\id TIT - MYKuniT
\ide UTF-8
\h TITE
\toc1 Tudunmɔɔ Pɔli ya sɛmɛ wemu tun Tite mu ge
\toc2 Tite
\toc3 Tit.
\mt1 Tite
\mt2 Tudunmɔɔ Pɔli ya sɛmɛ wemu tun Tite mu ge
\is1 Jɔgɔ mu we sɛmɛ we dʼa tun wɛ?
\ip Tudunmɔɔ Pɔli wʼa we sɛmɛ we tun Tite mu. Tite ɲɛ Yawutu wɛ, Girɛki wu ɲɛ wii (Galasi Shɛɛn 2:1-3).
\ip Tite ɲɛ Tudunmɔɔ Pɔli wo kalaapire ni wu kapyebyeɲii Kilɛ Jozaama pu wo yɛrɛ li wo labye wu ni. Pɔli bi Tite tun kari Kilɛ wo Jozaama pu yɛrɛ li na Kirɛti fiige ki ni wʼa egilizifomɔɔ pu tɛri (Tite 1:5).
\is1 We sɛmɛ we kakana ɲuŋɔ
\ip Egilizi keree ya yaa na shɔɔnri shɔɔnrigana lemu na ge, Pɔli ya we sɛmɛ we tun Tite mu, na yɛrɛ kan wu mu lee shizhaa na.
\is1 Sɛmɛ wu kafila ɲugbɔyɔ
\ipi \bd Tite 1\bd* Tite ya yaa na ɲahagbaa fɛɛ nizaamaa pu teŋɛɛ teŋɛgana lemu na egilizii pu ni ge.
\imi \bd Tite 2:1—3:11\bd* Kiricɛɛn wo torogazaana koŋɔ puga funŋɔ ni.
\imi \bd Tite 3:12-15\bd* Pɔli ya Tite fò waa sanha.
\c 1
\s1 Pɔli fò mujuu
\p
\v 1 Nɛ Pɔli wemu wu ɲɛ Kilɛ wo kapyebye ni Yesu Kirisa wo tudunmɔ ge, nɛ wʼa we sɛmɛ we ka. Kilɛ ya sipyii piimu ɲaha bulo ge, wʼa nɛ tun na nɛ wu pee yiri di ba leŋɛ nʼa daa wu ni, di can wu shɛ pu na na bɛ ni Kilɛ ɲìi fyaara ni, 
\v 2 kɔnhɔ ɲìi sicuumɔ nixhɔbaama pu wo \w tadaŋa\w* di bye pu mu. Kilɛ ya kafinɛyɛ yu wɛ, wee wʼa pee ɲìi sicuumɔ pu ɲɔmɛɛ lɔ wèe mu na ta koŋɔ nɔhɔ sanha zhan wɛ. 
\v 3 Tuun wemu ɲaha wu bi wii ge, ba wee tuun wʼa pa nɔ wɛ, a wu pu shɛ wèe na wu wo jomɔ pu ni. Pee jomɔ pe wo yɛrɛ kaa li wa le nɛ keŋɛ ni. Wù Shɔvɔɔ Kilɛ wʼa na tun na nɛ wʼa pee yu sipyii pu mu.
\p
\v 4 Ayiwa, Tite mu mu nɛ we sɛmɛ we tun. Nʼa daa wemu wʼa wù bɛɛri pinnɛ ge, nɛ ja yɛ pyaa mu ya sii wee nʼa daa wu funŋɔ ni.
\p Wù To Kilɛ ni wù Shɔvɔɔ Yesu Kirisa wu niimɛ ni ɲaɲiŋɛ kan ma mu.\f * \fr 1:4 \fr*\ft We duba we ɲɛ Kiricɛɛn fò kangana.\ft*\f*
\s1 Kapyeŋɛɛ kiimu kʼa kan Tite mu ge
\p
\v 5 Ayiwa Tite, keree kiimu kʼa kori shɔɔnri baa Kɛrɛti fiige ki ni ge, nɛ mu yaha wà kɔnhɔ mʼa kee shɔɔnri. Mʼa egilizi ɲahagbaa fɛɛ pii shɔɔnri nʼa daa fɛɛ pu tɛ ni, mʼa pee teŋɛ kulogoo ki bɛɛri ni nʼa daa fɛɛ pu ɲuŋɔ ni, mʼa li pye ba nɛ yi jo ma mu wɛ! 
\v 6 Jaagi xuu ya yaa na ta wa shishiin bɛ na pii sipyii pii ni wɛ. Pʼa yaa na pye cèe nigin nigin cepee. Pu nɔhɔpiire ya yaa na pye nʼa daa fɛɛ, ti ganha ba doroo torogaguunɔ na wɛ, tʼi da ti na ti sefɛɛ ɲɔmɛhɛɛ coni. 
\v 7 Egilizi ɲahagbaa fɔɔ ya yaa na pye jaagi xuu baa, bani Kilɛ wo kapyeŋɛɛ wʼa byi. Wu ya yaa na pye ɲɔsanga fɔɔ wɛ, wu ya yaa na pye loyiridaan fɔɔ wɛ, wu ya yaa na pye singba, kelee kafugo sipya wɛ, wu ya yaa wʼa wari shaa ni naŋmahara ni wɛ. 
\v 8 Ga wʼa yaa wu ta wu na nabuun kemɛɛ, wu bye kasaaŋaa pyevɔɔ, wu bye fungɔngɔ fɔɔ, wu bye sipya wemu wʼa tii ge, wu bye fɛɛfɛɛ Kilɛ ɲaha tàan, wu da jani wuyɛ na. 
\v 9 Wʼa yaa wu nɔrɔ yaha Kilɛ wo Kafila wu na ma na jo ba wʼa kalaa wu ni kalaagana lemu na wɛ, kɔnhɔ wu já wʼa sipyii pu kalaa. Wu da pu yɛri na bɛ ni kalaa can can wo wu ni. Piimu pʼa nakaara ti pyi ge, wu da pee wo tapiinŋɛ ki shɛɛ pu na.
\s1 Na jo ni karamɔgɔ-kafinɛjuu pu ni
\p
\v 10 Bani sipyii niɲɛhɛmɛɛ pu ma diin na ɲuŋɔ baa jomɔ yɛ yu, na sipyii piinŋɛ na yu na fo pʼa cekɔɔnrɔ pyi ba Yawutuu pu ɲɛ wɛ. 
\v 11 Mʼa yaa na pii sipyii pii ɲɔyɔ tɔ, bani kalaa wemu wu ɲɛ wu ya yaa pʼa wu kaan wɛ ge, wee pʼa gaan, na kpɔnpoŋɔɔ kii wo nʼa daa wu kyɛɛgi lee funŋɔ ni, tifire baa saraa fɛni. 
\v 12 Pu Kirɛti shɛɛn yɛ pyaa wo fungɔngɔ fɔɔ wa ya jo na: «Kirɛti shɛɛn ya kafinɛyɛ yu tuun bɛɛri ni; pu ɲɛ ba yacoyo ɲɛ wɛ; saafɛɛ pu ɲɛ pii, pu yacɛrɛɛ di ya ɲini wɛ.» 
\v 13 Pee jomɔ pe di ɲɛ can. Lee wuu na, wa bu katiibaana la pye, li jo wu ɲii na, mʼa yi jo waha, kɔnhɔ pu nʼa daa wu bye baraga wo. 
\v 14 Pu ganha bu da daha Yawutuu pu wo giraya jomɔ pu fɛni wɛ. Piimu bɛ pʼa can wu she ge, pu ganha bu daha pee bɛ wo ɲɔmɛhɛɛ ki fɛni wɛ.
\p
\v 15 Sipyii piimu zɔlɔɔ pu ɲɛ fɛɛfɛɛ ge, yaŋmuyɔ bɛɛri yi ɲɛ pee mu fɛɛfɛɛ. Ga piimu zɔlɔɔ pʼa nɔrɔ, nʼa daa di ɲɛ pu mu-i ge, yaŋmuyɔ bɛɛri yʼa nɔrɔ pee mu. Bani pu fungɔnyɔ ye, ni pu zɔlɔɔ pʼa nɔrɔ. 
\v 16 Pu mʼa yu na pee ya Kilɛ cɛ, ga pu kapyegee di li shɛɛ na kafinɛyɛ pʼa yu. Tɔnbɛnsipyii ni nʼa she sipyii pu ɲɛ pii, ali pu ya já kiire bɛ pye lemu ɲɛ nizaana wɛ.
\s1 Ɲaarigana lemu lʼa saha ni Kilɛ wo kalaa wu ni ge
\c 2
\p
\v 1 Ayiwa, mu kunni Tite, yemu yʼa sii saha ni kalaa can can wo wu ni ge, ta yee yu. 
\v 2 Yi jo nɔhɔlɛɛ pu mu na pu tɛhɛnɛ yaha puyɛ na keree bɛɛri ni, pʼi baraga yaha puyɛ na, pʼi bye fungɔnyɔ fɛɛ. Pʼi baraga ta nʼa daa, ni taanɲɛɛgɛ, ni loxulo ni!
\p
\v 3 Yi jo celɛɛ pu bɛ mu na pu bɛ pu pu wo ɲaarigana li pye lʼi saha ni Kilɛ ɲidaan ni. Pu ganha bu zɔjuuro yaha pu kapyeŋɛɛ wɛ, pu ganha bu singbaa yaha pu kapyeŋɛɛ wɛ. Yɛriyɛrijomɔ pemu pu ɲɛ nizaama ge, pʼi da pee kaan, 
\v 4 kɔnhɔ pu da li shɛɛ cepiire ti na, na pu namaa ni pu nɔhɔpiire kaa ya yaa na dan pu ni. 
\v 5 Pʼi bye fungɔnyɔ fɛɛ, pʼi já puyɛ na, pʼi da pu puga ki kapyeŋɛɛ ki bɛɛri pyi ni zɔsaama ni, pʼi da puyɛ tirige pu namaa mu. Kɔnhɔ wa shishiin ganha bu kafilakuumɔ ta di jo wá Kilɛ wo jomɔ pu na wɛ.
\p
\v 6 Mʼa pee jomɔ pe ninumɔ jo lɛvɛɛ pu bɛ mu na pu fungɔnyɔ yaha puyɛ na keree bɛɛri ni. 
\v 7 Muyɛ pyaa kʼa yaa na pye ɲaha shɛshɛɛrɛ keree bɛɛri ni, ma kapyegee nizaaŋaa funŋɔ ni. Ma da sipyii pu kalaa ni funvige, ni see ɲaha ni. 
\v 8 Ma da kafila can can wo kaan ma kalaa wu ni, wemu wu ɲɛ wa da já wu kaala-ɛ ge, kɔnhɔ wù pɛɛn pʼi zhiige, pu ganha bu kakuunɔ la shishiin ta di jo wù na wɛ.
\p
\v 9 Mʼa yi jo buloo pu bɛ mu na pʼa puyɛ tirige pu kafɛɛ mu keree bɛɛri ni. Pʼi da pu ɲidaan keree pyi, pu ganha ba pu kaala wɛ. 
\v 10 Pu ganha ba pu kafɛɛ pu yaŋmuyɔ luu wɛ, pʼi bye ɲɔmɛhɛɛ fɛɛ, pʼi puyɛ yaha \w tadaŋa\w* sipyii tuun bɛɛri ni, kɔnhɔ sipyii di da baraga tɛri wù Shɔvɔɔ Kilɛ wu wo kafila wu na.
\p
\v 11 Bani Kilɛ wo niimɛ wʼa wuyɛ shɛ. Wee ni sipyii pu bɛɛri wo ɲuwuuro tʼa fòro. 
\v 12 Wee niimɛ wu baraga ni Kilɛ ya wèe kalaa, na yi yu wèe mu na ɲaarigana lemu li ɲɛ Kilɛ ɲìi fyaara baa ge, ni ke koŋɔ ke wo lakuuŋɔ ke, na wèe pu yee ɲɔ yaha. Na wù da ɲaari niɲaa wo caŋa ɲii le ni ni fungɔngɔ fɛɛrɛ ni, ni tifire, ni Kilɛ ɲìi fyaara. 
\v 13 Tadaŋa nizaaŋa ke ki wa wù mu ge, wù kee sige yani ki shɛduun wu pa nɔ ge, Yesu Kirisa wemu wu ɲɛ wù Kilɛgbɔ ni wù Shɔvɔɔ ge, kee caŋa wee wo nɔɔrɔ wu da ba wuyɛ shɛ. 
\v 14 Wee wʼa wuyɛ kan, na xhu wèe wuu na, kɔnhɔ wu wèe shɔ kakuuŋɔɔ tuuyo bɛɛri na, wu wù pye fɛɛfɛɛ, wu wù pye wu wo sipyii, kɔnhɔ wù wùyɛ pɔ wù da kasaaŋaa pyi tuun bɛɛri ni.
\p
\v 15 Ta sipyii pu kalaa mu, ma da pu yɛri. Wa bu nahana, mʼa weefɔɔ jaagi na bɛ ni Kilɛ wo fanha ki ni. Wa shishiin ganha bu da ma fanha wɛ.
\s1 Nʼa daa fɛɛ pʼa yaa pʼa ɲaari ɲaarigana lemu na ge
\c 3
\p
\v 1 Mʼa nʼa daa fɛɛ pu funŋɔ to na pʼa yaa pʼa puyɛ tirige fiige ki ɲahagbaa fɛɛ, ni ki fanhafɛɛ pu mu; pʼi da pu ɲɔmɛhɛɛ coni. Pʼi gbegele yaha kapyegee nizaaŋaa bye kaa na tuun bɛɛri ni. 
\v 2 Pu ganha ba sipyii zɔlɔɔ yu wɛ, pu ganha ba yoyo kɔɔn wɛ, pʼi ɲuyɔ peŋi ni sipyii pu bɛɛri ni, pʼi bye lotangaa fɛɛ. 
\v 3 Bani taashiinɛ ni, wèe bɛ pu bye fungɔnyɔ baa fɛɛ, Kilɛ ɲɔmɛɛ cobaalaa, ni sipyii piimu pʼa wuregi ge. Wèe bi wùyɛ yaha keree bɛɛri tuuyo wo ɲidaan keŋɛ ni, ni xɔnhɔrɔ tuugo bɛɛri, fo na shɛ wèe pye keree bɛɛri wo buloo. Kuumɔ ni ɲɛpɛnwaa funŋɔ ni wèe bi ɲaari. Wèe bi sipyii pii kɔ, a pii bɛ di wèe kɔ.
\p
\v 4 Ga wù Shɔvɔɔ Kilɛ wo saama pe, ni taanɲɛɛgɛ kemu ki ɲɛ wu ni na ɲaha tii sipyii na ge, ba yee ya yiyɛ shɛ tuun wemu ni wɛ, 
\v 5 a Kilɛ di wèe ɲuŋɔ wolo. Ga li wa kanna wèe wo kapyegee kʼa tii na lee na wʼa lee pye-e dɛ. Wèe ɲiɲaara tʼa jé wu ni, lee na wʼa wèe shɔ. \w Fɛfɛɛrɛ Munaa\w* lʼa wèe wuu, na wèe shɔ, na wèe pye wèe ya sevonɔ se, na ɲìi sicuumɔ nivomɔ kan wèe mu. 
\v 6 Kilɛ ya Fɛfɛɛrɛ Munaa li tirige wèe na fo xuuni wù Shɔvɔɔ Yesu Kirisa baraga ni, 
\v 7 kɔnhɔ wù já pye sipyitiimɛɛ Kilɛ ɲaha tàan wuyɛ pyaa wo niimɛ wu baraga ni. Ɲìi sicuumɔ nixhɔbaama pemu na wʼà daa ge, wù já pa pee bɛ ta. 
\v 8 Ayiwa, pee jomɔ pe ya sii tii fiinŋɛ, na \w tadaŋa\w* xɔ. Nɛ funŋɔ ki wa mʼa da yi yu xuuni mʼa wari sipyii pu mu, kɔnhɔ piimu pʼa dà Kilɛ na ge, pee di la le puyɛ ni pʼi da kapyegee nizaaŋaa pyi. Lee lʼa ɲɔ, lee ni sipya di wa kuduun taa bɛ.
\p
\v 9 Ga ma ganha da mayɛ yaha ɲuŋɔ baa nakaara te na wɛ, ni taashiinɛ li wo sipyii mɛyɛ yi wo nakaara, ni joɲɛhɛrɛ ni yoyo yemu pʼa yirige Kilɛ tudunmɔɔ Musa wo saliya wu keree na ge. Ma ganha bu mayɛ le le la shishiin ni wɛ, bani kuduun wa lee la shishiin ni wɛ, kaɲɔɔ bɛ di wa li na wɛ. 
\v 10 Piimu pʼa sipyii pu piinŋɛ na pu waagi ge, ma bu wee wa shi yɛri na nɔ tɔɔɲii shuun na, wu bye wʼi ya yee logo wɛ, laraga kɔn wu na. 
\v 11 Bani mʼa li cɛ na jo sipya wu ɲɛ wii wemu ya foro Kilɛ koo li ni ge. Jurumu wʼa byi wemu na ba Kilɛ wo kiiri wu nɔ wu na ge.
\s1 Pɔli ya yɛrɛ lemu kan kurogo ki na sanha ge
\p
\v 12 Di ba Aritemasi tun ma mu tuun wemu ni kelee Tishiki, mʼa fyaala pa na ɲuŋɔ círi Nikopolisi kulo li ni, bani na funŋɔ ki wa di ba shɛ wiire ti tuun wu pye wà. 
\v 13 Zenasi wemu wu ɲɛ sipyii tɛgɛvɔɔ kiiri na ge, hakili yaha wee ni Apɔlɔsi na, mʼa pu tɛgɛ ɲaagoo li na, kɔnhɔ yaaga ganha shɛ pu kuuŋɔ wɛ. 
\v 14 Wèe bɛ wo cebooloo pu ya yaa na pye kaɲɔɔ baa wɛ. Pʼa yaa na puyɛ taanni kasaaŋaa pyegana ni, kɔnhɔ pʼi já pii tɛgɛ.
\p
\v 15 Piimu bɛɛri pu wa naha ni nɛ ni ge, pu bɛɛri ya ma shaari. Wù kaa ya dan piimu ni nʼa daa wu wo koo ni ge, mʼa pee bɛɛri shaari!
\p Kilɛ wu niimɛ kan yi bɛɛri mu.