\id TIT - Mundurukú NT -Brazil 2010 (DBL -2013) \h Tito \toc1 Tito beaptup \toc2 A Tito \toc3 Tit \mt1 TITO BEAPTUP PAULO EMUDUPMUBARARAKTUP \c 1 \p \v 1 Tito, ijudup mubararag̃ õn ewebeaptum. Õn Paulo. Deus buywatwat'ukat õn. Jesus Cristo emumuju õn. Ixe omujujum Deus emunaẽyũ mutaybitbit am big̃ ma ip itabut am Jesus kay. Big̃ ma itaybit je'e ip kawẽn icẽmãn. Big̃ ma Deus bikuyap tag̃ jeku ip. \v 2 Ixe bikuyap tag̃ wuyju jekukum, soat em acesop wuyetait cexe iap wiwim puye. \p — Soat em ma ip jeedop oxe itait — io'e Deus ipi mug̃ẽ'ũm awap. \m Deus napapa'uk g̃u. \v 3 Imuwẽg̃at pin pima Deus kawẽn idipat o'g̃uwẽg̃at soat pe ijodiat pe. Okpot kayayũ soat em itait ip jeedop oxe iap ekawẽn o'g̃uwẽg̃at. Õn tak ixe juk omuju iboap ekawẽn muwẽn ãm ijodiat pe. Iboap ekawẽn muwẽnuwẽn õn Deus a'õbi. Ixe Deus wuydaxijojo'ukat. \p \v 4 Tito, ijudup mubararag̃ õn ewebeaptum. Ẽn okpot co'i Jesus Cristo kay wuyetabut puye. \p — Bay, xipan cuy Tito ejukuk — i õn e'em Deus pe―wuyebay be, Jesus Cristo be dak―wuykukukat pe. \p — Yag̃uymubabibin cuy eg̃uy — i õn e'em cebe ip. \p \v 5 Õn exe bima wuyekapikap cuk ag̃u'ũm g̃u. Imẽnpuye juk õn eiwat Creta be―tip'aweroro be wuyekapikap mu'ũm ãm. Itabucayũ kukukayũ juy etaẽ soat ka be ag̃okaka be. Ixeyũ juy etaẽ apẽn cuk ocece ewebe iap tag̃. \v 6 Itabucayũ kukukat cũg̃ ma juy jeku soat etabutpe. Pũg̃ kug̃ ma jetayxi kug̃ jeenuy. Ixe ipotpoyũ dak cuy Jesus kay itabun jeedop ip. “Teipotpoyũku warẽmtag̃ acã jekukum soat em” i wuyjuyũ e'em pima, ixe juy etaẽ g̃u itabucayũ kukukan. “Teipotpoyũku kũyjobit g̃u jebay a'õ kay” i'e'em pima juy ixe etaẽ g̃u. Imẽn cuy itabucayũ kukukat jeenuy. \v 7 Itabucayũ kukukat Deus ekapikap kug̃. Imẽnpuye cũg̃ ma juy jeku ip soat etabutpe jemuymuyap puxim. \p — Warara'acat podi ma wa'õbuyxi — i'ũmg̃u juy je'e. \m Soat em g̃u juy itapurug̃ jeku. Ika'o'on g̃u juy jeenuy. Dao g̃u juy itakomã je'e. Warara'acat mug̃uykukukum g̃u juy jeenuy dinheiro bu am. \v 8 Powatwat cuy tujuõmõm jeduk'a be. Xipacat kay juy jeenuy. Jewawẽwẽm cuy jeenuy soat em cũg̃ ma jeku am. Cũg̃ ma juy warara'acayũ jukuk. Deus ekawẽn tag̃ cuy jeku―soat ekawẽn tag̃. Warẽmtag̃ g̃u juy ip jewekuk. \v 9 Kawẽn icẽmat kay jĩjã juy jeenuy. Cũg̃ cĩcã ma wuywebe iboap ekawẽn tag̃ wuyeku am. Iboap ekawẽn tag̃ jekukum pima, Jesus emumutaybitbinap tag̃ tak wuyju jekukum. Iboap ekawẽn tag̃ jekukum pima kawẽn icẽmãn warara'acat mutaybitbin jeenuy. Ixeyũ mucokcokcog̃ jeenuy jetabucap epereap puxim cebe ip. Kawẽn icẽmat kay'ũmayũ dak imukũyjobitbin jeenuy ixeyũ ag̃uymuwarurun am. \p \v 10 Cũg̃ ma juy jeku ip itabucayũ kukukayũ, ade opop puye Jesus ekawẽn kay ibu'u'uayũ. Pũg̃pũg̃ Judeuyũ'in itabut o'e Jesus kay. Imẽnpit: \p — Wuyajojoyũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃ cuy ajeku — i te'e ma e'em ip. \m Warara'acat mug̃uykukukum ip ibiwarẽmtag̃ ma ip kawẽnwẽn puye. \v 11 Ade jebadipyũ mubu'u'un ip Jesus kay am, warẽmtag̃ ma ip imutaybitbin puye. Ibisũsũn g̃u ip warẽmtag̃ ma imutaybit am. Dinheiro bu ojuy am acã ip imutaybitbin. Imẽnpuye juy ip eg̃uymũg̃. \p \v 12 — Creta eipi watwat dapxiyũ — i juk o'e Creta eipi wat ma―Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat. — Wuyjuyũm g̃u ip o'e―ika'ũayũm acã Creta eipi watwat — i juk o'e warara'acayũ a'ĩjo. — Ibukapik'ũm ip — i juk o'e. — Jexat o am acã ip itaybit — i juk o'e. \m Imẽn Creta eipi wat jebadipyũ o'g̃uwẽn. \v 13 Icẽmãn ixe juk o'e. Napa g̃u juk o'e. Imẽneju a'õpurug̃ cuy ip eg̃ukorem―imug̃uykuku'ukayũ ekawẽn kayayũ. Jetabucap epereap puxim ip eg̃ukorẽm. Ewebe ip imukorẽm puje, big̃ ma ip je'e itabut Jesus kay. \v 14 Ibu'u je'e ip jetabut am wuydobuyũ'ũm'ũm ekawẽn kay―ijodiat ekawẽn kay―kawẽn icẽmat kay'ũmayũ ekawẽn kay. \v 15 Xipacat mujurũg̃rũg̃'ukayũ be xipacat tobuxik put soat pe. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukat pe bit xipacat tobuxik pa'ore soat pe―itabut'ũmayũ. Itaybit g̃u ip apẽn cedag̃ Deus xe iam, apẽn cedag̃ g̃u iam tak. Ikẽrẽat kay acã ip g̃ebum. \p \v 16 — Ocetaybit Deus — i'e'em ip napa ma. Imẽnpit Deus ebekitkit ekukuap tag̃ g̃u ip jekukum. Soat kay ip itakoma. Kũyjobit'ũm cĩcã ip Deus ekawẽn kay. Iba'ore cebe ip xipacat mujurũg̃ ãm―pũg̃ em tak ka'ũma. \c 2 \p \v 1 Ẽn pit, bekit, ixeyũ ekukuap tag̃ g̃u juy ejeku. Kawẽn cũg̃ãn cuy Jesus ebekitkiyũ eg̃utaybitbin. Deus ekawẽn cuy ixeyũ eg̃utaybitbin. \v 2 Aypapayũ juy eg̃ukũyjo. \p — Eyetabikukum g̃u juy epesop — i juy ece cebe ip. — Eyetapurug̃ cuy epesop — i juy ece cebe ip. — Jewawẽwẽm cuy epesop cũg̃ ma eyeku am soat em — i juy ece cebe ip. — Eyetabun cĩcã juy epesop Jesus kay — i juy ece cebe ip. — Ikukpin cuy warara'acat epejukuk — i juy ece cebe ip. — Eybu'um g̃u juy epesop Jesus ekawẽn tag̃ eyeku am — i juy ece cebe ip. \m \v 3 Imẽntak yabutbucayũ juy eg̃ukũyjo, bekit. \p — Deus kay jĩjãayũ ekukuap tag̃ cuy epeku — i juy ece cebe ip. — Eybureyũ muymuy g̃u juy — i juy ece cebe ip. — Kawẽdi kay g̃u juy epesop eyka'o'onap puxim — i juy ece cebe ip. — Yaypan'isuayũ juy epeg̃utaybin ixeyũ be cũg̃ ma jeku am — i juy ece yabutbucayũ be. \v 4 — Xipan cuy eyitop epejukuk — i juy je'e ip. — Xipan cuy ey'iyũ epejukuk — i dak. \m Imẽn yaypan'isuayũ awẽwẽm cuy jeedop ip yabutbucayũ. \p \v 5 — Jewawẽwẽm cuy epesop cũg̃ ma eyeku am — i juy je'e ip yaypan'isuayũ be. — Xipacat mujurũg̃rũg̃'ukayũm cuy epesop — i juy je'e ip. — Xipan cuy eyduk'a beayũ epejukuk — i juy je'e ip. — Kũyjobin cuy epesop eyitop a'õ kay — i dak je'e ip. \m Imẽn cuy yaypan'isuayũ g̃ukũyjo ip yabutbucayũ. Imẽn ip imukũyjo buje, warara'acayũ je'e g̃u: \p — Deus ekawẽn xipat g̃u aco'i, cekawẽn kayayũ cũg̃ g̃u jekukum puye — i. \p \v 6 Imẽntak tapupuyũ juy eg̃ukũyjo―yaypan'isuayũ. \p — Jewawẽwẽm cuy epesop cũg̃ ma eyeku am — i juy ece cebe ip. \m \v 7 Ẽn tak, bekit, xipacat mujurũg̃rũg̃'ukan cuy eg̃uy warara'acat pe ekukuap co'i jeku am. Warara'acat mutaybitbin pima juy ag̃uysan eg̃uy. Kaypatpan g̃u juy eg̃uy. Deus ekawẽn eg̃uwarururun g̃u juy. Cũg̃ ma juy cekawẽn eg̃utaybitbin. \v 8 Cũg̃ ma juy kawẽnwẽn'uk eg̃uy ekay'ũmayũ be ekawẽn mukẽrẽrẽnap puxim. Cũg̃ ma ẽn kawẽnwẽn pima, isũsũn jeedop ip wuymuymuy ãm, ekawẽnkẽrẽ'ũm puye. \p \v 9 Tei'ũma kapikpik'ukayũ dak cuy eg̃ukũyjo, bekit. \p — Kũyjobin cuy epesop eyekariwa a'õ kay — i juy ece cebe ip. — Eyekariwa bikuyap tag̃ cuy epeku soat em — i juy ece cebe ip. — Jedede'ukayũm g̃u juy epesop eyekariwa kay — i juy ece cebe ip. \v 10 — Eyekariwa bubut cuy epetujupa'um g̃u―pũg̃ em tak ka'ũma — i juy ece cebe ip. — Xipan cuy eyekapikap kug̃ epesop — i juy ece cebe ip. — Xipan cuy epeyekapik eyekariwa beam — i juy ece cebe ip. — “Deus ekawẽn xipat cĩcã ixeyũ daxijojo'ukat ekawẽn,” i je'e warara'acayũ xipan eyekapikap co buje — i juy ece cebe ip. \p \v 11 G̃asũ bit: — Soat kug̃ õn xipan soat taxijo am―eydaxijo am — io'e Deus wuywebe. \m Imẽnpuye, Tito, imẽn cuy Jesus ebekitkit eyawẽwẽ. \p \v 12 — Okpot oe'ũ ipiat'ajojoap kay eyejuap puxim — i'e'em Deus wuywebe. — Imẽnpuye eyetabut'ũmap cuy epeyepere — i'e'em. — Deus kay'ũmayũ emumutabikukunap cuy epeyepere — i'e'em. — Jewawẽwẽm cuy epesop soat em cũg̃ ma eyeku am — i dak. — Cedag̃ cuy epesop ijodiat etabixe — i dak. — Wekawẽn tag̃ cuy epeku soat em — i dak. \m \v 13 Imẽn cuy ajeku Jesus Cristo ajẽmap wiwim pima―wuydaxijojo'ukat ajẽmap wiwim pima. Wuycokcok cĩcã yajẽmap wiwi am. Ixe ajẽm puje soat ijodiacat je'e: \p — Soat podi ma Deus ya'õbuyxi — i. — Ka'ũmg̃u ixe jo'iat idipat — i je'e ip. Ka'ũmg̃u yajẽmap kabia jo'iat idipat. Idip cĩcã je'e. \v 14 Ixe Jesus Cristo jekpiwatpin ma oe'ũ wuywebeam. Wuya'õmucan am oe'ũ wuywebe ikẽrẽat mug̃ẽap puxim. Wuymuisun am soat tag̃ oe'ũ. Jebekitkin wuy'e am oe'ũ. Wuywebe xipacat mujurũg̃rũg̃'ukayũm oe'ũ. \p \v 15 Bekit, iboam cuy itabucayũ eg̃utaybin. Yawẽwẽm cuy ip eg̃uy. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ pima juy ip eg̃ukorẽm. Jemupubutbunat g̃u juy cebe ip. \p — Wa'õbi g̃u õn eyawẽwẽm―Jesus Cristo a'õbi acã — i juy ece cebe ip. \c 3 \p \v 1 Tito, Jesus ebekitkiyũ juy eg̃ukũyjo―exeayũ. \p — Kũyjobin cuy epesop wuyajecug̃ap a'õ kay―ixe beam kapikpik'ukayũ a'õ kay dak — i juy ece cebe ip. — Xipacat mug̃ẽ ãm ixeyũ be eydakoy buje, epeyekapik cuy cebeam ip — i juy ece cebe ip. \v 2 — Warara'acat epejomuymuy g̃u juy — i juy ece cebe ip. — Kaba'ũm cuy epesop eyeweweju — i dak. — Xipan cuy soat epejukuk — i dak. — Eya'õpurug̃ g̃u juy epesop―eya'õdidim ma — i dak. \p \v 3 — Warara'acat podi ma oceju bit xipat — i'ũmg̃u juy ace'e, kuy bima wuyju dak cuk adi wuyag̃uy'ũm ajop puye. \m Kũyjobit'ũm cuk adi ajop warara'acayũ a'õ kay―Deus a'õ kay dak. Ikẽrẽat cuk adi ag̃ujurũg̃rũg̃. Ajo wuyju imug̃ẽ pin cĩcã iat mug̃ẽg̃ẽm cuk adi ajop. Wuymucokcok am acã juk adi ajekuku. Ikẽrẽm cuk adi warara'acat ajukuk. Warara'acat ekawẽn mukẽrẽrẽnxi ajop. Wuyetabikuku ajop warara'acat kay. Wuykay itakomama juk adi osodop ip warara'ayũ. Wuyju dak ixeyũ kay wuyetakomama juk adi ajop. \v 4 Deus pit wuydaxijojo'ukat. Apẽn wuykukpin cexe iap o'g̃ubapuk wuywebe. Apẽn xipan wuykukpin iap tak o'g̃ubapuk wuywebe. \v 5 Iboap mubapuk puje juk wuydaxijo. Ixe juk wuydaxijo xipacat ag̃ujurũg̃rũg̃ puye g̃u, cũg̃ ma ajekuku buye g̃u dak. Ixe juk wuydaxijo, wuykay itabotaidabotbot puye acã. Ibiõg̃buk cuk wuymuisun soat tag̃. Kuy bima wuyebay ebekitkin ajop. G̃asũ bit waram wuykapap puxim Deus ebekitkin acesop. Kuy bima ikẽrẽat kug̃ ajekuku. G̃asũ bit Deus biõg̃buk wuymuisusun. Wuybinũnisu g̃asũ. \v 6 Deus jebiõg̃buk o'g̃uõm wuywebe. Tacup g̃u osunuy iũm ãm wuywebe. O'g̃uõm wuywebe Jesus Cristo oe'ũ wuywebeam puye―wuydaxijojo'ukat oe'ũ buye. \v 7 Ixe jebiõg̃buk o'g̃uõm wuywebe cũg̃ ma jexe wuyeku am. Deus soat podi ma wuykug̃ xipan. Ixe wuymucũg̃ucũg̃. \p — Cũg̃ ma eyju oxe — i'e'em ixe wuywebe. — Soat em epesop oxe eyetait — i'e'em wuywebe. \m Iboap wiwim cĩcã wuyju. \v 8 Icẽmãn õn eymutaybitbin. \p Kuy õn awẽwẽ iap cuy eg̃uwẽnuwẽn wuykitpitpiyũ be―Deus kay itabun'ibiyũ be. Xipacat mujurũg̃rũg̃ cuy jeedop ip soat em. Xipacat mujurũg̃rũg̃ pima, warara'acayũ buywatwan jeedop ip. Xipat tak je'e Deus xe. \v 9 Warara'acayũ te'e ma jewa'õxikxig̃. Te'e ma ip wuydobuyũ'ũm'ũm putet muwẽnuwẽn. Jewa'õdawutwun e'em ip. Moisés ekawẽn a'õxikxig̃ e'em ip. Te'e ma wuyju ixeyũ ekawẽn cocom. Te'e ma ip kawẽnwẽn. Ecekawẽn g̃u juy ixeyũ eju. \v 10 Warara'acayũ warẽmtag̃ itabucayũ mutaybitbin. Itabucayũ mubu'u'un ojuy ip ixeyũ be wara'at tag̃tag̃tag̃ ma jekawẽn ãm. Ixeyũ juy eg̃ukorẽm. \p — Warẽmtag̃ imutaybitbinap cuy epeyepere — i juy ece cebe ip. \m Warẽmtag̃ imutaybitbinap epere'ũm pima, waram cuy ixeyũ eg̃ukorẽm. Xepxep em ixeyũ eg̃ukorẽm. Warẽmtag̃ imutaybitbinap epere'ũm pima, ceweju g̃u juy ip ejeku. \v 11 Etaybit ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃xi ip iam. Deus ekawẽn kay g̃u jĩjã ip. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ acã ip. Ixeyũ dak itaybit iboam. \p \v 12 Ártemas cuy og̃uju ekay. Ixe mujum'ũm pima, Títiquo juy og̃uju. Ekay yajẽm puje, dao juy eju Nicópolis ka kay odopabijuk am. Ibo ka be ihi og̃ukap. \v 13 Warara'acat a'õbuywatwat'ukat Zenas je'jẽm exewi g̃uyjom, Apolo dak. Ibuipug̃ g̃u juy ixeyũ eg̃ujẽm. Iũm pucat cuy eg̃ũm cebe ip cum pima. \v 14 Itabucayũ mukũyjojom cuy eg̃uy. \p — Xipacat mujurũg̃rũg̃ cuy epesop — i juy ece cebe ip. — Eybubut'in cuy epeg̃ũm ikug̃'ũmayũ be — i dak. — Warẽmtag̃ g̃u juy epeku — i dak. — Eybu'um g̃u juy epeyekapik — i juy ece cebe ip. \p \v 15 Soat oxeayũ kato mujujum ekay. Õn tak kato mujujum soat pe itabucayũ be―wuybureyũ be. \p — Bay, xipan cuy Titoyũ ejukuk — i õn e'em Deus pe. \p Ibũrũ ma.