\id HEB - Mundurukú NT -Brazil 2010 (DBL -2013) \h Hebreus \toc1 Judeuyũ beaptup \toc2 Carta aos Hebreus \toc3 Heb \mt1 JUDEUYŨ BEAPTUP CARTADUP \c 1 \p \v 1 Kuy bima juk adi Deus jekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ o'g̃udodot ipi kay jekawẽn muwẽn ãm wuydobuyũ'ũm'ũm pe―Judeuyũ be―kuyje itabucayũ be. Soat pucet g̃u o'g̃uwẽn jekawẽn―i'in ã. Ade em ma juk adi o'g̃uwẽnuwẽn cebe ip. Wara'at tag̃tag̃tag̃ ma o'g̃uwẽnuwẽn cebe ip. \v 2 G̃asũ bit jekpot ma o'g̃udot wuykay jekawẽn muwẽn ãm wuywebe. Jekpot eju Deus soat o'g̃ug̃ẽ―ipi, kabi dak. Jekpot eju dak koato o'g̃uweg̃ũn, ihi dak. Ixe juk jekpot o'taẽ soat kukukan―ipi juayũ kukukan, kabi beayũ kukukan tak. \v 3 Deus idipap co'i ipot tak idip. Deus a'õbuyxi jo'i ma ixe dak ya'õbuyxi. Deus co'i ma ipot tak. Ixe a'õbi soat opop jemuymuyap pe―kabi dag̃at, ipi dag̃at tak, ixe ya'õbaca buye. Ikẽrẽat o'ju'uk soat pewi ipi juayũ bewi. Soat tag̃ ip o'g̃uisun. Imuisun ip puje, oabik Deus xe kabi be. Oabik Deus ag̃uywag̃õm soat kukukan. Ixe Deus soat podi ma ja'õbacaap kug̃. \p \v 4 Deus jekpot o'jomuy jekawẽn tojotjot'ukayũ bodiam ya'õbacaam. O'jomuy ya'õbuyxiam kabi bewi ajẽmjẽmayũ bodi ma. Jesus Deus ipot. Imẽnpuye: \p — Jesus putet soat putet podi ma ibutetpuyxi — i'e'em Deus soat pe wuywebe. \q1 \v 5 — Ẽn okpot. Õn ma ebay oce g̃asũ — i juk o'e Deus jekawẽn tojotjot'ukayũ be g̃u―jekpot pe acã. \p Waram pima: \mi — Õn ma ebay oce, okpot ece'e — i juk o'e Deus jekawẽn tojotjot'ukayũ be g̃u―jekpot pe acã. \p \v 6 Deus jekpot mudon pima ipi kay, koapat osunuyiat mudon pima: \mi — Soat wekawẽn tojotjot'ukayũ juy je'e okpot pe “Ẽn xipat cĩcã ocewebe,” i — io'e Deus soat pe. \p \v 7 Jekawẽn tojotjot'ukayũ muwẽnuwẽn pima: \mi — Wekawẽn tojotjot'ukayũ mujujum õn kabido jo'i. Wa'õbuywatwat'ukayũ mujujum õn daxae jo'i — i'e'em Deus. \p \v 8 Imẽnpit: \mi — Deus, ẽn ma soat tag̃acat kukukan ecesũy — i'e'em Deus jekpot pe. — Ẽn soat kukukat iap i'ũm g̃u. Cũg̃ ma ixeyũ kukukan ecesũy — i'e'em cebe―jekpot pe. \v 9 Ajo cũg̃ ma iap kay jĩjã ẽn, i. Ajo ikẽrẽat iap kay bit etakoma, i. Imẽneju kuy juk õn enaẽ soat tag̃acayũ kukukan, i. Deus õn, i. Ebay õn, i. Kuy juk õn emuy ebureyũ bodi ma a'õbuyxian, i. \mi Imẽnpuye ecokcok cĩcã, i. \m Imẽn Deus jekpot muwẽnuwẽn o'e. \q1 \v 10 Imẽntak jekpot o'g̃uwẽn: Kariwa, ka'ũmg̃u bima ẽn cuk adi ipi eg̃ug̃ẽ, i. Ebum ma juk adi kabi eg̃ug̃ẽ, i. \v 11 Ipi i'ũm, kabi dak i'ũm ma, i. Ẽn pit ece'ũm g̃u, i. Soat em ma ẽn pit etabẽg̃ ecesũy, io'e Deus jekpot pe, i. Ipi iokok je'e, kabi dak. Wuydoti iokokat puxim je'e ip, i. \v 12 Wuydoti mu'adabocap puxim ipi eceg̃u'adabot, kabi dak, i. Wuyju wuydoti iokokat xikxig̃ iisuat pu am, i. Imẽnpuxim wara'at eipi eceg̃ug̃ẽ ijop eipi dieg̃, i. Kabi dak wara'at ma eceg̃ug̃ẽ ijop tieg̃ kabi dieg̃, i. Jajoren g̃u ẽn pit. Ibit ma ecesũy soat em ma, i. \m Imẽn Deus o'e jekpot muwẽnuwẽn. \q1 \v 13 Ekay itakomaayũ a'õbacaap og̃u'ũm, i. Kũyjobin jeedop ip a'õ kay, i. Ẽn ixeyũ kukukan e'emap wiwim pima oxe mabuk ecesũy, i. Xik'i juy eg̃uy oxe, i. \m Imẽn Deus o'e jekawẽn tojotjot'ukayũ be g̃u―jekpot pe acã. Pũg̃ em tak o'e g̃u ma jekawẽn tojotjot'ukayũ be. \v 14 Cekawẽn tojotjot'ukayũ ibiõg̃buk acã―kabi bewi ajẽmjẽmayũ. Soat ip kapikpig̃ Deus peam. Deus ixeyũ mujujum g̃uyjom taxijo'iayũ buywacam. \c 2 \p \v 1 Imẽneju wuyetabun cĩcã juy ajop iboap ekawẽn kay wuyetabucap epereap puxim. Kuy bima juk adi kawẽn icẽmat aya'ĩjojo. Iboap ekawẽn kay wuyetabucap epere buje bit, warẽmtag̃ ma kuka ajeku kobe o'jenapõniat puxim―uhuiat puxim. \v 2 Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ juk adi cekawẽn o'g̃uwẽnuwẽn kuyje―kabi bewi ajẽmjẽmayũ. Ixeyũ ekawẽn icẽmat. \p — Kũyjobin cuy epesop ixeyũ ekawẽn kay — i juk o'e Deus kuyjeayũ be. \m Imẽnpuye Deus ipiat o'supi'ajojoat jekawẽn kay kũyjobit'ũmayũ be kũyjobit'ũmapteim. Ipiat o'supi'ajojoat jekawẽn mupubutbut'ukayũ be dak jekawẽn mupubutbucapteim. \v 3 Apẽn Deus wuydaxijojom iap soat podi ma idip. Wuybu'u ixe be wuydaxijoan pima bit, wuyenapõn pa'ore ace'e ipiatpi'ajoap puxim. Wuykukukat Jesus koap ma o'e: \p — Eyetabun pima, Deus jeydaxijo — i. \m G̃uyjom ixe ekawẽn coco'ukayũ kuy juk cekawẽn o'g̃uwẽn wuywebe. \p — Icẽmãn xeku e'em eywebe — i juk o'e ip wuywebe. \v 4 Deus tak o'e wuywebe: \p — Icẽmãn ip wekawẽn muwẽnuwẽn eywebe — i. \m Ixe ja'õbacaap o'jomõg̃mõg̃ cebe ip―jekawẽn coco'ukayũ be. Imẽnpuye Deus a'õbacaap o'g̃ubapukpuk ip adeayũ etabun. Wuywebe i'e ba'oreat o'g̃ubapukpuk ip adeayũ etabun. Ka'ũma ma buk ajojojoiat tak o'g̃ubapukpuk ip Deus a'õbi. Deus jekpiwatpi ma jebiõg̃buk emumuũm o'g̃u'ẽ'ẽ'ẽ cebe ip. Ibiõg̃buk xipacat emumuũm o'g̃u'ẽ'ẽ'ẽ. \p \v 5 G̃uyjom Deus wara'at ma ipi g̃ug̃ẽ iisuat. Ibo eipim omuyku iap muwẽnuwẽn oceju eywebe. \p — Eyju ma ipi iisuat kukayũm epesop — io'e Deus jekawẽn tojotjot'ukayũ be g̃u―jebekitkit pe acã. \v 6 Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi Deus, soat em ẽn g̃ebum ijodiacat kay, yopĩt ma'g̃u ip, i. Ya'õbuyxi g̃u ip, i. Inaka ẽn cekay ip ag̃, i. \v 7 Deus, kuy juk ipi juacayũ ejomuy ekawẽn tojotjot'ukayũ josũ'iayũm, i. Darem ma ip jeedop ixeyũ josũ'iayũm, i. Kuy juk ixeyũ ejomuy idipap kukayũm ipi kukukat puxim, ya'õbuyxiayũm tak, i. \v 8 Ixeyũ be juk a'õbacaap eg̃ũm soat tag̃acat kukayũm, i. \m Imẽn e'em Deus ekawẽntup. \mi — Soat tag̃acat kukayũm jeedop ip webekitkit — io'e Deus ibodup pe. \m G̃asũ bit ijodiat soat g̃u ikukukan―Deus emumug̃ẽ kukukan. Ixeyũ soat kukukan iap ma ajojojo g̃u buk. \v 9 Jesus pit kuy ajojojo. Deus xe ikukpin cĩcã osodop ip ipi juacayũ. Imẽnpuye Deus Jesus o'jomuy jekawẽn tojotjot'ukayũ josũ'ian. Darem ma osunuy ixeyũ josũ'ian g̃uyjom je'ũ ãm soat peam ipi juayũ beam. G̃asũ bit ka'ũmg̃u Jesus co'iat ya'õbuyxiat. Ka'ũmg̃u ixe jo'iat idipat. Ka'ũmg̃u ixe jo'iat, ixe oe'ũ soat peam puye. \v 10 Deus a'õbi soat kake ipi dag̃acat, kabi dag̃acat tak. Soat kake ixe dipap mubapuk am soat pe. Ixe ibikuy jĩjã soat jebekitkit pe jedipap kuk am. \p — Okpot pe ipiat'ajo buje acã ipi juacat taxijo but je'e — io'e Deus jewebe ma. \m Imẽnpuye ibikuy osunuy ipiatpi'ajoan jekpot pe. E mukacũg̃cũg̃at puxim Jesus cucum koap kabi kay jemudaxijojoyũ wap. Ipi juacayũ kukukayũm jeedop ip Jesus eju ixe emudaxijojoyũ. \p \v 11 Ixe Jesus ikẽrẽat uk'ug̃ ijodiacat pewi. Imuisusun ip. Ixe ebay cemumuisunyũ ebay dak. Pũg̃ ma ixeyũ ebayat. Imẽnpuye Jesus isũsũn g̃u “Eyju okitpitpiyũ” i'e am ijodiacayũ be, jemumuisunyũ be. \v 12 Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi Bay, jemuwẽn õn okitpitpiyũ be, i'e'em Deus pe. Ẽn soat podi ma a'õbaca iam jebibododon oce a'õkayayũ be wa'ĩjo am, i. \m \v 13 Wara'atup e'em: \mi Õn pit wetabut oce cekay, i'e'em ixe. Ijoce ma õn webekitkit kug̃ẽn ma juk eg̃ũm owebeiayũ kug̃, i dak e'em ixe Deus pe. \p \v 14 Deus ebekitkiyũ ijodiacayũ ijebit tag̃ toyteyayũ. Imẽnpuye Jesus tak ijodian o'e cebuxim ip. Ipi juan o'e g̃uyjom je'ũ ãm. Oe'ũ ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat a'õbacaap mu'ũm ãm. Ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat wuy'ũap mupararurun. \v 15 Tei'ũma kapikpik'ukat iparara jĩjã jekariwa buxim iap puxim wuyju dak wuyparara wuye'ũap puxim. Jesus pit oe'ũ wuypararap mu'ũm ãm. \v 16 Jesus ipi juan o'e Deus ekawẽn tojotjot'ukat taxijo am g̃u―Abraão naxeg̃ebitbit taxijo am acã. Imẽntak e'em Deus ekawẽntup. \v 17 Jesus kuy juk jekitpitpiyũ buximan o'e Deus bikuyap tag̃. Ixeyũ buximan o'e cekay ip ag̃ am paĩ yobog̃at puxim. Ixeyũ buximan o'e xipan ixeyũ kuk am, cedag̃ ma kapik am Deus peam tak. Ixeyũ buximan o'e Deus pe ikẽrẽat'ukan ixeyũ bewi. \v 18 Jesus ipiat o'supi'ajojo wuybuxim. Satanás te'e ma ikẽrẽat mug̃ẽap ojuy osunuy Jesus pe, wuywebe ikẽrẽat mug̃ẽap ojuy buxim. Imẽnpuye ixe itaybit wuybuywat am Satanás ikẽrẽat mug̃ẽap ojuy wuywebe bima. \c 3 \p \v 1 Okitpitpiyũ, g̃ebum cuy epesop Jesus kay. Eyju okitpitpiyũ wuyetabut Jesus kay buye. Wuyetabucap muwẽnuwẽn wuyju warara'acayũ be. Deus cuk wuynaẽ jebekitkiyũm. Deus Jesus cuk o'taẽ wuyepaĩ yobog̃an. Imẽneju Jesus kay juy g̃ebum epesop. \v 2 Deus cuk ixe o'taẽ jebekitkiyũ kay ag̃ am. O'taẽ jebekitkiyũ epaĩm yobog̃an. Jesus cedag̃ ma jekapikap kug̃ osunuy ixeyũ kay ag̃. Ixe buxim Moisés dak cedag̃ ma jekapikap kug̃ osunuy Deus ebekitkiyũ kay ag̃. \v 3 Uk'a muymuyat uk'a beayũ bodi ma ya'õbuyxi. Imẽnpuxim Jesus ya'õbuyxi Moisés bodi ma. Imẽnpuye cedag̃ cĩcã wuywebe kũyjobit am Jesus a'õ kay Moisés a'õ kayap podi ma. \v 4 Soat uk'a ijodiat emuamuy'a. Soat pit Deus emumug̃ẽ. \v 5 Moisés cedag̃ ma osunuy jekapikap kug̃. Cedag̃ ma osunuy Deus ebekitkiyũ kug̃. Jekpiwan ma kapikpik'uk osunuy. Apẽn Deus je'e g̃uyjom iap muwẽnuwẽn'uk osunuy cebe ip Moisés ma. \v 6 Cristo bit Deus ipot. Deus ebekitkit kukukat ixe―wuykukukat. Ixe cedag̃ ma wuykug̃. Wuya'õca e'em pima, cebekitkiyũm acesop. Wuycokcog̃ ma soat em Deus xe acesop iap wiwim pima dak. \q1 \v 7 Imẽn kuyjeat e'em Deus biõg̃buk a'õbi: G̃asũ eywebe Deus a'ĩjo buje, \v 8 Kũyjobin cuy epesop ixe a'õ kay, i. Kũyjobit'ũm cĩcã osodop ip Deus a'õ kay eydobuyũ'ũm'ũm, i. Ya'õ kay g̃u ip o'e, i. Uk'a'ũmat tag̃ jekukum pima, “Wuyju ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽm pima dak, Deus ideida g̃u wuywebe,” i te'e ma o'e ip Deus puyxijojom, i. \q1 \v 9 Quarenta koato bun wa'õbacaap mubapukpuk'uk og̃uy itabutpe ip, i'e'em Deus, i. \mi Imẽnpit “Xipan g̃u ẽn ocekug̃,” i napa ma e'e'uk osodop ip owebe eydobuyũ'ũm'ũm, i. \mi “Oceju ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽm pima dak ẽn ideida g̃u ocewebe,” i napa ma e'e'uk osodop ip owebe obuyxijojom, i'e'em Deus, i. \v 10 Imẽneju wetakoma jĩjã juk adi oce cekay ip, io'e Deus, i. Ikẽrẽat kay acã ip osodop jewag̃uyg̃uy, i'e'em Deus, i. Itaybit g̃u ip osodop oem, i. \v 11 Imẽneju wetakoma jĩjã juk adi oce cekay ip, i. “Jeõm g̃u ip okay jebodoy am―pũg̃ tak ka'ũma ma,” i juk oce owebe ma wetakomaap pibun, i. \m Imẽn Deus e'em. \p \v 12 Okitpitpiyũ, eyday'em'um cuy epesop eyewewekay eywebe eyetabucap epereap puxim! Deus kay eybu'u bima soat em itaicat kay, ikẽrẽat kay acã juy epesop g̃ebum. Eyetabut g̃u epesop cekay. Warara'acat a'õ kay acã epesop kũyjobit. Ixe a'õ kay bit kũyjobit g̃u epesop. \v 13 Soat kabia jewa'õmucanucan cuy epesop eyewemug̃uykukuap puxim ikẽrẽat mug̃ẽap puxim tak; eyetabut'ũmap puxim tak; eybu'uap puxim tak Deus kay. \p — G̃asũ ma kũyjobin cuy epesop — i juk o'e Deus wuydobuyũ'ũm'ũm pe. \p — G̃asũ — i'e'em Deus wuywebe dak. \m Wuywebe “g̃asũ” i'e'em pima, jewa'õmucanucan cuy epesop eywebe eyetabucap epereap puxim. \v 14 Wuyetabun'isum cuk adi wuyetabut cĩcã ajop Cristo kay. Ixe kay wuyetabucap epere'ũm pima ixe bureyũm acesop. \q1 \v 15 Imẽn e'em Deus ekawẽntup: G̃asũ eywebe Deus a'ĩjo buje, kũyjobin cuy epesop ixe a'õ kay, i. Eydobuyũ'ũm'ũm puxim g̃u juy epesop kũyjobit'ũmap kug̃, i. \m \v 16 Deus a'õ o'ya'ĩjojo ip Egito eipi bewi Moisés emumujẽmyũ. Inaka kũyjobit'ũm cĩcã osodop ip ya'õ kay. Oibu'un ip cekay. \v 17 Ibun cĩcã Deus itakoma osunuy cekay ip―40 koato bun. Itakoma osunuy ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ kay, uk'a'ũmat tag̃ oe'ũ'ũ'iayũ kay. \p \v 18 — Ka'ũma'in ma ey'in jeõm okay jebodoy am — i juk o'e Deus cebe ip―kũyjobit'ũmayũ be. \m \v 19 Imẽneju wuyetaybit iõm pa'ore o'e cebe ip Deus o'g̃uwẽn ipi iat eipi be, itabut'ũm ip puye iam. \c 4 \p \v 1 Deus kuy juk o'jewa'õmudot wuykay. \p — Epeõm cuy okay jebodoy am — i juk o'e wuywebe. \m Wuyday'em'um cuy ajop wuyewewekay kũyjobit'ũmap puxim―wuyõm'ũmap puxim cekay. \v 2 Wuyju dak kuy kawẽn idipat aya'ĩjojojo apẽn wuydobuyũ'ũm'ũm o'ya'ĩjojo iap puxim. Deus ekawẽn o'ya'ĩjojo ip. Imẽnpit te'e ma o'ya'ĩjojo ip itabut'ũm puye. \v 3 Wuyju bit wuyetabut. Imẽnpuye aceõm Deus kay jebodoy am. Imẽn cuk Deus o'e: \mi Wetakoma juk adi og̃uy cekay ip, i “Jeõm g̃u ip jebodoy am oxe,” i juk oce owebe ma wetakomaap pibun, i. \m Ipi mug̃ẽ buje, Deus jekapikap o'jepere. Inaka: \p — Jeõm g̃u ip jebodoy am oxe — i juk o'e ixeyũ muwẽnuwẽn―kũyjobit'ũmayũ muwẽnuwẽn. \m \v 4 Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi Seis kabia kap puje, Deus o'jebodoy jekapikap epere buje, i. \m \v 5 Waram pima dak imẽn ma o'e: — Jeõm g̃u ip jebodoy am oxe―pũg̃ tak jeõm g̃u — i. \m \v 6 Koap kawẽn idipat o'ya'ĩjojo'iayũ oõm g̃u jebodoy am Deus xe itabut'ũm ip puye. Imẽnpuye warara'acayũ jeõm jebodoy am cexe. \p \v 7 — G̃asũ ma kũyjobin cuy epesop — i juk o'e Deus Moisés ebekitkiyũ be―uk'a'ũmat tag̃ jekuku'ukayũ be. \m Imẽnpit kũyjobit'ũm osodop ip. Imẽnpuye ade koato kap puje Deus wara'at kabia o'g̃uweg̃ũn warara'acat mukũyjobinap ojuy. \p — G̃asũ bit cuy kũyjobin epesop — i g̃uto o'e waram warara'acayũ be―Davi ebekitkiyũ be. \m Davi dak iboap ma o'g̃uwẽn Deus a'õbi jebekitkit pe. Imẽn e'em Davi emudupmubararaktup: \mi Deus a'ĩjo buje, kũyjobin cuy epesop ya'õ kay, i. \m \v 8 Josué Deus ebekitkit o'tujuõm g̃u jebodoy am Deus xe. Josué be ixeyũ dujuõm puje, Deus kuka juk wara'at kabia o'g̃uweg̃ũn g̃u ixeyũ õmap kabiam. \v 9 Imẽneju: \p — Epeõm cuy jebodoy am oxe — i mabuk e'em Deus jebekitkit pe. \m Cebodoy but cebe ip apẽn seis kabia kap puje Deus o'jebodoy iap puxim. \v 10 Jebodoy am Deus xe wuyõm puje, wuyju dak wuyekapikap acejepere apẽn Deus jekapikap o'jepere iap puxim. \p \v 11-13 G̃a'a juy aõm cekay. Soan cuy ace wuyebodoy am Deus xe! Deus ekawẽn itaicat puxim, ya'õbacaat puxim tak. Pajam soat takatkan wuyju―xepxep kadi tũybibian. Pajam wuyju iẽn'uk'ug̃ tao bewi. Taobapuk e'em wuyxe iẽn'uk puje. Deus ekawẽn paja buxim―xepxep kadi tũybibiat puxim. Deus ekawẽn co buje, apẽn wuyju jewag̃uyg̃uy iap ibapuk e'em wuyxe, apẽn wuybikuy iap tak. Soat imunẽm pa'ore bit Deus pe ijo'ũmap puxim. Soat ibapuk cĩcã cexe cemumug̃ẽg̃ẽyũ. Ixe soat cocom. Ixe wuyekukuap cocom, wuyag̃uy jojom tak. Ixe be acã apẽn cuk adi ajekukukuiap aceg̃uwẽn. Imẽneju wuydobuyũ'ũm'ũm puxim g̃u juy ajop! Kũyjobin cuy ajop Deus xe wuyõm'ũmap puxim. \p \v 14 Imẽneju wuybu'um g̃u juy ajop wuyetabut am Jesus kay. Wuyetabucap muwẽnuwẽn wuyju warara'acayũ be. Jesus ma ag̃ wuykay paĩ yobog̃at puxim. Ixe wuyepaĩ paĩyũ kukukat puxim―Judeuyũ epaĩyũ kukukat puxim. Ixe Deus ipot. Warara'acayũ paĩyũbodi ma ixe ya'õbuyxi. Ixe kuy oajẽm Deus topabe kabi be. Ixe kawẽnwẽn Deus eju wuywebeam. Imẽneju wuybu'um g̃u juy ajop wuyetabut am ixe kay. Wuyetabun cĩcã ma juy ajop! \v 15 Wuyepaĩ ya'õpurug̃ g̃u wuykug̃, wuya'õbaca g̃u ma'g̃u wuyju. Ya'õdidin ma wuykug̃. Itabotaidabotbot wuykay, wuya'õbaca g̃u ma'g̃u. Satanás wuywebe ikẽrẽat mug̃ẽat ojuy soat em. Te'e ma Jesus pe dak ikẽrẽat mug̃ẽat ojuy osunuy. Ixe bit ikẽrẽat o'g̃ug̃ẽ g̃u―pũg̃ em tak ka'ũma ma. \v 16 Imẽnpuye wuysũsũn g̃u juy ajop kawẽn ãm Jesus eju. Soat cuy ag̃uwẽn cebe. Ixe wuykay jĩjã. Ixe soat em wuykug̃ xipan. Itabotaidabotbot wuykay. Wuya'õbaca'ũm pima, ixe soat em ma wuybuywatwan jeenuy. \c 5 \p \v 1 Wuyju paĩ yobog̃at taẽhẽm ijodiacat parakpewi. Deus a'õbi kapikpig̃ ip jebekitkiyũ buywatwan. Ijodiacat emumuũm ũmũm ip Deus pe. Deus etabutpe wũnca ẽn mupikupig̃ tak ip Deus pe ikẽrẽat uk am wũnca iwat pewi. \v 2 Ya'õbaca g̃u paĩyũ dak. Imẽnpuye ya'õpurug̃ g̃u ip jebekitkiyũ kug̃―jetaybit'ũmap tomuju ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ kug̃―warẽmtag̃ jekuku'ukayũ kug̃. Yukpiceg̃ẽ g̃u ip ikug̃. Ya'õdidin ma ip ikug̃. \v 3 Ya'õbaca g̃u paĩyũ dak. Imẽnpuye Deus etabutpe ip wũnca mupikupig̃ Deus pe ikẽrẽat uk am jebekitkiyũ bewi ã g̃u―jewebewi dak. \v 4 Ijodiat jewenaẽhẽm g̃u paĩ yobog̃an e'em ip. Imẽn kuyje Deus Arão o'taẽ paĩ yobog̃an. \p \v 5 Imẽnpuxim Cristo dak jekpiwatpi g̃u o'jewenaẽ paĩ yobog̃an je'e am. Deus ma ixe o'taẽ. \p — Ẽn okpot. Õn ma ebay oce g̃asũ — i juk o'e Deus cebe. \m \v 6 Imẽnpuxim wara'atup e'em Deus ekawẽntup: \mi Ẽn cuy soat em paĩm eg̃uy apẽn Melquisedeque paĩ osunuy iap puxim, i. \m \v 7 Ipi ju bima Jesus kawẽnwẽn'uk osunuynuy Deus eju. \p — Odaxijom cuy ece — i juk o'e cebe. \m Ya'õberen o'jewãwã cekay jetadi eju. Ibikuy bima iba'ore g̃u kuka juk o'e Deus pe Jesus daxijo am ce'ũap puxim. Jesus yobog̃an pin g̃u osunuy. Jemucokcok pin g̃u osunuynuy―jebay mucokcok pin acã. Kũyjobit osunuynuy Deus a'õ kay. Imẽneju soat em Deus ixe ekawẽn o'jojojo. \v 8 Jesus Deus ipot osunuy. Inaka ipiat'ajojoap tag̃ ma oitaybitbin kũyjobit am Deus a'õ kay iam. \v 9 Jesus ikẽrẽat kug̃ g̃u. Iisu soat tag̃. Imẽnpuye: \p — Ewebe acã ipi watwat daxijo but — i juk o'e Deus cebe. Imẽnpuye Jesus acã kũyjobicayũ daxijojom―ipi juacat taxijojom. Soat em Deus xe jeedop ip itait cemudaxijojoyũ. \p \v 10 — Ẽn acã paĩ yobog̃an eg̃uy―ipi juacat kay ag̃ am — i juk o'e Deus Jesus pe. — Apẽn Melquisedeque paĩ osunuy iap puxim ẽn tak eg̃uy paĩ yobog̃an — io'e Deus cebe. \p \v 11 Soat ma'g̃u oceju eymutaybin ojuy apẽn Jesus Cristo wuyepaĩ e'em iam. Imẽnpit iba'ore ocewebe soan eymutaybit am eyetaybin wa'ũm cĩcã buye kawẽn iba'arẽmãn. \v 12 Kuy bima ma juk eyetabut epesop Cristo kay. Imẽnpuye cũg̃ ma kuka o'e eywebe ma itabun'isuayũ mutaybin am Deus ekawẽn. Imẽnpit warara'acayũ ma eymutaybitbin Deus ekawẽn―kawẽn ibapukan. Eyetaybit g̃u buk cekawẽn pa'arẽmãn. Itabun'isuayũ itaybit kawẽn ibapukan acã, ikap'isuat kũmti kõnkõnap puxim. Kũmti kõnkõn acã iat puxim eyju dak. Iẽn o ba'oreat puxim eyju, kawẽn ibapukan acã eyetaybit puye. \v 13 Ikap'isuayũ itaybit g̃u apẽn cedag̃ Deus xe iam, apẽn cedag̃ g̃u iam tak. Ikap'isuayũ buxim eyju dak. \v 14 Deus bikuyap tag̃ jekuku'ukayũ bit itaybit Deus ekawẽn―kawẽn iba'arẽmãn. Iẽn o'o'ukat puxim ip. Itaybit ip ajo xipat Deus xe iam, ajo xipat g̃u iam tak, jewemukũyjobitbin ip puye, jewawẽwẽm puye dak. \c 6 \p \v 1-2 Cristo ekawẽn'in pit cuy acepere―kawẽn ibapukat'in. Kawẽn iba'arẽmãn pit cuy acejekawẽn wuyewemutaybit am. Kuy bima juk adi kawẽn ibapukan kawẽnwẽn'uk ajop. Warẽmtag̃ wuyekukuap cuy acepere iam kuy juk adi kawẽnwẽn ajop. Wuyetabun cuy ajop Deus kay iam tak cuk adi kawẽnwẽn ajop. Acewemubatisasaan cuy iam tak cuk adi kawẽnwẽn ajop. Warara'acayũ jewebumõg̃mõg̃ wuy'abi jeje Deus pe jebiõg̃buk muõm ãm wuywebe iam tak cuk adi kawẽnwẽn ajop. Deus ce'ũ'ũayũ g̃utait iam tak cuk adi kawẽnwẽn'uk ajop. Soat em Deus ipiat supi'ajojoat kũyjobit'ũmayũ be iam tak cuk adi kawẽnwẽn ajop. Imẽn ma juk adi kawẽnwẽn'uk ajop kawẽn ibapukan. Kawẽn iba'arẽmãn cuy acejekawẽn g̃asũ bit wuyewemutaybit am. \v 3 Acekawẽn cuy kawẽn iba'arẽmãn wuywewebe―Cristo ekawẽn'in. Deus pe wuymutaybin puje iboam ma acejekawẽn. \p \v 4 Jetabucap o'jepere ip pũg̃pũg̃ayũ. Iba'ore wuywebe waram ixeyũ mutabut am Cristo kay. Kuy juk kawẽn icẽmat o'ya'ĩjojo ip. Kabi beat emumuũm kuy ip o'jat xipacat. Kuy juk Deus biõg̃buk kug̃ o'e ip jewebe. \v 5 Itaybit o'e ip Deus ekawẽn xipat cĩcã iam, Deus cuk adi xipan ixeyũ o'jukuk puye. Deus ja'õbacaap o'g̃ubapukpukpuk ixeyũ etabun. Imẽnpuxim ja'õbacaap g̃ubapuk ipi iisuat mug̃ẽm pima. \v 6 G̃uyjom pit jetabucap ip o'jepere. Korosa eju waram g̃uto Deus ipot pamupaya ojuyayũ buxim ip. Ixe ipot waywayway ip soat a'õpiju. Iba'ore wuywebe waram imutabun ip Jesus kay. \p \v 7 Deus xipan wuykug̃. Soat em muba'at muajẽmjẽm kadai mu'aypapan am ku iwat xan. Itabut pinayũ ig̃o ku buxim―kadai ya'a'e iap puxim. \v 8 Wara'at ku be bit kadai g̃u aypapan―widaoho'ip acã. Wao'ip tak aypapan. Xipat g̃u kadaim. Wu yan g̃u aypapan. Imẽnpuye: \p — Ojokot g̃u oku xipat'ũm puye — i'e'em ku iwat. \m Jeku epereperem, xipat'ũm puye. Jetabucap o'jepere'iayũ ig̃o ku buxim―wao'ip'epat puxim. Xipat g̃u ip Deus xe. Imẽnpuye ipiat supi'ajojoat cebe ip. Wũy ma jeedop ip Deus wi ipiat'ajojom. \p \v 9 Oburereyũ, wa'õpurug̃sũ ma õn kawẽnwẽn eywebe, eykay jĩjã õn puye. Eybu'u g̃u juk adi epesop eyetabut am Jesus kay. G̃asũ dak big̃ ma juy epesop eyetabun cekay. Ocetaybit Deus xipacat ũmũm eywebe warara'acat pe iũmũmap podi ma, kuy juk ixe eydaxijo buye iam. \v 10 Ade em cuk adi eykitpitpiyũ buywatwat'uk epesop―itabucayũ buywatwat'uk epesop, eyxe ip ikukpin puye. G̃asũ dak ixeyũ buywatwan eyju. Deus yag̃uyba'ũm g̃u je'e eyju ip ibuywatwan iap kay, ixe cũg̃ ma buye. Big̃ ma xipacat je'g̃ũm eywebe ixeyũ buywatwacapteim. \p \v 11 — Waram Jesus ajẽmap wiwim pima, big̃ ma juy xipan epeyewewekuk — i oceju e'em eywebe. — Big̃ ma juy jewebuywatwan epesop — i oceju e'em eywebe. \m Imẽn cuy epeku eyemumuwiwi bu am. \p \v 12 — Soat em oxe epesop — i juk o'e Deus wuywebe. \m Iboap cuy epejowiwi. Itabucayũ buxim cuy eyju dak eyetabun epesop. Eyukpiceg̃ẽm g̃u juy epesop. Xipacat epejat Deus xewi apẽn ixe juk o'e iap tag̃. \p \v 13-14 — Icẽmãn õn e'em ewebe — i juk o'e Deus Abraão be. — Xipacat og̃ũm ewebe — i juk o'e cebe. — Ekpon og̃ũm ewebe — i. — Enaxeg̃ebitbit ade jĩjã ecesũy — i juk o'e. \m Imẽn i'e buje: — Ja'õmuwarurun g̃u õn — i dak o'e Abraão be. — Wa'õ dag̃ ma oce ewebe — i juk o'e. Ka'ũmg̃u Deus podi ya'õbacaat. Imẽnpuye: \p — Apẽn kuy juk oce iap tag̃ oce wara'acat a'õbi g̃u―wa'õbi ma — io'e Deus. \m \v 15 Abraão yukpiceg̃ẽ g̃u osunuy jetabucap kug̃. \p — Deus okpon je'g̃ũm owebe — i juk adi o'e'e jewebe ma. \m Imẽnpuye ipot o'kap Deus ekawẽn tag̃. Deus ja'õ dag̃ o'g̃ũm cebe. \v 16 Ijodiat “Ja'õmuwarurun g̃u õn” i'e ojuy bima, jebodi ma ya'õbuyxiat nomuwãwãm ibutet mubararak am taperadup pe. \p — Ja'õmuwarurun g̃u õn Deus ag̃ wuykay buye — i'e'em ijodiat. \m Imẽn i'e buje, ya'õxik pa'ore ya'ĩjojomayũ be. \p \v 17 — Soat em oxe epesop — i juk o'e Deus jebekitkiyũ be. \m Ixeyũ be ma “Ja'õmuwarurun g̃u õn” i'e ojuy osunuy Deus―g̃uyjom jexe dopayũ be. Imẽnpuye o'jekawẽn cebe ip. \p — Wa'õ dag̃ ma oce eywebeam, õn soat em wetait puye — io'e cebe ip. \v 18 — Wa'õ dag̃ ma oce eywebeam — i'e'em Deus. \m Ja'õ dag̃ ma e'em soat em. “Apẽn cuk adi kuy ma ocece iap tag̃ oce, õn soat em ag̃ puye” i'e buje, ja'õ dag̃ ma je'e. Deus ja'õmu'ipi'ũm g̃u. Napapa'uk g̃u. Wuymug̃uykukukum g̃u―pũg̃ em tak ka'ũma. Cepirig̃ puje, oakõm'iayũ jedokdog̃ kobexixi bag̃bag̃ kay je'ũap puxim. Ixeyũ buxim wuyju dak wuyetabut Jesus kay wuye'ũap puxim. Soat em ixe wuya'õmucanucan. Imẽnpuye soat em Deus xe wuyetait acesop iap ajowiwi jĩjã. \v 19 Soat em Deus xe acesop iap wiwim cĩcã wuyju. Imẽnpuye wuyetabucap kobexixi muycũcũap puxim. Imuycũcũap muakõm puje, wara'at tag̃tag̃tag̃ g̃u cucum. Jecũap pe ma dopdom. Imẽnpuxim wuyju dak wara'at kaykaykay g̃u wuyetabut―pũg̃ kay acã―Jesus Cristo kay acã. Soat em wuyju g̃ebum cekay. Paĩ yobog̃at õmõm'uk osunuy Deus eju kawẽnwẽnap'a beat epag̃o dag̃wi badiat'a be. Õmõm'uk osunuy kawẽn ãm Deus eju jebekitkiyũ beam. Kabi be bit Jesus oõm. Deus xe nuynuy g̃asũ kawẽnwẽn wuywebeam. \v 20 Jesus o'jeu kabi kay wuyeu'ũm awap. Koap o'jeu. Kaomũm acejeu cekay. Wuyepaĩm o'e yobog̃an. Soat em wuyepaĩm jeenuy apẽn Melquisedeque paĩ osunuy iap puxim. \c 7 \p \v 1 Ixe Melquisedeque Salém ka kukukat osunuy. Deus epaĩ osunuy―soat podi ma ya'õbacaat epaĩ. Abraão jepitpin osunuy nopag̃õg̃õap tag̃wi―warara'acat ka kukukayũ aokakaap tag̃wi. Melquisedeque Abraão o'topabijuk e dag̃ jepin pima. \p — Deus cuy xipacat je'g̃ũm ewebe — io'e Melquisedeque Abraão be. \m \v 2 Abraão jebubut'in o'g̃ũm Melquisedeque be. Ade ma o'g̃ũm cebe. Pũg̃ ma o'g̃ũm cebe 10 beat'in. Nopag̃õg̃õap pewiat pupu o'g̃ũm cebe―yaokaka'ibiyũ bubutpupu. Ibutet Melquisedeque cedag̃ ma jebekitkit kug̃ iape. Ixe Salém ka kukukat osunuy. Ika butet Salém kaba'ũm jebekitkit kug̃ iape. \v 3 Wuyetaybit g̃u Melquisedeque ebay buten, ixi buten tak, idobuyũ'ũm'ũm puten tak. Puju ixe o'kap iam tak wuyetaybit g̃u, puju oe'ũ iam tak. \p — Soat em cuy paĩm eg̃uy — i juk o'e Deus cebe―Melquisedeque be. \m Imẽn o'e jekpot pe dak. \p \v 4 G̃ebum cuy epesop Melquisedeque ya'õbuyxi jĩjã osunuy iap kay. Abraão Judeuyũ ebapuk ebika osunuy. Imẽnpit jebubut'in o'g̃ũm cebe. Nopag̃õg̃õap tag̃wiat pupu o'g̃ũm cebe―idip cĩcãat. \v 5 Kuyje Moisés o'e Levi ipotpot pe: \p — Judeuyũ juy jebubut'in je'g̃ũm eywebe, eyju ixeyũ epaĩyũ buy — i. — Pũg̃ ma juy je'g̃ũm ip eywebe 10 beat'in — i. \m Imẽntak ibararak opop wuyawẽwẽap ekawẽntup pe. Jebadipyũ xewi ibubu'uk osodop ip jebubun, ixeyũ dak Abraão naxeg̃ebitbit ma'g̃u osodop. \v 6 Melquisedeque bit Levi diwat g̃u osunuy. Abraão bit jebubut'in o'g̃ũm cebe. Pũg̃ ma o'g̃ũm cebe 10 beat'in. Nopag̃õg̃õap tag̃wiat pupu o'g̃ũm cebe. Kuyje: \p — Ijop eipi og̃ũm eipim — i juk o'e Deus Abraão be. — Enaxeg̃ebitbit ade jĩjã ecesũy — i juk o'e cebe. Melquisedeque bit: \p — Deus cuy xipan jekuk — io'e cebe―Abraão be. \m \v 7 Ya'õbuyxiat jẽg̃'aecõg̃cõg̃ g̃u ya'õbuyxi'ũmat topabe “Deus cuy xipan jekuk” i'e am cebe. Ya'õbuyxi'ũmat pit jẽg̃'aecõg̃cõg̃ ya'õbuyxiat pe “Deus cuy xipan jekuk” i'e am cebe. \v 8 Ijodiayũ jebubut'in iũmũm paĩyũ be―je'ũ'iayũ be. Imẽnpit Deus ekawẽntup e'em: “Melquisedeque je'ũ g̃u―itabẽg̃ ma jeenuy,” i. Imẽnpuye jebubut'in o'g̃ũm cebe. \v 9-10 Melquisedeque be Abraão dopabijuk puje, Levi o'kap g̃u buk. Inaka: \p — Kuy Abraão jebit pe bit osodop kake — i wuyju e'em. \m Melquisedeque be Abraão be jebubut'in iũm puje, “Levi dak jebubut'in o'g̃ũm,” i wuyje e'em, ixe Levi Abraão jebit pe buye. G̃asũ dak Levi naxeg̃ebitbit ibubut pupum jebadipyũ xewi Moisés a'õbi. 10 beat pewi pũg̃ ma ibubum ip. \p \v 11 Paĩyũ kake wuyawẽwẽ ãm cedag̃ ma wuyeku am Deus bikuyap tag̃. Levi ipotpoyũ be bit ya'õmucan pa'ore osodop ip Deus bikuyap tag̃ ceku am ip. Imẽnpuye Deus wara'acat o'jomuy wuyepaĩm ixeyũ dieg̃. Cristo ma o'jomuy. Ixe Cristo paĩm o'e apẽn Arão paĩ osunuy iap puxim g̃u―apẽn Melquisedeque paĩ osunuy iap puxim acã. Cristo ja'õbacaap mõg̃mõg̃ wuywebe Deus bikuyap tag̃ wuyeku am. \v 12 Moisés ekawẽn tag̃ paĩyũm osodop ip Levi ipotpoyũ. G̃asũ bit wara'at Deus ebekitkit epaĩm o'e Arão naxeg̃ebitbit tieg̃. Imẽnpuye kawẽn kuyat tag̃ g̃u wuyju jekukum g̃asũ―Moisés ekawẽn tag̃ g̃u. Kawẽn iisuat tag̃ acã wuyju jekukum g̃asũ―Jesus ekawẽn tag̃. \p \v 13-14 — Ẽn g̃asũ webekitkiyũ epaĩm ecesũy yobog̃an — i juk o'e Deus wuykukukat Jesus pe. \m Ixe Jesus Levi naxeg̃ebit g̃u. Wara'at tiwat ma wuykukukat. Judá naxeg̃ebit ixe. Paĩyũm g̃u osodop ip Judá naxeg̃ebitbit. Judá naxeg̃ebitbit g̃u wũnca mupikupik'uk osodop ip Deus etabutpeap ceje―mesa jeje―Levi naxeg̃ebitbit acã. Moisés Judá naxeg̃ebitbit g̃u o'taẽ paĩyũm. Levi naxeg̃ebitbit acã o'taẽ paĩyũm. \p \v 15 Apẽn cuk adi ocece iap big̃ ma ibapuk e'em g̃asũ. Wara'at o'jebapuk paĩm―Melquisedeque buximat. \v 16 Ijodiat a'õbi g̃u ixe Jesus paĩm o'e ijodiat pabi dag̃ g̃u dak. Ixe Deus ebekitkit epaĩm o'e g̃asũ soat podi ma ya'õbaca buye; soat em itait jeenuy buye dak. \v 17 Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi Soat em webekitkit epaĩm cuy eg̃uy apẽn Melquisedeque paĩ osunuy iap puxim, i. Ẽn ixeyũ epaĩm iap i'ũm g̃u, i. \m \v 18 Ibaca'ũm osodop ip kawẽn kuyat tag̃ jekuku'ukayũ―wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ jekuku'ukayũ. Ixeyũ be iba'ore osodop cedag̃ ma jeku am Deus etabutpe ibaca'ũm puye. Imẽnpuye “Kawẽn kuyat tag̃ cuy epeku” i'ũmg̃u e'em Deus g̃asũ bit― “Kawẽn iisuat tag̃ cuy epeku” i acã. \v 19 Ka'ũma ma soat tag̃ iisuan o'e Moisés ekawẽn tag̃ jekukuap tomuju. Imẽnpuye soat em Deus xe acesop iap wiwimsũ ma osodop ip Moisés ekawẽn tag̃ jeku ojuyayũ. Deus pit wara'at o'jomuy wuyepaĩm. Warara'acat emumuwiwi bodi ma wuyemumuwiwi xipat. Imẽnpuye soat em ixe xe acesop iap wiwimsũ g̃u wuyju. Iwiwim cĩcã ma. Wuyparara g̃u kawẽn ãm Deus eju, Jesus wuyepaĩ buye. \p \v 20-21 Jebekitkit epaĩm Cristo muy buje: \p — Apẽn cuk adi ocece iap tag̃ cuy oce, soat em wetait puye — io'e Deus. \m Jebekitkit epaĩm Levi naxeg̃ebitbit mõg̃ puje bit, imẽn g̃u o'e cebe ip. Jesus muy buje acã “Wa'õ dag̃ cuy oce, soat em wetait puye” io'e Deus. Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi “Webekitkit epaĩm cuy eg̃uy soat em,” io'e Deus, i. “Ẽn ixeyũ epaĩm iap i'ũmg̃u,” io'e, i. Deus ja'õ o'jewa'õepere cexe ip, i. Ja'õmuwarurun g̃u Deus pit, i. \p Imẽn Deus o'e Jesus muwẽnuwẽn. \p \v 22 — Apẽn cuk oce iap tag̃ cuy oce — io'e Deus warara'acayũ be g̃u―Jesus pe acã. \m Imẽnpuye wuyetaybit kawẽn iisuat kawẽn kuyat podi ma xipat iam. Deus jekawẽn o'g̃uwẽn Moisés pe. Xipat osunuy ibo ekawẽn―kawẽn kuyat. Kawẽn iisuat pit kawẽn kuyat podi ma xipat. \p \v 23 Ade ip osodop Levi naxeg̃ebitbit. Oe'ũ'ũ ip. Ixeyũ'inat e'ũ buje wara'at ma paĩm o'e oe'ũiat tieg̃. \v 24 Jesus pit soat em itait nuynuy. Warara'acat g̃u wuyepaĩm je'e ixe dieg̃. Jesus acã soat em jeenuy wuyepaĩm. \v 25 Ixe Jesus soat em itait. Soat em ixe kawẽnwẽn Deus eju jekay itabucayũ beam. \p — Okayayũ buywatwan cuy eg̃uy — i'e'em Deus pe. \m Wuywebe cekawẽn put Deus eju Jesus kay wuyetabut puye. Imẽnpuye Jesus pe wuydaxijo but―itabucayũ taxijo but. G̃asũ ja'õkayayũ taxijo but cebe. G̃uyjom tak taxijo but cebe. Soat em ma ja'õkayayũ taxijo but je'e cebe. \p \v 26 Jesus ma wuyepaĩ yobog̃at. Soat i'e ba'ore wuywebe wuya'õca'ũm puye. Ajo wuywebe i'e ba'ore iap Jesus pe bit i'e but. Ixe be wuya'õmucan put soat em. Ixe soat tag̃ iisu. Ka'ũmg̃u xipat'ũmat cebe. Ikẽrẽat kug̃ g̃u ixe. Ikẽrẽat o'g̃ug̃ẽ g̃u―pũg̃ em tak ka'ũma ma. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukat puxim g̃u ixe. Deus ixe o'g̃uyu kabi be soat em tũy ãm jexe. \v 27 Warara'acayũ paĩ yobog̃ayũ soat kabia wũnca ẽn mupikupik'uk osodop ip Deus etabutpe. Iẽn mupig̃ pima: \p — Ikẽrẽat cuy eju'uk owebewi — io'e ip Deus pe. \m Jewebewi i'ukap ojuy bima acã “Ikẽrẽat cuy eju'uk ebekitkiyũ bewi” io'e ip Deus pe ixeyũ ma. Jesus pit ixeyũ buxim g̃u. Pũg̃ em ma o'jeweũm Deus pe. Pũg̃ em ma ixe oe'ũ ikẽrẽat uk am soat pewi wuywebewi. Jekpiwan ma o'jaokaat. Waram pit je'ũ g̃u. \v 28 Moisés ekawẽn tag̃ jeku ojuyayũ ijodiacat muymuy'uk osodop jepaĩm yobog̃an. Arão naxeg̃ebitbit muymuy'uk osodop ip jepaĩm yobog̃an. Soat tag̃ osodop icẽmayũ g̃u ixeyũ dak. Deus pit o'jekawẽn jekpot pe Moisés pe jekawẽg̃ap tomukadi. \p — Ẽn acã icẽmat soat tag̃ — io'e jekpot pe. — Imẽnpuye ẽn acã eg̃uy webekitkit epaĩm yobog̃an — io'e Jesus pe. — Ẽn ixeyũ epaĩm iap i'ũm g̃u — io'e cebe. \c 8 \p \v 1 Jesus wuyepaĩ yobog̃at. Ixe Jesus xik'i omuy Deus ba'at kadi kabi be―soat podi ma ya'õbacaat xe. Deus co'i ixe ya'õbaca. Ibom acã oceju eymutaybin ojuy. \v 2 Kuyje badiat'a be Deus nũynũyap'a ibuyxi jĩjãat'a be õmõm'uk osunuy torojo'a be paĩ yobog̃at. Jekawẽn ãm Deus eju jebekitkit peam õmõm'uk osunuy. Ijodiat emuamuy'a be õmõm'uk osunuy Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Jesus pit ijodiat emuamuy'a be g̃u omuy―Deus tũytũyap pe acã. Iboce ma ixe kawẽnwẽn Deus eju wuywebeam. \p \v 3 Kuyjeayũ ijodiat muymuy'uk osodop jemumuũm ũm ãm Deus pe wũnca ẽn mupik am tak cetabixe. Imẽnpuxim cuy wuyepai dak je'g̃ũm Deus pe. \v 4 Jesus g̃asũ dak ijodi bima, paĩdip g̃u kuka adi o'e warara'acat kuy paĩyũm o'e buye. Levi naxeg̃ebitbit kuy paĩyũm o'e. Jedobuyũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃ ip jebekitkiyũ emumuũm ũmũm Deus pe―Judeuyũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃―kawẽn kuyat tag̃. \v 5 Co'a bicũg̃pe bima Deus Moisés o'g̃ukũyjo torojo'a muy ãm. Torojo'a mug̃ẽap piõg̃buk o'g̃ug̃ẽ imubapuk am cebe mẽnku juy eyamuy iam. \p — Cedag̃ cuy eg̃ug̃ẽ apẽn cuk oce ewebe iap tag̃ — io'e Deus cebe. \m Jesus jebekitkiyũ buywatwan kabi kadiwi. Ijodi dak paĩyũ ixe buxim jebekitkiyũ buywatwan e'em. Jesus pit ixeyũ bodi ma wuybuywatwan. \v 6 Jekpot pe bit Deus kapikap o'g̃ũm xipat cĩcãap Levi naxeg̃ebitbit pe iũm'ibit podi ma. Kuyje Deus jekawẽn o'g̃uwẽn Moisés pe. Ibo ekawẽn kawẽn idip osodop. G̃uyjom pit jekawẽn o'g̃uwẽn jekpot pe. Ibo ekawẽn kawẽn kuyat podi ma kawẽn idip osodop. Ibo ekawẽn kay wuyetabun puje, Deus wuymuisusun soat tag̃. Wuyetaybit soat em Deus xe acesop iam ibo ekawẽn kay wuyetabut puye. Imẽneju kuyjeayũ bodi ma wuycokcok. \p \v 7 Deus koap jekawẽn o'g̃uwẽn Moisés pe. Kawẽn kuyat soat ekawẽn podi ma idip pima, kuka juk wara'at g̃u o'g̃uwẽn kawẽn iisuat. \v 8 Deus pit jebekitkit o'tobuxik jekawẽn mupubutbun. Imẽn ma ixe e'em cebe ip: \mi G̃axĩn ma juy kawẽn iisuat og̃uwen Israel naxeg̃ebitbit pe―Judá naxeg̃ebitbit pe, i. \v 9 Kuyje juk adi wekawẽn og̃uwẽnuwẽn eydobuyũ'ũm'ũm pe, i. Iboap ekawẽn co'i g̃u g̃asũ bit og̃uwẽn webekitkit pe―wara'at ekawẽn acã, i. Egito eipi bewi eydobuyũ'ũm'ũm mujẽm puje, wekawẽn og̃uwẽn cebe ip imukũyjoap ojuy, i. Imẽnpit ip oibu'un wekawẽn kay, i. Imẽnpuye õn tak obu'un ma oce cekay ip ag̃ am, i. Imẽn Deus e'em, i. \v 10 G̃axĩn ma juy wara'at kawẽn og̃uwẽn Israel naxeg̃ebitbit pe―kawẽn iisuat, i. Og̃ug̃ebu ip wekawẽn kay, i. Soat em g̃ebum jeedop ip wekawẽn kay, i. Icokcok jeedop ip wekawẽn tag̃ jeku am, i. “Deus acã ocekukukat,” i je'e ip soat pe, i. “Teyũku webekitkiyũ” i õn tak oce soat pe, i. \v 11 Soat je'e itaybit õn―ya'õbuyxiayũ, ya'õbuyxi'ũmayũ dak―yobog̃ayũ, yopĩcayũ dak, i'e'em Deus, i. Jewemutaybitbin g̃u jeedop ip Deus e'e am, kuy itaybit ip puye, i. “Ocemutaybin cuy epe'e Deus ekawẽn,” i'ũmg̃u je'e ip jebureyũ be, soat itaybit je'e buye, i. \v 12 G̃ebum g̃u oce apẽn cuk adi warẽmtag̃ oekukuku ip iap kay, i. “Ikẽrẽat kug̃ eyju oxe,” i'ũmg̃u oce cebe ip―pũg̃ em tak ka'ũma, g̃ebum g̃u oce iboap kay buye, i. Deus imẽn e'em jebekitkit pe―kuy o'g̃uisun'iayũ be. \p \v 13 Iokokat dao ma i'ũm. Iisuat pu buje, iokokat kug̃ g̃u ace'e. Imẽnpuxim: \p — Kawẽn kuyat cuy epeyepere — i'e'em Deus g̃asũ bit. — Kawẽn iisuat tag̃ cuy epeku g̃asũ bit — i'e'em wuywebe. \c 9 \p \v 1 Kawẽn kuyat tag̃ jeku ojuyayũ “Ẽn xipat cĩcã” i'e'e'uk osodop ip Deus pe ceweju kawẽnwẽnap'a be―ijodiat emuamuy'a be. \v 2 Torojo'a o'yamuy ip wuydobuyũ'ũm'ũm―koapat'a. Kacũg̃kadiat'a be lâmpada'a o'yanuy jemũn ceje―ouro mug̃ẽg̃ẽ'a. Mesa dak osunuy ig̃o'abi be ourom yajuyjuyat. Ig̃o emesa jeje pão'a mõg̃mõg̃'uk osodop ip Deus etabixe yamõg̃mõg̃'ibit'a. Kacũg̃kadiat'a be “Deus tũytũyap'a” io'e wuydobuyũ'ũm'ũm. \v 3-4 Pag̃o toro'i oeku badiat'a exĩntabi nomudim―idip cĩcãat―iarixig̃at. Tõmte'okuatõm mupikupikap osunuy ixe pag̃o xe―toro'iat xe. Badiat'a be “Deus tũytũyap'a ibuyxiat'a” io'e ip wuydobuyũ'ũm'ũm. Caixa'a o'yanuy badiat'a be. Ig̃o'a ourom yajuyjuyat'a o'yanuy. Deus ekawẽn kukatopa mũn'a o'yanuy ig̃o'a be―witadopa be ibararak iat mũn'a. Ig̃o'a be itĩg̃'a'it'it'a buximat'a dak o'yanuy―ouro mug̃ẽg̃ẽ'a'a. Manada dak o'tanuy ig̃o'a be―pão'anõmnõm puximata. Arão ba'ip tak o'yoptũy ig̃o'a be caixa'a be―kuyje o'yopkobinõjẽm'iat'ip. Witadopa dak o'topadop ig̃o'a be caixa'a be xepxeptopa―yaerũnatopa. Deus ekawẽn ibararak osodop ig̃odopa be―kawẽn kuyat. \v 5 Caixa'a jeje xepxep idip cĩcãat piõg̃buk osodop. Ceg̃eba abiwebotbot osodop ip caixa'a ase. Deus nuynuy jebekitkit parakpe iap kay g̃ebumiap'a o'yanuy. Ig̃o caixa'a jo buje wuyju g̃ebum Deus ikẽrẽat uk'ug̃ wuywebewi iap kay. G̃asũ bit o'e g̃u ocewebe soan eymutaybin am apẽg̃ape soat iboap osodop torojo'a be iam. \p \v 6 Soat ixipan pima, paĩyũ õmõm'uk osodop ip kacũg̃kadiat'a be. Soat kabia õmõm'uk ip osodop jekapik am Deus etabutpe. \v 7 Badiat'a be bit paĩ yobog̃at acã õmõm. Pũg̃ kabia ma õmõm pũg̃ koato dujukap pujejeje ma. Wũnca doy dujuõmõm'uk osunuy badi toymubapuk am Deus pe. \p — Ikẽrẽat cuy eju'uk owebewi ite'ũm oe'ũ buye ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽap teida am — i'e'em Deus pe. — Ebekitkit pewi dak ikẽrẽat cuy eju'uk ite'ũm oe'ũ buye ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽap teida am — I'e'em Deus pe. — Itaybit'ũm pima ip ikẽrẽat o'g̃ug̃ẽg̃ẽ — i'e'em cebe. \m \v 8 Badiat'a be paĩ yobog̃at acã oõm iap kay wuyju g̃ebum pima, xipat cĩcãat piõg̃buk wuymutaybitbin koapat'a torojo'a kake bima iõmpi osodop ip ijodiat badiat'a be―Deus tũytũyap'a ibuyxi jĩjãap'a be iam. \v 9 Iõmpi osodop ip iap kay g̃ebum pima, wuyetaybit tak apẽn g̃asũ bit wuyõmpi g̃u o'e iam. Kuyje ade wũnca mupikupik'uk osodop ip Deus etabutpe. Ade ma ip iũmũm'uk osodop cebe. Imẽnpit soat tag̃ g̃u iisu o'e ip, ade ma'g̃u ip iũmũm. Wuyetaybit iboam. \v 10 Pũg̃pũg̃ xat i'opi osodop kuyjeayũ be. Pũg̃pũg̃ xati dak tikõnpi osodop cebe ip. Jewewuywuy'uk osodop ip jebabim―Deus ekawẽn tag̃―kawẽn kuyat tag̃. Jebacia'abi wuywuy'uk tak osodop ip jebabim. Imẽnpit kacũg̃kadwi acã ip jewesupsup'uk osodop. Deus badiat muisusun'ũm pima jeweweju acã ip iisu. Deus pe jemuisunap wiwim ip osodop. \p \v 11 G̃asũ bit Cristo kuy osodot. Wuyepaĩm o'e yobog̃an. G̃asũ: \p — Xipacat og̃ũm eywebe — i'e'em ixe wuywebe. \m Ijodiat emuamuy'a be g̃u ixe kawẽnwẽn Deus eju wuywebeam―ipi juat'a be g̃u. Kuyat'a bodi ma ixe nuynuyap'a xipat. Kuyat'a bodi ma ixe nuynuyap'a yadip. \v 12 Cristo bode doy g̃u o'toydujuõm toymubapuk am Deus etabutpe, biopak toy dak ka'ũma. Ixe o'jedoyekereren korosa be apẽn cuk adi ikẽrẽat ag̃ug̃ẽg̃ẽ iap teida am. Ixe oõm Deus tũytũyap pe apẽn kuyje paĩ yobog̃at oõm badiat'a be iap puxim. Deus xe soat em acesop iaptei o'teida o'jedoyekereren puye. \v 13 Bode doy mubapukpuk'uk osodop ip Deus etabutpe, biopak toy dak kuyjeayũ paĩyũ. Jebabi dag̃ ip toymubapukpuk'uk osodop Deus ekawẽn tag̃―kawẽn kuyat tag̃. Jebabi dag̃ tak ip biopak'it'it ẽn pik muwekoykoy'uk osodop ip idibi be. Ibiati sũg̃sũg̃sũg̃'i o'e ip jebekitkit'abi dag̃. Ig̃o ekawẽn tag̃ iisuan o'e ip ibiati sũg̃sũg̃'i buje. Inaka kacũg̃kadiwi acã ip iisu o'e. Badi bit ka'ũma. \v 14 Bode doy, biopak toy dak kacũg̃kadiwi acã wuymuisusun. Cristo doy bit bode doy bodi ma xipat. Biopak toy bodi ma xipat. Ixe doy badi dak wuymuisusun. Cristo o'jedoyekereren wuywebeam iap kay wuyetabun puje, kacũg̃kadiwi ã g̃u wuyisu ace'e. Badi dak wuyisu ace'e. Ixe Cristo ikẽrẽat kug̃ g̃u osunuy. Pũg̃ em tak ikẽrẽat o'g̃ug̃ẽ g̃u. Deus biõg̃buk a'õbacaap kug̃ osunuy―soat em itaicat biõg̃buk a'õbacaap kug̃. O'jeweũm Deus pe je'ũ ãm wuywebeam. Deus bikuyap tag̃ oe'ũ. \p — Bay — io'e Deus pe. — Apẽn kuyjeayũ muisusun'uk eg̃uy wũnca e'ũap tomuju iap podi ma ipi juayũ eg̃uisun we'ũ buje — io'e Deus pe―jebay be. \m Ixe o'jedoyekereren wuywebeam oe'ũ iap kay wuyetabun puje. Deus wuymuisusun waram warẽmtag̃ ma wuyekuap puxim. Soat tag̃ wuymuisusun wuywebe kapik am Deus peam―soat em itaicat peam. \p \v 15 Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'uk ip osodop kawẽn kuyat tag̃ jeku ojuyayũ. Cristo bit oe'ũ ikẽrẽat uk am ixeyũ bewi. Ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽaptei o'teida je'ũ ãm. Imẽnpuye: \p — Waram g̃uto Deus jekawẽn o'g̃uwẽn eywebe―kawẽn iisuat — i'e'em Cristo ijodiacat pe. \p — Soat em epesop oxe xipacap kug̃ eye'ũ buje — io'e Deus kuyje. \m Soat em jeedop ip cexe Deus emunaẽyũ, Cristo oe'ũ buye. Soat em jeedop ip cexe apẽn ixe juk adi o'e'e iap tag̃. \p \v 16 “Obubut'in epejat we'ũ buje” i'e buje ijodiacat, ce'ũ buje acã ibubum ip. Ce'ũ'ũm pima bit ibubum g̃u ip. \v 17 Itabẽg̃ pima ibubum g̃u ip. Ce'ũ buje acã ip ibubum. \v 18 Imẽnpuxim wuydobuyũ'ũm'ũm pe wũnca aoka buje acã, kawẽn kuyat tag̃ jekuku'uk ip osodop wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃. \v 19 Koap Moisés Deus pe jawẽwẽap ekawẽn o'g̃uwẽn jebekitkiyũ be. Biopak'it'it o'yaoka. Bode dak o'yaoka. O'toymuwekoy idibi be. Kadaidup o'tupu hissopodup. O'tupmukirik lãbum―bõrõbu buximatpum―ibupakpukatpum. O'toymusũg̃sũg̃sũg̃ tupararakatup tag̃―Deus ekawẽntup tag̃. Jebekitkiyũ abi dag̃ tak o'toymusũg̃sũg̃sũg̃ Deus ekawẽn tag̃―kawẽn kuyat tag̃. \p \v 20 — Deus jekawẽn o'g̃uwẽn wuywebe — io'e Moisés jebekitkiyũ be. — “Wekawẽn tag̃ cuy epeku,” i juk o'e wuywebe — io'e Moisés. — Ite doy musũg̃sũg̃sũg̃ õn ey'abi dag̃ eywebe kũyjobit am Deus a'õ kay — io'e Moisés jebekitkiyũ be. \m \v 21 Imẽnpuxim torojo'a jeje dak o'toymusũg̃sũg̃sũg̃ Moisés. Ig̃o'a beat tag̃ tak o'toymusũg̃sũg̃sũg̃ soat tag̃. “Ẽn xipat cĩcã ocewebe” i'e'em pima jebui be ikug̃ iat tag̃ o'toymusũg̃sũg̃sũg̃. \v 22 Wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ jeku ojuyayũ wũnca doy mukereren'uk ip osodop Deus pe jemuisun am. Toymukerereren'ũm pima kuka juk Deus ikẽrẽat o'ju'uk g̃u cebewi ip. Deus ekawẽn tag̃ toymukereren ip osodop soat muisun am kawẽn kuyat tag̃. \p \v 23 Imẽn jebekitkiyũ muisusun'uk osodop ip paĩyũ apẽn kabi beacat jewemuisusunap puxim. Wũnca aokaka'uk ip osodop ijodiacat muisun am. Kabi kay cumayũ muisusunap pit wũnca bodi ma xipat. \v 24 Imẽnpuye torojo'a be g̃u Cristo oõm―ijodiat emuamuy'a be g̃u―kabi beat'a buximat'a be g̃u. Kabi be ma oõm―Deus tũytũyap pe ma. Ibocewi ma g̃asũ ixe kawẽnwẽn Deus eju wuywebeam. \v 25 Judeuyũ epaĩ yobog̃at ma soat koato õmõm'uk osunuy badiat'abi be, Deus tũytũyap'a ibuyxiap'a be. Õmõm'uk osunuy wara'at toy kug̃―wũnca doy kug̃. Deus tũytũyap'a be õmõm'uk osunuy Deus pe ikẽrẽat ukap ojuy. \v 26 Cristo bit soat em g̃u oõm jeweũm ãm Deus pe je'ũ ãm. Soat koato g̃u oe'ũ―pũg̃ em ma. Pũg̃ em ma o'jedoyekereren ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap teida am. Jesus e'ũap wũnca e'ũap co'i bima, ipi mug̃ẽ ebika ma kuka juk adi je'ũ'ũ'uk o'e. Ade em kuka adi oe'ũ'ũ. Pog̃. Pog̃. Pog̃. Pog̃. Bodimaku kuka adi je'ũ'ũ'uk o'e. Pũg̃ em pit o'jebapuk ipi oi'ũm pin pima. Waram tak g̃u je'bapuk ikẽrẽat uk am ipi juacat pewi. \v 27 Soat ace'ũ pũg̃ em ma. Wuye'ũ buje Deus apẽn ijodi bima juk adi ajekukuku iaptei ideida wuywebe soat pe. Ipiat supi'ajoat kũyjobit'ũm topibiyũ be kũyjobit'ũmapteim. Xipacat pit je'g̃ũm kũyjobicayũ be. \v 28 Imẽnpuxim Cristo jekpiwan ma oe'ũ apẽn paĩ wũnca o'yaoka iap puxim. Oe'ũ soat pewi ipi watwat pewi ikẽrẽat uk am. Pũg̃ em ma oe'ũ. Waram pit jajẽm ijodi. Ikẽrẽat uk am g̃u jajẽm. Jajẽmap wiwimayũ daxijo am acã jajẽm. \c 10 \p \v 1 Judeuyũ awẽwẽap ekawẽn tag̃ jeku ojuyayũ itaybitbũt ã ip osodop kawẽn icẽmãn. Itaybitbũt ã ip osodop xipacat ajat iam. Soat tag̃ g̃u iisu ip osodop iboap ekawẽn tag̃ jeku ojuyayũ. Soat koato paĩyũ wũnca aokaka'uk ip osodop Deus pe ikẽrẽat uk ojuy jebekitkiyũ bewi. Deus pit soat tag̃ g̃u ixeyũ ja'õkayayũ o'g̃uisun. \v 2 Soat tag̃ iisu bima waram kuka adi o'e ip ig̃uycũg̃ g̃u oceju ikẽrẽat kug̃ iap kay. Soat tag̃ iisu bima, kuka adi wũnca aokakaap ip o'jepere. \v 3 Imẽnpit soat koato wũnca aokaka'uk ip osodop ikẽrẽat eju'uk ebekitkiyũ bewi i'e ojuy Deus pe. Yaoka buje: \p — Oceisu Deus xe g̃asũ bit; ikẽrẽat kug̃ g̃u oce'e — i'ũmg̃u o'e ip. — G̃asũ bit g̃uto oceju ikẽrẽat kug̃ — i acã ip o'e. \m \v 4 Biopak toy bit ikẽrẽat uk'ug̃ g̃u wuywebewi, bode doy dak. \p \v 5 Imẽnpuye Cristo osodot ijodi. Ixe don pima, o'jekawẽn jebay eju―Deus eju. \mi Ijodiat pe wũnca aokaat pin g̃u ẽn, io'e Deus pe. Cebe ip wũnca ũmat pin g̃u dak ẽn, io'e. Ojebin pit eg̃ug̃ẽ owebe ipi juan, io'e Deus pe. \v 6 Etabun wũnca mupik ip puje, ecokcog̃ g̃u eg̃uy, io'e. Ijodiat pe wũnca aoka buje ikẽrẽat uk am, ecokcog̃ g̃u eg̃uy, io'e. \v 7 Imẽnpuye, “Bay, ijoce õn oajẽm ebikuyap tag̃ weku am―emucokcok am,” i juk oce ewebe. “Apẽn Judeuyũ awẽwẽap ekawẽntup omuwẽnuwẽn iap tag̃ weku pin,” i juk oce ewebe. \m Imẽn Cristo o'e jebay be―Deus pe. \p \v 8 — Ijodiat pe wũnca aokaat pin g̃u ẽn, wũnca ũmat pin g̃u dak — i juk o'e Jesus Deus pe. — Wũnca aoka buje ikẽrẽat uk am, ecokcog̃ g̃u eg̃uy, etabun wũnca mupik ip puje dak — i juk o'e. \m Imẽn Jesus o'e kawẽn kuyat tag̃ ma'g̃u ip imupikupig̃―Judeuyũ awẽwẽap ekawẽn tag̃. \p \v 9 — Bay, ijoce õn oajẽm ebikuyap tag̃ weku am―emucokcok am — i juk o'e g̃ebuje bit. \p — Kuyjeat puxim wũnca juy epeyaoka owebe ikẽrẽat uk am eywebewi — i'ũmg̃u e'em Deus g̃asũ bit. — Ikẽrẽat oju'uk eywebewi Cristo oe'ũ buye — i acã e'em Deus wuywebe. \m Kuyat pit wũnca aokakaap Deus o'g̃u'ũm. Ikẽrẽat uk'ug̃ wuywebewi Cristo oe'ũ buye. \v 10 Deus bikuyap tag̃ jekuku'uk osunuy Jesus Cristo. O'jeweũm Deus pe je'ũ ãm. Jekpiwatpin ma oe'ũ. Pũg̃ em ma oe'ũ ikẽrẽat uk am soat pewi wuywebewi. Imẽnpuye Deus wuymuisusun soat tag̃. \p \v 11 Judeuyũ epaĩ ma soat kabia cũg̃'i osunuy jekapikap kug̃. Soat kabia wũnca mupikupik'uk ip osodop. Iboap kug̃ osunuynuynuy soat em. Imẽnpit wũnca mupikupikap ikẽrẽat uk ojuy g̃u. Imẽnpuye Deus ikẽrẽat o'ju'uk g̃u wũnca mupik puje dak. \v 12 Jesus Cristo bit pũg̃ em ma oe'ũ wũnca e'ũap puxim g̃u. Oe'ũ ikẽrẽat uk am soat pewi wuywebewi. Waram pit je'ũ g̃u. O'jeu Deus kay. Oabik jebay xe―Deus xe. Iba'at kadi oabik. Soat kukukan o'e ixe eju. \v 13 Deus jekpot kay itakomaayũ a'õbacaap g̃u'ũm. Kũyjobin jeedop ip Deus a'õ kay. Cristo omuy jebay xe iboap wiwim. \v 14 Pũg̃ em ma oe'ũ ikẽrẽat uk am soat pewi wuywebewi. Soat ikẽrẽat kug̃'ũmayũ o'g̃uisun soat tag̃. Soat tag̃ iisu jeedop ip soat em ma. \p \v 15 Imẽn Deus biõg̃buk tak wuymutaybitbin. Imẽn koap o'e: \q1 \v 16 “Ixeyũ kabia kap puje wara'at ekawẽn og̃uwẽn webekitkiyũ be kawẽn iisuat,” i'e'em Deus, i. Soat em g̃ebum jeedop ip wekawẽn kay, i. Icokcok jeedop ip wekawẽn tag̃ jeku am, i. \p \v 17 G̃uyjom imẽn o'e: \mi “G̃ebum g̃u oce apẽn cuk adi ikẽrẽat o'g̃ug̃ẽg̃ẽ ip iap kay, apẽn cuk adi warẽmtag̃ ma oekuku ip iap kay dak,” i'e'em, i. \m \v 18 Deus pe wuywebewi ikẽrẽat uk puje, waram pit wũnca aceyaoka g̃u ikẽrẽat uk an. Jesus e'ũap kuy o'e ikẽrẽat ukap teida am. \p \v 19 Imẽnpuye, okitpitpiyũ, wuyparara g̃u jekawẽn ãm Deus eju, korosa be Jesus oe'ũ wuywebeam puye. Apẽn kuyjeayũ Deus tũytũyap'a ibuyxi jĩjãap'a be õmõmap puxim wuyekawẽn put ceweju. \v 20 Paĩ yobog̃at acã pag̃o dag̃wi õmõm'uk osunuy badiat'abi be kawẽn ãm Deus eju. Wuyju bit kawẽnwẽn Deus eju Jesus e'ũap puye. Ixe Jesus soat em itait. Jesus e isuat e buxim―Deus kayat e buxim. Imẽnpuye soat em wuyekawẽn put ceweju. \v 21 Jesus wuyepaĩ yobog̃at. Ixe soat itabucayũ kukukat. \v 22 Imẽnpuye juy acekawẽn ceweju. Jewexe g̃u juy acekawẽn ceweju. Wuyetabun cĩcã ma juy acekawẽn ceweju. \p — Ikẽrẽat kug̃ mabuk õn — i'ũmg̃u juy ace wuywebe ma. \m Ixe wuymuisusun soat tag̃ idibim jewewuywuyap puxim. Imẽnpuye juy acekawẽn ceweju. \v 23 Deus ja'õ dag̃ e'em soat em. Te'e g̃u wuyetabut cekay. Wuyetabucap muwẽnuwẽn warara'acayũ be. Imẽnpuye Deus xe acesop soat em iap cuy ajowiwi jĩjã. \v 24 G̃ebum cuy ajop wuyewewekay wuyewebuywat am, wuykukpin wuyewewekuk am tak, xipan wuyewewekuk am tak. \v 25 Pũg̃pũg̃pũg̃ oibu'un je'awerom aweromayũ xe Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Ixeyũ buxim g̃u juy wuyju bit wuybu'un g̃u ajop je'awerom. Jewemucokcokcog̃ pit cuy ajop. G̃axĩn ma wuykukukat jajẽm. Ipiat supi'ajoat kũyjobit'ũmayũ be. Xipacat pit je'g̃ũm ja'õ kayayũ be. Imẽnpuye big̃ ma juy jewemucokcokcog̃ ajop. \p \v 26 Kawẽn icẽmãn wuyetaybit tomukadi wuyukpiwatpin ma wuyju ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽm. Imẽn ibima, apẽn kuka ace ikẽrẽat mug̃ẽap teida am? Ka'ũma ma. Wuywebewi ikẽrẽat uk pa'ore soat pe wuywebe. \v 27 Imẽnpuye wuypararam cuy ajop apẽn paxi Deus je'e wuywebe iap puxim. Deus ipiat supi'ajoat kũyjobit'ũmayũ be. Ipiat'ajojom ip jeedop daxa isopat pe―ipararuat pe Deus kay itakomaayũ. \v 28 Moisés a'õ kay kũyjobit'ũmayũ o'yaoka ip kuyjeayũ. Xepxepayũ be, ebapũg̃ayũ be dak “Teku ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽm” i'e buje, pũg̃ tag̃ ma ip i'e buje, o'yaoka ip. Itabotaidabotbot g̃u o'e ip ixeyũ kay, Moisés a'õ kay'ũm puye. \v 29 Ixeyũ buxim g̃asũ dak pũg̃pũg̃pũg̃ Deus ipot muymuy. Deus kuy juk jekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip. \p — Okpot o'jedoyekereren eywebeam. Oe'ũ eymuisun ojuy — i juk o'e cebe ip. \m Inaka cekawẽn wayway ip. \p — Apẽg̃ãm oe'ũ? Ekpot tak ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ jo'i osunuy — i napa ma e'em ip Deus pe. \m Deus biõg̃buk xe ikukpin ip. Inaka ibiõg̃buk muymuy ip. Moisés muymuy'ukat podi ma Deus muymuy'ukat ipiat supi'ajojo, ixeyũ bodi ma ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ puye. Karẽm ip ipiat supi'ajojo. \p \v 30 — Õn ma oceweik — i juk o'e Deus. — Õn ma apẽn cuk adi oekuku ip iaptei oteida webekitkiyũ be — i juk o'e. — Xipacat og̃ũm xipacat mujurũg̃rũg̃'ukayũ be — io'e. — Kũyjobit'ũm ip pima, ipiat osupi'ajoat cebe ip imukũyjo am — io'e Deus. — Kũyjobit pima bit ip, õn ma ipiat osupi'ajoat cekay itakomaayũ be — io'e. \m Wuyetaybit imẽn Deus cuk o'e iam. \v 31 Deus soat em itait. Ixe be ipiat'ajoat puje, iparara jĩjã je'e ip cekay ixe muymuy'ukayũ. \p \v 32 G̃ebum pit cuy epesop apẽn cuk adi kuy bima epekukuku iap kay. Kuy bima juk Deus ekawẽn epeya'ĩjojo. Ixe biõg̃buk kuy oõm eywebe. Ade em itabut'ũmayũ juk adi ipiat o'supi'ajojoat eywebe. Inaka eybu'u g̃u epesop Jesus kay ipiat'ajojom ma'g̃u eyju. \v 33 Pũg̃pũg̃pũg̃ eyju'in eymuymuy'uk ip osodop. Adeayũ etabun cuk adi ikẽrẽm eykuk ip. Ade em cuk adi ipiat o'supi'ajojoat ip eywebe. Eybu'u g̃u a'g̃u epesop eybureyũ badipta am. Eyparara g̃u juk adi epesop eyaokaap puxim. \v 34 Daomũnmũnap'a beayũ jom tak cuk adi epeku ibuywat am ip. Itabut'ũmayũ be eybubut tujupa'um puje, eybu'u g̃u a'g̃u epesop eyetabut am Cristo kay. Eycokcok acã a'g̃u epesop. \p — Ijodiap podi ma xipacap opop ocewebeam — i a'g̃u epe'e. — Ibo ikoro jeedop soat em — i a'g̃u epe'e. — Soat em ibo kug̃ ajop — i a'g̃u epe'e. \m \v 35 G̃asũ dak cuy eya'õcam epesop. Eya'õca bima, xipacat cuy epejat. \v 36 Eyukpiceg̃ẽm g̃u juy epesop Deus bikuyap tag̃ eyeku am. Ixe bikuyap tag̃ eyeku buje, xipacat epejat apẽn ixe juk adi o'e'e iap tag̃. \v 37 Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi G̃axĩn ma omuykuiat jajẽm, i. Ibun g̃u jajẽm, i. \v 38 Webekitkiyũ bit itabut jeedop cũg̃ayũ, i. Imẽnpuye soat em itait jeedop ip oxe, i. Jetabucap epere buje bit, ocokcok g̃u oce cekay, i. \m Imẽn e'em Deus ekawẽntup. \v 39 Wuyju bit wuyetabucap acepere g̃u. Ipiat'ajojoap kay g̃u wuyju bit cum. Oitabidaoiat puxim g̃u wuyju―jetabun o'jepereiat puxim g̃u. Wuyetabut ma. Deus tak wuydaxijojom. \c 11 \p \v 1 Deus kay wuyetabut pima wuyetaybit cĩcã wuyemumuwiwi acejat iam. Deus kay wuyetabut pima: — G̃asũ wuyju ijojom g̃u iap g̃uyjom acejojo — i wuyju e'em wuyewewebe. \p \v 2 — Xipat cĩcã eyju oxe — io'e Deus kuyjeayũ be, itabut ip cekay buye. \p \v 3 Wuyetabut cekay bima wuyetaybit Deus ja'õbi ipi o'g̃ujurũg̃ iam. Wuywebe ijo but iap o'g̃ug̃ẽ Deus. Wuywebe ijo ba'orean soat o'g̃ug̃ẽ. \p \v 4 Deus kay itabut osunuy Abel. Imẽnpuye ixe emumuũm Caim emumuũm podi ma xipat osunuy Deus xe. \p — Cũg̃ ma ẽn oxe — i juk o'e Deus cebe, itabut jekay buye. — Emumuũm xipat oxe — i juk o'e. \m Wuyju g̃ebum pima apẽn Abel itabut osunuy iap kay, “Itabucat cũg̃ ma Deus xe” i wuyju e'em. Imẽnpuye Abel e'ũ buje dak puk wuymutaybitbin ma itabucat cũg̃ ma Deus xe iam. \p \v 5 Deus kay itabut osunuy Enoque. Imẽnpuye oe'ũ g̃u. Deus ixe ita'in ma o'tujuu jewekay. Ibureyũ ixe o'tobuxik g̃u, Deus kuy o'tujuu buye. Deus icokcok osunuy ixe ekukuap kay i'e'em Deus ekawẽntup. \v 6 Wuyetabut'ũm pima, Deus imucokcok pa'ore wuywebe. Wuyju Deus kay bima, wuyetabun cuy ajop Deus kake iap kay; Deus xipacat ũmũm jebikuyap tag̃ jeku pin cĩcãayũ be iap kay dak. \p \v 7 Deus kay itabut osunuy Noé. “Ipi juayũ og̃u'ũm idibim soat” i'e buje, Deus ekawẽn kay itabut osunuy. Muba'at puk o'jojojo g̃u. Inaka itabut osunuy Deus ekawẽn kay. Kobexixi o'g̃ug̃ẽ jebekitkiyũ daxijo am. Kũyjobit g̃u osodop ip warara'acayũ ipi juacayũ Deus a'õ kay iap ibapuk cĩcã o'e, Noé kũyjobit puye. Imẽneju: \p — Cũg̃ ma ẽn oxe, etabut okay buye — io'e Deus cebe. \p \v 8 Deus kay itabut osunuy Abraão. Deus pe jenaẽ buje, kũyjobit osunuy ya'õ kay. Deus a'õbi jeka bewi o'jẽm itaybit g̃u ma'g̃u apoma oju iam. \p — Ijop eipi oceipiũm ewebe — i juk o'e Deus cebe. \m Ibo eipi kay o'ju. G̃uyjom je'g̃ũm cebe iap eipi kay o'ju. \p \v 9 — Ijop eipi og̃ũm eipim — io'e Deus cebe. \m Ibo eipi dag̃ oeku powatwat puxim. Pag̃o mug̃ẽg̃ẽ'a be osunuy tũyap g̃u buk puye. Torojo'a be osunuy jekpot eju―Isaque eju. Jenaxeg̃ebit eju dak osunuy―Jacó eju. \p — Ijop eipi og̃ũm eyipim — io'e Deus cebe ip―Abraão be, Isaque be dak, Jacó be dak. \v 10 Deus emukamuweg̃ũnka wiwim osunuy Abraão―Deus emukamug̃ẽka wiwim―ika'ũm'ẽm'ũmatka wiwim. \p \v 11-12 Itabut osunuy Abraão Deus kay. Aypa o'e. Ce'ũat puxim jetayxi mu'ukreg̃ pa'ore osunuy. Je'ũ ojuy kuy osunuy. Sara dak yabut o'e―Abraão tayxi. I'ita ba'oreat osunuy. Inaka Abraão itabut osunuy Deus a'õ kay. \p — Soat em Deus ja'õ dag̃ e'em — io'e jewebe ma. \m Imẽnpuye itayxi o'g̃u'ukreg̃ yabut ma'g̃u. Ipotpet o'e Abraão. Ade jĩjã ip osodop ixe naxeg̃ebitbit. Imuweg̃ũn pa'ore osodop ip kasopta buxim, ka'oririt puxim tak. \p \v 13 Jetabut cĩcãap kug̃ ma ip oe'ũ'ũ―Abraão, Isaque dak, Jacó dak. \p — Ijop eipi og̃ũm eyipim — i mo a'g̃u o'e Deus cebe ip. \m Inaka ibo eipi o'jat g̃u ip. Imẽnpit: \p — Ijop eipi Deus je'g̃ũm ocenaxeg̃ebitbit pe apẽn ixe o'e iap tag̃ — io'e ip jewebe ma. \m Ipi o'jat g̃u ip. Inaka icokcok ip osodop jetabucap kug̃. \p — Powatwat acã oceju — io'e ip ibo eipi watwat pe. \m Wara'at ka kaykaykay ma ip osodop. \p — Eykadujukapkam acã oceju — io'e ip cebe ip. Ibo eipi bit o'jat g̃u ip. \v 14 “Eykadujukapkam acã oceju” i'e'e'ukayũ jeka kudadam mabuk ip. \v 15 Yag̃uyepit g̃u osodop ip kuy bima o'jẽm ip iatka kay. Yag̃uyepit pima kuka juk iba'ore g̃u o'e cepit am ip. \v 16 Wara'atka kay bit ip osodop yag̃uyg̃ebu. Kuy o'jẽm ip iatka bodi ma xipat iboka. Kabi beatka kay ip osodop yag̃uyg̃ebu. Imẽneju Deus isũsũn g̃u o'e cebuxim ip, “Deus ebekitkiyũ oceju cekay ocetabut puye” io'e ip cebe buye. Deus o'sukamubapuk ikam ip. \p \v 17-18 Deus kay itabut osunuy Abraão. \p — Ekpon og̃ũm ewebe — i mo a'g̃u o'e Deus cebe. O'kap Abraão ipot. Isaque i ipot putet osunuy. \p — Isaque ipotpoyũ acã enaxeg̃ebitbiyũ oxe―warara'acayũ bit ka'ũma — i mo adi a'g̃u o'e Deus Abraão be. Inaka: \p — Ekpot cuy eyaoka impik am wetabun — i mo adi a'g̃u o'e Deus Abraão be okukpin cĩcã paxi iap co am. \m “Ekpot cuy eyaoka” i'e buje, Abraão kũyjobit o'e Deus a'õ kay. Isaque aoka ojuy o'e. \p \v 19 — Iba'ore g̃u Deus pe waram Isaque'ũm mutait am — io'e jewebe ma Abraão. \m Inaka Isaque o'tujupit jeduk'a be, “Eyaoka g̃u juy” io'e Deus puye. O'tujupit jeduk'a be ce'ũap tomukadi waram o'jetait'iat puxim. \p \v 20 Deus kay itabut osunuy Isaque. Imẽnpuye: \p — G̃uyjom Deus xipacat je'g̃ũm eywebe — io'e Jacó be, Esaú be dak. \p \v 21 Itabut osunuy Jacó dak Deus kay. Je'ũ pinpin puje: — Deus cuy xipacat je'g̃ũm eywebe — io'e José ipotpoyũ be. \p — Soat podi ma ẽn xipat — io'e Deus pe jektokta'ip kug̃. \p \v 22 Itabut osunuy José dak Deus kay. Je'ũ pinpin puje: — Israel naxeg̃ebitbit jeejẽm Egito eipi bewi — i mo adi a'g̃u o'e. — We'ũap tomukadi ojebit cuy epetujowat oka be imõg̃ ãm witabikũy be — i mo adi a'g̃u o'e jekpotpoyũ be. \p \v 23 Itabut osodop ip Deus kay Moisés ebay, ixi dak. \p — Judeuyũ ipotpoyũ juy epeyaoka ikap'isum ma — i juk o'e Egito eipi kukukat―Faraó o'e. \m Imẽnpit iparara g̃u osodop ip ipi kukukat puxim―Faraó buxim. Kũyjobit'ũm osodop ip ixe a'õ kay Moisés ebayũ. Ebapũg̃ kaxi ikap'isuat munẽmnẽm'uk ip osodop yaokaap puxim. O'g̃unẽm ip idip cĩcã cexe ip puye. \p \v 24 Itabut osunuy Deus kay Moisés tak. Yaypan puje ibu'u o'e Faraó daxit'in. Jebadipyũ kay pin o'e. \p — “Faraó daxit'it ẽn”, i'ũmg̃u juy epe'e owebe, i juk adi o'e Egito eipi watwat pe. \m \v 25 Ibu'u osunuy ikẽrẽat mug̃ẽ ãm jemucokcok am―pũg̃ kabia dak ka'ũma. Ibu'u g̃u bit osunuy ipiatpi'ajo am jebadipyũ eju―Deus ebekitkiyũ eju. Ibu'u g̃u osunuy ipiatpi'ajo am Deus mucokcok am. \p \v 26 — Soat tarekrek kug̃ pima kuka ocokcok oce―Egito eipi beat kug̃ pima — i juk o'e jeweweju ma. — Deus emunaẽ mucokcokap ojuy owebe ipiatpi'ajoat puje bit, ibodi ma kuka ocokcok oce — i mo adi a'g̃u o'e jewebe ma. — G̃uyjom Deus kũyjobicaptei je'g̃ũm owebe — i juk o'e jewebe ma. \m Ibodei buap wiwim cĩcã osunuy soat em ma. \p \v 27 Itabut osunuy Moisés Deus kay. Imẽnpuye o'jẽm Egito eipi bewi. Ipi kukukat etakomaap puxim jeparara pibun g̃u o'jẽm Egito eipi bewi. O'jẽm Deus kay itabut cĩcã buye. Deus cocomap puxim oekukuku ijojom g̃u ma'g̃u. \v 28 Itabut osunuy Moisés. Imẽnpuye apẽn kũyjobit'ũmayũ muy'ũ'ũ'ukat o'kap iap epeta o'g̃ubapuk Deus a'õbi. Páscoa i peta butet. \p — Ovelha doy juy epetoymõg̃ eyduk'a esũg̃tabi dag̃ kũyjobit'ũmayũ muy'ũ'ũ'ukat pe eyekpot muy'ũap puxim―koapat muy'ũap puxim — i juk o'e Israel naxeg̃ebitbit pe. \p \v 29 Itabut ip osodop Deus kay Israel naxeg̃ebitbit Moisés ixeyũ kukukan pima. Imẽnpuye iodi o'timudek ip ipipurukat tag̃. Ixe di butet “Tipakpukati” i osunuy. Egito eipi watwat pit timudek ojuy bima, soat ip oap. Oakõm ip. Ka'ũma ma o'jepoyat. \p \v 30 Itabut osodop ip Deus kay Israel naxeg̃ebitbit Josué ixeyũ kukukan pima. Imẽnpuye Jericó ka ekorara o'jedu. Duuuuo. O'jedu 7 kabia ika koreren ceku buje ip. \v 31 Itabut osunuy Deus kay Raabe dak yapoan ma'g̃u osunuy. Josué ebekitkit o'g̃uõm jeduk'a be imunẽm ãn yaokaap puxim. Jericó ka jom oajẽm'iayũ o'g̃unẽm. Imẽnpuye Deus pe ja'õ kay kũyjobit'ũmayũ aokaat puje, Raabe o'yaoka g̃u ip Josué ebekitkiyũ. \p \v 32 Deus kay itabut ip osodop warara'acayũ dak. Inaka o'e g̃u owebe itabucayũ muwẽn ãm eywebe: Gideão muwẽn ãm eywebe, Baraque dak, Sansão dak, Jefté dak, Davi dak, Samuel dak, Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ dak. \v 33 Itabut cĩcã osodop ip Deus kay. Imẽnpuye wara'at tiwatwat eju nopag̃õg̃õm ip o'e. Ade jĩjã o'yaoka ip. Cũg̃ ma oekuku ip Deus etabutpe. Imẽnpuye Deus cebe iũm ojuy iap o'jat ip. Deus leão o'tũymuymũg̃ jekay itabucat oap puxim. \v 34 Waram pima Deus daxa yobog̃at o'g̃upirẽm jekay itabucayũ aokaap puxim. O'jenapõn ip pajam jaokaap puxim. Ya'õbaca'ũm ip osodop. Ya'õbacaan pit o'e ip Deus a'õbi. Ade jĩjã o'yaoka ip itakomaayũ nopag̃õg̃õm pima. Ade ma dak o'g̃uypõg̃põg̃põg̃ ip powatwat esorarayũ. Soat kaka dag̃ owatwatwat ip. \v 35 Itabut Deus kay osodop ip aoyũ. Imẽnpuye Deus waram ixeyũ ipotpoyũ'ũm'ũm o'g̃utait. \p Warara'acayũ be itakomaayũ ipiat o'supi'ajojoat. Oe'ũ'ũ'ũ ip ipiat pibun. Inaka Deus o'jomuymuy g̃u ip jaokaap puxim. \p — Oce'ũpi g̃u — io'e ip. — Oceparara g̃u oce'ũap puxim — io'e ip. \m Waram acejetait iap wiwim osodop ip. Soat em wuyetait acesop Deus xe iap wiwim osodop ip. \v 36 Warara'acayũ itabucayũ o'jowaywayway ip adedeayũ etabutpe. Warara'acayũ o'yukxabiokaka ip ixeemug̃ẽg̃ẽbum yabi be icaat pum. Warẽmtag̃ ma o'g̃uõmõm ip daomũnmũnap'a be. \v 37-38 O'yabug̃bug̃ ip wita'am. Ipidase o'g̃uweka ip kede'am. Pajam tak o'yaoka ip. Tadaybot ma oekuku ip. Mẽmẽ xee kug̃ oekuku ip jedotim, cabra xee kug̃ tak. Itabut'ũmayũ juk adi ipiat o'supi'ajojoat ixeyũ be. Warẽmtag̃ cĩcã juk adi ixeyũ o'jukukuk ip. Kaokokat puxim osodop ip itabut'ũmayũ xe. Deus xe bit soat podi ma xipat osodop ip itabucayũ. \p — Teyũku ikẽrẽ jĩjã — io'e ip itabut'ũmayũ ma. \p — Eyju soat podi ma xipat oxe — io'e Deus pit cebe ip. \m Cenapõnat puxim uk'a'ũmat tag̃ oekuku ip, co'a dag̃ tak. Jeduk'a be g̃u osodopdop ip―witabikũy be acã. \p \v 39 — Xipat eyju oxe eyetabut cĩcã okay buye — io'e Deus soat pe ixeyũ be. Inaka ijodi bima Deus cebe ip iũm ojuy iap o'jat g̃u ip. \v 40 Deus kuyayũ kay ã g̃u osunuy g̃ebum. Wuykay dak osunuy g̃ebum―ixeyũ'ũm'ũm nomujuacayũ kay dak. Soat g̃u o'g̃ũm ja'õ dag̃ kuyayũ be. Soat pit je'g̃ũm ja'õ dag̃ jekay itabucayũ be―kuyje itabucayũ be―g̃asũ itabucayũ be dak, g̃uyjom itabut je'e iayũ be dak. Soat je'g̃ũm pũg̃pũg̃ pepepe ma. Soat tag̃ wuymuisun je'e kuyjeayũ muisunap puxim. \c 12 \p \v 1 — Oceju ma juk adi ocetabut cĩcã ocesop Deus kay — i'e'em wuywebe soat ixeyũ kuyjeayũ. — Eyju dak eyetabun cĩcã juy epesop cekay — i'e'em ip wuywebe. \m Daudau'ukayũ buxim wuyju. Daudau'ukat ipoxiat epereperem jewũnca i'e am. Imẽnpuxim ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy acepere Jesus a'õ kay am. Pa'orem g̃u wuyju ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ pima wuybu'u wuyetabut am Jesus a'õ kay. Daudau'ukat taobu'u g̃u jedaudauap epere am. Ixe buxim wuyju dak wuybu'um g̃u juy ajop Jesus a'õ kay am. \v 2 G̃ebum cuy ajop Jesus kay! Ixe ma juk adi wuymutabun. Ixe dak wuybuywatwan jeenuy wuyetabucap epereap puxim. \p — Korosa be g̃u juy oje'ũ — i'ũmg̃u juk o'e. — Warẽmtag̃ cĩcã ip okuk — i juk o'e jewebe ma. — Inaka korosa be dak obu'u g̃u we'ũ ãm — i juk o'e. — G̃uyjom ocokcok og̃uy webay xe bima, ixe bikuyap tag̃ cuk adi ojekuk buye — i juk o'e jewebe ma. \m Oibu'un g̃u je'ũ ãm korosa be warẽmtaksug̃ ma'g̃u ip o'jukuk. Imẽneju g̃asũ xik'i omuy Deus xe. Deus eju nuynuy soat kukukan. \p \v 3 G̃ebum cuy epesop apẽn cuk adi ixe Jesus ipiat o'supi'ajojo iap kay. Itakoma jĩjã ip osodop cekay ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ. Iboap kay juy g̃ebum epesop eyetabut am eybu'u'uap puxim, eyetabucap epereap puxim tak. \v 4 Ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽ'ukayũ mukorẽmrẽm cĩcã juk adi epesop. Imẽnpuye juk adi ipiat o'supi'ajoat ip eywebe. Inaka eyaoka g̃u buk ip. \v 5 Deus kawẽnwẽn eywebe apẽn cebayũ kawẽnwẽn jekpotpoyũ eju iap puxim. Kawẽnwẽn eywebe eya'õmucan am. Imẽn ixe e'em: \mi Okpot, emukũyjobit am wuykukukat ipiatpi'ajoan ewebe bima, eya'õpicũg̃ cuy eg̃uy ya'õ kay, i. Emukũyjo am ixe be emukorẽm puje dak, eg̃uycũg̃ g̃u juy eg̃uy, i. \v 6 Wuykukukat ipiatpi'ajoan jewe ikukpinayũ be cũg̃ ma jekuap ojuy, i. Jekpotpoyũ mukorẽmrẽm imukũyjo am ip, i. \m Eyag̃uyba'ũm tu iboap ekawẽn kay? \v 7 Eyetaxim cuy epesop ipiat'ajojom pima. Ipiatpi'ajojom pima: \p — Wuyebayat ipiatpi'ajojoan ocewebe ocemũkũyjo am cũg̃ ma wuyekuap ojuy — i juy epe'e eyewewebe. \m Deus wuymukorẽmrẽm pima, wuyetaybit Deus wuykug̃ jekpotpoyũ kukap puxim iam. Soat wuyju ipiatpi'ajojoan wuy'ipotpoyũ be cũg̃ ma ip cekuap ojuy. \v 8 Imukorẽmrẽm'ũm pima wuyetabi kuka ace ite ipocat iap kay. \p — Ekpocat tu ite? — i kuka ace cebay be. \m Deus tak ipiatpi'ajojoan soat pe jebekitkiyũ be imukũyjobit am ip. Imẽneju eymukũyjo am eywebe ipiatpi'ajojoan'ũm pima, Deus ipotpocayũ g̃u eyju. \v 9 Ijodi ixeyũ be wuymukorẽm puje dak, ibuyxim ma wuyebayũ ajukuk. Ixeyũ a'õ kayap podi ma juy kũyjobin ajop wuyebayat a'õ kay―kabi beat a'õ kay, wuykay ag̃at a'õ kay. Ixe a'õ kay kũyjobit pima, soat em acesop cexe wuyetait. \v 10 Wuyebayũ ma ipiatpi'ajojoan wuywebe wuymukũyjobit am. Ipiatpi'ajojoan ip wuywebe ipiatpi'ajoat pin osodop ip puye. Darem ma ip wuymukorẽmrẽm. Deus pit ipiatpi'ajojoan wuywebe xipan wuykug̃ap tomuju. Ixe ipiatpi'ajojoan wuywebe soat tag̃ wuymuisun am. Ipiatpi'ajojoan wuywebe soat tag̃ wuyisu jejo'i am. \v 11 Wuywebe ipiatpi'ajoan pima, wuycokcok g̃u wuyju―wuyg̃uycũg̃ acã. G̃uyjom pit cebay be imukorẽm'ibiyũ cedag̃ ma jekukum, kaba'ũm tak ip warara'acayũ eju. \p \v 12 Imẽneju ig̃uycũg̃ayũ juy epesubuywan. Jetabucap kay ibu'u'uayũ juy epeya'õmucan waram icokcok i'e am ip. \v 13 Cũg̃at e dag̃ cuy epeku warẽmtag̃ ma eyekuap puxim. \p \v 14 Kaba'ũm cuy epesop soat eyxeayũ kug̃. Soat tag̃ eyisum cuy epesop. Soat tag̃ wuyisu'ũm pima, wuykukukat acejojo g̃u. \v 15 Deus ibikuy xipan wuykuk am. Imẽnpuye jewebuywatwan cuy epesop eybu'uap puxim Deus pe emumuũm pu am. Kadai icupat jexeat muy'ũ'ũm. Imẽnpuxim pũg̃ ma ey'inat jetabut am ibu'u bima, jebureyũ dak kuka o'g̃ubu'un. Imẽnpuye jewebuywatwan cuy epesop eybu'uap puxim, eyetabucap epereap puxim. \v 16 Jewebuywatwan cuy epesop Deus a'õ kay kũyjobit'ũmap puxim, aoyũ kaykayap puxim tak. Esaú ekuap puxim g̃u juy epeku. Esaú kũyjobit'ũm o'e Deus a'õ kay. Jecokcokap kay acã o'e g̃ebum. Koapat osunuy cebay ipot. Cebay e'ũ buje, soat ma kajuk o'jat jebay'ũm pubut, ixe koapat puye. Inaka: \p — Pũg̃ pratom exat'in eg̃ũm owebe — io'e jekitpit pe. — Ẽn ma juy soat ejat wuyebay e'ũ buje oxat teim — io'e jekitpit pe. — Odieg̃ Deus xipan jekuk koapat kukap puxim oxat teim — io'e cebe. \m \v 17 Koapat peam tak cebayũ kawẽnwẽn'uk osodop Deus eju kuyjeayũ. \p — Xipan cuy okpot ejukuk — i'e'e'uk osodop ip Deus pe. \p — Owebeam tak cuy ecekawẽn Deus eju — io'e Esaú jebay be. — “Xipan cuy okpot ejukuk―koapat ejukuk,” i juy ece cebe — io'e Esaú. \p — Iba'ore owebe g̃asũ bit — io'e cebay bit. — Ekitpit peam kuy juk iboam oce Deus pe — io'e. \m Jewa'õmuwarurun pa'ore o'e Esaú be cedag̃ ma jeku am. Cũg̃at e dag̃ jepit ojuy jĩjã o'e. O'tõn ig̃uycũg̃ puye. Inaka cepit pa'ore o'e cebe cũg̃at e kay, kuy kũyjobit'ũm o'e buye. \p \v 18 Co'a jeje Deus jekawẽn muwẽnuwẽn pima, iparara jĩjã osodop ip Judeuyũ―kuyjeayũ. Oajẽm ip co'a ikibi be. Sinai'a ikibi be oajẽm ip―wuyecoanpucat'a ikibi be. Daxa isop ig̃o'a akokoreren. Kabidaudau dak oeku. Kabiok tak oeku dig̃. Kabidoxixi dak oeku ig̃o'a dag̃. \v 19 Parasuy jo'iat a'õ o'ya'ĩjojo ip. Deus a'õ dak o'ya'ĩjojo ip. Ixe a'ĩjojo buye, “Ecekawẽn g̃u juy ocewebe” io'e kuyjeayũ jeparara pibun. \p \v 20 — Epeyeu g̃u juy co'a kay — io'e. — Eyõhõyũ dak cuy epeg̃uyuat g̃u — io'e. — Ceu pinat cuy epeyabug̃bug̃ wita'am — io'e. — Ojopi eywebe soat pe — io'e cebe ip. \m Imẽnpuye iparara jĩjã ip o'e Deus a'ĩjojoayũ. \v 21 Ipararuat o'jojojo Moisés. \p — Õn ma okarabakbak oce oparara pibun — io'e co'a dag̃ pima. \p \v 22 Eywebe Deus jekawẽn muwẽn puje bit, eypararam g̃u epesop. Kuy epesot wara'at'a kay co'a kay. Sião'a kay epesot Jerusalém ka beat'a kay. Kuy epesot Deus ka be―soat em itaicat ka be―Jerusalém ka be―kabi beatka be. Tak g̃u ip Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ dopdom ig̃o ka be―ade jĩjã ip. Imuweg̃ũn pa'ore wuywebe ade jĩjã ip puye. \v 23 Kuy epesot Deus ebekitkiyũ kay―koap itabucayũ kay. Awerom ip dopdom Deus ka be. Icokcok cĩcã ip ibutet ibararak opop kabi beatup pe buye. Kuy epesot Deus kay. Ixe apẽn cuk adi oekuku ip ipi ju bima iap ideida soat pe ipi juacayũ be. Xipacat je'g̃ũm cũg̃ayũ be. Ipiat supi'ajoat kũyjobit'ũmayũ be. Kuy epesot cedag̃ ma jekuku'ukayũ'ũm'ũm piõg̃buk kay―soat tag̃ o'g̃uisun'iayũ'ũm'ũm piõg̃buk kay. \v 24 Kuy epesot Jesus kay. Ixe juk kawẽn iisuat o'g̃uwẽn wuywebe. Ixe o'jedoyekereren wuywebeam. Apẽn Abel o'jedoyekerereniap kay g̃ebum pima “Eg̃uweik cuy iwag̃o be yaokaap tei” i wuyju e'em Deus pe. Apẽn Jesus o'jedoyekerereniap kay g̃ebum pima bit, “G̃asũ bit ẽn ikẽrẽat uk'ug̃ ocewebewi soat pewi” i wuyju e'em Deus pe. \p \v 25 Imẽneju: \p — Kũyjobin g̃u ace Deus a'õ kay — i'ũmg̃u juy epe'e. \m Ijodi Moisés Deus ekawẽn o'g̃uwẽnuwẽn kuyjeayũ be. Kũyjobit'ũm ip osodop. Imẽnpuye Deus ipiat o'supi'ajojoat cebe ip. G̃asũ bit kabi bewi ma Deus jekawẽn muwẽnuwẽn wuywebe. Kũyjobit'ũm pima kuyjeayũ bodi ma kuka ipiat acesupi'ajo. \v 26 Sinai'a jejewi cekawẽn puje, ixe ja'õbi ipi o'g̃uyxixixi. G̃asũ bit waram o'jekawẽn wuywebe. \p — Waram pukto ipi og̃uyxixixi — i'e'em wuywebe. — Kabi dak og̃uyxixixi — i'e'em. \v 27 — Waram pukto — i juk adi o'e. \m Imẽnpuye wuyetaybit jemumug̃ẽ ma g̃uyxixixi iam. I'uk'uk je'e ip Deus emumug̃ẽ soat. Imuyxixixi'ũmayũ acã jeedop ip jenuyap pe ma. \p \v 28 Deus soat kukukan pima, wuykukukan tak jeenuy. Ixe a'õbacaap mu'ũm pa'ore soat pe. Imẽneju: \p — Soat podi ma ẽn xipat — i juy ace Deus pe. — Soat podi ma ẽn a'õbaca — i juy ace cebe. \m Ixe bikuyap tag̃ cuy ajeku. Ibuyxim cuy ajukuk. Wuypararam cuy ajop ixe buxim. \v 29 Ixe kay acã wuyetabut―Deus kay acã. Daxa soat mu'ũmap puxim ixe dak ja'õ kay kũyjobit'ũmayũ g̃u'ũm. \c 13 \p \v 1 Eybu'um g̃u juy epesop ikukpin eykitpitpiyũ kuk am―Cristo ebekitkiyũ. \v 2 Powatwat cuy epeg̃uõm eyduk'a be. Xipan cuy ip epejukuk. Pũg̃pũg̃pũg̃ kuy juk powatwat o'g̃uõm jeduk'a be. Tũybe teyũku powatwat iãn o'e ip. Imẽnpit Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ ma juk o'g̃uõm ip―kabi watwat. \v 3 G̃ebum cuy epesop daomũnmũnap'a beayũ kay eyju dak cexe epesop iap puxim. G̃ebum cuy epesop ipiat'ajojomayũ kay eyju dak cexe ip epesop iap puxim. \p \v 4 Ibuyxim cuy ibumũnmẽnat ajukuk. Warara'acat ewebumũn puje juy ibuyxim cuy ip epejukuk. Eytayxi'ũmat eju g̃u juy epeyepo―eytayxi eju acã. Eyektop'ũmat eju g̃u juy epeyepo―eyektop eju acã. Deus ipiat supi'ajoat warara'acat itop eju jepopo'ukat pe warara'acat tayxi eju jupopo'ukat pe dak. \p \v 5 Dinheiro kay jĩjã g̃u juy epesop. \p — Õn pit jeyiwat g̃u―pũg̃ em tak ka'ũma — i'e'em Deus wuywebe. — Õn pit jeyepere g̃u―pũg̃ em tak ka'ũma — i'e'em wuywebe. \m Imẽnpuye eycokcog̃ cuy epesop ajo eyju ikug̃iat kay. \v 6 Imẽnpuye wuya'õcam cuy ajop. \p — Wuykukukat wuybuywatwan soat em — i juy ace warara'acat pe ipararaayũ be. — Wuypararam g̃u juy ajeku — i juy ace cebe ip. — Ijodiat o'e g̃u kuka wuywebe — i juy ace cebe ip. \p \v 7 G̃ebum cuy epesop kuy bima eykukukayũ'ũm'ũm kay. Deus ekawẽn cuk adi o'g̃uwẽnuwẽn ip eywebe. G̃ebum cuy epesop apẽn cũg̃ ma ip oekuku iap kay, apẽn ip jetabucap kug̃ oe'ũ'ũ iap kay dak. Ixeyũ'ũm'ũm puxim eyetabun cĩcã juy epesop. \v 8 Soat em Jesus Cristo iwaruru g̃u e'em. Ibit ma. Kuy bimaap co'i ma g̃asũ dak omuy. G̃uyjom tak imẽn ma je'e. \v 9 Eybu'um g̃u juy epesop kawẽn icẽmat tag̃ jeku am. Iwarum eymutaybitbin'ukayũ a'õ kay g̃u juy epesop cũg̃at e dag̃wi eyjẽmap puxim. Pũg̃pũg̃ jewag̃uyg̃uy ip i'opi paxi sujop owebe iap kay. Ibuywatwan g̃u ibo bit big̃ ma itabut am ip Jesus kay. Wuyju bit cuy g̃ebum ajop Deus soat em xipan wuykug̃ wuya'õmucanucan iap kay. Iboap kay g̃ebum pima, big̃ ma wuyetabut acesop Jesus kay. \p \v 10-11 Paĩyũ wũnca ẽn'in i'o'o'uk osodop ip o'suẽnmupikupik ip ien'in torojo'a be kapikpik'ukayũ. G̃asũ bit i'opi o'e cebe ip wuyju Deus pe iũmũmat'in. Pũg̃ kabia be bit paĩ yobog̃at õmõm badiat'abi be―Deus tũytũyap ibuyxi jĩjãat'abi be. Wũnca doy dujuõmõm toy mubapuk am Deus etabun Deus pe ikẽrẽat ukap ojuy. Ibiat ẽn pit i'opi paĩ yobog̃at pe. Ibiat ẽn tujowatwan ip jedopdopap etakobe imupik am. \v 12 Imẽnpuxim Jesus o'jedoyekereren wuywebewi ikẽrẽat uk am. O'jedoyekereren jekay itabucayũ muisun am soat tag̃. Itabut'ũmayũ juk adi warẽmtag̃ ma ixe o'jukuk. Ixe oe'ũ ikabog̃atka etakobe. \v 13 Ixe oibu'un g̃u je'ũ ãm korosa be warẽmtag̃ ma'g̃u ip o'jukuk. Ixe buxim wuyju dak wuybu'um g̃u juy ajop ixe bikuyap tag̃ jeku am warẽmtag̃ ma'g̃u ip wuykug̃ itabut'ũmayũ. \v 14 Wuydopdopapka ijodi g̃u. Ikakoro g̃u ijodiatka. G̃uyjom jeedotka wiwim wuyju. \v 15 Imẽnpuye: \p — Ẽn soat podi ma xipat cĩcaã — i wuyju e'em soat em Deus pe. \m Wũnca mupikupik'uk'ũm ma'g̃u wuyju Deus etabun. Jesus tak kawẽnwẽn Deus eju wuywebeam. \p — Ẽn ma soat podi ma xipat cĩcã — i wuyju e'em soat em cebe. — Ẽn acã ocekukukat — i dak wuyju e'em cebe soat em. \m \v 16 Xipacat mug̃ẽg̃ẽap cuy epeyepere g̃u. Jewebuywatwacap tak cuy epeyepere g̃u. Imẽn Deus epeg̃ucokcog̃ wũnca ũmũm cebe iap puxim. \p \v 17 Kũyjobin cuy epesop eykukukayũ a'õ kay. Ixeyũ a'õ epeya'õxik g̃u juy. Apẽn cuk adi eykuk ip iap cuy g̃uwẽn ip Deus pe. Imẽnpuye ibu'u g̃u ip eybuywat am. Ag̃ ip eykay eyetabucap epereap puxim. Eyju ixeyũ a'õ kay bima, icokcok ip jeybuywatwan. Eyju kũyjobit'ũm pima bit, ig̃uycũg̃cũg̃ je'e ip. Ibo bit jeybuywan g̃u. \p \v 18 Epeyepere g̃u kawẽg̃ap Deus eju ocewebeam. Soat em oceju cedag̃ ma oceku pin Deuse tabun. Imẽnpuye: \p — Xipat paxi oceju Deus xe? — i'ũmg̃u oceju e'em. \m Ocetaybit ocebinũnpe ma oceju cũg̃ ma cexe iam. \v 19 Big̃ ma juy epeyekawẽn Deus eju g̃axĩn ma ixe be waram omuypit am eyjo am. \p \v 20 Wuykukukat Jesus itabucayũ kukukat yobog̃at ovelha kukuk'ukat puxim. Deus ixe Jesus o'g̃utait ce'ũap tomukadi. Waram g̃uto o'jetait. Imutait puje: \p — Kawẽn iisuat tag̃ cuy epeku g̃asũ bit, okpot o'jedoyekereren eywebeam puye — i juk o'e wuywebe. — Kawẽn iisuat tag̃ eyeku buje, soat em oxe epesop eyetait — i juk o'e Deus wuywebe. \m \v 21 Deus wuyag̃uymubabibin'ukat. Ya'õbacaap kug̃'ũm pima, ibikuyap tag̃ wuyeku ba'ore wuywebe. Imẽnpuye ixe soat xipacat cuy je'g̃ũm wuywebe. Ja'õbacaap cuy je'g̃ũm wuywebe ibikuyap tag̃ wuyeku am soat em. Jesus Cristo a'õbi soan cuy je'e wuywebeam jebikuyap tag̃. \p — Ẽn ma soat podi ma edipap kug̃ — i juy acece soat em Jesus Cristo be. \m Imẽn cuy acece cebe. \p \v 22 Okitpitpiyũ, itedup otupmubararak eymucokcog̃aptum. Tup ade g̃u otupmubararak. Imẽnpuye eyukpiceg̃ẽm g̃u juy epetupco. \v 23 Wuykitpit Timóteo o'g̃ujẽm ip daomũnmũnap'a bewi iam eyetaybit pin õn. G̃axĩn ma okay yajẽm puje, otujowat cuy oweju, eyjom oju buje. \p \v 24 Oceju kato mujujum eykukukayũ be―soat pe―Jesus a'õkayayũ be. Eykitpitpiyũ dak kato mujujum eywebe―Itália eipi watwat. \p \v 25 — Bay, xipan cuy ebekitkiyũ ejukuk — i õn e'em Deus pe. \p Ibũrũ ma.