\id 1TI - Mundurukú NT -Brazil 2010 (DBL -2013) \h 1 Timóteo \toc1 Timóteo beaptup―koapatup \toc2 1 Timóteo \toc3 1Ti \mt1 TIMÓTEO BEAPTUP PAULO EMUDUPMUBARARAKTUP KOAPATUP \c 1 \p \v 1 Timóteo, ijudup mubarararag̃ õn ewebeaptum kato muju am ewebeiaptup. Paulo õn. Deus wuydaxijojo'ukat. Soat em Deus xe acesop wuyetait Jesus Cristo kay wuyetabut puye. Iboap wiwim cĩcã wuyju. Ixe Jesus Cristo emumuju õn. Ixe a'õbi õn jekukum kawẽn idipat muwẽnuwẽn, Deus a'õbi dak. \v 2 Ẽn okpot co'i jewag̃uyjojo'i ma wuyetabut Jesus Cristo kay buye. \p — Bay, xipan cuy Timóteo ejukuk — i õn e'em Deus pe―wuyebay be. — Etabotaidabotbon cuy eg̃uy Timóteo kay — i õn e'em Deus pe, Jesus Cristo be dak―wuykukukat pe. — Yag̃uymubabibin cuy eg̃uy — i õn e'em cebe. \p \v 3 — Éfeso ka be juy eg̃uy ibo ka watwat mutaybit am — i juk oce ewebe Macedônia eipi kay oju pin pima. \m G̃asũ dak obikuy ewebe Éfeso ka be enuy am. Pũg̃pũg̃ayũ warẽmtag̃ ibo ka watwat mutaybitbin. Deus ekawẽn g̃u ip imutaybitbin―jekawẽn acã. \p — Warẽmtag̃ g̃u juy epeg̃utaybin — i juy ece ixeyũ ag̃okatkayũ be. — Epeyepere juy warẽmtag̃ ma imutaybitbinap — i. \v 4 — Epeyekawẽnwẽn g̃u juy apẽn wuydobuyũ'ũm'ũm cuk adi o'e'e iam — i juy ece cebe ip. — Epeg̃uwẽnuwẽn g̃u juy wuydobuyũ'ũm'ũm putet — i juy ece cebe ip. — Jewa'õxikxig̃ acã epesop iboap muwẽnuwẽn pima — i juy ece cebe ip. — Iboam eyju kawẽnwẽn pima, warara'acat epeg̃ubikuy g̃u Deus ekawẽn tag̃ jeku am — i juy ece. \m Wuyetabut pima acã wuyetaybit Deusan. \p \v 5 — “Wuydobuyũ'ũm'ũm ekawẽn g̃u juy epeyekawẽn―Deus ekawẽn acã,” i juy ece cebe ip — i õn e'em ewebe. \m Imẽn õn eyawẽwẽm eywebe big̃ ma xipan eyewewekuk am. Apẽn cedag̃ wuyxe iap tag̃ jekukum pima xipan wuyju jewewekug̃, wuyag̃uyisu bima dak; icẽmãn wuyetabut Jesus Cristo kay bima dak. \v 6 Pũg̃pũg̃ayũ bit cũg̃ ma jekukuap o'jepere. Cũg̃at e dag̃wi oitabidao'iayũ buxim ip. Warẽmtag̃ ma ip jemãmãmãm o'e. \v 7 Deus ekawẽn imutaybitbin'ukayũm pin ip―Moisés pe o'g̃uwẽn'iat ekawẽn imutaybitbin'ukayũm pin. Imẽnpit itaybitbũt ã ip ixe ekawẽn. Iboap ekawẽn iba'arẽm cexe ip. Imẽnpuye te'e ma e'em ip: \p — Oceju ma juy Deus ekawẽn jeymutaybin — i. \p \v 8 Wuyetaybit Deus ekawẽn kawẽntip cĩcã iam―Moisés pe o'g̃uwẽn iap ekawẽn―wuyawẽwẽap ekawẽn. Ixe ekawẽn tag̃ jekukum pima xipat cĩcã kuka o'e wuyxe. \v 9 Deus jekawẽn o'g̃uwẽn cũg̃ ma jekuku'ukayũ awẽ ãm g̃u―warẽmtag̃ jekuku'ukayũ awẽ ãm acã. Wuyetaybit iboam. Ibũrũ ma juk jekawẽn o'g̃uwẽn: ika'ũmayũ be, iecug̃ap a'õ kay kũyjobit'ũmayũ be dak, jekay itabut'ũmayũ be dak, ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ be dak, jekay'ũmayũ be dak, jebiõg̃buk a'õ kay'ũmayũ be dak, cebay o'yaoka'iayũ be dak, warara'acat o'yaoka'iayũ be dak, \v 10 warara'acat tayxi kaykay'ukayũ be dak, warara'acat itop kaykay'ukayũ be dak, jewekpidaodao'ukayũ be dak, jenuy'ũnakeke'ukayũ be dak, dinheiro bu am warara'acayũ dujupa'um'um'ukayũ be dak, napapa'ukayũ be dak, warara'acat awẽg̃ mukẽrẽrẽrẽn'ukayũ be dak, jemumutaybitbinap muwarururun'ukayũ be dak. Ibũrũ be ma jekawẽn o'g̃uwẽn. Ixeyũ awẽ ãm Deus jekawẽn o'g̃uwẽn. \p \v 11 — Wekawẽn acã juy eg̃uwẽnuwẽn soat kaka watwat pe — i juk o'e owebe Deus. \m Ibiat ekawẽn acã õn imuwẽnuwẽn. Iboap acã icẽmat. Ixe Deus soat podi ma xipat. Ka'ũma ma omuy ixe jo'iat ya'õbuyxiat, idipat tak. \p \v 12 — Ẽn xipat cĩcã oxe — i juk o'e owebe wuykukukat Jesus Cristo. — Owebeam cuy kapikpig̃ eg̃uy kawẽn idipat muwẽn ãm soat ka dag̃acat pe — i juk o'e owebe. \m Ixe soat em wa'õmucanucan owebe kawẽn idipat muwẽn ãm soat ka dag̃acat pe. Imẽnpuye soat em õn e'em cebe: \p Ẽn xipan cĩcã okug̃ — i. \p \v 13 Jesus cuk adi ojomuymuy. Ixe butet cuk osubutetmukẽrẽrẽrẽn kuy bima. Warẽmtag̃ ma juk adi Jesus kayayũ ojukukuk. Imẽnpit Deus itabotaidabotbot cĩcã osunuy okay, Jesus kay wetabut g̃u og̃uy buye. Wetaybit'ũma ojekukuku wetabut'ũm puye. \v 14 Wuykukukat warara'acayũ bodi ma xipan cuk adi okuk. Ixe juk omutabun jewekay. Ixe juk omutaybin ikukpin warara'acayũ kuk am. Imẽn wuyju jekukum Jesus Cristo eju mũg̃'i bima. \p \v 15 — Jesus Cristo osodot ipi kay ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ daxijo am — i wuyju e'em. \m Icẽmãn wuyju iboam e'em. Cedag̃ cĩcã wuywebe wuyetabut am iboap ekawẽn kay. Warara'acat ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukat podi ma õn ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukat. \v 16 Imẽnpit Deus itabotaidabotbot cĩcã osunuy okay. Jesus Cristo yukpiceg̃ẽm g̃u o'e okay. G̃asũ ixe e'em warara'acayũ be: \p — Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop — i. — Paulo ma ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃xi osunuy. Õn pit ikẽrẽm g̃u ixe ojukuk―xipan acã ixe ojukuk — i'e'em Deus warara'acayũ be. \m Itabut je'e ip cekay itabut'ũmayũ, xipan okug̃ puye, yukpiceg̃ẽm g̃u o'e okay buye dak. Soat em Deus xe jeedop ip itait. \p \v 17 — Ẽn pit soat podi ma xipat — i juy ace ixe Deus pe. \m Ibuyxim cuy ixe ajukuk. Kuyje ixe Deus soat kukukat osunuy. G̃asũ dak e'em ijodiacat kukukat. G̃uyjom tak soat kukukan jeenuy. Ixe acã je'ũ g̃u. Soat em itait jeenuy. Ixe ijo ba'ore wuywebe. Ixe acã Deusat. Ka'ũmg̃u wara'at―ixe acã. Imẽneju: \p — Soat podi ma ẽn edip — i juy ace cebe soat em. \m Imẽn cuy ace! \p \v 18 Timóteo, ẽn okpot co'i. Imẽnpuye jawẽwẽ juy õn. Kuy bima Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ o'e ewebe: \p — Deus cuk enaẽ jekawẽn muwẽn ãm soat ka watwat pe — i. \m G̃ebum cuy eg̃uy ixeyũ ekawẽn kay! Sorarayũ icaat kug̃ jaokaap puxim. Imẽnpuxim g̃ebum cuy eg̃uy apẽn cuk o'e'e ip ewebe iap kay a'õbaca'ũmap puxim. \v 19 Jesus Cristo kay etabucap ecepere g̃u juy. Apẽn cũg̃ ma exe iap tag̃ cuy ejeku, Timóteo. Pũg̃pũg̃ayũ bit apẽn cũg̃ ma jexe iap tag̃ g̃u ip jekukum. Jesus Cristo kay jetabucap o'jepere ip ixeyũ ag̃okatkayũ. Itabucap ip oi'ũm apẽn kobexixi epirig̃ puje soat i'ũmap puxim. \v 20 Himeneu ixeyũ'in, Alexandre dak. Imẽnpuye ixeyũ xepxepayũ og̃ukorẽm. \p — Satanás eykukan cuy je'e — i juk oce cebe ip ixeyũ mukũyjo am. \m Ixeyũ og̃ukorẽm itaybit am Deus muymuy'ũm ãm. \c 2 \p \v 1 Koap õn jawẽ Deus eju kawẽn ãm. Acekawẽn cuy Deus eju soat peam ijodiat peam. \p — Bay, xipan cuy ixeyũ ejukuk — i dak cuy ace cebe. — Ixeyũ juy esubuywan — i juy ace cebe. \m Ajoojuy Deus xewi soat peam. Wuyetaybit ixe soat em xipan wuykug̃ iam. Imẽnpuye soat em: \p — Bay, ẽn xipat cĩcã — i juy ace cebe. \m \v 2 Deus eju juy acekawẽn soat eipi kukukayũ beam, soat ka watwat kukukayũ beam tak. Deus eju juy acekawẽn ixeyũ be xipan wuykuk am, wuywebe kaba'ũm wuydop am tak, wuywebe Deus bikuyap tag̃ wuyeku am tak, cedag̃ ma wuyeku am tak. \v 3 Xipan wuyekukuap xipat Deus xe―wuydaxijojo'ukat xe. Xipan wuyju jekukum pima, Deus mucokcokcog̃ acesop. \v 4 Ixe Deus ibikuy soat taxijo am ipiat'ajojoap kay ijuap puxim. Ibikuy ijodiacayũ be itaybit am kawẽn icẽmãn. \v 5-6 Pũg̃ ma Deusat omuy. Ixe itakoma jĩjã ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap kay. Ijodi bima Jesus Cristo ag̃okatkan o'e. Jekpiwan ma oe'ũ soat pewi ikẽrẽat uk am. Imẽneju Jesus Deus etakomaap o'g̃u'ũm. Ixe Jesus jebay o'g̃udin ijodiat kay. Yawẽg̃ muwẽn pin pima, Deus Jesus e'ũap awẽg̃ o'yawẽg̃muwẽn ijodiacayũ be. Yawẽg̃tobuxik puje itaybit ip o'e Deus ibikuy soat taxijo am wuydaxijo am iam. \v 7 Imẽneju Deus cuk onaẽ jekawẽn muwẽnuwẽn'ukan. Ixe juk onaẽ Judeu'ũmayũ mutaybitbin'ukan. Napa g̃u õn e'em. Icẽmãn õn e'em ewebe. \p — “Eyetabun cuy epesop Jesus Cristo kay” i juy ece cebe ip — io'e owebe. \p \v 8 Jawẽ õn g̃asũ apẽn cũg̃ ma wuyeku am Deus eju kawẽnwẽnap'a be iam. Soat ka be bima juy acejekawẽn Deus eju. Deus ekawẽn tag̃ wuyeku pin pima juy acejekawẽn ceweju, warara'acat kay wuyetakoma'ũm pima dak, jewa'õxikxig̃'ũm pima dak. \p \v 9 Cũg̃ ma juy jeedop ip aoyũ Deus eju kawẽnwẽnap'a be. Cũg̃ ma juy jeedop ip jesay kug̃. Warara'acat pe jejojoan g̃u juy ip jeedop. Yag̃uysan cuy ip jeedop. Iwarum g̃u jadapmug̃ẽg̃ẽm cuy jeedop ip warara'acat pe jejojoan. Ouro mug̃ẽg̃ẽbu kug̃ g̃u juy jeedop ip, pérola'a mug̃ẽg̃ẽ'a kug̃ g̃u dak. Ibusopsupatpu kug̃ g̃u dak jeedop ip, teibog̃at kug̃ g̃u dak jesay kug̃. Warara'acat pe jejojoan g̃u juy jeedop ip aoyũ. \v 10 Xipacat mujurũg̃rũg̃ cuy ip jeedop aoyũ― “Jesus ebekitkit oceju” i'e'e'ukayũ. \v 11 Deus eju kawẽnwẽnap'a be jemutaybitbin pima, mũg̃ cuy jeedop ip aoyũ. \p — Kuy wetaybit soan iboam — i'ũmg̃u juy je'e ip jewebe ma. \m \v 12 Obu'u ayacat pe ag̃okatkat mutaybit am. Cũg̃ g̃u ayacat pe warara'acat kukan―ag̃okatkat pe acã. Mũg̃ cuy jeedop ip aoyũ. \v 13 Koap Adão o'g̃ug̃ẽ Deus―ag̃okatkat o'g̃ug̃ẽ. Kanomũm Eva o'g̃ug̃ẽ―ayacat o'g̃ug̃ẽ. \v 14 Adão g̃u o'g̃ug̃uykuku Satanás―Eva acã. Eva koap Deus ekawẽn mubuyxi'ũm'ũm o'e. \v 15 Imẽneju aoyũ je'itpi'ajojom o'e. Imẽnpit Jesus kay ip itabut pima Deus ixeyũ idaxijo, xipan warara'acat kug̃ pima dak, warara'acat pe jejojoan'ũm jekukum pima dak, ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ũm pima dak. \c 3 \p \v 1 Timóteo, g̃asũ õn jawẽ itabucayũ kukukayũ naẽ ãm. \p — Ag̃okatkat itabucayũ kukukat ojuy bima, xipacan e ojuy — i wuyju e'em. \m Iboap e'eap icẽmãn. \v 2 Imẽn cuy ip jeku Jesus kay itabucayũ kukukayũ. Cũg̃ ma juy jeku ip. Pũg̃ ma dak cuy jetayxim jukuk ip. Yag̃uysan tak cuy jeedop ip. Jewawẽ juy ip ikẽrẽat kukap puxim. Warẽmtag̃ g̃u ma dak cuy jeku ip. Powatwat tujuõmõm'ug̃ tak cuy jeku ip jeduk'a be. Deus ekawẽn warara'acat mutaybitbin'ug̃ tak cuy jeedop ip. \v 3 Ika'om g̃u dak cuy jeedop ip. Warara'acat aokakam g̃u dak cuy jeedop ip. Ya'õtareg̃ g̃u dak cuy jeedop ip. Itabotaidabotbon tak cuy jeedop ip warara'acat kay. Itabikukum g̃u dak cuy jeedop ip warara'acat edinheiro kay. \v 4 Jeduk'a beayũ kug̃ tak cuy jeedop ip xipan. Jebekitkiyũ mukũyjobitbin tak cuy jeedop ip. Jebekitkiyũ be jemubuyxinam tak cuy jeedop ip. \v 5 Itaybit'ũm xipan jeduk'a beacat kug̃ iam pima, kuka Deus kay itabucayũ ikuk pa'ore o'e cebe ip. \v 6 Jesus kay itabun'isuat g̃u juy epejomuy warara'acayũ kukukan―itabucayũ kukukan. Itabun'isuat muy buje: \p — Warara'acat podi ma wa'õbuyxi — i kuka o'e te'e ma. \p Kuyje Satanás: \p — Warara'acat podi ma wa'õbuyxi — io'e te'e ma―ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukukat. \m Tũybe Deus podi ma wa'õbuyxi iãn kuka o'e. Imẽnpuye dak Deus ipiat o'supi'ajoat cebe―Satanás pe kuyje. Imẽnpuxim itabun'isuat jewexe ya'õbuyxi bima, Deus ipiat kuka o'supi'ajoat cebe. \v 7 Itabut'ũmayũ emumubuyxin cuy epejomuy itabucayũ kukukan ikukukat pe jemug̃uycũg̃ap puxim. Ixeyũ xe ya'õbuyxi'ũm pima, kuka o'jewemug̃uycũg̃ ikukukat ip. \p — Warẽmtag̃ ma cuk ip emuy itabucayũ kukukan — i kuka o'e ip cebe. \m Satanás enobano'abibubu be kuka o'at. Satanás kuka o'g̃ug̃uykuku ikẽrẽat mujurũg̃ ãm. \p \v 8 G̃asũ õn jawẽ itabucayũ buywatwat'ukayũ naẽ ãm. Imẽn cuy jeku ip ibuywatwat'ukayũ. Ya'õbuyxim cuy jeedop ip. Wara'at tag̃tag̃tag̃ g̃u dak cuy jekawẽn ip―pũg̃ tag̃ ma. Kawẽdi kõnkõnxi g̃u dak cuy jeedop ip. Itabikukum g̃u dak cuy jeedop ip soat kay jebubun. \v 9 Kawẽn icẽmãn osodop ip itaybit g̃u kuyje―pũg̃pũg̃ ã. G̃asũ bit ade itaybicayũ o'e. Itabut cĩcã jeedop ip kawẽn icẽmat kay. Apẽn cedag̃ ma jexe ip iap tag̃ tak cuy jeku ip. \v 10 Koam puk itabucayũ buywatwat'ukat ojuyat cuy esubuyxijo. Epeye'awero juy teku xe'e xipat kuka o'e iam. Ibuyxijoap tomukadi soat xe xipat pima juy epejomuy ibuywatwat'ukan. \v 11 Ixeyũ tayxi dak cuy xipat ipjeedop. Cekawẽnxim g̃u juy jeedop ip. Warara'acat muymuy g̃u dak cuy jeku ip. Yag̃uysan tak cuy ip jeedop. Soat em ip jeedop icẽmat e'em. Imẽn cuy jeedop ip itayxiyũ. \v 12 Itabucayũ buywatwat'ukayũ jetayxim pũg̃ ma ip jukuk. Jekpotpoyũ mukũyjobitbin tak cuy jeedop ip, jedaxiyũ dak, jeduk'a beayũ dak soat. \v 13 Xipan itabucayũ buywatwan pima, soat ip ibuyxim jukuk. Ya'õcam ip jetabucap g̃uwẽn warara'acat pe. \p — Jesus Cristo kay wuyetabut pima, mũg̃'i aceku ceweju — i je'e ip soat pe. \p \v 14 Timóteo, ijudup mubararag̃ õn eywebeaptum. G̃axĩn ma'g̃u õn cu ojuy ejom. \v 15 Ojuap ibun pima bit, etaybit ece cũg̃ ma jeku am warara'acayũ eju―Deus ebekitkit eju iam ijudup cocom pima. Wuyju Deus kay itabucayũ―soat em itaicat kay itabucayũ. Wuyetaybit kawẽn icẽmãn. \p — Uk'a muycemucemap'ip puxim wuyju — i'e'em itabut'ũmayũ cũg̃ ma wuyekukuap cocom pima, kawẽn icẽmat tag̃ wuyju jekukum puye. \m \v 16 Iba'arẽm itabut'ũmayũ xe apẽn wuyetabut Deus kay iap, itaybit'ũm ip puye. G̃asũ bit iba'arẽm g̃u o'e cebe ip, Jesus Cristo ixeyũ mukũyjojom puye. \mi Ixe Jesus Cristo ijodian o'jebapuk. Deus biõg̃buk cuk adi o'e ixe be: “Ẽn cũg̃ cĩcã oxe,” i. Ixe o'jojojo Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ. Itabucayũ ixe o'g̃uwẽnuwẽn ijodi. Ade ijodiat itabut o'e ixe kay. Deus waram ixe o'g̃uyu kabi kay. \c 4 \p \v 1 G̃asũ õn jawẽ ibiõg̃buk kẽrẽat a'õ kay kũyjobicayũ be eymug̃uykukuap puxim. Amap kabia be Jesus kay jetabucap jepere ip pũg̃pũg̃pũg̃. Ibiõg̃buk kẽrẽat ekawẽn kay ma itabut jeedop ip―wuymug̃uykukuku'ukayũ a'õ kay dak. \v 2 Soat em napa ma e'em ip. Wuymug̃uykukukuxi ip. Itaybit g̃u ip ajo xipat iam ajo xipat g̃u iam tak. Cewawẽ ba'ore ip. Ipikat puxim ip xidig̃ mupikupikap puxim. \p \v 3 — Cũg̃ g̃u wuywebe jewebumũn ãm — i'e'em ip wuywebe napa ma. — Ibiat i'opi wuywebe — i dak e'em ip napa ma. \m Deus pit soat xat o'g̃ubapuk itabucayũ xan―kawẽn icẽmãn itaybicayũ xan. \v 4 Soat Deus emumug̃ẽ xipat. \m Imẽnpuye ka'ũmg̃u i'opiat wuywebe. \m Imẽnpuye jekõn pima: \p — Bay, xipat cĩcã ẽn, soat em ẽn ocexan iũmũm ocewebe — i wuyju e'em Deus pe. \p \v 5 — Soat wemumug̃ẽ xipat ipi watwat xan — i juk o'e Deus. \m Jekõn pima wuyju dak kawẽnwẽn Deus eju. \p — Ẽn xipat cĩcã — i'e'em wuyju cebe. \m Imẽneju ka'ũmg̃u i'opiat wuywebe. \p \v 6 Timóteo, owebe awẽap cuy eg̃uwẽn wuykitpitpiyũ be itabucayũ be. Iboam ixeyũ mukũyjojom pima, xipacan ecesũy Jesus Cristo be kapikpik'ukan. Kuy bima etabun cuy eg̃uy Jesus Cristo kay iap ekawẽn icẽmãn. Kũyjobin cuy eg̃uy iboap ekawẽn kay bekicat jetitinap puxim. Iboap ekawẽn tag̃ cuk adi ejekuku. \p — G̃asũ dak imẽn cuy ejeku — i õn e'em ewebe. \m \v 7 Itabut'ũmayũ dobuyũ'ũm'ũm ekawẽn kay g̃u juy eg̃uy. Te'e ma kuka eg̃uy ixeyũ ekawẽn kay etabut. Ixeyũ'ũm'ũm ekawẽn kay bima, wuybu'u kuka ace wuyetabut am Jesus kay. Ẽn pit soat em kũyjobin cuy eg̃uy Deus biõg̃buk a'õ kay big̃ ma etabut cĩcã am Cristo kay. \v 8 Xipat wuywebe wuyjebit mubacacan am. Ibodi ma bit xipat wuywebe soat em kũyjobit am Deus biõg̃buk a'õ kay. Ixe a'õ dag̃ jekukum pima, wuyag̃uy'isum kuka ajeku ijodi bima. Wuye'ũ buje dak soat em Deus xe acesop waram wuyetait puje. \v 9 Icẽmãn õn emutaybitbin iboam. Wuyetabun cuy ajop iboap ekawẽn kay. \v 10 Wuyetabut cĩcã Deus kay―soat em itaicat kay. Imẽnpuye wuyju kapikpig̃ cĩcã warara'acat mutabut am cekay. Ixe soat taxijo ojuy. Ixe soat jekay itabucayũ daxijojom. \p \v 11 Timóteo, wawẽwẽap cuy eg̃uwẽn wuykitpitpiyũ be. \p — Paulo ekawẽn tag̃ cuy epekuku — i juy ece cebe ip. \p \v 12 — Aypa g̃u buk ẽn. Ocetabut g̃u ekawẽn kay — i'ũmg̃u juy je'e ewebe warara'acayũ. \m Cũg̃ cĩcã juy ejeku. Ekawẽntim cuy eg̃uy. Xipan tak cuy itabucayũ ejukuk, itabut'ũmayũ dak. Etabun cĩcã dak cuy eg̃uy Deus kay. Ag̃uy'isum tak cuy eg̃uy. Cũg̃ ma juy ejeku warara'acayũ be ekuap co'i jeku am. \v 13 Wajẽmap wiwim pima Deus ekawẽntup cocom cuy eg̃uy je'awerorom'ukayũ be ya'ĩjo am. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn cuy eg̃uy cebe ip. Ixeyũ mutaybitbin cuy eg̃uy Cristo ekawẽn. \v 14 Deus cuk ja'õbacaap o'g̃ũm ewebe kapik am cebeam. Ixe juk ja'õbacaap o'g̃ũm ewebe jekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ eweju kawẽn puje―itabucayũ kukukayũ eweju kawẽn puje. O'jewebumõg̃ ip abi jeje Deus ekapikap pe emuy ãm. Imẽn cuk o'e ip Deus biõg̃buk a'õbi. Ixe a'õbacaap tag̃ cuy epeku. \v 15 G̃ebum cuy eg̃uy owebe awẽwẽap kay. Iboap tag̃ cuy ejeku. Imẽn eku buje, “Big ma Jesus Cristo ekawẽn tag̃ ẽn jekukum” i je'e ip ewebe ejojoayũ. \v 16 Eday'em'um cuy eg̃uy warẽmtag̃ ekuap puxim, warẽmtag̃ ma warara'acat mutaybinap puxim tak. Cũg̃ ma eku buje, ag̃uy'isum ejeku ijodi. Deus xe eg̃uy e'ũ buje dak. Ekawẽn cocoayũ dak ixe xe jeedop ip soat em. \c 5 \p \v 1 Ikẽrẽat mujurũg̃ puje, aypaat eg̃ukorẽm g̃u juy. Eyawẽ acã juy. Ixe juy eyawẽ ebure awẽap puxim. Aypapuat eyawẽ juy ekitpit awẽap puxim. \v 2 Yabubut cuy eyawẽ eixĩt awẽap puxim. Warara'acayũ aoyũ dak cuy eyawẽ eixĩt awẽap puxim. Aoyũ eju kawẽnwẽn pima jaejubuku ocepo iap kay juy g̃ebum g̃u eg̃uy. \p \v 3 G̃asũ õn jemukũyjo apẽn itop'e'ũ'ibiyũ buywan―ibadip'ũmayũ iam. \v 4 Itop'e'ũ'ibit i'it'et pima, i'iyũ juy xipan jexi jukuk. Yuktaxitxet pima, yuktaxit cuy xipan jeawa jukuk. Deus xe cũg̃ ma warara'acayũ be g̃u ixeyũ xi kuk am, ixeyũ eawa kuk am tak―ibadipyũ be acã. Ixeyũ itaybit cuy cũg̃ ma Deus xe wuybadip kuk am iam kuy bima xipan ip jekukap teim. Irem g̃u juy jexi jukuk ip. Ixeyũ juy ixat je'g̃ũmg̃ũm cebe ip, cesay dak. Imẽn xipat Deus xe. \v 5 Pũg̃pũg̃ itop'e'ũ'ibiyũ tadaybot ma. I'it'et g̃u ip. Yuktaxitxet g̃u dak. Ixeyũ itabut warara'acat kay g̃u―Deus kay acã. Kabiam, ixima dag̃ tak ka'ũmat ojuyjuy ip Deus xewi acã―warara'acat xewi g̃u―ixeyũ itop'e'ũ'ibiyũ. Deus eju kawẽnwẽn ip warara'acat peam, warara'acat kay g̃ebum puye. Ixeyũ be acã itabucayũ juy ixat je'g̃ũm, cesay dak, ibadipyũ'ũm puye. \v 6 Warara'acayũ bit imẽn g̃u jekukum itop'e'ũ'ibiyũ. Jewemucokcokcog̃ ã jekukum ip. Itabẽg̃ ip. Inaka Deus xe ce'ũat co'i ip warẽmtag̃ ma jekukum puye. Ixeyũ juy esubuywan g̃u. \v 7 Owebe awẽwẽap cuy eg̃uwẽn wuykitpitpiyũ be warara'acayũ be ixeyũ ekukuap muymuyap puxim. \v 8 Xipan wuybadip kug̃'ũm pima, wuyetabucap epereap co'i aceku. Itabut'ũmat ekukuap podi ma ikẽrẽm aceku. \p \v 9 Soat g̃u juy esubutetmõg̃ ip itop'e'ũ'ibiyũ butet itabucayũ e'aweroroap'a beatup pe. Itop'e'ũ'ibit yabut pima―60 koato kug̃ pima; ceweitopta ebikamat itom pima dak; \v 10 warara'acayũ “Teku xipacan e'em soat em” i'e'em pima dak; xipan je'iyũ o'g̃uaypan pima dak; jeduk'a be powatwat tujuõmõm pima dak, soat em Deus ebekitkiyũ buywatwan pima dak; iba'oreat kukayũ buywatwan pima dak; warara'acat pe idipat mujurũg̃rũg̃ pima dak―ixeyũ butet acã esubutetmubararak taperadup pe―teyũku kapikpig̃ Deus peam iaptup pe. \p \v 11 Yaypan'isuat putet pit esubutetmõg̃ g̃u juy ig̃odup pe―itop'e'ũ'ibit putetup pe. Waram jewebumũn pin je'e ip. Ibu'u je'e ip kapik am Cristo beam. \v 12 Koap pima: \p — Waram pit ocewebumũn g̃u. Cristo beam acã kapig̃ õn — i juk o'e ip. Ibu'u ip pima bit: \p — Te'e ma “Cristo beam acã kapig̃ õn,” i juk ece — i je'e warara'acayũ cebe ip. \m \v 13 Ixeyũ itop'e'ũ'ibiyũ te'e ma ip kabiabun kapkam uk'a kapkam. Ibukapik'ũmayũ ip. Cekawẽnxi ip. Kawẽn mukẽrẽrẽn tak ip. Imuwẽnpiat muwẽnuwẽn ip. \v 14 Imẽneju: \p — Waram jewebumũn cuy ip itop'e'ũ'ibiyũ yaypan'isuayũ — i õn e'em. — Waram jewe'ita juy ip — i õn e'em. — Xipan cuy ip jeedop je'iyũ kug̃ — i õn e'em. \m Waram ip jewebumũn puje, wuymuy ba'ore je'e wuykay'ũmayũ be. \v 15 Pũg̃pũg̃ itop'e'ũ'ibiyũ'in o'jẽm Deus e dag̃wi. Satanás a'õ kay kũyjobit am ip o'jẽm. \v 16 Itabucat padip itop e'ũ buje, ibadipyũ juy ixe subuywan. \p — Ocebadip cuy epesubuywan — i'ũmg̃u juy je'e warara'acayũ be, itabucayũ be. \m Ibadip'ũmayũ buywatwan pit ip jeedop itabucayũ. \p \v 17 Xipan cuy itabucayũ kukukayũ ajukuk. Eykukayũ xipan itabucayũ kug̃ pima, xepxem cuy cekapikaptei epeteida cebe ip. Kapikpig̃ cĩcã bima, xepxem cuy cekapikaptei epeteida cebe ip Jesus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ be―Deus ekawẽn eymutaybitbin'ukayũ be dak. \v 18 Imẽn e'em Deus ekawẽn tup―Moisés emudupmubararaktup: Imukapikpig̃ pima, eõhõbi epesubimukirik g̃u juy jexat'oap puxim―ãg̃ jekõn, i. Imẽn e'em Lucas emudupmubararaktup: Cekapikaptei juy epeg̃ũm kapikpik'ukat pe, i. Imẽneju cekapikaptei juy epeteida itabucayũ kukukayũ be. \v 19 Pũg̃ pe itabucayũ kukukat muymuy buje, eyetabun g̃u juy epesop ixe ekawẽn kay. Xepxepayũ bit, ebapũg̃ayũ dak pũg̃ tag̃ ma ixe muymuy buje, eyetabun cuy epesop ixeyũ ekawẽn kay. Wara'at tag̃tag̃tag̃ pima bit, eyetabun g̃u juy epesop ixeyũ ekawẽn kay. \v 20 Itabucayũ kukukat ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap epere am ibu'u bima juy epeg̃ukorẽm soat etabutpe. Epeg̃ukorẽm cuy warara'acat pe iparara am ikẽrẽat mujurũg̃ap puxim. \p \v 21 Timóteo, owebe awẽwẽap tag̃ cuy ejeku. Pũg̃ tag̃ ma juy ejukuk soat itabucayũ. Ebu'um g̃u juy eg̃uy imukorẽm ãm ip ebureyũ ma'g̃u ip. Iboap muwẽnuwẽn õn ewebe Deus a'õpiju, Jesus Cristo a'õpiju dak, Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ a'õpiju dak―ikẽrẽat kug̃'ũmayũ a'õpiju. \v 22 Dao g̃u juy ecewebumõg̃ ag̃okatkat abi jeje imuy ãm itabucayũ kukukan. Warara'acayũ ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ pima, eju g̃u juy ceweju ip. Ag̃uy'isum cuy eg̃uy. Ikẽrẽat cuy eg̃ug̃ẽ g̃u―pũg̃ em tak ka'ũma. \p \v 23 Idibi at g̃u juy etikõnkõn. Uva'abidi dak etikõnkõn, edada muxere am. \p \v 24 Pũg̃pũg̃ayũ soat etabutpe ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃. Soat itaybit ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ ip iam. Itaybit ip g̃axĩn ma Deus ipiat supi'ajoat cebe ip iam. Warara'acayũ bit iba'arẽm ma ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃. G̃uyjom pit soat itaybit je'e ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃rũg̃ ip iam. \v 25 Imẽnpuxim pũg̃pũg̃ayũ ma soat etabutpe ma xipacat mujurũg̃rũg̃. Soat itaybit xipacat mujurũg̃rũg̃ ip iam. Warara'acayũ bit iba'arẽm ma xipacat mujurũg̃rũg̃. G̃asũ ka'ũma ma itaybit apẽn ixeyũ e'em iam. G̃uyjom pit itaybit je'e ip. \c 6 \p \v 1 Tei'ũm kapikpik'ukayũ be ecekawẽn cuy―Jesus kay itabucayũ be. \p — Ibuyxim cuy eyekariwa epejukuk — i juy ece cebe ip. — Ibuyxim ip ikug̃ pima kuka Deus o'jomuymuy g̃u ip itabut'ũmayũ — i juy ece cebe ip. — “Pauloyũ warẽmtag̃ ma itabucayũ mutaybitbin,” i'ũmg̃u kuka dak o'e ip — i juy ece cebe ip. \p \v 2 Pũg̃pũg̃ ixeyũ'in kapikpig̃ itabucayũ beam, jekitpitpiyũ beam. \p — “Kũyjobin g̃u oce wekariwa a'õ kay, ixe dak itabut Jesus kay buye,” i'ũmg̃u juy epe'e — i juy ece cebe ip. — Xipan cĩcã juy epeyekapik cebeam ixeyũ dak itabut puye, Jesus xe ikukpin ip puye dak — i juy ece cebe ip. \p Timóteo, iboam cuy itabucayũ eg̃utaybin \p — Xipan cuy epeku — i juy ece cebe ip―tei'ũm kapikpik'ukayũ be. \m \v 3 Wuykukukat ekawẽn icẽmãn―Jesus Cristo ekawẽn. Ixe ekawẽn tag̃ jekuku'ukat Deus bikuyap tag̃ tak jekukum. Ade'ũmayũ bit cekawẽn kay g̃u. Cekawẽn g̃u imutaybitbin ip. Warẽmtag̃ ma imutaybitbin ip. \p \v 4 — Warara'acat podi ma ocetaybit — i'e'em ip te'e ma. \m Imẽnpit itaybit g̃u ma ip. Soat em jewa'õxikxig̃ ip. Jewa'õdawutwutxi ip. Itabikuku e'em ip jewewekay, imẽn jekukum puye. Wara'at tag̃tag̃tag̃ ma ip kawẽnwẽn. Itabutkarey ip jewewekay. \v 5 Soat em ip jewa'õxikxig̃ jeweweju. Yag̃uyba'arẽm ip o'e. Oibu'un ip kawẽn icẽmat kay. Tũybe Deus kay wuyetabut pima acejekariwan iãn e'em ip. \v 6 Deus kay itabucat ibubut adeat puxim e'em icokcok, Deus kay wuyetabucap wuybubut kug̃ iap podi ma xipat puye. \v 7 Ajo-kug̃ wuybui be wuykap'isum? Ka'ũma kug̃! Imẽnpuxim ajo'in acetujowat ijodiwi wuye'ũ buje? Ka'ũma ma! \v 8 Wara'at kug̃'ũm pima, wuycokcog̃ mabuk acesop wuydotite bima, wuyxaxet pima dak. \v 9 Ibubut ade pinayũ ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ dinheiro buap ojuy. Warẽmtag̃ e'em ip itabikuku soat kay jebubun puye. Xipat g̃u ip soat xe ijodiat xe. Soat em ipiat supi'ajojo ip. Deus wi wũy ma jeedop ip. \v 10 Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ ip soan dinheiro kay itabikukuap tomuju. Pũg̃pũg̃ayũ oibu'un ip Jesus kay. Jetabucap o'jepere ip dinheiro kay jĩjã buye. Ade o'jat ip dinheiro. Inaka ig̃uycũg̃ cĩcã ip jekukum jetabucap o'jepere buye. \p \v 11 Ẽn pit, Timóteo, Deus a'õbuywatwat'ukat ẽn. Imẽnpuye ikẽrẽat pewi juy ecenapõn. Cũg̃ ma juy ejeku. Ikukpin cĩcã juy Deus ejukuk. Etabun cĩcã juy eg̃uy cekay. Ikukpin cuy warara'acat tak ejukuk. Etaxim cuy ipiat esupi'ajo. Yobog̃an pin g̃u juy eg̃uy. \v 12 Jedaudau'ukat soan jewũncaan jedaudaum koap jedauap epere am jabeatup pu ojuy adeayũ etabutpe. Ixe buxim ẽn tak soan a'õbacaan cuy etabut eg̃uy Jesus kay. Ebu'u'ũm pima, soat em Deus xe eg̃uy e'ũ buje. Adeayũ etabutpe: \p — Wetabun og̃uy Jesus kay g̃ebuje bit — i juk ece kuy bima. \m Imẽn i'e buje, Deus cuk enaẽ soat em enuy am jexe. \v 13-14 Jesus ekawẽn tag̃ cuy ejeku ewebe ikẽrẽat mug̃ẽap puxim; Jesus pe “Ikẽrẽat kug̃ ẽn” i'eap puxim ewebe. Wara'at tag̃ g̃u juy ejeku―Jesus ekawẽn tag̃ acã―soat ekawẽnwẽnap tag̃ acã. Ixe ekawẽn tag̃ cuy ejeku wuykukukat ajẽmap wiwim pima―Jesus Cristo ajẽmap wiwim pima. Iboam õn awẽwẽm Deus etabutpe, Jesus Cristo etabutpe dak. Ixe Deus soat mutaicin. Ixe Jesus Cristo iparara'ũma kawẽn icẽmat o'g̃uwẽn iecug̃ap pe―Pôncio Pilatos pe. \v 15 Imudot pin pima, Deus waram ixe Jesus Cristo g̃udot wuykay. Ixe Deus xipat cĩcã. Wara'at g̃u omuy ijodiat kukukat―Deus acã. Ixe ijodiat kukukayũ kukukat. Ixe ijodiat ekariwawayũ ekariwa. \v 16 Soat pit ace'ũ. Ixe bit je'ũ g̃u. Ka'ũmg̃u xipat'ũmat cebe. Daxadiea beat co'i. Wuyajẽm pa'ore cetẽg̃. Abu ixe o'jojojo? Ka'ũma ma. Iba'ore wuywebe ijo am. \p — Kũyjobin ocesop a'õ kay acã — i juy ace cebe. — Soat podi ma ẽn a'õbaca — i juy ace cebe. \m Imẽn cuy ace. \p \v 17 Timóteo, ibubut adeayũ juy eyawẽwẽ. \p — Eya'õbuyxian pin g̃u juy epesop — i juy ece cebe ip. — Dao ma kuka eybubut oi'ũm — i juy ece cebe ip. — Imẽnpuye eyetabun g̃u juy epesop eybubut kay―Deus kay acã eyetabun — i juy ece cebe ip. — Deus ade iũmũm wuywebe wuymucokcok am — i juy ece cebe ip. — Soat wuyemumukaypinput ũmũm wuywebe — i juy ece cebe ip. \v 18 — Xipan cuy warara'acat epejukuk — i juy ece cebe ip. — Xipacat cuy epeg̃ujurũg̃rũg̃ — i juy ece cebe ip. — Eydacum g̃u juy epesop warara'acat pe — i juy ece cebe ip. — Ibubut'ũmat pe juy eybubut'in epeg̃ũm — i juy ece cebe ip. \v 19 — Eybubut'in iũmũm pima ade epejukuk eybubun kabi be — i juy ece cebe ip. — I'ũm g̃u eybubut — i juy ece cebe ip. — Icẽmãn Deus xe epesop eyetait — i juy ece cebe ip. \p \v 20 Timóteo, apẽn Deus o'e ewebe iap tag̃ cuy ejeku. Ade'ũmayũ warẽmtag̃ ma kawẽnwẽn ip. Jewa'õxikxi'g ip. Deus muymuy ip. Cekawẽnxiayũ ip. \p — Warara'acat podi ma ocetaybit — i'e'em ip napa ma. \m Ecekawẽn g̃u juy ceweju ip. \p \v 21 — Warara'acat podi ma ocetaybit — i'e'em ip napa ma. \m Jetabucap ip o'jepere e bewi oitabidao'ibit puxim. \p — Bay, xipan cuy Timóteo ejukuk — i õn e'em Deus pe. — Xipan cuy soat Jesus kay itabucayũ ejukuk — i õn e'em cebe. \m Ibũrũ ma.