\id LUK - Mundurukú NT -Brazil 2010 (DBL -2013) \h Lucas \toc1 Lucas emudupmubararaktup \toc2 Lucas \toc3 Lc \mt1 JESUS CRISTO MUWẼG̃APTUP LUCAS EMUDUPMUBARARAKTUP \c 1 \p \v 1-2 Teofilo, ẽn a'õbuyxi soat xe ocexe. Õn ijudup mubararag̃ ewebeaptum―apẽn cuk adi Jesus Cristo o'e'e wuyetabutpe iaptup. Kuy bima warara'acayũ apẽn ixe Jesus Cristo o'e'e iaptup o'tupmubararak. Koap o'jekawẽn ip ixe eju oekuku'iayũ eju ixe e'eap o'jojojo'iayũ eju dak. Ixeyũ a'õbi juk ixe e'eaptup o'tupmubararak ip. \v 3 Õn pit cuk oce owebe ma: \p — Õn tak cuy ocekawẽn ceweju ip — i. — Soat eju ixeyũ ejujuy ocekawẽn — i juk oce owebe ma. — “Apẽn ixe Jesus o'e'e?” i juy oce cebe ip — i juk oce owebe ma. \p Imẽnpuye ixeyũ eju juk ocekawẽn. Soat cuk o'g̃uwẽn ip owebe. Õn tak apẽn o'e'e ip iaptup otupmubararak ewebeaptum g̃asũ bit, Teófilo. \v 4 Ijudup co buje, ẽn tak ece: \p — Ixeyũ juk adi icẽmãn omutaybitbin apẽn Jesus Cristo o'e'e iam — i. \p \v 5 Teófilo, koam apẽn o'jebapuk Zacarias pe iap og̃uwẽn ewebe, apẽn o'jebapuk itayxi be iap tak. Herodes Judéia eipi watwat kukukat pima, Zacarias itabẽg̃ osunuy. Judeuyũ epaĩ osunuy ixe Zacarias. Kapikpik'uk osunuy Abias ebekitkit eju Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Abias ebekitkit tak paĩyũ osodop ip. Zacarias tayxi Arão badip osunuy―paĩyũ kukukat badip. Itayxi butet Isabel i osunuy. \v 6 Ixeyũ xepxepayũ cũg̃ ma ip osodop Deus xe. Kũyjobit ip osodop soat Deus a'õ kay. Deus bikuyap tag̃ jekuku'uk ip osodop. \v 7 Bekicat kug̃ g̃u ip osodop, itayxi i'it ta ba'ore buye. Yabut osunuy. Zacarias tak aypa osunuy. \p \v 8 G̃ebuje Zacarias o'ju Deus eju kawẽnwẽnap'a kay―yabog̃at'a kay. Ibo'a be kapikpig̃ osunuy Deus etabixe paĩ buye. Kapikpig̃ osunuy Abias ebekitkit eju. \v 9 Jebabi dag̃ ibadipyũ juk Zacarias o'taẽ iõm ãm badiat'a be. \v 10 Oõm tõmte'oatõm mupik am Deus etabixe. Adeayũ dak Deus eju kawẽnwẽnap'a eakiju ip osodop. Akiju kawẽnwẽn ip osodop Deus eju, Zacarias badi tõmte'oatõm mupikupig̃ pima. \p \v 11 G̃ebuje Deus ekawẽn tojotjot'ukat oajẽm Zacarias kay. Cũg̃'i osunuy tõmte'oatõm mupikupikap'a ba'at kadi―caixa'a jo'iat'a ba'at kadi. \v 12 Zacarias yag̃uy'ũm o'e ixe Deus ekawẽn tojotjot'ukat co buje. Iparara jĩjã o'e. \p \v 13 G̃ebuje Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jekawẽn Zacarias pe. \p — Tapu, epararam g̃u juy eg̃uy — io'e. — Apẽn cuk adi ece cebe iap o'ya'ĩjojo Deus — io'e. — G̃asũ ma emumuojuy je'g̃ũm ewebe — io'e. — Etayxi ekpon g̃ukap. João i juy ibuten je'e — io'e. \v 14 — Eycokcog̃ cĩcã ma epesop bekicat kap puje. Adeayũ dak icokcok cĩcã je'e eyweju. \v 15 Ekpot ya'õbuyxian je'e Deus xe. Uva'abidi juy idikõn g̃u, wuymuka'o'onapti dak. Ibiõg̃buk xipacat a'õbi ixe jeku jekap'isum piap — io'e. \v 16-17 — Ekpot Judeuyũ ag̃uymuwarururun je'e ixeyũ be Deus kay am, wuykukukat kay am tak. Deus biõg̃buk a'õbacaap kug̃ ixe jeku Elias ekukuap puxim. Ka'ũma buk ocejojojoiap mubapukpug̃ jeku. Ixe omuyku wuykukukat ajẽm awap. Ixe cebayũ ag̃uymuwarururun je'e ixeyũ be waram g̃uto jebekitkiyũ kay am. Ixe Deus a'õ kay'ũmayũ ag̃uymuwarururun je'e ixeyũ be waram g̃uto kawẽn icẽmat tag̃ jeku am. Ixe ijodiacat g̃ubikuy wuykukukat ajẽmap wiwi am — io'e. \m Imẽn Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jekawẽn Zacarias pe. \p \v 18 G̃ebuje Zacarias o'jekawẽn Deus ekawẽn tojotjot'ukat pe. \p — Iba'ore ma owebe okpotpet am — io'e. — Kuy aypa oce. Otayxi dak yabut kuy — io'e. \p \v 19 — Gabriel i obutet — io'e. — Deus etabixe cũg̃'i õn nuynuy. Deus ma omudot jekawẽn ãm eweju. Ixe omudot iboap awẽg̃ muwẽn ãm ewebe―yawẽg̃ tipatawẽg̃ muwẽn ãm ewebe. \v 20 Ẽn pit etabut g̃u wa'õ kay — io'e. — Imẽnpuye ekõmbicaca ecesũy. Ede ba'ore ecesũy. Wekawẽn tag̃ cebapuk puje bit, waram g̃uto ede but ece'e. Soat ma je'bapuk ixe kabia be apẽn õn e'em ewebe iap tag̃ — io'e. \p \v 21 Adeayũ dak Deus eju kawẽnwẽnap'a bewi Zacarias jẽmap wiwim ip osodop. \p — Apẽnpuye dak Zacarias ibun cĩcã Deus eju kawẽnwẽnap'a be? — io'e ip jewewebe kakijuayũ. \p \v 22 G̃ebuje Zacarias oajẽm akijuayũ kay. Cekawẽn pa'ore o'e cebe ip. Imẽnpuye itaybit ip o'e Deus eju kawẽnwẽnap'a be bima Zacarias jexey jo'iat o'jojojo iam. Jekawẽn ojuy akijuayũ eju. Cekawẽn pa'ore bit o'e. Imẽnpuye jebum acã o'jekawẽn ceweju ip. \p \v 23 Deus eju kawẽnwẽnap'a be jekapikap epere buje, Zacarias o'jepit jeduk'a kay. \p \v 24 G̃uyjom ma itayxi o'yukreg̃―Isabel. Pũg̃põg̃bi kaxi jeduk'a be ma osunuy Isabel. \p \v 25 — Okukukat xipat cĩcã oxe! — io'e Isabel. — Koap cuk adi og̃uy osũsũn, o'it'et'ũm puye — io'e. — G̃asũ bit osũsũn g̃u oce o'ukreg̃ puye — io'e Isabel jewebe ma. \p \v 26-27 G̃ebuje Deus jekawẽn tojotjot'ukat o'g̃uju yaypan'isuat kay―ag̃okatkat eju o'jepo g̃u'iat kay. O'g̃uju cekay Isabel 6 kaxi yukeg̃ puje. Deus ekawẽn tojotjot'ukat putet Gabriel i osunuy. Oajẽm ag̃okatkat eju o'jepo g̃u'iat kay. Ixe ayacat Galiléia eipi be osunuy. Nazaré ka be osunuy. Maria i ibutet osunuy. José wadip osunuy. José Davi badip osunuy. \v 28 Oajẽm Deus ekawẽn tojotjot'ukat Maria kay. \p — Tũ'ũ, ecokcog̃ cuy eg̃uy — io'e. — Deus xipat cĩcãat je'g̃ũm ewebe. Wuykukukat soat em jekukum eweju — Gabriel o'e. \p \v 29 Maria yag̃uybabi'ũm o'e cekawẽn co buje. \p — Apẽnpuye dak imẽn teku odobededem? — io'e Maria jewebe ma. \p \v 30 — Tũ'ũ, epararam g̃u juy eg̃uy — io'e. — Deus xe ekukpin cĩcã — io'e. \v 31 — Je'ukreg̃. Ag̃okatkat eceg̃ukap e'in. Jesus i juy esubuteta — io'e. \v 32 — Ya'õbuyxian je'e e'it — io'e. — “Deus ipot teku,” i je'e soat ijodiat. “Soat podi ya'õbacaat ipot teku,” i je'e ip. Deus ixe jomuy Judeuyũ kukukan. Kuy bima Davi Judeuyũ kukukat osunuy―Jesus eajot. Imẽnpuxim Jesus Judeuyũ kukukan je'e. \v 33 Soat em ma imẽn Jacó naxeg̃ebitbit kukukan jeenuy. Wara'at g̃u jomuy ixe dieg̃ ixeyũ kukukan — Gabriel o'e Maria be. \p \v 34 — Apẽn xe'e dak osu'itkap? Ocepo g̃u mabuk a'g̃u ag̃okatkat eju — io'e Maria Deus ekawẽn tojotjot'ukat pe. \p \v 35 — Ibiõg̃buk xipacat jajẽm ekay — io'e. — Je'ukreg̃ soat podi ma ya'õbacaat a'õbi―Deus a'õbi. Imẽnpuye bekicat ikẽrẽat kug̃ g̃u je'e. Deus ipon je'e. \v 36 G̃ebum cuy eg̃uy ebadip kay―Isabel kay — io'e. — Ixe Isabel o'yukreg̃ yabut ma'g̃u. Kuy ag̃okatkat opop yuk pe. “I'it ta ba'ore teku,” io'e'e ip kuy bima. G̃asũ bit 6 kaxi yukreg̃. \v 37 Ka'ũma ma iba'ore Deus pe — io'e. \p \v 38 — Ha'a — Maria o'e. — Deus okukukat. Deus a'õbi soat je'bapuk owebe apẽn ẽn e'em owebe iap tag̃ — Maria o'e. Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jẽm cexewi. \p \v 39 G̃axĩn ma Maria o'ju Isabel kay. Dao ma o'ju co'a'uat kapẽn pe. Judéia eipi be o'ju. Isabel ka be o'ju. Jay. Oajẽm. \v 40 Oõm Zacarias duk'a be―Isabel duk'a be. Isabel o'tobede. \v 41 Joroh. Isabel ukpeat o'jejoro yuk pe Maria be Isabel dobede buje. Ibiõg̃buk xipacat a'õbacaap kug̃ osunuy Isabel. \p \v 42 G̃ebuje Isabel o'jekawẽn ya'õberen Maria eju. \p — Deus xipat cĩcã! — io'e. — Deus xipacat ũmũm ewebe. Ecokcok soat cokcokap podi ma―aoyũ cokcokap podi ma. “Ẽn xipat cĩcã,” i je'e adeayũ e'uk peat pe. \v 43 Deus xipacan e'em owebeam tak! Ẽn okukukat xi. Inaka okay ajẽm, wa'õbuyxi g̃u ma'g̃u — io'e. \v 44 — Ewebe odobede buje, o'uk peat o'jejoro jecokcok pibun — io'e. \v 45 — “Soat je'bapuk owebe apẽn okukukat e'em owebe iap tag̃,” i ẽn e'em. Imẽnpuye Deus xipacan e'em ewebeam — Isabel o'e. \p \v 46 G̃ebuje Maria o'jekawẽn Isabel eju. \p — “Wuykukukat soat podi ma xipat,” i õn e'em — io'e. \qm1 \v 47 — Ocokcok cĩcã Deus xipan okug̃ puye―odaxijojo'ukat xipan okug̃ puye — io'e. \q1 \v 48 — Ixe acã okukukat. Odadaybot ma dak. Imẽnpit ixe soat em ag̃ okay — Maria o'e. — “Deus xipacan ixe ayacat o'jukuk,” i je'e soat ka watwat omuwẽnuwẽn — io'e. — G̃asũ imẽn je'e ip, g̃uyjom tak — io'e. \qm1 \v 49 — Ixe ka'ũma buk ocejojojoiap o'g̃ubapuk owebe. Soat podi ma ixe ya'õbaca — io'e. — Ibuyxim cuy ibutet ajukuk — io'e. \qm1 \v 50 — Deus itabotaidabotbot cĩcã ibuyxim jekukayũ kay. Wuydobuyũ'ũm'ũm kay itabotaidabotbot cĩcã osunuynuy. G̃asũayũ kay dak itabotaidabotbot―soat kay. G̃uyjomayũ kay dak itabotaidabotbon jeedop — io'e. \qm1 \v 51 — Deus ja'õbacaap o'g̃ubapukpuk. Yobog̃an pinayũ o'g̃uypõg̃põg̃. Ixeyũ e'eap o'g̃u'ũm — io'e. \qm1 \v 52 — Ika kukukayũ o'g̃ujẽm jenuyap pewi. Ya'õbuyxi'ũmayũm o'e ip. Ya'õbuyxi'ũmayũ o'jomuy ixeyũ nuyap pe. Ya'õbuyxiayũm o'e ip — io'e. \qm1 \v 53 — Tadaybotbocayũ be xipat cĩcãat o'g̃ũmg̃ũm. Soat kug̃ ip o'e. Ibubut adeayũ bit ibuipuk o'g̃ujẽmjẽm — io'e. \qm1 \v 54 — Ixe Israel naxeg̃ebitbit o'subuywatwan cĩcã―ja'õ kay kũyjobicayũ o'subuywatwan cĩcã. Xipan wuydobuyũ'ũm'ũm o'jukukuk apẽn cuk adi o'e'e iap tag̃ — io'e. \qm1 \v 55 — Xipan wuydobuyũ'ũm'ũm o'jukukuk―Abraão'ũm o'jukukuk, cenaxeg̃ebitbit'ũm'ũm tak o'jukukuk. Ja'õ dag̃ soat em g̃ebum osunuy ixeyũ kay. Soat em ixe g̃ebum osunuy ixeyũ kay xipan ikuk am — io'e―Maria o'e. \p \v 56 Ebapũg̃ kaxi Maria Isabel xe osunuy. \p Ibocewi o'jepit jeduk'a be. \p \v 57 Ija kaxi ajẽm puje, Isabel o'su'itkap ag̃okatkat. \p \v 58-59 Bekicat 8 kabia bima ibadipyũ oajẽm ixe duk'a xeayũ dak. Oajẽm ip ikap'isuat taypu'ag̃obixeedakat am “Deus ebekit teku” i'e am. Soat ibadipyũ icokcok cĩcã o'e ip. \p — Deus xipan cĩcã ija xi o'jukuk — io'e ip. Ibutetaat ojuy ip. \p — Zacarias i juy asubutetaat cebay butet kadin ma — io'e ip jewewebe. \p \v 60 — Ap! — ixi bit o'e. — Ibo g̃u je'e ibutet―João i acã — io'e ixi. \p \v 61 — Ebadipyũ butet João i'ũmg̃u — io'e ip ixi be. \p \v 62 G̃ebuje o'jekawẽn ip cebay eju. \p — Apẽn ekpot puten je'e? — io'e ip cebay be. \m Jebum acã o'jekawẽn cebay, cekawẽn pa'ore buye. \v 63 “Taperadup cuy etupũm owebe” iape, cebay o'e jebum cebe ip. O'tupũm ip cebe. \p Ibocewi o'tupmubararak cebay. Ibutet João i iaptup o'tupmubararak. Soat ip itabẽg̃bẽg̃ o'e ijojom. Zacarias i cebay je'e tũybe iãn o'e ip. \p \v 64 Cebay cekawẽn put o'e g̃ebuje bit. Xipan o'jekawẽn g̃uto. \p — Deus xipat cĩcã — io'e. — Ka'ũma ma ixe jo'iat ya'õbuyxiat — io'e. \p \v 65 Imẽneju yag̃uybabi'ũm o'e ip tuk'a xeayũ. João kapap awẽg̃ o'yawẽg̃muwẽnuwẽn ip soat ka dag̃―Judéia eipi dag̃, co'a'uat kapẽn tag̃ tak. \v 66 O'yawẽg̃tobuxik'iayũ jewag̃uydadam ip osodop João kapap awẽg̃ kay. \p — Apẽn xe'e je'e ite bekicat yaypan pima? — io'e ip jewewebe. Imẽn o'jekawẽn ip, João Deus a'õbacaap kug̃ oeku buye. \p \v 67 G̃ebuje Zacarias apẽn g̃uyjom je'bapuk iap o'g̃uwẽn―ikap'isuat ebay. Iboap o'g̃uwẽn Ibiõg̃buk xipacat a'õbi. \qm1 \v 68 — G̃a'a ace Deus pe “Ka'ũmg̃u ejo'iat,” i. Ixe Deus kay itabut ip osodop Israel naxeg̃ebitbit. Jebekitkiyũ o'subuywan. Jebekitkiyũ o'taxijo — io'e. \qm1 \v 69 — Deus wuydaxijojo'ukat o'g̃udot wuykay. Ya'õbacaat o'g̃udot wuykay. Wuydaxijojo'ukat Davi naxeg̃ebit―Deus a'õ kay kũyjobicat naxeg̃ebit — io'e. \qm1 \v 70 — Ixe wuydaxijojo'ukat ya'õbacat jĩjã. Ka'ũma ma ixe jo'i ya'õbaca. Imẽnpuxim kuyje Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ o'e'e Deus a'õbi―soat tag̃ iisuayũ o'e'e — io'e. \qm1 \v 71 — “Deus wuydaxijo wuykay itakomaayũ be wuyaokaap puxim. Ixe wuykay'ũmayũ a'õbacaap g̃u'ũm ixeyũ be wuyaokaap puxim,” i'e'e'uk osodop ip — io'e Zacarias. \qm1 \v 72 — Deus itabotaidabotbot osunuy wuydobuyũ'ũm'ũm kay apẽn kuy o'e'e iap tag̃. “Wekawẽn tag̃ oce,” io'e Deus. Jekawẽn tag̃ o'e'e soat em ma. Cekawẽnkẽrẽ g̃u osunuy―cekawẽntip cĩcã — io'e. \qm1 \v 73 — Ixe o'jekawẽn wuydobu'ũm eju―Abraão'ũm eju. “Jedaxijo õn ekay itakomaayũ bewi; ebekitkiyũ dak otaxijo,” io'e Abraão be — io'e. \qm1 \v 74 — “Jeybuywan õn eypararam g̃u kapik am owebeam,” io'e Abraão be — io'e. \qm1 \v 75 — “Cũg̃ ma epesop oxe,” io'e. “Ikẽrẽat kug̃ g̃u epesop oxe,” io'e. “Soat em epesop oxe eyetait,” io'e. Ixe o'e apẽn cuk adi o'e'e iap tag̃ — io'e Zacarias. \qm1 \v 76 — Bekit — Zacarias o'e jekpot pe―ikap'isuat pe — Wuykukukat wap eceju soat muxipan am ixe mudot am. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukan ece'e―soat podi ma ya'õbacaat ekawẽn muwẽnuwẽn'ukan — io'e. \qm1 \v 77 — Adeayũ be ece'e “Deus ikẽrẽat ju'uk eywebewi,” i. “Deus jeydaxijo,” i ece'e cebe ip — io'e Zacarias. \qm1 \v 78 — Imẽn Deus itabotaidabotbot cĩcã wuykay. Yukpiceg̃ẽ g̃u wuykay. Wuydaxijojoap kabia jajẽm ixe a'õbi. Ixe jajẽm kabia buxim. \qm1 \v 79 — Ixe kabiok pe jekuku'ukat puximayũ g̃ukabia. Je'ũap puxim ipararaayũ g̃ukabia. Ixe wuymutaybitbin je'e wuywebe xipan jewewekuk am. Kaba'ũm acesop wuyeweweju. \qm1 — Imẽneju adeayũ je'e ewebe: “Ẽn Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat,” — io'e ikap'isuat ebay. \m Imẽn Zacarias apẽn g̃uyjom je'bapuk iap o'g̃uwẽn Deus a'õbi. \p \v 80 Bekicat o'yaypan. Kũyjobit osunuy Deus a'õ kay. Uk'a'ũmat pe osunuy Judeuyũ kay jeju'ũm pima―Judeuyũ mutaybitbin'ũm pima. \c 2 \p \v 1 Ixeyũ kabia be Augusto cartadup o'tupmubararak―soat ka kukat. O'tupmuju soat pe jebekitkiyũ be. Bekitkit, eykapap ka kay juy epeju eybutet mubararak am taperadup pe i'eaptup o'tupmuju. \v 2 Ka'ũma ma ig̃o eipi watwat o'g̃uweg̃ũn ijoptup muju awap. Jebekitkit o'g̃uweg̃ẽg̃at Cirênio Síria eipi watwat kukat pima. \v 3 Imẽnpuye soat ixe ebekitkit o'ju jebutet mubararak am taperadup pe. Jekapap ka be ip o'ju. \p \v 4 Imẽnpuye José dak o'jẽm Galiléia eipi bewi―Nazaré ka bewi. O'ju Judéia eipi be―Belém ka be―Davi osunuyiat ka be. Ixe José o'ju Davi diwat osunuy buye. \v 5 O'ju jebutet mubararak am Maria eju―jetayxi eju. Maria yukreg̃ osunuy. \v 6 Ixeyũ Belém ka be bima, Maria o'yukpasuk. \p \v 7 G̃ebuje Maria o'su'itkap koapat―ag̃okatkat. Ikap'isuat o'yamuekabek pag̃õm. O'g̃uyxet biopak xat mũn pe―cucuayũ nuyap'a be topap'ũm puye. \p \v 8-9 Kabi bewi Deus ekawẽn tojotjot'ukat tak o'kop ovelha kukukayũ kay. Kog̃ũnpi be osodop ip Belém ka tẽg̃ ma. Ovelha kukug̃ ip osodop ixima be. Deus o'g̃ukabia ovelha kukukayũ akokoreren. Iparara jĩjã ip o'e kabia jo buje, idip cĩcã ma'g̃u kabia. \p \v 10 G̃ebuje Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jekawẽn ceweju ip. \p — Eypararam g̃u juy epesop — io'e. — Kawẽn idipat otojot imuwẽn ãm eywebe eymucokcok am. Kawẽn idipat otojot soat pe imuwẽn ãm ijodiat pe. \v 11 Eydaxijojo'ukat o'kap g̃asũ. Davi osunuyiat ka be o'kap — io'e. — Soat kukat ixe―ipi dag̃at kukat. Cristo i ibutet — io'e Deus ekawẽn tojotjot'ukat. \v 12 — Ixe ikap'isuat iekabek pag̃õm. Po'i biopak xat mũn pe. Imẽn õn eymukũyjojom eywebe tobuxik am — io'e cebe ip. \p \v 13 G̃ebuje warara'acayũ o'jebapuk kabi kadiwi Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ. \p — Ka'ũma ma Deus co'iat — io'e ip. — Soat podi ma ixe ya'õbuyxi — io'e ip. \p \v 14 — Ka'ũmg̃u Deus co'iat xipacat — io'e kabi kadiwiayũ. — Kaba'ũm jeedop ip soat ijodiacat―Deus emumukukpinyũ — io'e ip. \m \v 15 Waram ip o'jeu kabi kay Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ. \p Cexewi Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ cẽm puje, o'jekawẽn ip jeweweju ovelha kukukayũ. \p — G̃a'a aju — io'e ip. — Belém ka kay juy aju — io'e ip. — Apẽn Deus o'e wuywebe iap cuy ajojo — io'e ip jewewebe. \m \v 16 Dao ma ip o'ju. \p Oajẽm ip. Ixeyũ dak ikap'isuat o'tobuxik José eju, Maria eju dak. Po'i osodop biopak xat mũn pe. \p \v 17 Ikap'isuat tobuxik puje, ikapap awẽg̃ muwẽnuwẽn oekuku ip soat ka dag̃. Apẽn Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ bekicat kapap o'g̃uwẽn cebe ip iap muwẽnuwẽn oekuku ip soat ka dag̃. \v 18 Itabẽg̃bẽg̃ ip o'e cẽm paxi iam o'ya'ĩjojoiayũ ma. \v 19 Maria bit soat em g̃ebum osunuy apẽn je'it o'kap iap kay. Iboap kay jewag̃uymug̃ẽg̃ẽm osunuy. \v 20 Ovelha kukukayũ o'jepit kog̃ũnpi be. \p — Ẽn xipat cĩcã — io'e ip Deus pe. — Idip cĩcãat ocejojojo — io'e ip. — Idim cuk ẽn ocemukũyjo — io'e ip. \m Soat o'tobuxik ip apẽn Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'e cebe ip iap tag̃. Imẽnpuye: \p — Ka'ũma ma ejo'iat xipacat — io'e ip. \p \v 21 8 xet kap puje cebaydaap Jesus daypu'ag̃obuxee o'suxeedakacat Judeuyũ babim. Yukreg̃ awap Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'e Maria be: — Jesus i ibuten je'e — i. Imẽnpuye Jesus i o'subutetaat ip. \p \v 22-23 G̃ebuje cebaydaap Jesus o'tujowat Jerusalém ka kay. Jetayxi eju o'tujowat. O'tujowat ip ikap'isuat mubapuk am paĩ be Moisés ekawẽn tag̃. Ibararak opop wuykukukat ekawẽntup pe: \mi Ag̃okatkat kap puje―koapat kap puje, ixe ikap'isuat Deus ebekit ma, i. \p Imẽneju cebaydaap Jesus o'tujowat Jerusalém kay imubapuk am Deus etabixe Deus eju kawẽnwẽnap'a be. \v 24-30 Imẽn e'em wuykukukat ekawẽntup: \mi Bekicat kap puje, wũnca juy eg̃ũm paĩ be ixe be imupik am Deus etabixe, i. Xepxep pukaso juy eg̃ũm, i. Pukaso kug̃'ũm pima, xepxep coot cuy eg̃ũm, i. \m Imẽn e'em wuykukukat ekawẽntup. Imẽneju cebaydaap oajẽm Jerusalém ka be ikap'isuat mubapuk am Deus etabixe. \p G̃ebuje Ibiõg̃buk xipacat Simeão oõmat Deus eju kawẽnwẽnap'a be―yabog̃at'a be. Cebaydaap tak Jesus o'tujuajẽm Deus eju kawẽnwẽnap'a be pukaso ũm ãm paĩ be Moisés ekawẽn tag̃. Simeão Jesus o'takoy jebakopixirik ceje. \p Ixe Simeão Jerusalém ka be osunuy. Cũg̃ cĩcã osunuy Deus xe. Itabut cĩcã osunuy Deus kay. Judeuyũ daxijojo'ukat ajẽmap wiwim osunuy. Ibiõg̃buk xipacat ixe mutaybitbin'uk osunuy. Ibiõg̃buk xipacat o'e Simeão be kuy bima: \p — Eje'ũ g̃u wuykukukat co'ũm pima―soat taxijo am Deus emunaẽ jo'ũm pima — i. \p G̃ebuje Simeão Deus o'g̃uwẽnuwẽn xipan. \p — Okukukat — io'e. — G̃asũ õn iju jojom — io'e. — Soat taxijo am etaẽiat cocom õn — io'e. \v 31 — Soat etabixe juk etaẽiat cocom õn — io'e. — G̃asũ bit we'ũ but ocokcog̃ — Simeão o'e. — Ẽn acã okukukat — io'e. — G̃asũ õn iju jojom apẽn cuk ece owebe iap tag̃ — io'e. \v 32 — Kabiaap puxim je'e ixe. Judeu'ũmayũ mutaybitbin je'e — io'e. — Ebekitkiyũ dak kũyjobin jeedop ip warara'acat a'õ kay g̃u―ixe a'õ kay acã―Israel naxeg̃ebitbiyũ — io'e. — Edipap kug̃ jeedop ip — io'e Deus pe. \p \v 33 Cebaydaap, ixi dak itabẽg̃bẽg̃ ip osodop Simeão ekawẽn cocom―bekicat muwẽnuwẽnap cocom. \p \v 34-38 — Xipan cuy ikap'isuat ebayũ ejukuk — Simeão o'e Deus pe. \p G̃ebuje Simeão o'jekawẽn Maria eju―ikap'isuat xi eju. \p — A'õpicũg̃ cuy eg̃uy — io'e. — Deus cuk ixe bekicat o'taẽ — io'e. — Inaka adeayũ iju kay g̃u jĩjã je'e Judeuyũ'in. Deus pit ixeyũ g̃u'ũm. Ẽn tak eg̃uycũg̃ cĩcã ece'e — io'e. — Ipiat ecesupi'ajo jĩjã paja ewebe õmap puxim — Simão o'e Maria be. — Warara'acayũ bit iju kay jĩjã je'e. Icokcok cĩcã jeedop ip cekay. Deus imẽn adeayũ ag̃uymubapukpug̃ je'e soat pe — io'e Simeão Maria be. \p Bekicat ebayũ Deus eju kawẽnwẽnap'a be bima, Ana oajẽm cekay ip. O'jekawẽn Deus eju. \p — Bay, ẽn xipat cĩcã — io'e Deus pe―Ana o'e. \p Ixe Ana bekicat o'kapiap o'g̃uwẽn adeayũ be Jerusalém ka watwat pe―Deus jebekitkit taxijoap wiwi'ukayũ be. Ixe Ana Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat osunuy. Fanuel daxit osunuy. Aser diwat osunuy. Yabut cĩcã osunuy. Yaypan'isu bima juk o'jewebumũn. 7 koato jektop xe osunuy. Kuy ma itop'ũm oe'ũ. Ixe Ana 84 koato osunuy g̃asũ. Deus eju kawẽnwẽnap'a bewi o'jẽm g̃u. Soat em ma ig̃o'a be nuynuy―kabiam, ixima dag̃ tak. — Ẽn xipat cĩcã — i'e'e'uk osunuy Deus pe soat em. Deus eju kawẽnwẽn'uk osunuy. Jekpiwan ma jewemureren'uk osunuy ceweju jekawẽn ojuy. \p \v 39 Deus ekawẽn tag̃ paĩ be bekicat mubapuk epere buje, cebayũ Jesus o'tujupit jeka kay. Nazaré ka kay ip o'jepit―Galiléia eipi be. \v 40 Bekicat o'yaypan. Ibacaan o'e. Jebadipyũ bodi ma itaybican o'e. Deus xipacat ũmũm'uk osunuy cebe. \p \v 41 Jesus ebayũ waram o'ju ip Jerusalém ka kay. Soat em Páscoa epeta be cucu'uk ip osodop Jerusalém ka kay. \v 42 12 koato bima, Jesus o'ju g̃uto jebaydaap, ixi iat eju, peta be cucu'uk puye. \p \v 43 Peta epere buje, cebayũ ma o'jepit ip jeka be. Jesus pit o'jecũ Jerusalém ka be. Itaybit g̃u ip osodop cecũam. \v 44 Tũybe Jesus wuybadipyũ eju o'jepit iãn o'e ip cebayũ. Jepitpin o'ju ip e dag̃ jeka kay. O'xet ip e bidase. Jesus o'jokudada ip jebadipyũ dag̃, jebureyũ dag̃ tak. \v 45 Ka'ũmg̃u. O'tobuxik g̃u ip. Imẽnpuye ikudadam o'jepit g̃uto ip Jerusalém ka be. Ebapũg̃ kabia ikudadam oekuku ip. \p \v 46 G̃ebuje Jesus o'tobuxik ip Deus eju kawẽnwẽnap'a be―yabog̃at'a be. Xik'i osunuy Moisés ekawẽn Judeuyũ mutaybitbin'ukayũ xe―aypapayũ xe. Cekawẽn cocom osunuy. Kawẽnwẽn osunuy ceweju ip. \v 47 Jesus kay jĩjã ip o'e soat cekawẽn cocoayũ, itaybit cĩcã buye, cũg̃ cĩcã jededem puye dak. \p \v 48 Jesus tobuxik puje, cebayũ itabẽg̃bẽg̃ ip o'e ijojom. \p — Tapu — io'e ixi Jesus pe. — Edaobu'u du eg̃uy jepin? — io'e. — Ocag̃uybabi'ũm cĩcã ocesop ekudadam―õn, ebaydaap tak — io'e―jekpot pe o'e. \p \v 49 — Aĩ, apẽnpuye dak okudadam epeku? — io'e. — Eyetaybit g̃u du webay duk'a be juy õn iam―Deus eju kawẽnwẽnap'a be? — io'e―jexi be o'e. \m \v 50 Imẽnpit Jesus ekawẽn iba'arem o'e cexe ip. \p \v 51 Ibocewi o'jepit jebayũ eju Jesus. Oajẽm jeka be―Nazaré ka be. Jebaydaap a'õ kay kũyjobit osunuy. Ixi dak soat em g̃ebum osunuy apẽn Jesus cuk adi o'e'e cebe iap kay. \v 52 Ixe Jesus tak jebureyũ bodi ma itaybican o'e. O'yaypan. Ikukpin cĩcã osunuy Deus xe, jexeayũ xe dak. \c 3 \p \v 1-2 G̃ebuje Deus o'jekawẽn João Batista eju―Zacarias ipot eju. João uk'a'ũmat pe osunuy. \p — Wekawẽn cuy eg̃uwẽnuwẽn itaybit'ũmayũ be — Deus o'e João be. \p O'jekawẽn João eju Tibério Roma ka kukat pima. 15 koato kuy ika kukat osunuy. O'jekawẽn ceweju Pôncio Pilatos Judéia eipi kukat pima dak, Herodes Galiléia eipi kukat pima dak, Lisânias Abilene eipi kukat pima dak, Filipe Ituréia eipi kukat pima dak. Ixe Filipe Traconites eipi kukat tak osunuy. Filipe Herodes kitpit osunuy. O'jekawẽn João eju Anás Judeuyũ epaĩyũ kukukat pima. Caifás tak Judeuyũ epaĩyũ kukukat osunuy. \v 3 Imẽnpuye Jordãodi wãbu dag̃ oeku João. \p G̃uyjom João Deus ekawẽn o'g̃uwẽnuwẽn adeayũ be. \p — Eyg̃uycũg̃cũg̃ cuy epesop ikẽrẽat kug̃ puye — io'e cebe ip. — Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy epeyepere — io'e. — Epeyewemubatisasanat cuy — io'e. — Imẽn ey'e buje, Deus ikẽrẽat ju'uk eywebewi — io'e. \v 4 — Imẽntak e'em Isaías emudupmubararaktup―Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat emudupmubararaktup: \mi Ag̃okatkat jewãwãwãm uk'a'ũmat pe, i. Imẽn jewãwãwãm: \mi Soat e juy epesuemukacũg̃ wuykukukat ajẽmap em, i. Ie juy epesuemudim ceku am, i. \v 5 Kabioreg̃reg̃at cuy epeg̃udim, i. Ipiweg̃ũn je'e, i. Co'a dak epeyamuweg̃ũg̃ũn, i. Iebixirik tag̃ cuy epesuemujẽm, i. Wakenat e be epesuemujẽm, i. Soat iekẽrẽate iedip cĩcã je'e, i. \v 6 Wuydaxijo am Deus emunaẽ coco ip soat ijodiacat, i. \m Imẽn e'em Isaías emudupmubararaktup — io'e João adeayũ be. \m \v 7 Imẽnpuye adeayũ o'ju João be jemubatisanan. \p G̃ebuje João adeayũ o'g̃ukũyjo. \p — Deus itakoma eykay, ikẽrẽat kug̃ cĩcã buye — io'e. — Ipiat supi'ajoat eywebe, ikẽrẽat kug̃ puye — io'e. — Eynapõn pa'ore Deus xewi — io'e. \v 8 — Cũg̃ ma juy epeku kuy ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap ocepere iap mubapuk am warara'acayũ be — io'e. — Tũybe Deus ipiat supi'ajoat g̃u wuywebe wuyju Abraão naxeg̃ebitbit puye iãn purut eyju e'em — João o'e. — Imẽn g̃u juy epe'e — io'e. — Iba'ore g̃u Deus pe wita'a muwexat am Abraão naxeg̃ebitbiyũm — io'e. \v 9 — G̃axĩn ma o'a kukat jajẽm ya'a'e'ũmat'ip takat am yop xik am daxa be — io'e. — Ixe buxim Deus tak g̃axĩn ma ipiat supi'ajoat kũyjobit'ũmayũ be — João o'e. \p \v 10 — Apẽntak oce'e ipiat pi'ajoap puxim? — io'e ip João be. \p \v 11 — Xepxep eyekabek kug̃ pima, pũg̃ cuy epeg̃ũm ikug̃'ũmat pe — io'e. — Puybit kug̃ pima, epeg̃u'ẽ'ẽ juy ikug̃'ũmat pe — io'e. \p \v 12 Iecug̃ap peam dinheiro bubu'ukayũ dak oajẽm João be jemubatisanan. \p — Pãm oceju? Apẽntak oce'e? — io'e ip João be. \p \v 13 — Iecug̃ap emumubudei bodi g̃u juy epejat cebekitkit pewi―ixe emumubudei acã — io'e João. \p \v 14 — Pãm oceju? — io'e ip sorarayũ dak. \p — Puyxibun g̃u juy dinheiro epejat warara'acat xewi — io'e. — Napa g̃u juy epe'e dinheiro bu am warara'acat xewi. Jemãmãmãm g̃u juy epesop eyekapikaptei kug̃―eycokcog̃ acã — io'e. \p \v 15 Soat g̃ebum cĩcã o'e ip João ekawẽn kay. \p — Ite du Deus emunaẽ soat taxijo am? — io'e ip jewewebe. \p \v 16 G̃ebuje João o'jekawẽn soat pe. \p — Õn ma eymubatisasan idibi be — io'e. — Wara'acat pit omuyku. Obodi ma ixe ya'õbuyxi. Soat podi ma ya'õbaca. Õn pit ajo pẽg̃ap g̃u cebeam? Cedag̃ g̃u kuka oce ixe a'õbuywatwat'ukan, obog̃ g̃u buye. Õn ma eymubatisasan idibi be. Ixe bit Deus biõg̃buk g̃uõm eywebe ya'õ dag̃ eyeku am. Ixe dak ipiat supi'ajoat eywebe cũg̃ ma eyeku am. \v 17 Wuyju taixee xikxig̃ tũmũntata mujẽm ãm taixee bewi. Tũmũntata muxipanpan wuyju tamũn'a be. Taixee mupikpig̃ daxa be. Imẽnpuxim Deus kũyjobicayũ muwajejem kũyjobit'ũmayũ xewi. Kũyjobicayũ ixe xe jeedop soat em. Kũyjobit'ũmayũ bit soat em ipiat supi'ajojo — io'e João. \p \v 18 Imẽn adeayũ awẽwẽm oeku João. Kawẽn idipat muwẽnuwẽn oeku. \p \v 19-22 Adeayũ mubatisasan epere buje, João Jesus o'g̃ubatisan. \p G̃ebuje Jesus kay Ibiõg̃buk xipacat o'kop. Jesus Deus eju kawẽnwẽn pima, o'kop. Pukaso jo'i o'kop Ibiõg̃buk xipacat. \p G̃ebuje Deus o'jekawẽn kabi kadiwi. \p — Ẽn okpocat — io'e. — Ocokcok cĩcã ekay — Deus o'e Jesus pe. \p G̃uyjom Herodes João o'g̃uõmat daomũnmũnap'a be. Ixe Herodes Galiléia eipi kukat osunuy. Kuy bima João o'e Herodes pe: \p — Cedag̃ g̃u ewebe ekitpit tayxi bum etayxim―Herodias bum — i. — Ẽn ikẽrẽat kug̃ — io'e Herodes pe. \m Herodes ikẽrẽat kukuk'uk osunuy. Waram ikẽrẽat o'jukuk g̃asũ dak. João ikẽrẽat o'jukuk g̃u. Inaka Herodes João o'g̃uõmat daomũnmũnap'a be. \p \v 23 Jesus 30 koato bima ijodiacat mutaybitbin o'e. — Jesus José ipot — io'e'e ip adeayũ. \v 24 José ebay butet Eli i osunuy. Eli ebay butet Matate i osunuy. Matate ebay butet Levi i osunuy. Levi ebay butet Melqui i osunuy. Melqui ebay butet Janai i osunuy. \v 25 Janai ebay butet José i osunuy. José ebay butet Matatias i osunuy. Matatias ebay butet Amós i osunuy. Amós ebay butet Naum i osunuy. Naum ebay butet Esli i osunuy. Esli ebay butet Nagai i osunuy. Nagai ebay butet Maate i osunuy. \v 26 Maate ebay butet Matatias i osunuy. Matatias ebay butet Semei i osunuy. Semei ebay butet José i osunuy. José ebay butet Joda i osunuy. \v 27 Joda ebay butet Joanã i osunuy. Joanã ebay butet Resa i osunuy. Resa ebay butet Zorobabel i osunuy. Zorobabel ebay butet Salatiel i osunuy. Salatiel ebay butet Neri i osunuy. Neri ebay butet Melqui i osunuy. \v 28 Melqui ebay butet Adi i osunuy. Adi ebay butet Cosã i osunuy. Cosã ebay butet Elmadão i osunuy. Elmãdão ebay butet Er i osunuy. \v 29 Er ebay butet Josué i osunuy. Josué ebay butet Eliézer i osunuy. Eliézer ebay butet Jorim i osunuy. Jorim ebay butet Matate i osunuy. Matate ebay butet Levi i osunuy. \v 30 Levi ebay butet Simeão i osunuy. Simeaão ebay butet Judá i osunuy. Judá ebay butet José i osunuy. José ebay butet Jonã i osunuy. Jonã ebay butet Eliaquim i osunuy. \v 31 Eliaquim ebay butet Meleá i osunuy. Meleá ebay butet Mená i osunuy. Mená ebay butet Matata i osunuy. Matata ebay butet Natã i osunuy. \v 32 Natã ebay butet Davi i osunuy. Davi ebay butet Jessé i osunuy. Jessé ebay butet Obede i osunuy. Obede ebay butet Boaz i osunuy. Boaz ebay butet Salá i osunuy. Salá ebay butet Nasson i osunuy. Nasson ebay butet Aminadabe i osunuy. \v 33 Aminadabe ebay butet Admim i osunuy. Admim ebay butet Arni i osunuy. Arni ebay butet Esrom i osunuy. Esrom ebay butet Peres i osunuy. Peres ebay butet Judá i osunuy. \v 34 Judá ebay butet Jacó i osunuy. Jacó ebay butet Isaque i osunuy. Isaque ebay butet Abraão i osunuy. Abraão ebay butet Tera i osunuy. \v 35 Tera ebay butet Nacor i osunuy. Nacor ebay butet Seruque i osunuy. Seruque ebay butet Ragaú i osunuy. Ragaú ebay butet Faleque i osunuy. Faleque ebay butet Éber i osunuy. Éber ebay butet Sala i osunuy. \v 36 Sala ebay butet Cainã i osunuy. Cainã ebay butet Arfaxade i osunuy. Arfaxade ebay butet Sem i osunuy. Sem ebay butet Noé i osunuy. Noé ebay butet Lameque i osunuy. \v 37 Lameque ebay butet Matusalém i osunuy. Matusalém ebay butet Enoque i osunuy. Enoque ebay butet Jarete i osunuy. Jarete ebay butet Maleleel i osunuy. Maleleel ebay butet Cainã i osunuy. Cainã ebay butet Enos i osunuy. \v 38 Enos ebay butet Sete i osunuy. Sete ebay butet Adão i osunuy. Adão Deus ipot osunuy, Deus o'g̃ug̃ẽ buye. \c 4 \p \v 1 Jordãodi bewi Jesus epit puje, Ibiõg̃buk xipacat o'tujowat uk'a'ũmat pe. Jesus ag̃uydada'uk osunuy Ibiõg̃buk xipacat. \v 2 Uk'a'ũmat tag̃ oeku 40 kabia. Jesus Ibiõg̃buk xipacat a'õbacaap kug̃ osunuy. Ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat tak Jesus o'subuyxijo iboce. Te'e ma ikẽrẽat mujurũg̃at ojuy Jesus pe iboce. 40 kabia Jesus jekõnkõn g̃u osunuy. Ire jĩjã osunuy. \p \v 3 G̃ebuje ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat o'jekawẽn Jesus eju. \p — Ẽn Deus ipot pima, a'õbi ma wita'a juy eyamuwexat pão'am — io'e Jesus pe. \p \v 4 — Ap! — io'e Jesus. — Imẽn e'em Deus ekawẽntup: “Wuyetabẽg̃ wuyxat o'om puye g̃u―Deus wuymutaicin puye acã,” i — io'e. \p \v 5 Ibocewi ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat Jesus o'tujowat umat pe. Soat eipi o'g̃ubapuk cebe. Dao ma soat eipi dag̃acat o'g̃ubapuk cebe. Soat ip o'jojojo. \p \v 6 — Õn cuy emuy soat eipi watwat kukukan — io'e. — Wa'õbi soat eipi watwat kukukan ecesũy — io'e. — “Ẽn acã ocekukukat,” i je'e ip ewebe — io'e. — Ibubut adeayũ kukukan ecesũy wa'õbi — io'e. — Soat ma iũm put owebe omunaẽ be, soat podi ma õn wa'õbaca buye — io'e napa ma. \v 7 — “Ẽn xipat,” i ẽn e'em owebe bima, soat og̃ũm ewebe — io'e. — A'õbuyxian ecesũy wa'õbi — io'e Satanás Jesus pe. \p \v 8 — Ap! — io'e Jesus. — Imẽn e'em Deus ekawẽntup: “ ‘Xipat ẽn,’ i juy epe'e Deus pe acã,” i. “Deus a'õ kay acã epesop kũyjobin―eykukukat a'õ kay,” i — Jesus o'e Satanás pe. \p \v 9 Ibocewi o'tujowat Jerusalém ka be. O'jomõg̃ Deus eju kawẽnwẽnap'abi jeje―yabog̃at'abi jeje. \p — Ẽn Deus ipot pima, ecewemuy'at ijop'abi jejewi ipi ju — io'e Satanás. \v 10 — Imẽn e'em Deus ekawẽntup: “Deus jekawẽn tojotjot'ukayũ g̃uju xipan ekuk am,” i. “Ixeyũ jedaxijo ewebe xipat'ũmat ebapukap puxim,” i. \v 11 “Ixeyũ jeak ekay wita'a be eimucakcakap puxim,” i — io'e Satanás. \p \v 12 — Ap! — io'e Jesus. — “Cẽm paxi Deus ja'õ dag̃ e'em?” i'ũmg̃u juy epe'e — io'e Jesus. \p \v 13 G̃ebuje ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat o'jewede Jesus xewi. O'jẽm cexewi Jesus puyxijojoap epere buje. Te'e ma Jesus pe ikẽrẽat mujurũg̃at ojuy. O'jẽm. \p — Waram g̃uto osubuyxijo jĩjã — io'e jewebe ma ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat―Satanás. \p \v 14 Jesus o'jepit Galiléia eipi kay. Ibiõg̃buk xipacat a'õbacaap kug̃ oeku. Soat ibo eipi watwat yajẽmap awẽg̃ o'yawẽg̃tobuxik. \p \v 15 G̃ebuje Jesus kawẽn idipan ip o'g̃utaybitbin Deus eju kawẽnwẽnap'a be. \p — Soat podi ma Jesus xipan wuymutaybitbin — io'e ip ya'ĩjojoayũ. — Ka'ũmg̃u ixe jo'iat xipacat — io'e ip. \p \v 16 Jesus o'ju jaypanap ka kay―Nazaré ka kay. Jay. Oajẽm. Jebodoydoyap kabia bima Judeuyũ õmõm'uk ip osodop Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Sábado bima ip õmõm'uk osodop. Jesus oõm jeweju ip ig̃o'a be. O'ãy Deus ekawẽntup com ig̃o'a beacat pe ya'ĩjo am. \p \v 17 G̃ebuje ig̃o'a kukukat Deus ekawẽntup o'tupũm Jesus pe―Isaías emudupmubararaktup―Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat emudupmubararaktup. Jesus o'tupmupaya. Pũg̃tup o'tuptobuxik. Imẽn e'em itedup: \q1 \v 18 Deus biõg̃buk owebe nuynuy, i. Imẽnpuye ixe onaẽ owebe kawẽn idipat muwẽn ãm tadaybotbocayũ be, i. Ixe omuju owebe: “Taomũnmũnayũ daomũnmũnap'a bewi g̃ujẽm ip” i'e am taomũnmũnayũ be, i. Ixe omuju owebe: “Ita'ũmayũ itate je'e ip” i'e am ita'ũmayũ be, i. \v 19 Ixe omuju owebe tadaybotbocayũ mujẽm ãm imudadaybotbot'ukayũ xewi, i. Ixe omuju owebe: “G̃axĩn ma Deus jebekitkit idaxijo” i'e am soat pe, i. \m \v 20 Imẽn e'em itedup. Jesus ibodup o'tupcoco ya'õberen. Otupmupirik. Waram o'tupũm yakukukat puywatwat'ukat pe. Oabik. \p Soat ig̃o'a beacat o'jeak cĩcã Jesus kay. \p — Apẽntak teku? — io'e ip jewewebe. \p \v 21 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn ceweju ip. \p — G̃asũ bit soan o'jebapuk ijudup peat ekawẽn tag̃―g̃asũ otupcocoiatup ekawẽn tag̃ — io'e. \p \v 22 Soat xe Jesus xipat cĩcã osunuy ig̃o'a beacat xe. \p — Jesus ekawẽn soat podi ma cekawẽntip! — io'e ip jewewebe. — Teku José ipot g̃u du? — io'e ip jewewebe. \p \v 23 Jesus o'jekawẽn ceweju ip. \p — “Tapu, ecewanũg̃ta juy,” i wuyju e'em wuyanũg̃tata'ukat pe — io'e. — Iboap kuka epe'e owebe dak. “Ocejojojo g̃u bukiap cuy eg̃ubapuk ocewebe ijo am apẽn cuk adi eg̃ubapukpuk Cafarnaum ka be bima,” i aco'i eyju e'em owebe — Jesus o'e. \v 24 — Icẽmãn õn e'em eywebe. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat jaypanap ka be bima, ibo ka watwat ixe ekawẽn kay g̃u — io'e. \v 25 — Icẽmãn õn e'em eywebe. Kuyje Deus Elias o'g̃uju pũg̃ kay itop e'ũ'ibit kay―Sarepta ka beat kay―Judeu'ũmat kay―Sidom eipi beat kay. Ixeyũ kabia dag̃ soat kaka beayũ irere oekuku. Ka'ũmg̃u muba'at osodop ebapũg̃ koato, ipidaseat koato dak. Soat ip irere jĩjã osodop. Imẽnpuye ade itop e'ũ'ibiyũ tadaibotbot cĩcã osodop ixeyũ kabia dag̃―Judeuyũ. \v 26-27 Imẽnpit Deus Elias o'g̃uju Judeuyũ kay g̃u―Sarepta ka beacat kay acã―Sidom ka tẽg̃atka beacat kay acã — Jesus o'e. — Deus Eliseu o'g̃uju Naamã kay imu'ada am. Eliseu Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat osunuy. Naamã ierepat osunuy. Ade ierepayũ Judeuyũ eipi dag̃ osodop ip ixeyũ kabia dag̃. Imẽnpit Eliseu warara'acat g̃u o'g̃u'ada. Naamã acã o'g̃u'ada — Jesus o'e. \p \v 28-29 Iboap ekawẽn co buje oitakomãn cĩcã ip Jesus kay Deus eju kawẽnwẽnap'a beayũ. Jesus o'tujujẽm ip jeka bewi. \p Jesus o'tujuu ip co'a bicũg̃ kay yaoka am. Ag̃oka ibo'a pẽnpẽn tag̃ o'sukadop. Co'a bicũg̃ pewi yabitorom Jesus muy'at ojuy ip. \v 30 Imẽnpit Jesus o'kap cepidase ip. Jeju pinap tag̃ o'ju. \p \v 31 Jesus o'ju Cafarnaum ka kay―Galiléia eipi beat ka kay, ikabog̃atka kay. Judeuyũ o'g̃utaybitbin Deus eju kawẽnwẽnap'a be jebodoydoyap kabia be. Soat esemana imutaybitbin'uk ip osunuy. \p \v 32 — Cũg̃ cĩcã ma Jesus wuymutaybitbin — io'e ip. — Jesus ja'õbi ma wuymutaybitbin — io'e ip. \p \v 33 G̃ebuje ag̃okatkat o'jewãwã ig̃o'a beat―ibiõg̃buk kẽrẽat kukat. O'jewãwã ya'õberen ibiõg̃buk kẽrẽat cebe buye. \p \v 34 — Jesus, apẽn ẽn em ocewebe? — io'e Jesus pe―Nazaré ka bewiat pe. — Ocemuy'ũ ãm tu ejot? — io'e. — Wetaybit ẽn — io'e. — Ẽn Deus ipot―ikẽrẽat kug̃'ũmat ipot — io'e. \p \v 35 G̃ebuje Jesus ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ukorẽm. \p — Ecemũg̃ — io'e Jesus cebe. — Ejẽm cuy ag̃okatkat pewi — io'e ibiõg̃buk kẽrẽat pe. \p Ag̃okatkat pewi o'jẽm ipi ju imuy'at'an pima. Imẽnpit warẽmtag̃ g̃u ag̃okatkat o'jukuk cẽmcẽm pima. \v 36 Imẽnpuye itabẽg̃bẽg̃ o'e ip ijojom―ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ujẽm iap cocomayũ. \p — Jesus ibiõg̃buk kẽrẽat mujẽmjẽm ja'õbi — io'e ip. — Ya'õbacaat teku — io'e ip jewewebe. — Itaybit ibiõg̃buk kẽrẽat mujẽm ãm — io'e. — Imẽnpuye cẽmcẽm ip ya'õbi — io'e ip. \p \v 37 Soat ka dag̃ Jesus awẽg̃ o'yawẽg̃cu―Galiléia eipi korerenat ka dag̃. \p \v 38 Ibocewi Jesus o'jẽm Deus eju kawẽnwẽnap'a bewi. \p O'ju Simão Pedro duk'a kay. Oajẽm. Cereg̃. Oõm. Simão daxijo osodop ibo'a be. Ipa'i jĩjã osodop. \p — Ipa'iat eg̃u'ada — io'e ip Jesus pe. \p \v 39 G̃ebuje Jesus o'ju ipa'iat kay. Pa'i o'g̃ukorẽm. \p — Ejẽm cebewi — Jesus o'e pa'i be. \p Imẽnpuye pa'i o'jẽm. Xipat o'e. Ipa'i topibit o'kop g̃ebuje bit. Ixat o'g̃ug̃ẽ Jesus peam, cewejuayũ beam tak. \p \v 40 Kaxi at puje ibo ka watwat iwãtaxipipiayũ o'tujowat Jesus kay imu'ada am. Soat kug̃ ip osodop iwãtaxipi. Jesus o'jewebumõg̃ cebe ip―soat pe. Soat ip o'g̃u'ada'ada. Adah. \v 41 Ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ujẽmjẽm ikukayũ bewi. Poxerewun. O'jẽm. \p — Ẽn Deus ipot — io'e ip ya'õberen―ibiõg̃buk kẽrẽayũ o'e. Itaybit ip osodop Jesus Deus emunaẽ iam. Inaka Jesus ibu'u osunuy ixeyũ be iboap muwẽn ãm. \p — Õn Deus emunaẽ iap epeg̃uwẽn g̃u juy — io'e cebe ip. \p \v 42 Kabia'isum Jesus o'jẽm Simão Pedro duk'a bewi. Poxerewun. O'ju uk'a'ũmat pe. Jay. Oajẽm. Adeayũ Jesus kudadam o'e ip. Jay. Oajẽm ip Jesus kay. \p — Ejẽm g̃u juy ocexewi. Ijoce ma juy eg̃ũy — io'e ip Jesus pe. \p G̃ebuje o'jekawẽn ceweju ip. \p \v 43 — Warara'acayũ be dak kawẽn idipat og̃uwẽn―wara'atka watwat pe dak — io'e. — “Deus soat kukukan je'e,” i juy oce cebe ip — io'e. — Deus cuk omudot ibo ekawẽn muwẽn ãm — io'e Jesus. \p \v 44 Imẽnpuye kawẽn idipat muwẽnuwẽn oeku Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Judéia eipi dag̃ imuwẽnuwẽn oeku―soat kaka dag̃. \c 5 \p \v 1 Adeayũ o'jewemuwunuwun ip Jesus ekawẽn co pin cĩcã buye. Jesus cũg̃'i osunuy iodi wãbu ka'oririt pe. Iodi Genesaré eipi be o'tinuy. Genesaré i tibutet osunuy. Adeayũ jewemuwunuwun ip Deus ekawẽn co pinayũ. \p \v 2 G̃ebuje Jesus xepxep kobe o'jojojo kapurũg̃ pe. Axima bubu'ukayũ jekobe be g̃u ip osodop. Kuy o'jẽm ip. Axima bubuap wuywuy ip osodop kapurũg̃ pe. \v 3 Jesus oõm pũg̃ pe ixeyũ ekobe be―Simão ekobe be. \p — Kobe eg̃uwun — io'e. — Eg̃uwun cuy kapurũg̃ pewi — io'e Jesus Simão be. \p Xik. Jesus oabik kobe be. Kobe be bima adeayũ o'g̃utaybin―kapurũg̃ peayũ o'g̃utaybin. \p \v 4 Imutaybin pu'u bima, o'jekawẽn Simão eju―kobe iwat eju. \p — Tibucũg̃ pe aju axima bum — io'e. \m Tibucũg̃ pe ip o'ju. \p — Axima bubuap cuy eg̃uakõm tibucũg̃ pe axima bu am — io'e Simão be. \p \v 5 — Kariwa, ixima bun oceku axima bu ojuy — io'e Simão. — Ocejat g̃u. Imẽnpit waram oceg̃uakõm imẽn ẽn e'em ocewebe buye — io'e. \m Sa. Axima bubuap o'g̃uakõm. \p \v 6 G̃ebuje axima o'jat ade. Xeresu g̃u axima. Kurekoh. Axima bubuap jewek ojuy axima poxi pibun. \v 7 Wẽg̃wẽg̃'i o'e ip jebureyũ kay―wara'at kobe beacayũ kay. Jebureyũ o'takoy yajẽm ãm jebuywat am. Ibureyũ oajẽm ibuywat am. Xepxep kobe o'g̃uporan ip aximãm. Imẽnpuye kobe jepirig̃ ojuy axima poxi pibun. \p \v 8 Iboap co buje, Simão Pedro o'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ Jesus wap jexe ya'õbuyxi buye. \p — Okukukat, wede ece oxewi — io'e. — Õn ma ikẽrẽat kug̃. Ẽn pit a'õbuyxi. Oxe g̃u juy eg̃uy — io'e―Simão o'e. \p \v 9 Simão itabẽg̃ o'e ijojom, soat cewejuayũ dak. Itabẽg̃bẽg̃ ip o'e ijojom ade jĩjã axima buye. \v 10 Warara'acayũ dak itabẽg̃bẽg̃ ip o'e ijojom―Tiago, João dak. Ixeyũ xepxepayũ Zebedeu ipotpoyũ ip osodop. Simão eju kapikpik'uk ip osodop axima bubum. \p G̃ebuje Jesus o'jekawẽn Simão eju. \p — A'õ'cam cuy eg̃uy — io'e Simão be. — G̃asũ bit axima bubu'ukan g̃u juy eg̃uy, — io'e. — Kawẽn idipat muwẽnuwẽn'ukan cuy eg̃uy adeayũ be imutabut am ip Deus kay — io'e. \p — Ha'a — io'e. \p \v 11 G̃ebuje Simão o'ju Jesus kay, cewejuayũ dak. Putwedu'i. Jekobe o'tujuu ip kapurũg̃ pe. Soat o'suiwat ip ibun Jesus eju jeku am. Soat em Jesus eju oekuku ip. \p \v 12 Ikabog̃atka be bima ag̃okatkat oajẽm Jesus kay―ierepat. O'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ cewap jexe ya'õbuyxi buye. \p — Kariwa! — io'e Jesus pe. — Ebu'u'ũm pima, omu'adam ece — ierepat o'e. \p \v 13 Pucũg̃. Jesus o'jebaepucũg̃ cekay. \p — Obu'u g̃u emu'adam — io'e. — G̃axĩn ma õn jemu'ada — io'e. \p Jesus a'õbi ierep topibit dao ma o'je'ada. Xipat o'e. \p \v 14 — Emu'adaap eg̃uwẽn g̃u juy warara'acayũ be — io'e Jesus cebe. — G̃asũ bit paĩ kay juy eju — io'e. — Eõhõyũ'in cuy eg̃ũm paĩ be imupik am Deus etabixe ece'ada buye. Eg̃ũm cuy cebe Moisés ekawẽn tag̃. Eõhõyũ'in cuy eg̃ũm cebe e'adaap mubapuk am soat ka watwat pe — io'e. \p \v 15 Imẽnpit soat ka watwat Jesus awẽg̃ o'yawẽg̃tobuxik ip―ierepat o'g̃u'ada iap awẽg̃. Imẽnpuye adeayũ o'je'awero ip ixe ekawẽn co am. O'je'awero ip Jesus pe jewemu'ada am tak. \v 16 Jesus pit o'jẽm cexewi ip. Poxerwun. Cexewi ip cẽmcẽm'uk osunuy jekawẽn ãm Deus eju. Uk'a'ũmat pe kawẽnwẽn'uk osunuy Deus eju. \p \v 17 G̃ebuje Jesus adeayũ o'g̃utaybitbin kawẽn idipan. Fariseuyũ kaxikxik'i osodop iboce, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak. Judeuyũ osodop ip. Jesus ekawẽn co ojuy osodop ip. Oajẽm ip soat kaka dag̃wi―Galiléia eipi dag̃wi, Judéia eipi dag̃wi dak, Jerusalém ka bewi dak. Jesus iwãtaxipipiayũ mu'ada'adam osunuy Deus a'õbacaap kug̃ puye. \p \v 18 G̃ebuje ag̃okatkayũ oajẽm Jesus kay. Cexĩg̃xĩg̃ pa'oreat o'tujuajẽm ip Jesus kay. Jay. Uk'a be tujuõm ojuy ip cexĩg̃xĩg̃ pa'oreat mõg̃ ãm Jesus wap. \v 19 Imẽnpit tujuõm pa'ore ip o'e uk'a yapora buye. Imẽnpuye o'jeu ip uk'a abi jeje. Weru. Kawi'a'a o'ya'uk ip. Cabobum cexĩg̃xĩg̃ pa'oreat o'g̃ukop ip yabitokat tag̃wi. Kop. O'g̃ukop ip ixexecaptup pe. O'g̃ukop ip Jesus wap imu'ada am. Uk'a beayũ parakpe o'g̃ukop ip. \v 20 Jesus itaybit o'e teyũku itabut okay iam. \p G̃ebuje Jesus o'jekawẽn cexĩg̃xĩg̃ pa'oreat pe. \p — Tapu — io'e. — Ikẽrẽat kuy oju'uk ewebewi — io'e. \p \v 21 Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ, Fariseuyũ dak jewag̃uydadam o'e ip Jesus ekawẽn kay. \p — Ite be ikẽrẽat'uk pa'ore wuywebewi. Deus pe acã i'uk put — io'e ip jewewebe. — Teku Deus muymuy — io'e ip napa ma. \p \v 22 Jesus itaybit o'e apẽn ip o'e jewag̃uydadam iam. \p \v 23 — Apẽnpuye dak eyju imẽn jewag̃uydadam? — io'e. — Iba'ore g̃u owebe “Ikẽrẽat kuy oju'uk ewebewi” i'e am cebe — io'e. — Iba'ore g̃u dak owebe “E'ãy” i'e am cebe, “Ece'ada,” i dak — io'e. — Ka'ũma ma iba'ore owebe — io'e. \v 24 — Soat wag̃o õn. G̃asũ cexĩg̃xĩg̃ pa'oreat eju ocekawẽn eymutaybit am owebe ikẽrẽat'uk put ijodiat pewi iam. Deus a'õbacaap kug̃ õn ijodi bima dak — io'e cebe ip. \p — E'ãy! Ecexĩg̃xĩg̃ cuy — Jesus o'e cexĩg̃xĩg̃ pa'oreat pe. — Cũg̃cũg̃ cuy eju — io'e. — Exexecaptup cuy etupu — io'e. — Eju juy eduk'a be — io'e cebe. \p \v 25 Cexĩg̃xĩg̃ pa'ore topibit o'je'ada. O'ãy. Cũg̃cũg̃ ma o'e adeayũ etabutpe. Jexexecaptup o'tupu. Kuruk. “Ka'ũmg̃u ejo'iat xipacat,” i'e'em Deus pe bima, o'ju jeduk'a be. \v 26 Imẽneju ibo ka watwat itabẽg̃bẽg̃ ip o'e ijojom, o'jexĩg̃xĩg̃ puye. \p — O'je'ada xeku — io'e ip. — Xĩg̃xĩg̃ o'e xeku — io'e ip. \m Yag̃uybabi'ũm ip o'e. \p — Ka'ũma buk cexĩg̃xĩg̃ pa'oreat o'g̃u'ada wuyetabutpe — io'e ip jewewebe. — G̃asũ acã cexĩg̃xĩg̃ pa'oreat mu'adaap ajojojo — io'e ip jewewebe. \p \v 27 G̃ebuje Jesus o'jẽm. Porewuh. Cucum pima Levi o'jojojo. Levi dinheiro bubu'uk osunuy iecug̃ap peam. Ixe Levi kapikpig̃ osunuy iecug̃ap pe teidadaap'a be. \p — Ejot cuy okay — io'e Jesus. — Oweju juy ejeku — io'e. \m \v 28 Imẽnpuye o'ju Jesus kay. Soat o'suiwat ibun Jesus eju jeku am. \p \v 29 G̃ebuje Levi Jesus o'takoy jekõn ãm jeweju. O'ju. Oajẽm. Jay. Adeayũ awerom osodop Levi dukta be―iecug̃ap peam dinheiro bubu'ukayũ, warara'acayũ dak. Jesus o'jekõn ceweju ip. \p \v 30 G̃ebuje Fariseuyũ Jesus o'jomuymuy Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak―Fariseuyũ ebekitkit. \p — Apẽnpuye dinheiro bubu'ukayũ eju eyju jekõnkõn, ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ eju dak? — io'e ip Jesus eju etaybitbinayũ be. \p \v 31 Jesus o'jekawẽn ceweju ip. \p — Iwãtaxipi'umat g̃u cucum wuyanũg̃tata'ukat kay―iwãtaxipiat acã — io'e. \v 32 — Imẽnpuxim cũg̃ ma jekuku'ukayũ nomuwã ãm g̃u ojot―ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ nomuwã ãm acã — io'e. — Ojot “Eyg̃uycũg̃cũg̃ cuy epesop ikẽrẽat kug̃ puye” i'e am cebe — io'e Jesus. — “Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy epeyepere” i'e am tak ojot — io'e Jesus. \p \v 33 — João eju etaybitbinayũ soat em jekpiwan ma jewemureren xipat je'e am Deus xe — io'e ip Jesus pe. — Deus eju kawẽnwẽn tak ip soat em — io'e ip cebe. — Fariseuyũ eju etaybitbinayũ dak ade em ip jekpiwan ma jewemureren jekawẽn ãm Deus eju — io'e ip. — Eweju etaybitbinayũ bit repi'ajojom g̃u. Jekõnkõn ip — io'e ip. — Apẽnpuye ip repi'ajojom g̃u? — io'e ip. Jesus muymuy ojuy osodop ip. \p \v 34 — Iba'ore oweju etaybitbinayũ be jekpiwan ma repi'ajo am õn ceweju ip puye — io'e Jesus. — Õn iwadip puxim — io'e. — Iwadip cexe ip pima, ka'ũma ma jekpiwan ma repi'ajojom jewebumũnap epeta be tomuwa'ibiyũ. Jekõnkõn acã ip — io'e Jesus. \v 35 — G̃uyjom pit iwadip je'jẽm cexewi ip. Ijẽm puje bit, jekpiwan ma repi supi'ajo ip — io'e. — Õn ixeyũ xe'ũm pima, oweju etaybitbinayũ dak jekpiwan ma repi ip supi'ajo — io'e Jesus. \p \v 36 G̃ebuje Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip. Imẽn o'g̃uwẽn. \p — Iwuywuy'ũmat g̃u ajoinũm iokokat muwaket am — io'e. — Iwuywuy'ũmat inũm pima, kuka o'jewek. Iwuywuy'ũmat kuka o'jewa'i — io'e. \v 37 — Uva'abidi atimuõm yaokokat'a be g̃u timun'a be tiisuati―yaisuat'a be acã — io'e. — Yaokokat'a be timuõm puje, tidai e'em — io'e. — Yaokokat'a timun'a kuka o'jeaebag̃. Uva'abidi dak kuka o'jediepuy — io'e. — Timũn'a dak kuka o'ya'ũm — io'e. \v 38 — Imẽnpit tiisuati atimõg̃ yaisuat'a be timũn'a be — Jesus o'e. \v 39 — Uva'abidi kõn puje kuyati kõn puje, tiisuati kay g̃u ace'e — io'e. — “Kuyati tiku e'em uva'abidi,” i wuyju e'em — Jesus o'e. — Imẽnpuxim kuyjeat ekawẽn kay bima, wekawẽn kay g̃u kuka epe'e — io'e. \c 6 \p \v 1 Jebodoydoyap kabia be ceweju etaybitbinayũ trigodadot o'tadot'uk cucum pima ku dag̃ Jesus eju. \v 2 O'tamukitikitik ip jebui be. O'ta'o'o ip. \p — Apẽnpuye eyju ta'uk'ug̃? — io'e Fariseuyũ cebe ip. — Kapikpi wuywebe jebodoydoyap kabia be — io'e ip. \p Tamukitikitikap kapikap osodop Fariseuyũ xe. Imẽnpuye Jesus o'jomuymuy ip. \p \v 3 — Apẽn cuk o'e Davi, ibureyũ dak, irere bima? — io'e Jesus. — Iboap ekawẽntup epetupco g̃u du? — io'e Jesus Fariseuyũ be. \v 4 Ixe Davi oõm Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Pão'a o'yabu―Deus etabixe yamõg̃mõg̃'ibit'a. O'ya'o. O'yaũm jebureyũ be ya'opiat'a. Paĩyũ be acã ya'o pi g̃u o'yadop — io'e. — Iboap ekawẽntup epetupco g̃u du? \v 5 Soat wag̃o õn — Jesus o'e Fariseuyũ be. — Õn pit e'em apẽn i'epi wuywebe jebodoydoyap kabia be iap, apẽn i'epi g̃u iap tak — io'e Jesus. \p \v 6 G̃ebuje Jesus ibakẽrẽat o'tobuxik. Jebodoydoyap kabia be o'tobuxik. Oõm ma'g̃uto Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Ibo'a be o'g̃utaybitbin. Ibo'a be ag̃okatkat osunuy. Pũg̃pa ibakẽrẽ osunuy―ibaatpa. \v 7 Jesus kay ag̃ cĩcã o'e ip Fariseuyũ, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak. \p — Jebodoydoyap kabia be dak paxi g̃u'ada? — io'e ip jewewebe. \p Fariseuyũ “Jesus Moisés ekawẽn tag̃ g̃u jekukum” i'e ojuy napa ma. \p \v 8 — Omuymuy pin teyũku — io'e Jesus pit jewebe ma. \p G̃ebuje Jesus o'jekawẽn ibakẽrẽat pe. \p — E'ãy — io'e. — Ejot cuy ijoce soat pe ejo am — io'e. \m Ibakẽrẽat o'ãy. O'ju ibo'a beayũ wap. \p \v 9 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn Fariseuyũ eju, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ eju dak. \p — Jebodoydoyap kabia be Moisés ekawẽn tag̃ tu wuywebe xipan i'e am? Ikẽrẽan i'e am g̃u xe'e? — io'e. — Warara'acat taxijo am cekawẽn tag̃ tu? Warara'acat aoka am g̃u xe'e? — io'e. \p \v 10 G̃ebuje Jesus o'jeak soat kay. \p — Pacũg̃ ece eba — Jesus o'e ibakẽrẽat pe. \p O'jepacũg̃. Ibadip o'e. \v 11 Imẽnpuye Fariseuyũ itakoma jĩjã ip o'e Jesus kay, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak, jebodoydoyap kabia bima o'subamudim puye. O'je'awero ip. O'jewawẽwẽ ip pẽn paxi ace'e Jesus pe i'e am. \p \v 12 G̃uyjom Jesus o'ju co'a be jekawẽn ãm Deus eju. Ixima bun o'jekawẽn ceweju. \p \v 13 G̃ebuje 12 beayũ o'taẽ jeweju etaybitbinayũm. Kabia'isum ixeyũ o'taẽ. \p — Wa'õbi epeju wekawẽn muwẽn ãm soat pe — io'e ixeyũ be―12 beayũ be. \p \v 14-16 Ibũrũn ma ip ibutet osodop: Simão i, André i, Tiago i, João i, Filipe i, Bartolomeu i, Mateus i, Tomé i, wara'at Tiago i, wara'at Simão i, Judas i, wara'at Judas i. Ibũrũn ma ip ibutet osodop. Ibũrũn ma o'taẽ jeweju etaybitbinayũm. Tiago Alfeu ipot osunuy. Jesus Simão wara'an o'subuteta. Pedro i wara'at ibutet osunuy. Xepxep putet osunuy Simão butet. Jeipi kay jĩjãat i dak ibutet osunuy. André Pedro kitpit osunuy. Judas Tiago ipot osunuy. Xepxep putet osunuy Judas putet. Iscariotes i dak ibutet osunuy. Ixe Judas g̃uyjom Jesus o'g̃ũm cekay itakomaayũ be yaoka am. \p \v 17 Ibocewi Jesus co'a dag̃wi o'kop jemunaẽyũ eju―12 beayũ eju. \p G̃ebuje adeayũ oajẽm Jesus kay. Warara'acayũ kuy Jesus xe osodop ip―ceweju etaybitbinayũ. Adeayũ kaweg̃ũnat pe o'je'awero Jesus xe. Wũywi ip oajẽm. Judéia eipi dag̃wi oajẽm ip, Jerusalém ka bewi dak, Tiro ka bewi dak, Sidom ka bewi dak. \v 18 Oajẽm ip Jesus ekawẽn co am, jemu'ada am tak. Ibiõg̃buk kẽrẽat kukayũ dak oajẽm cekay imujẽm ãm. Jesus ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ujẽmujẽm ikukayũ bewi. Imẽnpuye Jesus mucay ojuy ip imu'ada am. \v 19 Ixe be imu'ada but osunuy Deus a'õbacaap kug̃ puye. Soat o'g̃u'ada'ada iwãtaxipipiayũ. \p \v 20 Jesus o'jeak jeweju etaybitbinayũ kay. O'jekawẽn cebe ip. Koap o'jekawẽn tadaybotbocayũ be. \p Eycokcok cĩcã eyju — io'e. — Eybubutbet g̃u g̃asũ. Imẽnpit Deus eykukukat — io'e. \v 21 — Eycokcok cĩcã eyju. G̃asũ acã eyrere. G̃uyjom pit eybeg̃beg̃ epesop — Jesus o'e. — Eycokcok cĩcã eyju. G̃asũ acã eyju wa. G̃uyjom pit jewaywayway epesop. \v 22 Eycokcok cĩcã juy epesop warara'acat itakoma eykay bima, eywebe “Oceweju g̃u juy epeku―eyju soat wag̃o ebekitkit puye” i'e buje dak, warara'acat eymuymuy bima dak, warara'acat eyawẽg̃mukẽrẽrẽrẽn pima dak — io'e. \v 23 — Eycokcog̃ cĩcã juy epesop warara'acat warẽmtag̃ eykug̃ pima eyju webekitkit puye — io'e. — “Eycokcog̃ cuy epesop,” i õn e'em eywebe — io'e. — Kabi be ade kug̃ epesop idipat kug̃. Warẽmtag̃ ma Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ kukuk'uk osodop ip eydobuyũ'ũm'ũm kuyje — Jesus o'e. \p \v 24 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn ibubut adeayũ be. \p — Karem g̃u eydadaybot epesop — io'e. — G̃asũ eybubut ade — io'e. — Kapikpig̃'ũm pima dak soat kug̃ eyju g̃asũ ma. \v 25 Karem g̃u eydadaybot epesop. G̃asũ acã eybeg̃beg̃. G̃uyjom pit eyrere epesop. Karem g̃u eydadaybot epesop. G̃asũ acã eyju jewaywayway. G̃uyjom pit wawa epe'e. Eyg̃uycũg̃cũg̃ epesop — io'e. \v 26 — Karem g̃u eydadaybot epesop, warara'acat xipan eymuwẽnuwẽn pima. Imẽnpuxim xipan jewexe Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ kukuk'uk ip osodop eydobuyũ'ũm'ũm kuyje — Jesus o'e. \p \v 27 G̃ebuje soat pe o'jekawẽn. \p — Õn kawẽnwẽn soat eju eyweju―soat wa'ĩjojoayũ eju — io'e. — “Eykay itakomaayũ burem cuy epesop,” i õn e'em eywebe — io'e. — “Xipan cuy ixeyũ epejukuk,” i õn e'em — io'e. \v 28 — “Xipan cuy omuymuy'ukayũ ejukuk,” i juy epe'e Deus pe. Deus eju juy epeyekawẽn warẽmtag̃ eykukayũ beam — io'e. \p \v 29 — Pũg̃ kadi warara'acat pe eydopaoka buje, epeyaoka g̃u juy. Ãg̃ puk wara'at kadi jeydopaoka. Warara'acat pe eyekabek pu buje, ãg̃ cuy eyekamixa dak ju'uk. \v 30 Eyxewi iojuy buje, epeg̃ũm cuy soat pe. Warara'acat pe darem eybubut pu buje, “Obubut cuy epetujupit okay,” i'ũmg̃u juy epe'e cebe ip. \v 31 Eybikuy warara'acat pe xipan eykuk am. Imẽnpuye xipan cuy warara'acat epejukuk — io'e. \p \v 32 — Eykayayũ acã ikukpin eyxe bima, “Deus cuy xipacat je'g̃ũm ocewebe,” i'ũmg̃u juy epe'e. Cekayayũ ikukpin ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ xe dak. \v 33 Xipan eykayayũ kug̃ acã bima, “Deus cuy xipacat je'g̃ũm ocewebe,” i'ũmg̃u juy epe'e. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ dak xipan jekayayũ kug̃ — io'e. \p \v 34 — Eyju darem iũmũm warara'acat pe waram tujupit okay iam eyetaybit puye. Imẽn iũmũm pima, “Deus cuy xipacat je'g̃ũm ocewebe,” i'ũmg̃u juy epe'e. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ dak darem ma iũmũm wara'at ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukat pe dinheiro buap ojuy cexewi — io'e. \v 35 — Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ ekukuap puxim g̃u juy epeku! — io'e. — Warẽmtag̃ g̃u juy eykay itakomaayũ epejukuk. Xipan cuy ip epejukuk. Darem ma epeg̃ũm cebe ip ibubut puap ojuy g̃u. Imẽn eyeku buje, ade xipacat kug̃ epesop kabi be. Deus ebekitkiyũm epesop. Soat podi ma ya'õbacaat ebekitkiyũm epesop. “Ẽn xipat,” i'ũmg̃u e'em adeayũ Deus pe. Deus pit soat em xipacat ũmũm cebe ip―soat pe―ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ be dak. \v 36 Wuyebay itabotaidabotbot soat kay wuykay. Ixe buxim eyju dak eyetabotaidabotbon cuy epesop warara'acat kay — io'e. \p \v 37 — “Ekẽrẽ jĩjã Deus xe,” i'ũmg̃u juy epe'e warara'acat pe. Iboap e'em'ũm pima, Deus tak “Eykẽrẽ oxe,” i'ũmg̃u je'e eywebe. “Ikẽrẽat kug̃ ẽn,” i'ũmg̃u juy epe'e warara'acat pe. Imẽn e'em'ũm pima, Deus “Ikẽrẽat kug̃ eyju,” i'ũmg̃u dak je'e eywebe. G̃ebum g̃u juy epesop apẽn cuk adi warara'acat warẽmtag̃ eykuk iap kay. G̃ebum'ũm pima, Deus tak g̃ebum g̃u je'e apẽn cuk adi warẽmtag̃ wara'acat epejukuk iap kay — io'e. \p \v 38 — Warara'acat pe epeg̃ũm pima, Deus tak je'g̃ũm eywebe. Apẽn cuk epeg̃ũm iap puxim epejat. Yobog̃at epeg̃ũm pima, eyju dak yobog̃at epejat. Topapũn epejat―iwajem, ibikbig̃ tak, kutukutu'i ma dak, cũg̃'i ma dak. Apẽn warara'acat pe eyju iũmap puxim Deus tak je'g̃ũm eywebe — io'e. \p \v 39 G̃ebuje Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip. \p — Ita'ũmat pe emubapuk pa'ore wara'at ita'ũmat pe — io'e. — Ita'ũmat pe wara'at ita'ũmat tujowat puje, xepxem ma kuka ip o'at ipikũykũy be. \v 40 Eyetaybitbin pima, eyemutaybitbin'ukat podi g̃u eyetaybit. Eyewemutaybitan cĩcã bima bit, eyemutaybitbin'ukat co'i eyetaybit epe'e — io'e. \p \v 41 — Te'e ma eyju jeakag̃ eybure eta beatõmtõm kay, eyeta beap'ip cocom'ũm pima. \v 42 Te'e ma eyju e'em cebe: “Tapu, ma, otõmtõm'uk eta bewi,” i, eyeta beap'ip cocom'ũm pima. Eyju jewewemug̃uykukukum. Koam eyeta beap'ip cuy epeyop'uk. Yop'uk puje, iba'ore g̃u je'e eywebe tõmtõm'uk am eybure eta bewi — io'e. \p \v 43 — Yoptipat'ip pe yakẽrẽat'a'e g̃u―yadipat'a'e acã. Imẽnpuxim yopkẽrẽat'ip pe yadipat'a'e g̃u―yakẽrẽat'a'e acã. \v 44 Yajo buje, wuyetaybit ace'e pubeat'ip poro iam. Asão'a bubum wuyju widaoho'ip tag̃wi g̃u―asão'ip tag̃wi acã. Banka'a bubum wuyju arũ'ip tag̃wi g̃u―banka'ip tag̃wi acã. \v 45 Imẽnpuxim xipacayũ ma xipacat mujurũg̃rũg̃. Xipat'ũmayũ bit ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃. Apẽn wuyju jewag̃uyg̃uy iap puxim wuyju kawẽnwẽn. Ikẽrẽat kay jewag̃uyg̃uy bima, ikẽrẽãn wuyju e'em. Idipat kay jewag̃uyg̃uy bima bit, xipacan wuyju e'em — io'e. \p \v 46 — Eyju te'e ma e'em owebe “Ẽn ocekukat,” i, wa'õ kay kũyjobit'ũm pima — io'e. \v 47 — Abu-buxim okay ajẽmjẽmayũ iap og̃uwẽn eywebe―abu-buxim wa'õ kayayũ iap tak, ajo-buxim wa'õ dag̃ jekuku'ukayũ iap tak. \v 48 Itaybicat puxim ip―ag̃okatkat puxim. Ixe ag̃okatkat uk'a o'yamuy. Koap ipikũykũy o'sukũykot. Ikũyberen o'sukũykot. Wita'a o'yadobuxik badi. Uk'a'abi'ip o'yopmuy ig̃okũy be badiat'a jeje―wita'a jeje. Cem uk'a o'yamuy. Kabidoxixi oajẽm ig̃o'a kay, muba'atxiri dak. Muba'at idibi o'timubog̃. O'tiajẽm ig̃o'a kay. Imẽnpit o'ya'at g̃u yacem puye―wita'a jeje buye. Wa'õ kayayũ ixe ag̃okatkat puxim―cem jeduk'a o'yamuy'iat puxim — Jesus o'e. \p \v 49 — Wa'õ dag̃ g̃u jekuku'ukayũ bit warẽmtag̃ uk'a o'yamuy'iat puxim―wa'õ kay'ũmayũ. Wa'ĩjojom ip. Inaka kũyjobit g̃u ip wa'õ kay. Warẽmtag̃ uk'a o'yamuy'iat puxim ip―ag̃okatkat puxim. Ixe ag̃okatkat uk'a o'yamuy ipi ju. Cem g̃u o'yamuy. Idibi o'tiajẽm ig̃o'a kay―tibog̃ati. Dao ma o'ya'at. O'ya'ũm cĩcã. Wa'õ dag̃ g̃u jekuku'ukayũ ixe ag̃okatkat puxim―wa'õ kay kũyjobit'ũmayũ. Cem'ũma jeduk'a o'yamuy'iat puxim ip — Jesus o'e. \c 7 \p \v 1 Adeayũ be jekawẽn epere buje, Jesus o'ju Cafarnaum ka kay. Oajẽm. Sorarayũ kukat ibo ka be osunuy. \v 2 Ixe ibuywatwat'ukat iwãtaxipi o'e―kariwa xe ikukpinat. Oe'ũ pin ibuywatwat'uikat. \p \v 3 G̃ebuje sorarayũ kukat pũg̃pũg̃ Judeuyũ kukukayũ o'g̃uju Jesus kay. O'g̃uju ip Jesus Cafarnaum ka be iam o'jekũyjo buye. \p — “Ejot cuy obuywatwat'ukat mu'ada am,” i juy epe'e Jesus pe — io'e sorarayũ kukat ixeyũ be. \p O'jẽm ip. Poxerewun. Jay. \v 4 Oajẽm ip. O'jekawẽn ip Jesus eju. \p — Cemuojuyjuy juy eg̃ũm ixe sorarayũ kukat pe — io'e ip Jesus pe. — Xipat cĩcã ixe ocexe — io'e ip. \v 5 — Ocebadipyũ ikukpin cĩcã ixe xe — io'e ip. — Deus eju kawẽnwẽnap'a o'yamuyat ocewebeap'am — io'e ip. \m \v 6 Imẽnpuye Jesus o'ju ceweju ip. \p Sorarayũ kukat tuk'a wi wũy'ũm pima, sorarayũ kukat jebureyũ o'g̃uju Jesus dopabe. O'g̃uju ip ja'õmuwẽn ãm cebe. O'jẽm ip. Poxerewu. Jay. Ibureyũ oajẽm Jesus kay. O'jekawẽn ip Jesus eju. \p — Ocebure ocemudot ja'õmuwẽn ãm ewebe — io'e ip Jesus pe. — A'õmudodon ewebe — io'e ip Jesus pe. \p — “ ‘Kariwa, ecewemuwa'ũm g̃u juy oduk'a kay edot am,’ i juy ece,” io'e ocewebe — io'e ip Jesus pe. — “ ‘Osũsũn emudon oduk'a be. \v 7 Cedag̃ g̃u emudot am oduk'a be wa'õbuyxi'ũm puye,’ i juy ece cebe,” io'e ocewebe — io'e ip Jesus pe. — “ ‘ “Ece'ada juy,” i ẽn e'em pima, obuywatwat'ukat je'ada. \v 8 Õn tak warara'acat mujujum. Wa'õ kay kũyjobit ip wesorarayũ. Pũg̃ pe õn e'em “Ejẽm” i bima, je'jẽm. Wara'at pe õn e'em “Ejot” i bima, je'dot. Obuywatwat'ukat pe õn e'em: “Imẽn cuy ece,” i bima, imẽn je'e,’ i juy ece Jesus pe,” io'e ocewebe — io'e ip Jesus pe. — Imẽn ja'õmudodon ewebe — io'e ip Jesus pe. \p \v 9 Iboap co buje Jesus itabẽg̃ o'e ixeyũ ekawẽn cocom. O'jekorepẽn adeayũ kay. \p — Soat Judeuyũ etabucap podi ma itabut okay ig̃o sorarayũ kukat, Judeu g̃u ma'g̃u — io'e. \p \v 10 G̃ebuje Jesus kay o'g̃uju'iayũ o'jepit sorarayũ kukat tuk'a kay. Ibuywatwat'ukat o'tobuxik ip―iwãtaxipi topibit. Kuy xipat o'e Jesus a'õbi. \p \v 11 O'ju jeweju etaybitbinayũ eju. Ade warara'acayũ dak o'ju ceweju. Naim ka be o'ju ip. \v 12 Jesusyũ oajẽm ikabog̃atka exĩntabi be―Naim ka exĩntabi be. Jay. \p Ibocewi ag̃okatkayũ yaypan'isuat'ũm tujujẽmjẽm ip o'e ikabog̃atka bewi ikot am. Ce'ũat xibuk i'it'et g̃u osunuy wara'at. Jag̃epũg̃ ma dak osunuy ce'ũat xibuk. Itop'ũm e'ũ'ibit osunuy. Adeayũ o'ju ce'ũat xibuk eju ibo ka watwat. \p \v 13 Wuykukukat Jesus ite jo buje, itabotaidabotbot cĩcã o'e ce'ũat xibuk kay. \p — Wa g̃u, tũ'ũ — Jesus o'e ce'ũat xibuk pe. \p \v 14 O'ju ce'ũat kay. Ce'ũat tujujẽmjẽmap o'g̃ucay. Ce'ũat tujujẽmjẽmayũ o'jecũ ip e bidase. \p — Tapu — Jesus o'e. — Ag̃obucẽg̃ ece — io'e ce'ũat pe. \p \v 15 G̃ebuje ce'ũ topibit itabẽg̃ o'e. O'je'ag̃obucẽg̃. O'jekawẽn. \p G̃ebuje Jesus o'jekawẽn ce'ũ topibit xi eju. \p — E'it waram g̃uto o'jetait — Jesus o'e cebe. \p \v 16 Imẽnpit soat imu'adaap cocoayũ yag̃uybabi'ũm cĩcã ip o'e. \p — Ka'ũmg̃u ejo'iat xipacat — io'e ip Deus pe. — Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat wuykay osodot―ya'õbuyxiat — io'e ip jewewebe. — Deus osodot jebekitkit com — io'e ip. \p \v 17 Ibocewi Judéia eipi watwat Jesus ce'ũat o'g̃u'ada iap awẽg̃ o'yawẽg̃tobuxik―soat ka watwat. \p \v 18 Ceweju etaybitbinayũ be Jesus ce'ũat o'g̃u'ada iam João mukũyjo buje, João xepxepayũ o'tomuwã jewekay―jeweju etaybitbinayũ. \v 19 Ixeyũ o'g̃uju ja'õmuju am wuykukukat Jesus kay. \p — “Deus emunaẽ ajẽmap wiwim oceju,” i juy epe'e cebe — io'e João. — “Ẽn tu ixe? Wara'at g̃u xe'e ocejowiwi?” i juy epe'e cebe — io'e João. \p Poxerewun. O'jẽm ip. \p \v 20 Jay. Oajẽm ip Jesus kay. \p — João Batista ocemudot ekay — io'e xepxepayũ Jesus pe. — “Ẽn tu omuykuiat? Wara'at g̃u xe'e ocejowiwi?” i juk o'e João ocewebe — io'e ip Jesus pe. \p \v 21 G̃asũ Jesus tak adeayũ o'g̃u'ada'ada João emumudotyũ etabutpe. Iwãtaxipipiayũ o'g̃u'ada'ada. Ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ujẽmujẽm ikug̃ayũ bewi. Ita'ũmayũ o'sutada. Ierepayũ o'g̃u'ada'ada. Jesus tak o'jekawẽn xepxepayũ eju―João emumudotyũ eju. \p \v 22 — Epeyepit cuy João kay — io'e cebe ip. — Epejojojoiap cuy epeg̃uwẽn João be, epeyekũyjojoiap tak — io'e. — Ita'ũm topibiyũ itate o'e g̃asũ. Taojere topibiyũ dak xipan ip o'e xĩg̃xĩg̃ g̃asũ. Ierep topibiyũ dak xipat o'e g̃asũ. Ya'õpi'ũm topibiyũ dak ya'õpipe o'e ip. Jekũyjojom ip o'e. Ce'ũ topibiyũ dak waram itait o'e g̃asũ. Itadaybotbocayũ dak kawẽn idipat cocom g̃asũ — io'e. \v 23 — Imẽneju eycokcog̃ epesop okay eyetabut am eybu'u'ũm pima — io'e Jesus. — “Ite g̃u omuykuiat,” i'e'em pima bit, eycokcog̃ g̃u epesop — io'e xepxepayũ be―João emumudotyũ be. \p \v 24 Jesus João o'g̃uwẽn adeayũ be, cemumudotyũ jẽm puje. \p — João jom cuk epeku uk'a'ũmat pe — io'e Jesus. — Ipi'ũn'ũn kay kabido ajẽm puje je'ipe'adededem. Yag̃uykorererenayũ ite'ip puxim, soat em jewag̃uymuwarururun puye. João bit yag̃uykoreren g̃u. Wita'a buxim pit ixe. \v 25 João doti teibog̃ g̃u. Teibog̃at kukayũ adeayũ kukat tuk'a be opop ip―ibubut adeayũ. \v 26 João bit ibubut adeat g̃u―Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat acã. Wara'at Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ bodi ma João ya'õbuyxi. \v 27 Imẽn Deus ekawẽntup e'em―João muwẽg̃aptup: \mi Ag̃ cuy epesop, i'e'em Deus, i. Wemumuju og̃uju ewap soat ajẽm puje emuxipan am, i. \m Imẽn e'em Deus ekawẽntup―João muwẽg̃aptup — io'e. \v 28 — Ka'ũma ma omuy João jo'i ya'õbuyxian. Deus xe bit, yopĩcat João bodiat ya'õbuyxiat cebekitkiyũ'in — Jesus o'e. \p \v 29 Iboap ekawẽn co buje, — Cũg̃ cĩcã Deus — io'e soat ma, iecug̃ap peam dinheiro bubu'ukayũ dak. João ixeyũ o'g̃ubatisasan. \v 30 Fariseuyũ bit ibu'u jĩjã osodop ip Deus bikuyap tag̃ jeku am, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak. Ixeyũ g̃u bit o'ju João kay jemubatisan am―wara'acat acã―iecug̃ap peam dinheiro bubu'ukayũ acã, wara'at ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ dak. \p \v 31 G̃ebuje Jesus waram o'jekawẽn adeayũ eju. \p — Abu-buxim g̃asũacat? Ajoap og̃uwẽn eywebe abu-buxim ip iap mubapuk am eywebe? \v 32 Bekitkit puxim ixeyũ―pasiaham ip iap pe pubutbucayũ buxim. Jewãwãwãm ip jebureyũ kay bekitkiyũ. \p — “Tẽg̃tẽg̃'a oceyamuyde eywebe ya'ĩjo am. Eydaobu'u'u eyju bit da'i'in,” i'e'em ip. “Wa ocesop jewexe i'ũmcocom. Eybu'u eyju bit oceweju tõn,” i'e'em ip. Ijoyũ buxim g̃asũacat — Jesus o'e. \p \v 33 — João Batista oajẽm eykay. Ixe jekpiwan ma irere oeku Deus eju jekawẽn ãm. Eyju bit napa ma e'em ixe muwẽnuwẽn: “Ibiõg̃buk kẽrẽat kukat teku,” i. \v 34 Soat wag̃o õn. Ojot eykay. Soat xat o'om ojeku, soat tikõnkõn tak. Eyju bit napa ma e'em omuwẽnuwẽn: “Ka'o'on'ukat teku,” i. “Teku iecug̃ap peam dinheiro bubu'ukat pure,” i dak. “Teku ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukat pure,” i dak — io'e. \v 35 — Wuyju Deus emumutaybitbinap tag̃ jekukum pima bit, warara'acayũ je'e “Deus cũg̃ ma wuymutaybitbin,” i — Jesus o'e. \p \v 36 G̃ebuje Fariseu Jesus o'tomuwã jeweju jekõn ãm. Simão ibutet osunuy. Jesus o'ju Fariseu duk'a be. Oajẽm. Oabik jekõn ãm ceweju. \p \v 37 G̃ebuje ayacat oajẽm Jesus kay. Ixe ayacat ibo ka wat osunuy. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukat osunuy. Ixe itaybit o'e Jesus jekõnkõn Fariseu duk'a be iam. Imẽnpuye tide'oati o'tidojot Jesus kay timũn'a be. Timũn'a waenõm mug̃ẽg̃ẽ jo'i osunuy―alabastro mug̃ẽg̃ẽ osunuy. \v 38 Oajẽm Jesus kay. Xik'i osunuy Jesus nõg̃pikadi, sui xe. Wa osunuy. Ig̃uycũg̃ osunuy juk adi ikẽrẽat o'g̃ug̃ẽ iap kay. Jesus i o'suimubot jetadim. O'suisup jadam. O'suikõn. O'suimude'o'on tide'oatim. Imẽn o'e Jesus ikukpin cĩcã cexe buye. \v 39 Iboap o'jojojo Fariseu―Jesus emunomuwã. \p G̃ebuje Fariseu o'jekawẽn jewebe ma. \p — Teku Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat tu? — io'e jewebe ma. — Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat pima, itaybit kuka o'e abu ite ayacat wuimurerem iam — io'e. — “Ejẽm cuy oxewi,” i kuka o'e cebe — io'e te'e ma. — Ite ayacat ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃xiat — io'e Fariseu jewebe ma. \p \v 40 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn Fariseu be. \p — Simão — io'e. — Kawẽn puk õn eweju — io'e. \p — Ha'a — io'e. — Ecekawẽn puk, kariwa — io'e. \p \v 41 — Xepxep ag̃okatkat cewero ip osodop jekariwa eju. Pũg̃ ixeyũ'in ceweroap bog̃ jĩjã osunuy. 500 dinheiro osunuy cewero. Wara'acat ixeyũ'in ceweroap bog̃bug̃ ã osunuy. 50 dinheiro isurũg̃at osunuy cewero. \v 42 Xepxem ma teida ba'ore o'e ip jekariwa be. Ixe kariwa bit o'e cebe ip: “Teidam g̃u eyju owebe,” i. “Ka'ũmg̃u g̃asũ bit je'e oweju eyeweroap,” i. Abu-xe ixe kariwa ikukpin cĩcã je'e ixeyũ'in? — Jesus o'e. — 500 dinheiro isurũg̃at cewero tũibit xe xe'e? 50 dinheiro isurũg̃at tũibit xe g̃u xe'e? — Jesus o'e. \p \v 43 — 500 dinheiro isurũg̃at cewero tũibit xe aco'i — Simão o'e. — Cekariwa o'e ixe be: “Teidam g̃u eyju owebe,” i. “Ka'ũmg̃u g̃asũ bit je'e oweju eyeweroap,” i. Imẽnpuye ixe xe aco'i cekariwa ikukpin cĩcã je'e — Simão o'e. \p — Hm hm — Jesus o'e. — Ixe xe ma ikukpin o'e cekariwa — io'e. \p \v 44 Jesus o'jekorepẽn ayacat kay. Waram o'jekawẽn Simão be bit―Fariseu be. \p — Ak'i juy ece ite ayacat kay — io'e. — Eduk'a be oõm puje, ẽn ma idibi etiũm g̃u wuiwuyaptim wuybabi dag̃ — io'e. — Ite bit wui o'suimubot jetadim. Wui o'suisup jadam — io'e. \v 45 — Ẽn ma wag̃obu eyag̃obukõn g̃u wuybabi dag̃. Ite bit oibu'un g̃u wuikõn ãm — io'e. \v 46 — Ẽn ma wa'a eyamude'on g̃u axeptim wuybabi dag̃. Ite bit wui o'suimude'on tide'oatim — io'e. \v 47 — Icẽmãn õn e'em ewebe. Ite ayacat ikẽrẽat kug̃―ade jĩjãat kug̃. Imẽnpit Deus soat o'ju'uk. Ikẽrẽat o'ju'uk cebewi, cexe Deus ikukpin cĩcã buye. Wuywebewi Deus yopĩt ma ikẽrẽat uk puje, ikukpin cĩcã g̃u Deus wuyxe―ikukpinpũn ã — Jesus o'e. — Ade ikẽrẽat uk puje bit, ikukpin cĩcã e'em wuyxe — Jesus o'e Fariseuyũ be. \p \v 48 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn ayacat eju. \p — Ikẽrẽat kuy oju'uk ewebewi — Jesus o'e cebe. \p \v 49 Imẽneju ceweju jekõnkõnayũ o'jekawẽn jeweweju. \p — Abu ite ikẽrẽat'uk'uk'ukan! — io'e ip jewewebe. \p \v 50 — Deus kuy edaxijo, cekay etabut puye — Jesus o'e ayacat pe. — Kaba'ũm cuy eg̃uy g̃asũ bit — io'e. \c 8 \p \v 1 Ibun'ũm pima Jesus kawẽn idipat o'g̃uwẽnuwẽn. Ikabog̃atka dag̃ oeku ika'ĩcatka dag̃ tak. Deus soat kukukan je'e iap muwẽnuwẽn oeku. \v 2-3 12 beayũ Jesus eju oekuku ip, aoyũ dak. Jesus cuk ixeyũ aoyũ o'g̃u'ada. Ibiõg̃buk kẽrẽat tak cuk o'g̃ujẽm cebewi ip. Maria Jesus eju oeku, Joana dak, Susana dak, ade warara'acayũ dak. Madalena i osunuy wara'at Maria butet. 7 be ibiõg̃buk kẽrẽat cuk o'g̃ujẽm ixe Maria bewi. Joana Cuza tayxi osunuy. Herodes pubut kukukat ixe Cuza osunuy―Galiléia eipi kukat pubut kukukat. Ixeyũ aoyũ jebubut'in iũmũm'uk osodop ip Jesus pe, 12 beayũ be dak. Jesus eju oekukuku ip Jesus xat mug̃ẽg̃ẽm. \p \v 4 Ade ka bewi o'je'awero ip Jesus kay cekawẽn com. Adeayũ e'awero buje Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip. \p \v 5 — Ag̃okatkat kadaida o'tamudu jekat pe — io'e Jesus. — Tamududum pima, ta'ade g̃u o'ta'at e bitako dag̃. Cũg̃cũg̃ayũ o'tamucakucak e bitako dag̃ puye — io'e Jesus. \p \v 6 — Ibocewi wasũyũ ixeda o'ta'o'o. Tamududum pima wara'ata o'ta'at karatũg̃'a jeje. O'jedae'ũ idibi'ũm puye. O'tanokap g̃u. \v 7 Tamududum pima wara'ata o'ta'at widaoho nuybi be. Da aypapan o'e widaoho nuybi be — io'e Jesus. \p \v 8 — Ibocewi widaoho kadai o'g̃u'ũm. Wara'ata bit o'ta'at katõ be. Imẽnpuye xipan o'yaypan. Kadaim o'e. Pũg̃ pe kadai be ta'ada jĩjã o'tadop―100 be o'tadop — io'e Jesus. — Wa'ĩjo pin pima, eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay — Jesus o'e adeayũ be. \p \v 9 G̃ebuje ceweju etaybitbinayũ o'jekawẽn Jesus eju. \p — Apẽnape ibo kawẽn? — io'e ip. \p \v 10 — Deus soat kukukan je'e — Jesus o'e. — Deus ibikuy eywebe eyetaybit am iboam. Imẽnpuye ibapug̃ ma õn eymutaybitbin. Warara'acayũ be bit imutaybitbinap ekawẽn muwẽnuwẽn õn. Jeakag̃ ip. Inaka ijojom g̃u ip. Wekawẽn pa'arẽm cexe ip wekawẽn cocom ma'g̃u ip — Jesus o'e. \p \v 11 — Apẽnape ibo kawẽn jeymukũyjo õn. Deus ekawẽn kadaida buxim―tamudu'ibita buxim — Jesus o'e. \v 12 — Deus ekawẽn cocomayũ'in e bitako dag̃ata buxim. Deus ekawẽn cocom ip. Cekawẽn co'isum pit Satanás ajẽmjẽm cekay ip ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat. “Te'e ma eyju iboap cocom,” i napa ma e'em Satanás cebe ip. “Iboap ekawẽn kay eyetabun g̃u juy epesop,” i napa ma e'em. Imẽn Satanás imubu'u'un ip itabucap puxim Deus kay. Ixeyũ mubu'u'un Deus pe ixeyũ daxijoap puxim — io'e Jesus. \p \v 13 — Warara'acat karatũg̃'a jejeata buxim Deus ekawẽn cocomayũ — io'e Jesus. — Cekawẽn co buje, icokcok e'em ip. Wekawẽn kay jĩjã ip. Imẽnpit darem ma itabut ip tãbube'ũmat puxim. Deus kay jetabucap epereperem ip. Warara'acat ixeyũ be ikẽrẽat mujurũg̃at puje, ibu'un ip Deus kay jetabut am — Jesus o'e. \p \v 14 — Warara'acat widaoho dag̃ata buxim Deus ekawẽn cocomayũ. Wekawẽn cocom ip. G̃uyjom pit soat em g̃ebum ip jemukaypin kay. Adem ibu pin ip jebubun. Jebikuyap tag̃ ip jeku ojuy, jemucokcokcog̃. Warẽmtag̃ ip jeku ojuy. Imẽnpuye ibu'u ip jetabut am Deus kay — Jesus o'e. \p \v 15 — Warara'acat katõ beata buxim Deus ekawẽn cocomayũ. Deus ekawẽn cocom ip. Cekawẽn kay jĩjã ip. Oibu'un g̃u ip jetabut am Deus kay. Ixeyũ xipat Deus xe. Cũg̃ ma ip cexe ixeyũ. Cekawẽn muwẽnuwẽn ip warara'acayũ be imutabut am ip Deus kay. Warara'acat mutabunat kadai buxim―ya'a'eat puxim — Jesus o'e. \p \v 16 G̃ebuje Jesus wara'at kawẽn o'g̃uwẽn. \p — Imusop puje lamparina kuka ajomuy g̃u ico'a'a diotpe — io'e. — Ajomuy g̃u dak kuka wuyxexecap tiotpe. Um kuka ajomuy uk'a be õmõm'ukayũ be kabiok tag̃ iõmap puxixim. \v 17 Imẽnpuxim soat imunẽm'ibit kuka o'tobuxik ip. Wara'acat pe ya'ĩjoap puxim kawẽnwẽn ãm tak itaybit je'e soat — io'e. \p \v 18 — Imẽneju juy eya'õpicũg̃cũg̃ epesop wa'õ kay — io'e. — Eyag̃uyba'ũm g̃u juy epesop wekawẽn kay. Xipan eya'õpicũg̃ pima, waram jeyetaybin wekawẽn. Xipan'ũm pima bit, jeyag̃uyba'ũm wekawẽn kay — io'e. \p \v 19 Ixi ajẽm ojuy oeku Jesus kay jekawẽn ãm, ikitpitpiyũ dak. Cekay yajẽm pa'ore o'e ip adeayũ buye. \p \v 20 — Exi omuy akiju, ekitpitpiyũ dak — io'e ip. — Ejo pin ip — io'e ip. \p \v 21 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn adeayũ be. \p — Deus ekawẽn coco'ukayũ oxi jo'i oxe, okitpitpiyũ jo'i dak — io'e. — Kũyjobicayũ oxi jo'i oxe, okitpitpiyũ jo'i dak — io'e. \p \v 22 G̃uyjom Jesus oõm kobe be jeweju etaybitbinayũ eju. Xik. Oabik. \p — G̃a'a wĩnãbu aju — io'e cebe ip. \p Timudek ojuy o'ju ip. \v 23 Timudekdeg̃ pima, Jesus o'xet. Tibicũg̃ pe bima kabidoxixi oajẽm iodi kay. Idibi o'tiõm kobe be tipodoy buye. Kobe ipoxi o'e idibim. Jepirig̃ ojuy o'e ip. Jakõmap puxixim iparara ip o'e. \v 24 Imẽnpuye ceweju etaybitbinayũ Jesus o'g̃uwurũg̃. \p — Kariwa! — io'e ip. — Akõm wuyju! \p Wũrũh. O'jewurũg̃. Jewurũg̃ puje, Jesus kabido o'subidomukorẽm. Tipodoyat o'tipon. Iodi tipo o'e. \p \v 25 Imẽnpuye itabẽg̃bẽg̃ ip o'e ijojom dao ma o'tipon iap cocom. \p — Apẽnpuye eyetabut g̃u Deus kay? — io'e Jesus cebe ip. \p — Abu dak sute? Kabido kũyjobit ya'õ kay. Tipodoyat tak kũyjobit ya'õ kay — io'e ip jewewebe. \p \v 26 Oajẽm ip wĩnãbu―Gerasa eipi watwat kay, o'timudek puye. Gerasa eipi Galiléia eipi weg̃ũn opop. Jesusyũ oajẽm. \p \v 27-29 G̃ebuje Jesus o'jẽm kobe bewi. Oajẽm ag̃okatkat kay. Ikabog̃atka wat osunuy ixe. Ibiõg̃buk kẽrẽat kukat osunuy ixe. Ika'uat puxim osunuy. Toti'ũm jekuku'uk osunuy kuy bin ma. Uk'a be g̃u osunuy. Ce'ũ'ũayũ mõg̃mõg̃ap tag̃ ma oeku. \p — Ejẽm cuy ag̃okatkat pewi — io'e Jesus ibiõg̃buk kẽrẽat pe. \p Imẽn Jesus o'e ibiõg̃buk kẽrẽat pe ag̃okatkat kuku'uk puye. Ixe ag̃okatkat daomunmun'uk osodop ip ibo ka watwat cabobum, correntebum tak kuy bin ma. Imẽnpit cabobu, correntebu dak o'subudakatkat ixe. Ibiõg̃buk kẽrẽat ixe mujuju'uk osodop uk'a'ũmat pe. Jag̃epũg̃ ma oeku uk'a'ũmat tag̃. \p Jesus cocom pima, o'jewãwã ixe ag̃okatkat. O'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ Jesus wap, jexe ya'õbuyxi buye. \p — Apẽn ẽn em owebe, Jesus? — io'e. — Ẽn Deus ipot―soat podi ma ya'õbacaat ipot — io'e ya'õberen. — Ipiat esupi'ajoat g̃u juy owebe — io'e cebe. \p \v 30 Ibocewi Jesus o'jekawẽn ag̃okatkat pe. \p — Apẽn ebutet? — io'e Jesus. \p — Ade i — io'e. \m Ade i ibutet osunuy ade ibiõg̃buk kẽrẽat cebe buye. \p \v 31 G̃ebuje ixeyũ ibiõg̃buk kẽrẽayũ o'jekawẽn Jesus pe. \p — Ocemujum g̃u juy ipiat'ajojoap kay — io'e. — Dajebaroyũ be acã juy ocemujum ece — io'e ip Jesus pe. \m \v 32 Imẽn o'e ip ade dajebaroyũ co'a pẽnpẽn tag̃ wũrũrũrũg̃ puye. \p — Ha'a — io'e Jesus. \p \v 33 O'jẽm ip ag̃okatkat pewi Jesus a'õbi. Oõm ip dajebaroyũ be. Imẽnpuye dajebaroyũ daudau ip owat co'a pẽnpẽn tag̃. O'kop ip iodi be. Oakõmkõm ip. O'sũm ip. Pog̃. Oap ip. \p \v 34 Dajebaroyũ kukukayũ iboap o'tobuxik tak. O'jenapõn ip. Jesus ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃uõm dajebaroyũ be iap muwẽnuwẽn cekuku ip ikabog̃atka watwat pe, kog̃ũnpi watwat pe dak. \p \v 35 G̃ebuje o'jekũyjo'iayũ o'ju dajebaroyũ'ũm'ũm com. Oajẽm ip Jesus kay. Jay. Ibiõg̃buk kẽrẽat kug̃ tũibit o'tobuxik ip Jesus xe. Xik'i osunuy Jesus xe. Totite o'e. Yag̃uysat o'e. Yag̃uyba'ũm o'e ip oajẽm'iayũ. \v 36 Imẽnpuye o'jojojo'iayũ ma Jesus ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ujẽm iap o'g̃uwẽn soat pe. \v 37 Ibo eipi watwat pit Jesus o'g̃ujẽm jeka bewi―Geresa eipi watwat. Jesus o'g̃ujẽm ip jeparara pibun. \p O'jẽm Jesus ixeyũ xewi. Porewuh. Oõm kobe be waram timudek am. Xik. Oabik. \p \v 38 Ibiõg̃buk kẽrẽat kug̃ tũibit oajẽm tak Jesus kay. \p — Ãg̃ eweju oju — io'e Jesus pe. — Eweju ma ojeku — io'e. \p \v 39 — Ap! Obu'u. Oweju g̃u juy. Ecepit cuy eduk'a be — io'e ibiõg̃buk kẽrẽat kug̃ tũibit pe. — “Deus xipan cuk okuk,” i juy ece cebe ip eduk'a beayũ be — io'e cebe. \p G̃ebuje ibiõg̃buk kẽrẽat kug̃ tũibit o'jepit jeduk'a kay. Soat kaka dag̃ oeku. \p — Jesus ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ujẽm owebewi — i'e'em oeku. \m Jesusyũ dak waram o'timudek. \p \v 40 Waram Jesus epit puje, Galiléia eipi watwat icokcok o'e iwiwim ip puye. Ag̃okatkat oajẽm Jesus kay. \v 41 Jairo i ixe ag̃okatkat putet osunuy. Deus eju kawẽnwẽnap'a kukuk'ukat osunuy ixe. O'jẽg̃'aecõg̃cog̃ Jesus topabe Jesus ya'õbuyxi cexe buye. \p \v 42 — Ejot cuy oduk'a kay — io'e Jesus pe. — Odaxit ce'ũ pin — io'e. \p Doze koato Jairo daxit osunuy. Wara'at taxit ka'ũmg̃u. Pũg̃ ma osunuy. \p — G̃a'a — Jesus o'e. \p E dag̃ cucum pima, adeayũ o'ju ip Jesus nomuju. Jesus o'g̃ukug̃ukug̃ ip, ade buye. \p \v 43 E dag̃ cucum pima ayacat oajẽm Jesus kay. Jesus tõg̃pikadiwi oajẽm. Ixe ayacat iwãtaxipi o'e. Doybucukcug̃ g̃u osunuy 12 koato bun. Imẽnpuye jedinheiro o'g̃u'ũm janug̃tataapteim. Dinheiro kug̃ g̃u o'e. Ka'ũma ma kuka o'g̃u'ada ayacat. \v 44 Jesus esay ukpu o'g̃ucay ixe. O'toybucuk g̃ebuje bit. O'je'ada. \p \v 45 G̃ebuje Jesus o'e: \p — Abu omucay? — i. \p — Õn g̃u — io'e soat. \p — Kariwa — Pedro o'e. — Adeayũ ekug̃ukug̃ — io'e. — Akokoreren ip ade — io'e. \p \v 46 — Pũg̃'in ixeyũ'in omucay — io'e. — Wetaybit iboam. Deus a'õbacaap o'jẽm owebewi — io'e. \p \v 47 Imẽneju ayacat o'e jewebe ma: \p — Wemunẽm pa'ore oce — i. \p Ixe dak oajẽm Jesus dopabe. Ikarabakbak o'e jeparara pibun. Tũybe Jesus omukorẽm iãn o'e. O'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ Jesus topabe. \p G̃ebuje ixe ayacat je'adaap o'g̃uwẽn soat etabun. \p — Esay og̃ucay omu'ada am — io'e Jesus pe. — Eekabek ukpu mucay buje, oce'ada — io'e cebe. \p \v 48 — Tũ'ũ — Jesus o'e. — Ece'ada, okay etabut puye. Kaba'ũm cuy eg̃uy g̃asũ bit — io'e ayacat pe. \p \v 49 Ag̃okatkat oajẽm tak Jairo kay―Jesus xeat kay. Jairo duk'a bewiat oajẽm. Oajẽm ayacat pe Jesus kawẽnwẽn pima. \p — Edaxit'ũm kuy oe'ũ — io'e. — Kariwa Jesus eg̃uwa'ũm g̃u juy — io'e. \p \v 50 Jesus pit iboap co buje, o'jekawẽn Jairo eju. \p — Eg̃uycũg̃ g̃u juy eg̃uy — io'e Jesus cebe. — Etabun cuy eg̃uy okay — io'e. — Etabut pima, je'ada, oe'ũ ma'g̃u edaxit — io'e. \p \v 51 G̃ebuje Jesus oajẽm Jairo duk'a kay. Pũg̃pũg̃ ã o'g̃uõmat jeweju. Pedro oõm ceweju, João dak, Tiago dak, yaypan'isuat'ũm ebay dak, ixi dak. \v 52 Soat ibo'a beayũ dak wawa ip osodop yaypan'isuat'um cocom. Jewãwãwãm ip osodop. Imẽnpuye Jesus o'jekawẽn ceweju ip. \p — “Wawa g̃u juy epesop,” i õn e'em — io'e cebe ip. — Ixe ce'ũ g̃u―ixet acã — io'e Jesus. \p \v 53 Waram g̃uto og̃u'ada iam itaybit puye, “Ixet acã” io'e. Imẽnpit Jesus o'jowayway ip, ixe'ũm oe'ũ iam itaybit ip puye uk'a beayũ. \p \v 54 G̃ebuje Jesus Jairo daxit'ũm pa o'subaixik. \p — Tũ'ũ, ag̃obucẽg̃ ece — io'e cebe. \p \v 55 O'g̃u'ag̃obucẽg̃ g̃ebuje bit waram g̃uto o'jetait puye. Itabẽg̃ ma o'e g̃asũ bit. \p — Ixat epeg̃ũm cebe i'o am — Jesus o'e. \p \v 56 — Ak'i — io'e ip cebay. — Waram g̃uto o'jetait — io'e ip. \p — Waram g̃uto imutaicap cuy epeg̃uwẽn g̃u warara'acayũ be — Jesus tak o'e cebay be. \m Icokcok cĩcã o'e waram o'jetait puye. \c 9 \p \v 1-2 Waram pima Jesus 12 beayũ o'tomuwã jeweju etaybitbinayũ. Ja'õbacaap o'g̃ũm cebe ip. \p — Ibiõg̃buk kẽrẽat cuy epeg̃ujẽm wa'õbi — io'e cebe ip. — Iwãtaxipipiayũ juy epeg̃u'ada wa'õbi — io'e cebe ip. — “Deus soat kukukan je'e,” i juy epe'e soat pe — io'e. \p \v 3 Ixeyũ mujum pima o'jekawẽn ceweju ip. \p — Ade g̃u juy epetujowat eyjuap tag̃ — io'e cebe ip. — Eyba'ip g̃u epeyoptujowat, dinheiro mũn tak ka'ũma, eyxat tak ka'ũma, dinheiro dak ka'ũma. Eyekamixa dak pũg̃ ma epetujowat — io'e. \p \v 4 — Ag̃oka be eyajẽm puje, wara'at'a bebebe g̃u juy epesop―pũg̃'a be ma — io'e. \v 5 — Ibo ka watwat ibu'u eykug̃ pima, juy epejẽm ibo ka bewi. Wara'at ka kay juy epeju. Eyjẽm puje ka'wi epeg̃udu eyei bewi “Deus ipiat supi'ajoat eywebe ya'õ kay'ũm puye” iap mubapuk am ibo ka watwat pe — io'e. \p \v 6 Imẽneju 12 beayu o'jẽm. Soat kaka dag̃ oekuku ip. Kawẽn idipat muwẽnuwẽn oekuku ip. Iwãtaxipipiayũ mu'ada'adam oekuku ip. \p \v 7 G̃uyjom Herodes Jesus e'eap o'ya'ĩjojo―Galiléia eipi kukat. Tũybe Jesus waram g̃uto o'jetaitiat iãn o'e ip adeayũ. Tũybe Jesus João Batista iãn o'e ip pũg̃pũg̃ayũ. \p — João Batista waram g̃uto o'jetait je'ũap tomukadi — i te'e ma o'e ip Jesus muwẽnuwẽn. \m \v 8 Tũybe Elias'ũm waram o'jebapuk ijodi je'ũap tomukadi iãn o'e ip warara'acayũ. Tũybe Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat'ũm waram g̃uto o'jetait―kuyjeat'ũm iãn o'e ip warara'acayũ. Imẽnpuye Herodes yag̃uy'ũm o'e Jesus e'eap co buje. \p \v 9 — Abu sute? — io'e Herodes jewebe ma. — Õn ma João oya'ukat — io'e. — Soat ip ite e'eap muwẽnuwẽn — io'e jewebe ma. \p Imẽneju Herodes Jesus co pin cĩcã osunuy. \p \v 10 Jesus emumujuyũ epit puje, soat o'g̃uwẽn ip Jesus pe. Apẽn cuk adi o'e'e ip iap o'g̃uwẽn ip cebe. \p Ibocewi Jesus ip o'tujowat jeweju. \p O'jẽm ip adeayũ xewi. O'ju ip Jesus eju Betsaida ka kay. \v 11 Adeayũ bit o'ju Jesus nomuju, kuy o'jẽm iam itaybit ip puye. Oajẽm ip adeayũ. \p G̃ebuje Jesus icokcok o'e jenomuju iju buje ip. G̃axĩn ma Deus soat kukukan je'e iap o'g̃uwẽn cebe ip. Iwãtaxipipiayũ o'g̃u'ada. \v 12 Imẽnpit katpuje jĩjã o'e. Imẽnpuye 12 beayũ o'ju kawẽn ãm Jesus eju. \p — Ajo kuka o'jo'o ip? Ka'ũmg̃u puybit ijoce — io'e ip Jesus pe. — Eg̃uypit cuy ip tomukay ma. Ikatẽg̃atka kay juy ip eg̃uju ixat pu am — io'e ip cebe. — Ixeyũ juy eg̃uju ixet am — io'e ip. — Ijoce bit ya'ũmg̃u uk'a ixet am ip — io'e ip. \p \v 13 — Eyju ma ixat epeg̃ũm cebe ip — io'e Jesus pit jeweju etaybitbinayũ be. \p — Apẽntak suteyũ xan acejat? — io'e ip Jesus pe. — Cinco be ma pão'a kug̃ oceju. Axima kug̃ tak xepxep ma oceju — io'e ip. — O'e g̃u kuka cebeam ip. Pomawi dak puybit suteyũ xan acejat? — io'e ip Jesus pe. \m \v 14 Imẽn o'e ip ade jĩjã buye. 5000 ag̃okatkayũ osodop ip Jesus ekawẽn cocom. \p — Adeayũ epeg̃uabik — Jesus o'e cebe ip. \p — Ha'a — io'e ip. \m \v 15 Soat oabik ip. Kaxikxik'i ip o'e. \p \v 16 G̃ebuje Jesus ixat o'jat. Akoh. Pão'a o'yabu―cinco beat'a. Axima o'jat xepxepat. Ixe dak o'jeapũn kabi kay. Apũn. \p — Bay, xipat cĩcã ẽn — Jesus o'e Deus pe. — Ocexan eg̃ubapuk ocewebe i'o am — io'e. \p Ixat o'takatkat jebum. Pão'a o'yadakatkat. Pan. O'yaũmũm 12 beayũ be yaũm ãm adeayũ be. Iũmũm pima o'g̃u'acog̃ axima. 12 beayũ ixat o'g̃ũmg̃ũm adeayũ be. Soat ip o'jo'o. Ibeg̃beg̃ ip o'e. \v 17 12 beayũ cepoyat o'g̃uxipan. O'jomõg̃ ip ico be. 12 be ico o'g̃unopapũn ip cepoyan. Imẽn Jesus yopĩcat o'g̃u'acog̃ adeayũ xan. \p G̃ebuje Jesus adeayũ o'g̃uypit tuk'a kay. Irerem g̃u ip o'g̃uypit―ibeg̃beg̃ acã. \p \v 18 Waram pima Jesus o'jekawẽn Deus eju. Jag̃epũg̃ ma kawẽnwẽn o'e ceweju. Ceweju osodop ip 12 beayũ. \p G̃ebuje Jesus o'jekawẽn jeweju etaybitbinayũ eju. \p — Abu dak õn adeayũ xe? — io'e Jesus cebe ip. \p \v 19 — Ẽn João Batista pũg̃pũg̃ayũ xe — io'e ip. — “Teku João Batista,” i te'e ma e'em ip. “Teku Elias,” i te'e ma e'em warara'acat — io'e ip. — “Teku Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat―waram g̃uto o'jetaitiat,” i te'e ma e'em warara'acat — io'e ip. \p \v 20 — Pãm eyju? Abu dak õn eyxe? — io'e. \p — Ẽn Cristo ma — io'e Pedro. — Deus pe wuydaxijo am taẽ'ibit ẽn — Pedro o'e. \p \v 21 — Iboap pit cuy epeg̃uwẽn g̃u warara'acayũ be — Jesus o'e cebe ip. \v 22 — Soat wag̃o õn. Õn pit ipiat osupi'ajo — io'e. — Paĩyũ kukukayũ itakoma jĩjã je'e okay, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak, Judeuyũ kukukayũ dak. Waoka ojuy je'e ip. Waoka ip g̃uyjom. Xepxep xet kap puje bit, waram ocetait — Jesus o'e. \p \v 23 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn soat eju―cekawẽn cocomayũ eju. \p — Oweju jeku pin pima eybikuyap tag̃ g̃u juy epeku―obikuyap tag̃ acã — io'e. — Wekawẽn tag̃ cuy epeku — io'e. — Eybu'um g̃u juy epesop eye'ũ ãm owebeam — io'e. \v 24 — Obikuyap tag̃ eyeku buje, soat em Deus xe eyetait epesop eye'ũ buje — io'e. — Eybikuyap tag̃ eyeku buje bit, wũy ma Deus wi epesop — io'e. \v 25 — Eye'ũ buje soat em wũy ma Deus wi epesop pima, te'e ma eyju soat pupum ijodi eybubun. \v 26 Soat wag̃o õn. Waram ojot ijodi Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ eju―ikẽrẽat kug̃'ũmayũ eju. Waram ojot webay a'õbi. Soat je'e owebe: “Ka'ũmg̃u ejo'iat ya'õbuyxiat,” i. “Ka'ũmg̃u ejo'iat idipat,” i dak. Okay eybu'u bima, õn tak obu'un ma oce eykay wedot puje. Wa'ĩjo am eybu'u bima, õn tak obu'un ma oce eya'ĩjo am — io'e. \v 27 — Icẽmãn õn e'em eywebe — io'e. — Deus soat kukukan je'e. Pũg̃pũg̃ puk ijodiacat je'ũ g̃u iboap com'ũm pima — Jesus o'e. \m Jesus imẽn waram jedocap o'g̃uwẽn cebe ip. \p \v 28 8 xet kap puje, Jesus o'ju Pedro eju, João eju dak, Tiago eju dak. O'ju ip co'a kay jekawẽn ãm Deus eju. \p \v 29 Oajẽm ip. Jay. Jesus o'jekawẽn Deus eju. Kawẽnwẽn pima o'jedopaewarurun. Iekabek irut cĩcã o'e. Isopsep cĩcã o'e. \v 30 Xepxep ag̃okatkayũ dak o'jekawẽn Jesus eju―kuyayũ, kuy oe'ũ'iayũ. Moisés o'jekawẽn, Elias dak. \v 31 Idip cĩcã osunuy cebapukap. O'jekawẽn ip jeweweju. \p — Jesus je'ũ Jerusalém ka be Deus bikuyap tag̃ — io'e ip jewewebe. \p \v 32 Imẽnpit Pedro o'xet, Tiago dak, João dak. O'xet ip itaxet pinpin ip puye. Jewurũg̃ puje, Jesus o'jojojo ip. Idip cĩcãat o'jojojo ip. Ixeyũ dak xepxep ag̃okatkayũ o'jojojo―Jesus eju kawẽnwẽnayũ. \p \v 33 G̃ebuje Pedro o'jekawẽn Jesus eju xepxepayũ cẽm pima. \p — Kariwa! — io'e Pedro. — Xipat cĩcã wuyju ijoceam. Xijap cuy ocejomõg̃ ebapũg̃ — io'e. — Pũg̃ ewebeam je'e, wara'at Moisés peam je'e. Wara'at Elias peam je'e — io'e. \m Pedro imẽn o'e itaybit'ũm apẽn oce iam puye. Yag̃uybabi'ũm o'e. \p \v 34 Kabikerereat tak Pedro o'g̃uba'arẽm, Tiago dak, João dak. Kabidig̃ pe ip o'e. Iparara ip o'e kabidig̃ pe jeba'arẽm puye. \p \v 35 G̃ebuje kabikerereat pewi Deus ekawẽn ip o'ya'ĩjojo. \p — Xeku okpot — io'e Deus. — Wemunaẽ xeku — io'e. — Kũyjobin cuy epesop ya'õ kay — io'e Deus. \p \v 36 Ibocewi Jesus acã o'jojojo ip. Kuy o'jẽm xepxepayũ. Warara'acat pe g̃u apẽn cuk o'jojojo ip iap o'g̃uwẽn ip―jewewebe acã. O'jojojo ma'g̃u ip. O'g̃uwẽn g̃u bit ip. \p \v 37 Kuyaje Jesus co'a bewi o'kop ebapũg̃ayũ eju. \v 38 Adeayũ oajẽm Jesus kay. Ag̃okatkat o'jekawẽn Jesus eju―ceparakpeat ip. \p — Ocemutaybitbin'ukat — io'e. — Okpot cuy esubuywan! \v 39 Pũg̃ ma okpot. Axik pe ikukuk puje, pipim imuy'at'an ipi ju, jewãwãwãm ya'õberen, ibidopabokbek e'em, imuwerikwerig̃ — io'e. — Ibu'u o'e cẽm cebewi — io'e. \v 40 — “Axik cuy epeg̃ujẽm okpot pewi,” i kuy oce eweju etaybitbinayũ be. Imẽnpit imujẽm pa'ore o'e cebe ip — cebay o'e Jesus pe. \p \v 41 — Tãh! — io'e. — Eyetabut'ũm cĩcã okay — io'e Jesus iboceayũ be. — Xipat g̃u eyju — io'e. — Pug̃ũn tak og̃uy eyxe? Ibun ma okpiceg̃ẽ eyetabut'ũmap cocom! — Jesus o'e. — Ekpot cuy etojot okay — Jesus o'e cebay be. \p \v 42 G̃ebuje axik pipim ag̃okatkat'it'it o'g̃uy'at Jesus kay ajẽmjẽm pima. O'g̃uwerik cĩcã. \p — Ejẽm cuy ag̃okatkat'it'it pewi — io'e axik pe. \p Ag̃okatkat'it'it pewi o'g̃ujẽm. Waram g̃uto o'g̃ũm cebay be. \p \v 43 — Soat podi ma Deus ya'õbaca — io'e ip soat o'jojojo'iayũ. \p G̃ebuje Jesus o'jekawẽn jeweju etaybitbinayũ eju. Adeayũ itabẽg̃bẽg̃ ip o'e ijojom, axik o'g̃ujẽm puye. G̃ebum osodop ip apẽn Jesus o'g̃ujẽm iap kay. \p \v 44 — Eyag̃uyba'ũm g̃u juy wa'õ kay — io'e cebe ip. — Soat wag̃o õn. Warara'acayũ oũm okay itakomaayũ be — io'e. — G̃ebum cuy epesop wa'õ kay — io'e cebe ip. \p \v 45 Imẽnpit cekawẽn pa'arẽm o'e ceweju etaybitbinayũ xe. \p — Apẽg̃ape dak cekawẽn? — io'e ip jewewebe ma. Imẽnpit isũsũn ip o'e “Apẽg̃ape dak ekawẽn?” i'e am cebe. \p \v 46 Ibocewi jewa'õxikxig̃ o'e ip ceweju etaybitbinayũ. \p — Abu omuy ya'õbuyxiat wuy'in warara'acat podi ma? — io'e ip jewewebe. \m \v 47 Jesus itaybit osunuy yag̃uy ip iam. Imẽnpuye bekicat o'tojot jexe am. \p \v 48 G̃ebuje o'jekawẽn ceweju ip. \p — Cexe okukpin puye xipan ite bekicat kug̃ pima, xipan okug̃ tak epe'e — io'e. — Xipan okug̃ pima, omudocat kug̃ tak xipan epe'e — io'e. — “Õn pit wa'õbuyxi” i'e'em'ũmat ya'õbuyxi Deus xe — io'e Jesus. \p \v 49 G̃ebuje João o'jekawẽn Jesus eju. \p — Kariwa — io'e. — Ag̃okatkat cuk ocejojojo. A'õbi ma ibiõg̃buk kẽrẽat mujẽmjẽm'Uk osunuy — io'e. — “Imẽn g̃u bit cuy,” i juk oce cebe, wuyweju'ũm puye — io'e João. \p \v 50 — Imukorẽmrẽm g̃u juy — io'e Jesus pit. — Wuykay itakoma'ũmat wuykadiat — Jesus o'e. \p \v 51 Kabi kay waram Jesus euap ekabia ajẽm pin pima: — Jerusalém ka kay juy oju — io'e Jesus jeweju etaybitbinayũ be. Iju pin o'e ibo ka kay. \v 52 Ja'õdujowacayũ o'g̃uju jewap. O'ju ip. E dag̃ pima ag̃oka be oajẽm ip Jesus nuyap'a muxipan am―Samaria eipi watwat ka be. \p \v 53 Ibo ka watwat pit Jesus kay g̃u o'e, Jerusalém ka kay cum puye. Ibu'u o'e ip imu'abig̃ jeka be. \v 54 Imẽnpuye Tiago o'jekawẽn Jesus eju, João dak. \p — Kariwa — io'e ip. — Ebikuy du ocewebe daxa mudot am kabi bewi ijop ka watwat muy'ũ ãm? — io'e ip. \p \v 55 — Ap — io'e Jesus pit cekay ip jekorepẽn puje. — Epeg̃uy'ũ g̃u juy ip — io'e. \m O'jẽm ip ibo ka bewi. \p \v 56 Soat kaka dag̃ oekuku ip wara'atka dag̃. \v 57 E dag̃ cucum pima, ag̃okatkat oajẽm Jesus kay. \p — Soat ka dag̃ ojekuku eweju ejuap tag̃ — io'e Jesus pe. \p \v 58 — Oweju du eku pin? — io'e Jesus. — Kak ikũykẽy — io'e. — Wasũ topipe. Soat wag̃o õn. Imẽnpit ya'ũmg̃u odopdopap'a. Eku pin tu oweju? — io'e cebe. \p \v 59 G̃ebuje Jesus oajẽm wara'at ag̃okatkat kay. \p — Oweju juy ejeku — io'e cebe. \p — G̃asũ g̃u. G̃uyjom acã — io'e. — Ãg̃ webay'ũm ojokot — io'e cebe. \p \v 60 — Ãg̃ Deus ekawẽn kay'ũmat jebadipyũ'ũm'ũm jokot — io'e. — Ẽn pit oweju juy ejeku — io'e. — Deus soat kukukan je'e i'e'e'ukan cuy eg̃uy — io'e cebe. \p \v 61 Wara'at ag̃okatkat oajẽm Jesus kay. \p — Kariwa, eweju juy ojeku — io'e. — Oduk'a beat pe buk õn jekawẽn. “Cum puk õn,” i buk oce cebe ip — io'e Jesus pe. \p \v 62 — Biopak kug̃ ipi kotkon pima cekorepẽn puje, ipi kocap wakẽnwakẽn'i kuka o'e — io'e Jesus pit. — Imẽnpuxim etabut am ebu'u bima, te'e ma kuka ece Deus soat kukukan je'e iap ekawẽn muwẽnuwẽn'ukan — io'e Jesus. \c 10 \p \v 1 Iboap tomukadi wuykukukat Jesus 70 beayũ o'taẽ kawẽn idipat muwẽn ãm adeayũ be. Xepxepxem ma ip o'g̃uju jewap. \p — Soat kaka dag̃ cuy epeju — io'e cebe ip. — Õn tak oju eynomuju — io'e cebe ip. \v 2 — Jeymuju õn apẽn ag̃okatkat jekat peat'a bum jebuywatwat'ukat mujuap puxim — io'e. — Apẽn ya'ade opop kat pe kadai'a yaopat'a iap puxim ade opop ipi ju Deus ekawẽn itaybit'ũmayũ. Ade g̃u bit Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ. Imẽnpuye imuwẽnuwẽn'ukayũ kukat eju juy epeyekawẽn―Deus eju. “Adeayũ juy eg̃uju ekawẽn muwẽn ãm,” i juy epe'e cebe — Jesus o'e. \p \v 3 — Epeju juy g̃asũ — io'e. — Õn ma dak jeymuju. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn pima, ovelha'it'it puxim epesop―widayũ pidaseat puxim, ikẽrẽat kay jĩjãayũ pidase buye — io'e. \p \v 4 — Sacola g̃u juy epetujowat eyjuap tag̃, dinheiro mũn tak ka'ũma, eyeiuk tak ka'ũma — io'e. — Ibun g̃u juy epesop kawẽnwẽn warara'acat eju e bidase — io'e. \p \v 5 — Uk'a be eyõm puje, “Deus cuy ija'a watwat jukuk kaba'ũm ip jedop am,” i juy epe'e — io'e. \v 6 — Xipan jewewekug̃ ip pima, kaba'ũm ip jeedop ig̃o'a watwat. Jewewekay itakoma ip pima bit, te'e ma “Deus cuy ija'a watwat jukuk kaba'ũm ip jedop am,” i epe'e — io'e cebe ip. \p \v 7 — Ig̃o'a be ma epesop uk'a be — io'e. — Soat cuy epejo'o ajo ip o'g̃ũm eywebe iap. Soati juy epetikõn ajo ip o'tiũm eywebe iapti. Eysũsũn g̃u juy epesop eyxat pu am cexewi ip. Cekapikaptei juy ateida kapikpik'ukat pe — Jesus o'e. \p \v 8 — Ag̃oka be eyajẽm puje juy ajo ip o'g̃ũm eywebe iap epejo'o xipan ip eykug̃ pima. \v 9 Iwãtaxipipiayũ juy epeg̃u'ada―ibo ka watwat. “G̃axĩn ma Deus soat kukukan je'e,” i juy epe'e cebe ip — io'e. \p \v 10 — Ag̃oka be eyajẽm puje, “Epeõm cuy oduk'a be,” i'e'em'ũm ip pima uk'a ukpibubu dag̃ cuy epeju. \v 11 “Ka'wi opop ocei eju―eyka beat ka'wi,” i juy epe'e cebe ip. “Ka'wi mududum ocei bewi eyukpiwat puye, Deus ekawẽn co pin'ũm puye,” i juy epe'e cebe ip. “Deus soat kukukan je'e,” i juy epe'e. “Eyetaybit g̃u iboam, wekawẽn kay'ũm puye,” i juy epe'e cebe ip — io'e Jesus. \p \v 12 — Icẽmãn õn e'em eywebe. Deus kũyjobit'ũmayũ be ipiatpi'ajoap kabia bima, Sodoma ka watwat pe ipiat supi'ajoat. Ixeyũ be iap podi ma bit ibo ka watwat pe ipiat supi'ajoat, eyekawẽn com ip ibu'u buye — io'e Jesus. \p \v 13 G̃ebuje Jesus wara'at kaka watwat o'g̃uwẽn. \p — Karem ma ipiat epesupi'ajo jĩjã, Corazim ka watwat — Jesus o'e. — Karem ma ipiat epesupi'ajo jĩjã, Betsaida ka watwat — io'e. — Ka'ũma buk epejojojoiap cuk adi og̃ubapukpuk eyetabutpe eyka be bima — io'e. — Tiro ka be iboap mubapuk pima, Sidom ka be dak, kajuk ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap o'jepere ip ibo ka watwat. Itabut kajuk ip o'e Deus kay — io'e. — Ibo ka be iboap mubapuk pima, kajuk ikurususucat o'g̃uõm ip jedotim. Daxadaypi be dak kajuk o'e ip kaxikxik'i. Imẽn kajuk o'e ip oceg̃uycũg̃ cĩcã ikẽrẽat kug̃ puye iap mubapuk am jebureyũ be, g̃asũ bit ikẽrẽat ag̃ujurũg̃ g̃u iap mubapuk am tak — io'e. \p \v 14 — Deus kũyjobit'ũmayũ be ipiatpi'ajoap kabia bima, Tiro ka watwat pe ipiat supi'ajoat, Sidom ka watwat pe dak. Ixeyũ be iat podi ma bit eywebe ipiat supi'ajoat — io'e Jesus. \p \v 15 — Cafarnaum ka watwat — io'e. — Deus jeymuyu g̃u kabi kay — io'e Jesus. — Jeymukop ipiat'ajojoap kay — io'e. \p \v 16 — Eyekawẽn kayayũ wekawẽn tak ip cekay — io'e jeweju etaybitbinayũ be. — Eykay'ũmayũ õn tak ip okay g̃u. Okay'ũmayũ omudocat tak ip cekay g̃u — Jesus o'e. — Epeju juy g̃asũ — io'e. — Wekawẽn cuy epeg̃uwẽnuwẽn soat ka watwat pe — io'e. \p — Ha'a — io'e ip. \m Ibun cĩcã ip oekuku kawẽn idipat muwẽnuwẽn. \p \v 17 G̃ebuje icokcok cĩcã ip o'jepit Jesus kay — 72 beayũ. O'jekawẽn ip Jesus eju. \p — Kariwa, ibiõg̃buk kẽrẽayũ kũyjobit oca'õ kay, a'õbi oceju jekukum puye — io'e ip Jesus pe. \p \v 18 — Hm hm — io'e Jesus. — Kabi bewi Satanás at'anap ojojojo. Dao ma o'at xiriririkiat puxim — Jesus o'e. \p \v 19 — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay — Jesus o'e. — Wa'õbacaap cuy og̃ũm eywebe. Wa'õbi juy epeku soat em. Puybu epesubumucak tũypiatpu. Dat tak epeg̃ucak. Ka'ũma bit jeyaoka. Eykay itakomaayũ dak o'e g̃u eywebe, wa'õbi eyju jekukum puye. \v 20 Imẽnpit eycokcog̃ cuy epesop ibiõg̃buk kẽrẽat cẽmcẽm eya'õbi iap kay g̃u―kabi beatup pe eybutet ibararak opop iap kay acã — Jesus o'e. \p \v 21 Jesus Ibiõg̃buk xipacat a'õbi icokcok cĩcã o'e g̃ebuje bit. \p G̃ebuje Jesus o'jekawẽn Deus eju. \p — Bay — io'e. — Ẽn acã soat kukukat―kabi beacat kukukat, ipi juacat kukukat tak — io'e. — Jewexe itaybit cĩcãayũ xewi eg̃unẽmiap eg̃ubapuk itaybit'ũmayũ be — io'e. — Ixeyũ be acã iboap eg̃ubapuk, imẽn ebikuy buye, xipat exe buye dak — io'e Deus pe. \p \v 22 — Soat ma juk webay o'g̃ũm owebe — io'e. — Warara'acat g̃u itaybit cĩcã abu Deus ipot iam―cebay acã. Imẽnpuxim warara'acat g̃u itaybit cĩcã abu ipot ebay iam―ipot acã. Iboap mubapuk am ipot ibikuy bima acã, warara'acat itaybit je'e abu Deus ipot iam — Jesus o'e cebe ip. \p \v 23 G̃ebuje Jesus jebidadam o'jekawẽn jeweju etaybitbinayũ eju warara'acat pe ya'ĩjoap puxim. \p — Eycokcok wekawẽn cocom puye — io'e. \v 24 — Kuyje ajo eyju ijojomap co pin cĩcã osodop ip ade Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ, ika kukukayũ dak. Imẽnpit o'jojojo g̃u ip. Eymukũyjojomap co pin cĩcã ip osodop. Imẽnpit o'jekũyjo g̃u ip — Jesus o'e. \p \v 25 G̃ebuje Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukat oajẽm Jesus kay. O'jekawẽn Jesus eju cekawẽn puyxijo ojuy. \p — Kariwa — io'e. — Apẽntak oce soat em Deus xe onuy ãm? — io'e. \p \v 26 — Apẽn e'em wuyawẽwẽap ekawẽntup? Apẽn iboaptup wuymutaybitbin exe? — Jesus o'e. \p \v 27 — Imẽn e'em wuyawẽwẽaptup — io'e ag̃okatkat. \mi — Deus kay jĩjã juy epesop, i. Ixe Deus eykukukat, i. Ixe bikuyap tag̃ jekukum pima, ixe kay jĩjã epesop; soat em xipacat kay g̃ebum pima dak; ya'õ kay kũyjobit pima dak; ixe ag̃uy dag̃ jewag̃uyg̃uy bima dak, i. Imẽn cuy epeku, i. Xipan cuy eyxeat epejukuk eyewekukap puxim, i. \m Imẽn e'em wuyawẽwẽap ekawẽntup — io'e Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukat. \p \v 28 — Icẽmãn ẽn e'em — Jesus ma o'e. — Imẽn eku buje, soat em Deus xe ecesũy etait — io'e. \p \v 29 — Abu oxeat pit? — io'e ixe bit jewedayo ojuy. \p \v 30 Imẽnpuye Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn abu wuyxeat iam imutaybit am. \p — Ag̃okatkat kopkom o'e Jerusalém ka bewi — Jesus o'e cebe. — Ixe ag̃okatkat cu ojuy Jericó ka kay. Judeu osunuy. Cucum pima ibukurukayũ ixe o'topabijuk e dag̃. \p — Oajẽm ip cekay. Toti o'ju'uk ip. Soat o'jat ip cexewi ibubut. O'yaokaka jĩjã ip. Je'ũje'ũm ip o'suiwat ebidakpe. \p \v 31 — Paĩ cucum o'e ixe e dag̃. Je'ũje'ũmat co buje, o'kap wara'at e bitako dag̃. O'subuywan g̃u — Jesus o'e. \v 32 — Imẽntak paĩ buywatwat'ukat oajẽm ixe e dag̃ cucum pima. Je'ũje'ũmat co buje, o'kap wara'at e bitako dag̃―paĩ buywatwat'ukat. O'subuywan g̃u — io'e. \p \v 33 — G̃ebuje bit Samaria eipi bewiat oajẽm cucum pima ixe e dag̃. Samaria eipi watwat Judeuyũ kay'ũm cĩcã ip. Ixe jo buje, itabotaidabotbot o'e je'ũje'ũmat kay. O'ju cekay taxijo ojuy. \v 34 Posũg̃ti o'timõg̃ werowero be―uva'abidi, ixepti dak. Werowero o'jomũnmũn pag̃õm. \p — Je'ũje'ũmat o'tujowat powatwat ajẽmjẽmap'a kay. Jejumento akpi jeje o'tujowat. Xipan ixe o'jukuk ig̃o'a be. \p \v 35 — Kuyaje xepxep jedinheiro o'jat isurũg̃at, teibog̃at, prata mug̃ẽg̃ẽ. O'g̃ũm uk'a iwat pe je'ũje'ũmat kukapteim. \p — “Xipan cuy ite ejukuk,” io'e uk'a iwat pe — io'e Jesus. — “Ijop edinheiro'ũm pima, wara'at og̃ũm ewebe wedinheiro wepit puje,” Samaria eipi bewiat o'e — io'e Jesus. \m Imẽn Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn. \p \v 36 — Ebapũg̃ayũ je'ũje'ũmat o'jojojo―ibukurukayũ emuaokaka — io'e. — Abu xipan o'jukuk jexeat kukap puxim? — Jesus o'e. \p \v 37 — O'subuywan'iat — io'e Jesus pe. \p — Ixe ekukuap co'i juy ejeku — Jesus o'e. — Warara'acat puywatwat'ukan cuy eg̃uy — io'e Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukat pe. \p O'jẽm Jesus xewi. \p \v 38 Waram pima Jesus oõm ag̃oka be jeweju etaybitbinayũ eju. O'ju ip ayacat kay―Marta kay. \p — Oduk'a be juy epesop — Marta o'e Jesusyũ be. \p — Ma — io'e ip. \p \v 39 Marta duk'a be ip osodop. Marta kibit tak uk'a be osunuy. Ikibit putet Maria i osunuy. \p G̃ebuje Maria Jesus ekawẽn o'ya'ĩjojo jĩjã jewemutaybin ojuy. Maria ma xik'i osunuy Jesus xe cekawẽn cocom. \v 40 Marta bit kapikpig̃ osunuy ixat tatam, ixat tojotjon tak. Yag̃uybabi'ũm o'e jekapikap kay cekapikap ade buye. \p G̃ebuje Marta o'jekawẽn Jesus eju. \p — Kariwa — io'e. — Ak'g̃u du ẽn okay? Okibit oibu'un obuywat am. Wag̃epũg̃ ma õn wuyxat tatam, wuyxat tojotjon — io'e. — “Ewag̃o juy esubuywan,” i juy ece cebe — io'e Jesus pe. \p \v 41 — Ap — io'e Jesus Marta be. — G̃ebum cĩcã ẽn wuyxataap kay―ekapikap kay. Ag̃uykoreren soat kay ekapikap kay. \v 42 Maria bit wekawẽn co pin cĩcã. Soat em g̃u wuyxat dopdom. Soat em pit Maria g̃ebum wekawẽn kay jeenuy — io'e Jesus. \c 11 \p \v 1 Waram pima Jesus o'jekawẽn Deus eju. Pereh. O'jepere. \p G̃ebuje ceweju etaybitbinat o'jekawẽn ceweju―12 beayũ'in. \p — Kariwa — io'e. — João kuy jeweju etaybitbinayũ o'g̃utaybin kawẽn ãm Deus eju. Imẽnpuxim oceju dak cuy ocemutaybin ece — io'e Jesus pe. \p \v 2 — Imẽn cuy epe'e, Deus eju kawẽnwẽn pima — Jesus o'e. \p — “Bay, soat cuy ip jeedop ibuyxim ebutet kug̃,” i juy epe'e Deus pe―kabi beat pe — io'e. — “G̃axĩn ma juy soat kukukan eg̃uy,” i dak cuy epe'e cebe — io'e. \p \v 3 — “Soat kabia ocexan cuy eg̃ũmg̃ũm ocewebe,” i dak. \p \v 4 — “Oceju g̃ebum g̃u apẽn wara'acat cuk adi warẽmtag̃ ocekukiap kay,” i dak. “Imẽnpuye g̃ebum g̃u juy eg̃uy apẽn cuk adi ikẽrẽat oceg̃ujurũg̃rũg̃ iap kay,” i dak cuy epe'e cebe. \p — “Oca'õmubacacan cuy eg̃uy ocewebe ikẽrẽat kukap puxim,” i dak cuy epe'e — io'e. \p — Imẽn ma juy epe'e Deus eju kawẽnwen pima — Jesus o'e. \p \v 5 G̃ebuje Jesus waram adeayũ o'g̃utaybin. \p — Apẽn kuka epe'e powatwat ajẽm puje pão'a kug̃'ũm pima? — io'e. — Cum aco'i eyju eybure kay iximadakpe. “Obure, pão'a kay õn pũg̃'a ma,” i aco'i epe'e cebe. \v 6 “Wara'at obure oajẽm oduk'a be jekuap tag̃wi,” i aco'i epe'e cebe. \v 7 “Ya'ũmg̃u pão'a. Ya'a'e bima oyaũm kajuk,” i aco'i epe'e cebe. Ixe eybure je'e eywebe badiwi: “Okaykay g̃u juy,” i. “Kuy oduk'a exĩntabi otomudip,” i du je'e? “Webekitkit kuy ixexet,” i du je'e eywebe? “Kuy õn po'i” i du je'e? “Okop pa'ore yaũm ãm ewebe,” i du je'e? Imẽn tu je'e eywebe? — Jesus o'e. \v 8 — Ka'ũma! Imẽn g̃u je'e — io'e. — Eybure je'kop yaũm ãm eywebe. Eybure buye g̃u yaũm eywebe. Ibun eyju yaojuyjuy buye bit kuka o'yaũm — io'e. \p \v 9 — Icẽmãn õn e'em eywebe — io'e. — Deus xewi juy epejoojuy. Iojuyjuy bima, epejat. Ixe xewi juy epejokudada. Ikudadam pima epetobuxik. Ixe xewi iojuyjuyap xĩntabi be tag̃tag̃tag̃'iap puxim. Xĩntabi be tag̃tag̃tag̃'i bima, tomudip'uk ip eymuõm ãm. \v 10 Soat ojuyjuy'ukat je'jat; soat kudada'ukat tobuxik; xĩntabi be tag̃tag̃tag̃'iat pe xĩntabi tomudip'uk ip — io'e. \p \v 11 — Puybu g̃u juy epesubuũm eyipotpot pe “Axima kay õn” i'e buje. \v 12 “Sapokay dopsa kay õn” i'e buje, dat epeg̃ũm g̃u cebe. \v 13 Eyju ma xipacat ũmũm eyipotpoyũ be ikẽrẽat kug̃ ma'g̃u eyju. Eyju xipacat ũmũmap podi ma eyebayat pit xipacat ũmũm eywebe―kabi beat. Ibiõg̃buk xipacat je'g̃ũm soat pe jexewi iojuyjuy'ukat pe — io'e Jesus. Imẽn Jesus ijodiacat o'g̃utaybin. \p \v 14 G̃ebuje Jesus ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ujẽm ag̃okatkat pewi. Ixe ibiõg̃buk kẽrẽat ag̃okatkat muyde'ũm'ũm'uk osunuy. Cekawẽn pa'ore osunuy ag̃okatkat. \p Ag̃okatkat pewi ibiõg̃buk kẽrẽat cẽm puje bit, xipan o'jekawẽn. Imẽnpuye adeayũ icokcok cĩcã ip o'e. \v 15 Warara'acayũ bit o'jekawẽn ip jewewebe. \p — Belzebu a'õbi Jesus ibiõg̃buk kẽrẽat mujẽmjẽm cebewi―ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukat a'õbi―Satanás a'õbi — io'e ip napa ma. \p \v 16 — Ka'ũma buk ocejojojoiap cuy eg̃ubapuk ẽn Deus a'õbi ibiõg̃buk kẽrẽat mujẽmjẽm iap mubapuk am ocewebe — io'e ip warara'acat warẽmtag̃ cekuap ojuy. \p \v 17 Imẽnpit Jesus itaybit osunuy apẽn ixeyũ jewag̃uyg̃uy iam. \p G̃ebuje Jesus o'jekawẽn ceweju ip. \p — Pũg̃ eipi watwat jeweweju ma jewaoka buje, jewemu'ũm ip. Imẽnpuxim pũg̃'a watwat uk'a watwat jeweweju ma jewaoka buje, jewemu'ũm ip — io'e. \v 18 — Imẽnpuxim Satanás ebekitkit jeweweju ma jewaoka buje, jewemu'ũm ip. Jewaoka buje, ikoro g̃u ip je'e. Imẽnpuye “Belzebu a'õbi ẽn ibiõg̃buk kẽrẽat mujẽmjẽm ijodiat pewi,” i eyju e'em napa ma owebe — io'e. \v 19 — Belzebu a'õbi õn ibiõg̃buk kẽrẽat mujẽmjẽm pima, abu a'õbi dak eyebekitkiyũ imujẽmjẽm ip? Jewemug̃uykukukum eyju iap mubapukpug̃ cĩcã eyebekitkiyũ. \v 20 Belzebu a'õbi g̃u õn ibiõg̃buk kẽrẽat mujẽmjẽm―Deus a'õbi acã. Deus soat kukukan je'e iap mubapukpug̃ õn eywebe imujẽmjẽm pima — io'e Jesus. \p \v 21 G̃ebuje Jesus meg̃apekawẽnku boku iap o'g̃ubapuk cebe ip. \p — Ibacaat nobano kug̃ jeduk'a wiwim pima, ibukurukat pe iõm pa'ore tuk'a be ibubut pu am. \v 22 Ibacaat podiat ajẽm puje bit ixe kuka ibacaat o'g̃uwun pipim jeõm ãm. Ibaca jĩjãat o'e kuka cebe. Cenobano kuka o'jat. Soat ibubut kuka o'jat. Ibubut kuka o'g̃u'ẽ'ẽ jebureyũ be — io'e. \p \v 23 — Okay'ũmat itakoma okay. Imu'awerom obuywatwat'uk'ũmat imuypõg̃põg̃põg̃ — io'e. \p \v 24 — Ag̃okatkat pewi ibiõg̃buk kẽrẽat cẽm puje, idibi'ũmat tag̃ jekukum jebodoyap kudadam. Jebodoyap tobuxik'ũm pima kuka o'e jewebe ma “Jepin ma õn kuy bima onuyap kay,” i — Jesus o'e. \p \v 25 — Jepitpin. Yajẽm puje, ixe ag̃okatkat tobuxikxig̃. Ka'ũmg̃u ibiõg̃buk kẽrẽat opop ixe ag̃okatkat pe g̃asũ. Ixe ag̃okatkat uk'a buxim―yabi'õg̃'õg̃at'a buxim―yaxipanat'a buxim — io'e. \p \v 26 — Ibocewi ixe ibiõg̃buk kẽrẽat cẽmcẽm ma'g̃uto. 7 beayũ dobuxikxig̃―ibiõg̃buk kẽrẽayũ dobuxikxig̃―cebodi ma xipat'ũmayũ dobuxikxig̃. Ixeyũ dak õmõm ixe ag̃okatkat pe 7 beayũ. Kuy bima ixe ag̃okatkat tadaybot osunuy. G̃asũ bit ibodi ma tadaybot o'e — Jesus o'e. \p \v 27 Iboam i'e buje ayacat o'jewãwã Jesus kay―adeayũ parakpe at. \p — Icokcok cĩcã juy exi―emukapat―emuytitit'ukat! — io'e Jesus pe. \p \v 28 — Hm hm — Jesus o'e. — Deus ekawẽn coco'ukat pit oxi cokcokap podi ma icokcok―cekawẽn tag̃ jekuku'ukat tak — io'e. \p \v 29 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn adeayũ be―jakokoreren je'aweroromayũ be. \p — Xipat'ũm cĩcã g̃asũacat! — io'e Jesus. — “Ka'ũma buk ocejojojoiap cuy eg̃ubapuk ocewebe,” i eyju e'em owebe — io'e. — “Ẽn Deus a'õbi jekukum iap cuy eg̃ubapuk ocewebe,” i eyju te'e ma e'em. Ade g̃u og̃ubapuk eywebe epejojo g̃u buk iap. \v 30 Pũg̃ ma og̃ubapuk eywebe. Jonas kay juy g̃ebum epesop. Kuy bima Deus Jonas o'g̃uju Deus soat podi ma ya'õbaca iap mubapuk am Nínive ka watwat pe. Deus Jonas waram g̃uto o'g̃utait ce'ũap tomukadi soat podi ma wa'õbaca iap mubapuk am ig̃o ka watwat pe. Imẽnpuxim Deus omudot eykay g̃asũ dak. Õn soat wag̃o — io'e. \p \v 31 — Kaxi etajoreg̃atka kukat je'bapuk soat etabixe―ayacat — io'e. — “Teyũku ikẽrẽat kug̃ oxe,” i Deus e'emap kabia bima, ixe ka kukat je'bapuk — io'e. — G̃asũacat tak je'bapuk ixe kabia be. “Ikẽrẽat kug̃ eyju Deus xe,” i je'e ibo ka kukat ixeyũ be. Ixe ayacat oajẽm wũyatka bewi Salomão ekawẽn co am―itaybit cĩcãat ekawẽn co am. Õn eyxe g̃asũ. Salomão etaybicap podi ma õn wetaybit cĩcã. Imẽnpit eyju wekawẽn kay g̃u — Jesus o'e. \p \v 32 — “Teyũku ikẽrẽat kug̃ oxe,” i Deus e'emap kabia bima, Nínive ka watwat je'bapuk soat etabutpe. Ixeyũ je'e g̃asũacat pe: “Eyju ikẽrẽat kug̃ Deus xe,” i. Nínive ka watwat oibu'un ikẽrẽat mujurũg̃ ãm. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap o'jepere ip Jonas pe Deus ekawẽn muwẽn puje. Õn eyxe g̃asũ. Jonas etaybicap podi ma wetaybit cĩcã Deus ekawẽn muwẽn ãm. Imẽnpit eyju wekawẽn kay g̃u — Jesus o'e. \p \v 33 — Imusop puje, lamparina ag̃unẽm g̃u ico diotpe. Ipikũykũy be g̃u ajomuy. Um acã ajomuy uk'a be õmõmayũ be soat co am — Jesus o'e. \v 34 — Imẽnpuxim wuyeta lamparina buxim. Wuyetadip pima, soat ijo but wuywebe. Kabia dag̃ ajeku. Wuyetakẽrẽ bima, ijo ba'ore wuywebe. Kabiok tag̃ ajeku. Kabiok tag̃ jekukuap ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap puxim. \v 35 Ag̃ cuy epesop ikẽrẽat mujurũg̃ap puxim. \v 36 Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ũmap kabia be jekukuap puxim. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ũm pima, kabia buxim wuyju — Jesus o'e. \p \v 37 Jesus ekawẽn epere buje Fariseu o'jekawẽn ceweju. \p — Ejot cuy oduk'a be jekõn ãm — io'e. \p O'ju ceweju. Oabik jekõn ãm. \v 38 Jekõn pima Jesus Judeuyũ babi dag̃ g̃u o'jewebuwuy. Imẽnpuye Fariseu itabẽg̃ o'e ijojom. \p \v 39 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn ceweju ip. \p — Fariseuyũ — io'e. — Kacũg̃kadi acã eyju kopo wuywuy, prato wuywuy dak. Yabi bit ka'ũma. Yabiokok cĩcã. Prato buxim eyju dak eyokok, eyetabikuku jĩjã buye, ikẽrẽat mujurũg̃xi buye dak — io'e. \v 40 — Eyag̃uyba'arẽm! Kacũg̃kadiat o'g̃ug̃ẽiat badiat tak o'g̃ug̃ẽ. \v 41 Eybubut'in cuy epeg̃ũm tadaybotbocayũ be. Iũmũm pima, xipat epesop Deus xe — io'e. \p \v 42 — Karem ma ipiat epesupi'ajojo — Jesus o'e Fariseuyũ be. — Soat em eybubut mu'awerorom 10 be. Pũg̃at ũmũm eyju Deus pe. Wara'at pit eyju imuxipanpan eybubun. Eyju puybit mukunukunaptup ũmũm Deus pe, arrudadup ũmũm tak, posũg̃ puximatup ũmũm tak, puybit peaptup ũmũm tak. Xipat eywebe iboap ũm ãm Deus pe. Imẽnpit cedag̃ g̃u warara'acat kug̃ eyju―warẽmtag̃ ma! Deus ikukpin g̃u eyxe. Imẽn xipat g̃u! Xipan cuy warara'acat epejukuk. Ikukpin cuy Deus epejukuk — io'e. \p \v 43 — Karem ma ipiat epesupi'ajojo, Fariseuyũ — Jesus o'e. — Eyju abik ojuy ya'õbuyxiat tũyap pe Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Eycokcok cĩcã warara'acat pe ibuyxim eykuk am soat etabutpe — io'e. \p \v 44 — Karem ma ipiat epesupi'ajojo, Fariseuyũ — Jesus o'e. — Eyetaybit Judeu be ce'ũat etaypi jeje cexĩg̃xĩg̃pi iam. Eyju wuyjuyũ'ũm'ũm etaypi buxim iba'arẽmat puxim. Wuyju itaypi dag̃ kapkam itaypi opop ijoce iam wuyetaybit'ũm puye. Imẽnpuxim eyju warara'acat pe ikẽrẽat mujurũg̃an — io'e. \p \v 45 G̃ebuje Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukat o'jekawẽn Jesus eju. \p — Tapu, ẽn oceju dak ocemukorẽmrẽm imẽn e'em Fariseuyũ be bima — io'e. \p \v 46 — Hm hm — Jesus o'e. — Eyju dak karem ma ipiat epesupi'ajojo — io'e. — Warara'acat ukxabi be ipoxiat mõg̃mõg̃at puxim eyju. Eyju e'em warara'acat pe: “Moisés ekawẽn tag̃ cuy epeku―soat tag̃” i. Imẽnpit soat tag̃ g̃u eyju dak jekukum ixe ekawẽn tag̃ — io'e. \p \v 47 — Karem ma ipiat epesupi'ajojo — io'e. — Eydobuyũ'ũm'ũm ade Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ'ũm'ũm o'yaoka. Ixeyũ'ũm'ũm etaypi mubapukap'a epeyamuy wita'a yadipat'a. \v 48 Ig̃o'a muymuy bima, “Ocedobuyũ'ũm'ũm cũg̃ ma oekuku,” i eyju e'em napa ma. Ixeyũ'ũm'ũm ekukuap tag̃ eyju dak warẽmtag̃ ma jekukum. \v 49 Imẽnpuye kuyje Deus o'e: \mi Wekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ juy og̃uju cekay ip wa'õdujowatwat'ukayũ dak, i. Pũg̃pũg̃ ip yaoka ixeyũ'in, i. Ipiat supi'ajoat ip warara'acayũ be dak, i — Jesus o'e. \m — Imẽn Deus o'e kuyje, itaybit soan puye. \v 50-51 Deus ipiat supi'ajoat g̃asũacat pe cekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ'ũm'ũm o'yaoka buye. Kuy jĩjã ixeyũ'ũm'ũm o'yaoka ip. Deus ipi mujurũg̃ puje, ixeyũ'ũm'ũm o'yaoka ip. Koap Abel'ũm o'yaoka ip. Kanomũm Zacarias'ũm o'yaoka ip. Deus eju kawẽnwẽnap'a be bima o'yaoka ip, iõhõ mupikupikap xe bima. Deus ipiat supi'ajoat g̃asũacat pe ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃rũg̃ ip puye — io'e. \p \v 52 — Karem ma ipiat epesupi'ajo — Jesus o'e Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ be. — Eyju warara'acat mug̃uykukukum kawẽn icẽmãn itaybicap puxim ip. Eyetabut g̃u kawẽn icẽmat kay. Eyju warara'acat mubu'u'un tak kawẽn icẽmat kayap puxim — io'e. \p \v 53 Ibocewi Jesus cẽm puje itakoma jĩjã o'e ip Jesus kay Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ, Fariseuyũ dak. Jesus o'jomuymuy ip. Jewa'õmukorẽmrẽm o'e ip. Ixe ekawẽn cocom cĩcã ip o'e. Yawẽg̃mukẽrẽrẽn ojuy ip. Cekawẽn puyxijo ojuy ip. \v 54 Ixe warẽmtag̃ e'em pima, kuka o'jomuymuy ip. Warẽmtag̃ e'em pima, kuka o'yawẽg̃mukẽrẽrẽn ip. \c 12 \p \v 1 Tak g̃u ip o'ju Jesus kay―ade jĩjã. Jewemucakucakan ip o'e, ade buye. \p G̃ebuje Jesus o'jekawẽn jeweju etaybitbinayũ be―12 beayũ be. \p — Ag̃ cuy epesop Fariseuyũ be eymug̃uykukuap puxim — io'e. — Ixeyũ emumutaybitbinap pão'a muyuhuhuaptõm puxim. Ixeyũ emumutaybitbinap tag̃ g̃u juy epeku — io'e. — Jewexe ip xipat. \v 2 Yajuyjuyat jewedobuxik g̃uyjom. Iba'arẽmat ibapuk je'e soat xe. \v 3 Kabiok tag̃ epeyekawẽn iap ya'ĩjojo ip kabiam. Badiat'a be eybidadadam epeyekawẽn iap g̃uwẽn ip soat a'õpiju — io'e. — Imẽneju warara'acat mug̃uykukukum g̃u juy epesop xipat oceju iam. Fariseuyũ ekukuap puxim g̃u juy epeku — io'e. \p \v 4 — Obureyũ — io'e. — Eyaoka ojuyayũ buxim g̃u juy eypararam epesop. Ixeyũ be eyaoka but ma. G̃uyjom pit eybiõg̃buk mu'ũm pa'ore cebe ip. \v 5 Deus buxim acã juy eypararam epesop. Ixe be bit wuyaoka pi g̃u. Wuye'ũ buje dak ipiat'ajojoap pe wuybiõg̃buk xik put cebe. Imẽneju juy ixe buxim eypararam epesop — io'e. \p \v 6 — 5 be pidiwe dei tei'ĩt ma―pũg̃ centavo ma. Deus pit yag̃uyba'ũm g̃u wasũyũ kay. Pũg̃ kay dak yag̃uyba'ũm g̃u. \v 7 Deus itaybit wuyadap pebũrũdap iam. Deus xe teibog̃ g̃u wasũdei. Imẽnpit ag̃ cekay. Imẽnpuxim wuykay dak ag̃ soat em. Imẽneju eyag̃uybabi'ũm'ũm g̃u juy epesop — io'e. \p \v 8 — Icẽmãn õn e'em eywebe. Soat wag̃o õn. Eyju “Jesus ebekitkiyũ oceju,” i'e'em pima, õn tak “Teyũku webekitkit,” i oce Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ be. \v 9 Eyju e'em warara'acayũ be “Jesus bure g̃u oceju,” i bima, õn tak “Iteyũ bure g̃u õn,” i oce Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ be. \v 10 Soat wag̃o õn. Omuymuy bima, eyju ikẽrẽat kug̃ Deus xe. Deus iboap ju'uk eywebewi ikẽrẽat. Ibiõg̃buk xipacat muymuy bima bit, Deus iboap ju'uk g̃u eywebewi ikẽrẽat — io'e. \p \v 11 — Warara'acayũ jeydujowat Deus eju kawẽnwẽnap'a be ipi kukukayũ dopabe dak, iecug̃ap dopabe dak. Eydujowat puje, eyag̃uybabi'ũm g̃u juy epesop eyewedayo am. “Pẽn paxi oce,” i'ũmg̃u juy epe'e — io'e. \v 12 — Ixeyũ dopabe eydujowat puje Ibiõg̃buk xipacat jeymukũyjo jekawẽn ãm — io'e. \p \v 13 G̃ebuje ag̃okatkat o'jekawẽn Jesus eju adeayũ parakpeat. \p — Tapu — io'e. — “Ebay'ũm pubut cuy eg̃u'ẽ'ẽ ekitpit pe,” i juy ece owag̃o be — io'e Jesus pe. \p \v 14 — Ap! — io'e. — Deus cuk omudot eykay eyemãmãap coco am g̃u, ce'ũat pubut mu'ẽ'ẽ ãm g̃u dak — io'e. \p \v 15 — Eyetabikukum g̃u juy epesop! Soat em Deus xe wuyetait acesop ade wuybubut pupum puye g̃u―cekay wuyetabut puye acã — io'e. \p \v 16 G̃ebuje Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn aweromayũ be. \p — Ibubut adeat kat katõ be osodop. O'jewa'ada jĩjã. Ya'ade o'e — io'e. \v 17 — Imẽnpuye ibubut adeat o'jekawẽn jewebe ma. \p — “Okat pewiat mũn'a yabog̃ g̃u,” io'e. “Apẽntak oce? Je'e g̃u, ya'ade jĩjã buye,” io'e jewebe ma — io'e Jesus. \v 18 — “Imẽn ma oce. Okat pewiat mũn'a oyamuy'at―yabog̃bug̃at'a. Yabog̃at'a oyamuyat,” io'e jewebe ma. “Yamuyisuat'a be okat pewiat og̃uxipan, soat obubut tak,” io'e jewebe ma. \v 19 “ ‘Ocokcog̃ og̃uy, ade obubut puye,’ i juy oce owebe ma,” io'e jewebe ma. “ ‘Soat kug̃ og̃uy,’ i juy oce owebe ma,” io'e jewebe ma. “ ‘Kapikpig̃ g̃u og̃uy jebodoydoy acã, jekõnkõn acã dak, tikõnkõn acã dak,’ i juy oce owebe ma,” io'e jewebe ma ibubut adeat — Jesus o'e. \p \v 20 — Imẽnpit Deus o'jekawẽn ixe ibubut adeat pe. \p — “Ag̃uyba'arẽm!” io'e. “Ade jĩjã juk adi eg̃uxipan ewebeam ma,” io'e Deus. “Ijop kabiok ma ece'ũ,” io'e. “Abu je'jat ebubut e'ũ buje?” io'e Deus — io'e Jesus. \p \v 21 — Pũg̃pũg̃ayũ soat em g̃ebum apẽn xe'e wara'at'in ojat obubun iap kay. Deus kay g̃ebum g̃u ma'g̃u ip. Ixe ag̃okatkat puxim ip―yadaodaoat puxim — Jesus o'e. \p \v 22 — Imẽnpuye eyag̃uy'ũm g̃u juy epesop eybubut kay — io'e jeweju etaybitbinayũ be. — “Ajo paxi acejo'o?” i'ũmg̃u juy epe'e — io'e. — “Ajo paxi aceg̃uõm wuydotim?” i'ũmg̃u dak cuy epe'e. \v 23 Xipat eyxat kug̃ pima, eydoti kug̃ pima dak. Ibodi ma bit xipat soat em Deus xe eydop am — io'e. \p \v 24 — G̃ebum cuy epesop wasũ iokat kay — io'e. — Taidadam g̃u ip. Jeku beat pupum g̃u dak ip. Jeku bewiat mũn'a'e g̃u ip. Imẽnpit Deus ixat ũmũm cebe ip―wasũyũ be. Deus xe teibog̃ g̃u wasũ. Imẽnpit ag̃ cekay ip. Wuykay dak ag̃ soat em ma. \v 25 Ade koato mabuk wetabẽg̃ og̃uy iap kay g̃ebum cĩcã bima, eyetabẽg̃ xe'e? Ka'ũma. G̃axĩn ma aco'i epe'ũ. \v 26 Iboap iba'ore eywebe bima, te'e ma eyag̃uy'ũm ijodiap kay―eydoti kay, eyxat kay dak — io'e. \p \v 27 — G̃ebum cuy epesop kog̃ũnpi dag̃atit kay, apẽn dit aypapan iap kay. Kapikpig̃ g̃u tũmũntitit. Jedoti mug̃ẽg̃ẽm g̃u dak ip. Icẽmãn õn e'em eywebe. Salomão ibubut adeat osunuy. Idip cĩcãat kug̃ osunuy jesay kug̃. Salomão dipap podi ma bit titip tip tag̃atip. \v 28 G̃asũ ma tũmũntitit titetabẽg̃ e'em. Kuyaje bit tite'ũ e'em. Deus a'õbi titip. Ja'õbi dak eyemukaypinput je'g̃ũm eywebe eyetabutsũ ma'g̃u cekay — io'e Jesus. \p \v 29 — “Ajo paxi acejo'o,” i'ũmg̃u juy epe'e, “Ajo paxi aceg̃uõm,” i dak — io'e. \v 30 — Deus kay itabut'ũmayũ yag̃uy'ũm iboap kay. Wuyebayat pit itaybit wuyju ikug̃'ũm pima iam―kabi beat. \v 31 G̃ebum cuy epesop Deus acã wuykukukat iap kay. Iboap kay g̃ebum pima, Deus soat je'g̃ũm eywebe. Eyxan je'g̃ũm, eydotim tak — io'e. \p \v 32 — Eypararam g̃u juy epesop — io'e. — Wuyebay Deus eykukukat ovelha kukuk'ukat puxim. Ixe ibikuy eywebe jekukan — Jesus o'e. \p \v 33 — Eybubut'in cuy epeteidaat eyedinheiro bu am — io'e. — Ixe dinheiro juy epeg̃ũm tadaybotbocayũ be. Iũmũm pima eybubut ade epe'e kabi be. Eybubut iwekwek g̃u je'e kabi beat. I'ũm g̃u dak. Ka'ũmg̃u ibukurukat kabi be eybubut tujupa'um am. Kopi'i eybubut jo'o g̃u kabi be. \v 34 Eybubut ijodi bima, soat em g̃ebum epesop eybubut kay. Kabi be bima bit g̃ebum epesop kabi beat kay — io'e. \p \v 35-36 — Kariwa ajẽmap wiwimap puxim cuy epesop wajẽmap wiwim — io'e. — Ixe kariwa juk o'ju jewebumũnap epeta kay. Cepicat wiwim ibuywatwat'ukayũ. Lamparina kug̃ ip―isopsepat kug̃. Jekariwa ajẽmap wiwim ip xĩntabi nomudip'uk am cebeam yajẽm puje, cetag̃tag̃ puje. \v 37 Ag̃ ip tobuxik puje icokcok je'e ip ixeyũ ibuywatwat'ukayũ jekariwa ajẽm puje. Icẽmãn õn e'em eywebe. Ixe kariwa jeõm jeduk'a be. Ixat je'g̃ũm cebe ip. “G̃a'a acekõn,” i je'e jebuywatwat'ukayũ be. \v 38 Iximadak pe, iximadak pepu i aco'i jajẽm. Yajẽmap wiwim ip tobuxik puje, icokcok je'e ip ixeyũ ibuywatwat'ukayũ. \v 39-40 Imẽnpuxim cuy ag̃ epesop wepicap wiwim―soat wag̃o epicap wiwim. Ocepit eyju wepicap wiwim'ũm pima, ag̃'ũm pima dak. Ibukurukat ajẽmap ehoram itaybit pima, jeduk'a kajuk o'yaiwat g̃u uk'a iwat. O'yaiwat g̃u puyxibut'ũm iõmap puxim. Imẽnpuye juy ag̃ epesop wepicap kay — io'e Jesus. \p \v 41 G̃ebuje Pedro o'jekawẽn Jesus eju. \p — Kariwa — io'e. — Ẽn ijop ekawẽn muwẽnuwẽn ocewebe ya'ĩjo am acã du? Soat pe ya'ĩjo am g̃u xe'e? — io'e. \p \v 42 — Õn ijop ekawẽn muwẽnuwẽn xipan jekariwa bubut kukayũ be ya'ĩjo am―itaybicayũ be ya'ĩjo am — io'e. — “Obubut kukukan cuy ece,” i'e'em kariwa cebe ip. “A'õ kay jeedop ip kũyjobin warara'acayũ obuywatwat'ukayũ,” i'e'em kariwa. “Ixeyũ xan cuy eg̃ũmg̃ũm,” i'e'em cebe, cedag̃ kapikpig̃ puye — io'e. \v 43 — Jekariwa a'õ kay kũyjobin pima, ixe ibuywatwat'ukat icokcok je'e jekariwa ajẽm puje. \v 44 Icẽmãn õn e'em eywebe — io'e. — “Obubut kukukan cuy ece,” i je'e kariwa ixe jebuywatwat'ukat pe. \v 45 — “O'jekuyan ma wekariwa,” i'e buje bit, g̃ebuje'isum ma jajẽm cekariwa. Kapikpig̃'ũm pima jajẽm. Ixe ibuywatwat'ukat warara'acayũ kaykay bima, jajẽm. Jekpiwan ma jekõnkõn cĩcã bima jajẽm. Ika'o bima, jajẽm. \v 46 Jebuywatwat'ukat yajẽmap wiwim'ũm pima jajẽm, yajẽmam itaybit'ũm pima dak. Imẽnpuye cekariwa ipiat supi'ajoat jebuywatwat'ukat pe. Jebuywatwat'ukat g̃uju kũyjobit'ũmayũ dopap pe jenuy am. \v 47 Apẽn jekariwa ibikuy osunuy jekapikam iam itaybicat yobog̃ ipiat supi'ajojo jewemuxipan'ũm pima, kũyjobit'ũm pima dak. Yobog̃ ipiat supi'ajojo itaybit puye. \v 48 Apẽn jekariwa ibikuy osunuy iam itaybit'ũmat pit yopĩt ma ipiat supi'ajojo kũyjobit'ũm pima. Yopĩt ma ipiat supi'ajojo itaybit'ũm puye. Ade ikug̃at cuy ade je'g̃ũm warara'acat pe. Ade o'jatiat xewi juy ade acejoojuy — io'e. \p \v 49 — Daxa buxim okop ijodiacat pe wara'at tag̃tag̃tag̃ ma jewag̃uy ãm — Jesus o'e. — Iboap wekapikap. Wekapik epere ojuy õn. \v 50 “Warara'acat ipiat supi'ajoat ewebe,” i juk o'e Deus owebe. “Aokam ip,” i juk o'e. Deus bikuyap tag̃ weku pin cĩcã soat em. Soat em g̃ebum õn iboap kay. \v 51 Tũybe teku osodot kaba'ũm wuydop am iãn eyju e'em. Imẽg̃ãm g̃u ojot. Ojot ijodiacat pe wara'at tag̃tag̃tag̃ ma jeku am. \v 52 Ibadipyũ wara'at tag̃tag̃tag̃ ma jeku õn ojot puye. Xepxepayũ pũg̃ tag̃ ma jeku ip. Ixeyũ badipyũ bit wara'at tag̃ ma jeku ip ebapũg̃ayũ. \v 53 Cebay ma okay je'e. Ixe ipot pit okay g̃u je'e. Ixi ma okay je'e. Ixe'it pit okay g̃u je'e. Yuktayxi ma okay je'e. Ixe ayacat uktayxi bit okay g̃u je'e. Imẽneju wara'at tag̃tag̃tag̃ ma jeku ip — Jesus o'e. \p \v 54 G̃ebuje Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn adeayũ be. \p — Kaxi'acap pewi kabikerereat ebapuk puje “Muba'at omuyku,” i eyju e'em. Icẽmãn ajẽmjẽm. \v 55 Kaxietajoreg̃at pido ajẽm puje “Kaxiepi jĩjã g̃asũ,” i eyju e'em. Icẽmãn kaxiepi je'e. \v 56 Eyetaybit muba'at ajẽm iam kabi kay ag̃ puye. Eyetaybit kaxiepi je'e iam kabido jojom puye. Imẽnpit eyetaybit g̃u ajo g̃uyjom je'bapuk eywebe iam wekawẽn cocom ma'g̃u eyju. Wekawẽn pa'arẽm eyxe — io'e. \p \v 57 — Eyju jewawẽwẽm g̃u dak cedag̃ ma eyeku am. \v 58 Eykay itakomaat e'em eywebe “Eyweroap cuy epeteida owebe,” i. “Teida'ũm pima, jeydujowan õn ibimãmãayũ ekawẽn coco'ukat kay,” i. Imẽn i'e buje, ixe juy epeg̃udin e dag̃ pima. E dag̃ pima itakomaat mudin'ũm pima, ixe jeydujowat ibimãmãayũ ekawẽn coco'ukat kay. Ibimãmãayũ ekawẽn coco'ukat tak jeydujowat sorarayũ kay. Sorarayũ jeymuõm daomũnmũnap'a be. \v 59 Soat g̃u eyeweroap teida'ũm pima, jeymujẽm g̃u ip daomũnmũnap'a bewi — Jesus o'e. \c 13 \p \v 1 G̃ebuje pũg̃pũg̃ayũ o'jekawẽn Jesus eju. \p — Iecug̃ap Pilatos Galiléia eipi watwat'in o'yaokaat — io'e ip. — O'yaokaat ip Deus eju kawẽnwẽnap'a be bima, wũnca ũmũm pima paĩ be imupik an Deus etabixe — io'e ip. \p \v 2 — “O'yaokaat ixeyũ ag̃okatkayũ warara'acat podi ma xipat'ũm puye―Galiléia eipi watwat podi ma,” i du eyju e'em? \v 3 Imẽn g̃u juy epe'e'e! Icẽmãn õn e'em eywebe. Ikẽrẽat epere'ũm pima, Deus kay eyetabut'ũm pima dak, ipiat'ajojoap kay epeju eyju dak — io'e. \v 4 — Waram pima oap ip Siloé ka watwat 18 beayũ. Oap ip uk'a o'je'aedu buye―umat'a. O'g̃ucak ip. “Oap ip soat podi ma xipat'ũm puye―Jerusalém ka watwat podi ma,” i du eyju e'em? Imẽn g̃u juy epe'e'e! \v 5 Ikẽrẽat epere'ũm pima, Deus kay eyetabut'ũm pima dak, ixeyũ buxim epeju ipiat'ajojoap kay eyju dak — io'e Jesus. \p \v 6 G̃ebuje Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn adeayũ be―figueira'ip ekawẽn. \p — Ag̃okatkat figueira'ip o'yoptaida jekat pe, uvadip pe — io'e Jesus. — Oajẽm figueira'ip kay figo'a kudadam. \v 7 O'yadobuxik g̃u. Imẽnpuye o'jekawẽn uvadip wiwi'ukat pe — io'e. \p — “Tapu, ebapũg̃ koato juk adi oajẽm ija'ip kay figueira'ip kay”, io'e cebe — io'e. — “Yaopap ekaxi bima juk adi oajẽm figo'a kudadam,” io'e — io'e. — “Ya'ũmg̃u. Oyadobuxik g̃u. Te'e ma ijop'ip omuy. Eyopxik cuy,” io'e uvadip wiwi'ukat pe — io'e. \p \v 8 — G̃ebuje tipwiwi'ukat o'jekawẽn tip iwat pe — io'e Jesus. \p — “Kariwa, jewebuyxijo buk,” io'e. “Ijop koato g̃u eyopxikat,” io'e. “Oyokobidog̃ cuy yokobi koreren. Tũmũntũntũn otũnmõg̃ yokobi koreren,” io'e. \v 9 “Wara'at koato bima ya'a'e bima, xipat je'e. Ya'a'e'ũm pima bit oyopxik,” io'e tip iwat pe — Jesus o'e. \p \v 10-12 Waram pima Jesus Deus eju kawẽnwẽnap'a beayũ o'g̃utaybin. Sábado bima ip o'g̃utaybin jebodoydoyap kabia bima. Jesus ayacat o'jojojo ig̃o'a be. Ixe ayacat ikokpiwakun osunuy ade koato―18 koato bun. Ikokpiwakun osunuy ibiõg̃buk kẽrẽat a'õbi. Ce'ag̃obucẽg̃ pa'ore osunuy ibiõg̃buk kẽrẽat a'õbi. Jesus ixe o'g̃udot jekay. \p — Tũ'ũ — io'e. — Õn jemu'ada — io'e. \p \v 13 O'jewebumõg̃ ixe jeje. O'g̃u'ada g̃ebuje bit. O'sukokpimucũg̃. O'sukokpimudim. Ikokpicũg̃ o'e. \p — Bay, xipat cĩcã ẽn owebeam — io'e Deus pe. \v 14 Deus eju kawẽnwẽnap'a kukuk'ukat pit itakoma o'e Jesus kay, jebodoydoyap kabia bima ayacat o'g̃u'ada buye. Tũybe imu'ada pi jebodoydoyap kabia be iãn o'e. Imu'adaap kapikap co'i osunuy cexe. \p — Seis kabia bima cũg̃ ma wuywebe wuyekapik am — yakukuk'ukat o'e ig̃o'a beayũ be. — Jebodoydoyap kabia be bit epesot g̃u jemu'adaan―wara'at kabia be acã — io'e cebe ip. \p \v 15 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn ig̃o'a beayã be. \p — Tũybe imu'ada pi wuywebe iãn eyju e'em — io'e. — Jebodoydoyap kabia bima epeg̃uwekap g̃u du ehõyõ―biopak? — io'e. — Jumento dak epeg̃uwekap g̃u du tujujẽm ãm korara bewi idibi kõn ãm? Soat eyju eyõhõ muwekapkam soat kabia bima―jebodoydoyap kabia bima dak. \v 16 Imẽnpuye cedag̃ ma owebe ixe ayacat mu'ada am g̃asũ. Abraão naxeg̃ebit puxim itabut ixe. 18 koato bun Satanás ixe ayacat kokpi muwakunkun'uk osunuy―ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat — io'e Jesus. \p \v 17 Cekay itakomaayũ ma isũsũn o'e ip Jesus edeap co buje. Warara'acayũ bit icokcok o'e ip Jesus kay. \p — Ka'ũma buk ocejojojoiap mubapukpug̃ Jesus wuyetabutpe — io'e ip. — Idip cĩcãat mubapukpug̃ wuyetabutpe — io'e ip. \p \v 18 G̃ebuje Jesus waram wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn. \p — Apẽn je'e Deus soat kukukan pima? — io'e. — Apu ekawẽn tak og̃uwẽn iboam eymukũyjo am? — io'e. \p \v 19 — Ag̃okatkat mostardada o'taida jekat pe. Mostardada ta'ĩt ma. O'yaypan cĩcã bit. Mostarda'im o'e. Yobog̃ o'e. Wasũyũ jedopi o'jomõg̃mõg̃ takũ dag̃. Imẽnpuxim koap Deus ade'ũmayũ kukukan je'e. G̃uyjom pit soat kukukan je'e — Jesus o'e. \p \v 20 — Apu ekawẽn tak og̃uwẽn waram eymukũyjo am Deus soat kukukan je'e iam? — io'e. \v 21 — Trigonõm kug̃ osunuy ayacat―ebapũg̃ copo. Ixe ayacat pão'a muyuhuhuaptõm o'tõmpu. O'tõmõg̃ trigonõm pe. O'tõmupinã. Soat tag̃ o'jenõmepõg̃põg̃ trigonõm tag̃. Imẽnpuxim soat ka watwat Deus soat kukukan je'e iap awẽg̃ coco — io'e. \p \v 22 G̃ebuje Jesus o'ju Jerusalém ka kay. Cucum pima soat ka dag̃ oekuku―ika'ĩcatka dag̃, ikabog̃atka dag̃ tak. Soat kaka dag̃ imutaybitbin oekuku. \p \v 23 G̃ebuje ag̃okatkat o'jekawẽn Jesus pe. \p — Kariwa, taxijojo'ibiyũ xepxep ma du je'e? — io'e. \v 24 — Tapu, okay eyetabucap xĩntabi be wuyõmap puxim. Eyetabun cuy epesop okay! — io'e. — Kabi kayat exĩntabi itokbog̃ gu―itok'ĩt ma — io'e. — Soan cuy epe'e kabi be eyõm ãm! Icẽmãn õn e'em eywebe. Adeayũ õm ojuy je'e. Imẽnpit iõm pa'ore je'e ip. \v 25 Uk'a iwat je'kop xĩntabi nomudim. Tomudip puje, eyõm pa'ore epesop. Kacũg̃kadi epesop. Xĩntabi be tag̃tag̃tag̃'i epesop. “Kariwa, ocewebe xĩntabi etomudip'uk oceõm ãm,” i epe'e. Imẽnpit kariwa je'e eywebe “Wetaybit g̃u pomawiacat eyju iam,” i — Jesus o'e. \v 26 — “Jekõnkõn tak ocesop eweju,” i epe'e cebe. “Ocemutaybitbin cuk ejeku oceka dag̃,” i epe'e. \v 27 Imẽnpit kariwa je'e eywebe: “Icẽmãn õn e'em eywebe. Wetaybit g̃u dak pomawiacat eyju iam,” i. “Eyõm pa'ore ijoce eyju ikẽrẽat kug̃ oxe buye. Epejẽm,” i je'e — io'e Jesus. \v 28 — G̃ebuje epetõtõn. Eyg̃uycũg̃cũg̃ cĩcã ma epesop. Deus soat kukukan pima, Abraão cexe jeenuy, Isaque dak, Jacó dak. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ dak Deus xe jeedop ip. Wũy wi ixeyũ epejojojo. “Wũy ma juy epesop owi,” i je'e Deus eywebe. \v 29 Adeayũ jajẽm soat eipi dag̃wi―kaxijẽmap kadiwi, kaxi'acap kadiwi dak, kaxijẽmapcoreg̃wi dak, kaxiejoreg̃wi dak. Soat ip jabik jekõn ãm Deus ka be Deus soat kukukan pima — Jesus o'e. \p \v 30 — Koapayũ kanomũmayũm je'e. Imẽnpuxim kanomũmayũ koapayũm je'e — Jesus o'e. \p \v 31 G̃ebuje isum ma Fariseuyũ oajẽm Jesus kay. \p — Aoka ojuy Herodes―oceipi kukat — io'e ip Jesus pe. — Ecenapõn cuy ijocewi ixe be aokaap puxim — io'e ip. \p — Ocenapõn g̃u — io'e. — Deus ibikuy bima acã oje'ũ. Herodes eymug̃uykukuku'ukat kak puxim — Jesus o'e. — Epeju juy cekay. Wa'õ juy epeya'õmuwẽn cebe. \v 32 “G̃asũ, kuyaje dak ibiõg̃buk kẽrẽat og̃ujẽmjẽm ijodiat pewi,” i juy epe'e cebe — Jesus o'e. — “Iwãtaxipipiayũ og̃u'ada'ada,” i juy epe'e. “Kuyajebusu wekapikap og̃u'ũm,” i. \v 33 “Oje'ũ. Imẽnpit wekupinap tag̃ ojeku g̃asũ, kuyaje dak, kuyajebusu dak,” i juy epe'e cebe — Jesus o'e. — “Eka be g̃u oje'ũ, Jerusalém ka be acã,” i juy epe'e Herodes pe — io'e Jesus. \p \v 34 — Jerusalém ka watwat, Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ aokakam eyju — io'e Jesus. — Yabug̃bug̃ tak eyju ip wita'am. Sapokay'it'it jexi kay. Jedaudaum jexi eg̃ebadap tiotpe kajuk pibun. Eyju bit okay g̃u. Eybu'u jĩjã eyetabut am okay, eykukpin cĩcã a'g̃u oxe — Jesus o'e. \p \v 35 — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay — io'e. — Jeywat õn ag̃okatkat jedukã iwacap puxim — Jesus o'e. — Icẽmãn õn e'em eywebe. Waram ojo g̃u eyju waram wajẽm'ũm pima. Wajẽm puje, “Deus xipan wuykukukat a'õbi yajẽm'ibit jukuk,” i epe'e — Jesus o'e. \c 14 \p \v 1 Jebodoydoyap kabia bima Jesus o'ju ag̃okatkat tuk'a kay―Fariseu duk'a kay―ya'õbuyxiat tuk'a kay. Sábado bima o'ju. Jekõn ãm ceweju o'ju. \p \v 2 Iyeuhuhuat Jesus xe osunuy. Uk'a beayũ o'jeak Jesus kay. Tũybe imu'ada pi osunuy jebodoydoyap kabia be iãn o'e ip. Imu'ada buje, kuka o'jomuymuy ip. \p \v 3 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn Fariseuyũ eju, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ eju dak. \p — Wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ tu iwãtaxipiat mu'ada am jebodoydoyap kabia bima? Cedag̃ g̃u xe'e? — Jesus o'e. \p \v 4 Ya'õbu'u osodop ip jedem. Mũg̃ ma ip osodop. \p G̃ebuje Jesus iyeuhuhuat o'subaixik. O'g̃u'ada. Iyeuhuhu g̃u o'e. Xipat o'e. O'g̃uypit tuk'a be. \p \v 5 G̃ebuje waram o'jekawẽn Fariseuyũ be, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ be dak. \p — Soat eyju kapikpig̃ jebodoydoyap kabia be — io'e. — Ipikũykũy be eyipot at puje, epeju'uk g̃u du kuka jebodoydoyap kabia bima? Eyeõhõ biopak at puje dak, epeju'uk g̃u xe'e kuka? Dao ma kuka epeju'uk! Imẽnpuye te'e ma eyetakoma okay — io'e. \p \v 6 Ya'õbu ba'ore o'e ip cebe. \p \v 7 G̃ebuje Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn jekõn ãm takoy'ibiyũ be. Ixeyũ takoy'ibiyũ kariwa bog̃at nuyap pe abik ojuy ip o'e. Imẽnpuye ijop ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip. \p \v 8 — Jewebumũnap epeta be eydakoy buje, kariwa yobog̃at tũyap pe g̃u juy epabik―ka'ũmaap tũyap pe acã — io'e. — Kariwa yobog̃at aco'i o'takoy ip―eybodiat. \v 9 Kariwa yobog̃at tũyap pe eyabik puje, eydakoyat jajẽm eykay. “Wede'i ece. Ẽn kariwa g̃u,” i je'e eywebe — io'e. — “Ig̃o bit kariwa. Ig̃o abik pin enũyap pe,” i je'e eywebe — io'e. — Imẽn i'e buje, eysũsũn epe'e. Jeymuabik ka'ũmaap tũyap pe — io'e. \v 10 — Eydakoy buje juy epeju. Ka'ũmaap tũyap pe juy epabik. Eydakoyat pe iboap co buje, jajẽm eykay. “Obure, kariwa yobog̃at tũyap pe juy abik, ẽn kariwa buye,” i je'e eywebe — io'e. — Imẽn i'e buje, eyweju jekõnkõnayũ xe eya'õbuyxiayũm epe'e — io'e. \v 11 — Eya'õbuyxian pin pima, Deus xe eya'õbuyxi g̃u epesop. Eya'õbuyxian pin'ũm pima bit, cexe eya'õbuyxiayũm epesop — io'e Jesus. \p \v 12 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn jedakoyat pe. \p — Peta mug̃ẽg̃ẽm pima, ibubut adeayũ acã g̃u juy etomuwã. Ibubut adeayũ acã g̃u juy etomuwã, ebureyũ acã g̃u dak, ewag̃oyũ acã g̃u dak, ebadipyũ acã g̃u dak, eduk'a xeacat kariwaat acã g̃u dak. Ixeyũ waram cuy jenomuwã apẽn cuk ixeyũ enomuwãap puxim. Apẽn cuk eg̃ũm iap puxim ejat. \v 13 Peta mug̃ẽg̃ẽm pima tadaybocayũ dak etomuwã, taokẽrẽayũ dak, taojereayũ dak, ita'ũmayũ dak. \v 14 Ixeyũ be waram iũm pa'ore ewebe apẽn cuk cebe ip eg̃ũm iap puxim. Deus pit xipacat je'g̃ũm ewebe. Waram g̃uto cũg̃ ma jekuku'ukayũ'ũm'ũm etait puje, Deus xipacat je'g̃ũm ewebe — io'e. \p \v 15 Ceweju jekõnkõnat o'jekawẽn Jesus eju ibo ekawẽn co buje. \p — Deus soat kukukan pima icokcok cĩcã je'e ceweju cekõn'ibit — io'e. \p \v 16 — Hm hm — Jesus o'e. — Abuyũ jekõn Deus eju iap og̃uwẽn eywebe — io'e. — Ag̃okatkat petabog̃ o'g̃ug̃ẽ. Jebureyũ o'tomuwã―ibubut adeayũ — io'e. \p \v 17 — Soat ixipan pima jebuywatwat'ukat o'g̃uju jemunomuwãyũ dakoy am. O'ju. \p — “Kuy soat ixipan,” io'e. “Epesop cuy wekariwa epeta be,” ibuywatwat'ukat o'e tomuwã'ibiyũ be — io'e Jesus. \p \v 18 — Imẽnpit tomuwã'ibiyũ “Ocedaobu'u,” io'e ibuywatwat'ukat pe. O'taobu'un ip peta kay. \p — “Ipi ojat okat mõg̃ ãm,” io'e ibuywatwat'ukat pe — io'e Jesus. — “Cum puk õn ipi jom,” io'e. “Imẽnpuye odaobu'u ekariwa epeta be,” io'e. “Imẽn cuy ece ekariwa be,” io'e — io'e Jesus. \v 19 — “10 be ojat biopak,” wara'acat o'e. “Cum puk õn ibuyxijom ip,” io'e. “Imẽnpuye odaobu'u ekariwa epeta be. Imẽn cuy ece ekariwa be,” io'e — io'e Jesus. \p \v 20 — “Kapusu ma juk ocewebumũn ayacat eju,” wara'acat o'e. “Oju ba'ore ekariwa epeta be. Imẽn cuy ece cebe,” io'e — io'e Jesus. \p \v 21 — Imẽneju ibuywatwat'ukat o'jepit jekariwa kay―peta iwat kay. Taobu'u'uayũ a'õ o'ya'õmuwẽn jekariwa be — Jesus o'e. — Iboap co buje cekariwa itakoma jĩjã o'e. — “Tadaybocayũ juy etojot wepeta kay taobu'u'uayũ dieg̃,” io'e jebuywatwat'ukat pe. “Cexĩg̃xĩg̃ pa'oreayũ juy etojot, taokẽrẽayũ dak, ita'ũmayũ dak,” io'e. “Dao ma eju ikabog̃atka kay,” io'e. “Uk'a ukpibubu dag̃ cuy eju, e dag̃ tak,” io'e. “Soat ip etojot wepeta kay,” io'e cebe — io'e Jesus. \p \v 22 — O'ju ikabog̃atka kay. Tadaybocayũ o'tojot jekariwa duk'a be. \p — “Kariwa,” io'e. “Otojot ip a'õbi,” io'e. “Imẽnpit eduk'a be wuydop pun mabuk,” io'e — io'e Jesus. \p \v 23 — “Waram cuy eju tadaybocayũ kay,” io'e cebe. “E dag̃ cuy eju, kog̃ũnpi dag̃ tak. Eg̃uõm ip oduk'a be yamuporan am. ‘Epesot cuy wekariwa epeta be,’ i juy ece cebe ip,” io'e — Jesus o'e. \v 24 — “Õn soat kukukan pima koap tomuwã'ibiyũ jekõn g̃u oweju―pũg̃ tak ka'ũma,” io'e peta iwat — io'e Jesus. \m Imẽn Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn jeweju jekõnkõnat pe. \p \v 25 Waram pima Jesus o'jekawẽn adeayũ be. Ceweju jekuku'uk osodop ip. O'jekawẽn ceweju ip. \p \v 26 — Oweju eyeku pin pima, okay jĩjã ma juy epesop — io'e. — Eyebay kayap podi ma okay'ũm pima, webekitkin g̃u epe'e, eyxi kayap podi ma dak, eytayxi kayap podi ma dak, eyebekitkit kayap podi ma dak, eywag̃o kayap podi ma dak, eykibit kayap podi ma dak, eykipit kayap podi ma dak. Jewekayap podi ma okay'ũm pima dak, webekitkin g̃u epe'e — io'e. \v 27 — Owebeam je'ũ ãm eybu'u bima, webekitkin g̃u epe'e, oweju jekum eybu'u bima dak — io'e Jesus. \p \v 28 — Yaberenat'a muy pin pima, koam kuka yamuyaptei epeg̃uweg̃ũn — io'e. — “Je'e paxi wedinheiro?” i juy epe'e eyewewebe ma. \v 29 Imuweg̃ũn'ũm pima yamuy epere ba'ore kuka o'e eywebe. Imuweg̃ũn'ũm pima eyedinheiro kuka oi'ũm ipi kayat muy buje. Ipi kayat'a jojoayũ kuka eywaywayway — io'e. \v 30 — “Ak'i juy epe'e ig̃o'a kay,” i kuka o'e ip. “Yaberenat'a muy ojuy. Imẽnpit o'yamuy g̃u cedinheiro oi'ũm puye,” i kuka o'e ip eywaywayway — io'e Jesus. \p — Uk'a muy pin pima wuyju e'em “Je'e paxi wedinheiro?” i. Imẽnpuxim eyju dak webekitkit pin pima, “Ipiat'ajojom pima paxi kuka ocebu'un?” i juy epe'e eyewewebe ma — io'e Jesus. \p \v 31 — Wara'at ka kukat eju jenopag̃õg̃õ ojuy bima, ag̃oka kukat koam kuka o'jewawẽ jebureyũ eju―itaybit cĩcãayũ eju. “Wuyesorarayũ adesũ―10,000 beayũ,” i kuka o'e cebe ip. “Wuykay itakomaayũ esorarayũ bit ade jĩjã―20,000 beayũ,” i kuka o'e cebe ip. “O'e paxi wuywebe ixeyũ mu'ũm ãm?” i kuka o'e — io'e. \v 32 — Itaybit cĩcãayũ be: “Iba'ore wuywebe” i'e buje, ipi kukukat iparara kuka o'e. Oibu'un kuka jenopag̃õg̃õm. Jexewi wũy bima, jebekitkit kuka o'g̃uju cekay ip jekay itakomaayũ mudin am — io'e. — “G̃a'a juy acenopag̃õg̃õm g̃u,” i kuka o'e cebe — io'e Jesus. \p — “O'e paxi wesorarayũ be itakomaayũ mu'ũm ãm?” i'e'em ipi kukukayũ. \v 33 Imẽnpuxim eyju dak webekitkit pin pima, “G̃uyjom paxi ocebu'un?” i juy epe'e eyewewebe ma. Soat eybubut iwan eybu'u bima, webekitkin g̃u epesop — Jesus o'e. \p \v 34 — Kawta xipat. Imẽnpit takõ'õm puje, te'e ma kuka atakuk. \v 35 Tamuyun pa'ore wuywebe. Taxik am acã xipat. Imẽnpuxim okay eybu'u bima, te'e ma kuka epe'e: “Cristo ebekit õn,” i. Wekawẽn a'ĩjo pin pima juy xipan epeya'ĩjo. \c 15 \p \v 1 G̃ebuje iecug̃ap peam dinheiro bubu'ukayũ o'ju Jesus kay, warara'acayũ ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ dak. O'ju ip Jesus ekawẽn com. \p \v 2 G̃ebuje Fariseuyũ Jesus o'jomuymuy Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak. \p — Ite ag̃okatkat ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukat purem. Jekõnkõn ceweju ip — io'e ip. \p \v 3 Iboap co buje, Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip jemuymuyayũ be. \p \v 4 — Eyju 100 be eyõhõ kug̃ aco'i―ovelha kug̃ — io'e. — Pũg̃ oitabidao bima, wara'acat eyõhõ kuka epesuiwat kog̃ũnpi dag̃ itabidaoat kuda am. Tobuxik'ũm pima kuka epeju itabidaoat kuda am. Epejokuda kuka tobuxik puje. \v 5 Tobuxik puje, eycokcok kuka epe'e. Eya'õpi'a jeje kuka epejomõg̃. Eyduk'a be kuka epetujuxe. \v 6 Eyduk'a be eyõm puje, eybureyũ kuka epetomuwã, eyduk'a xeayũ dak. “Oceõhõ ocetobuxik! Eycokcog̃ cuy oceweju,” i kuka epe'e cebe ip — io'e. — “Ovelha ocetobuxik―itabidao oekuiat,” i kuka epe'e. \v 7 Icẽmãn õn e'em eywebe. Itabidao oekuiat puxim ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap o'jepere iat―ovelha buxim — io'e. — Imẽnpuye Deus icokcok e'em ade cũg̃ayũ kay. Imẽnpit jekay ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukat etabun puje, ibodi ma icokcok e'em Deus, ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap epere buje dak — io'e Jesus. Imẽn Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip. \p \v 8 G̃ebuje Jesus wara'at ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip. \p — Ayacat 10 be dinheiro kug̃―isurũg̃at kug̃―teibog̃at kug̃―prata mug̃ẽg̃ẽ kug̃. Pũg̃ ma o'jepa'ũm. Imẽnpuye ixe ayacat lamparina o'g̃usop jedinheiro kuda am. \p — Jedinheiro o'jokudada. Jedukã o'yabi'õg̃ jedinheiro kudadam. Tobuxik'ũm pima ikudadam mabuk — io'e. \p \v 9 — Tobuxik puje, jebureyũ o'tomuwã ayacat, jeduk'a xeayũ dak. “Wuycokcog̃ cuy ajop wedinheiro otobuxik puye―isurũg̃at―cepa'ũm'ibit,” i'e'em ixe ayacat cebe ip. \p \v 10 — Icẽmãn õn e'em eywebe — io'e. — Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ icokcok e'em pũg̃ ma itabun Deus kay buje―ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap epere buje dak. Ixe ayacat cokcokap puxim icokcok e'em — io'e Jesus. \m Imẽn Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn adeayũ be. \p \v 11 G̃ebuje Jesus wara'at ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip. \p \v 12 — Ag̃okatkat xepxep ipotpot kug̃ osodop. Ikitpit o'jekawẽn jebay be. “Bay,” io'e. “Ebubutei'in cuy eg̃ũm owebe obubuteim,” io'e. “E'ũap wiwim g̃u õn obubut pu am,” io'e jebay be — io'e Jesus. — Imẽnpuye cebay jebubutei o'g̃u'ẽ'ẽ jekpotpoyũ be―xepxepayũ be. Ade ma o'g̃ũm cebe ip — Jesus o'e. \p \v 13 — Ibun'ũm pima ikitpit jebubut o'jat. O'g̃uxipan. Oibu'un jebay xe. O'jenapõn jebay xewi. Poxerewun. O'jẽm jebay duk'a bewi. O'ju wũyatka kay. Jay. Oajẽm. Ibo ka be te'e ma jebubut o'g̃u'ũm. \v 14 Ũm. O'g̃u'ũm. Warẽmtag̃ ma o'g̃u'ũm soat — Jesus o'e. — Muba'at'ũmg̃u oeku. Ibun cĩcã oeku. Imẽnpuye ibo ka watwat irere jĩjã ip o'e. \v 15 Ikitpit tak ire jĩjã o'e ibubut oi'ũm puye — Jesus o'e. — Ikitpit o'ju ibo ka beat kay. O'jekapik ixe ag̃okatkat eju. Ixe ag̃okatkat ikitpit o'g̃uju jeõhõ muykõn ãm―dajebaro muykõn ãm — Jesus o'e. \v 16 — Ikitpit dajebaro xat'a kay o'e jexat'am, reren cĩcã buye. Imẽnpit o'g̃ũm g̃u cebe — Jesus o'e. \v 17 — G̃ebuje ikitpit o'yag̃uysan. O'jewag̃uy. O'jekawẽn jewebe ma. \p — “Webay eju kapikpik'ukayũ ma soat kug̃ jexat kug̃,” io'e jewebe ma. “Õn pit ijoce oje'ũ repibun!” io'e jewebe ma — io'e Jesus. \v 18 — “Jepin puk õn webay kay,” io'e jewebe ma. “Ocekawẽn webay eju,” io'e. “ ‘Bay,’ i juy oce cebe. ‘Ikẽrẽat kug̃ õn Deus xe, exe dak,’ i juy oce cebe,” io'e. \v 19 “ ‘Õn ekpot. Imẽnpit ekpon g̃u juy oce g̃asũ bit, a'õmubuyxi'ũm'ũm ojeku buye. Eweju ocekapik acã dinheiro bu am,’ i juy oce webay be,” io'e ikitpit jewebe ma — io'e Jesus. \p \v 20 — G̃ebuje o'jẽm wũyat ka bewi. O'jepit jebay kay. Cebay duk'a wi wũy bima, cebay bit ikitpit o'jojojo. Tadaybot cĩcã o'e jekpot ibubut kug̃'ũm puye. Itabotaidabotbot cĩcã o'e jekpot kay — io'e. \p — G̃ebuje cebay o'jedau jekpot kay. O'topabijuk. O'yakobot. O'yag̃obukõn jecokcokap kug̃. \v 21 Ipot o'jekawẽn jebay eju. “Bay,” io'e. “Ikẽrẽat kug̃ õn Deus xe, exe dak, a'õmubuyxi'ũm'ũm ojeku buye,” io'e. “Ekpon g̃u oce g̃asũ bit. Eweju ocekapik acã,” io'e ipot jebay be — io'e Jesus. — “Ka'ũma!” io'e cebay bit. “Okpon ma ẽn soat em,” io'e — io'e Jesus. \v 22 — Cebay o'jekawẽn jebuywatwat'ukayũ be g̃ebuje bit. “Daosuw!” io'e. “Xipacat cuy og̃ũm okpot pe,” io'e cebay. “Iekabek cuy epetojot―xipacat,” io'e. “Epeg̃uõm cuy okpot pe,” io'e cebay. “Ibumũn cuy epeg̃uõm ibu be,” io'e. “Suiyuk cuy epeg̃uõm sui be,” io'e cebay. \v 23 “Biopak'it'it cuy epejat―kuy ag̃uxep'iat,” io'e. “Epeyaoka juy,” io'e. “G̃a'a peta ag̃ug̃ẽ,” io'e. “G̃a'a acewemucokcog̃,” io'e. \v 24 “Tũybe okpot'ũm oe'ũ iãn cuk oce,” io'e. “G̃asũ bit wetaybit oce itabẽg̃ ma iam,” io'e. “Warẽmtag̃ ma oeku wũyat ka dag̃,” io'e. “G̃asũ bit cexe,” io'e cebay. “G̃a'a peta ag̃ug̃ẽ,” io'e. Icokcok cĩcã o'e ip — Jesus o'e. — Petatam o'e ip. Jeda'i'in o'e ip — io'e. \p \v 25 — Tuk'a be jewemucokcog̃ ip pima, wara'at ipot tak jekat pe osunuy kapikpig̃―koapat. Oexe jebay duk'a be. Uk'a wi wuy'ũm pima, cedarukrekat'a a'õ o'ya'õdobuxik, da'i'iayũ a'õ dak. \v 26 Jebay eju kapikpik'ukat o'tomuwã. “Ajo pẽnpẽn i'eayũ?” io'e iwag̃o cebe. \v 27 “Petatam ip ekitpit oexe buye,” io'e kapikpik'ukat. “Ebay biopak'it'it o'yaokaat―kuy ag̃uxep'iat,” io'e. “O'yaokaat, xipan oexe buye,” io'e — Jesus o'e. \p \v 28 — Imẽnpit iwag̃o itakoma o'e. Taobu'u jĩjã o'e uk'a be jeõm ãm jekitpit tobede am — Jesus o'e. — G̃ebuje cebay oajẽm jekpot kay akiju―koapat kay. “Eõm cuy,” io'e cebay jekpot pe―koapat pe — io'e Jesus. \v 29 — “Ap!” io'e. “Ade koato juk adi ocekapikpik cĩcã eweju,” io'e. “Puju og̃uy kũyjobit'ũm a'õ kay? Soat em cuk adi a'õ kay og̃uy,” io'e. “Imẽnpit cuk bode'it'it eyaokaat g̃u owebe peta mug̃ẽ ãm obureyũ beam,” io'e jebay be iwag̃o — io'e Jesus. \v 30 — “Ite ekpot peam pit eyaoka,” io'e. “Soat edinheiro o'g̃u'ũm yapoyũ eju jepoapteim,” io'e jebay be — io'e Jesus. — “Cexe buje bit, ẽn peta mug̃ẽg̃ẽm!” io'e. “Biopak'it'it aokakam ẽn,” io'e iwag̃o — Jesus o'e. \p \v 31 — “Tapu,” io'e. “Soat em ẽn oweju. Obubut ebubun je'e soat,” io'e. \v 32 “Tũybe okpot'ũm oe'ũ ekitpit'ũm iãn cuk oce,” io'e. “G̃asũ bit wetaybit oce itabẽg̃ ma iam. Warẽmtag̃ ma oeku wũyatka dag̃,” io'e. “G̃asũ bit xipan oexe,” io'e. “Imẽneju cedag̃ ma wuywebe peta mug̃ẽ ãm, wuymucokcok am tak,” cebay o'e — Jesus o'e. — Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap o'jepereiat jebay kay o'jepit'iat puxim — io'e Jesus. \m Imẽn Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn Fariseuyũ be, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ be dak. \c 16 \p \v 1 G̃ebuje Jesus wara'at ekawẽn o'g̃uwẽn jeweju etaybitbinayũ be. \p — Ibubut adeat jedinheiro o'g̃ũm ag̃okatkat pe imuxipan am jewebeam — io'e. \p — “Warẽmtag̃ ebubut mu'ũmu'ũm edinheiro kukat,” io'e ibureyũ ibubut adeat pe — Jesus o'e. \p \v 2 — Imẽnpuye ibubut adeat jekaxero o'tomuwã. “ ‘Warẽmtag̃ ebubut mu'ũmu'ũm edinheiro kukat,’ i'e'em obureyũ owebe,” io'e ibubut adeat — io'e Jesus. — “Cũg̃ g̃u ẽn oubut kug̃,” io'e. “Imẽnpuye soat ip cewero oweju iaptup etupmubararak omutaybit am,” io'e. “G̃asũ bit ẽn kapig̃ g̃u oweju,” io'e — io'e Jesus. — “Wara'at ma ojomuy edieg̃,” io'e. Cekaxero o'jẽm. \p \v 3 — G̃ebuje cekaxero o'jekawẽn jewebe ma. \p — “Apẽntak oce g̃asũ bit?” io'e jewebe ma. “Wekariwa o'e owebe ‘G̃asũ bit ẽn kapig̃ g̃u oweju,’ i,” io'e jewebe ma. “Iba'ore owebe kapik am kat pe, obaca'ũm puye,” io'e. “Osũsũn oce warara'acat xewi dinheiro ojuy am,” io'e jewebe ma. “Wetaybit apẽn oce iam,” io'e. \v 4 “Wekariwa og̃ug̃uykuku,” io'e jewebe ma. “Ixe eju õn kapikpig̃'ũm pima, warara'acayũ je'e owebe: ‘Eõm cuy oduk'a be eg̃uy am,’ i,” io'e jewebe ma cekaxero — io'e Jesus. \p \v 5 — Imẽneju cekaxero ceweroap kug̃ayũ o'tomuwã. Pũg̃pũg̃pũg̃ ma ip o'tomuwã. Pũg̃pũg̃pũg̃ ma ip ceweju o'jekawẽn. \p — “Pebũrũ eweroap wekariwa eju?” io'e koap oajẽmiat pe. \p \v 6 — “Ade jĩjã omuyku ixepti weweroap teida am―100 be bahi'uk,” io'e. \p — “Juku. Eweroaptup etupu,” io'e. “Ade g̃u omuyku bahi'uk ixeptim weweroap teida am―50 ma iam cuy eg̃ubararak tup pe,” io'e cekaxero koap oajẽmiat pe — Jesus o'e. \p \v 7 — “Pãm ẽn? Pebũrũ eweroap wekariwa eju?” io'e warara'acat pe. \p — “Ta'ade omuyku weweroap teida am trigoda―1000 be trigoda,” io'e. \p — “Juku. Eweroaptup etupu. “Ade g̃u omuyku weweroap teida am trigoda―800 be iam cuy eg̃ubararak,” cekaxero o'e cebe — Jesus o'e. \p \v 8 — Imẽnpuye kaxero itaybit cĩcãat osunuy jekariwa xe, imug̃uykuku'uk ma'g̃u — io'e Jesus. \p — “Etaybit cĩcã,” io'e cekariwa jekaxero be — Jesus o'e. — Itaybit cĩcã g̃u Deus ekawẽn kayayũ jebubut kug̃. Cekawẽn kay'ũmayũ bit itaybit cĩcã jebubut kug̃ — Jesus o'e. \m Imẽn Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip. \p \v 9 — Ceweroap teibubu'ukat ekukuap puxim g̃u juy epeku — io'e Jesus. — Eybubut'in cuy epeg̃ũm tadaybotbocayũ be iburem am ip. Cebe ip iũmũm pima, ixeyũ eybureyũ jeydobede kabi be eyexe buje. Soat em kabi be epesop — Jesus o'e. \v 10 — Eyju cedag̃ yopĩcat kug̃ pima, cedag̃ ma yobog̃at tak epejukuk. Warẽmtag̃ yopĩcat kug̃ pima bit, warẽmtag̃ ma yobog̃at tak epejukuk — io'e. \v 11 — Eyju warẽmtag̃ ijodiap kug̃ pima―dinheiro kug̃, Deus kabi beat je'g̃ũm g̃u eywebe―idip cĩcãat. \v 12 Eyju warẽmtag̃ wara'acat pubut kug̃ pima, ka'ũma ma wara'at je'g̃ũm eywebe eybubun. \v 13 Pũg̃'a be uk'a be bima, iba'ore ibuywatwat'ukat pe xepxepayũ beam kapik am. Kariwawayũ wara'at tag̃tag̃tag̃ e'em pima, itakoma kuka o'e pũg̃ kay jekariwa kay, wara'at jekariwa ikukpin cĩcã bima. Kũyjobit kuka o'e pũg̃ a'õ kay wara'at a'õ kay kũyjobit'ũm pima. Imẽnpuxim dinheiro kay jĩjã bima, Deus kay jĩjã g̃u kuka epe'e — io'e Jesus. \p \v 14 Soat Fariseuyũ iboap o'ya'ĩjojo. Ixeyũ Jesus o'jowaywayway dinheiro kay jĩjã ip puye. \p \v 15 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn Fariseuyũ eju. \p — “Cũg̃ ma oceju Deus xe,” i napa ma eyju e'em warara'acat pe — io'e. — Deus pit itaybit ajo kay eyju g̃ebum iam. Ijodiat xe xipat cĩcãat Deus xe xipat g̃u — io'e. \p \v 16 — Moisés ekawẽn tag̃ jekuku'uk osodop ip kuyjeayũ, Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ dak. G̃uyjom pit João Batista o'e'e adeayũ be: “Deus soat kukukan je'e,” i. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ imẽnpuxim imuwẽnuwẽn g̃asũ dak soat ip. G̃asũ adeayũ ibikuy Deus pe jekukan. \v 17 Kabi i'ũm, i'pi dak. Deus pe wuyawẽwẽap ekawẽn pit i'ũm g̃u―pũg̃ em tak ka'ũma — io'e. — Soat em cedag̃ cĩcã wuywebe wuyeku am ixe ekawẽn tag̃ — io'e Jesus. \p \v 18 — Ag̃okatkat jetayxi epere buje, wara'at pu am jetayxim, ikẽrẽat kug̃ Deus xe. Imẽnpuxim cepere'ibit eju jewebumũn puje, ikẽrẽat kug̃ Deus xe ag̃okatkat — io'e cebe ip. \p \v 19 G̃ebuje Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip. \p — Ag̃okatkat jexat o'jo'o'o―iku jĩjãat o'jo'o'o — io'e. — Ibubut adeat osunuy. Ixat ku jĩjã osunuy. Jesay idip cĩcãat kug̃ osunuy. \v 20 Tadaybocat tak oabik ixe ibubut adeat tuk'a exĩntabi be―ag̃okatkat. Xĩntabi xe abikbik'uk osunuy soat kabia. Lázaro i tadaybocat putet osunuy. Ade werowero kug̃ osunuy ixe Lázaro dag̃ soat tag̃. \v 21 Oabik iboce ibinõmnõm kay itabiku buye, cemesa be jedudumat o pin puye. Imẽntak akuriceyũ oajẽm cewerowero kõnkõn ãm. \p \v 22 — Lázaro'ũm e'ũ buje, Deus ekawẽn tojotjot'ukat ixe'ũm o'tujuu Abraão kay―Deus xeat kay. Iku jĩjãat o'om osunuy Abraão eju. Ixe ibubut adeat'ũm pit oe'ũ. Ag̃okatkayũ ixe'ũm o'jokot. \p \v 23 — G̃ebuje ibubut ade osunuyiat Abraão o'jojojo wũy wi. Ipiat'ajojoap pewi o'jojojo. Lázaro dak o'jojojo Abraão xe. \p \v 24 — “Ajot!” io'e ibubut ade tũibit Abraão be. “Etabotaidabotbon cuy eg̃uy okay,” io'e ya'õberen. “Lázaro juy eg̃udot okay idibi be ibu'abi muakõm ãm okõ mucuk am idibim,” io'e. “Ipiat'ajojom cĩcã õn daxa be,” io'e. \p \v 25 — “Ka'ũma, og̃uju g̃u,” io'e Abraão bit. “Etabẽg̃ pima, ade idip cĩcãat kug̃ cuk adi eg̃uy. Lázaro bit ikẽrẽat kug̃ cuk adi osunuy itabẽg̃ pima. Ẽn ma ecokcok cuk adi eg̃uy. Ixe bit tadaybot osunuy. G̃ebum cuy eg̃uy iboap kay. G̃asũ bit ixe ma icokcok. Ẽn pit ipiat'ajojom,” io'e. \p \v 26 — “Imẽntak katek omuy wuypidase. Itediacat pe iju ba'ore ig̃odi kay eykay. Ibodiacat pe dak tot pa'ore ijodi ocekay. Iba'ore cebe ip katek puye,” Abraão o'e. \p \v 27 — “Ajot,” io'e Abraão be. “Eya'opicũg̃ cuy wa'õ kay! Lázaro juy eg̃uju webay duk'a kay, okitpitpiyũ kay,” io'e. \v 28 5be opop ip webay duk'a be. Eg̃uju ixeyu mukũyjo am ipiat'ajojoap pe tocap puxim,” io'e. \p \v 29 — “Ka'ũma,” io'e. “Og̃uju g̃u,” io'e Abraão. “Ekitpitpiyũ Moisés ekawẽntup kug̃, Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ emudupmubararaktup kug̃ tak,” io'e. “Kũyjobin cuy ekitpitpiyũ jeedop ibo dup a'õ kay,” io'e. \p \v 30 — “Ajot, ebu'um g̃u juy ixe muju am,” io'e. “Ce'ũat tomukadi waram o'jetait'iat co buje bit, ig̃uycũg̃ je'e ip ikẽrẽat kug̃ puye,” io'e. “Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap jepere ip,” io'e ibubut ade tũibit. \p \v 31 — “Ka'ũma. Og̃uju g̃u,” Abraão o'e. “Ekitpitpiyũ kũyjobit'ũm Moisés a'õ kay. Kũyjobit'ũm tak ip Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ a'õ kay. Ce'ũ'ũayũ dopdopap pewiat tobuxik puje dak, waram g̃uto o'jetait'iat tobuxik puje, itabut g̃u je'e ip. Imẽnpuye og̃uju g̃u cekay ip,” Abraão o'e — Jesus o'e. \s1 G̃ebum g̃u juy epesop apẽn ixe juk adi ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃rũg̃ iap kay iap ekawẽn \c 17 \p \v 1 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn jeweju etaybitbinayũ eju. \p — Adeayũ wuymubu'un wuyetabucap epere am — io'e. — Imẽnpit Deus ixeyũ g̃uju ipiat'ajojoap kay. \v 2 Warara'acat pe okay itabut'isuat mubu'un puje, ikẽrẽat kug̃ ip Deus xe. Imẽnpuye imutabut'ũm awap xipat kuka wuywebe ixeyũ aoka am―yag̃obu eju wita'a mukirik am yapoxiat'a mukirik am ticog̃ pe imuakõm ãm. Xipat g̃u wuye'ũ ãm. Ibodi ma xipat g̃u wuyju am ipiat'ajojoap kay. Ikẽrẽm g̃u juy epesop eyewewebe―idim acã — io'e. \p \v 3 — Eybure be ikẽrẽat mujurũg̃ puje juy epeg̃ukũyjo. Ikẽrẽat kay ig̃uycũg̃ pima, g̃ebum g̃u juy epesop apẽn cuk adi ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃ iap kay. \v 4 Sete em aco'i ikẽrẽat mubapukpug̃ eywebe pũg̃ kabia. 7 em tak “Og̃uycũg̃ ikẽrẽat og̃ubapuk ewebe buye” i'e buje, juy g̃ebum g̃u epesop apẽn cuk adi ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃rũg̃ iap kay — io'e Jesus. \p \v 5 G̃ebuje cemumujuyũ o'jekawẽn jekukukat eju―Jesus eju. \p — Ocebuywan cuy ece big̃ ma ocetabut am Deus kay — io'e ip cebe. \p \v 6 — Deus kay eyetabutbũt pima, eyemuojuy je'g̃ũm eywebe — io'e. — “Ixe-ip cuy eyop'uk tãbu dag̃wi” i'e buje cebe, Deus yop'uk. “Eyoptaida juy ticõg̃ pe” i'e buje, Deus yoptaida — io'e. \p \v 7 — Eya'õpurug̃ eybuywatwat'ukat kug̃―eykat kotkot'ukat kug̃―eyõhõ kukuk'ukat kug̃―ovelha kukuk'ukat kug̃ — io'e. — Jekapikap pewi yajẽm puje, “Xik'i buk. Ecebodoy,” i'ũmg̃u eyju e'em cebe. \v 8 “Oxan cuy ejoda,” i'e'em eyju cebe. “Dao ma eg̃udot okay,” i dak. “Wekõn epere buje acã ecekõn,” i'e'em eyju cebe. \v 9 Eybuywatwat'ukat eya'õ dag̃ kapikpig̃ pima, “Xipat cĩcã eyju,” i'ũmg̃u eyju e'em cebe. \v 10 Deus a'õ dag̃ jekukum pima, “Xipat cĩcã oceju,” i'ũmg̃u juy epe'e eyju dak. “Ocekukat a'õ dag̃ ocekuku,” i acã juy epe'e — Jesus o'e. \m Imẽn Jesus o'jekawẽn jeweju etaybitbinayũ eju. \p \v 11 Jesus o'ju Jerusalém ka kay. Kapkam o'e Galiléia eipi dag̃, Samaria eipi dag̃ tak. \p \v 12 G̃ebuje 10 be ierepayũ Jesus o'topabijuk ag̃oka be yajẽm pima. Kacũg̃cũg̃'i osodop ip bosusu cewi. \p \v 13 — Jesus! Kariwa! — io'e ip y'õberen. — Etabotaidabotbon cuy eg̃uy ocekay! — io'e ip Jesus pe. \p \v 14 Ixeyũ jo buje, o'jekawẽn ceweju ip. \p — Epeju juy paĩ kay, ixe be eyjo am — io'e ierepayũ be. \m O'ju ip. \p Jeju buje ip o'je'ada ierep topibiyũ. Xipat o'e ip. \p \v 15 G̃ebuje pũg̃ ma o'jepit Jesus kay ixeyũ'in je'adaap tobuxik puje. \p — Deus, ẽn xipat cĩcã — io'e. \m \v 16 O'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ Jesus topabe ya'õbuyxi jexe buye. \p — Xipat cĩcã ẽn, Kariwa — io'e. — Ẽn omu'ada — io'e ya'õberen. \m Samaria eipi beat osunuy ixe o'jepitiat. \p \v 17 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn ceweju. \p — Dez be g̃u du og̃u'ada? — io'e. — Pu warara'acayũ―9 beayũ? — io'e Jesus. \v 18 — 9 beayũ g̃u o'jepit “Xipat cĩcã ẽn omu'ada” i'e am Deus pe. Ite Samaria eipi beat acã o'jepit — io'e jexeayũ be. \v 19 — E'ãy — Jesus o'e cẽg̃'aecõg̃cõg̃'ibit pe. — Õn emu'ada, etabut okay buye — io'e. \p \v 20 Waram pima Fariseuyũ o'jekawẽn Jesus pe. \p — Pug̃ũn Deus soat kukukan je'e? — io'e ip. \p — Ixe soat kukukan pima, ibapuk g̃u je'e wuyxe — io'e. \v 21 — “Bomaku Deus soat kukukan,” i'ũmg̃u ace'e, “Jodiku Deus soat kukukan,” i'ũmg̃u dak — io'e. — Ibapuk g̃u warara'acat xe. Deus wuykukukan pima, wuywebe nuynuy — io'e Jesus. \p \v 22 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn jeweju etaybitbinayũ eju―12 beayũ eju. \p — G̃uyjom ojo pin cĩcã epesop―soat wag̃o jo pin. “Ocebikuy jĩjã g̃axĩn ma soat wag̃o jajẽm ocekay,” i epe'e — io'e. — “Ocebikuy pũg̃ kabia ocexe am,” i epe'e — io'e Jesus. — Imẽnpit eyxe g̃u og̃uy — Jesus o'e. \p \v 23 — Warara'acayũ napa ma je'e eywebe “Ak'i juy epe'e,” i, “Soat wag̃o o'jepit,” i, “Bomaku omuy,” i. “Soat wag̃o o'jepit,” i je'e ip eywebe. “Joceku omuy,” i napa ma je'e ip. Epeju g̃u juy okudadam ya'õbi ip. Eyetabun g̃u juy epesop ixeyũ a'õ kay — Jesus o'e. \p \v 24 — Wepit puje, eyetaybit epesop―soat wag̃o epit puje — io'e. — Xiririkiat soat tag̃ kabiam. Jodiwiku kabiam, bodiwidaku. Soat ijodiat xiririkiat cocom. Imẽnpuxim soat ijodiat wepicap jojo. \v 25 Imẽnpit koam cuy ipiat osupi'ajo — io'e. — Ade g̃asũacat okay g̃u je'e — io'e. \p \v 26 — Wepit puje, ijodiat jeku apẽn Noé kabia be juk adi oekuku ip iap puxim. \v 27 Jekõnkõn'uk osodop ip Noé itabẽg̃ pima, tikõnkõn'uk tak, jewebumũnmũn'uk tak. Ag̃'ũm pima, dao ma muba'atxiri oajẽm — io'e. \p — Kobexixi be Noé õm puje, muba'atxiri oajẽm soat kay ipi juacat kay. Soat ipi juacat o'g̃u'ũm. Oe'ũ'ũ ip — io'e. \v 28 — Imẽnpuxim ip oekuku Ló itabẽg̃ pima — io'e. — Jekõnkõn'uk osodop ip, tikõnkõn'uk tak, jebubut pupu'uk tak, teidada'uk tak, taidada'uk tak, uk'a muymuy'uk tak. Sodoma ka watwat ag̃'ũm pima dao ma Deus daxa o'g̃udot i'g̃o ka kay. \v 29 Sodoma ka bewi Ló jẽm puje, Deus daxa isopat o'g̃udot kabi kadiwi daxa daxik tak. Soat ibo ka watwat'ũm'ũm o'g̃u'ũm — io'e. \v 30 — Soat wag̃o õn. Wepit puje ka'ũma ma wepicatp wiwim je'e. Apẽn kuyje oekuku ip iap puxim jeku ip ijodiat — io'e. \p \v 31 — Wepit puje, jeduk'a be g̃u juy jeõm akijuat yabeat pu am — io'e. — Jepit g̃u juy jeduk'a kay jekat peat. \v 32 G̃ebum cuy epesop Ló tayxi epit ojuyap kay — io'e. \v 33 — Oburemap tomuju eybu'u je'ũm pima, soat em ipiat'ajojoap pe epesop eye'ũ buje. Je'ũm eybu'u'ũm pima bit, soat em Deus xe epesop eye'ũ buje — io'e. \p \v 34 — Wepicap exima be xepxepayũ ixet ip jeedop pũg̃ pe ma kama be. Deus pũg̃ ma tujowat jeweju. Wara'at pit suiwat. \v 35 Imẽnpuxim xepxep aoyũ tadedem ip jeedop. Deus pũg̃ ma tujowat jeweju. Wara'at pit suiwat. \v 36 Xepxep ag̃okatkat jekat pe kapikpig̃ ip je'e. Deus pũg̃ ma tujowat jeweju. Wara'at pit suiwat — io'e. \p \v 37 — Poma ip tujowat, Kariwa? — io'e ip Jesus pe. \p — Urupuyũ je'awerorom ig̃ẽmat kay i'o am. Imẽnpuxim Deus ja'jẽm ipiatpi'ajoan ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ be — io'e Jesus. \c 18 \p \v 1 G̃ebuje Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn jeweju etaybitbinayũ be soat em cuy epeyekawẽnwẽn Deus eju iam ixeyũ mutaybit am, eybu'un g̃u juy epesop Deus eju jekawẽn ãm iam tak. \p \v 2 — Ibimãmãmãat ekawẽn coco'ukat osunuy ikabog̃atka be — io'e Jesus. — Tũybe Deus ya'õbuyxi g̃u iãn o'e. Warara'acat kug̃ tak ibuyxim g̃u osunuy — Jesus o'e. \p \v 3 — Itop'ũm e'ũibit ade em ma ajẽmjẽm ixe ibimãmãmãat ekawẽn coco'ukat kay — io'e. — O'taobu'un g̃u cekay. — “Obuywan cuy ece okay itakomaat pe okaykayap puxim,” io'e'e itop'ũm e'ũibit — Jesus o'e. \p \v 4 — Ade kabia ibimãmãmãat ekawẽn coco'ukat ibu'u osunuy itop'ũm e'ũibit puywan. G̃uyjom pit o'jekawẽn jewebe ma. “Deus ya'õbuyxi g̃u oxe,” io'e jewebe ma — io'e. — “Warara'acat tak ibuyxim g̃u ojukuk,” io'e jewebe ma — io'e. \v 5 — “Imẽnpit ixe itop'ũm e'ũibit cuy osubuywan ixe be omu'ukpiceg̃ẽg̃ap puxim,” io'e jewebe ma — io'e. — “Ibuywan'ũm pima, soat em kuka oajẽmjẽm okay, omu'adaodao kuka,” io'e jewebe ma — Jesus o'e. \p \v 6 — Ixe ibimãmãmãat ekawẽn coco'ukat itop'ũm e'ũibit o'subuywan jemu'ukceg̃ẽap puxim cũg̃ g̃u ma'g̃u jekukum — io'e. \v 7 — Pãm Deus? Eyxe Deus ibu'u du jemunaẽhẽyũ buywan―soat kabia, soat ixima be dak jekay jewãwãwã'ukayũ buywan― “Obuywatwan cuy ece” i'e'e'ukayũ buywan? \v 8 Ibu'u g̃u ixeyũ buywan — io'e. — Soat em ag̃ cekay ip. G̃axĩn ma ixeyũ buywan — io'e. — Soat wag̃o õn. Ocepit cuy ijodi. Wepit puje Deus kay itabucayũ xe'e otobuxik? Tobuxik pin cĩcã oxe. Imẽnpuye juy eybu'un g̃u epesop Deus eju jekawẽn ãm — Jesus o'e. \p \v 9 G̃ebuje Jesus wara'at ekawẽn o'g̃uwẽn jewexe xipacayũ be―warara'acat mubuyxi'ũm'ũmayũ be― “Oceju acã xipat Deus xe” i'e'e'ukayũ be. \p \v 10 — Xepxep ag̃okatkat o'ju Deus eju kawẽnwẽnap'a kay―yabog̃at'a kay — io'e. — Oajẽm ip Deus eju jekawẽn ãm. Pũg̃ Fariseu osunuy. Wara'at iecug̃ap peam dinheiro bubu'ukat osunuy — io'e. \p \v 11 — G̃ebuje Fariseu o'jekawẽn Deus eju. Jag̃epũg̃ ma cũg̃'i osunuy. Jewexe ya'õbuyxi jĩjã osunuy. Imẽn o'jekawẽn: \p — “Deus,” io'e. “Ocokcok oce warara'acat puxim g̃u õn etabixe buye,” io'e. “Ixeyũ ma itabikuku warara'acat pubut kay. Õn pit ka'ũma,” io'e. “Ixeyũ ma warẽmtag̃ ma jekukum. Õn pit ka'ũma,” io'e. “Ixeyũ ma jepopom warara'acat tayxi eju. Õn pit ka'ũma,” io'e. “Ig̃o buxim g̃u dak õn―iecug̃ap peam dinheiro bubu'ukat puxim g̃u,” io'e. \v 12 “Pũg̃ semana be xepxep kabia okpiwat ma õn jewemureren kawẽn ãm eweju,” io'e Deus pe. “Wedinheiro'in õn iũmũm ewebe,” io'e. “10 be ikug̃ pima, pũg̃ ma õn iũmũm ewebe,” io'e — Jesus o'e. \p \v 13 — Iecug̃ap peam dinheiro bubu'ukat pit cũg̃'i osunuy wũy ma Fariseu wi. Isũsũn osunuy kabi kay jeak am ya'õbuyxi'ũm cexe buye. Yatoro ma o'jekawẽn Deus eju. O'jewekũmpiokaka jeg̃uycũg̃ap pibun, ikẽrẽat kug̃ puye — io'e. — “Deus,” io'e — io'e. — “Ikẽrẽat kug̃ õn,” io'e — io'e. — “Imẽnpuye etabotaidabotbon cuy eg̃uy okay,” io'e — io'e Jesus. \p \v 14 — Icẽmãn õn e'em eywebe — Jesus o'e. — Jeduk'a be ixeyũ epit puje, Fariseu g̃u cũg̃ ma o'e Deus xe―iecug̃ap peam dinheiro bubu'ukat acã — io'e. — Eya'õbuyxian pin cĩcã bima, eya'õbuyxian g̃u epesop Deus xe. Eya'õbuyxian pin'ũm pima bit, eya'õbuyxian epesop cexe — Jesus o'e. \p \v 15 G̃ebuje Jesus eju etaybitbinayũ warara'acat o'g̃ukorẽm. O'g̃ukorẽm ip Jesus kay mucayan bekitkit tojotjon puye. \v 16 Imẽnpit: \p — Ebekitkit cuy epetojot okay — io'e Jesus cebayũ be ip. \p G̃ebuje Jesus o'jekawẽn jeweju etaybitbinayũ eju―12 beayũ eju. \p — Bekitkit mubu'un g̃u juy okay imudot am — io'e. — “Epeju g̃u juy Jesus kay,” i'ũmg̃u juy epe'e cebe ip. Deus ixeyũ buximayũ kukukan je'e soat kukukan pima. \v 17 Icẽmãn õn e'em eywebe. Bekitkit ibu'u g̃u Deus pe jekukan. Imẽnpuxim Deus pe eykukan eybu'u'ũm pima, cexe epesop ixe soat kukukan pima — io'e. \p \v 18 G̃ebuje ag̃oka kukat oajẽm Jesus kay. O'jekawẽn Jesus eju. \p — Tapu — io'e. — Ẽn xipat, cedag̃ ocemutaybitbin puye — io'e. — Apẽntak oce soat em Deus xe onũy ãm? — io'e Jesus pe. \p \v 19 — Apẽnpuye dak ẽn e'em owebe “Ẽn xipat,” i? — Jesus o'e. — Ka'ũmg̃u xipacat―Deus acã — io'e. \v 20 — Etaybit Deus pe wuyawẽwẽap ekawẽn — io'e. — “Warara'acat tayxi kaykay g̃u juy epesop,” io'e Deus. “Warara'acat epeyaoka g̃u juy,” i dak. “Eyetabikum g̃u juy warara'acat pubut kay,” i dak. “Napa g̃u juy epe'e,” i dak. “Ibuyxim cuy eyebay epejukuk, eyxi dak,” i dak o'e Deus wuywebe — Jesus o'e. \p \v 21 — Soat tag̃ ibiat ekawẽn tag̃ cuk adi ojekuku bekin piman ma — io'e. \p \v 22 Iboap co buje, Jesus waram o'jekawẽn cebe. \p — Pũg̃ ma buk omuy ewebe i'e am — io'e. — Soat ebubut cuy eteida dinheiro bu am. Dinheiro juy eg̃ũm ikug̃'ũmayũ be — io'e. — Iũm puje, ebubut ade ece'e kabi be — io'e. — G̃ebuje juy ejot. Oweju juy ejeku — io'e Jesus. \p \v 23 Ig̃uycũg̃ cĩcã o'e iboap co buje, ade jĩjã ibubut puye. Tacup osunuy. Ibu'u o'e jebubut ũm tadaybotbocayũ be. Xerewun. O'jẽm Jesus xewi. \p \v 24 Ag̃oka kukat cemap co buje, Jesus o'jekawẽn jeweju etaybitbinayũ eju―ig̃uycũg̃at cẽmap co buje. \p — Iba'ore jĩjã ibubut adeat Deus pe jekukan — io'e Jesus. \v 25 — Iba'ore camelo be ikap am awi daobi'atog̃. Imẽnpuxim iba'ore jĩjã ma ibubut adeat Deus pe jekukan, ibu'u ip puye — io'e. \p \v 26 — Abu be dak kuka o'e taxijo but? — io'e o'ya'ĩjojo'iayũ. \p \v 27 — Ijodiat pe jewedaxijo ba'ore — io'e. — Deus pe bit iba'ore g̃u soat ma — Jesus o'e. \p \v 28 G̃ebuje Pedro o'jekawẽn Jesus eju. \p — Oceju bit soat ocesuiwat eweju am — Pedro o'e Jesus pe. \p \v 29 — Icẽmãn õn e'em eywebe — Jesus o'e. — Deus bikuyap tag̃ eybadip iwat puje, eywebe epesuiwat podi ma epejat — io'e. — Eyduk'a beayũ aco'i epesuiwat, eytayxi dak, eywag̃o dak, eyebay dak eyxi dak, eyebekitkit tak. \v 30 Deus bikuyap tag̃ iwat puje, eywebe epesuiwat podi ma epejat — io'e. — Eyetait pima Deus xipacat je'g̃ũm eywebe. Eye'ũ buje dak waram g̃uto epeyetait — io'e. — Soat em Deus xe epesop — Jesus o'e. \p \v 31 Adeayũ parakpewi Jesus 12 beayũ o'tujowat. O'jekawẽn ceweju ip. \p — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay — io'e cebe ip. — Jerusalém ka kay aju — io'e. — Soat wag̃o õn. Kuyjeayũ emudupmubararaktup ekawẽn tag̃ adeayũ warẽmtag̃ ma ip okuk — io'e. \v 32 — Ixeyũ oũm Judeu'ũmayũ be okay itakomaayũ be. Owaywayway ip je'e. Warẽmtag̃ ma ip okuk. Omuxixuxi ip. Omupokupok ip. \v 33 Oaoka ip. Imẽnpit xepxep xet kap puje, waram g̃uto ocetait — io'e Jesus cebe ip―12 beayũ be. \p \v 34 Imẽnpit 12 beayũ xe cekawẽn pa'arẽm osunuy Jesus ekawẽn. \p — Apẽnape ite e'em? — io'e ip jewewebe. — Cekawẽn pa'arẽm ocewebe — io'e ip. \p \v 35 Jericó ka be Jesus ajẽm pima, ita'ũmat dinheiro o'joojuy kapkapayũ xewi. \v 36 E bitako dag̃ xik'i bima kapkapayũ daobiwẽg̃ cocom ixe ita'ũmat. \p — Apẽnpuye eyju kapkam ijoma? — io'e kapkapayũ be. \p \v 37 — Jesus ijoma kapkam puye―Nazaré ka bewiat — io'e ip cebe. \p \v 38 G̃ebuje ita'ũmat o'jewãwã Jesus kay. \p — Jesus! — io'e. — Davi naxeg̃ebit ẽn! — io'e. — Etabotaidabotbon cuy eg̃uy okay — io'e ya'õberen. \m \v 39 Imẽnpuye kapkapayũ ita'ũmat o'g̃ukorẽm. \p — Ecemũg̃ cuy! — io'e ip. \m Imẽnpit big̃ ma o'jewãwã ya'õberen. \p — Jesus! — io'e ma'g̃uto. — Davi naxeg̃ebit ẽn! Etabotaidabotbon cuy eg̃uy okay — io'e. \p \v 40 Jesus oajẽm ita'ũmat kay. O'jecũ e bidase. \p — Ixe ita'ũmat epetojot okay — io'e jexeacat pe. \m O'tojot. O'jekawẽn cebe, yajẽm puje. \p \v 41 — Ajo-kay ẽn oxewi? — io'e―Jesus o'e. \p — Wetadam ece — io'e. \p \v 42 — Jetada õn — io'e Jesus. — Etate ece'e Deus kay etabut puye — io'e. \p \v 43 Jesus iboap e isum ma o'jewetada. Jecoatcoan o'e. Ixe dak o'ju Jesus eju. \p — Ka'ũmg̃u ejo'iat xipacat — io'e Deus pe. \p Imẽneju soat o'jojojo'iayũ: \p — Ka'ũmg̃u ejo'iat xipacat — io'e ip Deus pe. \c 19 \p \v 1 Jesus oajẽm ikabog̃atka kay―Jericó ka kay. Kapkam oeku ibo ka dag̃. \v 2 Ibo ka be ag̃okatkat osunuy. Ibutet Zaqueu i osunuy. Iecug̃ap peam dinheiro bubu'ukat osunuy. Ibubut adeat osunuy. \p \v 3 Ixe dak Jesus co ojuy o'e. Imẽnpit Jesus co ba'ore osunuy taoapĩn puye. Ijo ba'ore osunuy adeayũ Jesus akokoreren oekuku buye. \p \v 4 Imẽnpuye Zaqueu o'jedau Jesus topabe. Jesus co am o'jeu figueira'ip eju. O'jeu ijop'ip tẽg̃ ma je'kap iam itaybit puye. \p \v 5 Ibo'ip tiotpe yajẽm puje, Jesus o'jeapũn Zaqueu kay. \p — Zaqueu — io'e. — Ekop cuy! — io'e. — Daosuw! — io'e. — Eduk'a be õn cum — Jesus o'e. \p \v 6 Zaqueu dao ma o'kop ip ejuwi. Icokcok o'e Jesus tuk'a be cu ojuy buye. \p — Ejot cuy oduk'a be — io'e Jesus pe. \m \v 7 Iboap o'jojojo'iayũ Jesus o'jomuymuy ip jeweweju. \p — Jesus o'ju Zaqueu duk'a be — io'e ip jewewebe. — Ixe Zaqueu ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃xi! — io'e ip jewewebe. \p \v 8 G̃ebuje Zaqueu o'jekawẽn Jesus eju jeduk'a be. \p — Kariwa — io'e. — A'õpicũg̃ cuy eg̃uy. Ikẽrẽat cuk adi og̃ujurũg̃rũg̃iap cuy ocepere. Obubut'in og̃ũm ikug̃'ũmayũ be. Ipidase og̃ũm cebe ip — io'e. — Adeayũ mug̃uykukukum cuk adi og̃uy dinheirom — io'e. — Ebadipdip dinheiro juy og̃ũm pũg̃ dinheiro ojat'iat pe soat pe — io'e Zaqueu. \p \v 9 — Zaqueu, Deus edaxijo g̃asũ bit — io'e Jesus. — Xipat ixe be edaxijo am ẽn Abraão naxeg̃ebit puye. \v 10 Soat wag̃o õn. Ijodi ojot ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukat kudada am. Ixeyũ daxijo am ojot — io'e Jesus. \p \v 11 Adeayũ be iboap co buje, Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip. Jerusalém ka be Jesus oajẽm pin. Tũybe g̃axĩn ma Deus soat kukukan je'e iãn o'e ip adeayũ. Imẽnpuye iboap ekawẽn o'g̃uwẽn Jesus. \p \v 12 — Kariwa yobog̃at cu ojuy wũyatka kay — io'e Jesus. — Wũyatka watwat ixe kariwa yobog̃at muy ojuy jekukan. \v 13 Iju'ũm pima 10 beayũ o'g̃udot jewekay jebuywatwat'ukayũ. Pũg̃pũg̃pũg̃ ma o'g̃ũm soat pe dinheiro isurũg̃at. Soat ip pũg̃pũg̃pũg̃ o'e ikug̃. “Õn ijoce'ũm pima, epeyekapik ijop kug̃ dinheiro kug̃ wara'at pu am―dinheiro bu am,” io'e ixe kariwa cebe ip. \v 14 Imẽnpit cebekitkityũ'in itakoma osodop ip jekariwa yobog̃at kay. Imẽnpuye itakomaayũ jebureyũ o'g̃uju jekariwa nomuju jekawẽn ãm ceweju. E dag̃ ip o'e cebe: “Ekay g̃u oceju,” i. “Ocekukat pin g̃u ewebe,” io'e ip cebe e dag̃ — Jesus o'e. \p \v 15 — G̃ebuje o'ju wũyat ka kay — io'e. — Wũyatka be bima ibo ka watwat ixe kariwa yobog̃at o'jomuy jekukan. Ade ka kukan ip o'jomuy. O'jẽm wũyatka bewi. Jay. Oajẽm g̃uto jeka be — io'e. — Jebuywatwat'ukayũ o'tomuwã jewekay. 10 be dinheiro o'g̃ũmg̃ũm cebe'iayũ o'tomuwã. Itaybit pin o'e pebũrũ paxi ip dinheiro o'jat wara'at iam — io'e Jesus. \p \v 16 — G̃ebuje ibuywatwat'ukat oajẽm jekariwa kay — io'e. — “Kariwa,” io'e. “Pũg̃ dinheiro eg̃ũm owebe isurũg̃at. 10 be ojat wara'at,” io'e — Jesus o'e. \p \v 17 — “Xipat ẽn,” io'e. “Xipan cĩcã juk adi ecekapik,” io'e. “Xipan cuk adi ecekapik pũg̃at kug̃ ewebe og̃ũm'iat kug̃―dinheiro kug̃―yopĩcat kug̃,” io'e. “Imẽnpuye 10 be ag̃oka kukan ecesũy,” io'e kariwa cebe — Jesus o'e. \p \v 18 — Ibocewi wara'at oajẽm ibuywatwat'ukat — io'e. — “Kariwa,” io'e. “Ixaat kug̃ pima, 5 be ojat wara'at,” io'e wara'acat — Jesus o'e. \p \v 19 — “5 be ikabog̃atka kukan ecesũy―wũyat eipi ka kukan,” io'e kariwa cebe — Jesus o'e. \p \v 20 — Ibocewi wara'at oajẽm ibuywatwat'ukat — io'e. — “Juku, kariwa,” io'e. “Edinheirom. Pũg̃ ma,” io'e. “Ocekapik g̃u wara'at pu am. Og̃uekabek pit pag̃õm,” io'e. \v 21 “Oparara ebuxim, ẽn warara'acat mudadaybotbon puye,” io'e. “Ẽn ibubum warara'acat xewi iũmũm g̃u ma'g̃u,” io'e. “Ẽn ibubum cexewi ip taidadam g̃u ma'g̃u,” io'e ibuywatwat'ukat — Jesus o'e. \p \v 22 — “Xipat'ũm cĩcã ẽn,” io'e kariwa. “Ajo pẽg̃ap g̃u ẽn?” kariwa o'e ya'õberen jebuywatwat'ukat pe. “ ‘Ocekapik g̃u wara'at pu am,’ i ẽn e'em owebe. ‘Og̃uekabek pag̃õm,’ i ẽn e'em owebe,” io'e. ‘Ẽn warara'acat mudadaybotbon,’ i ẽn e'em owebe,” io'e. ‘Ẽn ibubum warara'acat xewi iũmũm g̃u ma'g̃u,’ i ẽn e'em owebe,” io'e. “ ‘Ẽn ibubum cexewi ip taidadam g̃u ma'g̃u,’ i ẽn e'em owebe,” io'e. \v 23 “Apẽnpuye dak dinheiro eg̃ũm g̃u dinheiro muxipanpan'ukat pe ixe be wara'at pu am? Ixe be iũm puje, wara'at kug̃ kajuk ece'e dinheiro kug̃,” io'e kariwa — Jesus o'e. \p \v 24 — “Pũg̃ ma ikug̃at pui bewi juy cedinheiro epejat,” io'e kariwa jexeayũ be. 10 be ikug̃at pe juy epeg̃ũm,” io'e — Jesus o'e. \p \v 25 — “Kariwa, imẽn g̃u bit,” io'e ip. “Teku kuy 10 be ikug̃!” io'e ip kariwa be. \p \v 26 — “Imẽn ma õn e'em,” io'e kariwa bit. “Adeat kukat pe wara'at je'g̃ũm ip. Ade'ũmat kukat xewi bit je'jat ip,” io'e kariwa — Jesus o'e. \p \v 27 — “Okay itakomaayũ juy epetojot ijoce,” io'e. “ ‘Ocekukat pin g̃u ewebe,’ i juk o'e ip owebe,” io'e. “Ixeyũ juy epetojot ijoce,” io'e. “Ixeyũ ma epeyaoka wetabixe,” io'e kariwa — Jesus o'e. \m Imẽn Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip. \p \v 28 Jesus iboap e buje, o'ju Jerusalém ka kay. Jeweju etaybitbinayũ wap o'ju Jesus. \v 29 Oajẽm ip Betfagé ka xe, Betânia ka xe dak, co'a xe. Co'a butet Oliveira dip'a i osunuy. Ajẽm pima xepxepayũ o'g̃uju wara'atka be jeweju etaybitbinayũ. \p \v 30 — Epeju juy ag̃oka kay―wuywapatka kay — io'e xepxepayũ be. — Iboce jumento'it'it epetobuxik―ikirikat―yakpi jeje'ibit'ũmat. Ixe jumento'it'it epeg̃uwekap — io'e cebe ip. \v 31 — Ixe juy etojot ijoce — io'e. — “Apẽnpuye dak eyju jumento'it'it muwekapkam?” i'e buje ip, “Ocekariwa cekay, ikug̃'ũm puye,” i juy epe'e cebe — io'e cebe ip. \m \v 32 O'ju ip xepxepayũ. \p Oajẽm ip jumento'it'it kay. O'tobuxik ip apẽn cuk Jesus o'e iap tag̃. \v 33 Imuwekapkam pima õhõ iwat o'jekawẽn cebe ip. \p — Apẽnpuye eyju jumento'it'it muwekapkam? — io'e õhõ iwat. \p \v 34 — Ocekariwa cekay, ikug̃'ũm puye — io'e xepxepayũ. \p — Ha'a — io'e. \p \v 35 O'tujowat ip Jesus kay. Oajẽm. Jumento'it'it akpi jeje jeekabek o'jomõg̃ ip. Ceweju etaybitbinayũ Jesus o'g̃uju jumento'it'it akpi jeje―iekabek ceje. \v 36 Jerusalém ka xe Jesus ajẽm pima, adeayũ jeekabek o'g̃upayapaya ip Jesus wap e dag̃ ya'õbuyxi cexe ip puye. \v 37 Jesus o'tobede jĩjã ip g̃ebuje. Icokcok cĩcã ip o'e Oliveira dip'a pẽnpẽn tag̃ kopkom pima―soat cebekitkit. O'jewãwã ip Jesus kay. \p — Deus xipat cĩcã — io'e ip ya'õberen. — Teku ka'ũma buk ajojojoiap mubapukpug̃ jekukum — io'e ip. \v 38 — Wuykukukat omuyku Deus a'õbi — io'e ip jewewebe. — Ka'ũma ma ixe jo'iat idipat! — io'e ip. — Kaba'ũm jeedop ip kabi watwat — io'e ip. — Deus cuy xipacat je'g̃ũm cebe — io'e ip Jesus cocom pima. \p \v 39 Imẽneju Fariseuyũ o'jewãwã Jesus pe adeayũ parakpewi. \p — Tapu — io'e ip. — “Epeyemũg̃ cuy,” i juy ece eweju etaybitbinayũ be, warẽmtag̃ ma ip e'em puye — io'e ip. \p \v 40 — Iteyũ mũg̃'i bima, wita'a ma kuka o'jeaewãwã odobede am — io'e. \p \v 41 Jajẽm puje, Jerusalém ka kay o'jeak Jesus. O'tõn ika jojom pima ade ika watwat kũyjobit'ũm puye. O'jekawẽn ika jojom pima. \p \v 42 — Jerusalém ka watwat, Deus omudot eydaxijoap ojuy kaba'ũm eydop am — io'e Jesus. — Obikuy jĩjã g̃asũ ma eymutaybit am iboam. Eyju bit eybu'u ixe be eydaxijo am. Imẽnpuye wekawẽn ba'arẽm eyxe — io'e. \v 43 — Imẽnpuye g̃uyjom eykay itakomaayũ korara jo'iat jomuy ip eyka koreren jeõm ãm eyaokaka am — io'e. — Ka'wi mug̃ẽg̃ẽ ip jomuy. Jeymukoreren ip eyenapõnap puxixim. Jeyakodip ip — io'e. \v 44 — Jeymu'ũm ip. Soat eyka watwat g̃u'ũm ip. Ka'ũma ma jepoyat. Ikabog̃atka sukamu'ũm cĩcã ip. Wita'a yamudu ip―soat'a uk'a mug̃ẽg̃ẽap'a. Pũg̃'a iwat g̃u ip wara'at'a jeje. Deus omudot eydaxijo am. Eyju bit okay g̃u. G̃asũ ocedaxijo pin Deus iam eyetaybit g̃u. Imẽnpuye soat ip jeymu'ũm. Pũg̃ tak epeyepoyat g̃u. Soat ip jeymu'ũm — io'e Jesus. \p \v 45 Jesus oajẽm Deus eju kawẽnwẽnap'a kay―yabog̃at'a kay. Ya be oõm. Ag̃okatkayũ o'g̃ujẽm uk'a ekorara bewi―õhõ deidada'ukayũ. \p \v 46 — Imẽn e'em Deus ekawẽntup: “Oduk'a bit cuy yanuy Deus eju kawẽnwẽnap'am” i — io'e cebe ip. — Eyju bit epeyamuwexat ibukurukayũ munẽmap'am — io'e cebe ip. \m \v 47 Jesus adeayũ mutaybitbin osunuy soat kabia Deus eju kawẽnwẽnap'a be―yabog̃at'a be. \p G̃ebuje paĩyũ kukukayũ Jesus aoka ojuy oeku ip―Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak, warara'acayũ dak―Judeuyũ kukukayũ. Jesus aoka ojuy osodop ixeyũ ma. \p \v 48 Adeayũ bit Jesus ekawẽn kay jĩjã osodop. Imẽnpuye Jesus aoka ba'ore o'e cekay'ũmayũ be. \c 20 \p \v 1 Jesus imutaybitbin pima paĩyũ kukukayũ oajẽm cekay. Oajẽm ip Jesus kawẽn idipat muwẽnuwẽn pima Deus eju kawẽnwẽnap'a be―yabog̃at'a be. Oajẽm ip Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ eju, Judeuyũ kukukayũ eju dak. \v 2 Soat ip o'jekawẽn Jesus eju. \p — Abu-a'õbi juk ija'a beayũ eg̃ujẽm? — io'e ip. — Abu-a'õbi ẽn jekukum? — io'e ip. — Iboam cuy ocemukũyjom ece — io'e ip. \p \v 3 — Eyju ma omukũyjom cuy epe'e — Jesus o'e. \v 4 — Abu-a'õbi g̃u juk João ijodiat mubatisasan oeku? Deus a'õbi du? Ijodiat a'õbi g̃u xe'e? Iboam cuy epe'e omukũyjom — io'e cebe ip. \p \v 5 G̃ebuje o'jewa'õxikxik ip jeweweju. \p — Apẽn xe'e acejede? — io'e ip. — “Deus a'õbi” i'e buje cebe, “Apẽnpuye juk eyetabut g̃u João kay?” i je'e Jesus wuywebe — io'e ip. \v 6 — “Ijodiat a'õbi,” i'e buje bit cebe, adeayũ wuyabug̃bug̃ je'e wita'am, ixeyũ xe João Deus a'õbi juk adi oeku buye — io'e ip jewewebe. \p \v 7 Imẽnpuye: \p — Ocetaybit g̃u abu-a'õbi juk João ijodiat mubatisasan oeku iam — io'e ip cebe. \p \v 8 — Õn tak jeymukũyjo g̃u abu-a'õbi õn jekukum iam — io'e Jesus. \p \v 9 G̃ebuje Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn adeayũ mukũyjo am Deus a'õbi õn jekukum iam. \p — Ag̃okatkat ibune'ĩcatpune o'taida uvabune — io'e Jesus. — Ixe uvadip iwat ag̃okatkayũ o'jomuy tip wiwi an. “Wekadaidip cuy epetipwiwi,” io'e cebe ip. O'ju wara'at ka be ixeyũ ag̃okatkayũ tip wiwim pima. Ibun cĩcã osunuy wara'at ka be — io'e. \v 10 — Yaopap ekaxi bima tip iwat uva'a kay o'e. Jebuywatwat'ukat o'tomuwã. \p — “Eju juy wekadaidip kay,” io'e. “Uva'a juy eyadojot oxat'am,” io'e. Imẽn jebuywatwat'ukat o'g̃uju uva'a bum. O'jẽm. Jay. Oajẽm uvadip pe. Imẽnpit tip wiwi'ukayũ ibuywatwat'ukat o'yamupãupã tip iwat buywatwat'ukat. O'g̃ujẽm ip tip pewi. Ibui pug̃ ma o'g̃ujẽm ip. Pũg̃'a dak ip o'yaũm g̃u cebe. Jebui pug̃ ma o'jepit tip iwat pe — Jesus o'e. \p \v 11 — Ibocewi tip iwat wara'at o'g̃uju uva'a kay jebuywatwat'ukat. \p — “Eju juy uvadip kay wekadaidip kay,” io'e wara'at pe. “Uva'a juy eyadojot oxat'am,” io'e. \p — Xerewun. O'jẽm ibuywatwat'ukat. Jay. Oajẽm uvadip pe. Imẽnpit ixe wara'acat tak o'g̃ujẽm ip. Ixe dak ip o'yaokaka jĩjã. Warẽmtag̃ ma o'jukuk ip. Ibui pug̃ ma o'g̃ujẽm ip. Pũg̃'a dak ip o'yaũm g̃u cebe. Jebui pug̃ ma o'jepit kadai iwat pe — io'e. \p \v 12 — Ibocewi wara'at o'g̃uju uva'a kay jebuywatwat'ukat. Ixe wara'acat oajẽm tip pe. Ixe dak ip o'yamupãupã. Ixe dak o'g̃ujẽm ip tip pewi. Jebui pug̃ ma o'jepit tip iwat pe — io'e. \p — Imẽn kadaidip wiwi'ukayũ ebapũg̃ayũ o'g̃ujẽm tip pewi. Tip iwat buywatwat'ukayũ o'g̃ujẽm ip. Ebapũg̃ em ip ibui pug̃ ma o'g̃uypit kadaidip iwat kay. \p \v 13 — Imẽneju tip iwat o'jekawẽn jewebe ma. \p — “Apẽn paxi oce?” io'e jewebe ma. Okpot cuy og̃uju tip kay yabum,” io'e. “Oxe ikukpin cĩcãat cuy og̃uju. Ibuyxim ma ip okpot jukuk,” io'e jewebe ma. \p \v 14 — Kadaidip tip iwat jekpot o'g̃uju tip kay. Xerewun. O'jẽm. Jay. Oajẽm tip pe. Imẽnpit ipot co buje, tip wiwi'ukayũ o'jekawẽn jewewebe. \p — “G̃a'a tip iwat ipot ayaoka,” io'e ip jewewebe. “Cebay e'ũ buje, teku soat je'jat jebay'ũm pubut,” io'e ip. “Tip kukan je'e,” io'e ip. “G̃a'a ayaoka. Wuyju ma ibubut ajat. Wuyju ma tip kukan acesop,” io'e ip jewewebe. \p \v 15 — Tip iwat ipot o'tujujẽm ip tip pewi. Kacũg̃ kay o'tujowat ip. Ipot'ũm o'yaoka ip — io'e Jesus imutaybitbin. \p — Apẽn je'e tip iwat jekpot'ũm o'yaoka'iayũ be? — io'e Jesus ja'ĩjojomayũ be. \v 16 — Og̃uwẽn eywebe. Kadaidip iwat je'ju tip wiwi'ukayũ kay. Yaoka ip. Warara'acayũ jomuy ixeyũ'ũm'ũm tieg̃ jekadaidip wiwi an — io'e. \p — Cẽm tu? — io'e Jesus ekawẽn cocoayũ. — Imẽn xe'e je'e? — io'e ip Jesus pe. \p \v 17 — Icẽmãn — io'e Jesus. — Omuwẽg̃aptup imẽn e'em: \mi “Ite'a wita'a xipat g̃u,” io'e uk'a muymuy'ukayũ jewewebe, i. Ite'a o'yaxik ip, i. Imẽnpit o'yaxikiat'a xipat cĩcãat'am o'e, i. Wara'at'a muycemap'am o'e ce'aeduap puxim, i. \m Imẽn e'em Deus ekawẽntup―omuwẽg̃aptup — io'e Jesus. \v 18 — Ig̃o'a jejewi je'at puje, o'jewenõmnõmnõm kuka. Ijodiat ceje ig̃o'a at puje, tõm ã kuka o'e ip — io'e. \m Iboap ekawẽn o'g̃uwẽn Deus a'õbi õn jekukum iam ixeyũ mukũyjoap ojuy. \p \v 19 O'ya'ĩjojo'iayũ oitakomãn Jesus kay ibo ekawẽn cocom puye―Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ, paĩyũ kukukayũ dak. \p — Jesus ijop ekawẽn o'g̃uwẽn wuymukorẽm ãm — io'e ip jewewebe. \p Imẽnpuye Jesus pu ojuy o'e ip. Imẽnpit iparara o'e ip adeayũ buxim. \v 20 Ixeyũ dak dinheiro o'g̃ũm ag̃okatkayũ be Jesus ekawẽn puyxijo am. \p — Jewexe juy Jesus ekawẽn kay epeku — io'e ip. — Ixe dobatban cuy epeku — io'e ip cebe. — Ixe ekawẽn puyxijojom cuy epeku — io'e ip. — Warẽmtag̃ ma aco'i jekawẽn — io'e ip. — Warẽmtag̃ ma cekawẽn puje, iecug̃ap kay juy atujowat — io'e ip. — Iecug̃ap a'õbi acã yaoka but wuywebe — io'e ip. \p O'ju ip Jesus kay. Jay. Oajẽm ip. \p \v 21 — Tapu — io'e ip. — Ocetaybit cedag̃ ma ẽn kawẽnwẽn iam. Cedag̃ ma ẽn ocemutaybitbin tak — io'e ip cebe. — Kocũg̃ kadi kay g̃u ẽn ag̃―badiat kay acã — io'e ip. \m Imẽn o'e ip ya'ĩjojoayũ mug̃uykuku ojuy Jesus kay oceju iam. \p \v 22 — Cedag̃ tu exe wuywebe dinheiro ũm ãm soat xe ya'õbuyxiat pe―wuyeipi kukat pe―César be? Aceg̃ũm g̃u xe'e? — io'e ip Jesus pe. \p \v 23 Jesus pit o'e jewebe ma: — Iteyũ wekawẽn puyxijo ojuy — i. \p \v 24 — Dinheiro isurũg̃at cuy epetojot okay — io'e Jesus cebe ip―jedobatbanayũ be―jekawẽn puyxijojo ojuyacat pe. \p — Juku — io'e ip. \m O'g̃ubapuk cebe. \p — Abu-biõg̃buk ija cebe? — io'e. — Abu-butet tak? — io'e. \p — César biõg̃buk―soat xe ya'õbuyxiat biõg̃buk — io'e ip. — Ixe butet tak opop cebe — io'e ip. \p \v 25 — César emukaypin cuy epeg̃ũm cebe — io'e. — Deus emukaypin pit cuy epeg̃ũm cebe — io'e Jesus. \p \v 26 Jesus ekawẽn puyxijo ba'ore o'e cebe ip soat etabun. Cede ba'ore o'e ip. Mũg̃ ma osodop ip. \p — Itaybit cĩcã teku jede am — io'e ip. — Ya'õmuypit pa'ore wuywebe — io'e ip jewewebe. \p \v 27 Saduceuyũ oajẽm Jesus kay. Saduceuyũ Judeuyũ dak osodop ip. Tũybe wuye'ũ buje acejetait'ũma waram iãn o'e ip. O'jekawẽn ip Jesus eju. \p \v 28 — Tapu — io'e ip. — Moisés Deus pe wuyawẽwẽaptup cuk adi o'tupmubararak ocewebeaptum — io'e ip. — Imẽn e'em ibodup: \mi Ag̃okatkat wag̃o'ũm e'ũ buje, ikitpit puk cuy jewebumũn jewago'ũm tayxibuk eju itayxibuk i'it'et'ũm pima, i. Jewebumũn cuy imu'ukreg̃ am, bekicat muaypan am jewag̃o'ũm tieg̃, i. \m \v 29 Imẽn Moisés o'tupmubararak — io'e ip. \p G̃ebuje 7 beayũ o'g̃uwẽn ip Jesus pe―ikitpitpiyũ. \p — Koapat o'jewebumũn. Ixe koapat'ũm oe'ũ jekpotpet'ũm pima ma — io'e ip. \v 30 — G̃ebuje jewag̃o'ũm tomujuat o'jewebumũn jewag̃o'ũm tayxibuk eju. Ixe tomujuat'ũm oe'ũ jekpotpet'ũm pima ma'g̃uto — io'e ip. \v 31 — Ibocewi warara'acayũ o'jewebumũnmũn jewag̃o'ũm tayxibuk eju 5 beayũ―koapat tayxibuk eju―pũg̃ eju ma. Soat ip o'jewebumũnmũn ceweju. Jekpotpet'ũm pima ma oe'ũ'ũ ip soat ma — io'e ip. \v 32 — Soat ip ce'ũ buje, ayacat'ũm tak oe'ũ. \v 33 Soat o'jewebumũnmũn ceweju 7 beayũ. Imẽneju waram wuyetait puje, abu-tayxim xe'e je'e? — io'e ip Jesus pe. \p \v 34-35 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn Saduceuyũ be. \p — Ijodiat ma jewebumũnmũn — io'e. — Waram o'jetait'iayũ bit jewebumũnmũn g̃u. Deus ixeyũ o'g̃utait ce'ũap tomukadi. Jewebumũnmũn g̃u ip. \v 36 Waram o'jetait'iayũ waram g̃u je'ũ, Deus ekawẽn tojotjot'ukat puxim ip puye. Deus ipotpoyũ ip, Deus ixeyũ o'g̃utait ce'ũap tomukadi buye — io'e Jesus. \v 37 — Napa ma eyju e'em “Waram acejetait g̃u,” i. Waram epeyetait — io'e. — Waram acejetait wuye'ũ buje iam cuk adi o'g̃utaybitbin Moisés — io'e. — Ixe Moisés tipsopat ekawẽntup o'tupmubararak. “Deus Abraão kukukat, Isaque kukukat tak, Jacó kukukat tak,” i juk o'e Moisés, ce'ũ'ũ ip puje. \v 38 Deus ce'ũat kukukat g̃u―itaicat kukukat acã. Imẽnpuye wuyetaybit ixeyũ'ũm'ũm waram o'jetait ce'ũap tomukadi iam. Soat itait Deus xe―itaicayũ, waram o'jetait'iayũ dak — Jesus o'e. \p \v 39 — Etaybit cĩcã ma jede am — io'e Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukat. \m \v 40 Ya'õbabi'ũm ip o'e Jesus a'õbu am. \p \v 41 Jesus pit o'e cebe ip: \p — Addeayũ e'em “Deus emunaẽ Davi naxeg̃ebit,” i — io'e Jesus cebe ip. \v 42 — Imẽn e'em Davi Salmodup pe: \mi Deus o'e okukukat pe: “Xik'i abik oba'at kadi,” i. \v 43 “Ekay itakomaat a'õbacaap og̃u'ũm,” i. Kũyjobit jeedop ip a'õ kay, i — io'e. \m \v 44 — Imẽn Davi e'em Salmodup pe―jebibododonaptup pe — io'e. — Davi o'e Deus emunaẽ be “Okukukat” i. Imẽnpuye Deus emunaẽ Davi naxeg̃ebit acã g̃u osunuy. Davi kukukat tak osunuy — io'e Jesus cebe ip. \p \v 45 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn jeweju etaybitbinayũ eju. 12 beayũ eju o'jekawẽn adeayũ a'õpiju. \p \v 46 — Eyday'em'um cuy epesop Moisés ekawẽn eymutaybitbin'ukayũ be eymug̃uykukuap puxim — io'e. — Tũybe soat podi ma oca'õbuyxi iãn e'em ip — io'e. — Jesay ukpi wẽnẽg̃wẽnẽg̃ãn ip jekukum soat pe jejojoan. Icokcok cĩcã ip warara'acat pe ibuyxim ikuk am soat etabutpe — io'e. — Kariwa yobog̃at tũyap pe abik ojuy ip Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Peta kabia be dak cucum ip kariwa yobog̃at tũyap kay yabikap ojuy. \v 47 Ag̃okatkat'ũm e'ũ buje, itayxibuk pubut pupum ip. Cekawẽn wa'ũm cĩcã ip Deus eju warara'acat pe “Eyetaybit cĩcã Deus eju kawẽn ãm” i'e am cebe ip. Jewexe Deus eju ip kawẽnwẽn. Deus xe g̃u ip ya'õbuyxi―jewexe acã. Imẽnpuye soat podi ma ipiat supi'ajo ip — io'e Jesus. \c 21 \p \v 1 G̃ebuje Jesus o'jeak dinheiro mũn'a kay―isurũg̃at mũn'a kay. Dinheiro mũn'a Deus eju kawẽnwẽnap'a be o'yanuy. Ibubut adeayũ dinheiro mõg̃mõg̃ ip o'e ig̃o'a be. Xeresu g̃u o'jomõg̃mõg̃ ip ya be. \p \v 2 G̃ebuje Jesus ayacat o'jojojo―itop'ũm e'uibit―tadaybocat. Ixe ayacat dinheiro isurũg̃at o'jomõg̃ ig̃o'a be―xepxep ã o'jomõg̃. Xepxepatei teibog̃ g̃u osodop―tei'ĩt ma. \p \v 3-4 — Icẽmãn õn e'em eywebe — Jesus o'e jexeayũ be. — Ibubut adeayũ ma ade o'jomõg̃mõg̃ ip. Yopĩt ma bit jexewiat'in o'jomõg̃mõg̃ ip ya be jedinheiro'in. Ixe ayacat pit soat jexewiat o'jomõg̃ jedinheiro. Ka'ũma ma o'jepoyat cexe. Tei'ĩcat o'jomõg̃. Inaka soat o'jomõg̃ jedinheiro. Jexat pu ojuyap tak o'jomõg̃. Imẽnpuye Deus xe ayacat teibog̃ o'jomõg̃ tei'ĩt ma'g̃u wuyxe. Deus xe warara'acat podi ma o'jomõg̃ — io'e Jesus. \p \v 5 G̃ebuje ceweju etaybitbinayũ o'jekawẽn Jesus eju. \p — Tapu, ak'i juy ece — io'e ip. — Deus eju kawẽnwẽnap'a yadip cĩcã! — io'e ip. — Wita'a mug̃ẽg̃ẽ'a yadip cĩcã! — io'e ip. — Adeayũ juk adi jedinheiro o'g̃ũmg̃ũm yamudipapteim — io'e ip. \p \v 6 — Icẽmãn — io'e Jesus cebe ip. — Yadip cĩcã g̃asũ. G̃axĩn ma bit soat'a je'aedu. Xepxep'a jewa'awebotbon g̃u je'e wita'a — io'e Jesus. \p \v 7 — Tapu, pug̃ũn xe'e je'aedu? — io'e ip. — Ajo je'bapuk g̃asũ je'aedu iam ocemutaybit am? — io'e ip. \p \v 8 — Eyday'em'um cuy epesop warara'acat pe eymug̃uykukuap puxim! — io'e. — Napapa'ukayũ jajẽm. “Cristo õn,” i napa ma je'e ip warara'acat pe. “Ijodiat taxijojo'ukan Deus emunaẽ õn,” i napa ma je'e ip. “G̃axĩn ma Deus soat kukukan je'e,” i napa ma je'e ip. Eyetabun g̃u juy epesop ixeyũ ekawẽn kay — io'e. \v 9 — Soat kaka dag̃ nopag̃õg̃õm je'e ip―ijoxĩn ma, wũy dak. Nopag̃õg̃õmap awẽg̃ tobuxik puje, eyag̃uykorereren g̃u juy epesop. Imẽn cuy je'e koam. Imẽnpit soat i'ũmap kabia oajẽm g̃u buk. \p \v 10 — Pũg̃ eipi watwat nopag̃õg̃õm je'e wara'at eipi watwat eju. Pũg̃ ka watwat nopag̃õg̃õm je'e wara'at ka watwat eju. \v 11 Soat kaka dag̃ ipi jexixi. Soat ka dag̃ je'e reap. Soat ka dag̃ je'e iwãtaxipipi ade. Xipat'ũm cĩcãat je'bapuk. Wuymuparararanap tak je'bapuk kabi be — io'e. \p \v 12 — Iboap ebapuk awap itakomaayũ jeydaomũn. Ipiat supi'ajoat ip eywebe. Jeydujowat ip Deus eju kawẽnwẽnap'a be Judeuyũ be eymuymuy am. Daomũnmũnap'a be ip jeymuõm. Jeydujowat ip iecug̃ap dopabe ika kukukayũ dopabe dak, okay eyetabut puye. \v 13 Ixeyũ dopabe bima juy kawẽn idipat epeg̃uwẽn cebe ip — io'e. \v 14 — “Apẽn paxi oce'e cebe ip?” i'ũmg̃u juy epe'e. “Apẽn paxi ocewedayo?” i'ũmg̃u dak cuy epe'e. Eyag̃uybabi'ũm'ũm g̃u juy epesop apẽn paxi ocewedayo iap kay. \v 15 Õn ma jeymutaybin jedem ixeyũ dopabe bima. Eya'õmuypit pa'ore je'e cebe ip eykay itakomaayũ be — io'e. \v 16 — Eyebay ma jeyũm eykay itakomaayũ be eyaoka am, eywag̃oyũ dak, eybadipyũ dak, eybureyũ dak. Ixeyũ ma ey'in yaoka pũg̃pũg̃. \v 17 Soat eykay g̃u jĩjã je'e okay eyetabut puye — io'e. \v 18 — Õn pit soat em ag̃ og̃uy eykay. Soat em õn xipan jeykuk. \v 19 Eyetabun cuy epesop okay ipiat'ajojom ma'g̃u eyju. Soat em Deus xe epesop eye'ũ buje — io'e Jesus. \p \v 20 — Sorarayũ be Jerusalém ka mukoreren puje, eyetaybit epesop g̃axĩn ma ip ikamu'ũm iam. \v 21 Jerusalém ka koreren pima, jewat cuy ip co'a kay jaokaap puxim Judéia eipi watwat. Jeka bewi juy ip je'jẽm g̃u ikabog̃atka watwat. Ikabog̃atka kay g̃u juy ip jenapõn kog̃ũnpi watwat. \v 22 Jenapõn g̃u juy ip ixe kabia be Deus jekay itakomaayũ be jeweig̃ puye. Ixe soat pe jeweik jemudupmubararaktup ekawẽn tag̃―kuyjeatup ekawẽn tag̃ — io'e. \p \v 23 — Yukreg̃ayũ ipiat supi'ajojo jĩjã ixe kabia be, jekũm pe je'it kukayũ dak. Judéia eipi watwat ipiat supi'ajojo jĩjã. Deus ipiat supi'ajoat Judeuyũ be itakoma jĩjã buye. \v 24 Cekay itakomaayũ Judeuyũ yaokaka pajam. Warara'acat ip taomũn. Taomũnmũn ip tujowat wara'at ka dag̃. Jerusalém ka sukamu'ũm Judeu'ũmayũ. Imẽn je'bapuk Judeu'ũmayũ soat kukukan pima — Jesus o'e. \p \v 25 — Iwaruat je'bapukpuk kaxiepiat pe, kaxiaat pe dak, kasopta be dak. Soat ka watwat yag̃uybabi'ũm'ũm cĩcã je'e. Yag̃uybabi'ũm'ũm je'e ip soati jediexixi jĩjã buye, tipodoy jĩjã buye dak. \v 26 Soat kabi beacat muycemcemap jearere. Soat ya'õca'ũm je'e jeparara pibun. Ya'õca'ũm je'e ip ipararuat ebapuk puje — io'e. \p \v 27 — G̃ebuje ip ojo — io'e Jesus. — Kabikerereat eju oajẽm puje ip ojo — io'e Jesus. — Soat wag̃o õn. Ixeyũ ojo. “Ka'ũma ma ejo'iat ya'õbacaat,” i je'e ip owebe — io'e Jesus. — “Soat podi ma edip,” i je'e ip owebe — io'e Jesus. \v 28 — Iboap ebapuk puje, g̃axĩn ma taxijojom epe'e. Imẽnpuye eycokcog̃ cuy epesop. Eya'õcam cuy epesop — io'e. Imẽn Jesus o'jekawẽn cebe ip. \p \v 29 G̃ebuje Jesus wuymutaybitbinap ekawẽn o'g̃uwẽn jexeayũ be. \p — Figueira'ip cuy epeyopcoco, wara'at'ip tak. \v 30 Tupkireatup cẽm puje, eyetaybit g̃axĩn ma koato je'e iam. \v 31 Imẽnpuxim ipararuat ebapuk puje, eyetaybit epe'e g̃axĩn ma Deus soat kukukan je'e iam — io'e. \p \v 32 — Icẽmãn õn e'em eywebe. Soat g̃asũacayũ e'ũ awap soat je'bapuk wekawẽn tag̃. \v 33 Kabi i'ũm, i'pi dak. Wekawẽn pit i'ũm g̃u. Soat em wekawẽn kay itabut jeedop ip adeayũ — io'e. \p \v 34 — Ag̃ cuy epesop wajẽmap kay — io'e. — Puybitxim g̃u juy epesop kawedixim g̃u dak, tarekrek pupuxim g̃u dak — io'e. — Ag̃ cuy epesop wepit pujeap kay. \v 35 Ag̃'ũm pima epeyekuy wepit puje puca ekuyap puxim ibu buje. \v 36 Imẽnpuye soat em ma ag̃ cuy epesop wepicap kay. Soat em cuy epeyekawẽn Deus eju — io'e. — “Bay, ocemutaxin cuy eg̃uy ipiat'ajoap puxim,” i juy epe'e Deus pe. “Bay, ocebuywatwan cuy eg̃uy soat wag̃o kay ocajẽm puje ocesũsũnap puxim,” i juy epe'e cebe — Jesus o'e. \p \v 37-38 Soat kabia Jesus adeayũ mutaybitbin'uk osunuy Deus eju kawẽnwẽnap'a be―yabog̃at'a be. Kabia'isum adeayũ je'aweroro'uk ip osodop ig̃o'a be Jesus ekawẽn com. Kabiog̃kabiog̃'i bima o'jepitpit Jesus Oliveira dip'a bicũg̃pe xexen. \c 22 \p \v 1 Peta ajẽm pima paĩyũ kukukayũ Jesus aoka ojuy ip, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak. Peta butet Páscoa i osunuy. \v 2 Ixe epeta bima Judeuyũ pão'a o'o'uk osodop―yamuyuhuhuaptõmtẽm'ũmat'a. Soat kabia Jesus aoka ojuy oekuku ip paĩyũ kukukayũ, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak. \p — Apẽn g̃u xe'e aceyaoka? — io'e ip jewewebe. Adeayũ eta'ũm pima ip yaoka ojuy oekuku, adeayũ buxim iparara ip puye. \p \v 3-4 G̃ebuje Judas o'ju paĩyu kukukayũ kay oibu'un Jesus kay buye. Kũyjobit o'e Satanás a'õ kay. Ixe Judas xepxep putet osunuy. Iscariote i wara'at ibutet osunuy. 12 beayũ'in osunuy ixe. Deus eju kawẽnwẽnap'a wiwi'ukayũ kukukayũ kay dak o'ju. Jekawẽn ãm ceweju ip o'ju. Oajẽm cekay ip. Jay. \p — Õn ma Jesus og̃ũm eywebe yaoka am — io'e. — Apẽn xe'e og̃ũm eywebe? — io'e Judas. \p \v 5 Icokcok cĩcã ip o'e paĩyũ kukukayũ, Deus eju kawẽnwẽnap'a wiwi'ukayũ kukukayũ dak. \p — Ocewebe Jesus ũm puje, dinheiro oce'g̃ũm ewebe iũmapteim — io'e ip Judas pe. \p \v 6 — Ha'a, dinheiro juy eg̃ũm owebe — io'e cebe ip. \p Imẽneju soat kabia paĩyũ be Jesus ũm ojuy oeku Judas. Adeayũ eta'ũm pi iũm ojuy oeku. \p \v 7-8 Peta ajẽm puje, Jesus Pedro o'g̃uju ikabog̃atka be, João dak. Ixe epeta bima Judeuyũ pão'a o'o'uk osodop ip yamuyuhuhuaptõmtẽm'ũmat'a. Ovelha aokaka'uk ip osodop Páscoa epeta bima. Imẽnpuye Jesus Pedroyũ o'g̃uju soat muxipan am. \p — Ikabog̃atka be juy epeju — io'e. — Ovelha juy epejat. Epeyaoka juy. Epejoyoy juy wuywebe i'o am Páscoa kabia be — io'e cebe ip―Pedro be, João be dak. \p \v 9 — Pu'a be xe'e oceyoyoy wuyxat? — io'e ip. \p \v 10 — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop! — io'e. — Ikabog̃atka be eyõm puje, ag̃okatkat eydopabijuk―idibi mũn'a kukat. Ixe nomuju juy epeju — io'e. — Ixe be uk'a be iõm puje, eyju dak epeõm ig̃o'a be — io'e. \v 11 — Uk'a iwat pe juy epeyekawẽn. “Ocemutaybitbin'ukat o'jewa'õmudot ewebe,” i juy epe'e cebe. “ ‘Pu'abi be ebikuy omujum jekõn ãm oweju etaybitbinayũ eju Páscoa kabia bima,’ i juk o'e ocemutaybitbin'ukat,” i juy epe'e uk'a iwat pe — io'e Jesus. \v 12 — Uk'a iwat yabimubapuk eywebe umat'abi, yabog̃at'abi, soat opop iat'abi — io'e. — Ibo'abi be juy ovelha epejoyoy wuyxan — io'e cebe ip. \m \v 13 O'ju ip ikabog̃atka be. Apẽn cuk adi Jesus o'e cebe ip iap tag̃ o'tobuxik ip soat tag̃. Ovelha o'joyoy ip ig̃o'abi be. \p \v 14 Jekõn pima Jesus o'jekawẽn jemumujuyũ eju―12 beayũ eju. Kaxikxik'i osodop ip mesa be. \p \v 15 — Páscoa xat o pin cĩcã õn eyweju ijop epeta bima — io'e. — G̃axĩn ma juy õn ipiat'ajom — io'e. \v 16 — Deus soat kukukan'ũm pima Páscoa xat ojo'o g̃u. Imẽnpit Deus soat kukukan pima, ojo'o waram — io'e. \p \v 17 G̃ebuje Jesus uva'abidi o'timuõm tikõnkõg̃ap pe. \p — Bay, ẽn xipat cĩcã — io'e Deus pe. \p Tikõnkõg̃ap o'g̃ũm jeweju etaybitbinayũ be. \p — Juku — io'e. — Epetikõn. Epetimu'ẽ'ẽ eyewewebe — io'e. \v 18 — Ijodi g̃u waram uva'abidi otikõn. Deus soat kukukan pima bit, waram otikõn — io'e Jesus. \p \v 19 G̃ebuje pão'a o'yabu. \p — Bay, ẽn xipat — io'e Deus pe. \p O'yadakat. O'yaũm cebe ip. \p — Iju'a ojebit — io'e. — Eywebeam oje'ũ. Ya'o buje we'ũap kay juy g̃ebum epesop — io'e cebe ip. \p \v 20 Jekõn epere buje, uva'abidi o'tiũm cebe ip. \p — Ijudi kõn puje, odoymukererenap kay juy g̃ebum epesop — io'e. — G̃asũ Deus ikẽrẽat ju'uk eywebewi odoymukereren puye, oje'ũ buye. Ikẽrẽat ju'uk eywebewi apẽn kuyje ixe o'e iap tag̃ — io'e Jesus. \v 21 — Mesa be xik'i owejuat ma oũm okay itakomaayũ be — io'e. \v 22 — Soat wag̃o õn. Oje'ũ apẽn cuk adi webay ibikuy osunuy iap tag̃. Imẽnpit Deus ipiat supi'ajoat oũmat pe — io'e. \p \v 23 — Abu xe'e wuy'in kuka Jesus o'g̃ũm cekay itakomaayũ be? — io'e ip jewewebe Jesus eju jekõnkõnayũ. \p \v 24 G̃ebuje Jesus eju etaybitbinayũ o'jewa'õbubu jeweweju. \p — Abu wuy'in soat podi ma ya'õbuyxian je'e? — io'e ip jewewebe. \p O'jewa'õxikxik ip. \v 25 Jesus o'jekawẽn cebe ip. \p — “Kũyjobin cuy epesop wa'õ kay,” i'e'em ijodiat kukukayũ jebekitkit pe. “Kariwa yobog̃at õn,” i'e'em ip — io'e. — Ijodiat bure ip adeayũ xe. \v 26 Eyju bit imẽn g̃u juy epesop. Kariwa yobog̃at pin pima, ya'õbuyxi'ũmat puxim cuy epeku — io'e Jesus cebe ip. — Warara'acat kukukat pin pima juy ibuywatwan ip epesop — io'e cebe ip. \v 27 — Abu kariwa yobog̃at? — io'e. — Jekõn ãm mesa be xik'iat tu? Ixat tojotjot'ukat g̃u xe'e? Jekõn ãm mesa be xik'iat ma kariwa yobog̃at. Imẽnpit eyxe bima wuyxat tojotjot'ukat puxim cuk adi ojekuku. Warara'acat puywatwan cuk adi ojekuku — io'e Jesus. \v 28 Eybu'un g̃u juk adi epesop okay, warara'acat a'g̃u ipiat o'supi'ajoat owebe — io'e. \v 29 — Kuy bima webay o'e owebe “Soat kukukan ecesũy,” i. Imẽnpuxim “Eyju dak soat kukukayũm epesop oweju,” i õn e'em eywebe. \v 30 Õn soat kukukan pima, wemesa be epeyekõn oweju — io'e. — “Eyju ikẽrẽat kug̃ Deus xe,” i epe'e kũyjobit'ũmayũ be. “Eyju ikẽrẽat kug̃ g̃u Deus xe,” i dak cuy epe'e kũyjobicayũ be. Imẽn epe'e Israel naxeg̃ebitbit pe―12 be tiwatwat pe — io'e Jesus jeweju etaybitbinayũ be. \p \v 31 — Simão — io'e Jesus Simão Pedro be. — Eya'õpicũg̃ cuy — io'e. — Satanás kuy o'e owebe “Simão buyxijo pin õn, itabut paxi je'e wa'õ kay iam,” i — io'e Jesus Simão be. — Satanás itabucayũ xewi emujẽm pim apẽn wuyju tarekrektata mujẽmjẽm taixee bewi iap puxim — io'e. — “Ha'a. Esubuyxijo,” i juk oce Satanás pe — io'e Jesus. — “Soat cuy esubuyxijo oweju etaybitbinayũ,” i juk oce cebe — io'e Jesus. \v 32 — Imẽnpit kuy ocekawẽn Deus eju ewebeam. “Simão juy esubuywan itabucap epereap puxim,” i oce Deus pe — Jesus o'e. — Waram okay etabun pima, eykitpitpiyũ juy esubuywan itabut cĩcã am ip okay — io'e Jesus. \p \v 33 — Kariwa, jeiwat g̃u õn — io'e Simão Jesus pe. — Obu'un g̃u ekay — io'e. — Daomũnmũnap'a be dak cuy oju eburem. We'ũap kay ma juy oju eburem — io'e Pedro. \p \v 34 — Pedro — io'e. — Sapokay ede'ũm awap, ebapũg̃ em “Ixe bure g̃u õn,” i ece'e — io'e Jesus pit. \p \v 35 G̃ebuje o'jekawẽn wara'acayũ eju―jeweju etaybitbinayũ eju. \p — Patorõn kug̃'ũm cuk adi õn eymuju, sako kug̃'ũm tak, bolsa kug̃'ũm tak, eyiuk kug̃'ũm tak — io'e. — Irerem tu juk adi epekuku? — io'e. \p — Ka'ũma. Xipan cuk adi ocekuku — io'e ip. \p \v 36 — G̃asũ bit — io'e cebe ip — patorõn kug̃ pima juy epetujowat eyekuap tag̃ — io'e. — Sako kug̃ pima juy epetujowat. Payao kug̃'ũm pima juy eyeekabek epeteida ibu am — io'e. \v 37 — Imẽn e'em Deus ekawẽntup―omuwẽg̃aptup: \mi “Ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽ'ukat ẽn,” i napa ma ijodiat e'em Deus emunaẽ be, i. \m Ibodup ekawẽn tag̃ je'e ip owebe g̃asũ — io'e Jesus. \p \v 38 — Kariwa, ak'i ece — io'e ip. — Xepxep oceju payao kug̃ — io'e ip. \p — O'e ma burut — io'e. \p \v 39 Ibocewi o'jẽm ip jekõnkõnap'a bewi umat'abi bewi. \p Jesus o'ju co'a kay―Oliveira dip'a kay―cucu'uk osunuyiap'a kay. Ceweju etaybitbinayũ dak o'ju tomuju. \v 40 O'jekawẽn ceweju ip yajẽm puje. \p — Epeyekawẽn cuy Deus eju eywebe ikẽrẽat kukap puxim — io'e. \p \v 41 Jesus o'jewerũg̃ jeweju etaybitbinayũ xewi. Bosusu o'ju. Jag̃ẽpũg̃ ma o'e. \p G̃ebuje Jesus o'jekawẽn Deus eju. Jẽg̃'aecõg̃cõg̃ o'jekawẽn. \p \v 42 — Bay, ebu'u bima bit ipiat esupi'ajoat g̃u owebe — io'e Deus pe. — Imẽnpit obikuyap tag̃ g̃u juy ece―ebikuyap tag̃ acã — io'e. \p \v 43 Ibocewi Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'kop kabi kadiwi Jesus a'õmucan am. \p \v 44 Big̃ ma ja'õbuyxim o'jekawẽn Deus eju. Jeg̃uycũg̃at pibun ma oe'ũ pin. Topa'adiayey o'e toy buxim, ig̃uycũg̃ cĩcã buye. O'jedopadoyebot ipi ju. \p \v 45 Deus eju jekawẽn epere buje o'ãy. Kirik'ãy. Jeweju etaybitbinayũ kay oajẽm. Jay. Ixexet ma ip o'tobuxik. Ixexet ip jeg̃uycũg̃ap kug̃ ip yobog̃ cĩcã buye. \p \v 46 — Apẽnpuye eyxexet? — io'e. — Epeyewurũg̃ cuy! — io'e cebe ip. — Epeyekawẽn cuy Deus eju eywebe ikẽrẽat kukap puxim — io'e. \p \v 47 Warara'acayũ dak oajẽm Judas eju. Ixe Judas warara'acayũ wap oajẽm jaku Jesus iam imutaybin am ip. Ixe 12 beayũ'in osunuy. \p Oajẽm Jesus kay Judas. Oajẽm Jesus ag̃obu kõn ãm tobede am. \p \v 48 — Judas — io'e Jesus. — Soat wag̃o õn — io'e. — Wag̃obu kõn tu ẽn oũm ãm okay itakomaayũ be? — io'e. \p \v 49 G̃ebuje Jesus eju etaybitbinayũ itaybit o'e Jesus pum ip iam. \p — Kariwa, oceyaoka du ip pajam? — io'e ip Jesus pe. \p \v 50 Pũg̃ ixeyũ'in tak paĩyũ kukukat puywatwat'ukat o'sug̃uybu'uk pajam. Tep. Iba'at kadiat g̃uybu o'sug̃uybu'uk. \p \v 51 — Imẽn g̃u bit epesop! — io'e Jesus jeweju etaybitbinayũ be. \m Cay. O'sug̃uybumucay. O'sug̃uybumuwedap. G̃uybudip o'e. \p \v 52 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn Judas ejuayũ eju―paĩyũ kukukayũ eju, Deus eju kawẽnwẽnap'a wiwi'ukayũ kukukayũ eju dak, Judeuyũ kukukayũ eju dak. \p — Epajẽm odaomũn ãm ibukurukat taomũnap puxim — io'e. — Eyba'ip kukug̃ epajẽm — io'e Jesus. \v 53 — Soat kabia Deus eju kawẽnwẽnap'a be juk adi og̃uy. Epesot g̃u juk adi odaomũn ãm ig̃o'a be bima — io'e. — G̃asũ bit okuk put eywebe eybikuyap tag̃. Eybikuyap tag̃ eyeku but g̃asũ. Kabiokbog̃ tag̃ jekuku'ukayũ kukat ijodiat kukat g̃asũ. Satanás ijodiat kukat g̃asũ. Eyju dak kũyjobit ixe a'õ kay — io'e Jesus. \p \v 54 Judas ejuayũ Jesus o'jat. O'tujowat ip paĩyũ kukukat duk'a kay. Pedro dak o'ju Jesus nomuju. Wũy ma oeku Jesus nomuju. Oajẽm ip. \p \v 55 G̃ebuje daxa o'g̃usop ip paĩyũ kukat tuk'a xe, uk'a ekorara be. Oabikbik ip daxa etako be. Pedro xik'i o'e ixeyũ parakpe. \p \v 56 G̃ebuje ayacat Pedro o'jojojo―yaypan'isuat―paĩyũ kukukat puywatwat'ukat. O'jojojo Pedro daxa ekabia dag̃ puye. O'jeak cekay. \p — Ixe dak Jesus eju oeku — io'e ixe ayacat. \p \v 57 — Ka'ũma — Pedro bit o'e napa ma. — Tũ'ũ, ixe bure g̃u õn — io'e napa ma jebuap puxim. \p \v 58 Wara'acat Pedro o'jojojo ibun'ũm pima ag̃okatkat. \p — Ẽn tak ejeku Jesus eju — io'e cebe. \p — Ka'ũma — Pedro o'e. — Jekukum g̃u õn ceweju. Ojeku g̃u õn pit ceweju — io'e napa ma. \p \v 59 Pũg̃ hora kap puje, wara'acat o'jekawẽn. \p — Icẽmãn ẽn ma Jesus eju ejeku — io'e. — Galiléia eipi bewiat ẽn — io'e Pedro be. \p \v 60 — Tapu — Pedro bit o'e. — Wetaybit g̃u apẽn ẽn e'em iam — io'e napa ma. — Ixe bure g̃u õn pit — io'e napa ma. \p Sapokay o'jede iboam i'e buje. Kariwa Jesus o'jekorepẽn. \p \v 61 G̃ebuje o'jeak Pedro kay. Pedro dak o'jeg̃ebu Jesus a'õ kay―kuy bimaap a'õ kay. \p — Ebapũg̃ em napa ma ece'e “Jesus bure g̃u õn,” i — i juk o'e Jesus Pedro be. \p \v 62 Kacũg̃ kay Pedro o'ju. Jesus bure g̃u õn iap kay o'jeg̃ebu. Imẽnpuye o'tõn cĩcã. \p \v 63 Iwiwi'ukayũ Jesus o'jowayway―o'jat'iayũ. Jesus o'g̃upokupok ip. \v 64 Jesus eta o'sutamuekabek ip pag̃õm. \p — Abu emupok exe? — io'e ip cebe iwaywayway am. \m \v 65 Jesus o'jomuymuy jĩjã ip. Warẽmtag̃ ma ip Jesus o'jukuk. \p \v 66 G̃ebuje Judeuyũ kukukayũ o'je'awero ip, paĩyũ kukukayũ dak, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak. Judeuyũ awẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ ip osodop. Kabia'isum ip o'je'awero. Jesus o'tujowat ip ixeyũ kay. Waram g̃uto Jesus o'jowaywayway ip. \p \v 67 — Ẽn tu Deus emunaẽ? — io'e ip. “Cemunaẽ bima bit cuy ece ocewebe,” io'e ip Jesus pe. \p — Õn eymukũyjo bima, okay eyetabut g̃u kuka epe'e — io'e Jesus pit. \v 68 — Omukũyjom cuy epe'e i õn e'em eywebe bima, kuka omukũyjom g̃u epe'e. \v 69 Imẽnpit soat wag̃o õn. G̃axĩn ma oabik Deus ba'at kadi―soat podi ma ya'õbacaat ba'at kadi. Ixe jo'i wa'õbaca og̃uy — io'e Jesus. — Jewejojo'i ma ocesop oca'õbacaap kug̃ — io'e. \p \v 70 — Deus ipot tu ẽn? — io'e ip Jesus pe. \p — Eyju ma iboam e'em — io'e. \p \v 71 — Apẽg̃ãm kuka warara'acat atakoy Jesus muy am? Kuy o'e! Kuy ixe ekawẽn oceya'ĩjojo — io'e Judeuyũ kukukayũ. Deus muymuy xeku — io'e ip napa ma. \p Oibu'un ip awerom. \c 23 \p \v 1 G̃ebuje Jesus o'tujowat ip Pilatos kay―iecug̃ap kay. Jesus o'jomuymuy ip Pilatos pe. \p \v 2 — Ite ag̃okatkat warẽmtag̃ ma ocemutaybitbin — io'e ip Pilatos pe napa ma. — “Kũyjobin g̃u juy epesop wuyeipi kukat a'õ kay,” i'e'em Jesus ocewebe — io'e ip napa ma. — “Eyedinheiro juy epeg̃ũm g̃u César be―wuyeipi kukat pe,” i'e'em ocewebe — Judeuyũ napa ma o'e Pilatos pe. — “Adeayũ kukukat õn,” i'e'em teku — io'e ip napa ma Judeuyũ. — “Deus emunaẽ õn,” i'e'em teku — io'e ip. \p \v 3 — Judeuyũ kukukat tu ẽn? — Pilatos o'e Jesus pe. \p — Ẽn ma iboam e'em — io'e Jesus. \p \v 4 — Ite ag̃okatkat ikẽrẽat kug̃ g̃u oxe bit — io'e Pilatos soat pe paĩyũ kukukat pe, je'awero'ibiyũ be dak. \p \v 5 — Warẽmtag̃ ma teku ebekitkit mutaybitbin — io'e ip napa ma Pilatos pe. — Koap warẽmtag̃ ma Galiléia eipi watwat mutaybitbin oekuku. Soat tag̃ imutaybitbin oekuku―Judéia eipi dag̃. G̃asũ ijoce oajẽm. Teku ebekitkit mubu'u'un César a'õ kayap puxim — io'e ip napa ma. \p \v 6 — Teku Galiléia eipi bewiat tu? — io'e Pilatos cebe ip. \p — Hm hm — io'e ip. \p \v 7 Imẽnpuye Pilatos Jesus o'g̃uju Herodes kay, Herodes Galiléia eipi kukukat puye, Jesus tak Galiléia eipi bewiat puye dak. Ixe Herodes Jerusalém ka be osunuy ixeyũ kabia be. \p \v 8 Oajẽm ip Herodes kay. Herodes Jesus o'jojojo. Icokcok cĩcã o'e ijojom pima. Kuy bima Herodes ijo pin osunuy Jesus awẽg̃ o'yawẽg̃tobuxik puye. \p — Wuywebe i'e ba'oreat paxi g̃ubapuk wetabutpe? — io'e jewebe ma. \p \v 9 O'jekawẽn Jesus eju. \p — Abu-a'õbi ẽn jekukum? — io'e cebe. — Ojojojo g̃u buk iat mubapug̃ tu ebu'u wetabutpe? — io'e cebe. \p Mũg̃ ma osunuy Jesus pit. \v 10 Paĩyũ kukukayũ dak Jesus o'jomuymuy jĩjã, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak. \p \v 11 Herodes tak Jesus o'jowayway jĩjã. Warẽmtag̃ ma Jesus o'jukuk, cesorarayũ dak. Cesay idipat o'g̃uõm ip Jesus pe iwaywayway am. \p G̃ebujep waram Jesus o'g̃uju Pilatos kay. \v 12 Ixe kabia dak Herodes Pilatos burem o'e. Kuy bima itakoma jĩjã osodop ip jewewekay. \p \v 13 G̃ebuje Pilatos paĩyũ kukukayũ o'tomuwã, Judeuyũ kukukayũ dak, warara'acat tak Judeuyũ. \v 14 O'jekawẽn cebe ip. \p — Ite ag̃okatkat epetojot okay — io'e. — “Ite ag̃okatkat warẽmtag̃ ma ocemutaybitbin,” i juk epe'e owebe — io'e. — Kuy ocekawẽn ceweju eyetabun — io'e. — Oxe bit ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃ g̃u―pũg̃ em tak ka'ũma — io'e. — Te'e ma eyju e'em “Ikẽrẽat kug̃ teku,” i — io'e. \v 15 — Herodes tak o'jekawẽn ceweju — io'e. — Herodes xe dak ikẽrẽat kug̃ g̃u — io'e. — Imẽnpuye waram Jesus o'tujupicat ip ocekay. Cedag̃ g̃u ocewebe bit yaoka am. \v 16 Imẽnpuye imupok puje og̃uwekap jekpiwan ma iju am — io'e Pilatos. \p \v 17-18 — Ap! — io'e adeayũ ya'õberen Pilatos pe — Ite ag̃okatkat eg̃ujẽm g̃u — io'e ip. — Eyaoka ma! — io'e ip. — Barrabás pit eg̃ujẽm daomũnmũnap'a bewi. Ite ag̃okatkat pit eg̃ujẽm g̃u — io'e ip ya'õberen. \p Ig̃o epeta bima Pilatos pũg̃ ma daomũnmũnap'a beat mujẽmjẽm'uk osunuy. Ixe Barrabás daomũnmũnap'a be osunuy. \v 19 Kuy bima ixe Barrabás iecug̃ap ebekitkit eju o'jenopag̃õg̃õm. Jenopag̃õg̃õm pima wara'acat o'yaoka. Imẽnpuye daomũnmũnap'a be osunuy. \p \v 20 G̃ebuje Pilatos ma Jesus muwekap ojuy o'e. \p — Jesus ma og̃uwekap — io'e adeayũ be. \p \v 21 Adeayũ bit Jesus pamupayaat ojuy korosa be ce'ũ ãm. \p — Jesus cuy epeyaokaat! — io'e ip Pilatos pe. — Jesus juy esubamupayaat korosa be ce'ũ ãm — io'e ip ya'õberen. \p \v 22 — Apẽnpuye dak osubamupayaat? — io'e Pilatos. — “Ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃ g̃u,” i õn e'em — io'e. — Cedag̃ g̃u wuywebe yaoka am — io'e. — Og̃upokupokat acã. Imupokupok puje, juy og̃uwekap — io'e. \p \v 23 — Ap! — io'e ip. — Jesus esubamupayaat korosa be — ixeyũ bit o'e. \m Imẽn o'e ip ade em ma. Ya'õberen o'jewãwã ip. Imẽnpuye: \p \v 24 — Iteyũ bikuyap tag̃ oce, big̃ ma cewãwãwãap puxim ip — io'e Pilatos jewebe ma. — Ixeyũ etabun imuwekap pa'ore owebe — io'e jewebe ma. \p — Ha'a — io'e adeayũ be―aweromayũ be. — Eybikuyap tag̃ cuy oce — io'e Pilatos cebe ip. \p \v 25 Imẽnpuye Pilatos Barrabás o'gujẽmat daomũnmũnap'a bewi―iecug̃ap ebekitkit eju o'jenopag̃õg̃õm'iat o'g̃ujẽmat―wara'acat o'yaoka'iat o'g̃ujẽmat―adeayũ o'joojuy imujẽm ãm'iat o'g̃ujẽmat. Jesus pit o'g̃ũm adeayũ be. \p — Eybikuyap tag̃ cuy epe'e cebe — io'e Pilatos. Jesus o'jat ip. \p \v 26 G̃ebuje sorarayũ Simão o'jat. Cirene ka bewiat o'jat ip―kog̃ũnpi bewi ajẽm'ibit. O'jat ip Jesus korosa dujowan co'a kay bima. Korosa o'jomuy ip Simão a'õpi'a jeje. O'tujowacat Jesus nomuju. \v 27 Adeayũ dak o'ju Jesus nomuju. \p Aoyũ dak o'tõn cĩcã Jesus kay. Ig̃uycũg̃ cĩcã ip o'e Jesus kay. \p \v 28 Imẽnpit Jesus o'jekorepẽn cekay ip. \p — Tũ'ũ'ũyũ — io'e cebe ip―Jerusalém ka watwat pe―aoyũ be. — Eyewewekay acã juy epetõtõn―okay bit ka'ũma — io'e. — Ey'iyũ kay dak cuy epetõtõn — io'e. \v 29 — Ipiat epesupi'ajojo. Ipiat'ajojom pima soat je'e “Icokcok e'em i'it kapkap'ũmayũ, i'it'it'ibit'ũmayũ dak, i'it muytin'ũm'ibiyũ dak,” i — io'e Jesus. \v 30 — Adeayũ ce'ũ pin je'e ixe kabia be ipiat'ajojom puye. “Ocejeje juy a'a'at ocemuy'ũ ãm,” i je'e ip co'a be. “Ocemunẽm cuy,” i je'e ip co'a'ũn'a be — io'e. \v 31 — “Imẽn yopkicat'ip kukug̃ pima, apẽn xe'e kuka yopkarawat'ip o'jukuk ip?” i'e'em eyju — io'e Jesus waayũ be. \m Imẽn Jesus o'e cebe ip warẽmtag̃ ip jekug̃ puye. \p \v 32 Xepxepayũ dak o'tujowat ip Jesus eju yaoka am―iecug̃ap a'õ kay'ũmayũ. \p \v 33 Co'a be yajẽm puje Jesus pa o'subamupaya ip korosa jeje. Ce'ũat'a ririt'a i omuy co'a butet. Iecug̃ap a'õ kay kũyjobit'ũmayũ dak o'subamupaya ip wara'at pe korosa be―xepxepayũ. Pũg̃ korosa o'jomuy ip ipikũykũy be Jesus ba'at kadi. Wara'at o'jomuy ip iba'ũg̃at kadi. Jesus tak o'jekawẽn Deus eju. \p \v 34 — Bay — io'e. — G̃ebum g̃u juy apẽn ip warẽmtag̃ okuk iap kay, itaybit g̃u ip ajo pẽnpẽn oceju iam puye — io'e Jesus. \p G̃ebuje dado o'joxikxik ip Jesus pa o'subamupaya'iayũ. Jesus esay mu'ẽ'ẽ ãm jewewebe o'joxikxik ip ipi ju. Dado karatũg̃'a buxim o'yanuy. Ibararuk o'yanuy. \v 35 Adeayũ dak osodop Jesus cocom. Judeuyũ kukukayũ bit warẽmtag̃ o'e ip Jesus pe iwaywayway am. \p — Teku warara'acat o'taxijo — io'e Judeuyũ kukukayũ. — Teku Deus emunaẽ bima, juy jewedaxijo — io'e ip iwaywayway am. — Deus pe wuydaxijo am o'taẽ'ibit pima juy jewedaxijo — io'e ip. \p \v 36 Sorarayũ dak Jesus o'jowaywayway. Uva'abidi ũm ojuy ip o'e cebe tikõn ãm―tideibog̃'ũmati. \p \v 37 — Ẽn Judeuyũ kukukat pima juy ecewedaxijo — io'e sorarayũ. \p \v 38 Taperadup toro'i oeku korosa eju Jesus abi ase―tupararukatup―Judeuyũ kukukat teku iap mubapukatup. \p \v 39 G̃ebuje wara'at korosa ejuat Jesus o'jomuymuy―iecug̃ap a'õ kay kũyjobit'ũmat. \p — Ẽn Deus emunaẽ bima, ocedaxijom cuy ece — io'e ya'õberen Jesus pe. — Ecewedaxijo dak cuy — io'e. \p \v 40 Wara'at ejuat pit jebure o'g̃ukorẽm korosa ejuat. \p — Eparara g̃u du Deus puxim? — io'e jebure be. — Wuyeweweju ma wuyju je'ũm korosa eju. \v 41 Cedag̃ wuywebe je'ũ ãm ikẽrẽat cuk adi ag̃ujurũg̃rũg̃iap teim — io'e. — Ite bit o'g̃ujurũg̃rũg̃ g̃u ikẽrẽat — io'e. \p \v 42 — Jesus — io'e ixe wara'at. — G̃ebum cuy okay eg̃uy ẽn soat kukukan pima — io'e Jesus pe. \p \v 43 — Icẽmãn õn e'em ewebe, g̃asũ ma ẽn oweju ecesũy onuyapka be―idip cĩcãatka be — io'e Jesus ixe wara'at pe. \p \v 44-45 Pag̃o oicuk jekpiwan ma―Deus eju kawẽnwẽnap'a beat epag̃o―xĩntabi nomudip epag̃o. Oicuk ipidase ixe pag̃o bit. \p Kaxi wuyase bima kabiok o'e soat tag̃ i'pi dag̃. Kaxiepiat o'jepirẽm. O'jekabia g̃u. Ibun ma kabiok oeku―ebapũg̃ ehora. \p \v 46 G̃ebuje Jesus o'jekawẽn Deus pe. \p — Bay — io'e. — Ag̃ cuy eg̃uy okay. Je'ũm cuy õn ebikuyap tag̃ — io'e ya'õberen. \p Oe'ũ. \v 47 100 be sorarayũ kukat o'jeak cekay. Apẽn oe'ũ iap o'jojojo. \p — A'õbuyxi soat podi ma — io'e Deus pe. — Icẽmãn ite ag̃okatkat ikẽrẽat kug̃ g̃u osunuy — io'e. \p \v 48 Korosa be ce'ũap com o'je'awero'iayũ dak o'jepit ip jeduk'a be. O'jepit ip jewekũmpi okakam jeg̃uycũg̃ap pibun. \v 49 Jesus bureyũ dak wũywũy ma korosa wi ip osodop, aoyũ dak―Galiléia eipi bewi Jesus eju yajẽm'ibiyũ. Kacũg̃cũg̃'i osodop ip Jesus e'ũap cocom. \p \v 50 G̃ebuje José o'ju Pilatos kay―Arimatéia ka bewiat―Judéia eipi bewiat. Ixe Judeuyũ awẽwẽ'ukat yobog̃at osunuy. Xipat cĩcã osunuy. Cũg̃ cĩcã osunuy. Soat xe ya'õbuyxi osunuy. \v 51 Warara'acayũ juk adi Jesus aoka ojuy osodop ip Judeuyũ awẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ. José bit ka'ũma. Deus soat kukukan iap wiwim osunuy José bit. \v 52 Oajẽm Pilatos kay ixe José. \p G̃ebuje korosa ejuwi Jesus'ũm jebit mukop ojuy o'e. \p — Jesus'ũm jebit cuy oju'ukat — io'e Pilatos pe. \p — Eju'uk cuy — io'e Pilatos. \p \v 53 O'ju i'ug̃. Oajẽm. Jesus'ũm jebit o'ju'uk korosa ejuwi José. Jesus'ũm jebit o'jomũnmũn pag̃õm―idip cĩcãan, irucan. Imũnmũn epere buje, o'tujowat witabikũy kay. Jesus'ũm jebit o'jomõg̃ witabikũy be ikũykot'isuatkũy be. \p \v 54 Sexta-feira osunuy. Katpuje jĩjã o'e. G̃axĩn ma jebodoydoyap kabia Judeuyũ be. \p \v 55 Aoyũ o'ju José eju―Galiléia eipi bewiayũ. Witabikũy o'sukũyjojo ip. Apẽn Jesus'ũm jebit o'jomõg̃'iap o'jojojo ip. \p \v 56 Ibocewi o'jepit ip jeduk'a be. Tõmte'oatõm o'tõmuwekoy ip Jesus'ũm jebit mude'onap ojuy. Kuyaje acã ijebit mude'on ojuy ip osodop, kuy jebodoydoyap kabia buye. Kapikpi kuka o'e kuyaje. \c 24 \p \v 1 Judeuyũ ebodoydoyap kabia bima aoyũ o'jebodoy jawẽwẽap ekawẽn tag̃. Kabia'isum pit waram o'ju ip witabikũy kay. Domingo bima ip o'ju. Tõmte'oatõm tujowan o'ju ip Jesus'ũm mude'on ojuy. Jay. Oajẽm ip. \p \v 2 Yajẽm puje wita'a o'yadobuxik ip yawede―ikũynomudip'a. \v 3 Oõm ip witabikũy be. Jesus'ũm jebit o'tobuxik g̃u ip. \v 4 Yag̃uybabi'ũm cĩcã ip o'e tobuxik'ũm puye. \p — Apẽn xe'e ixe o'e? — io'e ip jewewebe. \p Xepxep ag̃okatkayũ dak o'jebapuk aoyũ wap―kabi bewiayũ. Cesay kug̃ osodop ip isopsupat kug̃. \v 5 Jeparara pibun ma ip o'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ cewap ip. Ag̃okatkayũ dak o'jekawẽn aoyũ be. \p — Tũ'ũ'ũyũ — io'e ip. — Apẽnpuye eyju itaicat kudadam ce'ũat topapkũy be? — io'e ip. \v 6 — Ixe ijoce g̃u. Deus ixe o'g̃utait waram. O'g̃uyu kabi kay — io'e ip. — G̃ebum cuy epesop ixe a'õ kay―Galiléia eipi be bima iap a'õ kay. \v 7 “Soat wag̃o õn,” i mo o'e eywebe. “Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ be oũm ip,” i mo o'e eywebe — io'e ip. — “Obamupaya ip korosa be. Oje'ũ. Imẽnpit xepxep xet kap puje waram ocejetait,” i mo o'e eywebe — io'e aoyũ be ixeyũ ag̃okatkayũ. \p \v 8 G̃ebuje Jesus a'õ kay o'jeg̃ebu ip. O'jẽm ip witabikũy bewi. \v 9 Aripit. O'jepit onze beayũ mukũyjo am apẽn cuk ip o'jojojo iam. Jay. Oajẽm ip. Soat o'g̃uwẽn ip onze beayũ be―Jesus eju oekuku'iayũ be, warara'acayũ be dak. \v 10 Maria Madalena soat o'g̃uwẽn Jesus emumujuyũ be, Joana dak, Tiago xi dak, warara'acayũ dak. Tiago xi butet Maria i osunuy. Soat o'g̃uwen ip Jesus emumujuyũ be. \v 11 Warẽmtag̃ ma tũybe aoyũ kawẽnwẽn iãn o'e ip. Itabut g̃u ip o'e cekawẽn kay. \p \v 12 Pedro bit dao ma o'ju witabikũy kay. Oajẽm. O'jeerot. Itaburuh. O'jetaburut witabikũy kay. Pag̃o acã o'jojojo―idip cĩcãat―irucat. Wara'at pit o'jojojo g̃u. \p — Ka'ũmg̃u Jesus! — io'e. \p Ibocewi o'jepit jeduk'a be. Yag̃uybabi'ũm cĩcã o'e. \p — Apen xe'e o'e ip Jesus'ũm jebit pe? — io'e jewebe ma. — Poma xe'e ijebit o'tujowat ip? — io'e. \p \v 13 Ixe kabia be xepxep Jesus eju oekuku'iayũ o'ju Emaús ka kay. Emaús ka 10 kilometros osunuy Jerusalém ka wi. \v 14 E dag̃ ip kawẽnwẽn oeku. Apẽn Jesus'ũm o'tobuxik g̃u ip witabikũy be iam kawẽnwẽn ip oeku. \v 15 Kawẽnwẽn pima Jesus oajẽm ixeyũ kay―xepxepayũ kay. Ceweju ip o'ju e dag̃. \v 16 Jesus o'jojojo ip. O'jetabiebarẽm ip Jesus teku iam. Tũybe Jesus ce'ũ mabuk opop iãn o'e ip. \p \v 17 — Apẽn eyju kawẽnwẽn e dag̃? — io'e Jesus cebe ip. \m Topag̃uycũg̃cũg̃ o'jecũcũ ip. \v 18 Ixeyũ'in o'jede Jesus pe. Cleopas i ibutet osunuy. \p — Soat Jerusalém ka watwat itaybit apẽn o'jebapuk ibo ka be g̃asũ iam. Ẽn acã etaybit g̃u! — io'e. \p \v 19 — Apẽn xe'e o'jebapuk? — io'e Jesus cebe ip. \p — Apẽn Jesus pe o'e ip iap awẽg̃ eyawẽg̃tobuxik g̃u du―Nazaré ka bewiat pe iap awẽg̃? — io'e. — Ixe Jesus Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat osunuy. Soat xe ya'õbuyxi osunuy. Ocejojojo g̃u iap mubapukpug̃ oekuku Deus a'õbi. Ixe juk cedag̃ ocemutaybitbitbin — io'e. \v 20 — Paĩyũ kukukayũ wuyka kukukayũ dak Jesus o'g̃ũm Judeu'ũmayũ be yaoka am. Jesus pa o'subamupaya ip korosa be — io'e. \v 21 — Oceju bit tũybe ixe Judeuyũ taxijo iãn cuk adi oce'e — io'e. — Inaka ebapũg̃ kabia kuy o'kap ce'ũap kabia. \v 22 Imẽnpit oce'in ip ocag̃uymubabi'ũm aoyũ — io'e. — Witabikũy be o'ju ip kabia'isum. Ikudadam ip oeku — io'e. \v 23 — Jesus'ũm jebit o'tobuxik g̃u ip ikũy be — io'e. — Ocekay o'jepit ip — io'e. — “Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ ocejojojo,” i mo o'e ip ocewebe — io'e Jesus pe. — “Kabi bewiat ocejojojo,” i mo o'e ip ocewebe — io'e. — “Jesus waram o'jetait,” i mo o'e ip ocewebe — io'e Jesus pe. \v 24 — Wara'at ocebureyũ o'ju witabikũy kay — io'e. — Apẽn aoyũ o'e iap tag̃ o'tobuxik ip — io'e. — Jesus pit o'jojojo g̃u ip — io'e Jesus pe. \p \v 25 — Eyetaybin wa'ũm cĩcã Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ'ũm'ũm ekawẽn — io'e Jesus cebe ip. — Eyetabun wa'ũm cĩcã! \v 26 Cedag̃ osunuy Deus xe Cristo imẽn ipiat'ajo am, je'ũ ãm tak―wuydaxijo am Deus emunaẽ. Cedag̃ osunuy waram kabi kay jeu am soat kukukan―Deus co'i ya'õbacaan―Deus co'i idipan — io'e Jesus cebe ip. \p \v 27 Jemuwẽnuwẽg̃aptup ekawẽn o'g̃ukũyjojo ip soatup ekawẽn―Deus ekawẽntup ekawẽn―Moisés emudupmubararaktup ekawẽn, soat Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ emudupmubararaktup ekawẽn tak. Iboaptup ekawẽn o'g̃ukũyjojo ip. \p \v 28 Imẽn oajẽm ip jejuapka kay―Emaús ka kay. \p — Bosusu ma buk oju — Jesus o'e cebe ip. \p \v 29 — Ocexe juy eg̃uy — ixeyũ bit o'e. — Katpuje jĩjã o'e kuy. Kabiog̃ wuyju — io'e xepxepayũ Jesus pe. \m Imẽnpuye Jesus o'ju ceweju ip cexe ip jenũy ã. Oõm ip tuk'a be. \p \v 30 G̃ebuje Jesus pão'a o'yabu jekõn pima ceweju ip. \p — Bay, ẽn xipat — io'e Deus pe. \m O'yadakatkat. O'yaũm cebe ip. \v 31 Jetaan ip o'jeak. Teku Jesus iam itaybit ip o'e. Imẽnpit Jesus o'jepa'ũm. \p \v 32 — Oca'õxabida karabakbakãn oce'e e dag̃ oceweju kawẽnwẽn pima, Deus ekawẽn muwẽnuwẽn pima — io'e ip jewewebe. \p \v 33 G̃ebuje o'jẽm ip mesa bewi. Aripit. O'jepit ip Jerusalém ka kay. Jay. Oajẽm ip. \p G̃ebuje onze beayũ o'tobuxik ip―jebureyũ. Awerom ip o'tobuxik. \p \v 34 — Wuykukukat waram o'jetait — io'e ip xepxepayũ be. — Simão itaicat o'jojojo — io'e ip. \p \v 35 G̃ebuje xepxepayũ apẽn Jesus o'e cebe ip iap o'g̃uwẽn jebureyũ be. \p — Jesus o'jebapuk ocekay e dag̃ — io'e ip. — Pão'a dakat puje, ocetaybit oce'e teku Jesus iam — io'e xepxepayũ cebe ip. \p \v 36 Dao ma Jesus o'jebapuk aweromayũ kay imẽn kawẽnwẽn pima ip. \p — Kaba'ũm cuy epesop — io'e. \m \v 37 O'jekuy ip. Iparara jĩjã ip o'e. Tũybe axik iãn o'e ip. \p \v 38 — Apẽnpuye eykuykuykuy? — io'e Jesus. — Apẽnpuye eyju e'em “Cẽm tu Jesus waram o'jetait?” i? Apẽnpuye eyetabut g̃u okay? — Jesus o'e. \v 39 — Ak epe'e obu kay, wui kay dak. G̃oku tapoa kuybut — io'e. — Obu kukug̃ cuy epe'e — io'e. — Wui kukug̃ tak cuy epe'e. Asubit'ũm! Axik tu õn eyxe? Axik taohe g̃u. Õn pit odaohe — io'e Jesus. \p \v 40 Imẽn e'em pima, o'jewebumubapuk cebe ip. O'jeweimubapuk. \p \v 41 Imẽnpit itabut g̃u ma buk o'e ip Jesus kay jecokcok pibun, yag̃uybabi'ũm'ũm ip puye. \p — Ajo opop eyxe i'o am? — Jesus tak o'e cebe ip. \p \v 42 Axima yoyoy o'g̃ũm ip cebe i'o am. \v 43 O'jat. Etabutpe ip o'jo'o. \p \v 44 G̃ebuje o'jekawẽn ceweju ip. \p — Moisés apẽn warẽmtag̃ itakomaayũ okuk iaptup o'tupmubararak, Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ'ũm'ũm tak — io'e. — Davi dak apẽn warẽmtag̃ ip okuk iaptup o'tupmubararak Salmodup pe―jebibododonaptup pe — io'e. — Ixeyũ'ũm'ũm emudupmubararakatup pe iap tag̃ ma ip okuk ikẽrẽm — io'e. — Eyweju õn pima iboap og̃uwẽn eywebe — io'e Jesus. \p \v 45 Ixeyũ mutaybitbin o'e apẽnape Deus ekawẽn iam. \p \v 46 — Imẽn e'em ig̃odup: \mi Deus emunaẽ juy ipiat supi'ajo, i. Je'ũ juy, i. Xepxep xet kap puje, waram jetait g̃uto, i. \v 47 Ixe a'õbi itabucayũ juy kawẽn idipat g̃uwẽn soat ka watwat pe, i. Koap Jerusalém ka watwat pe juy g̃uwẽn ip, i. G̃uyjom wara'atka watwat pe juy g̃uwẽn ip, i. “Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy epeyepere,” i juy je'e ip, i. “Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap epere buje, Deus ikẽrẽat ju'uk eywebewi,” i juy je'e ip, i. \m Imẽn e'em ig̃odup, — io'e Jesus. \v 48 — Wekawẽn epeya'ĩjojo. We'ũap tak epejojojo ma. Soat ka watwat pe juy iboap epeg̃uwẽn — io'e Jesus cebe ip. \v 49 — “Jeya'õmucan õn,” io'e webay eywebe — io'e. — Webay a'õbi õn jeya'õmucan — io'e Jesus. — Deus pe eya'õmucanap wiwim cuy epesop ikabog̃atka be―Jerusalém ka be — io'e. — G̃axĩn ma juy jeya'õmucan — io'e cebe ip. \p \v 50 Jesus ixeyũ o'tujowat Betânia ka be. \p G̃ebuje o'jekawẽn Deus eju cebeam ip. \p — Bay, xipan cuy teyũku ejukuk — io'e Deus pe. \m \v 51 Bosusu o'ju cexewi ip Deus eju kawẽnwẽn pima. \p G̃ebuje Deus o'tujowat jewekay, kabi kay. \p \v 52 — Bay, ẽn xipat cĩcã — io'e ip Deus pe tujowacap cocoayũ. — Ka'ũma ma ejo'iat ya'õbacaat — io'e ip cebe. \p G̃ebuje o'jepit ip Jerusalém ka kay. Icokcok cĩcã ip osodop. \v 53 Deus eju kawẽnwẽnap'a be osodop ip soat em―yabog̃at'a be. — Bay, ka'ũma ma ejo'iat ya'õbuyxiat — i'e'em ip osodop.