\id 1CO - Mundurukú NT -Brazil 2010 (DBL -2013) \h 1 Coríntios \toc1 Corinto ka watwat peaptup―koapatup \toc2 1 Coríntios \toc3 1Co \mt1 CORINTO KA WATWAT PEAPTUP PAULO EMUDUPMUBARARAKTUP \c 1 \p \v 1 Corinto ka watwat, cartadup mubararag̃ õn eywebeaptum. Õn Paulo. Tupmubararag̃ õn wuykitpit Sóstenes eju. Jesus Cristo emumuju õn Deus bikuyap tag̃. \v 2 Tupmubararag̃ oceju soat pe Deus ebekitkiyũ be―wuykukukat Jesus Cristo kay itabucayũ be. Deus cuk eynaẽ jebekitkiyũm Cristo eju mũg̃'i eyju jekukum puye. Soat ixe ebekitkiyũ e'em: \p — Ocebuywatwan cuy eg̃uy — i soat ka watwat. Ixe Jesus Cristo wuykukukat―ixeyũ kukukat tak. \p \v 3 — Bay, xipan cuy Corinto ka watwat ejukuk — i õn e'em Deus pe―wuyebay be, Jesus Cristo be dak―wuykukukat pe. — Ixeyũ ag̃uymubabibin cuy eg̃uy — i õn e'em cebe ip. \p \v 4 Deus soat em xipan eykug̃, Jesus Cristo eju mũg̃'i eyju buye. Imẽnpuye: \p — Bay, ẽn xipat cĩcã — i õn e'em Deus pe soat em ma. \m \v 5-6 Cristo juk adi oceg̃uwẽnuwẽn eywebe. Imẽnpuye ixe a'õ dag̃ eyju jekukum g̃asũ. Soat kug̃ eyju, Cristo eju mũg̃'i eyju jekukum puye. Imẽnpuye eyetaybit kawẽn icẽmat muwẽn ãm. Ka'ũma ma iba'arẽm eyxe, eyetaybit cĩcã buye. \v 7 Imẽnpuye soat kug̃ eyju―Deus biõg̃buk emumuũm kug̃. Deus waram wuykukukat Jesus Cristo g̃ubapuk soat ijodiacat etabutpe. Ixe mubapukap wiwim eyju. Iwiwim pima soat kug̃ eyju. Deus biõg̃buk emumuũm kug̃. \v 8 Soat em Deus eya'õmucanucan jeenuy eywebe eyetabucap epereap puxim. Imẽnpuye ikẽrẽat kug̃ g̃u epesop Deus xe wuykukukat Jesus Cristo ajẽmap kabia be. Ixe kabia be abuyũ xipat iap g̃uwẽn. Abuyũ xipat g̃u iap tak g̃uwẽn. \v 9 Deus soat em e'em ja'õ dag̃. Ixe juk eynaẽ eywebe jekpot eju jeburere am―Jesus Cristo eju jeburere am. Ixe Jesus Cristo wuykukukat. \p \v 10-11 Okitpitpiyũ, Cloe badipyũ bit cuk o'e owebe: \p — Corinto ka watwat jewa'õdawutwun cĩcã jeweweju, Jesus Cristo kay itabut ma'g̃u ip — i. \m Imẽnpuye jeymukũyjo õn, okitpitpiyũ. Wuykukukat a'õbi õn jeymukũyjo Jesus Cristo a'õbi. Jewa'õxikxig̃ g̃u juy epesop. Wara'at tag̃tag̃tag̃ g̃u dak cuy epeyewag̃uy―pũg̃ tag̃ ma. Pũg̃ tag̃ ma dak cuy epeyekawẽn soat em. Pũg̃ tag̃ ma dak cuy eybikuy eyeku am. \v 12 Pũg̃pũg̃ ey'in e'em: — Paulo kadiayũ oceju bit — i. Warara'acayũ e'em: — Apolo kadiayũ oceju bit — i. Warara'acayũ e'em: — Pedro kadiayũ oceju bit — i. Warara'acayũ e'em: — Cristo kadiayũ oceju bit — i. \m Iwarururum ma eyju e'em. \v 13 Wara'at tag̃tag̃tag̃ ma eyju e'em pima, eyju Cristo muweutun iap puxim. Õn g̃u obamupaya ip korosa be we'ũ ãm eywebeam―Cristo acã. “Paulo ebekin õn g̃asũ bit” i'e am g̃u jewemubatisasan epesop― “Cristo ebekin õn g̃asũ bit” i'e am acã. Imẽnpuye jewa'õdawutwun g̃u juy epesop. \p \v 14-15 Imẽnpuye te'e ma eyju e'em: \p — Paulo juk omubatisasan jekadian — i. \m Õn pit cuk imubatisasan teku okadiat iam g̃u―pũg̃ em tak ka'ũma. Imẽnpuye ocokcok oce ade g̃u ey'in og̃ubatisasan puye―pũg̃pũg̃ ã. Crispo og̃ubatisasan, Gaio dak. Warara'acayũ bit aco'i ka'ũma. \v 16 Icẽmãn. Wara'at kay oceg̃ebu g̃asũ bit. Estéfanas tak cuk og̃ubatisasan. Ibadipyũ dak cuk og̃ubatisasan. Wag̃uyba'ũm warara'acat tak paxi juk og̃ubatisasan iap kay. \v 17 Ijodiat mubatisasan am g̃u Cristo juk omuju―kawẽn idipat muwẽn ãm acã. \p — Kawẽn idipat muwẽn puje, itaybit cĩcãat ekawẽn g̃u juy eg̃uwẽn―Jesus Cristo juk oe'ũiap ekawẽn acã — i juk o'e owebe. \m Itaybit cĩcãat ekawẽn imuwẽn puje: \p — Teku itaybit cĩcã — i kuka o'e ip wa'ĩjojoayũ. \p — Jesus oe'ũ korosa be wuywebeam — i'ũmg̃u bit kuka o'e ip. \p \v 18 Korosa be Jesus oe'ũ wuywebeam iap ekawẽn co buje, Deus pe taxijo'ibiyũ ma e'em: \p — Deus ja'õbacaam wuydaxijojom jekpot oce'ũ buye — i. \m Ipiat'ajojoap kay cumayũ bit e'em: \p — Apẽnpuye dak oe'ũ? — i. — Te'e ma oe'ũ — i napa ma e'em ip. \m \v 19 Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi Itaybit cĩcãayũ jewexe ip itaybit iap og̃ubapuk soat pe, i. Itaybit cĩcã ip ipi juacat xe, i. Oxe bit itaybit g̃u, i. \p \v 20 Ya'õbuyxi g̃u ip Deus xe itaybit cĩcãat, ibabi jĩjãat tak, xipan cekawẽnat tak. \p — Ipi juayũ xe teyũku itaybit cĩcã, itabut'ũmayũ xe―oxe bit ka'ũma — i'e'em Deus. \p — Oceju cũg̃ ma Deus xe ocetaybit cĩcã buye — i te'e ma ip e'em. \p \v 21 — Ocetaybit Deus, soat podi ma ocetaybit puye — i'e'em te'e ma itabut'ũmayũ. \m Deus pit soat podi ma itaybit. \p — Eyetaybicap tag̃ g̃u eyetaybit õn―eyetabucap tag̃ acã — i'e'em Deus. \p “Jesus oe'ũ wuywebeam,” i'e'em pima: \p — Eybidaodao — i'e'em itabut'ũmayũ wuywebe. \m Deus pit wuydaxijojom wuyetaybit soan puye g̃u―jekpot oe'ũ iap kay wuyetabut puye acã. \p \v 22 — Wuywebe i'e ba'oreat cuy epeg̃ubapuk ocetabun — i'e'em Judeuyũ wuywebe. — Wuywebe i'e ba'oreat mubapuk puje acã kuka ocetabut oce'e — i'e'em Judeuyũ ma. — Eywebe itaybit cĩcãat ekawẽn imuwẽn puje acã kuka ocetabut oce'e — i'e'em Judeu'ũmayũ. \m \v 23 Wuyju bit imẽn g̃u e'em. \p — Cristo o'subamupaya ip korosa be ce'ũ ãm soat peam wuywebeam — i wuyju bit e'em. \m Imẽn e'em pima: \p — Eybidaodao ocexe — i'e'em Judeu'ũmayũ wuywebe. — Eyekawẽnkẽrẽ jĩjã ocexe — i'e'em Judeuyũ wuywebe. \m \v 24 Deus emunaẽyũ xe bit Cristo oe'ũ korosa be soat peam wuywebeam iap awẽg̃ yawẽg̃tip cĩcã―Judeuyũ xe, Judeu'ũmayũ xe dak. Deus ja'õbacaap mubapukpug̃ wuydaxijo am Cristo oe'ũ buye. Jetaybicap mubapukpug̃ tak wuydaxijo am. \p \v 25 — Deus pit itaybit g̃u — i te'e ma e'em itabut'ũmayũ. \m Ixeyũ xe itaybit'ũmat pit, soat ijodiacat etaybitbicap podi ma itaybit. \p — Deus pit ya'õbaca g̃u — i te'e ma e'em ip. \m Ixeyũ xe ya'õbaca'ũmat pit soat ijodiacat a'õbacaap podi ma ya'õbaca. \p \v 26 Okitpitpiyũ, g̃ebum cuy epesop apẽn kuy bima epesop iap kay, Deus pe eynaẽ awap iap kay. Ade g̃u epesop itaybit cĩcãayũm ipi watwat xe. Ya'õbuyxiayũm tak ka'ũma. Kariwawayũm tak ka'ũma. \v 27 Deus pit abuyũ ipi watwat xe itaybit'ũmayũ o'taẽ jebekitkiyũm itaybit cĩcãayũ musũsũn ãm. Abuyũ ijodiacat xe ya'õbuyxi'ũmayũ o'taẽ jebekitkiyũm ya'õbuyxiayũ musũsũn ãm. \v 28 Deus ijodiat emumuymuyũ o'taẽ jebekitkiyũm. Ijodiat emumupubutbunyũ o'taẽ. Ijodiat xe ka'ũm cĩcãayũ o'taẽ. Ixeyũ ma o'taẽ ipi watwat xe yobog̃at a'õbacaap mu'ũm ãm. \v 29 Imẽneju abu be xipan jewemuwẽn put? Ka'ũma be ma! Xipan wuyewemuwẽn pa'ore g̃asũ dak Deus pe. \v 30 Deus pit cuk eymuwedayo Jesus Cristo kay. Imẽnpuye jetaybicap mõg̃mõg̃ wuywebe. Imẽnpuye Jesus Cristo eju mũg̃'i wuyju jekukum g̃asũ. Imẽnpuye: \p — Cũg̃ ma eyju oxe — i'e'em Deus wuywebe. Deus ebekitkiyũm acesop. Ixe dak wuydaxijojom. Wuya'õmucanucan wuywebe ikẽrẽat kukap puxim. \v 31 Imẽnpuye xipan g̃u acewemuwẽn. Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi “Xipat cĩcã oceju bit,” i'ũmg̃u juy ace, i. “Wuykukukat soat em xipat cĩcã e'em wuykay,” i acã juy ace, i. \c 2 \p \v 1-2 — Wara'at g̃u og̃uwẽnuwẽn cebe ip―Jesus Cristo acã — i juk adi oce owebe ma eyxe bima. — Korosa be oe'ũiat acã og̃uwẽnuwẽn cebe ip — i juk adi oce owebe ma. — Itaybit cĩcãat puxim g̃u juy iboap ekawẽn og̃uwẽnuwẽn cebe ip — i juk adi oce owebe ma. — Adem g̃u og̃uwẽn cebe ip — i juk adi oce owebe ma. \m Imẽneju õn adi oajẽm eykay, okitpitpiyũ. Oajẽm Deus ekawẽn muwẽn ãm eywebe―kawẽn icẽmat muwẽn ãm. Iboap ekawẽn iba'arẽm osodop kuy bima soat xe wuyxe. G̃asũ bit ibapuk o'e. \v 3 Eyxe bima õn pit wag̃uy'ũm cuk adi og̃uy. Õn cuk adi oparara og̃uy Deus bikuyap tag̃ g̃u paxi a'g̃u og̃uwẽn iap puxim. \v 4 Kawẽn icẽmat cuk adi og̃uwẽnuwẽn eywebe. Itaybit cĩcãat emumutaybitbinap tag̃ g̃u juk adi og̃uwẽnuwẽn―Deus a'õbacaam acã. \p — Wetaybit cĩcãap tomuju g̃u ixeyũ og̃utabun Jesus kay — i juk adi oce owebe ma. \m Owebe imuwẽn puje, Deus biõg̃buk Deus a'õbacaap o'g̃ubapukpuk eywebe. Imẽnpuye Jesus kay juk eyetabut epe'e. \v 5 Jesus Cristo kay juk eyetabut epesop itaybit cĩcãat ekawẽn co buje g̃u―Deus a'õbacaap co buje acã. \p \v 6 Deus biõg̃buk a'õ kay kũyjobicayũ be bit itaybit cĩcãat ekawẽn muwẽnuwẽn õn. Itabut'ũmayũ ekawẽn muwẽnuwẽn g̃u bit õn cebe ip. Ya'õcam warara'acat kukukayũ ekawẽn muwẽnuwẽn g̃u dak õn. G̃asũ acã ya'õbuyxi jĩjã ip. G̃uyjom pit ya'õbuyxian g̃u ip je'e. Abuyũ kukukan je'e ip g̃uyjom? Ka'ũma kukukan ma ip je'e. Deus ixeyũ a'õbacaap g̃u'ũm. \v 7 Soat podi ma Deus itaybit. Ixe Deus ekawẽn muwẽnuwẽn acã õn eywebe eyetaybit am. \p — Cekay itabucayũ otaxijo korosa be okpot oe'ũ buye. Okpot co'iayũm je'e ip — io'e Deus jewebe ma ipi mujurũg̃'ũm awap. \m Kuy bima iba'arẽm osodop iboap ekawẽn. G̃asũ bit ibapuk o'e wuyxe. \v 8 Ijodiat kukukayũ itaybit g̃u osodop iboap kawẽn. Itaybit pima ip kuka juk wuykukukat o'subamupaya g̃u korosa be ce'ũ ãm. Ixe Jesus soat podi ma jedipap kug̃, ja'õbuyxiap kug̃ tak. \v 9 Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi Deus idip cĩcãat o'g̃uxipan i'ũm ãm jekayayũ be, i. Ajojojoiat podi ma idip, aya'ĩjojoiat podi ma dak, i. Wuyag̃uy bodi ma dak idip, i. \m \v 10 Ibiat pit Deus o'g̃ubapuk wuywebe. Kuy bima iba'arẽm osodop soat xe wuyxe. G̃asũ bit o'g̃ubapuk wuywebe. Jebiõg̃buk o'g̃uõm wuywebe iboap mubapuk am wuywebe. Ibiõg̃buk xipacat soat coco'ukat. Imẽnpuye itaybit soan. Itaybit apẽn Deus ibikuy wuydaxijo am iam, iba'arẽm ma'g̃u wuyxe. \v 11 Warara'acat g̃u itaybit apẽn wuyju jewag̃uyg̃uy iam―wuyju acã. Imẽnpuxim warara'acat g̃u itaybit apẽn Deus jewag̃uyg̃uy iam―ixe biõg̃buk acã. \v 12 Wuyju itabut'ũmayũ g̃u―itabucayũ ma. Itabut'ũmat biõg̃buk g̃u juk ajat―Deus biõg̃buk acã. Deus ma jebiõg̃buk muõmõm wuywebe wuymutaybit am ajo kuy o'g̃uxipan iũm ãm wuywebe iam. \p \v 13 Ijodiat g̃u juk wuymutaybitbin osunuy―Deus biõg̃buk acã. Imẽnpuye ijodiat ekawẽn muwẽnuwẽn g̃u wuyju warara'acayũ be―Deus ekawẽn acã. Deus biõg̃buk pe wuymutaybitbinap ekawẽn muwẽnuwẽn wuyju ixe biõg̃buk kukayũ be. \v 14 Ibiõg̃buk kug̃'ũmat pe bit Deus biõg̃buk ũmap ibu ba'ore. Itaybit pa'ore dak ip cebe apẽnpuye iũmũm wuywebe iam. Iba'arẽm cebe ip. \p — Apẽg̃ãm tak kuka iboap ojat? — i te'e ma e'em ip jewebe ma, Deus biõg̃buk kug̃'ũm puye. \m Wuyetaybit Deus biõg̃buk emumuũm xipat cĩcã iam ibiõg̃buk wuywebe bima acã. \v 15 Ibiõg̃buk xipacat kukat ma soat em itaybit ajo xipat cĩcã iam, ajo xipatpũt iam tak, ajo xipat g̃u iam tak. Ibiõg̃buk kug̃'ũmat pe bit iboap iba'arẽm. Imẽnpuye ibiõg̃buk kug̃'ũmayũ te'e ma ibiõg̃buk kukat a'õ waywayway ip. \v 16 Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi Abu xe'e itaybit apẽn Deus jewag̃uyg̃uy iam? Ka'ũma ma, i. Abu be ixe awẽ but? Ka'ũma be ma, i. \m Cristo ag̃uy dag̃ wuyju bit jewag̃uyg̃uy, ixe biõg̃buk omuy wuywebe buye. Imẽneju te'e ma ibiõg̃buk kug̃'ũmat wuya'õxikxig̃. \c 3 \p \v 1 Okitpitpiyũ, bekicat ikap'isuat puxim epesop Deus biõg̃buk a'õ kay kũyjobitbũt puye. Imẽnpuye Deus biõg̃buk kukat eju wekawẽnap puxim g̃u juk adi ocekawẽn eyweju―kũyjobit'ũmat eju wekawẽnap puxim acã. \v 2 Apẽn wuyju kũmti ũmũm bekicat pe iap puxim kawẽn iba'arẽmãn g̃u og̃uwẽnuwẽn eywebe kawẽn ibapukan acã Deus ekawẽn'in. Kawẽn iba'arẽmãn pit eyetaybit pa'ore epesop. G̃asũ dak eyetaybit pa'ore ma, \v 3 itabut'ũmayũ buxim eyju jekukum puye. \p Eyetabutkarey eyewewekay. Jewa'õxikxig̃ eyju eyeweweju. Imẽn eyeku buje, itabut'ũmayũ jo'i eyju jekukum, Deus biõg̃buk a'õ kay'ũmayũ jo'i―ibiõg̃buk kug̃'ũmayũ jo'i. Imẽneju iba'ore owebe eymutaybit am yaypanat mukũyjoap puxim. \p \v 4 — Paulo kadiayũ oceju bit — i'e'em ey'in. \m Warara'acayũ bit e'em: \p — Apolo kadiayũ oceju bit — i. \m Imẽnpuye eyju itabut'ũmayũ jo'i jekukum. \p \v 5 Apolo bit yobog̃at g̃u. Õn tak yobog̃at g̃u. Õn Deus peam kapikpik'ukat acã. Apolo dak ibicat ma. Jesus Cristo muwẽnuwẽn'ukayũ acã oceju. Eyetabut cekay g̃asũ, juk adi ixe oceg̃uwẽn eywebe buye. Wuykukukat kapikap ũmũm soat pe wuywebe. Imẽg̃ap pe acã kapikpig̃ wuyju. \v 6-9 Eyju Deus kat puxim. Kat iwat puxim Deus eykug̃ xipan. Apolo, õn tak Deus kat pe kapikpik'ukayũ buxim. Oceju eymutaybitbin. Cristo muwẽnuwẽnap ig̃o kat pe kadai daidadamap puxim. Koap õn cuk adi Cristo og̃uwẽnuwẽn eywebe. Imẽnpuye eyetabut cekay. Cristo ekawẽn imutaybitbinap kadai abibimap puxim. G̃uyjom Apolo juk adi Cristo ekawẽn eymutaybitbin osunuy. Deus pit cuk eymubikay jebiõg̃buk a'õ kay am. Deus pe acã kadai muaypan put. Imẽnpuxim Deus acã wuymubikuy jebiõg̃buk a'õ kay am. Imẽnpuye yobog̃ g̃u Cristo muwẽnuwẽn'ukat, cekawẽn imutaybitbin'ukat tak. Deus acã yobog̃, ixe wuymubikuy jebiõg̃buk a'õ kay am puye. Cristo muwẽnuwẽn'ukat cekawẽn imutaybitbin'ukat co'i Deus xe. Jewejojo'i ma ip. Deus kapikaptei ideida soat pe kapikpik'ukat pe. Apẽn cuk adi o'jekapikpik ip iap tag̃ ideida ip cebe. Ade xipacat je'g̃ũm cedag̃ ma o'jekapikpik'iat pe. Warẽmtag̃ ma o'jekapikpik'iat pe bit yopit ma je'g̃ũm. \p Deus emuamuy'a buxim eyju. Uk'a iwat puxim Deus eykug̃ xipan. \v 10 Cristo uk'a muycemucem'iat puxim. Wuyju uk'a muycemucemap mõg̃mõg̃ uk'a'abi dag̃ ya'acap puxim. Imẽnpuxim cuk adi Cristo og̃uwẽnuwẽn eywebe eyetabut am cekay, ipiat'ajojoap pe eyjuap puxim. Deus ja'õbacaap o'jomõg̃ owebe Cristo muwẽn ãm itabut'ũmayũ be. Cristo muwẽnuwẽnap uk'a muycemucemap mõg̃mõg̃ap puxim. Warara'acat cekawẽn eymutaybitbin g̃asũ odieg̃. Ixe uk'a muymuy'ukat puxim. Ixe cũg̃ ma juy jeymutaybin. \v 11 Deus kuy Jesus Cristo o'g̃udot ijodi. \p — Warara'acat kay g̃u juy epesop eyetabun―okpot kay acã — i'e'em Deus ijodiacat pe. \m Wuyju uk'a muycemucemap mõg̃mõg̃ yamuycem am. Imẽnpuxim Deus jekpot o'g̃udot ijodi wuywebe wuyetabut am cekay ipiat'ajojoap pe wuyjuap puxim. \v 12 Eymutaybitbin'ukayũ uk'a muymuy'ukayũ buxim. Pũg̃pũg̃ uk'a muymuy'ukayũ yakoroat'a muymuy. Ourom yamuymuy ixeyũ, pratam tak, wita'am tak―yasopsepat'am―yadeibog̃at'am. Cũg̃ ma eymutaybitbin'ukayũ buxim ixeyũ ma. Warara'acayũ bit yakoro'ũmat'a muymuy. Im yamuymuy ip, kapi'idim tak, uktum tak. Cũg̃'ũma eymutaybitbin'ukayũ buxim ip. \v 13 Daxam yamupik puje abuyũ yacemat'a o'yamuy iap ibapuk e'em soat xe, abuyũ yacem'ũmat'a o'yamuy iap tak, yakoro'ũmat'a yamupik puye. Imẽn tak je'e Cristo ajẽmap kabia, kũyjobit'ũmayũ be ipiatpi'ajoan iap kabia. Ibapuk je'e abuyũ juk adi cũg̃ ma eymutaybitbin iap, abuyũ cũg̃'ũma juk adi eymutaybitbin iap tak. Cũg̃ ma eymutaybitbin pima, eyetabut cĩcã epesop yajẽm puje. Cũg̃'ũma eymutaybitbin pima bit, kuy juk adi eyetabucap epeyepere yajẽm puje. \v 14 Yapikpek'ũmat'a duk'a iwat tuk'a'e mabuk daxa epirẽm puje. Imẽnpuxim cũg̃ ma eymutaybitbin'ukayũ xipacat je'jat Deus xewi jekapikapteim. \v 15 Yapikpekat'a duk'a iwat pit tuk'a'e g̃u e'em, soat o'yapik puye. Imẽnpuxim cũg̃'ũma eymutaybitbin'ukayũ xipacat je'jat g̃u jekapikapteim. Imẽnpit idaxijo ma ip daxa bewi o'jenapõniat puxim. \v 16 Eyju g̃ebum g̃u aco'i Deus biõg̃buk nuynuy wuywebe iap kay. Eywebe dak ixe nuynuy ma. Imẽnpuye Deus nuynuyap co'i wuyju. \v 17 Deus nuynuyap ikẽrẽat kug̃ g̃u. Idip cĩcã soat tag̃. Wuyju ma ixe nuynuyap co'i. Imẽneju Deus ipiat supi'ajoat cũg̃'ũma eymutaybitbin'ukayũ be jenuynuyap mukẽrẽrẽn'iayũ buxim ip puye. \p \v 18 Jewemug̃uykukum g̃u bit cuy epesop. \p — Itabut'ũmayũ xe ocetaybit cĩcã — i te'e ma pũg̃pũg̃ ey'in e'em. \m Jewexe eyetaybicap cuy epeyepere icẽmãn eyetaybit am Deus xe. \v 19 Itabut'ũmayũ xe itaybit cĩcãayũ ibidaodao ip Deus xe. Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi Deus a'õbi jewexe itaybicat jewemug̃uykuku jetacokcokap kug̃, i. \m \v 20 Wara'atup e'em: \mi Deus itaybit jewexe itaybicat te'e ma jewag̃uyg̃uy iam, i. \m \v 21 Imẽneju: \p — Wuyetaybit soan ma — i'ũmg̃u juy ace. Soat kukat puxim eyju Cristo eykukat puye. \v 22 Õn eybuywatwat'ukat Cristo a'õbi, Apolo dak, Pedro dak. Deus soat ipi dag̃acat o'g̃ug̃ẽ xipan eykuk am. Eyetabẽg̃ pima, xipan eykug̃. Eye'ũ buje dak, xipan jeykuk. Xipan eykug̃ g̃asũ. G̃uyjom tak xipan jeykuk. \v 23 Deus Cristo kukat. Cristo dak eykukat. Imẽneju soat kukat puxim eyju. \c 4 \p \v 1 Cristo buywatwat'ukayũ kukap puxim cuy ocekug̃ epesop, oceju Deus ekawẽn muwẽnuwẽn puye―kuyje iba'arẽm osunuy iap ekawẽn muwẽnuwẽn puye―g̃asũ ibapuk o'e iap ekawẽn muwẽnuwẽn puye. \v 2 Kariwa e'em jebekitkit pe: \p — Wara'acat a'õ kay g̃u bit cuy ece―wa'õ kay acã — i. \m Wara'an g̃u e'em cebe ip―jebekitkit pe. Imẽnpuxim Deus e'em jebuywatwat'ukat pe: \p — Wara'acat a'õ kay g̃u bit cuy ece―wa'õ kay acã — i. \m Wara'an g̃u e'em cebe. \v 3 Ak'arit'ũma oce eyekawẽn kay “Paulo jekariwa a'õ dag̃ jekukum” i'e buje. Warara'acat pe “Paulo jekariwa a'õ dag̃ jekukum” i'e buje dak, ak'arit'ũma oce cekawẽn kay. Owebe “Wekariwa a'õ dag̃ õn jekukum” i'e buje dak, ak'arit'ũma oce wekawẽn kay. \v 4 Oweweju bit a'g̃u wekariwa a'õ dag̃ õn jekukum. Imẽnpit wekariwa a'õ dag̃ õn jekukum iap ibapuk g̃u soat xe ijodiat xe, “Wekariwa a'õ dag̃ õn jekukum” i ma'g̃u õn e'em. Wuykukukat Jesus pe “Paulo wa'õ dag̃ jekukum” i'e buje bit, ibapuk e'em ya'õ dag̃ õn jekukum iap. \v 5 Imẽnpuye waram wuykukukat ajẽm'ũm pima: \p — Ikẽrẽat kug̃ ẽn Deus xe — i'ũmg̃u juy epe'e warara'acat pe. \m Wuykukukat ma apẽn cuk adi iba'arẽm ma'g̃u ag̃ujurũg̃rũg̃ iap g̃ubapuk soat pe. Jajẽm puje iboap g̃ubapuk. Apẽn cuk adi wuybikuy i'e am ajop iap tak g̃ubapuk soat pe. Ixe je'e: — Xipat eyju oxe — i wuywebe, cedag̃ ma ajekuku bima. \p \v 6 — Eybureyũ ejomuymuy g̃u juy wara'at muwẽnuwẽn xipan pima — i'e'em Deus ekawẽntup. \m Imẽnpuye: \p — “Paulo ya'õbuyxi g̃u ocexe―Apolo acã” i'ũmg̃u juy epe'e — i õn e'em eywebe, okitpitpiyũ. \m Eyju pũg̃ tag̃ ma ocekug̃ pima, kuka ibo dup ekawẽn tag̃ epeku. \p — Pũg̃ tag̃ ma juy soat epejukuk i õn e'em waram eywebe. \m \v 7 Ibit wedep ma soat wuyju Deus xe. Kaũmg̃u iwaruat cexe. Imẽnpuye pũg̃ tag̃ ma juy soat epeyewekuk. Ajo-kug̃ eyju Deus o'g̃ũm g̃u eywebe iat? Ka'ũma kug̃ ma! Apẽnpuye dak eyju napa ma e'em: — Deus soat g̃u o'g̃ũm ocewebe — i? \p \v 8 Tũybe oceju soat kug̃ iãn eyju e'em. Tũybe oceju ibubut adeayũ iãn eyju e'em. \p — Deus eju warara'acat kukukayũ oceju, Paulo bit ka'ũma, Apolo dak ka'ũma — i eyju e'em te'e ma. \m Eyju warara'acat kukukan pima bit, kuka juk ocokcok oce. Eyju warara'acat kukukan pima, wuyju dak kuka juk ixeyũ kukukan acesop eyweju. \v 9 Deus aco'i juk ocemuy ka'ũmaayũm ma soat xe, ixe emumujuyũ ma'g̃u oceju. “Ixeyũ juy ayaoka soat etabutpe xipat'ũm cĩcã ip puye” i'e'em ip iat puxim aco'i oceju. Soat aco'i ocejojom―kabi beacat, ipi juacat tak. \v 10 Itabut'ũmat xe ocadaodao, Cristo kay ocetabut puye. Eyju bit eyetaybit cĩcã ceweju mũg̃'i eyju jekukum puye. Itabut'ũmat xe oca'õca g̃u. Eyju bit eya'õca cexe ip. Ocemuybuyxi'ũm'ũm ip. Eybuyxim pit ip eykug̃. \v 11 Ocereren ma juk adi ocekuku, ocebipurukruk tak. Iokokat kug̃ ma dak cuk adi ocekuku ocedotim. Warara'acat tak cuk adi ocemupokupok. Pũg̃ ka be g̃u dak cuk adi ocekuku―soat kaka dag̃. Imẽn ma oceju jekukum g̃asũ dak. \v 12 Kapikpig̃ cĩcã ocexat pu am, ocedoti bu am tak. Warara'acat pe ocemuymuy buje, ocejede g̃u cebe ip. \p — Deus cuy xipacat je'g̃ũm eywebe — i bit oceju e'em cebe ip. \m Ipiat'ajojom pima dak ocetaxi jĩjã. \v 13 Warara'acat pe ocemuymuy buje, ikẽrẽm g̃u bit ocejede―xipan ma. Kaokok co'i oceju itabut'ũmat xe. \p \v 14 Imẽg̃aptup mubararag̃ õn eymusũsũn ãm g̃u―eymukũyjo am acã. Eykukpin cĩcã oxe. Webekitkiyũ jo'i eyju oxe. Imẽnpuye õn eymukũyjo ojuy. \v 15 Adeayũ kuka eymutaybin Cristo ekawẽn―10,000 beayũ ma. Pũg̃ ma eyebay bit. Kuy juk eyetabut epesop Jesus Cristo kay kawẽn idipat og̃uwẽn eywebe buye. Ceweju mũg̃'i eyju jekukum g̃asũ. Imẽnpuye õn eyebay jo'i. Imẽnpuye õn eymukũyjo ojuy. \v 16 Imẽnpuye: \p — Obuxim cuy epesop yobog̃an pin g̃u — i õn e'em eywebe. \p \v 17 Imẽnpuye Timóteo juy og̃uju eykay. Ixe Timóteo okpot co'i. Ixe cũg̃ ma kapikpig̃ wuykukukat peam. Ikukpin cĩcã oxe. \p — Paulo yag̃uyisu jekukum Jesus Cristo a'õ dag̃ jekukum puye — i je'e eywebe ixe Timóteo ma. — Imẽn Paulo itabun'isuayũ mutaybitbin tak soat ka watwat mutaybitbin — i je'e eywebe eyag̃uyba'ũmap puxim. \p \v 18 Pũg̃pũg̃ ey'in pit jewexe itaybicayũm o'e. Tũybe Paulo omuyku g̃u ocejo am iãn o'e ip. \v 19 Deus ibikuy bima bit, g̃axĩn ma oju eyjo am. Wetaybit ma'g̃u g̃asũ jewexe itaybicayũ ekawẽn. Eyjo buje bit, wetaybit oce Deus a'õbacaap kug̃ ip iam, ikug̃ g̃u ip iam tak. \v 20 Deus wuykukukat e'em “Ẽn ma ocekukukat” i wuyju e'em pima g̃u―ya'õbacaap kug̃ wuyju jekukum pima acã. \v 21 Eybu'u du omudon wa'õpurug̃ eymukorẽm ãm? Eybu'u g̃u xe'e owebe eykuk am xipan? Eybikuy owebe eykuk am xipan pima, ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽap cuy epeyepere. \c 5 \p \v 1 — Corinto ka beat jexidaap eju o'jepo itabut ma'g̃u Jesus kay — i'e'em owebe yajẽm'isuat. \m Imẽg̃ap ikẽrẽ jĩjã Deus xe. Itabut'ũmayũ bit isũsũn kuka o'e imẽn i'e am. \v 2 Te'e ma eyju bit e'em: \p — Xipat cĩcã oceju — i. \m Imẽn g̃u juy epe'e! Eyg̃uycũg̃cũg̃ cuy epesop ixe ag̃okatkat ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ puye. Ixe ag̃okatkat ikẽrẽat kay ig̃uycũg̃'ũm pima, epeg̃uõm g̃u juy Deus eju kawẽnwẽnap'a be je'awero am eyweju. \v 3 Wũy ma õn pit eywi. Inaka g̃ebum cĩcã ma õn eykay soat em. \p — Ixe ag̃okatkat ikẽrẽ jĩjã, Deus xe ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ puye — i õn e'em eywebe Jesus Cristo a'õbi. \m Eyxe bima dak imẽn ma kuka oce eywebe. Imẽneju awerom g̃u juy epesop ixe eju. \v 4 Eye'awero buje wuykukukat Jesus jeenuy eyxe. Soat em ma wuykukukat Jesus jekukum wuyweju wuya'õmucanucan. Eye'awero buje dak jeenuy eyxe. Õn tak eyxe bimaap co'i ma og̃uy, soat em õn g̃ebum eykay buye. \v 5 Eye'awero buje juy epe'e ixe ag̃okatkat pe: \p — Satanás acã juy ekukan — i. \m Imẽn cuy epe'e ixe mubu'un am ikẽrẽat mujurũg̃ap puxim. Je'ũ aco'i xeku. Ikẽrẽat mujurũg̃ap o'jepere bima bit Deus ixe ag̃okatkat biõg̃buk idaxijo. Ibiõg̃buk idaxijo wuykukukat ajẽm puje, kũyjobit'ũmayũ be ipiatpi'ajoan iap kabia be. \p \v 6 Te'e ma eyju e'em: — Warara'acat podi ma oceju xipat — i, cũg̃ g̃u eyju jekukum puye. Pão'a muyuhuaptõm ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap puxim. \p — Tõm'ĩcatõm pão'a muyuhum―yabog̃at'a muyuhum — i wuyju e'em. \m Imẽnpuxim pũg̃ ma wuy'inat ikẽrẽat kug̃ pima, warara'acayũ dak ikẽrẽat mujurũg̃ ojuy ma e'em ixe buxim. \v 7 Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy epeyepere―soat eyju! Ikẽrẽat mujurũg̃'ũm pima, ikẽrẽat kug̃ g̃u epesop. Pão'a buxim epesop―yamuyuhuhuaptõmtẽm'ũmat'a buxim. Kuyje Judeuyũ ovelha o'yaoka ip Egito eipi bewi cẽm pima. Ovelha oe'ũ uk'a beat e'ũap puxim. Imẽnpuxim Cristo oe'ũ wuye'ũ'ũap puxim. Páscoa epeta bima Judeuyũ g̃ebum wuydobuyũ'ũm'ũm e'ũap puxim ovelha'ũm oe'ũiap kay. Wuyju dak cuy aceg̃ebu wuye'ũ'ũap puxim Cristo oe'ũiap kay. \v 8 Jesus oe'ũ wuye'ũ'ũap puxim. Imẽnpuye ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy acepere. Ikẽrẽat ag̃ujurũg̃ g̃u auy g̃asũ bit. Cũg̃ ma juy aceku. Icẽmãn cuy acekawẽn. Imẽn jekukum pima, Jesus e'ũap kay juy aceg̃ebu apẽn Judeuyũ ovelha e'ũap kay g̃ebum iap puxim. \p \v 9 Wara'atup kuy otupmubararak eywebeaptum cartadup. Ixedup pe juk oce eywebe: \p — Aoyũ kaykayat purem g̃u juy epeku, warara'acat itop kaykayat purem g̃u dak, jewekpidaodao'ukat purem g̃u dak, jenuy'ũnakẽkẽ'ukat purem g̃u dak — i. \m \v 10 Itabut'ũmayũ warara'acat tayxi kaykay ip, warara'acat itop kaykay dak. Itabikuku jĩjã dak ip warara'acat pubut kay. Kũyjobit g̃u dak ip jeka kukat a'õ kay. Te'e ma dak itabut ip jewexe deus'iayũ kay―wita'a mug̃ẽg̃ẽ kay. Itabut'ũmayũ xe eydop pin'ũm pima bit, kuka epejẽm ipi dag̃wi. “Ixeyũ xe epesop g̃u” i'ũmg̃u juk oce eywebe, “Ixeyũ burem g̃u juy epeku” acã. \v 11 Warara'acat pit jewexe itabut Jesus kay. Te'e ma wuyju e'em “Ocekitpit” i ixeyũ be. Warara'acat tayxi eju jepopo'uk ip. Warara'acat itop eju dak jepopo'uk ip. Itabikuku dak ip warara'acat pubut kay. Te'e ma dak itabut ip jewexe deus'iayũ kay―wita'a mug̃ẽg̃ẽ kay. Jebureyũ muymuy'uk tak ip. Ika'o'om tak ip jekukum. Ka'ũma am ma ip xipat. \p — Jewexe itabucayũ burem g̃u juy epesop — i õn e'em eywebe. \m Epeyekõn g̃u dak cuy ceweju ip―pũg̃ em tak ka'ũma. \p \v 12-13 — Ikẽrẽat kug̃ eyju Deus xe — i'ũmg̃u õn pit e'em itabut'ũmayũ be. \m Deus pit imẽn je'e cebe ip. Õn pit, ka'ũma. Cũg̃ ma eywebe bit “Ikẽrẽat kug̃ ẽn Deus xe” i'e am eyxeat pe―Jesus kay itabucat pe―eyweju je'aweroro'ukat pe. Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukat cuy epeg̃ujẽm eyxewi, i. \c 6 \p \v 1 Eyju ikitpitpiyũ Jesus Cristo kay eyetabut puye. Eyeweweju jewa'õmukorẽmrẽm pima, itabut'ũmat kay bit cuy epeju g̃u ibimãmãat ekawẽn coco'ukat kay ixe be eymudin am. Eykitpit kay acã juy epeju―itabucat kay acã. Ixe kay juy epeju ixe be eymudin am. \v 2 Wuyju Deus ebekitkit. Ipi'ũm puje abuyũ ipi dag̃ayũ'in ikẽrẽ Deus xe iap aceg̃uwẽn. Abuyũ ikẽrẽ g̃u cexe iap tak aceg̃uwẽn. Eyetaybit g̃u du iboam? Iba'ore xe'e eywebe eykitpitpiyũ mudin am? \v 3 Abuyũ Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ'in ikẽrẽ Deus xe iap aceg̃uwẽn. Abuyũ ixeyũ'in ikẽrẽ g̃u cexe iap tak aceg̃uwẽn. Eyetaybit g̃u du iboam? Imẽnpuye eybu'um g̃u juy epesop eykitpitpiyũ mudin am. \v 4 Imẽnpuye eyju jewa'õxikxig̃ pima, itabut'ũmat kay g̃u juy epeju ixe be eymudin am―ya'õbuyxi g̃u ip Jesus kay itabucayũ xe buye. \v 5 Eysũsũn cuy epesop itabut'ũmat kay eyju cucum pima. Ka'ũmg̃u du eyparakpeat itaybicat? Kake ma! Iba'ore du eywebe jewemudin am? Iba'ore g̃u ma! \v 6 Inaka eyju eykitpit tujowatwan itabut'ũmat kay imuymuy am. Imẽg̃ap pit cũg̃ g̃u! \p \v 7 Eykitpit tujowatwan itabut'ũmat kay imuymuy am pima, itabut'ũmat ekukuap co'i ma eyju dak jekukum. Deus ekawẽn tag̃'ũma. Epetujowat g̃u juy. Ãg̃ jeenuy ikẽrẽm eykug̃. Ak'arit'ma juy eybubut tujupa'um puje dak. \v 8 Eyju ma warẽmtag̃ warara'acat kug̃ jeweik am. Warara'acat pubut tujupa'um'um tak eyju jeweik am. Warẽmtag̃ eykitpit kug̃ tak eyju jeweik am. Eykitpit pubut tujupa'um'um tak eyju jeweik am. Imẽnpuye cũg̃ g̃u eyju jekukum. \v 9 Deus soat kukukan pima, cũg̃'ũma jekuku'ukayũ g̃u bit jeedop cexe. G̃ebum cuy epesop iboap kay. Jewemug̃uykukukum g̃u juy epesop iboap kay. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃'ukayũ g̃u bit jeedop cexe Deus soat kukukan pima; warara'acat tayxi eju jepopo'ukayũ g̃u dak; warara'acat tayxi eju jepopo'ukayũ g̃u dak, jewexe deus'iat kayayũ g̃u dak; jewekpidaodao'ukayũ g̃u dak; jenuy'ũnakẽkẽ'ukayũ g̃u dak; \v 10 warara'acat pubut tujupa'um'um'ukayũ g̃u dak; warara'acat pubut kay itabikukuayũ g̃u dak; ika'o'on'ukayũ g̃u dak; jebureyũ muymuy'ukayũ g̃u dak; jeka kukat a'õ kay'ũmayũ g̃u dak. Ixeyũ g̃u bit jeedop Deus xe ixe soat kukukan pima. \v 11 Pũg̃pũg̃ ey'in tak imẽn cuk adi epekuku kuy bima―eyetabut'ũm pima. G̃asũ bit Deus ikẽrẽat o'ju'uk eywebewi. Ixe kuy juk eynaẽ jebekitkin soat em ja'õ dag̃ eyeku am. Ixe e'em eywebe: \p — Cũg̃ ma eyju oxe — i. \m Imẽn Deus e'em wuywebe, wuyetabut wuykukukat Jesus Cristo kay buye. Imẽn ixe e'em wuywebe, Deus biõg̃buk omuy wuywebe buye dak. \p \v 12 Ey'inat pit aco'i je'e owebe: — Õn pit Cristo ebekit. Imẽnpuye soat i'epi g̃u owebe — i. Icẽmãn ixe e'em. Soat i'epi g̃u wuywebe. Imẽnpit soat g̃u xipat wuywebe i'e am. “Soat i'epi g̃u ocewebe” i'e but wuywebe. Inaka soat g̃u ojoixik cepere ba'oreap puxim. \v 13 Warara'acat pit aco'i je'e owebe: \p — Wuyxaxet wuydadade buye―wuydadade wuyxaxet puye dak — i. \m Icẽmãn ixe e'em. G̃uyjom pit Deus xepxem ma g̃u'ũm―wuyxat, wuydada dak. Deus cuk wuymug̃ẽ warara'acat tayxi eju wuyepo am g̃u, warara'acat itop eju wuyepo am g̃u dak; wuyekpidaodao am g̃u dak; wuyenuy'ũnakẽkẽ ãm g̃u dak. Deus cuk wuymug̃ẽ ja'õ kay am acã. Jewebe am kapik am tak cuk wuymug̃ẽ. Ya'õ kay'ũm pima, te'e ma kuka ajeku. \v 14 Deus pit wuykukukat o'g̃utait ce'ũap tomukadi. Imẽnpuxim wuyju dak wuymutait wuye'ũap tomukadi. Ja'õbacaan ma wuymutait. \p \v 15 Jesus kay wuyetabun puje wuyjebit Cristo jebit'inat e'em. Imẽnpuye ikẽrẽ jĩjã wuyewedaodao am yapoat eju. Ikẽrẽ jĩjã Deus xe wuyjebit Cristo jebit'inat puye. Imẽnpuye yapoat eju epeyepo g̃u juy―pũg̃ em tak ka'ũma. \v 16 Yapoat eju jewedaodao bima pũg̃at puxim wuyju e'em ceweju. Eyetaybit iboam. Imẽn e'em Deus ekawẽntup: Xepxepayũ pũg̃at puxim e'em, i. \v 17 Wuykukukat eju mũg̃'i jekukum pima bit, pũg̃at puxim wuyju dak e'em ceweju ibiõg̃buk a'õbi. \p \v 18 Tapupuyũ, warara'acat tayxi eju juy epeyepo g̃u. Tũ'ũ'ũyũ, warara'acat itop eju juy epeyepo g̃u. Wara'at mujurũg̃rũg̃ pima ikẽrẽat kuka wuyjebit ag̃ukẽrẽrẽn g̃u. Yapoat eju jepopom pima bit, kuka wuyjebit ag̃ukẽrẽrẽn. \v 19 Eyag̃uyba'ũm g̃u juy iboap kay. Wuyjebit Deus biõg̃buk tũytũyap―Ibiõg̃buk xipacat tũytũyap. Ixe biõg̃buk omuy wuyjebit pe―Deus wuywebe o'g̃uõmiat. Wuyju g̃u jewekukat. Deus acã wuykukat. \v 20 Deus ma juk ikẽrẽat o'ju'uk eywebewi. Cristo e'ũap eywebe ikẽrẽat mug̃ẽg̃ẽaptei o'teida. Imẽnpuye idipat acã juy ag̃ug̃ẽ ijodi. Idipat mug̃ẽg̃ẽm pima bit, “Ka'ũmg̃u Deus co'i idipat” i je'e itabut'ũmayũ eyekukuap co buje. \c 7 \p \v 1 Kuy juk eyemudupmubararaktup otupu cartadup. Ibodup pe juk epe'e owebe “Xipat tu ocewebe jewebumũn ãm? Xipat g̃u xe'e?” i. Iboam õn jeymukũyjo g̃asũ. Ag̃okatkat ewebumũn'ũm pima, xipat ma jeku. \v 2 Imẽnpit adeayũ ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ cewebumũn'ũm pima. Cewebumũn'ũm pima warara'acat tayxi eju jepopom ag̃okatkat. Ayacat tak jepopom warara'acat itop eju. Imẽnpuye juy epeyewebumũn. Xipat soat pe ag̃okatkat pe cewetayxida am. Xipat soat pe ayacat pe dak ceweitopta am. \v 3 Tapupuyũ, etayxi eju juy ecepo, cepo pin pima. Aoyũ, ektop eju juy ecepo, cepo pin pima. Eybu'um g̃u juy epesop jepo am eytayxi eju eytop eju dak. \v 4 Aoyũ, eybikuy bima acã g̃u juy epeyepo eyitop eju, ixe ibikuy bima dak. Tapupyũ, eybikuy bima acã g̃u juy epeyepo eytayxi eju―ixe ibikuy bima dak. \v 5 Pũg̃ em g̃u aco'i epe'e eyewewebe: \p — G̃asũ bit acejewedaodao g̃u dak — i. — Deus eju acã acejekawẽn g̃asũ bit — i aco'i epe'e eyewewebe. \m Ade kabia g̃u bit epe'e: \p — G̃asũ bit ocepo g̃u eweju — i eytayxi be, eyitop pe dak. \m Deus eju eyekawẽnap kabia kap puje juy waram g̃uto epeyepo eyitop eju, eytayxi eju dak. Ade kabia “Acepo g̃u g̃asũ bit” i eyju e'em pima, Satanás “Warara'acat eju juy epeyepo” i je'e eywebe. Ade kabia jepopom'ũm pima, kuka Satanás a'õ kayan epeku. \p \v 6 — Imẽn cuy epeku — i'ũmg̃u õn pit e'em eywebe. — Oxe bit xipat kuka o'e imẽn eyeku am — i acã õn e'em. \m \v 7 Otayxixe g̃u õn pit. Soat eytayxixe'ũm pima, xipat kuka o'e. Deus pũg̃pũg̃ayũ buywatwan ixeyũ be ikẽrẽat kukap puxim itayxixe g̃u ma'g̃u ip. Warara'acat pe bit iba'ore cũg̃ ma jeku am itayxixe'ũm pima. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ ip itayxixe'ũm pima. Imẽnpuye Deus ibikuy ixeyũ ewebumũn ãm ikẽrẽat kukap puxim. \p \v 8 — Epeyewebumũn g̃u juy — i õn e'em tak o'jewebumũn g̃u buk ip iayũ be. — Obuxim cuy epesop — i õn e'em cebe ip. — Waram g̃u juy epeyewebumũn — i õn e'em itop'ũm e'ũ'ibiyũ be, itayxi e'ũ'ibiyũ be dak. \m \v 9 Soat em g̃ebum ayacat kay bima juy epeyewebumũn. Aoyũ kay eyetabikukuap xipat g̃u. Jewebumũn ãm acã kuka o'e xipat eywebe. \p \v 10-11 Cewebumũn'ibiyũ og̃ukũyjo g̃asũ bit. Wa'õbi g̃u õn jeymukũyjo―wuykukukat a'õbi acã. Tapupuyũ, eytayxi juy epeyepere g̃u. Aoyũ, eyitop cuy epeyepere g̃u. Eyitop epere buje bit cuy waram epeyewetopta g̃u. Eyepit put koap epesop ikug̃ iat kay eyitop kay. \p \v 12 Warara'acayũ og̃ukũyjo g̃asũ bit. Itabut'ũmat eju cewebumũn'ibiyũ og̃ukũyjo g̃asũ―itabucayũ og̃ukũyjo. Deus a'õbi g̃u õn jeymukũyjo. Okpiwatpi ma õn e'em eywebe. Okitpitpiyũ, pũg̃pũg̃ ey'in cuk epeyewebumũn itabut'ũmat eju. Eytayxi itabut g̃u Jesus kay. Eyxe tũy pin cĩcã bima bit cuy epeyepere g̃u. \v 13 Wuyĩxĩyũ, pũg̃pũg̃ ey'in cuk epeyewebumũn itabut'ũmat eju. Eyitop itabut g̃u Jesus kay. Eyxe tũy pin pima bit cuy epeyepere g̃u. \v 14 Ixeyũ epere'ũm pima, Deus xipacat je'g̃ũm eyitop pe, itabut g̃u ma'g̃u ip, itabucat xe nuynuy'uk puye―jetayxi xe nuynuy'uk puye. Imẽnpuxim Deus xipacat je'g̃ũm eytayxi be, itabut g̃u ma'g̃u ip, itabucat xe nuynuy'uk puye―jektop xe nuynuy'uk puye. Imẽn'ũm pima, itabut'ũmayũ ebekitkiyũ jo'i ma kuka o'e eyebekitkiyũ. Deus pit xipacat ũmũm eywebe, eyebekitkiyũ be dak itabucat xe nuynuy'uk puye. \v 15 Deus cuk wuynaẽ kaba'ũma wuydop am wuyitop eju, wuytayxi eju dak. Imẽnpuye itabut'ũmat jetayxi epere pin pima, itabucat epere pin pima, xipat kuka o'e jetayxi epere am. \p — Operem g̃u juy ece — i'ũmg̃u juy je'e itabucat itabut'ũmat pe. \m Ãg̃ je'ju ip. \v 16 Imẽnpuye eyitop xe juy epesop, wuyĩxĩt! Ixeyũ xe eynuy buje, kuka itabut o'e ip Jesus kay. Imẽnpuye, eytayxi xe juy epesop, okitpitpiyũ. Ixeyũ xe eynuy buje, kuka itabut o'e ip Jesus kay. \p \v 17 Deus ja'õbacaap ũmũm wuywebe soat tag̃ wuyekapik am cebeam. Imẽnpuye ibikuyap tag̃ cuy epekuku. Deus pe eynaẽ buje eyekapikap kug̃ cuk adi epesop. Ibeat kug̃ cuy epeyekapik g̃asũ dak. Imẽn soat ka watwat mukũyjojom õn―itabucayũ mukũyjojom. \v 18 Deus e'em taypu'ag̃obixeedakat'ibit pe: \p — Webekin cuy ece — i. \m “Ebekin oce g̃asũ” i'e'em pima, waram pit suxeemõg̃ g̃u juy. Imẽnpuxim Deus e'em taypu'ag̃obixeedak'ũmat pe: \p — Webekin cuy ece — i. \m “Ebekin oce g̃asũ” i'e'em pima, jedaypu'ag̃obidakacat g̃u juy. \p \v 19 — Ecewedaypu'ag̃obixeedakat tu? — i'ũmg̃u Deus e'em wuywebe. — Ecewedaypu'ag̃obixeedakat g̃u du? — i'ũmg̃u dak. — Wekawẽn tag̃ tu eyju jekukum? — i acã Deus e'em wuywebe. \m \v 20 Deus pe eynaẽ buje eyekapikap kug̃ epesop. Ibeat kug̃ cuy epeyekapik g̃asũ dak. \v 21 Pũg̃pũg̃ ey'in tei'ũma kapikpik'ukayũm cuk adi epesop Deus pe eynaẽ buje. Eyag̃uybabi'ũm g̃u bit cuy iboap kay. Kapikpig̃ cuy epesop eyekariwa beam. Eyekariwa xewi eyjẽm put pima bit, epejẽm cuy teihem kapik am warara'acat peam. \v 22 Inaka tei'ũma kapikpik'ukayũ jekpiwatpin g̃u jekukum―jekariwa ukpiwatpi acã. Wuykukukat pe ixeyũ naẽ buje bit, wuykukukat ukpiwatpi jeku ip. Teihem kapikpik'ukat pit jekpiwatpi jekukum. Wuykukukat pe ixeyũ naẽ buje bit, jekpiwatpin g̃u jeku ip―wuykukukat ukpiwatpi acã. \v 23 Deus cuk teihem wuydaxijo. Imẽnpuye ijodiat ukpiwatpin g̃u juy epesop. Cristo ukpiwatpi acã epeku. \v 24 Okitpitpiyũ, Deus pe eynaẽ buje, eyekapikap kug̃ epesop. Ibeat kug̃ cuy epeyekapik g̃asũ dak. Deus tak eybuywatwan jeenuy. \p \v 25 Kuyatup pe owebeaptup pe “Apẽn xe'e kuka cwebumũn'ũmayũ oceg̃ukuyjo?” i juk epe'e owebe. Wuykukukat pit cuk omukũyjo g̃u iboam. Jeymukũyjo õn wuykukukat a'õbi g̃u―wag̃uybin ma. Imẽnpit wuykukukat Jesus itabotaidabotbot cĩcã osunuy okay. Imẽnpuye ya'õ dag̃ õn jekukum. Imẽnpuye eyetabun cuy epesop wekawẽn kay. \p \v 26 Wuykay itakomaayũ ipiat'ajojoan cĩcã wuywebe―itabut'ũmayũ. Imẽnpuye: \p — Xipat kuka wuywebe wuyewebumũn'ũm ãm — i õn e'em. \m \v 27 Eytayxixe bima bit cuy epeyepere g̃u. Eytayxixe'ũm pima bit cuy epeyewetayxida g̃u. \v 28 Eyewebumũn puje bit, ikẽrẽat epeg̃ug̃ẽ g̃u. Imẽnpit eyewebumũn puje, g̃ebum cĩcã epesop eyxat puap kay, eytayxi esay buap kay dak. Õn pit obu'u eywebe eyeg̃ebu am ijodiap kay. \p \v 29-31 Okitpitpiyũ, g̃axĩn ma aco'i Cristo jajẽm waram. Ijop eipi dao ma jeekop. Apẽn g̃asũ dopdom iap i'ũm. Imẽnpuye itayxixeat cuy itayxixe'ũmat co'i jeku. Waat tak cuy icokcokat puxim jeku. Jewaywaywayat tak cuy ig̃uycũg̃at puxim jeku. Tarekrek pupu'ukat tak cuy o'jat g̃u buk'iat puxim jeku. Tarekrek kukuk'ukat tak cuy ikukuk'ũmat puxim jeku. \p \v 32 Õn pit obu'u eywebe soat em g̃ebum am ijodiap kay―eybubut puap kay. Itayxixe'ũmat soat em g̃ebum Deus kay. Soat em Deus mucokcok pin. \p — Apẽn xe'e oce Deus mucokcok am? — i'e'em soat em jewebe ma. \m \v 33 Itayxixeat pit soat em g̃ebum ijodiap puap kay tarekrek puap kay, jetayxi mucokcok pin puye. Soat em ixe e'em jewebe ma: \p — Apẽn xe'e oce otayxi mucokcok am? — i. \m \v 34 Xepxep a'õ kay pin ma―Deus a'õ kay―jetayxi a'õ kay dak. Itoptep'ũmat pe soat em cekapik put wuykukukat peam. Ixe soat em jekukukat mucokcok pin. Soat em jekukukat kay g̃ebum. Itoptepat pit soat em g̃ebum jebubut puap kay. Jektop mucokcok pin soat em. \p \v 35 Imẽg̃ap pit imuwẽnuwẽn õn eywebe eybuywat pin puye. Eyewebumũnap muba'oren pin g̃u bit õn. \p — Epeyewebumũn g̃u juy iba'ore jĩjã ma'g̃u eywebe — i'ũmg̃u õn e'em eywebe. — Cũg̃ ma epeku Deus xe — i acã õn e'em eywebe. — Ixe ekawẽn tag̃ cuy epeku — i dak õn e'em eywebe. — Soat em g̃ebum cuy epesop wara'at kay g̃u―wuykukukat kay acã — i dak õn e'em eywebe. \p \v 36 G̃asũ iwadipyũ og̃ukũyjo. “G̃asũ bit puk wewebumũn pin g̃u oce” i kuy juk o'e'e'iayũ og̃ukũyjo. \p — Wewebumũn'ũm pima bit cedag̃ g̃u kuka owadip kug̃ oce — i'e'em ag̃okatkat jewebe bima, juy jewebumũn ip. \m Ceweju jewedaodao pin cĩcã bima dak, cuy jewebumũn ip. “Ocewebumũn cuy g̃asũ bit” i'e buje dak cuy jewebumũn ip. Cewebumũn puje ikẽrẽat o'g̃ug̃ẽ g̃u ip. \v 37 Imẽnpit ag̃okatkat jekpiwatpin ma “G̃asũ bit wewebumũn pin g̃u oce” i'e buje, xipat kuka o'e cewebumũn'ũm ãm. Ibu'u jewebumũn ãm pima dak, xipat kuka o'e cewebumũn'ũm ãm. Jewedaodao pin cĩcã'ũm pima dak, xipat kuka o'e cewebumũn'ũm ãm. \v 38 Imẽneju xipacan e'em ip jewadip eju cewebumũn puje. Jewebumũn'ũm pima bit, ibodi ma xipacan e'em ip. \p \v 39 Itop e'ũ'ibiyũ og̃ukũyjo g̃asũ. Itop itait pima, ayacat jektop xe ma jeenuy. Cũg̃ g̃u jektop epere am. Itop e'ũ buje bit, cũg̃ ma warara'acat eju jewebumũn ãm―jemukaypinput eju. Imẽnpit cũg g̃u itabut'ũmat eju jewebumũn ãm―itabucat eju acã. \v 40 Imẽnpit itop e'ũ'ibit ibodi ma icokcok kuka o'e waram jewebumũn'ũm pima. Waram pit cewebumũnap g̃u oxe ma ibodi ma kuka o'e icokcok. Deus biõg̃buk omuy owebe. Imẽnpuye eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay. \c 8 \p \v 1 Kuyatup pe juk epe'e owebe: “Xipat tu ocewebe deusbaro wap iẽnmõg̃'ibitẽn o am? Ocesuẽn'o g̃u xe'e?” i. Iboam õn jeymukũyjo g̃asũ. \p — Icẽmãn ocetaybit Deusan — i wuyju e'em. “Soat podi ma ocetaybit” i'e'em pima bit, xipat g̃u kuka o'e. Warara'acat kug̃ xipan pima bit, xipat kuka o'e soat peam. \v 2 Soan g̃u wuyetaybit―pũg̃pũg̃ ã. Imẽnpuye wuyju te'e ma e'em: \p — Ocetaybit cĩcã — i. \m \v 3 Wuyxe Deus ikukpin cĩcã bima bit, Deus itaybit wuyjum. Deus burem tak cuy ajop. \p \v 4 Deusbaroyũ wap iẽnmõg̃'ibitẽn jeymukũyjo õn g̃asũ. Deusbaro ka'ũmaap ma ibiõg̃buk. Ade g̃u Deus―pũg̃ ma. Wuyetaybit iboam. \v 5 Ade ipi watwat xe bit ade ma desuyũ. Tũybe ade deusyũ iãn e'em ip. Tũybe ade wuykukuk'ukayũ iãn e'em ip. Tũybe ipi dag̃, kabi be dak omuy ip iãn e'em ip. \v 6 Wuyxe bit pũg̃ ma Deusat. Ixe Deus wuyebay. Soat ixe emumug̃ẽ. Ixe beam ma soat wuyju dopdom. Pũg̃ ma wuykukukat―Jesus Cristo acã. Ixe a'õbi Deus soat o'g̃ug̃ẽ kuyje―Jesus Cristo a'õbi. Ixe a'õbi ma wuyju dak dopdom. \p \v 7 Soat g̃u bit itabucayũ iboam itaybit. Ikabap cĩcã ip deusbaroyũ kug̃. Kuy ade kabia ma te'e ma itabut osodop ip ixeyũ kay―deusbaroyũ kay. Imẽnpuye tũybe ijopẽn deusbaroyũ xatẽn iãn e'em ip. G̃asũ dak imẽn e'em ip. Itaybit g̃u ip deusbaroyũ ka'ũma am ma ibiõg̃buk ip iam. Tũybe ig̃o ẽn o buje, ikẽrẽat kug̃ kuka oce Deus xe iãn e'em ip. \v 8 Wuyju bit cũg̃ ma Deus xe iẽn o'oap tomuju g̃u. Iwaru g̃u Deus xe. Ibit wedep ma―iẽn o'oap, iẽn o'o'ũmap tak. \p \v 9 Xipat eyxe ig̃o ẽn o buje, iẽn o'ũm pima dak. Eykitpit xe bit, itabutcũcat xe, cũg̃ g̃u ig̃o ẽn o am. Eykitpit pe ikẽrẽat epeg̃ujurũg̃at g̃u juy―itabutbũcat pe. Ixe xe cũg̃'ũm pima, ig̃o ẽn o am, epesuẽn'o g̃u juy. \v 10 Eyetaybit deusbaroyũ kake g̃u iam. Imẽnpuye: \p — Cũg̃ ma wuywebe ig̃o ẽn o am — i'e'em eyju. \m Imẽnpuye deusbaroyũ duk'a be eyju õmõm, ixe xatẽn o am. Itabutbũcat eyjojom ig̃o ẽn o'om pima bit: \p — Cũg̃ ma owebe dak ig̃o ẽn o am — i aco'i je'e jewebe ma. \m Imẽnpit cũg̃ g̃u buk ixe xe bit ig̃o ẽn o am, tũybe deusbaroyũ kake iãn e'em puye. \v 11 Ixe dak aco'i iẽn o eyjojom iẽn o'om puye. Iẽn o buje bit ig̃uycũg̃ cĩcã je'e itabutbũcat. \p — Oje'ũ aco'i ikẽrẽat og̃ujurũg̃ puye — i te'e ma je'e jewebe ma. \m Cristo oe'ũ ixe e'ũap puxim. Ixe ekitpit. Imẽnpit ig̃uycũg̃ ma jeku, ẽn ma ikẽrẽat eg̃ujurũg̃at cebe buye. \v 12 Cũg̃ g̃u cexe i'o am pima: \p — Ẽn tak esuẽn'o — i'ũmg̃u juy epe'e cebe. \m Imẽn i'e buje, warẽmtag̃ ma eykitpit kug̃ tak eyju. Warẽmtag̃ eykitpit kug̃ pima, eyju dak ikẽrẽat kug̃ epesop Cristo xe. \v 13 Imẽneju okitpit pe ikẽrẽat og̃ujurũg̃at g̃u. Okitpit xe ig̃o ẽn o'oap cũg̃ g̃u bima, õn tak kuka osuẽn'o g̃u―pũg̃ em tak ka'ũma. Osuẽn'o g̃u okitpit pe ikẽrẽat mujurũg̃ap puxim. Imẽnpuxim eyju dak cuy eykitpitpiyũ be ikẽrẽat epeg̃ujurũg̃at g̃u. \c 9 \p \v 1 Cũg̃ ma owebe wekupinap tag̃ weku am. Cristo emumuju õn. Wuykukukat Jesus cuk ojojojo. Kuy bima juk eyetabut wuykukukat Jesus Cristo kay õn ma juk ixe ekawẽn og̃uwẽn eywebe buye. \v 2 Warara'acayũ xe ma Cristo emumuju g̃u õn. Eyxe bit cemumuju õn. \p — Corinto ka watwat Cristo eju mũg̃'i jekukum o'e g̃asũ bit, Paulo cekawẽn o'g̃uwẽn cebe ip puye. Imẽnpuye ocetaybit Paulo Cristo emumuju iam — i'e'em adeayũ. \p \v 3 Wara'acat omuymuy bima, jewedayoyom õn. \p — Õn tak Cristo emumuju ma — i õn e'em cebe ip. \m \v 4 Cũg̃ ma owebe oxat pu am, oxati bu am tak kawẽn idipat muwẽnuwẽnapteim. \v 5 Warara'acayũ Cristo emumujuyũ jetayxi eju jekukum―itabucat eju. Imẽn cũg̃ ma Deus xe. Wuykukukat kitpitpiyũ dak jetayxi eju jekukum ip, Pedro dak. Cũg̃ ma kuka o'e owebe dak. \v 6 Warara'acayũ Cristo emumujuyũ wara'at pe g̃u kapikpig̃ ip―kawẽn idipat muwẽnuwẽn acã. Cũg̃ tu eyxe owebe wara'at pe kapik am, Barnabé be dak? \p — Cũg̃ g̃u — i õn pit e'em. \m \v 7 Sorarayũ teihem jenopag̃õg̃õm. Jenopag̃õg̃õaptei bubum ip. Wara'at pe g̃u ip kapikpig̃ jemukaypinput pu am. Kadaidip iwat tak teihem jekat pe kapikpig̃. Jekat peat'a o'om ip jekapikapteim. Wara'at pe g̃u ip kapikpig̃ jemukaypinput pu am. Ovelha kukuk'ukat tak teihem ovelha kug̃. Jeõhõ kũmti kõnkõn ip ikukapteim. \p \v 8 Ixeyũ buxim wuyju dak cũg̃ ma wuyekapikaptei bu am―Deus ekawẽn muwẽnuwẽnapteim. Moisés tak imẽn cuk adi wuymutaybitbin osunuy. \v 9 Moisés ekawẽntup imẽn e'em: \mi Taixee'uk am kadaida mucakucan pima, juy biopakpi esubimukirik g̃u, i. Ãg̃ cuy jekõn kapikpig̃ puye, i. \m Iboaptup mubarararag̃ pima biopak kay acã du g̃ebum osunuy Deus? \v 10 Ka'ũma! Wuykay dak g̃ebum ma osunuy. Õn tak oxat'am cuy oyabu iap kay g̃ebum taidada'ukat, ku beat'a bubu'ukat tak. \v 11 Kawẽn idipat muwẽnuwẽn eywebe juk adi ocekuku apẽn ayacat ku beat taidadam iap puxim. Cũg̃ ma g̃asũ ocewebe dak ocekapikaptei bu am eyxewi. \v 12 Cedag̃ ma warara'acat pe dinheiro ojuyjuy am eyxewi, kawẽn idipat o'g̃uwẽn ip eywebe buye. Ixeyũ bodi ma oceju bit cuy iojuy eyxewi. \p Oceju bit cuk ocejoojuy g̃u eyxewi. Teihem kawẽn idipat muwẽnuwẽn pima: \p — Kawẽn idipat a'ĩjo pin g̃u õn pit, Paulo dinheiro kay jĩjã imuwẽnuwẽnapteim puye — i kuka o'e itabut'ũmayũ. \m Imẽnpuye tei'ũma juk adi kawẽn idipat oceg̃uwẽnuwẽn. Wara'at pe ocesop kapikpik'uk ocemukaypinput pu am. \v 13 Deus eju kawẽnwẽnap'a be kapikpik'ukayũ jexat pupum tuk'a be õmõm'ukayũ xewi. Deus etabixe wũnca mupikpik'ukayũ ipik'ũmat pupum ip jexan. Kuy eyetaybit iboam. \v 14 Imẽnpuxim: \p — Kawẽn idipat muwẽnuwẽn'ukayũ dak cuy imuwẽnuwẽnaptei je'jat ip jemukaypinput pu am — i juk o'e wuykukukat. \p \v 15 Õn pit obu'u dinheiro bu am wa'ĩjojo'ukayũ xewi kawẽn idipat muwẽnuwẽnapteim. Ijudup mubarararag̃ õn imuwẽnuwẽnaptei juy epeg̃ũm owebe iaptum g̃u bit. We'ũ ãm obu'uap podi ma obu'u imuwẽnuwẽnaptei bum. Ka'ũma ma juy je'e: \p — Paulo kawẽn idipat muwẽnuwẽnaptei kay jĩjã — i. \p \v 16 — Ẽn pit cuy kawẽn idipat eg̃uwẽnuwẽn — i juk o'e Deus owebe. \m Imẽnpuye “Wa'õbuyxi jĩjãat õn kawẽn idipat muwẽnuwẽn puye” i'e ba'ore owebe. Õn kawẽn idipat muwẽn'ũm pima bit kuka Deus ipiat o'supi'ajoat owebe. \v 17 Okpiwatpin ma kawẽn idipat muwẽnuwẽn pima, cũg̃ ma kuka o'e owebe wekapikaptei bu am. Okpiwatpi g̃u bit õn imuwẽnuwẽn. \p — Ẽn pit cuy kawẽn idipat eg̃uwẽnuwẽn — i juk o'e Deus owebe. \m Deus ma juk o'g̃ũm wekapikam iboap. \v 18 Apẽg̃ãm kuka wekapikaptei ojat? Dinheiro kay g̃u õn wekapikapteim. \p — Dinheiro'in cuy epeg̃ũm owebe imuwẽnuwẽnapteim — i'ũmg̃u dak õn pit e'em wa'ĩjojomayũ be. \m Ocokcok cĩcã tei'ũma kawẽn idipat muwẽn ãm. Ocokcokap tak wekapikaptei jo'i ma. \p \v 19 Imẽneju ijodiat g̃u bit omujujum kapik am. Wukpiwatpin ma õn kapikpig̃. Imẽnpit wukpiwat pin ma dak õn soat peam kapikpig̃ kawẽn idipat muwẽnuwẽn adeayũ mutabut am Jesus Cristo kay. \v 20 Imẽnpuye Moisés ekawẽn tag̃ acã g̃u õn jekukum Jesus Cristo ekawẽn tag̃ tak õn jekukum. Judeuyũ parakpe kawẽn idipat muwẽnuwẽn pima bit, ixeyũ buxim õn tak Moisés ekawẽn tag̃ jekukum ixeyũ mubu'unap puxim Jesus ekawẽn kay. Judeuyũ parakpe õn imuwẽnuwẽn pima, ixeyũ ekukuap puxim õn tak jekukum ixeyũ mutabut am Jesus Cristo kay. \v 21 Imẽnpuxim õn Judeu'ũmayũ parakpe bima, ixeyũ buxim õn tak Moisés ekawẽn tag̃ g̃u jekukum ixeyũ mutabut am Jesus Cristo kay. Cristo ekawẽn tag̃ õn jekukum. Imẽnpuye Deus ekawẽn kay dak kũyjobit õn. \v 22 Itabutbũcayũ parakpe bima, ixeyũ ekukuap puxim õn tak jekukum ixeyũ buywat am big̃ ma itabut am Jesus kay. Soat em oxeacat ekukuap puxim õn tak jekukum ixeyũ mutabut am Jesus Cristo kay. Soan õn e'em warara'acat mutabut am cekay. \p \v 23 Imẽn ma õn jekukum kawẽn idipat muwẽn ãm soat pe ijodiat pe. Õn kawẽn idipat muwẽnuwẽn pima, Deus xipacan e'em wa'ĩjojomayũ beam, owebeam tak. \v 24 Adeayũ jedaudauap tag̃ daudaum cĩcã. Pũg̃ ma bit jabeatup pupum―koam yajẽm'ibit acã―jeburewũn podi ma iwũncaat acã. Wuyedauap puxim wuyju dak jekukum Jesus Cristo ekawẽn tag̃ jekukum pima. Cekawẽn tag̃ cuy epeku ixe be “Cũg̃ ma juk adi epekuku” i'e am eywebe. Ixe be eywebe imẽn i'e buje, jabeatup o'tupu'iat cokcokap podi ma eycokcok epesop. \v 25 Jedaudau'ukat soat kabia ma jewemuwũncacan iwũnca jedau am i'e am. Soat em jewemuwũncacan ip jabeatup pu pin cĩcã buye. Ig̃odup ade kabia g̃u tuptip e'em―pũg̃ kabia ma. Dao ma dupkarawraw. Jesus Cristo ekawẽn tag̃ jekukum pima bit, pũg̃ kabia g̃u acesop Deus xe―soat kabia ma. \v 26 Cũg̃ ma jedaudaum jedaudauapu'abi kay ma jedaudau'ukat. Cũg̃ ma jedaudaum warẽmtag̃ ma jedauap puxim. Ixe buxim õn tak cũg̃ ma weku pin. Jesus Cristo ekawẽn tag̃ weku pin warẽmtag̃ ma wekuap puxim. Warara'acat mureure'ukat puxim tak õn. Warara'acat muy'at ojuy bima te'e g̃u ip jewemureurem ip―pipim ma. Imẽnpuxim owebe dak te'e g̃u Jesus Cristo ekawẽn tag̃ wekuap. \p \v 27 — Jesus Cristo ekawẽn tag̃ cuy epeku — i juk adi ocece warara'acat pe. \m Imẽnpuye owebe ikẽrẽat mug̃ẽ buje, kuka osũsũn oce soat xe, wekawẽn o'jojojo'iayũ xe. Imẽnpuye õn ikẽrẽat mug̃ẽ pin pima, wag̃uydag̃ g̃u oce. Wag̃uymubu'u'un cĩcã õn ikẽrẽat mug̃ẽap puxim, Jesus owebe “Ekẽrẽ oxe” i'eap puxim. \c 10 \p \v 1 Imẽnpuye g̃ebum cuy epesop wuydobuyũ'ũm'ũm kay, okitpitpiyũ―Moisés ebekitkiyũ'ũm'ũm kay. Uk'a'ũmat tag̃ jekukum pima kabikerereat soat pe ixeyũ be e mubapukpug̃ oeku. Soat ixeyũ iodi o'timudek tibog̃ati. Tipakpukati i ig̃odi butet osunuy. \v 2 Kabikerereat cocom pima, timudekdeg̃ pima dak, soat ip kũyjobit osodop Moisés a'õ kay. \p — Kũyjobin acesop a'õ kay — io'e ip Moisés pe. \m Imẽnpuxim: \p — Kũyjobin acesop a'õ kay — i wuyju e'em Jesus pe wuymubatisasan pima. \m \v 3 Soat ip kabi bewiat o'om osodopdop jexan uk'a'ũmat pe. Maná o'om osodopdop ip. \v 4 Soat ip kabi bewiat kõnkõn osodopdop. Tikõnkõn osodopdop ip Cristo idibi o'timujẽm puye. Cristo a'õbi wita'a bewi Moisés o'timujẽm ixeyũ eim. Imẽnpuye: \p — Wita'a jekukum wuyweju — io'e ip Cristo muwẽnuwẽn, Cristo ixeyũ eju oeku buye. \m \v 5 Deus mucokcog̃ g̃u ip osodop ade ixeyũ'in. Imẽnpuye Deus itakoma o'e cekay ip. Deus a'õbi ip oe'ũ'ũ uk'a'ũmat tag̃. O'jokotkot ip uk'a'ũmat pe. \p \v 6 Deus pit imẽn ixeyũ o'jukukuk wuymukũyjo am wuywebe ikẽrẽat mujurũg̃ap puxim. Ixeyũ ma itabikuku osodop ikẽrẽat kay. Wuyju bit cuy wuyetabikukum g̃u ajop. \v 7 Oibu'un ip Deus kay. Deusbaroyũ kay o'e ip―jemumug̃ẽ kay. O'jekõnkõn ip deusbaroyũ wap peta mug̃ẽg̃ẽm “Ocetabut eykay” i'e am cebe ip. Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi O'jekõnkõn ip deusbaroyũ wap, o'tikõnkõn tak ip, i. O'jeda'i'i'in tak ip cewap, i. \m Wuyju bit cuy wuyetabun g̃u ajop jewexe deus'iayũ kay. \v 8 Ixeyũ ma o'jepopo warara'acat tayxi eju, warara'acat itop eju dak. Imẽnpuye pũg̃ kabia be ade oap ip ixeyũ'in, 23,000 ma oap ip pũg̃ kabia be. Wuyju bit cuy acepo g̃u warara'acat tayxi eju, warara'acat itop eju dak―pũg̃ em tak ka'ũma. \v 9 Ixeyũ ma jemamama'uk cĩcã oekuku Deus pe. Deus o'jobuyxijo ip itabotaidabotbot paxi wuykay iam. \p — Deus ipiat supi'ajoat g̃u aco'i wuywebe ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ ma'g̃u wuyju — io'e ip te'e ma. \m Ikẽrẽat o'g̃ujurũg̃rũg̃ ip. Imẽnpuye Deus puybu o'subumudot ixeyũ kay tũypiatpu. Ade o'joa ixeyũ'in. Ade oap ip puybu nuy pibun. Wuyju bit cuy wuykukukat ajobuyxijo g̃u. \v 10 O'jemãmã ip Deus pe. Imẽnpuye Deus jekawẽn tojotjot'ukat o'g̃udot adeayũ aoka am ixeyũ'ĩn. Deus xewiat ixeyũ o'yaoka. Oe'ũ'ũ ip. Wuyju bit cuy acemãmã g̃u Deus pe. \p \v 11 Soat iboam pit o'jebapuk wuydobuyũ'ũm'ũm pe wuymukũyjo am. Apẽn Deus ipiat o'supi'ajojoat cebe ip kũyjobit'ũm pima iap ibararak opop Deus ekawẽntup pe. Iboaptup co buje, ixeyũ'ũm'ũm ekukuap puxim g̃u juy ajeku. G̃axĩn ma soat i'ũm. Imẽnpuye ixeyũ'ũm'ũm ekukuap puxim g̃u juy ajeku. \p \v 12 Imẽnpuye: \p — Oceju bit ikẽrẽat oceg̃ujurũg̃ g̃u ocebaca buye — i'ũmg̃u juy ace. — Ocebuywan cuy eg̃uy ocewebe ikẽrẽat mujurũg̃ap puxim — i acã juy ace Deus pe. \m \v 13 Warara'acat ikẽrẽat mug̃ẽat ojuy du eywebe? Soat ijodiat pe ikẽrẽat mug̃ẽat ojuy ip. Deus pit soat em ja'õ dag̃ e'em. Wuybaca'ũm pima, Deus wuybuywanwan. Wuybuywatwan jeenuy wuywebe ikẽrẽat mujurũg̃ap puxim. \p \v 14 Imẽneju, okitpitpiyũ, deusbaroyũ buxixim cuy epewatwat. \v 15 Eyag̃uysat kuy oxe. Wekawẽn puyxijom cuy epe'e cedag̃ paxi Paulo e'em iam. \v 16 G̃ebum cuy epesop Jesus Cristo e'ũap kay wuyeg̃ebuapti kõn puje. Cristo e'ũap kay wuyeg̃ebuapti kõn puje: — Bay, ẽn xipat cĩcã — i juy ace. \m Wuyju g̃ebum Cristo'ũm toy kay, apẽn Cristo wuymuisusunap kay dak. Pão'a o buje, Cristo'ũm jebit kay wuyju g̃ebum, apẽn Cristo wuymuisusun oe'ũ wuywebeam puye iap kay dak. \v 17 Pũg̃'a bewi ma wuyju ya'o'om Cristo e'ũap kay g̃ebum am, ade ma'g̃u wuyju. Pũg̃at jebit puxim wuyju, pũg̃at kay wuyju g̃ebum puye. \p \v 18 G̃ebum cuy epesop Judeuyũ kay. Ixeyũ epaĩyũ Deus wap o'g̃upik ip iat epoyat o'om. Ibiat o'om pima g̃ebum ip wuyju Deus ebekitkiyũ iap kay. \v 19 Deusbaroyũ bit kake g̃u. Eyetaybit iboam. Õn tak wetaybit iboam. Ka'ũmaap ma deusbaroyũ bit. \p — Ixeyũ wap oceju puybit ẽn mõg̃mõg̃ ixeyũ xatẽn — i'e'em te'e ma deusbaroyũ kayayũ bit. \m \v 20 Deusbaroyũ wap iẽn mõg̃ puje Deus pe g̃u ma ip iũmũm―ibiõg̃buk kẽrẽat pe acã, ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukat ebekitkiyũ ip puye. Obu'u jĩjã eywebe ibiõg̃buk kẽrẽayũ babim eyeku am. \v 21 Jesus e'ũap kay wuyeg̃ebuapti kõn puje, wuyju Deus ebekitkiyũ iap kay wuyju g̃ebum. Imẽnpuye iba'ore wuywebe deusbaroyũ wap timõg̃'ibiti kõn ãm ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukat a'õbi. Wuykukukat Jesus e'ũap kay wuyeg̃ebuap'a o buje, wuyju Deus ebekitkiyũ iap kay wuyju g̃ebum. Imẽnpuye iba'ore wuywebe deusbaroyũ wap iẽnmõg̃'ibitẽn o am ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukat a'õbi. \v 22 Wuybu'u wuykukukat mutaek am. Cẽm g̃u du? Wuykukukat podi ma wuya'õbaca i'e'em pima, kuka ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukat kadiayũm ace'e. Ibiõg̃buk kẽrẽayũ kukat kadiayũ bima bit, kuka itaek o'e wuykukukat. Itaek pima, xipat g̃u kuka o'e wuywebeam. \p \v 23 — Cristo ebekitkit oceju. Imẽnpuye soan oce'e but — i napa ma e'em pũg̃pũg̃ayũ. \p — Soat g̃u bit xipat wuywebeam — i õn pit e'em. \p — Soan oce'e but — i napa ma e'em ip. \p — Te'e ma kuka pũg̃pũg̃ pit ajukuk — i õn pit e'em. \m \v 24 Cũg̃ g̃u wuywebe xipan jewewekuk am warara'acat kay ak'arit'i'ũm pima. Warara'acat tak cuy xipan ajukuk. \v 25-26 Imẽn e'em Deus ekawẽntup: Deus ipi kukukat ipi dag̃acat kukukat tak, i. \p Imẽneju ka'ũma ma i'opiat eywebe. Soatẽn cuy epejat eyxatẽn teidada'ukat xewi. \p — Ite ẽn tu deusbaroyũ wap i'enmõg̃'ibit'en? — i'ũmg̃u juy epe'e iẽn pum pima. \p \v 27 Jeweju jekõn ãm Jesus kay itabut'ũmat pe eynomuwã buje, epeju juy eyju pin pima. Ajo o'g̃ũm ip iat ẽn cuy epesuẽn'o. \p — Ite ẽn tu deusbaroyũ wap iẽnmõg̃'ibitẽn? — i'ũmg̃u juy epe'e eynomuwãat pe. \m \v 28-29 Itabutbũcat pe “ite ẽn deusbaroyũ wap iẽnmõg̃'ibitẽn” i'e buje bit cuy epesuẽn'o g̃u ixe mug̃uycũg̃ap puxim. Xipat eywebe ma ite ẽn o am. Itabutbũcat xe bit xipat g̃u ite ẽn o am. Ite ẽn o'ũm pima bit, xipat je'e ixe xe, exe dak. Ka'ũma ma i'guycũg̃ je'e. Soat eycokcok werep ma epe'e. \p Warara'acat pit aco'i je'e: \p — Apẽnpuye dak ite ẽn osuẽn'o g̃u warara'acat xe cũg̃'ũm puye? Cũg̃ ma oxe bit iboap — i. \v 30 — Iẽn om pima õn e'em Deus pe “Bay, ẽn xipat,” i — i aco'i je'e owebe. — Apẽnpuye dak warara'acat kuka o'e owebe, “Cũg̃ g̃u ewebe ite ẽn o am,” i? — i aco'i je'e owebe. \p \v 31 Cũg̃ ma juy epeku soat em warara'acat pe “Deus idip cĩcã, ya'õbaca jĩjã” i'e am. Cũg̃ ma juy epeku jekõnkõn pima, tikõnkõn pima dak, soan e'em pima dak. \v 32 Cũg̃ ma juy epeku Judeuyũ etabutpe, Judeu'ũmayũ etabutpe dak, Deus kay itabucayũ etabutpe dak. Cũg̃ ma juy epeku warara'acat mubu'unap puxim Jesus Cristo kay. \v 33 Wekukuap puxim cuy epeku. Warara'acat mucokcok pinap kug̃ õn jekukum soat em. Ajo xipat kuka o'e owebeam iap kay g̃u õn g̃ebum―ajo xipat kuka o'e warara'acat peam iap kay acã. Imẽn õn jekukum Deus pe warara'acat taxijoap ojuy. \c 11 \p \v 1 Cristo ekukuap puxim õn tak jekukum. Imẽnpuye wekukuap puxim cuy epeku. \p \v 2 Soat kabia eyju g̃ebum okay. Apẽn cuk adi õn eymutaybitbinap tag̃ tak eyju jekukum―soat tag̃. \p — Xipat cĩcã eyju oxe — i õn e'em eywebe. \m \v 3 Imẽnpit waram jeymukũyjo õn. Ag̃okatkat jetayxi kukat. Cristo soat ag̃okatkayũ kukat. Deus Cristo kukat. \v 4 Imẽneju ag̃okatkat cuy jewajuy g̃u pag̃õm jebureyũ parakpe Deus eju kawẽnwẽn pima, Deus ekawẽn muwẽnuwẽn warara'acat pe bima dak. Jewajuy buje bit ibuyxim g̃u kuka Cristo kug̃ o'e. \v 5 Ayacat pit cuy jewajuy jeenuy jebureyũ parakpe Deus eju kawẽnwẽn pima, Deus ekawẽn muwẽnuwẽn warara'acat pe bima dak. Jewajuy'ũm pima bit, ibuyxim g̃u kuka jektop kug̃ o'e. Ayacat yajuy'ũmat pit yakoekoeat puxim yasũsũn. \v 6 Imẽnpuye ayacat jewajuy'ũm pima, epeyadaptakat cuy. Wuywebe ayacat isũsũn jakoean, jadaptakacan tak. Imẽnpuye juy yajuyjuy jeedop ip pag̃õm jesũsũnap puxim. \v 7 Imẽntak ag̃okatkat pit cuy jewajuyjuy g̃u, Deus jejo'ian o'g̃ug̃ẽ buye jedipap kug̃ o'g̃ug̃ẽ buye. Deus ag̃okatkat o'g̃ug̃ẽ ja'õ dag̃ ceku am. Ayacat pit o'g̃ug̃ẽ jektop a'õ dag̃ ceku am. \v 8 Deus ag̃okatkat mug̃ẽm pima ayacat pewi g̃u o'ju'uk. Ayacat mug̃ẽm pima bit, ag̃okatkat pewi o'ju'uk. \v 9 Ag̃okatkat o'g̃ug̃ẽ ayacat puye g̃u. Ayacat pit o'g̃ug̃ẽ ag̃okatkat puye. \v 10 Imẽneju itabucayũ awerom, pima aoyũ juy jaekabek kug̃ jeedop ip Deus ekawẽn tojotjot'ukayũ wuyjojom puye. Jaekabek kug̃ cuy jeedop ip jektop a'õ kay kũyjobicap mubapuk am soat pe. \v 11 Wuykukukat Jesus kay wuyetabut puje bit, wuyag̃epũg̃ g̃u wuyju jekukum―ayacat, ag̃okatkat tak. Jewemukũyjojom tak wuyju, jewebuywatwan tak. \v 12 Ag̃okatkat a'õxa bewi Deus ayacat o'ju'uk. Ayacat uk pewi g̃asũ bit ag̃okatkat kapkam. Deus xewiat pit soat kake. \p \v 13 Cedag̃ tu eyxe ayacat pe jaekabek kug̃'ũma kawẽn ãm Deus eju warara'acat parakpe? Cedag̃ g̃u! \v 14 Wuyukpiwatpin ma wuyetaybit xipat g̃u ag̃okatkat pe yadaperean am iam. Ag̃okatkat yadaperen pima bit, jewemubuyxi'ũm'ũm. \v 15 Ayacat pit idip cĩcã wuyxe soat xe yadaperen pima. Yadaperenat yaekabekat co'i. \p \v 16 — Cedag̃ g̃u ayacat peam pit kawẽn ãm Deus eju yajuy'ũm pima — i õn e'em. \m Imẽn e'em soat itabucayũ dak―soat kaka dag̃ayũ. Imẽn tak cuy oce'e soat pe oca'õxik pinat pe. \p \v 17 — Cũg̃ ma eyju je'awerorom — i'ũmg̃u õn pit e'em eywebe. \m Awerom pima eyju jewebuywatwan g̃u big̃ ma eyetabut am Jesus kay―jewemubu'u'un acã. Imẽg̃ap xipat g̃u! Jeymukũyjo õn cũg̃ ma eye'awero am. \p \v 18 — Awerom pima jewa'õxikxig̃ ip Corinto ka watwat, Jesus kay itabucayũ, pũg̃ kadi g̃u ip puye — i'e'em owebe pũg̃pũg̃ayũ. \m Icẽm xe'e ixeyũ e'em? \p \v 19 — Wuyju pũg̃pũg̃ kadiayũ bima, ibapuk e'em soat xe abuyũ wuy'in cũg̃ ma jekukum iap, abuyũ cũg̃ g̃u iap tak — i te'e ma eyju e'em. \m Xipat g̃u wuyju Deus xe pũg̃pũg̃ kadiayũ bima. \v 20 Eyju je'awerorom wuykukukat e'ũap kay jeg̃ebu am g̃u―jekõn ãm acã. \v 21 Jekõn pima, soat eyju eyukpiwatpin ma jekõnkõn cĩcã. Imẽnpuye koap ajẽm'ibit jekõnkõn cĩcã jebureyũ wiwim'ũma. Kanomũm yajẽm'ibit pit jekõnkõn g̃u. Ire mabuk ip e'em wara'acat ibeg̃beg̃ pima, wara'acat ika'o bima dak. \v 22 Apẽntak oce eywebe imẽn eyju je'awerorom pima? \p — Cũg̃ ma eyju je'awerorom — i du oce eywebe? Ka'ũma! — Cũg̃'ũma — i acã oce. \m Eyre bima, eyduk'a be ma juy epeyekõn. Deus eju kawẽnwẽnap'a be bit warẽmtag̃ g̃u juy epeyekõn. Ibubut'ũmat musũsũm g̃u juy epesop ig̃o'a be. Cũg̃ g̃u oxe eyju je'awerorom. \p \v 23 — We'ũap kay eyeg̃ebu am cuy epeyekõn eyeweweju — i juk o'e wuykukukat Jesus owebe. \m Apẽn ixe o'e owebe iam cuk õn eymutaybitbin. Jekay itakomaayũ be jeũm pimaap exima be pão'a o'yabu. \p \v 24 — Bay, ẽn xipat cĩcã — io'e Deus pe. \m Pão'a o'yadakat. G̃ebuje: \p — Korosa be obamupaya ip iap kay juy epeg̃ebu ibeat'a o buje — io'e jebekitkiyũ be. — Oje'ũ eywebeam — io'e cebe ip. — Pão'a juy epeya'o we'ũap kay eyeg̃ebu am — io'e. \m \v 25 Imẽnpuxim kopo dak o'jat jekõn epere buje ip. \p — Deus kawẽn iisuat g̃uwẽn ipi juayũ be oje'ũ buye, odoymukerereren puye — io'e wuykukukat. — Odoymukererenap kay juy epeyeg̃ebu uva'abidi kõn puje — io'e. — Tikõn puje, we'ũap kay juy epeyeg̃ebu — io'e. \m Imẽn wuykukukat o'e owebe kuy bima. \v 26 Imẽneju ibeat'a o'om wuyju. Ibeat'a o buje, wuykukukat oe'ũ wuywebeam iap muwẽnuwẽn wuyju soat pe, ibeati kõn puje dak. Imẽn cuy epeyekõnkõn waram wuykukukat ajẽmap wiwim pima. \p \v 27 Imẽneju Deus ipiat supi'ajoat wuywebe warẽmtag̃ ma i'o buje. Warẽmtag̃ ma wuykukukat e'ũap kay wuyeg̃ebuap'a o buje kuka ce'ũap ajomuymuy, warẽmtag̃ ma ce'ũap kay wuyeg̃ebuapti kõn puje dak. \v 28 Imẽnpuye: \p — Cedag̃ tu õn jekukum Deus xe? — i juy ace wuywebe ma pão'a o awap, uva'abidi kõn awap tak. \m Cedag̃ ma jekukum pima acã kuka aya'o. Atikõn tak kuka. Warẽmtag̃ jekukum pima bit, kuka aya'o g̃u, atikõn g̃u dak kuka. \v 29 Apẽg̃ãm korosa be wuykukukat oe'ũ iam eyetaybit'ũm pima juy epeya'o g̃u wuyeg̃ebuap'a. Epetikõn g̃u dak cuy wuyeg̃ebuapti. Eyetaybit'ũma ya'o buje, eyukpiwat epe'e Deus xe. Imẽnpuye ipiat supi'ajoat eywebe. \v 30 Ade ey'in warẽmtag̃ ma o'ya'o'o. Imẽnpuye ip iwãtaxipipe o'e. Ibaca g̃u ip o'e. Pũg̃pũg̃ oe'ũ'ũ kuy. \v 31 Ya'om pima: \p — Ikẽrẽat kug̃ tu õn exe? — i juy ace Deus pe. \m Ikẽrẽat kug̃ pima, iboap cuy ag̃uwẽn ixe be i'uk am wuywebewi. I'uk puje: \p — Ikẽrẽat kug̃ eyju oxe” i'ũmg̃u je'e wuywebe. \m Ipiat tak supi'ajoat g̃u wuywebe. \p \v 32 — Ikẽrẽat kug̃ eyju oxe — i'e'em Deus wuywebe ikẽrẽat epereap ojuy. \m Ipiatpi'ajojoan tak wuywebe wuymukũyjo am waram wuywebe ikẽrẽat kukap puxim. Ixe imẽn wuymukũyjojom ipiat'ajojoap kay wuymujuap puxim kũyjobit'ũmayũ eju. \p \v 33 Imẽneju, okitpitpiyũ, eybureyũ ajẽmap puk cuy epejowiwi. Wuykukukat e'ũap kay wuyeg̃ebuap'a o am awerom pima, soat ajẽm puje juy epeya'o. \v 34 Abu ire mabuk iat cuy jeduk'a be ma jekõn. Imẽn'ũm pima Deus ipiat supi'ajoat eywebe awerom pima. Wara'an cuk adi epeyekawẽn owebeaptup pe―kuyatup pe. Eykay oajẽm puje bit iboam õn jeymukũyjo. \c 12 \p \v 1 Okitpitpiyũ, “Ajo ũmũm wuywebe Deus biõg̃buk?” i juk epe'e owebe kuyatup pe eyemudupmubararaktup pe. Iboam õn jeymutaybin. \v 2 Jesus kay eyetabut'ũm pima wara'at kaykaykay ma eyetabut epesop―jewexe deusyũ kay―adeayũ kay. Pũg̃ tak ixeyũ'in cede ba'ore ma deusparoyũ. Soat em eymug̃uykukuku'uk ip osodop. \v 3 G̃asũ bit “Deus a'õbi oceju e'em” i'e'e'ukayũ jojom eyju. Deus biõg̃buk a'õbi e'e'ukat e'em g̃u: \p — Jesus wũy ma jeenuy Deus wi ipiat'ajojom — i. \m Iba'ore cebe Jesus muymuy am. Deus biõg̃buk kukat acã icẽmãn e'em: \p — Jesus acã ocekukukat — i. \m Warara'acat pe bit iba'ore imẽn i'e am. Iboam eyetaybit pima eyetaybit tak abuyũ Deus a'õbi e'em iam, abuyũ napa ma e'em iam tak. \p \v 4 Ade ma Deus biõg̃buk emumuũm omuy. Pũg̃ pit iũmũm wuywebe―Deus biõg̃buk acã. \v 5 Deus peam kapik put wuywebe wara'at tag̃tag̃tag̃ ma'g̃u wuyju kapikpig̃. Pũg̃ peam pit wuyju kapikpig̃―wuykukukat peam acã. \v 6 Soat wuyju wuyetaybit kapik am warẽmtaksug̃ tag̃ ma Deus peam. Pũg̃ pit wuymutaybitbin wuyekapik am―Deus acã. Ixe be wuymutaybin'ũm pima bit kuka wuyetaybit g̃u. \v 7 Deus ma ja'õbacaap ũmũm soat pe wuywebe wuymutaybit am obiõg̃buk omuy eywebe iam. Soat wuykitpitpiyũ buywat am iũmũm wuywebe―warara'acat itabucat puywat am. \v 8 Imẽn Deus biõg̃buk ja'õbacaap ũmũm pũg̃pũg̃ayũ be kawẽn icẽmat muwẽn ãm. Deus ekawẽn warara'acat mutaybit am ja'õbacaap ũmũm warara'acat pe. \v 9 Jesus kay itabut cĩcãam ja'õbacaap ũmũm warara'acat pe. Iwãtaxipipiayũ mu'ada'ada am ja'õbacaap ũmũm warara'acat pe. \v 10 Wuywebe i'e ba'oreat mubapukpuk am ja'õbacaap ũmũm warara'acat pe. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn ãm ja'õbacaap ũmũm warara'acat pe. Warara'acat pe ja'õbacaap ũmũm ixeyũ be itaybit am abuyũ jekukum Deus biõg̃buk a'õbi iam, abuyũ ja'õbi ma jekukum iam tak. Warara'acat pe ja'õbacaap ũmũm ixeyũ be ya'õba'arẽmat'a'õm kawẽnwẽn ãm. Warara'acat pe ja'õbacaap ũmũm ixeyũ be ya'õba'arẽmat'a'õm kawẽnwẽn'ukat ekawẽn muwẽn ãm wuya'õm ma. \v 11 Ade ma ibiõg̃buk xipacat emumuũm. Pũg̃ ma bit ibiõg̃buk xipacat iũmũmat. Jekpiwatpin ma ja'õbacaap ũmũm wuywebe. \p \v 12 Pũg̃ ma wuyjebit. Ade bit opop wuyjebit pe. Wuyjebit puxim Cristo kay itabucayũ dak ade. Pũg̃at puxim pit wuyju. \v 13 Adeayũ itabut Jesus Cristo kay. Judeuyũ itabut cekay, Judeu'ũmayũ dak. Tei'ũm kapikpik'ukayũ itabut cekay, teihem kapikpik'ukayũ dak. Soat ip itabut cekay. Deus biõg̃buk kuy juk wuymuwexat Cristo jebit puximayũm pũg̃an. Deus a'õbacaap kug̃ wuyju ibiõg̃buk nuynuy wuywebe buye. \p \v 14 Soat wuyjebit tag̃at pit jekapikap kug̃. Pũg̃ g̃u opop wuyjebit pe―ade ma―wuyeta, wuyei, wuyba, wuybu. Pũg̃ ma wuyjebit pit. Imẽnpuxim soat itabucayũ jekapikap kug̃. Pũg̃at a'õbi bit wuyju kapikpig̃. \v 15 Wuyjebit tag̃at pit jemãmãmãm g̃u Deus pe. “Wuyjuyũ jebit tag̃at g̃u õn ibu g̃u buye” i'e but ma'g̃u wuyei be. Wuyjebit tag̃ ma'g̃u nuynuy. \v 16 “Wuyjuyũ jebit tag̃at g̃u õn, ita g̃u buye” i'e but ma'g̃u wuyg̃uybu be. Wuyjebit tag̃ ma'g̃u nuynuy. Jemãmãmãm g̃u Deus pe wuyjebit tag̃at. Icokcok jekapikap kug̃. \v 17 Wuyjebit wuyeta acã bima, kuka acekũyjo g̃u. Wuyjebit wuyg̃uybu acã bima, kuka ajoyõn g̃u. \v 18 Imẽnpit Deus pũg̃ g̃u o'jomuy wuyjebit pe. Ade ma o'jomuy. Wuybu o'subumuy. Wuyeta o'sutamuy. Wuyba o'subamuy. Wuydao o'taomuy. Jekpiwatpi ma o'jomuy soat. \v 19 Pũg̃ ma o'jomuy bima bit, wuyjebitbet g̃u kuka adi ace. \v 20 Imẽneju ade ma opop wuyjebit pe. Pũg̃ ma wuyjebit pit. Wuyjebit tag̃at pũg̃ tag̃ ma e'em, ade ma'g̃u cebe. Imẽnpuxim wuyju dak pũg̃ tag̃ cuy ajeku pũg̃at kay wuyetabut puye―Jesus Cristo kay. Pũg̃ tag̃ cuy ajeku Deus biõg̃buk omuy soat pe wuywebe buye. \p \v 21 Ajo omuy te'e ma wuyjebit pe? Ka'ũma ma. Soat jekapikap kug̃ wuyjebit tag̃at. Jecoatcoan wuyju wuyetam. Cũg̃cũg̃ wuyju wuyeim. Kapikpig̃ wuyju wuybum. Jewebuywatwan soat wuyjebit tag̃at. Imẽnpuxim wuyju dak cuy acejewebuywan, Jesus Cristo kay wuyetabut puye. \v 22 Imẽn ma Deus wuyjebit o'g̃ug̃ẽ. Pũg̃pũg̃ wuyjebit tag̃at ibaca g̃u wuyxe. Imẽnpit ixeyũ dak ka'ũmg̃u bima bit, kuka adi aje'ũ. \v 23 Imẽntak pũg̃pũg̃ wuyjebit tag̃at idip g̃u wuyxe. Imẽnpit xipan wuyju ikug̃. Wuysũsũn pũg̃pũg̃ wuyjebit tag̃at ajuy'ũmãm. Imẽnpit xipan wuyju ikug̃. \v 24 Xipan'ũm'ũm ma wuyju idipat kug̃―wuyjebit tag̃at kug̃. Wuysũsũn wuyju e'em pũg̃pũg̃ wuyjebit tag̃at kug̃. Deus pit isũsũn g̃u wuykug̃. Soat ma o'g̃ug̃ẽ wuyjebit tag̃an. Imẽnpuye juy soat ajukuk xipan wuyjebit tag̃at wuysũsũn ma'g̃u ikug̃. \v 25 Wara'at tag̃tag̃tag̃ g̃u wuyjebit e'em―pũg̃ tag̃ ma. Soat wuyjebit tag̃at pũg̃ tag̃ ma e'em. Imẽnpuxim wuyju dak wara'at tag̃tag̃tag̃ g̃u juy ajeku―pũg̃ tag̃ ma. \v 26 Pũg̃ pe ma'g̃u ipiat pima, soat wuyjebit tag̃at itaybit jopku ipi iam. Pũg̃ ma wuyjebit tag̃at xipat pima dak, soat wuyjebit tag̃at itaybit jopku xipat iam. Cristo kay itabucayũ wuyjebit puxim. Wuybure ipiat'ajojom pima, soat kuka wuyg̃uycũg̃ ace cekay. Warara'acat wuybure awẽg̃mudim pima dak, soat kuka wuycokcok ace cekay, wuybure kay. \p \v 27 Imẽneju Deus ade ma o'jomuy wuyjebit pe. Jekpiwatpi ma o'jomuy. Imẽntak wuyju Jesus Cristo jebit puxim. Soat wuyju ijebit tag̃at puxim. \v 28 Imẽnpuye Deus soat jekpot kay itabucayũ o'jomuy jekitpitpiyũ buywat am. Koap pima: \p — Wemumujuyũm epesop — i juk adi o'e pũg̃pũg̃ayũ be. \m G̃ebuje: \p — Soat kaka dag̃ cuy epeju wekawẽn muwẽnuwẽn ãm — i juk adi o'e warara'acayũ be. \m G̃ebuje: \p — Jesus kay itabucayũ juy epeg̃utaybitbin — i juk adi o'e warara'acayũ be. \p — Eywebe i'e ba'oreat cuy epeg̃ubapukpukpuk wa'õbi — i'e'em warara'acayũ be. — Iwãtaxipipiayũ juy epeg̃u'ada'ada — i'e'em warara'acayũ be. — Eykitpitpiyũ buywatwan cuy epesop Jesus kay ibu'uap puxim — i'e'em warara'acayũ be. — Eybureyũ kukukayũm cuy epesop — i'e'em warara'acayũ be. — Ya'õba'arẽmat'a'õm cuy epeyekawẽnwẽn — i'e'em warara'acayũ be. \m \v 29 Soat g̃u ip Deus emumujuyũ―pũg̃pũg̃ ã. Soat g̃u ip Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ―pũg̃pũg̃ ã. Soat g̃u ip itabucat mutaybitbin'ukayũ―pũg̃pũg̃ ã. Soat pe g̃u Deus ja'õbacaap ũmũm wuywebe i'e ba'oreat mubapuk am―pũg̃pũg̃ pe acã. \v 30 Soat pe g̃u ja'õbacaap o'g̃ũm iwãtaxipipiayũ mu'ada am―pũg̃pũg̃ pe ma. Soat pe g̃u ja'õbacaap o'g̃ũm ya'oba'arẽmat'a'õm kawẽn ãm―pũg̃pũg̃ pe ma. Soat pe g̃u ja'õbacaap o'g̃ũm ya'õba'arẽmat'a'õm kawẽnuwẽn'ukat ekawẽn muwẽn ãm wuya'õm―pũg̃pũg̃ pe ma. \v 31 Eyju bit eyetabikukum cuy epesop Deus emumuũm kay―xipat cĩcãat kay. \p Ajo soat podi ma xipat iam pit õn jeymutaybin. \c 13 \p \v 1 Wuyetaybit kuka ajop kawẽn ãm warara'acat'a'õm, Deus ekawẽn tojotjot'ukat a'õm tak. Wuyxe warara'acat ikukpin'ũm pima bit, te'e ma kuka wuyetaybit ajop warara'acat a'õm, Deus ekawẽn tojotjot'ukat a'õm tak. Wuyxe ikukpin'ũm pima, wuya'õkarey acã kuka ace Deus xe―tamaraka'a muydedeap puxim. \v 2 Ixe a'õbi Deus ekawẽn kuka ag̃uwẽn. Wuyetaybit kuka ajop ajom soat ijodiat itaybit iam. Wuyetaybit kuka ajop ajo iba'arẽm warara'acat xe iam tak. Co'a yamuwede but kuka o'e wuywebe wuyetabut cĩcã buye. Imẽnpit wuyxe warara'acat ikukpin'ũm pima, ka'ũma ma kuka ace Deus xe. \v 3 Soat kuka ace itabut'ũmayũ be wuymupikan wuyetabucap mubapuk am soat pe. Imẽnpit wuyxe warara'acat ikukpin'ũm pima, te'e ma kuka acemupikat, te'e ma dak kuka ag̃ũm wuybubut ikug̃'ũmayũ be. \p \v 4 Wuyxe warara'acat ikukpin pima bit, wuyukpiceg̃ẽm g̃u kuka ajop cekay ip; xipacat tak kuka ag̃ũmg̃ũm cebe ip; wuyetabutkarey g̃u dak kuka ajop cekay ip; yobog̃an pin g̃u dak kuka ajop; — Warara'acat podi ma oca'õbuyxi — i'ũmg̃u dak kuka ace; \v 5-6 warẽmtag̃ g̃u dak kuka ajeku―cedag̃ ma; jewekay acã g̃u dak kuka ajop g̃ebum―warara'acat kay dak; dao g̃u dak kuka wuyetakomãm ajop; warẽmtag̃ g̃u dak kuka warara'acat ajukuk―cedag̃ ma; g̃ebum g̃u dak kuka ajop apẽn warara'acat cuk adi ikẽrẽm wuykukiap kay; wuyg̃uycũg̃cũg̃ tak kuka ajop ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ ip iap kay; wuycokcog̃ tak kuka ajop cũg̃ ma jekukum ip iap kay. \p \v 7 Wuyxe warara'acat ikukpin pima, wuybu'um g̃u dak kuka ajop warara'acat kay; — Soat ma i'e but Deus xe — i dak kuka acece soat em; warara'acat idipan e'eap wiwim tak kuka ajop; wuyukpiceg̃ẽm g̃u dak kuka warara'acat ajukuk. \v 8 Wuyxe warara'acat ikukpin ijodi bima, soat em ma dak ikukpin jeedop ip wuyxe. Wuyxe ikukpin ip iap i'ũm'ẽm g̃u. Darem ma bit ip kawẽnwẽn Deus a'õbi kawẽnwẽn'ukayũ. Ijodi bima acã. Darem ma dak ip kawẽnwẽn ya'õba'arẽmat'a'õm kawẽnwẽn'ukayũ. Ijodi bima acã. Itaybitbũcayũ dak omuy ijodi bima acã. \v 9 Soan g̃u wuyetaybit g̃asũ―yopĩt ma. Soat g̃u dak wuyju imuwẽnuwẽn Deus biõg̃buk a'õbi―yopĩt ma. \v 10 Deus xe bima bit, ka'ũmg̃u je'e itaybitbũcayũ. Soan ma wuyetaybit acesop. Yopĩt ma imuwẽnuwẽn'ukayũ dak ka'ũmg̃u je'e. Soat ma aceg̃uwẽnuwẽn. \p \v 11 Bekin pima bekitkit ekawẽnap puxim cuk adi og̃uy; bekitkit ag̃uy buxim tak; bekitkit ekukuap puxim tak. Ag̃okatkan g̃asũ bit oce. Bekitkit puxim wekukuap pit cuk ocepere. \v 12 G̃asũ wuyetaybitbũt ma Deus e'eam. Waroa itabidig̃ peat cocoap puxim wuyetaybitbũt ã ixem. Ixe xe bima bit, jewejojom ace'e. G̃asũ wuyetaybitbũt ma ixem. Ixe bit itaybit cĩcã wuyjum. G̃uyjom pit wuyetaybit ace'e ixem apẽn ixe itaybit wuyjum iap co'i. \p \v 13 Wuyetabut Deus kay. Ixe xe wuydopap wiwim tak wuyju. Warara'acat tak ikukpin cĩcã wuyxe. Deus xe xipat cĩcã wuyetabut pima, ixe xe wuydopap wiwim pima dak. Wuyxe warara'acat ikukpin pima bit, ibodi ma xipat cexe. \c 14 \p \v 1 Xipan warara'acat kukam cuy epejokuda. Soan cuy epe'e Deus biõg̃buk emumuũm pu am. Cekawẽn muwẽnap pit warara'acat podi ma xipat. Imẽnpuye: \p — A'õbacaap cuy eg̃ũm owebe ekawẽn muwẽn ãm — i juy epe'e cebe―Deus pe. \v 2 Ya'õba'arẽmat a'õm kawẽnuwẽn'ukat ma wuywebe g̃u kawẽnwẽn―Deus pe acã, cekawẽn pa'arẽm wuyxe buye. Ibiõg̃buk xipacat a'õbi ixe ya'õba'arẽmat a'õm kawẽnwẽn. Icẽmãn ixe e'em. Warara'acat xe bit cekawẽn pa'arẽm. \v 3 Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat pit kawẽnwẽn soat peam wuywebeam. Ixe wuybuywatwan big̃ ma wuyetabut am. Wuypararaap mu'ũmu'ũm tak ixe. Wuyg̃uycũg̃ap mukapkam tak ixe. \v 4 Ya'õba'arẽmat'a'õm kawẽnwẽn'ukat ma jewebuywatwan acã big̃ ma jetabut am Jesus kay. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat pit soat itabycayũ buywatwan big̃ ma itabut am ip. \p \v 5 Ocokcoksũ ma kuka oce Deus pe ja'õbacaap ũm puje eywebe ya'õba'arẽmat'a'õm kawẽn ãm. Ocokcok cĩcã ma bit kuka oce ixe be ja'õbacaap ũm puje eywebe Deus ekawẽn muwẽn ãm. Ya'õba'arẽmat'a'õm kawẽnwẽn'ukat xipan kapikpig̃ Deus peam. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat pit ixe bodi ma xipan kapikpig̃ cebeam. Te'e ma kuka o'jekawẽn ya'õba'arẽmat'a'õm wara'acat ceweju'ũm pima wuya'õm cekawẽn muwẽn ãm ce'awero'ibiyũ be. Te'e ma kuka o'jekawẽn ya'õba'arẽmat'a'õm Jesus kay itabucat buywatwan'ũm puye. \v 6 Okitpitpiyũ, eykay juy oajẽm. Ya'õba'arẽmat'a'õm kawẽnwẽn pima bit, eybuywan g̃u kuka õn, wekawẽn pa'arẽm eyxe buye. Apẽn Deus cuk adi o'g̃uwẽnuwẽn owebe iap muwẽn puje bit, kuka õn eybuywan, apẽn cuk adi ixe omutaybitbiniap muwẽn puje dak. Deus biõg̃buk a'õbi imuwẽn puje dak, kuka õn eybuywan, Deus ekawẽn muwẽn puje dak. \p \v 7 Wuya'õ'ẽ. Yamuydedeap tak ya'õ'ẽ ma. Tarekrek'uk'uk tak ya'õ'ẽ ma―flauta'uk tak ya'õ'ẽ ma, harpa'uk tak. Itaybit'ũmat cedag̃'ũm yamuydedem pima bit, ajom i'eyũ imuydedem i kuka o'e ip, warẽmtag̃ ma yamuydedem puye. \v 8 Kededeg̃'uk kukat warẽmtag̃ ma yukmuydedem pima bit, kuka o'jemuxipan g̃u ip sorarayũ jeju am nopag̃õg̃õ ãm. \v 9 Imẽnpuxim ẽn ya'õba'arẽmat'a'õm kawẽnwẽn pima, ekawẽn cocoayũ dak itaybit g̃u kuka o'e ip ekawẽn, ya'ĩjojom ma'g̃u ip. Kawẽnwẽn'ũma ẽn ceweju ip iat puxim kuka o'e ip. \v 10 Pũg̃'ã'õ g̃u wuyju. Warẽmtaksug̃ ma wuya'õ. Wuya'õwarururu. Ibeat'a'õm kawẽnwẽn'ukat xe bit ya'õbapuk. \v 11 Ya'õba'arẽmat'a'õm kawẽnwẽn'ukat pit wũyatka bewiat puxim oxe; õn tak cexe wũyatka bewiat puxim ma. \v 12 Deus biõg̃buk emumuũm kay jĩjã eyju kuy. Imẽnpuye soat podi ma xipat cĩcãat cuy epejoojuy cexewi. Ya'õbacaap cuy epejoojuy warara'acat puywat am―Jesus kay itabucayũ buywat am. \p \v 13 Imẽnpuye ya'õba'arẽmat'a'õm kawẽnuwẽn'ukat cuy jekawẽn Deus eju. \p — A'õbacaap cuy eg̃ũm owebe apẽn cuk adi oceceiap muwẽn ãm wa'ĩjojo'ukat a'õm tak — i juy je'e ip Deus pe. \m \v 14 Õn ya'õba'arẽmat'a'õm kawẽnwẽn Deus eju bima, wag̃uybi g̃u õn kawẽnwẽn. Obiõg̃buk pe acã õn kawẽnwẽn. \v 15 Imẽnpuye apẽn paxi oce? Obiõg̃buk pe juy ocekawẽn Deus eju, wag̃uybi dak. Obiõg̃buk pe juy ocebibododon tak, wag̃uybi dak. \v 16 “Bay, ẽn xipat cĩcã” i'e'em eyju eybiõg̃buk pe acã bima, “Xipat cĩcã ma” i'e ba'ore kuka o'e eyweju je'aweroromayũ be, eyekawẽn cekawẽnpa'arẽm cexe ip puye. \p — Apẽn xe'e ite e'em? — i acã kuka o'e ip. \m \v 17 Eya'õdip cĩcã ma aco'i eybiõg̃buk pe eyju kawẽnwẽn Deus eju. Imẽnpit eyweju je'aweroromayũ buywatwan g̃u eyju. \v 18 Eyekawẽnap podi ma õn pit kawẽnwẽn ya'õba'arẽmat'a'õm. Imẽnpuye: \p — Ẽn xipat cĩcã oxe — i õn e'em Deus pe. \m \v 19 Warara'acat eju awerom pima bit cuy ya'õba'arẽmat'a'õm g̃u ocekawẽn. Soat ip wa'ĩjojom iat'a'õm acã ocekawẽn ixeyũ mutaybit am. 10.000 palavra ya'õba'arẽmat'a'õm wekawẽn puje, ka'ũma ma kuka itaybit o'e ip. 5 palavra ixeyũ a'õm wekawẽn puje bit, kuka itaybit o'e ip. Imẽn kuka ip osubuywan. \p \v 20 Okitpitpiyũ, yopĩt ma juy eyetaybin ikẽrẽat mug̃ẽ ãm bekitkit puxim. Bekitkit ag̃uy buxim g̃u bit cuy epeyewag̃uyg̃uy―yaypanayũ ag̃uy buxim acã. \v 21 Imẽn e'em Deus wuyawẽwẽap ekawẽntup pe: \mi “Ocekawẽn puk ijodiat eju,” i'e'em wuykukukat, i. “Ya'õba'arẽmat'a'õm puk ocekawẽn ceweju ip―wũyatka watwat a'õm,” i. “Imẽnpit wa'ĩjo pin g̃u juy je'e ip,” i. \m Imẽn e'em ig̃odup. \p \v 22 Imẽn wuyju ya'õba'arẽmat'a'õm kawẽnwẽn Deus soat podi ma ya'õbaca i'e am itabucayũ be g̃u―itabut'ũmayũ be acã. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn pit wuyju Deus soat podi ma ya'õbaca i'e am itabut'ũmayũ be g̃u―itabucayũ be acã. \v 23 Jesus kay itabucayũ e'awero buje, soat eyju aco'i ya'õba'arẽmat'a'õm kawẽnwẽn. G̃ebuje itabut'ũmat aco'i jajẽm eykay―o'ya'ĩjojo g̃u bukiat tak. \p — Teyũku yadaodaoayũ — i aco'i je'e ip eyekawẽn cekawẽn pa'arẽm cexe ip puye. \m \v 24 Deus ekawẽn muwẽnuwẽn pima bit, itaybit je'e ip ikẽrẽat kug̃ oceju iam―eyekawẽn co buje. Ya'õba'arẽmatã'õ o'ya'ĩjojo g̃u'ibit tak itaybit je'e iboam. \p — Deus omuju juy ipiat'ajojoap kay ikẽrẽat kug̃ õn cexe buye — i je'e eyekawẽn co buje. \v 25 — Ikẽrẽat kay õn g̃ebum soat em — i dak je'e ixe soat pe eywebe―awerom'ayũ be. \p Jẽg̃'aecõg̃cõg̃ Deus wap: \p — Bay, ẽn xipat cĩcã — i dak je'e Deus pe. — Icẽmãn Deus omuy eyxe — i dak je'e eywebe. \p \v 26 Imẽneju, okitpitpiyũ, jeymukũyjo õn cedag̃ ma eye'awero am. Epeye'awero juy eyewebuywat am big̃ ma eyetabut am. Eye'awero buje, pũg̃'in cuy ey'in jebibododon Deus kay; wara'at cuy jebureyũ ma g̃utaybin; wara'at cuy apẽn Deus o'e cebe iap g̃uwẽn; wara'at cuy jekawẽn ya'õba'arẽmat'a'õm; wara'at cuy wuya'õm ma g̃uwẽn apẽn ya'õba'arẽmat'a'õm kawẽnwẽn'ukat o'e iap. Soan cuy epe'e eyewebuywat am big̃ ma eyetabut am Jesus kay. \v 27 Pũg̃ g̃u ey'in kawẽnwẽn ya'õba'arẽmat'a'õm. Adedem g̃u bit cuy jekawẽn pũg̃ e'awero buje―xepxep ã. Ebapũg̃ tak xipat ma. Xepxem g̃u dak cuy jekawẽn ip. Pũg̃ ma koap jede. Ixe emũg̃ puje wara'at jede kanomũm. Wara'at tak cuy wuya'õm ma apẽn ite o'e iap g̃uwẽn. \v 28 Ka'ũma ma aco'i itaybit apẽn ite o'e iap muwẽn ãm wuya'õm. Itaybit'ũm pima, mũg̃ ma juy ip jeedop. Ya'õberen g̃u juy jede ip―jewebe acã―Deus pe dak. \v 29 Xepxep ã juy apẽn Deus o'g̃uwẽn cebe ip iap g̃uwẽn pũg̃ e'awero buje. Ebapũg̃ tak xipat ma. Ixeyũ ekawẽn cocom cĩcã juy jeedop ip warara'acat. \p — Cedag̃ xe'e ixeyũ e'em? — i juy je'e ip jewewebe. \m \v 30 Wara'acat pe Deus jekawẽn mubapuk puje bit, kawẽnwẽnat cuy jemũg̃ wara'acat ekawẽn ãm. \v 31 Deus jekawẽn g̃ubapuk pũg̃ pe g̃u―soat pe ma. Soat ip i'e but ajo Deus o'e cebe iap. Pũg̃ ma juy g̃uwẽn. Ixe emũg̃ puje juy wara'at g̃uwẽn. Imẽn bodinmaku g̃uwẽn ip. Imẽn eẽm pima, soat cuy eyetaybin. Soat tak eycokcok epesop. Jewebuywatwan tak cuy epesop. \v 32 Jekpiwatpin ma jede Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukat. Jekpiwatpin ma dak jemũg̃. \v 33 Deus icokcok g̃u warẽmtag̃ wuye'aweroap kay bit. Cedag̃ ma wuye'awero buje bit, icokcok e'em. \p \v 34 Itabucayũ e'awero buje juy mũg̃ ma jeedop ip aoyũ. Imẽn je'awerorom soat ka dag̃ itabucayũ. Abu ayacat o'g̃uydeat ce'awero buje ip? Ka'ũma ma. Ag̃okatkayũ kukukan g̃u juy jeedop ip aoyũ. Judeuyũ awẽwẽap ekawẽn tak imẽn wuymutaybitbin. \v 35 Wuysũsũn kuka ace ayacat ekawẽn puje aweromayũ be. “Apẽn ite o'e?” i'e pin pima, jektop eju ma juy jekawẽn jeduk'a be ma―awerom pima bit ka'ũma. \p \v 36 Eyxewi g̃u Deus ekawẽn o'jebapuk―cexewi ma―Deus xewi. Eywebe ã g̃u Deus jekawẽn o'g̃uwẽn―soat pe ma. Imẽneju: \p — Oceju acã cedag̃ ma je'awerorom Deus eju kawẽnwẽnap'a be — i'ũmg̃u juy epe'e. \m \v 37 Pũg̃pũg̃ ey'in Deus ekawẽn muwẽnuwẽn'ukayũ. Warara'acat ey'in Deus biõg̃buk emumuũm kug̃ayũ―ya'õbacaap kug̃ayũ. \p — Wuykukukat a'õbi Paulo ijudup mubarararag̃ wuymukũyjoaptum — i juy je'e ixeyũ ma. \m \v 38 Pũg̃at pit wemudupmubararaktup peat ekawẽn kay'ũm pima, ixe e'eap kay g̃u juy epesop. \p \v 39 Imẽneju, okitpitpiyũ: — A'õbacaap cuy eg̃ũm owebe ekawẽn muwẽn ãm — i juy epe'e Deus pe. — Ya'õba'arẽmat'a'õm g̃u juy ecekawẽn — i'ũmg̃u bit cuy epe'e wara'acat pe. \m \v 40 Awerom pima bit, warẽmtag̃sug̃ g̃u juy epesop. Cedag̃ ma juy epeye'awero. \c 15 \p \v 1 Okitpitpiyũ, g̃ebum cuy epesop kawẽn idipat kay. Kuy bima juk adi iboap ekawẽn og̃uwẽnuwẽn eywebe. Iboap ekawẽn kay eyetabut epesop. Iboap ekawẽn tag̃ eyju jekukum g̃asũ dak. \v 2 Iboap ekawẽn cekawẽntip. Iboap ekawẽn cuk adi og̃uwẽnuwẽn eywebe. Deus eydaxijojom iboap ekawẽn kay eyetabut puye. Eybu'u'ũm pima, jeydaxijo. Eybu'u bima bit, te'e ma juk eyetabut epesop. \p \v 3 Apẽn cuk adi oya'ĩjojoiap cuk og̃uwẽn eywebe. Iboap ekawẽn podi ma xipat. Cristo oe'ũ ikẽrẽat uk am wuywebe. Oe'ũ apẽn ibararak opop Deus ekawẽntup pe iap tag̃. \v 4 Ixe'ũm o'jomõg̃ ip witabikũy be. Xepxep xet kap puje dak, Deus ixe o'g̃uyu ce'ũ'ũayũ dopap pewi. Waram g̃uto o'jetait apẽn ibararak opop Deus ekawẽntup pe iap tag̃. \v 5 Pedro kay o'jebapuk je'ũap tomukadi. G̃asũ 12 beayũ kay o'jebapuk―jemumujuyũ kay. \v 6 G̃asũ jeweju juk adi oekuku'iayũ kay o'jebapuk adeayũ kay―500 beayũ kay. Ade ma buk ixeyũ'in pit itabẽg̃ ma. Warara'acat kuy oe'ũ'ũ ixeyũ'in. \v 7 Tiago kay o'jebapuk g̃uyjom. Soat jemumujuyũ kay o'jebapuk g̃uyjom. \p \v 8 Ixeyũ kay jebapukap tomukadi okay o'jebapuk. It kapat wa'ũmat puxim õn, kanomũm okay o'jebapuk puye. \v 9 Imẽnpuye obodi ma ip ya'õbuyxi warara'acayũ Jesus emumujuyũ. Kuy bima Jesus kay itabucayũ be ipiatpi'ajojoan cuk adi ojekukuku. Imẽnpuye osũsũn “Jesus emumuju õn” i'e am. \v 10 Deus pit soat podi ma xipan okug̃, xipat g̃u ma'g̃u õn. Imẽnpuye juk omuy Jesus emumujum. Te'e g̃u juk omuy. Warara'acat ekapikap podi ma juk adi ocekapikpik Jesus emumujuyũ ekapikap podi ma. Wa'õbacaam g̃u bit cuk adi ocekapikpik―Deus a'õbacaam acã. Ixe wa'õmucanucan'uk osunuy soat em. \v 11 Kawẽn idipat acã og̃uwẽn eywebe. Warara'acayũ dak ibeat acã o'g̃uwẽn eywebe―Jesus emumujuyũ. Abu imuwẽnuwẽn iat pit yobog̃ g̃u. Cekawẽn pit yobog̃. Iboap ekawẽn kay juk eyetabut epesop. \p \v 12 — Deus waram g̃uto Cristo o'g̃utait ce'ũap tomukadi — i wuyju e'em. \m Imẽnpuye: \p — Deus waram pit ce'ũ'ũ'ibiyũ g̃utait g̃u — i'e'em te'e ma pũg̃pũg̃ ey'in. \m \v 13 Ixeyũ e'eap icẽm pima bit: — Deus waram g̃uto Cristo o'g̃utait g̃u — i dak e'em ip. 1 \m \v 14 Deus pe waram g̃uto Cristo mutait'ũm pima bit, te'e ma kuka kawẽn idipat wara'acat pe―te'e ma dak kuka adi eyetabut iboap ekawẽn kay. \p \v 15 — Deus waram Cristo o'g̃utait — i wuyju e'em. \m Ixeyũ e'eap icẽm pima bit, napa ma wuyju e'em: \p — Deus Cristo o'g̃utait — i. \m Deus waram g̃uto ce'ũ'ũayũ mutaicin g̃u iap ekawẽn icẽm pima, Cristo dak waram g̃uto o'g̃utait g̃u. \v 16 Waram g̃uto ce'ũ'ũ'ibiyũ mutaicit'uk'ũm pima, Cristo dak waram g̃uto o'g̃utait g̃u. \v 17 Ixe be waram g̃uto Cristo mutait'ũm pima, te'e ma juk eyetabut cekay. Ikẽrẽat kug̃ mabuk eyju. Ixe be imutait'ũm pima, ipiat'ajojoap kay epeju eye'ũ buje. \v 18 Ixe be imutait'ũm pima, Cristo kay itabucayũ'ũm'ũm wũy ma opop ip Deus wi. Ipiat'ajojoap pe ma ip opop. \v 19 Ijodi bima acã du Cristo xipan wuykug̃? Wuye'ũ buje bit wuykay g̃u xe'e? Imẽn pima, warara'acat podi ma kuka wuyg̃uycũg̃ ace. \p \v 20 Imẽnpit ixeyũ e'eap icẽm g̃u. Deus waram g̃uto Cristo o'g̃utait. O'g̃utait waram g̃uto soat webekitkiyũ'ũm'ũm og̃utait iam wuymutaybit am. \v 21 Soat je'ũ'ũm ace'e pũg̃ ma ag̃okatkat ikẽrẽat o'g̃ug̃ẽ buye. Imẽnpuxim soat acejetait waram wara'at pit idipat o'g̃ug̃ẽ buye. \v 22 Soat je'ũ'ũm ace'e wuyju Adão naxeg̃ebitbit puye. Imẽnpuxim waram acejetait Cristo eju mũg̃'i wuyju buye. \v 23 Cristo koap o'jetait waram. G̃uyjom pit Cristo a'õkayayũ waram g̃uto jetait. Waram acejetait ixe ajẽm puje. \v 24 Cristo Deus kay'ũmayũ a'õbacaap g̃u'ũm. Soat g̃u'ũm. Soat xipat'ũmayũ kukukat a'õbacaap g̃u'ũm. Soat ya'õbuyxiat a'õbacaap tak g̃u'ũm. Soat ya'õcaat a'õbacaap tak g̃u'ũm. Ka'ũma ma kũyjobit jeenuy ixeyũ a'õ kay. Deus a'õ kay acã jeedop ip kũyjobit. \p — Ẽn acã soat kukukat. Soat kũyjobit a'õ kay acã — i soat je'e ip Deus pe. \m \v 25 Cristo soat kukukan je'e Deus pe cekay itakomaayũ a'õbacaap mu'ũm puje. Soat jeedop ip kũyjobit Cristo a'õ kay. \v 26 Wuye'ũap wuykay itakomaat puxim. Wuyparara wuykay itakomaat puxim. Wuyparara dak je'ũm. Deus soat kukukan pima bit ace'ũ g̃u. \v 27 Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi Deus soat a'õbacaap o'g̃u'ũm, i. Soat jeedop ip kũyjobit ixe a'õ kay, i. \m Deus soat a'õbacaap g̃u'ũm. Soat jeedop ip kũyjobit Cristo a'õ kay. Ja'õbacaap pit g̃u'ũm g̃u. \v 28 Cristo a'õ kay am Deus pe soat mukũyjo buje, Cristo jeenuy kũyjobit Deus a'õ kay―jebay a'õ kay. Koap cebay soat g̃ukũyjo ja'õ kay am. G̃asũ: \p — Õn tak kũyjobin oce a'õ kay — i je'e ipot jebay be. \m Deus soat ipi dag̃acat kukukan jeenuy kabi beacat kukukan tak. Soat em jeenuy ixeyũ kukukan. Ixeyũ kukukap i'ũm'ẽm g̃u. \p \v 29 Deus pe ce'ũ'ũ'ibiyũ mutaicit'uk'ũm pima, te'e ma pũg̃pũg̃ ey'in jemubatisasanan ce'ũ'ibit tieg̃. \p — Deus waram g̃uto ce'ũ'ũ'ibiyũ mutaicin g̃u — i napa ma e'em ixeyũ. \m Ixeyũ e'eap icẽm pima bit, te'e ma jemubatisasanan ip ce'ũ'ibit tieg̃. \v 30 Ixe be ce'ũ'ũ'ibiyũ mutaicit'uk'ũm pima, te'e ma soat kabia oaoka ojuyap cocom õn. Imẽnpit waram g̃uto ip imutaicit'uk. Imẽnpuye te'e g̃u wuyaoka ojuyap cocom wuyju. \v 31 Ocokcok eykay, wuykukukat Jesus Cristo eju mũg̃'i eyju jekukum puye. Imẽnpuye: \p — Soat kabia oaoka ojuyap cocom õn, okitpitpiyũ — i õn e'em eywebe. \m \v 32 Ijopka be dak cuk adi we'ũpinpinap ojojojo wida ika'uat eju ocebacacanap puxim. Deus ekawẽn muwẽnuwẽn pima, we'ũpinpinap ojojojo ijopka be―Éfeso ka be. Omucokcok am imuwẽn puje, te'e ma kajuk we'ũpinpinap ojojojo. \p — Kuyaje ace'ũ. Imẽnpuye juy jekõnkõn acã ajop, tikõnkõn tak — i te'e ma e'em itabut'ũmayũ. \m Deus pe ce'ũ'ũayũ mutaicit'uk'ũm pima, ixeyũ e'eap tag̃ cuy ajeku. \p \v 33 Eyday'em'um cuy epesop wara'acat pe eymug̃uykukuap puxim. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃xiat purem pima, wuyju dak kuka cũg̃ ma wuyekukuap acepere ma ixeyũ buxim ikẽrẽat mujurũg̃ ãm. \v 34 Pũg̃pũg̃ ey'in pit eyetaybit g̃u Deus e'e am. Imẽg̃ãm õn e'em eymusũsũn ãm. Waram pit cuy eyag̃uysan epesop. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap cuy epeyepere! \p \v 35 Imẽnpit: \p — Apẽntak Deus waram ce'ũ'ũ'ibiyũ g̃utait? — i je'e aco'i pũg̃ ey'in owebe. — Apebitak ixeyũ jebin je'e iisuat? — i je'e aco'i owebe. \m \v 36 Eyetaybit g̃u eyju. Kadaida dadadam wuyju ipi be. Tamuwexat puje acã kadaim e'em. \v 37 Kadai g̃u wuyju taidadam―warẽmtaksug̃ta ma. Trigoda aco'i taidadam wuyju―warẽmtaksug̃ta ma. \v 38 Deus jekpiwatpin ma tamuwexaxan kadaim. Kadaida taida'ibita buxim ma jedaewexaxan yaypan puje―wara'atam g̃u. \p \v 39 Soat itabẽg̃ayũ ẽn pũg̃ẽn g̃u. Wuyẽn pũg̃ẽn. Pucaẽn pit wara'atẽn ma. Wasũẽn tak wara'atẽn ma. Aximaẽn tak wara'atẽn ma. \p \v 40 Imẽn ma opop kabi be dak warẽmtaksug̃at ma. Ipi dag̃ tak imẽn ma―warẽmtaksug̃at ma. Kabi beacat idip. Ipi dag̃acat tak idip. Jewejojo'i g̃u bit ip idip. \v 41 Imẽntak kaxie iesop. Kaxiamat pit g̃uto iesop warun ma. Kasopta bit g̃uto taesop warun ma. Jewejojo'i g̃u ip isop. Imẽntak pũg̃pũg̃ta bit g̃uto kasopta wara'atasop co'i g̃u―tasop warun ma. \p \v 42 Imẽnpuxim Deus waram g̃uto wuymutaicin. Wuykot puje wuyjebit ierep e'em. Waram g̃uto imutait puje bit, ierep pa'ore je'e. \v 43 Wuykot puje ikẽrẽ e'em wuyjebit ibaca g̃u dak. Waram g̃uto imutait puje bit, idip cĩcã je'e. Ibaca jĩjã dak je'e. \v 44 Wuykot puje, ijodiat'ũm jebit ma wuyjebit. Waram g̃uto wuymutait puje bit, wara'an je'e. Deus biõg̃buk emumug̃ẽ jebin je'e wuyjebit. Ijodi bima wuyjebit ijodiat jebit ma. Waram wuymutait puje bit Deus biõg̃buk emumug̃ẽ jebit wuyjebin je'e. \v 45 Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi Deus koapat ag̃okatkat o'g̃ug̃ẽ―Adão o'g̃ug̃ẽ, i. Ijebin o'g̃ug̃ẽ cebeam ijodiat jebin ma, i. \m Kanomũmat Adão bit ijodiat jebit podi ma. Ixe biõg̃buk pit wuymutaicit'ukat. Kanomũmat Adão i wara'at putet Jesus Cristo butet. \v 46 Koapat pit wuyjebit ijodiat jebit ma. G̃uyjom pit Deus wara'at jebit je'g̃ũm wuyjebin. Jebiõg̃buk mug̃ẽg̃ẽ je'g̃ũm―kabi beat jebit. \v 47 Koapat Adão ka'wi mug̃ẽg̃ẽ osunuy. Kanomũmat pit o'kop kabi bewi―wuykukukat Jesus. \v 48 Ijodiat jebit ka'wi mug̃ẽg̃ẽ Adão jebit puxim. Kabi kay cumayũ bit wara'at je'jat jejebin je'ũ buje―Cristo jebit puxim―kabi beat jebit puxim. \v 49 G̃asũ ka'wi mug̃ẽg̃ẽ buxim wuyju. G̃uyjom pit kabi beat puxim acesop. \p \v 50 Okitpitpiyũ, imẽn õn eymutaybin pin. Deus soat kukukan pima ka'ũma ma je'ũ. Imẽnpuye ijodiat jebit kug̃ pima aceõm g̃u cexe ixe soat kukukan pima―ierep em iat kug̃ pima. Ierep em iat g̃u jeenuy cexe. \p \v 51 Eya'õpicũg̃cũg̃ cuy epesop wa'õ kay. Soat g̃u ace'ũ. Dao ma bit Deus soat wuyju wuymuwexat. Kuy bima iboap iba'arẽm osodop soat xe wuyxe. G̃asũ bit ibapuk o'e. \v 52 Dao ma wuymuwexat wuyetapokap co'i. Ixe wuymuwexat amãm parasuy jo'iat muyde buje. Parasuy jo'iat g̃uyde kabi be. Imuyde buje, Deus waram g̃uto itabucayũ'ũm'ũm jebit g̃uyu ipi bewi. Iisuat je'g̃ũm ijebin. Waram g̃uto itait je'e ip. Waram pit je'ũ g̃u ip. Soat em itait ip jeedop. Wuyju wuyetait pima parasuy jo'iat muyde buje, iisuat je'g̃ũm wuywebe dak wuyjebin. \v 53 Ijodiat jebit je'ũ'ũm. Ierep e'em. Deus pit ibeat jebit g̃uwexat kabi beat jebin―ierep g̃uian, je'ũ g̃uian. \v 54 Imẽn e'em Deus ekawẽntup: \mi Ka'ũmg̃u je'e je'ũap Deus soat kukukan pima, i. Soat kũyjobit jeedop ip Deus a'õ kay, i. Deus je'ũiat g̃uwexat je'ũ g̃uian, i. \m Imuwexat puje ibodup peat ekawẽn co'i je'e. \q1 \v 55 Wuye'ũap dat pe wuyeiduap co'i. Deus pit ce'ũat mutaicin dat tõg̃ta'ukap puxim. Je'ũaptip'ũm pima, ka'ũma buxim ace'e wuyparara. Acesupi'ajo g̃u dak ipiat. Pũg̃ em tak ka'ũma. \p \v 56 Soat ace'ũ ikẽrẽat kug̃ puye. Ikẽrẽat mujurũg̃rũg̃ap dat tõg̃ta buxim. Wuyetaybit wuyju ikẽrẽat kug̃ iam Deus ekawẽn cocom puye. \v 57 Deus pit wuya'õmucanucan wuywebe ikẽrẽat mujurũg̃ap puxim, wuykukukat Jesus Cristo a'õ dag̃ wuyju jekukum puye. Imẽnpuye: \p — Soat podi ma ẽn xipan ocekug̃ — i juy ace cebe. \p \v 58 Imẽneju, okitpitpiyũ, oxe ikukpinayũ, eyag̃uywarururun g̃u juy epesop! Eybu'um g̃u dak cuy epesop eyetabut am Cristo kay. Soat em cuy kapikpig̃ epesop wuykukukat peam. Ixe a'õbacaam kapikpig̃ pima, te'e g̃u kuka acekapik. \c 16 \p \v 1 — Ocedinheiro juy oceg̃uxipan imuju am Deus ebekitkit pe―Judéia eipi watwat pe — i juk epe'e owebe eyemudupmubararaktup pe kuyatup pe. \m Epeg̃uxipanpan cuy! Apẽn cuk Galácia eipi watwat pe oceceiap tag̃ cuy eyju dak epeg̃uxipan―apẽn cuk itabucayũ be oceceiap tag̃. \v 2 Soat edomingo be eyedinheiro'in cuy epeg̃uxipan. Ade ma ikug̃ayũ adem ma juy g̃uxipan. Ade'ũm ikug̃at pit adem g̃u juy g̃uxipan. Imẽn eyju g̃asũ imuxipanpan pima: \p — Eyedinheiro'in cuy epejat — i g̃u kuka oce eywebe eykay oajẽm puje. \m Oajẽm puje at g̃u juy epeg̃uxipanpan. G̃asũ dak cuy epeg̃uxipanpan. Soat cuy je'e ixipan oajẽm puje. \v 3 Oajẽm puje ag̃okatkayũ og̃uju Jerusalém ka kay―eyemunaẽyũ. Cartadup tak otupmubararak eyedinheiro eju tupmujuaptum. Eyedinheiro tujowat ip cartadup tak. \v 4 Oju ba'ore'ũm pima bit õn tak oju ceweju ip. \p \v 5 Macedônia eipi dag̃ cuy ojeku. Macedônia eipi dag̃ weku epere buje bit, eykay juy oajẽm. \v 6 Ibun ma aco'i og̃uy eyxe. Ihi bun aco'i og̃uy. G̃uyjom cuy obuywan epe'e ojuap tag̃ weku am. \v 7 Darem g̃u onuy pin eyxe―ibun ma. Wuykukukat ibikuy bima, ibun ma og̃uy eyxe. \p \v 8 Ijoce bit og̃uy Pentecostes epeta ajẽmap wiwim―Éfeso ka be. \v 9 Adeayũ mutaybin put owebe ijoce. Jesus ekawẽn muwẽnuwẽn õn adeayũ be. Warara'acayũ bit itakoma okay, Jesus muwẽnuwẽn õn puye. \p \v 10 Obuxim Timóteo dak kapikpig̃ wuykukukat peam kawẽn idipat muwẽnuwẽn. Imẽnpuye eykay yajẽm puje juy xipan epejukuk ikabap i'e am eyxe. \v 11 Ixe juy epeg̃upubun g̃u yaypan'isu ma'g̃u. Ixe epicap wiwim õn wuykitpitpiyũ eju. Imẽnpuye juy ixe epesubuywan icokcog̃ cepit am okay. \p \v 12 — Ẽn tak cuy eju Corinto ka watwat jom wuykitpitpiyũ eju — i juk adi oce wuykitpit Apolo be. \m Ade em ma imẽn cuk adi ocece cebe. \p — G̃asũ g̃u aco'i oju — io'e owebe. \m Iju ba'ore'ũm pima bit, je'ju eykay. \p \v 13 Eyday'em'um cuy epesop warara'acat pe eymubu'unap puxim Cristo kay. Eyetabun cĩcã juy epesop cekay. Eya'õcam cuy epesop. Wara'at kaykaykay g̃u juy eyetabucap epejukuk. \v 14 Warara'acat ikukpinap tomuju juy epeyekapikpik. \p \v 15 Kuy eyetaybit Estéfanas―ibadipyũm tak. Ixeyũ koap ma itabut o'e Jesus kay Grécia eipi watwat'in. Soat em Deus ebekitkit puywatwan ip Estéfanasyũ. Okitpitpiyũ, \v 16 ixeyũ a'õ dag̃ cuy epekuku―ixeyũ eju kapikpik'ukayũ a'õ dak. \p \v 17 Ocokcok cĩcã Estéfanas ajẽmap kay, Fortunato ajẽmap kay dak, Acaíco ajẽmap kay dak. Eywebe obuywan pa'ore bima, ixeyũ ma obuywatwan. \v 18 Ixeyũ omucokcokcog̃ cĩcã. Eymucokcokcog̃ tak cuk adi ip osodop. Xipat cĩcã ip oxe. Eyxe dak aco'i xipat ma ip. \p \v 19 Ásia eipi watwat kato mujujum eywebe―itabucayũ. Áquila, Priscila dak kato mujujum eywebe, soat ixeyũ duk'a be je'aweroro'ukayũ dak, wuykukukat kay itabucayũ. \v 20 Soat wuykitpitpiyũ dak kato mujujum eywebe―oxeayũ. \p Epeyewakobotbot cuy wuykukpin wuyeweweju iap mubapuk am soat pe. \v 21 Obubin ma Paulo dak kato mujujum eywebeiaptup mubarararag̃ õn. \p \v 22 — Wũy ma jeedop ip Deus wi ipiat'ajojom wuykukukat kay'ũmayũ — i õn e'em. — Ocekukukat, ajẽm cuy! — i dak õn e'em. \p \v 23 — Ocekukukat, xipan cuy Corinto ka watwat ejukuk―ekayayũ ejukuk — i õn e'em Jesus Cristo be. \p \v 24 Eykukpin cĩcã oxe―soat wuyju Jesus Cristo eju mũg̃'i jekukum puye. \p Ibũrũ ma.