamagin lakatuvas tawaw; wankuyeim mwasanin iweiys taw towen, o taliganeins anilivan bo igayays; butun taw towen bo ikous. \p \v 37 “Wankuyeim gum-Galiliy teitan yagan Yudas, anatut yagads gabman nileles wa̱buk, mo itamanaw, ikatidavis gamag mwasanin, ikatkunis; wankuyeim mo ikanig taw towen, o taliganeins anilivan bo igayays, bo ikous. \p \v 38-40 “O tut towen adibakeimiy, bweina bisesus gamag tasiyas. Awoum kuyagages. Magat gamag sikaleiwag towen, o gamag siwotet, kakita biyakous; tage kukin Yowbad nawotet towen, ta-ma̱wan bukusilbwades; mata ge bukuvatays waseg Yowbad.” Tasiyas iliganes aygan towen; idawes Yeisuw nagamag, imeis, iwaways, mo idibakes, ilansa, “Awoum kwatimlakays yagan Yeisuw waseg;” mo ikayabes, ineis. \p \v 41 Ilisawes takaleiwags tasiyas, nag ivag asimwasin, imwa̱saws-wan, ilansa, “Adok Yowbad sivinan ya̱kids, inakaleiwag va̱gan a̱bads bigeg, Yeisuw yagan peinan.” \p \v 42 Yam katanok katanok mo ikatimlakes gamag, Yowbad wanbunatum, o bunatum babaw wasigeis; isekes livan towen bwanabwein, liva̱nen Mesay, mtowen yagan Yeisuw. \c 6 \s1 Tamtakavateins kan siwotet \p \v 1 Misumkwey towen sivamul ikatimweisis singay babaw, musinis takagaGilis, musinis takagIbliws; e, tasiyas takagaGilis ivtokes livan siyas takagIbliws, ilansa, “Yam katanok katanok ivganes kaeis isekes nakubukwabs wasigeis, o yakamey nakubukwab siyas nag ivag mana̱nan kaeis.” \p \v 2 Yeisuw nagamag tasiyas sinawatan teiy mo idawes sivamul babaw bimeis, mo ilansa, “Mawotet bakalivan Yowbad anilivan; nag kadilok bakasem wotet towen va̱gan bakavgen kan. \p \v 3 “Kadiloka kukines tawaw toubweins mwasanin yakamiy; gamag tasiyas asisinap tawtoun; o Yowbad Kululuwan wasigeis tasiyas; kadilok kusenas teinim teiy va̱gan bakasekes siwotet towen. \p \v 4 “Yakamey bakaysiyous imawotet silma̱nin Yowbad, bakanitoug waseg, o anilivan bakasekes gamags.” \p \v 5 Gamag babaw itams, ilansa, “Bwein”, mo isenas tawaw teinim teiy; teitan Sitiben, Kululuwan Yowbad nises waseg towen, o bwein isimounid Yowbad waseg; teitan Pilip, teitan Pilokol, teitan Nikanol, teitan Timon, teitan Pamenas, teitan Nikolaw, mtowen gum-Antiyok bo imlavag gum-Yudiy, peinan ikow tapwa̱loul-nen Yudiy. \p \v 6 Tasiyas bo itamanaws wamtes takaweins liva̱nen Yeisuw; initougs Yowbad waseg, ikous, mo isenas nimes wawous tasiyas, silma̱nin bikawes siwotet va̱gan bimtakavatays kan. \p \v 7 Singay babaw gamag mo iliganes liva̱nen Yowbad, navamul bo ikatimweisis singay babaw, waseg ven towen Yelusalem. Tanuwgwes lun mwasanin bo iliganes livan towen, mo isimounids waseg Yeisuw. \s1 Bo iyousis Sitiben \p \v 8 Yowbad nasiwa̱youb avakaein isek Sitiben, iwotet tawtoun, mamagin Yowbad naman mulin ivag; o gamag babaw ikines. \p \v 9-10 Gamag mwasanin mo itamanaws ikamnimans waseg Sitiben; mwasanin min-Yudiy sitapwa̱loul yagan Libetin, sisiyas min-Saylin mwasanin, o min-Aleksanidel, o min-Silisiy, o min-Esiy, tasiyas mo ikamnimans waseg Sitiben; tage nag kadilok bitakayways, peinan kululuwan o ansinap singaya tawtoun. \p \v 11 Mapun isilkodes; idibakes mwasanin, ilansa, “Igaw ya̱tal waseg kuyaweidsa, kulansa, ‘Nakaligen anilivan kalbaleb taw towen, ilivan mav, Moses liva̱nen, o Yowbad liva̱nen.’” \p \v 12 E, mo ivtokes livan Sitiben wasigeis gamag babaw; o tamumwey, o takatimlakeins kaleiwag niliganes; gamag babaw mo itamanaws, iyousis Sitiben, inawes va̱gan biyateles wamtes astakaleiwags min-Yudiy tatineis. \p \v 13-14 Mo idawes tasiyas tayyaweids bimeis. Imeis, ilansa, “Gamag towen, tut babaw ivtokay livan silma̱nin Yowbad nabunatum towen, o silma̱nin Moses nakaleiwag, o nakaligen anilivan, ilana, ‘Gum-Nasalet towen Yeisuw bo bigulek bunatum towen; o sinap kweiboug Moses nisekeids, Yeisuw bo bikatlow.’ Anilivan ma̱wan.” \p \v 15 Takaleiwags isinis, iggintoves magin taw towen Sitiben, ankakin kweitan, magin ma̱wana gum-liba̱lab anelos. \c 7 \s1 Anilivan Sitiben \p \v 1 Tanuwgwes lun sitovek avakaein mo ikatigan Sitiben, ilana, “Tabta asilivan mounid? Ama̱wan amlivan yak?” \p \v 2 Sitiben ikatimop livan towen, ilana: “Talawog yakamiy o tamumwey yakamiy, kuliganes agulivan. Guyaw avakaein Yowbad bo inek datoveks Ebelam, pwamug-o waMesopotemiy, wankuyeim mo ikoulup in Elan. \p \v 3 “E, igaw Ebelam nises Mesopotemiy, Yowbad inek, idibek, ilana, ‘Kadiloka muven o talawom kulisow, kun ven kweitan bakatimlakeim.’ \p \v 4 “Mapuna ilisow Kaldiy, ikoulup, in Elan. Taman son nisesus; e taman ikanig ven towen Elan. Wankuyeim mo im isik pwepway towen Kenan, tut towen idavanuys. \p \v 5 “O Yowbad ta-isek nakiyay towen; igaw. Ta-isek napwepway wavtanok, nag; Yowbad idibek Ebelam, ilana, ‘Igaw basekeimiy simwey tibum mipwepway;’ tage nag ivag natun, nag. \p \v 6-7 “Yowbad mo idibek Ebelam, ilana, ‘Tibum bisikes kweitan ven, wunovek, o misikena gimgilis bisekes siwotet avakaein biwotets, o bweilim lakatuvas abes bigeg. Igaw mo bamop sikalbaleb misikena gimgilis tasiyas, igaw tibum mo bisaps bimeis biwotets gunawotet ven towen wanuwan.’ \p \v 8 “O peinan Ebelam itam kaleiwag towen waseg, Yowbad mo isek nakabivatus; Ebelam ibwabwes tawaw momwes. Wankuyeim nakwav mo ikop natun Aysak, ikayamat yam kweinim kweitoun, mo ibob momwan; wankuyeim Aysak natun Yekob ma̱wan, o Yekob nitun tawaw sinawatan teiy, tasiyas datuwa̱veks pwa̱mug-o. \p \v 9-10 “Datuwa̱veks tasiyas ikamliwes budas Yosep, isekes gamag mwasanin, ikawes Yosep, inawes Yidipt; tage Yowbad son nisesus, ikatinob Yosep youd babaw kalbaleb nilouvat ven Yidipt waseg; e, isek ansinap avakaein wamatan min-Yidipt siking towen Pelow, mapun ikalin nuwan Yosep waseg, isek nawotet tamtakavatein nabunatum, o tamtakavatein ven towen Yidipt, meivek-wan. \p \v 11 “Wankuyeim nag ivag kweis Yidipt waseg, o Kenan waseg; tut singay kalbaleb ilivatus. Kan bo iyakousis datuwa̱veks wasigeis. \p \v 12 “Wankuyeim Yekob iligen kan nises Yidipt, mo ikayabes nitun; e, tibdayas ya̱kids tasiyas; ikayabes ineis Yidipt, kan silma̱nin. \p \v 13 “Sivyuwein ikayabes, ineis Yidipt, Yosep mo ikamat wasigeis tuwan. Ikamtel waseg Pelow, ilana, ‘Talawog min-Kenan tasiyas.’ \p \v 14 “Yosep mo idawes taman Yekob sen taliven bimeis Yidipt; gamag siyas babiweis sinawanim sinawey teinim. \p \v 15 “Yekob inoun in Yidipt, ven towen waseg nikanig; e, tibdayas tasiyas nikanka̱nigs. \p \v 16 “Wous ititabwes guyawaw siyas, mo ikokews, innawes, isenas watakunumwan ven Sekam waseg; kweiboug Ebelam igimwel takunumwan towen, maysan silib nisek Emol nitun, ven Sekam waseg. \p \v 17 “Kweiboug Yowbad nilivnek Ebelam waseg, ilana, ‘Bakatinabwes tibum ven towen waseg.’ Kadilakusa bo bilouvats tutan bikatinabwes, min-Yisleil mo ibabawsa singay. Ven towen Yidipt bo ika̱lawt min-Yisleil. \p \v 18-19 “Misumkwey towen mo isap King kweivaw; mtowen nag ikakin Yosep, isilkodes tamumwey, ikaleiwag va̱gan bilavewas nitsiyas a̱pwaw; sivinan gamag tasiyas bimta̱mats beikous. \p \v 20 “Tut towen waseg na̱tan vin mo ikop natun a̱pwaw tamnabwein yagan Moses, isowum tibukon kweitoun, namwan wanbunatum. \p \v 21 “Wankuyeim mo isemos wamnat; Pelow natun kuda̱vin mo ikow, ituy gwad towen, mo imlavag natun tatonen. \p \v 22 “Towen Moses ivakaein, iskul, itakayes min-Yidipt asisinap babaw ikous, bo itawtoun anilivan waseg, o nawotet-vak tawtoun. \p \v 23 “Anbweilim sinawavas waseg, mo inuway taliven, in kid bilakwanes taliven tasiyas min-Yisleil, idoki bo bilabes. \p \v 24 “In ikin gum-Yidipt iyageg gum-Yisleil teitan, imop nakalbaleb, iweiy gum-Yidipt, imat. \p \v 25 “Idoki taliven bikakins Yowbad nisek nawotet va̱gan bikatinabwes tasiyas; tage nag ikakins. \p \v 26 “Yamtan yam mo ikines min-Yisleil asteiy ikawpwanaws, idoki bivag beimwas kid, ilana, ‘Tawaw, yakamiy bod katanok-wan, min-Yisleil yakamiy. Aveiyag wawun kuygeg soum?’ \p \v 27-28 “Towen niyageg son, mo iyabin Moses, ilana, ‘Kal nisekeim muguyaw o mukwaleiwag wasigeis yakamey? Adok bukuweig ma̱wana towen nov gum-Yidipt nukuweiy, ne?’ \p \v 29 “Iligen anilivan towen, ivag anpwa̱yat Moses, mo isawl, ikoulup, in isik ven yagan Midiyan, ivays son nakwav, ikopwes nitun tawaw asteiy. \p \v 30 “Isesun ee... bweilim sinawavas ikous, ininoun wanawoud, koy Sinay waseg. Ta-ivag ven, makawan. E, Moses mo ikin gum-liba̱lab son inakov nigidaged amweilok yageivein waseg. \p \v 31-32 “Moses ikin, isunasun nanon, isineikim va̱gan kid bikinbunik, mo iligen aygan Yowbad, ilana, ‘Yey tamumwey siYowbad yey; yey Ebelam naYowbad yey; yey Aysak naYowbad yey; yey Yekob naYowbad yey.’ Moses iligen mo itat won, anpwa̱yat bikin Guyaw Towen. \p \v 33-34 “Yowbad idibek ilana, ‘Kwablev musandol, kusew, peinan ven towen waseg nases. Awoum sona musandol bukumey. Bo akin min-Yidipt iyagages gungamag, bo aligen ildeilids, bo abus va̱gan kid bakatinabwes; e, tut towen kum bakayabeim kid bukun Yidipt, wotet towen silma̱nin.’ \p \v 35 “Mtowen Moses, min-Yisleil kweiboug nipiyaves, nilansa, ‘Kal nisekeim muguyaw o mukwaleiwag towen?’ O Yowbad gog, gum-liba̱lab waseg, bo isek nakaleiwag o nawotet va̱gan kid bikatinabwes Yowbad nagamag. Gum-liba̱lab towen Moses nikin amweilok waseg. \p \v 36 “Moses mo imgwayes gamag tasiyas, peinan nawotet tawtoun, Yidipt waseg, o Yol Bwabwel waseg, o sinawavas bweilim wanawoud waseg, nawotet tawtoun, mamagina Yowbad naman mulin. \p \v 37 “Mtowen Moses nidibakes min-Yisleil, ilana, ‘Igaw teitan wasigeis yakamiy, Yowbad mo bisek nawotet mo bimlavag palopit, mtowen ma̱wana yey.’ \p \v 38 “Towen Moses siney min-Yisleil babaw ininounas wanawoud, o gum-liba̱lab nilivan son Moses koy Sinay waseg, ikatipel ansinap mo isekes tibdayas, tammwayas tasiyas, o mwamov liva̱nen bo isekeids. \p \v 39-40 “Tage tammwayas tasiyas nag sivines biliganes Moses anilivan; ipiyaves, waninous kid sivines beiyums bineis Yidipt. Mapuna idibakes Elon, ilansa, ‘Kubun dayowbads va̱gan bimgwayeids, peinan mtowen Moses nitokeids nitalisawes Yidipt, nag kakakin ama̱wan nein.’ \p \v 41 “E, tut towen bo ibunis youd magin ma̱wan bulumakaw natun, o iluns o itapwa̱louls waseg kokotom towen, o imwa̱saws waseg youd towen nibunis wanimes. \p \v 42-43 “Yowbad mo ilisawes tasiyas, va̱gan tasiyas bikululs kid wamatan wutun babaw, ma̱wana palopit anilivan wanuwan Bukitab mamagina: \q1 ‘Adok bweilim lakatuvas wanawoud nukuweiys lun bulukwan, min-Yisleil yakamiy, va̱gan bukuluns waseg yey? \q1 Tage nukuyousis yowbad kweitan, yagan Molok, nukuwlules nabunatum, nukukokews; \q1 o nukukululs wamatan Lepan nawutun, o nukutapwa̱louls mikalelel waseg. \q1 Mapuna bakaweimiy banaweimiy palata-dadan ven Babilon.’ \p \v 44 “Tamumwey tasiyas ikokews Yowbad nabunatum wanawoud, peinan Yowbad nikatimlek Moses ankakin bunatum towen, ilana, ‘Kuwlul gunbunatum ankakin ma̱wan.’ \p \v 45 “Wankuyeim Yosuw imgwayes tibdayas, tamumwey tasiyas; sona bunatum towen nikokews, mo iyousis min-Kenan sipwepway, peinan Yowbad ikawmanayes gamag tasiyas, mo isawls wamtes tibdayas. Bunatum bunawen ises ee... mo isilamaw nakaleiwag Deibid. \p \v 46 “Yowbad isiwa̱youb waseg mtowen Deibid, o Deibid sivinan biwlul Yowbad nabunatum silma̱nin sitapwa̱loul Yekob tibun tasiyas. \p \v 47 “Togo Deibid nag iwlul nabunatum; natun gog Solomon iwlul Yowbad nabunatum towen. \p \v 48 “Tage liba̱lab naYowbad towen nag imasis wanuwan bunatum ven watinow waseg, nag. Palopit teitan Yowbad anilivan nilel mamagina: \q1 \v 49-50 ‘Yey a̱bag liba̱lab o kakeig nakabva̱wot wapwepway. \q1 Amata-bunatum bukuwlules yey gunbunatum? \q1 O amata-bunatum bukuwlules va̱gan bayeiwas wanuwan? \q1 Adok nag kadilokeimiy, peinan wanamag bo abun youd tasiyas.’” \p \v 51 Sitiben mo ilivan, ilana, “Singaya takakon yakamiy, Yowbad ta-ivag nakabivatus waninoumiy o watigamiy, nag; tut babaw kuyblebes Yowbad Kululuwan; ma̱wana tamumwey, ma̱wana yakamiy. \p \v 52 “Ta-kweitan palopit tammwayas ikatibomes, nag; babawa iyagages. O ikatimates palopit tasiyas, o palopit asilivan ma̱wana, ‘Igaw beim Tadidumwal, mtowen Kelis.’ E, Tadidumwal towen nukusilkodes-vak, nukuweiys. \p \v 53 “Min-liba̱lab nisekeimiy Yowbad nakaleiwag; tage nukupiyaves nakaleiwag towen; ma̱wana tamumwey, ma̱wana yakamiy.” \s1 Iweiys Sitiben \p \v 54 Iliganes anilivan towen, singay ikapasal nuwes, ikakilis kumtus, singay ikamliwes. \p \v 55 Tage Yowbad Kululuwan Bwanabwein son Sitiben nisesus, Sitiben ikin walba̱lab, ikin mititeilin Yowbad, ikin Yeisuw nitamanaw Yowbad wanaka̱tay. \p \v 56 Sitiben mo ilana, “Towen-o bo akin ikaliyow liba̱lab, o Gimgilitoun towen Yeisuw itamanaw Yowbad wanaka̱tay.” \p \v 57 Tasiyas gog bo iwaks avakaein, nag sivines biliganes livan towen, bo ikibwades tiges; ituts bineis biyousis kid Sitiben. \p \v 58 Iyousis Sitiben, mo itokes inawes watoulan ven, mo iweiys, dakul waseg. O tasiyas niyyaweids ya̱tal towen waseg inisis asikweim isenas wadadan toubwat teitan yagan Soul, va̱gan kid bimtakavet asikweim, mo ikawes dakul, iweiys Sitiben. \p \v 59 Igawa iwaways, Sitiben mo iwak, idow naGuyaw yagan, ilana, “Guyaw Yeisuw, kululuwag kukow.” \p \v 60 Mo ibasen kitatun, iwak avakaein, ilana, “O Guyaw awoum kumop asisinap towen kalbaleb;” mo ikanig. Toubwat towen Soul ikikin, idok wotet towen bwein. \c 8 \s1 Soul iyagages tayakelesiys \p \v 1 Misumkwey towen gamag mwasanin bo isilamaws kid biyagages tayakelesiys Yelusalem waseg; e, bo iyagagesa singay. Mapuna bo igayays ineis Yudiy o Samaliy, o vena babaw wasigeis. Misinaka takaweins liva̱nen Yeisuw nisesus Yelusalem, tasiyas sinawatan teiy. \p \v 2 Mwasanin gamag bwana̱bweins bo idibwanis takanig towen Sitiben, iva̱lams avakaein silma̱nin. \p \v 3 Tage Soul bo iyagages tayakelesiys, inineves tayakelesiys bunatum katanok katanok wasigeis, iyousis tawaw o vinay, itokes, inawes wa̱deil. \s1 Liva̱nen Yeisuw ikawes isekes min-Samaliy \p \v 4 O tayakelesiys tasiyas nigayays bo inawes liva̱nen Yeisuw vena babaw wasigeis. \p \v 5 Pilip in min-Samaliy wasiven kweitan wunovek waseg, isekes liva̱nen Mesay Kelis. \p \v 6 O min-Samaliy inganegs anilivan, ikines nawotet tawtoun, ninous katanok-wan va̱gan biliganes anilivan. \p \v 7 Pilip nawotet tawtoun; o tasiyas takayyeiluws ivag, mo iwaks avakaein, yeiluw mo ilisawes gamag tasiyas; o taguya̱gweys o takagayals ivag, mo ibweins. \p \v 8 Mapuna misikena gimgilis bo imwa̱saws avakaein. \p \v 9-11 Tamgameg yagan Saymon nises ven towen; min-Samaliy nikines nawotet, bo isom ninous. Mtowen Saymon bo ilivan, ilana, “Yey tatawtoun yey.” Bo iliganes anilivan, tasiyas guyawaw, o sisiyas toul, gamaga babaw, mo ilansa, “Adok natawtouna tonen, mamagina Yowbad natawtoun.” E, nagwa̱diven inganegs tamgameg towen, nameg nikines bo isom ninous. \p \v 12 Tage gamag babaw mo isimounids Pilip anilivan waseg, Yowbad nakaleiwag liva̱nen son Yeisuw yagan liva̱nen, ibapta̱yses tawaw o vinay. \p \v 13 Towen Saymon mo isimounid, ibaptays; ibaptays ikous, isesus son Pilip, ikikin nawotet tawtoun o naman mulin, bo isom nanon. \p \v 14 Takaweins liva̱nen Yeisuw igaw nisesus Yelusalem, iliganes min-Samaliy bo itams Yowbad anilivan waseg, mapuna ikayabes Pita son Yon bikines. \p \v 15-16 Pita son Yon isaps, mo initougs silma̱nin Yowbad Kululuwan Towen Bwanabwein binekes kid gamag tasiyas; peinan kweiboug nag inekes, deisa nibapta̱yses yagan Guyaw Yeisuw waseg. \p \v 17 Initougs ikous, mo isenas nimes wawous gamag tasiyas, Yowbad Kululuwan mo inekes. \p \v 18-19 Towen Saymon ikin takaweins liva̱nen Yeisuw siwotet ma̱wan, nisenas nimes gamag wawous, Kululuwan Yowbad mo inekes; towen Saymon mo isekes money, ilana, “Money towen kukow, maysan sinap towen. Sivinag sinap towen, namag kid basen gamag wawous va̱gan Kululuwan Yowbad binekes.” \p \v 20-23 Pita mo ikawtun taw towen, ilana, “Soum-wan mumoney kov waseg bigabum wadiginasim, peinan kudok kid bukugimwel Yowbad nasiwa̱youb. Ya̱koum tobwag gamag. Nag kweitan muwotet nises wasigeis yakamey. Yak nanoum bo ikaydodog wamatan Yowbad. Kadiloka kulavew amsinap towen kalbaleb; kunitoug Yowbad waseg. Adok mo biwid amsinap, peinan akakin-wan amkameiliw son amsinap kalbaleb bo ika̱lawt nanoum waseg.” \p \v 24 Saymon ikatimop anilivan, ilana, “Kunitougs Yowbad waseg va̱gan kid kalbaleb towen nag bimekeig yey.” \p \v 25 Pita son Yon asilivan kamnat waseg mo idibakes gamags liva̱nen siGuyaw Yeisuw, mo iyums ineis Yelusalem; o igawa wa̱ked inounas, livan towen bwanabwein mo isekes min-Samiliy, vena babaw wasigeis. \s1 Pilip inek gum-Idiyopiy teitan \p \v 26 Yowbad ikayeb gum-liba̱leb teitan inek Pilip, ilana, “Kutamanaw kunoun kun wa̱yals, kunoy ked makadewen meinoy neim Yelusalem nein Ges.” Ked towen waseg ta-ivag ven; maka̱wan. \p \v 27-28 Itamanaw, inoun, mo inek gum-Idiyopiy teitan, mtowen yunak, towen tamtakavatein Kandas namoney, mana̱wen vin min-Idiyopiy sikwin. E, yunak towen nitapwa̱loul Yelusalem waseg mo iyum in waniven. Hos ibiteilis inawag, isin wanuwan ivnivin Bukitab, palopit Isaya anilivan. \p \v 29 Yowbad Kululuwan mo idibek Pilip, ilana, “Kun, kunek taw towen wanawag nises.” \p \v 30 Pilip isawl, inek, iligen ivnivin anilivan palopit towen Isaya. Pilip ikatigan ilana, “Tabta kukwakin silawun livan towen?” \p \v 31 Iwa̱ge towen ilana, “Ta-ma̱wan bavkek bakakin. Magat teitan gamag bikatimlakeig, bo bwein.” Mo ilana, “Kumwen kum, kusin wa̱wag;” mo imwen, isin wadadan taw towen. \p \v 32-33 Bukitab wanuwan bo ivin lelel-nen mamagin, \q1 “Ma̱wana la̱miy gamag beiweiys, ta-ivag aygan; \q1 o ma̱wana bibwabwes wunuwunun sip, nag beiwey, bo bikka̱pay-wan. \q1 O gamag towen ma̱wan, nag bilivan. \q1 Asilivan tasiyas yaweid, inaya̱tal waseg. \q1 Anmwasin; ta-ma̱wan. \q1 Igaw ta-kal bilivan liva̱nen angamag taw towen, peinan bo ikanig.” \p \v 34 Yunak mo ikatugwan Pilip waseg, ilana, “Liva̱nen kavel? Palopit towen liva̱nen? O teitan gamag liva̱nen?” \p \v 35 Pilip isilamaw livan towen Bukitab wanuwan, mo ikatimlek liva̱nen Yeisuw, livan towen bwanabwein. \p \v 36 Igawa ininounas wa̱ked, yunak inganeg livan towen, wankuyeim isaps wayvagam; mo yunak ilivan, ilana, “Kukin yevagam towen. Tab kadilok bukubapta̱yseig yey.” \v 37 (-) \p \v 38 E, idibakes nagamag bisewas wag wadadan ked, mo ibus tasiyas asteiy, Pilip son yunak, ineis wayvagam, ibaptays son. \p \v 39 Ibaptays ikous, iga̱lags, Yowbad Kululuwan mo ikow Pilip, inow. Yunak na-ikin Pilip; anmwa̱neta ises. Mo inoun in wa̱ked, singay imwa̱saw. \p \v 40 Wankuyeim mwasanin iba̱nes Pilip nises Asot. Inoun in ita̱vin vena babaw, illivan liva̱nen Yeisuw gamaga babaw wasigeis, wankuyeim in isap Sisaliy. \c 9 \s1 Soul ikanavin nanon \r (Wotet 22:6-16; 26:12-18) \p \v 1-2 Mtowen Soul singay ikawkunes Yeisuw nagamags, sivinan kid bikatimates. Mapuna inek tanuwgwes lun sitovek avakaein, ilana, “Tab kadilok kulel let, va̱gan bakow banow basekes tanuwgwes bunsiyas sinagog ven Damasik waseg; igaw tanuwgwes tapwa̱loul tasiyas bivinis, mo beitams waseg gunawotet va̱gan banineiv kid kalisiy inoyes Yeisuw inaked, ked towen kalbaleb. Magat vinay o tawaws, mo bayousis gamag tasiyas, bayawen nimes, mo batokes, bameyes Yelusalem.” \p \v 3 Mtowen itam, isek nalet, ikow; siney nagamag mo ineis ee... kadilakusana Damasik, mititeilin avakaein imek Soul, ikaligwen matan. Mititeilin towen ma̱wana kavikawn meinoy neim walba̱lab. \p \v 4 Ikalouw wapwepway, iligen aygan teitan, ilana, “Soul, Soul, aveiyag wawun kuybilebeig yey?” \p \v 5-6 Iwa̱ge Soul, ilana, “O guyaw, kavel yak?” \p Ilana, “Yey Yeisuw, nukuybilebeig. Tage kutamanaw, kun ven towen wamatam, teitan gamag mo bilivnek muwotet va̱gan bukukwakin.” \p \v 7 Gamag tasiyas sisiy Soul ineis wa̱ked, itamanaws, bo isom ninous, peinan iliganes aygan; tage ta-kweitan gamag ikines. \p \v 8 Soul itamanaw, bo ikiplal matan, tage nag ikin, magina bo ikaw matan; mapuna iyousis naman mo itokes inawes ven towen Damasik. \p \v 9 Yam kweitoun isesuna-wan, matan nag ibwein, ta-ikam, ta-imoum, isesuna-wan. \p \v 10 Yeisuw nagamag teitan nises ven Damasik, yagan Ananiyas; anmikon waseg naguyaw idibek Ananiyas, ilana, “Ananiyas.” \p Ilana, “Yey-ay.” \p \v 11-12 Naguyaw mo ilivan, ilana, “Kutamanaw kun kunoy ked towen yagan Didumwal, e, kun Yud wanbunatum, kunev gamag teitan gum-Talisus yagan Soul, peinan bo intougig. E, igaw ininitoug, ikin taw teitan yagan Ananiyas isap, isen naman wa̱won, va̱gan matan beibwein.” \p \v 13-14 Ananiyas ikatimop aygan, ilana, “O Guyaw, gamag babaw ilansa, ‘Taw towen singay takalbaleb, singaya iyagages mugwamag Yelusalem waseg;’ o tut towen ikow inalet tanuwgwes lun sitovek avakaein silma̱nin kid biyawanim yakamey takavtagin yagam yak.” \p \v 15-16 Naguyaw mo idibek, ilana, “Kun kuwtel agulivan ma̱wan, peinan bo akaluweg nawotet taw towen silma̱nin bikow yagag vena babaw gimgilis wasigeis, o siguyawaw wamtes, o min-Yisleil wamtes. Igaw bakatimlek taw towen youda babaw kalbaleb igaw mo bilouvat peinan yagag yey bikow.” \p \v 17 Ananiyas iligen, inoun, isiw wabunatum towen naGuyaw nikatigik, isen naman wa̱won Soul, ilana, “Bwadag ya̱koum Soul, daGuyaws nikayabeig nam, silma̱nin matam bavag beibwein, o silma̱nin Yowbad Kululuwan Towen Bwanabwein biwekeim. DaGuyaws towen Yeisuw niwekeim yak wa̱ked.” \p \v 18 Nuwanaw mo ilatimatet matan, mo ikin bwein. Itamanaw mo ibaptays. \p \v 19 Kan ikam, amnan mo ibwein. \s1 Soul igeiguy Damasik waseg \p Soul siney Yeisuw nagamag ven Damasik waseg nisesus mwasanin yam waseg. \p \v 20 Tage nuwanaw iggeiguy sinagoga babaw wasigeis, ilana, “Mounid Yowbad natun, mtowen Yeisuw.” \p \v 21 Taliganeins anilivan towen bo isunasun ninous, ilivans, “Tabta taw towen tayagagein Yeisuw nagamag Yelusalem waseg, mo im wadavanuys silma̱nin biyousis tayakelesiys, mo binawes kid tanuwgwes lun situwa̱vek wasigeis?” \p \v 22 Tage Soul mo itawtouna singay, anilivan tawtoun waseg mo ikatimlakes min-Yudiy tasiyas misikesa Damasik waseg, va̱gan kid bikakinsa Yeisuw mounida Kelis; e, tasiyas bo ibol ninous, ta-ma̱wan bikatimapus aygan. \s1 Min-Yudiy sivines biyousis Soul \p \v 23-24 Yam mwasanin ikous, min-Yudiy illivans sisiyas, idokes ama̱wan bikatimates Soul; tage teitan gamag idibek Soul mo ikakin ninous. Tasiyas ikayyamats wawkwedan boul yam waseg o boug waseg; ikayyamats kid Soul bisap mo beiweiys. Ven towen nibasis boul watoulan. Gamag nitatos wadunan ked, ikayyamats. \p \v 25 Mapuna boug waseg inavamul idagis Soul in wanuwan kaynad avakaein, ikaygwagwes ee... in iton wapwepway watoulan boul, mo itamanaw inoun. \s1 Soul in Yelusalem \p \v 26 Soul inoun in Yelusalem, sivinan kid binekes Yeisuw nagamag; tage tasiyas iwenes, ilansa, “Adok mtowen Soul nag ikanavin nanon.” \p \v 27 Tage mtowen Ba̱nabas mo itok, inekes tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw, ilana, “DaGuyaws bo inek taw towen wa̱ked, ikin, ilivans son, wankuyeim ven Damasik waseg mo itawtoun, igeiguy Yeisuw yagan waseg.” \p \v 28 Min-Yelusalem tasiyas iliganes aygan towen, mo Soul inekes; siney tasiyas nisesus siwotet babaw waseg; e, mo itawtoun, yagan Yeisuw waseg, illivan. \p \v 29 E, illivans wasigeis min-Yudiy tasiyas takaga-Gilis, mo ikamnimans waseg, mapuna iyokons kid bikatimates. \p \v 30 Tage Yeisuw nagamag ikakinsa ninous bikatimates Soul; mapuna itokes Soul ineis Sisaliy, wankuyeim mo ikayabes in Talisus. \p \v 31 Tage tayakelesiys babaw nisesusa bwein, wawnuwan Yudiy, o Galiliy, o Samaliy. Nag aveiyag ilivatus; bwein-wan, ikatimweisisa babaws, itawtouns, ivna̱ses Yowbad; peinan Kululuwan Towen Bwanabwein bo ilabes, imlavags singaya babaws. \s1 Pita ivag Ayney mo ibwein \p \v 32 Pita ita̱vin inoun vena babaw wasigeis, mo iwloubus inekes Yowbad nagamag mwasanin nisesus ven yagan Lid. \p \v 33 Ven towen mo iban taguya̱gwey teitan yagan Ayney, bweilim kweinim kweitoun immasis wakaban, ta-ma̱wan binoun. \p \v 34 Pita idibek, ilana, “Ayney, Yeisuw Kelis bo iva̱geim kid bukubwein. Kutamanaw, kukow musag.” Iligen, nuwanaw mo itamanaw. \p \v 35 Mina-Lid o min-Selon tabebaws-wan ikines, mo isivins, Yowbad nakaleiwag ikawes. \s1 Dokas ikanig, mo imov vayuwein \p \v 36 Ven Yop waseg, Yeisuw nagamag na̱tan yagan Tabit, pinyuwein yagan Dokas; vin mana̱wen nawotet bwanabwein, singaya isiwyoubus tasiyas tasimavs. \p \v 37-38 Misumkwey towen ikatoun avakaein, mo ikanig. Iwidis won, isewas bunatum kasiyuwein wanuwan; o peinan Yop kadilakusana Lid, o peinan Yeisuw nagamag niliganes Pita nises ven towen Lid, mo ikayabes tawaw asteiy; inounas, inekes Pita, ilansa, “Nuwanaw kum, taneis Yop.” \p \v 39 Pita iligen, itamanaw, siney tasiyas mo ineis. Pita isap, im; itokes Pita inawes bunatum towen wanakaew nakanig nimsik-yay. Nakubukwabs babaws-wan itomos wadadan Pita ivva̱lams, ikatimlakes asikweima babaw, ilansa, “Kukin amakweim. Dokas, igaw son mwamovan nises, niba̱lal maynsiyas amakweim magayana.” \p \v 40 Pita ikayabes, ineis watoulan, ibasen kitatun, initoug Yowbad waseg, mo itouvin, inek nakanig, ilana, “Tabit, kukit.” Ilivan ikous, mo ikiplal matan, ikin Pita, ikit. \p \v 41 Pita iyous wanaman, mo itamnow; idawes tayakelesiys sisiyas nakubukwabs tasiyas, mo imeis, ikines Dokas bo imov. \p \v 42 Butun wotet towen in vena babaw Yop walasin, kalamwey babaw gamag mo isimounids Yowbad waseg. \p \v 43 Pita nisesuna Yop, yam babaw waseg; mimsikey Saymon wanbunatum, mtowen naba̱lal kaleivin man. \c 10 \s1 Pita inek Koniliy \p \v 1 Gum-Sisaliy yagan Koniliy, mina-Lom sitakanaviys sitovek; takanaviy tasiyas mina-Italiy. \p \v 2-3 Taw towen ansinap bwein, siney angamag ivna̱ses Yowbad; tuta babaw isiwa̱youb gamag wasigeis. E, tuta babaw initoug Yowbad waseg. Kweitan yam, kwayav waseg, igawa ininitoug, ikin magina gum-liba̱lab teitan imek, idibek, ilana, “Koniliy.” \p \v 4-6 Iggintov, ivag anpwa̱yat, mo ilivan, ilana, “O guyaw, aveiyag sivinam?” \p Gum-liba̱lab mo ilivan, ilana, “Peinan munitoug babaw, sona musiwa̱youb wasigeis tasimavs, mapuna Yowbad mo inuweim ya̱koum. Tut towen bweina kwayabes mugwamag mwasanin bineis Yop, bidibakes Saymon beim. Mtowen Saymon, yagan kwayuwein Pita, nises valeyin Saymon wanbunatum, towen tawtelein kaleivin man; nabunatum wakawalaw nises.” \p \v 7-8 Anelos ilivan ikous, inoun, in; Koniliy mo idawes nagamag asteitoun; tawwotets wanuwan nabunatum asteiy, sisiy natakanaviy tatanok. Takanaviy towen ansinap bwein, tuta babaw iwotet natovek waseg, mamagina takanawein aygan. Anelos anilivan ikatipel isekes ikous, mo ikayabes bineis kid Yop. \p \v 9 Iyam-nen, ya̱nay waseg, igawa wa̱ked inounas, ineis kadilakusan ven towen Yop, Pita mo imwen wakunuwatan bunatum silma̱nin binitoug waseg Yowbad. Peinan sibunatum mamanas kunuwatan. \p \v 10 Pita ivag anamoun, sivinan beikam. Igawa ikaleibwans wabunatum, matan makava isisawl, ikin magina youd kweitan. \p \v 11 E, ikin liba̱lab itavis, o mamagin kweim avakaein, matan palavas vatul iyawanis mo ikaygwagwes, italaves vatul waseg ee... in, iton watinow. \p \v 12 Wanuwan kweim towen man babaw nisesus, mansiyas inounas wapwepway kikeis waseg, o mansiyas itatets wapwepway o mansiyas sam pinpineis iyoyows wanakaew. \p \v 13 Pita ikin, mo iligen aygan teitan, ilana, “Pita, kun, kuweiy mansiyas man va̱gan bukukwam.” \p \v 14 Pita ikatimop aygan, ilana, “O Guyaw, adok nag, ta-ma̱wan ba̱kam man tasiyas, bwaboum. Kweiboug nag; adok nagein-vak nag.” \p \v 15 Vayuwein mo ilivan, ilana, “Magat Yowbad bivag bwein, bo bwein; awoum kupiyev; awoum kulana, ‘Bwaboum;’ awoum.” \p \v 16 Siva̱toun ivag ma̱wan, youd towen mo iyum in walba̱lab. \p \v 17-18 Igawa Pita ininuway, ilana, “Aveiyag silawun youd towen nakin?” Koniliy nagamag tasiyas mo isaps, ikatugwans wasigeis mwasanin gamag, ilansa, “Avanuy Saymon nabunatum?” Tasiyas mo ikatimlakes nabunatum mo ineis bunatum towen waseg. E, itamanaws wakoukwed, ikatugwans, ilansa, “Tabta amibwabwal mtowen Saymon Pita, ne?” \p \v 19-20 Pita, igaw wanakaew, ininuway waseg youd towen mwana nikin, Yowbad Kululuwan mo ilana, “Kutamanaw. Gamag mwasanin watinow nisesus, inineveims ya̱koum. Kun, kunekes, mo simwey tasiyas kunounas; awoum nuwam bikubukub, peinan yey tatoneig nakayabes nimeis.” \p \v 21 Pita mo ibus, inekes, ilana, “Yey-yaya, kunneveigs. Aveiyag wawun nukumeis?” \p \v 22 Ilivans, “Matovek teitan takalikay, ansinap kamnat, tuta babaw igoul Yowbad aygan, o min-Yudiy babaw ikakinsa ansinap bwein. E, Yowbad nataka̱yob bo idibek matovek, ilana, ‘Kudow Saymon Pita beim wambunatum, anilivan kuligen.’ Mapuna nikayabem nakam.” \p \v 23 Pita ilana, “Bwein, kumeis wabunatum kumasis, peinan bo ikwayav. Nubweig mo tanounas bitaneis.” Iyam nen mo ineis, sisiyas tayakelesiys mina-Yop mwasanin. \p \v 24 Akweiy yam mo isaps Sisaliy. Koniliy bo inmis Pita bo beim, mapuna mo idawes taliven sisiyas ansinva̱lams nikatuyouns nimeis. \p \v 25 Pita mo isap wanbunatum towen, Koniliy inek Pita, ikulul wamatan. \p \v 26 Tage Pita bo iyous wanaman itamnow, ilana, “Awoum kukulul wamatag, awoum; yey gamag ma̱wana yak.” \p \v 27 Igawa ilivans son Koniliy, isiws wanuwan bunatum, Pita mo iban gamaga babaw, nisinkunouks wabunatum nisesus. \p \v 28-29 Pita mo ilivan wasigeis, ilana, “Kukwakins gum-Yudiy nag bimek tobwag ven gimgeilin, nag bilakwen, nag bikaypuls son; bwaboum. Tage tut towen agumikon waseg, Yowbad bo ikatimlakeig bweina banekes tobwag ven gimgilis; awoum badok bwaboum. Mapuna nukudaweigs nam, nag apiyev. Kadiloka kudibakeigs wawun nukudaweigs nam.” \p \v 30-32 Wankuyeim Koniliy mo ilivan, ilana, “Yam kweivas nein wankuyeim, kwayav waseg, ka̱las itageg, ma̱wana tut towen nagein; e tutan nitoug kwayav yam towen waseg, yey ases wagunbunatum anitoug waseg Yowbad. Igawa aninitoug mo akin taw teitan itamanaw wamatag, anakweim gimagim seikwan. Taw towen mo ilivan ilana, ‘Koniliy, peinan munitoug babaw, o peinan musiwa̱youb babaw wasigeis tasimavs, Yowbad bo inuweim yak. Tuta towen kwayabes mugwamag mwasanin bineis Yop, bidibakes Saymon beim. Mtowen kwayuwein yagan Pita; valeyin anbwabwal nisesus son. Valeyin tawtelein kaleivin man; nabunatum wakawalaw-o nises.’ \p \v 33 “Mapuna akatima̱les gungamag mwasanin, niwekeims, o bo ikalin nuwag ya̱koum peinan nukum. O tut towen yakamey babaw wamatan Yowbad nakases, sivinem bakaligen daGuyaws nakaleiwag; aveiyag nidibakeim yak, kwatipel babaw kusekem.” \s1 Pita ilivan Koneliy nagamag wasigeis \p \v 34-35 Pita mo isilamaw anilivan, ilana, “Mounid akakin wamatan Yowbad gamaga babaw ya̱kids katanok-wan; o vena babaw gimgilis toubweins, kukin bivna̱ses Yowbad, Yowbad mo bikalin nuwan gamag tasiyas wasigeis. \p \v 36 “O Yeisuw Kelis, gamaga babaw daGuyaws towen. O Yowbad bo isek anilivan bwanabwein silma̱nin min-Yisleil yakamey, va̱gan beitaw nuwem. \p \v 37-38 “O yakamiy kukwakins liva̱nen gum-Nasalet towen Yeisuw; e, kweiboug Yon nigeiguy, nibapta̱yses gamag, wankuyeim Yeisuw isilamaw nageiguy Galiliy, ininoun in vena babaw Yudiy wasigeis; liva̱nen Yeisuw vena babaw ibekena, peinan Yowbad natawtoun iligob Yeisuw waseg, magina Kululuwan Towen Bwanabwein inek; mapuna ininoun ililabesa gamag babaw, o tasiyas Seitan niyagages, ilivan mo ibweins, peinan Yowbad son. Liva̱nen towen kukwakins-wan. \p \v 39 “O yakamey nakakin youda babaw nivvag vena babaw wanuwan Yudiy, o Yelusalem waseg; mo iweiys ikatikavates wakamweilok. \p \v 40-42 “Yam kweitoun Yowbad ivag, mo itamanaw vayuwein; gamag mo ikinbunikes. Tage gamaga babaw nag ikines; misinaka yakamey, kweiboug Yowbad nikatigikem takawein bulagan Yeisuw yakamey; bo nakakin neimov vayuwein; simey naka̱kam; simey naka̱moum; mo isekem mawotet va̱gan bakageiguy gamag wasigeis. E, kaggeiguy va̱gan gamag bikakins Yowbad nikatigik Kelis towen igaw mo bikaleiwag va̱gan bimop asisinap tamwamovs sisiyas takanigs. \p \v 43 “O towen Kelis, palopit tasiyas kweiboug nilivnakes towen tawidin sinap kalbaleb wasigeis tasiyas kalisiy bisimounids yagan waseg.” \s1 Yowbad Kululuwan inekes tobwag ven gimgilis \p \v 44 Pita igawa illivan anilivan towen, Yowbad Kululuwan mo inekes tasiyas taliganeins livan towen. \p \v 45-47 O min-Yudiy tayakelesiys tasiyas sisiy Pita nimeis bo isom ninous, peinan ikines Yowbad isiwyoubus tobwag ven gimgilis, Kululuwan Towen Bwanabwein bo ininekes tasiyas asibabaw-wan. Ikines tasiyas singaya iyakawanes Yowbad, o ilivans kaeig kweitan kweitan wasigeis, peinan Yowbad Kululuwan nises wasigeis tasiyas. Min-Yudiy tasiyas bo iliganes siya̱kawn o sikapleon amav, mapuna Pita ikatiga̱nes, ilana, “Kal bisilbwed sibaptays tasiyas? Tago-ma̱wan bitasilbwed. Bweina bitabapta̱yses peinan Yowbad Kululuwan bo inekes, ma̱wana ya̱kids kweiboug.” \p \v 48 Pita mo ikaleiwag bibapta̱yses kid Yeisuw Kelis yagan waseg. Sibaptays ikous, mo ilivans, ilansa, “Simayas yakamiy bweina tasesus, igaw yam mwasanin waseg mo bukuyums.” \c 11 \s1 Sinap towen Pita mo ika̱mat Yelusalem waseg \p \v 1 Yudiy waseg, takaweins liva̱nen Yeisuw sisiyas tayakelesiys bo iliganes sinap towen, mamagina tobwag ven gimgilis bo itimakes Yowbad anilivan. \p \v 2-3 Iyum Pita in Yelusalem, tayakelesiys tasiyas Yowbad nakabivatus wasigeis, mo ivtokes livan Pita, ilansa, “Ya̱koum bo kunekes tasiyas nag ivag Yowbad nakabivatus? Kwamtans simwey, ne? Bo igak!” \p \v 4-5 Pita mo ita̱kud liva̱nen nawotet towen, mamagina; “Yey nases Yop, anitoug Yowbad waseg; matag makava isisawl, kweitan youd akin, mamagina kweim avakaein, vatul iyawanis kweim to matan palavas, mo italaves ee... in iton watinow, wamatag-wan. \p \v 6 “Yey akinbunik, wanuwan kweim man babaw, mansiyas sam kikeis inounas watinow, o mansiyas bulawud kawka̱vek, o mansiyas ta-ivag nimes tage itatets wapwepway, o mansiyas sam pinpineis iyoyows wanakaew. \p \v 7 “Wankuyeim mo aligen aygan teitan idibakeig, ilana, ‘Pita, kun, kuweiy mansiyas man silma̱nin bukukwam.’ \p \v 8 “Yey akatimop livan towen, alana, ‘O Guyaw, ta-ma̱wan ba̱kam mansiyas man, bwaboum. Kweiboug nag. Adok nagein-vak nag.’ \p \v 9 “Vayuwein aygan towen, liba̱lab waseg, mo ilana, ‘Magat Yowbad bivag bwein, bo bwein; awoum kupiyev; awoum kulana; “Bwaboum.” Awoum.’ \p \v 10 “Siva̱toun ivag ma̱wan, youd towen mo iyum in walba̱lab. \p \v 11 “Misumkwey towen tawaw teitoun mo itamanaws wawkwedan bunatum towen nakasikey-yay; peinan gum-Sisaliy nikayabes nimekeigs. \p \v 12 “Yowbad Kululuwan mo idibakeig, ilana, ‘Simwey tasiyas kunounas; awoum bisunasun nanoum; bwein-wan.’ Sigwey tayakelesiys asteinim tatanok, tasiyas-nan, nakan, ka̱siw taw towen wanbunatum. \p \v 13-14 “Towen Koniliy nidibakem ilana, ‘Akin gum-liba̱lab nitamanaw wagunbunatum, ilana: “Kwayabes mwasanin gamag bineis Yop bidawes Saymon Pita beim; mtowen Pita mo bisekeimiy sinap bwanabwein; e, sinap to waseg, Yowbad mo bikatinabweimiy simwey tasiyas mugwamag wambwa̱bwan nisesus.”’ \p \v 15 “Asilamaw agulivan wasigeis tasiyas, Yowbad Kululuwan mo inekes tasiyas, ma̱wana ya̱kids kweiboug. \p \v 16 “Wankuyeim mo anuw daGuyaws anilivan mamagina, ‘Yon bo ibaptays soup waseg, tage yakamiy igaw Yowbad mo bibapta̱yseimiy Kululuwan Towen Bwanabwein waseg.’ \p \v 17 “Wanmugwana ya̱kids nitasimounids daGuyaws Yeisuw Kelis waseg, mo isiwyoubuds Yowbad Kululuwan waseg; tut towen mo isiwyoubus tasiyas ma̱wan. Yey ta-ma̱wan bavkek basilbwed Yowbad nawotet.” \p \v 18 Min-Yudiy tasiyas iliganes Pita anilivan, ta-ma̱wan bikatimapus aygan. Tage ikavasisa Yowbad, ilansa, “Tage Yowbad bo isiwyoubus tobwag ven gimgilis, va̱gan asisinap kalbaleb bilavewas, mo sona simwamov bisigagas.” \s1 Tayakelesiys ven Antiyok waseg \p \v 19 Kweiboug tanuwgwes-lun neiweiys Sitiben, ikous, mo iyablebes tayakelesiys Yelusalem waseg; mapuna igayays, mwasanin ineis Pinisiy, mwasanin ineis Saypilos, mwasanin ineis Antiyok; vena babaw waseg ikatpeles liva̱nen Yeisuw, tage misinaka isekes min-Yudiy tasiyas nikoulups nisesus ven wunsiyas; nag isekes livan towen gamaga babaw wasigeis, nag. \p \v 20 Tage sisiyas tasiyas min-Saypilos mwasanin o min-Saylin mwasanin ineis Antiyok mo isekes Guyaw Yeisuw liva̱nen bwanabwein, mina-Gilis wasigeis. \p \v 21 O peinan Yowbad ilabes, babawa gamag ikanavin ninous; mo isimounids Yeisuw waseg; mo ikatimweisis singaya babaw gamag. \p \v 22 Tayakelesiys tasiyas nisesus Yelusalem iliganes, mapuna ikayabes Ba̱nabas bein kid Antiyok. \p \v 23 Towen Ba̱nabas isap, ikakin Yowbad singay isiwa̱youb wasigeis tasiyas, mapuna ikalin nuwan avakaein; e, idibakes gamag tasiyas, ilana, “Kadiloka kusimkines, kutoukums daGuyaws inawotet waseg.” \p \v 24 Mtowen Ba̱nabas gimgilitoun towen, singaya isimounid Yowbad waseg, o itawtoun, peinan Kululuwan Yowbad son nisesus. Misiya̱mun towen Yeisuw nagamag ikatimweisis; bo ibabaw. \p \v 25-26 Wankuyeim Ba̱nabas in Talisus inineiv Soul, iban, mo itok; asteiy mo iyums ineis Antiyok. Nisesus Antiyok bweilim katanok, sitapwa̱loul waseg bo ikatimlakes tayakelesiysa babaw. Wanmugwana Antiyok waseg idokes magawen yeg Kelistiyan mo idawes tayakelesiys yiges tasiyas. \p \v 27 Misumkwey towen palopit mwasanin meinoy nimeis Yelusalem, imeis isaps Antiyok. \p \v 28 Teitan yagan Agabous; Kululuwan Yowbad ikatipel ansinap isek mtowen Agabous, mo itamanaw ilivan, ilana, “Kadilakusa bo bitalivatus tut kalbaleb, vena babaw wasigeis, peinan nag beikweis kweis, o nag beivag kan.” Magina bo ilivnek livan towen. E, anatut Kalodiw nakaleiwag waseg mo ikamat youd towen. \p \v 29 Mapuna tayakalesiys Antiyok waseg, tasiyas sam sivavag, idokes kid katanok katanok bimulouls; o muloul towen igaw mo biwyabes va̱gan bilabes tayakelesiys tasiyas Yudiy nisesus. \p \v 30 Imulouls ikous, mo isekes Ba̱nabas son Soul, ikawes, inawes Yelusalem, silma̱nin tayakelesiys situwa̱veks ven towen waseg. \c 12 \s1 Iweiys Yemes, mo Pita isenas wa̱deil \p \v 1 Misumkwey towen King Elod iyousis tayakelesiys mwasanin va̱gan kid biyagages. \p \v 2-3 Yemes, mtowen Yon tuwan, bo ibob kayon, pulut tanmunum waseg. Mapuna ikalin nuwes tasiyas min-Yudiy. O peinan ikalin nuwes, Elod mo iyous Pita, wik towen waseg min-Yudiy nag beikams bled son yist, bwaboum. \p \v 4 E, iyousis Pita, inawes wa̱deil, Elod siwotet isekes natakanaviys va̱gan bimtakavates Pita, natakanaviy tasiyas babiweis sinawatan teinim tatanok. Wananon idok, igaw beikous sagal towen yagan Kaltuwon, mo bitok Pita bisekes min-Yudiy va̱gan kid biyateles. \p \v 5 Igaw Pita nises wa̱deil, tayakelesiys singay ikalin nuwes, initougs, igilagels Yowbad waseg, va̱gan kid bileb towen Pita. \s1 Gum-liba̱lab ikatinob Pita \p \v 6 Pita nises wa̱deil yam mwasanin ikous, Elod idok yamtan yam mo biya̱tal waseg. E, bo iboug, Pita imasis wanuwein takanaviys, teitan palatan, teitan palatan, immasis, o sen bo iyawanis naman Pita, walitan palatan, walitan palatan; o takanaviys mwasanin itamanaws wakoukwed, imtakavatays deil towen. \p \v 7-8 Igaw immasis, Yowbad nataka̱yob isap, itamanaw wadadan Pita; mititeilin im imteil nuwan bunatum. Gum-liba̱lab towen im igipit Pita waviligan, iwgun, ilana, “Kutamanaw! Nuwanaw!” Anasen tatonen mo ikabilow wanaman. Mo ilana, “Amuwat kuyawen, musandol kuvaligev.” Ivag ma̱wan, mo ilivan, ilana, “Amukweim kusikam, mo kum kwabkunig yey.” \p \v 9 Nuwanawa inek, ikabkun; ineis; nag isimounid waseg youd towen gum-liba̱lab nivag; idoki mamagina matan isisawla mav. \p \v 10 Isaps koukwed kweitan, iwekes takanaviys nisesus; isiws isaps koukwed kwayuwein waseg, iwekes takanaviy nisesus; isiws isaps koukwed avakaein waseg, tanmunum; tatonen ikaliyow, mo isaps wavtakon ven; e inounas wavtakon ven, gum-liba̱lab nuwanaw mo inoun in. \p \v 11 Wankuyeim Pita mo ikakin, ilana, “Bo akakin mounid daGuyaws nikayeb gum-liba̱lab towen nikatinabweig Elod waseg, isilbwed gog asisinap waninous tasiyas min-Yudiy takalbalebs.” \p \v 12 Nanon idumwal ma̱wan, mo inoun in Meliy wanbunatum, mana̱wen Yon inan, Yon yagan kwayuwein Mak; o bunatum towen waseg, babaw gamag nikatuyouns nimeis innitougs Yowbad waseg. \p \v 13-14 Igipit wakoukwed; nakubukwab nawwotet, yagan Lod, mo in ilivan, “Kal yak kuggipit?” Iligen aygan Pita, sona namwa̱saw isiwlayum; nag ikaliyow koukwed, isawl in wanuwan bunatum, ilana, “Pita bo isap, nitet watoulan.” \p \v 15 Ilansa, “Adok nakabala̱wein yak.” \p Iw mana̱wen, ilana, “Mounida Pita nises.” \p Mo ilansa, “Adok aluwan-nan.” \p \v 16 Igaw Pita iggipit, mo ikaliyowes koukwed, ikines Pita; singaya bo isom ninous. \p \v 17 Tage Pita naman itamnow, ikatitun asilivan, mo ita̱kud ma̱wan siGuyaw nikatinob wa̱deil, mo ilana, “Kudibakes Yemes sen nagamag,” mo inoun in kweitan ven. \p \v 18 Iyam ga̱boug mo ivag mouvit wasigeis takanaviys siyas, peinan nag iba̱nes Pita. \p \v 19 Elod siney natakanaviys mo inineivs Pita; inineivs, bo nag. Mapuna iyateles natakanaviys, ikaleiwag mo ikatimates tasiyas. Wankuyeim mo ilisow Yudiy, iwloubus in Sisaliy, nisikey-yay. \s1 Elod ikanig \p \v 20 Elod singay ikawkunes min-Ta̱yil sisiy min-Sidon; o tasiyas sivines beimwas, mapuna isineikimas; wanmugwana imwas waseg Bilasit, mtowen nawotet King Elod wanbunatum; wankuyeim asilivan mo ikow isek King Elod va̱gan kid beimwas siney tasiyas. Iva̱ges ma̱wan peinan niggimweles kaeis Elod waniven. \p \v 21 Elod ikatigik siyam, ilana, “Yam towen waseg mo kumeis.” E, imeis, mo isap wamtes gamag tasiyas; bo isikam King kweiman, singay maynamnabwein, isin wakaban, mo iliwon wasigeis tasiyas. \p \v 22 Illivan ikous, mo iwaks, ilansa, “Nag kweitan gamag aygan ma̱wan; towen mamagina yowbad aygan.” \p \v 23 Nuwanaw Yowbad nataka̱yob mo iweiy King towen, peinan iba̱kew Yowbad yakawanan; ikasimwa̱mwat nuwan, mo ikanig. \p \v 24 Wankuyeim babaw gamag mo iliganes Yowbad aygan, vena babaw wasigeis. \p \v 25 O peinan siwotet bo ikous, Ba̱nabas son Soul mo ilisawes Yelusalem, sisiy itokes teitan gamag yagan Yon, yagan kwayuwein Mak. \c 13 \s1 Isekes siwotet Ba̱nabas son Soul \p \v 1 Ven Antiyok waseg, tayakelesiys wasigeis palopit mwasanin nisesus, o mwasanin takatimlakeins Yowbad nakaleiwag. Teitan yagan Ba̱nabas; tayuwein Simiyon, mtowen yagan kwayuwein Wobug; tatounun gum-Saylin yagan Lukiyos; tavasin Manen, son Elod asibweilim katanok-wan, kweiboug niskuls son towen, min-Galiliy siguyaw avakaein Elod; o tanimen yagan Soul. \p \v 2 Tasiyas ivna̱ses Yowbad nawotet, ipsapos silma̱nin; Kululuwan Towen Bwanabwein mo inekes, ilana, “Kadiloka kuta̱mes Ba̱nabas son Soul silma̱nin wotet kweitan bakatigik siwotet.” \p \v 3 Mapuna ipsapos innitougs Yowbad waseg, mo isenas nimes wawous tasiyas, ikayabes silma̱nin wotet towen. \s1 Ineis Saypilos igeiguys \p \v 4 Peinan Yowbad Kululuwan nakaleiwag ma̱wan towen, bo ikayabes, iwloubus, ineis Selusiy, itouws wa̱wag, ikuks ineis Saypilos. \p \v 5 Ineis wanakaew ven yagan Salamis, mo igeiguys Yowbad anilivan, min-Yudiy sisinagog nisesus ven kweitan kweitan wasigeis. Sisiy Yon, mtowen illabes. \p \v 6 Sim towen ikanpeles, isaps palatan, ven yagan Pepos, mo ilouvats sisiy tamgameg teitan, gum-Yudiy, yagan Ba̱yosuw; gamag babaw idokes palopit teitan; nag gog, tayyaweid. \p \v 7-8 Gabman-nen ven towen, yagan Segipawl, tassinap teitan. Mtowen Ba̱yosuw son Segipawl nisesus. Segipawl idawes Ba̱nabas son Soul bimeis, sivinan kid biligen Yowbad aygan, tage tamgameg towen Elaymas idoki bisilbwed; nag sivinan gabman towen biligen Yowbad nakaleiwag. (Yagan Ba̱yosuw takativin bein kaeig kweitan Elaymas.) \p \v 9-10 Mapuna Soul, nidokes yagan piniyuwein Pawl, bo itawtoun singay, peinan son Kululuwan Yowbad, ikinbunik tamgameg towen, ilana, “Seitan natun ya̱koum, singay takalbaleb o tayyaweid yak; tuta babaw kusilbwed sinap bwein, tuta babaw sivinam Yowbad inaked bukukididog. \p \v 11 “E, tut towen Yowbad bo beiweiy matam; tut mwasanin nag matam beikin ka̱las mititeilin, peinan bo beikaw matam.” Nuwanawa matan mo ikaligwen, wankuyeim mo ikaw singay dadub. Ininoun, inineiv kavel biyous naman va̱gan bitok, peinan ta-ma̱wan bikin inaked. \p \v 12 Gabman towen Segipawl ikin wotet towen, mo isimounid Yowbad waseg; iligen daGuyaws nakaleiwag, waseg isom nanon. \s1 Paul son Ba̱nabas ineis Antiyok ven Pisidiy waseg \p \v 13 Pawl siney nagamag mo ikuks, ilisawes Pepos ineis Pelig, wawnuwan ven avakaein Pampiliy; tage Yon ilisawes, iyum in Yelusalem. \p \v 14 O tasiyas ikanpeles Pelig ineis Antiyok, ven Pasidiy waseg; isaps ven towen; Sa̱dad waseg mo isiws wanuwan sinagog, tapwa̱loul silma̱nin. \p \v 15 Tapwa̱loul waseg ivinis Bukitab, Moses nakaleiwag kweitan yageivein o palopit asilivan kweitan yageivein; ivinis ikous, mo tanuwagan sinagog idibek teitan ikatugwan wasigeis Pawl son Ba̱nabas, ilana, “Sigwey yakamiy, kukin amisinap nises, kadiloka kugeiguys gamag babaw wasigeis.” \p \v 16 Pawl mo itamanaw, itamnow naman, ilana, “Min-Yisleil yakamiy, o tagouluns Yowbad yakamiy, kunages agulivan. \p \v 17 “Min-Yisleil ya̱kids, daYowbads bo idawes tamumwey, igawa nisesus Yidipt; e, ilabes mo itawtounsa singay; o natawtoun waseg imgwayes, mo isaps va̱gan bineis kid wasiven tatineis. \p \v 18 “Wankuyeim sinawavas bweilim wanawoud mo imgwayes tasiyas, o singay moumouvit, peinan tuta babaw takakons tasiyas. \p \v 19-20 “DaYowbads mo iweiys ven kweinim kweiy, Kenan wawnuwan. Yowbad nisekes tamumwey sipwepway towen; e nisesus ven towen bweilim babaw, lakatuvas sinawanim bweilim. Wankuyeim mo isekes situwa̱vek va̱gan bikaleiwags wasigeis. Tasiyas ikaleiwags bweilim babaw ee... mo isilamaw nakaleiwag palopit towen Samwel. \p \v 21 “Wankuyeim mo ivag sivines siking kid beivag; initougs waseg Yowbad, mo isekes siking teitan, Kis natun yagan Soul, anakum Binyamin, anbweilim sinawavas. \p \v 22 “Wankuyeim Yowbad mo ipiyev king towen Soul; siking kweivaw mo ikatipel isek mtowen Deibid. Liva̱nen Deibid Yowbad nilivan, mamagina, ‘Bo aban Desiy natun Deibid, ikalin nuwag waseg; mtowen biwtel youda babaw ma̱wana nanoug yey.’ \p \v 23 “O ma̱wana Yowbad kweiboug-o nilivnek; tut towen bo isek Deibid tabun nawotet va̱gan bikatinabweids min-Yisleil ya̱kids. O Deibid tabun towen yagan Yeisuw. \p \v 24 “Yon bo ikidumwal ked wamatan Yeisuw, inageiguy min-Yisleil babaw wasigeis, va̱gan bilaves kid asisinap kalbaleb, mo bibapta̱yses. \p \v 25 “Yon nawotet iyakous, mo ilivan mamagina, ‘Kuninuways kavel yey. Yey nag Kelis mtowen kukwayamats, nag. Tage watibweloug teitan bo beim; nag kadilokeig bakulul wamatan va̱gan bakablev nasandol, nag. Peinan towen guyaw avakaein.’ \p \v 26 “Sigwey, Ebelam tibun yakamiy, o kalisiy yakamiy kugoulus Yowbad, anilivan bo isekeimiy va̱gan bikatinabweimiy. \p \v 27 “O min-Yelusalem sisiyas situwa̱veks nag bikakins mtowen Yeisuw bikatinabweids; o nag bikakins palopits asilivan Bukitab wanuwan. Asilivan tasiyas Sa̱dad katanok katanok, tapwa̱loul waseg, ikatilutegsa mav tage nag bikakins silawun. Mapuna mo iyateles mtowen Yeisuw; o ma̱wana nikatigik kweiboug-o liva̱nen Yeisuw, Bukitab waseg, nagein gog mo ikamat liva̱nen ma̱wana nilivnek. \p \v 28 “E nag iba̱nes ansinap kalbaleb va̱gan beiweiys, tage bo initougs takaleiwag towen Paylat bikatimet kid. \p \v 29 “E liva̱nen babaw nises Bukitab wanuwan, mo iwteles ma̱wan; e, imat, ikaygwagwes wakamweilok ee... inibwis, mo ikawes inawes, isewas watakunumwan. \p \v 30 “Yowbad mo iyakit, itamanaw vayuwein. \p \v 31 “Tasiyas kweiboug sisiy Yeisuw nitanouys ven Galiliy waseg ineis Yelusalem; e, tasiyas yam babaw ikines Yeisuw, bo imov. Asilivan tasiyas mo isekemas yakamey, o isisekes-vak gamag babaw wasigeis. \p \v 32-33 “O livan towen bwanabwein kasekeimiy yakamiy, o youd towen kweiboug-o Yowbad nilivnek tamumwey wasigeis. O nagein gog youd towen bo ikamat wasigeis ya̱kids, tamumwey tibsiyas ya̱kids, peinan Yeisuw igawa wakanig nises, Yowbad mo iyakit vayuwein. Liva̱nen nises Sam kwayuwein waseg, mamagina: \q1 ‘Ya̱koum natug yak. Nagein mo nukumlavag natug.’ \p \v 34 “Igawa wakanig nises bo ikit; nag bikanig vayuwein, nag. Won nag beipwas, nag. Liva̱nen nises, Yowbad anilivan mamagina: \q1 ‘Gunasiwa̱youb waseg Deibid, tage igaw mo basekeim yak.’ \p \v 35 “E, livan nises kweitan Sam waseg, mamagina, \q1 ‘Mugwamag towen kukwayus, nag bukutam won beipwas, nag.’ \p \v 36 “Deibid inatut ven watinow waseg, bo ikokew Yowbad nakaleiwag; mo ikanig, inekes timen, won tonen bo ipwas. \p \v 37 “Tage Yeisuw won nag ipwas, peinan Yowbad bo iyakit vayuwein. \p \v 38-39 “O sigwey yakamiy, kunages amalivan, kadiloka kukwakins towen anmwa̱net biwid adsinaps kalbaleb. Adsinapsa babaw, Moses nakaleiwag waseg na-ikadilok biwid; tage kukin bitasimounids waseg Yeisuw, mo biwid adsinaps kalbaleb, babaw-wan; Yowbad mo binumlev, beikous. \p \v 40-41 “Palopit kweiboug-o anilivan mamagina: \q1 ‘Tayyagays yakamiy, kukines gunawotet, beisom ninoumiy, mo bukumta̱mats. \q1 Peinan mitut waseg gunawotet bawtel; \q1 gamag mwasanin bikatimlakeimiy gunawotet towen, \q1 tage nag bukusimounids; nag.’ \m E, palopit anilivan mamagin. Kadiloka kuvna̱seimiy, mata ge tut wanakougwaw livan towen bikwaneimiy.” \p \v 42 Pawl nageiguy ikous, isaps wamnat, gamag babaw mo initougs wasigeis, sivines kwayuwein Sa̱dad mo bisekes livan towen. \p \v 43 Ikous tapwa̱loul, sinagog towen waseg, gamag babaw bo ikabwa̱kuns wasigeis Pawl son Ba̱nabas, min-Yudiy babaw, sisiyas tawaw tadidumwals mwasanin, tasiyas kweiboug nikawes min-Yudiy asisinap. Pawl son Ba̱nabas mo ilivans wasigeis tasiyas, iguyes silma̱nin bisimkines Yowbad nasiwa̱youb waseg. \p \v 44 Katanok wik ikous, Sa̱dad waseg, ven towen gimgilis babaw ikatuyouns nimeis, sivines kid biliganes liva̱nen Yowbad. \p \v 45 Tage Yudiy gimgilis, ven towen waseg, bo igeg ninous, peinan gamag babaw sivines biliganes anilivan Pawl, mapuna ikamnimans sisiyas Pawl nagamag, sona siyagay. \p \v 46 Pawl son Ba̱nabas mo iwons, ilansa, “Kadilok wanmugwana bakasekeimiy Yowbad liva̱nen. O peinan kupiyaves livan towen, o peinan kupiyaves ked silma̱nin mwamovamiy nag beikous, takaleiwagsa yakamiy. Adok livan towen bo bakasekes tobwag ven gimgilis wasigeis. \p \v 47 “DaGuyaws nikalawagem ma̱wan, peinan Bukitab waseg anilivan nises mamagina, \q1 ‘Bo akalawageim, vena babaw sikamnat ya̱koum; \q1 Va̱gan bukuymoves vena babaw gimgilis wadaban pwepway.’” \p \v 48 Vena babaw gimgilis iliganes Pawl anilivan towen, bo imwa̱saws; ikalin nuwes Yowbad waseg, anilivan towen silma̱nin. O peinan Yowbad nikaleiwag mwasanin son simwamov mo bisigagas, tasiyas bo isimounids Yowbad waseg. \p \v 49 Gamag tasiyas mo ikawes liva̱nen Yowbad, inawes vena babaw wasipalatan. \p \v 50 Tage min-Yudiy bo ikamliwes Pawl son Ba̱nabas, mo ivtokes livan. Mwasanin iliganes asilivan, guyvinay siyas nasiwa̱youbs, sisiyas tamumwey mwasanin; wankuyeim mo iva̱ges asisinap kweitan, ipiyaves Pawl son Ba̱nabas, iyagages; ikayabes kid bineis kweitan ven. \p \v 51 Tage tasiyas Pawl son Ba̱nabas ikatsapis kikeis, musamusan ven towen waseg, peinan ipiyaves ven towen gimgilis. Tasiyas mo inounas wa̱ked, ineis Ikoniyam. \p \v 52 Tasiyas gog nikawes liva̱nen Yeisuw bo imwa̱saws, peinan Kululuwan Yowbad sisiy tasiyas. \c 14 \s1 Pawl son Ba̱nabas ven Ikoniyam waseg \p \v 1 Ma̱wana ven towen nilisawes, ma̱wana ven towen Ikoniyam waseg, isiws wanuwan min-Yudiy sisinagog, igeiguys; e, tasiyas min-Yudiy o mina-Gilis, tabebaws-wan, mo iliganes asilivan tawaw tasiyas asteiy. \p \v 2 Tage min-Yudiy mwasanin ipiyaves asilivan, ivtokes livan; mapuna tobwag ven gimgilis ikanavin ninous mo ikamliwes Yeisuw nagamag. \p \v 3 Isesus ee... imwemway-nen; e, illivans liva̱nen Yeisuw nasiwa̱youb; nag iwenes gamag, nag. O Yeisuw bo ilabes, siwotet tawtoun mo iwteles, wayagan Yeisuw; magina naman mulin Yowbad. \p \v 4 Gamaga babaw ven towen waseg mo ilivis, mwasanin ilabes Yudiy gimgilis, mwasanin ilabes takaweins liva̱nen Yeisuw. \p \v 5 Wankuyeim tasiyas tapiyaveins livan towen mo isilamaws sinap kweitan. Min-Yudiy mwasanin, sisiyas vena babaw gimgilis, sisiyas ven towen gabman-nen, asibabaw idokes biyagages Pawl son Ba̱nabas, beiweiys dakul waseg, bikatimates kid. \p \v 6-7 Tasiyas Pawl son Ba̱nabas bo iliganes livan towen, mo isawls ineis Lisitil o Da̱biy o vena babaw wawnuwan ven avakaein Lakeyoniy; mo igeiguys liva̱nen Yeisuw, vena babaw wasigeis. \s1 Pawl son Ba̱nabas ven Lisitil waseg \p \v 8 Taguya̱gwey teitan isin ven Lisitil waseg, kaken paleyuna ipam; ta-ma̱wan binoun. Igaw-o inan nikopweyay ma̱wan-wan. \p \v 9-10 Pawl isap, ilivan gamag babaw wasigeis, o taw towen iligen. Pawl mo ikinbunik taw towen, ikakin inanamis nises waseg Yeisuw va̱gan bivag kid mo beibwein; mapun mo ilivan, aygan avakaein, ilana, “Kutamanaw, kutadamoms;” taw towen mo ipel, itamanaw, inoun. \p \v 11 Gamag babaw ikines Pawl nawotet towen, mo iwaks, aga-Lakiyoniy waseg, ilansa, “Dayowbads bo imlavags gamag, bo ibus, ilakewaneids ya̱kids gamag ven watinow.” \p \v 12 Ba̱nabas idokes Yupit, peinan siyowbad yagan Yupit; Pawl idokes Makiyul, peinan talliwon. \p \v 13 E, tanuwagan lun silma̱nin Yupit nises ven towen, o lun buntuman nises ven towen koukwed wadadan. Towen ivaniyel asipay bulumakaw wasigeis, mo itokes, sivinan kid beiweiys bulumakaw mansiyas, va̱gan gog beiluns wasigeis Ba̱nabas son Pawl, o gamag babaw ninous bo ma̱wan, bo bilabes tanuwagan lun. \p \v 14-15 Tasiyas Pawl son Ba̱nabas iliganes, mo isiledes asikweim, peinan singaya igeg ninous, mo isawls, inekes gamag babaw. Ages avakaein ilivans, ilansa, “Tawaw yakamiy, awoum kuva̱ges ma̱wan. Yakamey gamag ma̱wana yakamiy gamag; sinap bwanabwein bakasekeimiy va̱gan gog bukulavewas makava sinap towenan. Kadiloka kumekes Yowbad towen tamwamov, tabunin liba̱lab, o pwepway, o yol, o youda babaw waseg. \p \v 16 “Tut kweiboug Yowbad ita̱mes vena babaw gimgilis binoyes siked tatineis. \p \v 17 “Tage peinan Yowbad sivinan bukukwakins kid ansinap bwanabwein, nissekeimiy kweis o kaeimiy bweilim katanok katanok, va̱gan bukukwamuweips, bukumwa̱saws.” \p \v 18 Pawl ilivan ma̱wan, o singay keikay siwotet va̱gan bisilbwades ninous tasiyas; peinan singay sivines beiluns wasigeis. \p \v 19 Wankuyeim min-Yudiy mo isaps, Antiyok o Ikoniyam gimgilis, ivalutsa livan issekes gamag babaw wasigeis, iliganes mo iweiys Pawl, dakul waseg, mo ibiteilis, ilaves in watoulan ven; idokes kid bo imat. \p \v 20 Yeisuw nagamag ikatuyouns inekes Pawl nimmasis wapwepway; mo itamanaw, isuwvaw vayuwein wanuwan ven. Iyam ne-ga̱boug Pawl son Ba̱nabas mo ineis Da̱biy. \s1 Iyums ineis Antiyok, ven Siliy waseg \p \v 21 Ven towen Da̱biy waseg mo igeiguys, gamaga babaw iliganes asilivan, Yeisuw liva̱nen. Ikous, mo iyums ineis Lisitil; ilisawes Lisitil mo ineis Ikoniyam, ilisawes Ikoniyam ineis Antiyok. \p \v 22 Vena babaw wasigeis tasiyas asteiy ilabes Yeisuw nagamag silma̱nin kid bitawtouns; idibakes, ilansa, “Kadiloka kusimkines misimounid Yeisuw waseg, peinan tuta babaw a̱bads bigeg mo bitasiws wanuwan Yowbad nakabkaleiwag.” \p \v 23 Vena babaw wasigeis sivines tamumwey mwasanin, kalisiy bimtakavates tayakelesiys, mapuna itamnawes gamag mwasanin tasimounids Guyaw Yeisuw waseg, ipsapos katanok yam o akweiy, ininitougs waseg Yowbad, mo itapwa̱louls, isenas nimes wawous gamag tasiyas, intougis Yeisuw va̱gan bikimtuwes silma̱nin siwotet towen. \p \v 24 Ikous, ikanpeles Pisidiy, ineis Pampiliy. \p \v 25-26 Illivans liva̱nen Yeisuw ven Pelig waseg, mo iwloubus ineis Ataliy; itouws wa̱wag, ikuks, iyums ineis Antiyok, ven Siliy waseg. Kweiboug ven towen tayakelesiys nisekes siwotet, ininitougs silma̱nin Yowbad bilabes; e, misumkwey towen mo iyakousis siwotet. \p \v 27 Iyums ineis Antiyok, tayakelesiys mo ikatuyouns, imeis; ita̱kuds liva̱nen Yowbad nawotet tawtoun to niwtel wasigeis tasiyas, peinan bo ikaliyow koukwed va̱gan tobwag ven gimgilis mo bisimounids, beisiws bimekes Yowbad. \p \v 28 Pawl son Ba̱nabas tut kalamwey kadiveiyov nisesus sisiyas tayakelesiys tasiyas. \c 15 \s1 Ikaleiwags ven Yelusalem waseg \p \v 1 Isesusa ee... imwemway-nen mo gamag mwasanin meinoy nimeis Yudiy isaps Antiyok, ikatimlakes tayakelesiys, ilansa, “Kukin bukukwawes nakabivatus Ebelam, ma̱wana Moses nakaleiwag, bweina bikatinabweimiy Yowbad; kukin gog nag, bo nag.” \p \v 2 Pawl son Ba̱nabas mo itamanaws, ikamnimans sisiyas; mapuna tayakelesiys mwasanin ilansa, “Simiyas mwasanin kuneis Yelusalem va̱gan bukullivans simsimiyas min-Yelusalem tasiyas tayakelesiys situwa̱veks o tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw; e, liva̱nen Ebelam nakabivatus kwambuvisis va̱gan nanouds bidumwal.” \p \v 3 Mapuna ilisawes tayakelesiys ven Antiyok waseg, itanouys mo ikanpeles Pinisiy. Ikous, mo ikanpeles Samaliy. Vena babaw itita̱vins ikatimlakays, ilansa, “Tobwag ven gimgilis bo ikanavin ninous, isimounids waseg Yeisuw.” Tayakelesiys tasiyas iliganes, mo imwa̱saws avakaein. \p \v 4 Wankuyeim mo isaps Yelusalem, tayakelesiys babaw imulouls sisiyas tasiyas, o situwa̱veks imulouls, o takaweins liva̱nen Yeisuw imulouls. Pawl son Ba̱nabas mo ita̱kuds Yowbad nawotet babaw niwtel siney tasiyas. \p \v 5 Takaweins Yeisuw anilivan mwasanin, tasiyas Palisiy kweiboug niyakelesiys, tasiyas mo itamanaws, ilansa, “Kadiloka tobwag ven gimgilis bibwabwes momwes, bikanawes Moses nakaleiwag, mo beisiws biyakelesiys.” \p \v 6 Mapuna ikatuyouns takaweins liva̱nen Yeisuw, sisiyas tayakelesiys situwa̱veks, va̱gan bikaleiwags silma̱nin sinap towen. \p \v 7 Illivansa babaw ee... ikous, wankuyeim mo Pita itamanaw, ilana, “Sigwey yakamiy, kukwakins kweiboug-o Yowbad nakaleiwag waseg yey, va̱gan bakow liva̱nen Yeisuw, banow tobwag ven gimgilis wasigeis, va̱gan biliganes, mo bimwa̱saws. \p \v 8 “O peinan Yowbad ikakin ninous gamaga babaw, bo itimakes tasiyas; Kululuwan Towen Bwanabwein mo isekes, ma̱wana ya̱kids kweiboug. \p \v 9 “Bo isimounids waseg Yowbad, mo iwid asisinap kalbaleb, ma̱wana ya̱kids. Youda babaw ivag wasigeis tasiyas, ma̱wana ya̱kids. \p \v 10 “Tut towen awoum bitayagages nanon Yowbad, awoum bitakaleiwag moumouvit wasigeis budidayas tasiyas. Peinan tammwayas ilapes Moses nakaleiwag; ma̱wana ya̱kids, bo ilapeids, nag kadilokeids. \p \v 11 “Deisa towen daGuyaws Yeisuw bo isiwyoubuds va̱gan bitasimounids waseg, mo bikatinabweids; o tasiyas gog bo ma̱wan.” \p \v 12 Tasiyas babaw bo iliganes, isesusa ge ikika̱pays; wankuyeim mo ita̱kuds Ba̱nabas son Pawl, isekes liva̱nen Yowbad nawotet tawtoun, mamagin naman mulin nivag tobwag ven gimgilis wasigeis; o nawotet towen niwtel wasigeis tasiyas Ba̱nabas son Pawl. \p \v 13-15 Iliganes, igawa ge ikika̱pays; Yemes mo iliwon, ilana, “Sigwey yakamiy, kuliganes agulivan. Saymon bo idibakeids: Wanmugwana Yowbad ilokon tobwag ven gimgilis wasigeis va̱gan bidawes gamag mwasanin bikawes ansinap, o bikawes yagan tonen. E, mo ikamat youd towen, palopit kweiboug nilel Yowbad anilivan, mamagina: \q1 \v 16-18 “‘Ikous, mo ba̱yum baw, bawlulavaw Deibid nabunatum towen nigulekwes, \q1 Naven nises makaw; igaw mo bawlulavaw, mo biton bitadumwal beibwein. \q1 Bawtel ma̱wan va̱gan vena babaw gimgilis mo bineveigs siGuyaw yey. \q1 O silma̱nin tobwag ven gimgilis tasiyas nadawes gungamag tasiyas.’ \m DaGuyaws anilivan ma̱wan, o nawotet towen pwa̱mug-o ikamtel tammwayas wasigeis. \p \v 19 “Mapuna akaleiwag, awoum youd moumouvit bitasekes vena babaw gimgilis, tasiyas mwana nitouvins inekes Yowbad. \p \v 20 “Deisa takaleiwags wasigeis tasiyas va̱gan bipiyaves kan nimgwavis silma̱nin tobwag yowbad; awoum bisubwans; awoum beikams viniyonan man bo niskwen kayon neimat nanawan, o viniyonan man sona buya̱vin. Misinak. \p \v 21 “Peinan nagwa̱diven ivnivins Moses nakaleiwag Sa̱dad katanok katanok, vena babaw wasigeis. E, vena babaw sisinagog wasigeis tageiguys ivinis Moses nakaleiwag, igeiguys.” \s1 Kaleiwag towen ikawes inawes Antiyok \p \v 22 Takaweins liva̱nen Yeisuw, sisiyas tayakelesiys situwa̱vek, sisiyas tayakelesiysa babaw, idokes bikayabes sigamag mwasanin, sisiy Pawl o Ba̱nabas bikawes silet binawes Antiyok. E, ikayabes tayakelesiys guyawaw asteiy, teitan Yudas, yagan kwayuwein Ba̱sabas, tayuwein yagan Saylas. \p \v 23 Let towen nikawes nakalelel mamagina: \q1 “Kalin nuwem budimayas yakamiy, Antiyok gimgilis, o Siliy gimgilis, o Silisiy gimgilis, tobwag ven gimgilis tayakelesiys yakamiy. Yakamey takaweins liva̱nen daGuyaws Yeisuw, simayas tayakelesiys situwa̱vek ven Yelusalem waseg. \q1 \v 24 “O peinan nakaligen simayas mwasanin bo iva̱ges moumouvit wasigeis yakamiy, o ibol ninoumiy yakamiy asilivan waseg. O yakamey nag kakayabes tasiyas, nag; ninousa tasiyas niweis. \q1 \v 25-26 “Mapuna ninom yakamey bo katanok-wan va̱gan bakakayeb tawaw mwasanin biwekeimiy, sisiyas Ba̱nabas son Pawl. O yakamiy o yakamey, babaw ya̱kids ikalin nuwads tawaw tasiyas Ba̱nabas son Pawl, peinan tuta babaw inounas abkanig waseg, daGuyaws Yeisuw Kelis silma̱nin. \q1 \v 27 “Mapuna nakakayabes Yudas son Saylas, biwekeimiy, mo bidibakeimiy ma̱wana nakalel malet towen waseg. \q1 \v 28-29 “O simey Yowbad Kululuwan kadok kid nag kweitan kaleiwag moumouvit bakasekeimiy; tage kadiloka kupiyaves kalbaleb sinap tasiyas, viniyonan man nimgwavis silma̱nin tobwag yowbad, o buyav, o viniyonan man bo niskwen kayon neimat nanawan, o makava kanavay. \q1 “Magat bukuvna̱ses kaleiwag towen bo bukusesusa bwein, bukutawtouns. \q1 Taneimiyo.” \p \v 30 Bo itanouys, mo inounas, ineis Antiyok. Tayakelesiys babaw ikatuyouns imeis, mo isekes silet towen. \p \v 31 Ivinis let towen, bo imwa̱saws, peinan bo ikambuvis ninous, bo idumwal. \p \v 32-33 O Yudas son Saylas, peinan palopit tasiyas, asilivan babaw wasigeis mo igeiguys tayakelesiys wasigeis, mapuna itawtouns. Nisesus sisiyas ee... imwemway-nen; mo imulouls wasigeis, itanouys, iyums, inekes tayakelesiys tasiyas kweiboug nikayabes niweis. \v 34 (-) \p \v 35 Pawl son Ba̱nabas sisiy tageiguys mwasanin, nisesus Antiyok, illivans liva̱nen Yeisuw, o Yowbad anilivan bwanabwein ikatimlakays. \s1 Ba̱nabas ilisow Pawl \p \v 36 Yam mwasanin ikous, Pawl mo idibek Ba̱nabas, ilana, “Kum, taneis, takines tayakelesiys vena babaw, kweiboug-o nitaguyes liva̱nen Yeisuw; mo bitakin ama̱wan sikasis.” \p \v 37 Ba̱nabas itam, ilana, “Bwein;” ilana, “Adok sod Yon bitanounas.” Yon yagan kwayuwein Mak. \p \v 38 Pawl ipiyev, ilana, “Nag, peinan kweiboug nilisaweid ven Pampiliy waseg, ipiyev dawotet, iyum. Nag kadilok sod bitanoun. Bweina bises.” \p \v 39 Mapuna ikamnimans. Ba̱nabas son Mak mo ilisawes Pawl, ikuks ineis Saypilos. \p \v 40-41 Tage Pawl idow Saylas; tayakelesiys initougs waseg Yowbad, sivines kid Yowbad bilabes tasiyas asteiy mo inounas, ikanpeles Siliy o Silisiy, vena babaw wasigeis ilabes tayakelesiys, va̱gan kid bitawtouns. \c 16 \s1 Timotiy inekes Pawl son Saylas \p \v 1 E, isaps Da̱biy, ikanpeles, mo ineis Lisitil. Ven towen waseg mo iba̱nes taw teitan, kweiboug-o niligen liva̱nen Yeisuw. Mtowen yagan Timotiy, inan vinen-Yudiy, isimounid Yeisuw waseg; taman gog guma-Gilis. \p \v 2 Tayakelelsiys ven Lisitil waseg o Ikoniyam waseg idokes kid Timotiy singay tadidumwal. \p \v 3 Pawl sivinan taw towen sisiy bineis, mapuna ibob momwan, magina Ebelam nakabivatus; peinan gamag babaw ikakins Timotiy taman guma-Gilis; o peinan min-Yudiy babaw nisesus ven towen, o Pawl nag ivag sivinan tasiyas bivtokes livan, mapuna mtowen Timotiy ibob momwan. \p \v 4 Igawa ikaninapels ven katanok katanok wasigeis, mo ikatpeles sikaleiwag isekes, kweiboug nikalawages Yelusalem waseg. Tasiyas takaweins liva̱nen Yeisuw, o tayakelesiys situwa̱veks, isekes sikaleiwag, ilansa, “Kadiloka kuvna̱ses.” \p \v 5 Mapuna tayakelesiys iyamweis sisimounid; o yam katanok katanok ikatimweisis, mo ibabaws. \p \v 6 Ikanpeles ven avakaein Piligiy, ikous mo ikanpeles ven avakaein Galetiy. Yowbad Kululuwan mo isilbwades, awoum bisekes asilivan min-Esiy wasigeis. \p \v 7 Wankuyeim mo ineis Misiy, sivines kid bineis Bitiniy; iyokonsa, nag; peinan nag beitam Kululuwan Yeisuw. \p \v 8 Misiy ikanpeles ikous, mo iwloubus ineis Tilowas. \p \v 9 O boug waseg, Pawl matan isisawl mav, magina ikamikon, ikintuwen ikin wa̱yol ikin gum-Masidoniy itamanaw iton palatan, ilana, “Kudopel kum wamaven Masidoniy, kulabem yakamey.” \p \v 10 Pawl ikikin ikous; bo ikatima̱mal, sivinan kid bidopel bein Masidoniy; kadok kid Yowbad nidawem bakan bakasekes tasiyas liva̱nen Yeisuw. Ninom katanok-wan. \s1 Lidiy iyakelesiy \p \v 11 Kakilev Tilowas, kadumwala kan Samotiles kamasis; neiyam nen ka̱kuk ee... ka̱lug Niyapolis. \p \v 12 Niyapolis waseg ka̱bus kan Pilipay, ven towen wunovek wawnuwan Masedoniy; mina-Lom babaw o mina-Lom sitakanaviy babaw nisesus ven towen waseg. Yam mwasanin kasesuna ven towen. \p \v 13 Sa̱dad waseg kadoki gamag mwasanin ininitougs o ititapwa̱louls Yowbad waseg wadadan lay kweitan; mapuna kasap adunan ked kan lay towen, kawekes vinay mwasanin, kakaypul simayas; kallivan. \p \v 14 Guyouvin na̱tan yagan Lidiy, vinen-Tayatil, taymayisein kweim bwabwel, tuta babaw nititapwa̱loul Yowbad waseg; e, mana̱wen mo iligen amalivan. Peinan Yowbad bo ikatiboug nuwan va̱gan biligen kid Pawl anilivan. \p \v 15 Peinan iligen liva̱nen Yeisuw, mo nakabapta̱yses Lidiy sen angamag. Ikous, Lidiy mo idibakem ilana, “Magat bukudokeig nasimounid yey daGuyaws waseg, kadiloka kumeis wagunbunatum, agubwabwal yakamiy.” Ivvalut ee... mo ka̱tam. \s1 Imapumas wa̱deil ven Pilipay waseg \p \v 16 Yatam yam nakan tapwa̱loul silma̱nin, kaninoun ee... mo ilivatum nukubukwab na̱tan, kululuwan waseg ikatigigik aveiyag igaw bikamat, o nawotet maysan singay avakaein ikawes taliven. \p \v 17 Vin na̱wen ikabkunim yakamey simey Pawl, iwkuwak, ilana, “Yowbad Tatawtoun nagamag tasiyas; tasiyas ikatimlakeids ked towen waseg Yowbad bo bikatinabweids.” \p \v 18 Nawkuwak anilivan ma̱wana yam babaw. Mapuna igeg nanon Pawl, itouvin, idibek yeiluw towen, ilana, “Akalawageim wayagan Yeisuw Kelis, kulisow mana̱wen vin, kunoun.” Mitiya̱mun towen yeiluw mo inoun. \p \v 19 Vin mana̱wen taliven ikakins bo iyakous wawun simoney, igeg ninous, iyousis Pawl son Saylas, ibiteilis tasiyas ineis wavtakon ven va̱gan kid biyateles wamtes tasiyas takaliwageins ven. \p \v 20-21 E, itokes, inawes takalleiwags wasigeis; ilansa, “Min-Yudiy tasiyas kalbaleb sinap iva̱ges wadavanuys, peinan sivines kid bisekemas sinap kweitan, o asisinap towen bwaboum wasigeis yakamey mina-Lom.” \p \v 22 Gamag babaw mo ilabes, sivines kid biyagages Pawl son Saylas. Takaleiwags mo ilansa, “Kunisis asikweim, mo kuweiys amweilok waseg.” \p \v 23 Iwaways avakaein wawous; ikous, mo ikalabus, idibakes takaymatein deil ilansa, “Kukwaymates tasiyas beibwein. Awoum bisaps bineis watoulan.” \p \v 24 Towen iligen, isenas wa̱deil bunatum tawtoun waseg, ilokes kikeis amweilok akiy wanuwein; ta-ma̱wan biyaganis kikeis. \p \v 25 Watapwan boug Pawl son Saylas ikululs wamatan Yowbad, initougs waseg, ikannuwels asiwous. Tasiwuns deil mwasanin ikatilutegs. \p \v 26 Mo ivag nik avakaein, kakolan bunatum dakul igogewns-wan; koukweda babaw ikaliyowes, o sen o amweilok niyousis tasiwuns deil nimes o kikeis bo ipalpa̱leiks o itigta̱gut ikous. \p \v 27 Takaymatein deil mo ilaktukit, ikin koukweda babaw bo ikaliyowes, idok kid bo isawls tasiwuns deil babaw; igeg nanon, ikow napulut tanmunum va̱gan kid bibes nipowun tatonen, beimat. \p \v 28 Pawl ikin, aygan avakaein ivag, ilana, “Awoum kuygageim toneim yak. Yakamey-yaya, amababaw-wan.” \p \v 29 Takaymatein deil idow teitan bimey lamp; mo ikow, isawl, isiw wanuwan deil, itatat won, ikulul wamtes Pawl son Saylas. \p \v 30 Wankuyeim mo itokes ineis wamnat, ilana, “Adok guntuwa̱vek yakamiy, kadiloka kudibakeigs aveiyag bavag silma̱nin kid Yowbad bikatinabweig.” \p \v 31 Ilansa, “Kadiloka kusimounid daGuyaws Yeisuw waseg, mo bikatinabweimiy simwey amgwamag.” \p \v 32 Mo idibakes tasiyas liva̱nen Guyaw Kelis, siney gamaga babaw nisesus wanbunatum. \p \v 33 Mitiya̱mun towen boug waseg, tanuwagan deil ikow yevagam, buyavis wawous itawis. Ikous, mo ibapta̱yses sen nagamag. \p \v 34 Ibapta̱yses ikous, mo isiws wanbunatum, kaeis isekes, ikams, peinan imwa̱saws avakaein sineya-wan angamag; liva̱nen Yowbad niliganes. \p Ikous, mo iyums ineis wa̱deil. \p \v 35 Iyam nen ga̱boug takaliwageins ven mo ikayabes sipilismans ineis wa̱deil, ilansa, “Kulavewas tasiyas asteiy, bineis.” \p \v 36 Tanuwagan deil ikow asilivan towen, isek Pawl, ilana, “Takalawageins ven bo ikayabeimiy bukunounas. Bweina beitout ninoumiy, kuneis.” \p \v 37 Pawl idibakes, ilana, “O yakamey mina-Lom yakamey; bo iwemas wamtes gamag babaw nov, o nag iyatelemas va̱gan bikakins amasinap aveiyag kalbaleb. Makaw isenamas wa̱deil; nagein gog bikakiws asimwasin, bikawumemas mo bikayabemas. Kapiyev. Bakasesuna. Kadiloka tasiyas bimeis bitokemas bakan wamnat, mo bikayabemas.” \p \v 38 Tasiyas pilismans mo inekes takaliwageins ven; asilivan ikatpeles isekes. Kweiboug nag bikakins Pawl o Saylas mina-Lom tasiyas; e, tut towen mo ikakins, asimwasin seikwan. \p \v 39 Aspwa̱yat inekes Pawl son Saylas, asilivan siwa̱youb, mo itokes ineis wamnat, ikayabes bineis kid kweitan ven. \p \v 40 Ilisawes deil mo inekes Lidiy, inekes tayakelesiys, iguyes, mo itanouys, inounas, ineis. \c 17 \s1 Moumouvit ilivatus ven Tesalonik waseg \p \v 1 Inounas mo isaps Ampipol; ilisawes Ampipol mo ineis Apoloniy; ilisawes Apoloniy mo ineis Tesalonik. Min-Yudiy sibuntuman tapwa̱loul yagan sinagog nises Tesalonik. \p \v 2-3 Ma̱wan ansinap vena babaw waseg, Pawl mo isiw wanuwan sinagog ikatimlakes silawun Bukitab. Kweitoun Sa̱dad waseg ikatiboug nuwes min-Yudiy tasiyas. Isekes ninous ma̱wan; ilana, “Kadiloka gamag biyagages Kelis, bikanig, mo beikit vayuwein. Liva̱nen nises Bukitab waseg, bo ma̱wan. Silawun gunkatimlakay Yeisuw, mtowen mounid Kelis.” \p \v 4 Pawl ivvalut ee... mo isimounids mwasinis gamag, mapuna ikatuvases sisiyas Pawl son Saylas; mina-Gilis-vak tavna̱seins Yowbad isimounids singaya babaw, sisiyas guyvinays mwasanin. \p \v 5 Tage min-Yudiy mwasanin bo ikameiliws, ivtokes livan. O mwasanin tasiyas tabgumats bo iliganes asilivan, ikatuyouns gamag babaw, sivines kid bikawpwanaws wasigeis Yeisuw nagamag, ineis Yeson wanbunatum, iwkuwa̱ksa; ilansa, “Kadilok tasiyas Pawl son Saylas bimeis wamnat.” Peinan min-Yudiy ninous bo biyagages Pawl son Saylas. \p \v 6-7 Iyyokons, bo nag; mapuna itokes Yeson siney Yeisuw nagamag mwasanin, inawes takaliwageins ven wamtes, iwkuwaks, ilansa, “Gamag tasiyas niyagages vena babaw, nagein mo imeis wadavanuys ya̱kids, Yeson anbwabwal tasiyas nisesus. Tawaw tasiyas bo ibwabwes Sisal nakaleiwag, peinan ilansa, ‘King kweitan nises, yagan Yeisuw.’” \p \v 8-9 Gamag babaw iliganes livan towen, mo igeg ninous, sisiyas takaliwageins ven; mapuna idibakes, ilansa, “Yakamiy simiy Yeson kadiloka kupa̱yins, money mwasanin kusekemas, mo kunounas. Igaw kukin bukusesusa bwein, o nag kweitan sinap bukuva̱ges ma̱wana kalbaleb sinap towen, igaw tut wanakoug mo bakayamen mimoney.” \s1 Takaweins liva̱nen Yeisuw ineis Beloy \p \v 10 Yeisuw nagamag ikatima̱mals, boug waseg ikayabes Pawl son Saylas, bineis Beloy. Isaps Beloy mo ineis wasinagog, isiws wanuwan, liva̱nen Yeisuw mo isekes min-Yudiy tasiyas. \p \v 11 E, tasiyas asisinap bwein, nag ma̱wan min-Yudiy tasiyas nisesus Tesalonik; bo iseiw nuwes Pawl anilivan towen sivines binganegs-wan; e, yam babaw ivnivins Bukitab va̱gan bikakins kid livan towen mounid, o nag, yaweid. \p \v 12 Babaw gamag mo isimounids, sisiyas vinay-nen Gilis guyvinays, sisiyas tawaw mwasanin. \p \v 13 Wankuyeim min-Yudiy tasiyas nisesus Tesalonik mo iliganes Pawl nises Beloy igeiguy liva̱nen Yowbad; mapuna inounas imeis Beloy, ivtokes livan, va̱gan beivag aspwa̱yat gamaga babaw, mo bikamliwes towen Pawl. \p \v 14 Mapuna Yeisuw nagamag tayakelesiys ven towen mo ikatima̱mals ikayabes Pawl biwloubus kid bein wa̱yol. Tage Saylas son Timotiy nisesusa ven towen Beloy. \p \v 15 Gamag mwasanin itokes Pawl, itouws wa̱wag, ikuks, ineis Atens; Pawl mo idibakes tasiyas, ilana, “Kuyums kuneis kukines Saylas son Timotiy nuwanaw bimekeigs,” mo iyums ineis Beloy. \s1 Pawl nises ven towen Atens \p \v 16 Pawl, igawa nises Atens ikaymates Saylas son Timotiy bimeis; bo igeg nanon peinan ikines tasiyas taginvens singay imgamegs. O babaw siyowbad tobwag wasigeis ikululs wamtes. \p \v 17 Mapuna yam babaw Pawl mo isen kweitan livan, Yowbad liva̱nen, min-Yudiy sisinagog waseg, o tavna̱seins Yowbad wasigeis, o gamag mwasanin ilivatus wavtakon ven, igeiguy wasigeis. \p \v 18 Tassinaps mwasanin tasiyas Epikul sisiyas tasiyas Sitowik illivans sisiy Pawl. Mwasanin iliganes, ilansa, “Taw towen, makava illivan. Aveiyag illivan?” Mwasanin gog ilansa, “Liva̱nen kweitan ven siyowbad illivan.” peinan Pawl anilivan Yeisuw inakanig silma̱nin o neikit vayuwein. \p \v 19-20 Mapuna itokes Pawl inawes buntuman Konsel waseg, yagan Aliyopag, ilansa, “Tabta bukwatimlakes amsinap towen kweivaw, towen nukulivan wasigeis gamaga babaw; kadok kid youd kweitan towen isowsiw watigem yakamey. Sivinem gog bakakakin silawun sinap towen.” \p \v 21 Peinan min-Atens sisiyas asibwabwal tuta babaw sivines bikatilutegs youd kweivaw, o liva̱nen youd kweivaw billivans sisiyas; mapuna tuta babaw inineivs sinap kweivaw. \p \v 22-23 Pawl mo itamanaw wakabgeiguy bunatum Aliyopag wanuwan, ilivan. Ilana, “Min-Atens yakamiy, bo akin singay tamgamegs yakamiy. Bo ata̱vin miven akikinena wuliyougwan tapwa̱loul, bo aban abeilun kweitan. Lelel-nen mamagina, ‘Silma̱nin yowbad tamta̱was.’ Yakamiy nag kukwakins Yowbad towen nukukululs wamatan, yey mo bakatimlakeimiy yagan towenan. \p \v 24 “Yowbad towen bo ibun youda babaw, o peinan towen tanuwagan liba̱lab, o ven watinow, nag bimasis wabunatum towen tawlules wanamads; nag. \p \v 25 “O nag ivag sivinan aveiyag namads biwtel silma̱nin towen, peinan bo nisekeids damwamovs o kululuwads, o dawliyougs babaw-wan. \p \v 26 “O tabuds anmwa̱net-wan Adam waseg, bo ibunids, nitamlavags vena babaw gimgilis wadaban pwepway. Bo ikaleiwag idatuts, o dakablivis pwepway ven katanok katanok wasigeis. \p \v 27 “O bo ikaleiwag va̱gan kid bitaneves mtowen Yowbad; igaw takinew mo bitaban, peinan kadilakus nises wasigeis ya̱kids katanok katanok. \p \v 28 “Mtowen waseg tamwamovs, taninounas, tasesus. Ma̱wan tawutun wous nilivan wasigeis yakamiy, \q1 ‘Peinan ya̱kids Yowbad tibun ya̱kids.’ \p \v 29 “E, peinan Yowbad tabuds ya̱kids, awoum bitanuways Yowbad kid ma̱wana goul o silib o dakul, o aveiyag gamag teitan binuway mo bibun wanaman, nag. \p \v 30-31 “O Yowbad gog inumlev tut kweiboug dadub; tut gog towen ikaleiwag vena babaw gimgilis va̱gan bikanavin ninous, peinan nikatigik tutan katukin wanakougwaw, yam towen bo bikatukin gamag babaw wasigeis, amtowen bwein, amtowen kalbaleb; e, teitan taw bo itamnow, takaleiwag tatonen. Kakakin anilivan mounid, peinan taw towen nikanig, Yowbad ivag mo ikit vayuwein.” \p \v 32 Ikatiliganes liva̱nen dakabeikits kanig waseg, mwasanin mo igigs peinan nag isimounids; mwasanin gog ilansa, “Igaw, kweitan tut mo bukuwgavaw amlivan towen va̱gan bakaligen.” \p \v 33-34 Pawl iligen asilivan, mo ilisawes, inoun. Mwasanin gamag bo isimounids anilivan waseg, mo ikatuvases sisiy Pawl, teitan Diyonisiy, mtowen takaleiwag teitan bunatum Aliyopag waseg, na̱tan Damalis, sisiyas mwasinis gamag. \c 18 \s1 Pawl ven Kolinit waseg \p \v 1-2 Wankuyeim Pawl mo ilisow Atens in Kolinit; iban gum-Yudiy yagan Akwil, naven Ponit. Kweiboug nises Ita̱liy, o peinan Sisal Kalodiw nakaleiwag va̱gan min-Yudiy babaw bilisawes naven towen Lom, mapuna ilisow Ita̱liy; e, mwana nimeis Kolinit son nakwav Piliskil. \p \v 3 Towen nawotet, ikow man kulivis mo ibsibas ivag bunatum. O peinan Pawl ikakin sinap towen, mo inekes, sisiy nisesus, iwwotets. \p \v 4 Tapwa̱loul waseg, Sa̱dad katanok katanok illivans siney Min-Yudiy, o mina-Gilis, isimkakin va̱gan bisimounids waseg Yeisuw. \p \v 5 Wankuyeim Saylas son Timotiy meinoy nimeis Masidoniy isaps Kolinit, igawa Pawl ivvalut wotet towen, ikatimlakes min-Yudiy va̱gan bikakins beibwein mtowen Yeisuw mounid Kelis. \p \v 6 Wankuyeim tasiyas mo ipiyaves Pawl anilivan, itawyages, asilivan kalbaleb waseg; mapuna ikatsap anakweim va̱gan bikakins bo ipiyaves tasiyas, ilana, “Deis! Peinan kupiyaves livan towen, igaw bukumta̱mats; takaleiwag yakamiy. Bweina bo batouvin basekes livan towen tobwag ven gimgilis, va̱gan bo biliganes.” \p \v 7 Ikous, mo ilisawes, isiw wanbunatum tavna̱sein Yowbad teitan, yagan Titos Yusitos, nabunatum nises sinagog wadadan. \p \v 8 Tanuwagan sinagog, yagan Kilisip, bo iliganes liva̱nen Guyaw Yeisuw, sen angamags babaw; o min-Kolinit babaw bo iliganes, mo ibapta̱yses. \p \v 9-10 Kweitan tut, boug waseg, Pawl immasis, anmikon waseg mo ikin naguyaw Yeisuw, ilana, “Pawl, awoum beivag ampwa̱yat, kusimkakin liva̱neig waseg; awoum kukwa̱pay, peinan agugwamag namagleis nisesus ven towen. Ta-kweitan gamag beiweim o biyagageim, peinan soum yey tases.” \p \v 11 Mapuna Pawl isesuna katanok bweilim ikous, mo tibukon kweinim katanok. Misumkwey towen waseg ikatimlakes ven towen gimgilis va̱gan kid bikakins liva̱nen Yowbad. \p \v 12-13 Mitiya̱mun towen, min-Akay sigabman avakaein, yagan Galiyon, nises ven towen. Min-Yudiy ninous katanok-wan mo itamanaws iyousis Pawl itokes inawes Galiyon wankabkaleiwag, a̱ban towen wamatan, ilansa, “Taw towen sivinan bibob dakaleiwags, ikatimlakay tobwag tapwa̱loul va̱gan bitateiy gamag ninous.” \p \v 14-15 Pawl sivinan bisilamaw anilivan, tage Galiyon mo idibakes min-Yudiy tasiyas, ilana, “Min-Yudiy yakamiy, magat towen ansinap kalbaleb, o magat biyageg son, bweina baligen amilivan; o peinan sinap towen yakamiyana amisinap, sinapun imiven, o liva̱nen imiven, kadiloka yakamiyana bukwaleiwags; yey apiyev.” \p \v 16 Ilivan ma̱wan, mo ikayabes, ilisawes nakabkaleiwag towen. \p \v 17 Gamag babaw mo iyousis tanuwagan sinagog yagan Sositen, iwaways-wan kabkaleiwag towen wamatan; tage Galiyon nag igeg nanon sinap towen waseg. \s1 Pawl iyum in Antiyok \p \v 18 Wankuyeim Pawl isesuna ven towen, yam mwasanin. Ikous, mo ilisawes Yeisuw nagamag, itanouys siney Piliskil son Akwil; ikuks, bineis Siliy. Isaps ven Kenikil waseg, Pawl iduy kunun peinan anilivan ka̱tout Yowbad waseg. \p \v 19 Ikuks ee... ilugs Epesos, Pawl mo ilisawes tasiyas, isiw wanuwan sinagog mo illivans sisiyas min-Yudiy; va̱gan bivag ninous bikanavin. \p \v 20-21 Tasiyas mo idibakes Pawl, ilansa, “Kadilok kadiveiyov tut ya̱koum simey yak tasesus.” Ilana, “Nag; bo banoun. Kukin nanon Yowbad ma̱wan, igaw mo ba̱yum bam.” Mo itouw wa̱wag, ikuks, itanes min-Epesos. \p \v 22 Ilugs Sisaliy, ikatulag in Yelusalem, imulouls siney tasiyas tayakelesiys; mo inoun in Antiyok. \p \v 23 Isesuna yam mwasanin waseg; ikous, mo inoun ilakwanes tayakelesiys ven katanok katanok wasigeis; isilamaw ven katanok katanok wawnuwan ven Galetiy; iyakous, mo ikanapel in ilakwanes ven katanok katanok wawnuwan Piligiy; ilabes tayakelesiys va̱gan kid bitawtouns. \s1 Apolos igeiguy ven Epesos waseg \p \v 24 Gum-Yudiy tassinap teitan mo isap Epesos, towen yagan Apolos, naven Aleksanidel, singay ikakin Bukitab, o itawtoun geiguy waseg. \p \v 25 Kweiboug mwasanin gamag bo ikatimlakes, mapuna ikakin Yowbad inaked. E, bo iseiw nuwan liva̱nen Yeisuw bilivan, anilivan mounid-wan. Ikatimlakes gamag mwasanin anilivan towen. E, ikakin sinapun tabapta̱ysein gamag towen Yon. Tage sinapun Yeisuw nag iyakous. \p \v 26 Anilivan kamnat mo isilamaw sinagog wanuwan. Piliskil son Akwil iliganes, mo idawes im wasibunatum, ikatimlakes Yowbad inaked, mo ikakin bwein. \p \v 27-28 Iyakous nawotet ven towen, mo ivag sivinan kid bein Akay. Yeisuw nagamag ilivans, “Bwein;” mo ilelels let silma̱nin ven towen tayakelesiys-nen, va̱gan bivna̱ses mtowen Apolos, anbwabwal tasiyas. Isap wasiven, mo ikatimweis asisinap tayakelesiys tasiyas. Kweiboug-o Yowbad nilabes mo isimounids Yeisuw waseg, misiya̱mun towen asisinap mo ikatimweis peinan Apolos ilabes; o anilivan itamap wasigeis min-Yudiy asilivan, peinan anilivan tawtoun waseg ikatimlakes silawun Bukitab, va̱gan bikakins kid mounid Kelis mtowen Yeisuw. \c 19 \s1 Pawl nawotet ven Epesos waseg \p \v 1-2 Igaw Apolos nises Kolinit, Pawl ikaninapel ven tasiyas wanawoud. Ikous mo isap Epesos; mo ilivatus Yeisuw nagamag mwasanin; idibakes, ilana, “Nukuliganes liva̱nen Yeisuw, Yowbad Kululuwan Towen Bwanabwein iwekeimiy tan, o nag?” Ikatimapus aygan; ilansa, “Nag. Nag bakaligen liva̱nen Kululuwan Bwanabwein.” \p \v 3 Pawl mo ikatugwan; ilana, “Ama̱wan nukubaptays?” Ilansa, “Nakaligen Yon nageiguy, mo ibapta̱ysem yakamey.” \p \v 4 Iw to Pawl, ilana, “Yon bo ibapta̱yseimiy va̱gan bikanavin ninoumiy, o va̱gan bukulavewas amisinap kalbaleb, sinap bwanabwein bukuyousis; o Yon nidibakeimiy ilana, ‘Kadiloka bukusimounids waseg mtowen nibkunig yey.’ Anilivan gog liva̱nen Yeisuw.” \p \v 5 Gamag tasiyas bo iliganes Pawl anilivan, mo ibapta̱yses Guyaw Yeisuw wayagan. \p \v 6 Pawl isen naman wawous tasiyas, Yowbad Kululuwan mo inekes, ilivans kaeig kweitan kweitan wasigeis, o ipalopisays Yowbad anilivan waseg ilivnakes. \p \v 7 Babiweis tawaw tasiyas adok sinawatan teiy. \p \v 8 Pawl mo isiw wanuwan sinagog, anilivan kamnat waseg igigeiguy kweitoun tibukon; liva̱nen Yowbad nakaleiwag isekes, va̱gan kid bisimounids waseg. \p \v 9 Wankuyeim mwasanin gamag ipiyaves anilivan, ikapidabs, ivtokes livan Yeisuw inaked, e wamtes gamag babaw ivtokays ma̱wan. Mapuna Pawl itokes inagamag ilisawes, isiw wanuwan Tilan nabunatum, sikul buntuman, yam katanok katanok mo ikatimlakes gamag. \p \v 10 Nawotet towen niwtel akweiyuna bweilim waseg, min-Esiy babaw-wan mo iliganes liva̱nen Guyaw Yeisuw, min-Yudiy sisiyas mina-Gilis. \p \v 11 Yowbad nawotet niwtel Pawl naman waseg. Inawotet kweitan-wan, singay tawtoun. \p \v 12 E, gamag ikawes Pawl anakweim o kweim towen itanob magin waseg, isen takatouns wawous, inimul, mo ibweins, o yeiluw ilisawes mwasanin gamag mo ibweins. \p \v 13-14 Min-Yudiy tamgameg mwasinis mo isaps, iyokons kid bikayabes yeiluw, Yeisuw yagan waseg. Tasiyas ininounas vena babaw ikikayabes yeiluw; maysan wotet towen ikokews. Tawaw teinim teiy, times tanuwagan lun avakaein, Sikev yagan; tasiyas iyokons kid bikayabes yeiluw, Yeisuw yagan waseg; ilansa, “Kadibakeimiy Yeisuw wayagan kunounas; yeg towen Yeisuw, Pawl nikavvatag waseg.” \p \v 15 Yeiluw towen ikatimop asilivan, ilana, “Akakin Yeisuw, akakin Pawl, tage yakamiy kalisiy yakamiy?” \p \v 16 Takayeiluw towen mo ipel iwawaysa mav tasiyas, itawtoun wasigeis, ikididul wous ibuybuyav-wan; mapuna sona mwadiyes mo isawls ineis wamnat, aspwa̱yat nag bikakit va̱gan. \p \v 17 Min-Epesos babaw iliganes youd towen, mo ivag aspwa̱yat, tasiyas min-Yudiy sisiyas mina-Gilis misikes Epesos. Mapuna mo igoulus mtowen Guyaw Yeisuw. \p \v 18 Babaw gamag tasiyas mwana niliganes liva̱nen Yeisuw mo ikamteles asisinap kweiboug dadub waseg. \p \v 19 O tamgamegs babaw simeg nileles nein wasibuk, nimeyes sibuk maynsiyas, mo igabus wamtes gamaga babaw. Maysan buk tasiyas ivinis, singay avakaein, sinawanim tawsan kina. \p \v 20 Wotet babaw waseg liva̱nen Yeisuw mo itawtoun, gamaga babaw o sinap babaw wasigeis. \s1 Min-Epesos ikawpwanaws \p \v 21 Wotet towen ikous, Kululuwan Teiwen Bwanabwein mo isek nanon Pawl, ilana, “Singay sivinag bata̱vin Masidoniy o Akay, mo ban Yelusalem. Wankuyeim gog mo banoun ban Lom.” \p \v 22 Mapuna ikayabes natouwat asteiy, ineis Masidoniy, yiges Timotiy son Elasit. Towen gog Pawl isesuna Esiy tut kayakus waseg. \p \v 23 Misiya̱mun towen, gamaga babaw inoyes Yeisuw inaked, mapuna ven towen Epesos gimgilis mo ilivatus moumouvita singay. \p \v 24 E, takatanak teitan yagan Dimitil, mtowen tawtelein didawag silib, ibwabubs sen nagamag; biyakousis, mo bimeis gamaga babaw bigimwals; bikawes binawes va̱gan simeg bidagis wanuwan didawag towen; imgamegs silma̱nin siyowbad na̱tan yagan Dayan, va̱gan kid bilabes. Didawag tasiyas singay kawkwa̱vek mayses. \p \v 25 O gamag babaw inganegs Pawl anilivan, mo ipiyaves meg silma̱nin na̱wen Dayan; mapuna Dimitil idawes nagamag sisiyas takatanaks babaw; ikatuyouns imeis, Dimitil mo iliwon; ilana, “Tawaw, kukwakins dawotets towen waseg kads taba̱nes va̱gan bitakams. \p \v 26 “O kukwakins Epesos gimgilis, o gimgilis ven tasiyas Esiy wawnuwan, bo iliganes aygan Pawl, mo ipiyaves adgeileiws tatoneids, peinan Pawl anilivan ma̱wana, ‘Yowbad tasiyas kubunis wanimamiy, yowbad tobwag tasiyas.’ \p \v 27 “Adok tut kalbaleb bitalivatus; peinan gamag bipiyaves Dayan navavag tasiyas tabunins; o dayowbads avakaein na̱wen bidokes tobwag yowbad, bipiyaves kid nabunatum; mo biyakous yakawanan mana̱wen Dayan. Bo igak, peinan babaw ya̱kids takululs-wan wamatan Dayan, min-Esiy ya̱kids, o gimgilis vena babaw wadaban pwepway.” \p \v 28 Iliganes, mo ikavikuns avakaein, iwkuwaks, ilansa, “Min-Epesos ya̱kids dayowbads Dayan, mana̱wen singay natawtoun.” \p \v 29 Wankuyeim gamaga babaw ven towen waseg mo isilamaws wak, makava ikawna̱weins, mamagina takabala̱weins tasiyas. Wankuyeim babaw gamag mo isawls, iyousis min-Masidoniy tasiyas Gayus son Alistak, mo ibiteilis inawes buntuman kaleiwag waseg. Kweiboug tasiyas sisiy Pawl nimeis wa̱ked. \p \v 30 Pawl sivinan beisiw bein buntuman kaleiwag wanuwan, tage tayakelesiys bo isilbwades. \p \v 31 Tasiyas guyawun Esiy mwasanin, kweiboug-o nisiwa̱youbs waseg Pawl, tasiyas mo ikayabes sigamag va̱gan kid bidibakes Pawl, ilansa, “Awoum ya̱koum bukun buntuman kaleiwag wanuwan; awoum!” \p \v 32 Gamag babaw, asilivan kweitan kweitan iwkuwaks, ta-kal biligen; o babaw gamag nag ikakins aveiyag wawun ikatuyouns nimeis, iwkuwaksa mav. \p \v 33 Min-Yudiy mo idibakes Alekisan, ilansa, “Kulivan va̱gan babaw gamag bikakins yakamey ta-ivag silawun sinap towen;” gamag babaw mo iyabinis towen Alekisan, in wamtes gamag babaw, itamnow naman va̱gan bika̱pays, mo bilivan. \p \v 34 Gamaga babaw ikakins gum-Yudiy towen, mo iwaks, ages ikobobt-wan, akweiy veit waseg iwkuwaks, ilansa, “Min-Epesos ya̱kids daguyaws Dayan, mana̱wen singay natawtoun.” \p \v 35 Tanuwagan ven isap, mo ikatitun sikawnawein, ilana, “Min-Epesos yakamiy, vena babaw gimgilis ikakinsa davanuys bulagan peinan ya̱kids tamtakavateins nabunatum dayowbads avakaein Dayan, sona nadakul nises, kweiboug-o meinoy neim liba̱lab nikalivatow neim watinow. \p \v 36 “Peinan youd tasiyas mounid, nag kadilok teitan gamag bisen kweitan livan, nag. E, kadilokena kukwa̱pays kusesus, peinan nag aveiyag bivag, nag. Awoum kuwkuwaks, o kwawnaweinsa mav, awoum. \p \v 37 “Gamag tasiyas nukumeyes nag ineis iveinaws Dayan wanbunatum; nag ivtokes livan dayowbads mana̱wen, nag. \p \v 38 “Magat Dimitil sivinan biyatel teitan gamag, o magat takatanaks yakamiy simiy Dimitil sivnamiy bukuyateles teitan gamag, ya̱tal nises, o gabman nisesus; kadiloka bukuyateles simiy, gabman mo bikaleiwags. \p \v 39 “Kukin bika̱bwag sikaleiwag tasiyas gabmans, igaw tutan gamag babaw bikatuyouns bimeis, mo babawa gamag bikaleiwags sinap towen silma̱nin. \p \v 40 “Nag ivag silawun sinap towen nagein kwawnaweinsa mav. Magat daguyaws avakaein biligen, mo bikatiga̱neids, nag kweitan livan nises waseg ya̱kids va̱gan bitakatimapus anilivan; moumouvit mo bitalivatus. Kadiloka kunounas kuneis wamibunatum tatineimiy.” Iliganes, mo inounas, ineis wasibunatum. \v 41 (-) \c 20 \s1 Pawl in Masidoniy mo inoun in Gilis \p \v 1 Bo iyakousis asisinap to nikawnaweins mav; nag ivag kweitan kawnawein, nag ivag kweitan tamwa̱geg, nag. Bo ikous. Pawl mo idawes ven towen tayakelesiys-nen, iguyes tasiyas, imulouls siney, mo inoun in Masidoniy. \p \v 2 Ita̱vin ven tasiyas Masidoniy wawnuwan; anilivan babaw igeiguy wasigeis, mo inoun in Gilis. \p \v 3-4 Isesuna ee... kweitoun tibukon, min-Yudiy mo asisinap ikatilawos sivines kid beiweiys Pawl. Misiya̱mun towen Pawl nanon ivag bo beikuk bein Siliy; mo iligen liva̱nen asisinap kalbaleb, mapuna ikanavin nanon, mo inounas wa̱ked, ikanapels Masidoniy, siney gum-Beloy teitan, Pilos natun yagan Sopetal, sisiy min-Tesalonik asteiy, Alisitak son Sikanid; sisiyas gum-Da̱biy yagan Gayus son Timotiy, sisiyas min-Esiy tasiyas Tikikos son Tilopim. \p \v 5 Tasiyas imgwayemas, mo ikaymatemas ven Tilowas waseg. \p \v 6 Ikous sagal to nag bitakams bled son yist, mo ka̱touw ven Pilipay waseg, ka̱kuk ee... yam kweinim ikous mo ka̱lug Tilowas, mo kanekes tasiyas; kases simayas katanok wik. \s1 Pawl itanouy min-Tilowas wasigeis \p \v 7 Wik kweitan nakabsilamaw, Sa̱bat waseg, kakatuyoun nakam, va̱gan bakakiv bled baka̱kam, ma̱wan Yeisuw nakaleiwag. Pawl mo iguyes tasiyas; o peinan bo binoun nubweig, singay iveiyov anilivan wasigeis tasiyas. \p \v 8 Mabunatum wanakaew, o imalamp babaw wabunatum towen. \p \v 9 Watapwan boug, Pawl igawa illivan; tawlat teitan yagan Yutikos isin wasinta̱boul, matan inanup; o Pawl igawa illivan, taw towen imasis kangagay, mo ikalouw bunatum kastounun waseg, in watinow. Gamag ineis watinow, ikines imasis, inupes bo imat. \p \v 10 Pawl ibus, ibasin kitatun, mo iwliboub wa̱won taw towen, ilivan, idibakes gamag, ilana, “Awoum bigeg ninoumiy; mwamovan nises.” \p \v 11-12 Pawl imwen in wanakaew, sinsiney mo ikivis bled ikams, illivans ee... walalayis mo inoun in. Gwad towen itokes inawes wanbunatum, imwa̱saws seikwan, peinan sona mwamovan. \s1 Ikuks ineis Milit \p \v 13 Yakamey nakan naka̱touw wa̱wag, naka̱kuk silma̱nin Asos va̱gan bakakayamat Pawl ven towen waseg; towen gog sivinan kid beinoy wa̱ked, o nidibakem ma̱wan. \p \v 14 E, imekem Asos waseg, simey towen naka̱kuk nakan Mitilin. \p \v 15 Neiyam nen mo ka̱kuk kan Kiyos walasin; neiyam nen mo kasap Samos; neiyam nen mo ka̱lug Milit. \p \v 16 Nakakalipouy Epesos peinan nanon Pawl bo ma̱wan; nag ivag sivinan yam babaw bisesuna Esiy, ikatima̱mal nuwanaw kid bisap Yelusalem, silma̱nin Kaltuwon anayam mo bilouvat Yelusalem waseg. \s1 Pawl iguyes tayakelesiys situwa̱veks Epesos \p \v 17 Ven Milit waseg Pawl idawes min-Epesos tayakelesiys situwa̱veks bimeis. \p \v 18 Isaps mo idibakes mamagina, “Kukwakinsa agusinap tuta babaw nases wasigeis yakamiy. Wanmugwana asap Esiy waseg nukukineigs ee... bweilima babaw agusinap bo ma̱wan-wan. \p \v 19 “Nawwotet daGuyaws nawotet, ta-akaypom sinap; tut babaw nanoug igeg, navva̱lam-wan, o min-Yudiy tut babaw biyagageigs kid, a̱bag niva̱ges singaya igeg. \p \v 20 “Nag akayus agulivan wasigeis yakamiy, nag. Ivag sivinag balabeimiy; babaw bo asekeimiy, bo akatimlakeimiy buntuman tapwa̱loul waseg o wamibunatum-vak tatineimiy. \p \v 21 “O min-Yudiy bo adibakeimiy, o mina-Gilis bo adibakeimiy, alana, ‘Kadiloka bikanavin ninoumiy, bukunekes Yowbad, o bukusimounids daGuyaws Yeisuw waseg.’ \p \v 22-23 “Tut gog towen Yowbad Kululuwan bo isimkineig ban kid Yelusalem. Nag akakin aveiyag balouvat ven towen waseg; deisa vena babaw wasigeis Kululuwan Towen Bwanabwein ikatimlakeig a̱bag bo bigeg, o bisenags wa̱deil ven to Yelusalem waseg.’ \p \v 24 “O peinan daGuyaws Yeisuw nawotet bo isekeig gunawotet towen, akokew kid liva̱nen nasiwa̱youb Yowbad, bassekes kid gamag babaw wasigeis; o nag akayus mwamovag tatoneig; deisa bayakous Yeisuw nawotet towen. \p \v 25 “Kweiboug-o nageiguy aguyeimiy liva̱nen Yowbad nakaleiwag; o nagein gog kamnat akakin-wan nag vayuwein ba̱yum bam bukukines magig, nag. \p \v 26-27 “Nagein adibakeimiy mounid bo asekeimiy Yowbad anilivan va̱gan biymoveimiy; nag kweitan akayus, nag akawum, nag. Kukin kavel yak bukupiyev, mo bukukwanig; takaleiwag ya̱koum. \p \v 28 “Kuvna̱seimiy yakamiy, o kuvna̱ses Yowbad nagamags, Kululuwan Towen Bwanabwein nisekeimiy miwotet va̱gan kid bukumtakavates tasiyas; kadiloka kumtakavates Yowbad alen mamagina tayakelesiys tasiyas, peinan bo iyamayises tasiyas buya̱vin tonen waseg. \p \v 29 “Yey bo banoun; akakin-wan takalbalebs mwasanin igaw mo biweis wasigeis yakamiy; biyagages tayakelesiys; o tasiyas magina awuk bulawud, bikapasal nuwes bikananeiys; o tayakelesiys magina sip, mamagina awuk bulawud bigades, bikatimates. \p \v 30 “Akakin mwasanin gamag yakamiy igaw bukutamanaws, bukwatidavis tayakelesiys mwasanin, va̱gan kid bikabkunimiy yakamiy. \p \v 31 “Kadiloka kuvna̱seimiy. Kununuways-wan kweitoun bweilim nases wasigeis yakamiy, adibakeimiy, aguyeimiy katanok katanok yakamiy; iwta̱wout mitinagig, yam katanok katanok waseg, o boug katanok katanok waseg. \p \v 32 “Tut towen nagein kadilok Yowbad bimtakavateimiy, kadiloka kuliganes liva̱nen nasiwa̱youb wasigeis yakamiy, mo bikatimweis kululuwamiy, bikayuseimiy simiyas yakamey, angamag tonen babaw ya̱kids. \p \v 33 “Kweiboug simiy yey nitasesus, nag apwa̱kit soug namoney o anakweim o nawliyoug; nag. \p \v 34 “Kukwakinsa wanamag tatoneig nawtel silma̱nin kag o gunavavag, o bo awotet va̱gan bagimwel sigwey sivavag o kaeis tatineis. \p \v 35 “Agusinap towen waseg, bo akatimlakeimiy va̱gan kid bukukwakins bweina bitawotets ma̱wan, va̱gan bitalabes sidayas tasiyas tougweys. Kadiloka kid taninuways daGuyaws Yeisuw anilivan mamagina, ‘Soum bisiwyoubum mo bukumwa̱saw; tage bukusiwyoub soum bukumwa̱saw singay avakaein.’” \p \v 36 Illivan ikous, mo ikululs siney tasiyas, initoug Yowbad waseg. \p \v 37-38 Ikous, mo iva̱lams asibabaw-wan, iwliboubs Pawl wa̱won, imulouls sisiy. Iva̱lams avakaein peinan anilivan Pawl mamagina, “Nag yamtan yam bukukines magig, nag.” \p Igawa ivva̱lams mo sisiy Pawl ineis wa̱wag. \c 21 \s1 Pawl ikuk silma̱nin Yelusalem \p \v 1 Pawl itouw wa̱wag, mo itanouy sineyas wasigeis. Yakamey katanouy, ikous, ka̱kuk, kadumwala Kos. Neiyam nen, mo kan Lods; kakilev Lods mo kan Patal. \p \v 2 Ven Patal waseg mo kaban wag akitan, kakita bikilev silma̱nin Pinisiy, mapuna ka̱touw mo ka̱kuk. \p \v 3 Ka̱kuk kasisawl ee... mo kaban ven Saypilos, inoy wamakimaw, kasawl mo kan Siliy, ka̱lug ven yagan Ta̱yil va̱gan wuliyoug babaw wa̱wag beibus bein wanakaew. \p \v 4 Kanineiv tayakelesiys, kaban mwasanin, mo kasesuna simayas tasiyas katanok wik; o peinan Yowbad Kululuwan ikatimlakes, ikakins-wan igaw min-Yelusalem biyagages kid Pawl, mapuna illivans, “Awoum kun Yelusalem.” \p \v 5-6 Bo ikous matut simayas tasiyas mo katamanaw kanoun. O simayas tasiyas, sisiyas sikwavas o nitsiyas, nakan watoulan ven, kabasin kititum wakawalaw kanitoug Yowbad waseg, mo kamuloul simsimeyas tasiyas, ka̱touw wa̱wag, mo katanouy; tasiyas mo iyums ineis wasiven. \p \v 7 Kakilev Ta̱yil kasisawl ee... mo ka̱lug Pitolimey, kanekes tayakelesiys, kamuloul simayas tasiyas, kases-vak wasibunatum katanok yam. \p \v 8 Neiyam nen nakatanouy nakaw Sisaliy, mo ka̱siw Pilip wanbunatum, anbwabwal yakamey. Mtowen Pilip nawotet igeiguy-wan livan bwanabwein, liva̱nen Yeisuw. Kweiboug-o takaweins liva̱nen Yeisuw nisekes siwotet towen siney tawaw teinim tatanok, ven Yelusalem waseg. \p \v 9 Nitun nakubukwabs na̱nim nay; Yowbad nisekes asisinap, mo ilivnakes Yowbad anilivan. \p \v 10-11 Kasesun ee... bo imwemway-nen, teitan palopit meinoy neim Yudiy; mtowen yagan Agabous, imekem mo ikow Pawl anpalit iyawen naman o kaken tatonen; ilana, “Yowbad Kululuwan ilivan ma̱wana: Ven Yelusalem waseg min-Yudiy biyawanis naman o kaken tanuwagan palit towen, bisilkodes va̱gan kid tobwag ven gimgilis mo biyagages.” \p \v 12 Kaligen anilivan ma̱wan; simayas tasiyas misikena gimgilis ven towen; yakamey mo kadibek Pawl; kalana, “Awoum kun Yelusalem; bweina kuses.” \p \v 13 Pawl mo ikatimop agem, ilana, “Awoum kuva̱lams; ma̱wan bo bigeg nanoug. Nanoug bo atam va̱gan kid tasiyas biyagageigs, daGuyaws Yeisuw peinan. Bweina biyousigs; bweina bikatimateigs; bwein-wan.” \p \v 14 Tage Pawl nag biligen amalivan, mapuna kasesun-wan, kalana, “Magat Yowbad nanon ma̱wan, bweina bivag.” \p \v 15-16 Ikous, mo kakatunag bakan Yelusalem, simayas tasiyas min-Sisaliy tayakelesiys mwasinis. Tasiyas imgwayemas nakan Mineson wanbunatum, kamasis. Mtowen gum-Saypilos, wanmugwana niligen liva̱nen Yeisuw. \s1 Pawl ilakwen Yemes \p \v 17 Nakasap Yelusalem, tayakelesiys mo ikinemas, singaya imwa̱saws pinem. \p \v 18 Neiyam nen simey Pawl mo kanekes Yemes siney tayakelesiys situwa̱veksa babaw. \p \v 19 Pawl imulouls siney tasiyas ikous, mo ikamtel youd katanok katanok Yowbad niwtel tobwag ven gimgilis wasigeis, peinan Yowbad son Pawl niwteles wotet towen. \p \v 20 Iliganes, iya̱kawns Yowbad waseg, mo idibakes Pawl; ilansa, “Gwade, adok kukwakin min-Yudiy singay babaw tawsans bo niliganes liva̱nen Yeisuw; tasiyas babaw-wan ivna̱ses bwein Moses nakaleiwag waseg. \p \v 21 “Bo niliganes liva̱neim mamagina, ‘Towen Pawl ipiyev Moses nakaleiwag, o ikatimlakes min-Yudiy vena babaw wadaban pwepway, va̱gan nag bibwabwes momwes nitsiyas, o bipiyaves kid adsinaps kweiboug Moses nisekeids.’ \p \v 22 “Ama̱wan bitavkek? Peinan bo biliganes liva̱neim yak, mwana nukum Yelusalem waseg. \p \v 23-24 “Adok kuvag ma̱wan. Tawaw tayakelesiys simayas teivas nisesus; peinan asilivan waseg Yowbad, kakita bo biduyes kunus mo bisiwa̱youbs Yowbad waseg, ma̱wan Moses nakaleiwag. Kadiloka kunekes simwey tasiyas, kuwidis woumiy, money kusekes va̱gan beiluns beibwein Yowbad waseg, mo biduyes kunus tasiyas. Gamag babaw bikineimiy simwey tasiyas, mo bikakins liva̱neim to niliganes kweiboug iyyaweids-wan, peinan nukutam Moses nakaleiwag waseg, o kuvnas nakaleiwag towen. \p \v 25 “Makaleiwag wasigeis tobwag ven gimgilis, kalisiy isimounids waseg Yeisuw, nakalel silet nein wasigeis tasiyas, nakakaleiwag va̱gan kid bipiyaves kan nimgwavis silma̱nin tobwag yowbad, o buyav, o viniyonan man bo niskwen kayon neimat nanawan; o nag bikanavays mav.” \p \v 26 Pawl iligen, itam. Neiyam nen itokes gamag tasiyas, iwidis wous, mo isiw Yowbad wanbunatum, Pawl mo idibek tanuwagan lun; ilana, “Yakamey amalivan Yowbad waseg; yam tasiyas beikous bakaduy kunum, bo baka̱lun Yowbad waseg, ma̱wan Moses nakaleiwag.” \s1 Iyousis Pawl Yowbad wanbunatum \p \v 27-28 Asiwik kakita beikous, Pawl sen tawaw tasiyas nisesus Yowbad wanbunatum; min-Yudiy siven Esiy waseg mo ikines, ika̱buts gamaga babaw, iyousis Pawl; iwkuwaks; ilansa, “Tawaw, min-Yisleil yakamiy kulabemas. Taw towen tuta babaw ikatimlakes vena babaw gimgilis va̱gan kid bikasigumids ya̱kids, o bikasigumis adsinaps, o Yowbad nabunatum towen. Tut gog towen bo imeyes mina-Gilis, isiws wanuwan Yowbad nabunatum bunawen nikayus silma̱nin min-Yudiy ya̱kids. Bo igak!” \p \v 29 Ilivans ma̱wan peinan kweiboug nikines gum-Epesos towen Tilopim son Pawl nisesus waven; idokes kid Pawl itok taw towen ineis Yowbad wanbunatum. \p \v 30 Ven towen gimgilis asibabaw-wan mo isaps, isisawls, ikatuyouns imimeis, iyousis Pawl, ibiteilis Pawl, in watoulan Yowbad nabunatum, awkwedan mo ikatibagus. \p \v 31 Tasiyas iwaweiys Pawl, sivines kid bikatimates. Mina-Lom sitakanaviy babaw nisesus Yelusalem. Teitan gamag mo inek takanaviys sitovek, ikow liva̱nen asisinap tasiyas min-Yelusalem, peinan ikawnaweinsa mav. \p \v 32 Takanaviys sitovek mo idawes takanaviys sisiyas sitakalikays, nuwanaw isawls va̱gan binekes gamag tasiyasa babaw. Tasiyas ikines takanaviys sisiy sitovek bo nimeis, mo ipiyaves anwaway Pawl. \p \v 33 Takanaviy sitovek mo iyous Pawl, idibakes natakanaviys biyawanis kid Pawl naman palayun-wan sen waseg, mo ilana, “Kal mtowen? Aveiyag inuwek?” \p \v 34 Gamag babaw mo iwkuwaks, livan kweitan kweitan illivans. Ta-ma̱wan biligintun liva̱nen taw towen; idibakes natakanaviys; ilana, “Kutokes taw towen, kumeyes; taneis wadabunatums.” \p \v 35-36 Mo itokes Pawl, inawes wasibunatum. Ikapasal nuwes gamaga babaw ikabwa̱kunsa watiblous, silma̱nin beiweiys kid, iwkuwaks ilansa, “Kuweiys! Kuweiys!” Ilivatus wa̱tet, takanaviys tasiyas mo inupes Pawl, inounas, peinan gamaga babaw sivinesa biyousis. \s1 Pawl iya̱tal \p \v 37-38 Kakita beisiws wanuwan takanaviy sibunatum, Pawl mo idibek sitovek; aga-Gilis waseg ilivan; ilana, “Tab kadilok balivan waseg yak?” Sitovek ilana, “Kukwakin aga-Gilis, ne? Adok ya̱koum gum-Yidipt towen mwana nukumgwayes kweivas tawsan tawaw, tasiyas tawayins gamag, nukuneis wanawoud sivinamiy kid bukwanaviys wasigeis Gabman Lom takanaviy yakamey.” \p \v 39 Pawl ilana, “Nag, yey gum-Yudiy, gunaven avakaein yagan Talisus wawnuwan ven avakaein Silisiy. Tab kadilok balivan gamaga babaw wasigeis?” \p \v 40 Takanaviy sitovek itam. Pawl iton tet towen wakunuwatan, itamnow naman, mo ika̱pays tababaws-wan; wankuyeim Pawl mo ilivan aga-Ibliw waseg, ilana: \c 22 \p \v 1 “Sigwey, timog budag yakamiy, kuliganes agulivan, mamagina akayan wasigeis yakamiy.” \p \v 2 Tasiyas iliganes aga-Ibliw waseg illivan, mo ikika̱pays va̱gan kid binganegs bwein. Mo ilivan. \p \v 3 Ilana, “Yey gum-Yudiy yey. Inag nikopweig ven Talisus waseg, wawnuwan ven avakaein Silisiy; tage bo askul ven towen Yelusalem waseg. Tamwey towen yagan Gamaliyel ikatimlakeig, mo akakin dakaleiwags ya̱kids, akakinbunik, iseiw nuwag Yowbad nawotet, ma̱wana babaw yakamiy tut towen. \p \v 4 “O gamag tasiyas inoyes kadetan ked, bo amop asisinap; mwasinis akatimates. Vinay o tawaw ayousis asenas wa̱deil. \p \v 5 “Tanuwgwes lun sitovek avakaein, o tammwayas babaw ikakins agulivan towen mounid. Peinan bo isekeigs let silma̱nin budidayas ven Damasik waseg, anounana wa̱ked silma̱nin Damasik va̱gan bayousis gamag, bameyes Yelusalem, va̱gan kid takaleiwags mo bimop asisinap. \s1 Kweiboug Pawl ikanavin nanon \r (Wotet 9:1-9; 26:12-18) \p \v 6 “Ya̱nay waseg anoun kadiyakusa Damasik, mo mititeilin avakaein imekeig, ma̱wana kavikawn meinoy neim walba̱lab. \p \v 7 “Akalouw wapwepway aligen aygan teitan; ilana, ‘Soul, Soul, aveiyag wawun kuybilebeig yey?’ \p \v 8 “Akatimop aygan, alana, ‘O guyaw, kavel yak?’ Ilana, ‘Yey gum-Nasalet Yeisuw, mtowen tut babaw nukuybileb.’ \p \v 9 “Tasiyas sigwey nakan, bo ikines mititeilin, tage nag biliganes aygan towen, soug yey nakallivan. \p \v 10 “Wankuyeim mo alivan; alana, ‘O guyaw, aveiyag bavag?’ Guyaw towen mo idibakeig, ilana, ‘Kutamanaw kun Damasik, igaw teitan gamag mo bikatimlakeim muwotet, aveiyag bakaleiwag va̱gan bukuwtel.’ \p \v 11 “Peinan mititeilin ikaligwen matag, ta-ma̱wan bakin. Misinaka iyousis namag itokeigs, mo kan Damasik. \p \v 12 “Ven towen waseg taw yagan Ananiyas; min-Yudiy tasiyas misikes ven towen ikakinsa tadidumwal, peinan tavna̱sein Moses nakaleiwag towen. \p \v 13 “E, mtowen imekeig itamanaw itom mo ilivan; ilana, ‘Bwadag ya̱koum Soul, towen bukukin.’ Ilivan ikous mo akinbunik, akin taw towen Ananiyas. \p \v 14-16 “Mo ilivan, ilana, ‘Tammwayas siYowbad bo ikaliwageim va̱gan kid bukukwakin nanon, o bukukin tadidumwal towen, o bukuligen aygan tonen; o amsinap towen bisekeim kadiloka bukwatipel kusekes gamag babaw wasigeis. E, tut towen aveiyag kukwayamat? Kutamanaw, kutam mtowen waseg, mo babapta̱yseim, yagan tonen waseg, bo biwid mukwalbaleb, va̱gan beikous.’ \s1 Ikayeb Soul binekes kid tobwag ven gimgilis \p \v 17-18 “Ikous, na̱yum nam Yelusalem, akulul, annitoug Yowbad wanbunatum, matag mo isisawla mav, akin Guyaw towen idibakeig; ilana, ‘Nuwanaw kun kulisow Yelusalem, peinan min-Yelusalem bipiyaves amlivan, liva̱neig yey.’ \p \v 19-20 “Yey alivan; alana, ‘O Guyaw, tasiyas ikakins sinagoga babaw wasigeis bo ayablebes taliganeins liva̱neim yak; mwasinis awaweiys vatul waseg, mwasinis asenas wa̱deil. Kweiboug neiweiys takanawein aygam mtowen Sitiben, yey bo a̱tam wotet towen waseg, natamanaw akikin, bo amtakavet asikweim tawayins taw towen.’ \p \v 21 “Guyaw towen mo idibakeig, ilana, ‘Kunoun, bakayabeim bukun kadiveiyov, silma̱nin tobwag ven gimgilis.’” \s1 Pawl ilivans son takanaviys sitovek \p \v 22 Anilivan babaw iligintunis, tage iliganes livan towen “Tobwag ven gimgilis,” mo iwaks avakaein, ilansa, “Singaya takalbaleb towen; kuweiys taw towen. Na-ikadilok son mwamovan bises.” \p \v 23 Iwkuwaksa, ilivelovs asikweim, musamusan pwepway ilivelovs ininein wanakaew, singay ikapasal nuwes. \p \v 24 Takanaviy sitovek mo ilivan; ilana, “Kutokes taw towen kunawes wanuwan bunatum, kuweiys vatul waseg va̱gan bikamtel aveiyag anilivan waseg ikawkunes.” \p \v 25 Iyawanis won Pawl; ta-ma̱wan bigogewn naman o kaken. Takalikay teitan itamanaw wadadan. Pawl mo idibek takalikay towen; ilana, “Nag kadilok bukwatima̱veigs, guma-Lom yey. Kadiloka kuyateleigs, magat bukuba̱nes agusinap kalbaleb, mo kuweigs.” \p \v 26 Takalikay iligen anilivan towen, inek natovek, idibek, ilana, “Aveiyag bukuvag? Taw towen guma-Lom teitan.” \p \v 27 Takanaviy sitovek mo inek Pawl, ikatigan, ilana, “Adok ya̱koum guma-Lom ya̱koum, ne?” \p Pawl ilana, “Ma̱wan.” \p \v 28 Takanaviys sitovek ilana, “Money avakaein bo asek, mo amlavag guma-Lom.” \p Pawl ilana, “Peinan kweiboug-o tamag imlavag guma-Lom, mo inag nikopweig guma-Lom tatonen yey.” \p \v 29 Iliganes tasiyas, ikakiws wous peinan kakita bo beiweiys Pawl; sitovek-vak anpwa̱yat seikwan, peinan guma-Lom towen bo iyawanis naman o kaken. \s1 Pawl mo iya̱tal \p \v 30 Iyam nen ga̱boug mo ilikus vatul wa̱won Pawl, o peinan takanaviys sitovek sivinan bikakin wawun min-Yudiy sikavikun waseg Pawl, mo idibakes bimeis tasiyas tanuwgwes lun situwa̱veks sisiyasa takaleiwags babaw; teitan mo itok Pawl, imey, itamanaw wamtes tasiyas. \c 23 \p \v 1 Pawl ikinbunikes takaleiwags tasiyas, ilana, “Tuwag yakamiy, yam babaw nases agusinap bwein wamatan Yowbad, nagein gog bo ma̱wan.” \p \v 2 Tanuwgwes lun sitovek avakaein Ananiyas mo idibakes tasiyas nitamanaws wadadan Pawl, ilana, “Kuweiys wadon taw towen, singay kalbaleb anilivan.” \p \v 3 Pawl mo idibek Ananiyas, ilana, “Yowbad bo beiweim yak, magina buda̱kay kalbaleb ya̱koum, ya̱lig isin, magin ibwein, tage bo ipwas, bukuyateleig Moses nakaleiwag waseg; tage bo kugulek nakaleiwag towen, peinan kudibakes tasiyas kid beiweigs mav.” \p \v 4 Tasiyas itomos wadadan Pawl, ilansa, “Oo ne! Bo kuyeg Yowbad nagamag towen, ne?” \p \v 5 Pawl ilana, “Nag bakakin mtowen tanuwagan lun sitovek avakaein. Akakin Bukitab liva̱nen mamagina, ‘Awoum kuyeg mitovek.’” \p \v 6 Pawl mo ikines tasiyas mwasanin Sadusiy, mwasanin Palisiy, aygan avakaein mo idibakes takaleiwags tasiyas, ilana, “Tuwag yakamiy, yey Palisiy yey, tamag gog Palisiy. Bo aya̱tal peinan bo anamis va̱gan bitakits vayuwein kanig waseg.” \p \v 7-8 Ilivan ma̱wan ikous, tasiyas Palisiy bo ikamnimans sisiyas tasiyas Sadusiy; ilivis, iva̱ges bod akweiy. Peinan tasiyas Sadusiy idokes gamag nag beikits vayuwein; ta-kweitan anelos nises; ta-kweitan kululuwan nises; tasiyas gog Palisiy idokes gamag beikits vayuwein, o anelos nises, o kululuwads nises-vak. \p \v 9 Tasiyas babaw-wan mo ikamnimans avakaein. Igawa ikamnimans takatimlakeins Palisiy sikaleiwag mwasanin mo itamanaws, ages avakaein, ilansa, “Kadok nag kweitan kalbaleb nises taw towen waseg; nag. Adok anelos teitan o kululuwan teitan bo ikatimlek ansinap.” \p \v 10 Tasiyas babaw-wan singay ikavikuns; takanaviy sitovek idok kakita biyousis Pawl bikisa̱lis kid won, mapuna idibakes natakanaviy biyousis Pawl, bikawes, binawes wasibunatum. \p \v 11 Boug towen waseg naGuyaw Yeisuw mo itamanaw wadadan Pawl, ilana, “Awoum beivag ampwa̱yat. Ma̱wan kweiboug liva̱neig nukusek ven Yelusalem waseg, igaw ven Lom waseg bo ma̱wan.” \s1 Min-Yudiy sivines beiweiys Pawl \p \v 12-13 Iyam nen ga̱boug, min-Yudiy tabebaws-wan, sinawavas o sinawanim, mo ivta̱mes sisiyas va̱gan beipos kid mo beiweiys Pawl. Ilansa, “Kalisiy yakamiy bukukwams o bukumoums, Yowbad bo beiweimiy. Igaw bitaweiys Pawl, mo bitakams.” \p \v 14-15 Tasiyas mo inekes tanuwgwes lun situwa̱veks sisiy takaliwageins ven, ilansa, “Yakamey amalivan Yowbad waseg, bo baka̱pos ee... tonena baka̱weiy Pawl. O yakamiy kamnat amilivan kusekes takanaviys sitovek, kulivans mamagina, ‘Taw towen Pawl kutok kumey, sivinem bakaytel, kweitan sinap silma̱nin, va̱gan bakakinbunik.’ E, kukin takanaviys sitovek beitam, Pawl bimey, yakamey bakakayamat, tutan bo beim, mo baka̱weiy.” \p \v 16 Gwad teitan, Pawl kadan, bo iligen asilivan, mo in, isiw takanaviys wasibunatum, livan towen mo ikatipel isek Pawl. \p \v 17 Pawl mo idow takalikay teitan, ilana, “Gwad towen sinap kweitan nisisiy. Kadiloka kutok, kuneis mutovek waseg, igaw kweitan livan mo bisek.” \p \v 18 Itok gwad towen, inekes natovek, ilana, “Tasiwun deil towen Pawl bo idaweig, ilana, ‘Kutok gwad towen kunekes mutovek waseg, anilivan mo bisek.’” \p \v 19 Natovek mo itok gwad towen, asteiyuna ineis palatan, mo ilana, “Aw-youd bukunukweig?” \p \v 20-21 Ilana, “Tasiyas min-Yudiy ninous ma̱wana, nubweig kid bivatams waseg ya̱koum va̱gan kid bukuyamanes towen Pawl kusekes takaleiwags tasiyas wasigeis, mamagina biyateles, bikatugwans waseg, va̱gan ansinap bikakins kid. Nag gog, peinan mwasanin ikayamats, sivines kid beiweiys. Awoum kutam. Tawaw tasiyas sinawavas o sinawanim tapsapos sivines beiweiys. Bo itabudabods Yowbad waseg biva̱ges kid ma̱wan. Bo ikatunags ikous, ikaymatesa ge amlivan ya̱koum.” \p \v 22 Takanaviys sitovek ilana, “Bwein-wan. Kadiloka kunoun. Bo talivan aditeiy bo deis; awoum bukudibakes simwayas; awoum!” \s1 Ikayeb Pawl inek gabman avakaein Piliks \p \v 23 Takanaviys sitovek mo idawes takalikays asteiy bimeis, mo idibakes; ilana, “Kukin takanaviys lakatuy bikatunags bineis Sisaliy, sisiyas tasiyas sihos sam sinawanim sinawey, sisiyas takaweins kayal lakatuy. Igaw bidadub, kwayav, mo kuneis. \p \v 24 “Kuneves hos va̱gan Pawl beimwen, kuvna̱ses beibwein, kunawes binek guyaw towen Piliks.” \p \v 25 Takanaviys sitovek ilel let silma̱nin Piliks, mamagina: \p \v 26-27 “Kalin nuwag guntovek avakaein ya̱koum Piliks. Yey Kalodiw Lisiyas; gunalet beiw. Peinan min-Yudiy niyousis taw towen, kakita beiweiys; akakina guma-Lom towen, mapuna kakatinob sigwey guntakanaviys. \p \v 28 “O sivinag bakakin wawun askameiliw waseg taw towen, atok wasigeis tasiyas min-Yudiy takaleiwags va̱gan kid biyateles. \p \v 29 “Tage nag ivag ansinap kalbaleb va̱gan bikatimates o bises wa̱deil, nag. Misinaka ilivans, ‘Bo igulek makaleiwag min-Yudiy yakamey.’ \p \v 30 “Wankuyeim, mo aligen asisinap ikatilawos idokes kid beiweiys taw towen, mapuna akayeb va̱gan biwekeim yak; o min-Yudiy tasiyas bo adibakes, ‘Kunekes guyaw avakaein Piliks va̱gan bukuyateles taw towen Pawl.’” \p \v 31 Sitovek nakaleiwag bo ma̱wan, takalikay tasiyas mo inawes Pawl, boug waseg, ineis Antipatil, imasis. \p \v 32 Iyam nen ga̱boug, tasiyas wakwakway inounas mo iyums wasiven; tasiyas tatouweins hos igaw binawes Pawl. \p \v 33 Inounas ee... Sisaliy, inekes guyaw towen avakaein, mo isekes Pawl son let. \p \v 34 Ivin let ikous, mo ikatigan Pawl, ilana, “Muven avakaein amiyagan?” \p Ilana, “Silisiy.” \p \v 35 Piliks mo ilana, “Ga bimeis tasiyas biyateleims, baligen amilivan, mo bakaleiwag.” Ikous, mo idibakes nagamag, ilana, “Kadilok kumtakavates taw towen wanuwan bunatum bunavakaein, kweiboug Elod nabunatum.” \c 24 \s1 Iyateles Pawl \p \v 1 Yam kweinim ikous, iwloubus tanuwgwes lun sitovek avakaein Ananiyas son tallivan teitan yagan Telitul sisiyas tamumwey mwasanin. Inekes gabman avakaein, sivines kid biyateles Pawl. \p \v 2-3 Idow Pawl beim; Pawl im; Telitul mo isilamaw anilivan, iyatel Pawl mamagina, “Kalin nuwem maguyaw avakaein ya̱koum, peinan mukwaleiwag bwein. Nag kweitan kawpwanaw nises wamaven. Bwein-wan nakases. O mukwaleiwaga babaw nilabemas min-Yisleil yakamey. Mapuna tut babaw o vena babaw gimgilis yakamey ikalin nuwem maguyaw ya̱koum. \p \v 4 “Adok nag biveiyov agulivan, sivinag gog kusiwyoubum bukuligen kid amalivan kakit waseg ya̱koum. \p \v 5 “Taw towen kakakin singay takakon, iva̱ges min-Yudiy vena babaw wasigeis va̱gan bikawpwanaws, peinan imgwayes tasiyas min-Nasalet nidokes, mo iva̱ges moumouvit vena babaw wasigeis. \p \v 6 “Taw towen idok biyageg Yowbad nabunatum, tage kasilbwed, nakayous. \v 7 (-) \p \v 8 “Igaw kukwatigan taw towen, mo bukukinbunik nakalbaleb towen nalivan.” \p \v 9 Igaw Telitul ilivan, min-Yudiy tasiyas itimatams, ilansa, “E, ma̱wan! Mounid.” \s1 Pawl ilivan \p \v 10 Guyaw towen Piliks mo ikin Pawl, itam vinum, mo Pawl ikatimop asilivan, ilana, “Peinan bweilim babaw nukusesun matovek ya̱koum, bweina basekeim agulivan. \p \v 11 “Yam sinawatan akweiy nein wankuyeim mwana asap Yelusalem va̱gan batapwa̱loul. Igaw kukwatugwans min-Yudiy wasigeis mo bilivans ma̱wan. \p \v 12-13 “Nag kal ikineig aliwon Yowbad wanbunatum, nag; nag alivan va̱gan gamag bikatuyouns biliganes aygag, nag. Nag ikatuyouns wasinagog; nag ikatuyouns waven, nag. Nag kakamniman soug teitan gamag, nag. Nag kadilok teitan bisimounid asilivan tasiyas mwana nilivans, nag. \p \v 14 “Misinaka ba̱tam kweitan sinap waseg; makadewen ked atapwa̱loul maYowbad waseg, ked towen idokes ked kalbaleb, kid; isiba̱wemas, mapuna idokem min-Nasalet yakamey. Tage yey asimounid maBukitab sinapun, Moses nakaleiwag babaw, o palopit tasiyas asilivan babaw-wan. \p \v 15 “Sigwey min-Yudiy tasiyas kanmis Yowbad bivag, mo bitakits kanig waseg, tadidumwals o takalbalebs, ya̱kidsa babaw. \p \v 16 “Mapuna tut babaw sivinag agusinap bwein wamatan Yowbad, o gamaga babaw wamtes. \p \v 17 “Bweilim babaw ikous, mwana nam wagunaven, gunmuloul asekes, o basiwa̱youb kid waseg Yowbad. \p \v 18 “Bo awid woug, a̱siw Yowbad wanbunatum; sigwey nag ivag gamaga babaw, nag ikawnaweins, nag. \p \v 19 “Wankuyeim mo isaps min-Yudiy mwasanin siven Esiy; o tut towen nag bimeis va̱gan bikamteles aveiyag agusinap kalbaleb. \p \v 20 “O min-Yudiy tasiyas-nan nikineigs kweiboug naton takaleiwags wamtes, kadilok bikamteles aveiyag agusinap kalbaleb. \p \v 21 “Misinaka agusinap towen, sigwey tasiyas nakatamanaw mo awak, alana, ‘Silawun gunya̱tal nagein, peinan asimounid bitakits kanig waseg.’” \p \v 22 Towen gog Piliks bo ikabunik ked makadewen, Pawl nilivan; mtowen Piliks mo ilana, “Ga-ises, ga-beim takanaviys sitovek towen Lisiyas, mo bakaleiwag.” \p \v 23 Mo idibek natakalikay, ilana, “Bweina biyeiwas wa̱deil, mtowen Pawl; o taliven bweina bimeyes kan va̱gan bikamkwam.” \s1 Pawl nises wa̱deil \p \v 24 Yam mwasanin ikous, mo isaps Piliks son nakwav Dilusil, mana̱wen vinen-Yudiy; mo idawes Pawl beim va̱gan bikatilutegs liva̱nen Yeisuw Kelis, livan towen Pawl nisimounid waseg. \p \v 25 Pawl mo idibakes liva̱nen sinap didumwal, o liva̱nen kapatul, o liva̱nen Yowbad nakaleiwag igaw mo bikatukin vena babaw wasigeis. Pawl igawa illivan, Piliks gog mo ivag anpwa̱yat, ilana, “Ga-ises. Tut towen kunoun. Igaw kweitan tut bwein waseg, mo badaweim bukuyum bukum, amlivan bukusekeig.” \p \v 26 Bo inimis Pawl bisiwa̱youb waseg; mapuna kutukuta ididow, illivans son; ininamis gog nag, peinan Pawl ta-isek Piliks namoney va̱gan bilik Pawl, nag. \p \v 27 Akweiy bweilim ikous Piliks atimapun neim, yagan Posiw Pestos. Tage Piliks sivinan bilabes min-Yudiy, mapuna ikaleiwag va̱gan Pawl bisesuna wa̱deil. \c 25 \s1 Pawl sivinan Sisal bikaleiwag \p \v 1 Pestos isilamaw nakaleiwag, isesuna ven Sisaliy kweitoun yam, mo in Yelusalem. \p \v 2-3 Tanuwgwes lun situwa̱vek sisiyas min-Yudiy tamumwey mo inekes Pestos, ilansa, “Takalbaleb towen Pawl nises wa̱deil Sisaliy. Tabta ikadilok bukukwayeb towen beim wamaven Yelusalem va̱gan gog bakaytel?” Sivines kid bikayamats wadadan ked. Igaw beim Pawl mo beiweiys. \p \v 4-5 Pestos ilana, “Nag. Bweina bises Sisaliy. Igaw kakit mo ba̱yum ban Sisaliy. O sigwey guyawaw mwasanin yakamiy bitaneis Sisaliy, inaya̱tal silma̱nin; magat nakalbaleb nises, kadiloka guyawaw tasiyas biyateles.” \p \v 6 Ises Yelusalem nag bibabaw yam, adok kweinin-kweitoun o sinawatan, mo iwloubus in Sisaliy, imasis. Iyam nen ga̱boug mo isin wakaban idibakes nagamag wasigeis va̱gan kid Pawl bimeyes. \p \v 7 Pawl imeyes, wankuyeim mo isunaps min-Yudiy tasiyas meinoy nimeis Yelusalem, itowas mo iyateles, ikavtagis Pawl ansinap babaw-wan kalbaleb nivvag kid; tage asilivan nag bikamnat, mapuna takaleiwag nag isimounid asilivan waseg. \p \v 8 Pawl ikatimop asilivan, ilana, “Nag agulek min-Yudiy makaleiwag, nag. Nag ayageg Yowbad nabunatum, nag. Nag agulek Sisal nakaleiwag; nag.” \p \v 9 Togo Pestos sivinan bisiwa̱youb min-Yudiy wasigeis; mo idibek Pawl, ilana, “Tab kadilok bukun Yelusalem mo bakaleiwag amsinap ven towen waseg?” \p \v 10 Pawl ilana, “Tut towen bo atamanaw Sisal wanakabkaleiwag. Kaleiwag kadilok towen-an waseg. Nag ayablebes min-Yudiy. Kukwakin agulivan towen mounid. Na-ikadilok tasiyas bikaleiwags waseg yey. \p \v 11 “Magat agusinap singaya kalbaleb, ma̱wan asilivan tasiyas, mogo bweina bakanig; nag bakakiws; nag. O peinan tasiyas tayateleigs iyyaweids-wan, na-ikadilok bukuta̱meig va̱gan kid tasiyas bikatimateigs, nag. Kadiloka Sisal tonen bikaleiwag.” \p \v 12 Pestos iligen anilivan towen, mo ineis palatan sen nagamag tassinaps mwasanin, sinsineyas illivans. Ikous, Pestos iyum, im, ilivan; ilana, “Sivinam bukunek Sisal va̱gan kid bikalawageim; mapuna bo bakayabeim bukunek mtowen Sisal.” \s1 Agalip son Belinis ikatiliganes anilivan Pawl \p \v 13 Tut nag biveiyov wankuyeim King towen Agalip son nakwav Belinis mo imeis Sisaliy va̱gan kid bimulouls sisiy towen Pestos. \p \v 14 Yam babaw nisesus sisiy Pestos anbwabwal tasiyas. Liva̱nen Pawl mo isek King towen, ilana, “Tutan Piliks inoun yey mo asap, teitan taw nises wa̱deil. \p \v 15 “Wankuyeim an Yelusalem, tanuwgwes lun situwa̱veks sisiyas tamumwey, ven towen Yudiy waseg, mo idibakeigs; ilansa, ‘Taw towen takalbaleb; kadiloka bukumop ansinap kalbaleb.’ \p \v 16 “Akatimop asilivan, alana, ‘Yakamey mina-Lom, nag ivag amasinap ma̱wan. Kadiloka kuyateles taw towen wamatan, o towen biyamen amilivan; kukin ansinap kalbaleb nises, mo bakamop; kukin gog nag, bo nag.’ \p \v 17 “Wankuyeim imeis tasiyas, nag akabiyun, nag. Neiyam nen mo asin wakabag va̱gan kid bakaleiwag, adibakes gungamag bimeyes taw towen. \p \v 18-19 “Adok ansinap kalbaleb; nag gog, tasiyas itamanaws iyateles, nag ikavtagis ansinap kalbaleb; misinaka liva̱nen sitapwa̱loul tatineis, o liva̱nen teitan taw yagan Yeisuw nikanig, o Pawl ilivan namwamov igawa nises. \p \v 20 “O yey nag bakakin ama̱wan bakaleiwag sinap towen waseg, akatugwan taw towen waseg, alana, ‘Tab kadilok bukun Yelusalem mo bakaleiwag sinap towen waseg?’ \p \v 21 “Towen gog ilana, ‘Nag. Sivinag datoveks avakaein bikaleiwag.’ Mapuna akaleiwag alana, ‘Ga-bises wa̱deil mo banineiv amata ked waseg baban, mo bakayeb binek datoveks towen Sisal.’” \p \v 22 Agalip mo idibek Pestos, ilana, “Sivinag baligen taw towen anilivan.” \p Pestos ilana, “Bwein. Nubweig mo bukukin.” \p \v 23 Iyam nen ga̱boug Agalip son Belinis mo ineis wabuntuman liwon, sisiyas takanaviys situwa̱veks o guyawuns ven towen, asikweim maynamnabwein nisikams, askatubub singaya bwanabwein niva̱ges. Pestos mo idawes nagamag bimeyes Pawl, mo imeyes, itamanaw wamtes. \p \v 24 Pestos mo ilivan; ilana, “Agalip, making ya̱koum, o tawaw babaw yakamiy wabunatum towen, kukines gamag towen. Min-Yudiy, Yelusalem waseg o ven towen waseg, intougigs va̱gan bamop ansinap, niwkuwaks, ilansa, ‘Kuweiy. Nag kadilok son mwamovan bises.’ \p \v 25 “Bo akatiligen asilivan, akatugwan waseg, akakin nag ivag ansinap kalbaleb. Na-ikadilok ba̱weiy taw towen. O towen nilivan, ‘Sivinag guntovek avakaein bikaleiwag’; mapun bakayeb binek Sisal. \p \v 26 “Kukin bakayeb, nago akakin ansinap, aveiyag balel wa̱let. Mapuna bo amey taw towen wamitamiy, ya̱koum making Agalip simwey guyawaw tababaws, va̱gan kid bukunganegs anilivan; adok bitaba̱nes ansinap kweitan, mo balel wa̱let, va̱gan Sisal bikaleiwag. \p \v 27 “Adok na-ikadilok makava bakayeb, nag.” \c 26 \s1 Pawl ilivan wamatan Agalip \p \v 1 Agalip mo idibek Pawl, ilana, “Kadiloka kulivan.” Pawl itamnow naman, ilivan mamagina: \p \v 2 Ilana, “Peinan min-Yudiy niyateleigs, ilivans kid agusinap kalbaleb, o tut nagein ikalin nuwag peinan ya̱koum bo kuligen agulivan, matovek avakaein ya̱koum. \p \v 3 “Peinan kukwakin amasinap, min-Yudiy yakamey, o kukwakin silawun makamnimana babaw, sivinag kwaptuleim bukuligen agulivan. \p \v 4-5 “Min-Yudiy babaw ikakins agusinap. Ikakins igaw-o wagwa̱dig gungamag wasigeis, o ven Yelusalem waseg, gum-Yudiy yey; o tut kadiveiyov ikakins agusinap, Palisiy teitan yey. O yakamey Palisiy singaya kavnas min-Yudiy makaleiwag babaw. Kukin tasiyas sivines, mo beitams waseg agulivan towen; peinan mounid. \p \v 6 “Nagein tasiwun deil yey, o tasiyas bo iyateleigs peinan animis Yowbad bivag ma̱wan anilivan wasigeis tamumwey min-Yudiy yakamey. \p \v 7 “O yakamey, amakum sinawatan akweiy, meiveka yakamey kasimkakin yam babaw o boug babaw kakanow aygan Yowbad, kadoki bisekem ma̱wan anilivan. O yey anmis sinap towen, igaw kanig waseg bitakits vayuwein, mapun min-Yudiy tasiyas bo iyateleigs. \p \v 8 “O guyaw, aveiyag wawun isunasun ninoumiy livan towen, ‘Takanigs beikits vayuwein.’ \p \v 9 “O kweiboug ivag sivinag basilbwed nawotet gum-Nasalet mtowen Yeisuw. \p \v 10 “Yelusalem waseg navvag ma̱wan. Tanuwgwes lun situwa̱veks nisekeigs gunakaleiwag va̱gan bayousis tayakelesiys basenas kid wa̱deil; o igawa niyya̱tals yey bo a̱tam va̱gan bakakatimates. \p \v 11 “O sinagog babaw wasigeis bo amop asisinap tasiyas, adok kid mo bipiyaves siguyaw towen Yeisuw. Singay kapasal nuwag, aneves tayakelesiys va̱gan bamop asisinap kadiveiyov ven wasigeis. \s1 Pawl ilana, “Bo ikanavin nanoug” \r (Wotet 9:1-19; 22:6-16) \p \v 12 “Misumkwey towen tanuwgwes lun situwa̱vek bo itams gunawotet towen waseg, ilansa, ‘Bweina bukun Damasik bukuyousis tayakelesiys tasiyas-one.’ \p \v 13 “Igawa wa̱ked, ya̱nay waseg, bo akin kamnat singay avakaein meinoy neim walba̱lab. Ka̱las mititeilin kalamwey-nen, tage towen mititeilin singay avakaein; imteilim yakamey sigwey tasiyas nakaninoun. \p \v 14 “Kakalouw wapwepway, kamasis, mo aligen teitan aga-Ibliw waseg idibakeig; ilana, ‘Soul, Soul, aveiyag wawun kuygageig? Tut babaw kwatipiyow kayal toneima ibasim avakaein.’ \p \v 15-16 “Yey alana, ‘O guyaw, kavel yak?’ \p Ilana, ‘Yey Yeisuw, mtowen tuta babaw nukuyageg. Tut gog towen kutamanaw kutom. Bo amekeim, va̱gan kid basekeim muwotet. Kadiloka kwanow aygag, kusekes gamaga babaw liva̱neig yey peinan nukukineig nagein; o igaw tut wanakougwaw sinap mo bakamtel waseg ya̱koum, kadiloka bukusekes-vak liva̱neig ma̱wan. \p \v 17 “‘Bakayabeim bukun tobwag ven gimgilis wasigeis. Igaw tasiyas beivag sivines biyagageims ya̱koum, sisiyas mugwamag min-Yudiy mwasinis; yey mo bakatinabweim ya̱koum. \p \v 18 “‘O vena babaw gimgilis wasigeis, ya̱koum bukuvag beilal mites, va̱gan kid bipiyaves sinap dadub, kamnat biyousis; o bipiyaves Seitan nakaleiwag, mo binekes Yowbad, va̱gan kid biwid asisinap kalbaleb. E, tasiyas dadub mo binekes tasiyas tasimounids waseg yey, peinan akayuseimiy simiyas tasiyas, asekeimiy amisinap kweivaw, bwanabwein.’ \s1 Pawl nawotet liva̱nen \p \v 19 “O King ya̱koum, peinan Yeisuw meinoy neim walba̱lab nidibakeig ma̱wan, ta-ma̱wan bapiyev aygan. \p \v 20 “Bo naguyes min-Damasik, wankuyeim min-Yelusalem, o vena babaw wawnuwan Yudiy, mo tobwag ven kadiveiyov wasigeis; adibakes, ‘Kadilok bikanavin ninoumiy, va̱gan kid bukunekes Yowbad. Awoum ninoumiy bikanavin makaw; kadilok sinap bwein kuwteles.’ \p \v 21 “Peinan gunawotet towen nawtel, min-Yudiy mo iyousigs Yowbad wanbunatum, sivines kid beiweigs. \p \v 22 “Yam babaw Yowbad nilabeig, nagein gog bo ma̱wan; ililabeig va̱gan kid baguyes gamaga babaw, takinew toul, o takinew guyaw; gamaga babaw wasigeis agulivan katanok-wan; ma̱wan tasiyas palopits sisiy Moses nilivnakes, ma̱wana yey agulivan; nag kid kweitan livan balivan; nag. \p \v 23 “Ma̱wan tasiyas kweiboug, yey alana, ‘Kadilok a̱ban Kelis bigeg, bikanig, o kanig waseg mtowen biginikit, mo anilivan bwanabwein bimteilis nagamag min-Yudiy, wankuyeim vena babaw.’” \s1 Pawl igeiguy King Agalip waseg \p \v 24 Igawa Pawl illivan ma̱wan, Pestos mo ilivan; aygan avakaein, ilana, “O Pawl, takabala̱wein ya̱koum; peinan buk babaw kuvnivin mo kukwabala̱wein.” \p \v 25 Pawl ilana, “Nag akabala̱wein. Guntovek ya̱koum kukineig nanoug idumwal, agulivan mounid-wan. \p \v 26 “King Agalip ikakina sinap towen, mapun nag ivag agumwasin, peinan nag itagouwaw sinap towen waseg; peinan bo ikamat wavtakon ven. \v 27 O King ya̱koum, tabta kusimounid tasiyas palopit asilivan? Akakina kusimounid-wan.” \p \v 28 King Agalip mo ilivan, ilana, “Kudokeig yey kakita bamlavag Kelis nagamag, ne?” \p \v 29 Pawl ilana, “Igaw tut kadiveiyov o tut kayakus, yakamiy babaw bukumlavags Kelis nagamag yakamiy, bo bwein. Yowbad ikakin nanoug bo ma̱wan. Sivinag nagein bukumlavags ma̱wana yey, ya̱koum making ya̱koum, simwey gamag tasiyas babaw niliganes aygag. O nag sivinag bukusiws wa̱deil; sivinag bukumlavags Kelis nagamag yakamiy, ma̱wan yey.” \p \v 30-31 King towen mo itamanaws siney Piliks o mana̱wen Belinis, sisiyas tasiyas nisinis bunatum towen, mo isaps. Sisiyas mo illivans, ilansa, “Taw towen nag ivag ansinap kalbaleb; nag kadilok bisesuna wa̱deil; nag kadilok min-Yudiy beiweiys, nag.” \p \v 32 Agalip mo idibek Pestos; ilana, “Magat gamag towen nag sivinan Sisal bikaluweg; bweina bitakaluweg va̱gan bisap bein bininoun wamnat.” \c 27 \s1 Ikuks silma̱nin Lom \p \v 1 Ikaleiwags kid bikayabem, baka̱kuk, bakan Ita̱liy, isekes takalikay nawotet va̱gan bikaymates Pawl siney tasiwuns deil mwasanin. Takalikay towen yagan Yuliyas. Natakanaviys nisesus. Meivek-wan tasiyas Ogoustos inabod. \p \v 2 Ka̱touw wag kaytan, meinoy neim Adilamiteim bein ven wunsiyas Esiy wakawalaw; simey ka̱kuk Alistak, gum-Masidoniy teitan, naven Tesalonik. \p \v 3 Neiyam nen mo ka̱lug Sidon. Peinan takalikay towen isiwa̱youb, itam waseg Pawl va̱gan kid binek taliven nisesus ven towen, bimasis, asbwabwal towen. \p \v 4 Neiyam nen mo ka̱kuk Sidon, kasawl. Peinan yag kalbaleb ka̱noy wangwanan sim towen Saypilos. \p \v 5 Wankuyeim ka̱kuk kadoupouy awasas avakaein walasin ven yagan Silisiy o Pampiliy, mo ka̱lug Mayl, wawnuwan ven avakaein Lisiy. \p \v 6 Ven Mayl waseg matakalikay iban min-Aleksanidel siwag akitan, mo ka̱tow wag akiwen waseg, peinan kid bein Ita̱liy. \p \v 7 Singaya youviy to naka̱kuk; peinan yag meinoy neim wamitem; yam babaw ikous, mo ka̱lug Nidas. Igaw yag nitotow wamitem, mapuna kayawatein kan wangwanan sim yagan Kilit waseg, kan kadounip silbunun yagan Salamon. \p \v 8 Singay keikay to nakadavayal wadadan ven, nakan ee... mo ka̱lug wamunon, yagan Munon Bwanabwein, kadiyakusan ven yagan Lasey. \p \v 9-10 Bo kalasibwen yam mwasanin nein wankuyeim, peinan yag igeg, o bo ikous yam towen min-Yudiy yakamey kapsapos, bo tutan yag avakaein bisilamaw; mapuna Pawl idibakes tasiyas; ilana, “Tawaw, bweina bitayeiwas munon towen waseg; kukin bitakuks, adok bukuyamkwanes kaydod o wag, o ya̱kids babaw adok bitamta̱mats.” \p \v 11-12 Tage taginiwag son takavaveis ilansa, “Munon towen kalbaleb; bweina bitadokons; kukin bitalugs kweitan ven, bo bwein.” Takalikay iligen asilivan tasiyas, ipiyev Pawl anilivan. Tabebaws-wan sivines beikuks, bidokons kid bineis munon yagan Piniks, mo bakayeiwas munon towen waseg. \p Piniks wawnuwan sim to Kilit; munon towen wadon isekew wa̱yals, awasas-nen isekew wayavat. \s1 Kalouvat bwaw avakaein \p \v 13 Yag yals mo iyagil, idokes bweina bakadavayal bakan Piniks, mo ikawes lon, ka̱kuk kadavayala ven Kilit wadadan. \p \v 14 Yag mo itet in wabomat, meinoy neim waven, singaya tawtoun, mamagina sinka̱wein! \p \v 15 Ta-ma̱wan baka̱kuk peinan yag meinoy neim wamtem, singay avakaein, mo mweg kweitan kakit ka̱kuk mo isigogonem oko wabwanit. \p \v 16 Kan wangwanan sim kakit yagan Kilod, mawotet singay keikay waseg kakatimwen kewow, in wakunuwatan wag, kayawen. \p \v 17 Ikous, ikawes yiwayon, mo isays wag. Aspwa̱yat wag kid bitul wakunabub yagan Silitus, mapuna ka̱lug, mo iyalaves. \p \v 18 Neiyam nen igaw itotow yag, ilaves kaydod in wabwanit. \p \v 19 Neiyam nen mo ikawes wuliyoug-wan wag, ilaves in wabwanit. \p \v 20 Yam babaw libgagay ivag; nag kakin ka̱las, nag kakin wutun, yag singay avakaein itotow. Kadoki bo bakamta̱mat. \p \v 21 Yam babaw waseg, nag kakamkwam kan. Kweitan yam Pawl mo itamanaw wamitem; ilana, “Tawaw, kadiloka bukuliganes aygag kweiboug; bitayeiwas ven Kilit bo bwein; tut towen bo tayagages, bo tayamkwanes youda babaw. \p \v 22 “Tage tut towen awoum beivag amipwa̱yat, peinan nag bitamta̱mats; nag. Misinaka bitayamkwanes wag. \p \v 23-24 “Yey atapwa̱loul Yowbad waseg. Boug waseg gunaYowbad nataka̱yob imekeig, ilana, ‘O Pawl, awoum beivag ampwa̱yat; bo bukunek Sisal. O peinan kwanow Yowbad aygan, bo itam simwey tasiyas tababaws-wan, bo bikatinabweimiy.’ \p \v 25-26 “Kadilok beibwein amnamiy, peinan animis Yowbad; bo bikamat ma̱wana nilivnek. Dawag gog bo bibilag wa̱sim.” \p \v 27 Akweiy wik iyalavem wabwanit towen yagan Ediliy. Watapwan boug tasiyas wunataw mo idokes ven kid kadiyakusa nises. \p \v 28 Mo bitakwanes bwanit ama̱wan vayovan; mo ivinis ova̱vin. Ova̱nim, ova̱nim, ova̱nim, ova̱nim; e, mo imlavag sinawey. Wankuyeim vayuwein mo itakwanes, mo imlavag sinawatan ova̱nim vayovan bwanit towen. \p \v 29 Aspwa̱yat bakan wadakul, mata ge igulek wag, mo ilaves lon walivas wawawun wag; sivines kid ga-iyam. \p \v 30 Wunataw inibwis kewow, ilansa, “Lon mwasanin bakanow wadabwen wag bakalev;” iyaweids gog, sivines kid bikala̱vis, bisawls kid bilisawemas. \p \v 31 Pawl mo idibek takalikay sen natakanaviys; ilana, “Kukin tasiyas bilisaweids, bo bitamta̱mats babaw ya̱kids. Kukin bisesus, bo bwein.” \p \v 32 Mapuna takanaviys tasiyas mo ibwabwes vatulen kewow, ikalouw in wa̱yol, iyetuwen. \p \v 33-34 Wankuyeim kakita beiyam. Pawl mo iguyem va̱gan baka̱kam; ilana, “Yam sinawatan kweivas nukusesus, ikubukub nuwamiy, nag kukwams. Kadiloka kukwams va̱gan gog biyamoveimiy; nag aveiyag bivag, nag; bwein-wan bitasesus.” \p \v 35 Ilivan ikous, mo ikow bled, ikalin nuwan Yowbad waseg, initoug wamtem meiveka gamag yakamey, bled ikiv, mo isilamaw ikam. \p \v 36 Amnem mo ibwein babaw yakamey, mo ka̱kam. \p \v 37 Meiveka yakamey wag makaywen adagan, lakatuy sinawanim sinawey teinim tatanok gamag. \p \v 38 Ka̱kam, kakamuweip, mo kalev kan, in wa̱yol va̱gan kid wag bikayay. \s1 Ikatugulek wag \p \v 39 Iyam nen ga̱boug, nag teitan gamag iwtus ven towen, tage kaban awasas kakit alekel kakit nises; tasiyas wunataws idokes biyokons kid beikuks va̱gan wag bein wanuwan, mo bibilag wag. \p \v 40 Mapuna ibwabwes yiwayon, lon kalisow wa̱yol; kweiboug niyawanis avaveis naman va̱gan awoum bigogewn kid, tut towen mo ilikus vitulen avaveis va̱gan bigogewn; kanagon mo isenas, mo ka̱kuk silma̱nin kawalaw towen. \p \v 41 Ka̱kuk ee... wag mo itul kunabub waseg, dabwen ibilag, kaysay iwaway wag wawawun, mo ikatagulek. \p \v 42 Takanaviys idokes bweina bikatimates tasiyas tasiwuns deil, mata igegays ge iga̱lags mo bisawls. \p \v 43-44 Tage takalikay towen sivinan biyamov Pawl, mapuna isilbwed asisinap; ilana, “Tasiyas kalisiy ikakins gegay kadiloka bikaspepel bineis wa̱yol bigegays bimgwayemas bineis wanakaew. Yakamey wankuyeim kaypap waseg mo baka̱gay bakan wanakaew.” \p E, ma̱wan sona mwamovem meiveka yakamey kan wanakaew mo kasap waven. \c 28 \s1 Kases sim yagan Melit \p \v 1 Kaga̱lag kan wanakaew; ven towen gimgilis imeis mo ikavtagis siven yagan Melit. \p \v 2 Tasiyas nag isina̱lemas, nag; bo isiwyoubumas. Amaloulun, peinan kweis, mapuna ilabemas, ikavlakes imakov, kakamunuw. \p \v 3 Pawl in ikow amweilok sinivtanok, isen wa̱kov, mwatet gog nises amweilok towen wanuwan; muymuyan kov isimkwen, isap, iged naman Pawl. \p \v 4 Ven towen gimgilis ikines mwatet towen ikakuva̱tay wanaman Pawl, mo ilansa, “Mounid tawayin gamag taw towen; nag kadilok son mwamovan bises; nag iwgwel wabwanit, tage mwateta na̱wen mo iged, va̱gan kid bikatimet.” \p \v 5 Pawl ikatsap mwatet wanaman, mo ikalivatow, in wa̱kov; nag ikatoun, bwein-wan ises. \p \v 6 Idokes kid naman beilol, o bikalouw wapwepway beimat kid; ikayamats ee... nag aveiyag ivag; mo ikanavin ninous, idokes kid yowbad teitan. \p \v 7 Sim towen gimgilis siguyaw avakaein Pubiliy, napwepway nises ven towen waseg; anbwabwal yakamey kasesuna ee... kweitoun yam, singaya ge isiwyoubum, guyaw towen. \p \v 8 Misumkwey towen Pubiliy taman nises wabunatum, ikatoun, itaka̱lon won, mwaliyes isawel. Pawl isiw wanbunatum, initoug Yowbad waseg, isen naman wa̱won, mo ibwein. \p \v 9 Wankuyeim takatounsa babaw sim towen gimgilis nimeis, Pawl initoug pines, mo ibweins. \p \v 10 Mapuna isiwyoubumas bwanabwein, o igaw tutan bo baka̱kuk mo itanouys wuliyoug makaw isekemas. \s1 Pawl isap Lom \p \v 11 Tibukon kweitoun ikous, mo ka̱touw wag akitan nikayamat wa̱sim towen bulbweilim waseg. Min-Aleksanidel siwag makaywen antabuy mamagina tawaw papap asteiy. \p \v 12 Ka̱lug Sulakous kases kweitoun yam. \p \v 13 Ka̱kuk mo kayeyewousa kayeyewous ee... mo ka̱lug Legiyam, kamasis. Iyam nen ga̱boug, yag in yals mo ka̱kuk silma̱nin Putiyol, akweiy yam mo ka̱lug. \p \v 14 Ven Putiyol waseg kaban Yeisuw nagamag mwasanin, ilivans, “Kadiloka kumeis wamabunatum, amabwabwal yakamiy.” Ka̱tam, kases katanok wik. Wankuyeim mo kanoun wa̱ked silma̱nin Lom. \p \v 15 Yeisuw nagamag, tayakelesiys mwasanin nisesus Lom; bo iliganes livnem yakamey bo bakan Lom, mo imeis wa̱ked silma̱nin bakalouvat; e, imekemas ven yagan Apiyos Ma̱ket, o kweitan ven Buntuman Masis Bunatoun. Pawl ikines budan tasiyas mo ikalin nuwan Yowbad waseg, ibwein amnan. \p \v 16 Kasap Lom, gabman mo itam Pawl nabunatum tatonen va̱gan kid bisikes son takanaviy teitan bikayyamat. \s1 Pawl igeiguy ven Lom waseg \p \v 17 Yam kweitoun nein wankuyeim mo idawes min-Yudiy situwa̱veks bimeis. Ikatuyouns imeis, mo idibakes, ilana, “Tuwag yakamiy; yey makava a̱siw wa̱deil. Nag aveiyag avag sidayas wasigeis, o nag apiyev datammwayas asisinap, nag. Tage bo iyousigs Yelusalem waseg mo ita̱meigs mina-Lom takaleiwags wasigeis. \p \v 18-19 “Bo iyateleigs, nag go iba̱nes agusinap kalbaleb, nag. Tasiyas mina-Lom takaleiwags idokes bweina basap wamnat banoun; tage min-Yudiy ilansa, ‘Awoum. Kuweiys taw towen, peinan takalbaleb.’ Mapuna alivan, alana, ‘Sivinag Sisal bikaleiwag.’ Nag sivinag bayateles min-Yudiy wamatan Sisal; nag. Gunaked kaditanok-wan, ked towen waseg ma̱noy. \p \v 20 O silawun gunya̱tal towen sivinag bitalivans sigwey yakamiy, mapun to nadaweimiy bukumeis waseg yey. Kukines agusen wanamag niyawanis, o min-Yisleil ya̱kids tanmises Yowbad igaw mo bikatinabweids, o inawotet towen silma̱nin yey na̱siw wa̱deil.” \p \v 21 Tasiyas ikatimapus aygan, ilansa, “Min-Yelusalem nag ileles malet va̱gan bikatimlakemas liva̱neim yak, o min-Yudiy meinoy nimeis palawen, liva̱neim kalbaleb nag isekemas, liwon waseg o asilivan waseg, nag. \p \v 22 “Sivinem bakaligen nanoum ya̱koum, peinan kakakin ven babaw gimgilis ivtokays livan sinap towen waseg, Yeisuw nagamag amisinap.” \p \v 23 Ikaleiwags kweitan yam igaw mo bimeis biliganes Pawl anilivan. Yam towen nimeis wanbunatum, singaya babaw gamag. Ga̱boug isilamaw anilivan, ee... in kwayav mo iyakous. Yowbad nakaleiwag liva̱nen nisekes. Moses nakaleiwag ivin, o tasiyas palopits sikaleiwag ivin, ikatimlakes wawun asilivan, va̱gan kid bisimounids Yeisuw waseg. \p \v 24 Mwasanin gamag mo iliganes anilivan Pawl, isimounids; mwasanin nag, ipiyaves. \p \v 25 Ta-ma̱wan ninous bilatanes bimlavags katanok-wan, mo inounas. Nakabiyokous Pawl anilivan ma̱wana, “Mounid anilivan Yowbad Kululuwan tamumwey wasigeis. Palopit towen Isaya nikatipel nisekes anilivan towen-an. \q1 \v 26 “Ilana, ‘Kunekes gamag tasiyas, \q1 kudibakes ma̱wana: \q1 Bukuliganes, tage nag bukukwakins. \q1 Bukukines, tage nag bukuwtusis. \q1 \v 27 Peinan gamag tasiyas ninous bo imouvit, \q1 bo ituy tiges; bo ikaw mites; \q1 mata ge mites waseg beikins, o tiges waseg beinegs, \q1 bikakins mo bikanavin ninous, \q1 bava̱ges kid beibweins tasiyas. Nag gog.’ \p \v 28 “Kadiloka bukukwakins Yowbad anilivan bo nisekem yakamey, ikayabem, bakan tobwag ven gimgilis bakasekes; tasiyas bo biliganes; e, Yowbad mo bisiwyoubus tasiyas, bikatinabwes.” \v 29 (-) \p \v 30-31 Akweiy bweilim Pawl misik wanbunatum tatonen, peinan bo iyamiyis bunatum towen; nikaypuls siney tabebaws tasiyas ininekes, bo iguyes Yowbad nakaleiwag waseg, o ikatimlakes sinapun daGuyaws Yeisuw Kelis. Bwein-wan illivan, peinan nag teitan gamag isilbwed anilivan.