\id JAS - Mundurukú NT -Brazil 2010 (DBL -2013) \h Tiago \toc1 Tiago emudupmubararaktup \toc2 Carta de Tiago \toc3 Tia \mt1 TIAGO EMUDUPMUBARARAKTUP CARTADUP \c 1 \p \v 1 Bekitkit, cartadup mubarararag̃ õn kato i'e am eywebe―Deus ebekitkiyũ be―soat ka dag̃acat pe. Õn Tiago. Deus peam kapikpig̃ õn. Wuykukukat peam tak õn kapikpig̃―Jesus Cristo beam. \p \v 2 Okitpitpiyũ, eycokcog̃ cuy epesop ipiatpi'ajojom ma'g̃u eyju. \v 3 Deus eybuyxijojom big̃ ma eyetabut am cekay. G̃ebum cuy epesop iboap kay. Ixe kay eyetabut cĩcã bima, eyetaxim epesop ipiatpi'ajo am. \v 4 Ibun ipiatpi'ajom pima dak cuy eyetaxim epesop. Eyetaxi bima cũg̃ ma epesop Deus xe. Ikẽrẽat kug̃ g̃u dak epesop cexe. Soat kukat puxim epesop cexe. \v 5 Cũg̃ ma eyeku am cexe iam eyetaybit'ũm pima, eymutaybinap cuy epejoojuy Deus xewi. Ixe jeymutaybin. Ixe ibu'u g̃u wuymutaybit am. Tacup g̃u ixe. Soat em wuyemumuojuy ũmũm wuywebe. \v 6 “Omutaybin cuy ece” i'e buje, eyetabun cuy epesop Deus kay. \p — Wemumuojuy je'g̃ũm xe'e owebe? — i'ũmg̃u juy epe'e cebe. \m “Wemumuojuy je'g̃ũm xe'e owebe?” i'e'e'ukat tipodoyat puxim―soat tag̃ kabido timupodoypodoyiap puxim, itabutbũt puye. \v 7-8 Wara'at tag̃tag̃tag̃ ma tipodoyat e'em. Imẽnpuxim wara'at tag̃tag̃tag̃ ma ip jewag̃uyg̃uy itabutbũcayũ. Warara'acat ixeyũ ag̃uymubabi'ũm'ũm. Soat em jewag̃uymuwarururun ip― “Wuykukukat wemumuojuy je'g̃ũm xe'e owebe?” i'e'e'ukayũ―itabutbũcayũ. Itabut cĩcã g̃u ip―itabut'ũm'ũm ma. Imẽnpuye jemumuojuy je'jat g̃u ip Deus xewi. \p \v 9-11 Itabucat ibubut kug̃'ũm pima, icokcok cuy jeenuy ade ibubut kukat co'i Deus xe buye. G̃uyjom Deus wara'at je'g̃ũm cebe ibubun. Ibubut adeat pit dao ma i'ũm kadai'ip e'ũap co'i. Kaxi cẽmcẽm. Kaxiepi bima jeditedudum kaxie pibun. Dit at'an. Titip g̃u e'em. Imẽnpuxim ibubut adeat je'ũ wara'at pu ojuy kapikpig̃ cĩcã bima. Imẽneju itabucat ibubut ade bima, icokcok cuy jeenuy ka'ũma kukat co'i Deus xe buye. \p \v 12 Ipiatpi'ajo am wuyetaxi bima wuycokcog̃ acesop―Jesus kay wuyetabucap epere'ũm pima dak. Wuybuyxijo epere buje: \p — Soat em eyetait epesop oxe ma — i je'e Deus wuywebe. \m Imẽn Deus e'em soat pe―ikukpin jekukayũ be―jekay itabucayũ be. Imẽneju wuycokcok wuyju e'em, ipiatpi'ajojom ma'g̃u wuyju. \v 13 Deus ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽan g̃u wuywebe. Imẽnpuye: \p — Deus ikẽrẽat mug̃ẽan owebe — i'ũmg̃u juy epe'e. \m Warara'acayũ ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽan wuywebe. Deus pit ka'ũma. \v 14 Wuyju ma wuybikuy ikẽrẽat mug̃ẽ ãm. Wuyukpiwatpin ma wuyju ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃, ikẽrẽat mug̃ẽ pin puye. Imẽn wuyju jewemug̃uykukukum ikẽrẽat mug̃ẽ ãm. \v 15 Wuyju ikẽrẽat mug̃ẽ pin wuybikuy ikẽrẽat mug̃ẽ ãm puye. Soat em wuyju ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃xian acesop. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃xian pima bit, “Soat em wũy ma juy epesop owi eye'ũ buje” i'e'em Deus wuywebe. \p \v 16 Okitpitpiyũ, eykukpin cĩcã oxe. Jewemug̃uykukukum g̃u juy epesop. \v 17 Wuyebay kaxiaat o'g̃ubapuk, kaxiepiat tak. Kasopta dak o'tamubapuk. Kaxiepiat jewarururun, kaxiaat tak: Deus pit jewarururun g̃u. Soat em ma ixe xipacat ũmũm wuywebe. Cemumuũm ikẽrẽat kug̃ g̃u. Xipat soat tag̃. Soat wuyju ikug̃iat ixe emumubapukpuk ma. Soat em ma xipan wuykug̃. Xipat'ũmat g̃u iũmũm wuywebe―xipacat acã. \v 18 Jekpiwatpin ma ixe wuynaẽ jebekitkiyũm kawẽn icẽmat kay wuyetabun puje. Ixe juk wuynaẽ warara'acat kukap podi ma wuykukam xipan. \p \v 19 Okitpitpiyũ, dao g̃u juy epeyekawẽn. Dao g̃u dak cuy eyetakomãn. Dao ma bit cuy epekũyjo. G̃ebum cuy epesop iboap kay. \v 20 Wuyetakoma bima cũg̃ g̃u wuyju jekukum―Deus bikuyap tag̃ g̃u dak. Imẽnpuye eyetakomãn g̃u juy epesop. \v 21 Imẽneju ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽap cuy epeyepere. Warẽmtag̃ eyekuap tak cuy epeyepere. Yobog̃an pin g̃u juy epesop. Deus bikuyap tag̃ cuy epeku. Ixe wuymukũyjojom jekawẽn. Imẽnpuye eyetabun cuy epesop cekawẽn kay. Ixe wuydaxijojom jekawẽn kay wuyetabut pima. \p \v 22 Ixe ekawẽn cocomat g̃u juy epesop. Cekawẽn tag̃ cuy epeku. Ya'ĩjojom acã bima bit eyju jewemug̃uykukukum. \v 23 Pũg̃pũg̃pũg̃ Deus ekawẽn cocom ã. Inaka cekawẽn tag̃ g̃u ip jekukum. Ixeyũ waroa kukat puxim. \v 24 Dao ma ip jewejojom waroa be. Jewejo buje waroa muxipanpan ip. Akiju ip cẽmcẽm. Dao ma ip yag̃uyba'ũm'ũm jedopa kay. Imẽnpuxim Deus ekawẽn coco'ukayũ'in. Dao ma ip cekawẽn cocom. Cekawẽn co'isum pit yag̃uyba'ũm'ũm ip cekawẽn kay. Cekawẽn tag̃ g̃u dak jekukum ixeyũ ma. \v 25 Warara'acayũ bit daodaodao g̃u Deus ekawẽn cocom. Jewag̃uyg̃uy ip dopdom cekawẽn kay. Yag̃uyba'ũm'ũm g̃u ip cekawẽn co'isum. Soat kabia cekawẽn cocom ip. Kũyjobit cĩcã ip cekawẽn kay. Ixe ekawẽn cedag̃ ma wuymutaybitbin. Soat tag̃ xipat ixe ekawẽn. Wuya'õmucanucan wuywebe ikẽrẽat mug̃ẽap puxim. Deus ixeyũ g̃ucokcog̃ soat tag̃ ja'õ dag̃ ip jekukum puye. \p \v 26 Kawẽnkẽrẽat epere'ũm pima, te'e ma wuyju e'em “Ocetabut Deus kay” i. Kawẽnkẽrẽat epere'ũm pima, jewemug̃uykukukum wuyju. \v 27 Deus wuyebay. Ixe wuymutaybitbin apẽn itabucat cuy jeku iam. Deus kay wuyetabut pima, cebay'ũmat asubuywan. Itop'ũm e'ũibit tak asubuywan―mudiuat. Itabut'ũmat puxim g̃u juy ajeku. Ikẽrẽat tak cuy ag̃ujurũg̃ g̃u―pũg̃ em tak ka'ũma. Wuyag̃uyisum cuy ajeku. Imẽn jekukum pima, cũg̃ ma wuyju jekukum Deus xe. Imẽn jekukum pima: \p — Icẽmãn eyetabut okay — i'e'em Deus wuywebe. \c 2 \p \v 1 Okitpitpiyũ, iwarum g̃u juy soat epejukuk―totidipat, totiokokat tak. Eyetabut wuykukukat kay―Jesus Cristo kay. Ka'ũma ma ixe jo'iat jedipap kug̃at. Imẽneju pũg̃ pe ma juy soat epejukuk―totidipat, totiokokat tak. \v 2 Ibubut adeat aco'i jajẽm eykay eyju awerom pima. Cekaxima idipat kug̃ ip. Pũmũn kug̃ ip―teibog̃at kug̃. Ibubut'ũmat tak aco'i jajẽm. Cekamixa teibog̃ g̃u―idip g̃u. \v 3 Xipan aco'i epejukuk ibubut adeat. Xipan g̃u bit aco'i ibubut'ũmat epejukuk. \p — Xik'i juy abik ya'õbuyxiat tũyap pe — i aco'i epe'e ibubut adeat pe. \p — Cũg̃'i juy eg̃uy — i aco'i epe'e ibubut'ũmat pe. — Xik'i abik ipi ju ma — i aco'i epe'e cebe. \m \v 4 Imẽn ey'e buje iwarum ma eyju ip ikug̃. Iwarum ip ikug̃ pima, cũg̃ g̃u Deus xe. \p — Teku ikẽrẽat kug̃ Deus xe — i eyju e'em cekamixa jojoap tomuju ma. \m Imẽn xipat g̃u Deus xe. \p \v 5 Okitpitpiyũ, eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay. Ibubut'ũmayũ o'taẽ Deus itabut am Jesus kay. Itabut cĩcã ip ceckay. Imẽnpuye ixeyũ o'taẽ soat em top am ip jexe, ixe soat kukukan pima. \p — Okayayũ acã jeedop oxe õn soat kukukan pima — i juk adi o'e Deus kuyje. \m Imẽn Deus ma ibubut'ũmayũ o'taẽ top am ip jexe. \v 6 Eyju bit imubuyxi'ũm'ũm ip. Ibubut'ũmayũ g̃u eymudadaybotbon―ibubut adeayũ acã. Ixeyũ ma eymukurururug̃ ibimãmãmãayũ ekawẽn coco'ukat topabe ixeyũ ipiat'ajoan eywebe. \p \v 7 — Ka'ũmg̃u Jesus co'iat xipacat — i wuyju e'em. \p — Jesus ebekitkiyũ eyju — i'e'em Deus wuywebe. \m Ibubut adeayũ bit Jesus muymuy. \p \v 8 — Xipan cuy eyxeat epejukuk xipan eyewekukap puxim — i juk o'e wuykukukat. \m Imẽn e'em Deus ekawẽntup. Soat em iboap ekawẽn tag̃ jekukum pima, xipan eyju jekukum. Soat ka kukukayũ kukukat a'õ dag̃ eyju jekukum. \v 9 Cekamixa jojoap tomuju iwarum ijodiacat kug̃ pima bit, ikẽrẽat kug̃ eyju Deus xe. Iwarum ip ikug̃ pima, Deus pe wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ g̃u eyju jekukum. \v 10 Ade opop Deus pe wuyawẽwẽap ekawẽn. Pũg̃ ekawẽn mupubun puje, wuyukpiwat ma kuka ace Deus xe soat ekawẽn mupubutbun'ukat puxim. \v 11 “Warara'acat tayxi kaykay g̃u juy epesop” io'e iat “Warara'acat epeyaoka g̃u juy” i dak o'e. Wara'acat aoka buje yukpiwat ma je'e Deus xe warara'acat tayxi eju cepo'ibit g̃u ma'g̃u. Ixe ikẽrẽat kug̃ Deus xe, pũg̃ ekawẽn mupubut puje. \v 12 Deus ekawẽn tag̃ cuy ajeku. Ixe ekawẽn tag̃ wuyeku buje, Deus wuya'õmucanucan wuywebe ikẽrẽat mug̃ẽap puxim. Soat em wuya'õmucanucan “Eyju ikẽrẽat kug̃ oxe” i'eap puxim wuywebe. Imẽnpuye eyekawẽntim cuy epeku. Xipan cuy epesop. \v 13 Warara'acat kay wuyetabotaidabotbot'ũm pima, Deus tak itabotaidabotbot g̃u je'e wuykay. Cekay ip wuyetabotaidabotbot pima bit, “Eyju ikẽrẽat kug̃ oxe,” i'ũmg̃u Deus je'e wuywebe― “Wetabotaidabotbot eykay,” i acã. \p \v 14 Okitpitpiyũ, “Ocetabut Jesus kay” i'eap tomuju acã g̃u Deus wuydaxijojom. Itabut'ũmat ekukuap co'i wuyju jekukum pima, te'e ma wuyju e'em “Ocetabut Jesus kay” i. \v 15 Toti'ũm pima, ixaxet'ũm pima dak, apẽn xe'e kuka wuykitpitpiyũ ajukuk? Cesaysey'ũm pima, ixaxet'ũm pima dak, apẽn xe'e kuka wuyixĩtyũ ajukuk? \v 16 Say'ũm'ũm pima, doti'ũm'ũm pima dak, te'e ma kuka ace cebe ip: \p — Deus cuy xipan jeykuk — i. — Xipan cuy eyesaysum epeku — i dak. — Xipan cuy epeyekõn — i dak. \m \v 17 Xipan'ũm warara'acat kug̃ pima, te'e ma wuyju e'em “Ocetabut Jesus kay” i―jewexe wuyetabut Deus kay. \p \v 18 Warara'acat aco'i e'em wuywebe: — Ẽn ma etabut — i. — On pit xipan warara'acat kug̃ — i. \m Õn pit e'em eywebe: \p — Warara'acat itaybit g̃u wuyetabut Jesus kay iam, wuyju xipan warara'acat kug̃'ũm pima bit — i. — Itaybit je'e ip wuyetabut cekay iam wuyju xipan warara'acat kug̃ pima — i õn e'em eywebe. \m \v 19 Eyetabut pũg̃ ma Deus kake iap kay. Imẽn xipat cĩcã. Ibiõg̃buk kẽrẽayũ dak itabut pũg̃ ma Deus kake iap kay. Imẽnpuye ip ikarabakbak jeparara pibun. \v 20 Eyag̃uyba'arẽm cĩcã. Te'e ma wuyju e'em: — Ocetabut Jesus kay — i, xipan warara'acat kug̃'ũm pima. Iboap iba'arẽm aco'i eyxe. Imẽnpuye Abraão og̃uwẽn eywebe eymukũyjo am. \v 21 Ixe Abraão jekpot o'jomõg̃ yawajeat'a jeje―wita'a jeje. Isaque o'jomõg̃. Daxa jeje o'jomõg̃ Deus etabutpe yaoka am. \p — Abraão cũg̃ ma oxe — i juk adi o'e Deus Abraão ekũyjobicap co buje. \m \v 22 Apẽn cuk adi itabut osunuy iap tag̃ oeku. Big̃ ma Deus kay itabucap yobog̃ o'e jetabucap tag̃ oeku buye. \v 23 Deus ekawẽntup e'em: Abraão itabut osunuy Deus kay, i. Imẽnpuye: \p — Cũg̃ ma ẽn oxe — io'e Deus cebe, i. \m Jekpot aoka ojuy bima itabut osunuy Deus ekawẽn kay. Imẽnpuye: \p — Abraão obure — i juk adi o'e Deus. \p \v 24 — Ẽn cũg̃ ma oxe — i'e'em Deus wuywebe wuyetabut puje acã g̃u. \m Wuyetabucap tag̃ wuyeku buje bit: — Cũg̃ ma ẽn oxe — i'e'em wuywebe. \p \v 25 Imẽnpuxim Raabe jetabucap tag̃ oeku kuyje yapoan ma'g̃u. Ixe Raabe Josué emumujuyũ o'g̃unẽm jeduk'a be. G̃uyjom ip o'g̃uju wara'at e dag̃ yaokaap puxim. Imẽnpuye: \p — Cũg̃ ma ẽn oxe — io'e Deus Raabe be. \p \v 26 Wuybiõg̃bukbek'ũm pima, te'e ma kuka wuyjebit kug̃ ace. Ace'ũ kuka. Imẽnpuxim wuyetabucap tag̃ jekukum'ũm pima, te'e ma kuka ace: — Ocetabut Jesus kay — i. \c 3 \p \v 1 Okitpitpiyũ, warẽmtag̃ ma wuyju jekukum pima, xipat g̃u Deus xe. Itabucayũ mutaybitbin'ukat warẽmtag̃ ma jekukum pima bit, ibodi ma xipat g̃u cexe. Imẽneju ade g̃u juy ey'in itabucayũ mutaybitbin'ukan je'e. \v 2 Soat wuyju imudopatpan soat kabia. Soat em wuyekawẽntip pima bit kuka ikẽrẽat kug̃ g̃u ajop Deus xe. Ka'ũma em wuyekawẽnkẽrẽ bima wuya'õbaca kuka ajop ikẽrẽat mujurũg̃ap puxim. \v 3 Cavaro big̃e asubig̃emuõm wuyõhõ bi be ixeyũ be kũyjobit am wuya'õ kay. Wuyju pinap tag̃ cucum ip, ibig̃e yopĩt ma'g̃u. \v 4 Imẽnpuxim kobexixi yobog̃ cĩcãat. Imu'abicũg̃cũg̃ap'ip pit yop'ĩt ma. Kabidoxixi kobexixi mujujum. Imẽnpit iboap'im acã kobexixi mu'abicũg̃cũg̃ wuyju pinap tag̃, yop'ĩt ma'g̃u. \v 5 Imẽnpuxim wuykõ dak ikõ'ĩt ma. Inaka wuykõm ma soat em xipan jewemuwẽnuwẽn wuyju. \p Daxae ie'ĩt ma. Inaka yopmupik put yop'ade. Wũy jĩjã imupikupig̃ yopĩt ma'g̃u o'jesop. \v 6 Wuykõ ikõ'ĩt ma. Inaka wuykõm ma wuyju ikẽrẽat mubapukpug̃ soat em. Wuyekawẽnkẽrẽ bima, wuyag̃uymukẽrẽrẽrẽn apẽn daxae yopmukẽrẽrẽnap puxim. Bekin pin ma wuyekawẽnkẽrẽ. Aypan pima bin ma dak wuyekawẽnkẽrẽ. Daxa bog̃ tag̃wiat e buxim wuykõ. \v 7 Wuykõ muwag̃õn pa'ore wuywebe wuyekawẽnkẽrẽap puxim. Awaydip tag̃at'it'it imuwag̃õn put wuywebe. Wasũ dak imuwag̃õn put wuywebe, ka'oririt tag̃ wururug̃'ukat tak. Axima dak ibu but wuywebe wuyõhõm. \v 8 Wuykõ bit imuwag̃õn pa'ore wuywebe. Wuykõ xipat g̃u. Wuyekawẽnkẽrẽap cepere ba'ore wuywebe. Wuybu'u bima dak acede ma. Wuyekawẽnkẽrẽap xipat g̃u puybu nũydi buxim. \v 9 Wuykõm: — Ẽn xipat cĩcã — i wuyju e'em wuykukukat pe―wuyebay be―kabi beat pe. Wuykõm: — Wũy ma juy eg̃uy Deus wi ipiat'ajojom — i wuyju e'em warara'acat pe―jebuxim Deus emumug̃ẽ be. \v 10-12 Xepxepti g̃u diajẽmjẽm idi'a bewi―pũg̃ti acã. Tikõjõjẽkati diajẽmjẽm pima, tikuati g̃u kuka o'tiajẽm. Wuykõ bit idi'a buxim g̃u. Okitpitpiyũ, murusu'ip tag̃wi asão'a bubum g̃u wuyju. G̃udup'ip tag̃wi keg̃ebiit'a bubum g̃u dak. Tikuati atibu g̃u tiyuati bewi. “Ẽn xipat cĩcã” i'e'eap cẽmcẽm wuybi bewi. “Wũy ma juy eg̃uy Deus wi ipiat'ajojom” i'e'eap tak cẽmcẽm wuybi bewi. Okitpitpiyũ, imẽn xipat g̃u jĩjã. \p \v 13 Okitpitpiyũ, xipacat cuy ag̃ujurũg̃. Cũg̃ ma juy ajeku warara'acat etabutpe. Yobog̃an pin g̃u juy ajeku. Wuyju cedag̃ jekukum pima, warara'acat je'e “Teyũku itaybit cĩcã” i. \v 14 Wuya'õtarek pima, te'e ma kuka ace “Ocetaybit cĩcã” i, yobog̃an pin pima dak, jewekay acã g̃ebum pima dak, wuyetabutkarey warara'acat kay bima dak. \p — Dapxi ẽn — i'ũmg̃u juy ace icẽmãn e'e'ukat pe. \m \v 15 Wuyetabutkarey warara'acat kay bima, jewekay acã g̃ebum pima dak, Deus pe wuymutaybitbinap tag̃ g̃u wuyju jekukum―Deus kay'ũmat pe wuymutaybitbinap tag̃ acã. Imẽn jekukum pima awaydip tag̃ omuyku iat puxim wuyju―ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat pe wuymutaybitbinap tag̃ acã. \v 16 Wuyetabutkarey bima, jewekay acã g̃ebum pima dak, soat pabin ma dak kuka ikẽrẽat ag̃ujurũg̃rũg̃, jewewa'õxikxig̃ tak kuka ajop. \v 17 Deus pe wuymutaybitbinap tag̃ jekukum pima bit, ikẽrẽat aceg̃ujurũg̃ g̃u. Wuyag̃uyisum cuy ajeku. Kaba'ũm acesop wuyeweweju; wuya'õpurug̃ g̃u dak warara'acat ajukuk; wuymucokcokap kay acã g̃u g̃ebum acesop―warara'acat mucokcokap kay dak; warara'acat kay wuyetabotaidabotbon tak ajop; xipacat tak aceg̃ujurũg̃; jewexe xipacat kug̃ g̃u ajop warara'acat mug̃uykuku ojuy. \v 18 Itakomaat mudinudin'ukat kadai daidada'ukat puxim. Taidada'ukat kadai daidadam jeku be g̃uyjom kake i'e am jexan. Imẽnpuxim itakomaat mudinudin'ukat itakomaayũ mudinudin ixeyũ be i'e am cũg̃ayũm Deus xe. \c 4 \p \v 1 Apẽnpuye eyju jewewa'õxikxig̃? Soat eyju ikẽrẽat kay. Soat em ikẽrẽat kay g̃ebum eyju. Imẽnpuye eyju jewewa'õxikxig̃, jewewa'õdawutwun tak. \v 2 Eybubut ade pin. Ikug̃ g̃u bit. Imẽnpuye eyju warara'acat aoka pin ibubut pu ojuy. Eyetabikuku jĩjã warara'acat pubut kay. Imẽnpit epejat g̃u. Imẽnpuye eyju jewewa'õxikxig̃, jewewa'õdawutwun tak. Eyemukaypinput kug̃ g̃u eyju, Deus xewi iojuyjuy'ũm puye. \v 3 Deus xewi iojuy buje dak, epejat g̃u ikẽrẽat mug̃ẽ ãm epejoojuy buye. Eyju iojuyjuy Deus ekukuap tag̃ g̃u jeku am―eyekupinap tag̃ acã. Eyetabikukuap tomuju ma eyju iojuyjuy Deus xewi. \v 4 Deus cuk epeyepere apẽn ayacat jektop o'jepere wara'acat eju jepo am iat puxim. Deus kay'ũmat purem pima, Deus kay wuyetakomãm tak ajop. Eyetaybit g̃u aco'i iboam. Deus kay'ũmat purem pin pima, Deus kay g̃u dak epesop. \v 5 Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi Deus jebiõg̃buk o'g̃uõm wuywebe, i. Wuykukpin cĩcã cexe, i. Ibikuy jĩjã wuywebe kũyjobit am jebiõg̃buk a'õ kay, i. Wuyju kũyjobit'ũm pima, Deus itabutkarey wuykay, i. \m Te'e ma aco'i eyxe bit iboap ekawẽn ibararak. \v 6 Warara'acat podi ma Deus pit wuybuywatwan. Imẽnpuye Deus ekawẽntup e'em: \mi “Soat podi ma wa'õbuyxi” i'e'e'ukat kay g̃u Deus, i. “Obuywan cuy ece wa'õbaca'ũm puye” i'e'e'ukat puywatwan pit, i. \m \v 7 Imẽneju kũyjobin cuy epesop Deus a'õ kay. \p — A'õ kay bit oceju kũyjobit g̃u — i juy epe'e Satanás pe―ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat pe. \m Imẽn i'e buje, jenapõn eyxewi. \v 8 Deus kay juy epesop. Eyju ixe kay bima, ixe dak eykay je'e. Epeyewemuisun cuy Deus etabutpe. Ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽap cuy epeyepere cũg̃ ma eyeku am. Eyekawẽnkẽrẽap tak cuy epeyepere soat em ma eyetabut am Deus kay. \v 9 Eyju ikẽrẽat kug̃―ade. Imẽnpuye eyg̃uycũg̃cũg̃ cuy epesop. Epetõtõn cuy. Eybidewayap cuy epeyepere wa am. Eycokcokap tak cuy epeyepere eyg̃uycũg̃ ey'e am. \v 10 “Bay, obuywan cuy ece, wa'õbaca'ũm puye” i ey'e buje, Deus jeybuywan. Jeymuisun tak. \p \v 11 Okitpitpiyũ, epeyewemuymuy g̃u juy. Eykitpit muymuy bima, wuyawẽwẽap ekawẽn mupubutbun tak eyju. “Okitpit ikẽrẽat kug̃ Deus xe” i'e buje, “Wuyawẽwẽap ekawẽn kawẽn ikẽrẽ” i dak eyju e'em. “Wuyawẽwẽap ekawẽn kawẽn ikẽrẽ” i'e buje, iboap ekawẽn tag̃ g̃u eyju jekukum―iboap ekawẽn mupubutbun acã. \v 12 Deus ekawẽn acã cũg̃ ma wuyawẽwẽm. Ixe be acã wuydaxijo but. Ixe be acã wuymu'ũm put. Imẽneju: \p — Teku ikẽrẽat kug̃ Deus xe — i'ũmg̃u juy ace. \m Deus acã itaybit abuyũ ikẽrẽat kug̃ iam―wuyju bit ka'ũma. \p \v 13 Okitpitpiyũ, eya'õpicũg̃cũg̃ puk wekawẽn kay. Te'e ma eyju kawẽnwẽn eyeweweju. \p — G̃asũ, kuyaje aco'i aceju wara'atka kay — i aco'i eyju e'em eyewewebe. — Ihibun iboka be acesop tarekrek teidadam — i aco'i eyju e'em. — Ade jĩjã acejat wuyedinheirom — i aco'i eyju e'em. \m Imẽn te'e ma eyju kawẽnwẽn eyeweweju. \v 14 Wuyetaybit g̃u xipat tu je'bapuk wuywebe kuyaje iam, xipat g̃u xe'e je'bapuk wuywebe iam. Wuyetaybit g̃u pug̃ũn ace'ũ iam. Kabidig̃ puxim wuyju. Tig̃'ajẽm'isum dao ma dig̃'ũm'ũm. Dao ma dig̃watwan. Kabidig̃wacap puxim wuyju dak. Dao ma ace'ũ. \v 15 Imẽneju: \p — Deus ibikuy bima acã iboam ace'e kuyaje — i juy epe'e eyewewebe. — Deus ibikuy bima acã, kuyaje buk wuyekapikap kug̃ acesop — i juy epe'e eyewewebe. \v 16 — Kuyaje juy iboka be acesop wuyekapikap kug̃ — i te'e ma eyju bit e'em. \m Yobog̃an pin eyju. Te'en ma eyju xipan jewemuwẽnuwẽn. Xipat g̃u iboap. \v 17 Xipacat mujurũg̃ ãm wuyetaybit pima, ikẽrẽat kug̃ acesop imujurũg̃'ũm pima. \c 5 \p \v 1 Ibubut adeayũ, eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay. G̃asũ eybubut ade. G̃uyjom pit ka'ũma kug̃ epesop. Ipiatpi'ajojom ã epesop. Imẽnpuye epeyewãwã juy. Wawa juy epesop. \v 2 Eybubut oiorog̃―teibog̃at. Ixiwa'abĩĩt eydoti o'jo'o'o―idip cĩcãat. \v 3 Yoptite opop kuy soat tag̃ eyedinheiro dag̃―isurũg̃at tag̃. Eyeouro dag̃ tak yoptite opop. Te'e ma eyju ikug̃. Yoptiteat cocom pima warara'acat je'e: \p — Tacup ma poro teku osunuy — i. — Teku jebubut o'g̃uwaje jemucokcok am acã — i je'e ip. — Ajo xe'e o'g̃ũm tadaybotbocayũ be? Ka'ũma ma — i je'e ip. \m Daxa be wuymupikupikap puxim ipiat epesupi'ajojo. Eybubut muwajeje'uk epesop. G̃asũ bit Deus je'e eywebe: \p — Ikẽrẽat kug̃ eyju oxe — i. \m \v 4 Teidada'uk g̃u epesop eykat pe kapikpik'ukayũ be cekapikaptei ip. Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop. Deus pe jemãmãmãm ip eywebe kapikpik'ukayũ jekapikaptei kug̃'ũm puye. Imẽnpuye eymuymuy ip Deus pe. Deus ixeyũ emãmãap cocom. \p — Ocekariwa ocemudadaybotbon cĩcã — i'e'em ip Deus pe. — Ipiat cuy esupi'ajoat ocekariwa be teidadam'ũm puye — i'e'em ip cebe―Deus pe. \m Ixe Deus soat podi ma ya'õbacaat. \v 5 Ijodi bima eybubut ade juk adi epesop. Eycokcog̃ cuk adi epesop soat kug̃ puye eybubut kug̃. Eybeg̃beg̃ cuk adi epesop ikuat o'o am. G̃asũ bit Deus jeymuju ipiat'ajojoap kay. \p \v 6 — Ikẽrẽat kug̃ eyju Deus xe — i napa ma juk adi epe'e'e ikẽrẽat kug̃'ũmat pe. \m Ikẽrẽat kug̃'ũmayũ aokaka'uk epesop. Ceweikek g̃u ip osodop. \p — Deus pit ipiat supi'ajojoat eywebe — i õn e'em jebubut kay itabucayũ be. \p \v 7 Imẽneju eyukpiceg̃ẽm g̃u juy epesop wuykukukat Jesus ajẽmap wiwi am, okitpitpiyũ. Ixe ajẽmap wiwim cuy epesop apẽn kat iwat jekat peat'a wiwim iat puxim. Kat iwat muba'at ajẽmap wiwim. Muba'at ajẽmjẽm taida buje. Jekat'a op puje waram ajẽmjẽm. Yukpiceg̃ẽ g̃u kat iwat muba'at ajẽmap wiwi am. \v 8 Ixe buxim eyju dak eyukpiceg̃ẽm g̃u juy epesop wuykukukat Jesus ajẽmap wiwi am. Epejowiwi juy. G̃axĩn ma jajẽm. Imẽneju eycokcog̃ cuy epesop ixe wiwi am. \p \v 9 Okitpitpiyũ, jemãmãmãm g̃u juy epesop eyeweweju Deus pe “Ikẽrẽat kug̃ eyju oxe” i'eap puxim eywebe. G̃axĩn ma ixe jajẽm. Ixe acã itaybit abuyũ ikẽrẽat kug̃ iam. Wuyju bit ka'ũma. \v 10 Okitpitpiyũ, g̃ebum cuy epesop Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ'ũm'ũm kay―kuyjeayũ'ũm'ũm kay. Wuykukukat a'õbi imuwẽnuwẽn ip oekuku. Itaxi osodop ip ipiatpi'ajo am. Deus kay jetabucap o'jepere g̃u ip ipiatpi'ajojom ma'g̃u ip. Ixeyũ'ũm'ũm ekukuap puxim cuy epekukuku. \p \v 11 — Icokcok cĩcã ip osodop ipiat kay itaxiayũ'ũm'ũm — i wuyju e'em. \m G̃ebum cuy epesop iboap kay. Jó itaxi osunuy ipiatpi'ajojo am. Deus kay jetabucap o'jepere g̃u ipiatpi'ajojom ma'g̃u. Eyetaybit wuykukukat cuk adi ixe o'jukukuk xipan. Soat ibubut oi'ũm. Inaka Deus wara'at o'g̃ũm cebe oi'ũmiat tieg̃. Wuykukukat itabotaidabotbot cĩcã wuykay. Ixe xipan wuykug̃ wuykukpin cĩcã cexe buye. \p \v 12 Okitpitpiyũ, eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay. “Wa'õ dag̃ oce” i'e'em pima, “Deus etabutpe icẽmãn õn e'em” i'ũmg̃u juy epe'e. \p — Kabi beat etabutpe icẽmãn õn e'em — i'ũmg̃u dak cuy epe'e. — Ipi o'g̃ug̃ẽiat etabutpe icẽmãn õn e'em — i'ũmg̃u dak cuy epe'e. \p — Oce g̃u juy — i juy epe'e'e em'ũm pima. — Oce juy — i bit cuy epe'e'e em pima. \m Icẽmãn acã juy epeyekawẽn eyeweweju. Eya'õ dag̃ cuy epe'e'e soat em. Imẽn e'em pima, Deus ipiat supi'ajoat g̃u eywebe. \p \v 13 Wuyju ipiatpi'ajojom pima, Deus eju juy acekawẽn. Wuycokcok pima dak cuy acebibododon cebe “Soat podi ma ẽn xipan ocekug̃” i'e am cebe. \v 14 Wuyewãtaxipipi bima itabucayũ kukukayũ juy atakoy yajẽm ãm wuydukã be. Iwãtaxipiat mu'adaap joojuy ip Deus xewi. Ixepti juy timõg̃ ip iwãtaxipiat a be Deus pe imu'ada am. \p — Wuykukukat Jesus a'õbi oceju timõg̃mõg̃ a be — i juy je'e ip cebe―iwãtaxipiat pe. \m \v 15 Imẽn iojuy buje, Deus iwãtaxipiat g̃u'ada wuykukukat Jesus kay itabut ip puye. Wuykukukat Jesus iwãtaxipiat g̃u'ada. Apẽn cuk adi ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃rũg̃ iap ju'uk cebewi―soat ju'uk. \v 16 Imẽneju apẽn cuk adi ikẽrẽat ag̃ujurũg̃rũg̃ iap cuy ag̃uwẽn wuyewewebe. Wuyewebeam cuy acekawẽn Deus eju ixe be wuymu'adam. Deus ja'õbacaap g̃ubapuk wuywebe wuyju iboap ojuyjuy cexewi bima, ixe bikuyap tag̃ wuyju jekukum pima dak. \v 17 Wuybuxim Elias tak ijodian osunuy―Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat kuyjeat. Ixe o'jekawẽn Deus eju. \p — Muba'at cuy eg̃udot g̃u ocekay — io'e Deus pe. \m Muba'at oajẽm g̃u Deus ixe ekawẽn o'ya'ĩjojo buye. Ibun cĩcã muba'at'ũmap. Muba'at ajẽmjẽm g̃u oeku ebapũg̃ koato. 6 kaxi dak ka'ũ g̃u. \v 18 O'jekawẽn ma'g̃uto Deus eju Elias. \p — Muba'at cuy waram eg̃udot ocekay — io'e cebe. \m Waram g̃uto kabi beat muba'at o'g̃udot. Kadai waram o'yaypan. Elias puxim wuyju dak cuy wuyemuojuyjuy ajowiwi Deus xewi. \p \v 19 Okitpitpiyũ, pũg̃'in ey'in kawẽn icẽmat kayap epere buje juy ixe epeyawẽ waram g̃uto kũyjobit am kawẽn icẽmat kay. \v 20 Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukat cuy epeg̃uypit cedag̃ g̃uiat e dag̃wi. Imuypit puje, Deus idaxijo. Ig̃uju g̃u ipiat'ajojoap kay. Ikẽrẽat ju'uk cebewi. Ade jĩjã ju'uk cebewi. G̃ebum cuy epesop iboap kay. \p Ibũrũ ma.