\id ACT - Mundurukú NT -Brazil 2010 (DBL -2013) \h Atos \toc1 Jesus Cristo emumujuyũ e'eap ekwẽn \toc2 Atos dos Apóstolos \toc3 Ap \mt1 JESUS CRISTO EMUMUJUYŨ E'EAP EKAWẼN \c 1 \p \v 1 Teófilo, kuy bima livrodup otupmubararak ewebeaptum. Apẽn ijodi bima Jesus cuk adi o'g̃utaybitbiniaptup otupmubararak, apẽn ixe juk adi o'e'eiaptup tak. Soat iboap og̃ubararak kuyatup pe ewebeaptup pe. \p \v 2 Kabi kay jeu awap Jesus doze be o'taẽ ag̃okatkayũ. O'taẽ jeweju itaybin'ibiyũm. Taẽ'ibiyũ o'g̃utaybin Deus biõg̃buk a'õbi jeu awap. \v 3 40 kabia ijodi oeku waram jetait puje. Ade em o'jebapukpuk jeweju etaybitbinayũ kay. Itaybit cĩcã ip o'e Jesus waram o'jetait iam, ade em ixe o'jojojo buye. \p — Deus soat kukukan je'e — io'e ixe cebe ip. \m \v 4 Awerom pima Jesus o'jekawẽn g̃uto ceweju ip. \p — Epewatwat g̃u juy Jerusalém ka bewi — Jesus o'e. — Ijop ka ma epesop. Ibiõg̃buk xipacat ajẽmap pit cuy epejowiwi. Webay ixe g̃udot eykay apẽn eywebe juk adi ocece iap tag̃ — io'e. \v 5 — Kuy bima João ijodiat mubatisasan osunuy idibi be — io'e cebe ip. \p — G̃axĩn ma bit Deus biõg̃buk jajẽm eykay. Ibiõg̃buk xipacat jeõm eywebe — io'e Jesus. \m Jesus imẽn o'jekawẽn jeweju etaybitbinayũ eju. \p \v 6 Waram Jesus emumujuyũ o'je'awero ip. O'jekawẽn ip Jesus eju. \p — Kariwa — io'e ip. — G̃asũ du ocebadipyũ'in ecejomuy ocekukukan―Judeuyũ kukukan? — io'e ip. \p \v 7 — Eyetaybicap g̃u iboam — io'e Jesus. — Webay acã itaybit. Ixe ja'õbi ixeyũ'in eykukukan iap kabia o'g̃uweg̃ũn. \v 8 Imẽnpit eywebe Ibiõg̃buk xipacat õm puje, Deus a'õbacaap kug̃ epekuku. Eya'õcam omuwẽnuwẽn epekuku soat kaka dag̃. Omuwẽnuwẽn epekuku Jerusalém ka watwat pe, Judéia eipi watwat pe dak, Samaria eipi watwat pe dak, wũyatka watwat pe dak — io'e. \p \v 9 Iboap muwẽn puje, Deus Jesus o'tujowat jewekay. Ceweju etaybitbinayũ etabutpe o'tujowat. Ag̃ ip o'e cekay. Ceuap o'jojojo ip. Pa'ũm. O'jepa'ũm kabikerereat pe Jesus. Iba'arẽm o'e. \p \v 10 Kabi kay apũn pima ag̃okatkayũ oajẽm Jesus eju oekuku'iayũ kay―xepxepayũ―cesayrucayũ. \p \v 11 — Tapupuyũ — io'e ip. — Apẽnpuye dak eyju jeapũnapũn kabi kay? — io'e ip Jesus emumujuyũ be―Galiléia eipi bewiayũ be. — Deus Jesus o'tujowat eyxewi. O'g̃uyu kabi kay. Ceuap epejojojo. Jeuap puxim waram je'pit — io'e ag̃okatkayũ. \p \v 12 Jesus emumujuyũ o'jepit Jerusalém ka kay. O'jẽm ip co'a bewi―Oliveira dip'a bewi. Oliveira dip'a Jerusalém ka tẽg̃ ma o'yanuy―pũg̃ kilometro ma. \v 13 O'jeawero ip uk'a be―umat'abi be―Jerusalém ka be―kuy bima osodop ip iat'a be. Ibũrũ ma ibutet osodop ip; Pedro i, João i, Tiago i, André i, Filipe i, Tomé i, Bartolomeu i, Mateus i, wara'at Tiago i, Simão i, Judas i. Tiago Alfeu ipot osunuy. Judas Tiago ipot osunuy. Simão jeipi kay jĩjãat osunuy. Ibũrũ ma awerom ip osodop umat'abi be. \v 14 Pũg̃ tag̃ ma ip jewag̃uyg̃uy osodop. Soat em je'aweroro'uk osodop ip Deus eju kawẽn ãm. Aoyũ dak je'aweroro'uk ip osodop ceweju ip. Maria cexe ip osunuy―Jesus xi. Jesus kitpitpiyũ dak je'aweroro'uk ip osodop ceweju ip. \p \v 15 Awerom pima, Pedro o'ãy itabucayũ xewi. Ade jĩjã ip osodop Jesus kay itabucayũ. 120 osodop ip. Pedro o'jekawẽn ceweju ip. \p \v 16 — Okitpitpiyũ, eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay — io'e. — Kuyje Davi apẽn Judas kuka o'e iap o'g̃uwẽn Deus biõg̃buk a'õbi. Ixe Davi ekawẽn ibararak opop Deus ekawẽn tup pe. Ixe Judas Jesus pu ojuyayũ o'tujowat cekay. G̃asũ o'jebapuk ibiat tup ekawẽn tag̃―kuyatup ekawẽn tag̃ — Pedro o'e. \v 17 — Jesus ixe Judas o'taẽ kapik am oceweju — io'e. — Oceweju juk adi oekuku. \v 18 Imẽnpit ixe Judas Jesus o'g̃ũm itakomaayũ be. Dinheiro o'jat Jesus ũmap teim — io'e Pedro. — Ipi o'jat ixem dinheirom. Ig̃o eipi be o'jewag̃obua. Yabitorom o'at. O'je'ukedeg̃. O'tũnpujẽm ijebit pewi. Oe'ũ — io'e Pedro cebe ip. \v 19 — Soat Jerusalém ka watwat ce'ũap awẽg̃ o'yawẽg̃tobuxik ip. Imẽnpuye ibo eipi butet Aceldama i o'subuteta ip ja'õm. (Aceldama ag̃okatkat toy o'toyjẽmiap ka iape wuya'õm). \v 20 Imẽn e'em Salmo dup: \mi Tuk'a juy yabibug̃, i. Ka'ũma ma juy je'e ya be, i. \m Wara'at tup imẽn e'em: \mi Wara'at cuy jeenuy tũyap pe kapik am ixe dieg̃, i — io'e Pedro. \m \v 21-22 Imẽnpuye wara'at'in cuy ataẽ oceweju ceku am ixe'ũm tieg̃. Wara'at'in cuy ataẽ wuykukukat Jesus waram o'jetait iap muwẽn ãm soat pe — io'e. — Jesus ocexe bima oceweju juk adi oekuku'iayũ'in cuy ataẽ — io'e. — João'ũm imubatisasan pima oceweju juk adi oekuku'iayũ'in cuy ataẽ―Deus Jesus muyu buje kabi kay oceweju oekuku'iayũ'in — io'e. \p — Ibiat cuy ataẽ — io'e ip. \p \v 23 — José juy ataẽ — io'e pũg̃pũg̃ayũ. \p — Barsabás cuy ataẽ―cũg̃ cĩcãat — io'e warara'acayũ Pedro be. \p — Matias cuy ataẽ — io'e ip warara'acayũ bit. \p \v 24 G̃ebuje o'jekawẽn ip Deus eju. \p — Bay — io'e ip. — Etaybit apẽn oceju jewag̃uyg̃uy iam. \v 25 Judas'ũm oibu'un oceweju jeku am — io'e ip. — Oibu'un ekpot eju am. Jekapikap o'suiwat jejuap ka kay jeju am — io'e ip. — Abu g̃u xe'e ocetaẽ oceweju jeku am Judas'ũm tieg̃? Barsabás tu ocetaẽ? Matias g̃u xe'e? — io'e ip Deus pe. \m Imẽn o'jekawẽn ip Deus eju. \p \v 26 G̃ebuje yabararukat'a o'yaxik ip pũg̃'in ip taẽ ãm. Imẽn itaybit ip o'e abu Deus o'taẽ iam. Imẽn Matias o'taẽ ip jeweju ip jeku am Judas'ũm tieg̃. Ixe Matias onze beayũ eju oekuku g̃ebuje bit. \c 2 \p \v 1 Deus biõg̃buk o'kop Jesus eju etaybitbinayũ kay. Pentecostes bima o'kop. Pentecostes i kabia butet osodop. Pentecostes ajẽm puje pũg̃ pe ma ip osodop awerom itabucayũ―Jesus eju etaybitbinayũ dak―doze beayũ. Judeuyũ petata'uk osodop ip Pentecostes kabia be. \v 2 Deus biõg̃buk imẽn o'kop cekay ip. Kabi bewiata'õ o'ya'ĩjojo ip. Kabidoxixi a'õ buxim o'e kabi bewiat'a'õ. Kaxikxik'i osodop ip uk'a be. Soat ip o'ya'ĩjojo. \v 3 Daxae jo'iat o'jebapuk cekay ip. Daxae jo'iat o'kop ceparakpe ip―soat parakpe. Soat pe o'sueabik cebe ip. \v 4 Deus biõg̃buk imẽn oõm soat pe cebe ip. \p G̃ebuje itabucayũ warara'acat'a'õm ma o'jekawẽn. Deus biõg̃buk a'õbi o'jekawẽn ip warara'acat a'õm. \v 5 Ade powatwat Jerusalém ka be osodop ip―soat kaka dag̃wiayũ. Judeuyũ etabucap puxim itabut ip osodop Deus kay. \p \v 6 Ixeyũ a'õm ekawẽn co buje, soat ip o'ju cekay ip ya'ĩjom powatwat. Yag̃uy'ũm ip o'e itabucayũ soat a'õm kawẽnwẽn puye. Soat ip ja'õ ma o'ya'ĩjojo. \v 7 Imẽnpuye yag̃uy'ũm ip o'e. \p — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop — io'e ip. — Soat ijoyũ Galiléia eipi watwat ma — io'e ip. — Imẽnpit ja'õm g̃u kawẽnwẽn ip―wuya'õm acã — io'e ip jewewebe. \v 8 — Apẽntak soat wuyju wuya'ĩjojom―bekin pima wuyju kawẽnwẽnap a'ĩjojom? — io'e ip. — Wuya'õm ma ip kawẽnwẽn! — io'e ip jewewebe. \v 9 — Pártia eipi bewi ajot peta be, Média eipi bewi dak, Elão eipi bewi dak — io'e ip. — Mesopotâmia eipi bewi dak ajot, Judéia eipi bewi dak, Capadócia eipi bewi dak, Ponto eipi bewi dak, Ásia eipi bewi dak, \v 10 Frígia eipi bewi dak, Panfília eipi bewi dak, Egito eipi bewi dak, Líbia eipi bewi dak, Cirene ka bewi dak, Roma ka bewi dak — io'e ip. \v 11 — Pũg̃pũg̃ wuy'in Judeuyũ ma. Warara'acayũ ka'ũma. Ixeyũ etabucap co'i wuyju dak wuyetabut Deus kay — io'e ip. — Creta eipi bewi dak ajot, Arábia eipi bewi dak. “Deus soat podi ma ya'õbaca,” i'e'em ip itabucayũ wuywebe. “Soat podi ma xipat ixe,” i'e'em ip wuywebe. Wuya'õm ma kawẽnwẽn ip — io'e ip jewewebe. \m \v 12 Imẽn o'e ip yag̃uy'ũm puye. Yag̃uybabi'ũm'ũm o'e ip. \p — Apẽnpuye wuya'õm ip kawẽnwẽn? Ajom Deus wuymukũyjo ojuy? — io'e pũg̃pũg̃ ce'in ip. \p \v 13 — Ika'o'o ip — io'e ip napa ma warara'acayũ bit Jesus eju etaybitbinayũ waywayway am. \p \v 14 Kirik'ãy. Pedro o'ãy jekawen am je'awero'ibiyũ be. O'ãy onze beayũ eju. O'jekawẽn ya'õberen adeayũ be. \p — Tapupuyũ Judeuyũ, Jerusalém ka wat, eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay — io'e Pedro. \v 15 — Oceka'o'o g̃u. Tũybe ip ika'o'o iãn eyju e'em. Kaxicug̃ mabuk 9 horas acã. Kabiam pit oceju uva'abidi kõnkõn g̃u. Õn jeymukũyjo apẽnpuye oceju eya'õm ma kawẽnwẽn iam — io'e. \p \v 16 — Apẽn Joel juk adi o'e'e iap tag̃ oceju eya'õm kawẽnwẽn g̃asũ. Soat a'õm kawẽnwẽn. Imẽn e'em Joel emudupmubararaktup―Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat emudupmubararaktup: \q1 \v 17 “Ipi'ũm awap obiõg̃buk og̃uju eykay,” i'e'em Deus, io'e Joel. “Soat pe og̃uõm,” i'e'em, io'e. “Enaxeg̃ebitbit wekawẽn g̃uwẽn,” i'e'em, io'e. “Ag̃okatkayũ og̃uyxeyxey wekawẽn,” i'e'em, io'e. “Aypapayũ dak og̃uyxeyxey,” i'e'em, io'e. \v 18 “Obiõg̃buk og̃uju obuywatwat'ukayũ kay―ag̃okatkayũ kay, aoyũ kay dak,” i'e'em Deus, io'e Joel. “Imẽnpuye wekawẽn g̃uwẽn ip,” i'e'em, io'e. \v 19 “I'e ba'oreat og̃ubapuk kabi be. Og̃ubapuk ipi juayũ ag̃uy mubabi'ũm ãm,” i'e'em, io'e. “Soat podi ma wa'õbaca iap og̃ubapuk adeayũ be,” i'e'em, io'e. “Doy jedoyebapuk. Daxa dak je'bapuk. Daxidig̃ tak jedig̃ebapuk,” i'e'em, io'e. \v 20 Kaxiepiat kabiok je'e. Kaxi ipakpuk je'e doy-buxim. Imẽn je'bapuk wuykukukat ajẽm awap, io'e Joel. Ixe ajẽmap kabia idip cĩcã je'e. Yajẽm puje ixe soat kukukan je'e―ipi juacayũ kukukan, io'e Joel. \v 21 “Kariwa, odaxijom cuy ece” i'e'e'ukat ma Deus idaxijo, io'e Joel — io'e Pedro. \m — Imẽn Joel o'e Deus a'õbi — Pedro o'e. \p \v 22 — Israel naxeg̃ebitbit — io'e. — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy wekawẽn kay — io'e. — Jesus cuy og̃uwẽn eywebe―Nazaré ka bewiat. Ixe Jesus Deus a'õbi wuywebe i'e ba'oreat mubapukpug̃ oeku. Wuymucoatcoanap mubapukpug̃ oeku. Deus a'õbacaap mubapukpug̃ oeku. Eyetaybit iboam eyetabutpe ixe oeku buye — io'e Pedro adeayũ be. \p \v 23 — Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ Jesus o'jat. O'jat ip apẽn Deus ibikuy osunuy iap tag̃. Eyju ma ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ be Jesus epesubamupayaat korosa be ce'ũ ãm―Judeuyũ kukukayũ be. \v 24 Deus pit Jesus o'g̃utait waram. Ce'ũ buje Jesus o'g̃uyu ce'ũap pewi ibun topap puxim — io'e. \p \v 25 — Deus a'õbi Davi Jesus o'g̃uwẽn wuydobuyũ'ũm'ũm pe kuyje — io'e. \m — Imẽn Davi o'e: \mi Okukukat, oparara g̃u, soat em ẽn ag̃ okay ibuye, soat em ẽn obuywatwan ibuye dak, i. \v 26 Ocokcok cĩcã ma õn e'em, io'e. Soat em “Deus, ẽn xipat cĩcã oxe” i õn e'em, i. Wetaybit soat em exe og̃uy iam, i. We'ũ buje dak a'g̃u og̃uy ewiwim, i. \v 27 Okukukat, obiõg̃buk esuiwat g̃u ce'ũ'ũayũ dopap pe, i. Wetabut cĩcã iboap kay, i. Ẽn ojebit iwan g̃u ierepap puxim, õn xipat exe buye―õn ekpot puye dak, i. \v 28 Okukukat, waram adi ẽn omutait, i. Ẽn ma'g̃u omukũyjo soat em wetabẽg̃ og̃uy exe iam, i. Omucokcokcog̃ ece'e soat em exe og̃uy buye, io'e―o'e Davi Deus a'õbi — io'e Pedro. \p \v 29 — Tapupuyũ, ibapug̃ ma juy Davi og̃uwẽn eywebe — io'e Pedro jebadipyũ be. — Kuyje ma wuy'ajore'ũm oe'ũ―ya'õbuyxiat'ũm oe'ũ. O'jomõg̃ ip witabikũy be. G̃asũ dak puk ixe'ũm mõg̃apkũy omuy ma. \v 30 Ixe Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat osunuy. “Enaxeg̃ebit wemunaẽm je'e,” io'e Deus cebe. “Wemunaẽ soat kukukan je'e―Israel eipi watwat kukukan,” io'e Deus cebe. Soat em Davi iboap ekawẽn kay g̃ebum osunuy. \v 31 Itaybit osunuy Deus jemunaẽ g̃utait ce'ũap tomukadi iam. Imẽn Cristo mutaicap o'g̃uwẽn imutait awap. Imẽn o'e: \mi Deus jemunaẽ biõg̃buk o'suiwat g̃u ce'ũ'ũayũ dopap pe, i. Ijebit oierep g̃u, i — io'e Pedro. \p \v 32 — Deus ixe Jesus waram o'g̃utait ce'ũap tomukadi — io'e Pedro. — Waram cetait puje ocejojojo. Imẽnpuye oceju iboap muwẽnuwẽn eywebe — io'e Pedro. \v 33 — Deus Jesus o'g̃uyu kabi kay―jenuyap kay. Deus xe Jesus omuy g̃asũ. Soat kukukan Deus eju. Deus co'i ya'õbaca. “Obiõg̃buk og̃uõm itabucayũ be,” io'e Deus Jesus pe. G̃asũ Jesus Ibiõg̃buk xipacat o'g̃udot ijodi apẽn Deus cuk adi o'e'e iap tag̃ — io'e Pedro. — Ixe a'õbi oceju eya'õm ma kawẽnwẽn. Imẽnpuye eyju eya'ĩjojom g̃asũ — io'e Pedro. \p \v 34 — Davi'ũm jebit g̃u o'jeu kabi kay ce'ũ buje. Imẽnpuye Davi o'e: \mi “Oxe juy eg̃uy,” io'e Deus wuykukukat pe, i. \v 35 “G̃asũ bit ekay itakomaayũ a'õbacaap og̃u'ũm,” io'e, i. “Kũyjobin jedop ip a'õ kay,” io'e Deus, io'e Davi ajore wuydobuyũ'ũm'ũm pe — io'e Pedro. \m — Davi o'jewemuwẽn g̃u―Jesus acã o'g̃uwẽnuwẽn — io'e Pedro. \p \v 36 — Wa'õ kay bit cuy eya'õpicũg̃cũg̃ epesop — io'e. — Eyju ma ocekukukat Jesus epesubamupayaat korosa be ce'ũ ãm, Israel naxeg̃ebitbit ma'g̃u eyju. Deus pit ixe o'jomuy wuykukukan. Deus ixe o'taẽ soat taxijo am―wuydaxijo am. Icẽmãn õn e'em eywebe — io'e Pedro. \p \v 37 Iboap co buje ig̃uycũg̃cũg̃ cĩcã ip o'e. \p — Tapupuyũ, apẽn oce'e g̃asũ? — io'e ip Pedroyũ be―Jesus emumujuyũ be. \p \v 38 — Eyg̃uycũg̃cũg̃ cuy epe'e ikẽrẽat kug̃ puye — io'e. — Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy epeyepere — io'e Pedro. — Jewemubatisasaan cuy epesop “G̃asu bit Jesus Cristo ebekitkiyũ oceju” i'e am soat pe — io'e. — Imẽn cuy epe'e Deus pe ikẽrẽat'uk am eywebewi. Imẽn ey'e buje Ibiõg̃buk xipacat jeõm eywebe―Deus emumudot — io'e. \v 39 — “Obiõg̃buk muõm pin õn eywebe,” io'e wuykukukat Deus kuy bima — io'e. — “Obiõg̃buk og̃uõm eywebe, eyebekitkiyũ be dak, eybadip'ũmayũ be dak―soat wemunomuwãyũ be,” io'e Deus — io'e Pedro. \p \v 40 Pedro imẽn ip o'yawẽwẽ. \p — G̃asũacat ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ cĩcã — io'e. — Imẽnpuye Deus xe g̃u ip jeedop ce'ũ buje. Eyju bit ixeyũ ekukuap puxim g̃u juy epeku — io'e. — Wũy g̃u juy epesop Deus wi eye'ũ buje — io'e Pedro. Imẽn Pedro ip o'yawẽwẽ. \p \v 41 Imẽneju adeayũ itabut o'e Jesus kay, Pedro Jesus o'g̃uwẽn puye. Tak g̃u ip oitabun―3000 beayũ. O'jewemubatisasan ip. Jesus a'õkayayũ eju ip oekuku g̃ebuje bit. \v 42 Itabun'isuayũ mutaybitbin'uk ip osodop Jesus a'õkayayũ. Jewemukũyjojo'uk ip osodop. Jeburerexi osodop ip itabucayũ. Jeweweju ip jekõnkõn'uk osodop. Jekawẽnwẽn'uk ip osodop Deus eju. Pão'a o'o'uk osodop ip Jesus e'ũap kay g̃ebum am. \p \v 43 Jesus emumujuyũ Deus a'õbacaap mubapukpug̃ oekukuku soat etabut pe. Wuymucoatcoanap mubapukpug̃ ip oekukuku. Imẽnpuye adeayũ itabẽg̃bẽg̃ o'e ip ijojom — Deus acã ya'õbaca — i'e'em. \p \v 44 Soat jeburerexi ip osodop Jesus kay itabucayũ. Jebubut mu'ẽ'ẽ'uk osodop ip jewewebe. \v 45 Ka'ũma ma tacup o'e jebure be. Jebubut taidada'uk ip osodop dinheiro bu am, jeipi dak. Ixe dinheiro ũmũm'uk ip osodop tadaybocayũ be―ibubut'ũmayũ be. \v 46 Soat kabia Deus eju kawẽnwẽnap'a be je'aweroro'uk ip osodop―yabog̃at'a be. Jeweweju ip jekõnkõn'uk osodop jeduk'a be. Awerom jekõnkõn'uk ip osodop jebureyũ eju. Imẽneju icokcok cĩcã ip osodop. Ka'ũma ma jewexe ya'õca osunuy. Jewekay g̃u g̃ebum osodop ip―jebure kay acã. \p \v 47 — Ẽn xipat cĩcã ocewebe — i'e'e'uk ip osodop Deus pe. Soat itabut'ũmayũ xe cũg̃ ma ip oekukuku. \p Soat kabia Deus warara'acayũ o'g̃utabun Jesus kay. Ixeyũ dak wara'acayũ itabucayũ burem o'e. \c 3 \p \v 1 Pedro o'ju Deus eju kawẽnwẽnap'a be―yabog̃at'a be. João eju o'ju. Katpujesu ip o'ju. Ixe ehora bima Judeuyũ kawẽnwẽn'uk ip osodop Deus eju ig̃o'a be. \v 2 Ag̃okatkat iboce osunuy―taojereat. Jekap'isum piap ma taojere osunuy. Soat kabia ibureyũ tujowatwat'uk ip osodop ig̃o'a exĩntabi be. Xĩntabi butet Idipat i osunuy. Xĩntabi be taojereat dinheiro ojuyjuy'uk osunuy ig̃o'a be õmõmayũ be. \v 3 Ixe taojereat Pedroyũ o'jojojo. Ig̃o'a be õm pima o'jojojo ip. \p — Dinheiro'in — io'e cebe ip. \p \v 4 Pedroyũ o'jeak cĩcã cekay. \p — Ak'i juy ece ocekay — Pedro o'e. \m \v 5 Taojereat o'jeak cĩcã cekay ip. Tũybe dinheiro ũm ip owebe iãn o'e. \p \v 6 Pedro o'jekawẽn cebe. \p — Dinheiro kug̃ g̃u õn — io'e. — Okukukat pit ja'õbacaap ũmũm owebe. Ixe a'õbi jemu'ada õn. Edaodip ece'e Jesus a'õbi―Nazaré ka bewiat a'õbi. E'ãy — io'e Pedro. \p \v 7 G̃ebuje Pedro taojereat pu o'subuixik iba'at kadi. O'g̃u'ãy. Dao ma ikag̃obidip o'e. Sui dak suidip o'e. \v 8 Ixe taojere osunuy'ibit o'jejoro. Icokcok o'e jedaodip puye. O'jexĩg̃xĩg̃. Oõm Deus eju kawẽnwẽnap'a be Pedroyũ eju. O'jecũg̃cũg̃ ig̃o'a be. Jejorojorom o'e jecokcokap pibun. \p — Ẽn xipat cĩcã — i'e'em Deus pe o'jejore. — Odaomudim ẽn — i'e'em. \p \v 9 Soat ig̃o'a beayũ taojere tũibit o'jojojo ip cũg̃cũg̃ pima. Deus pe “Ẽn xipat cĩcã” i'e'em pima, o'jojojo ip. O'jekawẽn ip jewewebe. \p \v 10 — Ixe bit mo a'g̃u taojere osunuy — io'e ip. — Ixe bit xik'i mo a'g̃u nuynuy ijop'a exĩntabi be―Idipat pe. Ixe bit mo a'g̃u dinheiro ojuyjuy'uk osunuy — io'e ip. — Apẽnpuye dak ixe xipat o'jexĩg̃xĩg̃? — io'e ip. \p Taojere tũibit mu'adaap tobuxik puje itabẽg̃bẽg̃ o'e ip ijojom. Taojere tũibit ibu'u jĩjã o'e Pedroyũ nomu eperem. \p \v 11 Soat ig̃o'a beayũ dak o'jedau ebapũg̃ayũ kay―Pedroyũ kay, taojere tũibit kay dak. \p — Ak'i! — io'e ip. — Pedroyũ taojereat o'taomudim — io'e ip jewewebe. \p Pedroyũ Deus eju kawẽnwẽnap'a ekorara be osodop ip―yabog̃at'a ekorara be. Ixe korara butet Salomão ekorara i osunuy. \p \v 12 Adeayũ jo buje, Pedro o'jekawẽn cebe ip, Israel naxeg̃ebitbiyũ be. \p — Tapupuyũ, wekawẽn kay eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop — io'e. — Apẽnpuye eyju dak eyetabẽg̃bẽg̃ ocejojom? “Ite ag̃okatkat taojereat o'taomudim ya'õbaca jĩjã buye, cũg̃ ma Deus xe buye,” i te'e ma eyju e'em. Oca'õbi g̃u o'je'ada―Jesus a'õbi acã — io'e. \v 13 — Ixe Jesus soat em ma kũyjobit Deus a'õ kay. “Ka'ũmg̃u ixe jo'iat xipacat” i'e'em Deus Jesus muwẽnuwẽn. Wuyetabut ixe Deus kay. Wuy'ajojoyũ'ũm'ũm tak itabut osodop ip cekay―Abraão'ũm, Isaque'ũm tak, Jacó'ũm tak. Eyju ma a'g̃u ixe Jesus epeg̃ũm cekay itakomaayũ be yaoka am. Pilatos ma o'e “Jesus oyaoka g̃u õn pit,” i. “Imujẽm õn eywebe yaokaap puxim,” io'e. Eyju bit “Ixe juy eg̃ujẽm g̃u,” i mo a'g̃u epe'e iecug̃ap pe―Pilatos pe. “Xipat g̃u teku,” i mo a'g̃u epe'e cebe. Jesus mo a'g̃u epejomuymuy jĩjã. \v 14 Ixe Jesus Deus bikuyap tag̃ acã oekukuku. Ikẽrẽat kug̃ g̃u osunuy Deus xe. Eyxe bit ikẽrẽat kug̃. “Ixe juy eyaokaat,” i mo a'g̃u epe'e Pilatos pe. Wara'acat o'yaoka'iat mujẽm ojuy epesop daomũnmũnap'a bewi. \v 15 Wuymutaicit'ukat pit mo a'g̃u epeyaokaat―wuymuisusun'ukat. Deus pit ixe o'g̃utait waram. Jesus ocejojojo waram cetait puje. Imẽnpuye oceju waram cetaicap muwẽnuwẽn eywebe. \v 16 Ite taojere osunuyiat cocom eyju. Eyetaybit cĩcã ixem. Jesus a'õbi oceju ocetaomudim. Soat etabutpe ocetaomudim Jesus kay ocetabut puye — io'e. \p \v 17 — Obadipyũ, wa'õ kay eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop — io'e. — Eyju mo a'g̃u Jesus epeyaokaat eyetaybit'ũm puye. Wuyeipi kukukayũ dak itaybit g̃u osodop ip. Eyju mo a'g̃u eyetaybit g̃u ikẽrẽ jĩjã Jesus aokaam iam. Wetaybit iboam. \v 18 Imẽnpit kuyje “Deus emunaẽ juy ipiat supi'ajo,” io'e'e'e Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ. Imẽn cuk adi o'e ip Deus a'õbi itaybit g̃u ma'g̃u ip — io'e. — G̃asu bit kuy Jesus ipiat o'supi'ajo apẽn cuk adi o'e'e ip iap tag̃. \v 19 G̃asũ bit eyg̃uycũg̃cũg̃ cuy epesop ikẽrẽat kug̃ puye. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy epeyepere Deus pe ikẽrẽat uk am eywebewi — Pedro o'e. — Eywebe ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap epere buje, Deus ikẽrẽat ju'uk eywebewi. Ixe jeydaxijo. \v 20 Wuybipuruk'ũmap puxim eycokcog̃ epesop Deus pe eydaxijo buje. G̃uyjom Deus waram Jesus g̃udot ijodi―jemunaẽ g̃udot―wuydaxijojo'ukat g̃udot. \v 21 “Deus soat g̃uisun,” i juk adi o'e'e Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ kuyje―ikẽrẽat kug̃'ũmayũ. Deus soat g̃uisun. Imuisun'ũm pima Jesus kabi be mabuk jeenuy — io'e. \v 22 — Kuyje Moisés imẽn o'e: \mi Deus wuybadipyũ'in g̃uju eykay, i. Ixe Deus ekawẽn g̃uwẽn eywebe, i. Omudocap puxim ixe ag̃okatkat g̃udot, i. Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop soat cekawẽn kay, i. Ixe a'õ dag̃ cuy epeku, i. \v 23 Deus ipiat'supi'ajoat ixe a'õkay'ũmayũ be, i. Deus ebekitkiyũ wi wũy ma jeedop ip ce'ũ buje, i. \m Imẽn Moisés o'jekawẽn kuyje — Pedro o'e. \v 24 — “Deus emunaẽ omuyku―ocebodi ma ya'õbuyxiat,” i juk adi o'e'e ip soat Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ. Samuel imẽn o'e'e tomujuayũ dak. \v 25 Deus o'e Abraão be “Xipacat og̃ũm soat ipi juacat pe, enaxeg̃ebitbit cũg̃ ma oxe buye,” i. Deus imẽn jekawẽn o'g̃uwẽn eydobuyũ'ũm'ũm pe ã g̃u―eywebe dak. Deus je'e eywebe apẽn cuk adi o'e'e jekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ be iap tag̃ — io'e. \v 26 — G̃ebuje Deus jekpot o'g̃udot eykay―ja'õ kay kũyjobicat o'g̃udot. Ibikuy osunuy eywebe ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap epere am. Ibikuy osunuy xipacat ũm ãm eywebe. Imẽneju jekpot o'g̃udot eykay — io'e. \m Pedro imẽn Israel naxeg̃ebitbit o'g̃ukũyjo. \c 4 \p \v 1 Deus eju kawẽnwẽnap'a beayũ mukũyjojom pima, Judeuyũ epaĩyũ oajẽm Pedroyũ kay. Ig̃o'a wiwi'ukayũ kukat tak oajẽm cekay ip, Saduceuyũ dak. \v 2 Pedroyũ kawẽnwẽn mabuk o'e ig̃o'a beayũ be. \p — Wuye'ũ buje waram acejetait Jesus waram o'jetait je'ũap tomukadi buye — io'e ip cebe ip. \p Itakoma ip o'e Pedroyũ kay iboam ig̃o'a beayũ mukũyjojom puye. \v 3 Imẽnpuye o'jat ip. Daomũnmũnap'a be ip o'g̃uõm. Ixe exima be jeperem ojuy ip daomũnmũnap'a be, kuy katpuje jĩjã buye. \v 4 Cekawẽn cocoayũ dak itabut o'e ip Jesus kay. Ade jĩjã ip itabut o'e. 5000 be ag̃okatkayũ oitabun. \p \v 5 Kuyaje o'je'awero ip Jerusalém ka be ya'õbuyxiayũ, Judeuyũ kukukayũ, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak. Jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ ip osodop. \v 6 Ana tak oajẽm. Ixe Judeuyũ epaĩyũ kukukat osunuy. Caifás tak oajẽm, Alexandre dak, João dak. Warara'acayũ dak oajẽm paĩyũ kukukat badipyũ. Soat ip o'je'awero. \v 7 Pedroyũ o'tojocat ip jewekay. \p — Abu-a'õbi taojere tũibit epeg̃u'ada? — io'e ip Pedroyũ be. — Abu-a'õbacaam epeg̃u'ada? — io'e ip cebe ip. \p \v 8 G̃ebuje Pedro o'jede jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ be. Deus biõg̃buk cebe jĩjã osunuy. Imẽnpuye ya'õbacam o'jede cebe ip―Judeuyũ kukukayũ be. \p \v 9 — Tapupuyũ — io'e. — “Abu-a'õbi taojere tũibit epeg̃u'ada?” i eyju e'em ocewebe, “Apẽntak ixe epeg̃u'ada?” i dak — io'e. \v 10 — Eyetaybin cuy epesop Jesus Cristo a'õbi o'je'ada iam―Nazaré ka bewiat o'je'ada iam. Ixe xipat omuy eyetabutpe g̃asũ, Jesus Cristo a'õbi o'je'ada buye. Eyju ma juk ixe Jesus epesubamupayaat korosa be ce'ũ ãm. Deus pit ixe o'g̃utait waram. O'g̃uyu ce'ũ'ũayũ dopap pewi. Jesus a'õbi ma ite taojere tũibit xipat cũg̃'i ijoce g̃asũ. \v 11 Imẽn e'em Deus ekawẽntup pe: \mi Uk'a muymuy'ukayũ ite'a kay g̃u osodop ip―wita'a kay g̃u, i. Ite'a bit uk'a muycemap'am o'e, i. \m Jesus muwẽnuwẽn ig̃odup — io'e Pedro. — Uk'a muymuy'ukayũ ite'a kay'ũmap puxim eyju dak Jesus kay g̃u — io'e. \v 12 — Deus Jesus acã o'g̃udot wuydaxijo am. Ka'ũmg̃u wara'at wuydaxijojo'ukat soat kaka dag̃―Jesus acã — Pedro o'e. \m Pedro imẽn Judeuyũ kukukayũ o'g̃ukũyjojo―jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ. \v 13 Ja'õca o'jede ip Pedroyũ. Iparara g̃u ip o'e Judeuyũ kukukayũ buxim. Ya'õca o'e ip. Imẽnpuye Judeuyũ kukayũ itabẽg̃bẽg̃ o'e ip ijojom. \p — Apẽn tak iteyũ oitaybitbin? — io'e ip. — Itaybit g̃u ip apẽn Deus ekawẽntup e'em iam. Ya'õbuyxi g̃u ip. Apẽnpuye dak iteyũ xepxepayũ iparara g̃u wuybuxim? — io'e ip. \m Itaybit o'e ip Jesus eju oekuku ip iam. \p \v 14 Imẽntak taojere tũibit ceparakpe ip cũg̃'i osunuy. Imẽnpuye Pedroyũ imuymuy ba'ore o'e ip cebe. \v 15 Pedroyũ o'g̃ujẽm ip jexewi. \p — Epejẽm cuy ijocewi g̃asũ bit — io'e ip Pedroyũ be. Imujẽm puje ip o'jewawẽ ip jeweweju. \p \v 16 — Apẽntak ace'e iteyũ ag̃okatkayũ be? — io'e ip jewewebe. — Icẽmãn wuywebe i'e ba'oreat o'g̃ubapuk ip — io'e ip. — Soat Jerusalém ka watwat itaybit taojere tũibit o'g̃u'ada ip iam. “O'g̃u'ada g̃u ip” i'e ba'ore wuywebe. \v 17 Jesus awẽg̃ jawẽg̃epõg̃põg̃põg̃ je'e soat ka dag̃ — io'e ip. — Apẽntak ace'e yawẽg̃mupõg̃põg̃'ũm ãm? — io'e ip jewewebe. — “Jesus cuy epeg̃uwẽn g̃u warara'acat pe,” i juy ace cebe ip wuya'õpurug̃ — io'e ip. — “Waram warara'acayũ be Jesus muwẽn puje, ipiat cuy ocesupi'ajoat eywebe,” i juy ace cebe ip — io'e ip jewewebe. \p \v 18 G̃ebuje waram Pedroyũ o'tojocat ip jewekay. Ya'õpurug̃ o'jekawẽn ip ceweju ip. \p — Jesus cuy epeg̃uwẽn g̃u warara'acat pe — io'e ip. — Waram cuy epeg̃uwẽn g̃u cekawẽn — io'e ip Pedroyũ be. \p \v 19 — Apẽntak cedag̃ eyxe? — io'e Pedroyũ bit cebe ip. — Eya'õ kay du oce'e? Deus a'õ kay g̃u xe'e? Apẽn g̃u cedag̃ eyxe? — io'e ip. \v 20 — Mũg̃ g̃u juy ocesop. Jesus cuy oceg̃uwẽn. Jesus ocejojojo ce'ũap tomukadi — io'e. — Jesus emumutaybitbinam cuk adi ocejekũyjojo — io'e. — Imẽnpuye cedag̃ g̃u ocewebe imuwẽn'ũm ãm warara'acat pe. Mũg̃ g̃u ocesop. Ixe juy ag̃uwẽn — io'e Pedroyũ. \p \v 21-22 Taojere tũibit ade koato osunuy―40 koato. Imẽnpuye jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ ipiat o'supi'ajoat g̃u Pedroyũ be. \p — Ẽn xipat cĩcã — i'e'em o'e ip Deus pe adeayũ, taojere tũibit o'je'ada buye. Imẽnpuye: \p — Pedroyũ be ipiat'ajoan pima, kuka oitakomãn ocekay adeayũ — io'e ip jewewebe jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ. \m Pedroyũ bit waram o'g̃ujẽm jexewi ip. \p — Jesus cuy epeg̃uwẽn g̃u warara'acat pe — io'e ip Pedroyũ be. — Jesus muwẽn puje, ipiat cuy ocesupi'ajoat eywebe — io'e ip waram Pedroyũ be. \p \v 23 Pedroyũ o'ju jebureyũ kay―itabucayũ kay. Apẽn cuk ya'õpurug̃ paĩyũ kukukayũ o'jekawẽn cebe ip iap o'g̃uwẽn cebe ip, apẽn Judeuyũ kukukayũ o'jekawẽn cebe ip iap tak. \p \v 24 Iboap co buje soat Jesus a'õkayayũ o'jekawẽn ip Deus eju. \p — Ocekukukat — io'e ip. — Soat mug̃ẽat ẽn. Kabi eg̃ug̃ẽ, ipi dak, idibi dak, tibog̃ cĩcãati dak — io'e ip. — Soat kaka dag̃at tak eg̃ug̃ẽ — io'e ip. \v 25 — A'õkay osunuy kuyje Davi ajore — io'e ip Deus pe. — A'õmuwẽnuwẽn'uk osunuy. Jekawẽnwẽn'uk osunuy Ibiõg̃buk xipacat a'õbi. Ixe imẽn o'e kuyje: \mi Apẽnpuye dak Judeu'ũmayũ itakoma jĩjã o'e ip? i. Apẽnpuye dak te'e ma ixe aoka ojuy ip osodop? i. \v 26 Ipi kukukayũ o'je'awero ip soat ka kukukayũ eju―ya'õbuyxiayũ eju, i. O'je'awero ip wuykukukat Cristo aoka am―emunaẽ aoka am, i. \m Imẽn Davi o'e kuyje — io'e ip Deus pe. \v 27 — Ibo dup ekawẽn tag̃ g̃asũ dak o'je'awero ip ijopka be — io'e ip. — Herodes o'je'awero Pôncio Pilatos eju, Judeu'ũmayũ dak, Judeuyũ dak — io'e ip Deus pe. — O'je'awero ip ekpot aoka am―Jesus aoka am―soat tag̃ iisuat aoka am―a'õ kay kũyjobicat aoka am―wuydaxijo am emunaẽ aoka am — io'e ip. \v 28 — Ixeyũ Judeu'ũmayũ itaybit g̃u Moisés ekawẽn. Imẽnpit apẽn kuyje juk adi ecece iap tag̃ e'em ip — io'e ip Deus pe. \p \v 29 — Bay, ag̃ cuy eg̃uy ocekay — io'e ip Deus pe. — Jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ itakoma jĩjã ocekay — io'e ip. — Ipiatpi'ajoat pin ip ocewebe — io'e ip. — Oceju ebekitkiyũ. Imẽnpuye ocebuywan cuy eg̃uy — io'e ip. — Oca'õmucanucan cuy eg̃uy oceparara'ũm ma kawẽn idipat muwẽn ãm soat ka dag̃ — io'e ip Deus pe. \v 30 — A'õbacaap cuy eg̃ũm ocewebe a'õbi iwataxipipiayũ mu'ada am — io'e ip. — A'õbacaap cuy eg̃ũm ocewebe i'e ba'oreat mubapuk am soat etabutpe Jesus a'õbi―ekpot a'õbi―soat tag̃ iisuat a'õbi―a'õ kay kũyjobicat a'õbi — io'e ip Deus pe. \m Imẽn o'jekawẽn ip Deus eju. \v 31 Je'aweroroap'a o'jeaexixi ceweju cekawẽn epere buje. Ibiõg̃buk xipacat osodot soat kay ip. Ixe Ibiõg̃buk xipacat oõm soat pe ixeyũ be. Imẽnpuye ip iparara'ũm cĩcã oekuku Deus ekawẽn muwẽnuwẽn soat itaybit'ũmayũ be. \p \v 32 Soat Jesus kay itabucayũ xipan ip o'e jewewekug̃. Ade jĩjã ip osodop. Pũg̃ tag̃ ma ip jewag̃uyg̃uy osodop. \p — Ijop owebeam acã — i'ũmg̃u o'e ip. Tacup g̃u ip osodop jewewebe. Soat ip jebubut mu'ẽ'ẽ'ẽ'uk osodop. \v 33 Soat Jesus emumujuyũ “Ocekukukat Jesus waram o'jetait je'ũap tomukadi,” i'e'e'uk osodop soat pe. Deus xipacat o'g̃ũmg̃ũm soat pe ixeyũ be. \v 34 Ka'ũmg̃u tadaybocat o'e ceparakpe ip ka'ũmãn ma tacup puye. Ipi kukayũ jeipi o'teida dinheiro bu am. Jeduk'a dak o'teida ip dinheiro bu am. Teiũmũm'uk ip osodop Jesus emumujuyũ be―doze beayũ be. \v 35 Ixe dinheiro mu'ẽ'ẽ'ẽ'uk ip osodop tadaybotbocayũ be. \p \v 36 G̃ebuje José dinheiro o'g̃ũm Jesus emumujuyũ be. José jeipi kug̃ osunuy. Jesus emumujuyũ wara'at o'jomõg̃ ibuten. Wara'at ibutet Barnabé i osunuy. Barnabé wuya'õmucanucan'ukat iape. Ixe Levi badip osunuy. Tip'aroro bewiat osunuy―Chipre eipi bewiat. Ixe jeipi kug̃ osunuy. \v 37 Jeipi o'teida dinheiro bu am. José ma soat ixe edinheiro o'g̃ũm Jesus emumujuyũ be―Pedroyũ be. \c 5 \p \v 1 Ananias pit te'e ma Deus mug̃uykuku ojuy o'e. Ixe Jesus kay itabut osunuy. Itayxi butet Safira i osunuy. Dinheiro o'jat. Ananias jeipi o'teida ixe dinheiro bu am. \v 2 I'in o'g̃uxipan jewebeam. Itayxi itaybit o'e i'in o'g̃uxipan jewebeam iam. Soat g̃u jedinheiro o'tujowat Pedroyũ be iũm ãm. I'in ã o'tujowat. \p — Juku — io'e Pedroyũ be. — Weipi dei. Soat tei — i napa ma o'e cebe ip. \p \v 3 G̃ebuje Pedro ya'õpurug̃ o'jede cebe. \p — Ananias — io'e. Satanás a'õ kay ẽn g̃asũ — io'e. — Apẽnpuye Deus biõg̃buk mug̃uykuku ojuy ẽn? — io'e. — Apẽnpuye eipi dei'in eg̃uxipan ewebeam? — io'e. \v 4 — Koap pit a'g̃u eipin ma osodop. Eipi dei ũmũm pima, xipat kuka o'e. Iũmũm'ũm pima dak xipat kuka o'e — io'e. — Ka'ũma ma o'e ewebe “Eipi juy eteida dinheiro bu am,” i — io'e. — Apẽnpuye dak ikẽrẽat eg̃ujurũg̃? Ocemug̃uykuku ojuy g̃u ẽn. Deus mug̃uykuku ojuy acã ẽn — io'e Pedro. — Ocewebe g̃u ẽn napa e'em―Deus pe acã — io'e Pedro. \p \v 5 Ananias dao ma oe'ũ iboap co buje. Pog̃. Imẽnpuye ce'ũap awẽg̃ tobuxikayũ iparara jĩjã ip o'e Deus mug̃uykukuap puxim. \p \v 6 Ag̃okatkayũ oajẽm yaypan'isuayũ. Ananias'ũm o'g̃uekabek ip pag̃õm. O'tujowat ip ibocewi. O'jomõg̃ ip witabikũy be jebabim. \p \v 7 Ananias'ũm kot isum Safira oajẽm Pedro kay―ebapũg̃ ehora kap puje―Ananias'ũm tayxibuk. Itaybit g̃u mabuk osunuy jektop'ũm oe'ũ iam. \p \v 8 — Bũrũnmaku du eipi dei osodop? — Pedro o'e Safira be. — Ektop o'e iat tei jo'i ma du ijop? — io'e. \p — Hm hm. Ibo jo'in ma ipi dei — io'e napa ma Safira. \p \v 9 — Apẽnpuye dak mo a'g̃u ikẽrẽat epeg̃ujurũg̃? — Pedro o'e. — Apẽnpuye dak eyju te'e ma mo a'g̃u Deus biõg̃buk mug̃uykuku ojuy? Imẽn mo a'g̃u epeyewawẽ eyeweweju. Ak'i juy ece — io'e. — Witabikũy be ektop'ũm o'jomõg̃'iayũ omuyku ijoce — io'e. — Omuyku ip uk'a exĩntabi be — io'e. — G̃asũ ip jedujowat tak — io'e. \p \v 10 G̃ebuje'isum ma Safira dak oe'ũ. Pog̃. Ce'ũ o'at Pedro i xe. \p G̃ebuje yaypan'isuayũ oajẽm waram. Ce'ũat o'jojojo ip. O'tujujẽm ip. O'jomõg̃ ip witabikũy be itop'ũm xe. \v 11 Soat Jesus kay itabucayũ o'jekũyjo Ananias'ũm e'ũãm, Safira'ũm e'ũãm tak. Warara'acayũ dak ixeyũ'ũm'ũm e'ũãm o'jekũyjo ip. Imẽnpuye iparara jĩjã ip o'e Deus xe ikẽrẽat mujurũg̃ap puxim. Ibu'u o'e ip ikẽrẽat mujurũg̃ ãm. \p \v 12-14 Soat Jesus emumujuyũ je'aweroro'uk ip osodop Deus eju kawẽnwẽnap'a ekorara be―yabog̃at'a ekorara be. Ijop ekorara butet Salomão ekorara i osunuy. Jesus ebekitkit cũg̃ ma oekuku ip soat xe. Ade jĩjã itabut o'e ip wuykukukat Jesus kay―ag̃okatkayũ, aoyũ dak. Warara'acayũ iparara o'e ip Jesus kay jetabut am. Imẽnpuye o'je'awero g̃u ip Jesus ebekitkit eju. Wuywebe i'e ba'oreat mubapukpug̃ ip oekuku Jesus emumujuyũ. Ajojojo g̃u buk iap mubapukpug̃ oekuku ip Deus a'õbi. Adeayũ etabutpe Deus a'õbacaap mubapukpug̃ ip oekuku. \p \v 15 G̃ebuje ade iwãtaxipipiayũ o'tujowat ip uk'a ukpibubu dag̃. Iboce iwãtaxipipiayũ o'jomõg̃ ip jexexecap pe, jedipidup ceje dak. Jebureyũ iwãtaxipipiayũ o'jomõg̃ ip Pedro kapap pe. Iwãtaxipipiayũ o'jomõg̃ ip Pedro ekabicuk pe imu'ada am. \v 16 Ade o'jẽm ip Jerusalém ka tẽg̃atka bewi. Iwãtaxipipiayũ o'tujowat ip Pedro kapap pe. Soat ip o'g̃u'ada'ada. Ibiõg̃buk kẽrẽat kukayũ dak o'tujowat ip. Ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ujẽmjẽm. Xipat o'e ip―soat. \p \v 17 Judeuyũ epaĩyũ kukukat pit itabutkarey o'e Jesus emumujuyũ kay. Paĩyũ kukukat ejuayũ dak itabutkarey o'e ip cekay ip―Saduceuyũ. Jesus emumujuyũ o'taomũnat ip. \v 18 Daomũnmũnap'a be ip o'g̃uõmat. O'g̃uõmat ip ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ eju ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ g̃u ma'g̃u ip. \p \v 19 Ibocewi Deus ekawẽn tojotjot'ukat oajẽm daomũnmũnap'a be Jesus emumujuyũ kay. Ixima be oajẽm. Xĩntabi o'tomudip'uk―yobog̃at―ipoxiat. Jesus emumujuyũ o'tujujẽm ig̃o'a bewi. \m Tujujẽm puje o'jekawẽn ceweju ip. \p \v 20 — Deus eju kawẽnwẽnap'a be juy epeju―yabog̃at'a be — io'e Jesus emumujuyũ be. — Jesus kayayũ yag̃uyisum jekukum iam cuy ig̃o'a beayũ epeg̃ukũyjo. Soat em Deus xe jeedop ip je'ũ buje iam cuy ip epeg̃ukũyjo. Soan cuy ip epeg̃ukũyjo — io'e cebe ip. \p — Imẽn cuy oce'e — io'e ip. \p \v 21 Deus tojotjot'ukat ekawẽn co buje Jesus emumujuyũ kawẽn idipat o'g̃uwẽn yabog̃at'a beayũ be. \p — Jesus kayayũ yag̃uyisum jekukum — io'e ip imukũyjojom. \m O'ju ip Deus eju kawẽnwẽnap'a be―yabog̃at'a be. Kabia'isum ip o'ju. Kawẽn idipan ip ig̃o'a beayũ o'g̃ukũyjojo. \p Iboam e'em pima jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ te'e ma Jesus emumujuyũ o'g̃udocat jewekay daomũnmũnap'a bewi. Tũybe daomũnmũnap'a be ma ip opop iãn o'e ip. Paĩyũ kukukat o'je'awero jebureyũ eju. Judeuyũ kukukayũ o'tomuwã je'awero am―Israel naxeg̃ebitbit kukukayũ, aypapayũ dak. Ixeyũ ag̃okatkayũ jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ ip osodop. \p — Jesus emumujuyũ juy epeg̃ujẽm daomũnmũnap'a bewi — io'e ip te'e ma Deus eju kawẽnwẽnap'a wiwi'ukayũ be. — Epetojot ip ocekay — io'e ip te'e ma. \p \v 22 Deus eju kawẽnwẽnap'a wiwi'ukayũ o'ju daomũnmũnap'a be. Jesus emumujuyũ o'tobuxik g̃u ip. O'jepit ip paĩyũ kukukat pe. Te'e ma o'ju ip Deus eju kawẽnwẽnap'a wiwi'ukayũ. \p \v 23 — Daomũnmũnap'a be g̃u ip Jesus emumujuyũ — io'e ip. — Daomũnmũnap'a exĩntabi cem cĩcã ocetobuxik — io'e ip. — Yawiwim mabuk ip osodop yawiwi'ukayũ. Kacũg̃cũg̃'i osodop ip xĩntabixixi weg̃ũn. Ocetomudip'uk. Ka'ũma ma ocetobuxik badi. Jesus emumujuyũ ocetobuxik g̃u — io'e ip ika kukukayũ be―jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ be. \p \v 24 Iboap co buje yag̃uy'ũm o'e ip jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ, paĩyũ kukukayũ dak, Deus eju kawẽnwẽnap'a wiwi'ukayũ kukukat tak, warara'acayũ dak paĩyũ yobog̃ayũ. \p — Apẽn o'jebapuk cebe ip? — io'e ip jewewebe. — Apẽntak ace'e g̃asũ? — io'e ip. — O'jẽm ip iap awẽg̃ jeawẽg̃epõg̃põg̃ soat ka dag̃ — io'e ip. \p \v 25 Ag̃okatkat tak oajẽm. \p — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay — io'e. — Epetaomũnmũn'iayũ Deus eju kawẽnwẽnap'a be―yabog̃at'a be opop ip. Ig̃o'a beayũ mutaybitbin ip — io'e jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ be. \p \v 26 Deus eju kawẽnwẽnap'a wiwi'ukayũ kukukat o'ju Deus eju kawẽnwẽnap'a be Jesus emumujuyũ kay. O'ju jebekitkit eju―yawiwi'ukayũ eju. Waram g̃uto Jesus emumujuyũ o'taomũn ip. Imẽnpit iparara ip o'e adeayũ be jaokaap puxim. \p — Oceju warẽmtag̃ iteyũ kug̃ pima, adeayũ kuka ocabug̃bug̃ iteyũ kay jĩjã ip puye — io'e ip jewewebe. \m Imẽnpuye xipan ip o'jukuk taomũnmũn pima. \v 27 Waram Jesus emumujuyũ o'tujowat ip jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ be. \p G̃ebuje paĩyũ kukukat o'jekawẽn Jesus emumujuyũ eju. \p \v 28 — Kuy mo a'g̃u oca'õpurug̃ oce'e eywebe “Jesus cuy epeg̃uwẽn g̃u warara'acat pe,” i — io'e. — Eyju bit kũyjobit g̃u oca'õ kay — io'e. — Soat Jerusalém ka watwat mutaybitbin eyju. “Jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ Jesus o'yaokaat,” i'e'em eyju napa ma — io'e. \p \v 29 G̃ebuje Pedroyũ o'jede cebe ip. \p — Deus a'õ kay juy oceju kũyjobit — io'e. — Ocewebe iwarum ey'e buje eya'õ kay g̃u oce'e Deus a'õ kay acã — io'e. \v 30 — Eyju ma Jesus epesubamupayaat korosa be. Eyju ma epeyaokaat — io'e. — Deus pit waram g̃uto ixe o'g̃utait ce'ũap tomukadi. Wuydobuyũ'ũm'ũm tak itabut osodop ip Deus kay — io'e. \v 31 — Deus a'õbi ixe ya'õbuyxian o'e g̃asũ. Imẽnpuye Deus xe omuy g̃asũ. Wuykukukan o'e Deus a'õbi. Wuydaxijojo'ukan o'e Deus a'õbi. Deus ibikuy osunuy Israel naxeg̃ebitbit pe ig̃uycũg̃ i'e am ikẽrẽat kug̃ puye. Ibikuy osunuy ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap epere am cebe ip. Ibikuy osunuy ikẽrẽat uk am cebewi ip. Imẽnpuye Jesus wuydaxijojo'ukan o'e Deus a'õbi. Oceju dak ocetaybit apẽn Deus cuk adi o'e'e iam — io'e. \v 32 — Imẽnpuye oceju ixe e'eap muwẽnuwẽn eywebe. Ibiõg̃buk xipacat tak iboap muwẽnuwẽn. Deus jebiõg̃buk muõmõm ja'õkayayũ be — Pedro o'e. \p \v 33 Iboap co buje jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ itakoma jĩjã o'e ip Jesus emumujuyũ kay. Yaokaat ojuy ip. \p \v 34 G̃ebuje ag̃okatkat o'ãy―jewawẽwẽ'ukat yobog̃at. O'jekawẽn jebureyũ eju. Ixe Fariseu osunuy. Moisés ekawẽn imutaybitbin'uk ip osodop Fariseuyũ. Ixe butet Gamaliel i osunuy. Ya'õbuyxi jĩjã osunuy soat xe jeka watwat xe. Imẽn o'jekawẽn jebureyũ be. \p — Taupuyũ — io'e. — Koam puk ip ag̃ujẽm — io'e. — G̃a'a acewawẽ — io'e. \p Jesus emumujuyũ o'g̃ujẽm ip jewewãwã ap'a bewi. \v 35 Gamaliel jebureyũ o'yawẽ. \p — Israel naxeg̃ebitbiyũ — io'e. — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay — io'e. — Eyday'em'um cuy epesop! Xipan cuy iteyũ ag̃okatkayũ epejukuk. Eyag̃uysan cuy epesop — io'e. \v 36 — Kuy'ũm'ũm ma wara'at ag̃okatkat osunuy. Ibutet Teudas i osunuy. “Soat podi ma wa'õbuyxi,” i napa ma o'e'e warara'acat pe. Adeayũ ceweju oekuku ip―400 beayũ. Imẽnpit wara'acat ixe Teudas o'yaoka. O'jepõg̃põg̃põg̃ ixe a'õ kayayũ. Soat oi'ũm ixe ekapikap — io'e. \p \v 37 — G̃ebuje wara'at ag̃okatkat tak osunuy. Ibutet Judas i osunuy. Galiléia eipi bewiat osunuy. Wuyeipi kukayũ jebekitkiyũ o'g̃uweg̃ũn ixeyũ kabia dag̃. Ade oeku ip ixe Judas eju. Ixe Judas'ũm tak oe'ũ. O'jepõg̃põg̃põg̃ ip ixe a'õ kayayũ. Soat oi'ũm ixe ekapikap — io'e. \p \v 38 — G̃asũ dak imẽn ma. Ka'ũmã ma juy ace'e iteyũ ag̃okatkayũ be. Ijodiat a'õbi jekukum pima, soat iteyũ e'eap tak i'ũm. \v 39 Deus a'õbi jekukum pima bit, iteyũ e'eap mu'ũm pa'ore wuywebe — io'e. — Iteyũ e'eap mu'ũm pin pima, Deus eju kuka jewaokakam ace — io'e Gamaliel. Gamaliel ekawẽn kay o'e ip jewewãwã'ukayũ yobog̃ayũ. \v 40 Waram Jesus emumujuyũ o'g̃udocat ip. Sorarayũ be ip o'yukxabiokakaat ixee mug̃ẽg̃ẽm. \p — Jesus cuy epeg̃uwẽn g̃u warara'acat pe — io'e ip cebe ip. \m Waram o'g̃ujẽm ip jexewi. \p \v 41 Ibocewi Jesus emumujuyũ o'jẽm jewewãwã'ukayũ yobog̃ayũ xewi. Icokcok cĩcã o'jẽm ip. \p — Deus xe ocekukpin cĩcã — io'e ip jewewebe. — Cedag̃ Deus xe ixeyũ ag̃okatkayũ be oce'ukxabiokakaan. Ipiat ocesupi'ajo Jesus kay ocetabut puye — io'e ip. \p \v 42 Jesus o'g̃uwẽnuwẽn ip adeayũ be. “Jesus wuydaxijo am Deus emunaẽ,” i'e'e'uk osodop ip. Soat kabia Deus eju kawẽnwẽnap'a be imutaybitbin'uk osodop ip, jeduk'a be dak. \c 6 \p \v 1 Pũg̃pũg̃ itabucayũ'in o'jemãmãmã ip jebureyũ kay. Jesus kayayũ big̃ ma oiacog̃. Soat ip Judeuyũ osodop. Grego a'õm kawẽnwẽn'uk osodop ip pũg̃pũg̃ ixeyũ'in. Hebraico a'õm kawẽnwẽn'uk osodop ip warara'acayũ. Ixeyũ parakpe osodop ip itop'ũm e'ũ'ibiyũ tadaybotbocayũ. Imẽnpuye pũg̃pũg̃ itabucayũ'in o'jemãmãmã ip jebureyũ kay. \p — Ocexat ũmũm g̃u ip ocewebe — io'e ip aoyũ itop'ũm e'ũ'ibiyũ. — Jewewebe acã ip imu'ẽ'ẽ'ẽm — io'e ip. \p — Dapxi eyju! Eywebe dak oceju iũmũm! — io'e ip warara'acayũ bit. \p \v 2 Imẽnpuye Jesus emumujuyũ soat itabucayũ o'tomuwã je'awero am. O'je'awero ip. Doze beayũ o'jekawẽn warara'acayũ eju―Jesus kay itabucayũ eju. \p — Oceju Deus ekawẽn muwẽnuwẽn — io'e ip. — Ibo ma ocekapikap — io'e ip. — Xipat g̃u ocewebe Deus ekawẽn muwẽnap epere am itop'ũm e'ũ'ibiyũ xat mu'ẽ'ẽ ãm — io'e ip. \v 3 — Imẽnpuye, tapupuyũ, 7 be ag̃okatkayũ'in ataẽ ixat mu'ẽ'ẽ ãm itop e'ũ'ibiyũ be — io'e ip. — Wuybadipyũ'in cuy ataẽ―itabut cĩcãayũ―itaybit cĩcãayũ―Deus biõg̃buk a'õkay jĩjãayũ — io'e. — Ibiayũ ma ataẽ — io'e. — Ijop ocekapikap oceg̃ũm taẽ'ibiyũ be. Ixeyũ ma itop e'ũ'ibiyũ xat g̃u'ẽ'ẽ'ẽ — io'e ip. \v 4 — Oceju bit soat em Deus eju kawẽnwẽn'uk ocesop — io'e. — Soat em ixe ekawẽn imutaybitbin ocekuku — io'e ip. \p \v 5 Doze beayũ ekawẽn kay o'e ip soat itabucayũ. Cekawẽn tag̃ e ojuy ip. \p G̃ebuje Jesus kay itabucayũ 7 beayũ o'taẽ. Ibũrũ ma ibutet osodop ip―taẽ'ibiyũ butet: Estêvão i, Filipe i, Prócoro i, Nicanor i, Timom i, Pármenas i, Nicolau i. Estêvão Deus kay itabut cĩcãat osunuy. Deus biõg̃buk a'õ dag̃ jekuku'uk osunuy. Nicolau Antioquia ka bewiat osunuy. Judeu g̃u osunuy. Deus kay Judeuyũ etabucap puxim pit itabut osunuy. Ibũrũ ma ip osodop taẽ'ibiyũ. \p \v 6 Jesus kay itabucayũ ixeyũ 7 beayũ o'tujowat Jesus emumujuyũ kay―doze beayũ kay. Jesus emumujuyũ o'jekawẽn Deus eju ixeyũ beam―7 beayũ beam. O'jewebumõg̃ ip yabi jeje. \p — Iteyũ juy ixat g̃u'ẽ'ẽ'ẽ itop e'ũ'ibiyũ be — io'e ip soat a'õpiju. \p \v 7 Imẽneju adeayũ oitabun ip Jesus kay. Deus a'õ kay oitabun ip. Deus ekawẽn tag̃ oekuku ip. Ade jĩjã Jerusalém ka beayũ itabut o'e ip Jesus kay, ade Judeuyũ epaĩyũ dak. \p \v 8 Estêvão wuywebe i'e ba'oreat mubapukpug̃ oeku Deus a'õbi. Adeayũ o'g̃ucoatcoan Deus a'õbacaap kug̃ puye. Deus Estêvão buywatwan osunuy. \v 9 Pũg̃pũg̃ayũ bit Estêvão o'jomuymuy jĩjã Judeuyũ'in. Ixeyũ Judeuyũ je'aweroro'uk ip osodop je'aweroroap'a be―Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Ce'aweroroap'a butet jekupinap tag̃ jekuku'ukayũ e'aweroroap'a i osunuy. Cirene ka bewi osodop ip ixeyũ Judeuyũ, Alexandria ka bewi dak. Cilícia eipi bewi ip osodop, Ásia eipi bewi dak. Estêvão a'õxik o'e ip ig̃o'a be. \v 10 Deus biõg̃buk pit Estêvão mukũyjojom osunuy. Imẽnpuye ya'õxik pa'ore ip osodop. \v 11 Imẽnpuye ya'õxik ojuyayũ dinheiro o'g̃ũm warara'acat pe napaap muwẽg̃apteim―Estêvão awẽg̃ mukẽrẽrẽnapteim. \p — “Estêvão cũg̃'ũma wuybadipyũ mutaybitbin,” i juy epe'e napa ma — io'e. — “Estêvão Deus muymuy,” i juy epe'e napa ma — io'e ip cebe ip. \p \v 12 Imẽnpuye ixeyũ napapa'ukayũ Estêvão awẽg̃ o'yawẽg̃mukẽrẽrẽn soat a'õpiju. Ya'õxik ojuyayũ adeayũ o'g̃utakomãn Estêvão kay. Judeuyũ kukukayũ o'g̃utakomãn ip, Moisés ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak. \p Soat ixeyũ o'ju Estêvão kay. Estêvão o'jat ip. O'tujowat ip jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ etabutpe. \v 13 Napapa'ukayũ dak o'tujowat ip. Estêvão a'õ o'ya'õdada jĩjã ip. \p — Soat em teku Deus eju kawẽnwẽnap'a muymuy―ikẽrẽat kug̃ g̃u iat'a muymuy — io'e ip napa ma. — Soat em teku Moisés ekawẽn mupubutbun — io'e ip napa ma. \v 14 — Cekawẽn cuk adi oceya'ĩjojo! “Jesus Deus eju kawẽnwẽnap'a g̃u'ũm yabog̃at'a. Nazaré ka bewiat ig̃o'a g̃u'ũm,” io'e ite napa ma — io'e ip napa ma. — “Moisés wuyawẽwẽap ekawẽn g̃uwarurun,” i juk adi o'e'e — io'e ip napa ma. \m Estêvão a'õ o'ya'õdada jĩjã ip. \p \v 15 Jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ o'jeak Estêvão kay g̃ebuje bit. Estêvão dopa Deus ekawẽn tojotjot'ukat topa jo'i o'e. Imẽn o'jojojo ip jewawẽwẽap'a beayũ. \c 7 \p \v 1 — Icẽm tu ixeyũ e'em? — io'e paĩyũ kukukat Estêvão be. \p \v 2 Estêvão o'jekawẽn iboceayũ be. Apẽn Deus xipan je'ajojoyũ'ũm'ũm kukug̃ osunuy iap o'g̃uwẽn cebe ip. \p — Okotkotyũ, owag̃og̃oyũ, baybayũ, wa'õ kay juy epesop — io'e. — Deus soat podi ma ya'õbuyxi — io'e. — Soat podi ma idip — io'e. — Ixe o'jebapuk wuydobu'ũm kay―Abraão'ũm kay kuyje. O'jebapuk cekay Mesopotâmia eipi be bima. O'jebapuk cekay Hará ka be ajẽm awap. \v 3 “Ejẽm cuy eka bewi, ebadipyũ xewi,” i mo a'g̃u o'e Abraão be Deus. “Ekam osukamubapuk'iat ka be juy eju,” i mo a'g̃u o'e. \v 4 Imẽnpuye Abraão o'jẽm jeipi bewi―Mesopotâmia eipi bewi―Caldéia eipi bewi. Hará ka kay o'ju jenuy ãm — Estêvão o'e. \p — G̃uyjom Abraão ebay'ũm oe'ũ. Ce'ũ buje Deus Abraão o'g̃udot ijop ipi kay―wuyeipi kay. \v 5 Deus ipi o'g̃ũm g̃u Abraão be. Yopĩt tak o'g̃ũm g̃u ipi. Imẽnpit “Soat ijop ipi eipim je'e,” i mo a'g̃u o'e Deus Abraão be. “E'ũ buje enaxeg̃ebitbit eipim je'e,” io'e. Deus iboam o'e Abraão be ipotpet'ũm pima — io'e. \p \v 6 — Deus imẽn o'jekawẽn Abraão eju. Deus o'e cebe: \mi Obure, warara'acat eipi be jeedop ip enaxeg̃ebitbit, i. 400 koato jeedop ip iboce, i. Iboceayũ warẽmtag̃ cĩcã enaxeg̃ebitbit jukuk, i. Enaxeg̃ebitbit g̃udadaybotbon ip, i. \v 7 Enaxeg̃ebitbit g̃upokupok ip yaoka am, i. Imẽnpit ipiat osupi'ajoat warẽmtag̃ ixeyũ kukayũ be, i. G̃uyjom ibo eipi bewi je'jẽm ip enaxeg̃ebitbit, i. G̃ebuje ijoce ma “Ẽn xipat cĩcã,” i je'e ip owebe, i mo a'g̃u o'e Deus Abraão be — io'e Estêvão. \p \v 8 — Deus waram o'jekawẽn Abraão eju. \mi — Ag̃okatkat'it'it epetaypu'ag̃obixeedakacat ikap'isum, i. Epetaypu'ag̃obixeedakacat “Oceju Deus ebekitkit” i'e am soat pe warara'acat pe, i mo a'g̃u o'e Deus Abraão be — io'e Estêvão. \p — G̃uyjom Isaque o'kap―Abraão ipot. 8 kabia bima ikap'isuat o'taypu'ag̃obixeedakat Deus a'õbi. Isaque yaypan puje o'jewebumũn. G̃uyjom ixe ipot o'kap. Ibutet Jacó i osunuy — io'e Estêvão adeayũ be. \p — Jacó ipotpoyũ ade osunuy. Doze be osodop ip ipotpoyũ. Ixeyũ doze beayũ Judeuyũ dobuyũ'ũm'ũm osodop ip. Wuyeipi kukukayũ osodop ip — io'e Estêvão. \p \v 9 — José Jacó ipotpoyũ'in osunuy. Iwag̃oyũ itabutkarey jĩjã o'e ip jekitpit kay―José kay. José o'teida ip Egito eipi kay cuayũ be dinheiro bu am — io'e. \p — Ibocewi José o'tujowat ip Egito eipi be teihem g̃u kapik am — io'e. — Teihem g̃u kapikpik'uk osunuy Egito eipi kukukat peam―Faraó beam. \p — Soat em Deus osunuy ag̃ José kay. \v 10 Deus José buywatwat'uk osunuy ipiatpi'ajojom ma a'g̃u. José itaybit cĩcãan o'e Faraó xe, Deus ixe o'g̃utaybitbin puye. Imẽnpuye Faraó José kay jĩjã o'e. “G̃asũ ẽn tak Egito eipi kukukan ecesũy oweju,” io'e Faraó José be. “Oduk'a kukukan tak ecesũy,” io'e cebe — io'e Estêvão. \p \v 11 — G̃uyjom Egito eipi dag̃ayũ jexat o'jokudada jĩjã, Canaã eipi dag̃ayũ dak. Ka'ũmg̃u ixat osodop Egito eipi dag̃, Canaã eipi dag̃ tak. Soat kaka dag̃ ire oekuku ip. Ixat tobuxik pa'ore o'e ip wuydobuyũ'ũm'ũm, oi'ũm puye — io'e. \p \v 12 — Jacó o'jekũyjo tũmũntata kake Egito eipi be iam. Iboam jekũyjo buje jekpotpoyũ o'g̃uju iboce―wuydobuyũ'ũm'ũm o'g̃uju. Trigoda bu am ip o'g̃uju Egito eipi kay. Xepxep ekum o'ju ip trigoda bum. \v 13 José o'jebapuk jewag̃oyũ kay xepxep em oeku ibima. “Õn eykitpit José,” io'e cebe ip. Faraó itaybit o'e ixeyũm―José wag̃oyũm — Estêvão o'e. \p \v 14 — Imẽneju José o'jewa'õmuju jebay be soat jewag̃oyũ badipyũ be dak. Ade osodop ip José badipyũ―75 be osodop ip. “Epesot cuy Egito eipi be soat eyju,” io'e José cebe ip — io'e Estêvão. \p \v 15 — Soat ip o'ju Egito eipi kay. José ebay o'ju, soat iwag̃oyũ dak. O'ju ip jebadipyũ eju. Iboce osodop ip. Jacó'ũm oe'ũ iboce. Soat Jacó'ũm ipotpoyũ'ũm'ũm tak oe'ũ'ũ iboce. Oe'ũ'ũ ip wuydobuyũ'ũm'ũm. \v 16 Ibocewi jebayũ'ũm'ũm tao o'taodujowat ip jeka be taokot am ade koato kap puje. Wuydobubuyũ'ũm'ũm tao o'taodujowat ip Jacó ka be―Siquém ka be Canaã eipi be. Kuy bima Abraão ibo eipi o'jat. Emor ipotpoyũ xewi. Dinheiro o'g̃ũm isurũg̃at cebe ip ipi deim. Ibo ka be wuydobubuyũ'ũm'ũm tao o'taomõg̃ ip witabikũy be — io'e Estêvão. \p \v 17 — Egito eipi be bima wuydobubuyũ'ũm'ũm ade jĩjã ip osodop―Judeuyũ. Pũg̃ koato g̃u ip osodop Egito eipi be―ade koato. G̃axĩn ma je'jẽm ip Egito eipi bewi apẽn Deus o'e Abraão be iap tag̃. \v 18 Wara'acat Egito eipi kukukan o'e. Ixe ipi kukukat itaybit g̃u o'e José'ũm, kuy ma ixe'ũm oe'ũ buye. Kuyjeayũ mudadaybotbon cĩcã o'e ip. \v 19 Kuyjeayũ o'g̃ug̃uykukuku ip. Ipiat o'supi'ajojoat cĩcã cebe ip. “Soat ikap'isusuayũ epejomõg̃ akiju ce'ũ ãm eyipotpoyũ,” io'e kuyjeayũ be Egito eipi kukukat. Imẽn o'e wuydobuyũ acog̃ap puxim — io'e Estêvão. \p \v 20 Moisés o'kap g̃ebuje. Idip cĩcã osunuy. Ebapũg̃ kaxi acã Moisés jexi xe osunuy. \v 21 Bekicat o'g̃ujẽm ip jeduk'a bewi. Imẽnpit oe'ũ g̃u — io'e. \p — Imujẽm puje Faraó daxit Moisés o'tobuxik―Egito eipi kukukat taxit. O'tujoõm jeduk'a be. Moisés o'g̃uaypan je'it muaypanap puxim. \v 22 Imẽnpuye Moisés itaybit o'e soan. Egito eipi watwat o'g̃utaybitbitbin. Ya'õbacaan o'e. Itaybit cĩcãan o'e kawẽn ãm, soat mug̃ẽ ãm tak — io'e Estêvão. \p \v 23 — Moisés oajẽm jebadipyũ kay. Oajẽm jebadipyũ jo pin cĩcã buye―Israel eipi watwat co pin cĩcã buye. 40 koato osunuy. \p \v 24 — Egito eipi wat warẽmtaksug̃ Israel eipi bewiat o'jukuk yukpiwat g̃u ma'g̃u. Moisés o'jojojo ip. Jebadip kay itabotaidabotbot o'e. Egito eipi wat'ũm o'yaoka jebadip kay jeweik pin puye. \v 25 “Obadipyũ itaybit Deus omudot tujujẽm ãm ip Egito eipi bewi iam,” io'e Moisés jewebe ma. Imẽnpit ibadipyũ itaybit g̃u o'e iboam — Estêvão o'e. \p \v 26 — Kuyaje Moisés o'ju waram jebadipyũ jom. Xepxepayũ o'tobuxik jebadipyũ. Jewaokakam o'e ip. O'ju jewaokakaayũ mubu'un am. “Tapupuyũ, apẽnpuye dak eyju jewaokakam―ibadipyũ eyju!” io'e cebe ip. \v 27 Jebadip aokakaat pit Moisés o'g̃uwun. Ixe dak o'e Moisés pe: “Abu dak emudot ocekukukan?” i. “Abu dak emudot ‘Cũg̃ g̃u eyju jekukum’ i'e am ocewebe?” io'e Moisés pe. \v 28 “Kapusu Egito eipi wat eyaoka iat puxim tu ẽn oaoka ojuy?” io'e Moisés pe. \v 29 Imẽnpuye Moisés o'jenapõn Egito eipi bewi jaokaap puxim — io'e. \p — Midiã eipi kay o'ju. Osunuy. O'jewebumũn iboceat eju. Koapat o'kap ipot. G̃uyjom wara'at o'kap ipot. Moisés 40 koato osunuy Midiã eipi be — Estêvão o'e. \p \v 30 — G̃ebuje Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jebapuk Moisés kay. Uk'a'ũmat pe osunuy co'a xe. Co'a butet Sinai'a i osunuy. Moisés tip'aroro'it'it o'jojojo. Tipsop o'e. O'tipik g̃u bit. \v 31 Imẽnpuye Moisés itabẽg̃ o'e ijojom. “Ajo xe'e ijop?” io'e jewebe ma. O'ju cetẽg̃ ma xipan tip co am. Deus o'jekawẽn ceweju tip'aroro'it'it pewi. \v 32 “Õn Deus,” io'e Moisés pe. “Edobuyũ'ũm'ũm itabut osodop ip okay―Abraão, Isaque dak, Jacó dak,” io'e Deus cebe. Moisés ikarabakbak o'e jeparara pibun. Ibu'u o'e ijom iparara buye. \v 33 Deus waram o'jekawẽn ceweju. “Eyuk eju'uk ei bewi wa'õbuyxi exe iap mubapuk am,” io'e Deus cebe. “Xipat cĩcãatka mucakucag̃ ẽn, õn ijoce buye,” io'e. \v 34 “Egito eipi watwat ikẽrẽm cĩcã webekitkit kug̃,” io'e. “Ipiatpi'ajojom cĩcã ip. Imẽnpuye je'ũhũ'ũm cĩcã ip. Wetaybit iboam,” io'e Deus. “Õn ma okop Egito eipi watwat xewi ixeyũ dujujẽm ãm,” io'e. “G̃a'a aju,” io'e. “Õn jemuju webekitkit tujujẽm ãm Egito eipi watwat xewi,” io'e Deus Moisés pe. Imẽn Deus o'jekawẽn Moisés eju — Estêvão o'e. \p \v 35 — Deus Moisés o'g̃uypit Egito eipi be. Moisés o'g̃uypit ixe be jebekitkit tujujẽm ãm Egito eipi bewi―Judeuyũ dujujẽm ãm. Deus ixe o'g̃uypit jekawẽn tojotjot'ukat ebapuk puje cekay tip'aroro'it'it pewi. Deus ma ixe o'g̃uypit. Judeuyũ bit ixe a'õ kay g̃u ip osodop. Judeuyũ ma o'e Moisés pe: “Abu-dak emudot ocekukukan?” i. “Abu-dak emudot ‘Cũg̃ g̃u eyju jekukum’ i'e am ocewebe?” io'e ip Moisés pe. Deus pit ixe o'jomuy Judeuyũ kukukan, Egito eipi bewi Judeuyũ dujujẽmjẽm'ukan tak — io'e Estêvão. \p \v 36 — G̃uyjom ixe Moisés wuywebe i'e ba'oreat o'g̃ubapukpuk Egito eipi be bima, tibog̃ cĩcãati mudeg̃ pima dak. Tibog cĩcãati butet Tipakpekati i osunuy. Ixe Moisés Judeuyũ o'tujujẽm Egito eipi bewi. Ade koato uk'a'ũmat tag̃ oekuku ip―40 koato. Wuywebe i'e ba'oreat o'g̃ubapukpuk iboce dak. \p \v 37 — Ixe Moisés o'e Israel naxeg̃ebitbiyũ be: \m “Deus jekawẽn muwẽnuwẽn'ukat g̃udot eykay,” i. “Omudocap puxim ixe g̃udot,” i. “Eybadipyũ'in g̃udot,” i. \p \v 38 — Ixe Moisés Israel naxeg̃ebitbiyũ xe osunuy uk'a'ũmat pe. Israel naxeg̃ebitbiyũ o'je'awero ip Sinai'a etakobe. Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jekawẽn Moisés eju ig̃o'a jeje — io'e. \p — Ig̃o'a be Moisés o'jekawẽn wuydobuyũ'ũm'ũm eju―Israel naxeg̃ebitbit'ũm'ũm eju. Deus ekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip―wuyawẽwẽap ekawẽn. Moisés iboap ekawẽn o'g̃ubararak witadopa be topa'erũnat topa be g̃uyjom ocetaybit am iboam — Estêvão o'e. \p \v 39 — G̃uyjom wuydobuyũ'ũm'ũm oibu'un Moisés a'õ kay. Moisés kay'ũm cĩcã ip o'e. Egito eipi kay jepit ojuy o'e ip. \v 40 Imẽnpuye o'jekawẽn ip Arão eju. O'jekawẽn ip Moisés co'a jeje ibun pima. \p — “Wuyedeusyũm cuy eg̃ug̃ẽ,” io'e ip Arão be. “Ixeyũ je'ju wuywap Egito eipi kayate mubapuk am wuywebe,” io'e ip. “Poce paxi omuy Moisés―Egito eipi bewi wuydujujẽmat?” io'e ip. “Ocetaybit g̃u poma paxi o'ju iam,” io'e ip Arão be napa ma. \p \v 41 — Imẽnpuye biopak'it'it co'iat o'g̃ug̃ẽ ip ourom. Ovelha o'yaoka ip imõg̃ ãm biopak'it'it co'iat wap “Teku Deus” i'e am. Petatam o'e ip jedeusbaro kug̃ puye, jemumug̃ẽ kug̃ puye. Icokcok ip o'e. \v 42 Imẽnpuye Deus ibu'u o'e cekay ip itabut ip biopak'it'it co'iat kay buye. Tũybe biopak'it'it co'iat Deus iãn o'e ip. Tũybe kaxiepiat Deus iãn o'e ip, kaxiamat tak, kasoptayũ dak iãn o'e ip. Deus kay wuyetabucap puxim itabut o'e ip ixeyũ kay. Imẽn cedag̃'ũm cĩcã o'e Deus xe. Imẽn e'em Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ emudupmubararaktup: \mi “Bekitkit, owebe g̃u ovelha ũmũm'uk epesop uk'a'ũmat pe bima―40 koato bima,” i'e'em Deus Israel naxeg̃ebitbit pe, i. “Eyedeusbaroyũ be acã iũmũm'uk epesop―eyemumug̃ẽ be acã,” i'e'em, i. \v 43 “Ibiõg̃buk epeg̃ug̃ẽg̃ẽ,” i'e'em, i. “ ‘Ocexe eyju acã deus,’ i epe'e napa ma cebe ip,” i'e'em Deus, i. “ ‘Ocetabut eykay,’ i epe'e'e,” i'e'em Deus, i. “Tũybe Moloque eyedeus iãn epesop, Renfã dak,” i'e'em, i. “Moloque duk'a dujowatwan epekuku―torojo'a dujuwatwan―ya'ĩcat'a dujowatwan,” i'e'em, i. “Moloque biõg̃buk ig̃o'a be osunuy,” i. “Tũybe kasopta jo'iat tak deus iãn epesop,” i'e'em, i. “Renfã i kasopta jo'iat putet osunuy,” i'e'em, i. “Imẽnpuye ipiat osupi'ajoat eywebe,” i'e'em, i. “Wũyat eipi kay jeymuju õn,” i. “Õn jeymuju Babilônia eipi weg̃ũnat ka kay,” i. \m Imẽn e'em Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ emudupmubararaktup — Estêvão o'e. \p \v 44 — Uk'a'ũmat tag̃ jekukum pima wuydobuyũ'ũm'ũm Deus eju kawẽnwẽnap'a dujowatwan oekuku ip―ixee'a'a dujowatwan. Witadopa o'topadop ig̃o'a be―xepxeptopa―topaerũnatopa. Deus ekawẽn ibararak osodop ixe dopa be. Ig̃o'a o'yamug̃ẽ ip apẽn Deus o'e Moisés pe iap tag̃ — Estêvão o'e. \p \v 45 — Moisés'ũm e'ũ buje Josué wuydobuyũ'ũm'ũm kukukan o'e. Josuéyũ Deus eju kawẽnwẽnap'a o'yadujujẽm uk'a'ũmat pewi torojo'a―ixee mug̃ẽg̃ẽ'a. O'yadujuajẽm ip Canaã eipi be. Judeu'ũmayũ osodop ip iboce yajẽm puje ip. Deus ixeyũ Judeu'ũmayũ o'g̃ujẽm ibo ipi bewi wuydobuyũ'ũm'ũm top am. Deus eju kawẽnwẽnap'a o'yadujuajẽm ip jeweju Canaã eipi be — io'e adeayũ be. \p \v 46 — G̃uyjom Davi o'e Deus pe: “Uk'a muy ojuy a'g̃u õn eweju kawẽnwẽnap'am,” i — io'e. — Canaã eipi be bima Davi wuydobuyũ'ũm'ũm kukukan o'e. Davi ikukpin cĩcã osunuy Deus xe. Deus soat em idipat o'g̃udotdot cekay. Davi o'e: “Deus, uk'a muy ojuy a'g̃u õn eweju kawẽnwẽnap'am,” i. “Jacó itabut osunuy ekay,” i. “Õn tak wetabut ekay,” i. “Imẽnpuye uk'a muy ojuy a'g̃u õn―ewebeap'am,” i. Imẽn Davi o'e Deus pe. \v 47 Imẽnpit Deus o'yamuyat Davi be g̃u. Davi g̃u Deus eju kawẽnwẽnap'a o'yamuy―ipot acã. Salomão o'yamuy. \v 48 Deus pit uk'a be g̃u nuynuy―ijodiat emuamuy'a be g̃u. Ixe Deusat. Soat podi ma ya'õbacaat. Kabi be bit nuynuy. Deus imẽn o'e jekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ ekawẽn tag̃: \q1 \v 49 Kabi wabikbikap puxim, i'e'em Deus. Ipi wuimõg̃mõg̃ap puxim, i'e'em. Soat kug̃ õn kabi beacat kug̃―ipi dag̃acat kug̃ tak, io'e. Apẽntak ijodiat emuamuy'a be og̃uy? i. \v 50 Õn ma soat og̃ug̃ẽ. Ipi og̃ug̃ẽ, ipi dag̃acat tak, kabi dak, kabi beacat tak, i. \m Imẽn Deus o'e ixeyũ ekawẽn tag̃ — Estêvão o'e. \p \v 51 — Tapupuyũ, eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay — Estêvão o'e jebadipyũ be. — Kũyjobit'ũm cĩcã eyju! — io'e. — Eybu'u jĩjã Deus ekawẽn com. Deus kay itabut'ũm co'i eyju. Eybu'u jĩjã Deus a'õ dag̃ eyeku am. Eyebayũ ekukuap puxim eyju dak jekukum. \v 52 Warẽmtag̃ cĩcã Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ o'jukukuk ip eyebayũ. Ka'ũma ma ixeyũ'in xipan ip o'jukuk! Pũg̃ tak ka'ũma. “Cũg̃ cĩcãat omuyku,” io'e'e ip Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ. Imẽn o'e'e ip yajẽm awap. Imẽn e'e'ukayũ o'yaoka ip eyebayũ — io'e Estêvão. \p — G̃asũ ma ixe cũg̃ cĩcãat epeg̃ũm cekay itakomaayũ be. Jesus i ixe butet. Ixe epesubamupaya korosa eju. \v 53 Kuy juk Deus ekawẽn epeya'ĩjojo Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat pi bewi. Imẽnpit ya'õkay'ũm cĩcã eyju — Estêvão o'e adeayũ be, jebadipyũ be. \p \v 54 Ya'ĩjo'ibiyũ oitakomãn Estêvão kay. Cekawẽn co buje ip oitakomãn. Yaoka pin o'e ip jetakoma pibun. \v 55 Estêvão bit Deus biõg̃buk kug̃ cĩcã osunuy. O'jeapũn kabi kay. Deus dipap o'jojojo. Jesus tak o'jojojo. Cũg̃'i osunuy kabi be Deus xe soat kukukan. Estêvão o'jekawẽn ixe jojom pima. \p \v 56 — Ak'i juy epe'e — io'e. — Kabi ikoce õn ijojom — io'e. — Soat wag̃o jojom õn. Cũg̃'i Deus xe soat kukukan — io'e. \p \v 57 Iboap co buje, ya'ĩjo'ibiyũ big̃ ma oitakomãn cekay. O'jewãwã ip ya'õberen. \p — G̃a'a ayaoka — io'e ip ya'õberen. \m O'jewa'opinomudipdip ip waram ya'ĩjoap puxim. Adedem ip o'jedau cekay. \v 58 Kururug̃ o'tujowat ip ikabog̃atka eakiju. Jeekabek ip o'ju'uk'uk. O'jomõg̃ ip Saulo be imuxipan am. Ixe Saulo yaypan'isuat osunuy. Estêvão o'yabug̃ ip wita'am. \m \v 59 Yabug̃bug̃ pima Estêvão o'jekawẽn Jesus eju. \p — Okukukat Jesus, oje'ũ — io'e. — Ekay ojot — io'e. \m \v 60 O'jẽg̃'aecõg̃cõg̃. Waram o'jewãwã ya'õberen. \p — Okukukat Jesus — io'e. — Ipiat cuy ecesupi'ajoat g̃u teyũbeku wabug̃bug̃apteim — io'e Deus pe. \c 8 \p \v 1 Oe'ũ. Saulo dak Estêvão aokaap ojuy. \m \v 2 Xipat cĩcãayũ Estêvão'ũm jebit o'jomõg̃ witabikũy be―Jesus kay itabucayũ. I'ũmcocom cĩcã o'e ip. \p O'jepõg̃põg̃põg̃ ip soat ka dag̃ Jesus kay itabucayũ. Pũg̃pũg̃ ixeyũ'in o'jepõg̃põg̃põg̃ ip Judéia eipi dag̃. Warara'acayũ ixeyũ'in o'jepõg̃põg̃põg̃ ip Samaria eipi dag̃. Jesus emumujuyũ bit o'jepõg̃põg̃põg̃ g̃u―doze beayũ. Jerusalém ka be ip osodop. \p \v 3 Saulo dak Jesus kay itabucayũ mu'ũm ojuy oekuku. Taomũn ãm õmõm'uk osunuy ixeyũ duk'a be. Ag̃okatkayũ o'taomũnmũn, aoyũ dak. Daomũnmũnap'a be ip o'g̃uõmõm. Saulo ipiat o'supi'ajoat cĩcã cebe ip. \v 4 Imẽnpit Deus ekawẽn muwẽnuwẽn oekuku ip o'jepõg̃põg̃'iayũ―Jerusalém ka bewiayũ. Soat ka dag̃ ip oekuku Deus ekawẽn muwẽnuwẽn. \p \v 5 Jesus kay itabucayũ Deus ekawẽn o'g̃uwẽnuwẽn Samaria eipi watwat pe. Filipe o'ju ikabog̃atka be Samaria eipi beatka be. Ixe o'jepõg̃põg̃põg̃'iayũ'in osunuy. Ibo ka be Deus ekawẽn o'g̃uwẽnuwẽn. \p — Deus Jesus o'taẽ soat taxijo am — io'e ibo ka watwat pe. \m \v 6 Ibo ka watwat itabut cĩcã o'e ip Filipe a'õ kay―Deus a'õbacaan wuywebe i'e ba'oreat o'g̃ubapukpuk puye. \p \v 7 Ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ujẽmjẽm adeayũ bewi. Ya'õberen jewãwãwãm o'jẽm ip cebewi. Ade ijebit e'ũ topibiyũ dak o'g̃u'ada'ada. Ade taojere topibiyũ dak o'g̃u'ada'ada. \v 8 Imẽneju icokcok cĩcã ip o'e ibo ka watwat. Itabut o'e ip Jesus kay. \p \v 9 Kuy bima Simão kay itabut cĩcã ip osodop ibo ka watwat. Ixe Simão ya'õbuyxiat osunuy adeayũ xe, wuywebe i'e ba'oreat mubapukpug̃ wamoat puxim puye. \p — Soat podi ma wa'õbacaap kug̃ õn — io'e soat pe napa ma. \m \v 10 Imẽnpuye tũybe teku ya'õbaca jĩjã iãn o'e ip. Soat Samaria eipi watwat itabut cĩcã o'e Simão kay―ya'õbuyxiayũ, tadaybotbocayũ dak. \p — Teku ya'õbaca jĩjã, Deus ja'õbacaap o'g̃ũm cebe buye — io'e ip napa ma. — Teku Deus a'õbi jekukum — io'e ip napa ma. \m \v 11 Ade koato Simão wuywebe i'e ba'oreat mubapukpug̃ oekukuku ibo ka beayũ etabutpe. Imẽnpuye adeayũ itabut o'e ip cekay. \p \v 12 G̃ebuje Filipe Deus ekawẽn o'g̃uwẽnuwẽn ibo ka watwat pe―Simão nuyapka watwat pe. \p — Deus soat kukukan je'e — io'e cebe ip. \m Jesus Cristo o'g̃uwẽnuwẽn cebe ip. Kawẽn idipat o'g̃uwẽnuwẽn. Imẽnpuye itabut o'e ip Jesus kay. O'jewemubatisanat ip―ag̃okatkayũ, aoyũ dak. \v 13 Simão dak itabut o'e Jesus kay―wamo tũibit. O'jewemubatisanat. Filipe eju oeku. Filipe Deus a'õbacaan wuywebe i'e ba'oreat o'g̃ubapukpuk adeayũ etabutpe. Deus a'õbacaap o'g̃ubapukpuk cebe ip. Simão iboap o'jojojo. Itabẽg̃ cĩcã o'e Filipe jojom. \p \v 14 Jesus emumujuyũ Jerusalém ka be osodop ip. Samaria eipi watwat awẽg̃ o'yawẽg̃tobuxik ip. \p — Samaria eipi watwat itabut o'e Deus ekawẽn kay — io'e ip. \m Imẽnpuye ixeyũ Pedro o'g̃uju Samaria eipi kay. João dak ip o'g̃uju. \p \v 15 Pedroyũ oajẽm Samaria eipi watwat kay―Jesus kay itabucayũ kay. O'jekawẽn ip Deus eju. \p — Ebiõg̃buk cuy eg̃uõm cebe ip — io'e Deus pe, \v 16 ibiõg̃buk oõm g̃u buk cebe ip puye. \m “Wuykukukat Jesus ebekit õn g̃asũ” i'e am o'jewemubatisasaan ip. Imẽnpit Deus biõg̃buk oõm g̃u buk cebe ip. \p \v 17 G̃ebuje jebu o'subumõg̃ ip itabucayũ abi jeje. Deus biõg̃buk oõm cebe ip g̃ebuje bit. \v 18 Pedroyũ ixeyũ abi jeje jebu mõg̃ puje Deus biõg̃buk oõm cebe ip iap o'jojojo Simão. Imẽnpuye ixe Simão dinheiro ũm ojuy o'e Pedro be ibubabi bu ojuy. \p \v 19 — Ebubabi bu pin õn — Simão o'e Pedro be. — Juku. Edinheirom — io'e cebe ip. — A'õbacaap cuy eg̃ũm owebe dak imẽn e'e am — io'e. — Wetaybit pin Deus biõg̃buk muõm ãm wara'acat pe — io'e Pedro be. \p \v 20 Pedro itakoma o'e Simão kay. Ya'õpurug̃ o'jede cebe. \p — Tũybe Deus emumuũm ojat wedinheirom iãn ẽn e'em — io'e Simão be. — Deus cuy jemuju ipiat'ajojoap kay edinheiro kug̃! — io'e ya'õpurug̃. \v 21 — Iba'ore ewebe kapik am Deus beam oceweju. Ikẽrẽat kug̃ ẽn Deus xe. \v 22 Eg̃uycũg̃ cuy eg̃uy, ikẽrẽat kug̃ puye — io'e cebe. — Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy ecepere — io'e cebe. — “Ikẽrẽat mujurũg̃ ojuy õn,” i juy ece Deus pe. “Ikẽrẽat cuy eju'uk owebewi,” i juy ece cebe. Imẽn e'e buje Deus g̃ebum g̃u je'e apẽn cuk adi ikẽrẽat eg̃ujurũg̃rũg̃ iap kay. \v 23 Ẽn pit etabutkarey jĩjã warara'acat kay. Ikẽrẽat kay acã ẽn — io'e Pedro ya'õpurug̃ Simão be. \p \v 24 Simão iparara o'e Pedro ekawẽn co buje. \p — Owebeam cuy ecekawẽn Deus eju — Simão o'e. — Ecekawẽn cuy ceweju owebe apẽn cuk ece iap ebapukap puxim — io'e Pedroyũ be. \p — Ha'a. Ocekawẽn cuy — io'e. \p \v 25 Pedroyũ o'jepit Jerusalém ka kay. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn oekuku ip Samaria eipi watwat pe jeka kay jexexem pima―Jerusalém ka kay. Wuykukukat o'e'e iap muwẽnuwẽn oekuku ip, apẽn cuk adi o'jebapuk cebe ip iap muwẽnuwẽn tak. Ade ka dag̃ ip oekuku Samaria eipi dag̃. Ade ka watwat pe Deus ekawẽn muwẽnuwẽn oekuku ip jexexem pima. \p \v 26 Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jekawẽn Filipe eju―kabi kadi wiat. \p — Ecewemuxipan cuy — io'e. — Kaxietajoreg̃at ka kayat e dag̃ cuy eju―Jerusalém ka bewiat e dag̃, Gaza ka kayat e dag̃. Ixe e uk'a'ũmat tag̃ opop — io'e Filipe be. \p — Hm hm — io'e. — Cum puk õn — io'e. \m \v 27 Dao ma o'ju. Ixe e dag̃ o'ju. \p Etiópia eipi bewiat Deus ekawẽntup cocom oeku ixe e dag̃. Jepitpin o'e jeipi kay―Etiópia eipi kay. Ya'õbuyxi jĩjãat osunuy. Etiópia eipi kukukat buywatwat'ukat osunuy. Etiópia eipi kukukat ayacat osunuy. Ipi kukukat putet Candace i osunuy. Etiópia eipi kukukat edinheiro kukukat osunuy. Kuy bima o'ju Jerusalém ka be “Ẽn xipat cĩcã oxe” i'e am Deus pe. \v 28 Jepitpin o'e Jerusalém ka bewi. Jeipi kay jepitpin o'e―Etiópia eipi kay. Cavalo emumupuxikpuxik tag̃ oeku. Xik'i osunuy jabikbikap pe Deus ekawẽntup cocom ya'õberen. Kuyjeatup cocom oeku Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat emudupmubararaktup cocom―Isaías emudupmubararaktup cocom. \p \v 29 — Ixe ecarro juy etomuixik — Deus biõg̃buk o'e Filipe be. \m \v 30 Filipe o'jedau carro nomuju. Ag̃okatkat a'õ o'ya'ĩjojo ya'õberen tupcocom puye. Isaías emudupmubararaktup cocom oeku. \p — Ibapuk tu exe ig̃odup ekawẽn? — io'e Filipe Etiópia eipi bewiat pe. \p \v 31 — Ka'ũma. Cekawẽn pa'arẽm oxe — io'e. — Apẽntak kuka cekawẽn pabuk o'e oxe? — io'e. — Kaka g̃u omutaybinat ijoce — io'e. — Ejot cuy ijoma — io'e. — Eõm cuy wecarro be — io'e. — Xik'i abik oxe — io'e Filipe be. \p \v 32 Jesus muwẽg̃aptup cocom oeku. Imẽn e'em ig̃o dup: \mi Yaoka am tujowan pima, ovelha wa g̃u, i. Imẽnpuxim ixe dak o'tõn g̃u, i. Mũg̃ ma e'em cordeiro jexeedap'uk'ug̃ pima, i. Imẽnpuxim ixe dak mũg̃ ma osunuy ikẽrẽm cĩcã ip o'jukuk pima, i. \v 33 Warẽmtag̃ cĩcã ip o'jukuk, i. “Ikẽrẽat kug̃ teku” io'e ip napa ma, i. Ka'ũma ma o'e “Ikẽrẽat kug̃ g̃u” i. O'jomuymuy jĩjã ip, i. Ipotpet g̃u jeenuy, o'yaoka ip puye, i. \m Imẽn e'em ig̃o dup. Ig̃o dup cocom oeku ixe Etiópia eipi bewiat. \p \v 34 — Apẽg̃ape ijop ibararakat ijudup pe? — io'e. — Abu-muwẽnuwẽn Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat ijudup pe? — io'e. — Jewemuwẽnuwẽn tu? Wara'acat muwẽnuwẽn g̃u xe'e? — io'e Filipe be. \m \v 35 Filipe o'g̃ukũyjo mẽg̃apeku tedupeku ibararak opop iam. Kawẽn idipat o'g̃uwẽn cebe. Jesus o'g̃uwẽn cebe. \p \v 36 G̃ebuje idibi o'tidobuxik ip e dag̃ cucum pima. \p — Ak'i juy ece — io'e Etiópia eipi bewiat Filipe be. — Jodiku idibi! — io'e. — Cedag̃ tu ewebe omubatisaan? — io'e. \p \v 37 — Jesus kay etabut pima, cedag̃ kuka o'e — io'e. \p — Wetabut Jesus Cristo Deus ipot iap kay — io'e. \p \v 38 Etiópia eipi bewiat jecarro o'g̃uycũ. O'kop Filipe eju. O'kop ip idibi be. Filipe Etiópia eipi bewiat o'g̃ubatisaan. \p \v 39 Idibi bewi ceu buje ip Deus biõg̃buk Filipe o'tujujẽm ibocewi. Imẽnpuye Etiópia eipi bewiat waram g̃u Filipe o'jojojo. Inaka o'ju ma'g̃uto e dag̃ jeka kay. Icokcok cĩcã osunuy. \v 40 Filipe o'jebapuk Azoto ka be. Ibocewi pug̃ ka dag̃ g̃u oeku―ade ka dag̃. Kawẽn idipat muwẽnuwẽn oekuku soat kaka dag̃. Cesaréia ka be o'ju ibocewi. \c 9 \p \v 1 Saulo o'ju Judeuyũ epaĩyũ kukukat kay, itakoma jĩjã wuykukukat Jesus a'õkayayũ kay buye. Warẽmtag̃ suykukukat Jesus a'õkayayũ kug̃ oekukuku. Taomũn ojuy ip oekukuku. Soat aokaka ojuy oekukuku. Imẽnpuye o'ju Judeuyũ epaĩyũ kukukat kay. O'jekawẽn ceweju. \p \v 2 — Cum õn Damasco ka kay — io'e cebe. — Cartadup cuy etupũm owebe — io'e. — Damasco ka be bime otuptujowat Judeuyũ e'aweroroap'a kukayũ be―Deus eju kawẽnwẽnap'a kukayũ be. Ixeyũ aco'i Jesus a'õkayayũ g̃ubapuk owebe carta dup ũm puje — io'e. — Tobuxik puje otujupit ip ijoce Jerusalém ka be — io'e. — Ekay ip otujupit. Taomũnmũn ip otujupit―ag̃okatkayũ, aoyũ dak — Saulo o'e. \p — Ha'a — io'e. — Eyju juy — io'e. — Imẽn cuy ece — io'e. \p \v 3 Damasco ka kay Saulo o'ju. E dag̃ pima Damasco ka tẽg̃ pima, dao ma kabi bewiat ekabia oikabia. Yakokoreren kabia jĩjã o'e. \v 4 Akoh! O'jeako. O'at ipi ju jeakoat pibun. \p G̃ebuje wuykukukat o'jekawẽn Saulo eju. Saulo kabi kadiwiat a'õ o'ya'ĩjojo. \p — Saulo — io'e. — Apẽnpuye ẽn warẽmtag̃ okug̃? — io'e―kabi beat o'e. \p \v 5 — Abu ẽn tak, Kariwa? — io'e. \p — Ekukukat Jesus õn — io'e. — Warẽmtag̃ ma ẽn okug̃ — io'e. — Ẽn ma juk adi ipiat esupi'ajojoat owebe — io'e. \v 6 — E'ãy — io'e Saulo be. — Ikabog̃atka be juy eõm. Iboka be bima, ag̃okatkat og̃udot ekay. Apẽn ẽn em iam cuy jemukũyjo — io'e wuykukukat. Imẽn kabi beat o'jekawẽn Saulo eju. \v 7 Imẽnpuye cewejuayũ o'jecũcũ jĩjã ip. O'jekõbidaekug̃ ip jeparara pibun. Mũg̃ ma ip o'e. Kabi kadiwiat a'õ o'ya'ĩjojo ip. Imẽnpit o'jojojo g̃u ma ip. \v 8 Saulo o'ãy ipi juwi. Wedak. O'jetaewedakwedak. Imẽnpit ijojom g̃u. Imẽnpuye cewejuayũ iba com ma o'tujowat Damasco ka be. \v 9 Ebapũg̃ kabia ibo ka be osunuy ijojom g̃u. Jekõnkõn g̃u osunuy, tikõnkõn g̃u dak. \p \v 10 Wuykukukat o'jebapuk Ananias kay cexeybi. Ananias Damasco ka be osunuy. Jesus kay itabut osunuy. Wuykukukat o'jekawẽn cebe cexeybi. \p — Ananias — io'e. \p — Ajo, okukukat? — io'e. \p \v 11 — Uk'a ukpibubu dag̃ cuy eju―cũg̃at ka ukpibubu dag̃ — io'e. — Ag̃okatkat cuy ejokudada iboce―Tarso ka bewiat — io'e. — Ibutet Saulo i — io'e. — Judas duk'a kay juy eju — io'e. — Saulo omuy ixe duk'a be. Kawẽnwẽn oweju. \v 12 Ixe juk ag̃okatkat o'jojojo jexeybi. Ixe ag̃okatkat putet Ananias i osunuy cexeybi — io'e. — Ananias o'jewebumõg̃ yajeje itada am iap o'jojojo jexeybi — io'e. — Soat iboap o'jojojo jexeybi — wuykukukat o'e Ananias pe. \p \v 13 — Okukukat, odaobu'u — io'e. — Oparara oce. Obureyũ kuy omukũyjo apẽn ixe ag̃okatkat e'em iam — io'e. — “Saulo juk adi ipiat o'supi'ajojoat Jesus a'õkayayũ be―Jerusalém ka watwat pe,” i juk o'e ip owebe — io'e. \v 14 — “Ixe Paulo oajẽm ijoce paĩyũ kukukayũ a'õbi,” i'e'em ip owebe — io'e Ananias. — “Ixe oajẽm wuydaomũn ãm―Jesus eju kawẽnwẽn'ukayũ daomũn ãm,” i'e'em ip owebe — io'e Ananias. \p \v 15 — Epararam g̃u juy eg̃uy — io'e. — Eju juy cekay — wuykukukat o'e. — Õn ma ixe Saulo otaẽ kapik am owebeam. G̃axin ma ixe omuwẽn adeayũ be―Judeu'ũmayũ be, ipi kukukayũ be dak, Judeuyũ be dak — io'e. \v 16 — “Ẽn cuy ipiat ecesupi'ajo jĩjã ẽn wekawẽn muwẽnuwẽn puye,” i oce kuy cebe — wuykukukat o'e Ananias pe. \p \v 17 Ananias o'ju Saulo kay. Judas duk'a be o'ju. Jay. Oajẽm. Cereg̃. Oõm. Jebu o'jebumõg̃ Saulo abi jeje. \p — Tapu — io'e. — Ẽn okitpit — io'e. — Wuykukukat a'õbi ojot ekay — io'e. — Jesus o'jebapuk ekay ijop ka kay ajẽm pima — io'e. — Ixe ma omudot ekay — io'e. — Waram etada am omudot. Deus biõg̃buk muõm ãm ewebe omudot — io'e Saulo be. \p \v 18 Axima xee jo'iat dao ma o'jedu Saulo eta bewi. Cecoat put o'e. O'ãy Saulo. O'jewemubatisaat “Jesus ebekit õn g̃asũ” i'e am soat pe. \v 19 Jexat o'om o'e waram. Oibacan waram. \p Saulo Jesus o'g̃uwẽnuwẽn Damasco ka watwat pe. Ade kabia osunuy Damasco ka be. Warara'acayũ xe osunuy Jesus a'õkayayũ xe. \v 20 Itabun'isum Jesus o'g̃uwẽnuwẽn soat pe ibo ka watwat pe. Jesus o'g̃uwẽnuwẽn Judeuyũ e'aweroroap'a be―Deus eju kawẽnwẽnap'a be. \p \v 21 — Jesus Deus ipot — io'e'e'e soat pe. \m O'ya'ĩjojo'iayũ yag̃uy'ũm o'e. \p — Ite ag̃okatkat g̃u xe'e juk adi Jesus a'õkayayũ taomũnmũn oekukuku? — io'e ip jewewebe. — Ite ag̃okatkat g̃u xe'e juk adi ixeyũ aoka ojuy oekukuku? — io'e ip jewewebe. — Itabucayũ daomũn ãm g̃u xe'e osodot ijoce? Paĩyũ kukukayũ kay wuydaomũnmũn wuydujupit am g̃u xe'e osodot? — io'e ip. \p — Ite ma burut — io'e ip. \p \v 22 Imẽnpit Saulo Jesus o'g̃uwẽnuwẽn cĩcã Judeuyũ be―Damasco ka watwat pe Deus biõg̃buk a'õbacaap kug̃ puye. \p — Icẽmãn Deus Jesus o'taẽ wuydaxijojo'ukan — io'e'e'e cebe ip. \m Ibapug̃ ip o'g̃utaybitbin. Imẽnpuye cede ba'ore o'e ip Judeuyũ. \p \v 23 Ade xet kap puje Judeuyũ Saulo aoka ojuy o'e ip. O'je'awero ip. \p — Apẽn xe'e Saulo ayaoka? — io'e ip jewewebe. \v 24 Saulo bit jaoka ojuy ip iap awẽg̃ o'yawẽg̃tobuxik. Judeuyũ soat em ag̃ ma osodop ip ikabog̃atka exĩntabi be Saulo aokaap wiwim. Kabiam ip ag̃ ma osodop. Ixima be dak ip ag̃ ma. \v 25 Imẽnpuye Jesus a'õkayayũ Saulo o'g̃ukop ag̃oka ekorara bodi yaokaap puxim. Ixima be o'g̃ukop ip. Pag̃eiro'a bog̃ pe o'g̃ukop ip. Saulo imẽn o'jenapõn Damasco ka bewi. \p \v 26 Saulo o'ju Jerusalém ka be warara'acayũ kay―Jesus a'õkayayũ kay. Jay. Oajẽm. Jesus a'õkayayũ eju ceku pin o'e. Inaka soat ip iparara o'e Saulo buxim. Tũybe warẽmtag̃ g̃asũ dak wuykuk iãn o'e ip. Tũybe Saulo itabut g̃u Jesus kay iãn o'e ip. \v 27 Barnabé bit Saulo o'tujowat Jesus emumujuyũ jom―doze beayũ jom. Barnabé o'jekawẽn Jesus emumujuyũ eju. \p — Saulo wuykukukat o'jojojo Damasco ka kayate dag̃ — io'e cebe ip. — Wuykukukat o'jekawẽn ceweju. Saulo ya'õcam Jesus o'g̃uwẽnuwẽn Damasco ka watwat pe — io'e. \p \v 28 Imẽneju Jesus a'õkayayũ iparara g̃u o'e ip Saulo buxim. \p G̃ebuje Saulo ya'õcam wuykukukat o'g̃uwẽnuwẽn Jerusalém ka watwat pe. Jesus a'õkayayũ eju oekukuku. \v 29 O'g̃uwẽnuwẽn Grego a'õm kawẽnwẽn'ukayũ be. Ixeyũ Grego a'õm kawẽnwẽn'ukayũ Saulo a'õ o'ya'õdada. Te'e ma ip Saulo aoka ojuy o'e. \v 30 Jesus a'õkayayũ bit itaybit o'e Saulo aoka ojuy ip iam. Imẽnpuye ip Saulo o'tujowat Cesaréia ka kay yaokaap puxim. \p — Xipat eju am Tarso ka kay―aypanap ka kay — io'e ip Saulo be. \p \v 31 O'ju. Imẽneju itabucayũ kaykay am ip oibu'un itabut'ũmayũ. Ipiat o'supi'ajoat g̃u cebe ip. Kaba'ũm ip osodop Judéia eipi watwat, Galiléia eipi watwat tak, Samaria eipi watwat tak. Warẽmtag̃ itabucayũ kukap o'jepere ip. Imẽnpuye ip big̃ ma oitabun Jesus kay. Deus a'õ dag̃ ip o'e jekukum. Deus biõg̃buk ixeyũ buywatwan osunuy. Imẽnpuye tak g̃u ip oitabun wuykukukat Jesus kay. Ade jĩjã ip oitabun. \p \v 32 Pedro oajẽm Enéias kay. Soat ka dag̃ oekukuku. Jesus a'õkayayũ jojom oekukuku. Lida ka be dak o'ju Jesus a'õkayayũ jom. \v 33 Enéias o'tobuxik ig̃o ka be. Enéias ibun po'i osodop jexexecap pe―oito koato bun, ijebit e'ũ buye. Pedro o'ju cekay. \p \v 34 — Enéias — io'e. — Jesus Cristo jemu'ada — io'e. — E'ãy — io'e. — Exexecap cuy eg̃uxipan eduk'a be eju am — Pedro o'e cebe. \p O'je'ada g̃ebuje bit Enéias. Xipat o'e. \v 35 O'ãy. Adeayũ ijebit e'ũ topibit o'jojojo―iboceayũ―Sarona ka watwat, Lida ka watwat tak. Imẽnpuye kuyap jetabucap o'jepere ip. Wuykukukat Jesus kay acã oitabun ip. \p \v 36 Jope ka be osunuy Jesus kay itabucat―ayacat. Ibutet Tabita i osunuy. Tabita Dorcas iape Grego a'õm. Ixe soat em xipan warara'acat kukuk'uk osunuy. Xipat cĩcã osunuy. Tadaybocayũ buywatwat'uk osunuy soat em. \v 37 Ixe ayacat oiwãtaxipin. Oi'ũ. Imẽnpuye itabucayũ ixe'ũm jebit o'jowuy jebabin. Dorcas'ũm o'tujowat ip umat'abi be. \p \v 38 G̃ebuje o'jekũyjo ip Pedro omuy Lida ka be iam. Lida ka Jope ka tẽg̃ ma o'sukadop. Xepxep ag̃okatkat o'g̃uju ip Lida ka be Pedro dakoy am. O'ju ip. Jay. Itabucayũ oajẽm Pedro kay. \p — Ejot cuy oceweju — io'e ip Pedro be. — Oceka be juy aju―Jope ka be — io'e ip. \p — G̃a'a — io'e. \p \v 39 Pedro o'ju ceweju ip. Oajẽm Dorcas'ũm kay. Jesus kay itabucayũ Pedro o'tujuu umat'abi be ce'ũat kay. Itop'ũm e'ũ'ibiyũ osodop ip ig̃o'abi be ade―Dorcas'ũm pureyũ. Wawa ip osodop i'ũmcocom. Jesay ip o'g̃ubapuk Pedro be. \p — Dorcas'ũm ijop o'joinũm owebe — io'e ip Pedro be. \m \v 40 Pedro soat ip o'g̃ujẽm umat'abi bewi. O'jẽm ip. O'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ kawẽn ãm Deus eju. O'jekoreren ce'ũat kay. \p — Tabita — io'e. — Ag̃obucẽg̃ ece — io'e ce'ũat pe. \p Ce'ũ topibit o'jetaeweak. Ak. O'jeak Pedro kay. O'je'ag̃obucẽg̃. Oabik. Xik'i o'e. \v 41 Pedro ce'ũ topibit o'subaixik. \p — Kirik'ãy'i — io'e. \m O'g̃u'ãy. \p G̃ebuje Pedro warara'acayũ o'tomuwã―Jesus kay itabucayũ, itop'ũm e'ũ'ibiyũ dak. \p — Epesot cuy ce'ũ topibit com — io'e. — Waram o'jetait — io'e cebe ip. \p \v 42 Waram o'jetait iap awẽg̃ o'jeawẽg̃epõg̃põg̃ soat tag̃ Jope ka watwat tag̃. Imẽnpuye adeayũ itabut o'e ip wuykukukat Jesus kay. \v 43 Pedro Jope ka be osunuy ade kabia. Simão duk'a be osunuy. Simão ixeemug̃ẽg̃ẽ'ukat osunuy. \c 10 \p \v 1 Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jebapuk Cornélio kay. Cornélio Cesaréia ka be osunuy. 100 be sorarayũ kukukat osunuy. Itália eipi bewiayũ osodop ip cesorarayũ. \v 2 Cornélio xipat cĩcã osunuy Deus xe. Itabut osunuy Deus kay Judeu g̃ũn ma'g̃u. Ibadipyũ dak itabut osodop ip Deus kay, soat tuk'a beayũ. Ade dinheiro ũmũm'uk osunuy tadaybotbocayũ be. Deus eju kawẽnwẽn'uk osunuy. \v 3 Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jebapuk Cornélio kay. \p Katpuje o'jekawẽn Cornélio eju―15 hora bima. Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jojojo. Cetẽg̃ ma oajẽm. \p — Cornélio — io'e. \p \v 4 — Ajo, Kariwa? — io'e. \m Ipararam o'jeak cekay. \p — Ekawẽn cocom Deus jekawẽnwẽn ẽn ceweju bima — io'e Cornélio be. — Deus itaybit ebubut'in iũmũm'uk eg̃uy tadabotbocayũ be iam — io'e. — Imẽnpuye Deus g̃ebum ekay — io'e. \p \v 5 — G̃asũ juy ebuywatwat'ukayũ'in eg̃uju Jope ka be — io'e. — Ibo ka wat cuy etomuwã — io'e. — Pedro i ibutet. Ixe juy etomuwã — io'e. \v 6 — Simão duk'a be omuy―ixeemug̃eg̃e'ukat tuk'a be―tibog̃ cĩcãati wãbu beat'a be — io'e. — Ixe juy etomuwã eduk'a be tot am — io'e. \p \v 7 Kabi kay Deus ekawẽn tojotjot'ukat epit puje, Cornélio ebapũg̃ayũ o'tomuwã jebuywatwat'ukayũ. Xepxep ixeyũ'in jeduk'a be kapikpik'ukayũ osodop. Wara'at ixeyũ'in sorara osunuy. Sorara Deus kay itabucat osunuy. \v 8 Cornélio Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jebapuk cebe iap o'g̃uwẽn cebe ip. \p Iboap muwẽn puje ip o'g̃uju Jope ka be Pedro dakoy am. Xerewun. Ebapũg̃ayũ o'ju―Cornélio emumujuyũ. E bidase o'xet ip. Kuyaje o'ju ip. \v 9 Jope ka tẽg̃ o'e ip. Ijasũn ip pima Pedro jexey jo'iat o'jojojo kaxicug̃. \p Pedro o'jekawẽn Deus eju. O'jeu uk'a abi jeje kawẽn ãm ceweju. Uk'a abi yabicug̃ g̃u o'yanuy―yapo ma. \v 10 Ire jĩjã o'e iboce. Cekõn pin o'e. Uk'a beayũ Pedro xat tatam pima, Pedro jexey jo'iat o'jojojo. \v 11 Pag̃o bog̃ kopkom o'e kabi kadiwi. Pag̃o bog̃ o'jojojo Pedro jexey jo'iat pe. Pag̃o kabi kadiwi kopkom cekay iap o'jojojo jexey jo'iat pe. Pag̃o ierunbog̃ cĩcã o'e. Ebadipdip abi eju yabikirikirik o'e. Ixe pag̃o o'kop cexe. \v 12 Warẽmtaksug̃ osodop pag̃o be―cũg̃cũg̃ayũ, wurũrũg̃ayũ dak, pupumayũ dak. \p \v 13 G̃ebuje Deus o'jekawen Pedro eju jexeybi. \p — Pedro — io'e. — Ixeyũ juy eyaoka exan — io'e. — Yaoka buje juy ejo'o — io'e. \p \v 14 — Ap! — io'e. — Ojo'o g̃u, Kariwa — io'e. — Oxat g̃u bit teku! — io'e. — I'o pi beku ocexe―Judeuyũ xe — io'e. — Õn pit beku ojo'o g̃u―pũg̃ em tak ka'ũma! — io'e. — G̃asũ dak ojo'o g̃u — Pedro o'e. \p \v 15 Deus waram o'jekawẽn ceweju. \p — Exan ma teyũku! — io'e. — Õn ma exan og̃ũm. Imẽnpuye “Oxat g̃u bit teku,” i'ũmg̃u juy ece owebe — io'e. — “I'o pi beku ocexe,” i'ũmg̃u juy ece owebe — io'e Pedro be. — Õn ma exan og̃ũm — io'e. — Imẽnpuye i'o pi g̃u exe — Deus o'e. \p \v 16 Ebapũg̃ em Deus imẽn o'jekawẽn Pedro eju. Pag̃o o'jepa'ũm ibocewi. Waram o'jeu kabi kay. \p \v 17 Pedro o'jewag̃uyda jexey jo'iat kay. \p — Apẽn omutaybin ojuy o'e Deus? — io'e jewebe ma. — Apẽg̃ãm iboap o'g̃ubapuk owebe? — io'e jewebe ma. \p Ebapũg̃ayũ oajẽm Pedro nuyap'a kay Pedro g̃ebum pima jexey jo'iat kay. Cornélio emumujuyũ oajẽm. \p \v 18 — Pu'a be Simão Pedro omuy? — io'e ip. \p Oajẽm ip Simão nuyap'a exĩntabi be. \p — Ijoce du Simão Pedro omuy? — io'e ip uk'a beayũ be. \m \v 19 Pedro uk'a abi jeje mabuk osunuy. G̃ebum mabuk osunuy jexey jo'iat kay. \p G̃ebuje Deus biõg̃buk o'jekawẽn Pedro be. \p — Ebapũg̃ ag̃okatkayũ ekudadam―Judeu'ũmayũ — io'e. — Oajẽm ip enuyap'a be. \v 20 Ekop cuy ixeyũ dopabe — io'e Pedro be. — Ceweju juy ip eju — io'e. — “Oju g̃u xe'e ceweju ip?” i'ũmg̃u juy ece ewebe ma — io'e. — Õn ma ip og̃uju edakoy am — io'e Pedro be. \m \v 21 O'kop. Ebapũg̃ayũ dobedem o'ju. \p — Okudadam eyju — io'e. — Apẽg̃ãm epesot ijoce? — io'e cebe ip. \p \v 22 — Cornélio ocemudot — io'e ip. — 100 be sorarayũ kukukat ixe. Ixe cũg̃ cĩcã Deus xe — io'e ip. — Itabut cĩcã Deus kay. Ya'õbuyxi soat xe Judeuyũ xe. Deus ekawẽn tojotjot'ukat mo a'g̃u o'jekawẽn Cornélio be―ocekukukat pe — io'e ip. — “Pedro juy etomuwã,” i mo a'g̃u o'e cebe — io'e ip. “Pedro juy jeedot eduk'a be,” i mo a'g̃u oe cebe — io'e ip. “Cekawẽn kay juy eya'õpicũg̃ eg̃uy,” i mo a'g̃u o'e cebe — io'e ip Pedro be. \p \v 23 — Ha'a — io'e. — Epeõm cuy oceduk'a be — io'e. — Ijoce juy epexet — io'e. \p — Ma — io'e ip. \m O'xet ip ig̃o'a be. \p \v 24 Kuyaje Pedro o'kop. O'jewemuxipan. O'ju Cornélio emumujuyũ eju. Cornélio kay ip o'ju Cesaréia ka be. Wara'acayũ itabucayũ dak o'ju Pedro eju―Jopé ka watwat. Xet. E bidase ip o'xet. Kuyaje o'ju ip. Jay. Oajẽm ip Cesaréia ka be. Cornélio kuy jebadipyũ o'tomuwã jeduk'a be, jebureyũ dak. Pedro ajẽmap wiwim ip osodop. Pedroyũ oajẽm tuk'a be. Cornélio kay oajẽm. \p \v 25 Pedro õm pima, Cornélio o'ju cekay tobedeam. O'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ Pedro wap. Tũybe Pedro Deus iãn o'e. \v 26 Dao ma Pedro Cornélio o'g̃u'ãy. \p — Owap g̃u juy ecẽg̃'aecõg̃cõg̃ — io'e. — E'ãy — io'e. — Deus g̃u õn―ag̃okatkat acã — io'e. \p \v 27 G̃ebuje oõm ip tuk'a be kawẽnwẽn. Tuk'a beayũ adeayũ o'je'aweroro'iayũ Pedro o'jojojo. Pedro o'jekawẽn ceweju ip. \p \v 28 — Oceju Judeuyũ — io'e. — Eyetaybit ocexe oce'aweropi Judeu'ũmat eju iam. Imẽnpit kapusu Deus mo a'g̃u wara'an ma omukũyjojo. “Cedag̃ g̃u ewebe ‘Judeu'ũmat xipat g̃u’ i'e am,” i mo a'g̃u Deus o'e owebe — io'e. \v 29 — Imẽnpuye ojot eykay, Judeuyũ g̃u ma'g̃u eyju. Eywebe onomuwã buje dao ma ojot — io'e. — Odaobu'u g̃u wedot am eykay — io'e. — Apẽg̃ãm eyju onomuwã? — Pedro o'e. \p \v 30 Cornélio o'jekawẽn Pedro eju. \p — Tapu, kapusukuruy ijoce ma mo a'g̃u og̃uy ija'a be — io'e. — Katpujesũ mo adi kawẽnwẽn og̃uy Deus eju. Dao ma Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jebapuk okay―doti isopsepat kukat — io'e. \v 31 — O'jekawẽn oweju. “Cornélio,” i mo a'g̃u o'e owebe. “Ekawẽn cocom Deus, jekawẽnwẽn ẽn ceweju bima,” i mo a'g̃u o'e owebe — io'e. — “Deus itaybit ebubut'in'in iũmũm'uk eg̃uy tadaybotbocayũ be iam,” i mo a'g̃u o'e owebe — io'e. \v 32 — “Ebuywatwat'ukayũ'in cuy eg̃uju Jope ka be,” i mo a'g̃u o'e owebe — io'e. — “Ag̃okatkat cuy etomuwã. Pedro i ibutet. Simão duk'a be ixe omuy―ixee mug̃ẽg̃ẽ'ukat tuk'a be―tibog̃ cĩcãati wãbu beat'a be,” i mo a'g̃u owebe — io'e. \v 33 — Imẽneju dao ma obuywatwat'ukat og̃uju edakoy am — io'e. — Xipat cĩcã ajẽm okay — io'e. — G̃asũ soat wuyju ijoce Deus etabixe. Apẽn Deus o'e ewebe iap cuy eg̃uwẽn ocewebe. Soat cuy eg̃uwẽn ocewebe — io'e Pedro be. \p \v 34 Pedro o'jekawẽn ceweju ip―Judeu'ũmayũ eju. \p — “Judeuyũ kay acã õn,” i'e'em g̃u Deus. “Judeu'ũmayũ kay g̃u õn,” i'e'em g̃u Deus. G̃asũ bit wetaybit iboam — io'e. — Deus xipan soat kug̃ ijodiat kug̃. Pũg tag̃ ma ip ikug̃ — io'e. \v 35 — Soat Deus a'õ dag̃ jekuku'ukayũ cũg ma cexe―Judeuyũ, Judeu'ũmayũ dak. Deus bikuyap tag̃ jekuku'ukayũ cũg ma cexe―soat ip — io'e. \p \v 36 G̃asu Deus kawẽn idipat o'g̃udot ocewebe―Judeuyũ be — io'e. — “Jesus Cristo kay eyetabut puje wetakoma g̃u oce eykay,” i'e'em Deus wuywebe. Ixe Jesus soat kukukat. \v 37 “G̃asũ bit epeyewemubatisasaan cuy ‘Waram g̃u ikẽrẽat oceg̃ujurũg̃’ i'e am eybureyũ be,” io'e'e João Batista. Imẽn o'e'e soat pe Judéia eipi watwat pe. Eyetaybit iboam — io'e. \p \v 38 — Deus Jesus o'taẽ. Nazaré ka be osunuyiat o'taẽ. Deus jebiõg̃buk o'g̃uõm cebe―Jesus pe. Ja'õbacaap o'g̃uõm cebe. Jesus soat ka dag̃ oekukuku xipacat mug̃ẽg̃ẽm wara'acat peam. Ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ujẽmjẽm Satanás a'õ kayayũ bewi. Jesus imẽn oekukuku soat em Deus a'õbi jekukum puye — io'e. \v 39 — Apẽn cuk adi Jesus o'e'e iap ocejojojo Judéia eipi dag̃ jekukum pima, Jerusalém ka be bima dak — Pedro o'e. \p — Judeuyũ kukukayũ ma Jesus o'subamupaya korosa be yaoka am. \v 40 Deus pit waram Jesus o'g̃utait — io'e. — Ebapũg̃ kabia ce'ũap. Xepxep xet kap puje, Deus Jesus o'g̃utait waram — io'e. \p — Jesus waram o'jebapuk jewekay itabucayũ kay. Deus a'õbi o'jebapuk. \v 41 Waram itait puje Jesus o'jebapuk soat kay g̃u―ocekay acã. Ocekay o'jebapuk kuy bima Deus ocenaẽ buye — io'e. — Deus cuk ocenaẽ ocewebe Jesus muwẽn ãm itaybit'ũmayũ be — io'e. \p — Deus pe waram imutait puje, oceweju Jesus o'jekõn, o'tikõn tak. \v 42 “Kawẽn idipat cuy epeg̃uwẽnuwẽn soat pe,” i mo a'g̃u o'e Jesus ocewebe — io'e Pedro. — “ ‘Deus Jesus o'taẽ ixe be “Teyũku ikẽrẽat kug̃ Deus xe,” i'e am kũyjobit'ũmayũ be. “Teyũku xipat Deus xe” i'e am kũyjobicayũ be,’ i juy epe'e soat pe,” i mo ag̃u o'e Deus ocewebe. “ ‘Imẽn ixe je'e soat pe―itabẽg̃ayũ be, ce'ũ'ũayũ be dak,’ i juy epe'e soat pe,” i mo ag̃u o'e ocewebe — io'e Pedro. \p \v 43 — Kuyje dak Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ Jesus o'g̃uwẽnuwẽn. “Ag̃okatkat omuyku,” io'e ip kuyje. “Cekay eyetabut pima, ja'õbi Deus ikẽrẽat ju'uk eywebewi,” io'e'e'e ip. Kuyje Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ imẽn o'e'e'e Jesus muwẽnuwẽn — Pedro o'e. \p \v 44 Pedro kawẽnwẽn pima Deus biõg̃buk o'kop Judeu'ũmayũ kay. \p Soat pe oõm―o'ya'ĩjojo'iayũ be―Judeu'ũmayũ be. \v 45 Yag̃uy'ũm cĩcã ip o'e Judeuyũ―Jesus kay itabucayũ―Pedro ejuayũ. Yag̃uy'ũm ip o'e Deus jebiõg̃buk o'g̃uõm Judeu'ũmayũ be buye. Tũybe wuywebe acã Deus jebiõg̃buk g̃uõm iãn o'e ip. \v 46 Ya'õba'arẽmat'a'õm kawẽnwẽn ip o'e Judeu'ũmayũ. \p — Deus, ẽn xipat cĩcã — io'e ip ya'õba'arẽmat'a'õm. \m Judeuyũ iboap o'ya'ĩjojo. Imẽneju Pedro o'jekawẽn jebureyũ eju―Judeuyũ eju. \p \v 47 — Deus jebiõg̃buk o'g̃uõm cebe ip — io'e. — O'g̃uõm cebe ip apẽn cuk o'g̃uõm wuywebe iap co'i — io'e. — Imẽnpuye cedag̃ g̃u du ocewebe ixeyũ mubatisaan? — io'e. — Abu dak kuka o'e ocewebe “Cedag̃ g̃u,” i? — Pedro o'e. \p \v 48 O'jekawẽn Judeu'ũmayũ eju dak. \p — Epeyewemubatisasaan cuy “Wuykukukat Jesus ebekitkit oceju g̃asũ bit” i'e am soat pe eybureyũ be — io'e cebe ip. \m O'jewemubatisaan ip. \p — Ibun ma juy eg̃uy ocexe — io'e ip Pedroyũ be. \m Imẽnpuye Pedroyũ ibun osodop ip cexe ip. \c 11 \p \v 1 Judéia eipi watwat o'yawẽg̃coco ip―Jesus emumujuyũ. Warara'acayũ dak o'yawẽg̃coco ip Jesus kay itabucayũ. Judeu'ũmayũ dak Deus ekawẽn kay o'e iap awẽg̃ o'yawẽg̃coco ip. \v 2 Pũg̃pũg̃ Jesus a'õkayayũ'in iboap awẽg̃ kay g̃u o'e ip―Judeuyũ. Tũybe soat Jesus kay itabucayũ juy jedaypu'ag̃obixeedakatkan iãn o'e ip. \p Jerusalém ka be Pedro ajẽm puje ixeyũ Judeuyũ Pedro o'g̃ukorẽm. \p \v 3 — Pedro, apẽn mo ẽn tak ece? — io'e ip. — Apẽnpuye mo ẽn tak eõm Judeu'ũmat tuk'a be? — io'e ip. — Apẽnpuye ẽn tak mo ecekõn taypu'ag̃obixeedakat'ũmayũ eju? — io'e ip Pedro be. \p \v 4 G̃ebuje Pedro apẽn o'jebapuk cebe ip iap o'g̃uwẽn cebe ip. \p — Mẽnpuk, obureyũ! — io'e. — Eya'õpicũg̃cũg̃ puk! — io'e. \v 5 — Jope ka be bima kawẽnwẽn mo oce Deus eju. Wexey jo'iat ojojojo. Kabi kadi wi pag̃o bog̃ kopkom iap mo ojojojo wexey jo'iat pe — io'e. — Okay kopkom o'e. Yabikirikirik o'e ebadipdip abi eju. \v 6 Xipan mo oceak cekay. Puca mo ojojojo―cũg̃cũg̃ayũ, wurũrũg̃ayũ dak, pupumayũ dak, widayũ dak. Soat ip i'opi wuyxe — Pedro o'e. \p \v 7 — Deus mo o'jekawẽn oweju. “Pedro,” i mo o'e owebe. “Ixeyũ juy eyaoka exan,” i mo o'e — io'e. \v 8 — “Ka'ũma, okukukat,” i mo oce cebe. “I'opi beku ocexe Judeuyũ xe. Ojo'o g̃u buk,” i mo oce cebe — io'e Pedro. \v 9 — Imẽnpuye Deus waram o'jekawẽn oweju. “Exat ma ijop,” i mo o'e. “ ‘I'opiat beku’ i'ũmg̃u juy owebe,” i mo o'e owebe. “Õn ma exan og̃ũm. Imẽnpuye i'opi g̃u ewebe,” i mo o'e owebe. \v 10 Ebapũg̃ em Deus imẽn o'jekawẽn oweju. Pag̃o bog̃ waram o'jepa'ũm kabi kay — io'e. \p \v 11 — G̃ebuje ebapũg̃ ag̃okatkayũ oajẽm ocesopiat'a kay. Cesaréia ka wat cuk ip o'g̃ujuat odakoy am. Cornélio i ibutet — io'e. \p \v 12 — G̃ebuje Deus biõg̃buk o'jekawẽn oweju — io'e. — “ ‘Oju xe'e Judeu'ũmat eju?’ i'ũmg̃u juy ece owebe,” i mo o'e owebe — io'e. — Imẽnpuye oju ceweju ip — io'e. \p — Cornélio duk'a kay oju―Judeu'ũmat tuk'a kay — io'e. — Iboceayũ dak o'ju ip oweju―6 beayũ―Jope ka watwat — io'e. — Soat mo ocajẽm Judeu'ũmat tuk'a be―Cornélio duk'a be―omudocat tuk'a be — io'e. \p \v 13 — Cornélio mo apẽn Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jebapuk jekay iap o'g̃uwẽn ocewebe: “Deus ekawẽn tojotjot'ukat mo ojojojo,” i. “Cũg̃'i mo og̃uy oduk'a be,” i. “Ixe mo o'e owebe: ‘Ebuywatwat'ukayũ'in cuy eg̃uju Jope ka be,’ i,” i. “ ‘Simão Pedro juy etomuwã,’ i,” i. \v 14 “ ‘Ixe kawẽn idipat g̃uwẽn eywebe,’ i,” i. “ ‘Kawẽn idipat co buje, Deus jedaxijo―ebadipyũ dak taxijo’ i,” i. Imẽn Cornélio mo o'e ocewebe — Pedro o'e. \p \v 15 — Iboam Cornélio e buje, Jesus mo og̃uwẽn cebe ip―Judeu'ũmayũ be — io'e. \p — Õn kawẽnwẽn pima Deus biõg̃buk o'kop cekay ip―Judeu'ũmayũ kay. Cebe ip oõm. Apẽn wuywebe oõm koap iap puxim oõm cebe ip. \v 16 Imẽneju wuykukukat ekawẽn kay mo oceg̃ebu. Wuykukukat mo o'e wuywebe: “João idibi be imubatisasan oeku,” i. “Eywebe bit Deus biõg̃buk jeõm,” i mo o'e wuywebe — io'e Pedro. \v 17 — Deus ma jebiõg̃buk o'g̃uõm wuywebe wuykukukat Jesus Cristo kay wuyetabut puye. Apẽn kuy bima mo o'g̃uõm wuywebe iap co'i jebiõg̃buk o'g̃uõm cebe ip g̃asũ. Cedag̃ osunuy Deus pe jebiõg̃buk muõm ãm cebe ip. Imẽnpuye “Cedag̃ g̃u Deus pe jebiõg̃buk muõm ãm cebe,” i'ũmg̃u oce õn pit — Pedro o'e cebe ip. \p \v 18 Pedro a'ĩjo buje Jerusalém ka watwat o'jede g̃u Judeuyũ. Pedro mukorẽmap o'jepere ip. \p — Ka'ũmg̃u Deus co'iat xipacat! — io'e ip cebe. — Judeu'ũmayũ dak ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap epereap ojuy aco'i Deus — io'e ip. — Ibikuy aco'i ikẽrẽat uk am cebewi ip. Soat em Deus xe jeedop ip je'ũ buje — io'e ip. — Deus xipat cĩcã! — io'e ip. \p \v 19 Estêvão e'ũ buje o'jepõg̃põg̃põg̃ ip itabucayũ. O'jepõg̃põg̃põg̃ ip warara'acayũ ixeyũ be ipiat o'supi'ajoat cĩcã buye. Pũgpũg̃ ixeyũ'in wũy ma o'ju. Fenícia eipi be o'ju ip. Chipre eipi be dak, Antioquia ka be dak. Ade kaka dag̃ jekukum pima Jesus o'g̃uwẽnuwẽn ip jajẽmapka watwat pe. Jesus o'g̃uwẽnuwẽn ip Judeu'ũmayũ be g̃u―Judeuyũ be acã. \p \v 20 Pũg̃pũg̃ ixeyũ'in o'ju Antioquia ka kay. Chipre eipi be osodopiayũ o'ju ip Antioquia ka kay, Cirene eipi be osodopiayũ dak. \p G̃ebuje kawẽn idipat o'g̃uwẽnuwẽn ip Judeu'ũmayũ be―Grego a'õm kawẽnwẽn'ukayũ be. \p — Jesus acã ocekukukat — io'e ip cebe ip. \m \v 21 Deus ip o'subuywatwan cĩcã wuykukukat Jesus muwẽnuwẽnayũ. Imẽneju adeayũ oibu'un ip jetabut am jedobuyũ'ũm'ũm ekawẽn kay. Kuyap jetabucap o'jepere ip. Wuykukukat Jesus kay ip oitabun. \p \v 22 G̃ebuje Jesus kay itabucayũ apẽn Antioquia ka watwat itabut o'e iap awẽg̃ o'yawẽg̃tobuxik ip―Jerusalém ka watwat. \p — Ade Judeu'ũmayũ itabut o'e Jesus kay―Antioquia ka watwat — io'e itaybicayũ. \m Imẽnpuye itabucayũ kukukayũ Barnabé o'g̃uju Antioquia ka be. \v 23-24 Xipat cĩcãat osunuy Barnabé. Soat em Deus biõg̃buk a'õ dag̃ oekukuku. Wuykukukat Jesus kay itabut cĩcã osunuy. \p Barnabé oajẽm Antioquia ka be itabucayũ kay―Jesus kayayũ kay. Apẽn cuk adi Deus xipacat o'g̃ũm iboceayũ be iap awẽg̃ tobuxik puje icokcok cĩcã o'e. Soat ip o'g̃utaybitbin Deus ekawẽn. \p — Eyetabun cĩcã juy epesop wuykukukat Jesus kay! — io'e cebe ip. — Ya'õ dag̃ cuy epeku! Kũyjobin cuy epesop cekawẽn kay — io'e cebe ip. Imẽnpuye ade jĩjã oitabun wuykukukat Jesus kay. \p \v 25 G̃ebuje Barnabé Saulo o'takoy. Tarso ka be o'ju Saulo dakoy am. O'takoy. O'tobuxik. O'jekawẽn ceweju. \p — G̃a'a acepit Antioquia ka be — io'e. \p — G̃a'a — io'e. \m \v 26 O'jepit ip―Barnabé, Saulo dak. Pũg̃ koato ibo ka be osodop ip. Je'aweroro'uk ip osodop itabucayũ eju. Ade itabucayũ mutaybitbin'uk ip osodop. Antioquia ka be bima soat em warara'acayũ o'e: — Cristo ebekitkit — i Jesus kay itabucayũ be. \p \v 27 Pũg̃pũg̃ Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ oajẽm itabucayũ kay―Antioquia ka beayũ kay. Oajẽm ip Barnabé Antioquia ka be bima, Saulo dak. Jerusalém ka bewi ip oajẽm. O'je'awero ip itabucayũ eju. \v 28 Pũg̃ ixeyũ'in o'jekawẽn itabucayũ eju. Ibutet Ágabo i osunuy. Deus biõg̃buk ixe Ágabo o'g̃ukũyjo apẽn g̃uyjom je'bapuk iam. Imẽnpuye o'jekawẽn ceweju ip. \p — Wuyrere jĩjã acesop! Wuyxat i'ũm soat ka dag̃ — io'e cebe ip. \p Cláudio ipi kukukan pima oireren ip apẽn kuy bima Ágabo o'e iap tag̃. \v 29 O'je'awero ip Jesus kay itabucayũ. \p — G̃a'a dinheiro ag̃uju warara'acayũ be―itabucayũ be―Judéia eipi watwat pe — io'e ip jewewebe. — Irere ip jekukum — io'e ip. \m \v 30 Imẽn soat ip jedinheiro muxipanpan'uk osodop ikug̃ pima. Imẽnpuye Barnabé o'g̃uju ip Saulo dak. O'g̃uju ip dinheiro ũm ãm itabucayũ kukukayũ be―irereayũ kukukayũ be. \c 12 \p \v 1 Ixeyũ ekabia be Herodes Judeuyũ kukukat osunuy. Ixe ipiat o'supi'ajoat Jesus kay itabucayũ be. \v 2 Koap Tiago o'yaokaat pajam. Tiago'ũm oe'ũ―João wag̃o'ũm. \v 3 Icokcok o'e ip Judeuyũ o'yaokaat puye―itabut'ũmayũ. Imẽnpuye Herodes Pedro o'taomũnat. O'taomũnat Judeuyũ petatam pima. Ixe epeta bima pão'a o'o'uk ip osodop―yamuyuhuhuaptõmtẽm'ũmat'a. \p \v 4 Taomũn puje Pedro o'g̃uõmat daomũnmũnap'a be. \p — Peta kap puje Pedro og̃ujẽm g̃uto daomũnmũnap'a bewi — Herodes o'e jewebe ma. — Ixe ekawẽn cuy oya'ĩjo soat etabut pe — io'e jewebe ma. \p Sorarayũ o'g̃uju Pedro wiwi am. 16 be sorarayũ o'g̃uju. Ebadipdipayũ iwiwim o'e kabia buje. Ebadipdipayũ g̃uto iwiwim o'e ip kaxicug̃. Ebadipdipayũ g̃uto iwiwim o'e ip katpuje. Ebadipdipayũ g̃uto iwiwim o'e ip ixima be. \v 5 Sorarayũ ma xipan cĩcã Pedro wiwim ip o'e cenapõnap puxim. Itabucayũ bit kawẽnwẽn cĩcã o'e ip Deus eju Pedro mujẽm ãm. \p \v 6 Herodes ma kajuk Pedro o'g̃ujẽm daomũnmũnap'a bewi kabia buje. Deus ekawẽn tojotjot'ukat pit o'g̃ujẽm ixima be. Deus ekawẽn tojotjot'ukat oajẽm Pedro kay ixe exima be. Pedro ixet osunuy daomũnmũnap'a be. Ixet osunuy xepxep sorarayũ pidase. Cem ibakirik osunuy correntebum. Sorara ag̃ osunuy daomũnmũnap'a exĩntabi be―badiat exĩntabi be. Wara'at tak kacũg̃ kadiat exĩntabi be osunuy ag̃. \v 7 Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jebapuk daomũnmũnap'a be. Dao ma oikabia. Jok. Pedro o'g̃ujok jebum. O'g̃uwurũg̃. \p \v 8 — Daosuw! E'ãy! — io'e cebe. — Ekop cuy okay! — io'e. O'jebuedu ipi ju Pedro bakirikpu―correntebu. Waram o'jekawẽn Pedro eju Deus ekawẽn tojotjot'ukat. \p — Ekamixa juy eg̃uõm — io'e. — Eyuk cuy eg̃uõm — io'e cebe. \m Pedro o'g̃uõm. \p — Eekabek cuy eg̃uõm — io'e. — Ejot cuy onomuju — io'e cebe. \p \v 9 G̃ebuje o'jẽm ip―Pedro, Deus ekawẽn tojotjot'ukat tak. O'jẽm ip ya bewi. Pedro o'jẽm Deus ekawẽn tojotjot'ukat nomuju. Kacũg̃ kay ip o'ju. Pedro itaybit g̃u o'e apẽn o'jebapuk okay iam. Tũybe wexeybi Deus ekawẽn tojotjot'ukat cocom õn iãn o'e. \v 10 O'kap ip koapayũ deg̃ sorarayũ deg̃. Waram o'ju ip. Ãmap sorarayũ deg̃ ip o'kap. Oajẽm ip kacũg̃ kadiat exĩntabi be. Yobog̃ cĩcã osunuy. Cem cĩcã osunuy. Icaat mug̃ẽg̃ẽ osunuy. Ixe exĩntabi kacũg̃ kay wuyjẽmjẽmap exĩntabi osunuy. Ixe exĩntabi jekpiwa ma o'jewenomudip'uk. O'kap ip cedag̃. Kacũg̃ pe ip o'jẽm. Uk'a ukpibubu dag̃ ip o'kap. Deus ekawẽn tojotjot'ukat Pedro o'suiwat. \v 11 Pedro apẽn o'jebapuk cekay iam o'yag̃uysan g̃ebuje bit. \p — Wetaybit g̃asũ apẽn o'jebapuk okay iam — io'e jewebe ma. — Deus jekawẽn tojotjot'ukat o'g̃udot omujẽm ãm daomũnmũnap'a bewi — io'e jewebe ma. — Ixe omujẽm Herodes pe waokaap puxim — io'e. — Judeuyũ ma waoka ojuy. Deus pit odaxijo ixeyũ be waokaap puxim — io'e jewebe ma. \p \v 12 Pedro o'ju Maria duk'a kay. Ixe Maria João Marcos xi osunuy. Ade Jesus kay itabucayũ awerom osodop ip ixe duk'a be. Deus eju kawẽnwẽn o'e ip. \p — Daomũnmũnap'a bewi Pedro juy eg̃ujẽm — i'o'e'e ip Deus pe. \m \v 13 Pedro o'ju xĩntabi be. Tag̃tag̃tag̃ io'e xĩntabi be. O'tomuwã tomudip'ukan. Ayacat oajẽm xĩntabi be―yaypan'isuat. Rode i ibutet osunuy. Oajẽm abu tag̃tag̃tag̃ io'e iap co am. \v 14 Ixe yaypan'isuat itaybit o'e Pedro a'õm. Icokcok cĩcã o'e. Xĩntabi o'tomudip'uk g̃u. Badi oõm jebureyũ mukũyjom―itabucayũ mukũyjom. \p — Pedro omuy xĩntabi be — io'e cebe ip. \p \v 15 — G̃ujeat g̃u eku! — io'e ip. — Pedro g̃u eku. Adaodao ma ece — io'e ip. \p — Pedro ma eku — io'e. — Wadaodao g̃u. Pedro ma. \p — Pedro g̃u eku — io'e ip. — Pedro eju jekuku'ukat acã eku―Deus ekawẽn tojotjot'ukat acã — io'e ip. \p \v 16 Pedro tag̃tag̃tag̃'i mabuk osunuy. Iõm pin o'e. Ibun pima acã xĩntabi o'tomudip'uk ip. Pedro o'jojojo ip. Itabẽg̃bẽg̃ ip ijojom o'e. \p — Pedro ma! — io'e ip. \m Yag̃uybabi'ũm ip o'e. \v 17 Imẽnpit Pedro jebum o'e wẽg̃wẽg̃'i ya'õkareyap puxim. \p Apẽn Deus o'g̃ujẽmat daomũnmũnap'a bewi iap o'g̃uwẽn cebe ip Pedro. \p — Deus omujẽmap cuy epeg̃uwẽn Tiago be, warara'acayũ be dak wuykitpitpiyũ be―itabucayũ be — io'e. \p O'jẽm ibocewi. Wara'at ka kay o'ju. \p \v 18 Kabia buje Pedro o'tobuxik g̃u taomũnmũnyũ wiwi'ukayũ. Yag̃uybabi'ũm'ũm ip o'e Pedro ip o'tobuxik g̃u ya be buye. \p — Poma xe'e o'ju Pedro? — io'e ip. — O'jenapõn xe'e? — io'e ip jewewebe. \p \v 19 Herodes Pedro o'g̃udocat jewekay. Te'e ma jebuywatwat'ukayũ o'g̃uju Pedro kudadam. Tobuxik pa'ore o'e ip. \p Ibocewi Herodes o'jekawẽn Pedro wiwim osodop'iayũ be. \p — Apẽn Pedro o'jẽm daomũnmũnap'a bewi? — io'e. Cede ba'ore o'e ip. Imẽnpuye Herodes jebuywatwat'ukayũ o'g̃uju Pedro wiwim osodop'iayũ aokaan. \p Herodes o'jẽm Judéia eipi bewi. Cesaréia ka kay o'ju. Ibo ka be osunuy. \p \v 20 Herodes itakoma o'e Tiro ka watwat kay, Sidom ka watwat kay dak. Kuy bima Herodes ebekitkiyũ ixat tujowatwat'uk ip osodop Tiro ka watwat xan, Sidom ka watwat xan tak, ixat'ũm ip ika be buye. G̃asũ bit oibu'un ip ixat tujowat am Herodes itakoma buye. Imẽneju Tiro ka watwat o'je'awero ip Sidom ka watwat eju. Ixeyũ Herodes buywatwat'ukat purem o'e. Ibuywatwat'ukat putet Blasto i osunuy. Ya'õbuyxiat osunuy. O'ju ip Blasto kay. O'jekawẽn ip Blasto eju. \p — Ocebuywan cuy ece — io'e ip cebe. — Ecekawẽn cuy Herodes eju ocewebeam — io'e ip. — Ocebikuy ixe be waram oceburem i'e am — io'e ip. O'jekawẽn ceweju Herodes mudinap ojuy. Herodes tak kabia o'g̃uweg̃ũn jekawẽn ãm jebekitkiyũ eju. \p \v 21 Ixe ekabia bima ade jĩjã iboceayũ o'je'awero ip cekay. O'je'awero ip Herodes a'ĩjo am. Herodes jesay o'g̃uõm―idip cĩcãat. Oabik ipi kukukat abikbikap pe. Idip cĩcãat pe oabik. O'jekawẽn cĩcã aweromayũ be. Kawẽnwẽn pima aweromayũ o'jewãwã ip ya'õberen. \p \v 22 — Ag̃okatkat g̃u teku―oceweju kawẽnwẽnat―Deus acã! — i napa ma o'e ip. \p Ixe Herodes jewexe ya'õbuyxi jĩjã. \p — Deus g̃u õn. Deus kukap puxim g̃u juy epe'e okug̃ — i'ũmg̃u o'e. — Deus acã ya'õbuyxi―õn pit ka'ũma — i'ũmg̃u o'e cebe ip. \m \v 23 Imẽnpuye Deus ekawẽn tojotjot'ukat Herodes o'g̃uwãtaxipin. Nasẽg̃pu o'tũnpu'o'o. Oe'ũ. \p \v 24 Imẽneju adeayũ Deus ekawẽn o'ya'ĩjojo ip. Soat kaka dag̃ayũ o'ya'ĩjojo ip. \p \v 25 Barnabé, Saulo dak dinheiro o'tujowat Jesus ebekitkiyũ be―Jerusalém ka beayũ be. \c 13 \p \v 1 Dinheiro ũm puje ip o'jepit Antioquia ka kay. João Marcos o'ju ceweju ip. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ osodop ip Antioquia ka be, Deus ekawẽn imutaybitbin'ukayũ dak. Ibũrũ ma ibutet osodop ip: Barnabé, i. Simão i, Lúcio i, Manaém i, Saulo i. Ibũrũ ma ibutet osodop ip. Simão xepxep putet osunuy. Wara'at ibutet Topayõn i osunuy. Lúcio Cirene ka bewiat osunuy. Manaém o'yaypan Herodes eju, Galiléia eipi kukukat eju. \p \v 2 Deus biõg̃buk o'jekawẽn ixeyũ ag̃okatkayũ eju. Awerom ip osodop. Deus eju kawẽnwẽn pima, jekpiwan ma jewemurenuren pima dak, Deus biõg̃buk o'jekawẽn ceweju ip. \p — Õn ma kuy Barnabé otaẽ kapik am owebeam, Saulo dak — io'e. — Imẽnpuye ixeyũ juy epeg̃ujẽm kapik am owebeam — io'e cebe ip. \p \v 3 Deus eju kawẽnwẽn pima, jewemurenuren pima dak, Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ Barnabé o'g̃ujẽm ibocewi, Saulo dak. O'jewebumõg̃ ip Saulo abi jeje, Barnabé abi jeje dak. Imẽn o'g̃ujẽm ip Deus a'õbi. \p \v 4-5 Imuju'ibiyũ o'ju Chipre eipi kay―tip'awerorobog̃ kay. Tip'awerorobog̃ putet Chipre i osunuy. Saulo o'ju Barnabé eju. João Marcos o'ju ixeyũ buywatwat'ukan. O'ju ip apẽn Deus biõg̃buk o'e cebe ip iap tag̃. O'ju ip Selêucia ka dag̃ Chipre eipi kay cum pima. Selêucia ka tibog̃cĩcãati wãbũ osunuy. Oajẽm ip. Jay. Oõm ip kobexixi be Selêucia ka be bima. O'timudek ip kobexixi dag̃. Oajẽm ip Salamina ka be―tip'awerorobog̃ pe. \p Iboce yajẽm puje Deus ekawẽn o'g̃uwẽnuwẽn ip. Oõm ip Judeuyũ e'aweroroap'a be Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Deus ekawẽn muwẽn ãm ip oõm. \v 6-8 Soat tip'aweroro dag̃ oekuku ip Deus ekawẽn muwẽnuwẽn. Pafos ka be ip oajẽm. Wamoat o'tobuxik ip ibo ka be. Wamoat putet Barjesus i osunuy. Barjesus xepxep ibutet osunuy. Wara'at ibutet Elimas i osunuy. Judeu osunuy wamoat. Ibukaypat osunuy. Ixe Barjesus tip'awerorobog̃ watwat mug̃uykuku'uk osunuy. \p — Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat õn — io'e'e cebe ip napa ma. \m Ixe wamoat Sérgio Paulo eju osunuy―iecug̃ap eju. Sérgio Paulo itaybit cĩcãat osunuy. \p G̃ebuje Sérgio Paulo Barnabéyũ o'tomuwã. Deus ekawẽn co am o'tomuwã ip. \p — Deus ekawẽn cuy eg̃uwẽn owebe — Sérgio Paulo o'e cebe ip. \p Sérgio Paulo ma Deus ekawẽn co pin cĩcã osunuy. Barjesus pit ibu'u o'e Sérgio Paulo be Deus ekawẽn coan. Imẽnpuye Barjesus Barnabéyũ awẽg̃ o'yawẽg̃mukẽrẽrẽn. O'yawẽg̃mukẽrẽrẽrẽn ibu'u jĩjã buye Sérgio Paulo be Jesus kay itabut am. Barjesus Sérgio Paulo mubu'un ojuy osunuy Jesus kay itabucap puxim. \p \v 9-12 G̃ebuje Saulo o'jeak cĩcã wamoat kay―Barjesus kay. Kũyjobit cĩcã o'e Deus biõg̃buk a'õ kay. Ya'õpurug̃ o'jekawẽn Barjesus pe―wamoat pe. \p — Satanás ebekit ẽn — io'e. — Xipacat kay g̃u ẽn―pũg̃ em tak ka'ũma — io'e. — Wuymug̃uykukukum ẽn — io'e. — Soat em ẽn ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ — io'e. — Deus e ie cũg̃. Ẽn pit wara'acayũ mubu'u'un Deus e dag̃ cekuap puxim ip. Ẽn ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap epereperem g̃u. Imẽnpuye Deus ipiat supi'ajoat ewebe g̃asũ — io'e. — Deus jetamu'ũm cuk adi ikẽrẽat eg̃ujurũg̃rũg̃ iap teim. Ade kabia g̃u eta'ũm ecesũy pũg̃pũg̃ ã — io'e wamoat pe―Barjesus pe. \p Wamoat dao ma o'suta'ũm. Wuyjojom g̃u o'e. Warara'acat kudadam o'e jeba co am―jedujowat am. Imẽneju iecug̃ap Sérgio Paulo oitabun Deus ekawẽn kay. \p Deus ekawẽn imutaybitbin osodop ip Barnabéyũ. Paulo xepxep ibutet osunuy―Saulo i, Paulo i dak. Paulo i ibutet osunuy Grego a'õm. Saulo i ibutet osunuy Hebreu a'õm. Sérgio Paulo wuykukukat ekawẽn kay jĩjã osunuy. \p \v 13 G̃ebuje Paulo o'jẽm Pafos ka bewi, cewejuayũ dak. O'ju ip Perge ka kay Panfília eipi beatka kay. Kobexixi dag̃ ip o'ju. \p G̃ebuje João Marcos o'jepit Jerusalém ka kay. Oibu'un Paulo eju, Barnabé eju dak. O'jeok cewejuwi ip. \p \v 14 G̃ebuje Paulo oajẽm Antioquia ka kay, Barnabé dak. Ijop Antioquia ka Síria eipi be g̃u osunuy―Pisídia eipi be osunuy. \p Sábado bima o'ju ip Judeuyũ e'aweroroap'a kay―Deus eju kawẽnwẽnap'a kay. Oabik ip. \v 15 Moisés ekawẽntup o'tupcoco ip, Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ ekawẽntup tak. Uk'a kukukayũ o'jekawẽn Pauloyũ eju. \p — Ocebureyũ — io'e. — Wuymucokcok am Deus ekawẽn muwẽn pin pima juy epeyekawẽn — io'e ip. \p \v 16 G̃ebuje Paulo o'ãy jekawẽn ãm. Wẽg̃wẽg̃'i o'e jebum ig̃o'a beayũ muymũg̃ ãm. O'jekawẽn cebe ip. \p — Tapupuyũ — io'e. — Pũg̃pũg̃ ey'in Israel naxeg̃ebitbit―Judeuyũ. Warara'acayũ Deus kay eyetabut Judeuyũ etabucap puxim — io'e. — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy wa'õ kay — io'e. \v 17 — Deus kuyjeayũ o'taẽ wuy'in. Judeuyũ ma o'taẽ jebekitkiyũm. Wuyetabut ixe Deus kay — io'e. — Deus ip o'g̃u'acog̃ cĩcã Egito eipi be bima — io'e. — Xipan cĩcã ip o'jukuk. Egito eipi bewi ip o'tujujẽm, ya'õbaca jĩjã buye. \v 18 Uk'a'ũmat tag̃ oekuku ip pũg̃ koato g̃u―40 koato bun. Deus yukpiceg̃e g̃u bit ikug̃ ip osunuy kũyjobit g̃u ma'g̃u ip. \v 19 Deus 7 be ipi watwat o'g̃u'ũmu'ũm Canaã eipi watwat. Imu'ũm puje cebekitkit Canaã eipi o'jat jeipim — io'e. \p \v 20 — G̃ebuje Deus ibimãmãmãayũ ekawẽn coco'ukayũ o'jomuy kuyayũ kukukan. Canaã eipi be osodop ip ade jĩjã koato―450 koato. Jekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ o'jomuy g̃ũyjom ixeyũ mukũyjojo'ukayũm. \v 21 Samuel koap osunuy Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukan. G̃uyjom kuyjeayũ o'e Deus pe: “Ag̃okatkat cuy ejomuy ocekukukan,” i — io'e Paulo. \p — Imẽnpuye Deus Saulo o'jomuy Canaã eipi watwat kukukan kuyayũ kukukan. Saulo Quis ipot osunuy. Ixe Benjamim diwat osunuy. Ixe Canaã eipi watwat kukukat osunuy 40 koato. \v 22 Deus oibu'un Saulo be jebekitkiyũ kukukan. Ixe o'ju'uk jebekitkit kukap puxim — io'e. \p — G̃ebuje Deus Davi o'jomuy jebekitkit kukukan Saulo dieg̃. Davi Deus ebekitkit kukukat osunuy Deus bikuyap tag̃. Deus imẽn Davi o'g̃uwẽn: \mi Wetaybit Davi soat em obikuyap tag̃ jekukum iam, i. Ixe Jessé ipot wa'õ kay jekukum soat em ma, i. \m \v 23 Deus imẽn Davi o'g̃uwẽn. Deus o'e kuyje: \mi Davi naxeg̃ebitbit og̃uju eydaxijo am, i — io'e Paulo. \p — G̃ebuje Deus Jesus o'g̃uju Judeuyũ daxijo am apẽn cuk adi o'e'e'e iap tag̃ — io'e. — Jesus Davi naxeg̃ebit osunuy. \v 24 João Batista oajẽm Jesus adeayũ mutaybitbin awap. Imubatisasan oeku. Ixe João Batista o'e Judeuyũ be: “Eyg̃uycũg̃cũg̃ cuy epesop ikẽrẽat kug̃ puye,” i. “Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy epeyepere,” i. “Epeyewemubatisasaan cuy,” i. \p \v 25 — João jekapikap eperem pima, imẽn o'e Judeuyũ be: “Tũybe ẽn Deus emunaẽ iãn eyju e'em owebe,” i. “Eyxe õn Deus emunaẽ,” i. “Eyemuwiwi g̃u õn pit,” i. “Ya'õbuyxi jĩjãat omuyku onomuju,” i. “Õn pit wa'õbuyxi g̃u,” i. “Cedag̃ g̃u owebe we'atoro am suiuk muwekap am wa'õbuyxi'ũm puye,” i. \m João imẽn o'e — io'e Paulo. \p \v 26 — Obureyũ — io'e. — Pũg̃pũg̃ ey'in Abraão naxeg̃ebitbit. Warara'acat ey'in Judeuyũ g̃u. Inaka eyetabut Deus kay Judeuyũ etabucap co'i — io'e. — Deus wuydaxijojoap awẽg̃ o'yawẽg̃muwẽn wuywebe — io'e. \v 27 — Imẽnpit Jerusalém ka watwat itaybit g̃u o'e Jesus wuydaxijojo'ukat iam. Ika kukukayũ dak itaybit g̃u o'e ip iboam. Soat jebodoydoyap kabia be Judeuyũ ya'õberen tupcoco'uk ip osodop je'aweroroap'a―Deus ekawẽnmuwẽnuwẽn'ukat emudupmubararaktup. Soat Sábado bima ip tupcoco'uk osodop. Imẽnpit itaybit g̃u ip apẽg̃ape xe'e ijoptup ekawẽn iam. “Jesus cuy je'ũ ikẽrẽat kug̃ puye,” io'e ip napa ma. Kuyje Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ o'e'e'e iap tag̃ Jesus o'yaoka ip — io'e Paulo. \p \v 28 — Ixeyũ mo o'jekawẽn Pilatos eju―iecugap eju. Jesus ikẽrẽat o'jukuk g̃u―pũg̃ em tak ka'ũma. Inaka “Jesus cuy eyaokaat,” i mo o'e ip Pilatos pe. \v 29 Imẽn ibararak opop Deus ekawẽn tup pe. Soan o'e'e ip Jesus pe apẽn Deus emunaẽ jukuk ip iaptup ekawẽn tag̃. Apẽn ip o'tupmubarararak iap ekawẽn tag̃ o'jebapuk g̃asũ — io'e. \p — Ig̃odup ekawẽn tag̃ soat ebapuk puje warara'acayũ ma Jesus'ũm jebit mo o'g̃ukop korosa ejuwi. Witabikũy be adi o'jomõg̃ ip. \v 30 Deus pit waram Jesus o'g̃utait. O'g̃uyu ce'ũ'ũayũ dopap pewi — io'e. \p \v 31 — G̃ebuje waram o'jetait'iat o'jojojo ip Jesus eju oekukuiayũ. Ibun oeku ip ceweju―Galiléia eipi bewi ceweju o'jẽm'iayũ―Jerusalém ka kay ceweju o'ju'iayũ. Ade kabia ceweju oeku ip waram o'jetait'iat eju — io'e. \p — G̃asũ ixeyũ ma icẽmãn Jesus muwẽnuwẽn Judeuyũ be. O'jojojo ip iap muwẽnuwẽn ip g̃asũ. \v 32-33 Oceju dak kawẽn idipat muwẽnuwẽn eywebe. “Waram wemunaẽ og̃utait waram ce'ũap puxim,” io'e Deus kuyje wuydobuyũ'ũm'ũm pe. G̃asũ Jesus o'g̃utait apẽn cuk adi o'e'e'e iap tag̃. Imẽn e'em Deus ekawẽntup―Salmodup―jebidododonaptup―xepxeptupatup: \mi “Ẽn okpot,” i'e'em Deus, i. “G̃asũ õn ebay oce,” i'e'em Deus, i. \m Imẽn e'em Salmodup. \p \v 34 — Kuyje Deus o'e: “Waram wemunaẽ og̃utait waram ce'ũap puxim,” i. Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi “Xipacat og̃ũm ewebe,” i juk adi oce Davi be, i. “Obu'u g̃u xipacat ũm ãm ewebe,” i juk adi oce Davi be, i. Xipacat og̃ũm ewebe apẽn cuk adi ocecece Davi be iap puxim, i. \p \v 35 — Imẽn e'em wara'atup pe jebibododonaptup―Salmodup: \mi Wetaybit ekpot'ũm iwan g̃u ẽn ierepap puxim iam, i. A'õ kay kũyjobit cĩcãat iwan g̃u ẽn, i. \m Ixe imẽn Jesus o'g̃uwẽn. Imẽn e'em Salmodup — io'e. \v 36 — Icẽmãn Davi'ũm oe'ũ. Itabẽg̃ puje Deus ekawẽn tag̃ oekukuku — io'e. — Icẽmãn Davi'ũm o'jomõg̃ ip witabikũy be jedobuyũ'ũm'ũm etaypi tẽg̃. Davi'ũm ma oierep. \v 37 Jesus'ũm pit oierep g̃u Deus waram o'g̃utait puye — io'e. \p \v 38 — Obureyũ — io'e. — Eyetaybin cuy epesop Deus ikẽrẽat uk'ug̃ wuywebewi Jesus oe'ũ buye iam. Ixe Jesus muwẽnuwẽn õn eywebe. \v 39 Moisés ekawẽn tag̃ jekukum pima wuya'õbaca g̃u juk adi ajop waram ikẽrẽat kukap puxim. Jesus kay wuyetabut pima bit Deus ja'õbacaap ũmũm wuywebe waram ikẽrẽat kukap puxim — io'e. \p \v 40-41 Imẽn e'em Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ emudupmubararaktup―kuyayũ emudupmubararaktup: \mi Eyetabut'ũm cĩcã eyju! i. Eybu'u jĩjã eyetabut am okay, i. Eyetabẽg̃bẽg̃ cuy epesop! Epeap eyetabut'ũm puye, i. Õn Deus. Eywebe i'e ba'oreap og̃ubapuk eyetabutpe, i. Imẽnpit eyetabut'ũm okay epe'e, i. Warara'acat pe eymukũyjo buje dak, eyetabut'ũm okay epe'e, i. \m Imẽn e'em Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ emudupmubararaktup — Paulo o'e. \p — Eyday'em'um cuy epesop Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ o'e'e iap tag̃ je'bapukap puxim eywebe — io'e cebe ip―Judeuyũ be. \p \v 42 Je'aweroroap'a bewi Pauloyũ jẽm puje, Judeuyũ o'jekawẽn ceweju ip. \p — Waram cuy epe'e ocemukũyjom iboam — io'e ip. — Wara'at Sábado juy ejot g̃uto — io'e ip Judeuyũ. \p \v 43 Ce'awero epere buje tak g̃u ip o'ju Pauloyũ kay―Judeuyũ, Judeu'ũmayũ dak―Judeuyũ etabucap co'i Deus kayayũ. Pauloyũ o'jekawẽn ceweju ip. \p — Soat em ma Deus xipan wuykug̃ — io'e ip. — Soat em cuy g̃ebum epesop iboap kay — io'e ip Pauloyũ. \p \v 44 Waram pimaat esábado tak g̃u o'je'awero Deus ekawẽn com ig̃o ka beayũ. \p \v 45 Adeayũ e'aweroap tobuxik puje Judeuyũ oitabutkarey Pauloyũ kay. Paulo ip o'ya'õmuwarururun―Jesus kay itabut'ũmayũ. O'jomuymuy jĩjã ip. \p \v 46 G̃ebuje Pauloyũ iparara'ũm cĩcã o'jekawẽn ceweju ip―Judeuyũ eju. \p — Cedag̃ osunuy ocewebe koam Deus ekawẽn muwẽn ãm eywebe, eyju Judeuyũ buye — io'e. — Cekawẽn kay g̃u eyju bit — io'e. — Eybu'u Jesus pe eydaxijoan, eywebe ipiat'ajoap puxim — io'e. — Eybu'u eyag̃uyisum eyekuam — io'e. — Imẽnpuye warara'acat pe juy oceg̃uwẽn Deus ekawẽn―Judeu'ũmayũ be — io'e. \v 47 — Imẽg̃ãm Deus cuk ocemuju. Kuyje Isaísat Cristo o'g̃uwẽn. Imẽn o'e: \mi Õn cuk enaẽ wekawẽn muwẽn ãm Judeu'ũmayũ be, i. Kabia buje wuyetaybit wuyeku am, i. Imẽnpuxim wekawẽn co buje Judeu'ũmayũ itaybit je'e apẽn Deus soat taxijojom iam, i. Soat wekawẽn kayayũ otaxijo, i. \m Imẽn Deus o'e kuyje — io'e Paulo. — Imẽnpuye Judeu'ũmayũ be juy oceg̃uwẽn Deus ekawẽn — Paulo o'e. \p \v 48 Judeu'ũmayũ icokcok cĩcã ip o'e iboap co buje. \p — Ka'ũmg̃u Deus ekawẽn co'i xipat — io'e ip. Soat itabut o'e Jesus kay, jexe jenuy am Deus emunaẽyũ. \p \v 49 G̃ebuje Jesus kay itabucayũ wuykukukat ekawẽn o'g̃uwẽnuwẽn soat pe itaybit'ũmayũ be. Soat ibo eipi dag̃ oekuku ip wuykukukat ekawẽn muwẽnuwẽn. \p \v 50 Judeuyũ oitakomãn Pauloyũ kay. O'jewawẽ ip ag̃okatkayũ eju―ibo ka kukukayũ eju. Aoyũ eju dak o'jewawẽ ip―ya'õbuyxiayũ eju. Ixeyũ aoyũ Deus a'õ kay ip osodop. Imẽnpit itakoma ip o'e Pauloyũ kay. \p Pauloyũ ip o'yawẽg̃mukẽrẽrẽrẽn. Imẽnpuye soat ip itakoma jĩjã o'e Pauloyũ kay. Jeipi bewi ip o'g̃ujẽm. \v 51 O'jẽm Pauloyũ. Jesandália ip o'g̃upoypoy ibo ka bewi jejẽm puje “Eyukpiwat Deus xe ocekawẽn co pin'ũm puye” i'e am ibo ka watwat pe. \v 52 Itabucayũ bit icokcok cĩcã o'e―Antioquia ka beayũ. Ibiõg̃buk xipacat cebe ip osunuy. \c 14 \p \v 1 Icônio ka kay ip o'ju Pauloyũ. Oõm ip Judeuyũ e'aweroroap'a be―Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Kawẽn idipat o'g̃uwẽn ip ig̃o'a be. Imẽnpuye tak g̃u ip oitabun Jesus kay―Judeuyũ, Judeu'ũmayũ dak. \v 2 Judeuyũ kukukayũ bit Pauloyũ o'yawẽg̃mukẽrẽrẽn―itabut'ũmayũ. O'yawẽg̃mukẽrẽrẽn ip Judeu'ũmayũ be cekayap puxim. Imẽnpuye itakoma o'e ip Pauloyũ kay Judeu'ũmayũ. \p \v 3 G̃ebuje Pauloyũ wuykukukat o'g̃uwẽnuwẽn soat pe―Icônio ka watwat pe. Ibun cĩcã ip osodop ibo ka be. Pũg̃ kabia g̃u ip osodop Icônio ka be, ade oitabun Jesus kay buye. Iparara'ũma wuykukukat o'g̃uwẽnuwẽn ip. \p — Deus xipan soat kug̃ wuykug̃ — io'e'e ip. Wuywebe i'e ba'oreap o'g̃ubapukpuk ip Deus a'õbi. Deus a'õbacaap o'g̃ubapukpuk ip soat etabutpe. Deus ibo ka watwat o'g̃utabun Pauloyũ ekajwẽn kay. \p — Paulo icẽmãn e'em — io'e ip. \p \v 4 Imẽneju pũg̃ tag̃ g̃u o'e ip Icônio ka watwat―wara'at tag̃tag̃tag̃ ma. Pũg̃pũg̃ ixeyũ'in Judeuyũ kay ip o'e. Warara'acayũ bit Jesus emumujuyũ kay o'e. \p \v 5 G̃ebuje pũg̃pũg̃ Icônio ka watwat o'jekawẽn jeka kukukayũ eju―Judeuyũ, Judeu'ũmayũ dak. \p — Ikẽrẽm cuy ip ajukuk. Ayabug̃bug̃ cuy ip wita'am — io'e ip. \m \v 6 Pauloyũ jaoka ojuyap o'yawẽg̃tobuxik. Imẽnpuye dao ma o'jẽm ip Icônio ka bewi. Wara'at ka kay ip o'ju. Listra ka kay ip o'ju Derbe ka kay dak, ig̃o ka korerenatka kay dak. Ixeyũ ka Licaõnia eipi be opop. \v 7 Kawẽn idipat muwẽnuwẽn oekuku ip soat kaka dag̃ soat pe ya'ĩjo am. \p \v 8 Taokẽrẽat kay Pauloyũ oajẽm. Taokẽrẽat Listra ka be osunuy. Ikap'isum pin ma taokẽrẽ osunuy. Cexĩg̃xĩg̃ pa'ore osunuy. \v 9 Soat Paulo o'e'eiap o'ya'ĩjojo. Paulo o'jeak cĩcã cekay. \p — Deus kay teku itabut jemu'adaam — Paulo o'e jewebe ma. \p \v 10 O'jekawẽn taokẽrẽat pe. \p — E'ãy — io'e. — Cũg̃'i ece — io'e ya'õberen cebe. \m Taokẽrẽ tũibit o'ãy. Xipan o'jexĩg̃xĩg̃. \v 11 Paulo be imu'ada buje, o'jewãwã ip ya'õberen Listra ka watwat. \p — Deusyũ o'kop wuykay! — io'e ip ja'õm. — Ag̃okatkayũ jojo'i ip! — io'e ip jewewebe. \m Tũybe Pauloyũ deusyũ iãn o'e ip. O'jewãwã ip Paulo a'õm g̃u―ja'õm ma. \p \v 12 — Wuyedeus teku! — io'e ip napa ma. — Júpiter teku! — io'e ip Barnabé muwẽnuwẽn. \p — Wuyedeus tedaku! — io'e ip napa ma. — Mercúrio teku! — io'e ip Paulo muwẽnuwẽn. \m Imẽn o'e ip Paulo cekawẽnxi buye. Listra ka watwat edeusbaro butet Júpiter i osunuy, Mercúrio i dak. \p \v 13 Ixeyũ edeusbaro duk'a kukukat oajẽm Pauloyũ kay―Júpiter tuk'a kukukat. Biopak o'tujuajẽm. Yaoka ojuy ip imupik am Pauloyũ wap. Tũybe deus iãn o'e ip. Tumũntitit o'titujuajẽm biopak akãrãsũ eju titmukirik am Pauloyũ ya'õbuyxi cekay ip puye. O'tujuajẽm ip ag̃oka ekorara exĩntabi be. Júpiter tuk'a iboce o'yanuy. Tũybe teyũku wuyedeusyũ iãn o'e ip. \v 14 Apẽn e ojuy ip ocewebe iam jetaybin puje, yag̃uybabi'ũm cĩcã Pauloyũ o'e. \p — Tũybe oceju deusyũ iãn o'e ip — io'e Paulo jebure be―Barnabé be. \m Jesay o'g̃uwek ip jag̃uybabi'ũmap mubapuk am ibo ka watwat pe. \p Pauloyũ o'jedau ajẽmayũ kay. O'jekawẽn ceweju ip. \p \v 15 — Tapupuyũ — io'e. — Imẽn g̃u juy epe'e ocewebe! — io'e. — Deus g̃u oceju―ag̃okatkayũ acã! — io'e. — Oceju dak eyjo'i ma — io'e. — Ocajẽm ijoce kawẽn idipat muwẽn ãm eywebe. Eymubu'un am eyedeusbaroyũ kay ocajẽm ijoce. Te'e ma eyetabut ixeyũ kay — io'e ip Listra ka watwat pe. — Deusbaroyũ kay eyetabucap cuy epeyepere! — io'e. — Deusat kay juy eyetabun epesop. Deusat soat em itait omuy. Ixe kay acã eyetabun cuy epesop — io'e. — Ixe kabi o'g̃ug̃ẽ, ipi dak. Tibog̃ cĩcãati dak o'timug̃ẽ. Ixe soat o'g̃ug̃ẽ―kabi dag̃at, ipi dag̃at tak, tibog̃ cĩcãat dag̃at tak — i'e'em ip. \v 16 — Deus kuyjeayũ o'jepere jekpiwan ma ip jeku am―Judeuyũ, Judeu'ũmayũ dak — io'e. \v 17 — Imẽnpit Deus xipacan e'e'uk osunuy soat peam ijodiat peam. Imẽn õn soat podi ma xipat iam wuymutaybitbin. Ixe muba'at muajẽmjẽm kabi bewi wuywebe. Ixe kadai mu'aypapan wuywebe i'o am. Deus soat em wuyemukaypinput ũmũm wuywebe wuymucokcok am. Deus imẽn xipan wuykug̃ ibikuy wuywebe wuyetabut am cekay buye — io'e ip. \m Imẽn Paulo Listra ka watwat o'g̃utaybin Deus ekawẽn. \p \v 18 Listra ka watwat biopak aoka ojuy jĩjã tũybe Pauloyũ deusyũ iãn o'e ip puye. Pauloyũ bit o'g̃ubu'un ip biopak aoka am. \p \v 19 Judeuyũ oajẽm Pauloyũ kay―itabut'ũmayũ. Oajẽm ip Antioquia ka bewi, Icônio ka bewi dak. Listra ka be ip oajẽm. Ade o'g̃ubu'un ip Pauloyũ kay. O'g̃utakomãn ip cekay ip. \p Imẽnpuye Paulo o'yabug̃bug̃ ip yaokaap ojuy. Kururug̃ Paulo o'tujujẽm ip jeka bewi―Listra ka bewi. Kacũg̃pe o'jepere ip. Tũybe oe'ũ iãn o'e ip. \v 20 Paulo bit o'ãy Jesus kay itabucayũ cekay ce'awero buje. Waram oõm Listra ka be. \p Kuyaje Paulo o'kop Derbe ka be Barnabé eju. \v 21 Kawẽn idipat o'g̃uwẽnuwẽn ip Derbe ka watwat pe. Imẽnpuye tak g̃u oitabun ip Jesus kay. \p G̃ebuje o'jepit ip jedocap e dag̃ ma. Listra ka dag̃ ip o'jepit Icônio ka dag̃ tak, Antioquia ka dag̃ tak. \v 22 Jesus a'õkayayũ jojom ip o'jepit. Ixeyũ a'õmucanucan oekuku ip. Yawẽwẽm ip oekuku. Paulo o'jekawẽn ceweju ip. \p — Jesus kay eyetabucap cuy epeyepere g̃u — io'e. — Jesus kay wuyetabut pima, warara'acat ipiat supi'ajoat wuywebe — io'e. \p — G̃uyjom pit Deus xe acesop. Ixe soat kukukan pima, cexe ma acesop soat ya'õ kay kũyjobit pima — io'e cebe ip. \p Paulo soat kaka dag̃ oeku Barnabé eju. \p \v 23 Ixeyũ dak ag̃okatkayũ o'taẽ Jesus day itabucayũ kukukayũm. Soat kaka dag̃wi o'taẽ ip. Jekpiwa ma o'jewemurun ip jekawẽn ãm Deus eju. Deus eju o'jekawẽn ip o'taẽ'ibiyũ beam. Imẽn o'jekawẽn ip Deus eju: \p — Ocekukukat — io'e ip Jesus pe. — Iteyũ ag̃okatkayũ juy ejukuk xipan, ekay itabut ip puye — io'e ip Deus pe. \p \v 24 O'kop ip Panfília eipi dag̃, Pisídia eipi dag̃ tak. \p \v 25 G̃ebuje waram Deus ekawẽn o'g̃uwẽnuwẽn ip Perge ka be. Atália ka dag̃ ip o'kop. \p \v 26 Antioquia ka kay ip o'ju waram. Kobexixi dag̃ ip o'ju. Koap jejẽmap ka be ip oajẽm―Antioquia ka be. \p — Xipan cuy ixeyũ ejukuk kapikpig̃ pima―ekawẽnmuwẽnuwẽn pima — i mo o'e itabucayũ Deus pe ibo ka be koap cẽm pima. \p \v 27 Oajẽm ip ma'g̃uto Antioquia ka be jekapikap o'jepere ip puye. Paulo ekawẽn co am o'je'awero ip soat Jesus a'õkayayũ. \p G̃ebuje Paulo apẽn Deus ixeyũ buywatwanap o'g̃uwẽn cebe ip. Apẽn soat kaka dag̃ oekuku ip iap o'g̃uwẽn. \p — Deus juk adi oca'õmucanucan osunuy Jesus muwẽnuwẽn pima — io'e. — Judeu'ũmayũ be ocemuju jekawẽn muwẽn ãm — io'e. — Tak g̃u ip oitabun Jesus kay — io'e cebe ip. \p \v 28 Ibo ka be osodop ip ũm kaxi. Jesus a'õkayayũ xe osodop ip ibun ma. \c 15 \p \v 1 Judeuyũ o'ju Antioquia ka kay―Judéia eipi bewiayũ. Oajẽm ip. \p G̃ebuje cedag̃ g̃u Jesus kay itabucayũ o'g̃utaybin ip―Judeu'ũmayũ o'g̃utaybin ip. \p — Moisés ekawẽn tag̃ eyedaypu'ag̃obixeedakat'ũm pima, Deus jeydaxijo g̃u — io'e ip napa ma itabucayũ be. \p \v 2 Imẽneju Pauloyũ o'jewa'õxikxik cĩcã ceweju ip Judéia eipi bewiacat eju. Imẽnpuye Jesus a'õkayayũ itaybin pin o'e ip apẽn g̃u paxi cũg̃ ma wuyxe iam. \p — Acesuxeedakat tu Moisés ekawẽn tag̃? Acesuxeedakat g̃u xe'e? — io'e ip jewewebe. \m Imẽnpuye ip Paulo o'g̃uju Jerusalém ka be, Barnabé dak, jebureyũ dak. \p — Jerusalém ka be juy epeju — io'e ip. — Epeju juy jekawẽn ãm Jesus emumujuyũ eju―itabucayũ kukukayũ eju dak — io'e ip. — Epeyewawẽ juy ceweju ip. “Acesuxeedakat tu Moisés ekawẽn tag̃? Acesuxeedakat g̃u xe'e?” i juy epe'e cebe ip — io'e ip. \p \v 3 Pauloyũ o'jewemuwẽn cebe ip. O'jẽm ip Antioquia ka bewi. \p O'ju ip itabucayũ kukukayũ kay. Cucum pima Fenícia eipi dag̃ o'kop ip, Samaria eipi dag̃ tak. Soat ka dag̃ o'je'awero ip itabucayũ eju cucum pima. \p — Ade jĩjã Judeu'ũmayũ kuyap jetabucap o'jepere ip — io'e ip. — Jesus kay ip oitabun — Pauloyũ o'e cebe ip. \p Icokcok cĩcã ip o'e itabucayũ iboap awẽg̃ tobuxik puje―Fenícia eipi watwat, Samaria eipi watwat tak. \p \v 4 Oajẽm ip Jerusalém ka be. O'ju ip itabucayũ kukukayũ kay. Itabucayũ kukukayũ ip o'tobede, Jesus emumujuyũ dak, wara'acayũ itabucayũ dak. Itabucayũ kukukayũ o'je'awero ip cexe. \p G̃ebuje Paulo o'jekawẽn cebe ip. \p — Deus cuk adi ocebuywatwatn kawẽn idipat muwẽn ãm — io'e. — Pũg̃ g̃u Judeu'ũmat oitabun Jesus kay―ade jĩjã ma! — io'e Paulo. \p \v 5 Pũg̃pũg̃ pit Fariseuyũ o'ãy Paulo mukorẽm ãm―Jesus kay itabucayũ. \p — Ixeyũ dak cuy Moisés ekawẽn tag̃ jeku, itabut ma'g̃u ip Jesus kay — io'e ip. — Jedaypu'ag̃obixeedakat cuy ip cekawẽn tag̃ — io'e ip te'e ma. Imẽnpuye Pauloyũ o'jewa'õxikxik cĩcã Fariseuyũ eju. \p \v 6 G̃ebuje Jesus emumujuyũ o'je'awero ip Jesus kay itabucayũ kukukayũ eju. O'jewawẽwẽ jĩjã ip. \p — Apẽntak cedag̃ wuywebe Judeu'ũmayũ mutaybit am Jesus kay itabun ip puje? — io'e ip jewewebe. — “Moisés ekawẽn tag̃ cuy epeku,” i du ace'e cebe ip? Imẽn g̃u xe'e ace'e cebe ip? — io'e ip jewewebe. \m \v 7 O'jekawẽn cĩcã ip jeweweju jewemudin ãm. Ibun cĩcã ip o'jewa'õxikxik wara'at tag̃tag̃tag̃ i'eap puxim. \p Pedro o'jekawẽn soat pe aweromayũ be. \p — Okitpitpityũ — io'e. — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wekawẽn kay — io'e. — Kuy bima Deus onaẽ kawẽn idipat muwẽn ãm Judeu'ũmayũ be. Eyetaybit iboam — io'e. — Ixe mo omuju ibikuy osunuy ixeyũ mutabut am jekay buye. \v 8 Deus itaybit apẽn wuyju jewag̃uyg̃uy iam — io'e. \p — Ixe mo jebiõg̃buk o'g̃udot Judeu'ũmayũ kay apẽn wuykay o'g̃udot iap co'i. Imẽn Judeu'ũmayũ kay dak õn iam wuymutaybitbin o'e Deus. \v 9 Soat ipi dag̃ayũ ibit ma Deus xe. Soat jewejojo'i ma ip cexe. Imẽnpuye Deus ikẽrẽat o'ju'uk Judeu'ũmayũ bewi Jesus kay ip itabut puye. O'ju'uk apẽn wuywebewi ikẽrẽat o'ju'uk iap co'i — io'e. \v 10 — “Cedag̃ g̃u Deus pe jebiõg̃buk muõm ãm cebe ip, Moisés ekawẽn tag̃ g̃u ip puye,” i du eyju e'em? — Pedro o'e. — Iba'ore osunuy wuydobuyũ'ũm'ũm pe ixe ekawẽn tag̃ jeku am. Wuywebe dak iba'ore. Iba'ore kuka o'e Judeu'ũmayũ be dak. Imẽnpuye “Moisés ekawẽn tag̃ cuy epeku,” i'ũmg̃u juy ace cebe ip―Jesus kay itabun'isuayũ be. \v 11 Wuykukukat Jesus wuydaxijojom cekay wuyetabut puye. Wuydaxijojom xipan wuykug̃ puye. Imẽnpuxim Judeu'ũmayũ dak idaxijo itabun puje ip — Pedro o'e. \p \v 12 G̃uyjom Pauloyũ o'jekawẽn aweromayũ be. \p — Deus mo ocemuju kawẽn idipat muwẽn ãm Judeu'ũmayũ be — io'e. — Deus a'õbi juk adi wuywebe i'e ba'oreat oceg̃ubapukpuk soat etabutpe — io'e. — Deus soat podi ma ya'õbaca iap juk adi oceg̃ubapukpuk itabutpe ip — io'e ip aweromayũ be. Soat ip mũg̃ osodop ya'ĩjojom. \p \v 13 G̃uyjom Tiago o'jekawẽn aweromayũ be. \p — Okitpitpityũ — io'e. — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wekawẽn kay. \v 14 Simão Pedro ekawẽn epeya'ĩjojo kuy — io'e. — Deus xipan Judeu'ũmayũ kug̃ iam wuymukũyjojo — io'e. — Deus Judeu'ũmayũ o'taẽ itabut am jekay. Ixeyũ dak o'taẽ jebekitkiyũm — io'e. \v 15 — Iboap o'jebapuk kuyayũ ekawẽn tag̃―Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ emudupmubararaktup ekawẽn tag̃ — io'e. — Imẽn e'em iboaptup: \q1 \v 16 “Õn Deus,” i. “Waram ocepit ya'at'ibit'a mudim am―Davi duk'a mudim am,” i. “Yadipat'am je'e ma'g̃uto,” i. “Soat xe ijodiat xe wa'õbuyxian og̃uy apẽn Davi ya'õbuyxi osunuy iap co'i,” i. “Obikuyap tag̃ jeku ip waram,” i. \v 17 “Soat kaka dag̃acat itabut je'e okay Judeu'ũmayũ,” i. “Webekitkiyũm je'e ip,” i. \v 18 Imẽn wuykukukat e'em, i. Kuyje ma iboap o'g̃uwẽn, i. \m Imẽn e'em iboaptup — io'e Tiago. — Imẽn cuk adi Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ o'e'e'e Deus a'õbi — Tiago o'e. \p \v 19 — “Imẽnpuye Judeu'ũmayũ kaykay g̃u juy ajop,” i õn e'em — io'e Tiago. — “Jesus kay itabun'isuayũ kaykay g̃u juy ajop,” i õn e'em — Tiago o'e. — Iboam acã juy ace Judeu'ũmayũ be―itabun'isuayũ be: \q1 \v 20 Deusbaroyũ wap iẽnmõg̃'ibitẽn cuy epesuẽn'o g̃u, i. Wara'acat tayxi kaykay g̃u juy epesop, wara'at itop kaykay g̃u dak, i. Iẽntoyteyatẽn cuy epesuẽn'o g̃u, i. Puca doy juy epetoykõnkõn g̃u, i. \m Iboam acã juy ace Judeu'ũmayũ be―itabun'isuayũ be — Tiago o'e. \p \v 21 — Kuy bin ma opop Moisés ekawẽn wuymutaybitbin'ukayũ soat kaka dag̃ — io'e. — G̃asũ dak soat kaka dag̃ opop ip. Soat Sábado cekawẽntup cocom ip wuy'eaweroroap'a be―Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Iboam acã juy ace cebe ip — Tiago o'e. \p — Imẽn cuy ace! — io'e ip aweromayũ. \p \v 22-23 Soat ce'awero'ibiyũ Tiago be jawẽwẽap kay ip o'e―soat Jesus emumujuyũ, soat itabucayũ kukukayũ dak, soat itabucayũ dak. \p G̃ebuje Jesus emumujuyũ cartadup o'tupmubararak itabucayũ kukukayũ. O'tupmubararak ip tup muju am warara'acayũ awẽaptum―itabucayũ awẽwẽaptum―Antioquia ka watwat awẽwẽaptum. Xepxep ag̃okatkayũ o'g̃uju ip cartadup tujowat am Antioquia ka watwat pe. Judas o'g̃uju ip, Silas tak. Judas xepxep ibutet osunuy. Wara'at ibutet Barsabás i osunuy. Ixeyũ xepxepayũ ya'õbuyxi ip osodop soat xe. Ixeyũ xepxepayũ cartadup o'tuptujowat Antioquia ka watwat pe. O'ju ip Paulo eju, Barnabé eju dak. \p Cartadup imẽn o'e: \p Oceju Jesus emumujuyũ, itabucayũ kukukayũ dak, wara'acat itabucayũ dak, i. Eykitpitpiyũ oceju, i. Kato mujujum oceju soat pe eywebe Judeu'ũmayũ be, i. Kato mujujum ocejũ soat kaka dag̃acat pe―Antioquia ka watwat pe, Síria eipi watwat pe dak, i. \v 24 Kuy bima ag̃okatkayũ mo a'g̃u eyag̃uymubabi'ũm'ũm oce'in, i. G̃asũ eyetaybit g̃u apẽn oceku cedag̃ iam, i. “Moisés ekawẽn tag̃ eyedaypu'ag̃obixeedakat'ũm pima, Deus jeydaxijo g̃u,” io'e ip napa ma eywebe, i. Oceju g̃u mo a'g̃u ixeyũ oceg̃uju eykay, i. Ja'õbi ma mo a'g̃u ip o'ju eykay, i. \v 25 Imẽnpuye juk a'g̃u oceje'awero pũg̃ tag̃ ma eyawẽ ãm, i. G̃asũ xepxep ag̃okatkayũ ocetaẽ imuju am eyjom, i. Ixeyũ cum Barnabé eju, Paulo eju dak, i. \v 26 Pauloyũ o'yaoka pin kuy bima, i. Inaka iparara'ũm ma wuykukukat Jesus Cristo muwẽnuwẽn oekuku ip, i. Imẽnpuye ikukpin cĩcã ip ocexe, i. \v 27 Xepxepayũ oceg̃uju eykay―Judas, Silas tak, i. Ixeyũ soat g̃uwẽn eywebe g̃asũ ocekawẽn, i. \v 28-29 Iboam acã oceju e'em eywebe: Deusbaroyũ wap iẽnmõg̃'ibitẽn cuy epesuẽn'o g̃u, i. Puca doy juy epetoykõnkõn g̃u, i. Iẽntoyteyatẽn cuy epesuẽn'o g̃u, i. Wara'at tayxi kaykay g̃u juy epesop, wara'at itop kaykay g̃u dak, i. Iboam acã juy oceju e'em eywebe, i. Iboap tag̃ jekukum pima, cedag̃ epeku. Eywãtaxipipem g̃u juy epesop. Ibũrũ ma oceju e'em eywebe eyawẽwẽm, Deus biõg̃buk tak eyawẽwẽm, i. \m Imẽn o'tupmubararak ip Judeu'ũmayũ awẽwẽaptup itabucayũ kukukayũ Jerusalém ka be awerom pima. \p \v 30 G̃ebuje taẽ'ibiyũ cartadup o'tuptujowat ip Antioquia ka watwat kay―itabucayũ kay. Judas o'tuptujowat, Silas eju. O'ju ip Barnabé eju, Paulo eju dak. \p Yajẽm puje soat itabucayũ o'tomuwã ip je'awero am. \p \v 31 G̃ebuje ip o'tupũm cebe ip. Itabucayũ kukukayũ ya'õberen o'tupcoco soat pe ya'ĩjo am. Soat ip icokcok o'e ibodup ekawẽn co buje. \p \v 32 Judas Silas tak itabucayũ o'yawẽwẽ. Antioquia ka watwat o'yawẽwẽ ip. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ osodop ip. Deus ekawẽn ip o'g̃utaybitbin. Imẽnpuye big̃ ma ip itabut o'e Jesus kay. Icokcok ip o'e jetabucap kug̃. Pũg̃ kabia g̃u osodop ip Antioquia ka be. \p \v 33 Ibocewi o'jewemuwẽn ip itabucayũ be. \p — Deus cuy xipan jeydujupit — itabucayũ o'e cebe ip. \p O'jepit ip Jerusalém ka be. Kuy bima o'g̃uju'iayũ kay ip o'jepit. \v 34 Imẽnpit Silas o'jepit g̃u. \p — Ijoce ma og̃uy — io'e. — Ocepit g̃u juy — io'e. \m \v 35 Paulo dak Antioquia ka be osunuy, Barnabé dak. Wuykukukat ekawẽn o'g̃uwẽnuwẽn ip adeayũ be. Jebureyũ eju wuykukukat ekawẽn o'g̃uwẽnuwẽn ip. \p \v 36 Ibun'ũm pima Paulo o'jekawẽn Barnabé eju. \p — G̃a'a juy acepit — io'e. — Soat kaka dag̃ cuy aju―kuy bima Deus ekawẽn ag̃uwẽnuwẽn iap kaka dag̃ — io'e. — Wuynomukay juy acepit waram Jesus a'õkayayũ jom — io'e. — G̃a'a acepit xipat paxi opop ip iam — io'e Barnabé be. \p — G̃a'a — io'e Barnabé. \p \v 37 Barnabé ma João Marcos dujowat ojuy ceweju ip. \v 38 Paulo bit ibu'u o'e tujowan. \p — Oxe ma xipat g̃u João Marcos ju am wuyweju — Paulo o'e. — Koap pima mo wuyiwat — io'e. — Panfília eipi be bima, o'jepit — io'e. — Wuyweju bit mo oibu'un Deus ekawẽn muwẽn ãm — io'e. — Obu'u oce ikug̃ — Paulo o'e. \m \v 39 O'jewa'õxikxik cĩcã ip. Imẽnpuye o'jeok ip jewewejuwi oibu'un ikug̃ puye. \p G̃ebuje Barnabé João Marcos o'tujowat jeweju. Kobexixi be ip oõm. Tibog̃ cĩcãati o'timudek ip. Chipre eipi be ip o'ju―tip'awerorobog̃ pe. \p \v 40 G̃ebuje Paulo wara'at ma o'taẽ jeweju am. Silas o'taẽ jeweju am. Soat ikitpitpiyũ o'jekawẽn Deus eju cebeam ip―Antioquia ka watwat. \p — Bay, xipan soat kug̃ ẽn — io'e ip. — Iteyũ xepxepayũ juy ejukuk xipan — io'e ip Deus pe. \p \v 41 Paulo o'ju Silas eju. Síria eipi dag̃ oekuku ip, Cilícia eipi dag̃ tak. Deus ekawẽn itabucayũ mutaybitbin oekuku ip. \c 16 \p \v 1 Pauloyũ o'ju Derbe ka be, Listra ka be dak. Listra ka be ag̃okatkat osunuy. Jesus a'õkayat osunuy. Ibutet Timóteo i osunuy. Paulo o'ju Timóteo kay. Timóteo xi Judeu osunuy. Ixe ayacat Deus ekawẽn kay itabut osunuy. Cebay Judeu g̃u osunuy―Grego acã. \v 2 Jesus a'õkayayũ Timóteo o'g̃uwẽn Paulo be―Listra ka watwat, Icônio ka watwat tak. \p — Timóteo xipat cĩcã — io'e ip Paulo be. \p \v 3 Timóteo dujowat ojuy o'e jeweju jebuywatwat'ukan Paulo. Koap Paulo Timóteo o'taypu'ag̃obixeedakat Judeuyũ babi dag̃, ade Judeuyũ osodop ika kay ip cumiat ka be buye. Itaybit cĩcã osodop ip Timóteo Judeu'ũmat ipot iam, taypu'ag̃obixeedakat'ũm iam tak ixeyũ Judeuyũ. \p \v 4 G̃ebuje Paulo o'ju Silas eju, Timóteo eju dak. Soat kaka dag̃ ip oekuku Jesus kay itabucayũ jojom. Jerusalém ka watwat pe jawẽwẽap muwẽnuwẽn oekuku ip. Jesus emumujuyũ be jawẽwẽap muwẽnuwẽn oekuku ip―itabucayũ kukukayũ be jawẽwẽap muwẽnuwẽn. Mẽnku Judeu'ũmayũ jekuku iap muwẽnuwẽn oekuku ip. \p — Kũyjobin cuy epesop eyawẽwẽap ekawẽn kay — io'e ip itabucayũ be soat kaka watwat pe. \m Soat kaka dag̃ oekuku ip imukũyjojom. \p \v 5 Imẽneju big̃ ma itabut o'e Jesus kay. Soat kabia warara'acayũ oitabun Jesus kay. \p \v 6 Deus biõg̃buk Pauloyũ o'g̃ujuat g̃u Ásia eipi be. O'g̃ujuat g̃u ip iboce Deus ekawẽn muwẽn ãm. Imẽnpuye Frígia eipi dag̃ ip oekuku Galácia eipi dag̃ tak. Kapurũg̃ tag̃ ip oekuku. \p \v 7 Ibocewi oajẽm ip Mísia eipi tẽg̃ ma. Bitínia eipi be cu ojuy ip. Deus biõg̃buk pit o'g̃ujuat g̃u ip. \v 8 Imẽnpuye Mísia eipi dag̃ o'timudek ip. Trôade ebikopap pe oajẽm ip. Ibo ka tibog̃ cĩcãati xe osunuy. \p \v 9 G̃ebuje Paulo jexey jo'iat o'jojojo ixe exima. Trôade ka be bima o'jojojo. Ag̃okatkat o'jojojo jexey jo'iat pe. Macedônia eipi bewiat o'jojojo. Cũg̃'i osunuy. \p — Macedônia eipi kay juy ejot — io'e Paulo be jexey jo'iat pe. — Ocebuywan cuy ece — io'e Paulo be. \p \v 10 Paulo imẽn jexey jo'iat o'jojojo. Õn tak cuk Paulo xe og̃uy Trôade ka be bima. Õn Lucas―ijudup mubarararag̃at. Macedônia eipi kay a'g̃u cu ojuy ocejewag̃uy Paulo exey jo'iat puye. Ocetaybit cĩcã Deus cuk ocemuju Macedônia eipi kay kawẽn idipat muwẽn ãm iam. \p \v 11 G̃ebuje kobexixi be oceõm. Ocejẽm Trôade ka bewi. Tibog̃ cĩcãati ocetimudek. Cũg̃ ma oceju tip'aweroro kay Samotrácia eipi kay. Kuyaje oceju Neápolis ebikopap kay. \p \v 12 — G̃ebuje Filipos ka kay oceju. Filipos ka Macedônia eipi be opop. Ikabog̃ cĩcã ma o'sukadop. Wara'atka bodi ma ikabog̃ o'sukadop―Macedônia eipi beatka bodi ma. César ebekitkit ibo ka o'sukada Roma ka kukat ebekitkit. \v 13 Ag̃oka bewi ocejẽm Sábado kabia. \p Idibi wãbũ kay oceju. \p — Judeuyũ aco'i kawẽnwẽn Deus eju ijoce — i juk a'g̃u oce'e. \m Aoyũ awerom osodop ip iboce. Ocabik ma a'g̃u ceparakpe ip―aweroayũ parakpe. \p \v 14 G̃ebuje Deus ekawẽn oceg̃uwẽn cebe ip. Ayacat iboce osunuy. Ibutet Lídia i osunuy. Tiatira ka bewiat osunuy. Pag̃o idipat teidada'ukat osunuy. Deus kay itabucat osunuy. Deus Paulo ekawẽn o'g̃ubapuk Lídia be itabut cĩcã i'e am. Imẽnpuye itabut cĩcã o'e Jesus kay. \v 15 O'jewemubatisanat “Jesus ebekit õn g̃asũ bit” i'e am soat pe. Lídia duk'a watwat tak o'jewemubatisanat ip, itabut puye. Lídia o'jekawẽn ocewebe. \p — Eyxe wuykukukat Jesus kay wetabut pima, oduk'a be juy epesop g̃asũ bit — io'e ocewebe. \m Imẽnpuye Lídia duk'a be ocesop Filipos ka be bima. \p \v 16 G̃ebuje ayacat ocedopabijuk―yaypan'isuat―cekariwa be imudadaybotbot'ibit. Deus eju Judeuyũ kawẽnwẽn'uk osodop iap kay cum pima, ocedopabijuk. Ibiõg̃buk kẽrẽat kug̃ osunuy jewebe. Ibiõg̃buk kẽrẽat a'õbi yaypan'isuat apẽn g̃uyjom je'bapuk iap muwẽnuwẽn'uk osunuy adeayũ be. Ag̃okatkayũ yaypan'isuat kukayũ osodop ip. Ade dinheiro bubum ip osodop apẽn g̃uyjom je'bapuk eykay iap muwẽg̃ap teim. Ixe yaypan'isuat ocedopabijuk. \v 17 Jewãwãwãm oekuku ocenomuju soat kabia. O'jekawẽn ocekawẽn coco'ukayũ be. \p — Teyũku Deus a'õ kay kũyjobicayũ — io'e'e'e. — Ixe Deus soat podi ma ya'õbuyxiat — io'e'e'e. — Apẽn wuyewedaxijo but iap muwẽnuwẽn wuywebe — io'e'e'e ya'õberen ocekawẽn coco'ukayũ be. \p \v 18 Iboap muwẽnuwẽn oekuku ocedobatban yaypan'isuat. Wara'at kabia dak. Wara'at kabia dak. Ade kabia iboap muwẽnuwẽn oekuku ocenomuju. Imẽnpuye Paulo yukpiceg̃ẽn o'e cekay. O'jekorepẽn yaypan'isuat kay. \p G̃ebuje Paulo o'jekawẽn ibiõg̃buk kẽrẽat pe―yaypan'isuat peat pe. \p — Ejẽm cuy yaypan'isuat pewi — io'e. — “Ejẽm cuy,” i õn e'em ewebe Jesus a'õbi — Paulo o'e. \p G̃ebuje'isum ma o'jẽm cebewi. Xipat o'e. \p \v 19 Cebewi ibiõg̃buk kẽrẽat cẽmap co buje, yaypan'isuat kukayũ oitakomãn ip Paulo kay. \p — G̃asũ bit ixe ibiõg̃buk kẽrẽat a'õbi g̃uwẽn g̃u — io'e ip. — Abu dinheiro je'g̃ũm ocewebe g̃asũ bit? — io'e ip. \p Pauloyũ o'jat ip. Akiju ip o'tujowat. Jeka kukukat topabe o'tujowat ip imuymuy am. \p \v 20 G̃ebuje o'jekawẽn ip jeka kukukayũ eju. \p — Teyũku Judeuyũ — io'e ip. — Wuyka watwat kaykay ip — io'e ip napa ma. — Iwaru ma ocemutaybitbin ip. Jebabim ip ocemutaybitbin — io'e ip. \v 21 — Cedag̃ g̃u iteyũ e'eap tag̃ wuyeku am, wuyju Roma ka kukukat ebekitkit puye — io'e ip napa ma. \p \v 22 G̃ebuje ibo ka watwat oitakomãn ip Pauloyũ kay, imuymuy buje. Ika kukukayũ Pauloyũ eekabek o'g̃uwekuwek ip. \p — Epeyukxabimupokupog̃ cuy daxadaypam — io'e ip. \m \v 23 O'yukxabimupokupok cĩcã ip. Daomũnmũnap'a be o'g̃uõm. \p — Ag̃ cuy epesop cekay — io'e ip daomũnmũnap'a kukukat pe. — Epejowiwi juy ip ijẽmap puxim — io'e ip. \p \v 24 Iboap co buje ãmap'abi be Pauloyũ o'g̃uõm ig̃o'a kukukat. Badiat'abi be ip o'g̃uõm, “Xipan cĩcã juy iteyũ epejowiwi,” i juk o'e buye. Sui o'suimuõm ip iptok pe. O'jekag̃obiece ip parakpe. Cem cĩcã o'e ip. Ceok pa'ore ip o'e. \p \v 25 Iximadakpe Pauloyũ o'jebibododon Deus kay. O'jekawẽn ip Deus eju. Ibibodo a'ĩjojom o'e ip soat daomũnmũnap'a beayũ. \v 26 Ipi o'jexixi g̃ebuje bit. Imẽnpuye daomũnmũnap'abi'ip o'je'abi'ipekutu. Soat xĩntabi dak jekpiwa ma o'jeorek. O'tomudip'uk. Ikag̃obimuparakap'ip tak o'jeipeorek jekpiwan ma. \p \v 27 Imẽn cebapuk puje daomũnmũnap'a kukukat o'jewũrũg̃. Xĩntabi tomudip'uk'uk o'jojojo. Tũybe taomũnmũnayũ kuy o'jẽm iãn o'e. Imẽnpuye jepaja o'ju'uk iyuk pewi jewaoka ojuy. \v 28 Imẽnpuye Paulo ya'õberen o'jewãwã. \p — Ecewaoka g̃u juy — io'e ya'õberen. — Ocejẽm g̃u buk — io'e. — Soat oceju ijoce mabuk — io'e yakukukat pe. \p \v 29 — Wexiktak cuy eg̃ũm owebe — io'e jebure be ya kukukat. — Etojot cuy kabia iam. \m O'g̃ũm cebe. Badi o'ju. \p Pauloyũ kay o'ju. Ikarabakbak o'e jeparara pibun. O'jẽg̃'aecõg̃cõg̃ Pauloyũ dopabe. \v 30 O'tujujẽm ip yabewi. \p — Obureyũ — io'e. — Apẽntak wewedaxijo but? — io'e. \p \v 31 — Etabun cuy eg̃uy Jesus kay―wuykukukat kay — io'e. — Etabut pima Deus jedaxijo. Eduk'a watwat tak idaxijo — io'e ip. \p \v 32 G̃ebuje Paulo Deus ekawẽn o'g̃uwẽn yakukukat pe, soat tuk'a watwat pe dak. \v 33 Soat ip oitabun wuykukukat Jesus kay. Daomũnmũnap'a kukukat Pauloyũ o'yukxabiwuy iximadakpe ma. \p G̃ebuje daomũnmũnap'a kukukat o'jewemubatisanat “G̃asũ bit Jesus ebekitkit oceju” i'e am jebureyũ be. Soat tuk'a watwat tak o'jewemubatisanat. \v 34 Pauloyũ o'tujowat ip jeduk'a be. Puybit o'g̃ũm cebe ip. \p — Juku eyxan — io'e. — Epejo'o — io'e. \m Soat ip icokcok cĩcã o'e Jesus kay itabut puye. \p \v 35 Kabia buje Filipos ka kukukayũ te'e ma sorarayũ o'g̃uju daomũnmũnap'a beayũ dakoy am―Pauloyũ dakoy am. \p — Pauloyũ juy epeg̃ujẽm daomũnmũnap'a bewi — io'e ip sorarayũ be. \m \v 36 O'ju ip daomũnmũnap'a be. Ika kukukayũ ekawẽn o'g̃uwẽn ip ig̃o'a kukukat pe. \p Ixe o'ju Pauloyũ kay. \p — “Pauloyũ juy epeg̃ujẽm daomũnmũnap'a bewi,” i juk o'e ip oceka kukukayũ — io'e yakukukat Pauloyũ be. — Epejẽm cuy — io'e ip. — Eyekupinap tag̃ cuy epeju — io'e Pauloyũ be. \m \v 37 Imẽnpit Paulo ika kukukayũ a'õ kay g̃u o'e. \p O'jekawẽn sorarayũ be Paulo. \p — Oceju soat eipi kukukat ebekitkit―César ebekitkit Roma ka kukat ebekitkit — io'e. — Soat etabutpe ip ocukxabiaokaka — io'e. — Ocedujowat g̃u ip ibimãmãmãmayũ ekawẽn coco'ukat kay ocekawẽn co am — io'e. — Itaybit g̃u mo a'g̃u ip Pauloyũ ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃ iam, o'g̃ujurũg̃ g̃u iam tak, ocekawẽn co'ũm puye. Jetaybitpun'ũma ip ocemuõm daomũnmũnap'a be — io'e. — Iba'arẽm ma ip ocemujẽm ojuy! — io'e. — Iba'arẽm g̃u juy ip ocemujẽm — io'e. — Soat etabutpe juy ip ocemujẽm — Paulo o'e. \p \v 38 Imẽneju sorarayũ o'jepit ika kukukayũ kay. Paulo ekawẽn o'g̃uwẽn ip cebe ip. \p — César ebekitkit teyũbitku — io'e ip. Imẽnpuye ika kukukayũ iparara jĩjã ip o'e César ebekitkit ukxabi mupok pi osodop buye. \p \v 39 O'ju ip Pauloyũ kay. Daomũnmũnap'a be ip o'ju. \p — Oceju juk a'g̃u xipan g̃u eykuk kapusu — io'e ip. — Imẽnpit eyag̃uyba'ũm cuy iboap kay — io'e. — “Filipos ka kukukayũ juk a'g̃u ikẽrẽm cĩcã ocekuk,” i'ũmg̃u juy epe'e — io'e ip. — Epejẽm oceka bewi — io'e ip Pauloyũ be. \m \v 40 O'jẽm ip daomũnmũnap'a bewi. O'ju ip Lídia duk'a be. Ixe duk'a be osodop ip kawẽnwẽn Jesus a'õkayayũ eju. O'yawẽwẽ ip. O'jẽm ip ibocewi. \c 17 \p \v 1 Pauloyũ o'ju Tessalônica ka kay. Cucum pima o'kap ip Anfípolis ka dag̃, Apolônia ka dag̃ tak. Oajẽm ip Tessalônica ka be. Ebapũg̃ esemana ibo ka be ip osodop. Judeuyũ e'aweroroap'a ibo ka be o'yanuy―Deus eju kawẽnwẽnap'a. \v 2 Ebapũg̃ Sábado bima ig̃o'a be o'jujuju ip. Oõm ip ig̃o'a be. \p G̃ebuje Paulo Deus ekawẽn o'g̃uwẽnuwẽn ig̃o'a beacat pe. Imutaybitbin o'e ip. \p \v 3 — Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ juk adi Jesus Cristo o'g̃uwẽnuwẽn — io'e. — Imẽn e'em ip: \mi Deus emunaẽ juy ipiat supi'ajo, i. Je'ũ juy, i. Waram imẽnpit jetait, i. \m Imẽn e'em Deus ekawẽn tup — io'e. — Ibodup ekawẽn tag̃ o'jebapuk Jesus pe — io'e. — Õn ixe Jesus muwẽnuwẽn eywebe. Deus ixe Jesus o'taẽ wuydaxijojo'ukan — Paulo o'e. \p \v 4 Iboap co buje ade Judeuyũ oitabun Jesus kay. Pauloyũ eju oekuku ip. Ade Grego a'õm kawẽnwẽn'ukayũ dak oitabun Jesus kay―Deus kay itabut osodop'iayũ. Ade aoyũ dak oitabun Jesus kay―Grego a'õm kawẽnwẽn'ukayũ―soat xe ibuyxiayũ. \p \v 5 Warara'acayũ bit oitabutkarey Pauloyũ kay Judeuyũ―itabut'ũmayũ. Itabutkarey o'e ip ibadipdipyũ oitabun Jesus kay buye. Itabutkareyayũ ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ o'tomuwã je'awero am. Ibukapik'ũmayũ o'tomuwã ip―kaycõm'ũmayũ. O'je'awero ip itabutkareyayũ Pauloyũ o'jomuymuy buye. Itabutkareyayũ warara'acayũ o'g̃utakomãn ip Pauloyũ kay. Puyxibut'ũm ip oõm Jasão duk'a be Pauloyũ bu ojuy. Pauloyũ dujowat ojuy ip aweromayũ kay. \v 6 Pauloyũ bit o'tobuxik g̃u ip Jasão duk'a be. Imẽnpuye Jasão o'jat ip Pauloyũ nuyap pe, Pauloyũ ka'ũm puye. Wara'acat itabucayũ dak o'jat ip. \p Ibocewi o'tujowat ip ika kukukayũ kay. Pauloyũ o'jomuymuy ip ika kukukayũ be. \p — Soat kaykay teyũku osodop! — io'e ip napa ma. — Soat kaka dag̃ ip oekuku wuybadipyũ kaykay — io'e ip napa ma. — Wuyka be g̃asũ ip oajẽm — io'e ip. \v 7 — Jasão ixeyũ o'tujuõm jeduk'a be tũy ãm — io'e ip jeka kukukayũ be. — Wuyeipi kukukat a'õdadam ip―César a'õdadam — io'e ip napa ma. — “César g̃u soat kukukat―Jesus acã,” i napa ma e'em ip ocewebe — io'e ip napa ma. \p \v 8 Iboap co buje ika kukukayũ oitakomãn Pauloyũ kay Pauloyũ wuyeipi kukukat a'õdadam tũybe iãn o'e buye. Adeayũ dak oitakomãn cekay ip. \v 9 Imẽnpuye ika kukukayũ dinheiro o'jat Jasãoyũ xewi Pauloyũ mujẽmap teida am. \p — Pauloyũ juy epeg̃ujẽm wuyka bewi — io'e ip Jasãoyũ be. — Ixeyũ jẽm puje waram eyedinheiro oceg̃ũm eywebe — io'e ip. \p Jasãoyũ o'g̃uypicat ip waram tuk'a be. \v 10 Imẽnpuye Jasãoyũ Pauloyũ o'g̃ujẽm jeka bewi. O'g̃ujẽm ip ixima be. O'g̃uju ip Beréia ka kay. \p Pauloyũ o'ju Beréia ka kay. Oajẽm. Judeuyũ e'aweroroap'a be ip oõm Deus eju kawẽnwẽnap'a be. \p \v 11 G̃ebuje Pauloyũ Deus ekawẽn Beréia ka watwat o'g̃utaybitbin. Beréia ka watwat Tessalônica ka watwat puxim g̃u ip osodop. Itabut pin ip osodop icẽmat a'õ kay. Paulo ekawẽn coco'uk ip osodop. Soat kabia Deus ekawẽn tup coco'uk ip osodop jetaybit am Paulo icẽmãn paxi e'em iam, icẽmãn g̃u paxi iam tak. \v 12 Imẽneju ade ma oitabun Jesus kay. Ade Judeuyũ itabut o'e ip cekay. Ade aoyũ dak itabut o'e ip Jesus kay―Grego a'õm kawẽnwẽn'ukayũ―soat xe ya'õbuyxiayũ. Ade ag̃okatkayũ dak itabut o'e Jesus kay―Grego a'õm kawẽnwẽn'ukayũ. \p \v 13 G̃ebuje Judeuyũ o'yawẽg̃tobuxik Paulo Deus ekawẽn muwẽnuwẽn Beréia ka be iap awẽg̃―Tessalônica ka watwat. Imẽnpuye Paulo kay ip o'ju. Oajẽm ip. Paulo awẽg̃ o'yawẽg̃mukẽrẽrẽn ip Beréia ka watwat pe. O'jomuymuy jĩjã ip. O'gubu'un ip Paulo a'ĩjo am. \p \v 14 G̃ebuje itabucayũ Paulo o'tujowat tibog̃ cĩcãati be. Silas pit Beréia ka be o'jecũ, Timóteo dak. \v 15 Ibocewi Paulo o'tujowat ip Atenas ka be. Paulo dujowacayũ o'jepit jeka be―Beréia ka be. Jepitpin pima, Paulo o'jekawẽn ceweju ip. \p — “G̃axĩn ma juy epesot okay,” i juy epe'e Silasyũ — io'e cebe ip. — “Ibun g̃u juy epesop Beréia ka be,” i juy epe'e cebe ip―Silas pe, Timóteo be dak — io'e Paulo cebe ip. \p \v 16 Paulo yag̃uybabi'ũm'ũm o'e Atenas ka watwat kug̃. Silasyũ ajẽmap wiwim osunuy ibo ka be. Ade deusbaroyũ kay itabut cĩcã ip osodop Atenas ka watwat. Tũybe ade deusyũ iãn o'e ip Atenas ka watwat. Paulo o'yukpiceg̃ẽn deusbaroyũ biõg̃buk cocom puye. Atenas ka watwat kug̃ yag̃uybabi'ũm'ũm o'e. \p \v 17 G̃ebuje Paulo o'jekawẽn Atenas ka watwat eju. O'jekawẽn Judeuyũ e'aweroroap'a be―Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Judeuyũ eju o'jekawẽn Judeuyũ'ũmayũ eju dak―Deus kayayũ eju. Wuyjuyũ e'aweroroap pe dak o'jekawẽnwẽn soat kabia aweromayũ eju. \v 18 Itaybit cĩcãayũ dak o'jekawẽnwẽn Paulo eju―Estóicoyũ, Epicureuyũ dak. Ixeyũ ag̃okatkayũ itaybit cĩcã osodop ip. Paulo o'g̃uwẽnuwẽn ip jeweweju. \p — Apẽntak sute e ojuy itaybit'ũmat? — io'e ip. \p — Deus muwẽnuwẽn teku oxe bit — io'e warara'acayũ. — Wuyju bit wuyetaybit g̃u i'em — io'e ip. \m Imẽn o'e ip, Paulo soat em Jesus muwẽnuwẽn oekukuku buye, wuye'ũ buje waram acejetait iap muwẽnuwẽn oekukuku buye dak. Jesus buten itaybit g̃u ip osodop. \p \v 19 G̃ebuje itaybit cĩcãayũ Paulo o'tujowat je'aweroroap pe jeweweju kawẽn ãm. Je'aweroroap putet Areópago i osunuy. \p \v 20-21 — Ekawẽn iisuat cuy epeg̃uwẽn ocewebe — i'e'e'uk osodop ip jewewebe Atenas ka watwat soat em. \m Soat em iisuat muwẽnuwẽn oekuku ip iisuat cocom tak. Paulo o'ju je'aweroroap pe Atenas ka beayũ eju. \p — Ejot cuy oceweju ekawẽn iisuat muwẽn — io'e ip Paulo be. — Apẽn etaybit iap cuy eg̃uwẽn ocewebe — io'e ip. — Ekawẽn iisuat cuy ocemutaybin ece. Wara'an ma ẽn ocemutaybitbin — io'e ip. — Oceya'ĩjojo g̃u buk iboap. Ocetaybin pin iboam — io'e ip Paulo be. \p \v 22 G̃ebuje Paulo o'jekawẽn cĩcã ceweju ip iboce Areópago be. \p — Atenas ka watwat — io'e Paulo. — Eyetabut cĩcã deusbaroyũ kay. \v 23 Deusbaroyũ biõg̃buk cocom ocekukuku ijoce. Pũg̃'a oyajojo wit'a mug̃ẽg̃ẽ―eyedeusbaroyũ kay eyeg̃ebubuap'a. Ibararak opop ig̃o'a eju. Imẽn e'em: “Wara'at paxi omuy deus, i. Ocetaybit g̃u buk ixem,” i. Ijop'a oceyamug̃ẽ cekay oceg̃ebubuap'am,” i. Imẽn ibararak opop ig̃o'a eju — Paulo o'e. — Õn pit wetabut ixe kay. Ixe Deusat. Ka'ũmg̃u wara'at. Õn wetaybit ixem, eyju bit ka'ũma. Te'e ma ig̃o'a mo a'g̃u epeyamug̃ẽ, eyetaybit g̃u ixem puye. Ixe ekawẽn muwẽnuwẽn õn eywebe. \v 24 Kuyje ixe ipi o'g̃ug̃ẽ, soat ipi dag̃acat tak. Ixe kabi beacat kukukat, ipi dag̃acat kukukat tak. Ixe bit wuyemu'amuy'a be g̃u nuynuy. \v 25 Ixe buywat pa'ore wuywebe. Ixe soatkug̃. Ka'ũma kay ixe. Ixe wuymutaicin, wuymu'ada'adam tak. Ixe wuyxat ũmũm wuywebe. Wuydoti dak iũmũm. \v 26 Soat ka dag̃acat o'g̃u'acog̃ pũg̃ ag̃okatkat pewi. Jebikuyap tag̃ ip o'g̃ujuju soat kaka dag̃. Poce ixeyũ jeedop iap o'g̃uwẽnuwẽn, poce ixeyũ cum iap tak — io'e Paulo. \v 27 — Deus imẽn o'g̃uwẽn ixeyũ etaybit am ixem, jekay jetabut am tak. Wũy g̃u wuywi nuynuy―wuytẽg̃ ma. Deus dobuxik pin pima, iba'ore g̃u wuywebe tobuxik am. \v 28 Wuyetait ixe itait puye. Soat tag̃ wuyju cũg̃cũg̃ cucum ixe ag̃ wuykay buye. Wuyju kake ixe kake buye — Paulo o'e. — Eybadipyũ dak imẽn o'e―tupmubararak'ukayũ: “Deus ebekitkit wuyju dak,” i mo o'e ip. \v 29 Deus ebekitkit wuyju. Imẽnpit xipat g̃u wuywebe i'e am: “Deus wita'a mug̃ẽg̃ẽ buxim” i, “Deus ouro mug̃ẽg̃ẽ buxim” i dak, “Deus prata mug̃ẽg̃ẽ buxim” i dak, “Wuyemu'amug̃ẽg̃ẽ'a buxim” i dak — Paulo o'e. \p \v 30 — Kuyje ma Deus g̃ebum g̃u osunuy apẽn ipi dag̃acat ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃rũg̃ iap kay, kawẽn icẽmãn itaybit'ũm ip puye. G̃asũ bit “Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy epeyepere,” i'e'em Deus soat pe wuywebe — Paulo o'e. \p \v 31 — Deus ag̃okatkat o'taẽ―Jesus o'taẽ — io'e. — Kabia o'g̃uweg̃ũn. Soat ijodiat je'bapuk Deus wap ixe kabia be. Abuyũ ikẽrẽat kug̃ Deus xe iap Jesus g̃uwẽn. Abuyũ ikẽrẽat kug̃ g̃u iap tak g̃uwẽn. Cũg̃ ma g̃uwẽn itaybit puye. Deus pe waram Jesus mutait puje soat iboap o'g̃ubapuk soat pe wuywebe — Paulo o'e Atenas ka watwat be. \p \v 32 “Deus ce'ũat o'g̃utait waram” i'e buje Paulo ekawẽn o'jowaywayway ip Atenas ka watwat'in. Warara'acat pit Paulo ekawẽn kay o'e ixeyũ'in. \p — Waram pima juy g̃uto ejot iboam ocemutaybin am — io'e ip Paulo be. \p \v 33 Paulo o'jẽm cexewi ip. \p \v 34 Pũg̃pũg̃ ag̃okatkayũ oitabun ip Jesus kay. Paulo eju oekuku ip oitabun'iayũ. Pũg̃ ma itabucat putet Dionísio i osunuy. Ixe Areópago be je'aweroro'ukat osunuy. Ayacat tak itabut o'e Jesus kay. Damáris i ibutet osunuy. Pũg̃pũg̃ ã oitabun Jesus kay. \c 18 \p \v 1 G̃uyjom Paulo o'jẽm Atenas ka bewi. Wara'at ka kay o'ju―Corinto ka kay. \p \v 2 Paulo oajẽm ag̃okatkat kay―Áquila kay. Áquila Roma ka bewiat osunuy. Kuy mo o'jẽm Roma ka bewi jetayxi eju. Itayxi butet Priscila i osunuy. Áquila Judeu osunuy. Bekin pi ma Ponto eipi be osunuy. Kuy ma mo o'jẽm ip Roma ka bewi Itália eipi bewi. Soat kukukat putet Cláudio i osunuy. O'jẽm ip ixe Cláudio jeipi bewi Judeuyũ o'g̃ujẽmat puye. Oajẽm Áquila kay Paulo. \v 3 Áquila torojo'a mug̃ẽg̃ẽ'ukat osunuy―ixee'a'a mug̃ẽg̃ẽ'ukat. Paulo dak ixee'a'a mug̃ẽg̃ẽ'ukat osunuy. Ixee'a'a deidada'uk ip osodop―Paulo, Áquila dak. Xepxem ip o'jekapikpik. Imẽnpuye Paulo Áquila duk'a be osunuy Corinto ka be bima. \p \v 4 G̃ebuje soat Sábado cucu'uk osunuy Judeuyũ e'aweroroap'a be―Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Ixe dak Jesus o'g̃uwẽnuwẽn ig̃o'a be Judeuyũ ag̃uymuwarururun ojuy, Judeu'ũmayũ ag̃uymuwarururun ojuy dak. \p — Icẽmãn Jesus acã Deus emunaẽ — i'e'e'uk osunuy cebe ip. \m \v 5 Silas tak oajẽm Paulo kay, Timóteo dak. Macedônia eipi bewi ip oajẽm. Jesus o'g̃uwẽnuwẽn cĩcã ip Judeuyũ e'aweroroap'a be. \p — Deus Jesus acã o'taẽ wuydaxijojo'ukan — io'e'e'e cebe ip. \p \v 6 Pũg̃pũg̃ Judeuyũ'in Paulo ekawẽn kay'ũm cĩcã o'e. Paulo o'jomuymuy jĩjã ip. O'ya'õdada jĩjã ip. Imẽneju Paulo oibu'un ceweju ip je'awero am. \p — Jesus ekawẽn og̃uwẽn eywebe — io'e. — Inaka eyetabut g̃u wekawẽn kay — io'e. — Ipiat'ajojoap pe eyju buje, õn ma okpiwat g̃u Deus xe. Eyju bit eyukpiwat, cekay eyetabut'ũm puye — io'e Paulo. Paulo jesay o'g̃uxikxik ixeyũ xewi ijẽm puje okpiwat g̃u iap mubapuk am cebe ip. \p \v 7 Ibocewi o'jẽm, Judeuyũ cekawẽn kay'ũm puye. \p Tício Justo duk'a kay o'ju. Ixe duk'a Judeuyũ e'aweroroap'a tẽg̃ ma o'yanuy―Deus eju kawẽnwẽnap'a tẽg̃ ma. Itabut osunuy Deus kay. Ixe duk'a be o'ju Paulo. Judeu'ũmayũ be o'ju Jesus ekawẽn muwẽn ãm. \p G̃ebuje Paulo Jesus o'g̃uwẽnuwẽn Tício Justo duk'a be. \v 8 Crispo itabut o'e wuykukukat Jesus kay―ixe duk'a watwat tak. Ixe Crispo Judeuyũ e'aweroroap'a kukukat osunuy. Itabut o'e Jesus kay g̃asũ bit. Warara'acayũ dak oitabun Jesus kay. Tak g̃u Corinto ka wat oitabun. Deus ekawẽn co buje ip oitabun. O'jemubatisasanat ip “Jesus ebekitkiyũ oceju g̃asũ bit” i'e am jebureyũ be. \p \v 9 G̃ebuje jexey jo'iat o'jojojo Paulo. Wuykukukat o'jebapuk Paulo kay jexey jo'iat pe. Ixima be o'jekawẽn Paulo eju. \p — Epararam g̃u juy eg̃uy — io'e Paulo be. — Mũg̃ g̃u juy eg̃uy — io'e. — Ebibu'um g̃u juy eg̃uy wekawẽn muwẽn ãm — io'e. \v 10 — Õn ma exe og̃uy — io'e. — Imẽnpuye aoka ba'ore cebe ip — io'e. — Ade mabuk itabut je'e okay ijop ka watwat — wuykukukat o'e Paulo be jexey jo'iat pe. \p \v 11 Imẽnpuye Paulo ibun cĩcã osunuy Corinto ka be. Pũg̃ koato osunuy ibo ka be, koato ipidase dak. Soat em Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'uk osunuy ibo ka watwat pe. \p \v 12 G̃ebuje Judeuyũ Paulo kay g̃u o'e ip. Paulo o'jat ip taomũn ojuy. O'tujowat ip Gálio be ya'ĩjo am. Gálio Grécia eipi kukukat osunuy. Iecug̃ap osunuy. Oõm ip ibimãmãayũ ekawẽn cocoap'a be. Paulo o'jomuymuy ip. \p \v 13 — Teku ocemubu'u'un kuyat ekawẽn tag̃ wuyeku am — io'e ip Gálio be. — “Xipat ma epesop Deus xe eydobuyũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃ jekukum g̃u ma'g̃u eyju,” i napa ma teku e'em wuywebe — io'e ip. — Eg̃ukorẽm cuy! — io'e ip. \p \v 14 Paulo jede ojuy o'e jemuymuyayũ be. Gálio bit: \p — Ecede g̃u juy — io'e Paulo be. \p Gálio bit o'jede Judeuyũ be. \p — Judeuyũ — io'e. — Õn pit ite ag̃okatkat og̃ukorẽm g̃u — io'e. — Wuykukukat mupubutbun puje, õn kajuk og̃ukorẽm, ikẽrẽat kug̃ wuykukukat xe buje dak — io'e. \v 15 — Jewa'õxikxikxi eyju. “Teku wuybadip ekawẽn mukẽrẽrẽrẽn,” i'e'em eyju — io'e. — “Teku wuydobuyũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃ g̃u jekukum,” i'e'em eyju. Imẽnpuye õn pit og̃ukorẽm g̃u. Eyju ma juy epeg̃ukorẽm — io'e Judeuyũ be. — Eyxe ma ikẽrẽat kug̃. Oxe bit ikẽrẽat kug̃ g̃u — io'e. \p \v 16 O'g̃ujẽm ip ibimãmãayũ ekawẽn cocoap'a bewi. \v 17 Imẽneju Judeu'ũmayũ itakoma o'e ip Judeuyũ kay, Paulo o'tujujẽm puye. Imẽnpuye Sóstenes o'jat ip Judeu'ũmayũ. O'jat ip ixe Judeuyũ e'aweroroap'a kukukat puye. O'g̃upokupok cĩcã ip ibimãmãayũ ekawẽn cocoap'a exĩntabi weg̃ũn. Gálio bit ak'adit'ũma osunuy ixeyũ kay. \p — Ãg̃ g̃upokupok ip — io'e jewebe ma. — Õn g̃u wukpiwat. Wa'õbi g̃u ip imupokupog̃ — io'e. \p \v 18 Pũg̃ kabia g̃u Paulo Corinto ka be osunuy. Ibun ma osunuy Jesus a'õkayayũ eju. G̃uyjom o'jewemuwẽn cebe ip. Corinto ka bewi o'jẽm. Síria eipi dag̃ cu ojuy. \p \v 19 Éfeso ka kay o'ju. Priscila o'ju ceweju, Áquila dak. Cencréia ka dag̃ ip o'kap. Cencréia ka be bima Paulo o'jakoeat apẽn kuy bima Deus pe o'e iap tag̃. Waram ip o'ju kobexixi dag̃. O'timudek ip. Oajẽm ip Éfeso ka be. Paulo oibu'un cewejuwi ip―Áquila ejuwi, Priscila ejuwi dak. \p G̃ebuje Paulo Judeuyũ o'tobuxik. Oõm je'aweroroap'a be―Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Jesus o'g̃uwẽnuwẽn cebe ip. O'jewa'õxikxik Judeuyũ eju. \p \v 20 — Ibunbun ma juy eg̃uy ocexe — Judeuyũ o'e cebe. \m Paulo bit ibu'u o'e cexe ip. \p \v 21 — Ka'ũma — io'e. — Deus ibikuy bima bit ocepit eykay — io'e cebe ip. \m O'jewemuwẽn cebe ip. Éfeso ka bewi o'jẽm. Kobexixi dag̃ o'ju. \p \v 22 Cesaréia ka ebikopap pe cemũg̃ puje o'ju Jerusalém ka be. Itabucayũ kay o'ju. O'tobede ip. \p G̃ebuje kapurũg̃ tag̃ o'ju Antioquia ka kay Síria eipi beat ka kay. \v 23 Jay. Oajẽm. Ibun ma osunuy ibo ka be. \p G̃ebuje itabucayũ o'g̃utaybinbin. Soat kaka dag̃ imutaybitbin ip oekukuku. O'jẽm Antioquia ka bewi. Kapurũg̃ tag̃ o'ju. Galácia eipi dag̃ oekukuku, Frígia eipi dag̃ tak. Jesus a'õkayayũ mutaybinbin oekukuku. Itabut cĩcã ip o'e cũg̃ ma o'g̃utaybinbin puye. \p \v 24 Apolo oajẽm Éfeso ka be. Apolo ag̃okatkat osunuy. Judeu osunuy. Alexandria ka bewiat osunuy. Idim cĩcã o'jekawẽnwẽnwẽn. Itaybit cĩcã Deus ekawẽn. \v 25 Kuy bima wara'acat ixe o'g̃utaybitbin wuykukukat e dag̃ wuyeku am iam. Jedokdokap kug̃ o'g̃utaybitbin ip. Cũg̃ ma o'g̃utaybitbin apẽn wuykukukat cuk adi oekuku iam. Itaybit osunuy apẽn João Batista adeayũ o'g̃ubatisasan ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap o'jepere ip iap mubapuk am iam. Itaybit g̃u bit osunuy apẽn g̃asũ wuyju jewemubatisasanan “Jesus ebekitkit oceju” i'e am wuybureyũ be iam. \v 26 Jecokcokap kug̃ osunuy imutaybitbin Judeuyũ e'aweroroap'a be―Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Áquila, Priscila dak Apolo o'tujowat jeduk'a be cekawẽn co epere buje. Apẽn wuykukukat e dag̃ ajeku iam o'g̃utaybin ip. Itaybit'ũmapi o'g̃utaybin ip―ixe o'ya'ĩjojo g̃u buk iam. Cũg̃ cĩcã ma o'g̃utaybin ip. \p \v 27 Ibocewi Jesus kay itabucayũ Apolo o'tomuwã ixe cu ojuy Grécia eipi kay buye. \p — Cum puk õn Grécia eipi kay — Apolo o'e. \p — Ha'a — io'e ip. \p Cartadup o'tupmubararak ip tupmuju am Apolo eju. O'tupmubararak ip Grécia eipi watwat peaptum―itabucayũ beaptum. O'tupmubararak ip xipan cuy Apolo epejukuk iaptum. \p G̃ebuje Apolo itabucayũ o'g̃utaybitbin cĩcã Deus ekawẽn Grécia eipi be jajẽm puje. Oitabun ip Jesus kay, Deus xe ikukpin ip puye. \v 28 Apolo Judeuyũ a'õxikxig̃ o'e soat etabutpe. \p — Jesus acã Deus emunaẽ. Jesus acã o'taẽ wuydaxijojo'ukan — io'e cebe ip. — Imẽn ibararak opop Deus ekawẽn tup pe — io'e cebe ip. \m Mũg̃ ma ip osodop. Ya'õmuypit pa'ore cebe ip. \c 19 \p \v 1 Apolo Corinto ka be bima Paulo o'kap soat kaka dag̃. Éfeso ka kay o'ju. Jay. Oajẽm Éfeso ka be. \p G̃ebuje Jesus a'õkayayũ o'tobuxik. Doze be ip osodop. João Batista imubatisasan oeku ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap epereap mubapuk am warara'acayũ be. Itaybit o'e ip João emumutaybinbinam. \v 2 Paulo o'jekawẽn ceweju ip. \p — Ibiõg̃buk xipacat oõm tu eywebe, Jesus kay eyetabun puje? — io'e. \p — Ka'ũma. Oõm g̃u — io'e ip. — Ajo xe'e Ibiõg̃buk xipacat? Ocejekũyjo g̃u buk ixem — io'e ip. \p \v 3 — Abu-a'õbi juk eymubatisasaan? — Paulo o'e. \p — João Batista a'õbi juk ocemubatisasaan — io'e ip. \p \v 4 — João ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ o'jepere'iayũ mubatisasan oeku — io'e. — Imubatisasan pima, “Wara'acat omuyku kanomũm. Ibutet Jesus i. Ixe kay juy eyetabun epesop,” i'e'e'uk osunuy João — io'e Paulo. \p \v 5 Iboap co buje o'jewemubatisasaan ip “Oceju Jesus ebekitkiyũ g̃asũ bit―ixe acã ocekukukat” i'e am jebureyũ be. \v 6 Paulo jebu o'subumõg̃ yabi jeje ip. Ibiõg̃buk xipacat oõm cebe ip. Ya'õba'arẽmat a'õm o'jekawẽnwẽn ip. Deus ekawẽn o'g̃uwẽnuwẽn ip. \v 7 Doze be osodop ip―Jesus kay itabucayũ. \p \v 8 G̃ebuje Paulo Deus ekawẽn o'g̃uwẽnuwẽn Judeuyũ e'aweroroap'a be―Deus eju kawẽnwẽnap'a be―Éfeso ka beat'a be. Ja'õcam Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'uk osunuy ibo ka watwat pe. \p — G̃axĩn ma Deus soat kukukan je'e — io'e ibo ka watwat pe. \p Ibun osunuy ibo ka be imutaybitbin―ebapũg̃ kaxi. \v 9 Pũg̃pũg̃ayũ bit Paulo be jemutaybitbinap kay g̃u o'e ip. Ibu'u ip o'e jetabut am Jesus kay. Jesus o'jomuymuy ip adeayũ be. Imẽnpuye Paulo o'jeok cexewi ip―Jesus kay jetabut am ibu'u'uayũ xewi. \p Wara'at'a kay o'ju Jesus a'õkayayũ eju. Ig̃o'a wuymutaybitbinap'a o'yanuy. Soat kabia Paulo imutaybitbin osunuy ig̃o'a be. Ig̃o'a be Tirano imutaybitbin'uk osunuy pũg̃pũg̃ ehora dag̃. Ixe imutaybitbin'ũm pima Paulo Jesus ekawẽn imutaybitbin'uk osunuy. \v 10 Imẽn imutaybitbin'uk osunuy xepxep koato bun. Imẽneju ade jĩjã wuykukukat Jesus ekawẽn o'ya'ĩjojo―Judeuyũ, Judeu'ũmayũ dak. Soat Ásia eipi watwat o'ya'ĩjojo. \p \v 11 G̃ebuje Deus ja'õbacaap o'g̃ũm Paulo be wuywebe i'e ba'oreat mubapuk am adeayũ etabutpe―o'jojojo g̃u buk ip iap mubapuk am. \v 12 Imẽnpuye adeayũ Paulo epag̃o o'jat cexewi―pag̃onõmnõm, ikũmpi ekabek tak. Ixe pag̃o o'jomõg̃ ip iwãtaxipipiayũ be. O'je'ada'ada ip ixe pag̃o mõg̃ puje. Xipat o'e ip. Ibiõg̃buk kẽrẽat tak o'jẽmjẽm adeayũ bewi ixe pag̃o mõg̃ puje. \p \v 13 G̃ebuje pũg̃pũg̃ Judeuyũ ibiõg̃buk kẽrẽat o'g̃ujẽmjẽm warara'acat pewi. Pũg̃ ka be g̃u ip osodop. Soat kaka dag̃ oekukuku ip. Ibiõg̃buk kẽrẽat mujẽmjẽm'uk oekukuku ip. \p Paulo babim imujẽm ojuy ip. \p — Ocekukukat Jesus a'õbi oceju e'em ewebe “Ejẽm cuy cebewi,” i — io'e ip ibiõg̃buk kẽrẽat pe. \p \v 14 Imẽn imujẽmjẽm ip osodop 7 be ag̃okatkayũ. Ikitpitpityũ osodop ip. Cebay butet Ceva i osunuy. Ceva Judeu osunuy. Judeuyũ epaĩyũ kukukat osunuy. Jesus a'õbi ibiõg̃buk kẽrẽat mujẽmjẽm'uk osodop ip adeayũ bewi ikitpitpiyũ. \p \v 15 Jesus a'õbi imujẽm ojuy bima bit, ibiõg̃buk kẽrẽat o'jede cebe ip. \p — Wetaybit Jesus — io'e. — Wetaybit Paulom tak — io'e. — Pãm eyju? Abuyũ eyju? Jesus a'õkayayũ g̃u eyju oxe bit — ibiõg̃buk kẽrẽat o'e cebe ip. \p \v 16 Ibiõg̃buk kẽrẽat kukat o'jejorojoro cekay ip―7 beayũ kay. Toti ip o'g̃uwekuwek. O'watwat ip ig̃o'a bewi 7 beayũ. O'jenapõn ip soat iwekwek. Soat ip yaokaka o'jẽm. Ibo o'jebapuk Éfeso ka be. \p \v 17 Iboap awẽg̃ o'yawẽg̃tobuxik ip―Éfeso ka watwat, Judeuyũ, Judeuyũ'ũmayũ dak. Iparara o'e ip te'e ma “Jesus a'õbi õn” i'eap puxim. \p — Wuykukukat Jesus ya'õbuyxi jĩjã — io'e'e ip. Ade ixeyũ'in oitabun wuykukukat Jesus kay. \p \v 18 Ade wamomoyũ dak oitabun Jesus kay. Apẽn cuk adi ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃rũg̃ ip iap o'g̃uwẽn ip Paulo be. Itabut cĩcã o'e ip Jesus kay. Jebukaypacap o'jepere ip. \p \v 19 G̃ebuje ibukaypacap ibararak osodop taperadup pe ibibodo. Oibu'un ip jebibododon. Warara'acat muy'ũ ãm ip oibu'un. Jebukaypacaptup o'tupmu'awero ip tupmupik am soatup. O'tupmupik ip soat etabutpe. Teibog̃ cĩcã osodop tuptei. Tuptei 50,000 dinheiro osodop isurũg̃at prata mug̃ẽg̃ẽ. \p \v 20 Imẽneju warara'acayũ oitabun Jesus kay. Tak g̃u ip oitabun. Deus ekawẽn kay jĩjã ip o'e, cũg̃ cĩcã cexe ip puye. \p \v 21 G̃ebuje Paulo co ojuy Jerusalém ka kay. Deus a'õbi cu ojuy o'e Macedônia eipi dag̃ cu ojuy, Acaia eipi dag̃ tak. \p — Jerusalém ka kay oju pin — io'e jewebe ma. — Ibo ka be oju buje Roma ka kay dak oju pin — io'e jewebe ma. \p \v 22 Xepxep jewejuayũ'in o'g̃uju jewap Macedônia eipi be. Timóteo o'g̃uju, Erasto dak. Ixe bit Ásia eipi be ibunbun mabuk osunuy. \p \v 23 G̃ebuje Demétrio adeayũ o'g̃utakomãn Jesus a'õkayayũ kay. O'g̃utakomãn ip, soat kaka dag̃ayũ oitabun Jesus kay buye. \v 24-25 Demétrio pratam yamug̃ẽg̃ẽ'ukat osunuy. Diana kay je'e'eap'a'it'it'a mug̃ẽg̃ẽ'ukat osunuy. Ade Éfeso ka watwat kapikpik'uk ip osodop Demétrio eju ibiat'a mug̃ẽg̃ẽm. Ade dinheiro bubu'uk ip osodop ibiat'a mug̃ẽg̃ẽapteim. Tũybe Diana Deus iãn o'e ip Éfeso ka watwat. Imẽnpuye te'e ma Diana kay jĩjã ip osodop. Demétrio ibiat'a mug̃ẽg̃ẽ'ukayũ o'tomuwã je'awero am soat jeweju kapikpik'ukayũ dak. \p Ibocewi o'jekawẽn cebe ip. \p — Oburereyũ — io'e. — Eyetaybit ade dinheiro bubum wuyju wuyekapikapteim iam. \v 26 Paulo bit adeayũ mubu'u'un jetabut am Diana kay. “Ijodiat emumug̃ẽ Deus g̃u,” i'e'em ixe soat pe. Imẽnpuye adeayũ pu'u'un ip jetabut am Diana kay. Jetabucap epereperem ip — io'e. \p — Itabut o'e ip Paulo ekawẽn kay―Éfeso ka watwat, soat Ásia eipi watwat tak — io'e. — Imẽn xipat g̃u jĩjã wuywebe! \v 27 Imẽn ibun pima, ajo be acejekapik? Wuyekapikap ka'ũmg̃u o'e. “Ibuyxim g̃u oce'e Diana duk'a!” i je'e ip adeayũ―Ásia eipi watwat, soat ka dag̃ayũ dak — io'e. — “Diana Deus g̃u,” i je'e ip — io'e. \p \v 28 Imẽneju Demétrio ekawẽn cocoayũ isapka'ore o'e Paulo kay. \p G̃ebuje o'jewãwã ip ya'õberen―Diana kay je'e'eap'a'it'it'a mug̃ẽg̃ẽ'ukayũ. \p — Diana ya'õbuyxi jĩjã! — io'e ip ya'õberen. — Soat ka watwat itabut cekay! — io'e ip. — Diana kay acã wuyetabut! Diana acã Deus! — i te'e ma o'e ip ya'õberen. \m \v 29 Tũybe Diana Deus iãn o'e ip. Imẽnpuye soat'a'a dag̃ ip ya'õberen o'jewãwã. \p Ade ip dao ma o'ju je'aweroroap'a kay―yabog̃at'a kay. Cum pima ip xepxepayũ o'jat Paulo eju jekuku'ukayũ―Macedônia eipi bewiayũ. Gaio o'jat ip, Aristarco dak. O'tujowat ip je'aweroroap'a be―yabog̃at'a be. Tak g̃u ip o'je'awero ig̃o'a be. \v 30 Paulo õm ojuy o'e ig̃o'a be. Imẽnpit itabucayũ o'g̃uõmat g̃u. \v 31 Warara'acayũ dak o'jewa'õmuju Paulo be―Ásia eipi kukukayũ―ibureyũ. \p — Eõm g̃u juy je'aweroroap'a be — io'e ip. — Aokam cuy ip — io'e ip Paulo be. \p — Oõm g̃u — io'e. \p \v 32 G̃ebuje aweromayũ warẽmtag̃ ma o'jewãwã. Wara'at tag̃tag̃tag̃ ma ip jewãwãwãm. Apẽg̃ãm ijoce awerom wuyju iam itaybit g̃u o'e ip. Inaka ya'õberen ma jewãwãwãm ip. Itakoma jĩjã ip o'e Paulo ejuayũ kay, Judeuyũ kay dak. \p \v 33 G̃ebuje Judeuyũ itakomaayũ mudin ojuy o'e. Imẽnpuye Alexandre o'g̃uju ip jewãwãayũ dopabe. Alexandre itakomaayũ mudin ojuy o'e. O'jebaeuru mũg̃ ma epesop i'e am aweromayũ be. \p \v 34 Teku Judeu iam itaybit puje, big̃ ma ip o'jewãwã. \p — Diana ya'õbuyxi jĩjã! — io'e ip ya'õberen. — Ixe Diana deus wuyxe soat xe, Éfeso ka watwat xe! — io'e ip ya'õberen. \p Ibun cĩcã ip o'jewãwã. Xepxep hora ya'õberen o'jewãwã ip. O'jewãwã ip tũybe Diana Deus iãn o'e ip puye. \p \v 35 G̃ebuje ag̃okatkat jewãwãwãayũ o'g̃uymũg̃. Ixe ag̃okatkat Éfeso ka kukukayũ'in sunuy. Pa'orem cĩcã jewãwãwãayũ o'g̃uymũg̃. O'jekawẽn cebe ip. \p — Éfeso ka watwat, eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wekawẽn kay! — io'e. — Soat kaka dag̃ayũ itaybit ip Éfeso ka watwat Diana kay je'e'eap'a kukan iam―deus tuk'a kukan iam―kuy bima kabi bewi o'kopiat'a kukan iam. \v 36 Abu kuka o'e: “Éfeso ka watwat itabut g̃u Diana kay,” i? Ka'ũma ma! — io'e. — Imẽnpuye juy epeyewãwã g̃u — io'e. — Mũg̃ ma epesop! — io'e. — Warẽmtag̃ g̃u juy epe'e'e! — io'e cebe ip. \v 37 — Te'e ma juk iteyũ ag̃okatkayũ epetojot ijoce — io'e. — Diana kay je'e'eap'a beat o'tujupa'um g̃u ip — io'e. — Diana nuyap'a o'jomuymuy g̃u ip — io'e. \p \v 38 — Demétrio, ceweju kapikpik'ukayũ dak warara'acat muy pin pima, cum ip ibimãmãat ekawẽn coco'ukat topabe — io'e. — Ade ip wuyka be. Ijoce g̃u bit ip warara'acat jomuymuy―ibimãmãat ekawẽn coco'ukat topabe acã — io'e. — Soat em ip je'awerorom. \v 39 Ce'awero buje ip ceweju juy ip epeyekawẽn — io'e. — Wuydobuyũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃ cuy ajeku — io'e. — Cedag̃'ũm cĩcã wuyju e'em g̃asũ bit — io'e. — Warẽmtag̃ wuyju e'em g̃asũ bit — io'e. \p \v 40 — César ebekitkit kuka o'e wuywebe: “Cedag̃ g̃u juk adi epe'e'e,” i. “César a'õ dag̃ g̃u juk epeye'awero,” i kuka o'e ip wuywebe — io'e. — Ipiat kuka o'supi'ajoat ip wuywebe — io'e. — “Cedag̃ ma mo a'g̃u oceju e'em” i'e ba'ore wuywebe — io'e cebe ip. \p \v 41 Soat aweromayũ o'g̃uypit iboap epere buje. O'jepit ip jeduk'a be. \c 20 \p \v 1 Ce'aweroap epere buje Paulo Jesus kay itabucayũ o'tomuwã je'awero am. O'jekawẽn ceweju ip ya'õmucan am. G̃uyjom: \p — Cum puk õn — io'e cebe ip. — Macedônia eipi kay õn cum. Eybu'um g̃u juy epesop Jesus kay — io'e cebe ip. \m O'jẽm Éfeso ka bewi. O'ju. \p \v 2 G̃ebuje Macedônia eipi dag̃ oeku. Soat kaka dag̃ oekuku itabucayũ jojom. O'g̃ubikuy ip big̃ ma itabut am Jesus kay. \p \v 3 Grécia eipi kay oajẽm. Ebapũg̃ kaxi ibo eipi be osunuy. Paulo ma tibog̃ cĩcãat mudek ojuy o'e Síria eipi kay jeju am. Judeuyũ bit Paulo aoka ojuy ip. O'jewawẽ ip Paulo aoka am. \p — G̃a'a juy ayaoka — io'e ip. — Kobexixi be iõm puje juy ayaoka — io'e ip. \p Paulo o'jekũyjo jaoka ojuy ip iam. Imẽnpuye oibu'un tibog̃ cĩcãati mudek am. \p Fílipos ka kay Paulo o'ju. Kapurũg̃ tag̃ o'ju. Macedônia eipi dag̃wi o'ju. Warara'acayũ o'ju ceweju itabucayũ. \v 4 Ibũrũ ma ip o'ju Paulo eju: Sópatro, Aristarco, Segundo, Gaio, Timóteo, Tíquico, Trófimo. Sópatro Beréia ka bewiat osunuy. Pirro ipot osunuy. Aristarco Tessalônica ka bewiat osunuy, Segundo dak. Gaio Derbe ka bewiat osunuy. Tíquico Ásia eipi bewiat osunuy, Trófimo dak. Ibũrũ ma ip o'ju Paulo eju―7 beayũ. \v 5 Jay. Oajẽm ip. Õn tak cuk adi og̃uy Filipos ka be. Õn Lucas. Ijudup mubarararag̃ õn. \p Ibocewi 7 beayũ o'ju ocewap Trôade ka be ocewiwi am. Paulo odopabijuk Filipos ka be. \v 6 Judeuyũ peta mug̃ẽg̃ẽm osodop ixeyũ kabia dag̃. Imug̃ẽg̃ẽm pima pão'a o'o'uk osodop ip―yamuyuhuhuaptõmtẽm'ũmat'a. \p Ixe epeta kap puje Trôade ka kay oceju. Ocejẽm Filipos ka bewi. Kobexixi be oceõm. Xet. Xet. Xet. Xet. Xet. Pũg̃põg̃bi xet tibog̃ cĩcãati dag̃ oceku. Warara'acayũ ocenomuixik pũg̃põg̃bi xet kap puje―itabucayũ―7 beayũ. Ocenomuixik ip Trôade ka be. Xet. Xet. Xet. Xet. Xet. Xet. Xet. 7 xet ibo ka be ocesop. \p \v 7 Katpuje oceje'awero soat itabucayũ eju Sábado bima. Pão'a o am oceje'awero Jesus e'ũap kay oceg̃ebu am. Yabog̃at'abi be oceje'awero―umat'abi be. Paulo ocemutaybitbin o'e umat'abi be, kuyaje wara'at ka kay cum puye. Ibun osunuy ocemutaybitbin. Iximadakpe mabuk ocemutaybitbin osunuy. \v 8 Torotoro'i oeku lamparina'a umat'abi dag̃ yabimukabia am. \p \v 9 Ag̃okatkat tak Paulo ekawẽn o'jekũyjo iboce―yaypan'isuat. Ibutet Êutico i osunuy. Xik'i osunuy uk'aba'etatok pe. Xiiih. Oixet pin cĩcã ibun osunuy kawẽnwẽn puye. Xet. O'xet. Wũn. Bẽkũ. Umwi o'at. O'g̃u'ãy ip. Kuy ce'ũ. \v 10 Paulo o'kop umat'abi bewi. \p O'kop ce'ũat kay. Erot io'e. O'jeerot. Ce'ũat o'yakobut. O'jekawẽn itabucayũ eju. \p — Epeyekuy g̃u juy — io'e. — Ce'ũ g̃u teku! Itait ma — io'e. \p \v 11 G̃ebuje umat'abi be g̃uto ocejeu. Pão'a oceyadakat ig̃o'abi be Jesus e'ũap kay oceg̃ebu am. Ocejekõn. Paulo kabiam oibu'un kawẽnwẽnapi. Oikabia kawẽnwẽn. O'jẽm kabia buje. \p \v 12 Yaypan'isuat o'tujowat ip tuk'a be. Soat ip icokcok o'e i'at'ibit o'jetait puye. \p \v 13 — Cum õn Assôs ka kay — Paulo juk o'e ocewebe. — Kapurũg̃ tag̃wi ma õn cum — io'e. — Iboce õn jeydopabijuk. Kobexixi dag̃wi juy eyju bit epeju — io'e ocewebe. \p \v 14 Oceju Paulo wap. Kobexixi be oceõm. Oceju Assôs ka be. Paulo dak o'ju kapurũg̃ tag̃wi Assôs ka be. Ibo ka bewi ixe dak oõm kobexixi be oceweju. \p G̃ebuje oceju Mileto ka kay. Mitilene ka dag̃ oceku. \v 15 Ocejẽm Mitilene ka bewi. Kuyaje ocajẽm tip'aweroro weg̃ũn. Tip'aweroro butet Quios i osunuy. Kuyaje ocejemũg̃ wara'at tip'aweroro be. Ixe tip'aweroro butet Samos i osunuy. Kuyaje ocajẽm Mileto ka be. \v 16 Paulo ibu'u osunuy ibun jenuy am Ásia eipi be. Imẽnpuye ocejecũ g̃u Éfeso ka be. Ocekap ma. Jerusalém ka be yajẽm pin o'e peta mug̃ẽ awap―Pentecostes ekabia awap. \p \v 17 G̃ebuje Paulo Éfeso ka watwat o'tomuwã Mileto ka be bima―Jesus kay itabucayũ kukukayũ. Mileto ka Efeso ka tẽg̃ ma o'sukadop. O'tomuwã ip tot am jekay. \p \v 18 Yajẽm puje Paulo o'jekawẽn ceweju ip. \p — Oburereyũ — io'e. — Ibun cuk og̃uy eyxe. Wuykukukat peam kapikpig̃ pima cedag̃ ma juk adi ojekukuku. Ásia eipi bewi wajẽm pujeap ojekukuku cedag̃. Eyetaybit wekukuam. \v 19 “Soat podi ma wa'õbuyxi õn,” i'ũmg̃u juk adi ocece eywebe. Og̃uycũg̃ cuk adi ojekukuku warara'acayũ ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽm pima. Ipiat cuk adi osupiãjojojo. Judeuyũ oaoka ojuy bima. Kawẽn idipat muwẽnuwẽn cuk adi ojekukuku soat pe. \v 20 Obu'un g̃u adi kawẽn idipat muwẽn ãm eywebe. Soan õn eymukũyjojo. Eymutaybitbitbin cuk adi je'aweroroap'a be, eyduk'a be dak. \p \v 21 — Jesus muwẽnuwẽn cuk adi ojekukuku soat pe eywebe―Judeuyũ be, Judeu'ũmayũ be dak. “Eyg̃uycũg̃cũg̃ cuy epesop ikẽrẽat kug̃ puye,” i juk adi ocece eywebe. “Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy epeyepere,” i juk adi ocece eywebe. “Deus ekawẽn tag̃ cuy epekuku,” i juk adi ocece eywebe. “Jesus Cristo kay eyetabun cuy epesop―wuykukukat kay,” i juk adi ocece eywebe. Imẽn cuk adi eymutaybitbin ojekukuku. Eyetaybit soat iboam — io'e. \p \v 22 — G̃asũ bit Jerusalém ka kay õn cum. Deus biõg̃buk a'õbi õn cum. Wetaybit g̃u apẽn je'bapuk owebe Jerusalém ka be iam. \v 23 Ipiat cuy osupi'ajo ibo ka be. Obu ip ibo ka be. Omuõm ip daomũnmũnap'a be. Wetaybit iboam. Soat ka dag̃ õn cucum pima, Deus biõg̃buk kuy juk omukũyjojojo iboam. \v 24 Imẽnpit omuparararan g̃u iboap. Waokapi g̃u. Obikuy jĩjã bit soat wekapikap mu'ũm ãm―Jesus Cristo o'g̃ũm owebe iap mu'ũm ãm. Ixe juk o'e owebe “ ‘Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy epeyepere,’ i juy ece soat pe,” i. “ ‘Eyepere buje Deus ikẽrẽat ju'uk eywebewi,’ i juy ece soat pe,” io'e owebe. “ ‘Wuykukukat Jesus kay eyetabun puje, Deus ikẽrẽat ju'uk eywebewi,’ i juy ece cebe ip,” io'e. “Deus soat em xipan jeykuk,” i juy ece cebe ip,” io'e. “Obikuy jĩjã wekapikap mu'ũm ãm,” io'e. \p \v 25 — “Soat ipi dag̃acat je'e ‘Deus acã wuykukukat,’ ” i juk adi ocece eywebe kuy bima. \v 26-27 G̃asũ bit wetaybit waram eyju ojo g̃u ijodi iam. Imẽnpit Deus ekawẽn cuk adi og̃uwẽnuwẽn eywebe. Deus pe eymukũyjojoap ekawẽn tak og̃uwẽnuwẽn soat pe eywebe. Abu be og̃uwẽn'ũm? Soat pe ma og̃uwẽn. Imẽnpuye pũg̃ ey'in Jesus kay itabut'ũm pima, õn g̃u okpiwat. \v 28 Deus ekawẽn tag̃ cuy epeku — io'e cebe ip. — Deus biõg̃buk cuk eynaẽ Jesus kay itabucayũ kukukayũm. Jesus ebekitiiyũ ip, ixe o'jedoyekereren cebeam ip puye — io'e. — Xipan cuy ip epejujuk ovelha kukuk'ukat puxim — io'e. \p \v 29 — Wetaybit õn ijoce'ũm pima ag̃okatkayũ jajẽm eykay iam―ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ―ika'uat puximayũ. Napaap ip g̃uwẽn eywebe Jesus kay eyetabucap epereap ojuy. Ovelha kay wida ajẽmap puxim jajẽm ip eykay. Adeayũ g̃ug̃uykukuku ip. Icẽmãn g̃u ip g̃utaybin―napaam acã. \v 30-31 Warara'acayũ g̃ug̃uykukuku ip jetabucap epereap ojuy. Imẽneju ag̃ cuy epesop ixeyũ be eymug̃uykukuap puxim. Pũg̃pũg̃ ey'in tak warara'acayũ g̃ug̃uykukuku jetabucap epereap ojuy — io'e cebe ip. \p — Ebapũg̃ koato ma juk adi eymutaybinbin og̃uyg̃uyg̃uy. Kawẽn idipat muwẽnuwẽn cuk adi og̃uyg̃uyg̃uy eywebe kabiam, ixima dag̃ tak — io'e. — Ekay wetabotaidabotbon kapikpig̃ cuk adi og̃uyg̃uyg̃uy. G̃ebum cuy epesop iboap kay — io'e cebe ip. \p \v 32 — Deus pit xipan cĩcã jeykuk — io'e cebe ip. — Deus ekawẽn kay juy epesop — io'e. — Ixe ekawẽn kay bima, eypararam g̃u epesop. Deus ekawẽn kay bima, jeybu'un g̃u Jesus kay eyetabut am. Deus xipacat ũmũm jebekitkiyũ be. Eywebe dak xipacat je'g̃ũmg̃ũm — io'e. \v 33 — Eyxe bima wetabikuku g̃u juk og̃uy eybubut kay eyxe bima, eyeprata kay dak, eyeouro kay dak, eydoti kay dak. \v 34 Õn ma kapikpik'uk og̃uy obubut pu am, odoti bu am tak, owejuayũ bubut pu am tak, owejuayũ doti bu am tak. Eyju dak eyetaybit iboam. Imẽn cuk adi ojekuku eyxe bima. \v 35 Eyju dak wekukuap puxim cuy epeku g̃asũ — io'e. — Acejekapik cĩcã juy tadaybotbocayũ buywat am. Kuy imẽn adi eymutaybitbin og̃uy — io'e. — Wuykukukat Jesus imẽn o'e: \mi Ibubu'ukat cokcokap podi ma iũmũm'ukat pit e'em, i. \m Imẽn o'e wuykukukat Jesus Cristo — io'e. — Cekawẽn kay g̃ebum cuy epesop — io'e cebe ip. \m \v 36 Paulo imẽn o'jekawẽn Jesus a'õkayayũ kukukayũ eju―Éfeso ka bewiayũ eju. \p Iboap e buje Paulo o'jẽg̃'aecõg̃cõg̃. O'jekawẽn Deus eju. Soat Éfeso ka bewiayũ dak o'jekawẽn Deus eju. \v 37 Soat ip wawa o'e Paulo cẽm puye. \p G̃ebuje Paulo ip o'yakobutbut. O'yag̃obukõnkõn ip cẽm puye. \v 38 Ig̃uycũg̃cũg̃ ip o'e Paulo ekawẽn kay, “Waram eyju ojo g̃u ijodi,” io'e buye. \c 21 \p \v 1 O'ju ip Paulo eju kobexixi kay. Ocejewemuwẽn cebe ip. Ocejẽm cexewi ip. Oceõm kobexixi be. \p Tiro ka kay oceju. Cucum pima oceju tip'aweroro be. Ocajẽm tip'aweroro be. Tip'aweroro butet Cós i osunuy. Kuyaje ocajẽm Rodes ka ebikopap pe. Ibocewi ocajẽm Pátara ka be. \p \v 2 Wara'at kobexixi ocetobuxik. Oceõm cebe―Fenícia eipi kay cu ojuyat pe. Ocejeok ebikopap pewi. \v 3 Wara'at tip'aweroro ocetipcoco g̃ebuje. Ibutet Chipre i osunuy. Ocekap wuyba'ũg̃at kadi. Oceju Síria eipi be. Ocejemũg̃ Tiro ka ebikopap pe. Tiro ka Síria eipi be opop. Kobexixi be kapikpik'ukayũ tarekrek tujujẽm ojuy kobexixi bewi iboce. Imẽn ocajẽm Tiro ka kay. \p \v 4 Jesus kay itabucayũ ocetobuxik ibo ka be. Ibun ma ocesop cexe ip. 7 xet ocesop cexe ip. Ixeyũ o'jekawẽn Paulo eju Deus biõg̃buk a'õbi. \p — Eju g̃u juy Jerusalém ka be — io'e ip Paulo be. — Jaoka ip itakomaayũ — io'e ip. \p \v 5 Ocejẽm puje, itabucayũ o'je'awero ocewebe jewemuwẽn ãm―ag̃okatkayũ, aoyũ dak, bekitkit tak. Oceweju o'ju ip ebikopap pe. Ocejẽg̃'aecõg̃cõg̃ ka'oririt pe. Deus eju ocejekawẽn. \p — Cum puk oceju — i oce Tiro ka bewiayũ be. \p — Ha'a — io'e ip. — Deus cuy je'ju eyweju — io'e ip ocewebe. \p \v 6 Oceõm kobexixi be. Ixeyũ bit o'jepit jeduk'a be. Imẽn ocejẽm Tiro ka bewi. \v 7 Kobexixi dag̃ oceju. \p Ocejẽm Ptolemaida ka kay. Itabucayũ ocetobuxik. Pũg kabia ocesop cexe ip. \p \v 8 Kuyaje ocajẽm Cesaréia ka be. Filipe ocetobuxik. Filipe kawẽn idipat muwẽnuwẽn'ukat osunuy. Kuy bima Jerusalém ka watwat Filipe o'jomuy itabucayũ buywatwat'ukan 6 beayũ eju. Ixe duk'a be ocesop. \v 9 Ixe ebadipdip taxit osunuy. Itoptep gũ ixeyũ bit osodop. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ osodop ip. Pug̃ kabia gũ ixe duk'a be ocesop. \p \v 10 Ag̃okatkat tak oajẽm ocekay. Oajẽm Judéia eipi bewi. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat osunuy. Ágabo i ibutet osunuy. Apẽn g̃uyjom je'bapuk iam Deus ocemutaybitbin'uk osunuy. \v 11 Ixe Paulo ukpumũnpu o'subu'uk. Jebõg̃bi o'jomũnmũn Paulo ukpumũnpum. Jekag̃obi dak o'jomũnmũn yukpumũnpum. \p Imũnmũn epere buje, o'jekawẽn Paulo eju. \p — Deus biõg̃buk omukũyjojom — io'e. — Jerusalém ka watwat jedaomũn — io'e. — Jedaomũn ip apẽn obõg̃bi mũnmũn iap puxim — io'e. — Jeũm ip Judeu'ũmayũ be―itakomaayũ be — io'e. \m Ágabo imẽn o'e Paulo be. \v 12 G̃ebuje oceju ocejekawẽn Paulo eju. \p — “Eju g̃u juy Jerusalém ka kay,” — i juk ocece ewebe — ioce cebe. — Jedaomũn ip — ioce. \p — Eju g̃u juy — io'e warara'acayũ dak yaokaap puxim. \p Itabucayũ o'tõtõn Paulo iju pin puye―Cesaréia ka watwat. \p \v 13 — Apẽnpuye eyju wawa? — io'e Paulo. — Cum cuy õn Jerusalém ka kay — io'e. — Omug̃uycũg̃cũg̃ eyju? Apẽnpuye eyju omudaobu'un ojuy? Wuykukukat Jesus ibikuy bima, obu'u g̃u oce ixeyũ be odaomũn ãm. Obu'u g̃u dak we'ũ ãm. Wuykukukat Jesus a'õbi acã ojeku — io'e. \p \v 14 Paulo ag̃uymuwarurun pa'ore o'e ocewebe. Imẽnpuye ocebu'un yag̃uymuwarurun. \p — Wuykukukat bikuyap tag̃ cuy ejeku — i oce cebe. \p \v 15 Imẽneju ocejewemuxipan Jerusalém ka kay oceju am. Oceju. \p \v 16 Jay. Ocajẽm Jerusalém ka kay. Jesus kay itabucayũ o'ju oceweju. Ocedujowat ip Menasom kay Cesaréia ka watwat. Menason Chipre eipi bewiat osunuy. Kuyje ma itabucat osunuy Jesus kay. Ixe duk'a be ocesop. \p \v 17 Jerusalém ka be ocajẽm puje itabucyũ jom oceku. Icokcok o'e ip ocajẽm puje. \p \v 18 Kuyaje Paulo o'ju Tiago kay oceweju. Tiago xe awerom osodop ip itabucayũ kukukayũ―Jerusalém ka watwat. \v 19 Paulo ixeyũ o'tobede. \m G̃ebuje: \p — Deus ja'õbacaap o'g̃ubapukpukpuk Judeu'ũmayũ be õn ixeyũ xe bima — io'e Paulo. — Tak g̃u ip oitabun Jesus kay Judeu'ũmayũ. Ade jĩjã ip oitabun — io'e Paulo cebe ip. \p \v 20 — Ka'ũmg̃u Deus co'iat xipacat! — io'e ip, iboap co buje. \p G̃ebuje itabucayũ kukukayũ o'jekawẽn Paulo eju. \p — Xipit ma, ocekitpit — io'e ip. — Imẽnpit etaybit ade Judeuyũ itabut o'e Jesus kay iam — io'e ip. — “Jesus kay wuyetabut puje dak Moisés ekawẽn tag̃ cuy ajeku,” i'e'em pit ip — io'e ip. \v 21 — “Paulo bit warẽmtag̃ ma Judeuyũ mutaybitbin Judeuyũ'ũmayũ ka be bima,” i'e'em ip napa ma — io'e ip Paulo be. — “ ‘Moisés ekawẽn tag̃ g̃u juy epeku,’ i'e'em Paulo,” i'e'em ip — io'e ip. — “ ‘Eyipotpoyũ juy epetaypu'ag̃obixeedakat g̃u,’ i'e'em Paulo,” i'e'em ip — io'e ip. — “ ‘Aypapayũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃ g̃u juy epeku g̃asũ bit,’ i'e'em Paulo,” i'e'em ip napa ma — io'e ip Paulo be. — Imẽn emuymuy Judeuyũ, itabut ma'g̃u ip Jesus kay — io'e ip. \v 22 — Kuy ip o'jekũyjo ijoce ajẽmap awẽg̃ — io'e ip Paulo be. \p \v 23 — Oce'e'eap tag̃ cuy ece — io'e ip Paulo be. — Ebadipdip ag̃okatkayũ jewemuisusun Deus xe, itabucayũ — io'e ip. — “Ocewemuisun cuy,” i juk o'e ip Deus pe. \v 24 Ixeyũ ebadipdipayũ juy etujowat eweju. Wuybabi dag̃ cuy ecewemuisun ceweju ip — io'e ip Paulo be. — Dinheiro juy eg̃ũm ebadipdipayũ be yakoeapteim, iõhõ buap teim tak. Iõhõ juy ip je'g̃ũm paĩyũ be imupik am Deus etabixe. Imẽn e'e buje, soat itaybit je'e icẽm g̃u e'em ip Paulo muymuy iam — io'e ip. — Itaybit je'e ip ẽn tak Moisés ekawẽn tag̃ jekukum iam — io'e ip Paulo be. \p \v 25 — Kuy oceje'awero Judeu'ũmayũ awẽ ãm — io'e ip. — Cartadup ocetupmuju cebe ip―itabucayũ be. Imẽn e'em ig̃odup: “Deusbaroyũ wap iẽnmõg̃'ibitẽn cuy epesuẽn'o g̃u,” i. “Puca doy juy epetoykõn g̃u,” i. “Iẽntoyteyatẽn cuy epesuẽn'o g̃u,” i. “Wara'at tayxi eju g̃u juy epeyepo, wara'at itop eju g̃u dak,” i. Ibiatup ocetupmubararak ixeyũ awẽaptum — io'e ip. — Ocewebe yawẽwẽap tag̃ cuy jeku ip — io'e ip Paulo be. \p — Ma — Paulo o'e. — Eyekawẽn tag̃ cuy oce — io'e. \p \v 26 Paulo ixeyũ be jawẽap tag̃ o'e. Ebadipdipayũ o'tujowat jeweju. Kuyaje o'ju jewemuisun am Deus xe ceweju ip. Oõm Deus eju kawẽnwẽnap'a be―yabog̃at'a be. \p — G̃axĩn ma oceisu oce'e — io'e ip paĩyũ be. — Oceisu bima, iõhõ oceg̃ũm eywebe imupik am Deus etabixe — io'e ip paĩyũ be. \p Paulo iõhõ kuka o'g̃ũm ebadipdipayũ muisunapteim 7 xet kap puje. Iboap tak o'g̃uwẽn paĩyũ be. \p \v 27 7 xet kapap wi ijawũn pima Judeuyũ Paulo o'jojojo Deus eju kawẽnwẽnap'a be―Ásia eipi bewiayũ. Ixeyũ Judeuyũ adeayũ o'g̃utakomãn Pauloyũ kay. Ixeyũ Paulo o'jat. \v 28 O'jewãwã ip ya'õberen adeayũ be. \p — Israel naxegebitbit! — io'e ip. — Ocebuywan cuy epe'e! — io'e ip. — Daosuw! — io'e ip. — Ag̃okatkat cuy ajat — io'e ip. — Ixe warẽmtag̃ wuymutaybitbin jekukum soat kaka dag̃ — io'e ip napa ma. \p — Ixe e'em adeayũ be: “Judeuyũ ikẽrẽat kug̃ Deus xe,” i; “Moisés ekawẽn tag̃ g̃u juy epeku,” i dak — io'e ip napa ma. — Ixe Deus eju kawẽnwẽnap'a muymuy — io'e ip napa ma. — Judeu'ũmayũ o'tujuõm ija'a be — io'e ip. — Ija'a mubuyxi'ũm'ũm cĩcã ip — Judeuyũ napa ma o'e―Ásia eipi bewiayũ. \p \v 29 Tũybe Paulo Judeu'ũmat o'tujuõm Deus eju kawẽnwẽnap'a be iãn o'e ip. Imẽnpuye oitakomãn ip Paulo kay. Ixe Judeu'ũmat putet Trófimo i osunuy. Éfeso ka bewiat osunuy. Koap pima Judeuyũ Paulo o'jojojo Trófimo eju. Xepxem oekuku ip Jerusalém ka be―Paulo Trófimo eju. \v 30 Imẽneju ade Jerusalém ka watwat o'jedau Paulo kay. Soat tag̃wi o'jedau ip. Paulo o'jat ip. Kururug̃ o'tujujẽm ip ija'a bewi. Akikay o'tujowat ip. Dao ma ija'a exĩntabi o'tomudip ip. \v 31 Paulo aoka ojuy ip. \p Adeayũ dak o'jedau 1000 be sorarayũ kukukat kay imukũyjom―Jerusalém ka wiwi'ukayũ kukukat kay. \p — Soat Jerusalém ka watwat jewaokakam! — io'e ip cebe. — Kawẽn ikẽrẽ jĩjã — io'e ip. — Jewaoka ojuy ip — io'e ip cebe. \m \v 32 Imẽnpuye sorarayũ kukukat dao ma o'jedau ig̃o'a be. Ade jĩjã jesorarayũ o'tujowat jeweju. 100 be sorarayũ kukukayũ dak o'tujowat jeweju. \p O'jedau ip Paulo kay. Itakomaayũ Paulo mupokupog̃ o'e. Oibu'un ip yaoka am sorarayũ dobuxik buje. 1000 be sorarayũ kukukat oajẽm. Jesorarayũ o'g̃uju Paulo bum ig̃o'a beayũ be yaokaap puxim. \p \v 33 — Epesubumukirik cuy correntebum―xepxepum — io'e sorarayũ be. \p — Abu ite ag̃okatkan? — io'e yaoka ojuyayũ be. — Apẽn ite o'e eywebe? — io'e. \p \v 34 G̃ebuje yaoka ojuyayũ o'jewãwã ya'õberen. Wara'at tag̃tag̃tag̃ ma ip o'jewãwã. Imẽnpuye 1000 be sorarayũ kukukat pe itaybit pa'ore o'e apẽnpuye Paulo aoka ojuy ip iam. \p — Epetujowat cuy wuydopdopap'a be — io'e jesorarayũ be. \p \v 35 Sorarayũ Paulo o'tujowat jedopdopap'a kay. Toptopap'a ewadag̃g̃ũn xe bima sorarayũ ja'õpi'a jeje Paulo o'tujuu itakomaayũ be yaokaap puxim. \v 36 Itakomaayũ nomuju o'jedau ip Paulo bu ojuy. \p — Epeyaoka juy! — io'e ip ya'õberen. \p \v 37 G̃ebuje Paulo o'jekawẽn 1000 be sorarayũ kukukat pe. \p — Wekawẽn put tu eweju? — io'e Grego a'õm 1000 be sorarayũ kukukat pe. \p \v 38 — Etaybit tu Grego a'õm? — io'e. — Egito eipi bewiat g̃u du ẽn? — io'e. — Kuy bima ixe Egito eipi bewiat adeayũ o'g̃u'awero jenopag̃og̃o ãm Roma ka kukukat esorarayũ eju. 4000 ag̃okatkayũ oekuku ip ceweju. 4000 beayũ o'tujowat uk'a'ũmat pe. Warara'acat aoka ojuy ip o'e. Ẽn ixe ag̃okatkat g̃u du? 1000 be sorarayũ kukukat o'e Paulo be. \p \v 39 — Ka'ũma — io'e. — G̃ujuat g̃u õn — io'e. — Wara'at ma õn pit. Judeu õn. Tarso ka be okap―Cilícia eipi be — io'e. — Tarso ka waypanap ka―ikabog̃atka — io'e. — Wekawẽn pin cĩcã waoka ojuyayũ be. Ãg̃ puk ocekawẽn ceweju ip — Paulo o'e. \p \v 40 — Ha'a. Ecekawẽn puk — io'e. \p Paulo cũg̃'i osunuy sorarayũ dopdopap'a ewadag̃g̃ũn ceje. Wẽg̃wẽg̃'i o'e jebum itakomaayũ muymũg̃ ãm. \p G̃ebuje Paulo o'jekawẽn itakomaayũ be. Ya'õm ma ip o'jekawẽn ceweju ip―Judeuyũ a'õm―Hebreu a'õm. \c 22 \p \v 1 — Tapupuyũ okitpitpiyũ, baybayũ — io'e. — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay. Ocewedayo juy eywebe wa'ĩjoam — io'e. \p \v 2 — Wuya'õm ma teku kawẽnwẽn! — io'e ip Judeuyũ. \m Mũg̃ o'e ip ya'ĩjo am. Paulo o'jekawẽn ceweju ip. \p \v 3 — Ocewedayo juy — io'e. — Judeu õn. Tarso ka be okap Cilícia eipi be — io'e. — Ijop ka be ma bit owaypan―Jerusalém ka be Gamaliel be omutaybit am. Moisés ekawẽn omutaybitbin osunuy. Ocedobuyũ'ũm'ũm ekawẽn omutaybitbin osunuy — io'e. — Kaypatpan g̃u õn pit wetaybin. Soat eyju Deus bikuyap tag̃ jeku ojuy. Õn tak eybuxim cuk adi ibikuyap tag̃ jeku ojuy og̃uy — io'e. \p \v 4 — Wetakoma jĩjã juk adi og̃uy Jesus a'õkayayũ kay―ieisuate dag̃ jekuku'ukayũ kay. Ixeyũ kaykay jĩjã ma juk adi og̃uy. Ade ip otaomũnmũn. Daomũnmũnap'a be ip og̃uõmõm―ag̃okatkayũ, aoyũ dak. Ade ip oyaokaat ixeyũ'in. \v 5 Paĩyũ kukukayũ itaybit imẽn cuk adi ojekuku iam, Judeuyũ kukukayũ dak — io'e. — Ixeyũ juk cartadup o'tupũm owebe―Judeuyũ beaptum―Damasco ka watwat beaptum — io'e. \p — Damasco ka kay juk oju. Jesus kay itabucayũ daomũn ãm oju. Ijoce taomũnmũn ip tujupit ojuy oju Jerusalém ka be. Ipiat pi'ajoat ojuy cebe ip oju. \p \v 6 E dag̃ cucum pima juk oajẽm Damasco ka tẽg̃ ma. Kaxicug̃ oajẽm. Dao ma oikabia jĩjã ma wakokoreren. \v 7 O'at ipiju wekuyap pibun. \p — G̃ebuje kabi beat oya'ĩjojo. O'jekawẽn oweju. \p — “Saulo,” io'e. “Apẽnpuye warẽmtag̃ ma ẽn okug̃?” io'e owebe. \p \v 8 — “Abu ẽn tak, Kariwa?” i oce cebe. \p — “Jesus õn,” io'e. “Nazaré ka be tũibit õn. Ẽn ma ipiat esupi'ajojoat owebe,” io'e. \m \v 9 Oweju oekukuiayũ o'jekuy jĩjã. Kabiaat o'jojojo ip. Oweju kawẽnwẽnat a'õ bit o'jojojo g̃u ip. \p \v 10 — “Apẽntak oce, Kariwa?” i oce. \p — “E'ãy,” io'e. “Damasco ka be juy eju,” io'e. “Ibo ka be ag̃okatkat apẽn Deus ibikuy ewebe eku am iap g̃uwẽn ewebe,” io'e — Paulo o'e. \p \v 11 — G̃ebuje wekabiokok ojekuku ixe kabiaat iepokat wetabimu'ũm'ũm puye. Owejuayũ obacom okug̃. Imẽn ocajẽm Damasco ka be — io'e. \p \v 12 Ibo ka be bima, ag̃okatkat oajẽm okay. Ibutet Ananias i osunuy. Moisés ekawẽn tag̃ jekuku'ukat osunuy. Xipat cĩcã osunuy soat Damasco ka watwat xe―Judeuyũ xe. \v 13 O'jekawẽn oweju. \p — “Obure Saulo, ececoan waram,” i adi o'e owebe. \p — G̃ebuje'isum ma ocecoan. Oceak cekay — io'e Paulo. — Waram wetate buje Ananias o'jekawẽn oweju. \p \v 14 — “Saulo,” io'e. “Kuyje Deus enaẽ,” i adi o'e Ananias. “Ocedobuyũ'ũm'ũm itabut osodop ip ixe kay. Ixe juk enaẽ ixe bikuyam etaybit am. Ixe juk enaẽ ewebe ixe buywatwat'ukat co am―cũg̃ cĩcãat co am. Ixe juk enaẽ ibuywatwat'ukat pe emukũyjo am,” i adi o'e owebe. \v 15 “Ixe ekawẽn muwẽnuwẽn'ukan cuy eg̃uy,” i adi o'e. “Apẽn ejojojoiap cuy eg̃uwẽnuwẽn, apẽn eya'ĩjojoiap tak,” i adi o'e Ananias owebe — io'e Paulo. \p \v 16 — “Ajo wiwim tak ẽn? E'ãy!” i adi o'e owebe. “Ecewemubatisaan cuy!” i adi o'e. “ ‘Ikẽrẽat cuy eju'uk owebewi,’ i juy ece wuykukukat pe,” i adi o'e. “Imẽn e'e buje, Deus ikẽrẽat ju'uk ewebewi,” i adi o'e owebe. \m Imẽn Ananias o'jekawẽn owebe — Paulo o'e. \p \v 17 — Jerusalém ka kay juk ocepit — io'e. — Deus eju kawẽnwẽnap'a be oju jekawẽn ãm Deus eju. \v 18 Deus ekawẽn kay g̃ebum pima wuykukukat ojojojo wexey jo'iat pe — Paulo o'e. \p — G̃ebuje wuykukukat o'jekawẽn oweju. \p — “Daosuw!” i adi o'e owebe. “Ejẽm cuy Jerusalém ka bewi. Ijopka beayũ itabut g̃u je'e ip ekawẽn kay cedag̃ ma'g̃u ẽn omuwẽnuwẽn,” i adi o'e owebe wexey jo'iat pe. \p \v 19 — “Ka'ũma, Kariwa,” i adi oce. “Wekawẽn kay itabut je'e ip,” i adi oce. “Soat ip itaybit apẽn cuk adi ojekuku iam,” i adi oce cebe. “Itaybit ip apẽn soat kaka dag̃ ojekuku iam, apẽn Judeuyũ e'aweroroap'a be juk adi oõmõm itabucayũ bu ojuy iam tak, apẽn taomũnmũn ip cuk adi otujupitpit ijop ka be iam tak, apẽn cuk adi ip oyaokaka iam tak, apẽn cuk adi daomũnmũnap'a be ip og̃uõmõm iam tak,” i adi oce cebe. \v 20 “Estêvão aokam pima, õn tak cuk ojojojo ip―ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat aokam pima,” i adi oce cebe. “Tũybe xipat yaoka am iãn mo oce. Estêvão'ũm o'yaoka'iayũ eekabek kug̃ og̃uy,” i adi oce. “G̃asũ bit wag̃uyisun ma õn jekukum. Soat ijoceayũ itaybit iboam. Imẽnpuye wekawẽn kay je'e ip,” i adi oce wuykukukat pe. \p \v 21 — “Ka'ũma,” i adi o'e. “Ejẽm cuy ijocewi,” io'e. “Ewebe omuwẽn puje, itabut g̃u je'e ip ekawẽn kay,” i adi o'e. “Õn ma wũy ma jemuju. Judeu'ũmayũ kay õn jemuju,” i adi wuykukukat o'e owebe — Paulo o'e adeayũ be. \p \v 22 Paulo ekawẽn cocom cĩcã ip osodop. “Judeu'ũmayũ kay õn jemuju” i'e buje bit, oibu'un ip ya'ĩjo am. O'jewãwã ip ya'õberen. \p — Epeyaoka juy! — io'e ip ya'õberen. — Epeyaoka juy! — io'e ip. — Epejoxik akikay — io'e ip. \p \v 23 Ya'õberen jewãwãwã ip o'e. Jesay wẽg̃wẽg̃ãn ip jetakoma jĩjã buye. Ka'wi o'joxikxik ip jetakomaap pibun. \v 24 1000 be sorarayũ kukukat tak Paulo o'g̃uõmat sorarayũ dopdopap'a be―yabog̃at'a be. Itaybin pin o'e apẽnpuye adeayũ ya'õberen o'jewãwã iam. Imẽnpuye o'jekawẽn sorarayũ be. \p — Epeg̃upokupok cuy ixee mug̃ẽg̃ẽbum — io'e. — G̃uwẽn paxi jekpiwacap jemupikupikap? Apẽnpuye o'jewãwã ip ya'õberen cekay iap g̃uwẽn paxi? — io'e sorarayũ be. \p \v 25 Sorarayũ Paulo o'subõg̃bimukirik imupokupok am. \p G̃ebuje Paulo o'jekawẽn 100 be sorarayũ kukukat eju. \p — César ebekit õn―Roma ka kukukat ebekit õn — io'e. — Cedag̃ tu eywebe César ebekit mupokupok am? — io'e. — Eyju odujowat g̃u buk ibimãmãmã'ukat ekawẽn coco'ukayũ dopabe — io'e. — Eyetaybit g̃u ma buk õn ma xe'e okpiwat iam, pãm g̃uto ka'ũma iam — io'e. \p \v 26 Imẽneju 100 be sorarayũ kukukat o'jekawẽn 1000 be sorarayũ kukukat eju. Apẽn Paulo o'e cebe iap ekawẽn o'g̃uwẽn cebe. \p — Apẽntak ẽn em cebe? — io'e. — Ixe ag̃okatkat César ebekit — io'e. \p \v 27 1000 be sorarayũ kukukat oajẽm Paulo kay. \p — Cẽm tu ẽn César ebekit? — io'e Paulo be. \p — Hm hm — io'e. \p \v 28 — Õn tak cebekit ma — io'e. — Ade wedinheiro og̃u'ũm cebekin em pima — io'e. \p — Õn pit cebekit okapap ma — Paulo o'e. \p \v 29 Dao ma o'jewede ip cexewi sorarayũ―Paulo mupokupok ojuyayũ. 1000 be sorarayũ kukukat tak yag̃uybabi'ũm o'e. Yag̃uybabi'ũm o'e Paulo César ebekit iam itaybit puye, o'subõg̃bimukirikat puye dak. Soat ip oibu'un Paulo kaykay am. \p \v 30 1000 be sorarayũ kukukat itaybin pin o'e apẽnpuye Judeuyũ Paulo o'jomuymuy iam. Paulo bõg̃bikirikpu o'subumuwekap kuyaje. Judeuyũ ya'õbuyxiayũ o'tomuwã je'awero am. Paĩyũ kukukayũ dak o'tomuwã ibimãmãmãat ekawẽn coco'ukayũ dak. Soat ip o'je'awero. 1000 be sorarayũ kukat Paulo o'tujowat aweromayũ dopabe―jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ dopabe. \c 23 \p \v 1 Paulo o'jeak jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ kay. — Oburereyũ — io'e. — Apẽn cedag̃ ma oxe iap tag̃ cuk adi ojekuku. Cedag̃ ma g̃asũ dak õn jekukum Deus etabutpe — io'e. \p \v 2 Iboap co buje paĩyũ kukukat oitakomãn Paulo kay. Paĩyũ kukukat putet Ananias i osunuy. Tũybe Paulo Deus muymuy iãn o'e. \p — Esubioka juy — io'e Paulo xeayũ be. \v 3 — Deus cuy ipiat supi'ajoat ewebe ma — Paulo o'e paĩyũ kukukat pe. — Ocemug̃uykukuku'ukat ẽn! — Paulo o'e. — Ẽn xik'i ijoce wa'ĩjo am etaybit am wuydobuyũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃ ocece iam pãm g̃uto ka'ũma iam. Imẽn pit wuydobuyũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃ g̃u juk ẽn tak obiokaat! — io'e Paulo. \p \v 4 — Ẽn Deus epaĩyũ kukukat muymuy — cexeat o'e Paulo be. \p \v 5 — Obadipdipyũ — io'e. — Wetaybit g̃u juk ixe paĩyũ kukukat iam. Wetaybit pima bit imẽn g̃u kajuk oce cebe. Imẽn e'em Deus ekawẽn tup: \mi Eybadipyũ kukukat cuy epejomuymuy g̃u, i. \m Imẽn Deus ekawẽn tup e'em — Paulo o'e. \p \v 6 Paulo o'jeak Fariseuyũ kay. O'jewãwã ya'õberen. \p — Obadipdipyũ — io'e. — Fariseu õn! Webay dak Fariseu osunuy. Wetabut wuye'ũ buje waram g̃uto acejetait iap kay. Imẽnpuye eyju wa'ĩjojom g̃asũ eyetaybit am okpiwat paxi iam — io'e cebe ip. \p Pũg̃pũg̃ jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ'in Fariseuyũ ip osodop. Warara'acayũ ixeyũ'in Saduceuyũ ip osodop. Paulo itaybit o'e iboam. \v 7 Imẽneju o'jewãwã ya'õberen — Fariseu õn — i. Ade osodop ip jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ. \v 8 Fariseuyũ ma e'em — Wuye'ũ buje waram g̃uto acejetait — i. Itabut ip wuybiõg̃buk kake iap kay, Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ kake iap kay dak. Saduceuyũ bit napa ma e'em: — Wuye'ũ buje waram acejetait g̃u — i. Itabut g̃u ip wuybiõg̃buk kake iap kay, Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ kake iap kay dak. Paulo itaybit o'e pũg̃ tag̃ g̃u ip itabut ip iam. Imẽnpuye — Fariseu õn — io'e cebe ip. \p \v 9 Iboap co buje o'jewa'õxikxik cĩcã ip jeweweju jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ. Wara'at tag̃tag̃tag̃ ma o'e ip. Big̃ ma ip o'jewãwã ya'õberen. Fariseuyũ Paulo dayoyom o'e―Moisés ekawẽn imutaybitbit'ukayũ. \p — Ite ag̃okatkat ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ g̃u ocexe — io'e ip. — Warẽmtag̃ g̃u juy ajukuk! Ibiõg̃buk xipacat aco'i o'jekawẽn ceweju. Deus ekawẽn tojotjot'ukat aco'i o'jekawẽn ceweju — io'e ip. \p \v 10 Jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ o'jewa'õxikxik cĩcã. Imẽnpuye jewaokaka ojuy ip. \p — Paulo g̃uwekap aco'i teyũku — io'e 1000 be sorarayũ kukukat jewa'õxikxikayũ jojom. \p — Paulo juy epejat — io'e jesorarayũ be. — Epetojot cuy wuydopdopap'a be jewa'õxikxik'ukayũ be yaokaap puxim — io'e cebe ip. \m Ya'õ dag̃ o'e ip sorarayũ. O'tujowat ip jedopdopap'a be. Ig̃o'a be osunuy Paulo. \p \v 11 Waram pimaat exima be wuykukukat o'jebapuk Paulo kay ya'õmucan am. O'jekawẽn ceweju. \p — Paulo, a'õcam cuy eg̃uy — wuykukukat o'e cebe―Paulo be. — Apẽn cuk adi Jerusalém ka watwat pe ẽn omuwẽnuwẽn iap puxim Roma ka watwat pe dak omuwẽnuwẽn cuy eg̃uy — Jesus o'e Paulo be. \p \v 12 Kabia buje Judeuyũ'in o'je'awero jewawẽ ãm apẽn Paulo aceyaoka iam. \p — G̃a'a Paulo ayaoka — io'e ip. — Paulo aoka'ũm pima juy acejekõn g̃u, acetikõn g̃u dak — io'e ip. — Yaoka'ũm pima juy Deus ipiat supi'ajoat wuywebe — io'e ip jewewebe. \p — G̃a'a — io'e ip. \m \v 13 Imẽn o'jekawẽn ip jewewebe Deus etabutpe. 40 be osodop ip imẽn o'e'e'iayũ ag̃okatkayũ―Paulo aoka ojuyayũ. \p \v 14 Imẽn jewawẽ buje ip o'ju paĩyũ kukukayũ kay, Judeuyũ kukukayũ kay dak. \p — Deus etabutpe juk ocejekawẽn — io'e ip. — Pũg̃ tag̃ ma ocag̃uy — io'e ip. — “Paulo aoka'ũm pima juy acejekõn g̃u, acetikõn g̃u dak,” i juk oce — io'e ip. — Imẽnpuye Paulo juy epetomuwã ocewebe jekawẽn ãm ceweju — io'e ip. \v 15 — “Paulo juy eg̃udot ocekay―jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ kay,” i juy epe'e 1000 be sorarayũ kukukat pe — io'e ip. — “Iwiwim oceju waram cekawẽn co am,” i juy epe'e cebe — io'e ip. — “Cedag̃ ocewebe waram cekawẽn co am,” juy epe'e cebe — io'e ip. — Imẽnpit Paulo jajẽm g̃u jĩjã. E dag̃ iwiwim oce'e yaoka am — io'e ip Paulo aoka ojuyayũ paĩyũ kukukayũ be―40 beayũ o'e. \p \v 16 Imẽnpit ag̃okatkat iboce osunuy―yaypan'isuat―Paulo ixĩt'it. Apẽn Paulo aoka ojuy ip iam o'jekũyjo. \p G̃ebuje ixe yaypan'isuat o'ju Paulo kay imukũyjo am. Oõm sorarayũ dopdopap'a be. Apẽn cuk o'ya'ĩjojoiap o'g̃uwẽn Paulo be. \v 17 Paulo 100 be sorarayũ kukukat o'tomuwã. \p — Ite yaypan'isuat cuy etujowat 1000 be sorarayũ kukukat kay, yawẽg̃ muwẽn pin cebe — io'e 100 be sorarayũ kukukat pe. \m \v 18 Yaypan'isuat o'tujowat. \p — Taomũnmũnat Paulo juk onomuwã ite yaypan'isuat tojon ekay — io'e. — Yawẽg̃ muwẽn pin ewebe — io'e 1000 be sorarayũ kukukat pe―Cláudio Lísias pe. \p \v 19 Cláudio Lísias yaypan'isuat pu o'subuixik. Iba com o'tujowat jeweju. O'tujowat wara'acat xewi ixeyũ be ya'ĩjoap puxim. \p — Ajo-muwẽn pin ẽn owebe? — io'e. \p \v 20 — Judeuyũ o'jewawẽ — io'e. — Kuyaje je'e ewebe ip: “Paulo juy eg̃udot ocekay,” i — io'e. — “Kuyaje juy eg̃udot ocewebe waram cekawẽn co am,” i je'e ip ewebe — io'e. \v 21 — Imẽnpit emug̃uykuku ojuy ip. Etabun g̃u juy eg̃uy apẽn je'e ip ewebe iap kay — io'e. — 40 ag̃okatkayũ ebitako be Paulo kapap wiwim. “Paulo aoka'ũm pima juy acejekõn g̃u, acetikõn g̃u dak,” i juk o'e ip jewewebe — io'e. — “Paulo aoka'ũm pima wuyekõn puje, Deus cuy ipiat supi'ajoat wuywebe,” i juk o'e ip jewewebe — io'e. — G̃asũ ma edeap wiwim ip — yaypan'isuat o'e Cláudio Lísias pe. \p \v 22 — Owebe eg̃uwẽn iap cuy eg̃uwẽn g̃u wara'acat pe — io'e yaypan'isuat pe. \p Yaypan'isuat o'g̃uypit tuk'a be. \p \v 23 G̃ebuje Cláudio Lísias xepxep 100 be sorarayũ kukukayũ o'tomuwã. \p — 200 sorarayũ juy epeg̃uxipanat iju am Cesaréia ka kay — io'e cebe. — Iximadakpe juy epeju — io'e. — 70 cavalo akpi jejeayũ juy je'ju. 200 warara'acayũ dak je'ju sorarayũ―obukaka'uk co'iat kukayũ. \v 24 Cavalo dak epeg̃uxipan Paulo beam. Xipan cuy Paulo epetujowat Félix dopabe―wuyecug̃ap dopabe — io'e 100 be sorarayũ kukukayũ be. \p \v 25 G̃ebuje cartadup o'tupmubararak tupmuju am Félix mukũyjoaptum. Imẽn e'em ibo dup: \p \v 26 Félix, ocecug̃ap ẽn, i. Obutet Cláudio Lísias, i. A'õbuyxiat oxe, i. Kato mujujum õn ewebe ijudup pe, i. \v 27 Taomũnmũn ag̃okatkat mujujum õn ewebe, i. Judeuyũ ixe o'jat, i. Yaoka ojuy ip, i. Ixe César ebekit iam omutaybin puje wesorarayũ eju oju cekay, i. Otujupa'um yaoka ojuy'iayũ xewi, i. \v 28 Wetaybin pin og̃uy apẽntak ite ikẽrẽãn o'e cebe ip iam, i. Imẽnpuye ixe otujowat Judeuyũ kukukayũ dopabe―jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ dopabe, i. \v 29 “Ite ag̃okatkat wuydobuyũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃ g̃u jekukum,” i juk o'e ip owebe, i. Imẽnpit wuyeipi kukukat o'jomuymuy g̃u. Cedag̃ g̃u wuywebe imuõm ãm daomũnmũnap'a be, yaoka am tak, i. \v 30 Ibocewi ip omukũyjo Judeuyũ Paulo aoka ojuy iam, i. Imẽnpuye ekay õn Paulo mujujum, i. “Félix kay juy epeju Paulo awẽg̃ mukẽrẽrẽn ãm,” i juk oce yawẽg̃ mukẽrẽrẽn ojuyayũ be, i. Bay'a, ewãtaxipipem g̃u juy eg̃uy, i. Imẽn o'tupmubararak. O'tupũm sorarayũ be tup tujowat am Félix pe. \p \v 31 G̃ebuje sorarayũ Paulo o'tujowat Cesaréia ka be. O'tujowat ip apẽn 1000 be sorarayũ kukukat o'e cebe ip iap tag̃. O'ju ip cavalo akpi jeje. Ixima be ip o'ju. Ixima bun oeku ip cũg̃cũg̃. Kuyaje dak cũg̃cũg̃ ma. Jay. Oajẽm ip Antipátride ka be. \v 32 Ibocewi sorarayũ o'jepit Jerusalém ka kay―cavalo akpi jeje'ũmayũ. \p Ibocewi cavalo akpi jejeayũ Paulo o'tujowat kabia buje. \v 33 Jay. Oajẽm ip Cesaréia ka be. Iecug̃ap tuk'a kay o'ju ip―Félix duk'a kay. O'tupũm ip Félix pe―Cláudio Lísias emudupmubararaktup. Paulo dak o'g̃ũm cebe. \v 34 Félix o'tupcoco. \p Tupco buje Félix o'jekawẽn Paulo eju. \p — Ajo-eipi wat ẽn? — io'e. \p — Cilícia eipi wat õn — io'e. \p \v 35 — Awẽg̃mukẽrẽrẽnayũ ajẽm puje jenomuwã õn a'ĩjo am — io'e Paulo be. \p — Paulo epeg̃uõm Herodes tũyap'a be―ika kukukat tũyap'a be―yabog̃at'a be — Félix o'e jesorarayũ be. \m O'tujuõm ip. \c 24 \p \v 1 Judeuyũ Paulo awẽg̃ o'yawẽg̃mukẽrẽrẽn Félix pe. 5 xet kap puje paĩyũ kukukat oajẽm iecug̃ap kay―Félix kay. Cesaréia ka be oajẽm. Ibutet Ananias i osunuy. Xepxep Judeuyũ kukukayũ dak oajẽm ceweju. Ibimãmãat a'õbuywatwat'ukat tak oajẽm ceweju ip. Ibutet Tértulo i osunuy. Oajẽm ip cekay. Paulo awẽg̃mukẽrẽrẽn ãm ip oajẽm. \v 2 Félix Paulo o'tojocat. \p Paulo ajẽm puje Tértulo Paulo awẽg̃ o'yawẽg̃mukẽrẽrẽrẽn Félix pe. \p — Félix — io'e. — Ocecug̃ap ẽn. A'õbuyxi jĩjã ẽn — io'e. — Soat em ẽn xipacan e'em ocewebeam. Etaybit cĩcã wuyeipi kukan. Imẽnpuye ocecokcok cĩcã ekay. Ade kabia ka'ũmg̃u nopag̃o soat wuyeipi dag̃ ẽn xipan ocekug̃ puye. Ẽn idipan e'em ocewebeam. \v 3 A'õbuyxi jĩjã ẽn ocexe. Ocecokcok ẽn soan e'em ocewebeam puye. \v 4 Imẽnpit ibun g̃u ocekawẽn eweju. Imẽnpuye eya'õpicũg̃ cĩcã buk — io'e. \p \v 5 — Ocetaybit soat em ite ag̃okatkat ocebadipyũ kaykayxi iam. Ite ag̃okatkat soat kaka dag̃ jekukum―jewaoka ojuyap mubapukpug̃. Iwarum ma Judeuyũ mutaybitbin. Ite Nazaré ka be tũibit kay itabucayũ kukukat―Jesus kay itabucayũ kukukat — io'e. \p \v 6 — Deus eju kawẽnwẽnap'a mubuyxi'ũm ojuy―yabog̃at'a mubuyxi'ũm ojuy — io'e napa ma. — Judeu'ũmat tujowat ojuy ig̃o'a be — io'e napa ma. — Imẽnpuye ocejat — io'e. — Oceya'ĩjo kajuk ocetaybit am ocedobuyũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃ yukpiwat paxi iam, pãm g̃uto ka'ũma ma iam — io'e. \p \v 7 — 1000 be sorarayũ kukukat pit oajẽm Paulo kay. Cláudio Lísias oajẽm — io'e. — Puyxibut g̃u o'tujupa'um ocexewi — io'e. — “Félix kay juy epeju yawẽg̃ mukẽrẽrẽn ãm,” io'e Cláudio Lísias ocewebe. Imẽnpuye ocajẽm ekay — io'e Tértulo. \p \v 8 — Ẽn tak cuy ecekawẽn Paulo eju — io'e Félix pe. — Etaybit ece'e cedag̃ ma oceju Paulo awẽg̃ mukẽrẽrẽrẽn iam — Tértulo o'e Félix pe. \p \v 9 — Tértulo icẽmãn e'em ewebe — soat warara'acayũ Judeuyũ dak o'e napa ma Félix pe. \m Soat ma ip imẽn o'e. \p \v 10 Félix o'jepacũg̃ Paulo kay ẽn pukto ecede iape. Paulo o'jewedayo Félix pe. \p — Ocokcok cĩcã wewedayo am ewebe, ade koato ẽn ocekawẽn coco'ukat puye―Judeuyũ ekawẽn coco'ukat puye ibimãmãat ekawẽn coco'ukat puye — io'e. \p \v 11 — Kuy jĩjã g̃u oajẽm Jerusalém ka kay―doze kabia bima ma — io'e. — Wajẽm “Ẽn xipat cĩcã oxe” i'e am Deus pe. Ẽn tak etaybit icẽmãn õn e'em iam. \v 12 Abu-a'õxikxig̃ a'g̃u og̃uy? Ka'ũma ma! Ka'ũma kaykay ma'g̃u og̃uy Deus eju kawẽnwẽnap'a be, Judeuyũ e'aweroroap'a be — io'e. — Ag̃oka dag̃ tak ka'ũma kaykay ma'g̃u og̃uy — io'e. \v 13 — Imẽneju wa'õmukorẽnrẽnap mubapuk pa'ore cebe ip wukpiwat g̃u buye — io'e. \p \v 14 — Icẽmãn õn e'em ewebe — io'e. — Wetabut Deus kay. Ixe kay dak ocedobuyũ'ũm'ũm itabut osodop. Wetabut cekay apẽn g̃asũ o'e'e wuywebe iap tag̃. Judeuyũ g̃axĩat ekawẽn kay g̃u ip g̃ebum. Kuyjeap ekawẽn kay ma ip g̃ebum. G̃axĩat ekawẽn cedag̃ g̃u cexe ip. Wetabut Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ emudupmubararaktup peat ekawẽn kay. Wetabut soat Moisés pe wuyawẽwẽap ekawẽn kay dak. \v 15 Wetabut wuye'ũ buje waram g̃uto acejetait―xipacat mujurũg̃rũg̃'ukayũ, ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ dak iap kay. Obuxim iteyũ Judeuyũ dak itabut iboap kay — io'e. \p \v 16 — Apẽn cedag̃ oxe iap tag̃ õn jekukum. Soan õn e'em ikẽrẽat kukap puxim Deus xe, ijodiacat xe dak. Deus itaybit wekuam, ijodiacat tak — io'e. \p \v 17 — Ade koato wũyat eipi dag̃ ojekukuku. G̃ebuje ocepit oka kay. Kuy'ũm'ũm ma ocepit. Dinheiro ũm ãm tadaybotbocayũ be ocepit―Jerusalém ka watwat pe. Kuy bima Jesus kay itabucayũ ixe dinheiro o'g̃ũm owebe iũm ãm cebe ip. Obubut'in kuka õn tak og̃ũm Deus pe — io'e. \p \v 18 — G̃ebuje xepxep Judeuyũ odobuxik Deus eju kawẽnwẽnap'a be―yabog̃at'a be. Ásia eipi bewiayũ odobuxik. Ocebabi dag̃ jewemuisusun og̃uy Deus xe. Adeayũ eju g̃u ip odobuxik. Ig̃o'a beayũ kaykay g̃u ip odobuxik. Deus eju kawẽnwẽnap'a be ip odobuxik Deus pe wedinheiro ũmũm pima. \v 19-20 Odobuxikayũ oajẽm g̃u ijoce. Wawẽg̃ mukẽrẽrẽn pin pima juy jajẽm ip ijoce wawẽg̃ mukẽrẽrẽ ãm ewebe — io'e. — Ajo og̃ug̃ẽ ikẽrẽãn cexe ip jewawẽwẽ'ukayũ yobog̃ayũ dopabe bima? — io'e Félix pe. \p — Jajẽm cuy ip ijoce iboap muwẽn ãm ewebe. \v 21 “G̃asũ eyju wa'ĩjojom wuye'ũ buje waram g̃uto acejetait iap kay wetabut puye,” i õn pit mo oce cebe ip ya'õberen. Iboap xe'e cedag̃ g̃u exe? — io'e Félix pe. — Wuye'ũ buje waram acejetait iap kay wetabut. Imẽnpuye Judeuyũ wawẽg̃ mukẽrẽrẽrẽm ojuy — Paulo o'e. Imẽn Paulo o'jewedayo Félix pe. \p \v 22 Félix itaybit cĩcã kuy apẽn Jesus a'õkayayũ itabut iam. Waram Paulo jo ojuy o'e. Wara'at kabia o'g̃uweg̃ũn waram Paulo a'ĩjo am. \p — 1000 be sorarayũ kukukat ajẽm puje juy waram a'ĩjom oce―Cláudio Lísias ajẽm puje — io'e Paulo be. \p \v 23 — Xipan teku ejukuk — io'e 100 be sorarayũ kukukat pe. — Xipan cuy ejowiwi uk'a be — io'e. — Ibureyũ juy tot pi g̃u ijo am. Cemukaypinput cuy tojot pi g̃u cebe — io'e 100 be sorarayũ kukukat pe. \p \v 24 Pũg̃pũg̃ xet kap puje Félix oajẽm jetayxi eju. Itayxi butet Drusila i osunuy. Itayxi Judeu osunuy. Ixe dak Paulo o'tojocat. Jekũyjo pin o'e apẽn wuyetabut Jesus Cristo kay iam. Paulo o'jekawẽn ceweju ip. \p \v 25 — “Xipan cuy epeku wetabutpe,” i'e'em Deus wuywebe — io'e Paulo. — “Jewawẽwẽm cuy epesop ikẽrẽat mujurũg̃ap puxim,” i'e'em — io'e. — Soat acejebapuk Deus xe — io'e. — Ixe kabia be abuyũ ikẽrẽat kug̃ jexe iap g̃uwẽn, abuyũ ikẽrẽat kug̃ g̃u iap tak — Paulo o'e cebe ip. \m Félix tak iparara o'e ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'uk osunuy buye. \p — G̃asũ bit cuy ejẽm oxewi — io'e Paulo be. — Oba'orere'ũm pima waram õn jedojocat — io'e. \p Ibocewi Félix Paulo o'g̃ujuat g̃u jeju pinap tag̃ iju am. Ade kaxi sorarayũ Paulo wiwim osodop. \v 26 Tũybe Paulo dinheiro je'g̃ũm owebe jemujẽmapteim iãn o'e Félix. Imẽnpuye ade em Paulo o'tojotjocat jekay. Ade em o'jekawẽnwẽn ceweju. \v 27 Imẽn osunuy xepxep koato. Pórcio Félix jebureyũm Judeuyũ muwexat ojuy. Imẽnpuye Paulo o'jepere daomũnmũnap'a be jejẽm puje. \p Wara'at ag̃okatkat oajẽm Cesaréia ka kay Félix dieg̃. Ibutet Pórcio Festo i osunuy. Judéia eipi kukukan o'e Félix dieg̃. \c 25 \p \v 1 Ebapũg̃ xet kap puje Festo o'jẽm Cesaréia ka bewi. Jerusalém ka be o'ju Judeuyũ kay. \v 2 O'jekawẽn paĩyũ kukukayũ eju, Judeuyũ kukukayũ eju dak. Ixeyũ waram Paulo o'jomuymuy cebe―Festo be. \p \v 3 — Paulo juy eg̃udot ijoce Jerusalém ka be — io'e ip cebe. — Eg̃udot cuy ocewebe waram ya'ĩjo am — io'e ip. Paulo aoka am ip o'jewawẽ. E dag̃ iju buje yaoka ojuy ip. Imẽnpit Festo o'jede cebe ip. \p \v 4 — Paulo taomũnmũn Cesaréia ka be — io'e. — G̃axĩn ma ocepit iboce — io'e. \v 5 — Ey'in pit cuy je'ju oweju―iju pinayũ―eykukukayũ'in — io'e. — Paulo ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃ pima, iboam cuy ip omukũyjo Cesaréia ka be — io'e. \p \v 6 Xet. Xet. Xet. Xet. Xet. Xet. Xet. Xet. Xet. Xet. Dez kabia Jerusalém ka be osunuy. \p G̃ebuje Festo o'jepit Cesaréia ka kay. Pũg̃pũg̃ Judeuyũ kukukayũ o'ju ceweju. Jay. Oajẽm ip Cesaréia ka be. \p Kuyaje Festo Paulo o'tojocat. O'ju ibimãmãat ekawẽn cocoap'a be. Oabik ipi kukukat abikbikap pe. Judeuyũ kukukayũ o'je'awero cexe―Jerusalém ka bewi oajẽm'iayũ. \p \v 7 Yajẽm puje Paulo awẽg̃ o'yawẽg̃mukẽrẽrẽn ip Jerusalém ka bewiayũ. \p — Paulo ikẽrẽ jĩjããn o'e — io'e ip napa ma. — Soat em ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'uk osunuy — io'e ip napa ma. Imẽnpit icẽmãn oceju e'em iap mubapuk pa'ore o'e cebe ip. \p \v 8 G̃ebuje Paulo o'jewedayo. \p — Ikẽrẽãn oce g̃u — io'e. — Deus pe Judeuyũ awẽwẽap ekawẽn tag̃ acã õn jekukum. Deus eju kawẽnwẽnap'a ojomuymuy g̃u. Wuyeipi kukukat César dak ojomuymuy g̃u — io'e Paulo. \p \v 9 Festo bit Judeuyũ mucokcog̃ ojuy. Imẽnpuye: \p — Jerusalém ka be du eju pin? — io'e. — Jerusalém ka be du ixeyũ be awẽg̃ mukẽrẽrẽnap co pin oxe? — io'e Paulo be. \p \v 10 — Ap! — io'e. — Odaobu'u. Cũg̃'i oce g̃asũ eyxe―César beam kapikpik'ukayũ xe―Roma ka kukat ebekitkiyũ xe — io'e. — Jerusalém ka be g̃u juy wawẽg̃ mukẽrẽrẽnayũ epeya'ĩjo―ijoce acã — io'e. — Ajom g̃u ikẽrẽãn oce Judeuyũ be? Ka'ũma ma! Eyetaybit iboam. \v 11 Pũg̃ em ma ikẽrẽat og̃ug̃ẽ ibima acã kuka epe'e waokam. Eyxe cedag̃ waokam ip ibima, “Omujẽm cuy ece,” i'ũmg̃u kuka oce. Iteyũ be wawẽg̃ mukẽrẽrẽnap icẽm'ũm pima bit, cedag̃ g̃u waram oũm ãm cebe ip. César kay bit oju pin ixe be wawẽg̃ mukẽrẽrẽnayũ a'ĩjo am. Soat eipi kukukat kay bit oju pin — Paulo o'e Festo be. \p \v 12 O'jekawẽn jeweweju jewawẽwẽ'ukayũ eju Festo. O'jekawẽn Paulo eju. \p — “César kay bit oju pin ixe be wawẽg̃ mukẽrẽrẽnayũ a'ĩjo am,” i ẽn e'em owebe. Imẽnpuye César kay õn jemuju — io'e Festo. \p \v 13-14 Ibun'ũm pima wara'at eipi kukukat oajẽm Cesaréia ka be. Ibutet Agripa i osunuy. Jetayxi eju oajẽm. Itayxi butet Berenice i osunuy. Oajẽm ip Festo jom. Ade kabia osodop ip iboce. \p G̃ebuje Festo Paulo o'g̃uwẽn Agripa be. \p — Félix ag̃okatkat taomũnmũn o'jepere ijoce―Paulo i ibutet — io'e. — O'jepere iecug̃am oõm puje — io'e. \p \v 15 — Õn Jerusalém ka be bima paĩyũ kukukayũ Paulo o'g̃uwẽn owebe Judeuyũ kukukayũ dak. Paulo kay g̃u jĩjã ip. “Teku ikẽrẽ jĩjãat o'g̃ujurũg̃rũg̃ ocewebe,” i adi o'e ip owebe napa ma. “Paulo cuy eyaokaat,” i adi o'e ip owebe — io'e. \v 16 — Õn cuk oce cebe ip “Cedag̃ g̃u wuywebe imẽn e am Roma ka be,” i, “Wara'acat awẽg̃ mukẽrẽrẽn puje, ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃'iat ekawẽn cocom wuyju,” i. “Cekawẽn cocom wuyju ixe ag̃okatkat etabutpe, yawẽg̃mukẽrẽrẽnayũ etabutpe dak,” i adi oce cebe ip. “Soat ip jekawẽnwẽn jeweweju bima, cekawẽn cocom wuyju,” i adi oce cebe ip. “Yawẽg̃mukẽrẽrẽn'ibit jewedayo but,” i adi oce cebe ip — io'e Festo. \p \v 17 G̃ebuje Judeuyũ oajẽm ijoce okay. Obu'u g̃u og̃uy ya'ĩjo am ip — io'e. — Kuyaje oju ibimãmãat ekawẽn cocoap'a be. Paulo otojocat — io'e. \p \v 18 G̃ebuje Paulo awẽg̃ o'yawẽg̃mukẽrẽrẽn ip. Tũybe “Paulo ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃ César be,” i je'e ip owebe iãn oce. \v 19 Imẽnpit “Ocedobuyũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃ g̃u Paulo jekukum,” adi o'e ip owebe — io'e. \p — G̃ebuje Jesus o'g̃uwẽn ip owebe — io'e. — “Jesus'ũm oe'ũ,” i adi o'e ip owebe — io'e Festo. — “Inaka waram o'jetait,” i adi o'e ip — io'e. — Judeuyũ Paulo o'yawẽg̃mukẽrẽrẽrẽn iboap o'g̃uwẽnuwẽn puye. \v 20 Imẽneju “Apẽn xe'e kuka oce icẽmãn omukũyjo am,” i adi oce owebe ma. Paulo eju adi ocekawẽn. “Jerusalém ka be du eju pin?” i adi oce cebe. “Ibo ka be du awẽg̃mukẽrẽrẽnayũ oya'ĩjo?” i adi oce cebe — io'e. — “Ibo ka be du ocejekawẽn eweju icẽmãn wetaybit am?” i adi oce cebe. \v 21 — Imẽnpit Paulo adi o'e owebe: “Odaobu'u. César kay bit oju pin ixe be wawẽg̃ mukẽrẽrẽnayũ a'ĩjo am,” i. Imẽnpuye õn adi oce sorarayũ be: “Taomũnmũnat cuy epejowiwi uk'a be,” i. “G̃uyjom og̃uju César kay ya'ĩjo am,” i adi oce — Festo o'e Agripa be. \p \v 22 Agripa o'jede Festo be. \p — Õn tak ixe ag̃okatkat ekawẽn co pin — Agripa o'e. \p — Ha'a. Kuyaje juy eya'ĩjo — Festo o'e. \p \v 23 Kuyaje Agripa oajẽm ibimãmãat ekawẽn cocoap'a kay Berenice eju. Oajẽm ip jedoti dip cĩcãat kug̃―ipi kukukat toti kug̃. Oajẽm ip 1000 be sorarayũ kukukayũ eju. Warara'acayũ eju dak ip oajẽm―ya'õbuyxiayũ eju―Cesaréia ka watwat eju. Festo Paulo o'tojocat. \p \v 24 G̃ebuje Festo o'jekawẽn Agripa eju aweromayũ etabutpe. \p — Agripa — io'e. — Soat ocewejuayũ dak — io'e. — Ak epe'e ite ag̃okatkat kay — io'e. — Õn Jerusalém ka be bima ade Judeuyũ oajẽm okay ite ag̃okatkat muymuy am — io'e. — Oajẽm ip ijoce dak imuymuy am. Soat em e'em ip: “Ite ag̃okatkat cuy eyaokaat,” i. \v 25 Oxe bit ka'ũma ma ikẽrẽãn o'e yaoka am — io'e. \p — G̃ebuje Paulo adi o'e owebe: “César juy wawẽg̃ mukẽrẽrẽnayũ ya'ĩjo―wuyeipi kukukat,” i. Imẽnpuye ijuju pin õn César kay. \v 26 Imẽnpit apẽn otupmubararak iam wetaybit g̃u César mukũyjoaptum. Wetaybit g̃u apẽn ite o'e ikẽrẽãn iam tak — io'e. \p — Paulo otojocat ewebe, Agripa — io'e. — Cũg̃'i ijoce exe. Ẽn tak a'õpicũg̃ cuy eg̃uy ya'õ kay. Ewebe cekawẽn co buje, wetaybit oce tupmubararak am César mukũyjoaptum — io'e. \v 27 — Apẽnpuye Judeuyũ ixe o'jomuymuy iap muwẽn pa'ore owebe. Imẽnpuye cedag̃ g̃u taomũnmũn imuju am César kay. Cedag̃'ũm cĩcã oxe — Festo o'e cebe ip. \c 26 \p \v 1 G̃ebuje Paulo o'jewedayo Agripa dopabe. Agripa koam o'jekawẽn Paulo be. \p — Ecewedayo juy — io'e Paulo be. \m Paulo o'jebueuru. O'jewedayo. \p \v 2 — Agripa — io'e. — Ocewedayo edopabe — io'e. — Wuyeipi kukukat ẽn — io'e. — Judeuyũ omuymuy jĩjã. Napa ma e'em ip. “Ikẽrẽãn cĩcã o'e'e teku,” i. Ocokcok cĩcã wawẽg̃mukẽrẽrẽnayũ a'õmuypit am edopabe \v 3 etaybit cĩcã Judeuyũ babim puye, Judeuyũ be jewa'õxikxikap ekawẽn tak. Imẽnpuye ekpiceg̃ẽm g̃u juy wa'ĩjo am — io'e. \p \v 4-5 Bekin pi ma õn adi ojekuku Fariseuyũ etabucap kug̃ — io'e. — Fariseuyũ jekukum Moisés pe wuyawẽwẽap ekawẽn tag̃ cĩcã ma. Soat Judeuyũ itaybit apẽn ojekuku bekin pi ma iam, okapap ka be bima iam tak, Jerusalém ka be bima iam tak. Imuwẽn pin pima iboap muwẽn put ip ewebe, ade koato itaybit ip iboam puye — io'e. \p \v 6 — G̃asũ ẽn wa'ĩjojom ijoce Deus waram ce'ũ'ũayũ g̃utait iap kay wetabut puye — io'e. — “Waram ce'ũ'ũayũ og̃utait,” io'e Deus kuyjeayũ be. \v 7 Soat Judeuyũ itabut Deus waram ce'ũ'ũayũ g̃utait iap kay―doze be tiwatwat — io'e. — Imẽnpuye “Ka'ũma ma ejo'iat xipacat,” i'e'em ip Deus pe. Imẽn e'em ip kabiam, ixima be dak. Agripa, Judeuyũ ma wawẽg̃mukẽrẽrẽn Deus waram ce'ũ'ũayũ g̃utiat iap kay wetabut puye — io'e. \v 8 — Apẽnpuye eyetabut g̃u Deus waram ce'ũ'ũayũ g̃utait iap kay? — io'e ja'ĩjojomayũ be. \p \v 9 — Kuy bima ikẽrẽm cĩcã Jesus kay itabucayũ ojukukuk. Tũybe xipat cĩcã owebe imẽn ikuk am ip iãn oce―Nazaré ka be tũibit ebekitkit kuk am. \v 10 Xipan'ũm cĩcã ip ojukukuk Jerusalém ka be bima. Ade itabucayũ og̃uõmõm daomũnmũnap'a be. Paĩyũ kukukayũ a'õbi ocece iboam. “Ayaoka juy ip,” i'e'em pima ip, õn tak “Epeyaoka juy,” i oce. Ade em ipiat osupi'ajojoat cebe ip itabucap epereap ojuy. “Jesus Deus emunaẽ g̃u,” i'e'e an ip cebe og̃uy. \v 11 Imẽn cuk adi ojekuku soat kaka dag̃, soat Judeuyũ e'aweroroap'a dag̃ tak―Deus eju kawẽnwẽnap'a dag̃. Wetakoma jĩjã juk adi og̃uy cekay ip. Imẽnpuye tobatban ip oju wara'at ka kay. Ipiatpi'ajoan cebe ip oju taomũn ãm tak — io'e. \p \v 12 — Imẽnpuye Damasco ka kay oju. Paĩyũ kukukayũ a'õbi oju. Ade itabucayũ daomũnap ojuy oju. Apẽn o'jebapuk owebe iap cuy og̃uwẽn ewebe, Agripa — Paulo o'e. \p \v 13 — Kabia yobog̃at ojojojo kaxicug̃. Kabi kadiwi ojojojo. Kabiam cĩcã o'e. Kaxie bodi ma isopsep o'e. Wakokoreren o'e kabia, owejuayũ akokoreren tak. \v 14 O'at ipi ju. Owejuayũ dak o'at ipi ju — io'e. \p — G̃ebuje kabi kadiwiat o'jekawẽn oweju wa'õm―Judeuyũ a'õm. “Saulo,” io'e. “Apẽnpuye ẽn ipiatpi'ajojoan owebe?” io'e. “Imẽn e'em pima jumento-buxim ẽn. Jumento jejorojorom jeiwat jemuju am jekpiokakam pima,” kabi kadiwiat adi o'e owebe. \p \v 15 — “Abu ẽn, Kariwa?” i adi oce cebe. \p — “Jesus õn,” i adi o'e owebe. “Ẽn ipiatpi'ajojoan owebe,” i adi o'e owebe. \v 16 “E'ãy,” i adi o'e owebe. “Cũg̃'i eg̃uy edaocam,” io'e. “Õn ma ocebapuk ekay enaẽ ãm wekawẽn muwẽnuwẽn'ukan,” i adi o'e owebe. “Õn enaẽ ewebe apẽn g̃asũ ejojojo iap muwẽn ãm wara'acat pe. Wara'at tak og̃ubapuk ewebe g̃uyjom. Iboap tak cuy eg̃uwẽnuwẽn wara'acat pe,” i adi o'e owebe. “Omuwẽnuwẽn'ukan eg̃uy adeayũ be. \v 17 Õn jekuk Judeuyũ be aokaap puxim, Judeu'ũmayũ be aokaap puxim tak,” i adi o'e owebe. “G̃asũ õn jemuju Judeu'ũmayũ be. Õn jemuju ewebe cũg̃ ma ixeyũ mutaybit am. \v 18 Õn jemuju cebe ip kabiok tag̃ cekuap puxixim ip―kabia dag̃ ceku am acã ip―Deus bikuyap tag̃ acã. Õn jemuju Satanás a'õ dag̃ cekuap puxixim―Deus kay itabut am acã ip. Imẽn e'e buje Deus ikẽrẽat ju'uk cebewi ip. Deus pe o'taxijojo'iayũ eju jeedop ip okay itabut ip puye,” Jesus adi o'e owebe — Paulo o'e. \p \v 19 — Imẽnpuye, Agripa — io'e. — Apẽn kabi kadiwiat o'jekawẽn owebe wexey jo'iat pe iap tag̃ ojekuku — io'e. \p \v 20 — G̃ebuje kawẽn idipat og̃uwẽnuwẽn. Koam og̃uwẽnuwẽn Damasco ka watwat pe. Jerusalém ka watwat pe dak og̃uwẽnuwẽn, Judéia eipi watwat pe dak―soat pe. Judeuyũ be og̃uwẽnuwẽn, Judeu'ũmayũ be dak. “Eyg̃uycũg̃cũg̃ cuy epesop ikẽrẽat kug̃ puye,” i adi ocece cebe ip. “Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy epeyepere,” i. “Eyetabun cuy epesop Deus kay,” i. “Cedag̃ cuy epekuku warara'acat pe itaybit am kuy ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap o'jepere ip iam,” i adi ocece cebe ip. \v 21 Imẽnpuye Judeuyũ obu Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Waoka ojuy ip o'e. Deus pit obuywatwan osunuy — io'e. \p \v 22 — Jesus muwẽnuwẽn õn g̃asũ soat pe ijodiacat pe―ya'õbuyxiayũ be, ka'ũmaayũ be dak. Imuwẽnuwẽn õn cebe ip Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ emudupmubararaktup ekawẽn tag̃. Imuwẽnuwẽn õn Moisés ekawẽntup ekawẽn tag̃ tak. Iwarum g̃u imuwẽnuwẽn õn. Cũg̃ ma imuwẽnuwẽn õn. \v 23 Imẽn e'em kuyatup: \mi Cristo juy ipiat supi'ajo wuydaxijojo'ukan Deus emunaẽ, i. Je'ũ juy, i. Ce'ũ buje juy waram itait je'e, i. Ixe koapat je'e wuy'in waram itait, i. Wuyju waram acejetait Cristo o'jetait waram puye, i. Iboap icẽmãn, i. Cristo iboap o'g̃uwẽn Judeuyũ be, Judeu'ũmayũ be dak, i. \m Imẽn e'em kuyatup — Paulo o'e Festo be. \p \v 24 Paulo imẽn jewedayo buje, Festo o'jewãwã: \p — Paulo, adaodao! — io'e napa ma. — Adaodao ẽn tupcocom cĩcã buye — io'e napa ma. \p \v 25 — Ka'ũma! Wadaodao g̃u, Festo — io'e. — Wag̃uysat ma õn. Icẽmãn õn e'em ewebe — io'e. \p \v 26 G̃ebuje Paulo o'jekawẽn ipi kukukat eju―Agripa eju. \p — Agripa, wa'õcam õn jewejom exe — io'e. — Etaybit icẽmãn õn e'em iam. Soat og̃uwẽn Festo be iam kuy etaybit. Soat iboap o'jebapuk adeayũ etabutpe — io'e. — Iba'arẽm g̃u o'jebapuk — io'e. \v 27 — Agripa — io'e. — Etabut tu Deus a'õbi cekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ ekawẽn kay? Wetaybit kuy etabut iam — io'e. \p \v 28 — Tũybe dao ma Cristo kay og̃utabun iãn purut ẽn — Agripa o'e Paulo be. \p \v 29 — Xipat kuka o'e dao ma etabut am, dao'ũm pima dak — io'e. — Xipat cĩcã kuka o'e soat eyju Cristo kay eyetabut am―ẽn, soat wekawẽn cocomayũ dak — io'e. — Xipat kuka o'e eyju obuxim an. Xipat kuka o'e obuxim eyetabut pima. Obamũnmũnap puxim eybamũnmũn pima bit xipat g̃u kuka o'e — Paulo o'e. \p \v 30 Iecug̃ap Agripa o'jẽm ibocewi. Festo dak o'jẽm, Berenice dak, soat cewejuayũ dak. \v 31 Kawẽnwẽn ma o'jẽm ip. \p — Ite ag̃okatkat xipat — io'e ip jewewebe. — Wuyxe bit ka'ũma ma o'e ikẽrẽãn. Cũg̃ g̃u wuyxe taomũn ãm, yaoka am tak — io'e ip. \p \v 32 — “César juy wawẽg̃mukẽrẽrẽnayũ ya'ĩjo,” i juk o'e'ũm pima, kajuk og̃ujẽmat daomũnmũnap'a bewi — Agripa o'e Festo be. \c 27 \p \v 1 Paulo muju ap ojuy ip Roma ka kay Festo, Agripa dak. Kobexixi dag̃ ip o'g̃uju Roma ka kay―Itália eipi beatka kay. \p G̃ebuje Paulo o'g̃ũm ip 100 be sorarayũ kukukat pe, wara'acayũ taomũnmũnayũ dak. 100 be sorarayũ kukukat putet Júlio i osunuy. Cesorarayũ ijop eipi kukukat esorarayũ osodop―César esorarayũ. Õn tak oju Paulo eju. \p Imẽn oceju Roma ka kay. Aristarco eju oceju―Macedônia eipi bewiat eju―Tessalônica ka bewiat eju. \v 2 Kobexixi be oceõm. Ixe kobexixi Adramítio ka ebikopap pewiat osunuy. Soat Ásia eipi ebikopap tag̃ cum. Purewuh. Ocejẽm Cesaréia ka bewi. Tibog̃ cĩcãati ocetimudek. \p \v 3 Kuyaje ocajẽm Sidom ka be. Jay. Júlio xipan cĩcã Paulo o'jukuk. Paulo iju pi g̃u o'e jebureyũ jom. Paulo bureyũ iju pi g̃u o'e Paulo buywat am. \p \v 4 Ibocewi waram oceju. Purewuh. Tibog̃ cĩcãati mudekdeg̃ oceku. Kabido o'subidoajẽm ocedopa bewi. Imẽnpuye tip'awerorobog̃ kay oceju wuyba'ũg̃at kadi. Tip'aweroro butet Chipre i osunuy. \v 5 Totek. Tibog̃ cĩcãati ocetimudek. Cilícia eipi weg̃ũn ocekap, Panfília eipi weg̃ũn tak. Jay. Mirra ka be ocajẽm Lícia eipi beatka be. Ibo ka be bima ocekap koapat pewi kobexixi bewi. \v 6 100 be sorarayũ kukukat wara'at o'tobuxik kobexixi. Ixe kobexixi Alexandria ka ebikopap pewiat osunuy. Cum Itália eipi kay. Porog̃. Oceõm ixe kobexixi be waram oceju am. \v 7 Pũg̃ kabia g̃u daodaodao g̃u oceju. Pa'orem cĩcã Cnido ebikopap pe ocejemũg̃. Mũg̃. \p Ooooh. Kabidoxixi o'subido'at ocedopa bewi. Iba'ore o'e ocewebe oceju pinap tag̃ kabidoxixi ocewap puye. Imẽnpuye oceju tip'aweroro tẽg̃ ma. Tip'aweroro butet Creta i osunuy. \p Iboce kabidoxixi'ũmg̃u o'e―kabido'ĩt ma o'e. Purewuh. Salmona eipi tẽg̃ ma oceju. \v 8 Pa'orem cĩcã oceju Creta eipi tẽg̃ ma. \p Ibocewi ocejemũg̃ ebikopap pe―Creta eipi be. Jay. Ebikopap putet Bons Portos i osunuy. Ikabog̃atka tẽg̃ ma osunuy―Laséia ka tẽg̃ ma. \v 9 Ibun cĩcã ocesop ibo ka be. Judeuyũ epeta kuy o'kap Deus xe jemuisusunap epeta. Imẽnpuye oceku pi oce'e kobexixi dag̃. Kabidoxixi oeku kabiam, muba'atxiri dak. \p G̃ebuje Paulo o'jekawẽn kobexixi beayũ eju. \p \v 10 — Obureyũ — io'e. — Tibog̃ cĩcãati dag̃ wuyju buje iba'ore jĩjã kuka o'e wuywebe. Wuyju buje bit soat wuybubut kuka oakõm, soat kobexixi beat tak — io'e. — Kobexixi dak kuka o'jepirig̃. Wuyju dak kuka aje'ũ — io'e. \p \v 11 Imẽnpit 100 be sorarayũ kukukat Paulo a'õ kay g̃u o'e―kobexixi iwat a'õ kay acã, kobexixi mujuju'ukat a'õ kay dak. \p Kobexixi iwat a'õ kay o'e kobexixi mujuju'ukat a'õ kay dak. \v 12 Ocesopiat ebikopap xipat g̃u osunuy ihi bun ocedop am kabidoxixi buye, muba'atxiri buye dak. Soat warara'acayũ iju pin ibocewi. Wara'at ebikopap pe ajẽm ojuy warara'acayũ―Fenice ka ebikopap pe. Ibo ka dak Creta eipi be osunuy. Kabidoxixi g̃u ajẽmjẽm'uk Fenice ebikopap pe―kaxie tajoreg̃atpido acã. Imẽneju iboce ihi mukap ojuy ip. \p — Fenice ebikopap pe juy aju — io'e ip. — Kabido'ũm puje juy aju — io'e ip. \p \v 13 Kaxietajoreg̃atpido o'subidoajẽm―ibidodipat. Kabido ibidobog̃ g̃u o'e―ibido'ĩt ma. O'subidoajẽm ocenomujuwi. Imẽnpuye o'jekawẽn ip jeweweju. \p — Kabido ibidodip g̃asũ — io'e ip. — G̃a'a aju — io'e ip. — Kabido juy wuydujowat wuyjupinap tag̃ — io'e ip. \p Kobexixi muycũcũap o'g̃uyu ip―ipoxiat, icaat mug̃ẽg̃ẽ. Kabido xipan ocedujowatwan o'e. Oceju tiwãbũ etako dag̃―Creta eipi etako dag̃. \p \v 14 G̃uyjomsũm kabidoxixi o'subidoajẽm ocekay. Ooooxxx'i. O'subidoajẽm ocedopa bewi jĩjã. O'subidoajẽm kapurũg̃ kadiwi―Creta eipi kadiwi. \v 15 O'subidoajẽm kobexixi kay. Ixe kabido butet Nordeste i osunuy. O'subidoajẽm ocedopa bewi jĩjã. Iba'ore o'e kobexixi mukorẽrẽn ãm kabidoxixi dopabe. Imẽnpuye ocebu'un kobexixi mukorẽrẽn ãm. Kabido kobexixi o'tujowat. \v 16 Oceju wara'at tip'aweroro biõg̃ kay. Tip'aweroro butet Cauda i osunuy. Kabidoxixi'ũmg̃u o'e iboce―kabido'ĩt ma. \v 17 Kobe yopĩcat kug̃ tak ocesop. Kururug̃ oeku kobexixi nomuju. Pa'orem kobe yopĩcat oceg̃uyu idibi bewi. Oceg̃uyu kobexixi be. \p Ibocewi kobexixi be kapikpik'ukayũ correntebu o'subumukirik kobexixi koreren―ibubog̃atpu. O'subumukirik ip kobexixi ewekaap puxim. \p — Ka'oririt ijoce ma opop Líbia eipi — io'e ip. — Pipim kobexixi kakam iboce! — io'e ip. \m Iparara o'e ip ka'oririt pe kobexixi kakaap puxim. Imẽnpuye kobexixi mujujuap epag̃o o'g̃ukop ip kapurũg̃ kay, kabidoxixi be kobexixi mujuap puxim. Kabidoxixi kobexixi o'g̃uju ijuap tag̃. Ocekat. Xet. Ocexet iboce. \p \v 18 Kuyaje tarekrek o'joxikxik ip idibi be―kobexixi be tujowat ojuyap. O'joxikxik ip kobexixi poxi mu'ũm ãm. O'joxikxik ip tipodoyat ocemudekudekun cĩcã buye. Ocekat. Xet. Ocexet iboce. \p \v 19 Kuyajebusu kobexixi be kapikpik'ukayũ kobexixi beat o'joxik ipoxiat. Jebum ip o'joxik. Xet. Xet. Xet. Xet. \p \v 20 Ade kabia oceju kaxi jojom g̃u, kasopta dak, kabidoxixi buye. Ocewedaxijo ba'ore. \v 21 Ade kabia ocejekõnkõn g̃u. \p G̃ebuje Paulo o'jekawẽn kobexixi beayũ eju. \p — Oburereyũ — io'e. — Eyju juk adi wa'õ kay g̃u epesop. Creta ka be bima juk wa'õ kay g̃u epesop. Creta ka bewi wuyjuap g̃u. \p — Wuyjẽm'ũm pima kajuk te'e ma soat tarekrek ag̃upa'ũm g̃u, xipat kajuk wuywebe dak — io'e. \p \v 22 — G̃asũ bit eya'õcam cuy epesop — io'e. — Kobexixi juy jepirig̃. Ka'ũma ma wuy'in pit jeap — io'e. \p \v 23 — Koapat exima Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'jebapuk okay — io'e. — Deus ixe o'g̃udot okay. Ixe Deus okukukat. Ixe Deus ebekit õn. Cekawẽn tojotjot'ukat o'jekawẽn oweju. \p \v 24 — “Paulo, epararam g̃u juy eg̃uy,” io'e owebe — io'e Paulo. “Ajẽm cuy César kay―Roma ka kukukat kay,” io'e. “Õn ag̃ ekay, ewejuacat kay dak eye'ũap puxim, ẽn cuk imẽn ejoojuy oxewi buye,” io'e. “Deus je'e ewebeam apẽn cuk ejoojuy cexewi iap tag̃,” Deus ekawẽn tojotjot'ukat o'e owebe — io'e Paulo. \p \v 25 — Imẽnpuye, eya'õcam cuy epesop, oburereyũ — io'e. — Deus kay wetabut. Apẽn je'bapuk wuywebe iap o'g̃uwẽn owebe Deus imẽn ebapuk awap. Imẽn je'bapuk. \v 26 Imẽnpit pipim cuy acejemũg̃ tip'aweroro be — Paulo o'e kobexixi beayũ be. \p \v 27 Xepxep semana kap puje: \p — Kapurũg̃ kay aco'i ajẽmjẽm oceju — io'e kobexixi be kapikpik'ukayũ. \p Uhum oceju jekukum iximadakpe tibog̃ cĩcãati dag̃. Tibog̃ cĩcãati butet Mediterrâneodi i osunuy. \v 28 Imẽnpuye o'tibimuweg̃ũn ip tibimuweg̃ug̃ũnãm. Tibiraat 36 metros o'e. Bosusu oceju. Waram o'tibimuweg̃ũn ip. Tibiraat 27 metros o'e―tibira g̃ũn ma. \p \v 29 Iparara o'e ip wita'a be kobexixi kakaap puxim. Imẽnpuye ebadipdip kobexixi muycũcũap o'g̃uakõm ip. O'g̃uakõm ip kobexixi ukpu bewi kobexixi muycũ ãm. O'jecũ. Cucum g̃u o'e g̃asũ―iwiwim acã. Kabia pin cĩcã o'e ip. \p \v 30 G̃ebuje kobexixi be kapikpik'ukayũ kobexixi bewi jenapõn ojuy. Kobe'it'it o'g̃ukop ip tibog̃ cĩcãati be jewexe kobexixi muycũcũap muakõmkõm pima. \p — Kobexixi muycũcũap muakõmkõm oceju — io'e ip napa ma ocewebe. \p \v 31 Imẽnpit kobexixi bewi jenapõn ojuy ip. Paulo o'jekawẽn l00 be sorarayũ kukukat pe―wara'acat sorarayũ be dak. \p — Ixeyũ kobexixi be kapikpik'ukayũ watwat puje wuyewedaxijo ba'ore ace'e — io'e. \m \v 32 Imẽnpuye sorarayũ kobe'it'it ekabobu o'subudakat. Kobe'it'it o'at idibi be. Uhum o'jewede kobexixi xewi. \p \v 33 Kabia'isum Paulo o'jekawẽn kobexixi beayũ eju. \p — Epeyekõn g̃asũ bit — io'e. — 14 kabia eyag̃uybabi'ũm'ũm epeku. Jekõnkõn g̃u epeku — io'e. \v 34 Epeyekõn cuy eybaca am — io'e. — Eyag̃uybabi'ũm'ũm g̃u juy epsop — io'e. — Ka'ũma ma wuy'in je'ũ — io'e. \p \v 35 Paulo pão'a o'yabu. O'jekawẽn Deus eju pão'a kug̃ puye. Soat etabun o'jekawẽn ceweju. \p — Bay xipat cĩcã ẽn — io'e cebe. \p O'yadakat. O'ya'o. \v 36 Imẽneju soat ip waram o'ya'õcan―kobexixi beayũ. \v 37 Soat ip o'jekõn. Ade jĩjã ocesop kobexixi be. 276 be ocesop. \p \v 38 Ibeg̃beg̃ puje kobexixi be kapikpik'ukayũ tarekrektata o'taxikxik ip idibi be―badi o'tadop'iata―trigoda. O'taxikxik ip kobexixi poxi mu'ũm ãm. Jepirig̃ap puxim ip o'taxikxik. \p \v 39 Kabia buje tinebabaat o'tobuxik ip kobexixi be kapikpik'ukayũ. Tinebabaat kay oceju. Itaybit g̃u o'e ip apoceat ipi iam. Ka'oririt ixe tinebabaat pe osodop. Adeg̃u wita'a o'yadop iboce. Kobexixi muymũg̃ ojuy ip iboce. \v 40 Imẽnpuye kobexixi muycũcũapu o'subudakat ip. O'subudakat ip tinebabaat xe bima. Pilatokukatpu o'subumurore ip. Kobexixi mujujuap epag̃o o'g̃upaya ip kabido at am. Kobexixi o'ju ka'oririt kay. \p \v 41 Imẽnpit kabido kobexixi o'g̃uyjayjay tibacaat ewebotbocap kay. Iboce kobexixi'a o'jeaece. O'jecug̃. Iju ba'ore o'e. Kobexixi ukpu o'jekpuewekap. Tipodoyat paca ma o'yukpumuweka. Imẽn kobexixi o'jepirig̃. \p \v 42 Sorarayũ taomũnmũnayũ aoka ojuy dokdog̃ jenapõnap puxim kapurũg̃ kay. \v 43 Imẽnpit l00 be sorarayũ kukukat ibu'u o'e Paulo e'ũ ãm. Taomũnmũnayũ oyaokaat g̃u sorarayũ be. \p — Kapurũg̃ kay epeyedok! — io'e taomũnmũnãyũ be. — Epakõm! — io'e l00 be sorarayũ kukukat itaybit jedog̃ayũ be. \p \v 44 — Kobexixi bag̃bag̃ epejat! — io'e. — Kapurũg̃ kay juy epeju ip com! — io'e itaybit'ũm jedog̃ayũ be. \p Imẽneju soat ocejeu kapurũg̃ pe. \c 28 \p \v 1 Tip'aweroro kay ocajẽm. Iboce bima ocetaybit ocesop tip puten. Tip putet Malta i osunuy. \p \v 2 Tip'aweroro watwat oajẽm ocekay. Ocedobede ip. Xipan cĩcã ip ocekuk. Daxa o'g̃usop ip ocewewe am kajuk kukug̃ puye, muba'at oeku buye dak. \v 3 Paulo daxadaypa o'taypabu. O'jomõg̃ daxa be. \p G̃ebuje puybu o'jẽm daxadaypa diotpewi. Paulo o'subua. Tore iãn oeku Paulo bu eju. \v 4 Iboceayũ puybu o'subujojo tore iãn Paulo bu eju. Imẽnpuye o'jekawẽn ip jeweweju. \p — Wuyjuyũ aokaka'ukat aco'i teku — io'e ip te'e ma. — Tibog̃ cĩcãati be oe'ũ g̃u. Puybu nuy pibun pit je'ũ ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃ puye — io'e ip te'e ma jewewebe. \p \v 5 Imẽnpit bug̃'i o'subuxik. Paulo o'subumuy'at daxa be. Iboceayũ itabẽg̃bẽg̃ o'e ip Paulo jojom. \v 6 Ibu euhuap wiwim o'e ip, ce'ũap wiwim tak. Ibun ma iwiwim osodop ip Paulo jojom. Imẽnpit Paulo bu o'jebuehu g̃u. Oe'ũ g̃u dak. Xipat ma osunuy. Imẽnpuye o'jeag̃uymuwarurun ip Paulo kay. \p — Wuyjuyũ g̃u teku―deus ma! — io'e ip napa ma jewewebe. \p \v 7 G̃ebuje Públio ocenomuwã jeduk'a kay. Públio Malta eipi kukukat osunuy. Ixe ka oceweweweap tẽg̃ o'sukadop. Oceju cekay. Iboce ocesop ebapũg̃ kabia. Xipan cĩcã ocekuk. Ocexan o'g̃ũm ocewebe, soat ocemukuypinput tak. \p \v 8 Paulo o'ju Públio ebay kay. Iwãtaxipi osunuy. Ipa'i osunuy, yukpidi dak. Paulo o'jekawẽn Deus eju Públio ebay beam. Jebu o'subumõg̃ cebe. O'g̃u'ada. Xipat o'e. \p \v 9 Ce'adaap awẽg̃ tobuxik puje, ade iwãtaxipipiayũ o'ju ip Paulo kay. Jay. Oajẽm ip. Ixeyũ dak o'g̃u'ada'ada Paulo. Xipat ip o'e. \v 10 Imẽnpuye ade ip jebubut o'g̃ũm ocewebe “Eyju xipat ocexe” i'e am ocewebe. Kobexixi be õm ojuy bima ocemukaypinput o'jomõg̃ ip kobexixi be. Purewuh. Ocejẽm tip'aweroro bewi. \p \v 11 Ebapũg̃ kaxi kap puje oceju Roma ka kay. Ocejẽm Malta eipi bewi. Wara'at tag̃ ocejẽm kobexixi dag̃. Ixe kobexixi Malta ebikopap pe osodop ihi bun. Ixe kobexixi Alexandria ebikopap pewiat osunuy. Kobexixi butet deusyũ xepxem ikap'ibiyũ i osunuy. \v 12 Mũg̃. Ocejemũg̃ Siracusa ebikopap pe. Iboce ocesop ebapũg̃ kabia. \p \v 13 Ibocewi tiwãbu dag̃ oceju. Mũg̃. Ocejemũg̃ Régio ebikopap pe. Kabido o'subidoajẽm kaxietajoreg̃at kadiwi kuyaje. Purewuh. Waram ocejẽm ibocewi. Pozuoli ebikopap pe ocejemũg̃ xepxep kabia kap puje. Jay. Kapurũg̃ pe ocejeu ibocewi. \v 14 Jesus ebikitkit ocetobuxik. 7 xet ocesop ixeyũ xe. \p Purewuh. Ibocewi kapurũg̃ tag̃ oceju. Roma ka kay oceju e dag̃. \v 15 Jesus ebekitkit Pauloyũ e dag̃ ajẽmap awẽg̃ o'yawẽg̃tobuxik Roma ka watwat. Imẽnpuye o'jẽm ip ebidase ocedopabijuk am. Ocedopabijuk ip oceju Roma ka wuy'ũm'ũm pima. Ocedopabijuk ip Praça de Ápio ka be, Três Tavernas ka be dak. Paulo icokcok cĩcã o'e ixeyũ jo buje. \p — Bay, xipan cĩcã ẽn ocekug̃ — io'e Deus pe. \v 16 Imẽn ocajẽm Roma ka be. \p G̃ebuje 100 be sorarayũ kukukat Paulo o'g̃ũm 1000 be sorarayũ kukukat pe. Ixe Paulo o'g̃uju daomũnmũnap'a be g̃u―uk'a be acã. Jag̃epũg̃ ma osunuy uk'a be. Imẽnpit pũg̃ sorara ceweju osunuy soat em. Xet. Xet. Xet. Ebapũg̃ xet o'kap. \p \v 17 G̃ebuje Paulo Judeuyũ kukukayũ o'tojocat jewekay Roma ka beayũ. \p Ce'awero buje Paulo o'jekawẽn ceweju ip. \p — Oburereyũ — io'e. — Cedag̃ cuk adi ojekukuku. Deus pe ocemukũyjojoap ekawẽn tag̃ cuk adi ojekukuku, aypapayũ'ũm'ũm ekawẽn tag̃ tak. Ixeyũ ekawẽn ojomuymuy g̃u―pũg̃ em tak ka'ũma — io'e. — Imẽnpit Judeuyũ obu Jerusalém ka be. Oũm ip César ebekitkit pe. César ebekitkit o'jekawẽn oweju. Ixeyũ xe ikẽrẽat og̃ujurũg̃ g̃u―pũg̃ em tak ka'ũma. Cũg̃ g̃u ixeyũ xe odaomũn ãm, waoka am tak — io'e cebe ip. \p \v 18 — César ebekitkit ma omujẽm ojuy daomũnmũnap'a bewi. \v 19 Judeuyũ bit ibu'u jĩjã osodop omujẽm ãm yabewi. Imẽnpit “Judeuyũ yukpiwat,” i'ũmg̃u adi oce. “César wawẽg̃mukẽrẽrẽnayũ ya'ĩjo,” i acã adi oce. \v 20 Imẽnpuye õn eymudocat ijoce owebe eyjo am, eyweju jekawẽn ãm tak — io'e. \p — Kuy bi ma wuydaxijo am Deus emunaẽ ajẽmap wiwim Judeuyũ. Ixe kay wetabut―Jesus kay. Imẽnpuye obamũnmũn oce correntebum — Paulo o'e Judeuyũ kukukayũ be. \p \v 21 — Judéia eipi watwat cartadup o'tupmudot g̃u ocekay―apẽn Paulo e'em iaptup — io'e ip Paulo be. \v 22 — Ijoce oajẽmjẽm'iayũ dak “Paulo ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃,” i juk o'e g̃u ip ocewebe―Judeuyũ — io'e ip. — Imẽnpit ekawẽn co pin cĩcã oceju. Soat ka dag̃ayũ Jesus kay itabucayũ muymuy. Imẽnpuye etabucam cuy ocemukũyjo — io'e ip Paulo be. \p \v 23 Imẽnpuye kabia o'g̃uweg̃ũn ip waram Paulo ekawẽn co am. \p G̃ebuje ade Judeuyũ o'je'awero ip Paulo nuyap'a be ixe kabia. Kabia'isum Paulo apẽn Deus soat kukukan o'e iap o'g̃uwẽnuwẽn cebe ip. Kabi'isum piap imuwẽnuwẽn osunuy. Oikat imuwẽnwẽn. \p — Jesus ma Deus emunaẽ — io'e cebe ip. — Deus Jesus ma o'taẽ soat ipi dag̃at taxijo am — io'e. — Ixe muwẽg̃aptup Moisés emudupmubararaktup, soat Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat emudupmubararaktup tak — io'e. — Jesus ma Deus emunaẽ — io'e. \p \v 24 Xepxep ixeyũ'in Paulo a'õ kay o'e. Itabut ip o'e Jesus kay. Warara'acayũ bit itabut g̃u o'e. \v 25 Wara'at tag̃tag̃tag̃ ma jewag̃uyg̃uy o'e ip. \p Ade ixeyũ'in Paulo a'õ kay g̃u ip o'e. O'ãy ip jeduk'a be jepit ojuy. Paulo o'jekawẽn cebe ip. \p — Kuyje Isaías icẽmãn o'e wuydobuyũ'ũmũm pe — io'e. — Iboam Isaías o'e Deus biõg̃buk a'õbi. Imẽn e'em ixe emudupmubararaktup: \q1 \v 26 “Eju juy ixeyũ wuyjuyũ kay,” io'e Deus owebe, i. Imẽn ece cebe ip: “Deus e'em: ‘Jekũyjojom cĩcã eyju. Imẽnpit eyetaybit g̃u. Jeakag̃ cĩcã eyju. Ijojom eyju. Imẽnpit iba'arẽm cĩcã eyxe,’ i,”. \v 27 “Imẽn ece cebe ip,” io'e Deus owebe, i. “Ixeyũ wuyjuyũ itabut g̃u, ibu'u ip jetabut am puye. Ya'õpicũg̃cũg̃ g̃u ip wa'õ kay jekũyjopin'ũm puye,” io'e. “Ibu'u ip kawẽn icẽmat co am ibu'u ip jetabut am puye,” io'e. “Ibu'u ip ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap epere am Deus pe ikẽrẽat uk am cebewi,” io'e, i. \m Imẽn e'em Isaías emudupmubararaktup―Deus ekawẽntup — Paulo o'e. \p \v 28 — Oburereyũ — io'e Paulo Judeuyũ be. — Eyetaybin cuy epe'e iboap ekawẽn! G̃asũ bit Judeu'ũmayũ be juy kawẽn idipat oceg̃uwẽn. “Deus jeydaxijo,” i oce'e cebe ip. Ixeyũ bit xipan ya'ĩjo. Deus ixeyũ acã idaxijo — io'e Judeuyũ be. \p \v 29 Imẽneju Judeuyũ o'jẽm Paulo xewi. Jewa'õxikxig̃ cĩcã jeweweju ip o'jẽm. \p \v 30 Paulo kawẽn idipat o'g̃uwẽnuwẽn Roma ka watwat pe. Xepxep koato Roma ka be osunuy. Ixe ma jedinheiro o'g̃ũmg̃ũm uk'a be jenuyapteim. Icokcok o'e warara'acayũ ajẽm puje jejo am. \p \v 31 — Deus soat tiwatwat kukukan je'e — io'e cebe ip. \m Cũg̃ ma ip o'g̃utaybitbin. Wuykukukat Jesus Cristo o'g̃uwẽnuwẽn cebe ip. Ka'ũma ma ixe o'g̃uymũg̃ kawẽn idipat muwẽnap puxim. Soat pe wuykukukat Jesus Cristo ekawẽn o'g̃uwẽnuwẽn.