\id ROM - Mundurukú NT -Brazil 2010 (DBL -2013) \h Romanos \toc1 Roma ka watwat peaptup \toc2 Romanos \toc3 Ro \mt1 PAULO EMUDUPMUBARARAKTUP ROMA KA WATWAT BEAPTUP \c 1 \p \v 1 Cartadup mubarararag̃ õn eywebeaptum―Roma ka watwat peaptum. Õn Paulo. Jesus Cristo beam kapikpik'ukat õn. Jesus Cristo emumuju õn. Deus cuk onaẽ. \p — Wa'õbi omuwẽnuwẽn cuy eg̃uy soat ka watwat pe — i juk o'e owebe. — Kawẽn idipat acã juy eg̃uwẽnuwẽn — i juk o'e owebe. \p \v 2 — Kawẽn idipat og̃uwẽg̃at soat pe ipi dag̃acat pe — io'e Deus kuyje. Kawẽn idipat muwẽnuwẽn osodop ip cekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ. Iboap ekawẽn tak ibararak opop Deus ekawẽntup pe. Wara'at ekawẽn podi ma iboap ekawẽn kawẽn idip. Ka'ũmg̃u xipat'ũmat iboap ekawẽn'in. \v 3 Iboap ekawẽn co buje wuyetaybit abu Deus ipot iam. Ixe ipot wuykukukat―Jesus Cristo. Deus ipot ijodian o'e. Davi naxeg̃ebit osunuy―Judeuyũ kukukat naxeg̃ebit. \v 4 Ixe Jesus Deus co'i osunuy. Imẽn ikẽrẽat o'jukuk g̃u ipi ju bima―pũg̃ em tak ka'ũma. Deus ja'õbacaan jekpot o'g̃utait ce'ũap tomukadi. O'g̃utait teku okpot iam wuymutaybit am, teku soat podi ma ya'õbaca iam wuymutaybit am tak. Ixe Jesus Cristo wuykukukat. \v 5 Ixe xipan okug̃. Ixe dak cuk onaẽ kawẽn idipat muwẽn ãm soat kaka dag̃. Ixe emumuju õn. Imẽnpuye soat ka dag̃ayũ'in itabut je'e Cristo kay―pũg̃pũg̃pũg̃. Cristo ekawẽn kay kũyjobit je'e ip. Ibuyxin ip Cristo jukuk. \v 6 Eyju dak Deus cuk eynaẽ, Roma ka watwat. Jesus Cristo kadiayũm cuk eynaẽ. G̃asũ bit ixe kadiayũm epesop. \p \v 7 Imẽneju cartadup mubarararag̃ õn soat peaptum eywebeaptum, Roma ka watwat. Deus xe eykukpin cĩcã. Ixe juk eynaẽ jebekitkiyũm. \p — Bay, xipan cuy Roma ka watwat ejukuk — i õn e'em Deus pe―wuyebay be, Jesus Cristo be dak, wuykukukat pe. — Ixeyũ ag̃uymubabibin cuy eg̃uy — i õn e'em cebe ip. \p \v 8 Roma ka watwat itabut cĩcã Jesus Cristo kay iap awẽg̃ o'yawẽg̃tobuxik ip soat ka watwat. Imẽnpuye ocokcok cĩcã eykay. Imẽnpuye: \p — Bay, ẽn xipat cĩcã — i õn e'em Deus pe. \m \v 9 Deus itaybit soat kabia õn g̃ebum eykay iam. Kapikpig̃ cĩcã õn Deus peam ocokcok cekay buye. Kawẽn idipat muwẽnuwẽn õn soat kaka dag̃. Ixe ipot ekawẽn muwẽnuwẽn õn. \v 10-11 Eyjo pin cĩcã oce. Deus biõg̃buk omutaybitbin iam eymukũyjo pin cĩcã õn. Ibiõg̃buk a'õbi eya'õmucan ojuy õn big̃ ma eyetabut am Jesus kay. Imẽneju: \p — Roma ka watwat com cuy omujum ece — i õn e'em cebe. — Ebikuy bima juy omujum ece — i õn e'em cebe. \m Soat em imẽn õn e'em Deus eju kawẽnwẽn pima. \v 12 Õn acã g̃u jeya'õmucan eywebe big̃ ma eyetabut am. Jewewa'õmucanucan pit acesop big̃ ma wuyetabut am cekay. Big̃ ma eyetabut epe'e wetabucap co buje. Õn tak big̃ ma wetabut oce eyetabucap co buje. \p \v 13 Okitpitpiyũ, soat em cuk adi cu ojuy og̃uy eykay. Iboam eymukũyjo pin õn. Imẽnpit soat em omuju'ũm'ũm osunuy. Eywebe Deus ekawẽn muwẽn pin cuk adi og̃uy big̃ ma eyetabut am Jesus kay apẽn eybadipyũ oitabun iap co'i―Judeu'ũmayũ oitabun iap co'i. \p \v 14 — Omuwẽnuwẽn cuy eg̃uy soat kaka dag̃ayũ be — i juk o'e Jesus Cristo owebe. \m Imẽnpuye Cristo juy og̃uwẽnuwẽn soat pe―cewag̃õnayũ be, cewag̃õn'ũmayũ be dak. Deus ekawẽn cuy og̃uwẽnuwẽn itaybicayũ be, itaybit'ũmayũ be dak. \v 15 Imẽnpuye obicokcok cĩcã kawẽn idipat muwẽn ãm eywebe, Roma ka watwat. \p \v 16 Deus ja'õbacaan kawẽn idipat kay itabucayũ daxijojom. Koap Judeuyũ daxijojom itabut puje ip. Judeu'ũmayũ dak taxijojom itabut puje ip. Imẽneju obisũsũn g̃u kawẽn idipat muwẽn ãm soat ka watwat pe―obicokcok cĩcã ma. \v 17 Kawẽn idipat co buje, wuyetaybit apẽn Deus wuymucũg̃ucũg̃ iam. \p — Jesus Cristo kay itabucayũ acã cũg̃ ma oxe — i'e'em Deus. Soat kabia: — Big̃ ma itabut ip cekay — i'e'em Deus. \m Imẽn e'em Deus ekawẽntup: — Deus emumucũg̃yũ soat em itait jeedop ip Deus xe itabut ip puye, — i. \p \v 18 Deus kabi be omuy. Ixe itakoma jĩjã jekay'ũmayũ kay, ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ kay. Ibu'u jĩjã ip Deus ekawẽn co am―kawẽn icẽmat co am, ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ ojuy jĩjã ip puye. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ kawẽn idipat muwẽnap muba'oreren tak ip ibu'u warara'acayũ dak itabut am ibuye. \v 19 Deus kuy apẽn ixe e'em iam o'g̃utaybin ijodiacat. Imẽn apẽn Deus e'em iam itaybit put cebe ip. Inaka cekay g̃u jĩjã ip. Imẽnpuye Deus ipiatpi'ajojoan cebe ip. \v 20 Deus ma ijo ba'ore wuywebe. Ixe bit soat o'g̃ug̃ẽ ipi dag̃acat. Ixe emumug̃ẽ jo buje, wuyetaybit soat podi ma Deus ya'õbaca iam―ya'õbacaap i'ũm g̃u iam. Wuyetaybit tak ixe acã Deusat iam. Kuyje itaybit osodop ip iboam ipi dag̃acayũ. Imẽnpuye “Deus kake iap iba'arẽm wuyxe” i'e ba'ore cebe ip. \v 21 Itaybit ma'g̃u ip Deus kake iam. Imẽnpit ibuyxim g̃u ip ikug̃. \p — Ẽn acã Deusat — i'e'em g̃u ip. — Ẽn xipat cĩcã — i'e'em g̃u ip Deus pe. \m Cũg̃'ũma jewag̃uyg̃uy ip. Kabiok tag̃ jekuku'ukat itaybit g̃u poma oju iam. Imẽnpuxim itaybit'ũma jewag̃uyg̃uy ip. Yag̃uy'ũm ip. \p \v 22 — Ocetaybit cĩcã ma oceju bit — i te'e ma e'em ip. \m Deus xe bit itaybit g̃u jĩjã ip. \v 23 Imẽnpit Deus acã je'ũ g̃u. Soat em itait nuynuy. Ixeyũ bit ibu'u jĩjã ibuyxim Deus kuk am, ijo ba'ore buye. Imẽneju ijodiat co'iat mug̃ẽg̃ẽm ip wita'am, im tak, ourom tak. Soat ijodiacat pit je'ũ. Soat em g̃u itait nuynuy ip. Wasũ jo'iat tak imug̃ẽg̃ẽm ip, puca jo'iat tak, jewururug̃at co'iat tak. Jemumug̃ẽ wap jẽg̃'aecõg̃cõg̃ ip “Eyju acã Deusyũ ocexe” i'e am cebe. \p \v 24 Ikẽrẽat mujurũg̃ pin acã ip. Imẽnpuye jekupinap tag̃ ceku am ip Deus o'jepere. Imẽnpuye yukpiwatpi ma ip jekukum ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃. Isũsũn'ũma ip jekukum jeweweju ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽm. \v 25 Imẽnpuye kawẽn icẽmat ip ibu'u napaap ekawẽn kay am. \p — Ẽn acã a'õbuyxi — i'e'em ip soat mug̃ẽg̃ẽ'ukat pe g̃u―cemumug̃ẽ be acã. \m Deus pe acã wuye'e but: \p — Soat podi ma ẽn a'õbaca — i. \m Soat em ma juy imẽn acece cebe. \p \v 26 Soat mug̃ẽg̃ẽ'ukat kug̃ g̃u ip ibuyxim―jemumug̃ẽ kug̃ acã. Imẽnpuye Deus o'jepere ip ikẽrẽat mug̃ẽ ãn. Imẽnpuye ag̃okatkat kay oibu'un ip aoyũ. Jewenuy'ũnakẽkẽm ã ip o'e jeweweju. \v 27 Imẽnpuxim ag̃okatkayũ aoyũ aoyũ kay oibu'un. Ag̃okatkayũ acã o'e ip cekay jĩjã. Jewenũn'o'om ã o'e ip. Imẽg̃ap pit ikẽrẽ jĩjã Deus xe. Imẽneju jeweweju ma ip ipiat'ajojom xipat'ũm cĩcã ip puye. \p \v 28 Deus ekawẽn kay pin g̃u ip. Itaybin pin g̃u ip kawẽn icẽmãn. Imẽnpuye Deus ip o'jepere ikẽrẽat kay g̃ebum am, warẽmtag̃ ceku am tak. \v 29 Imẽnpuye ka'ũma ma ixeyũ'in cũg̃ ma jekukum. Soat kabia warẽmtag̃ cĩcã ip jekukum Deus etabutpe, jebureyũ etabutpe dak. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃xi ip. Itabikuku ip soat kay jebubun. Ikẽrẽm warara'acat kug̃ ip. Itabutkarey ip warara'acat kay. Warara'acat aokakaxi ip. Dapxixi'uk cĩcã ip. Warara'acat mug̃uykukukuxi ip. Soat em itakoma ip warara'acat kay. Warara'acat ekawẽn mukẽrẽrẽrẽnxi ip. \v 30 Warara'acat muymuyxi ip. Itakoma jĩjã ip Deus kay. Ibuyxim g̃u warara'acat kug̃ ip. Jewexe ip ya'õbuyxi. \p — Oceju acã oca'õbaca — i napa ma e'em ip jewawẽg̃mubog̃ am jewexe. Soat em: — Apẽn g̃uto ace'e ikẽrẽan? — i'e'em ip jewewebe. \m Kũyjobit'ũm cĩcã ip jebay a'õ kay. \v 31 Itaybit'ũm cĩcã ip apẽn cũg̃ ma iam, apẽn cũg̃ g̃u iam tak. Ja'õ dag̃ g̃u ip jekukum. Ka'ũma ma ikukpin cexe ip. Itabotaidabotbot g̃u ip warara'acat kay. \p \v 32 — Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ je'ju ipiat'ajojoap kay — i'e'em Deus. — Soat em jeedop ip ipiat'ajojom — i'e'em. \m Itaybit ip iboap ekawẽn. Inaka ip big̃ ma buk ikẽrẽat kay. Icokcok ip e'em warara'acat pe ikẽrẽat mujurũg̃ ãm, jebuxim i'eat pin ip puye. \c 2 \p \v 1 Eyju bit aco'i e'em eyewewebe: — Ocebuxim'ũma ixeyũ ikẽrẽat kug̃ Deus xe — i. \m Imẽnpit ixeyũ ekukuap co'i eyju dak jekukum. Imẽnpuye eyju dak ikẽrẽat kug̃ cexe. “Ikẽrẽat kug̃ g̃u oceju bit” i'e ba'ore eywebe. \p \v 2 — Ipiat osupi'ajoat eywebe, ikẽrẽat kug̃ eyju buye — i'e'em Deus pit ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ be. \m Deus soat em cũg̃ ma e'em. Imẽnpuye wuyetaybit cũg̃ ma ixe ipiatpi'ajoan ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ be iam. \v 3 Oburereyũ, tũybe Deus ocewebe g̃u ipiat supi'ajoat warara'acat pe acã iãn eyju e'em. Inaka ixeyũ ekukuap co'i eyju dak jekukum. Imẽneju Deus ipiat supi'ajoat eywebe ixeyũ beap co'i. Tũybe ocenapõn ipiatpi'ajoap puxim iãn eyju e'em. \p \v 4 — G̃axĩn ma aco'i ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽap jepere ip — i'e'em Deus jewebe ma. \m Imẽnpuye soat em xipan eykug̃. Yukpiceg̃e g̃u eykug̃. \p — Ipiat osupi'ajoat g̃u buk cebe ip — i'e'em jewebe ma. \m Ixe xipan eykug̃ ibikuy eywebe ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap epere am puye. Eyju bit e'em: \p — G̃a'a ikẽrẽat ag̃ujurũg̃rũg̃ — i. — Deus ipiat supi'ajoat g̃u wuywebe — i napa ma eyju e'em. \m \v 5 G̃uyjom Deus jetakomaap g̃ubapuk ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ be. Ibo kabia be ipiat supi'ajoat ixeyũ be. Cũg̃ ma ipiat supi'ajoat cebe ip. Eyju bit eybu'u jĩjã ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap epere am. Eybu'u jĩjã kũyjobit am ixe a'õ kay. Imẽneju ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ be ipiatpi'ajoat puje, warara'acat podi ma eywebe ipiat supi'ajoat. \v 6 G̃uyjom Deus apẽn cuk adi oekuku ip iaptei ideida soat pe ijodiacat pe. \v 7 Pũg̃pũg̃ ijodiacayũ'in xipacat mujurũg̃rũg̃xi. Deus bikuyap tag̃ ceku pin cĩcã ip. Deus co'ian jedipap kudadam tak ip. Deus e'em cebe ip: “Eyju xipat oxe” iap kudadam tak ip. Deus xe jedop ip iap kudadam tak ip. Soat em itait jeedop ip cexe je'ũ buje ixeyũ ma. \v 8 Warara'acayũ bit jewekay acã g̃ebum jewemucokcokap ojuy. Cũg̃at o'jepere ip xipat'ũmat kay je'e am. Deus itakoma jĩjã jeenuy ixeyũ kay. Ipiat supi'ajoat cebe ip. \v 9 Deus ipiat supi'ajoat soat pe ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ be. Warara'acat podi ma ipiat supi'ajoat Judeuyũ be. Judeu'ũmayũ be dak ipiat supi'ajoat. Ipiatpi'ajojom cĩcã jeedop ip. Imẽn Deus warẽmtag̃ ip cuk adi oekuku iaptei ideida cebe ip. \v 10 Deus xipacat mujurũg̃rũg̃'ukayũ g̃uwarurun. Jesus Cristo jo'iayũm jeedop ip jedipap kug̃, ja'õbuyxiap kug̃ tak. Yag̃uybabibi jeedop ip soat em. Deus ixeyũ ag̃uymubabibin jeenuy. Imẽn Deus apẽn cũg̃ ma ip cuk adi oekuku iaptei ideida cebe ip. Koap Judeuyũ be ideida. Kanomũm Judeu'ũmayũ be ideida. \v 11 Imẽn Deus cũg̃ ma soat kug̃―Judeuyũ kug̃, Judeu'ũmayũ kug̃ tak. \p \v 12-15 Judeu'ũmayũ ma Deus pe wuyawẽwẽap ekawẽn tup kug̃ g̃u ip, Deus Moisés pe o'g̃uwẽn iap ekawẽn tup kug̃ g̃u. Imẽnpuye itaybit g̃u ip ixe ekawẽn. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ ip. Inaka Deus ixeyũ g̃uju ipiat'ajojoap kay ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃apteim. Imẽnpit: \p — Wekawẽn tag̃ g̃u juk adi epekuku — i'ũmg̃u je'e cebe ip, ixe ekawẽn tup kug̃'ũm puye. — Cũg̃ ma eyju oxe — i je'e Deus jekawẽn coco'ukayũ be g̃u―jekawẽn tag̃ jekuku'ukayũ be acã. Imẽn je'e. Judeu'ũmayũ Moisés ekawẽn tup kug̃ g̃u. Jekpiwatpin ma aco'i cekawẽn tag̃ jekukum ip itaybit g̃u ma'g̃u ip cekawẽn. Cekawẽn tag̃ jekuku'ukat co'i ip g̃ebuje bit. Ixeyũ ekukuap co buje, warara'acayũ e'em: \p — Jebinũn pewi ma teyũku Deus pe wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ jekukum cekawẽn tup kug̃ g̃u ma'g̃u — i. \m Jebinũn pewi ma ip itaybit apẽn cedag̃ iam, apẽn cedag̃ g̃u iam tak. Ikẽrẽat mujurũg̃ puje, “Ikẽrẽat og̃ujurũg̃,” i'eẽm ip jewebe ma. Cũg̃ ma jeku buje dak, “Cũg̃ ma õn jekukum,” i'e'em ip jewebe ma. Judeuyũ bit Deus pe wuyawẽwẽap ekawẽn tup kug̃. Itaybit ip ixe ekawẽn. Inaka ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ ip. Imẽnpuye Deus ixeyũ g̃uju ipiat'ajojoap kay. \p — Wekawẽn tag̃ g̃u juk adi epekuku — i je'e cebe ip. \m \v 16 G̃uyjom Deus Jesus Cristo jomuy apẽn cuk adi oekuku ip iaptei teida am soat pe. Xipacat je'g̃ũm xipacayũ be xipacat mug̃ẽg̃ẽapteim. Kũyjobit'ũmayũ bit g̃uju ipiat'ajojoap kay kũyjobit'ũmapteim. \p \v 17 Pãm eyju? Ajo-kay eyju jeg̃ebubum? \p — Oceju bit Judeuyũ — i eyju e'em. — Oceju acã cũg̃ ma Deus xe ixe be wuyawẽwẽap ekawẽn tup kug̃ puye — i eyju e'em. \m Jewexe eya'õbuyxi. \p — Oceju acã Deus ocenaẽ jebekitkiyũm — i'e'em eyju te'e ma. \v 18 — Oceju acã ocetaybit apẽn Deus ibikuy iam — i te'e ma eyju dak e'em. — Oceju acã ocetaybit apẽn cũg̃ ma iam, apẽn cũg̃ g̃u iam tak, Deus pe wuyawẽwẽap ekawẽn coco'uk puye — i te'e ma eyju e'em. \v 19 — Warara'acayũ itaybit g̃u apẽn cũg̃ ma iam, apẽn cũg̃ g̃u iam tak — i eyju e'em. — Oceju acã ocetaybit — i te'e ma eyju e'em. — Warara'acayũ itaybit g̃u Deus ekawẽn — i dak eyju e'em. — Soat podi ma oceju bit ocetaybit — i te'e ma eyju e'em. — Oceju acã warara'acayũ oceg̃utaybitbin — i te'e ma eyju e'em. \v 20 — Oceju acã itaybit'ũmayũ mutaybitbin kawẽn icẽmãn — i te'e ma eyju e'em. — Kawẽn icẽmãn yaypan'isuayũ mutaybitbin tak oceju bit — i te'e ma eyju e'em. — Oceju acã ocetaybit kawẽn icẽmãn, kawẽn cũg̃an, Deus pe wuyawẽwẽap ekawẽn tup kug̃ puye — i te'e ma eyju e'em. \m \v 21 Warara'acayũ mutaybitbin acã eyju jekukum. Jewemutaybitbin'ũma eyju bit jekukum. \p — Warara'acat pubut epetujupa'um g̃u juy — i eyju e'em warara'acat pe ma. Eyju dak tujupa'um'um ma. \p \v 22 — Warara'acat tayxi kaykay g̃u juy epesop — i eyju e'em warara'acayũ be. Eyju dak warara'acat tayxi kaykay ma. \p — Deusbaroyũ kay g̃u juy epeku — i eyju e'em warara'acayũ be. \m Eyju bit ijodiat kay jĩjã Jesus Cristo kayap podi ma. \p \v 23 — Deus pe wuyawẽwẽap ekawẽn tup kug̃ oceju bit — i eyju e'em soat pe te'e ma. \m Cekawẽn tag̃ g̃u eyju bit jekukum. Imẽnpuye Judeu'ũmayũ cekawẽn tup kug̃'ũmayũ Deus mubuyxi'ũm'ũm cũg̃'ũma eyju jekukum puye. \v 24 Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: Judeuyũ, Judeu'ũmayũ Deus muymuy eyju cũg̃'ũma jekukum puye, i. \p \v 25 Imẽntak Deus pe wuyawẽwẽap ekawẽn kay kũyjobit pima, cũg̃ ma eywebe ikap'isuat taypu'ag̃obixeedakat am teku Deus ebekit iap mubapuk am soat pe―Judeu'ũmayũ be. Eyju ixeedakatkan oceju Deus ebekitkiyũ iap mubapukpug̃ soat pe. Deus ekawẽn kay kũyjobit'ũm pima bit, te'e ma ixeedakatkan eyju, Deus ebekit'ũmat co'i eyju jekukum puye. \v 26 Judeu'ũmayũ bit jedaypu'ag̃obixeedakatkan g̃u. Deus pe wuyawẽwẽap ekawẽn kay kũyjobit pima bit, Judeuyũ jo'i e'em ip Deus xe―jebekitkiyũ jo'i―kũyjobicayũ jo'i. \p — Eyju webekitkit — i'e'em Deus cebe ip ixeedakat g̃u ma'g̃u ip. \m \v 27 Eyju ma eyxeedakatkanat. Deus pe wuyawẽwẽap ekawẽn tup kug̃ eyju. Imẽnpuye eyetaybit cũg̃ ma jeku am Deus xe iam. Inaka eyju kũyjobit'ũm cekawẽn kay. Judeu'ũmayũ bit ixeedakacap g̃u ip. Deus pe wuyawẽwẽap ekawẽn tup kug̃ g̃u ip. Inaka cekawẽn kay kũyjobit pima, ikẽrẽat kug̃ g̃u ip Deus xe―Kũyjobicayũ―Judeu'ũmayũ. Eyju bit ikẽrẽat kug̃ cexe kũyjobit'ũm puye, Judeuyũ. \v 28 Wuyju Deus ebekitkit wuyxeedakacap tomuju g̃u―ixe ekawẽn kay kũyjobicap tomuju acã. Pũg̃pũg̃ayũ te'e ma e'em: \p — Deus ebekitkit oceju — i. Te'e ma ip jexeedakatkacan. \m Te'e ma ip Deus ekawẽn tup kug̃, kũyjobit'ũm ip puye. \p — Webekitkiyũ g̃u eyju — i'e'em Deus ixeyũ be, kũyjobit'ũm puye. \m \v 29 Warara'acayũ cũg̃ ma e'em: \p — Judeuat oceju bit — i. — Deus ebekitkiyũ oceju — i dak. \m Jebikuyap tag̃ g̃u ip jekukum―Deus bikuyap tag̃ acã. Deus biõg̃buk nuynuy cebe ip. \p — Eyju ma webekitkiyũ — i'e'em Deus ixeyũ be, jexeedakatkanat g̃u ma'g̃u ip. — Xipat cĩcã eyju — i'e'em Deus cebe ip. \m “Eyju xipat oxe” i'eap kudadam g̃u ip ijodiat pe. Deus pe acã “Eyju xipat oxe” i'eap wiwim ip. Soat Deus ekawẽn kay kũyjobicayũ cebekitkiyũ―Judeuyũ, Judeu'ũmayũ dak. \c 3 \p \v 1 — Jewewejo'i kũyjobicayũ Deus ebekitkiyũ bima, apeg̃ãm paxi wuyju judeuyũ? — i du eyju e'em owebe? — Apẽg̃ãm paxi wuyju wuydaypu'ag̃obixeedakatkan? — i du eyju e'em owebe? — Xipat g̃u aco'i wuyju Judeuyũ iap — i du eyju e'em owebe? \p \v 2 — Xipat cĩcã ma wuyju Judeuyũ iap — i õn pit e'em eywebe. Deus jekawẽn o'g̃uwẽn Judeu'ũmayũ be g̃u―wuy'ajojoyũ'ũm'ũm pe acã. Imẽnpuye wuyju Judeuyũ iap xipat cĩcã. Jekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip ixeyũ be imuwẽn ãm warara'acayũ be. \p \v 3 — Imẽnpit pũg̃pũg̃ wuy'ajojoyũ'ũm'ũm'in oibu'un ip ixe ekawẽn tag̃ jeku am — i du eyju e'em owebe? — G̃asũ aco'i Deus je'e g̃u wuywebeam apẽn cuk adi o'e'e iap tag̃, cekawẽn tag̃ oibu'un ip puye — i du eyju e'em owebe? \p \v 4 — Ja'õ dag̃ ma Deus je'e wuywebeam tak — i õn pit e'em eywebe. \m Soat ma napapa'uk. Deus pit napapa'uk g̃u. Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi Deus, ẽn acã icẽmãn e'em, i. “Cũg̃'ũma ẽn ocekug̃” i napa ma e'em emuymuy'ukayũ, i. Inaka ẽn acã cũg̃ ma soat kug̃, i. \m Imẽn e'em Deus ekawẽn tup. \p \v 5 — Cũg̃'ũma wuyeku buje bit, Deus acã cũg̃ ma jekukum iap ibapuk e'em wuyekukuap cocoayũ xe — i aco'i eyju e'em owebe. \m Eyxe xipat wuywebe cũg̃'ũma jeku am warara'acayũ mutaybit am Deus acã cũg̃ ma iam. Imẽnpuye: \p — Cũg̃ g̃u Deus pe ipiatpi'ajoan wuywebe warẽmtag̃ wuyekukuapteim — i te'e ma eyju e'em owebe. \m Ijodiat puxim õn kawẽnwẽn g̃asũ, adeayũ icẽm g̃u e'em puye. \p \v 6 — Deus soat em cũg̃ ma wuykug̃ — i õn pit e'em. — Deus cũg̃'ũma ibima, iba'ore kuka o'e ixe be cũg̃ ma apẽn cuk adi ajekuku iap teida am soat pe wuywebe. Imẽnpit ixe cũg̃ ma iboap ideida — i õn pit e'em. \p \v 7 — Cũg̃'ũma weku buje, “Deus acã cũg̃ ma jekukum,” i je'e ip ocekukuap cocoayũ — i du eyju e'em owebe? — “Soat podi ma Deus cũg̃ ma,” i je'e ip — i du eyju e'em owebe? — Imẽnpuye warẽmtag̃ cuy ajeku warara'acayũ be “Deus acã cũg̃ ma” i'e am — i te'e ma eyju e'em. — Imẽnpuye cũg̃ g̃u Deus pe ipiatpi'ajoan ocewebe warẽmtag̃ ocekukuapteim — i te'e ma eyju e'em owebe. \v 8 Imẽneju: \p — G̃a'a ikẽrẽat ag̃ujurũg̃ — i'ũmg̃u juy ace. — Wuywebe ikẽrẽat mujurũg̃ puje, adeayũ itabut je'e Deus acã xipat iap kay — i'ũmg̃u juy ace. — G̃a'a ikẽrẽat ag̃ujurũg̃ Deus acã xipat iam itabut'ũmayũ mutaybit am — i'ũmg̃u juy ace. \p — Imẽn e'em Paulo dak — i napa ma e'em omuymuy'ukayũ dak. \m Deus cũg̃ ma ipiat supi'ajoat omuymuy'ukayũ be. \p \v 9 Deus xe Judeu'ũmayũ podi ma xipat tu wuyju Judeuyũ buye? Ka'ũma! Jewewejo'i ma wuyju ikẽrẽat kug̃ Deus xe―Judeuyũ, Judeu'ũmayũ dak. Wuywebe dak ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap epere ba'ore. Kuy iboap og̃uwẽn eywebe. \v 10 Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi Ka'ũmg̃u cedag̃ ma jekuku'ukat―pũg̃ tak ka'ũma ma, i. \v 11 Soat ip itaybit g̃u apẽn cũg̃ ma Deus xe iam, apẽn cũg̃ g̃u iam tak, i. Ka'ũmg̃u Deus a'õ dag̃ cekupinat, i. \v 12 Wũy ma o'e ip Deus wi oitabidaoat puxim, i. Ka'ũmg̃u xipacat mujurũg̃rũg̃'ukat―pũg̃ tak ka'ũma, i. \v 13 Cekawẽnkẽrẽ jĩjã ip itaypi koceat puxim, i. Napapa'uk cĩcã ip, i. Warara'acat muymuyap cẽmcẽm ikõmbie dag̃wi ip puybu tũypiat puxim, i. \v 14 Warẽmtaksug̃ e'em ip warara'acat pe, i. \v 15 Itadaodao ip warara'acat ekawẽn mukẽrẽrẽnap kay, yaokaap kay dak, i. \v 16 Soat em jexeat cokcokap mu'ũm ojuy ip, i. Warara'acat mutabibin ip soat em, i. \v 17 Itaybit g̃u ip kaba'ũm jedop am warara'acat eju, i. \v 18 Itaybit g̃u ip Deus kuk am ibuyxim, i. \m Imẽn e'em Deus ekawẽn tup. \p \v 19 Ibo dup ekawẽn icẽmãn! Imẽn Deus Judeuyũ awẽwẽm jekawẽn. Wuyetaybit iboam. Imẽnpuye te'e ma e'em ip Deus pe: — Oceju acã ekawẽn tag̃ jekukum — i. Judeu'ũmayũ dak ixe ekawẽn tag̃ g̃u jekukum. Imẽneju mũg̃ ma ip Deus etabutpe soat ip ikẽrẽat kug̃ puye―Judeuyũ, Judeu'ũmayũ dak. \v 20 Ka'ũma ma soat ekawẽn tag̃ jekukum―Deus ekawẽn tag̃. Imẽnpuye abu be Deus e'em “Cũg̃ ma juy epesop oxe wekawẽn tag̃ eyekuap tomuju” i? Ka'ũma be ma! Deus ekawẽn wuyetaybit puje, wuyetaybit soat wuyju ikẽrẽat kug̃ Deus xe iam. \p \v 21 G̃asũ bit apẽn õn ipi watwat mucũg̃cũg̃ iap Deus o'g̃uwẽn wuywebe. \p — Eyju cũg̃ ma e'em oxe eyawẽwẽap ekawẽn tag̃ eyekukuap tomuju g̃u — io'e Deus wuywebe. \m Imẽn Moisés wuymutaybitbin tak. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ dak iboam wuymutaybitbin. \p \v 22 — Eyju bit cũg̃ ma oxe — i'e'em Deus ipi watwat pe Jesus Cristo kay itabut puje acã. \m Soat pe itabucat pe: — Ẽn cũg̃ ma oxe — i'e'em Deus―Judeu be―Judeu'ũmat pe dak. \m \v 23 Soat ipi watwat ikẽrẽat o'g̃ug̃ẽ. Ka'ũma ma ikẽrẽat kug̃ g̃u. Wũy ma o'e ip Deus wi―warara'acat podi ma idipat wi, ikẽrẽat kug̃ puye. \v 24 Deus pit ikẽrẽat uk'ug̃ wuywebewi Jesus Cristo oe'ũ wuywebeam puye. Ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽaptei o'teida je'ũ ãm. Imẽnpuye wuyju cũg̃ ma Deus xe ixe oe'ũ buye. Deus tei'ũma wuymucũg̃ucũg̃, ixe soat em xipan wuykug̃ puye. Cristo Jesus kay wuyetabun puje acã, wuymucũg̃ucũg̃. \v 25 Deus Jesus Cristo o'g̃udot ijodi ce'ũ ãm wuywebeam. Ixe oe'ũ ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃apteida am. Ixe kay wuyetabut puje, Deus ikẽrẽat uk'ug̃ wuywebewi. Jesus Cristo o'g̃udot ce'ũ ãm õn cũg̃ ma eykug̃ iam wuymutaybit am. Kuyje Deus ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ o'g̃uju g̃u ipiat'ajojoap kay. Yukpiceg̃e g̃u osunuynuynuy ixeyũ kug̃. \p — G̃uyjom okpot je'ũ soat peam — io'e jewebe ma. — Ixe kay itabucayũ og̃uju g̃u ipiatpi'ajojoap kay — io'e jewebe ma. \v 26 G̃asũ bit: — G̃ebum õn ipi watwat ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ iap kay — i'e'em Deus. — Cug̃ ma kuka o'e owebe ipiatpi'ajoan cebe ip, ikẽrẽat ip o'g̃ujurũg̃rũg̃ iapteim — i'e'em ixe. — G̃asũ bit cũg̃ ma kuka o'e owebe ikẽrẽat uk am eywebewi, Cristo oe'ũ buye — i'e'em Deus Jesus Cristo kay itabucayũ be. — Eyju cũg̃ ma oxe Jesus oe'ũ buye — i'e'em itabucayũ be. \p \v 27 Imẽneju “Warara'acat podi ma cũg̃ ma oceju bit,” i'e but tu wuywebe? Ka'ũma. I'e but g̃u wuywebe. Ka'ũma ma cũg̃ ma Deus xe xipacat mujurũg̃rũg̃ap tomuju. Cũg̃ ma wuyju cexe Jesus Cristo kay wuyetabut puye acã. Imẽnpuye “Warara'acat podi ma cũg̃ ma oceju bit” i'e ba'ore wuywebe. \v 28 Wuyju cũg̃ ma Deus xe xipacat mujurũg̃rũg̃ap tomuju g̃u―Jesus Cristo kay wuyetabucap tomuju acã. Iboam wuyetaybit kuy. \v 29 Deus Judeuyũ mucũg̃ ojuy acã du? Ibu'u du Judeu'ũmayũ mucũg̃ ãm? Ka'ũma! Ibikuy ma. Soat itabucayũ mucũg̃ucũg̃ ixe―Judeuyũ mucũg̃ucũg̃, Judeu'ũmayũ mucũg̃ucũg̃ tak. \v 30 Imẽnpuye pũg̃ tag̃ ma Deus soat kug̃ ipi watwat kug̃. Jesus Cristo kay itabun puje acã Judeuyũ mucũg̃ucũg̃. Cekay itabun puje acã Judeu'ũmayũ mucũg̃ucũg̃ tak. \v 31 Imẽneju: \p — Moisés ekawẽn tag̃ g̃u ajeku―Deus o'g̃uwẽn cebe iap ekawẽn tag̃ g̃u―Jesus Cristo kay wuyetabut puye — i'ũmg̃u juy ace. \m Cekay wuyetabut pima dak, kuyjeat ekawẽn cuy ibuyxim ajukuk. \c 4 \p \v 1 — Ajoap tomuju Abraão cũg̃ ma osunuy Deus xe? — i du eyju e'em owebe? \m Wuydobu'ũm Abraão'ũm Judeuyũ dobu'ũm. Apẽnpuye “Ẽn cũg̃ ma oxe” io'e Deus cebe iam õn jeymutaybin. \p \v 2 — Ẽn cũg̃ ma oxe — io'e Deus Abraão be. \m Imẽn Deus e'em xipacat mug̃ẽg̃ẽap tomuju ibima: “Warara'acat podi ma õn cũg̃ ma Deus xe” i kuka juk o'e Abraão. Imẽnpit xipacat mug̃ẽg̃ẽap tomuju g̃u “Cũg̃ ma ẽn oxe” io'e Deus cebe. \m \v 3 Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi Abraão bit itabut osunuy Deus kay, i. Deus tak o'e cebe “Cũg̃ ma ẽn oxe” i, cekay itabut puye, i. \m Imẽn e'em Deus ekawẽn tup. \v 4 Wuyekapik puje wuyekapikaptei bubum wuyju. Tei'ũm iũm'ibit pupum g̃u wuyju. Wuyekariwa ceweroap wuyweju iap pupum acã wuyju. \v 5 Imẽn g̃u bit Deus wuykug̃. Deus e'em: \p — Ẽn cũg̃ ma oxe — i xipacat mug̃ẽg̃ẽ'ukat pe g̃u―jekpot kay itabucat pe acã. \m Itabun puje acã: \p — Ẽn cũg̃ ma oxe — i'e'em Deus ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'uk osunuyiat pe. \m Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'uk osunuyiat cũg̃ ma Deus xe xipacat mug̃ẽg̃ẽap tomuju g̃u―Jesus kay itabucap tomuju acã. \p \v 6 — Ẽn cũg̃ ma oxe, xipacat mug̃ẽg̃ẽap tomuju g̃u, etabucap tomuju acã — i'e'em Deus. \m Imẽnpuye cũg̃at icokcok cĩcã e'em. Davi dak iboap cuk adi o'g̃uwẽnuwẽn. Imẽn Davi o'e: \q1 \v 7 Kuy bima kũyjobit'ũm osunuy iat icokcok e'em Deus pe cebewi ikẽrẽat uk puje, i. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'uk osunuyiat icokcok e'em Deus pe ikẽrẽat mu'ũm puje, i. \v 8 Cũg̃at kay ibu'u tũibit icokcok e'em, i. Deus apẽn ixe juk adi ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃rũg̃ iap kay g̃ebum'ũm pima, icokcok e'em, i. \m Imẽn Davi o'e kuyje. \p \v 9 — Icokcok ip e'em — i mo adi a'g̃u o'e Davi. Abuyũ icokcok soat em? Taypu'ag̃obixeedakat'ibiyũ acã du? Judeuyũ acã du? Ka'ũma! Ixeedakat'ũm'ibiyũ dak icokcok ma―Judeu'ũmayũ. Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi Abraão itabut o'e Deus kay, i. Deus o'e cebe “Ẽn cũg̃ ma oxe” i, cekay itabut puye, i. \m \v 10 Puje “Cũg̃ ma ẽn oxe” io'e Deus Abraão be? Abraão jedaypu'ag̃obixeedakacat puje du? Ka'ũma! \p — Cũg̃ ma ẽn oxe — io'e ixeedakat'ũm pima. \m \v 11 G̃uyjom acã o'jedaypu'ag̃obixeedakacat Abraão. \p — Ẽn cũg̃ ma oxe — io'e Deus Abraão be ixeedakacat awap ma. — Ẽn cũg̃ ma oxe — io'e Abraão be, jekay itabut puye. \m G̃uyjom o'jedaypu'ag̃obixeedakacat “Õn cũg̃ ma Deus xe wetabucap tomuju” i'e am soat pe warara'acat pe. Abraão cũg̃ ma osunuy Deus xe itabut puye. Cũg̃ ma osunuy ixeedakacat'ũm awap ma. Imẽnpuxim Judeu'ũmayũ dak cũg̃ ma Deus xe itabun puje. Cũg̃ ma ip cexe ixeedakacat g̃u ma'g̃u ip. Imẽneju Abraão ixeyũ ebay jo'i Abraão etabucap co'i ip itabut Deus kay buye. \v 12 Judeuyũ etabun puje, cũg̃ ma ip Deus xe. Cũg̃ ma cexe jexeecukap tomuju g̃u, jetabucap tomuju acã. Abraão etabucap co'i ma ip itabut. Imẽneju Abraão ixeyũ ebay buxim Deus xe ixe buxim ixeedakacap tomuju g̃u―ixe buxim itabucap tomuju acã. \p \v 13 — Wa'õbi soat ka dag̃acat kukan ecesũy — i juk o'e Deus Abraão be. — Enaxeg̃ebitbit tak soat ka dag̃acat kukan je'e ip — i juk o'e. — Soat eipi og̃ũm eywebe — i dak o'e Deus. Iba'ore soat pe wuywebe soat ekawẽn tag̃ jeku am―wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃. Imẽnpuye Deus o'e: “Xipacat og̃ũm ewebe,” i Abraão be wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ cekuap tomuju g̃u―itabucap tomuju acã; cũg̃ ma Deus xe iap tomuju dak. \v 14 Imẽnpuye Deus xipacat ũmũm wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ jekuku'ukayũ be acã g̃u. Ixeyũ be acã iũmũm pima, te'e ma kuka juk ace wuyetabut Jesus Cristo kay; te'e ma dak kuka juk Deus o'e wuywebe “Xipacat og̃ũm eywebe” i. \v 15 Imẽn Deus ipiatpi'ajojoan jekawẽn kay kũyjobit'ũmayũ be. \p — Kũyjobit g̃u eyju wekawẽn kay — i g̃u bit e'em cekawẽn co'ũmayũ be, itaybit g̃u ip cekawẽn puye. \p \v 16 Imẽneju Deus tacup g̃u. \p — Xipacat og̃ũm ewebe, okay etabut puye — i juk o'e wuydobu'ũm pe―Abraão'ũm pe. \m Deus soat em ja'õ dag̃ e'em wuywebe. Imẽnpuye soat itabucayũ xipacat je'jat Deus xewi Abraão buxim. \p — Soat em wekawẽn kay kũyjobicayũ be acã xipacat og̃ũm — i'ũmg̃u o'e Deus. — Soat pe okay itabucayũ be xipacat og̃ũm — i acã o'e. \m Imẽneju Abraão wuyebay buxim Deus xe, ixe etabucap co'i wuyetabut puye. \v 17 Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi Wa'õbi ade ka watwat je'e “Abraão wuyebay jo'i Deus xe, ixe etabucap co'i wuyetabut puye,” i, io'e Deus Abraão be, i. \m Abraão itabut osunuy Deus kay. Ixe Deus waram ce'ũ'ũay'u mutaicin. Ka'ũmg̃u osodop iat mubapukpug̃ ixe. Ixe Deus ja'õ dag̃ ma juk adi Abraão kug̃ osunuy. \p \v 18 — Enaxeg̃ebitbit ma jeedop ade jĩjã — i juk o'e Deus Abraão be. — Wa'õbi ade ka watwat kukukan ecesũy — io'e. \m Iboap kay itabut osunuy Abraão. \p — Deus ja'õ dag̃ je'e owebe — i juk adi o'e Abraão jewebe ma. \m Itabut cĩcã osunuy imujurũg̃ pa'oren ma'g̃u ipot aypa buye. Owebe jekpot ũmap wiwim osunuy Deus cebe. \v 19 Ixe aypa jĩjã osunuy. Ijasũn 100 koatoap wi osunuy. \p — Okpotpet put g̃u ma oce aypa oce buye — io'e jewebe ma. — Otayxi Sara dak i'it'et put g̃u o'e yabut puye — io'e jewebe ma. \m Inaka itabutbũt g̃u osunuy Deus ekawẽn kay―itabut cĩcã ma. \p \v 20 — Deus okpon je'g̃ũm g̃u — i'ũmg̃u o'e Abraão. — Je'g̃ũm paxi? — i'ũmg̃u dak o'e. \m Ixe bit itabut cĩcã osunuy Deus okpon je'g̃ũm iap kay aypa ma'g̃u. Jewa'õmucanucan osunuy, itabut Deus kay buye. Imẽnpuye: \p — Ẽn soat podi ma xipan okug̃ — i'e'e'uk osunuy Deus pe. \v 21 — Soat iba'ore g̃u Deus pe — i'e'e'uk osunuy Abraão. — Ja'õ dag̃ em owebe — i'e'e'uk osunuy. — Okpon je'g̃ũm ja'õbacaan i'e'e'uk osunuy jewebe ma. \v 22 Imẽne ju: \p — Ẽn cũg̃ ma oxe — i juk o'e Deus cebe. \m Imẽn Deus o'e Abraão itabut osunuy buye. \v 23 Ixe cũg̃ ma osunuy Deus xe iap ibararak opop Deus ekawẽn tup pe. Abraão cũg̃ ma osunuy jetabucap tomuju iaptup o'tupmubararak kuyjeayũ. Kuyjeayũ mutaybit am acã g̃u ibodup o'tupmubararak ip. \v 24 Wuymutaybit am tak ibodup o'tupmubararak ip. \p — Eyju cũg̃ ma oxe — i je'e Deus wuywebe, ixe kay wuyetabun puje. \m Ixe Deus Jesus o'g̃utait ce'ũap tomukadi. Wuykukukat o'g̃utait waram. \v 25 Deus Jesus o'g̃udot ijodi ce'ũ ãm. Oe'ũ ikẽrẽat uk am wuywebewi. Jesus o'g̃utait ce'ũap tomukadi Deus pe “Cũg̃ ma eyju oxe” i'e am wuywebe―o'g̃utait'iat kay itabucayũ be. \c 5 \p \v 1 Imẽneju Deus e'em wuywebe: — Cũg̃ ma eyju oxe — i, Jesus Cristo kay wuyetabut puye. Kuy bima kaba'ũm ajop Deus eju wuyetabut'ũm pima. G̃asũ bit kaba'ũm ace Deus eju wuykukukat Jesus Cristo kay wuyetabut puye. \v 2 Jesus Cristo kay juk o'e jebay be: \p — Teyũku itabut okay — i. \m Imẽnpuye Deus xipan wuykug̃. Wuycokcok cĩcã ixe xipat wuykay buye. G̃uyjom Deus dipap co'i acesop. Wuycokcok cĩcã iboap wiwim. \v 3 Iboap wiwim pima wuyju ipiatpi'ajojom ijodi. Wuyetaybit wuyetaxi acesop ipiatpi'ajojom puye iam. Imẽnpuye ipiatpi'ajojom pima dak wuycokcok wuyju e'em. \v 4 Ipiat'ajoam wuyetaxi bima, Deus e'em wuywebe: \p — Xipat cĩcã eyju oxe — i. \m Deus “Eyju xipat cĩcã oxe” i'e'em pima, wuycokcog̃ acesop Deus xe acesop soat em iap wiwi am. \v 5 Jewemug̃uykukukum g̃u wuyju Deus co'i acesop iap wiwi am. Ixe jebiõg̃buk o'g̃uõm wuywebe―xipacat o'g̃uõm. O'g̃uõm wuymukũyjo am eykukpin cĩcã oxe iam. \p \v 6 Wuywebe xipacat mug̃ẽ ba'ore bima Cristo oe'ũ wuydaxijo am. Wuywebeam ixe oe'ũ xipat'ũmayũ beam. Deus “Eje'ũ juy” i'e buje, oe'ũ. \v 7-8 Deus xe wuykukpin cĩcã. Imẽnpuye ixe jekpot o'g̃udot ce'ũ ãm wuywebeam. Wuyju ma wuybu'u je'ũ ãm warara'acat e'ũap puxim, cũg̃ ma'g̃u ip jekukum, xipacat mug̃ẽg̃ẽm ma'g̃u ip. Cristo bit ibu'u g̃u osunuy je'ũ ãm wuywebeam ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ ma'g̃u wuyju. \v 9 G̃asũ wuyju cũg̃ ma Deus xe wuywebeam Cristo oe'ũ buye―o'jedoyekereren puye. Cristo bureyũ ma wuyju bit g̃asũ. Imẽnpuye Deus wuymuju g̃u ipiat'ajojoap kay. \v 10 Wuyetakoma juk adi ajop Deus kay. Deus pit wuymuwexat jebureyũm wuywebeam ipot oe'ũ buye. G̃asũ bit Cristo waram itait o'e. Deus wuydaxijo Cristo itait puye, wuyju ibureyũ buye dak. \v 11 Wuykukukat Jesus Cristo juk wuymuwexat Deus bureyũm, ixe xe wuykukpin puye, wuywebeam oe'ũ buye dak. Imẽnpuye: \p — Obureyũ eyju — i'e'em Deus wuywebe. \m Imẽnpuye soat podi ma wuycokcok, wuyju Deus bureyũ buye. \p \v 12-19 Imẽnpit ipi watwat ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'uk osodop ip Deus jekawẽn muwẽn awap Moisés pe. Deus pit ipiat o'supi'ajoat g̃u cebe ip jekawẽn tag̃ g̃u juk adi oekuku ip iap teim, Moisés pe wuyawẽwẽap ekawẽn muwẽn awap. Adão koap ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃. Soat ipi watwat o'jebapuk ixe Adão bewi. Soat ixe ebekitkiyũ ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũm o'e Deus xe ixe ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃ puye. \p — Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ je'ũ — i juk o'e Deus Adão be. \m Imẽnpuye soat ipi watwat je'ũ'ũm g̃asũ dak. Soat wuye'ũ'ẽ ace Adão buxim wuyju dak ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ puye. Soat cebekitkiyũ ikẽrẽat o'g̃urũg̃rũg̃ Adão juk ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃ iap co'i'ũmg̃u. Inaka oe'ũ'ũ ip soat―Adão badipyũ, Moisés badipyũ dak. Oe'ũ'ũ ip Adão koap ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃ puye. Soat Adão ebekitkiyũ ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũm o'e Deus a'õ kay kũyjobit'ũm ip puye. Adão kũyjobit'ũm pima, soat ixe ebekitkiyũ dak kũyjobit'ũmayũm o'e Deus xe. Imẽneju soat ipi watwat ikẽrẽat kug̃ o'e Deus xe pũg̃ ag̃okatkat ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃ puye. \p Soat Adão ebekitkiyũ ixe buxim o'e―ikẽrẽat kug̃. Imẽnpuxim Jesus Cristo kay itabucayũ ixe buxim e'em―ikẽrẽat kug̃ g̃u. Ixe Jesus Cristo oe'ũ ikẽrẽat uk am ipi watwat pewi―soat uk am. Imẽnpuye soat em itait jeedop ip Deus xe cekay itabucayũ. Adão kũyjobit'ũm o'e Deus a'õ kay. Imẽnpuye soat ixe naxeg̃ebitbit je'ũ'ũm. Jesus Cristo bit kũyjobit osunuy Deus a'õ kay. Imẽnpuye soat em Deus xe itait jeedop ip cekay itabucayũ. Pũg̃ ag̃okatkat kũyjobit'ũm osunuy Deus a'õ kay. Imẽnpuye adeayũ ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũm o'e Deus xe. Kũyjobit'ũm cĩcã ip osodop Adão buxim. Wara'at pit kũyjobit cĩcã osunuy Deus a'õ kay. Imẽnpuye Deus je'e adeayũ be: \p — Eyju cũg̃ ma oxe — i. \m Ixeyũ adeayũ kũyjobit Jesus Cristo buxim. Jewejojo'i g̃u bit osodop ip Adão Cristo eju. Jesus xipan wuykug̃ warara'acat podi ma. Ade Adão ebekitkiyũ bit o'ju ipiat'ajojoap pe ixe pũg̃ em ma ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃ puye. Deus pit soat podi ma xipan wuykug̃. Imẽnpuye Cristo o'g̃udot ikẽrẽat uk am soat pewi―ijodiacat pewi. Deus tei'ũma adeayũ daxijojom ijodiacayũ daxijojom, pũg̃ em ma Cristo oe'ũ buye. Adão pũg̃ ma osunuy. Soat ixe ebekitkiyũ ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũm o'e Deus xe, Adão ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃ puye. \p — Ikẽrẽat kug̃ eyju oxe — i'e'em Deus soat pe Adão ebekitkiyũ be Adão pũg̃ em ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃ puye. Deus e'em taxijo'ibiyũ be bit: \p — Ikẽrẽat kug̃ g̃u eyju oxe — i, ade em ma'g̃u ip ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃rũg̃. — Webekitkiyũ eyju — i'e'em cebe ip, ixe xipat wuykay buye. \m Pũg̃ ag̃okatkat imẽn ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃―Adão. Imẽnpuye soat wuye'ũ'ẽ ace. Wara'acat pit ikẽrẽat kug̃ g̃u oe'ũ―Jesus Cristo. Imẽnpuye soat podi ma Deus xipan wuykug̃. \p — Cũg̃ ma eyju oxe — i'e'em wuywebe―Jesus Cristo kay itabucayũ be. \m Imẽneju soat em wuyetait acesop Deus xe. Soat kukukan acesop Cristo eju. Jesus e'eap Adão e'eap podi ma xipacat kug̃. \p \v 20-21 Imẽntak Deus jekawẽn o'g̃uwẽn Adão ebekitkiyũ mukũyjo am eyju ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ cĩcã iam. Ipi watwat pit big̃ ma ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃rũg̃. Soat ipi watwat je'ũ'ũm ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ puye. Je'ũ buje ip wũy ma dopdom Deus wi. Deus pit warara'acat podi ma xipan wuykug̃. Ixe Cristo o'g̃udot ce'ũ ãm ikẽrẽat uk am wuywebewi. Imẽnpuye wuye'ũ buje soat wuyju Deus xe wuyetait acesop, wuykukukat Jesus Cristo kay wuyetabun puje. Wuykukukat Jesus Cristo xe ma acesop soat em wuyetait \c 6 \p \v 1 — Deus pit big̃ ma xipan wuykug̃ big̃ ma'g̃u wuyju ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ — i õn e'em eywebe. \m Imẽnpuye: \p — Big̃ ma juy ikẽrẽat ag̃ujurũg̃rũg̃, big̃ ma Deus xipan wuykuk am — i du eyju e'em owebe? \m \v 2 Imẽn g̃u juy e'em! Ce'ũat jepidowatwan g̃u o'e. Imẽnpuxim wuyju dak ikẽrẽat mujurũg̃ pin g̃u ace'e Cristo kay wuyetabut puye. \v 3 Wuymubatisan puje, g̃asũ bit Jesus Cristo eju mũg̃'i ojeku iap mubapukpug̃ wuyju soat pe wuyjojoayũ be. Ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽap acepere kuy apẽn ce'ũat jepidowatwanap epererem. Kuy eyetaybit iboam. \v 4 Jesus eju kuy ip wuykot iap puxim ikẽrẽat mug̃ẽ pin g̃u ace'e, ceweju kuy aje'ũ iap puxim tak. Iboap mubapukpug̃ wuyju wuymubatisan puje. Cristo oe'ũ jebay bikuyap tag̃. Wuyju dak Jesus Cristo bikuyap tag̃ ajeku g̃asũ bit. Ja'õbacaan Deus ixe waram o'g̃utait. Soat podi ma Deus ya'õbaca, idip tak. Jesus puxim wuyju dak acejetait waram. Imẽneju g̃asũ dak wuyag̃uy'isum ajeku. \p \v 5 Imẽntak Cristo jekpiwatpin ma oe'ũ korosa be. Imẽnpuxim wuyju dak wuyukpiwatpin ma ikẽrẽat ag̃ujurũg̃ g̃u. Deus ja'õbacaap o'jomõg̃ Cristo be waram imutait puje. Imẽnpuxim wuyju dak Cristo a'õbacaap kug̃ g̃asũ. Ikẽrẽm cuk adi ajekuku iap kuy juk acepere. Wuyag̃uy'isum wuyju jekukum g̃asũ bit ixe a'õbacaap kug̃ puye. \v 6 Kuy bima juk adi ikẽrẽat ag̃ujurũg̃rũg̃. Soat em ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'uk cuk adi ajop. Imẽn jewemudadaybotbon cuk adi ajekuku. Cekariwa be imudadaybotbot'ibit enapõn pa'oreap puxim ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap epereap pa'ore osunuy wuywebe. G̃asũ bit ikẽrẽm cuk adi ajekuku iap acepere Jesus a'õbacaap kug̃ puye. Korosa be Jesus oe'ũ ja'õbacaap muõm ãm wuywebe ikẽrẽat mujurũg̃ap puxim. Imẽnpuye ikẽrẽat ag̃ujurũg̃ g̃u g̃asũ bit. \v 7 Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap epere but wuywebe. Ce'ũat jepidowatwanap epereperem. Imẽnpuxim wuyju dak ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap acepere kuy. Cekariwa be imudadaybotbot'ibiyũ buximayũ g̃u wuyju g̃asũ bit. \v 8 Cristo jekpiwatpin ma oe'ũ. Wuyju dak wuyukpiwatpin ma ikẽrẽm cuk adi ajekukuiap acepere. Imẽneju wuyetabut soat em wuyetait acesop Cristo xe iap kay. \v 9 Deus Cristo waram o'g̃utait ce'ũap tomukadi. Waram pit je'ũ g̃u. Abu-be ixe imuy'ũ but? Ka'ũma be ma! Kuy wuyetaybit iboam. \v 10 Pũg̃ em ma ixe oe'ũ. Oe'ũ ikẽrẽat uk am soat pewi wuywebewi. Waram pit je'ũ g̃u. G̃asũ bit itabẽg̃ omuy soat em Deus bikuyap tag̃ jeku am. \p \v 11 — Ikẽrẽm cuk adi ajekukuiap kuy acepere — i juy epe'e'e eyewewebe. — Ikẽrẽat ag̃ujurũg̃ g̃u g̃asũ bit — i juy epe'e'e. — Ce'ũat g̃ebum g̃u o'e ikẽrẽat mug̃ẽap kay — i. — Wuyju dak cuy g̃ebum g̃u ace ikẽrẽat mug̃ẽap kay — i juy epe'e'e eyewewebe. — Deus bikuyap tag̃ acã ajeku g̃asũ bit — i juy epe'e'e eyewewebe. — Mũg̃'i wuykukukat Jesus Cristo eju ajeku g̃asũ bit — i juy epe'e'e eyewewebe. \p \v 12 Imẽneju g̃ebum g̃u juy epesop ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap kay. Ikẽrẽat epeg̃ug̃ẽ g̃u eyjebit tag̃. Ikẽrẽat epeg̃ug̃ẽ g̃u eybinũnpe. Eybikuyap tag̃ g̃u juy epeku―Deus bikuyap tag̃ acã. \v 13 Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ cucum ipiat'ajojoap kay. Yag̃uy'isum jekuku'ukayũ bit kabi kay cucum. Kuy bima ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'uk cuk adi epesop. G̃asũ bit eyag̃uy'isum eyju jekukum. Imẽnpuye: \p — Ẽn ocekukan — i'ũmg̃u juy epe'e Satanás pe. — Ikẽrẽat oceg̃ujurũg̃ a'õbi — i'ũmg̃u juy epe'e Satanás pe ma. Deus pe bit: \p — Ẽn acã ocekukukan soat em — i juy epe'e. — A'õbacaap cuy eg̃uõm ocewebe cũg̃ ma oceku am — i juy epe'e cebe. \m \v 14 G̃asũ bit cũg̃ ma wuyju Deus xe kuyat ekawẽn tag̃ wuyju jekukum puye g̃u―Deus xipan wuykug̃ puye acã. Imẽnpuye ikẽrẽat ag̃ujurũg̃ g̃u. \p — Ẽn ma ocekukan — i'ũmg̃u ace'e Satanás pe. \p \v 15 G̃asũ bit cũg̃ ma wuyju Deus xe kawẽn kuyat tag̃ wuyju jekukum puye g̃u―wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ wuyju jekukum puye g̃u dak. Deus xipan wuykug̃ puye acã wuyju cũg̃ ma Deus xe. Imẽnpuye: \p — Ag̃ug̃ẽ juy waram ikẽrẽat! — i du eyju e'em? Imẽn g̃u juy e'em! \v 16 “Ocekariwam cuy ece” i ey'e buje ag̃okatkat pe, eyekariwam je'e. Kũyjobin epesop ya'õ kay. Eyekariwa epeyepere g̃u ikukpin cĩcã eyxe buye. Imẽnpuxim ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ ikẽrẽat mug̃ẽap epereperem g̃u, ikẽrẽat kay jĩjã ip puye. Imẽnpuye soat em Deus wi wũy jeedop ip je'ũ buje. Deus a'õ kay kũyjobicayũ bit cũg̃at ekawẽn epereperem g̃u Deus a'õ kay jĩjã ip puye. Imẽnpuye cũg̃ ma ip Deus xe. Deus xe itait jeedop ip je'ũ buje. Kuy eyetaybit cĩcã iboam. \v 17 Kuy bima juk adi Satanás a'õ kay kũyjobit epesop. Kawẽn idipat co buje bit, eyetabun epesop iboap ekawẽn kay. Iboap ekawẽn icẽmãn. Eycokcog̃ epesop iboap ekawẽn kay am. Eybikuy jĩjã iboap ekawẽn tag̃ jeku am. Imẽneju: \p — Bay, ẽn xipat cĩcã — i oceju e'em Deus pe. \m \v 18 Deus kuy ja'õbacaap o'g̃uõm eywebe waram Satanás a'õ kay kũyjobicap puxim. G̃asũ bit Deus a'õ kayayũm epesop. Eybikuy epesop ikẽrẽat mug̃ẽ ãm g̃u―xipacat mug̃ẽ ãm acã. \v 19 Kawẽn ibapukan õn kawẽnwẽn eywebe, apẽn ikẽrẽat acepere wuyag̃uy'isum wuyeku am iap iba'arẽm eyxe buye. Kuy bima juk adi ikẽrẽat kay g̃ebum epesop. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ cuk adi epekuku. Xipat'ũmayũ kukukat a'õ kay kũyjobin epesop. G̃asũ bit cũg̃ ma juy epeku. Xipacat kay juy g̃ebum epesop. Deus a'õ kay juy kũyjobin epesop. \p \v 20 Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'uk pima, Deus bikuyap tag̃ g̃u epeku. \v 21 Xipacat tu epejat ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃apteim? Ka'ũma! Eyetaybit ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ soat em Deus wi wũy ma jeedop ip iam. G̃asũ bit eysũsũn epe'e ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'uk puye. \v 22 Deus a'õ kay kũyjobicayũm epesop g̃asũ bit. Deus kuy ja'õbacaap o'g̃uõm eywebe waram ikẽrẽat mug̃ẽap puxim. Soat em eyju ixe mucokcokcog̃ g̃asũ bit. Eye'ũ buje soat em Deus xe eyetait epesop. \v 23 Kapikpik'ukat jekapikaptei bubum. Imẽnpuxim ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukat Deus wi wũy ma jeenuy je'ũ buje. Ixe wi wũy ma jeenuy ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃rũg̃iap teim. \p — Soat em oxe eyetait epesop — i'e'em Deus wuywebe bit, wuykukukat Jesus Cristo eju mũg̃'i wuyju jekukum puye. \m Soat em ixe xe wuydopap tei'ũmat co'i. Kapikpig̃ g̃u wuyju iboap pu am. Tei'ũma Deus iũmũm wuywebe. \c 7 \p \v 1 Okitpitpiyũ, eyetaybin put apẽn õn em iam eyetaybit wuyawẽwẽap ekawẽn puye. Wuyetabẽg̃ pima acã wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ wuyju jekukum. Wuye'ũ buje bit iba'ore e'em. \v 2 Imẽnpuxim “Ayacat itoptep pima, jektop xe ma juy jeenuy itop itait pima” i'e'em iboap ekawẽn. “Ektop eperem g̃u juy wara'at pu am” i'e'em iboap ekawẽn. Itop e'ũ buje bit, ite ayacat itoptep'ũmat co'i e'em. Wuyawẽwẽap ekawẽn mupubutbun g̃u wara'at pu buje itop'ũm kuy oe'ũ buye. \v 3 Wara'at pu buje jektom koapat itop itait pima bit, ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽm koapat pe jektop pe. Itop'ũm e'ũ buje bit, ayacat ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽm g̃u wara'at pu buje. Wuyawẽwẽap ekawẽn kuka o'g̃upubun g̃u wara'at pu buje. \v 4 Okitpitpiyũ, ixe ayacat puxim eyju. Wuyawẽwẽap ekawẽn koapat'ũm itop'ũm puxim―kawẽn kuyat. Jektop'ũm e'ũ buje jektop eju g̃u e'em ayacat. Imẽnpuxim wuyju dak kawẽn kuyat tag̃ g̃u wuyju jekukum g̃asũ bit, Jesus Cristo ekawẽn tag̃ acã. Ixe ekawẽn tag̃ wuyju jekukum wuyju Cristo jebit'in puye. Ixe ebekitkiyũm acesop g̃asũ. Deus waram ixe o'g̃utait. \v 5 Kuy bima wuyekpiwatpin ma juk adi ajekuku. Imẽnpit wuyawẽwẽap ekawẽn co buje, wuybikuy juk adi ajop―ikẽrẽat mujurũg̃ ãm acã. Wuybu'u juk adi ajop kũyjobit am iboap ekawẽn kay. Ikẽrẽm wuyekuap epere'ũm pima, wũy ma kuka juk ajop Deus wi. \v 6 Kuy bima wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ cuk adi jeku ojuy ajop correntebum taomũnmũnat puxim. G̃asũ bit Jesus oe'ũ wuywebeam. Imẽnpuye g̃asũ bit Deus bikuyap tag̃ wuyeku but. Ixe bikuyap tag̃ wuyju jekukum g̃asũ, “Obikuyap tag̃ cuy epeku” iap ibararak opop kawẽn kuyatup pe buye g̃u―ixe biõg̃buk wuymuisusun puye acã. \p \v 7 — Kawẽn kuyat pit ikẽrẽ — i du ace'e? — Wuyawẽwẽap ekawẽn pit ikẽrẽ — i du ace'e? \m Imẽn g̃u juy ace―pũg̃ em tak ka'ũma. Wuyawẽwẽap ekawẽn cuk adi omutaybitbin apẽn ikẽrẽ Deus xe iam. Wuyawẽwẽap ekawẽn wuymutaybitbin eyetabikukum g̃u juy epesop warara'acat pubut kay iam. Iboap ekawẽn co'ũm pima, kuka juk wuyetaybit g̃u ikẽrẽ Deus xe wuyetabikukuap iam. \v 8 Iboap ekawẽn co buje bit, wuyetaybit cuk ace ikẽrẽ Deus xe wuyetabikukuap iam. Imẽnpit big̃ ma juk adi wuyetabikukum ace warara'acat pubut kay iboap ekawẽn cocom ma'g̃u wuyju. Iboap ekawẽn wuyetaybit'ũm pima, wuyetaybit g̃u kuka ace apẽn ikẽrẽ Deus xe iam. \v 9 Kuy bima õn tak wetaybit g̃u juk adi og̃uy wuyawẽwẽap ekawẽn. Tũybe xipat cĩcã õn Deus xe iãn cuk adi oce. Iboap ekawẽn wetaybin puje bit, ikẽrẽat kug̃ õn Deus xe iam tak wetaybit oce. \v 10 Deus ibikuy osunuy soat ipi watwat pe top am ip soat em jexe itait. Imẽnpuye jekawẽn o'g̃uwẽn wuyawẽ ãm. Imẽnpit ikẽrẽat kug̃ õn iam wetaybin puje: \p — Iba'ore owebe Deus xe onuy ãm ikẽrẽat kug̃ puye — i juk oce owebe ma. — Wũy ma og̃uy Deus wi soat em, ikẽrẽat kug̃ puye — i juk oce owebe ma. \m \v 11 Tũybe xipat õn Deus xe iãn cuk adi oce kuy bima. Imẽnpit ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'uk cuk adi og̃uy. Imẽn cuk adi ocewemug̃uykuku, ikẽrẽat mujurũg̃ ojuy buye. Wuyawẽwẽap ekawẽn wetaybin puje bit, “Ikẽrẽat kug̃ õn Deus xe” i juk oce owebe ma. \p — Wũy ma og̃uy cewi — i juk oce owebe ma. \p \v 12 Inaka iboap ekawẽn xipat―wuyawẽwẽap ekawẽn. Ikẽrẽat kug̃ g̃u. Soat ekawẽn tag̃ xipat. Cũg̃ cĩcã iboap ekawẽn. Cekawẽntip cĩcã dak. \v 13 Wuyawẽwẽap ekawẽn wetaybicap tomuju g̃u Deus wi wũy ma og̃uy. Soat em õn ikẽrẽat kug̃ iap tomuju acã cewi wũy ma og̃uy. Iboap ekawẽn xipat cĩcã. Imẽnpit iboap ekawẽn wuymutaybitbin soat ipi dag̃acat ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ iam. Iboap ekawẽn wetaybit'ũm pima, tũybe xipat õn Deus xe iãn cuk adi oce. Iboap ekawẽn wetaybin puje bit, “Ikẽrẽat kug̃ õn Deus xe,” i juk oce owebe ma. \p \v 14 Wuyetaybit Deus jebiõg̃buk a'õbi wuyawẽwẽap ekawẽn o'g̃uwẽn wuywebe iam. Õn pit ijodiat ma. Obuyxi g̃u õn pit. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukat õn pit. \v 15 Xipacat mujurũg̃ pin ma'gu oxe. Õn pit xipacat mujurũg̃rũg g̃u. Ikẽrẽat mujurũg̃ pin g̃u ma'g̃u oxe. Õn pit ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃. Wetaybit g̃u apẽnpuye imẽn õn jekukum iam. \v 16 E bu'uap tag̃ õn jekukum obu'u ma'g̃u jekum. Imẽnpuye wetaybit wuyawẽwẽap ekawẽn cũg̃ ma iam. Cũg̃ g̃u ma'g̃u õn pit iam tak wetaybit. \v 17 Imẽneju okpiwatpi g̃u õn ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃. Imẽnpit ikẽrẽat opop obinũnpe. Imẽnpuye obinũn pewi ma õn ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃. \v 18 Wetaybit ka'ũmg̃u xipacat opop owebe iam. Obikuy jĩjã xipacat mujurũg̃ ãm. Inaka xipacat mujurũg̃ pa'ore owebe. \v 19 Imẽn obikuy jĩjã xipacat mujurũg̃ ãm. Inaka imujurũg̃rũg̃ g̃u õn. Obu'u jĩjã ikẽrẽat mujurũg̃ ãm. Inaka soat em ma imujurũg̃rũg̃ õn. \v 20 E bu'uap tag̃ acã õn jekukum. Okpiwatpi g̃u õn ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ õn ikẽrẽat opop obinũnpe buye. \p \v 21 Xipacat mujurũg̃ ojuy bima, imujurũg̃ pa'ore owebe xipat'ũmat opop obinũn pe buye. Imẽg̃ap ibapuk cĩcã oxe. \v 22 Deus ekawẽn kay jĩjã õn―soat ekawẽn kay jĩjã―wuyawẽwẽap ekawẽn kay jĩjã. \v 23 Obikuy jĩjã ma xipacat mujurũg̃ ãm. Imẽnpit: \p — Ikẽrẽat og̃ujurũg̃ ojebin — i õn e'em owebe ma, ikẽrẽat opop obinũnpe buye. \m Taomũnmũnat puxim õn. Taomũnmũnat pe iba'ore ijẽm ãm daomũnmũnap'a bewi taomũnmũn puye. Imẽnpuxim xipacat mujurũg̃rũg̃ pa'ore owebe obaca'ũm puye. \v 24 Imẽnpuye og̃uycũg̃ cĩcã. Abu kuka omubacan owebe ikẽrẽat mujurũg̃ap puxim―soat em ipiat'ajojoap pe onuyap puxim? \v 25 Wuykukukat Jesus Cristo soat podi ma ya'õbacaat. Ixe ma juy omubacan. Imẽnpuye: \p — Ẽn xipat cĩcã — i õn e'em Deus pe. \p Kũyjobit cĩcã õn e ojuy Deus a'õ kay. Õn acã bima bit, kuka juk ikẽrẽat acã og̃ujurũg̃―Jesus Cristo a'õbacaap kug̃'ũm pima. \c 8 \p \v 1 Imẽneju Deus Jesus Cristo eju mũg̃'i jekuku'ukayũ g̃uju g̃u ipiat'ajojoap kay. \v 2 Deus cuk ja'õbacaap o'g̃uõm wuywebe waram ikẽrẽat mug̃ẽap puxim. Imẽn Ibiõg̃buk xipacat wuymuisusun, wuyju Jesus Cristo eju mũg̃'i jekukum pima. Imẽneju aceju g̃u ipiat'ajojoap kay. \v 3 Iba'ore wuyeku am wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃, wuya'õbaca'ũm puye. Imẽnpuye ka'ũma ma cũg̃ ma Deus xe iboap ekawẽn tag̃ jekuap tomuju. Deus pit jekpot o'g̃udot ijodi. Ijodian o'e. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukat co'ian o'e, ikẽrẽat kug̃ g̃u ma'g̃u. Imẽn ixe wuywebewi ikẽrẽat ukaptei o'teida je'ũ buje. O'teida ja'õbacaap ũm ãm wuywebe ikẽrẽat mug̃ẽap puxim. \v 4 Imẽn o'teida wuywebe wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ wuyeku am. G̃asũ wuya'õbacaap kug̃ g̃u wuyju jekukum―Deus a'õbacaap kug̃ acã. Ibiõg̃buk xipacat a'õ dag̃ tak wuyju jekukum. Imẽnpuye wuyeku but wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃. \v 5 Jebikuyap tag̃ jekuku'ukayũ ma soat em g̃ebum jemukaypinput kay acã. Deus biõg̃buk bikuyap tag̃ jekuku'ukayũ bit Ibiõg̃buk yag̃uydadam ip. \v 6 Imẽn soat em jemukaypinput kay g̃ebumayũ soat em ipiat supi'ajojo. Wũy jeedop ip Deus wi je'ũ buje. Ibiõg̃buk yag̃uydada'ukayũ bit yag̃uy'isum jeku ijodi. Yag̃uybabi ip jeku ijodi―yag̃uykorereren g̃u. Soat em Deus xe jeedop ip je'ũ buje. \v 7 Jemukaypinput kay g̃ebumayũ bit itakoma e'em Deus kay. Kũyjobit g̃u ip Deus ekawẽn kay―wuyawẽwẽap ekawẽn kay. Iba'ore ma dak ixeyũ be kũyjobit am iboap ekawẽn kay. \v 8 Iba'ore jebikuyap tag̃ jekuku'ukayũ be Deus mucokcok am. \p \v 9 Eyju bit eybikuyap tag̃ g̃u jekukum. Deus biõg̃buk bikuyap tag̃ eyju bit jekukum g̃asũ ixe biõg̃buk eywebe bima. Cristo biõg̃buk kug̃'ũmayũ cebekitkiyũ g̃u. \v 10 Cristo biõg̃buk kug̃ pima, Cristo omuy eywebe iap puxim. Inaka eyjebit je'ũ'ũm cuk adi ikẽrẽat epeg̃ujurũg̃rũg̃ puye. Deus biõg̃buk pit waram jeymutait soat em Deus xe eyetait eydop am eyjebit e'ũ ma'g̃u. Ixe waram jeymutait “Eyju cũg̃ ma oxe,” i juk o'e Deus eywebe buye. \v 11 Deus ma waram Jesus Cristo o'g̃utait. Eyju dak Deus biõg̃buk kug̃ pima, Cristo mutaicap puxim waram jeymutait eye'ũap tomukadi. Eyjebit g̃uyu ce'ũ'ũayũ dopdopap pewi. Iisuat je'g̃ũm eyjebin. Deus jebiõg̃buk a'õbacaan iboap je'g̃ũm eywebe―xipacat a'õbacaan. \p \v 12 Okitpitpiyũ, imẽn Deus xipan wuykug̃. Imẽnpuye wuybikuyap tag̃ g̃u juy ajeku. Wuyemukaypinput kay g̃u juy g̃ebum ajop. \v 13 Wuybikuyap tag̃ jekukum pima, wuyemukaypinput kay g̃ebum pima dak, wũy ma acesop Deus wi. Ipiat'ajojoap kay aceju. Deus biõg̃buk a'õbacaan ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ũm pima bit soat em cexe acesop wuyetait. \v 14 Soat Deus biõg̃buk a'õ kay kũyjobicayũ Deus ebekitkiyũ. \v 15 Deus jebiõg̃buk o'g̃uõm wuywebe. Ixe biõg̃buk wuymudadaybotbon g̃u, wuymuparararan g̃u dak. Ixe wuymuy Deus ipotpoyũm. Imẽnpuye: \p — Bay — i wuycokcog̃ wuyju e'em Deus pe, ixe biõg̃buk a'õbi. \v 16 — Bay — i wuyju e'em cebe, wuyetaybit puye Deus ebekitkiyũ wuyju iam. \m Ixe biõg̃buk tak: \p — Eyju Deus ebekitkiyũ — i'e'em wuywebe. \m \v 17 Imẽn Deus ebekitkiyũ wuyju. Imẽnpuye wuyju dak jebekitkiyũ be o'g̃uxipaniat'in ajat. Jekpot pe o'g̃uxipaniat'in wuyju dak ajat Cristo eju. Deus kay'ũmayũ bit ipiat supi'ajojoat wuywebe Cristo a'õ kay wuyju buye. G̃uyjom pit Cristo dipap kug̃ acesop. Cristo soat kukan pima bit wuyju dak soat kukukayũm acesop ixe eju, ipiatpi'ajojom ma'g̃u wuyju ijodi. \p \v 18 Ipiat'ajojom ma'g̃u wuyju ijodi bima. G̃uyjom pit xipat cĩcã acesop. Ka'ũma ma ibo jo'iat xipacat. Imẽnpuye wuyag̃uykorereren g̃u juy ajop ipiat'ajoap puxim. \v 19 “Teyũku webekitkiyũ” i Deus eap wiwim cĩcã soat cemumug̃ẽyũ. “Okpot co'i ip g̃asũ bit” i'eap wiwim cĩcã ip. \v 20-21 Soat Deus emumug̃ẽ je'ũ'ũm. Imẽn ixe emumug̃ẽyũ te'eam ma o'e. Jekpiwatpi g̃u ip te'eam o'e kuy bima. Te'e ma o'e ip Adão ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃ puye. \p — Te'eam jeedop ip g̃asũ wemumug̃ẽyũ — i mo o'e Deus. \m Inaka Deus soat g̃uisun iap wiwim cĩcã ip. Ixe ebekitkiyũ Jesus Cristo jo'i bima, Deus soat jemumug̃ẽyũ g̃uisun. Imuisun puje, je'ũ g̃u ip. \v 22 G̃asũ mabuk soat ma ipi dag̃ayũ ipiat'ajojom omuisun'ũm puye. Ipiat'ajojom ip ayacat je'it piap o'supi'ajo'iat co'i. \v 23 Wuyrem. Wuybipurug̃. Wuyewãtaxipim. Xipat'ũmat jebapukpug̃ wuywebe. Imẽneju je'ũh'ũm wuyju dak. Imẽnpit Deus jebiõg̃buk o'g̃uõm wuywebe wuymutaybit am Jesus Cristo jo'iayũm epesop iam. “Teyũku okpot co'iayũ” i Deus eap wiwim cĩcã wuyju. Wuyjebit g̃uisuniap wiwim cĩcã dak wuyju. \v 24 Wuymuisunap wiwim mabuk wuyju. Wuydaxijo buje, wuyetaybit ajop Deus g̃uyjom wuymuisun iam. Wuyemumuwiwi bu buje kuka juk iboap ajowiwi g̃u. Abu kuy o'jatiat wiwim? Ka'ũma ma! \v 25 Imẽnpit ijo'ibit'ũmat wiwim wuyju. Imẽnpuye wuyukpiceg̃ẽm g̃u wuymuisunap wiwim. \p \v 26 Imẽnpuxim Deus biõg̃buk kawẽnwẽn Deus eju wuywebeam. Wuybikuyap muwẽnuwẽn cebe. \p — Apẽn xe'e acejekawẽn Deus eju? — i wuyju e'em. — Apẽn xe'e acejoojuy cexewi? — i dak wuyju e'em. \m Ceweju jekawẽn ãm wuyetaybit'ũm pima, je'ũhu'ũm acã wuyju. Deus biõg̃buk pit wuybuywatwan wuywebe jekawẽn ãm ceweju. Ixe wuya'õmucanucan wuya'õbaca'ũm puye. \v 27 Deus bikuyap tag̃ ixe biõg̃buk kawẽnwẽn Deus eju cebekitkiyũ beam. Deus itaybit wuyag̃uyda am. Itaybit ajo-kug̃ g̃u wuyju iam. Itaybit tak ajo ũm ojuy jebiõg̃buk wuywebe iam. \v 28 Deus xe wuykukpin cĩcã. Jebikuyap tag̃ cuk wuynaẽ jebekitkiyũm. Imẽnpuye soat wuywebe je'bapukiap xipat je'e wuywebe ixe a'õbi. \v 29 Deus itaybit osunuy abuyũ webekitkiyũm je'e iam ipi mujurũg̃ awap. \p — Okpot ixeyũ wag̃õm je'e — io'e kuyje. — Ade okpot kitpitpiyũm je'e — io'e. \m Ixeyũ ma o'tomuwã jekpot co'iayũm. \v 30 Imẽn tomuwã'ibiyũ o'taẽ jebekitkiyũm. \p — Eyju cũg̃ ma oxe — i'e'em taẽ'ibiyũ be. — Okpot co'ĩayũm epesop — io'e imucũg̃'ibiyũ be. \m Deus dipap kug̃ acesop. Imẽneju soat wuywebe jebapukiat xipat je'e wuywebe Deus a'õbi, Deus ikukpin wuyxe buye. \p \v 31 Soat xipat je'e wuywebe iap kay g̃ebum pima apẽn xe'e ace'e? Deus wuywebe ja'õbacaap ũm puje, te'e ma je'e wuykaykay kũyjobit'ũmayũ. \v 32 Deus jekpot o'taxijo g̃u yaokaap puxim. O'g̃udot ma ijodi ce'ũ ãm soat peam wuywebeam. Ixe dak tacup xe'e je'e g̃asũ soat ũm ãm wuywebe―xipacat ũm ãm? Tacup g̃u je'e! \v 33 Deus ma e'em wuywebe: \p — Ikẽrẽat kug̃ g̃u eyju oxe — i. \m Imẽnpuye abu kuka o'e wuywebe: — Ikẽrẽat kug̃ eyju Deus xe — i―Deus emunaẽyũ be? Ka'ũma ma! \v 34 Jesus Cristo kuy oe'ũ ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap teida am. Imẽnpuye ka'ũma be ma “Ikẽrẽat cuk adi epeg̃ujurũg̃rũg̃iaptei juy epeteida,” i'e but wuywebe. Ixe dak waram g̃uto o'jetait. Deus xe g̃asũ omuy. Deus a'õbacaap co'i ixe ya'õbaca. Ixe dak kawẽnwẽn Deus eju wuywebeam. \v 35 Ijodiat pe Cristo mubu'un pa'ore ikukpin wuykuk am. Itabut'ũmayũ aco'i ikẽrẽm wuykuk. Ipiat aco'i ip supi'ajoat wuywebe. Wuymunapõn aco'i ip wuyka bewi. Wuyrem aco'i aceku. Wuydadaybot aco'i aceku. Wuyaoka pinap cocom aco'i aceku. Wuyaoka ip aco'i pajam. Ka'ũma be bit Cristo mubu'un put ikukpin wuykuk am. \v 36 Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi Ocaoka pinap cocom oceju soat kabia, ebekitkit oceju buye, i. Ovelha kukap puxim ip ocekug̃―yaokam pimaap puxim, i. \m Ibo dup ekawẽn puxim xipat'ũmat jebapukpug̃ wuywebe. \v 37 Inaka wuya'õbacaap mu'ũm pa'ore ip. Soat em wuycokcog̃ acesop ipiat'ajojom ma'g̃u wuyju, Cristo xe wuykukpin puye; ixe wuya'õmucanucan puye dak. \v 38 Imẽn wuyetaybit cĩcã ka'ũma be ma Deus mubu'un put ikukpin wuykuk am. Wuye'ũ buje, ixe xe wuykukpin acesop, wuyetait pima dak. Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ be ixe mubu'un pa'ore xipan wuykuk am―kũyjobit'ũmayũ be. Iecug̃cug̃apap pe dak ixe mubu'un pa'ore xipan wuykuk am―ijodiacayũ―kũyjobit'ũmayũ. Kabi watwat pe dak ixe mubu'un pa'ore xipan wuykuk am―kũyjobit'ũmayũ. Ka'ũma ma ixe mubu'un g̃asũ. G̃uyjom tak ibu'u g̃u je'e xipan wuykuk am. \v 39 Ixe ibu'u g̃u xipan wuykuk am wuyju um pima, badi bima dak. Deus xe wuykukpin cĩcã, wuykukukat Jesus Cristo kay wuyetabut puye. Imẽnpuye ka'ũma be ma, Deus emumug̃ẽ be ma ixe mubu'un put xipan wuykuk am. \c 9 \p \v 1-2 — Og̃uycũg̃ cĩcã obadipyũ kay―Judeuyũ kay — i õn e'em. \m Imu'ũm pa'ore ma og̃uycũg̃ap. Icẽmãn õn e'em eywebe. Cristo kay wetabut. Imẽnpuye napapa'uk g̃u õn. Ibiõg̃buk xipacat omuy owebe wag̃uymucũg̃ucũg̃. Imẽnpuye napa g̃u õn e'em: \p — Og̃uycũg̃ cĩcã obadipyũ kay―Judeuyũ kay — i. \m \v 3 Obikuy jĩjã Deus pe okitpitpiyũ mutabun am Jesus kay. Obadipyũ ip. Pũg̃ ma ocedobu bit. \p — Bay, wũy ma og̃uy Cristo wi soat em ipiat'ajojom ewebe obadipyũ daxijoap teim — i õn e ojuy aco'i Deus pe. \m \v 4 Obadipyũ Israel naxeg̃ebitbit. Kuyje: \p — Eyju webekitkiyũ — io'e Deus cebe ip. \m Deus ixeyũ o'jomuy jebekitkiyũm. Deus jedipap o'g̃ũm cebe ip jewejo'i i'e am. \p — Xipan õn jeykuk — i juk adi o'e'e Deus cebe ip. — Ade jĩjã je'e ip enaxeg̃ebitbiyũ — i juk adi o'e'e cebe ip. — Ipi og̃ũm eyipim — i juk adi o'e'e. Jekawẽn o'g̃uwẽn Moisés pe ixeyũ awẽ ãm. Icẽmãn ip Deus mubuyxixin. \p — Eynaxeg̃ebit ma otaẽ ipi dag̃ayũ daxijojo'ukan — i juk adi o'e'e Deus cebe ip. \m \v 5 Israel ipotpot naxeg̃ebitbiyũ ip―doze beayũ naxeg̃ebitbiyũ. Ijodi ikap puje Cristo dak ixeyũ badim o'e. Ixe Cristo soat podi ma ya'õbacaat. \p — Soat podi ma ẽn a'õbuyxi — i juy acece cebe. \m Soat em ma juy imẽn acece. \p \v 6 Deus ja'õ dag̃ g̃u e'em, xepxep ã Judeuyũ itabut g̃asũ Deus kay buye — i'ũmg̃u juy ace. \m Soat g̃u Israel naxeg̃ebitbit Deus emunaẽyũ―pũg̃pũg̃ ã. \v 7 Soat g̃u Abraão naxeg̃ebitbit tak taxeg̃ebitbicat Deus xe―pũg̃pũg̃ ã. \p — Pũg̃at taxeg̃ebitbit acã enaxeg̃ebitbicat oxe―Isaque naxeg̃ebitbit acã — i juk o'e Deus Abraão be. \m \v 8 Imẽneju wuyetaybit soat g̃u Abraão naxeg̃ebitbit Deus o'taẽ jebekitkiyũm iam. Deus a'õ dag̃ o'kapiat taxeg̃ebitbit acã Deus ebekitkiyũ. Wara'at taxeg̃ebitbit pit ka'ũma. \p \v 9 — Wara'at koato dak oajẽm ekay ija ekaxi ma — i mo a'g̃u o'e Deus. — Ija ekaxi ma Sara i'it'et je'e — i juk o'e Deus Abraão be. \m Imẽn Deus o'jekawẽn Abraão be. \p \v 10 Wara'at ekawẽn tak og̃uwẽn eymutaybit am soat g̃u Deus o'taẽ―pũg̃pũg̃ ã iam. Deus o'jekawẽn Rebeca eju xepxepayũ yuk pe bima―wuydobu Isaque ipotpoyũ yuk pe bima. \p \v 11-12 — Iwag̃o kũyjobit jeenuy jekitpit a'õ kay — io'e Deus Rebeca be xepxepayũ yuk pe bima. \m Xipat'ũmat o'g̃ug̃ẽ g̃u buk ip―xipacat tak ka'ũma. Deus pũg̃ ma jebekin o'taẽ. Wara'at pit ka'ũma. Apẽn kuy bima jewag̃uyg̃uy osunuy iap tag̃ o'taẽ. Apẽn ixeyũ juk adi oekuku iap tomuju g̃u o'taẽ. Jebikuyap tag̃ acã o'taẽ. \v 13 Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: Jacó ikukpin o'e oxe, Esaú bit ikukpin g̃u oxe o'e, i. \m Imẽn o'tupmubararak ip Rebeca iyũ muwẽnuwẽn. \p \v 14 Pũg̃ ma o'taẽ, wara'at pit ka'ũma. Imẽnpuye: \p — Deus cũg̃ g̃u — i du ace'e? \m Imẽn g̃u juy ace! \v 15 Imẽnpuye: \p — Wetabotaidabotbot pin pima, wetabotaidabotbon oce — io'e Deus Moisés pe. — Obu'u bima bit, wetabotaidabotbon g̃u oce — io'e cebe. Imẽnpuye: \p — Wemukaypinpucayũ kay acã wetabotaidabotbon oce — io'e Deus Moisés pe. \m \v 16 Imẽn Deus itabotaidabotbot wuykay “Etabotaidabotbon cuy eg̃uy ocekay,” i wuyju e'eap tomuju g̃u, wuyju xipacat mujurũg̃rũg̃ap tomuju g̃u dak. Ixe itabotaidabotbon wuykay, itabotaidabotbot pin puye acã. \v 17 Imẽn e'em Deus ekawẽn tup―Faraó be kuyje o'jekawẽn iaptup―Egito eipi kukukat pe o'jekawẽn iaptup: \mi “Õn ma juk emuy adeayũ kukan,” io'e Deus, i. “Ade em wa'õbacaap og̃ubapukpuk etabutpe,” io'e Deus, i. “Imẽnpuye soat kaka watwat itaybit je'e obuten. Itaybit ip je'e Deus soat podi ma ya'õbacaat iam” i'e'em Deus, i. \m Imẽn e'em Deus ekawẽn tup. \v 18 Imẽneju Deus itabotaidabotbot jemukaypinpucayũ kay. Kũyjobit'ũmayũ mukũyjobit'ũm'ũm tak big̃ ma. \p \v 19 — Deus ma “Ãg̃ jeenuy itabut'ũmãn” i'e'em Judeuyũ be bima, cũg̃ g̃u Deus pe i'e am cebe ip “Ipiat osupi'ajoat eywebe eyetabut'ũm puye,” i kuka ece te'e ma owebe. — Deus ibu'u bima, itabut pa'ore ip — i te'e ma kuka ece owebe. \p \v 20 — Tapu, imẽn g̃u juy ece — i õn pit e'em. \m Ecede g̃u juy Deus pe: \p — Apẽnpuye dak ẽn imẽn omug̃ẽ? — i'ũmg̃u e'em itĩg̃'a bit jamug̃ẽat pe. \m \v 21 Wuynõm mug̃ẽg̃ẽ'ukat jebikuyap tag̃ yamug̃ẽg̃ẽm. Pũg̃tõm pewi ma xepxep'a yamug̃ẽg̃ẽm. Pũg̃'a yadeibog̃at'a yamug̃ẽg̃ẽm. Wara'at'a bit yadei'ĩcat'a yamug̃ẽg̃ẽm. Jebikuyap tag̃ ma yamugẽg̃ẽm. \p \v 22-24 Wuynõm mug̃ẽg̃ẽ'ukat puxim Deus Judeuyũ kug̃. Jebikuyap tag̃ ma ip ikug̃. Jetakomaap mubapuk ojuy osunuy kũyjobit'ũmayũ be. Ja'õbacaap mubapuk ojuy dak osunuy. G̃uyjom pit ipiat supi'ajoat cebe ip, kũymobit'ũm puye. Inaka tog̃a osunuy jetakomaap kug̃―ade koato. Ipiat o'supi'ajoat g̃u cebe ip. Warara'acayũ nomuwãwãm jebekitkiyũm pima, ipiat o'supi'ajoat g̃u Judeuyũ be―kũyjobit'ũmayũ be. Imẽn Deus cuk wuynaẽ jebekitkiyũm. Pũg̃pũg̃ wuy'in Judeuyũ. Warara'acayũ Judeu'ũmayũ. Deus pit soat wuynaẽ jebekitkiyũm. \p — G̃asũ bit okpot kay itabucayũ acã webekitkiyũm je'e — i juk adi o'e'e Deus jewebe ma. \m Imẽnpuye ixe juk wuynaẽ wuyetabut am Jesus kay. \p — Wetabotaidabotbot eykay — i juk adi o'e'e jekpot kay itabucayũ be. — Ojo'i je'e ip jedipap kug̃ okpot kay itabucayũ — i juk adi o'e'e Deus jewebe ma. \m Imẽg̃ap soat podi ma odip iam jekayayũ mutaybitbin. \v 25 Imẽn Deus e'em Oséias emudupmubararaktup pe: \q1 “Webekitkin'ũm topibiyũ webekitkiyũm je'e,” io'e Deus, i. “Ikukpin g̃u ip osodop oxe iayũ ikukpin je'e oxe,” io'e, i. \q1 \v 26 “Eyju dak webekitkit g̃u,” i mo a'g̃u o'e Deus cebe ip pũg̃ ka be ma, i. G̃uyjom pit: “Webekitkit eyju―soat em itaicat ebekitkit,” i je'e Deus ibo ka be ma, i. \m Imẽn Deus e'em Oséias emudupmubararaktup pe, apẽn Judeu'ũmayũ dak Deus ebekitkin je'e iap tup pe. \p \v 27 Isaías tak Israel naxeg̃ebitbit mug̃ẽaptup o'tupmubararak: \mi Israel naxeg̃ebitbit ade jĩjã―ka'oririt puxim, i. Xepxep ã bit Deus idaxijo, i. \v 28 Deus ipiat supi'ajoat soat kũyjobit'ũmayũ be, i. Apẽn kuy o'e'e iap tag̃ ipiat supi'ajoat cebe ip, i. G̃axĩn ma ipiat supi'ajoat cebe ip, i. Pũg̃ em ma ipiat supi'ajoat cebe ip, i. \m Imẽn Isaías e'em jemudupmubararaktup pe. \v 29 Wara'atup pe imẽn ibararak―Isaías emudupmubararaktup pe―kuy bima o'tupmubararakiatup pe: \mi Wuykukukat soat podi ma ya'õbacaat, i. Ixe pũg̃ wuy'inat taxijo'ũm pima, soat kuka juk oap―apẽn Sodoma ka watwat'ũm'ũm oap iap puxim―apẽn Gomorra ka watwat'ũm'ũm oap iap puxim, i. \m Imẽn ibararak opop Isaías emudupmubararaktup pe―apẽn Deus pũg̃pũg̃ ã Judeuyũ idaxijo iap tup pe. \p \v 30 — Apẽnpuye ade Judeu'ũmayũ itabut Jesus kay xepxep ã Judeuyũ itabut pima? — i du eyju e'em owebe? \m Apẽn cũg̃ ma ajeku Deus xe iap o'jokudada g̃u Judeu'ũmayũ. Inaka: \p — Eyju cũg̃ ma oxe — io'e Deus cebe ip, Jesus Cristo kay itabut ip puye. \m \v 31 Tũybe cũg̃ ma acesop Deus xe wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ wuyekuap tomuju iãn o'e ip Judeuyũ bit―Deus emunaẽyũ. \p — Cũg̃ ma eyju oxe — i'ũmg̃u o'e Deus pit cebe ip, iboap ekawẽn tag̃ ceku ba'ore cebe ip puye. \m \v 32-33 Itabut g̃u ip osodop cũg̃ ma wuyju Deus xe wuyetabucap tomuju iap kay. Imẽnpuye: \p — Cũg̃ ma eyju oxe — i'ũmg̃u o'e Deus cebe ip. Tũybe cũg̃ ma acesop Deus xe wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ wuyekuap tomuju iãn o'e ip. Ibu'u ip o'e jetabut am Jesus Cristo kay. Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi Pũg̃'a oyamuy Sião ka be wita'a, i. Ig̃o'a be Sião ka watwat jeweikaka, i. Je'at'at ip ya be, i. Cekay itabucayũ bit soat em icokcok jeedop ip jetabucap kug̃, i. \m Iboap tup ekawẽn pe Cristo wita'a buxim e'em―Judeuyũ jeweikaka'ibiyũ buxim. \c 10 \p \v 1 Okitpitpiyũ, obikuy jĩjã Deus pe obadipyũ daxijo am. \p — Bay, obadipyũ juy etaxijo — i õn e'em Deus pe. — Israel naxeg̃ebitbit cuy etaxijo — i õn e'em cebe. \m \v 2 Ixeyũ dak ibikuy jĩjã Deus bikuyap tag̃ jeku am. Kawẽn icẽmãn pit itaybit g̃u ip. Apẽn cũg̃ ma aceku Deus xe iam itaybit g̃u ip. \v 3 Imẽn itaybit g̃u ip osodop Deus acã wuymucũg̃ucũg̃ iam. Imẽnpuye jag̃uy dag̃ ma ip jewemucũg̃ ojuy osodop. Deus wuymucũg̃ucũg̃ Jesus Cristo kay wuyetabut pima. Imẽnpit ip ibu'u osodop jetabut am cekay. \v 4 Cristo oajẽm ijodi wuymucũg̃ ãm. Wuymucũg̃aptei o'teida je'ũãm. Cekay wuyetabut pima acã, cũg̃ ma acesop Deus xe. Imẽnpit: \p — Wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ wuyeku buje cũg̃ ma acesop Deus xe — i'e'em ip te'e ma. \p \v 5 Imẽntak: “Cũg̃ ma acesop Deus xe wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ wuyeku buje” i te'e ma e'e'ukayũ o'yawẽ Moisés kuyje. \p — Soat tag̃ cekawẽn tag̃ ceku buje, kuka juk cũg̃ ma o'e ip Deus xe — io'e Moisés cebe ip. \p \v 6 — Cristo kay eyetabut puje acã cũg̃ ma eyju oxe — i'e'em Deus pit. — Ixe eymucũg̃ucũg̃aptei kuy o'teida — i'e'em Deus. \m Pũg̃pũg̃ayũ bit te'e ma e'em: \p — Cristo o'teida g̃u buk — i. \m Imẽnpuye te'e ma e'em ip: \p — Abu paxi jeu kabi kay Cristo mukop am wuymucũg̃ ãm?” i. \m Imẽn ip te'e ma e'em itabut'ũm puye ixe kuy o'kop ijodi wuymucũg̃ ãm iap kay. \p \v 7 — Abu paxi je'kop ce'ũ'ũayũ dopdopap pe Cristo muyu am wuymucũg̃ ãm? — i te'e ma e'em ip. \m Imẽn te'e ma e'em ip itabut'ũm puye Cristo waram g̃uto o'jetait wuymucũg̃ ãm iap kay. \v 8 Imẽn e'em Deus ekawẽn tup pit: \mi Eyetaybin put cũg̃ ma wuyju Deus xe wuyetabun puje iam, i. Iboap ekawẽn kuy epejojojo, i. Kuy iboap ekawẽn epeg̃uwẽn, i. Kuy g̃ebum epesop iboap ekawẽn kay, i. \m — Cristo kay eyetabun cuy epesop — i õn e'em pima, iboap ekawẽn imuwẽnuwẽn õn. \v 9 Imẽneju Deus jeydaxijo. “Jesus ocekukukat,” i ey'e buje, Deus jeydaxijo. Deus waram Jesus o'g̃utait ce'ũap tomukadi iap kay eyetabut pima, ixe jeydaxijo. \v 10 Jesus kay wuyetabun puje, Deus e'em wuywebe: — Cũg̃ ma eyju oxe — i. “Jesus ocekukukat,” i wuy'e buje dak, Deus wuydaxijo. \v 11 Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: “Cekay itabucat soat em icokcok jeenuy jetabucap kug̃,” i. \v 12 Imẽn Judeu Judeu'ũmat co'i Deus xe. Jesus Cristo soat kukukat―Judeu kukukat, Judeu'ũmat kukukat tak. Imẽntak ixe soat em xipan soat kug̃― “Obuywatwan cuy eg̃uy” i'e'em cebe iayũ kug̃―Judeuyũ kug̃, Judeu'ũmayũ kug̃ tak. \v 13 Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi “Obuywatwan cuy eg̃uy, ocekukukat,” i'e'e'ukayũ idaxijo―soat ip idaxijo, i. \p \v 14 Ixe kay itabut'ũm pima bit, “Obuywatwan cuy eg̃uy” i'e ba'ore je'e cebe ip. Ixe ekawẽn co'ũm pima, iba'ore je'e cebe ip jetabut am cekay. Warara'acat ixe ekawẽn muwẽn'ũm pima, ya'ĩjo ba'ore je'e cebe ip. \v 15 Deus pe warara'acat muju'ũm soat ka be bima, ixe ekawẽn muwẽn pa'ore je'e cebe ip. Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi Yawẽg̃tipat muwẽnuwẽn'ukat ajẽmap xipat cĩcã ocexe, i. \m Imẽn e'em kuyatup. \p \v 16 Soat g̃u bit kawẽn idipat kay o'e―xepxep ã. Imẽn Isaías o'e Deus pe kuyje: \mi — Okukukat, abu xe'e itabut o'e wekawẽn kay? Xepxep ã — i. \m \v 17 Imẽneju wuyetabut Cristo kay ixe awẽg̃ tobuxik puje acã. Ayawẽg̃tobuxik tak wara'acat yawẽg̃ muwẽn puje acã. \p \v 18 — Judeuyũ bit kawẽn idipat o'ya'ĩjojo — i õn e'em eywebe. \m O'ya'ĩjojo ip. Imẽn e'em Deus ekawẽn tup―Isaías emudupmubararaktup: \mi Ixeyũ ekawẽn o'ya'ĩjojo ip soat kaka dag̃ayũ, i. Ag̃oka'abi dag̃ o'yawẽg̃mupõg̃põg̃põg̃, i. \m Imẽn e'em Deus ekawẽn tup. \p \v 19 Cristo ekawẽn iba'arẽm tu osodop Judeuyũ xe? Iba'arẽm g̃u. Imẽn e'em Moisés emudupmubararaktup: \mi Eyju Judeuyũ, i. Deus kuka Judeu'ũmayũ g̃u o'taẽ jebekitkiyũm, i tete ma eyju e'em, i. Itaybit'ũmayũ g̃u kuka o'taẽ jebekitkiyũm i tũybe e'em iãn eyju, i. Eyetabutkarey epesop cekay ip, owebe webekitkiyũ ixeyũ naẽ buje, i. Eyetakoma epesop cekay ip, owebe webekitkiyũ ixeyũ naẽ buje, i. \m Imẽn e'em kuyatup. \p \v 20 Isaías iparara g̃u osunuy icẽmãn i'e am. Imẽn e'em cemudupmubararaktup: \mi Ikudadam'umayũ Deus o'tobuxik, i. Tomuwãwã'ũmayũ kay o'jebapuk, i. \m Imẽn e'em Isaías emudupmubararaktup. \q1 \v 21 Imẽntak Judeuyũ o'g̃uwẽn Isaías. “Kabia bun ‘Eyetabun cuy epesop okay,’ i juk adi o'e'e Deus kũyjobit'ũmayũ be―jekawẽn kay'ũmayũ be,” io'e Isaías. \c 11 \p \v 1 — Deus jebekitkit o'jepere―Judeuyũ o'jepere — i du eyju e'em owebe? \p — Ka'ũma! O'jepere g̃u — i õn pit e'em. \m Õn tak Israel naxeg̃ebit. Abraão naxeg̃ebit õn. Benjamin diwat õn. \v 2 Deus Judeuyũ o'taẽ jebekitkiyũm kuyje ma―ipi mujurũg̃ puje. G̃asũ dak ixeyũ o'jepere g̃u. Elias Israel naxeg̃ebitbit o'g̃uwẽnuwẽn Deus pe. Eyetaybit g̃u du iboap ekawẽntum? Imẽn e'em ijudup: \q1 \v 3 “Kariwa, ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ o'yaoka ip,” i. “Etabutpe tõmte'okuatõm mupikupikap'a o'yamukẽrẽrẽn ip,” i. “Õn acã ocepoyat ekay itabucayũ'in,” i. “G̃asũ okudadam ip oaoka am,” io'e Elias Deus pe kuyje. \m \v 4 Imem Deus o'jede Elias pe: \mi “Ẽn ã g̃u etabucat okay,” io'e Deus Elias be, i. “Ade ma osubuywan ixeyũ be okay jetabucap epereap puxim―7,000 beayũ,” io'e ixe bit, i. “Imẽnpuye o'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ g̃u ip Baal wap―deusbaro wap ‘Ẽn acã deus,’ i'e am cebe,” io'e Deus, i. \m \v 5 Elias itabẽg̃ osunuy bimaayũ etabucap puxim g̃asũ dak pũg̃uũg̃ ã itabut Judeuyũ. Kuyje 7000 be osodop iayũ buxim, g̃asũ dak Deus pũg̃pũg̃ o'taẽ Israel naxeg̃ebitbiyũ'in. Ixeyũ o'taẽ, xipan ip ikug̃ puye. \v 6 Idipat o'g̃ujurũg̃rũg̃ ip ibuye g̃u o'taẽ―jexe ikukpin ip puye acã. Idipat mujurũg̃rũg̃ap tomuju wuynaẽ bima, jexe ikukpinap tomuju g̃u kuka juk wuynaẽ. \p \v 7 Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay! Israel naxeg̃ebitbit ibikuy osodop Deus pe jemucũg̃ ãm. Imẽnpit cũg̃ g̃u o'e ip cexe. Xepxep ã ixeyũ'in cũg̃ ma o'e cexe―kuy o'taẽ'iayũ acã. Apẽn cũg̃ ma acesop Deus xe iap iba'arẽm osodop warara'acayũ xe. Ya'õpi'ũmayũ buxim ip osodop Deus a'õ kay. \v 8 Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi Deus ixeyũ oo'g̃ubu'un jekay itabucan, i. Deus ekawẽn iba'arẽm cexe ip cekawẽn cocom ma'g̃u ip, i. Ixeyũ dak itabut g̃u cekay kawẽn icẽmat a'ĩjojom ma'g̃u ip, i. \m Ibodup ekawẽn puxim g̃asũ dak itabut g̃u ip Israel naxeg̃ebitbiyũ. \v 9 Imẽn Davi dak o'e: \mi Jewemug̃uykukukum ip jekukum, i. Cedag̃'ũm cĩcã ip jewag̃uyg̃uy, i. Imẽnpuye cũg̃ ma Deus pe ipiatpi'ajoan cebe ip, i. Ixeyũ juy jewemug̃uykuku wuyju wasũ mug̃uykukukum ibu am iap puxim, wuyju puca mug̃uykukukum ibu am iap puxim tak, i. \v 10 Ita'ũmat puxim cuy jeku ip, i. Ipoxiat kukat puxim cuy ip ipiat supi'ajo, i. \m Imẽn Davi o'e kũyjobit'ũmayũ be. \p \v 11 Soat em g̃u bit jeedop ip cedag̃'ũma je wag̃uyg̃uy Judeuyũ―darem ma. Soat kabia g̃u Deus ipiat supi'ajoat ixeyũ be―darem ma. Judeuyũ ma kũyjobit'ũm osodop. Deus pit Judeu'ũmayũ daxijojom Judeuyũ etabutkarey am. Deus ibikuy Judeuyũ etabutkarey am Judeu'ũmayũ kay taxijo ip puye. \p — “Wuyju dak cuy acetabun Deus kay ixe be wuydaxijo am,” i xe'e je'e Judeuyũ io'e Deus jewebe ma. \m \v 12 Judeuyũ kũyjobit'ũm osodop. Imẽnpuye Deus Judeu'ũmayũ daxijojom o'e g̃asũ. Itabut g̃u ip osodop Judeuyũ. Imẽnpuye Judeu'ũmayũ itabut e'em g̃asũ. G̃asũ Deus xipacat ũmũm Judeu'ũmayũ be Judeuyũ kũyjobit'ũm puye. G̃uyjom pit bũrũmaku ip je'e itabut Judeuyũ. Deus itaybit bũrũku iam. Ixeyũ itabun puje, ibodi ma xipacat je'g̃ũm cebe ip. \p \v 13 Judeu'ũmayũ, eywebe ma õn kawẽnwẽn g̃asũ. Deus cuk omuju ja'õbi jekawẽn muwẽn ãm eywebe. Ocokcok cĩcã cekawẽn muwẽnuwẽn. \v 14 Obadipyũ itabutkarey je'e xe'e eykay, ade Judeu'ũmayũ itabun puje. Obadipyũ dak xe'e itabut je'e Jesus kay―Judeuyũ. Imẽn Jesus ixeyũ'in idaxijo. \v 15 Deus Judeuyũ kay'ũm pima, xipat o'e Judeu'ũmayũ be. Deus bureyũm o'e ip. Deus pe waram Judeuyũ kay buje bit, ibodi ma xipat je'e soat peam ijodiat peam. Waram ce'ũat mutaicap puxim xipat je'e. \p \v 16 Pão'a ya'ĩn ma xipat pima, soat'a dag̃ xipat. Imẽnpuxim tũmũn'ip'ip tãbu xipat pima, soat'ip tag̃ xipat. Imẽnpuxim Deus kuy bima itabucayũ kay bima, g̃asũayũ kay dak je'e itabucayũ kay. Abraão kuy bima itabucat osunuy. Deus ebekit osunuy. Imẽnpuye ixe naxeg̃ebitbiyũ dak Deus ebekitkiyũ. \v 17 Wuyju oliveira'ip takũ dakatkan tiptag̃at takũ muy am ixe nakũ dieg̃. Idibi mujujum wuyju ig̃o dakũ kay takũ nojẽm ãm. Imẽnpuxim pũg̃pũg̃ Judeuyũ'in kuy o'takũdakat'iatakũ buxim. Ixeyũ oibu'un Deus ebekitkiyũm itabut'ũm puye. Eyju bit Deus ebekitkiyũm epesop eyetabut puye. Eyju Judeu'ũmayũ. Imẽnpuye eyju o'takũmuyiatakũ buxim―tiptag̃atakũ buxim. \v 18 Tãbu tãbuetait takũkẽ buye g̃u. Takũ bit takũetait tãbube buye. Imẽnpuye: \p — Deus Judeuyũ kay g̃u―ocekay acã — i'ũmg̃u juy epe'e. — Oceju acã ixe juk ocenaẽ jebekitkiyũm — i'ũmg̃u juy epe'e. \p \v 19 — Tiptag̃atakũ muyap co'i Deus ocemuy jebekitkiyũm Judeuyũ dieg̃ — i eyju aco'i e'em. \m \v 20 Icẽmãn eyju e'em. Imẽnpit takũ dakacap puxim darem Deus Judeuyũ kay g̃u osunuy Cristo kay itabut'ũm puye. Jebekitkiyũm cuk eymuy ixeyũ dieg̃ Cristo kay eyetabut puye. Imẽneju: \p — Oceju acã Deus ebekitkiyũ — i'ũmg̃u juy epe'e. \m Eyday'em'um ma juy epesop eyetabucap epereap puxim! \v 21 Takũdakacap co'i Deus ipiat o'supi'ajoat Judeuyũ be itabut'ũm puye. Ipiat o'supi'ajoat cebe ip takũat puxim ma'g̃u ip. Eyetabut'ũm pima, eywebe dak ipiat supi'ajoat. \v 22 Cristo kay itabut'ũm puye Deus ipiatpi'ajoan Judeuyũ be ibima, “Cũg̃ ma Deus,” i wuyju e'em. Cristo kay ip puye, Judeu'ũmayũ kay jĩjã ibima dak, “Xipat cĩcã Deus” i wuyju e'em. Eyju bit eyday'em'um cuy epesop Cristo kay eyetabucap epereap puxim. Eyetabucap epere buje, eyju dak takũdakacatakũ buxim epesop. \v 23 Judeuyũ oibu'un Deus ebekitkiyũm. Itabut g̃u o'e ip cekay. Imẽnpuye Deus tak oibu'un cekay ip takũ dakat'ibit puxim. Waram ibikuy buje bit, waram Deus ebekitkiyũm jeedop ip waram o'takũdakat'iatakũ muyap co'i. Iba'ore g̃u Deus pe imẽg̃ap. \v 24 Eyju Judeu'ũmayũ. Tiptag̃atakũ buxim eyju. Tiptag̃atakũ imẽn atakũmuy oliveira'ip pe. Imẽnpuxim kuy bima Deus ebekitkiyũm g̃u epesop. G̃asũ bit ixe ebekitkiyũm epe'e. Imẽnpit Deus pe iba'ore g̃u waram Judeuyũ muy am jebekitkiyũm o'takũdakat'iatakũ muyap puxim oliveira'ip pe. Itabun puje, waram ixeyũ jomuy jebekitkiyũm. \p \v 25 Soat em g̃u Judeuyũ ibu'u jeedop jetabut am Cristo kay. Deus Judeu'ũmayũ mutabutbun pima acã, ibu'u ip jeedop―Deus jemunaẽ'ibiyũ mutabutbun pima. Deus iboam ibikuy osunuy kuy bima ma. Bũrũmaku itabut je'e ip. Wuyxe bit iba'arẽm osodop iboap. G̃asũ acã õn iboap muwẽnuwẽn eywebe ibapuk o'e owebe g̃asũ bit puye. Okitpitpiyũ, g̃ebum cuy epesop iboap kay “Deus oceju acã juk ocenaẽ jebekitkiyũm” i ey'eap puxim. \v 26 Deus soat Judeuyũ idaxijo. Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi Ipi watwat taxijojo'ukat jajẽm Sião ka watwat xewi, i. Soat ikẽrẽat ju'uk Jacó naxeg̃ebitbit pewi―Judeuyũ bewi, i. \v 27 Ixeyũ bewi ikẽrẽat uk puje, apẽn kuyje juk adi ocece cebe ip iap tag̃ oce, i. \p \v 28 Pũg̃pũg̃ Judeuyũ Jesus ekawẽn kay g̃u o'e ip. Imẽnpuye ip Deus kay itakomaat co'i o'e. Iboap puye eyetabut put Jesus Cristo kay, Judeuyũ g̃u ma'g̃u eyju. Kuyje bit Deus Judeuyũ o'taẽ jebekitkiyũm. Kuyje: \p — Webekitkiyũ eyju — io'e ixeyũ ebika be―Abraão be, Isaque be dak, Jacó be dak. \m Imẽnpuye ikukpin cĩcã ip cexe. \v 29 Deus pit jewag̃uymuwarururun g̃u―pũg̃ tag̃ ma yag̃uy. “Xipan ixeyũ ojukuk” i'e buje, xipan ma ixeyũ jukuk. “Xeyũku otaẽ webekitkiyũm” i'e buje, ixeyũ inaẽ jebekitkiyũm. \v 30 Imẽneju Deus itabotaidabotbot g̃asũ eykay, Judeuyũ kũyjobit'ũm pima. Kuy bima juk adi epesop kũyjobit'ũm ixe a'õ kay. G̃asũ bit itabotaidabotbot eykay. \v 31 Judeuyũ kũyjobit g̃u Deus a'õ kay g̃asũ, Deus itabotaidabotbot eykay buye. G̃uyjom pit itabotaidabotbon je'e ixeyũ kay eykay itabotaidabotbocap co'i. \v 32 Jewejojo'i ma ip kũyjobit'ũmap kug̃ Deus xe―Judeuyũ, Judeu'ũmayũ dak. Imẽnpuxim ma jewejojo'i ma itabotaidabotbon je'e cekay ip. \p \v 33 Soat podi ma Deus xipat wuykay! Ka'ũma ma iba'arẽm cexe. Soat podi ma itaybitbit tak. Iba'ore wuywebe bit wuyetaybitbit am apẽn ixe jewag̃uyg̃uy iam. Iba'arẽm wuyxe bit ixe jewag̃uymug̃ẽg̃ẽmap. \v 34 Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi Ka'ũma ma itaybit apẽn Deus jewag̃uyg̃uy iam, i. Ka'ũma ma ixe awẽwẽm, i. \v 35 Ka'ũma xe ma ixe eweroap opop, i. \m Imẽn e'em Deus ekawẽn tup. \p \v 36 Soat Deus emumug̃ẽ. Ya'õbi soat kake. Cebeam tak kake soat. Soat kake “Soat podi ma ẽn xipat ocexe” i'e am cebe. \p — Soat podi ma Deus ya'õbuyxi, idip tak — i juy ace cebe dak. \m Soat em ma juy imẽn acece. \c 12 \p \v 1 — Okitpitpiyũ, epeyeweũm Deus pe soat em kũyjobit am ya'õ kay — i õn e'em eywebe. \m Apẽn kuyje wũnca ũmap puxim cuy epeyeweũm cebe. Deus itabotaidabotbot wuykay iap ibapuk cĩcã wuyxe. Imẽneju kũyjobin cuy epesop ya'õ kay. Eycokcog̃ cuy epeyekapik cebeam. Ibikuyap tag̃ cuy epeku imucokcok am. Ixe a'õ kay kũyjobit pima, te'e g̃u kuka epe'e cebe “Ẽn xipat ocexe” i. Icẽmãn imẽn kuka epe'e. \v 2 Deus kay'ũmat ekukuap puxim g̃u juy epeku. Deus pe juy epeyewag̃uymuisunat. Ixe be eyag̃uymuisun puje, eyetaybit epe'e apẽn Deus ibikuy wuyeku am iam. Iboam eyetaybit pima xipan epeku itabutpe. Ikẽrẽat kug̃ g̃u epesop cexe. Soat em Deus mucokcokcog̃ epeku. \p \v 3 Deus kuy ja'õbacaap o'g̃uõm owebe jekawẽn muwẽn ãm soat pe. Imẽnpuye õn jeymukũyjo Deus bikuyap tag̃ eyeku am. Eyag̃uytog̃ cuy epesop jewewekay. Ajo i'e but eywebe iap pe ma juy epeyekapik―wara'at pe bit ka'ũma. Deus ma o'g̃ũm eyekapik am. Ajo eyxe ibapuk imug̃ẽ ãm iat Deus ma o'g̃ũm eywebe. \v 4 Ade opop wuyjebit pe―wuyeta, wuyba dak, wuyi dak. Imẽnpit pũg̃pũg̃pũg̃ soat mug̃ẽg̃ẽm ip. Soat cewedapdepdapdep. Onejujujun ma. Soat wuyju ikug̃iat wara'at puxim g̃u―jexeat puxim g̃u. Wara'at tak imẽnpuxim ma ikug̃. \v 5 Imẽnpuxim tak wuyju―Jesus Cristo kay itabucayũ. Ade wuyju. Pũg̃at puxim pit wuyju Cristo eju mũg̃'i wuyju jekukum puye. Jewebuywatwan wuyju wuyekapikap kug̃ wuyjebit puxim. \v 6 Deus xipan wuykug̃. Imẽnpuye ixe ja'õbacaap ũmũm soat pe wuywebe wara'at pe jekapik am jebeam. Pũg̃pũg̃ayũ wuy'in ya'õbacaap kug̃ ixe ekawẽn muwẽn ãm. Ixeyũ juy jeedop imuwẽnuwẽn. \v 7 Warara'acayũ wuy'in pit ya'õbacaap kug̃ warara'acat peam kapik am. Ixeyũ juy jeedop warara'acat puywatwan. Warara'acayũ wuy'in pit ya'õbacaap kug̃ warara'acat mutaybit am. Ixeyũ juy jeedop warara'acat mutaybitbin. \v 8 Warara'acayũ wuy'in ya'õbacaap kug̃ warara'acat a'õmucan am. Ixeyũ juy jeedop warara'acat a'õmucanucan. Warara'acayũ bit ade kug̃ jebubut kug̃. Tacum g̃u juy jeedop ip. Ade ma juy jeg̃ũmg̃ũm ip ikug̃'ũmat pe. Warara'acayũ bit ya'õbacaap kug̃ warara'acat kukan. Ya'õpurug̃ g̃u juy jeedop ip ikug̃―ya'õdidin ma. Warara'acayũ bit ya'õbacaap kug̃ tadaybocayũ buywat am. Icokcog̃ cuy jeedop ip ixeyũ buywatwan. \p \v 9 Jewexe g̃u ikukpin eyxeat epejukuk―icẽmãn. Ikẽrẽat kay g̃u juy epesop. Xipacat acã epeg̃ujurũg̃. \v 10 Ikitpitpiyũ eyju, Cristo kay eyetabut puye. Imẽnpuye xipan cuy epeyewekuk eyduk'a beat kukpinap co'i. Ibuyxim cuy epeyewekuk. \v 11 Eybu'u'um g̃u juy epesop kapik am. Kapikpik'ukayũm cuy epesop. Wuykuukat peam cuy epesop kapikpig̃. Eycokcokap kug̃ cuy epesop kapikpig̃ cebeam. \v 12 Soat em Deus xe wuyetait acesop iap wiwim wuyju. Imẽnpuye eycokcog̃ cuy epesop. Eyukpiceg̃ẽm g̃u juy epesop xipat'ũmat jebapukpug̃ eykay bima dak. Deus eju kawẽnwẽg̃ap cuy epeyepeg̃u. \v 13 Eybubut'in cuy epeg̃ũm ikug̃'ũmat pe―itabucayũ be. Xipan cuy powatwat epeg̃uõm eyduk'a be. \p \v 14 Itabut'ũmayũ eykaykay bima: \p — Bay, ipiat cuy esupi'ajoat cebe ip — i'ũmg̃u juy epe'e Deus pe. — Xipan cuy ejukuk ip — i acã. \m \v 15 Icokcokayũ xe bima, eyju dak eycokcog̃ epesop. Waayũ xe bima, eyju dak epetõtõn. \v 16 Pũg̃ tag̃ ma juy epeyewag̃uyg̃uy. \p — Soat podi ma oceju xipat — i'ũmg̃u juy epe'e. \m Ibuyxi'ũmat ekapikap cuy epejoixik g̃u. \p — Soat podi ma ocetaybit cĩcã — i'ũmg̃u juy epe'e. \p \v 17 Warara'acat pe ikẽrẽm eykuk puje, ikẽrẽm g̃u juy epejukuk ikẽrẽm eykukapteim. Xipan cuy epeku soat etabutpe warara'acat pe eymuymuyap puxim. \v 18 Eywebe iba'ore'ũm pima, kaba'ũm cuy epesop soat eju eyxeat eju. \v 19 Okitpitpiyũ, Deus acã juy ipiat supi'ajoat ikẽrẽat kukayũ be. Imẽnpuye epeyeweik g̃u juy―pũg̃ em tak ka'ũma. Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi “Õn ma oceweik,” i'e'em wuykukukat, i. “Õn ma ipiat osupi'ajoat cebe ip ikẽrẽm eykukapteim,” i. \m \v 20 Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi Ekay itakomaat ire bima, eg̃uykõn cuy, i. Puybit cuy eg̃ũm cebe, i. Ibipuruk pima, idibi juy etiũm cebe, i. Imẽn isũsũn cĩcã je'e, i. Ig̃uycũg̃ je'e xipan'ũm ekug̃ pima, i. \m \v 21 Ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽ'ukayũ be juy ikẽrẽat mug̃ẽan g̃u eywebe. Xipacat'in cuy epeg̃ug̃ẽ ixeyũ beam imubu'un am ip ikẽrẽat kay. \c 13 \p \v 1 Kũyjobin cuy ajop iecug̃ap ebekitkit a'õ kay. Deus ma ixeyũ o'jomuyat ipi watwat kukan. Imẽnpuye soat ixeyũ opop Deus a'õbi. \v 2 Imẽnpuye iecug̃ap ebekitkit a'õ kay'ũmat Deus o'jomuyiat a'õ kay g̃u. Ipiat supi'ajoat ip jeweju ma. \v 3 Xipacat mujurũg̃rũg̃'ukayũ g̃u iparara iecug̃ap ebekitkit puxim―ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ acã. Ya'õbuyxiayũ buxim eyparara pin'ũm pima, xipacat cuy epeg̃ujurũg̃. Xipacat mujurũg̃ puje: \p — Xipat ma eyju ocexe — i je'e ip eywebe. \m \v 4 Deus ma ixeyũ o'jomuyat eykukan. Xipan eykuk ojuy ip. Eywebe ikẽrẽat mujurũg̃ puje bit, eypararam cuy epesop cebuxim ip. Deus ixeyũ o'jomuyat ipiatpi'ajoan ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ be. Imẽnpuye cũg̃ ma cebe ip ipiatpi'ajoan wuywebe. \v 5 Imẽneju kũyjobin cuy epesop iecug̃ap ebekitkit a'õ kay. “Deus aco'i ipiat supi'ajoat ocewebe kũyjobit'ũm pima,” i wuyju e'em puye g̃u kũyjobin cuy ajop ixeyũ a'õ kay. Cedag̃ ma wuywebe kũyjobit am ixeyũ a'õ kay buye juy kũyjobin ajop ya'õ kay ip. \p \v 6 Xipan kapikpig̃ pima, Deus a'õbi ip kapikpig̃ eykukayũ. Deus ma dinheiro bubu'ukayũ dak o'jomuyat wuykukan. Imẽneju wuyedinheirom wuyju dak imposto deidadam cebe ip. \v 7 Eyeweroap cuy epeteida cebe ip. Eipi etaxa dak cuy epeteida. Ibuyxim cuy iecug̃ap ebekitkit epejukuk. Ixeyũ a'õ mupubutbun g̃u juy epesop. \p \v 8 Eyeweroap kug̃ g̃u juy epesop. Eyeweroap cuy epeg̃u'ũm. Ikukpin warara'acat kug̃ pima, wuyeweroap ateida iap puxim. Xipan warara'acat kug̃ pima, Deus pe wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ wuyju jekukum. \v 9 Imẽn Deus wuyawẽwẽm: \p — Warara'acat tayxi eju epeyepo g̃u juy — i. — Warara'acat epeyaoka g̃u juy — i. — Warara'acat pubut epetujupa'um g̃u juy — i. — Eyetabikukum g̃u juy warara'acat pubut kay — i. \m Kanomũm tak imẽn wuyawẽwẽm: \p — Xipan cuy eyxeat epejukuk apẽn xipan eyju jewekug̃ iap puxim — i. Kanomũm eyawẽwẽap tag̃ eyeku buje, koap eyawẽwẽap tag̃ tak epeku. \v 10 Ikukpin wuyxeat kug̃ pima, ikẽrẽm g̃u ixe ajukuk. Imẽnpuye ikukpin wuyxeat kug̃ pima, soat ekawẽn tag̃ wuyju jekukum―Deus ekawẽn tag̃―wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃. \p \v 11 Waram Jesus ajẽmap kabia wũy ma osunuy wuyetabun puje. G̃asũ bit wũy g̃u o'e. G̃axĩn ma wuydaxijojoap kabia jajẽm. Imẽnpuye xetxiat puxim g̃u juy ajop. Wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ cuy ajeku. \v 12 Wuykukukat ajẽmap kabia kabiam wuyju bimãn co'i. Kabiok ajẽm pasug̃ pimãn co'i. Kuy kabia ijasũn, g̃axĩn ma ixe jajẽm puye. Imẽnpuye acepere juy ikẽrẽat mujurũg̃ap! Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ kabiok tag̃ jekuku'ukayũ buxim. G̃a'a ajeku Deus bikuyap tag̃ acã! Sorara icaat kug̃ jekukum jaokaap puxim. Cristo a'õbacaap kug̃ cuy ajeku waram wuywebe ikẽrẽat kukap puxim. \v 13 Cũg̃ ma juy ajeku wuysũsũnap puxim. Cũg̃ ma juy ajeku kabiam soat etabutpe jekukum iat puxim. Wuybabitorog̃ g̃u juy ajeku. Wuyka'okẽrẽm g̃u juy ajeku. Warara'acat tayxi kaykay g̃u juy ajeku, warara'acat itop kaykay g̃u dak. Wuysũsũg̃ap g̃u juy ajeku. Warara'acat a'õdawutwun g̃u juy ajeku. Wuyetabutkarey g̃u juy ajop. \v 14 Wuyag̃uy dag̃ jekukum pima, ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ wuyju. Eyag̃uy dag̃ g̃u juy epeku! Wuykukukat ja'õbacaap ũmũm wuywebe sorarayũ kukat jesorarayũ be icaat ũmap co'i itakomaat yaokaap puxim. \p — A'õbacaap cuy eg̃ũm ocewebe — i juy epe'e Jesus Cristo be. \c 14 \p \v 1 Eyukpiceg̃ẽm g̃u juy epesop “Apẽn g̃u xe'e kuka cũg̃ Deus xe?” i'e'e'ukayũ kay―itabucayũ kay. Jewa'õxikxig̃ g̃u juy epesop ceweju ip yag̃uymuwarurun am. \v 2 Pũg̃pũg̃ itabucayũ'in e'em: \p — Cũg̃ ma wuywebe deusbaroyũ wap iẽnmõg̃'ibitẽn o am — i. \m Imẽnpuye soat ẽn o'om ip. Warara'acayũ bit e'em: \p — Cũg̃ g̃u wuywebe ibiat ẽn o am — i. \m Imẽnpuye iẽn o'om g̃u ip―kadai o'om acã ip. \v 3 Iẽn o'o'ukat — Etaybit'ũm cĩcã — i je'e g̃u kadai o'o'ukat pe. Kadai o'o'ukat tak: — Cedag̃ g̃u ẽn jekukum iẽn o'o'uk puye — i je'e g̃u iẽn o'o'ukat pe, Deus ixe kay buye. \v 4 Cũg̃ g̃u wuywebe “Cedag̃ g̃u ẽn jekukum” i'e am warara'acat a'õkayat pe. Deus a'õkayat ixe. Cũg̃ pima, Deus acã je'e cebe “Cũg̃ ma ẽn jekukum” i. Cũg̃'ũm pima dak, “Cũg̃ g̃u ẽn jekukum” i je'e cebe. Wuykukukat ja'õbacaap jeg̃ũm cebe cũg̃ ma jeku am. Imẽnpuye cũg̃ ma jeku. \p \v 5 Pũg̃pũg̃ xe ma pũg̃pũg̃ kabia kabia'ipi. Warara'acayũ xe bit ka'ũmg̃u kabia'ipiat. Soat kabia ma ipi g̃u. Jewejojo'i ma soat kabia ma cexe ip. \v 6 Pũg̃pũg̃ayũ xe pũg̃pũg̃ kabia kabia'ipiat wuykukukat a'õmubuyxin ojuy ip. Iẽn o'o'ukat tak soat ẽn o'om wuykukukat a'õmubuyxin ojuy. Jekõn pima: \p — Bay, ẽn xipan ocekug̃. Iẽn ũmũm ocexatẽn — i'e'em Deus pe. \m Iẽn om ibu'uat tak iẽn o'om g̃u wuykukukat a'õmubuyxin ojuy. Jekõn pima: \p — Bay, ẽn xipan ocekug̃. Soat em kadai ũmũm ocewebe ocexan — i'e'em Deus pe. \m \v 7 Deus wuyekukuap cocom wuyetabẽg̃ pima, wuye'ũ buje dak, wuyju Cristo a'õ kayayũ buye. \v 8 Wuyetabẽg̃ pima wuykukukat bikuyap tag̃ wuyju jekukum. Wuye'ũ buje dak cexe acesop―wuykukukat xe. Imẽneju wuykukukat a'õkayayũ wuyju wuyetabẽg̃ pima, wuye'ũ buje dak. \v 9 Imẽneju Cristo oe'ũ. Waram g̃uto o'jetait je'ũap tomukadi. Waram o'jetait soat itabucayũ kukukan―itabẽg̃ayũ kukukan, ce'ũ'ũayũ kukukan tak. \v 10 Pãm eyju? Apẽnpuye dak eyju eykitpitpiyũ muymuy? cũg̃ g̃u eywebe imuymuy am. G̃uyjom soat wuyju acejebapuk Deus wap. Ixe apẽn ijodi bima juk adi ajekuku iaptei ideida wuywebe. Xipacat je'g̃ũm xipacayũ be xipacat mujurũg̃rũg̃apteim. Kũyjobit'ũmayũ bit g̃uju ipiat'ajojoap pe kũyjobit'ũmapteim. Imẽnpuye cũg̃ g̃u eywebe dak “Ikẽrẽat kug̃ eyju Deus xe” i'e am eykitpitpiyũ be. \v 11 Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi “Soat ipi watwat jẽg̃'aecõg̃cõg̃ owap kũyjobit wa'õ kay am, soat em wetait puye,” i'e'em Deus, i. “Soat ip ‘Ẽn acã Deusat,’ i je'e owebe,” i'e'em, i. \m \v 12 Imẽneju soat wuyju apẽn ijodi bima juk adi ajekuku iap ag̃uwẽn Deus pe. \p \v 13 Imẽnpuye wuykitpitpiyũ muymuyap cuy acepere. Cũg̃ ma juy ajeku wuykitpitpiyũ etabutpe ixeyũ be “Teku cedag̃'ũma jekukum” i'eap puxim. Cedag̃'ũm ixeyũ xe bima juy ayag̃uymuwarurun g̃u. Ãg̃ ip jeedop. \v 14 Wuykukukat Jesus eju mũg̃'i õn jekukum. Imẽnpuye wetaybit soat i'opi g̃u owebe iam. Warara'acat pe bit “Ibo i'opi owebe” i'e buje, i'opi ma o'e cebe. Ixe be i'o buje, cedag̃ g̃u jekukum, cedag̃ g̃u cexe buye. \v 15 Eykitpitpiyũ juy epeg̃ug̃uycũg̃ g̃u soat o'o am. Soat o'oap tomuju eykitpitpiyũ mug̃uycũg̃ pima, ikukpin g̃u ip eyxe. Cristo oe'ũ eykitpitpiyũ beam. Epeg̃ubu'un g̃u juy ip Jesus kay am soat o'oam. Ibu'u ip pima, soat em Deus wi wũy ma jeedop ip, ixeyũ etabutpe ikukpin g̃u ip epejukuk puye. \v 16 Imẽnpuye eykitpitpiyũ xe xipat'ũm pima: \p — Eyetaybit g̃u eyju bit — i'ũmg̃u juy epe'e cebe ip. — Xipat ma iẽn o am ocewebe bit — i'ũmg̃u juy epe'e cebe ip. \m Ikukpin g̃u ip ikug̃ pima ip jeymuymuy. \p — “Soat ẽn xipat i'o am,” i te'e ma teyũku e'em — i je'e ip. \m \v 17 Deus ma wuykukukat. Ixe ebekitkiyũm acesop wuyxat o'omap tomuju g̃u, wuyxati kõnkõnap tomuju g̃u ma dak. Cũg̃ ma wuyju jekukum pima bit, ixe ebekitkiyũm acesop, kaba'ũm warara'acat kug̃ pima dak, wuycokcog̃ jekukum pima dak. Deus biõg̃buk wuymucokcokcog̃at. \v 18 Imẽn Cristo a'õ dag̃ jekukum pima, Deus mucokcokcog̃ acesop. Ijodiacat tak e'em: — Teyũku cũg̃ ma jekukum — i. \p \v 19 Imẽneju xipan cuy acewewekuk wuyweweju kaba'ũm wuydop am. Jewewa'õmucanucan cuy ajop big̃ ma wuyetabut am Jesus kay. \v 20 Deus kuy juk eykitpitpiyũ mutabun Jesus kay. Epeg̃ubu'un g̃u juy ip soat ẽn o'oam. Soat i'opi g̃u wuywebe. Inaka wuykitpit pe ikẽrẽat mujurũg̃at puje, wuyju dak ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ soat o'om pima. \v 21 Wuykitpit pe ikẽrẽat ag̃ujurũg̃at g̃u juy! Wuyxe ma xipat soat ẽn o'oap, uva'abidi kõnkõg̃ap tak. Wuykitpit xe cedag̃'ũm pima bit asuẽn'o g̃u, atikõn g̃u dak. \v 22 Soat o'oap eyxe xipat pima: \p — Soat i'opi g̃u ocewebe — i juy epe'e warara'acayũ be g̃u―Deus pe acã. \m Cũg̃ ma juy ajeku wuyag̃uy dag̃. Apẽn xipat wuyxe iap tag̃ wuyju jekukum pima, wuycokcok ace'e. \v 23 Itabutbũt xipat g̃u xe'e owebe ibiat o am iap kay bima bit, ig̃uycũg̃ je'e i'o buje. \p — Ikẽrẽat g̃u xe'e o'gujurũg̃? — i je'e jewebe ma. — Deus xe'e ipiat supi'ajoat owebe? — i je'e jewebe ma. \m Itabutbũt pima o'jo'o. Imẽnpuye xipat g̃u tũybe osunuy cexe. Iboap xipat Deus xe iap kay wuyetabut'ũm pima, wuyju dak ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃, iboap mujurũg̃ puje. \c 15 \p \v 1 Pũg̃pũg̃ wuy'in e'em: — Ocetaybit cedag̃ ma jeku am Deus xe iam — i. Wuyukpiceg̃ẽm g̃u juy ajop “Apẽn g̃u xe'e kuka cedag̃ ajeku Deus xe?” i'e'e'ukayũ kay. Itaybitbũcayũ buywatwan cuy ajop. Jewekay acã g̃u juy ajop g̃ebum. \v 2 Wuykitpitpiyũ kay dak cuy ajop g̃ebum. Wuykitpitpiyũ kay g̃ebum cuy ajop xipan ip ikuk am, Jesus kay itabut cĩcã ip jedop am tak. \v 3 Cristo dak jewekay g̃u g̃ebum osunuy―warara'acayũ kay acã. Cristo juk o'e Deus pe: \p — Ikẽrẽm ip cuk adi okuk apẽn ip ikẽrẽm ekuk iap co'i — i. \m Imẽn Cristo o'e Deus pe kuyje. \v 4 Kuyjeayũ Deus ekawẽntup o'tupmubararak wuymutaybit am―soatup. Ibiatup kawẽn wuymutaybitbin wuyetaxi'ũmap puxim ipiat kay. Wuya'õmucanucan tak ibiatup ekawẽn. Ibiatup ekawẽn kay wuyetabut pima, Deus xe acesop iap acejowiwi jĩjã. \v 5 Deus ma wuybuywatwan wuyetaxi am ipiat'ajo am. Wuya'õmucanucan tak. Ixe eju õn kawẽnwẽn eywebeam. \p — Bay, Roma ka watwat a'õmucanucan cuy eg̃uy — i õn e'em cebe. — Esubuywan cuy ip ixeyũ be warara'acat kay g̃ebum am Jesus Cristo warara'acat kay g̃ebum osunuy iap co'i — i õn e'em cebe. \m \v 6 Imẽn õn kawẽnwẽn eywebeam Deus eju, pũg̃ tag̃ ma eyeku am. Ceweju õn kawẽnwẽn “Ka'ũmg̃u ejo'iat xipacat” i'e am Deus pe―wuykukukat ebay be―Jesus Cristo ebay be. \p \v 7 Imẽneju xipan cuy epeyewekuk apẽn Cristo xipan eykuk iap co'i. Xipan eyju jewekug̃ pima: \m — Deus xipat cĩcã aco'i, cebekitkiyũ xipan jewekug̃ puye — i je'e eyjojoayũ. \m \v 8 Imẽn Cristo oajẽm ijodi. Judeuyũ daxijojo'ukan o'e. Deus soat em ja'õ dag̃ e'em iam ixeyũ mutaybit am oajẽm. Oajẽm ijodi apẽn Deus o'e kuyjeayũ be iap tag̃―Judeuyũ dobuyũ'ũm'ũm pe iap tag̃. \v 9 Judeuyũ daxijojo'ukan o'e, Judeu'ũmayũ be “Ẽn xipan cĩcã ocekug̃, ocekay etabotaidabotbot puye” i'e am Deus pe. Imẽn e'em Deus ekawẽn tup―Davi emudupmubararaktup: \mi Imẽneju “Soat podi ma ẽn xipat cĩcã,” i oce Deus pe Judeu'ũmayũ a'õpiju, i. Jebibododon oce ẽn xipat cĩcã i'e'em ewebe ya'õpiju ip, i. \m \v 10 Wara'atup tak imẽn e'em―Moisés emudupmubararaktup: \mi Judeuyũ g̃u eyju, i. Inaka eycokcog̃ cuy epesop soat Deus emunaẽyũ eju, i. \m Imẽn e'em ig̃odup. \v 11 Wara'atup tak imẽn e'em―Davi emudupmubararaktup: \mi — “Ẽn acã a'õbacaat,” i juy epe'e Deus pe — i õn e'em Judeu'ũmayũ be, i. — Soat eyju “Ẽn soat podi ma xipan ocekug̃,” i juy epe'e cebe — i õn e'em soat tag̃acat pe, i. \m \v 12 Wara'atup tak imẽn e'em―Isaías emudupmubararaktup: \mi Bekicat je'kap―Jessé naxeg̃ebit, i. Ixe bekicat Judeu'ũmayũ kukukan je'e, i. Judeu'ũmayũ dak ixe jowiwi jedaxijo am, i. \m Imẽn Isaías o'tupmubararakat Cristo ekawẽntup―Jessé naxeg̃ebit ekawẽntup. \p \v 13 Imẽn Deus soat em jexe wuyetait acesop iap wiwian wuywebe. Ixe eju õn kawẽnwẽn eywebeam: \p — Bay, Roma ka watwat itabut ekay — i õn e'em cebe. — Imucokcokcog̃ cuy ip eg̃uy — i õn e'em cebe. — Yag̃uymubabibin cuy ip eg̃uy — i õn e'em cebe. \m Imẽn õn kawẽnwẽn Deus eju eywebe big̃ ma iboap wiwian jebiõg̃buk a'õbacaan―Xipacat piõg̃buk a'õbacaan. \p \v 14 Okitpitpiyũ, õn ma wetaybit eyjum. Soat em eyju xipan warara'acat kug̃. Soan eyetaybit. Eyetaybit tak Jesus Cristo ekawẽn. Jewawẽwẽ but eyeweweju. \v 15 Inaka ijudup pe osũsũn g̃u wa'õbapug̃ eyawẽ ãm eyag̃uyba'ũmap puxim icẽmat ekawẽn kay. Osũsũn g̃u Deus a'õbiat õn puye. \v 16 Ixe Deus cuk onaẽ Jesus Cristo ekawẽn muwẽn ãm Judeu'ũmayũ be. Paĩ buxim Deus ekawẽn muwẽnuwẽn õn cebe ip―kawẽn idipat muwẽnuwẽn. “Ẽn soat podi ma a'õbuyxi” i ixeyũ e buje, Deus icokcok e'em. Xipacayũm ip je'e Deus xe, Ibiõg̃buk xipacat ixeyũ muisun puje. \v 17 Imẽn kapikpig̃ õn Deus peam Jesus Cristo eju mũg̃'i õn jekukum puye. Imẽnpuye: \p — Ocokcok wekapikap kug̃ — i õn e'em Deus pe. \m \v 18 Cristo ma wa'õmucanucan osunuy owebe Judeu'ũmayũ mutabun am jekay. Cũg̃ ma juk adi ocekawẽnuwẽn ceweju ip. Cũg̃ ma juk adi ojekukuku cetabutpe ip. Imẽnpuye itabut ip o'e Jesus kay. Deus a'õ kay ip o'jekũyjobin, Cristo bikuyap tag̃ õn jekukum puye. Obisũsũn g̃u “Obuye adeayũ itabut o'e” i'e am eywebe. \v 19 Deus biõg̃buk cuk adi ja'õbacaap o'jomõg̃mõg̃ owebe. Imẽnpuye wuywebe i'e ba'oreat og̃ubapukpuk Judeu'ũmayũ be. Itabẽg̃bẽg̃ o'e ip Deus a'õbacaap cocom. Imẽnpuye soat ka dag̃ cuk adi ojekukuku. \p — Cristo kay eyetabun puje, Deus jeydaxijo — i'e'em cuk adi ojekukuku. Koap Jerusalém ka watwat og̃ukũyjojo. Ibo ka bewi juk ojẽm. Soat kaka dag̃ cuk adi ojekukuku adeayũ mukũyjojom, kawẽn idipat muwẽnuwẽn. Wũyat eipi be oajẽm g̃ebuje―Ilíria eipi be. \v 20 Kawẽn idipat muwẽn ojuy og̃uy Jesus Cristo awẽg̃ tobuxikayũ be g̃u―yawẽg̃ tobuxik'ũmayũ be acã, itaybit'ũm ip puye. \v 21 Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi Yawẽg̃ tobuxik'ũmayũ yawẽg̃tobuxik, i. Yawẽg̃pa'arẽm g̃u je'e cexe ip, i. \m Imẽnpuye ibo dup ekawẽn tag̃ õn kawẽn idipat muwẽnuwẽn yawẽg̃tobuxik'ũmayũ be acã. \m \v 22 Eyjo am omuju'ũm'ũm osunuy soat em ma'g̃u oju pin, yawẽg̃tobuxik'ũmayũ be õn kawẽn idipat muwẽnuwẽn puye. \v 23 Ade koato eyjo pin cuk adi og̃uy. Imẽnpit g̃asũ acã ijop kaka dag̃ kawẽn idipat muwẽg̃ap og̃u'ũm. \v 24 Imẽnpuye g̃axĩn ma aco'i oju eyjom. Espanha eipi kay cum pima eyjo pin oce. Eyxe dak ibun onuy buje, obuywan cuy epe'e Espanha eipi kay oju am. \v 25-26 G̃asũ bit õn cum Jerusalém ka kay. Judeu'ũmayũ jedinheiro mu'awero ojuy ip osodop―Macedônia eipi beayũ―Grécia eipi beayũ dak. Iboap edinheiro ũm ojuy ip Jerusalém ka beayũ be―Judeuyũ be―itabucayũ be―tadaybotbocayũ be. Imẽneju iboap edinheiro dujowan õn iũm ãm cebe ip. \v 27 Ixeyũ Macedônia eipi beayũ Judeuyũ g̃u―Grécia eipi beayũ dak. Imẽnpit itabut ip o'e Jesus kay, Judeuyũ kawẽn idipat o'g̃uwẽn cebe ip puye―Jerusalém ka beayũ. Imẽnpuye ip jedinheiro ũm ojuy cebe ip. Xipat imẽn Judeu'ũmayũ be Judeuyũ buywat am―jekitpitpiyũ buywat am―tadaybotbocayũ buywat am. \v 28 Imẽneju ibiat dinheiro og̃ũm cebe ip. Soat o'g̃uxipan'iat og̃ũm cebe ip. Iũm puje Espanha eipi kay oju. Espanha eipi kay cucum pima eyjom oju. \v 29 Eyxe wajẽm puje, apẽn Cristo xipan okug̃ iap og̃uwẽn eywebe. Soat podi ma Cristo xipan okug̃ iap og̃uwẽn eymucokcok am. \p \v 30 Okitpitpiyũ, eyju dak eyetabut wuykukukat Jesus Cristo kay. Eyju xipan jewewekug̃ Deus biõg̃buk a'õ kay kũyjobit puye. Imẽnpuye epeyekawẽn cuy Deus eju owebeam. Owebeam Deus eju eyekawẽnap ojuyjuy jĩjã õn. \p \v 31 — Paulo kay juy ag̃ eg̃uy Judéia eipi watwat pe yaokaap puxim―itabut'ũmayũ be yaokaap puxim — i juy epe'e Deus pe. — Jerusalém ka watwat cuy eg̃ubikuy―itabucayũ juy eg̃ubikuy Paulo xewi ibo edinheiro bu am — i juy epe'e Deus pe. \m \v 32 Imẽn cuy epeyekawẽn owebeam Deus eju. Imẽn kawẽnwẽn pima, ocokcok cĩcã oajẽm eykay. Deus ibikuy bima ocokcok cĩcã oajẽm eykay. Eyju dak omucokcokcog̃ epesop. \v 33 Okitpitpiyũ, Deus wuyag̃uymubabibin'ukat. \p — Roma ka watwat kay juy ag̃ eg̃uy — i õn e'em cebe. \m Imẽn ma ag̃ jeenuy eykay. \c 16 \p \v 1 Wuyixĩg Febe og̃uju eykay. Ixe Febe Jesus kay itabucayũ buywatwat'ukat―Cencréia ka watwat buywatwat'ukat. \v 2 Imẽnpuye ixe juy epeg̃uõm eyduk'a be tũy ãm. Wuykukukat kay itabucayũ juy ag̃uõm wuyduk'a be pũg̃ kay ma wuyetabut puye. Ixe Febe juk adi adeayũ buywatwat'uk osunuy. Õn tak cuk adi xeku obuywatwat'uk osunuy. Imẽnpuye eywebe ibuywan put pima, eyju dak cuy epesubuywan! \m \v 3 “Kato” i juy epe'e Priscila be, Áquila be dak. Ixeyũ juk adi o'jekapikpik oweju Jesus Cristo beam. \v 4 Oe'ũ pin ip Áquilayũ we'ũap puxim. \p — Xipat cĩcã eyju — i õn e'em cebe ip. \m Imẽn tak e'em soat Judeu'ũmayũ―Jesus kay itabucayũ. \v 5 “Kato,” i juy epe'e Áquilayũ duk'a be je'aweroro'ukayũ be dak―Jesus kay itabucayũ be. \p Obure Epêneto be dak, “Kato,” i juy epe'e. Koap ixe oitabun Jesus kay Ásia eipi watwat'in. \v 6 Maria be dak, “Kato,” i juy epe'e. Ixe juk adi o'jekapikpik cĩcã eywebeam. \v 7 Obadipyũ be dak, “Kato,” i juy epe'e―Andrônico be, Júnias pe dak. Daomũnmũnap'a be osodop ip oweju. Doze beayũ Jesus emumujuyũ itaybit cĩcã ixeyũm xepxepayũm. Ixeyũ oitabun Cristo kay wetabut awap. \p \v 8 Amplíato be dak, “Kato,” i juy epe'e. Ixe obure ikukpin cĩcã oxe wuykukukat kay ixe dak itabut puye. \v 9 Urbano be dak, “Kato,” i juy epe'e. Ixe dak oceweju juk adi Cristo muwẽnuwẽn oeku. Estáquis pe dak, “Kato,” i juy epe'e. Ixe obure ikukpin cĩcã oxe. \v 10 Apeles pe dak, “Kato,” i juy epe'e. Cristo kay jetabucap kug̃ jekukum ixe soat etabutpe. Aristóbolo badipyũ be dak, “Kato,” i juy epe'e―soat pe. \v 11 Obadip Herodião be dak, “Kato,” i. Soat wuykukukat kay itabucayũ be dak, “Kato,” i juy epe'e―Narcisco badipyũ be. \p \v 12 Wuyixĩt Trifena be dak, “Kato,” i juy epe'e, wuyixĩt Trifosa be dak. Kapikpig̃ cĩcã ip wuykukukat peam. Wuyixĩt Perside be dak, “Kato,” i. Wuyxe ixe ikukpin cĩcã. Ixe juk adi o'jekapikpik cĩcã wuykukukat peam. \v 13 Rufo be dak, “Kato,” i. Ixe dak kapikpig̃ cĩcã wuykukukat peam. Ixe xi be dak, “Kato,” i juy epe'e. Ixe juk adi xipan okuk je'it kukap co'i. \v 14 Asíncrito be dak, “Kato,” i, Flegonte be dak, Hermes pe dak, Pátrobas pe dak, Hermas pe dak, ixeyũ xeayũ be dak―wuykitpitpiyũ be. \v 15 “Kato,” i juy epe'e Filólogo be dak, Júlia be dak, Nereu be dak, ixe ixĩt pe dak, Olimpas pe dak, ixeyũ xeayũ be dak―Deus ebekitkiyũ be. \p \v 16 Epeyewakobotbot cuy wuykukpin wuyeweweju iap mubapuk am soat pe. Soat Cristo ebekitkiyũ kato mujujum eywebe―soat ka watwat. \p \v 17 Okitpitpiyũ, jeyawẽ õn. Eyday'em'um cuy epesop cewejak'ũm jewewekayayũ kay―eymutaybitbinap muwarururun ojuyayũ kay―Cristo ekawẽn muwarururun ojuyayũ kay. Ixeyũ burem g̃u juy epesop. \v 18 Wuykukukat Cristo mucokcokcog̃ g̃u ip jekukukum―jemucokcokcog̃ acã. Idim cĩcã ip kawẽnwẽn. “Eyju xipat cĩcã” i'e'em ip warara'acat pe jekay am. Imẽn ip itaybit'ũm'ũmayũ mug̃uykukukum. \v 19 Soat kaka dag̃ayũ kuy itaybit eyetabut cĩcã Jesus kay iam. Imẽnpuye ocokcok eykay. Obikuy jĩjã eyetaybit cĩcã ãm xipacat mujurũg̃ ãm. Ikẽrẽrẽat mujurũg̃ ãm pit cuy õn eykay g̃u. \v 20 Deus ma Satanás a'õbacaap g̃u'ũm g̃axĩn ma ixe be waram wuymug̃uykukuap puxim. Ixe Deus wuyag̃uymubabibin'ukat. Wuykukukat Jesus Cristo xipan cuy jeykuk. \p \v 21 Wuykitpit Timóteo kato mujujum eywebe. Ixe kapikpig̃ oweju. Wuykitpit Lúcio dak kato mujujum eywebe, Jasão dak, Sosípatro dak. Obadipyũ ip. \p \v 22-23 Gaio dak kato mujujum eywebe. Ixe duk'a be õn g̃asũ. Ixe duk'a be Jesus kay itabucayũ je'awerorom. Erasto dak kato mujujum eywebe. Ixe Corinto ka kukat edinheiro muxipanpan'ukat. Wuykitpit Quarto kato mujujum eywebe. \p Õn tak―Tércio õn. Õn tak kato mujujum eywebe, pũg̃ kay ma wuyetabut puye wuykukukat kay. Õn ijudup mubarararag̃ eywebeaptum Paulo a'õbi. \v 24 Wuykukukat Jesus Cristo cuy xipan jeykuk―soat jukuk. Imẽn cuy jeykuk. \p \v 25 — Ẽn soat podi ma a'õbuyxi — i juy ace Deus pe. \m Ixe be wuya'õmubacan put wuybu'uap puxim Jesus kay. Jesus Cristo ekawẽn muwẽnuwẽn cuk adi og̃uy―kawẽn idipat muwẽnuwẽn. Kuyje Deus iboap ekawẽn o'g̃uwẽn g̃u ipi watwat pe. Kawẽn iba'arẽm osunuy soat xe ipi watwat xe. Ibun iba'arẽm osunuy. \v 26 Iba'arẽm ma juk adi iboap ekawẽn muwẽnuwẽn'uk ip osodop Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ kuyjeayũ be. G̃asũ bit ibapug̃ ma Deus a'õbiayũ iboap ekawẽn muwẽnuwẽn soat ka watwat pe. Ixe Deus soat em itait. Ibapug̃ ma o'g̃uwẽnat adeayũ be itabut am Cristo kay, kũyjobit am tak ip ya'õ kay. \p \v 27 — Soat podi ma edip — i juy acece soat em Deus pe. — Soat podi ma a'õbuyxi — i dak. \m Imẽn cuy ace cebe itaybit soan puye; ixe Jesus Cristo o'g̃udot wuykay buye dak. Imẽn cuy acece cebe. Ixe acã Deusat.