\id MRK - Mundurukú NT -Brazil 2010 (DBL -2013) \h Marcos \toc1 Marcos emudupmubararaktup \toc2 Marcos \toc3 Mr \mt1 JESUS CRISTO MUWẼG̃APTUP―MARCOS EMUDUPMUBARARAKTUP \c 1 \s1 João Batista wara'acat awẽwẽap ekawẽn \p \v 1 Ijoptup pe ibararak opop Jesus Cristo ekawẽn―kawẽn idipat ekawẽn―Deus ipot ekawẽn. \v 2 Ixe o'jebapuk ijodi apẽn Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat emudupmubararaktup ekawẽn tag̃―Isaías emudupmubararaktup ekawẽn tag̃. \mi Deus o'e: wemumuju og̃uju ewap emubapuk am ewebeam, i. \v 3 Ixe wemumuju jewãwãwãm uk'a'ũmat pe: E juy epesuemudim wuykukukat kap am, i'e'em. Epesuemucũg̃cũg̃ cuy ixe em, i'e'em. \m \v 4 Ibo ekawẽn tag̃ João Batista o'jebapuk uk'a'ũmat pe. O'jebapuk ijodiat mubatisasan, Deus ekawẽn muwẽnuwẽn tak. \p — Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy epeyepere — io'e ijodiat pe. — Epeyewemubatisaan cuy “Ikẽrẽat o'gujurlug̃ g̃u g̃asũ bit” i'e am soat pe. Imẽn ey'e buje, Deus ikẽrẽat ju'uk eywebewi — io'e. \p \v 5 Ade ma o'ju João kay cekawẽn co am. Judéia eipi beayũ o'ju, Jerusalém ka beayũ dak. \p — Ikẽrẽat cuk adi og̃ujurũg̃rũg̃ — io'e ip. — G̃asũ bit cuy og̃ujurũg̃ g̃u — io'e ip. \p Imẽnpuye ip o'g̃ubatisaan Jordãodi be. \v 6 Ixe João doti camelodap mug̃ẽg̃ẽ. Yukpumũnpu kug̃ oeku ixee mug̃ẽg̃ẽ. Arobidadek puximat o'o'uk osunuy. Eit kog̃ũfpi dag̃at o'o'uk tak osunuy João. \v 7 Imẽn o'e ijodiacat pe: \p — Wara'at omuyku onomukadi. Ixe g̃u itaybitbit cĩcã obode ma. Owebe bit suiuk'uk pa'ore ka'ũma ma õn puye — io'e. \v 8 — Idibi be õn eymubatisasan. Ixe bit Ibiõg̃buk xipacat g̃uõm eywebe eykukan — io'e. \p \v 9 Jesus oajẽm João kay. Nazaré ka bewi o'jẽm―Galiléia eipi beatka bewi, ika'ĩtcatka bewi. Oajẽm João kay jemubatisan am. João Jesus o'g̃ubatisan Jordãodi be. \v 10 Idibi dag̃wi jeu isum kabi ikoce o'jojojo. Deus biõg̃buk o'jojojo. Pukaso buxim o'kop jekay. \v 11 Deus o'jekawẽn kabi kadiwi. \p — Okpot ẽn―oxe ikukpin cĩcãat! — io'e. — Ocokcok cĩcã ekay — io'e Jesus pe. \p \v 12 G̃ebuje Deus biõg̃buk Jesus o'g̃uju uk'a'ũmat kay. \v 13 Quarenta kabia bun oeku iboce. Satanás te'e ma ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃at cebe. Puca dak oeku iboce―ika'uayũ. Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ bit oajẽm Jesus buywan. Ibuywatwan ip osodop. \p \v 14 Daomũnmũnap'a be ip João muõm puje, Jesus Deus ekawẽn muwẽnuwẽn o'e. Galiléia eipi dag̃ oeku imuwẽnuwẽn. Kawẽn idipat muwẽnuwẽn oeku soat kaka dag̃. \p \v 15 — G̃axĩn ma Deus soat ijodiacat kukukan je'e — io'e. — Ixe be soat kukukat iap ehora oajẽm. Imẽnpuye ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy epeyepere! Eyetabun cuy kawẽn idipat kaywuydaxijojoap ekawẽn kay — io'e. \p \v 16 G̃ebuje Jesus xepxep axima bubu'ukayũ o'jojojo. Galiléiadi wãbu dag̃ cũg̃cũg̃ pima ip o'jojojo iodi wãbu dag̃. Simão o'jojojo, André dak. André Simão kitpit osunuy. Axima bubum ip osodop ũrũm. \v 17 Jesus o'e cebe ip: \p — Epesot cuy oweju — io'e. — Axima bubu'ukayũm cuk adi epesop. G̃asũ bit kawẽn idipat epeg̃uwẽnuwẽn ijodiat pe imutabun ip okay — io'e. \p \v 18 Imẽnpuye ip dao ma jẽg̃rũ o'suiwat axima bubuap. Jesus eju ix o'ju. \p \v 19 Bosusu o'ju g̃ebuje Jesus. Xepxep o'jojojo―Tiago, João dak. João Tiago kitpit osunuy. Zebedeu ipotpoyũ osodop ip. Jekobe be ip osodop axima bubuap muwaketken axima bu ojuy. \v 20 Ijo isum ma Jesus o'tomuwã ip. \p — Epesop cuy oweju — io'e. \p Jebay o'suiwat ip. Ceweju ip kapikpik'ukayũ dak o'suiwat ip jebay xe kobe be. Jesus eju ip o'ju soat em jeku am ceweju. \p \v 21 Jesus o'ju Cafarnaum ka kay ebadipdipayũ eju―jeweju etaybitbinayũ eju. \p Jebodoydoyap kabia bima oõm ip Judeuyũ e'aweroroap'a be―Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Ig̃o'a beayũ o'g̃utaybinbin. \p \v 22 — Idim cĩcã teku wuymutaybitbin! — io'e ip. — Moisés ekawẽn wuymutaybitbin'ukayũ buxim g̃u ite wuymutaybitbin. Wuyeajojoyũ'ũm'ũm a'õbi wuymutaybitbin ixeyũ ma. Jesus pit ja'õbi ma wuymutaybitbin — io'e ip jewewebe. \p \v 23 G̃ebuje ag̃okatkat oõm ig̃o'a be ibiõg̃buk kẽrẽat kukat. Ibiõg̃buk kẽrẽat cebe osunuy. O'jewãwã ya'õberen Jesus kay. \p \v 24 — Jesus, Nazaréka bewiat, apẽn ẽn em ocewebe? — io'e. — Ocemuy'ũm tu ejot? — io'e. — Wetaybit abu ẽn iam. Ẽn Deus emumudot. Ikẽrẽat kug̃ g̃u ẽn―soat tag̃ eisu — io'e. \p \v 25 Imẽnpit Jesus ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ukorẽm. \p — Ecemũg̃ cuy! — io'e. — Ejẽm cuy cebewi! — Jesus o'e. \p \v 26 G̃ebuje ibiõg̃buk kẽrẽat ag̃okatkat o'g̃ukutukutu jĩjã. O'jewãwãwã ya'õberen. O'jẽm cebewi. \v 27 Imẽnpuye o'jojojo'iayũ o'jewetakaka jĩjã ip. \p — Ajo sute? — io'e ip. — Ya'õbuyxiat teku! — io'e ip. Ibiõg̃buk kẽrẽat kũyjobit ixe a'õ kay. Ixe itaybit ibiõg̃buk kẽrẽat mujẽm ãm wuyjuyũ jebit pewi! — io'e ip. — Kawẽn iisuan tu ite wuymutaybitbin? — io'e ip jewewebe. \p \v 28 Imẽneju soat Galiléia eipi dag̃ayũ Jesus awẽg̃ o'yawẽg̃coco ip. \p \v 29 G̃ebuje Jesus o'jẽm ig̃o'a bewi. O'ju Simão duk'a kay, André duk'a kay. Pũg̃'a uk'a iwat osodop ip―Simão, André dak. O'ju Tiago eju, João eju dak. \v 30 Simão daxijo ipa'i jĩjã opop. \p — Simão daxijo ipa'i jĩjã — io'e ip Jesus pe. \p \v 31 Jesus o'ju cekay. O'subaixik. O'g̃u'ag̃obucẽg̃. Ipa'iat oi'ũm g̃ebuje bit. Xipat o'e. Ipa'i topibit ixan o'g̃ũm cebe ip―Jesusyũ be. \p \v 32 Katpuje ade iwãtaxipipiayũ o'tujowat Jesus kay ibo ka watwat. Axik kukukayũ dak o'tujowat cekay. \v 33 Soat ag̃oka watwat o'je'awero ip uk'a esũntabi be. \p \v 34 G̃ebuje Jesus o'g̃u'ada'ada ip iwãtaxipipiayũ. Kiiiih. Ade osodop ip iwãtaxipipiayũ. Soat iwarururu osodop iwãtaxipi cexe ip. Ade axik o'g̃ujẽmjẽm cebewi ip. Itaybit axik osodop ip Jesus Deus emunaẽ iam. Jesus pit ixeyũ be o'g̃uwẽnat g̃u. \p — Abu õn iam cuy epeg̃ukũyjo g̃u ip — io'e cebe ip. \p \v 35 G̃ebuje Jesus o'kop kuyg̃u. Kaxi jẽm awap o'kop. O'jẽm uk'a bewi. O'ju uk'a'ũmat kay. Iboce o'jekawẽn Deus eju. \p \v 36 G̃ebuje Simão o'jẽm uk'a bewi. O'ju Jesus kudadam, cewejuayũ dak. O'tobuxik ip. \p \v 37 — Soat ijoceayũ ekudadam! — io'e ip cebe. \p \v 38 — Ijoce g̃u og̃uy — io'e Jesus pit. — G̃a'a juy wara'at ka watwat kay — io'e. — Kawẽn idipat muwẽn pin õn wara'at ka watwat pe. Ixeyũ be dak ojot imuwẽn ãm — Jesus o'e cebe ip. \p \v 39 Ibocewi soat kaka dag̃ oekuku ip Jesusyũ―Galiléia eipi dag̃. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn oekuku ip Judeuyũ e'aweroroap'a be―Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Axik mujẽmujẽm oekuku ip ibo eipi watwat pewi. \p \v 40 Ag̃okatkat oajẽm Jesus kay ierepat. O'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ cewap Jesus ya'õbuyxiat puye. \p — Omu'ada pin pima, iba'ore g̃u ewebe — io'e Jesus pe. \p \v 41 G̃ebuje Jesus itabotaidabotbot o'e ierepat kay. O'jebaepacũg̃ cekay. O'g̃ucay. \p — Emu'ada pin õn — io'e. — Kuy õn emu'ada — io'e. \p \v 42 Ierep tũibit o'je'ada g̃ebuje bit. Xipat o'e. \p \v 43 — Eduk'a kay juy ecepit — io'e Jesus ya'õpurug̃ cebe. \v 44 — E'adaap cuy eg̃uwẽn g̃u warara'acat pe — io'e. — Paĩ kay juy eju — io'e. — Ecewemubapuk cebe — io'e. — Xepxem cuy pukaso eg̃ũm paĩ be Moisés ekawẽn tag̃. Imẽn ece'e soat ijoceayũ itaybit am Jesus ierepat o'g̃u'ada iam. Ẽn pit eg̃uwẽn g̃u e'adaap. Paĩ ma juy g̃uwẽn e'adaap — io'e ierep topibit pe. \p \v 45 Imẽnpit ierep tũibit kũyjobit'ũm osunuy. Jesus a'õ kay g̃u osunuy. O'jẽm Jesus xewi. Je'adaap o'g̃uwẽnuwẽn soat pe jebureyũ be. Imẽnpuye soat kaka dag̃ o'yawẽg̃cu ce'adaap awẽg̃. Imẽnpuye Jesus pe ibapug̃ ceku ba'ore o'e ikabog̃atka be. Uk'a'ũmat tag̃ acã oeku. Ade ma'g̃u o'ju ip cekay soat kaka dag̃wi je'adaap ojuy. \c 2 \p \v 1 Xepxep kabia kap puje, Jesus o'jepit Cafarnaum ka kay. \p — Jesus jeduk'a be omuy — io'e ibo ka beayũ jewewebe. \m \v 2 Imẽnpuye adeayũ o'je'awero ip Jesus duk'a etakobe. Ka'ũmg̃u topap o'e warara'acat pe iõm ãm uk'a be. Ade osodop ip uk'a be, uk'a esũg̃tabi xe dak. Jesus Deus ekawẽn ixeyũ mukũyjojom o'e. \p \v 3 G̃ebuje ebadipdip ag̃okatkayũ oajẽm Jesus kay. Jebure dujuajẽm ojuy ip―ijebit e'ũat. \v 4 Imẽnpit tujuajẽm pa'ore o'e ip Jesus kay ade jĩjã Jesus akokoreren ip puye. Imẽnpuye ebadipdipayũ o'jeu uk'a abi jeje. Uk'a ip o'yabimutok Jesus ase. Ijebit e'ũat o'g̃ukop ip ixexecap pe. O'g̃ukop ip Jesus wap. \p \v 5 — Teyũku itabut okay — io'e Jesus jewebe ma. \p G̃ebuje Jesus o'jekawẽn ijebit e'ũat pe. \p — Tapu, ikẽrẽat kuy oju'uk ewebewi — io'e. \p \v 6 Pũg̃pũg̃ Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ kaxikxik'i osodop ip i'go'a be. Jewag̃uydadam osodop ip. \p \v 7 — Teku napa ma e'em! — io'e ip jewewebe. — “Deus co'i õn,” i napa ma teku e'em — io'e ip. — Abu-be ikẽrẽat uk put wuywebewi―Deus pe acã — io'e ip jewewebe. \p \v 8 Jesus itaybit o'e apẽn jewag̃uydadam ip o'e iam. \p — Apẽnpuye dak eyju imẽn jewag̃uydadam? — io'e. \v 9 — “Ikẽrẽat oju'uk ewebewi,” i kuy oce cebe — io'e. — Imẽnpit eyetabut g̃u ikẽrẽat'uk put owebe iap kay — io'e. — “E'ãy,” i oce ibima, “Ecexĩg̃xĩg̃,” i dak, “Exexecap cuy etujuxe eduk'a be,” i dak, eyetabut g̃u kuka epe'e okay — io'e. \v 10 — Soat wag̃o õn — io'e. — Wa'õbi teku og̃u'ada. Imu'adaap co buje, “Ja'õbi ma teku o'g̃u'ada,” i epe'e — io'e cebe ip. \p \v 11 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn ijebit e'ũat pe. \p — E'ãy — io'e cebe. — Exexecap cuy ejat — io'e. — Eju juy eduk'a be — io'e Jesus cebe. \p \v 12 G̃ebuje ijebit e'ũ topibit o'ãy. Jexexecap o'jat. O'jẽm soat etabun. Imẽneju soat itabẽg̃bẽg̃ o'e ip ijojom. \p — Ajojojo g̃u buk imẽg̃at — io'e ip jewewebe — Ka'ũmg̃u xipacat Deus co'iat — io'e ip. \p \v 13 Jesus waram o'jẽm. O'ju iodi kay―Galiléiadi kay. Adeayũ o'ju ikudadam. O'tobuxik ip. Ixeyũ mutaybitbin o'e. \p \v 14 Kapkam pima Jesus Levi o'jojojo. Levi Alfeu ipot osunuy. Iecug̃ap edinheiro bubu'ukat osunuy. Xik'i osunuy dinheiro bubuap'a be. \p — Ejot. Oweju ejeku — Jesus o'e cebe. \p Levi o'jẽm dinheiro bubuap'a bewi. O'ju Jesus eju. \p \v 15 G̃ebuje Jesus o'ju Levi duk'a kay. O'jekõn ceweju. Ade iecug̃ap edinheiro bubu'ukayũ awerom osodop ip ig̃o'a be. Jekõnkõn ip o'e Jesus eju, ceweju etaybitbinayũ eju dak, ade ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽ'ukayũ dak. Ade jĩjã osodop ip Jesus eju jekuku'ukayũ. \v 16 Pũg̃pũg̃ Fariseuyũ'in ixeyũ o'jojojo―Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ. Ikẽrẽan e'e'ukayũ eju Jesus jekõnkõn o'e iap o'jojojo ip―iecug̃ap edinheiro bubu'ukayũ eju iap tak. \p — Apẽnpuye ekariwa jekõnkõn ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽ'ukayũ eju, iecug̃ap edinheiro bubu'ukayũ eju dak? — io'e ip Jesus eju etaybitbinayũ be. Imẽn xipat g̃u — io'e ip. \p \v 17 Iboap co buje, Jesus o'jekawẽn ceweju ip. \p — Iwãtaxipi'ũmayũ bit wuyanũg̃tata'ukat kay je'ju g̃u―iwãtaxipipiayũ acã — io'e. — Imẽnpuxim õn tak jewexe xipacayũ nomuwã ãm g̃u ojot―xipat'ũmayũ nomuwã ãm acã. Ikẽrẽat uk am ixeyũ bewi ojot — io'e. \p \v 18 Koap pima João Batista eju etaybitbinayũ jekpiwan ma jewemureren ip osodop Deus eju kawẽn ãm, Fariseuyũ dak. Imẽnpuye ade o'ju Jesus kay. \p — João eju etaybitbinayũ jekpiwan ma jewemureren Deus eju kawẽn ãm, Fariseuyũ eju etaybitbinayũ dak — io'e ip. — Eweju etaybitbinayũ bit jekõnkõn. Apẽnpuye dak? — io'e ip cebe. \p \v 19 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn ceweju ip. \p — Oweju etaybitbinayũ jekõnkõn, õn ceweju ip puye — io'e. — Tomuwã'ibiyũ cucum pima jewebumũnap epeta kay, jekõnkõn cĩcã ip. Iwadip cexe ip pima, jekõnkõn cĩcã ip — io'e. \v 20 — G̃uyjom pit iwadip ju'uk ip ceparakpewi — io'e. — I'uk puje, jekõn g̃u ip — io'e. — Imẽnpuxim, õn ixeyũ eju'ũm pima, oweju etaybitbinayũ jekpiwan ma jewemuren ip Deus eju jekawẽn ãm — io'e. \v 21 — Pag̃o iisuat ajoinũm g̃u toti iorokat eju―iwekwekat eju imuwaket am — io'e Jesus. — Pag̃o iisuat inũm puje pag̃o iorokat eju, big̃ ma kuka o'jewekwek. Iwekat big̃ ma kuka o'e yobog̃ — Jesus o'e ma'g̃uto. \v 22 — Uva'abidi tiisuati atimuõm g̃u ixee mug̃ẽg̃ẽ'a be―timũn'a be―yaokokat'a be — io'e. — Yaokokat'a be tiisuati muõm puje, kuka o'jeaepaw. Uva'abidi kuka o'jediepuy. Uva'abidi mũn'a dak kuka o'jeaewenõmnõm. Imẽnpuye tiisuati atimuõm timũn'a be yaisuat'a be — io'e Jesus. \p Iboam e'em pima, “Wekawẽn pag̃o iisuat puxim, uva'abidi tiisuati buxim tak” i'e ojuy osunuy. \p \v 23 G̃ebuje Jesus kapkam o'e trigodip tag̃ Sábado kabia be―jebodoydoyap kabia be. Kapkam o'e jeweju etaybitbinayũ eju. Kapkam pima ceweju etaybitbinayũ o'tadot'uk, jere buye. \v 24 Imẽnpuye Fariseuyũ o'jekawẽn Jesus eju. \p — Ak'i juy ece! — io'e ip. — Eweju etaybitbinayũ kapikpig̃ Sábado kabia be! Trigo dadot uk'ug̃ ip! — io'e ip. — Cũg̃ g̃u e'em ip! — io'e ip. — Imẽn e'em Moisés ekawẽntup: jebodoydoyap kabia be juy epeyekapik g̃u, i — io'e ip. \p \v 25 G̃ebuje Jesus o'jede Fariseuyũ be. \p — Epetupcoco g̃u du apẽn Davi o'e'e iaptup―Deus ekawẽntup? — io'e cebe ip. — Ire bima, Davi oõm Deus eju kawẽnwẽnap'a be jebureyũ eju. \v 26 Ixe kabia be Abiatar paĩyũ kukukat osunuy. Pão'a o'ya'o Daviyũ―ig̃o beat'a―Deus etabixe o'yamõg̃ ipi iat'a. Moisés ekawẽntup e'em: Deus etabixeat'a ya'opi, i — io'e. — Paĩyũ be acã ya'opi g̃u — i'e'em Deus ekawẽntup — io'e. — Imẽnpit Davi o'ya'o, paĩ g̃u ma'g̃u. O'yaũm jebureyũ be dak — io'e. — Deus pit “Ekẽrẽ oxe,” io'e g̃u cebe ya'o buje. Apẽnpuye dak eyju e'em owebe “Eweju etaybitbin'ukayũ cũg̃ g̃u e'em,” i? — io'e Jesus. \v 27 — Te'e g̃u Deus o'e: Pũg̃ kabia be juy epeyekapik g̃u, i. Imẽn ixe o'e ijodiat ebodoy am — io'e. \v 28 — Soat wag̃o õn. “Epeyekapik cuy,” i õn e'em pima Sábado kabia be dak, cedag̃ kuka o'e Deus xe — Jesus o'e. \c 3 \p \v 1 Sábado kabia be Jesus oõm ma'g̃uto Judeuyũ e'aweroroap'a be―Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Ig̃o'a be ag̃okatkat osunuy. Pũg̃bũnũ'a o'subũnũ'anũy ibũnũ'akẽrẽ. \v 2 Fariseuyũ o'jeak cĩcã Jesus kay Jesus ibũnũ'a kẽrẽat g̃u'ada paxi jebodoydoyap kabia be iap com. Jesus muymuy ojuy ip. “Moisés ekawẽn tag̃ g̃u ẽn jekukum” i'e ojuy ip Jesus pe. “Jesus kapikpig̃ jebodoydoyap kabia be―Sábado kabia be” i'e ojuy ip Jesus muymuy am. \p \v 3 — Ejot cuy ijoce — Jesus o'e ibũnũ'a kẽrẽat pe. \p \v 4 Jesus o'jekawẽn Fariseuyũ eju g̃ebuje bit. \p — Wuyeaypapayũ'ũm'ũm xe cedag̃ tu osunuy wuywebe xipacat mug̃ẽ ãm jebodoydoyap kabia be? — io'e cebe ip. — Cũg̃ g̃u xe'e wuywebe ikẽrẽat mug̃ẽ ãm? Cedag̃ tu warara'acat aoka am? Cedag̃ g̃u xe'e warara'acat daxijo am Sábado kabia be? — io'e. \m Mũg̃. O'jemũg̃ ip. Cede ba'ore ip o'e. \p \v 5 G̃ebuje Jesus o'jeak cekay ip. Itakoma o'e cekay ip, Fariseuyũ itabotaidabotbot'ũm ibũnũ'a kẽrẽat kay buye. Ig̃uycũg̃ tak o'e ibu'u ip jemutaybin jekawẽn puye. \p — Paya'i ece ebu! — io'e ibũnũ'a kẽrẽat pe. \p G̃ebuje o'jewebumupaya. Ibũnũ'adip o'e. \v 6 Imẽnpuye Fariseuyũ o'jẽm yabewi. O'jewede ip Jesus xewi. O'je'awero ip Herodes ebekitkit eju―Judeuyũ kukukat ebekitkit eju. O'jewawẽ ip Jesus aoka am kapikpig̃ Sábado kabia be buye. \p Jesus o'ju iodi wãbu be jeweju etaybitbin'ukayũ eju―Galiléiadi wãbu be. \p \v 7 G̃ebuje ade o'ju ip Jesus kay. Soat ka dag̃wi o'ju ip: Galiléia eipi dag̃wi, Judéia eipi dag̃wi dak, \v 8 Jerusalém ka bewi dak, Iduméia eipi dag̃wi dak, Jordãodi wĩnãbu wi dak, Tiro ka tẽg̃atka bewi dak, Sidom ka tẽg̃atka bewi dak. Jesus idipat o'g̃ug̃ẽ iam o'jekũyjo ip. Imẽnpuye ade jĩjã ma o'ju ip cekay. Kiiiih. \v 9 Jesus o'jekawẽn jeweju etaybitbin'ukayũ eju. \p — Kobe epeg̃udim owebeam adeayũ be omukug̃ap puxim — io'e cebe ip. \p \v 10 Kuy bima Jesus ade ma o'g̃u'ada'ada. Imẽnpuye soat iwãtaxipipiayũ ajẽm ojuy ip osodop imucay ojuy. \p — Omu'ada paxi ixe? — io'e ip jewebe ma. \p \v 11 Jesus dobuxik puje ip ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukayũ o'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ cewap “Teku ya'õbuyxiat,” i'e'em jewebe ma buye. O'jewãwã ip ya'õberen: \p — Ẽn Deus ipot — io'e ip. \p \v 12 — Epeg̃uwẽn g̃u juy warara'acat pe: “Teku Deus ipot” i — Jesus pit o'e ya'õpurug̃ cebe ip. \p \v 13 G̃ebuje Jesus o'jeu co'a dag̃. Jemukaypinayũ o'taẽ jeweju jeku am. Oajẽm ip cexe. \v 14 12 beayũ o'taẽ. \p — Soat em cuy epeku oweju — io'e cebe ip. — Deus wuydaxijojom iap ekawẽn cuy epeg̃uwẽnuwẽn soat ka dag̃ — io'e cebe ip. \v 15 — Wa'õbacaap og̃ũm eywebe ibiõg̃buk kẽrẽat mujẽm ãm ikukukayũ bewi — io'e. \p \v 16 Ibũrũ ma ibutet osodop ip―taẽ'ibiyũ butet: Simão, i, Tiago i, João i \v 17-19 André i, Filipe i, Bartolomeu i, Mateus i, Tomé i, wara'at Tiago i, Tadeu i, Simão i, Judas iscariotes i. Ibũrũ ma ibutet ip. Jesus wara'at o'subutetmõg̃ Simão buten. Wara'at ibutet Pedro i osunuy. João Tiago kitpit osunuy. Jesus wara'at o'subutetmõg̃ João buten―Tiago buten tak. Boanerges i wara'at ibutet ip osunuy. Boanerges ibaca ip xiririkiap puxim iape. Zebedeu ipotpoyũ ip osodop xepxep. Wara'at Tiago Alfeu ipot osunuy. Simão jeipi kay jĩjãat osunuy. Judas Iscariotes g̃uyjom Jesus o'g̃ũm cekay itakomaayũ be yaoka am. Ibũrũ ma osodop ip 12 beayũ―Jesus emumujuyũ. \v 20 Ibocewi Jesus o'ju jebure duk'a be. \p Ade ma'g̃uto oajẽm ip Jesus kay. Cekõn pa'ore o'e cebuxim ip, ceweju etaybitbinayũ dak. \v 21 Ibadipyũ iboam jekũyjo buje, o'ju ip Jesus dujupit ojuy jeduk'a be. Tũybe Jesus yakpidapin iãn o'e ip jekõnkõn'ũm puye. \p \v 22 Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ oajẽm cekay―Jerusalém ka bewiayũ. Jesus ip o'jomuymuy adeayũ be. \p — Jesus jekukum ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat a'õbi―Belzebu a'õbi―Satanás a'õbi — i napa ma o'e ip Jesus muymuy. — Ixe ja'õbacaap ũmũm Jesus pe ibiõg̃buk kẽrẽat mujẽm ãm adeayũ bewi — io'e ip napa ma. \p \v 23 Imẽnpuye Jesus jemuymuy ojuyayũ o'tomuwã jewekay―Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ. O'jekawẽn ceweju ip. “Napa ma eyju e'em” i'e ojuy. Wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip. \p — Satanás a'õbi g̃u õn imujẽmujẽm — io'e. — Satanás owebe ibiõg̃buk kẽrẽat mujẽmujẽmãn pima, jebekitkit kuka juk ixe o'g̃ujẽm! Imẽnpit Satanás a'õbi g̃u õn imujẽmujẽm — io'e. \v 24 — Pũg̃ ka kukat jebekitkit mujẽm puje, abu kuka o'e ya'õ kay? Ka'ũma ma! — io'e. \v 25 — Pũg̃ti watwat kukat jebekitkit mujẽm puje, abu kuka o'e ya'õ kay? Ka'ũma ma! — io'e. \v 26 — Imẽnpuxim Satanás jebekitkit mujẽm puje, abu kuka o'e ya'õ kay? Ka'ũma ma! Imẽneju Satanás ja'õbacaap ũmũm g̃u owebe ibiõg̃buk kẽrẽat mujẽm ãm―jebekitkit mujẽm ãm — io'e Jesus. \v 27 — Wuyõm pa'ore wuykay isapka'oreat tuk'a be ibubut pu am. Imukirig̃ acã koam — io'e. — Imukirik puje bit, wuyõm put soat pu am―uk'a beat pu am — io'e. — Imẽnpuxim Satanás a'õbacaap mu'ũm'ũm pima, iba'ore kuka o'e wuywebe Satanás ebekitkit a'õbacaap mu'ũm ãm — io'e Jesus. \p \v 28 — Icẽmãn õn e'em eywebe — io'e Jesus. — Wuywebe ikẽrẽat mug̃ẽ buje, Deus iboap ju'uk wuywebewi―ikẽrẽat ju'uk — io'e. — Wuywebe Deus muymuy buje dak, Deus iboap ju'uk wuywebewi―ikẽrẽat ju'uk — io'e. \v 29 — Wuywebe Deus biõg̃buk muymuy buje bit, Deus iboap ju'uk g̃u wuywebewi. Iboap i'uk pa'ore Deus pe. Iboap kug̃ acesop soat em―ikẽrẽat kug̃, ibiõg̃buk muymuyap kug̃ — Jesus o'e. \p \v 30 — Ẽn ibiõg̃buk kẽrẽat a'õbi jekukum — i juk o'e ip Jesus pe. Imẽnpuye Jesus imẽn o'ya'õbu ip imukũyjojom ip. \p \v 31 Ixi o'ju Jesus kay, ikitpitpit tak. Akiju osodop ip. \p — Jesus etomuwã — io'e ip kakijuayũ be. — Ceweju ocekawẽn pin — io'e ip. \m Kaxikxik'i osodop ip Jesus akokoreren akijuacat. \p \v 32 — Exi akiju omuy, ekitpitpit tak — io'e ip Jesus pe. — Eweju cekawẽn pin ip — io'e ip cebe. \p \v 33 — Icẽmãn ig̃o oxiat. Boyũku okitpitpicat — io'e Jesus. \p \v 34 Jesus o'jeak jexeayũ kay. O'jekawẽn ceweju ip. \p — Warara'acayũ bit oxi jo'i oxe, okitpitpit co'i dak — io'e. \v 35 — Deus bikuyap tag̃ jekuku'ukayũ okitpitpit co'i oxe, oĩxĩt co'i dak ip, oxi jo'i dak ip — io'e. \c 4 \p \v 1 Jesus waram adeayũ o'g̃utaybin iodi wãbu be. Ade jĩjã o'je'awero ip cexe. Imẽnpuye Jesus oõm kobe be. Oabik kobe bitakobu jeje iwãbu tẽg̃. Adeayũ bit kapurũg̃ pe osodop ip ya'ĩjojom. \v 2 Wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn Jesus. Ade o'g̃utaybin ip. \p \v 3 — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay — io'e cebe ip. — Ag̃okatkat o'ju jekat pe jekadai damuduudu am. \v 4 Tamududum pima xepxepta o'ta'at ipi ju e bitako dag̃ — io'e. \p — Wasũyũ oajẽm. O'ta'o'o ip taduduata―cekadaida―e bitako dag̃ata — io'e Jesus. \p \v 5 — Ibocewi wara'ata o'ta'at karatũg̃'a paraktag̃. Ade g̃u ka'wi o'e iboce. Ierũn ma o'e ka'wi. Dao ma o'tanõkap ka'wi ierũn puye — io'e. \v 6 — Imẽnpit kaxiepi bima kaxie kadai o'g̃ukaraw. O'g̃uy'ũ. Oe'ũ tãbuju ba'ore buye — io'e. \p \v 7 — Wara'ata o'ta'at widaoho parakpe. Yaypan pima widaoho kadai o'g̃u'ũm. Oe'ũ. O'jewa'ada g̃u — io'e. \p \v 8 — Wara'ata bit o'ta'at katõ be. O'tanõkap. Xipan o'yaypan. Ta'ade o'e. Pũg̃pũg̃ kadai be ta'adesũ o'e―30 be o'e ta―katõ peat. Wara'at kadai be ta'ade o'e―60 be o'e ta. Wara'at kadai be ta'ade jĩjã o'e―100 be o'e ta — io'e. Jesus imẽn wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn. \p \v 9 — Wekawẽn eyetaybit pin pima, eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay — io'e. \p \v 10 Adeayũ epit puje, pũg̃pũg̃ o'ya'ĩjojo'iayũ oajẽm Jesus kay. 12 beayũ eju oajẽm ip. \p — Iba'arẽm ekawẽn ocexe — io'e ip cebe. — Apẽn ocemutaybin ojuy eg̃uy kadaida mududuap ekawẽn muwẽnuwẽn? — io'e ip. \p \v 11 — Kawẽn ibapukan õn eymutaybitbin — io'e. — Ibapug̃ ma apẽn Deus soat ipi dag̃ayũ kukukan je'e iap muwẽnuwẽn õn eywebe — io'e. — Kuy bima iboam o'g̃utaybin g̃u. Warara'acayũ mutaybitbin pit õn iba'arẽmãn, wa'õ kaykũy ip puye — io'e. \v 12 — Iba'arẽmãn õn ixeyũ mutaybitbin. Ya'ĩjojom ip. Imẽnpit itaybit g̃u ip. Jekũyjojom ip. Imẽnpit wekawẽn pa'arẽm cexe ip. Itaybit pima bit kuka juk ig̃uycũg̃ o'e ip ikẽrẽat kug̃ puye. Ikẽrẽat tak kuka juk o'jepere ip. Ikẽrẽat epere buje ip kuka juk Deus ikẽrẽat o'ju'uk ixeyũ bewi — io'e. \v 13 — Kadai damuduuduap ekawẽn iba'arẽm eyxe. Apẽntak eyetaybit epe'e owebe wara'at muwẽn puje wuymutaybitbinap ekawẽn muwẽn puje? Wara'at muwẽn puje dak, wekawẽn pa'arẽm je'e eyxe — io'e. \p \v 14 — Apẽg̃ape ibo wekawẽn iam õn jeymutaybin. Kadaida muduuduap Deus ekawẽn muwẽnuwẽnap puxim — io'e. \v 15 — Deus ekawẽn coco'ukayũ kadaida buxim — io'e. — Pũg̃pũg̃ cekawẽn coco'ukayũ e bitako dag̃ata buxim — io'e. — Deus ekawẽn co isu, Satanás ajẽmjẽm cekay ip — io'e. — Yag̃uyba'ũm'ũm ip cekawẽn kay―Deus ekawẽn kay — io'e. \p \v 16 — Warara'acayũ karatũg̃'a paraktag̃ata buxim―Deus ekawẽn coco'ukayũ — io'e Jesus. — Koap icokcok e'em ip Deus ekawẽn co am. \v 17 Kadai tãbube'ũmat puxim Deus ekawẽn badi g̃u õmõm cebe ip. Ibureyũ e'em: “Teyũku Deus ekawẽn kay,” i, iwaywayway am. Ibureyũ itakoma cekay ip. Ipiat supi'ajoat cebe ip. Imẽneju ibu'u ip jetabut am Deus kay — io'e. \p \v 18 — Warara'acayũ widaoho parak tag̃ata buxim Deus ekawẽn coco'ukayũ. Deus ekawẽn cocom ip — io'e. \v 19 — Imẽnpit soat em g̃ebum ip jemukaypinput kay. Tũybe ocokcok cĩcã oce dinheiro kug̃ pima iãn e'em ip. Itabikuku ip soat kay jebubun. Deus ekawẽn kay bit ip yopĩt ma itabut, soat kay itabikuku jebubun puye. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn g̃u ip warara'acat pe jebureyũ be — io'e. \p \v 20 — Warara'acayũ bit katõ dag̃ata buxim Deus ekawẽn coco'ukayũ — io'e. — Cekawẽn co buje, cekawẽn kay jĩjã ip. Idipat mujurũg̃rũg̃ ip soat peam. Kadai'ip puxim ixeyũ―ya'a'eat'ip puxim. 30 be o'e takug̃'iat'ip puxim ip, 60 be o'e takug̃'iat'ip puxim tak, 100 be o'e takug̃'iat'ip puxim tak — io'e. \p \v 21 Jesus wara'at kawẽn o'g̃uwẽn jeweju etaybitbinayũ be―12 beayũ be dak―wuymutaybitbinap ekawẽn. \p — Lamparina musop puje, ico diotpe g̃u ajomuy — io'e. — Wuyxexecap tiotpe g̃u dak ajomuy. Um ma ajomuy kabia i'e am wuykay―soat ijo but am — io'e. \v 22 — Soat wuyxe iba'arẽmat ibapuk je'e. G̃asũ ade ma wuyetaybit'ũmat. G̃uyjom pit wuyetaybin ace'e soan ma — io'e. \v 23 — Wekawẽn co pin pima, eya'õpicũg̃cũg̃ cuy — io'e. \p Imẽn o'g̃uwẽn “Wekawẽn eyetaybin puje, warara'acat pe juy epeg̃uwẽn dao ma eyag̃uyba'ũmap puxim” i'e ojuy. \p \v 24 — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay — io'e. — Xipan'ũm ya'ĩjo buje, yopĩt ma juy eyetaybin. Xipan ya'ĩjo buje bit, yobog̃ cuy eyetaybin — io'e. \v 25 — Wara'an eyetaybit pin pima, wara'an ma eyetaybit epesop. Ya'ĩjom eybu'u buje bit, kuy juk epeya'ĩjojoiap kay jeyag̃uyba'ũm — io'e. \p \v 26 Jesus waram wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn. \p — Deus soat ipi dag̃acat kukukan iap kadai aypapanap puxim — io'e. — Ag̃okatkat o'taida jekat pe — io'e. \v 27 — Taida buje, soat exima xexen ma. Kabia isum kopkom. Nõjẽmjẽm. Aypapan. Ag̃okatkat pit itaybit g̃u apẽn aypapan iam. \v 28 Kadai jekpiwan ma jewa'adadam. Koap dupcẽmcẽm. Taipuk cẽmcẽm g̃uyjom. Kanomũm dajẽmjẽm taipuk tag̃―tajakata — io'e. \v 29 — Tarum'isum kadai bubum kat iwat kadai bubuap kaxi oajẽm puye — io'e. — Imẽnpuxim eya'õbi g̃u warara'acayũ itabut je'e Deus kay―Deus a'õbi acã — io'e. Jesus imẽn wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn. \p \v 30 Jesus waram o'jekawẽn. \p — Deus ade jĩjãayũ kukukan je'e — io'e. — Ajo-buxim xe'e je'e? Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop iboap ekawẽn kay — io'e. \v 31 — Deus soat ipi dag̃acat kukukan iap mostardada buxim―e da jo'iat puxim. Ipi be taida buje, ta'ĩt ma mostardada. Warara'ata bodi ma ta'ĩt ma. Aypapan cĩcã taida buje bit. \v 32 Wara'at kadai bodi ma aypapan e'em. Tãkubog̃ e'em. Wasũ jedopi mõg̃mõg̃ tãku jeje — io'e. — Imẽnpuxim g̃asũ Deus pũg̃pũg̃ayũ kukukat. G̃uyjom pit adeayũ kukukan je'e — io'e. \p \v 33 Jesus ibo ekawẽn puximat o'g̃uwẽnuwẽn adeayũ be. Deus soat kukukan je'e iap ekawẽn o'g̃uwẽnuwẽn cebe ip. Imẽnpuye itaybit put ip. \v 34 Adeayũ mutaybitbin pima wuymutaybitbinap ekawẽn acã o'g̃uwẽn―kawẽn iba'arẽmat acã. Jeweju etaybitbinayũ mutaybitbin pima bit, ibapug̃ ma o'g̃utaybin ip. Kawẽn iba'arẽmat g̃u o'g̃uwẽn cebe ip―ibapukat ma. \p \v 35 Ixe kabia kabiog̃kabiog̃'i bima, Jesus o'jekawẽn jeweju etaybitbinay'u be. \p — G̃a'a iodi wĩnãbu aju — io'e. \p \v 36 Ceweju etaybitbinayũ o'jewemuwẽn ip adeayũ be. Jesus kuy kobe be osunuy. Jeweju etaybitbinayũ o'tujowat jeweju. Warara'acayũ dak o'timudek jekobe dag̃ ma ip. \p \v 37 G̃ebuje kabidoxixi oajẽm cekobe kay. O'subidoajẽm cekay ip―Jesus kay, jewejuayũ kay dak. Kobe be diõmõm o'e tipodoyat. Kobedi tibog̃ o'e. Kobe munopapũn ojuy o'e idibim. \v 38 Imẽnpit Jesus ixet osodop kobe ukpu be. Ixet jadipi jeje. \p G̃ebuje ceweju etaybitbinayũ Jesus o'g̃uwurũg̃. \p — Ocemutaybitbin'ukat! Ak'adit ma du ẽn ocekay? — io'e ip. — Je'ũm wuyju! — io'e ip cebe. \p \v 39 Jesus o'ãy. \p G̃ebuje Jesus kabidoxixi o'g̃ukorẽm. \p — Ebidopon! — io'e kabidoxixi be. — Edipon! — io'e iodi be. \p Kabido dao ma o'subido'ũm. Tipo o'e iodi. \v 40 Imẽneju Jesus o'jekawẽn jeweju etaybitbinayũ eju. \p — Apẽnpuye dak eyparara? Eyetabut g̃u du Deus kay? — io'e. \p \v 41 Iparara jĩjã ip o'e. \p — Abu dak sute? — io'e ip jewewebe. — Cekawẽn acã kabido o'subidomu'ũm! Dao ma o'timupon iodi! — io'e ip. \c 5 \p \v 1 Jesus wĩnãbu oajẽm jeweju etaybitbinayũ eju. Oajẽm ip Gerasa eipi be. \v 2 Kobe bewi Jesus cẽm puje, ag̃okatkat osodot ce'ũ'ũayũ mõg̃mõg̃ap pewi. Ibiõg̃buk kẽrẽat kukat osunuy. \v 3 Ixe ukã be g̃u osunuy―ce'ũ'ũayũ mõg̃mõg̃ap pe acã, ibiõg̃buk kẽrẽat kug̃ puye. \p \v 4 Ade em Gerasa eipi watwat cuk adi ibiõg̃buk kẽrẽat kug̃at o'taomũnmũn ip. Correntebum cuk adi o'taomũnmũn ip, cabobum tak. G̃asũ bit taomũn pa'ore ip osodop. Iba'ore osodop ip correntebum tak. Ade em ma juk adi o'taomũnmũn ip correntebum, cabobum tak. Imẽnpit ixe ag̃okatkat correntebu o'subumuwekapkap. Ixe cabobu o'subudakatkat. Ixe muwag̃õn pa'ore o'e soat pe. \v 5 Kabia bun, ixima bun tak e'ũ'ũayũ mõg̃mõg̃ap tag̃ oekuku ibiõg̃buk kẽrẽat kug̃at. Co'a dag̃ tak oekuku. Soat em jewãwãwãm oekuku. Jewemuwerikwerig̃ wita'am oekuku. Jewemudadaibotbon oekuku. \p \v 6 Wũywi ma Jesus co buje, ibiõg̃buk kẽrẽat kug̃at o'jedau Jesus kay. O'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ Jesus wap ya'õbuyxi cexe buye. \p \v 7-8 — Ibiõg̃buk kẽrẽat, ejẽm cuy ag̃okatkat pewi — Jesus o'e. \p Ibiõg̃buk kẽrẽat kug̃at o'jewãwã ya'õberen. \p — Jesus, apẽn ẽn em owebe? — io'e. — Ẽn Deus ipot―soat podi ma ya'õbacaat ipot! — io'e. — Ipiat'ajoan g̃u juy ẽn owebe, Deus etabutpe wuyju buye — io'e Jesus pe. \p \v 9-10 — Apẽn ebutet? — Jesus o'e. \p — Obutet Ade i, ade oceju buye — io'e. — Ijop ka bewi g̃u juy ibiõg̃buk kẽrẽat eg̃ujẽm — io'e ag̃okatkat Jesus pe. \p \v 11 Ade jĩjã dajebaroyũ wurũrũrũg̃ osodop ip iboce co'a dag̃. \p \v 12 — Dajebaroyũ be juy eg̃uõm — io'e. — Ãg̃ ocemuõm cebe ip — ag̃okatkat o'e. \p \v 13 — Ha'a — io'e. — Epeõm cuy cebe ip — Jesus o'e. \p Ibocewi ibiõg̃buk kẽrẽayũ o'jẽm ag̃okatkat pewi. Oõm ip dajebaroyũ be. \p Ade jĩjã osodop ip dajebaroyũ. Kiiiih. 2000 be aco'i osodop ip. Daudaum o'jenapõn ip co'a pẽnpẽn tag̃. O'kop ip iodi be. Oakõm ip. Jeabokabog̃ oap ip iodi be. Pog̃. Oe'ũ'ũ ip. \v 14 Imẽneju dajebaroyũ kukukayũ owatwat ip. \p — Jesus ibiõg̃buk kẽrẽayũ o'g̃uõm dajebaroyũ be — io'e ip warara'acayũ be. — Oap ip ade — io'e ip. \m O'g̃uwẽn ip ikabog̃atka watwat pe, kog̃ũnpi watwat pe dak. Ade o'ju ip apẽn o'jebapuk iap com. \p \v 15 O'ju ip Jesus kay. Ibiõg̃buk kẽrẽat kug̃ tũibit o'jojojo ip. G̃asũ bit tadaibot g̃u o'e. Xik'i osunuy. Totite o'e g̃asũ bit. Yag̃uysat o'e g̃asũ bit. Imẽneju itabẽg̃bẽg̃ ip o'e ijojom. \p \v 16 Ibocewi o'jojojo'iayũ apẽn o'jebapuk iap o'g̃uwẽn oajẽm'iayũ be. \p — Jesus ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ujẽm ag̃okatkat pewi — io'e ip. — O'g̃uõm dajebaroyũ be — io'e ip. — Oakõm ip iodi be. O'jeabokabok ip. Oap ip — io'e ip. \p \v 17 Imẽneju: \p — Ejẽm cuy oceka bewi — io'e ip Jesus pe Gerasa eipi watwat. \m \v 18 Imẽnpuye Jesus oõm kobe be jejẽm ãm. \p Kobe be iõm puje ibiõg̃buk kẽrẽat kug̃ tũibit o'ju Jesus kay. \p — Eweju õn tak cum — io'e. — Exe ma onuy pin — io'e Jesus pe. \p \v 19 — Ap — io'e Jesus pit. — Oweju g̃u ejot. Eduk'a be juy eju, ebureyũ kay — io'e Jesus cebe. — “Kariwa ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ujẽm owebewi,” i juy ece cebe ip — Jesus o'e. — “Kariwa juk xipan okuk,” i juy ece cebe ip — Jesus o'e. \p — Ha'a — io'e. \p \v 20 G̃ebuje o'ju jeka kay. 10 beatka dag̃ oekuku: — Jesus ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ujẽm owebewi — i'e'em soat pe. Iboam jekũyjo buje: \p — Ajo iba'ore cekay―Jesus kay? — io'e jewewebe. \p \v 21 G̃ebujep Jesus iodi o'timudek ma'g̃uto kobe dag̃. Timudek puje, ade jĩjã ip o'ju topabe ka'oririt pe. Kiiiih. \p \v 22 Judeuyũ e'aweroroap'a kukukat o'ju Jesus kay―Deus eju kawẽnwẽnap'a kukukat. Ibutet Jairo i osunuy. Taxitxet osunuy. Taxit 12 koato osunuy. Jesus dopabijuk puje, o'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ cewap, Jesus ya'õbuyxi cexe buye. \p \v 23 — Tapu, odaxit oe'ũ pin — io'e. — Ejot cuy oduk'a be — io'e. — Ebu juy esubumõg̃ cebe imu'ada am. Esubumõg̃ cuy cebe ce'ũap puxim — io'e Jesus pe. \p \v 24 Imẽnpuye Jesus o'ju ceweju―Jairo eju. \p Ibocewi ade ip o'ju Jesus nomuju. Icẽg̃sũg̃ ip o'e ade jĩjã buye. \v 25 Iboce ayacat tak osunuy. Ade koato ma toybucukbucug̃ g̃u osunuy―12 koato ma. \v 26 Ade wuyanũg̃tata'ukayũ ixe ayacat anũg̃tata'uk ip osodop. Imẽnpit big̃ ma xipat'ũm cĩcã o'e. Soat jedinheiro o'g̃u'ũm janũg̃tataapteim. O'jexere g̃u. Big̃ ma xipat'ũm cĩcã o'e. \p \v 27-28 Ixe ayacat Jesus iwãtaxipipi mu'ada'adaap awẽg̃ o'yawẽg̃coco. \p — Jesus esay mucay buje, oce'ada — ayacat o'e jewebe ma. \p G̃ebuje o'ju Jesus tẽg̃ adeayũ parakpe―aweromayũ parakpe. \v 29 Jesus esay o'g̃ucay warara'acat eta'ũmpi. Cesay mucay'isum ma o'toybucuk. Xipat o'e g̃ebuje bit. \v 30 Wa'õbacaan aco'i og̃u'ada iam itaybit o'e Jesus pit. O'jekorepẽn adeayũ parakpe g̃ebuje bit. \p — Abu wesay o'g̃ucay? — io'e. \p \v 31 — Tã! — io'e ceweju etaybitbinayũ. — Adeayũ wuymukug̃ukug̃ iap cocom g̃u du ẽn? — io'e ip. — Apẽnpuye ẽn e'em “Abu wesay o'g̃ucay?” i? — io'e ip. \p \v 32 Imẽnpit Jesus o'jeakak soat kay. Abu wesay o'g̃ucay iat kudadam o'jeakak. \v 33 Ayacat itaybit o'e Jesus omu'ada iam. Imẽnpit iparara o'e Jesus itakoma je'e okay iap puxixim. Ikarabakbak tak o'e jeparara pibun. O'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ Jesus wap. \p — Õn ma esay og̃ucay — io'e cebe. — Ẽn cuk omu'ada — io'e. \p \v 34 Imẽnpuye: \p — Tũ'ũ, kuy ece'ada etabut okay buye — io'e Jesus. — Ecepit cuy eduk'a be — io'e. — Ecokcog̃ cuy eg̃uy — io'e. — Kuy ece'ada. Xipat ecesũy g̃asũ bit — io'e. \p \v 35 Jesus puk kawẽnwẽn ma ayacat eju bima, Jairo duk'a bewiayũ oajẽm cekay―Jairo kay. \p — Ig̃uje, edaxit'ũm kuy oe'ũ — io'e ip. — Wuymutaybitbin'ukat eg̃uwa'ũm g̃u g̃asũ bit — io'e ip. \p \v 36 Imẽnpit Jesus ak'adit ma o'e oe'ũ iap awẽg̃ kay. \p — Eg̃uycũg̃ g̃u juy eg̃uy — Jesus o'e Jairo be. — Etabun pit cuy eg̃uy okay — io'e. \p \v 37 G̃ebuje Jesus ebapũg̃ayũ acã o'tujowat jeweju. Pedro o'tujowat jeweju, Tiago dak, João dak. João Tiago kitpit osunuy. Ibũrũ ma o'tujowat jeweju. \p \v 38 O'ju ip Deus eju kawẽnwẽnap'a kukukat tuk'a kay―Jairo duk'a kay. Ade osodop ip tuk'a be. Wawa ip osodop. Jewãwãwãm ya'õberen ip osodop yaypan'isuat'ũm cocom. \v 39 Uk'a be jeõm puje, Jesus o'jekawẽn ceweju ip. \p — Apẽnpuye eyju wawa? Eya'õkarey jĩjã oxe! — io'e cebe ip. — Yaypan'isuat ce'ũ g̃u―ixet ã! — Jesus o'e wawaayũ be. \p Jesus itaybit o'e yaypan'isuat'ũm oe'ũ iam. Inaka waram imutain. Imẽnpuye: \p — Ixet ã — io'e. \m \v 40 Wawaayũ itaybit o'e yaypan'isuat'ũm oe'ũ iam. Imẽnpuye Jesus o'jowayway ip. Jesus soat ip o'g̃ujẽm uk'a bewi. \p Ibocewi Jesus yaypan'isuat'ũm ebay o'tujowat jeweju, ixi dak, ebapũg̃ayũ dak―jeweju etaybitbin'ukayũ. O'ju ip ce'ũat kay. Oajẽm. \v 41 Ce'ũat o'subaixik. \p — Talitá cumi — Jesus o'e ja'õm cebe. \p (Talitá cumi “Tu'ũ, ag̃obucẽg̃ ece” i õn e'em ewebe iape wuya'õm). \p \v 42 Ce'ũ topibit waram o'jetait. O'je'ag̃obucẽg̃ g̃ebuje bit. O'kop. O'jexĩg̃xĩg̃. Imẽnpuye o'jojojo'iayũ itabẽg̃bẽg̃ o'e ip ijojom. \p \v 43 — Ixan cuy eg̃ũm cebe — Jesus o'e ixi be. — “Jesus waram odaxit'ũm o'g̃utait” i'ũmg̃u juy epe'e warara'acayũ be — io'e cebe ip. \c 6 \p \v 1 Jesus o'ju ibocewi. O'ju jaypanapka kay. Oajẽm Nazaré ka be jeweju etaybitbin'ukayũ eju. \v 2 Sábado bima ade o'g̃utaybin Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Jebodoydoyap kabia be ip o'g̃utaybin. \p Ade ixe ekawẽn o'ya'ĩjojo ip. Ya'õpicũg̃cũg̃ ip o'e cekawẽn kay. \p — Apẽntak ig̃o ag̃okatkat itaybit soan kawẽn? — io'e ip jeweweju. — Abu dak ixe o'g̃utaybitbin? Wuywebe i'e ba'oreap mubapukpug̃ g̃oku — io'e ip. \v 3 — Ig̃o g̃u du karepig̃a? — io'e ip. — Maria it ma g̃oku. Tiago wag̃o ma g̃oku. José wag̃o dak. Judas wag̃o dak. Simão wag̃o dak — io'e ip. Iixĩtyũ dak ijoce ma wuyweju ma — io'e ip. — Wuyju bit kũyjobin g̃u juy ajop ixe a'õ kay, ixe wuyjo'iat puye — i napa ma o'e ip. \p \v 4 Imẽnpuye Jesus o'jekawẽn ceweju ip. \p — Soat ka dag̃acat ibuyxim ma Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat kug̃ — io'e. — Jaypanap ka beayũ bit ibuyxim g̃u ikug̃ — Jesus o'e cebe ip. \p \v 5-6 Nazaré ka be bima ade em g̃u Deus a'õbacaap o'g̃ubapuk, itabut'ũm ip puye. \p — Itabut'ũm cĩcã ip okay — Jesus o'e jewebe ma. \p Warara'acayũ bit ixe kay jĩjã o'e. Imẽnpuye jebu o'jewebumõg̃ cebe ip―iwãtaxipipiayũ be. O'g̃u'ada'ada ip. \p G̃uyjom wuyjuyũxirixiri dag̃ oekukuku. Imutaybitbin ip oekukuku. \p \v 7 Jesus 12 beayũ o'tomuwã jewekay. Xepxepxem ip o'g̃ujuju warara'acat ka dag̃. \p G̃ebuje o'jekawẽn ceweju ip. \p — Wa'õbi ma ibiõg̃buk kẽrẽat epeg̃ujẽmjẽm ikug̃ayũ bewi — io'e cebe ip. \v 8 — Eyba'ip acã epeyoptujowat eyjuap tag̃ — io'e cebe ip. — Eyxan pit epetujowat g̃u, sacola dak ka'ũma, dinheiro isurũg̃at tak ka'ũma. \v 9 Eyesandália dak epetujowat — io'e. — Eyewebeat acã eydoti epetujowat―xepxem pit ka'ũma — io'e. \v 10 — Pũg̃ka be eyajẽm puje, pũg̃'a be ma epesopsop uk'a be. Pũg̃'a be ma epesop ig̃o ka be bima — io'e. \v 11 — Pũg̃ka be eyajẽm puje, ibo ka watwat pe eykukpin'ũm pima, wara'atka kay juy epeju — io'e. — Ibo ka watwat eya'ĩjo pin'ũm pima, epejẽm cuy ibo ka bewi. Cẽm pima eyesandália epeg̃upoypoy “Deus pe ipiat pi'ajoat puje eywebe, ocekpiwatpi g̃u oce'e,” i'e'em cebe ip — io'e. — “Eyju ma eyukpiwat Deus ekawẽn kay'ũm puye,” i juy epe'e cebe ip — io'e Jesus. \p \v 12 Imẽneju 12 beayũ o'ju. Ade mukũyjojom oekukuku ip kawẽn idipan. \p — Ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽap epeyepere juy — io'e ip. — Cũg̃ ma juy epeku — io'e ip adeayũ be. \p \v 13 Ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ujẽmujẽm ip soat pewi. Ixepti o'timõg̃mõg̃ ip iwãtaxipipiayũ a jeje imu'ada am. \p \v 14 G̃ebuje ipi kukukat Herodes Jesus awẽg̃ o'yawẽg̃tobuxik soat kaka dag̃ o'jeawẽg̃epõg̃põg̃ puye. Tũybe waram g̃uto o'jetait'iat teku iãn o'e ip adeayũ. \p — João Batista teku — io'e ip pũg̃pũg̃. — Waram g̃uto o'jetait teku je'ũap tomukadi — io'e ip. — Imẽnpuye Deus a'õbacaam wuywebe i'e ba'oreat mubapukpug̃ teku — io'e pũg̃pũg̃pũg̃. \p \v 15 — Ka'ũma — io'e warara'acat pit. — Elias'ũm teku — io'e ip. — Waram g̃uto o'jetait — io'e ip. \p — Ka'ũma — io'e warara'acayũ bit. — Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat'ũm teku — io'e ip. — Waram g̃uto o'jetait'iat teku — io'e ip. — Kuyje osunuyiat teku — io'e ip. \p \v 16 Imẽnpit ipi kukukat Herodes Jesus awẽg̃ co buje, imẽn o'jekawẽn. \p — Oxe bit teku João Batista — io'e. — Kuy bima wemu'a'uk teku. Imẽnpit waram g̃uto o'jetait — io'e. \p \v 17-19 Kuy bima Herodias Filipe tayxi osunuy. Ikukat Herodes kitpit tayxi osunuy. Herodes pit Herodias o'jat jetayxim. Imẽnpuye João Batista o'e Herodes pe: \p — Deus xe cedag̃ g̃u ewebe jewebumũn ãm ekitpit tayxi eju — i. Imẽnpuye Herodias itakoma jĩjã o'e João kay. João aoka ojuy o'e. Imẽnpuye Herodes João o'g̃uõmat daomũnmũnap'a be jetayxi be yaokaap puxim. Herodias pe João aoka ba'ore o'e, Herodes xe João ya'õbuyxi buye. \p \v 20 — João cũg̃ cĩcã — io'e Herodes. — Xipat cĩcã ixe―ikẽrẽat kug̃ g̃u — io'e. \p Herodes João muxipanpan osunuy daomũnmũnap'a be yaokaap puxim. Herodes pe João ekawẽn co buje, yag̃uybabi'ũm'ũm osunuy. Inaka João ekawẽn co pin cĩcã osunuy. \p \v 21 G̃ebuje Herodes peta o'g̃ug̃ẽ jekapap kabia kay g̃ebum am. Peta bog̃ cĩcã o'g̃ug̃ẽ ip. Herodes ya'õbuyxiayũ o'tomuwã peta kay jebekitkiyũ. Sorarayũ kukukayũ dak o'tomuwã, Galiléia eipi beayũ dak―kariwawa ecug̃apap. Peta kabia bima Herodias o'e jewebe ma: \p — G̃asũ ma João oyaokaat — i. \p \v 22 Ibocewi Herodias it oõm peta mug̃ẽg̃ẽap'a be. Ayacat osunuy yaypan'isuat. O'jeda'i'in Herodes etabutpe, ceweju jekõnkõnayũ etabutpe dak. Da'i'iap co buje, icokcok o'e ip. Imẽnpuye: \p — Ajo-kay ẽn oxewi? — io'e Herodes yaypan'isuat pe. — Emukaypin cuy og̃ũm ewebe — io'e. — Ade obubut weipi be. Ipidaseat ma og̃ũm ewebe — io'e. \v 23 — Deus etabun õn e'em ewebe — io'e. — Soat emukaypin cuy og̃ũm ewebe — io'e. — Ipidase juy og̃ũm ewebe obubut. A'õ kay je'e ip webekitkiyũ — Herodes o'e. \p \v 24 Ixe yaypan'isuat o'jẽm. O'ju jexi kay. \p — Mamãi, ajo dak ojoojuy? — io'e jexi be. \p — “João Batista a juy eya'ukat. Eyaũm owebe,” i juy ece cebe — io'e ixi. \p \v 25 Herodes kay yaypan'isuat o'jepit ipi kukukat kay g̃ebuje bit. \p — João Batista a juy eyaũm owebe parato be — io'e ipi kukukat pe. — G̃axĩn ma juy eyaũm owebe — io'e jexi a'õbi. \p \v 26 Ipi kukukat Herodes ig̃uycũg̃ o'e. Ibu'u jĩjã ya'uk an osunuy. \p — Soat emukaypin cuy og̃ũm ewebe — i juk o'e yaypan'isuat pe jeweju jekõnkõnayũ etabutpe. Imẽnpuye isũsũn o'e jebureyũ buxim. “Oyaũm g̃u ewebe” i'eap puxim isũsũn o'e. \p \v 27 G̃ebuje o'jekawẽn sorara be. \p — João a juy eya'uk — io'e. — Eyadojot cuy owebe — io'e sorara be ipi kukukat. \p Sorara o'ju. João a o'ya'uk daomũnmũnap'a be. \v 28 O'yadujupit parato be. O'yaũm yaypan'isuat pe. Yaypan'isuat o'yadujowat jexi be. O'yaũm cebe. \p \v 29 João'ũm e'ũ ãm jekũyjo buje, ceweju oekuku'iayũ o'ju Herodes kay. João'ũm jebit o'tujowat ip. Jebabim o'jomõg̃ ip witabikũy be. \p \v 30 Ixe be juk o'g̃uju'iayũ o'jepit Jesus kay. Soat cuk o'e'e ip iat o'g̃uwẽn ip cebe, soat cuk o'g̃utaybitbitbin iap tak. \v 31 Ade jĩjã ajẽmjẽm ip o'e Jesus kay, ceweju etaybitbin'ukayũ dak. Cẽmcẽm tak o'e ip cexewi ip. Ixeyũ dak cekõn pa'ore o'e ade ip puye. \p Imẽnpuye Jesus o'jekawẽn ceweju ip. \p — Eydaobire jĩjã — io'e. — G̃a'a aju uk'a'ũmat kay jebodoy am. Wuyju acã aju — Jesus o'e cebe ip. \p — G̃a'a — io'e ip. \p \v 32 G̃ebuje o'ju ip uk'a'ũmat kay. Kobe dag̃ ip o'ju. Ixeyũ acã o'ju jebodoy am. \p \v 33 Ijẽm puje ip, ade kapurũg̃ tag̃ayũ Jesusyũ o'jojojo. \p — Jesus o'jẽm jeweju etaybitbinayũ eju — io'e ip jewewebe. — G̃a'a aju kapurũg̃ tag̃wi ixeyũ dopabe — io'e ip. \p Imẽnpuye o'jedau ip kapurũg̃ tag̃. O'jedau ip Jesusyũ dopabijuk am. Soat kaka dag̃wi o'ju ip. Jesus ajẽm'ũm awap ma oajẽm ip. \p \v 34 Kobe bewi jejẽm puje, Jesus ade jĩjã o'jojojo. Itabotaidabotbot o'e cekay ip. \p — Teyũku ovelhayũ buxim oxe―jekukat'ũmayũ buxim — Jesus o'e jewebe ma. \p Ade ma ip o'g̃utaybin. \p \v 35 Kaxi ipi tẽg̃ pima ceweju etaybitbinayũ o'ju Jesus kay. \p — Ijoce ya'ũmg̃u uk'a — io'e ip. — Ka'ũmg̃u wuyxan. Kuy katpuje jĩjã — io'e ip. \v 36 — Adeayũ juy eg̃uypit ag̃oka kay — io'e ip. — Eg̃uypit ip ikatẽg̃atka be jexat pu am — io'e ip. \p \v 37 — Eyju ma ixan epeg̃ũm cebe ip — Jesus o'e cebe ip. \p — Apẽntak pão'a oceyabu soat xat'am? — io'e ip. — Pão'a deim kuka o'e teibog̃ cĩcã. 200 dinheiro isurũg̃at kuka o'e―prata mug̃ẽg̃ẽ — io'e ip. \p (Pũg̃ dinheiro isurũg̃at prata mug̃ẽg̃ẽ pũg̃ kabia ekapikapteim osunuy). \p \v 38 — Pebũrũ'a eyju pão'a kug̃? Epeju buk eyetaybit am — Jesus o'e. \p O'ju ip jetaybit am. Itaybit puje ip o'jepit. \p — 5 be pão'a kug̃ oceju, xepxep axima kug̃ tak — io'e ip Jesus pe. \p \v 39 — Epe'e juy adeayũ be “Epabik cuy tip kireat ceje,” i — Jesus o'e. \p \v 40 Soat ip awerom oabikbik. Ade jĩjã osodop ip. Pũg̃ eawero 50 be wuyjuyũ osodop ip. Wara'at eawero 100 be osodop ip. Wara'at eawero 50 be osodop ip. Wara'at eawero 100 be osodop ip. Ade jĩjã osodop ip. 5000 ag̃okatkat osodop ip―pão'a omayũ. Ixeyũ tayxiyũ dak ya'om, ipotpoyũ dak, taxityũ dak. \p \v 41-44 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn jebay eju―Deus eju. Pão'a o'yabu. Axima dak o'jat xepxep. Ixe dak o'jeapũn kabi kay. O'jekawẽn Deus eju. \p — Bay, ẽn xipat — io'e. — Pão'a eyaũm ocexat'am — Jesus o'e Deus pe. \p Pão'a o'yadakat. \p — Juku pão'a — io'e jeweju etaybitbinayũ be. \p Cinco be pão'a o'yadop. Imẽnpit Jesus o'yamu'acog̃. Ya'ade jĩjã o'e. Ceweju etaybitbinayũ o'yaũm adeayũ be. Xepxep axima osodop. Jesus pit axima o'g̃u'acog̃. Imẽnpuye ade jĩjã o'e. Axima dak o'g̃ũm jeweju etaybitbinayũ be. O'g̃ũm ip adeayũ be. Soat ip o'jo'o'o―5000 beayũ―ag̃okatkayũ. Soat ip ibeg̃beg̃ o'e, Jesus o'g̃u'acog̃ puye. \p Ibocewi ceweju etaybitbinayũ cepoyat o'jat. Ico be ip o'g̃uõm. 12 be o'g̃unopapũn ip cepoyan―pão'a epoyat'am, axima epoyan tak. \p \v 45 G̃ebujeap tomukadi: \p — Epeõm cuy kobe be — Jesus o'e jeweju etaybitbinayũ be. — Wĩnãbu epeju owap. Betsaida ka kay juy epeju — io'e. \p Jesus “Eyduk'a be juy epeyepit,” i'e'em pima adeayũ be, ceweju etaybitbinayũ o'ju wĩnãbu. \p \v 46 Tuk'a be adeayũ muju buje, Jesus o'ju co'a kay jekawẽn ãm Deus eju. \p \v 47 Kabiok pima Jesus jag̃epũg̃ ma o'e kapurũg̃ pe. Imẽnpit kobe dag̃ayũ iodi bicũg̃ pe o'e ip―ceweju etaybitbinayũ. \v 48 Jesus ip o'jojojo―kobe dag̃ayũ―tibicũg̃ peayũ. Pipim jekoykoy o'e ip kabido o'subidoajẽm topabe buye. \p O'ju cekay ip kabiakabia'i bima―kaxi jẽm awap ma. Kuyg̃u o'ju tibicũg̃ peayũ kay. O'kop co'a dag̃wi. Idibi adopa dag̃ xĩg̃xĩg̃ o'ju. Cekay ip o'ju. \v 49 Jesus o'jojojo ip idibi adopa dag̃ xĩg̃xĩg̃ pima. Tũybe ite axik iãn o'e ip. Jesus co buje soat ip o'jewãwã jeparara pibun. \v 50 Iparara jĩjã ip o'e. \p — Eya'õcam cuy epesop! Eypararam g̃u juy! Õn ã! — Jesus o'e. \p \v 51 Ibocewi Jesus oõm kobe be ceweju ip. Kabido o'subido'ũm g̃ebuje bit. Dao ma o'tipon. Imẽnpuye o'jekuy ip. Yag̃uybabi'ũm o'e ip. O'jojojo g̃u buk ip imẽg̃at. \v 52 Ixe kabido o'subidomupon iap o'jojojo ip. Inaka teku Deus a'õbacaap kug̃ jekukum iap kay itabut g̃u ip. Pão'a o'yamu'acog̃ iap o'jojojo ip. Inaka: \p — Ka'ũma ma ite jo'i ya'õbuyxi — i'ũmg̃u o'e ip. \m Itabut g̃u o'e ip cekay. \p \v 53 Iodi mudek puje ip, Jesusyũ oajẽm Genesaré eipi be. O'jemũg̃ ip ebikopap pe. Kobe ip o'g̃ukirik ka'oririt pe. \p \v 54 Kobe bewi ijẽm isum ma ip itaybit o'e teyũku Jesusyũ iam ibo ka watwat. \v 55 Daudaum o'ju ip uk'a'a dag̃ iwãtaxipipiayũ dakoykoy. O'tujowat ip Jesus kay. Dobaptup ceje o'tujowat ip. Iwãtaxipipiayũ o'tujowat ip adeayũ o'e “Jesus omuyku ijoce” iap pe. \v 56 Ag̃oka dag̃ Jesus oeku, ikabog̃atka dag̃ tak, biopak kukukayũ ka dag̃ tak. Yajẽm puje jebureyũ iwãtaxipipiayũ o'jomõg̃ je'aweroroap pe. \p — Ãg̃ esay ukpi oceg̃ucay — io'e ip Jesus pe. Soat ip o'je'ada o'g̃ucay'iayũ. Soat iwãtaxipipiayũ xipat o'e. \c 7 \p \v 1 Fariseuyũ o'je'awero ip Jesus kay, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak―Jerusalém ka bewiayũ. \v 2-4 Aypapayũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃ jekuku'uk osodop ip Fariseuyũ, soat warara'acayũ Judeuyũ dak. Jebu'isu bima dak ip jebuwuywuy'uk ma osodop. Tũybe ade em wuybuwuy'ũm pima wuykẽrẽ Deus xe iãn o'e ip. Imẽnpuye ade em jebuwuy'ũm pima, o'jekõn g̃u ip. Tarekrek pupuap pewi jepit puje, o'jekõn g̃u ip ade em jebuwuy'ũm pima. Ade ma ajojoyũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃ jekuku'uk osodop ip―kuyjeayũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃. Imẽnpuxim soat em ma kopo'abi wuywuy'uk ip osodop, kamuti'abi wuywuy'uk tak ip osodop, kajarão'abi wuywuy'uk tak ip osodop. Jesus eju etaybitbinayũ bit ade em'ũma o'jewebuwuy jekõn pima―pũg̃ em ã. Fariseuyũ iboap o'jojojo. \p \v 5 G̃ebuje Fariseuyũ o'jekawẽn Jesus eju, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak. \p — Eweju etaybitbinayũ wuyajojoyũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃ g̃u jekukum — io'e ip cebe. — Cedag̃ g̃u ip jekukum. Ade em'ũma jewebuwuywuy'uk ip jekõn ãn — io'e ip imuymuy ip. \p \v 6 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn ceweju ip. Ixeyũ o'g̃ukorẽm. \p — Kuyje ma juk Isaías emuwẽn icẽmãn — io'e. — Imẽn o'e jemudupmubararaktup pe: \p Deus e'em: \mi “Deus kay oceju” i napa ma e'em iteyũ wuyjuyũ, i. Imẽnpit okay g̃u ip, i'e'em Deus, i juk o'e Isaías — io'e Jesus. \v 7 “Ẽn xipat,” i te'e ma e'em ip owebe, i. Imẽnpit xipat g̃u õn ip cexe, io'e Deus, io'e Isaías. “Deus ekawẽn eymutaybitbin oceju bit,” i napa ma e'em ip. Imẽnpit wuyjuyũ ekawẽn acã adeayũ mutaybitbin ip, i'e'em Deus, i juk o'e Isaías — io'e Jesus. \m \v 8 — Eyju Deus ekawẽn iwatiwan aypapayũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃ eyeku am — io'e Jesus Fariseuyũ be, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ be dak. \v 9 — Deus ekawẽn kay g̃u eyju―aypapayũ'ũm'ũm ekawẽn kay acã! Jewexe eyetaybit cĩcã! — io'e. \v 10-13 — Moisés o'e kuyje: \mi Xipan cuy eyebay epejukuk, eyxi dak, i. \p Waram o'e g̃uto: \mi Jebay muymuy'ukat cuy epeyaoka―jexi muymuy'ukat tak, i. \m Imẽn Moisés o'e — io'e. — Imẽn eyju warara'acayũ muwa'ũm'ũm cebay buywat am, ixi buywat am tak. “ ‘Dinheiro kuka adi og̃ũm eywebe eybuywat am,’ i juy epe'e eyebay be,” i eyju bit e'em warara'acat mukũyjojom — io'e Jesus. “ ‘Imẽnpit ibo edinheiro og̃ũm cuy Deus pe,’ i juy epe'e eyebay be,” i'e'em eyju bit warara'acat mukũyjojom — io'e Jesus. — “ ‘G̃asũ iba'ore owebe eybuywat am,’ i juy epe'e cebe ip,” i eyju e'em imukũyjojom ip — io'e Jesus. — Imẽn eyju Deus ekawẽn kay g̃u. Deus ekawẽn g̃u warara'acayũ mutaybitbin eyju―eyekawẽn acã. Deus ekawẽn tag̃ g̃u eyju jekukum―eyekawẽn tag̃ acã. Soan eyju e'em cedag̃'ũmãn — Jesus o'e Fariseuyũ be. \p \v 14 G̃ebuje Jesus waram adeayũ o'tomuwã jewekay. \p — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy apẽn õn em iap kay — io'e cebe ip. — Eyetaybin cuy epesop! — io'e. \v 15 — Wuywebe iõmõmap g̃u wuymukẽrẽrẽrẽn―wuybinũn peat acã! — io'e. \v 16 — Wekawẽn eyetaybit pin pima, xipan cuy eya'õpicũg̃cũg̃! — io'e. \p \v 17 Jesus o'jẽm adeayũ xewi. \p G̃ebuje oõm uk'a be jeweju etaybitbinayũ eju. O'jekawẽn ip ceweju―Jesus eju. \p — “Wuywebe iõmõmap g̃u wuymukẽrẽrẽrẽn―wuybinũn peat acã,” i kuy ece adeayũ be — io'e ip. — Iba'arẽm ekawẽn ocexe — io'e ip. \p \v 18-19 — Eyju dak eyetaybit g̃u du wekawẽn? io'e. — Adeayũ-buxim wekawẽn pa'arẽm tu eyxe? — Jesus o'e. — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay. Eyxat õmõm eybinũn pe g̃u―eydada be acã! G̃uyjom cẽmcẽm g̃u to eywebewi — io'e. — Imẽneju eyxat g̃u eymukẽrẽrẽrẽn — io'e. \m Jesus iboam i'e buje “Soat i'opi g̃u wuywebe” iam imutaybin ojuy ip o'e. \p \v 20 — Ixat g̃u ijodiacat mukẽrẽrẽrẽn — io'e. — Ijodiacat ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ soat em ikẽrẽat kay g̃ebum puye — io'e. \v 21 — Soat em ijodiat g̃ebum ikẽrẽat kay. Imẽnpuye soat em ikẽrẽat kay jewag̃uydadam ip: aoyũ kaykay dak ip, warara'acat pubut tujupa'um'um tak ip; warara'acat aokakam tak ip, \v 22 warara'acat tayxi kaykay dak ip; itabikuku dak ip warara'acat pubut kay; ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ tak ip; napapa'uk tak ip; warara'acat mug̃uykuku ojuy dak ip; cekawẽnkẽrẽ dak ip; itabutkarey dak ip; warara'acat awẽg̃tatam tak ip; yobog̃an pin tak ip; yag̃uyba'arẽm tak ip — io'e Jesus. \v 23 — Ijodiacat ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ jexat o'om puye g̃u―soat em ikẽrẽat kay g̃ebum puye acã — Jesus o'e. \m Imẽn Jesus jewejuayũ o'g̃utaybitbin \p \v 24 Ibocewi Jesus o'ju Tiro ka kay, ig̃o ka tẽg̃atka kay dak. Oõm uk'a be jenuy ãm. Ibu'u osunuy warara'acat pe itaybit am Jesus omuy ijoce iam. Imẽnpit cemunẽm pa'ore osunuy. \p \v 25 G̃ebuje Jesus uk'a be omuy iam o'jekũyjo ayacat. Ixe ayacat it axik kug̃ osunuy jewebe―ayacat'it'it. Je'it mu'adaap ojuy o'ju Jesus kay. O'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ cewap. \v 26 Grego a'õm kawẽnwẽn'ukat osunuy ayacat. Judeu g̃u osunuy. Sirofenícia eipi bewiat osunuy. \p — O'it axik kug̃ — io'e. — Eg̃ujẽm cuy cebewi — io'e Jesus pe. \p \v 27 — Ap! — io'e. — Judeu g̃u ẽn — io'e. — Koap puk õn webekitkit puywan―Judeuyũ buywan. G̃uyjom acã Judeu'ũmayũ osubuywan — io'e. — Cedag̃ g̃u wuywebe webekitkit xat pum iũm ãm akurice be. Icẽm g̃u du? — io'e Jesus ibuyxijojom. \p \v 28 — Icẽmãn ẽn e'em, Kariwa — ayacat o'e. — Imẽnpit akuriceyũ bekitkit pi nõmnõm acap wiwim mesa diotpe — io'e. — Õn tak ewebe obuywacap wiwim akurice be ibi nõmnõm acap wiwiap puxim — io'e ayacat. \p \v 29 — Icẽmãn ẽn e'em — io'e. — Imẽnpuye juy ecepit eduk'a kay — io'e. — Axik kuy og̃ujẽm e'it pewi — io'e. \p \v 30 O'jepit je'it kay. Je'it o'tobuxik po'i jexexecap pe. Axik kuy o'jẽm cebewi. Xipat o'e. \p \v 31 G̃ebuje Jesus o'jẽm Tiro ka tẽg̃atka bewi. Jepitpin pima o'kap Sidom ka dag̃, 10 beatka dag̃ tak. O'ju iodi kay Galiléia eipi beati kay. \p \v 32 G̃ebuje ibureyũ ya'õpi'ũmat o'tujowat Jesus kay. Ya'õpi'ũmat ya'õbabi'ũm tak osunuy. \p — Ebu juy esubumõg̃ ya'õpi'ũmat pe imu'ada am — io'e ip Jesus pe. \p \v 33 G̃ebuje Jesus ya'õpi'ũmat o'tujowat adeayũ parakpewi. Jag̃epũg̃ ma o'tujowat. O'jewebumuy ya'õpi'ũmat a'õpi be. O'jexi. Jebidim ya'õpi'ũmat kõ o'sukõmucay. \v 34 Kabi kay jeapũnapũn pima, o'jepidowat. \p — Efatá! — Jesus ja'õm o'e cebe. \p (Efatá “a'õpi juy ja'õpietok” iape). \v 35 Ya'õpi'ũmat o'jea'õpietok g̃ebuje. O'jekõewut tak. Xipan o'e jekũyjojom. Xipan o'e kawẽnwẽn tak. Jesus o'jepit adeayũ kay ya'õpi'ũm tũĩbit eju. \p \v 36 — Jesus ya'õpi'ũmat a'õpi o'ya'õpimutok iap awẽg̃ epeguwẽn g̃u warara'acayũ be — io'e Jesus adeayũ be. \p Imẽnpit big̃ ma ip o'g̃uwẽnuwẽn yawẽg̃. \p \v 37 Yawẽg̃ coco'ukayũ itabẽg̃bẽg̃ o'e ip ijojom. \p — Xipan acã xeku e'em — io'e ip jewewebe. — Ixe a'õbi ya'õpi'ũm tũibiyũ jekũyjojom o'e g̃asũ bit. Ixe a'õbi ya'õkẽrẽ tũibiyũ xipan kawẽnwẽn o'e g̃asũ bit — io'e ip. \c 8 \p \v 1 G̃uyjom g̃uto adeayũ oajẽm Jesus kay. Ebapũg̃ kabiabun ixeyũ mutaybitbin osunuy Jesus. Ixat ip oi'ũm. Jesus jeweju etaybitbinayũ o'tomuwã jewekay. \p \v 2 — Wetabotaidabotbot iteyũ kay — io'e. — Xepxep xet oweju ip jekukum. G̃asũ bit ixat'ũmg̃u ip o'e — io'e. \v 3 — Jeduk'a kay ip imuypit puje, e dag̃ ma kuka juk ip o'tao'ũm'ũm repibun — io'e. — Pũg̃pũg̃ wũywi oajẽmjẽm — Jesus o'e jeweju etaybitbinayũ be. \p \v 4 — Apẽn iteyũ xan acejat? Ka'ũmg̃u ijoce — io'e ip Jesus pe. \p \v 5 — Pebũrũ'a eyju pão'a kug̃? — Jesus o'e. \p — 7 be ma — io'e ip. \p \v 6 — Epabik cuy ipi ju — Jesus o'e adeayũ be―jexat kug̃'ũmayũ be o'e. \p G̃ebuje Jesus ixan o'jat. 7 be o'yabu pão'a. \p — Bay, ẽn xipat — io'e. — Eyaũm ocexat'am pão'a — Jesus o'e Deus pe. \p Pão'a o'yadakat. O'yamu'acog̃ cĩcã. Ya'ade jĩjã o'e. \p — Juku. Epeyaũm cuy adeayũ be — io'e Jesus jeweju etaybitbinayũ be. \m Yaũmũm o'e cebe ip ixeyũ be yamu'ẽ'ẽ ãm adeayũ be. O'yamu'ẽ'ẽ ip cebe ip. \v 7 Axima kug̃ o'e ip pũg̃pũg̃ ma. \p — Bay, ẽn xipat — io'e. — Axima eg̃ũm ocewebe — Jesus o'e Deus pe. \p — Judaku — io'e. — Epeg̃ũm cuy adeayũ be — io'e jeweju etaybitbinayũ be. \m O'yamu'ẽ'ẽ ip adeayũ be. \p \v 8 G̃ebuje soat ip o'jo'o'o adeayũ. Ibeg̃beg̃ o'e ip Jesus pão'a o'yamu'acog̃ puye. Ceweju etaybitbinayũ cepoyat o'jat ip. Axima epoyat o'jat ip, pão'a epoyat'a dak. 7 be o'yamunopapũn ip cepoyan yoba'a. \v 9 Ade jĩjã wuyjuyũ o'jo'o'o. Ebadipdip mil o'jo'o'o. \p G̃ebuje Jesus adeayũ o'g̃uypit ip tuk'a kay. \v 10 Ixe oõm kobe be jeweju etaybitbinayũ eju. O'ju ip Dalmanuta eipi be. \p \v 11 Fariseuyũ o'ju Jesus kay. Jesus buyxijo ojuy ip o'ju. \p — Ocewebe i'e ba'oreat cuy eg̃ubapuk ocewebe — io'e ip. — Iboap co buje, acetabun ẽn Deus xewiat iap kay — io'e ip cebe. \p \v 12 Imẽn o'e ip Jesus buyxijoap ojuy. Jesus ig̃uycũg̃ o'e jekay itabut am ibu'u ip puye. \p — Ap! — io'e cebe ip. — Eyju e'em “Ocewebe i'e ba'oreat cuy eg̃ubapuk ocewebe,” i — io'e. — Imẽnpit eybu'u'u eyetabut am okay. Imẽnpuye eywebe i'e ba'oreat og̃ubapuk g̃u eywebe — io'e. \p \v 13 Ibocewi Jesus Fariseuyũ o'suiwat. Oõm kobe be. O'ju wĩnãbu jeweju etaybitbinayũ eju. \v 14 Pũg̃'a ma pão'a kug̃ o'e ip kobe be. O'yag̃uyba'ũm ip wara'at'a dujowat am jexat'am. \v 15 Jesus o'jekawẽn ceweju ip. \p — Fariseuyũ epão'a muyuhuhuaptõm kay g̃u juy epesop, Herodes ebekitkit epão'a muyuhuhuaptõm kay g̃u dak — Jesus o'e. \p \v 16 — Apẽnpuye dak ixe kawẽnwẽn oceweju pão'a muyuhuhuaptõm? — io'e ip jewewebe. — Imẽn kawẽnwẽn oceweju pão'a kug̃'ũm puye wuyju — io'e ip. \p \v 17 Jesus itaybit o'e apẽn ip o'jekawẽn jewewebe iam. Imẽnpit pão'a muyuhuhuaptõm i'e buje, Fariseuyũ emumutaybitbinap i'e ojuy osunuy. \p — “Pão'a kug̃ g̃u wuyju,” i'ũmg̃u juy epe'e! — io'e. — Wekawẽn pa'arẽm tu eyxe? Eyetaybit g̃u du? — io'e. \v 18 — Eyetaybit g̃u eyetate ma'g̃u. Jekũyjojom g̃u eyju, eya'õpiehe ma'g̃u — io'e. — Eyag̃uyba'ũm wa'õbacaam ma pão'a oyamu'acog̃ iap kay — io'e. \v 19 — Pão'a oyaũm 5000 beayũ xat'am iap kay g̃ebum g̃u du eyju? Pebũrũ'a yoba'a epeyamunopapũnpũn yaepoyan? — io'e cebe ip. \p — 12 beat'a yoba'a — io'e ip. \p \v 20 — G̃ebum g̃u du eyju 7 be pão'a oyaũm 4000 beayũ xat'am iap kay? — io'e. — Pebũrũ ico epeg̃unopapũnpũn yaepoyan? — io'e. \p — 7 be ico — io'e ip. \p \v 21 — Eyetaybit g̃u du ka'ũmãn ma iba'ore owebe iam? — io'e Jesus. \p \v 22 Jesus oajẽm Betsaida ka be jeweju etaybitbinayũ eju. Ig̃o ka watwat ag̃okatkat o'tujowat Jesus kay―ita'ũmat. \p — Ita'ũmat cuy eg̃ucay imu'ada am — io'e ip Jesus pe. \p \v 23 G̃ebuje Jesus ita'ũmat o'subaixik. O'tujowat ag̃oka bewi. Jebidi o'timõg̃ ita'ũmat eta be. Jebu o'subumõg̃ cebe. \p — Ijojom tu ẽn? — io'e. \p \v 24 Ita'ũmat o'jeak. \p — Ag̃okatkayũ jojom õn — io'e. — Imẽnpit awaydip co'i ip cũg̃cũg̃ oxe — io'e. \p \v 25 Jesus jebu o'subumõg̃ ma'g̃uto ita be xipan g̃u ijojom puye. Kabia o'e ijojom g̃ebuje bit. Xipan o'e ijojom. \p \v 26 G̃ebuje Jesus ita'ũm tũibit o'g̃uypit tuk'a kay. \p — Ecepit cuy eduk'a be — io'e. — Eju g̃u juy ikabog̃atka kay — io'e. \p \v 27 G̃ebuje Jesus o'ju jeweju etaybitbinayũ eju. O'ju ip ag̃oka kay ika'ĩcatka kay. Cesaréia eipi dag̃ o'kap ip―Filipe eipi dag̃. E dag̃ pima ip o'jekawẽn ceweju ip. \p — Abu xe'e õn wuyjuyũ xe? — Jesus o'e cebe ip. \p \v 28 — “Teku waram g̃uto o'jetait'iat,” i'e'em ip soat wuyjuyũ — io'e ip. — “Teku João Batista―waram g̃uto o'jetait'iat,” i pũg̃pũg̃pũg̃ e'em — io'e ip. — “Teku Elias―waram g̃uto o'jetait'iat,” i'e'em warara'acayũ — io'e ip. — “Teku kuyjeat―Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat―waram g̃uto o'jetait'iat,” i'e'em warara'acayũ — io'e ip. \p \v 29 — Abu õn eyxe bit? — io'e. \p — Ẽn Cristo―Deus emunaẽ ẽn — Pedro o'e. \p \v 30 — Omuwẽn g̃u juy epe'e — io'e Jesus. — Adeayũ be: “Teku Deus emunaẽ,” i g̃u juy epe'e cebe ip — io'e. \p \v 31 Jesus jaokaap o'g̃uwẽn jeweju etaybitbinayũ be. \p — Soat wag̃o õn — io'e. — Ipiatpi'ajom cĩcã õn — io'e. — Judeuyũ kukukayũ okay'ũm cĩcã je'e, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak, Judeuyũ epaĩyũ kukukayũ dak — io'e. — Oaokaat ip. Xepxep xet kap puje waram ocetait — io'e Jesus. \p \v 32 Cekawẽnbapuk cĩcã o'e cebe ip. \p G̃ebuje Pedro Jesus o'tujowat warara'acayũ xewi. \p — “Oaokaat ip,” i'ũmg̃u juy ece! — io'e Jesus pe. \p \v 33 Jesus o'jekorepẽn. Warara'acayũ jojom pima, jeweju etaybitbinayũ jojom pima dak, Pedro o'g̃ukorẽm. \p — Mũg̃ ece! — io'e. — Satanás ekawẽn puxim ẽn kawẽnwẽn. Satanás tak ibu'u owebe we'ũ ãm adeayũ beam! Deus ag̃uy dag̃ g̃u ẽn jewag̃uyg̃uy―Satanás ag̃uy dag̃ acã — io'e. \p \v 34 G̃ebuje Jesus adeayũ o'tomuwã jewekay, jeweju etaybitbinayũ dak. O'jekawẽn ceweju ip. \p — Oweju jeku pin pima, eywekay ma eyag̃uyba'ũm cuy; eybu'um g̃u dak cuy je'ũ ãm owebeam; wa'õ dag̃ tak cuy epeku — io'e. \v 35 — Eybu'u je'ũ ãm owebeam pima, epe'ũ'ũ. Owebeam ey'ũ buje bit, soat em eyetait epesop kabi be eye'ũap tomukadi, kawẽn idipat muwẽn ãm eye'ũ buje dak — io'e. \v 36 — Ajo-kug̃ tak epesop soat tarekrek kug̃ ipi dag̃at kug̃, eybiõg̃buk ipiatpi'ajojoap pe imẽnpit? Ka'ũma kug̃ ma! — io'e. \v 37 — Tei'ũmg̃u soat em Deus xe wuydopapteim. \v 38 G̃asũacat ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃. Deus kay jetabucap o'jepere ip. Okay'ũm cĩcã ip. Wa'õ kay g̃u dak. Soat wag̃o õn. “Jesus ebekitkiyũ g̃u oceju bit,” i'e'em ip. Wepit puje õn tak “Webekitkiyũ g̃u eyju,” i oce'e cebe ip. Ocepit ma. Idip cĩcã je'e wepicap. Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ eju ocepit―idip cĩcãayũ eju — io'e. \c 9 \m \v 1 — Deus soat kukukan pima ka'ũma ma ixe jo'ian je'e ya'õbacaan. Ixe xe ma epesop ixe soat kukukan pima. Ijo'ũm puje epe'ũ'ũ g̃u pũg̃pũg̃ ey'in — io'e Jesus. \p \v 2 5 xet kap puje Jesus Pedro o'tujowat jeweju, João dak, Tiago dak. O'ju ip co'a kay―yaumat'a kay. Oajẽm ip. O'jeu ip. \p G̃ebuje Jesus o'jewemuwarurun itabun ip. \v 3 Cesay isopsep cĩcã o'e. Irut cĩcã o'e. Iba'ore wuywebe say murun am cesay rucap co'iam. \p \v 4 G̃ebuje aypapayũ'ũm'ũm o'jebapuk iboce. Kabi kadiwi o'jebapuk ip. Moisés o'jebapuk, Elias dak. \v 5 Kawẽnwẽn osodop ip Jesus eju. Pedro o'jekawẽn Jesus eju. \p — Ocemutaybitbin'ukat, xipat wuyju ijoceam — io'e Pedro. — Ebapũg̃ xijap cuy ocejomõg̃―pũg̃ edopam, wara'at Moisés dopam, wara'at Elias dopam — io'e. \p \v 6 Itaybit g̃u o'e jede am jeparara pibun. Pedro bureyũ dak iparara ip o'e. \v 7 Kabikerereat o'jebapuk. O'g̃uba'arẽm ip Jesusyũ. \p G̃ebuje Deus o'jekawẽn kabikerereat pewi. \p — Teku okpot — io'e. — Ikukpin cĩcã oxe. Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop ya'õ kay — io'e. \p \v 8 Ceweju etaybitbinayũ jeakag̃ pima, xepxepayũ o'jeu ma'g̃uto―kabi kadiwi oajẽm'iayũ. Wara'acat g̃u o'jojojo ip―Jesus acã. \p \v 9 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn jeweju etaybitbinayũ eju. Co'a dag̃wi kopkom pima o'jekawẽn ceweju ip. \p — G̃asũ g̃u juy epejojojoiap epeg̃uwẽn adeayũ be — io'e. — Soat wag̃o õn — io'e. — We'ũ buje waram ocetait. Waram wetait puje acã juy epeg̃uwẽn epejojojoiap — io'e. \p \v 10 Imẽneju kũyjobit osodop ip Jesus a'õ kay. O'jojojoiap o'g̃uwẽn g̃u ip warara'acat pe. Imẽnpit jeweweju ma ip o'jekawẽn. \p — Apẽnpuye ixe o'e “Waram g̃uto ocetait,” i? — io'e ip jewewebe ma. \p \v 11 — Apẽnpuye Moisés ekawẽn ocemutaybitbin'ukayũ e'em “Elias koam omuyku,” i? — io'e ip Jesus pe. \p \v 12 — Icẽmãn õn e'em eywebe — Jesus o'e. — Elias co'iat koam omuyku adeayũ muisun ãm. Adeayũ ag̃uymuwarurun je'e itabut am ip Deus kay — io'e. — Kuyje omuwẽg̃aptup ip o'tupmubararak. Imẽn e'em ibodup: \mi Ite ipiat supi'ajo jĩjã, i. Warẽmtag̃ ma ip ixe jukuk, i. Itakoma jĩjã je'e ip cekay, i'e'em ibodup — io'e Jesus. \m \v 13 — Icẽmãn õn e'em eywebe. Elias co'iat kuy oajẽm. Warẽmtag̃ ma ip o'jukuk. Ikẽrẽm cĩcã ip o'jukuk — io'e Jesus. — O'g̃udadaibotbon cĩcã ip. Kuyjeatup ekawẽn tag̃ ikẽrẽm ip o'jukuk — io'e. \p \v 14 Warara'acayũ kay, jeweju etaybitbinayũ kay yajẽm puje, ade jĩjã wuyjuyũ o'jojojo yakokoreren ip. Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ Jesus eju etaybitbinayũ a'õxikxig̃ o'e ya'õberen. \p \v 15 Jesus co buje adeayũ itabẽg̃bẽg̃ o'e ip ijojom. O'jedau ip cekay―Jesus kay. \p — Ajẽm tu? — io'e ip Jesus pe. \p \v 16 — Oajẽm — io'e Jesus. — Apẽnpuye eyju oweju etaybitbinayũ a'õxikxig̃? — io'e. \p \v 17 — Ocemutaybitbin'ukat, axik opop okpot pe — io'e pũg̃. — Ixe axik okpot a'õmu'ũmu'ũm, ya'õpimu'ũmu'ũm tak. \v 18 Axik pe ixe bu buje, okpot muy'at'an. Ibidopabok cẽmcẽm ibi bewi dak, jenũyekũnũykũnũy dak, ibaca'ũm e'em tak — io'e cebay. — Imẽnpuye okpot otojot ekay. Ajẽm awap “Axik cuy epeg̃ujẽm okpot pewi,” i juk oce eweju etaybitbinayũ be. Imẽnpit iba'ore o'e cebe ip imujẽm ãm — io'e Jesus pe. \p \v 19 — Eyetabut g̃u Deus kay — io'e adeayũ be. — Pug̃ũn og̃uy eyxe? Ade koato eyxe og̃uy bima dak, kuka eyetabut'ũm ma epesop okay — io'e. — Yaypan'isuat cuy epetojot okay — io'e Jesus cebe ip. \p \v 20 Imẽnpuye yaypan'isuat o'tujowat ip. \p Jesus co buje, axik yaypan'isuat o'g̃ukutukutu jĩjã. Ipi ju o'at. O'jejorojoro dak ipi ju. Ibidopabok o'jẽm ibi bewi. \p \v 21 — Puju ku ite ekpot o'e imên? — io'e Jesus cebay be. \p \v 22 — Bekin pin ma — io'e. — Ade em imuy'at'an daxa be. Imu'akõmkõm idibi be imuy'ũap ojuy. Etabotaidabotbon cuy eg̃uy ocekay — io'e. — Ocebuywan cuy ece ewebe i'e but pima — io'e. \p \v 23 — “I'e but ewebe bima,” i'ũmg̃u juy ece! Okay etabut pima etaybit ece'e soat i'e but owebe iam — io'e Jesus. \p \v 24 — Wetabut cĩcã g̃u — io'e cebay. — Wetabutsũ ma. Obuywan cuy ece wetabut cĩcã am — io'e ya'õberen g̃ebuje bit. \p \v 25 Adeayũ o'jedau cekay ijo am. Ixeyũ jo buje, Jesus axik o'g̃ukorẽm. \p — Ejẽm cuy cebewi — io'e wuyjuyũ a'õmu'ũmu'ũm'ukat pe, ya'õpimu'ũmu'ũm'ukat pe. — Waram pit eõm g̃u juy cebe — io'e. \p \v 26 G̃ebuje axik o'jewãwãwã ya'õberen. Ixe dak yaypan'isuat o'g̃ukutukutu jĩjã. O'jẽm cebewi. Yaypan'isuat ce'ũat puxim o'e. Imẽnpuye: \p — Oe'ũ teku — io'e adeayũ. \m Tũybe ce'ũ iãn o'e ip. \p \v 27 Imẽnpit Jesus yaypan'isuat o'subaixik. O'g̃u'ag̃obucẽg̃. Yaypan'isuat o'ãy. Xipat o'e. \p \v 28 Ukã be Jesus õm puje, ceweju etaybitbinayũ o'jekawẽn ceweju. \p — Apẽnpuye ocewebe axik mujẽm pa'ore o'e? — io'e ip. \p \v 29 — Soat em ma Deus eju kawẽnwẽn'uk'ũm pima, iba'ore wuywebe ite buximat mujẽm ãm — Jesus o'e. \p \v 30-31 Jesus waram g̃uto je'ũap o'g̃uwẽn je'ũm awap. Jesus Galiléia eipi dag̃ oeku jeweju etaybitbinayũ eju. Imutaybin ojuy ip oeku. Imẽnpuye ibu'u o'e warara'acayũ be itaybit am poce omuy iam. \p — Soat wag̃o õn — io'e. — Oũm ip okay itakomaayũ be — io'e Jesus. — Oaokam ip. Xepxep xet kap puje bit, waram ocetait — io'e Jesus. \m \v 32 Imẽn imutaybin ojuy o'e. Imẽnpit pẽg̃ape ite o'e iam itaybit g̃u o'e ip. Ade em cuk adi o'e'e cebe: — Ekawẽn pa'arẽm ocexe — i. Imẽnpuye ibisũsũn o'e ip “Pẽg̃ape ẽn e'em” i'e am cebe. \p \v 33-34 Ibocewi Jesus o'ju Cafarnaum ka be jeweju etaybitbinayũ eju. \p E dag̃ pima jewa'õxikxig̃ ip. \p — Õn ma warara'acat podi ma wa'õbuyxiat! — io'e ip soat. \p Oexexe ip Cafarnaum ka be. \p G̃ebuje Jesus o'jekawẽn ceweju ip. Ukã be bima o'jekawẽn ceweju ip. \p — Apẽn cuk epe'e eyewewebe e dag̃ pima? — io'e. \p O'jede g̃u ip, e dag̃ pima “Õn ma warara'acat podi ma wa'õbuyxiat,” i juk o'e ip puye. O'jewemusũsũn ip jede am. \p \v 35 Jesus oabik. \p — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy — io'e. — Yobog̃an pin pima, yopican cuy epesop. Soat puywatwan tak cuy epesop — io'e Jesus. \p \v 36 Ixe dak bekicat o'subuixik. O'tujuajẽm cepidase ip. O'yakobot. O'jekawẽn ma'g̃uto jeweju etaybitbinayũ eju. \p \v 37 — Bekitkit xipan cuy epejukuk, eyju webekitkit puye — io'e. — Xipan bekitkit kug̃ pima, xipan okug̃ tak epesop. Xipan okug̃ pima, xipan omudocat kug̃ tak epesop — io'e Jesus. \p \v 38 G̃ebuje João o'jekawẽn Jesus eju. \p — Kariwa — io'e. — Ag̃okatkat cuk ocejojojo — io'e. — Ibiõg̃buk kẽrẽat mujẽmujẽm o'e ijodiacayũ bewi “Jesus a'õbi õn jemujẽm,” i'e'em — io'e. — “Imẽnmẽn g̃u bit,” i juk oce cebe, ixe wuyweju jekuku'uk'ũm puye — io'e. \m \v 39 Imẽnpit Jesus o'jede: \p — “Imẽnmẽn g̃u bit,” i'ũmg̃u juy epe'e cebe — io'e. — Wa'õbi wuywebe i'e ba'oreat mubapukpug̃ pima, dao g̃u kuka omuy — io'e. \v 40 — Wuykay itakoma'ũmat wuykadiat — io'e. \v 41 — Icẽmãn õn e'em eywebe. Wara'acat idibi tiũm eywebe tikõn ãm eyju Cristo ebekitkit puye. Deus tak xipacat je'g̃ũm cebe — io'e. \p \v 42 — Bekicat mubu'un puje okay itabut am, ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ eyju, okay itabucat mubu'un puje. Imubu'un puje, Deus cuy ipiat supi'ajoat eykay. Imẽn ey'e awap, xipat kuka juk o'e wita'a yabog̃at'a mukirik am eyag̃obu eju idibi be eymuakõm. Imubu'un'ũm piam Deus kuka juk ipiat o'supi'ajoat g̃u eywebe — io'e. \v 43 — Eybum ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ pima, epeyewebudakat cuy — io'e. — Xipat kuka o'e eyõm ãm kabi be pũg̃pu bima dak. Xipat g̃u kuka o'e eyõm ãm ipiat'ajojoap pe xepxepu ma―daxa epirẽm'ũmap pe — io'e. \v 44 — (Iboce iohe g̃u―soat em ma ierep. Daxa dak jepirẽmrẽm g̃u). \v 45 Ikẽrẽat mujurũg̃ ãm soat em eyju buje, epeyeweidakat cuy — io'e cebe. — Xipat kuka o'e eyõm ãm kabi be eyeicug̃ tak. Xipat g̃u kuka o'e eywebe eyxik am ipiat'ajojoap pe xepxep im ma — io'e. \v 46 — (Iboce iohe g̃u―soat em ierep. Daxa dak jepirẽmrẽm g̃u). \v 47 Eyetam ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ pima, epeyeweta'uk cuy! — io'e. — Xipat kuka o'e eyõm ãm kabi be pũg̃ etam tak―soat ma Deus a'õ kay iap pe. Xipat g̃u kuka o'e eywebe eyxik am daxabog̃ pe xepxep eta bima — io'e. \v 48 — (Iboce iohe g̃u―soat em ierep. Daxa dak jepirẽmrẽm g̃u. Iboceayũ soat em ipiatpi'ajojom e'em) — io'e Jesus. \p \v 49 — Wuyju puybit muyunuyun ig̃ẽmap puxim. Imẽnpuxim Deus tak ipiat pi'ajoan wuywebe, wuywebe ikẽrẽat mujurũg̃ap puxixim — io'e. \v 50 — Kawta tayu bima, xipat cĩcã. Tayu'ũm pima bit, xipat g̃u. Apẽg̃ãm tak takug̃ kuka acesop? Taxik am acã. Kawta tayuat pit xipat. Xipan cuy epeyewekuk eyju dak — io'e. \c 10 \p \v 1 Jesus oajẽm Judéia eipi kay. Jordãodi wĩnãbu oajẽm. \p G̃ebuje ade jĩjã wuyjuyũ o'je'awero ma'g̃uto Jesus kay. Adeayũ mutaybitbin'uk osunuy iap puxim imutaybitbin ma'g̃uto o'e waram. \v 2 Fariseuyũ oajẽm. O'jekawẽn ip ceweju ya'õmukorẽm ojuy. \p — Wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ tu wuytayxi epereperem? — io'e ip Jesus pe. \p \v 3 — Apẽn wuy'ajore Moisés o'e kuyje? — io'e. \p \v 4 — “Eytayxi epere ojuy bima otayxim g̃u ece g̃asũ bit iaptup cuy epetupmubararak cekay,” i juk o'e Moisés — io'e ip. — “Epetupũm cebe eytayxi be. Tup ũm puje, xipat eytayxi epere am,” i juk o'e Moisés — io'e ip Jesus pe. — Itayxi epereap cũg̃ ma osunuy Moisés xe. Pãm exe? — io'e ip cebe ya'õmuwarurunap ojuy. \p \v 5 — Moisés imẽn o'e eybu'u jĩjã ya'õ dag jekum puye — io'e Jesus. \v 6 — Kuyje bit imẽn g̃u o'e. Kuyje Deus soat o'g̃ug̃ẽ — io'e. — Ag̃okatkat o'g̃ug̃ẽ, ayacat tak. Ixeyũ o'g̃ug̃ẽ xepxem ma jekuku am. \v 7-8 Imẽnpuye jetayxi bu buje, ag̃okatkat cẽmcẽm jebay duk'a bewi. Jetayxi eju cucum. Jektop pu buje ayacat tak cẽmcẽm jexi duk'a bewi. Jektop eju cucum. Xepxep ma ip. Imẽnpit pũg̃at puxim ip o'e jewekug̃ soat em jeweweju ip cucum puye. \v 9 Deus xe ip pũg̃ ma. Imẽnpuye eytayxi juy epeyepere g̃u — io'e Jesus. \p \v 10 G̃uyjom uk'a be oõm ma'g̃uto Jesus, ceweju etaybitbinayũ dak. \p — Ekawẽnpa'arẽm ocexe — io'e ip Jesus pe. — Ocetayxi epeream cuy ocemutaybin — io'e ip cebe. \p \v 11 — Ag̃okatkat jetayxi epere buje wara'at pu am jetayxim, ikẽrẽãn e'em koapat pe―jetayxi be — io'e. \v 12 — Imẽnpuxim ayacat jektop epere buje wara'at pu am jektom, ikẽrẽãn e'em koapat pe jektop pe — io'e cebe ip. \p \v 13 Iboceayũ je'iyũ o'tujowat ip Jesus kay Deus cuy xipan jeykuk i'e am. \p — Bekitkit g̃u juy epetujowat Jesus kay — io'e ceweju etaybitbinayũ bit cebe ip. \p \v 14 Jesus itakoma o'e jeweju etaybitbinayũ kay bekitkit tujowat ojuyacat o'g̃ukorẽmrẽm ip puye. \p — “Bekitkit g̃u juy epetujowat Jesus kay,” i'ũmg̃u juy epe'e — io'e cebe ip. — Ãg̃ jeedot ip okay — io'e. — Ixeyũ buximayũ jeeõm kabi be soat Deus a'õ kay kũyjobit pima. Jeeõm ip ibu'u'ũm puye ip Deus pe jekukan — io'e. \v 15 — Icẽmãn õn e'em eywebe. Bekitkit ibu'u g̃u Deus pe jekuk an. Deus pe eykuk an eybu'u bima, Deus xe g̃u epesop soat Deus a'õ kay kũyjobit pima — io'e. \p \v 16 Bekicat o'yakobot. O'jekawẽn Deus eju. \p — Bay, xipan cuy iteyũ bekitkiyũ ejukuk — io'e. \p \v 17 Ibubut adeat o'ju Jesus kay. Jesus cu ojuy bima ag̃okatkat daudaum oajẽm cekay―yaypan'isuat. O'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ cewap, Jesus ya'õbuyxi cexe buye. \p — Kariwa, — io'e. — Ẽn xipat cĩcã. Soat em Deus xe onuy pin wetait. Apẽntak oce soat em cexe onuy ãm? — io'e Jesus pe. \p \v 18 — Apẽnpuye ẽn e'em owebe “Xipat cĩcã ẽn,” i? — io'e. — Ka'ũmg̃u xipacat―Deus acã — io'e. \v 19 — Kuy etaybit apẽn Moisés o'e wuye'ajojoyũ'ũm'ũm pe iam — io'e. — Imẽn o'e: warara'acat epeyaoka g̃u juy, i; wara'acat tayxi kay g̃u juy, i dak; eybukurug̃ g̃u juy epesop, i dak; napa g̃u juy epe'e, i dak; warara'acat epeg̃ug̃uykukuku g̃u juy, i dak; xipan cuy eyebay epejukuk, eyxi dak, i dak. Imẽn Moisés o'e kuyje. Kuy etaybit ijom soan — io'e Jesus. \p \v 20 — Kariwa, soat ijop ekawẽn tag̃ ojekukuku bekin pin ma — io'e. \p \v 21 Jesus xe ibubut adeat ikukpin cĩcã o'e. \p — Wara'an puk ece g̃u — io'e. — Eju — io'e ibubut adeat pe. — Soat ebubut cuy eteida. Ibo juy dinheiro tei'ũma eg̃ũm tadaybocayũ be — io'e. — Imẽn e'e buje, ade je'e ebubut kabi be — io'e. — Imẽn e'e buje juy ejot oweju — io'e Jesus. \p \v 22 Cekawẽn co buje ig̃uycũg̃ cĩcã o'e. Itakoma dak o'e. Ig̃uycũg̃ ma o'jẽm Jesus xewi ibubut ade jĩjã buye. Tacup o'e jebubun. O'ju g̃u Jesus eju. \p \v 23 Imẽnpuye Jesus jakokoreren o'jeak adeayũ kay. Ixe dak o'jekawẽn jeweju etaybitbinayũ eju. \p — Iba'ore jĩjã ibubut adeat õm ãm kabi be — io'e. — Ibu'u jĩjã ip Deus a'õ kay am, itabut cĩcã ip jebubut kay buye — io'e. \p \v 24 Ceweju etaybitbinayũ itabẽg̃bẽg̃ o'e ip ijojom cekawẽn co buje. \p Imẽnpuye Jesus o'jekawẽn ma'g̃uto ceweju ip. \p — Tapupuyũ, iba'ore jĩjã ijodiacat õm ãm kabi be. Ibu'u ip Deus a'õ kay am — io'e. \v 25 — Camelo ikap pa'ore awi daobi'atok tag̃. Imẽnpit ibodi ma iba'ore ibubut adeat õm ãm kabi be — io'e. \p \v 26 Jewag̃uymug̃ẽg̃ẽm o'e ip. \p — Abu be dak jewedaxijo but? — io'e ip. \p \v 27 G̃ebuje Jesus o'jeak cekay ip. \p — Wuywedaxijo ba'ore soat em Deus xe wuydop am — io'e cebe ip. — Deus pe bit wuydaxijo but. Soat i'e but Deus pe — io'e Jesus. \p \v 28 — Kariwa! Kuy soat ocesuiwat eweju jeku am — io'e Pedro. \p \v 29-30 — Icẽmãn õn e'em eywebe — io'e Jesus. — Eyju okay jĩjã. Eyju kawẽn idipat muwẽn pin cĩcã soat kaka watwat pe. Imuwẽg̃ap ojuy eybubut epere buje, ade epejat wara'at eybubun. Eyduk'a epere buje, ya'ade epeyabu eyduk'am―100 beat'a. Eywag̃o epere buje, “owag̃o” i epe'e adeayũ be―100 beayũ be. Eykitpit epere buje, “okitpit” i epe'e adeayũ be―100 beayũ be. Eyxi epere buje “oxi” i epe'e adeayũ be―100 beayũ be. Eyebay epere buje “webay” i epe'e adeayũ be―100 beayũ be. Eyebekitkit epere buje, “webekitkit” i epe'e adeayũ be―100 beayũ be. Eykat epere buje ade epejat eykan―100 be. Warara'acayũ je'e itakoma eykay. Ipiat supi'ajoat ip eywebe. Guyjom pit Deus xe epesop kabi be. Soat em epesop cexe eyetabẽg̃ — io'e. \v 31 — Ade ya'õbuyxiayũ'in yopicayũm jeedop ip. Ade yopicayũ'in ya'õbuyxiayũm jeedop ip — io'e Jesus. \p \v 32 Waram Jesus je'ũmap o'g̃uwẽn. Jeweju etaybitbinayũ eju cum o'e e dag̃ Jerusalém ka kay. Jesus o'ju koap. G̃asũ ixeyũ o'ju tomuju. Yag̃uybabi'ũm'ũm ip osodop. Iparara osodop ip warara'acayũ ixeyũ nomujuayũ. Jesus 12 beayũ o'tomuwã jewekay. \p \v 33 — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop! — io'e cebe ip. — Jerusalém ka kay cum wuyju. Soat wag̃o õn. Oũm ip okay itakomaayũ be, paĩyũ kukukayũ be, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ be dak. “Ikẽrẽat kug̃ ẽn Deus xe, ocexe dak,” i je'e ip owebe — io'e. — “Eje'ũ juy,” i je'e ip owebe — io'e. — Judeu'ũmayũ be oũm ip — io'e. \v 34 — Owaywayway jĩjã je'e ip. Jetakomaap pibun ip omuxi. Omupokupok ip. G̃ebuje oaoka ip — io'e. — Xepxep xet kap puje bit, waram g̃uto ocetait — io'e Jesus. \p \v 35 G̃ebuje Tiago oajẽm Jesus kay, João dak. Zebedeu ipotpoyũ osodop ip. \p — Kariwa — io'e ip. — Ocemuojuyjuy eg̃ũm ocewebe — io'e ip. \p \v 36 — Ajo ojuyjuy eyju oxewi? — io'e Jesus. \p \v 37 — Soat kũyjobit a'õkay bima ãg̃ ocabik exe ixeyũ kuk am eweju―pũg̃ oce'in eba'at kadi, wara'at eba'ũg̃at kadi — io'e ip. — Soat kũyjobit a'õ kay iap idip cĩcã je'e — io'e ip. \p \v 38 — Ap! — io'e. — Eyetaybit pun'ũma eyju iboap ojuyjuy oxewi. Apẽn osupi'ajo iap puxim tu eyju dak epesupi'ajo? — io'e. \p \v 39 — Hm hm — io'e ip. — Oceju dak ipiat ocesupi'ajo ebuxim ma. \p — Imẽn ma — io'e. — Ipiatpi'ajojom pima bit, “Ipiat esupi'ajoat g̃u juy ocewebe,” i du epe'e? — io'e Jesus. \p — Ap! “Ipiatpi'ajoat g̃u juy ocewebe,” i'ũmg̃u oce'e! — io'e ip. \p \v 40 — Ha'a — io'e Jesus. — Obuxim ma eyju dak ipiat epesupi'ajo — io'e. — Õn g̃u bit e'em: “Abik cuy oba'at kadi oba'ũg̃at kadi,” i. Webay imẽn i'e but. Ixe ma oweju adeayũ kukayũ nuy ãm o'g̃uxipan. Ixe ma je'e abuyũ jabik iboce iap — io'e Jesus. \p \v 41 Xepxepayũ ekawẽn co buje, warara'acayũ ceweju etaybitbinayũ itakoma o'e ip cekay ip―Tiago kay, João kay dak. \v 42 Imẽnpuye: — Epesot cuy okay — io'e Jesus cebe ip. \p — Eyetaybit Judeu'ũmayũ kukukayũ soat em ya'õpurug̃ jebekitkiyũ mujujum iam — io'e cebe ip. — Ikukukayũ soat em e'em “Oca'õbuyxi jĩjã,” i. Big̃ ma ip jebekitkiyũ mukapikpig̃,” io'e. \v 43 — Eyju bit―imẽn g̃u juy epeyewekuk. Kariwabog̃ pin pima, warara'acat puywatwan cuy epesop! — io'e. \v 44 — Ya'õbuyxian pin pima, tei'ũma epeyekapik cuy warara'acat peam — io'e Jesus. \v 45 — Imẽntak soat wag̃o õn. Warara'acat pe obuywat am g̃u ojot ijodi. Warara'acat puywatwat'ukan ojot. Adeayũ daxijo am ma ojot. Soat em itabẽg̃ jeedop ip kabi be, oje'ũ buye — io'e. \p \v 46 Ibocewi Jesus oajẽm Jericó ka be jeweju etaybitbinayũ eju. O'jẽm ip Jericó ka bewi wuyjuyũxirixiri eju. \p G̃ebuje Jesus oajẽm ita'ũmat kay. Ita'ũmat xik'i osunuy e bitakobe. Ibutet Bartimeu i osunuy. Timeu ipot osunuy. Kapkamayũ xewi dinheiro ojuyjuy'uk osunuy ita'ũm puye. \p \v 47 — Jesus Nazareno omuyku — io'e ip kapkamayũ Bartimeu be. \p Iboap co buje, ita'ũmat o'jewãwã Jesus kay. O'jewãwã ya'õberen. \p — Jesus! Ẽn Davi'ũm naxeg̃ebit — io'e — wuye'ajojoyũ'ũm'ũm kukukat naxeg̃ebit — io'e. — Etabotaidabotbon cuy eg̃uy okay! — i o'jewãwã ya'õberen. \p \v 48 Imẽnpuye adeayũ ita'ũmat o'g̃ukorẽm. \p — Ecemũg̃! — io'e ip. — Ecewãwã g̃u juy! — io'e adeayũ Bartimeu be. \p Imẽnpit big̃ ma o'jewãwã ya'õberen. \p — Jesus! Davi'ũm naxeg̃ebit! Etabotaidabotbon cuy eg̃uy okay — io'e. \p \v 49 Ibocewi Jesus o'jecũ e bidase. \p — Ita'ũmat cuy etomuwã — io'e Jesus adeayũ be. Ita'ũmat o'tomuwã ip. \p — Epararam g̃u eg̃uy! — io'e ip cebe. — E'ãy. Jesus enomuwãwãm — io'e ip ita'ũmat pe. \p \v 50 Bartimeu jeekabek o'joxik g̃ebuje jecokcok pibun. Dao ma o'ãy. Jesus kay o'jedau. \p \v 51 — Ajo-kay ẽn oxewi? — io'e Jesus ita'ũmat pe. \p — Ocemutaybitbin'ukat, wecoat pin oce! — io'e ita'ũmat. \p G̃ebuje Jesus o'jekawẽn ita'ũmat eju. \p \v 52 — Ecepit cuy eduk'a kay — io'e. — Kuy ece'ada okay etabut puye — io'e Jesus. \p Ita'ũm tũibit o'jecoan g̃ebuje bit. Dao ma o'e ijojom. Xipan o'jojojo. Ixe dak o'ju Jesus eju e dag̃. \c 11 \p \v 1 Jesusyũ oajẽm Jerusalén ka be. Jerusalém ka tẽg̃ pima ip oajẽm Betfagé ka tẽg̃ Betânia ka tẽg̃ tak, Oliveira dip'a tẽg̃ tak. Jesus xepxep jeweju etaybitbinayũ o'g̃uju ikabog̃atka be―Jerusalém ka be. \p \v 2 — Epeju juy ag̃oka kay―wuywapatka kay — io'e cebe ip. — Eyajẽm'isu ma jumento epetobuxik―yaypan'isuat, ikirikat, yakpi jeje ibit'ũmat. Epeg̃uwekap cuy — io'e. — Epetojot cuy okay — io'e cebe ip. \v 3 — “Apẽnpuye eyju jumento dujowan?” i'e buje eywebe ijoceat, “Ocekariwa buk cekay darem ma,” i juy epe'e cebe. “G̃axĩn ma waram ocetujupit eykay,” i juy epe'e cebe — io'e Jesus. \p \v 4 O'ju ip. Oajẽm ip jumento kay. Jumento o'tobuxik ip―yaypan'isuat. Uk'a ukpibubu be o'tobuxik ip. Ikirik xintabi be o'tobuxik ip. O'g̃uwekap ip. \p \v 5 — Apẽnpuye eyju jumento dujowan? — io'e iboceayũ cebe ip. \p \v 6 — Ocekariwa buk cekay darem ma — io'e ip. — G̃axĩn ma waram ocetujupit eykay — io'e xepxepayũ cebe ip. \p — Ha'a. Epetujowat — io'e iboceayũ xepxepayũ be. \p \v 7 Jumento o'tujowat ip Jesus kay. Jeekabek ip o'jomõg̃ jumento ukxabi jeje. Jesus oabik iekabek ceje jumento ukxabi jeje. \v 8 Adeayũ jeekabek o'g̃upayapaya ip Jesus ajẽmap tag̃ e dag̃. Warara'acayũ uktup o'tuptakat kog̃ũnpi dag̃atup. O'tupmõg̃mõg̃ ip e dag̃. \p — Wuyekabek ajomõg̃ cuy e dag̃ — io'e ip. — Ya'õbuyxiat omuyku! Uktup atupmõg̃ ixe dobede am — io'e ip jewewebe. \p \v 9 Jesus wap iju'ibiyũ o'jewãwã ya'õberen icokcok cĩcã buye, tomujuayũ dak. \p — Deus xipat cĩcã! — io'e ip. — Teku omuyku Deus a'õbi! — io'e ip ya'õberen. — Deus a'õbacaap kug̃ teku! Teku xipat cĩcã — io'e ip. \v 10 — Teku ijodiacat kukukan jeenuy apẽn cuk adi Davi wuy'ajoreyũ kukukan osunuy iap puxim. Deus ya'õbuyxi jĩjã. Idip cĩcã! — io'e ip Jesus mucokcokcog̃. \p \v 11 G̃ebuje Jesus oajẽm Jerusalém ka be. Oõm Deus eju kawẽnwẽnap'a be―yabog̃at'a be. O'jeak soat kay―uk'a beat kay. O'ju jeweju etaybitbinayũ eju, Betânia ka be jexet am. O'ju ip katpuje jĩjã buye. Xet. O'xet ip Betânia ka be. \p \v 12 Kuyaje Jesusyũ o'jẽm Betânia ka bewi. Cucum pima Jesus ire o'e. \v 13 Wũy wi figueira'ip o'yopcoco―yoptuptepat'ip. Yajom o'ju ya'a'e paxi iam. Yop xe yajẽm puje o'yadobuxik g̃u. Tup acã o'tuptobuxik ya'a'e g̃u buk puye. \p \v 14 G̃asũ bit a'a'e g̃u ecesũy wuyjuyũ be ya'oap puxim! — io'e Jesus yop pe. \p Ceweju etaybitbinayũ iboap o'ya'ĩjojo ip. \p \v 15 G̃ebuje Jesusyũ oajẽm ma'g̃uto Jerusalém ka be. Oõm ip Deus eju kawẽnwẽnap'a be―yabog̃at'a be. Itakoma o'e wuyjuyũ mug̃uykukuku'ukayũ kay―uk'a eaki korerenayũ kay. Puca deidada'ukayũ o'g̃ujẽm uk'a bewi, puca bubu'ukayũ dak. Wũn'i. Jesus dinheiro mutrokakan'ukayũ emesa o'g̃uy'at. Wũn'i. Pukaso deidada'ukayũ abikbikap tak o'g̃uy'at jetakoma pibun. \p \v 16 — G̃asũ bit cuy eybubut epetujukap g̃u Deus eju kawẽnwẽnap'a dag̃―yabog̃at'a dag̃ — io'e ya'õpurug̃ cebe ip. \p \v 17 Uk'a beayũ mutaybitbin o'e. \p — Imẽn e'em Deus kawẽntup: \mi Oduk'a soat ka dag̃wiacat oweju kawẽnwẽnap'am je'e, i'e'em Deus ekawẽntup. \m Imẽn e'em Deus ekawẽntup — io'e Jesus. — Eyju bit oduk'a be ajẽmjẽmayũ mug̃uykukukum dinheiro bu am. Imẽn oduk'a epeyamuwexat ibukurukat dopdopap'am — io'e. \p \v 18 Jesus ekawẽn o'ya'ĩjojo paĩyũ kukukayũ, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak. Itakoma jĩjã o'e ip cekay. “Apẽntak Jesus aceyaoka?” iap kay ip o'jewag̃uy. Adeayũ bit “Jesus itaybit cĩcã Deus ekawẽn ocemutaybit am” i'e'e'uk osodop ip. Imẽnpuye paĩyũ kukukayũ iparara o'e ip Jesus aokaap puxim. \p — Apẽn tak iba'arẽm ma Jesus aceyaoka? — io'e ip jewewebe. \p \v 19 Katpuje Jesusyũ o'jẽm ikabog̃atka bewi. O'jepit ip Betânia ka be jexet am. Xet. O'xet ip. \p \v 20 Kabia'isu ma o'kop ip. O'jẽm ip ma'g̃uto. O'kap ip figueira'ip tẽg̃ ma. O'yopkaraw g̃asũ bit tãbu dag̃wi. \v 21 Pedro g̃ebum o'e “G̃asũ bit a'a'e g̃u ecesũy” io'e iap kay. \p — Ocemutaybitbin'ukat, ak'i ece! — io'e Pedro. — Eyopmukorẽmiat'ip o'yopkaraw―figueira'ip — io'e. \p \v 22 — Eyetabun cuy epesop Deus kay! — io'e Jesus. \v 23 — Deus kay eyetabut pima, “Wede ece ijocewi” i'e but eywebe co'a be, “Idixidi be juy aakõm” i dak — io'e. — Eyetabut pima, Deus co'a yamuakõm idixidi be — io'e. — “Yaakõm paxi?” i ey'e'ũm pima, yamuakõm tak — io'e. \v 24 — Deus xewi iojuy buje, eyetabun cuy epesop “Ite ma Deus je'g̃ũm owebe” iap kay. Eyetabut pima, epejat ma — io'e. \v 25 — Deus eju kawẽnwẽn pima, eyag̃uyba'ũm cuy epesop apẽn cuk adi wara'acat pe ikẽrẽm eykuk iap kay. Eyag̃uyba'ũm puje, eyebay dak kabi beat yag̃uyba'ũm apẽn cuk adi ikẽrẽat epeg̃ug̃ẽ iap kay. Ikẽrẽat ju'uk eywebewi — io'e Jesus. \v 26 — Apẽn cuk adi warara'acat pe ikẽrẽm eykuk iap kay eyag̃uyba'ũm'ũm pima bit, Deus tak yag̃uyba'ũm g̃u apẽn cuk adi ikẽrẽat epeg̃ug̃ẽg̃ẽ iap kay — io'e Jesus. \p \v 27 Oajẽm ma'g̃uto ip Jerusalém ka be. Deus eju kawẽnwẽnap'a ekorara be xĩg̃xĩg̃ pima paĩyũ kukukayũ o'ju Jesusyũ kay, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak, Judeuyũ kukukayũ dak. \p \v 28-30 — Abu-a'õbi ija'a beacat eg̃ujẽm? — io'e ip Jesus pe. — Abu dak “Eg̃ujẽm cuy,” i juk o'e ewebe? — io'e ip cebe. \p — Abu-a'õbi João Batista'ũm ijoceacat mubatisasan'uk osunuy? — io'e Jesus. — Deus a'õbi du? Ijodiat a'õbi g̃u xe'e? — io'e cebe ip. — Eywebe iboap muwẽn puje, õn tak abu-a'õbi õn jekukum iap og̃uwẽn eywebe — io'e Jesus. \p \v 31 Iboap co buje o'jekawẽn cĩcã ip jeweweju. \p — Apẽn kuka ace cebe? — io'e ip jewewebe. — “Deus a'õbi” i wuy'e buje, “Apẽnpuye dak eyetabut g̃u epesop cekay?” i kuka o'e Jesus wuywebe — io'e ip jewewebe. \v 32 — “Ijodiat a'õbi,” i wuy'e buje bit, adeayũ kuka itakoma jĩjã o'e wuykay — io'e ip. — Soat ip itabut João Batista'ũm Deus a'õbi oekuku iap kay — io'e ip jewewebe. \p \v 33 Imẽnpuye: \p — Ocetaybit g̃u — io'e ip Jesus pe. \p — Ka — io'e. — Abu-a'õbi João Batista oeku iap epeg̃uwẽn g̃u owebe. Õn tak abu-a'õbi õn jekukum iap og̃uwẽn g̃u eywebe — io' e. \c 12 \p \v 1 G̃uyjom Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip. \p — Ag̃okatkat uvadip o'tiptaida — io'e Jesus. — Tiptaida buje, korara o'g̃ug̃ẽ. Uvadip koreren korara o'jomuy. Uva'abidi muwesõg̃sõg̃ap o'g̃ug̃ẽ. Uvadip wiwiap'a o'yamuy―umat'a. Warara'acayũ o'jomuy tip wiwi an. Uva'a'in kuka o'yaũm tipwiwi'ukayũ be ya'ade tip wiwiapteim. Wara'at'a'in kuka o'yabu jexat'am. Kadai iwat wara'at ka kay o'ju. \p \v 2 — Yabubuap ekaxi ajẽm puje, kadai iwat jebuywatwat'ukayũ o'g̃uju tip wiwi'ukayũ kay jekadai'a bu am. \p — “Oxat'a juy epeyadujupit okay,” io'e cebe ip — io'e Jesus. \p \v 3 — Imẽnpit tip wiwi'ukayũ ibuywatwat'ukayũ o'jat. O'yaokaka ip. Ibui pug̃ ma ip o'g̃uypit kadai iwat kay. Oajẽm ip — io'e Jesus. \p \v 4 — Waram g̃uto wara'at jebuywatwat'ukat o'g̃uju. O'yamupãupã ip. Warẽmtaksug̃ ip o'e cebe. O'jepit ip jebui pug̃ ma kadai iwat kay — io'e Jesus. \p \v 5 — Waram g̃uto warara'acayũ jebuywatwat'ukayũ o'g̃ujuju. Pũg̃pũg̃pũg̃ ma imujujum. Imẽn ma ikẽrẽm ip o'jukuk. Pũg̃pũg̃ o'yamupãupã ip. Warara'acayũ o'yaokaka ip. Pog̃. Oe'ũ'ũ ip. O'jepit ip jebui pug̃ ma kadai iwat kay — io'e Jesus. \p \v 6 — Pũg̃ ma o'jepoyat cexe―ipot acã — io'e Jesus. — Cexe ikukpin cĩcã osunuy. Amãm jekpot ma o'g̃uju. \p — “Ibuyxim ip okpot jukuk,” kadai iwat o'e jewebe ma — io'e Jesus. \p \v 7 — Imẽnpit uvadip wiwi'ukayũ o'jekawẽn jeweweju. “Ak'i! Kadai iwat ipot omuyku!” io'e ip jewewebe. “Cebay e'ũ buje, ite ma kadai iwan je'e. G̃a'a ayaoka. Wuyju ma uva dip iwan ace'e!” io'e ip jewewebe — io'e Jesus. \p \v 8 — G̃ebuje ipot o'jat ip. O'yaoka ip. Pog̃. Oe'ũ. Xik. Ijebit o'joxik ip uva dip pewi — io'e Jesus. \m Imẽn wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip. \p \v 9 — “Ãg̃ puk jeedop ip,” i du je'e uva dip iwat? — io'e Jesus Judeuyũ kukukayũ be. — Imẽn g̃u je'e! Ixe je'ju jekadaidip wiwi'ukayũ aoka am — io'e. — Warara'acayũ jomuy uva dip wiwian — io'e. \v 10 — Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi Uk'a muymuy'ukayũ o'e “Ite'a xipat g̃u wita'a” i, i. Yakẽrẽ o'e cexe ip, i. O'yaxik ip, i. Warara'acat pit o'e “Ite'a yadip ma” i, i. Uk'a muycemucemap'am o'e, i. \v 11 Iboap xipat cĩcã wuyxe, Deus imẽn o'e buye, i'e'em Deus ekawẽntup. \m Iboaptup epetupcoco g̃u du? — io'e Jesus cebe ip―Judeuyũ kukukayũ be. \p \v 12 Iboap ekawẽn co buje: \p — “O'yaxik'iayũ buxim eyju!” i'e ojuy osunuy Jesus wuywebe — io'e ip jewewebe. — “Tip ipot o'yaoka'iayũ buxim eyju” i'e ojuy osunuy wuywebe — io'e ip jewewebe. \p Jesus daomũn ojuy o'e ip. Imẽnpit iparara o'e ip ixe daomũnap puxim adeayũ buxim iparara buye. Imẽnpuye Jesus o'suiwat ip―taomũn ojuyayũ. Ixeyũ dak o'jẽm. \p \v 13 G̃ebuje Judeuyũ kukukayũ Fariseuyũ o'g̃uju ip Jesus kay. Iecug̃ap Herodes ebekitkit tak o'g̃uju ip cekay. Ixeyũ o'g̃uju ip Jesus a'õmuwarurun ojuy. “Ẽn iecug̃ap muymuy” i'e ojuy osodop ip. \v 14 Oajẽm ip. \p — Kariwa — io'e ip. — Soat em ẽn icẽmãn e'em — io'e ip. — Apẽn Deus ibikuy ocewebe jeku am iam ẽn ocemutaybitbin — io'e ip. — “Ig̃o du xipat exe?” i'ũmg̃u ẽn e'em warara'acat pe emutaybit am. Kacũg̃ kadiat cocoap tomuju g̃u ẽn e'em “Teku xipat” i — io'e ip. — Roma ka kukat wuyedinheiro ojuyjuy cebe teidadam―César be. Teida buje wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ g̃u kuka ajeku? \v 15 Aceteida xe'e? Aceteida g̃u xe'e? — io'e ip. \p César ip o'jomuyat pin Jesus pe. Imẽnpit Jesus itaybit o'e wa'õmuwarurun ojuy ip iam. \p — Apẽnpuye eyju wa'õmuwarurun ojuy? — io'e. — Dinheiro isurũg̃at cuy epetojot owebe. Ojojo buk — io'e Jesus. \p \v 16 Dinheiro isurũg̃at o'tojot ip cekay. \p — Abu-biõg̃buk ija be dinheiro be? — io'e. — Abu-butet tak ija be? — Jesus o'e. \p — César biõg̃buk, ibutet tak — io'e ip. \p \v 17 — Cemuojuyjuy epeg̃ũm César be―wuyeipi kukat pe — io'e. — Deus pe dak cuy epeg̃ũm cemuojuyjuy — io'e Jesus. \p — Itaybitbin ma o'jede — io'e ip jewewebe. \m Iba'ore o'e ip cebe ya'õbu am. \p \v 18 Saduceuyũ o'ju Jesus kay g̃ebuje bit. Tũybe wuye'ũ buje waram acejetait g̃u iãn o'e ip. O'jekawẽn ip ceweju. \p \v 19 — Ocemutaybitbin'ukat — io'e ip. — Imẽn Moisés wuymutaybitbin: \mi Iwag̃o e'ũ buje, jekitpit jewebumũn cuy jewag̃o'ũm tayxibuk eju itayxibuk i'it'et'ũm pima, i. I'itkap puje, iwag̃o'ũm ipot tieg̃ kuka o'e i'it, i. \m Imẽn Moisés o'g̃utaybin kuyje — io'e ip. — Imẽn e'em Deus ekawẽntup — io'e ip. \v 20 — 7 be ikitpitpiyũ osodop ip — io'e ip. — Koapat o'jewebumũn. Ixe koapat'ũm jekpotpet'ũm puxen ma oe'ũ — io'e ip. \v 21 — G̃ebuje ikitpit o'jewebumũn jewag̃o'ũm tayxibuk eju. Ixe tomujuat'ũm tak jekpotpet'ũm puxen ma oe'ũ. Imẽnpuxim ma oe'ũ wara'at'ũm ikitpit'ũm tomujuat'ũm — io'e ip. \v 22 — Ibocewi 7 beayũ soat o'je webumũnmũn ip jewag̃o'ũm tayxibuk eju―pũg̃ eju ma. Soat ip oe'ũ'ũ jekpotpet'ũm puxen ma. Soat oe'ũ ip pima, ayacat'ũm tak oe'ũ — io'e ip. \v 23 — Waram ce'ũ'ũayũ etait puje, abu-tayxim xe'e je'e? — io'e ip. — Soat 7 beayũ o'jewebumũnmũn ip ceweju — io'e ip Jesus pe ya'õbuap ojuy. \p \v 24 — Ijo'i g̃u eyju e'em iboam — io'e Jesus. — Cedag̃ g̃u eyju jewag̃uyg̃uy. Eyetaybit g̃u Deus ekawẽn. Eyetaybit g̃u Deus warara'acat podi ma ja'õbacaap kug̃ iam — io'e. \v 25 — Waram jetait puje, wuyjuyũ jewebumũnmũn g̃u ip — io'e. — Kabi beat co'i ip je'e―Deus ekawẽn tojotjot'ukat co'i — io'e Jesus. \v 26 — Moisés emutupmubararaktup epetupcoco g̃u du―wuye'ũ buje waram acejetait iatup? — io'e. — Deus ekawẽn ibararak opop kadai o'jedipesop iaptup pe. Deus o'e Moisés pe: \mi Õn Deus, i. Abraão itabut mabuk okay, Isaque dak, Jacó dak, i. \m Imẽn Deus o'e Moisés pe. Kuyje ixeyũ'ũm'ũm oe'ũ―Abraão'ũm, Isaque'ũm tak, Jacó'ũm tak. Imẽnpit: “Itabut mabuk ip okay,” io'e Deus — io'e Jesus. \v 27 — “Itabut ip okay,” io'e Deus, waram g̃uto ip o'jetait puye. Ce'ũ'ũayũ g̃u itabut Deus kay―itabẽg̃ayũ acã. Cedag̃ g̃u jĩjã eyju e'em. “Wuye'ũ buje waram g̃u acejetait,” i te'e ma eyju e'em — io'e. \p \v 28 Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukat kuy juk oajẽm Jesus kay. Jesus ekawẽn o'ya'ĩjo―ya'õbu ojuyayũ eju iap ekawẽn. \p — Aiyuuui! Itaybitbit cĩcã o'jede — io'e jexeayũ be. — Moisés ade ma wuymutaybitbin cedag̃ wuyeku am Deus etabutpe iam — io'e Jesus pe. — Pu g̃u ixe ekawẽn'in yobog̃ cĩcã wuymukũyjobit am? — io'e. \p \v 29 — Imẽn Moisés o'e — io'e Jesus. \mi Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop, Israel naxeg̃ebitbit, i. Pũg̃ ma Deusat, i. Ixe kay wuyetabut, i. Ka'ũmg̃u wara'at deus, i. \v 30 Deus cuy ikukpin cĩcã epejukuk, i. Warara'acat kukpinap podi ma juy epejukuk. Eyxe ikukpin cĩcã buye, ibikuyap tag̃ cuy epeku soat em; xipacat kay dak cuy epesop g̃ebum; kapikpig̃ tak cuy epesop cebeam, i. \m Imẽn Moisés wuymutaybitbin — io'e Jesus. \v 31 — Wara'at tak ixe ekawẽn'in yobog̃ cĩcã wuymukũyjobit am. Imẽn o'e: \mi Xipan cuy warara'acat epejukuk eyewekukap puxim ma, i — io'e Jesus. \m — Ade ma Moisés wuymutaybitbin. Ijop ekawẽn'in kay bit cuy kũyjobin cĩcã ma epesop — io'e Jesus. \p \v 32 G̃ebuje Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukat o'e: \p — Kariwa — io'e Jesus pe — Etaybitbit ma ẽn e'em — io'e. — Icẽmãn ẽn e'em — io'e. — Pũg̃ ma Deusat omuy. Ka'ũmg̃u wara'at deusat — io'e. \v 33 — Ikukpin cuy Deus ajukuk warara'acat kukpinap podin ma — io'e. — Wuyxe ikukpin puye, ibikuyap tag̃ cuy ajeku soat em; xipacat kay dak cuy ajop g̃ebum; kapikpig̃ tak cuy ajop cebeam — io'e. — Xipan tak cuy warara'acat ajukuk wuyewekukap puxim — io'e. — Deus icokcok e'em wuywebe wũnca ũm puje paĩyũ be imupik am cetabixe. Ibodi ma bit icokcok e'em wuywebe xipan warara'acat kuk puje wuyewekukap puxim — io'e. — Wuyxe ikukpin cĩcã bima dak icokcok cĩcã e'em — io'e. \p \v 34 Ya'õetaybit o'jede iap co buje, Jesus o'e cebe: \p — Wũy g̃u ẽn Deus ka wi — io'e. — Jekũyjobin ojuy ẽn Deus a'õ kay — io'e. \p — Abu be jede but Jesus pe? — io'e ip soat ya'ĩjo'ibiyũ Jesus edeap co buje. \p \v 35 Ibocewi Jesus wuyjuyũ mutaybitbin o'e Deus eju kawẽnwẽnap'a be―yabog̃at'a be. \p — Apẽnpuye “Cristo Davi naxeg̃ebit―Deus emunaẽ,” i'e'em Moisés ekawẽn eymutaybitbin'ukayũ? — io'e Jesus. \v 36 — Davi o'jekawẽn Deus biõg̃buk a'õbi. Imẽn ixe e'em ixe emudupmubararaktup pe: \mi Cristo okukat―Deus emunaẽ, i. Deus o'jekawẽn Cristo be, i. Xik'i Ekay itakomaayũ a'õbacaap cuy og̃u'ũm, io'e, i. A'õ kay kũyjobin jeedop ip, io'e, i. Ẽn ixeyũ kukan'ũm pima oxema juy eg̃uy, io'e, i. \m Imẽn Davi kuyje o'tupmubararak Deus biõg̃buk a'õbi — io'e Jesus. \v 37 — “Ẽn ma okukukat,” io'e Davi Cristo be―Deus emunaẽ be. Imẽnpuye ibapuk ma wuyxe Davi naxeg̃ebit acã g̃u Cristo osunuy―Davi kukukat tak osunuy — io'e Jesus. \p Adeayũ icokcok cĩcã ip o'e Jesus ekawẽn co buje. \p \v 38-39 — Moisés ekawẽn eymutaybitbin'ukayũ ekukuap puxim g̃u juy epeku — io'e Jesus adeayũ be. — Eymug̃uykukukum ip. Jesay iwaruat kug̃ ip jekukum warara'acat muyak am jekay. Jewexe ip ya'õbuyxi jĩjã. Soat etabutpe ce'aweroroap pe warara'acayũ ya'õbuyxim jeweju ip kawẽnwẽn pima, icokcok e'em ip — io'e. — Kariwawayũ abikbikap pe yabik pin ip Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Petatam pima icokcok e'em ip koap jekõn ãm kariwawa ekõn'ũm awap ma — io'e. \v 40 — Itayxibuk mug̃uykukukum ip ibubut pu am — io'e. — Ibun ma ip jewexe kawẽnwẽn Deus eju “Teku ya'õbuyxiat” i'e ojuy warara'acat pe. Deus pit ipiat supi'ajoat ixeyũ be warara'acat pe ipiat supi'ajoat podi ma — io'e Jesus. \p \v 41 G̃ebuje Jesus oajẽm dinheiro mũn'a kay. Ya tẽg̃ ma oabik Deus eju kawẽnwẽnap'a be―yabog̃at'a be. Iboce ajẽmjẽmayũ jojom o'e ya be jedinheiro mõg̃mõg̃ayũ jojom. Ibubut adeayũ dinheiro mõg̃mõg̃ ip o'e ade. \p \v 42 G̃ebuje itop'ũm e'ũ'ibit oajẽm―ibubut kug̃'ũmat. Dinheiro isurũg̃at o'jomõg̃ ya be xepxep. Ixeyũ xepxep isurũg̃at tei'ĩt ma osodop. \v 43-44 Jesus o'jekawẽn jeweju etaybitbinayũ eju. \p — Ak'i juy epesop ixe ayacat kay―ibubut kug̃'ũmat kay―itop'ũm e'ũ'ibit kay — io'e. — Ixeyũ ma ade jexewiat'in o'jomõg̃ dinheiro ibubut adeayũ — io'e. — Deus xe bit ade g̃u o'jomõg̃ ip. Ade kug̃ mabuk ip. Ixe ayacat yopĩt ma o'jomõg̃ jedinheiro. Deus xe bit ade jĩjã o'jomõg̃, soat jexewiat o'jomõg̃ puye―jexat puap ojuy ma o'jomõg̃ puye — io'e. — Ajo-kug̃ g̃asũ ixe ayacat? Ka'ũma kug̃ ma! Imẽnpuye Deus xe ixe ayacat warara'acat pe o'jomõg̃iap podi ma o'jomõg̃ — io'e Jesus. \c 13 \p \v 1 Deus eju kawẽnwẽnap'a bewi Jesus cẽm puje, ceweju etaybitbinat o'jekawẽn ceweju uk'a jojom pima. \p — Kariwa, ak'i juy ece! — io'e. — Wita'a yabog̃ cĩcã g̃u du? Uk'a yadip cĩcã! — io'e. \p \v 2 — Ite'a yadip cĩcã du exe? Xipat cĩcã du ite'a exe? — io'e Jesus. — Xepxep'a jewa'atẽg̃tẽg̃ g̃u je'e wita'a. Soat'a je'aedu — io'e Jesus. \p \v 3 G̃uyjom Jesus oabik Oliveira dip'a bicũg̃pe―co'a bicũg̃pe. Oabik Deus eju kawẽnwẽnap'a weg̃ũn―yabog̃at'a weg̃ũn. Ebadipdip ceweju etaybitbinayũ o'jekawẽn ceweju. Jag̃epũg̃ pima Pedro o'jekawẽn ceweju, Tiago dak, João dak, André dak―ebadipdip. \p \v 4 — Pug̃ũn soat'a je'aedu? Ajo je'bapuk iboap em pima? Ajo g̃ubapuk Deus je'aedu awap? — io'e ip. \p \v 5-6 G̃ebuje Jesus ixeyũ o'g̃utaybin. \p — Adeayũ omuyku “Deus omudot,” i napa ma e'em warara'acayũ be. “Jesus Cristo õn,” i napa ma je'e ip soat pe. Ixeyũ ade g̃ug̃uykuku. Imẽneju eyday'em'um cuy epesop ixeyũ be eymug̃uykukuap puxim! — io'e. \v 7 — “Jenopag̃õg̃õm ip ijoxĩn ma,” i warara'acayũ e'em pima, “Jenopag̃õg̃õm ip wũyat eipi be,” i'e'em pima dak, eypararam g̃u juy epesop. Imẽn cuy je'bapuk. Imẽnpit soat puk oi'ũm g̃u — io'e. \v 8 — Pũg̃ eipi watwat nopag̃õg̃õm je'e wara'at eipi watwat eju. Pũg̃ ka watwat nopag̃õg̃õm je'e wara'at ka watwat eju. Ipi jexixi ijoce, iboce dak soat ka dag̃. Reren cĩcã je'e ip soat ka dag̃. Yopĩt ma ipiat supi'ajo ip koam ipi dag̃ayũ. I'itpin'isumapi jo'ma je'e koam. G̃uyjom pit ipiat supi'ajo jĩjã ma ip — io'e. \v 9 — Eyday'em'um cuy epesop ixeyũ be eymug̃uykukuap puxim — io'e. — Eykay itakomaayũ jeydaomũn. Jeydujowat ip ibimãmãayũ ekawẽn coco'ukayũ be. Jeymupokupok ip Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Jeydujowat ip iecug̃apyũ etabixe, ipi kukukayũ etabixe dak, eyetabut okay buye. Kawẽn idipat epeg̃uwẽn cebe ip — io'e. \v 10 — Kawẽn idipan soat ka dag̃ayũ mukũyjojom'ũm pima, ipi buk i'ũm g̃u. \v 11 Jeydaomũn ip. Ika kukukayũ etabixe ip eydujowat puje, eyag̃uybabi'ũm g̃u juy epesop. “Apẽn paxi oce'e?” i'ũmg̃u juy epe'e. Ixeyũ etabixe buje, Deus ma jeymutaybin apẽn epe'e iam. Eya bewi g̃u juy epeg̃uwẽn. Deus biõg̃buk cuy jeymutaybin imuwẽn ãm — io'e. \v 12 — Ixe kabia bima adeayũ jebadipyũ kay itakoma je'e, ixeyũ webekitkit puye. Iwag̃o jekitpit je'g̃ũm cekay itakomaayũ be yaoka am. Ikitpit tak jewag̃o je'g̃ũm yaoka am. Cebayũ dak jekpot je'g̃ũm cebe ip yaoka am. Ipotpetayũ dak itakoma je'e jebay kay. Jebay je'g̃ũm ip cebe yaoka am — io'e. \v 13 — Soat itabut'ũmayũ itakoma jĩjã je'e eykay, eyetabut okay buye. Ipiatpi'ajojom ma'g̃u eybu'u g̃u okay bima, Deus jeydaxijo. Jeydakoy jexeam — io'e. \p \v 14 — Ipararu jĩjãat epejojo — io'e. — Imõg̃piat pe jeedop―Deus eju kawẽnwẽnap'a be — io'e. — (Eyetaybin cuy epesop ijudup coco'ukayũ!). Ipararu jĩjãat ig̃o'a be bima, jenapõn cuy ip co'a bicũg̃ kay Judéia eipi watwat — io'e. \v 15 — Eyduk'a eakiju bima, epeõm g̃u juy eyduk'a be yabeat pum — io'e. \v 16 — Eykat pe bima, epeyepit g̃u juy eyduk'a kay eyesay bum — io'e. \v 17 — Ixeyũ kabia dag̃ iba'ore jĩjã je'e yukreg̃ayũ enapõn ãm, je'it mutitinayũ enapõn ãm tak. \v 18 “Ihi bima g̃u juy ixeyũ eg̃udot ipiatpi'ajo an ocewebe,” i juy epe'e Deus pe. \v 19 — Ixeyũ kabia dag̃ soat ipi dag̃ayũ ipiat supi'ajojo jĩjã. Ibitpi bit ipiat asupi'ajo g̃u Deus pe ipi mubapuk isum — io'e. — Waram pit ibitpi g̃u acesupi'ajo―ixeyũ kabia dag̃ acã — io'e. \v 20 — Deus pe ipiatpi'ajojoap kabia mu'ũm'ũm pima, ka'ũma kuka o'jewedaxijo. Imẽnpit: “Pũg̃pũg̃ kabia acã ipi watwat supi'ajojo,” io'e Deus kuy bima. “Pũg̃pũg̃ kabia acã,” io'e Deus, taxijo am o'taẽ'iayũ ikukpin cĩcã cexe buye — io'e. \p \v 21 — Wara'acat je'e eywebe napa ma “Ak'i! Teku Cristo―wuydaxijojo'ukan Deus emunaẽ,” i. “Ak'i! G̃oku Cristo,” i dak je'e. Imẽn i'e buje, eyetabun g̃u juy epesop ixeyũ ekawẽn kay — io'e. \v 22 — Jewexe Deus emunaẽhẽyũ jebapuk, jewexe Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ dak. Wuymucoatcoanap g̃ubapuk ip Deus emunaẽhẽyũ mug̃uykuku ojuy. Deus a'õbacaap g̃ubapuk ip imug̃uykuku ojuy. \v 23 G̃uyjom jajẽm ip adeayũ mug̃uykuku ojuy iap kuy og̃uwẽn eywebe. G̃ebu'i epe'e wekawẽn kay ixeyũ be eymug̃uykukuap puxim — io'e. \p \v 24-25 — Ipiatpi'ajojoap kabia kap puje kabi beacat muycemcemap iaruaru je'e — io'e. — Kaxiepiat kaxiepi g̃u je'e. Kabiok je'e. Kaxiamat tak kaxiam g̃u je'e. Kabiok je'e. Kasopta dak ida'at kabi kadiwi — io'e. \v 26 — G̃ebuje okop ipi kay. Kabikerereat tag̃wi okop. Soat wag̃o õn. Wa'õbacaap kug̃ okop, odipap kug̃ tak. Soat ipi dag̃ayũ je'e “Jesus warara'acat podi ma ya'õbaca,” i. “Warara'acat podi ma idip,” i je'e ip. “Abu ixe jo'iat? Ka'ũma ma,” i je'e ip — io'e. \v 27 — G̃ebuje Deus jekawẽn tojotjot'ukayũ g̃uju soat tag̃wi. Ixeyũ g̃uju jemunaẽhẽyũ kay. Jemunaẽhẽyũ ip g̃u'awero soat tag̃wi. Kabi dag̃wi ixeyũ g̃u'awero ip, ipi dag̃wi dak — io'e. \m Jesus waram jedocap o'g̃uwẽn jeweju etaybitbinayũ be. \p \v 28 — G̃ebum cuy epesop wajẽmap kay figueira'ip kay g̃ebum pima — io'e. — Figueira'a bikit cẽm puje, “Koato ijasũn ma,” i'e'em eyju, dup cẽm pima dak — io'e. \v 29 — Imẽnpuxim soat ipi dag̃ayũ ipiatpi'ajojom pima, “G̃axĩn ma Jesus jajẽm,” i juy epe'e — io'e. \v 30 — G̃asũayũ'in iboap coco ip je'ũ awap. G̃ebum cuy epesop iboap kay! — io'e. \v 31 — Kabi i'ũm, ipi dak. Wekawẽn pit i'ũm g̃u. Wekawẽn kayayũ bit soat em jeedop — io'e. \p Imẽn Jesus o'jekawẽn jeweju etaybitbinayũ eju. \p \v 32 — Itaybit g̃u ip wajẽmap kabiam, ipiatpi'ajoap kabiam tak — io'e. — Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ itaybit g̃u ibo kabiam. Õn Deus ipot. Õn tak wetaybit g̃u ibo kabiam. Webay acã itaybit — io'e. \v 33 — Eyetaybit g̃u puje oajẽm iam. Imẽneju epejowiwi juy ag̃. Wajẽmap wiwim cĩcã juy epesop — io'e. \v 34 — Wajẽmap kariwa epicat puxim — io'e. — Kariwa o'jẽm jeduk'a bewi. “Ijoce ma epesop,” io'e jebuywatwat'ukayũ be — io'e. — “Epeyekapik oka be,” io'e cebe ip — io'e. — Jeduk'a exĩntabi wiwi'ukat pe “Ijoce ma eg̃uy warara'acat pe obubut tujupa'umap puxim,” io'e kariwa — io'e. — “Wepicap wiwim cuy epesop,” io'e cebe ip — io'e Jesus. \v 35 — Ixe kariwa buxim õn tak — io'e. — “Pug̃ũn paxi waram wekariwa je'pit?” i eyju e'em. Katpuje paxi ocepit. Iximadakpe paxi ocepit. Kabiakay paxi ocepit. Kabia'isu paxi ocepit. Eyetaybit g̃u pũg̃ũn ocepit iam — io'e. \v 36 — Imẽnpuye juy epejowiwi ag̃. Ocepicap wiwim cuy epesop. Obu'u jĩjã eyxen ma eydobuxik am wepit puje! — io'e. \v 37 — “Epejowiwi juy ag̃,” i õn e'em soat pe. “Epejowiwi juy ag̃,” i õn e'em eywebe dak — io'e Jesus jeweju etaybitbinay ũ be. \c 14 \p \v 1 Xepxep kabia peta e awap cekay itakomaayũ Jesus daomũn ojuy ip―Páscoa epeta e awap. Ixe epeta bima Judeuyũ pão'a o'o'uk ip osodop―yamuyuhuhuaptõmtẽm'ũmat'a. Ijop epeta mug̃ẽg̃ẽm pima apẽn Deus wuydobuyũ'ũm'ũm o'tujujẽm Egito eipi bewi iap kay g̃ebum'uk ip osodop. Iba'arẽm Jesus daomũn ojuy ip. Paĩyũ kukukayũ Jesus aoka ojuy osodop ip, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak. Jesus kay itakoma osodop ip. \p \v 2 — Petatam pima bit Jesus ataomũn g̃u adeayũ be wuyaokaap puxim — io'e ip jewewebe. \p \v 3 Jesus Betânia ka be osunuy. Simão duk'a be osunuy―ierep tũibit tuk'a be. Jekõnkõn pima ayacat oajẽm Jesus kay. Timũn'a kug̃ oajẽm―wita'a mug̃ẽg̃ẽ'a kug̃. (Wita'a butet alabastro i osunuy). Tide'oati otinuy ya be. (Tide'oati butet nardo i osunuy). Judeuy'u ce'ũat mude'o'o'uk ip osodop nardodim. Tideibog̃ cĩcã otinuy. Ayacat oajẽm Jesus kay. Timũn'a ũ o'su'ũkaka. Tideo'ati o'tidi Jesus a be Jesus ikukpin cĩcã cexe buye. \v 4 Iboceayũ bit pũg̃pũg̃ itakoma o'e ayacat kay ixe o'tidi buye. \p — Ak'i! Etidi! — io'e ip. — Etimukereren — io'e ip ayacat pe. \v 5 — Tide'oati deida buje, kajuk teibog̃ ejat! Ade kuka juk dinheiro isurũg̃at ejat prata mug̃ẽg̃ẽ — io'e ip. — 300 be kuka juk ejat! Tadaybotbocayũ be kuka juk dinheiro eg̃ũm — io'e ip cebe. \p Ya'õpurug̃ ip ayacat o'g̃ukorẽm o'timukereren puye. \p \v 6 — Ãg̃ jeenuy ayacat jekpiwan — Jesus pit o'e. — Epeg̃ukorẽm g̃u juy — io'e. — Cekaykay g̃u! Xipacan ma teku o'e owebe! — io'e. \v 7 — Tadaybotbocayũ soat em ma eyxe — io'e. — Eybikuy bima, ixeyũ buywan put eywebe. Õn pit soat em g̃u og̃uy eyxe. Soat em g̃u xipacan ey'e but owebe — io'e. \v 8 — Ite ayacat tide'oati kug̃ osunuy. Tiũm put owebe. Ojebit o'g̃ude'on, oje'ũ g̃u buk ma'g̃u. Wetabẽg̃ pima ma kuy omude'on okot awap — io'e. \v 9 — Okay itabucayũ kawẽn idipat g̃uwẽnuwẽn soat kaka dag̃. Apẽn ite ayacat o'tidi wa be iap g̃uwẽnuwẽn tak ip soat kaka dag̃. Soat ka watwat g̃ebum je'e apẽn ixe o'e iap kay. G̃ebum cuy epesop iboap kay — io'e Jesus. \p \v 10 G̃ebuje Judas Iscariotes o'ju paĩyũ kukukayũ kay. \p — Jesus cuy og̃ũm eywebe yaoka am — io'e cebe ip. \m Ixe Judas Iscariotes 12 beayũ'in osunuy. \p \v 11 Ixe ekawẽn co buje, icokcok cĩcã o'e ip paĩyũ kukukayũ. \p — Dinheiro juy oceg̃ũm ewebe iũmapteim — io'e ip Judas pe. \p Imẽnpuye “G̃asũ du Jesus ũm put owebe paĩyũ kukukayũ be?” i'e'em jewebe ma oeku. Cekay itakomaayũ be Jesus ũmap kudadam oeku. \p \v 12 Jesus o'jekõn jeweju etaybitbinayũ eju Páscoa epeta bima. Páscoa epeta bima Judeuyũ ovelha aokaka'uk osodop ip―koapat kabia bima. Soat ip pão'a o'o'uk osodop―yamuyuhuhuaptõmtẽm'ũmat'a. Ixe kabia be ceweju etaybitbinayũ o'jekawẽn Jesus eju. \p — Poce wuyxan oceg̃ug̃ẽ Páscoa epeta be i'o am? — io'e ip. \p \v 13 G̃ebuje Jesus xepxepayũ o'g̃uju Jerusalém ka kay jeweju etaybitbinayũ. \p — Epeju juy ikabog̃atka be — io'e cebe ip. — Ag̃okatkat epetobuxik―idibi mũn'a kug̃at. Ceweju juy epeju — io'e. \v 14 — Uk'a be iõm puje, epeõm cuy ceweju — io'e cebe ip. — “Ocekariwa e'em: ‘Apu'a be juy ocekõn Páscoa kabia oweju etaybitbinayũ eju?’ i,” i juy epe'e ig̃o duk'a iwat pe — io'e Jesus. \v 15 — Ixe jeduk'a yabimubapuk eywebe―umat'abi, yabibog̃at'abi — io'e. — Kuy mesa kake ig̃o'abi be, abikbikap tak. Soat ixipan je'e kuy — io'e. — Ig̃o'abi be ovelha juy epejoyoy wuywebe i'o am Páscoa kabia be — io'e. \p — Ha'a — io'e ip. \p \v 16 G̃ebuje ceweju etaybitbinayũ o'ju ikabog̃atka be. Soat o'tobuxik ip apẽn cuk cebe ip Jesus o'e iap tag̃. Ig̃o'a be ovelha ip o'joyoy Páscoa kabia be i'o am. \p \v 17 Kabiog̃ pima Jesus oajẽm ig̃o'a be jeweju etaybitbinayũ eju―12 beayũ eju. Oabik ip mesa akokoreren. \v 18 Jekõnkõn pima Jesus o'jekawẽn ceweju ip. \p — Icẽmãn õn e'em eywebe — io'e. — Pũg̃ ey'in oũm okay itakomaayũ be waoka am―oweju jekõnkõnat ma — io'e. \p \v 19 Ig̃uycũg̃cũg̃ o'e ip. \p — Õn xe'e? — io'e'e ip pũg̃pũg̃pũg̃. \p \v 20 — Pũg̃ eyju'in — io'e Jesus. — Oweju prato be pão'a o'yamuerep'iat ma — io'e. \v 21 — Soat wag̃o õn. Apẽn oje'ũ iaptup tag̃ oje'ũ―Deus ekawẽntup tag̃ — io'e. — Karem g̃u ipiat supi'ajo oũmat pit. Xipat kuka adi a'g̃u ixe bit o'jebapuk'ũma — io'e Jesus. \p \v 22 — We'ũap kay g̃ebum cuy epesop — io'e Jesus cebe ip. \p Jekõnkõn o'e jeweju etaybitbinayũ eju. Jekõnkõn pima Jesus pão'a o'yabu. \p — Bay, ẽn xipat — io'e. — Pão'a eyaũm ocewebe — io'e Jesus Deus pe. \p O'yamuweka. O'yaũm cebe ip. \p — Juku, epeya'o — io'e cebe ip. — Ite ojebit — Jesus o'e. — Pão'a muwekaap puxim ip obamupaya — io'e. \p \v 23 Tikõnkõnap o'jat. Uva'abidi o'tinuy tikõnkõnap pe. \p — Bay, ẽn xipat — io'e. — Uva'abidi etiũm ocewebe — io'e Deus pe. \p Tikõnkõnap o'g̃ũm cebe ip. Soat ip o'tikõn. \p \v 24 — Juku. Epetikõn. Ite odoy — io'e Jesus. — We'ũ buje odoy jedoyekoreren “Adeayũ bewi ikẽrẽat oju'uk,” io'e Deus puye — io'e. — Imẽnpuye Deus adeayũ g̃uisun. Cũg̃ ma jeedop ip cexe―Deus xe — io'e. \v 25 — Icẽmãn õn e'em eywebe. Waram g̃u otikõn uva'abidi soat ipi watwat Deus a'õ kay kũyjobit'ũm pima. Soat ipi watwat ya'õ kay kũyjobin pima bit, tiisuati otikõn uva'abidi — io'e Jesus. Imẽn Jesus o'e cebe ip: — We'ũap kay g̃ebum cuy epesop — i. \p \v 26 G̃ebuje soat ip o'jebibododon Deus kay. Umat'a bewi ip o'kop. O'ju ip co'a bicũg̃pe―Oliveira dip'a bicũg̃pe. \p \v 27 Oajẽm ip Oliveira dip'a bicũg̃pe. Jesus waram o'jekawẽn ceweju ip. \p Soat eyju operem — io'e. — Epeyenapõn — io'e. — Imẽn Deus ekawẽntup omuwẽnuwẽn: \mi Ovelhayũ kukukat oyaoka, i. Soat ip jepõg̃põg̃ iõhõyũ, i. \m Imẽn Deus ekawẽntup omuwẽnuwẽn — io'e Jesus. \v 28 — Imẽnpit we'ũap tomukadi Deus waram g̃uto omutait. Õn ovelha kukukat puxim. Okay itabucayũ ovelhayũ buxim. Oju eywap Galiléia eipi be — io'e. \p \v 29 — Soat ip jepere obureyũ. Õn pit jepere g̃u — io'e Pedro. \p \v 30 — Tapu, icẽmãn õn e'em ewebe — io'e Jesus Pedro be. — Ijop exima ma: “Obure g̃u teku,” i napa ma ece'e ebapũg̃ em — io'e. — Xepxep em sapokay ede awap: “Obure g̃u teku,” i napa ma ece'e — io'e Jesus. \p \v 31 — Oce g̃u ma buk “Obure g̃u teku,” i, eweju waokaap puxim — io'e Pedro. Ya'õpurug̃ o'jede. Soat cewejuayũ imẽn o'e'e. \p \v 32 G̃ebuje o'ju ip kadaihiaptip kay. Kadaihiaptip putet Getsêmani i osunuy. \p — Jocebuku epabikbik — io'e Jesus. — Deus eju buk õn jekawẽn — io'e jeweju etaybitbinayũ be. \p \v 33 Ibocewi Jesus o'ju kawẽn ãm Deus eju. Pedro o'tujowat jeweju, Tiago dak, João dak. Ig̃uycũg̃ cĩcã o'e. Yag̃uy'ũm o'e ipiatpi'ajoap kay. \p \v 34 — Je'ũmayũ jo'i õn og̃uycũg̃ap pibun — io'e. — Ag̃ cuy epesop ijoce — io'e. \p \v 35 Bosusu Jesus o'ju. Iboce o'jepo ipi ju jeg̃uycũg̃ap pibun. \p G̃ebuje o'jekawẽn Deus eju. \p — Bay — io'e. — Odaxijom ece we'ũap puxim, ẽn odaxijo pin pima — io'e Deus pe. — Ipiat esupi'ajoat g̃u owebe — io'e. \v 36 — Bay — io'e. — Webay ẽn. Soat iba'ore g̃u ewebe. Omuwedem ece ip owebe ipiat'ajoap puxim. Wa'õbi bit we'ũ pin g̃u. Ẽn ebikuy bima bit, oje'ũ — io'e Deus pe. \p \v 37 G̃ebuje ebapũg̃ayũ kay o'jepit―Pedro kay, Tiago kay dak, João kay dak. Ixet ma ip o'tobuxik. \p — Simão Pedro — io'e. — Exet ma du? — io'e. — Pũg̃ hora dak tu ag̃ pa'ore ewebe? \v 38 Ag̃ cuy epesop! — io'e cebe ip ebapũg̃ayũ be. — Xen g̃u juy epesop. Deus eju juy epeyekawẽn eyewebe ikẽrẽat mug̃ẽap puxim―eywee Satanás a'õ kay kũyjobicap puxim — io'e. — Eybu'u jĩjã ikẽrẽat mug̃ẽ ãm. Imẽnpit ikẽrẽat epeg̃ug̃ẽ eya'õbaca'ũm puye. Imẽneju Deus eju juy epeyekawẽn ixe a'õbacaan kug̃ eyeku am — io'e cebe ip. \p \v 39 G̃ebuje bosusu o'ju waram. Kuyat ekawẽn puxim waram o'jekawẽn Deus eju. \v 40 Jesus waram o'jepit ebapũg̃ayũ kay. Ixet ip o'tobuxik ma'g̃uto. Itaxeebaca o'e ip xet pibun. \p — Apẽn tak Jesus pe acejede? Wuyxexet teku wuydobuxik — io'e ip jewewebe. \p \v 41 Jesus waram o'jepit bosusu. Waram o'jekawẽn Deus eju. Waram g̃uto o'jepit ebapũg̃ayũ kay. \p — Eyxet mabuk tu? — io'e cebe ip. — Jebodoydoy mabuk tu eyju? — io'e. — Kuy o'e xexecap! Soat wag̃o õn. We'ũap kabia kay õn ajẽm — io'e. — G̃asũ oũm ip ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ be waoka am. \v 42 Epe'ãy! — io'e cebe ip. — Ak'i juy epe'e! Oũmat omuyku! G̃a'a atopabijuk ip — io'e. \p \v 43-44 Judas oajẽm Jesus kay. Yajẽm puje, Jesus kawẽnwẽn mabuk osunuy jeweju etaybitbinayũ eju. Ixe Judas 12 beayũ'in osunuy. Jesus eju jekuku'uk osunuy. \p — Wuyajẽm puje juy owebe yag̃obukõn'ibit cuy epejat — i juk o'e ixe Judas jewejuayũ be―Jesus aoka ojuyayũ be. — Cem ma juy epetujowat — i juk o'e cebe ip. \p Ixe Judas oajẽm Jesus kay. Ceweju adeayũ oajẽm paja kukug̃, jeba'ip kukug̃ tak. Paĩyũ kukukayũ ixeyũ o'g̃uju Jesus daomũn ãm, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak, Judeuyũ kukukayũ dak. \v 45 Yajẽm'isum ma Judas o'ju Jesus kay. \p — Ocemutaybitbin'ukat! — io'e Jesus pe. \p \v 46 Judas eju oajẽmiayu Jesus o'jat. Cem ma o'taomũn ip. \v 47 Imẽnpuye Jesus ejuat jepaja o'ju'uk iyuk pewi. Paĩyũ kukukayũ ebekit g̃uybuikibi o'sug̃uybuikibika. O'sug̃uybu'uk pajam. \p \v 48 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn oajẽmiayu eju. \p — Eyju dak epesot odaomũn ãm paja kukug̃, eyba'ip kukug̃ tak ibabikurukat taomũnap puxim — io'e cebe ip. — Ibukurukat g̃u õn pit! — io'e. \v 49 — Ade kabia adi og̃uy eyxe. Imukũyjojom'uk cuk adi og̃uy Deus eju kawẽnwẽnap'a be―yabog̃at'a be — io'e. — Ig̃o'a be g̃u bit eyju odaomũn. Kuy bima o'tupmubararak ip Deus ekawẽntup apẽn ip odaomũn iaptup — io'e. — “Ibabikurukat taomũnap puxim ixe taomũn ip,” i'e'em ig̃odup — io'e. — Imẽn ma odaomũn ip g̃asũ dak — io'e Jesus. \p \v 50 G̃ebuje soat ip Jesus o'jepere ceweju etaybitbinayũ. Soat ip o'watwat. \p \v 51 Jesus daomũnmũn ip pima ag̃okatkat o'ju Jesus nomuju―yaypan'isuat. Jeekabek kug̃ acã oeku. Iekabek o'jat ip Jesus daomũnayũ. Yaypan'isuat taomũn ojuy ip. \v 52 Imẽnpit jeekabek o'suiwat jedaomũnap puxim. Toti'ũm ma o'jenapõn jeparara pibun. \p \v 53-54 G̃ebuje taomũn'ibiyũ Jesus o'tujowat paĩyũ kukukat kay. \p Wũy ma Pedro o'ju Jesus nomuju jeparara pibun. O'ju paĩyũ kukukat tuk'a kay. Imẽnpit tuk'a naxĩnõm pe osunuy. Xik'i osunuy sorarayũ parakpe. Jewewewem o'e daxa etako be. \p G̃ebuje paĩyũ kukukayũ o'je'awero ip Judeuyũ kukukayũ dak, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak. Ixeyũ ma ibimãmãayũ coco'ukayũ osodop ip. O'je'awero ip ibimãmãayũ ekawẽn cocoap'a be. O'je'awero ip Jesus xipat g̃u iap mubapukap ojuy yaoka am. \v 55 Ibimãmãayũ ekawẽn coco'ukayũ warara'acayũ kudadam o'e ip Jesus muymuy am. Ibikuy o'e ip xepxepayũ be pũg̃ tag̃ ma Jesus muy am. Jesus aoka ojuy ip. \v 56 Adeayũ napa ma ip Jesus o'yawẽg̃mukẽrẽrẽrẽn. Imẽnpit pũg̃ tag̃ g̃u o'yawẽg̃mukẽrẽrẽrẽn ip―wara'at tag̃tag̃tag̃ ma. Jesus muymuy jĩjã o'e ip. \v 57 Warara'acayũ imẽn napa ma Jesus o'yawẽg̃mukẽrẽrẽn soat etabutpe. \p \v 58 — “Ijop'a Deus eju kawẽnwẽnap'a oyamu'ũm―ijodiat emuamuy'a oyamu'ũm,” i kuy juk o'e ite ma — i napa ma o'e ip. — “Xepxep xet kap puje wara'at'a oyamuy,” i kuy juk o'e ite — io'e ip napa ma. — “Ijodiat emuamuy'am g̃u je'e,” i juk o'e — i napa ma o'e ip. — Imẽn ixe ekawẽn oceya'ĩjojo — io'e ip napa ma. \p \v 59 Imẽnpit pũg̃ tag̃ g̃u ip o'yawẽg̃mukẽrẽrẽn―wara'at tag̃tag̃tag̃ ma. \p \v 60 Ixeyũ ekawẽn co buje paĩyũ kukukat o'ãy soat wap jekawẽn ãm Jesus eju. \p — Apẽnpuye ecede g̃u awẽg̃mukẽrẽrẽnayũ kay? — io'e. — Icẽm tu ip e'em? — io'e Jesus pe. \p \v 61 Imẽnpit Jesus mũg̃ ma osunuy. O'jede g̃u. \p — Ẽn tu Deus emunaẽ? — io'e. — Soat wuyju e'em: “Ẽn xipat cĩcã,” i Deus pe. Ixe ipot tu ẽn? — io'e Jesus pe. \p \v 62 — Hm hm — io'e Jesus. — Ixe ipot ma õn — io'e. — Soat wag̃o õn — io'e. — Ojojom epe'e. Xik'i og̃uy Deus xe ibaat kadi. Ixe Deus soat podi ma ya'õbacaat. Cexe õn pima ojojom epe'e. Soat kukukan oce ixe eju. G̃uyjom ijodi waram ojot. Kabikerereat tag̃wi okop — io'e Jesus. \p \v 63-64 Iboap co buje paĩyũ kukukat jesay o'g̃uwek jetakoma pibun. \p — Tũybe Deus jo'i õn iãn teku e'em — io'e. — Kuy epeya'ĩjojo ixe ekawẽn — io'e. — Warara'acayũ g̃u ajokudada ixe awẽg̃ mukẽrẽrẽn ãm. Deus muymuy teku — io'e. — Apẽntak ace'e cebe? — io'e cebe ip. \p — G̃a'a ayaokaat — io'e ip. — Ikẽrẽat kug̃ teku Deus xe — i napa ma o'e ip ibimãmãayũ ekawẽn coco'ukayũ. \p \v 65 Jesus o'g̃uxiuxi ip pũg̃pũg̃ ixeyũ'in jetakoma pibun ma. Jesus o'topamuekabek ip pag̃õm. O'yaokaka ip. \p — Abu aokakam i ece! — io'e ip iwaywayway am. \p Jesus pu buje sorarayũ dak jebum o'yaokaka. Soat tag̃ ma o'yaokaka ip. \p \v 66 Pedro mabuk uk'a daxirõg̃ pe bima, paĩyũ kukukat puywatwat'ukat o'ju Pedro kay. Ayacat o'ju cekay. \v 67 Ixe ayacat Pedro o'jojojo jewewewem daxa etako be. O'jeak cĩcã cekay. \p — Ẽn tak mo Jesus eju ejeku―Nazaré ka bewiat eju — io'e Pedro be ayacat. \p \v 68 — Õn g̃u! Apên ẽn e'em? Ixe bure g̃u õn! — i napa ma o'e Pedro. \p Ibocewi Pedro o'ju uk'a ekorara exĩntabi be. Sapokay o'jede g̃ebuje bit. \v 69 Ixe ibuywatwat'ukat waram Pedro o'jojojo iboce. \p — Jesus bure tedaku! — io'e iboceayũ be. \p \v 70 Imẽnpit Pedro napa ma o'e g̃uto: \p — Ite bure g̃u õn — i. \m Ibũnbũn pima iboceayũ o'jekawẽn Pedro eju. \p — Ocetaybit ẽn. Ejojo oceju ceweju. “Ite bure g̃u õn,” i'ũmg̃u juy ece! — io'e. — Ẽn tak Galiléia eipi bewiat! — io'e. \p \v 71 — Dapxi ẽn! — i napa ma o'e Pedro. — Ixe bure g̃u õn! Ceweju õn pit ocekuku g̃u — i napa ma o'e. — Õn icẽmãn e'em'ũm pima, Deus cuy ipiat supi'ajoat owebe — Pedro o'e. \p \v 72 Sapokay waram o'jede g̃ebuje bit. Pedro Jesus a'õ kay o'jeg̃ebu. \p — Ijop exima ma: “Ite bure g̃u õn,” i napa ma ece'e ebapũg̃ em — i juk o'e Jesus cebe. — Xepxep em sapokay ede awap: “Ite bure g̃u õn,” i napa ma ece'e — i juk o'e Jesus cebe. \m Iboap kay o'jeg̃ebu Pedro. O'jewemug̃uycũg̃ cĩcã. O 'tõn. \c 15 \p \v 1 Kabia isum paĩyũ kukukayũ o'je'awero ip, Judeuyũ kukukayũ dak, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak, ibimãmãayũ ekawẽn coco'ukayũ dak. O'je'awero ip jewawẽ ãm apẽn Jesus aceyaoka iam. Jesus o'subamukirikat ip. \p O'tujowat ip Pilatos kay―Judéia eipi kukat kay. Pilatos o'jekawẽn Jesus eju. \p \v 2 — Ẽn tu Judeuyũ kukukat? — io'e Pilatos Jesus pe. \p — Ẽn imẽn e'em owebe — io'e Jesus. \p \v 3 Jesus o'jomuymuy jĩjã ip Pilatos pe paĩyũ kukukayũ. \p \v 4 — A'õpicũg̃ cuy ece! Emuymuy jĩjã ip — io'e Pilatos Jesus pe. — Apẽnpuye ẽn jedem g̃u? — io'e Jesus pe. \p \v 5 Imẽnpit Jesus mũg̃ ma osunuy. Imẽnpuye Pilatos yag̃uyabi'ũm o'e. \p — Apẽnpuye mũg̃ ma teku e'em? — io'e jewebe ma. \p \v 6-7 Ag̃okatkat daomũnmũnap'a be osunuy―iecug̃ap ebekitkit eju jenopag̃og̃o'ibiyũ xe. Ibutet Barrabás i osunuy. Soat ip cuk wara'acat o'yaoka daomũnmũnap'a beayũ iecug̃ap ebekitkit eju jenopag̃og̃õm pima. Páscoa epeta bima iecug̃ap pũg̃ ma taomũnmũnat mujẽmjẽm'uk osunuy daomũnmũnap'a bewi. Adeayũ emuojuyjuy mujẽmjẽm'uk osunuy. \p \v 8-11 G̃ebuje adeayũ o'je'awero Pilatos xe―iecug̃ap xe. \p — Ijop epeta bima taomũnmũnat mujẽmjẽm'uk eg̃uy — io'e ip. — Pũg̃ cuy eg̃ujẽm g̃asũ dak ocewebe, — io'e ip Pilatos pe. \p Paĩyũ kukukayũ itabutkarey o'e ip Jesus kay adeayũ cekay jĩjã buye. Imẽnpuye o'tujowat ip Pilatos pe. Pilatos itaybit osunuy paĩyũ kukukayũ itabutkarey Jesus kay iam. Paĩyũ kukukayũ kuy o'e adeayũ be: — Barrabás cuy epejoojuy Pilatos pe imujẽmãn daomũnmũnap'a bewi — i. \p — Judeuyũ kukukat mujẽmãn pin tu eyju owebe? — io'e Pilatos Judeuyũ be. \p — Ap! — io'e ip paĩyũ kukukayũ. \p \v 12 — Apẽntak oce ite ag̃okatkat pe―Judeuyũ kukukat i eyju e'emat pe? — io'e ma'g̃uto Pilatos adeayũ be. \p \v 13 — Esubamupayaat korosa be imuy'ũ ãm — io'e ip. \p \v 14 — Apẽnpuye osubamupayaat? Ikẽrẽat o'jukuk g̃u teku―pũg̃ em tak ka'ũma! — io'e Pilatos. \p Imẽnpit big̃ ma ya'õberen o'jewãwã ip: \p — Esubamupayaat korosa be imuy'ũ ãm — i. \m \v 15 Imẽnpuye Pilatos Barrabás o'g̃ujẽmat daomũnmũnap'a bewi. O'g̃ujẽmat adeayũ mucokcokap ojuy. Jesus o'tujowacat sorarayũ be. \p — Jesus cuy epeg̃upok ixee mug̃ẽg̃ẽbum — io'e sorarayũ be. — Epesubamupaya korosa be imuy'ũ ãm — io'e cebe ip. \m Imẽn Pilatos o'e adeayũ mucokcokap ojuy. \p \v 16 G̃ebuje sorarayũ Jesus o'tujowat iecug̃ap tuk'a kay. Tuk'a eaki be o'tujowat. Warara'acayũ o'takoy ip sorarayũ―jewejuacat'in ma. \p — G̃a'a ite ma ajowaywayway — io'e ip jebureyũ be. \p \v 17 Iwaywayway am iekabek ip o'g̃uõm cebe―ipakpukg̃ũg̃ũnat. Widaohobune o'subunemuwakẽn ip yakoreren am. O'jomõg̃ ip yakoreren. \p \v 18 — Ẽn ma Judeuyũ kukukat! — io'e ip iwaywayway am. — Warara'acat podi ma ẽn a'õbuyxi — io'e ip iwaywayway am. \p \v 19 O'yamupãupã ip im. O'g̃uxiuxi ip. O'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ ip cewap iwaywayway am: — Soat podi ma ẽn a'õbuyxi — i'e'em cebe. \v 20 Iwaywaywayap epere buje iekabek o'ju'uk ipakpukg̃ũg̃ũnat. Cesay ip waram o'g̃uõm cebe. O'tujujẽm ip uk'a eaki bewi ibamupaya am korosa be imuy'ũ ãm. \p \v 21 Tujujẽm pima oajẽm ip ag̃okatkat kay. Ag̃okatkat ajẽmjẽm o'e kog̃ũnpi bewi. Ibutet Simão i osunuy. Cirene ka bewiat osunuy. Alexandre ebay osunuy, Rufo ebay dak. \p — Korosa juy ejukuk Jesus pe ikukap puxim — io'e sorarayũ ixe Simão be. \p \v 22 Jesus o'tujowat ip co'a kay. Gólgota i co'a butet osunuy. (Gólgota ce'ũat aririt'a iape wuya'õm). Oajẽm ip. \v 23 Iboceat mirradup o'tupmuwekoy uva'abidi be wuypipimu'ũmaptim. \p — Juku! Etikõn — io'e ip Jesus pe. \p — Ap! — io'e bit. \p O'tikõn g̃u. \p \v 24 G̃ebuje sorarayũ Jesus o'subamupaya ip korosa be. Tapoa o'jomõg̃ ip Jesus bu be, sui be dak. Korosa o'jomõg̃ ip ipikũykũy be. Imẽn ma o'subamupaya ip. Karatũg̃'a buximat'a ip o'yamuju ipi ju―yabararukat'a. O'yamuju ip Jesus esay bu am. Imẽn Jesus esay o'g̃u'ẽ'ẽ'ẽ ip jewewedag̃. \v 25 Kaxi jeum pima Jesus o'subamupaya ip korosa be―9 hora bima. \p \v 26 — “Apẽnpuye dak o'subamupaya ip imuy'ũ ãm?” i je'e ip kapkapayũ — io'e Pilatos jewebe ma. \p Imẽnpuye o'tupmubararakat apẽnpuye o'subamupaya ip iaptup. “Judeuyũ kukukat teku” iaptup o'tupmubararakat Pilatos. O'tupmõg̃ ip korosa be Jesus abi ase. \v 27 Jesus pa mupayapayam pima xepxep ibukurukayũ dak o'subamupaya ip wara'at korosa be. Pũg̃ ma Jesus pa'at kadi osunuy. Wara'at iba'ũg̃at kadi osunuy. \v 28 Deus ekawẽn tup o'tupmubararak ip kuyje. Imẽn e'em ibodup: \mi Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukat kukap puxim ixe dak o'jukuk ip, i. \m Jesus pa o'subamupaya ip ijoptup ekawẽn tag̃. \p \v 29 G̃ebuje korosa etako dag̃ kapkapayũ Jesus muymuy o'e. Jesus o'jowaywayway jĩjã ip. \p — “Deus eju kawẽnwẽnap'a oyamu'ũm―yabog̃at'a,” i juk ece — io'e ip cebe. — “Xepxep xet kap puje, wara'at'a oyamuy,” i juk ece — io'e ip Jesus pe iwaywayway am. \v 30 — Ecewedaxijo juy! Etaybitbit pima juy korosa ejuwi ekop e'ũap puxim — io'e ip cebe iwaywayway am. \p \v 31 Imẽnpuxim paĩyũ kukukayũ dak Jesus o'jowaywayway jeweweju ma ip, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak. \p — Teku warara'acayũ daxijojo'uk osunuy. Imẽnpit jewedaxijo ba'ore je'ũap puxim — io'e ip jewewebe. \v 32 — Teku juk o'e: “Deus emunaẽ õn,” i, “Judeuyũ kukukat õn,” i dak — i napa ma o'e ip. — Teku Deus emunaẽ bima, juy je'kop korosa ejuwi je'ũap puxim — io'e ip. — Ikop puje, bit kuka wuyetabut ace'e cekay — io'e ip jewewebe. \p Ceweju ibamupaya'ibiyũ dak Jesus o'jomuymuy jĩjã ibukurukayũ. \p \v 33 Kaxi wuyase bima kabiok o'e soat tag̃ Judéia eipi dag̃. Ibun ma kabiok oeku. Ebapũg̃ hora bun kabiok oeku. \p \v 34 Katpuje Jesus o'jewãwã ya'õberen. \p — Eloí, eloí, lemá sabactani? — io'e ja'õm. \p (Ijop ekawẽn, Deus, Deus, apẽnpuye ẽn opere iape wuya'õm). \p \v 35 Iboap o'ya'ĩjojo ip iboceayũ. \p — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop! Elias nomuwãwãm teku! — io'e ip, xipan g̃u ip o'jekũyjo buye. \p \v 36 Iboceat o'jedau idibi bubuap munopapũn ãm uva'abidim―tideibog̃'ũmati. Ixe dak idibi bubuap o'jomõg̃ ip'abi be. \p G̃ebuje o'yopmuyu Jesus pe timutitit am. \p — Mẽnpuk! — io'e. — Omuy paxi Elias imukop am korosa ejuwi — io'e. \p \v 37 Jesus o'jewãwã ya'õberen. Pog̃. Oe'ũ. \v 38 Pag̃o Deus eju kawẽnwẽnap'a be osunuy―yabog̃at'a be―uk'a exĩntabi nomudip epa'go. Jekpiwan ma ixe pag̃o o'jewek Jesus e'ũ buje. O'jewek kabi kadi wi ipi kay. \v 39 100 be sorarayũ kukat cũg̃'i osunuy Jesus wap. Apẽn Jesus oe'ũiap o'jojojo. \p — Icemãn ite'ũm Deus ipot osunuy — io'e. \p \v 40 Jesus korosa eju bima, aoyũ dak iboce ijojom osodop. Wũy wi ip ijojom osodop―Jesus cocom. Ixeyũ aoyũ parakpe ebapũg̃ aoyũ osodop ip. Ibũrũ ma ip osodop: Maria Madalena, Salomé, wara'at Maria dak. Wara'at Maria José xi osunuy―Tiago xi dak―yaypan'isuat xi. \v 41 Ixeyũ aoyũ Jesus eju oekuku Galiléia eipi dag̃ pima. Ibuywatwan oekuku ip. Ade warara'acayũ aoyũ dak osodop ip korosa xe. Jerusalém ka be oajẽm ip ceweju kuy bima. Soat ip Jesus kay jeakag̃ osodop. \p \v 42 Katpuje jĩjã o'e. Kuyaje Sábado je'e―Judeuyũ xe jebodoydoyap kabia. Kabiog̃kabiog̃'i bima jexat tata'uk ip osodop Judeuyũ Sábado bima jekapikap puxim. \v 43 Kabiog̃kabiog̃'i bima José o'ju Pilatos kay. Ixe José Arimatéia ka bewiat osunuy. Ixe ibimãmãayũ ekawẽn coco'ukat osunuy. Ya'õbuyxi jĩjã dak osunuy soat xe. Deus pe soat kukukan iap wiwim osunuy. Iparara'ũm o'ju Pilatos kay. Oajẽm. \p — Jesus'ũm jebit mukop pin oce — io'e Pilatos pe. \p \v 44 — Kuy du ixe'ũm oe'ũ? — io'e Pilatos. Imẽnpuye 100 be sorarayũ kukat o'tomuwã. \p — Kuy ma du oe'ũ Jesus? — io'e sorarayũ kukukat pe. \p \v 45 — Hm hm. Kuy ma — io'e sorarayũ kukukat. \p — Ha'a — io'e José be. — Ijebit cuy eg̃ukop — io'e. \p \v 46 G̃ebuje José Jesus'ũm jebit o'g̃ukop korosa ejuwi. Kuy juk pag̃o o'jat―xipacat―irucat. Ijebit o'g̃ukabekbek ixem pag̃õm. O'jomõg̃ witabikũy be. \p Wita'a yabo'gat'a o'yamuypen witabikũy nomudip'am. \v 47 Xepxep Mariayũ osodop iboce. Maria Madalena iboce osunuy. Wara'at Maria José xi osunuy―yaypan'isusu xi. Poce Jesus'ũm jebit o'jomõg̃ ip iap o' jojojo ip. \c 16 \p \v 1 Sábado jebodoydoyap kabia Judeuyũ xe. Kaxi at puje, waram ip jekapikpig̃ ma'g̃uto. \p Kaxi at puje ebapũg̃ aoyũ tide'oati o'tibu. O'tibu ip Jesus'ũm jebit mude'on am. Ebapũg̃ aoyũ o'ju: Maria Madalena, Salomé dak, wara'at Maria dak―Tiago xi. Ixeyũ ebapũg̃ayũ o'ju. \p \v 2 Domingo bima o'ju ip witabikũy kay―kabia'isum ma―kaxi jẽm'isum ma. \p \v 3 — Abu wita'a ug̃ ocewebe―witabikũy nomudip'a? — io'e ip jewewebe. \p \v 4 Imẽn o'jekawẽn ip ikũynomudip'a yabog̃ cĩcã buye. O'jeak ip witabikũy kay. Kuy wita'a yawede o'yadobuxik ip. \v 5 Oõm ip witabikũy be. Deus xewiat o'jojojo ip―yaypan isuat. Xik'i osunuy iba'at kadi. Cesay irut cĩcã osunuy. \p G̃ebuje o'jewetakaka ip aoyũ. \p \v 6 — Epeyekuy g̃u! — io'e cebe ip. — Wetaybit Jesus kudadam eyju iam. Nazaré ka bewiat kudadam eyju―korosa be ibamupaya'ibit kudadam — io'e. — Ijoce g̃u opop. Kuy o'jetait waram — io'e. — Ak epe'e topap kay. Topap acã — io'e. \v 7 — Epeju juy g̃asũ bit — io'e aoyũ be. — Ceweju etaybitbin oekuku'iayũ juy epeg̃ukũyjo — io'e. — Pedro dak cuy epeg̃ukũyjo. “Kuy o'jetait waram,” i juy epe'e cebe ip. “Cum eywap Galiléia eipi kay,” i juy epe'e cebe ip — io'e. — “Iboce ma epetobuxik apẽn ixe kuy o'e eywebe iap tag̃,” i juy epe'e cebe ip — io'e. — “Waram o'jetait'iat cuy epetobuxik,” i juy epe'e cebe ip — io'e―yaypan'isuat o'e. \p \v 8 G̃ebuje o'jẽm ip. Owatwat ip witabikũy bewi jeparara pibun. Ikarabakbak o'e ip jeparara pibun. Kabi bewiat ekawẽn o'g̃uwẽn g̃u ip warara'acayũ be iparara jĩjã ip puye. \p \v 9 Jesus waram o'jetait kabi'isum. Waram o'jetait Domingo bima. Koam o'jebapuk Maria Madalena kay―kuy bima cebewi 7 be ibiõg̃buk kẽrẽayũ o'g̃ujẽmiat kay. \v 10-11 Jesus eju oekukuiayũ wawa o'e ig̃uykitkit ip Jesus kay buye. Wawa ip pima Maria Madalena o'ju ixeyũ mukũyjom. \p — Wuyekariwa waram o'jetait! — io'e cebe ip. — O'jebapuk okay. Ojojojo — io'e Maria. \p Imẽnpit itabut'ũm o'e ip Maria ekawẽn kay. \p — Dapxi ẽn — io'e ip Maria be. \p \v 12 G̃uyjom Jesus o'jebapuk xepxepayũ kay. Iwarun ma o'jebapuk cekay ip. O'jebapuk cekay ip cucum pima kog̃ũnpi be. \v 13 Imẽnpuye ixeyũ o'jepit warara'acayũ kay―jebureyũ kay. \p — Wuyekariwa itabẽg̃ ma'g̃uto! Ocejojojo! — io'e ip cebe ip. \p — Dapxi eyju — io'e ip xepxepayũ be. \p Itabut'ũm o'e ip ixeyũ ekawẽn kay. \p \v 14 G̃uyjom o'jebapuk 11 beayũ kay. Jekõnkõn ip pima, o'jebapuk cekay ip. O'g̃ukorẽm ip itabut'ũm puye waram o'jetait iap ekawẽn kay. \p — Apẽnpuye eyetabut g̃u okay? — io'e. — Oweju oekukuiayũ kuy o'e eywebe: “Wuyekariwa waram o'jetait,” i — io'e. — Eyetabut g̃u ixeyũ ekawẽn kay. Eybu'u jĩjã eyetabut am waram ocetait iap ekawẽn kay — io'e. \m Imẽn ip o'g̃ukorẽm. \p \v 15 — Epeju juy soat kaka dag̃ — io'e Jesus. — Soat ka dag̃ayũ be juy kawẽn idipat epeg̃uwẽn — io'e. \v 16 — Okay itabut pima, jemubatisasanan pima dak, Deus taxijo — io'e. — “Eykẽrẽ oxe,” i je'e Deus okay itabut'ũmayũ be bit. “Soat em ipiat epesupi'ajo,” i dak je'e — io'e. \v 17 — Deus ja'õbacaap je'g̃ũm okay itabucayũ be ka'ũma ma ajojojoiap mubapuk am soat etabutpe — io'e. — Iboap a'õbacaam ibiõg̃buk kẽrẽayũ g̃ujẽmjẽm ip ikug̃ayũ bewi — io'e. — Warara'acat a'õm jekawẽn ip iisuan — io'e. \v 18 — Itaybit'ũma puybu tũypiatpu mucay buje, je'ũ g̃u ip — io'e. — Itaybit'ũma tipiati kõn puje, je'ũ g̃u ip — io'e. — Iwãtaxipipiayũ jeje jebu mõg̃ puje, je'ada ip — io'e Jesus. \p \v 19 Kariwa Jesus imẽn o'jekawẽn jeweju etaybitbinayũ eju. \p Cekawẽn epere buje, Deus Jesus o'g̃uyu kabi kay. Oabik Deus xe ixe eju soat kukukan. \p \v 20 Ibocewi ceweju etaybitbinayũ o'jẽm. Soat ka dag̃ o'ju ip. Kawẽn idipat muwẽnuwẽn oekuku ip. Wuyekariwa Jesus ixeyũ buywatwan osunuy. Soat etabutpe ka'ũma buk ajojoiap mubapukpug̃ oekuku ip ixe a'õbi. Imẽneju adeayũ itabut o'e ip ixeyũ ekawẽn kay.