\id EPH - MYKuniT
\ide UTF-8
\h EFESE SHƐƐN
\toc1 Tudunmɔɔ Pɔli ya sɛmɛ wemu tun Efese shɛɛn mu ge
\toc2 Efese Shɛɛn
\toc3 Efe.
\mt1 Efese Shɛɛn
\mt2 Tudunmɔɔ Pɔli ya sɛmɛ wemu tun Efese shɛɛn mu ge
\is1 Jɔgɔ yɛ mu we sɛmɛ we dʼa tun wɛ?
\ip Efese egilizi wu mu Pɔli ya we sɛmɛ we tun, ga wu funŋɔ ki bi bye we sɛmɛ we di galaa Azi fiige ki egilizii pu bɛɛri ni, kee kemu niɲaa wogo pʼa byi Turuki ge. Yee taanri Pɔli ya pye Efese kulo li ni, wee xuu wu wo kugbɔɔ lʼa bye lii.
\is1 We sɛmɛ we kakana ɲuŋɔ
\ip Pɔli wʼa Efese egilizi wu nɔhɔ shan. Wu labyeɲii pʼa wu tɛgɛ na Kilɛ Jozaama pu jo Azi fiige ki bɛɛri ni (Kapyegee 19:10).
\ip Na Pɔli yaha kaso wu ni Oromɛ kulo li ni, a Epafirasi di shɛ wu yíri, na shɛ wu pye na tudunmɔɔ kafinɛjuu pʼa pu wo kalaakuumɔ wu ɲɔ co Efese kulo li ni. A Pɔli di sɛmɛ tun Efese egilizi wu sipyii pu mu, na pu funŋɔ to, na pu le koo ni, na pu tii na foro kalaakuumɔ wu tàan.
\is1 Sɛmɛ wu kafila ɲugbɔyɔ
\ipi \bd Efese Shɛɛn 1—3\bd* Kilɛ wo keree ki teŋɛgana li kaa Pɔli ya yu: Shi wemu ɲɛ Yawutuu wɛ, pee ni Yawutuu pʼa pinnɛ pye kpɔɔn nigin shɛɛn Kilɛ mu Yesu Kirisa wo xu wu baraga ni.
\imi \bd Efese Shɛɛn 4:1—6:9\bd* Egilizi wʼa yaa na Kilɛ koro li ɲaari ɲaarigana lemu na ge, lee ya jo fiinŋɛ.
\imi \bd Efese Shɛɛn 6:10-20\bd* Pɔli ya wèe funŋɔ to na wèe pu Kilɛ wo kashɛn yagboyo yi lɔ, wù da yogo ki kɔɔn Shitaanni na.
\imi \bd Efese Shɛɛn 6:21-24\bd* Pɔli ya Efese Shɛɛn shaari sanha.
\c 1
\s1 Fò mujuu
\p
\v 1 Nɛ Pɔli, nɛ ɲɛ Yesu Kirisa wo tudunmɔ Kilɛ ɲidaan funŋɔ ni. Kilɛ ya yee piimu pye fɛɛfɛɛ, yee di daa Yesu Kirisa na [Efese kulo li ni] ge, yee mu nɛ we sɛmɛ we tun.
\p Nɛ yi shaari: 
\v 2 Wù To Kilɛ ni wù Kafɔɔ Yesu Kirisa wu niimɛ ni ɲaɲiŋɛ kan yi mu.
\s1 Niimɛ wemu Kilɛ ya gaan Yesu wo nʼa daa fɛɛ pu mu ge
\p
\v 3 Wʼà wù Kafɔɔ Yesu Kirisa To Kilɛ sɔni! \w Kilɛ Munaa\w* li wo duba wemu bɛɛri wu ɲɛ fugba we ni ge, wʼa wee bɛɛri kan wèe mu Kirisa wo kariɲɛɛgɛ ki ni. 
\v 4 Kilɛ ya wèe ɲaha bulo Kirisa wo kariɲɛɛgɛ ki ni na ta koŋɔ sanha yàa wɛ. Kɔnhɔ wù bye fɛɛfɛɛ, wù bye jaagi baa fɛɛ wuyɛ pyaa ɲaha tàan. 
\v 5 Kilɛ yɛ pyaa ya fɛnhɛ kee fungɔngɔ ke yaha wuyɛ mu wu wo taanɲɛɛgɛ ki funŋɔ ni, na wèe pye wu nagoo Yesu Kirisa wo kariɲɛɛgɛ ki funŋɔ ni. Lee lʼa pye wu ɲidaan kaa wu wo saama pu funŋɔ ni. 
\v 6 Wʼà Kilɛ sɔni wu niimɛ wu wuu na, wʼa wemu loolo wù na ma ni wu ɲidaan Ja wu baraga ni ge. 
\v 7 Kirisa wo kariɲɛɛgɛ ki funŋɔ ni wèe ya shɔ wu shishan pu baraga ni. A wèe wo jurumu wu bɛɛri di \w yafa\w* wèe mu na bɛ ni Kilɛ wo tɛhɛnɛ baa niimɛ wu ni. 
\v 8 Wʼa wee niimɛ wu kan na ɲɛhɛ fo xuuni wèe mu ni fungɔngɔ fɛɛrɛ tuugo bɛɛri, ni lajɛ tuugo bɛɛri ni. 
\v 9 Wʼa bi lee kaŋmɔhɔnɔ le bye funŋɔ yaha wuyɛ mu, kɔnhɔ wu ba lee pye wu wo saama pu funŋɔ ni Kirisa baraga ni. Lee kaŋmɔhɔnɔ le, wʼa lee shɛ wèe na. 
\v 10 Wʼa li yaha wuyɛ funŋɔ ni na kee keree kii pyeduun ba nɔ, wu yaŋmuyɔ yi bɛɛri pinnɛ, fugba woyo ye fara ɲiŋɛ ke woyo ye na, Kirisa di bye yi bɛɛri ɲuŋɔfɔɔ.
\p
\v 11 Lemu wo ɲɔmɛɛ li bi lɔ wèe mu ge, wèe ya wù taa ta lee ni Kirisa wo kariɲɛɛgɛ ki funŋɔ ni, bani Kilɛ ya wɛri wèe ɲaha bulo fo taashiinɛ li ni, na saha ni wu wo keree ki teŋɛgana li ni. Kilɛ di wu keree bɛɛri pyi na saha ni wuyɛ pyaa ɲidaan ni. 
\v 12 Wee tuun wu ni wʼà Kilɛ sɔni wu saama pu wuu na, wèe piimu pʼa pye shɛnshiilee na Kirisa pye wù \w tadaŋa\w* ge. 
\v 13 Yee bɛ, ba yee ya can jomɔ pu logo wɛ, pee pemu pu ɲɛ ɲuwuuro ti wo Jozaama pu ge, a yee di dà Kirisa na. A Kilɛ di wu wo fɛ pu kpɔn yee na. Pee ɲɛ Fɛfɛɛrɛ Munaa le, lee lemu wo ɲɔmɛɛ lʼa lɔ ge. 
\v 14 Fɛfɛɛrɛ Munaa li ɲɛ wèe wo cɛn wu yashiige, na li shɛɛ na wèe na ba jé wu ni. Wee cɛn we na ba wèe ɲuŋɔ wolo fɛɛfɛɛ caŋa ka. Lee wuu na wʼà Nɔɔrɔ Fɔɔ Kilɛ sɔni!
\s1 Pɔli wo Kilɛ-ɲɛrɛgɛ
\p
\v 15 Lee na ba nɛ logo na yee ya dà Kafɔɔ Yesu na, fɛfɛɛrɛ wuu pu bɛɛri bɛ kaa di dan yee ni wɛ, 
\v 16 a nɛ fungɔngɔ yaha yee na na wo Kilɛ-ɲɛrɛgɛ ki ni. Nɛ Kilɛ ɲɛɛri tuun bɛɛri ni yee mu, na baraga tɛri wu na yee wuu na. 
\v 17 Wù Kafɔɔ Yesu Kirisa To Kilɛ we, \w Kilɛ-gbɔtabaaga\w* ke, nɛ li shaa wu mu jo wu fungɔngɔ fɛɛrɛ kan yi mu, wu wuyɛ shɛ yi na, kɔnhɔ yʼi já wu cɛ fiinŋɛ. 
\v 18 Nɛ li shaa wu mu jo wu yi fungɔnyɔ mugi, wʼa yi yiri \w tadaŋa\w* kemu kaa na ge, kɔnhɔ yʼi kee keree cɛ. Cɛn nɔɔrɔ wo wemu wʼa gbegele yee ni wu fɛfɛɛrɛ nagoo pusamaa kaa na ge, kɔnhɔ yʼi wee bɛ wo naafuugbɔ wu ɲuŋɔ kana cɛ. 
\v 19 Tɛhɛnɛ baa sefɛɛrɛ temu bɛ ti ɲɛ Kilɛ ni na ɲaha tii ni nʼa daa fɛɛ pu bɛɛri ni ge, kɔnhɔ yʼi tee bɛ cɛ. 
\v 20 Kilɛ ya tee tɛhɛnɛ baa sefɛɛrɛ te shɛ Kirisa ni, wʼa wu ɲɛ na yeege xu ni, na wu teŋɛ fugba we ni wuyɛ kanige cɛ. 
\v 21 Kilɛ ya wu teŋɛ ɲuŋɔ fɛɛrɛ ti bɛɛri ɲuŋɔ ni, ni sefɛɛrɛ ti bɛɛri, ni fanha ki bɛɛri, ni saanra ti bɛɛri ɲuŋɔ ni. Kilɛ ya wu teŋɛ yaŋmuyɔ yi bɛɛri ɲuŋɔ ni. Ke koŋɔ ke wo yaŋmuyɔ yi yɛ bɛ wɛ, ga koŋɔ kemu kʼa ma ge, kee bɛ wo yaŋmuyɔ yi ɲuŋɔ ni. 
\v 22 Kilɛ ya yaŋmuyɔ yi bɛɛri tirige yaha Kirisa nɔhɔdaan, na wu pye Egilizi wu ɲuŋɔfɔgbɔ. 
\v 23 Egilizi wu wu ɲɛ Kirisa wo ceepuuro te. Kirisa wʼa wu ɲini, na wu pyi wu ɲɔ na fani.
\c 2
\s1 Na foro xu ni, na jé ɲìi sicuumɔ ni
\p
\v 1 Yee taɲaa wuu bye ba xuu ɲɛ wɛ, yee tiibaara ni yee jurumu wʼa lee pye. 
\v 2 Yee taɲaa wuu bi ɲaari ke koŋɔ ke wo ɲaarigana na, na daha munaakuuŋɔɔ ki wo ɲuŋɔfɔɔ wu fɛni, lee munaa lemu lʼa baari pyi nʼa she fɛɛ pu funyɔ ni ge. 
\v 3 Wèe ni pee bɛɛri pu bye kariɲɛɛgɛ ni, na taha wù wo lakuuŋɔ ke fɛni, na wùyɛ pyaa wo ɲidaan ni wùyɛ pyaa wo fungɔnyɔ keree pyi. Lee funŋɔ ni Kilɛ wo loyire le li bi da ba nɔ wèe na ba pusamaa ɲɛ wɛ. 
\v 4 Ga Kilɛ wo ɲiɲaara tʼa pɛlɛ fo xuuni! Wèe ya taan wu mu taangana lemu na ge, 
\v 5 lee wuu na wʼa wèe ni Kirisa pinnɛ ɲɛ shiizhan na wèe yaha wèe na bi bye bɛ xuu wù wo jurumu wu wuu na. Kilɛ wo niimɛ wu yɛ pe gbɔɔrɔ ni yee ya shɔ. 
\v 6 Wèe ni Yesu Kirisa wo kariɲɛɛgɛ ki funŋɔ ni Kilɛ ya wèe pinnɛ ɲɛ, na wèe pinnɛ teŋɛ bɛ ni wu ni fugba wu ni.
\p
\v 7 Tɛhɛnɛ baa niimɛ wemu wʼa shɛ wèe shizhaa na wu wo saama pu funŋɔ ni Yesu Kirisa baraga ni ge, wʼa li pye mu kɔnhɔ wee tɛhɛnɛ baa niimɛ we di da zhɛɛ wʼa fiinŋɛ cabaya yi na. 
\v 8 Bani Kilɛ wo niimɛ wu yɛ nigin pe gbɔɔrɔ ni yee ya shɔ nʼa daa baraga ni. Lee ya ta yìri yeeyɛ pyaa yíri wɛ, Kilɛ wo loolodaa lʼa pye lere. 
\v 9 Lee ya ta pye yee wa shishiin wo kapyegee baraga ni wɛ, kɔnhɔ wa shishiin ganha bu tabaara le wuyɛ ni wɛ. 
\v 10 Kilɛ wʼa wèe yàa. Yesu Kirisa baraga ni Kilɛ ya wèe da kapyegee nizaaŋaa kaa na, kee kiimu wʼa bi gbegele kɔnhɔ wèe di ba já wʼà kee pyi ge.
\s1 Shi wusama ni Yawutuu pʼa ɲɛri pye nigin Kirisa baraga ni
\p
\v 11 Yee ya ta pye Yawutuu wɛ. Yawutuu pu pʼa cekɔɔnrɔ ti pye ge, pee di yee pyi cekɔnbaalaa, na ta pee wo cekɔɔnrɔ tʼi ɲɛ sipya wo keŋɛ fɛ. Yi yi funyɔ yaha nidogo ni taashiinɛ li wo torogana li ni. 
\v 12 Yee bi sanha Kirisa cɛ wee tuun we ni wɛ. Taa bye yee mu \w Izirayɛli\w* wo nagoo pu niŋɛ ni wɛ. Kilɛ ya kariɲɛɛgɛ ɲɔmɛhɛɛ kiimu lɔ ge, yee bi bye kee nabuun. \w Tadaŋa\w* bye yee na wɛ, Kilɛ bɛ di ɲɛ yi mu ke koŋɔ ke na wɛ. 
\v 13 Ga nimɛ, yee piimu sanha ki bi lii Kilɛ na ge, yee ni Yesu Kirisa wo kariɲɛɛgɛ ki funŋɔ ni yee ya wu tɛɛŋɛ Kirisa wo shishan pu baraga ni.
\p
\v 14 Bani Kirisa yɛ pyaa kʼa pa ni ɲaɲiŋɛ ni wèe mu. Shi wemu ɲɛ Yawutuu wɛ, wʼa wee shi we ni Yawutuu pu bɛɛri pinnɛ na pye nigin. Kasɔrɔgɔ ke ki bi pu waagi laha puyɛ na, na pu pye pɛɛn ge, wʼa kee shan laha wà. 
\v 15 Wʼa Yawutuu pu wo saliya we ni wu ɲɔmɛhɛɛ ki bɛɛri yirige laha wà, kɔnhɔ wu Yawutuu ni shi wusama pinnɛ wu wo kariɲɛɛgɛ ki baraga ni, wu pu pye shi nigin wemu ɲɛ nivomɔ ge, wʼi ɲaɲiŋɛ le pu tɛ ni. 
\v 16 Wu na xu korikoritige ki na, lee wo baraga ni wʼa pu shuun wu pinnɛ, na pu pye ceepuuro nigin, na bɛ le pu ni Kilɛ tɛ ni. A tee pɛɛnrɛ tʼi xhɔ korikoritige ki baraga ni. 
\v 17 Piimu pʼa lii, ni piimu pʼa tɛɛŋɛ ge, wʼa pa ɲaɲiŋɛ ki jomɔ jo pee bɛɛri mu. 
\v 18 Bani Yawutuu fara shi wusama na, Kirisa gbɔɔrɔ ni wèe wa bɛɛri da já vulo To Kilɛ na Fɛfɛɛrɛ Munaanunɔ li baraga ni.
\p
\v 19 Lee wuu na do, yee ɲɛ nige nabuun kelee nadadiinmɛɛ wɛ. Ga yee ni Kilɛ wo nagoo pʼa ɲɛri nimɛ fiinuŋɔ nigin nagoo. Yee ya ɲɛri Kilɛ wo puga ki sipyii. 
\v 20 Nɔhɔ shanma pemu na pʼa yee yereŋɛ ge, pee ɲɛ tudunmɔɔ pee, ni Kilɛ wo tudunmɔɔ pu wo pe, Yesu Kirisa yɛ pyaa di ɲɛ gunŋmii li kagereŋɛ ke. 
\v 21 Puga ki bɛɛri na kiyɛ co, na yere Kirisa wo kariɲɛɛgɛ ki ni. Kʼa bye Fɛfɛɛrɛ ti bɛɛri wo fɛfɛɛrɛ xuu we Kilɛ mu. 
\v 22 Kirisa wo kariɲɛɛgɛ ki funŋɔ ni yee bɛ ya pinnɛ faanri ni pusamaa ni, kɔnhɔ yʼi bye puga, kemu ɲɛ Kilɛ tatɛɛngɛ wu \w Munaa|lemma="Kilɛ Munaa"\w* li gbɔɔrɔ ni ge.
\c 3
\s1 Labye wemu ya le Pɔli keŋɛ ni shi wusama tɛ ni ge
\p
\v 1 Lee wuu na yee piimu pu ɲɛ shi watii ge, Yesu Kirisa wuu na pʼa nɛ le kaso ni yee wuu na. 
\v 2 Kilɛ ya labye wa kaa le nɛ keŋɛ ni wu niimɛ wu baraga ni yee wuu na. Yee ya wee kaa logo. 
\v 3 Kilɛ ya wu kaŋmɔhɔnɔ li shɛ nɛ na, nɛ fɛnhɛ kafilakaya ya taga yee jo na sɛmɛ wu ni. 
\v 4 Yi ba wee xuu wu kalaa, yi na li ɲa wà na nɛ Kirisa wo kaŋmɔhɔnɔ li cɛ xuuni. 
\v 5 Lee kaŋmɔhɔnɔ li ya ta shɛ taɲaa wo sipyii pu na wɛ. Ga nimɛ Kilɛ ya li shɛ fɛfɛɛrɛ tudunmɔɔ ni Kirisa wo fɛfɛɛrɛ tudunmɔɔ pu na \w Fɛfɛɛrɛ Munaa\w* li keŋɛ fɛni. 
\v 6 Lee kaŋmɔhɔnɔ li le: Shi wemu ɲɛ Yawutuu wɛ, pee ya pinnɛ taa ta ni Yawutuu pu ni \w Kilɛ Jozaama\w* pu baraga ni Kilɛ wo cɛn wu ni, wʼa wemu gbegele wu nagoo pu mu ge. Pu bɛɛri ya ɲɛri ceepuuro ninuuro ti wo yatɛnyɛ, a pu bɛ di taa ta Kilɛ wo ɲɔmɛɛ li ni, wʼa lemu lɔ Yesu Kirisa baraga ni ge.
\p
\v 7 Nɛ pye Jozaama pu wo jovɔɔ na saha ni Kilɛ wo niimɛ wu loolodaa li ni, wʼa lemu kan nɛ mu wu sefɛɛrɛ ti baraga ni ge. 
\v 8 Nɛ wemu wu ɲɛ Kilɛ wo fɛfɛɛrɛ wuu pu bɛɛri kadugo yíri wo ge, a Kilɛ di niimɛ kan nɛ mu, kɔnhɔ nɛ da Kirisa wo tɛhɛnɛ baa saama pu kaa yu shi wusama mu, wee wemu ɲɛ Yawutuu wɛ. 
\v 9 Yaŋmuyɔ yi bɛɛri yaavɔɔ Kilɛ bi kaa lemu ŋmɔhɔ fo taashiinɛ ni ge, wʼa jo nɛ wu lee wo keree pyegana jo fiinŋɛ. 
\v 10 Ɲuŋɔ fɛɛrɛ ni sefɛɛrɛ te ti ɲɛ fugba wu ni ge, kɔnhɔ tee di já Kilɛ wo fungɔngɔ fɛɛrɛ nigbɔɔrɔ ti cɛ cɛgana bɛɛri na nimɛ, Egilizi wu baraga ni. 
\v 11 Wʼa lee pye na saha ni wu keree ki ni, wʼa bi kiimu gbegele fo taashiinɛ li ni, na ba ki pye wù Kafɔɔ Yesu Kirisa ni ge. 
\v 12 Yesu wo kariɲɛɛgɛ ki funŋɔ ni wèe da já lowaa ta, na fulo Kilɛ na fyaara baa, nʼa daa gbɔɔrɔ ni Yesu na. 
\v 13 Lee wuu na nʼa yi ɲɛɛri jo kanhama pemu pʼa nɔni nɛ na yee wuu na ge, jo pee ganha bu da yi fungɔnyɔ kyɛɛgi wɛ, bani pee kanhama pu ɲɛ nɔɔrɔ yee mu.
\s1 Pɔli wo ɲɛrɛgɛ ke
\p
\v 14 Lee wuu na nɛ nuguro sinni To Kilɛ ɲaha tàan, na wu ɲɛɛri, 
\v 15 wee wemu wʼa kpɔnhɔɔ ki bɛɛri da ge, fugba wogoo ki fara ɲiŋɛ wogoo ki na. 
\v 16 Nɛ wu ɲɛɛri jo wu fanha kan yi mu, wu yi logoo waha wu \w Fɛfɛɛrɛ Munaa\w* li gbɔɔrɔ ni, na saha ni wu tɛhɛnɛ baa nɔɔrɔ wu ni. 
\v 17 Kirisa di diin yi zɔlɔɔ pu na nʼa daa baraga ni, kɔnhɔ yi niyɛ di juri, see see taanɲɛɛgɛ ni! 
\v 18 Yi ni Kilɛ wo fɛfɛɛrɛ wuu pu bɛɛri di já kee taanɲɛɛgɛ ke ɲidaa, ni ki kadaa, ki ɲubile ni ki jogi ɲuŋɔ kana cɛ. 
\v 19 Yi Kirisa wo taanɲɛɛgɛ ki cɛ, kee kemu kʼa ye cɛmɛ pu bɛɛri na ge, kɔnhɔ yi ɲɔ di fa ba Kilɛ ɲɛ wɛ.
\p
\v 20 Ayiwa, wèe ya yaŋmuyɔ ya ɲɛɛri Kilɛ mu, kelee na wù funyɔ kɔɔn ni yi kaa ni xuuni. Kilɛ na já yee kan wèe mu, ali fo na doro bɛ wèe wo fungɔngɔ ki tàan wu sefɛɛrɛ ti baraga ni. Tee sefɛɛrɛ te tʼa labye pyi wèe funyɔ ni. 
\v 21 Nɔɔrɔ wʼa dɛri wee ni Yesu Kirisa na Egilizi wu ni fo gbee! \w Amiina\w*.
\c 4
\s1 Niginre temu tʼa daa Yesu Kirisa baraga ni ge
\p
\v 1 Lee wuu na nɛ yi ɲɛɛri, nɛ wemu wu ɲɛ kaso ni Kafɔɔ wuu na ge, jo yʼa yiri lemu na ge, yʼa lee koo ɲaari. 
\v 2 Yi yiyɛ tirige ni lotaan, ni loxulo ni! Yi da yiyɛ tɛri ni taanɲɛɛgɛ ni! 
\v 3 Niginre temu tʼa daa \w Fɛfɛɛrɛ Munaa\w* li ni ge, yi la le yʼi gori yaha tee ni ɲaɲiŋɛ ki funŋɔ ni, kee ɲaɲiŋɛ kemu kʼa yi pɔ yiyɛ na ge. 
\v 4 Ceepuuro nigin ti ɲɛ, ni Fɛfɛɛrɛ Munaa nigin, ma na jo ba Kilɛ ya yee yiri mɛ \w tadaŋa\w* nigin wuu na wɛ. 
\v 5 Kafɔɔ nigin yɛ wu ɲɛ, ni nʼa daa nigin, ni batizeli\f * \fr 4:5 \fr*\ft \+bd Batizeli\+bd*\ft*\ft ɲɛ Kiricɛɛn mu na ma mini yeege lɔhɔ ni. Ga li kɔri yɛ pyaa ɲɛ na pʼa pinnɛ ni Yesu ni wu xu ni wu ɲɛ wu na.\ft*\f* nigin. 
\v 6 Kilɛ nigin yɛ bɛ wu ɲɛ. Wèe bɛɛri To wu ɲɛ wii, wee wu ɲɛ wèe bɛɛri ɲuŋɔ ni, na ɲɛ wù bɛɛri tɛ ni, na ɲɛ wù bɛɛri funyɔ ni.
\p
\v 7 Ga wʼa niimɛ kan wèe bɛɛri nigin nigin mu, na saha ni Kirisa wo loolodahaa ki ɲuŋɔ kana ni wʼa kiimu kan wèe mu ge. 
\v 8 Lee wuu na Kilɛ Kafila wʼa jo na:
\q2 «Ayiwa, wʼa dugi na kari fugba wu ni,
\q3 na sipyii pii co na pye buloo,
\q3 na loolodahaa kan sipyii pu mu.»\f * \fr 4:8 \fr*\ft Zaburuu 68:19\ft*\f*
\p
\v 9 Ma bu logo na wʼa dugi, lee ya li shɛɛ na wʼa bi tigi bɛ fo ɲiŋɛ ke nɔhɔdaan. 
\v 10 Wemu wʼa tigi ge, wee ninumɔ wʼa dugi fo fugba lii lii we ni, kɔnhɔ wu koŋɔ ke bɛɛri ɲi ni wu wo sefɛɛrɛ ti ni. 
\v 11 Wee wʼa loolodahaa kan sipyii pu mu, a pii di bye Yesu wo tudunmɔɔ, a pii di bye Kilɛ tudunmɔɔ, a pii di bye Jozaama pu jovɛɛ, a pii di bye karamɔgɔlɔɔ ni kalaatii. 
\v 12 Kɔnhɔ wu Kilɛ wo fɛfɛɛrɛ wuu pu gbegele Kilɛ wo labye wu kaa na, la di da faraa Kafɔɔ wo Egilizi wu na. 
\v 13 Lee funŋɔ ni wèe bɛɛri da já binnɛ na bye nigin nʼa daa fɛɛrɛ ni Kilɛ Ja wu jɛ wu ni. Wù bɛɛri na sii kɔgɔ fo na bye sipyii, piimu ɲɔ ya fa ba Kirisa ɲɛ-ɛ ge.
\p
\v 14 Ayiwa wèe da bye nige nɔhɔpiire, kalaakuumɔ tuugo bɛɛri wo kafɛɛgɛ na pu luu na gbee naŋmahara fɛɛ keŋɛ kurogo wɛ. Bani pee ya sipyii piinŋɛ ni pu wo shizhiinmɛ pu ni. 
\v 15 Ga wù ba can yu taanɲɛɛgɛ funŋɔ ni, wù na ba gɔgɔɔ na se Kirisa mu. Wee wu ɲɛ Egilizi wu ɲuŋɔ ke. 
\v 16 Ceepuuro ti bɛɛri tʼa kemɛ gbegele na pye nigin wee baraga ni. Ti yatɛnyɛ yi bɛɛri yʼa yiyɛ co na ɲɔ xuuni yatɛnzogomɔ pe ni, na saha ni yi bɛɛri nigin nigin wu wo labye wu ni. Lee lɛgana le na ceepuuro ti bɛɛri ya lɛgi, na baraga taa taanɲɛɛgɛ funŋɔ ni.
\s1 Ɲiifɛɛrɛ nivɔrɔ Yesu Kirisa ni
\p
\v 17 Ayiwa, yemu nʼa da jo di waha yi mu Kafɔɔ mɛgɛ na ge, yee yi wa mɛ. Yi ganha ba ɲaari nige ma na jo ba Kilɛ cɛbaalaa pii wa ɲaari na sahaŋi ni pu wo ɲuŋɔ baa fungɔnyɔ ye ni wɛ. 
\v 18 Nibiige ni pu ɲɛ. Taa ɲɛ pu mu Kilɛ wo ɲìi sicuumɔ pu ni wɛ, bani pu niwewaa lʼa pu ɲɛri kaacɛbaalaa. 
\v 19 Shiige pile bɛ ɲɛ pu na wɛ, fo pʼa puyɛ yaha nɔhɔmɔ na, na gburogi na dɔdɔɔrɔ tuugo bɛɛri pyi ni ɲɛgbɔɔ.
\p
\v 20 Ga kalaa we yee ya ta Kirisa wo shizhaa na ge, yee ya ta lee ɲa wee ni-i dɛ! 
\v 21 Li bu shɛ da nago kanna yʼa wu kaa tii logo kunni; can we wu ɲɛ Yesu ni ge, li bu da nago kanna yʼa kalaa na saha ni wee can we ni, 
\v 22 fo yi bu yi yahagana nilɛɛ li yaha. Lee wo lakuuŋɔ ke kʼa sipya faanna, na ma kyɛɛgi. 
\v 23 Lee na fo yi hakilee pee, ni yi fungɔnyɔ yi bɛɛri bu ɲɛri na pye nivoyo. 
\v 24 Yi yahagana nivonɔ lɔ, yʼi bye Kilɛ wo jaa we. Yʼi bye sipyii piimu pʼa tii ge, yʼi bye sipyisaamaa. Kilɛ wo can wu baraga ni lee wa daa.
\p
\v 25 Lee wuu na yi kafinɛyɛ yaha, yi da can yu yiyɛ mu, bani wèe bɛɛri pʼa pinnɛ na bye ceepuunuuro wo yatɛnyɛ. 
\v 26 Yi logoo bu yìri, yi ganha bu da jurumu pye wɛ! Yi ganha bu caŋa yaha ki to kee loyirigee ki ta yi ni wɛ! 
\v 27 Yi ganha bu da tajege kan Shitaanni mu wɛ! 
\v 28 Wemu wu bye nagaa ge, wee wu nagaara ti yaha, wu da kapyeŋɛɛ pyi ki pyegana na wu keye yi na, kɔnhɔ wu bɛ di da daa, wu da la baa fɛɛ pii kaan.
\p
\v 29 Joguumɔ pa shishiin ganha ba fòro yi ɲɔyɔ ni wɛ, fo jomɔ nizaama, pemu na já la fara sipyii piitiilee wo baraga na, na saha ni pu mago ni, na samɔhɔrɔ leni pu logovɛɛ ni ge. 
\v 30 Yi ganha ba Kilɛ wo \w Fɛfɛɛrɛ Munaa\w* li luu yirige wɛ. Lee li ɲɛ Kilɛ wo fɛ pe yee na, na wèe wo ɲuwuuro ti caŋa ki sigee. 
\v 31 Yi funguuŋɔ yaha, yi ganha ba loyirigee kɔni wɛ, yi ganha ba yi logoo yirige wɛ, yi kafilaɲɛhɛrɛ te yaha, yi ganha ba sipyii mɛyɛ kyɛɛgi wɛ, yi kuumɔ tuugo bɛɛri yaha! 
\v 32 Yʼa kasaaŋaa pyi yiyɛ na, yʼi da ɲuŋɔ ɲaari yiyɛ na. Yʼa yi jurumu wu yafani yiyɛ mu, ba Kilɛ bɛ ya yi wo jurumu wu \w yafa\w* yi mu Kirisa wo kariɲɛɛgɛ ki ni wɛ.
\c 5
\s1 Kpɛɛngɛ ki wo ɲara li keree
\p
\v 1 Kilɛ wʼa wèe yiri na pye wu nagoo, lee wuu na nɛ yi ɲɛɛri jo yʼa ɲaari ɲaarigazaana na lemu lʼa dan Kilɛ ni ge. 
\v 2 Yʼa ɲaari taanɲɛɛgɛ ni ba Kirisa ɲɛ wɛ. Wèe kaa ya taan wu mu, a wu wuyɛ kan na pye saraga wèe wuu na, kee kemu kaa ya taan Kilɛ ni ba nudanga yawurire ɲɛ-ɛ ge.
\p
\v 3 Dɔdɔɔrɔ, ni nɔhɔmɔ tuugo bɛɛri, ni ɲɛgbɔɔ, le la shishiin mɛgɛ bɛ yɛrɛ ya yaa na yiri yee tɛ ni wɛ. Kilɛ wo fɛfɛɛrɛ sipyii pu ya yaa ni lee la shishiin ni wɛ. 
\v 4 Shiige baara jomɔ, ni ɲuŋɔ baa jomɔ, ni kafilanɔrɔyɔ bɛ ya ɲɔ tajogo ni wɛ. Yi sii yʼa Kilɛ sɔni yɛ!
\p
\v 5 Yi li cɛ fiinŋɛ na jo dɔdɔ, ni nɔhɔmɔ pyevɔɔ, ni ɲɛgbɔɔ fɔɔ, wee wa shishiin wa da jé Kirisa ni \w Kilɛ wo saanra|lemma="Kilɛ saanra"\w* te ni wɛ. Ɲɛgbɔɔ ni yapɛrɛgaanra bɛɛri nigin. 
\v 6 Yi ganha bu sipya wa shishiin yaha wu yi piinŋɛ ni ɲuŋɔ baa jomɔ ni wɛ. Kee keree kii kʼa Kilɛ wo loyire li kilee na zhaan Kilɛ ɲɔmɛɛcobaalaa pu ɲuŋɔ ni. 
\v 7 Lee wuu na yi ganha bu jé pu wo kariɲɛɛgɛ ki ni wɛ.
\p
\v 8 Nibiige ni yee di bi bye taashiinɛ li ni, ga Kafɔɔ wo kariɲɛɛgɛ ki funŋɔ ni, yee ya pye nimɛ kpɛɛngɛ na. Yʼa ɲaari ba kpɛɛngɛ nagoo ya ɲaari wɛ! 
\v 9 Bani kpɛɛngɛ wo labye wu ɲɛ mɛ saama, ni tiimɛ, ni can. 
\v 10 Keree kiimu kʼa dan Kafɔɔ ni ge, yi la le yiyɛ ni yi kee cɛ! 
\v 11 Yi ganha ba womɔ keree pyi wɛ, kuduun ɲɛ kee ni wɛ. Ga yʼa kee yeege bɛ yɛrɛ kpɛɛngɛ na. 
\v 12 Pee sipyii pii ya keree kiimu ŋmɔhɔni na byi ge, ali kee jo bɛ yɛrɛ ɲɛ shiige. 
\v 13 Ga kaa lemu bu foro kpɛɛngɛ na, lee ɲaha na jɛ viinŋɛ. 
\v 14 Bani kaa lemu bɛɛri lʼa foro kpɛɛngɛ na na xɔ ge, lee ɲaha na jɛ. Lee wuu na pʼa yu na:
\b
\q1 «Ŋmunumɔ fɔɔ we, yìri!
\q2 Yìri foro xuu pu tɛ ni,
\q2 Kirisa na wu wo kpɛɛngɛ ki le ma mu.»
\p
\v 15 Yi kasɛɛgɛ yaha yiyɛ na xuuni, yi yi ɲaarigana cɛ! Yi ganha ba ɲaari ba fungɔnyɔ baa fɛɛ ɲɛ wɛ! Ga yʼa ɲaari ba fungɔnyɔ fɛɛ ɲɛ wɛ. 
\v 16 Caŋa ɲii lemu ni yi wa nimɛ ge, lee caŋa ɲii lʼa kolo. Lee wuu na yi bu tuun wemu ta, yʼa yi se bɛɛri pyi kasaaŋaa bye ni. 
\v 17 Lee na yi ganha bu da bye fungɔnyɔ baa fɛɛ wɛ, ga yi Kafɔɔ ɲidaan sha yi wee cɛ. 
\v 18 Yi ganha ba ɲawɔhɔ wuu yiyɛ na ni duvɛn gbaa ni wɛ, lee wa popama waa. Ga yi ɲi \w Kilɛ Munaa\w* na. 
\v 19 Yʼa samɔhɔrɔ leni yiyɛ ni ni Kilɛ koro yoyo ni, ni \w Zaburuu\w* ni Fɛfɛɛrɛ Munaa yoyo. Yʼa yoyo yi cɛɛ, yi da Kafɔɔ sɔni ni yi zɔlɔɔ pu bɛɛri ni. 
\v 20 Yʼa baraga tɛri To Kilɛ na tuun bɛɛri ni keree bɛɛri na, wù Kafɔɔ Yesu Kirisa mɛgɛ na.
\s1 Cèe ni pu namaa tɛ keree
\p
\v 21 Yi yiyɛ tirige yiyɛ mu Kirisa wo ɲìi fyaara ti wuu na.
\p
\v 22 Cèe yi yiyɛ tirige yi namaa pu mu, ba yʼa yiyɛ tirige Kafɔɔ mu wɛ. 
\v 23 Bani ná wu ɲɛ cee ɲuŋɔfɔɔ, ba Kirisa ɲɛ mɛ Egilizi ɲuŋɔfɔɔ wɛ. Wee Egilizi we wu ɲɛ Kirisa wo ceepuuro te, Kirisa di ɲɛ ti Shɔvɔɔ. 
\v 24 Egilizi wʼa kuu kuugana lemu na Kirisa mu ge, cèe pu bɛ ya yaa na kuu pu namaa mu lee kuugana li na.
\p
\v 25 Namaa, yi cèe pu taan yi mu, ba Egilizi wʼa taan Kirisa mu, fo wʼa wuyɛ kan wu wuu na wɛ. 
\v 26 Wʼa lee pye mu kɔnhɔ wu lɔhɔ ni Kilɛ jomɔ pu taga Egilizi wu pye fɛɛfɛɛ. 
\v 27 Kɔnhɔ wu wu yereŋɛ wuyɛ ɲaha tàan ni nɔɔrɔ ni. Nɔhɔmɔ tɛnɛ, kelee tafɔnrɔ, kelee lee la shishiin tuugo ganha bu ɲa wu na wɛ. Ga wu bye fɛɛfɛɛ jaagi xuu baa. 
\v 28 Namaa pu ceepuuro ti kaa ya dan pu ni taangana lemu na ge, mu pu cèe pu bɛ ya yaa na dan pu ni. Ná bɛɛri shɔ wʼa dan wu ni ge, wee wo ceepuuro ti kaa lʼa dan wu ni. 
\v 29 Bani sipya wa shishiin ceepuuro tɔn ya bɛngi wu mu wɛ. Ga wu ma ti ɲɔ shaa, na ti kemɛɛ, ba Kirisa bɛ ya wu wo Egilizi wu pyi wɛ. 
\v 30 Bani wèe pu ɲɛ wu ceepuuro ti yatɛnyɛ ye.
\b
\q1
\v 31 «Lee wuu na, ná na ba wu nu ni wu to yaha,
\q2 na koomɔ pu shɔ na.
\q1 Pu shuun wu na bye ceepuuro nigin.»\f * \fr 5:31 \fr*\ft Zhenɛzi 2:24\ft*\f*
\p
\v 32 Lee kaŋmɔhɔnɔ le kɔri wʼa pɛlɛ fo xuuni. Nɛ li shɛ jo Kirisa wo kariɲɛɛgɛ ke ni wu Egilizi wu na li ɲaha ya tii. 
\v 33 Lee bɛɛri funŋɔ ni yee namaa pu bɛɛri ya yaa, wa bɛɛri wu shɔ di da dan wu ni, ba wuyɛ pyaa wo ceepuuro ti kaa ya dan wu ni wɛ. Cèe pu bɛ ya yaa na baraga tɛri pu namaa na.
\c 6
\s1 Nɔhɔpiire ni ti sefɛɛ keree
\p
\v 1 Nɔhɔpiire, yʼa yi sefɛɛ ɲɔmɛhɛɛ coni Kafɔɔ wo kariɲɛɛgɛ ki ni, bani lee lʼa tii. 
\v 2 Lʼa ka Kilɛ Kafila wu ni na: «Ta ma to ni ma nu pɛlɛ!» Le lʼa pye saliya wu ɲɔmɛɛjuu nizhiinɛ le, na le ɲɔmɛɛ le lɔ na taha li na na: 
\v 3 «Kɔnhɔ ma di ɲaɲiŋɛ ni ɲɛmɔnɔ ta ɲiŋɛ ki na.»\f * \fr 6:3 \fr*\ft Ɛkizode 20:12; Dutɛrɛnɔmɛ 5:16\ft*\f* 
\v 4 Tii, yee bɛ ganha ba yi nagoo pu logoo yirige wɛ! Ga yʼa pu biini, yi da pu yɛri na saha ni Kafɔɔ yɛ pyaa wo kalaa wu ni.
\s1 Buloo ni pu kafɛɛ
\p
\v 5 Buloo, yee kafɛɛ piimu pu ɲɛ naha ke ɲiŋɛ ke na ge, yʼa pu ɲɔmɛhɛɛ coni, yi da fyagi pu na, yi da gbɔɔrɔ tɛri pu na ni zɔsaamaa ni, ma na jo ba yʼa li pyi Kirisa mu wɛ. 
\v 6 Yi ganha ba kapyeŋɛɛ ki pyi pu ɲɛɲaa yɛ na, kanna tɔndaanra yʼa zhaa sipyii mu wɛ. Ga yʼa ki pyi ba Kirisa wo buloo ɲɛ wɛ, yi da Kilɛ ɲidaan pyi ni yi zɔlɔɔ pu bɛɛri ni. 
\v 7 Yʼa labye wu pyi ni daan na mu ni, kanna yi ya wu pyi sipyii mu wɛ, fo Kafɔɔ. 
\v 8 Yʼa li cɛ na sipyaa sipya, mʼa pye bulo la, ma shiin ya pye mayɛ wo la, ma bu kasaana lemu bɛɛri pye, lee wo kuduun ma da ba da Kafɔɔ mu.
\p
\v 9 Kafɛɛ, yee bɛ pʼa lee shi pyi yi wo buloo pu mu. Yi ganha bu da kafugo pɛlɛ pu na bada wɛ. Yi li cɛ na pu wo ɲuŋɔfɔɔ we, na wee ninumɔ wu ɲɛ yee bɛ wo we. Wee ɲɛ fugba we ni. Wee ya wa wo wa ni wɛ.
\s1 Kiricɛn kashɛn yagboyo
\p
\v 10 Ayiwa, yi fanha ta Kafɔɔ ni wu sefɛɛrɛ ti baraga ni. 
\v 11 Yi Kilɛ wo kashɛn yagboyo yi bɛɛri le yiyɛ na, kɔnhɔ yʼi já yere Shitaanni wo shizhiinmɛ pu bɛɛri sige. 
\v 12 Bani wèe ni piimu pu wa kashɛn ki ni ge, pee ɲɛ Adama nagoo wɛ. Ga ɲuŋɔfɛɛ pu ɲɛ pii, ni fanhafɛɛ, ni piimu pu ɲɛ ke koŋɔ nibiige wogo ke ɲuŋɔ ni ge, ni \w jinaa\w* piimu pu ɲɛ fugba wu ni ge. 
\v 13 Lee wuu na yi Kilɛ wo kashɛn yagboyo yi bɛɛri lɔ, kɔnhɔ caguuŋɔ ki ba nɔ yʼi já kashɛn ki ŋmɔ fo yi se ta, yi lowagaa wuu di já yere.
\p
\v 14 Yi yere, yʼi can pye yi yapɔyɔ! Yi tiimɛ pye yi kashɛn fadeye! 
\v 15 Yi yere yʼi la le yi da Kilɛ wo Jozaama pu yu, pee pemu pu ɲɛ ɲaɲiŋɛ jomɔ pu ge. Pee ya sipya fungɔngɔ teŋɛɛ wu tɔɔyɔ tasinŋɛ ni ba tanhaya nijeye fɔɔ ɲɛ wɛ. 
\v 16 Nʼa daa we, wee wu ɲɛ ŋmasigiŋɛ ke. Wee di bye yi mu tuun bɛɛri ni, kɔnhɔ yi da Shitaanni wo na ŋmaya yi bɛɛri furi. 
\v 17 Yi ɲuwuuro ti wo tɔɔrɔ ɲudɔŋɔ ki bɛ lɔ tɔ, yʼi \w Kilɛ Munaa\w* li wo ŋmɔpara li lɔ, lee ɲɛ Kilɛ Kafila we. 
\v 18 Yʼa Kilɛ ɲɛɛri tuun bɛɛri ni Kilɛ Munaa li baraga ni, ni ɲɛrɛyɛ tuuyo bɛɛri ni. Yi la le yiyɛ ni yi da lee pyi, yi da Kilɛ ɲɛɛri mu fɛfɛɛrɛ sipyii pu bɛɛri mu.
\p
\v 19 Yi da ɲɛrɛgɛ pyi na bɛ mu, kɔnhɔ di ba yu tuun wemu ni, Kilɛ di jogana kan na mu di Jozaama pu kaŋmɔhɔnɔ li ɲaha jo di viinŋɛ ni lowaa ni. 
\v 20 Ali na li ta nɛ na ɲɛ bɛ kaso ni pee Jozaama pe wuu na, nɛ wu ɲɛ pee wo kayahama. Wee tuun wu ni yʼa Kilɛ ɲɛɛri na mu, di da yu ni lowaa ni ba nʼa sii yaa na yu wɛ.
\s1 Pɔli fò mujuu
\p
\v 21 Na ceborona ni na taanɲii Tishiki, wee wemu wu ɲɛ Kafɔɔ wo kapyebye ɲɔmɛɛ fɔɔ ge, wee wʼa da zhɛ nɛ fiin ni na keree ki bɛɛri ɲaha jo yi mu. 
\v 22 Lee wuu na nɛ wu tun yi mu, kɔnhɔ yʼi wù wo keree ki cɛ, wu shɛ lowaa bɛ le yi ni.
\p
\v 23 Wù To Kilɛ ni wù Kafɔɔ Yesu Kirisa wu ɲaɲiŋɛ, ni taanɲɛɛgɛ, ni nʼa daa kan cebooloo pu bɛɛri mu! 
\v 24 Wù Kafɔɔ Yesu Kirisa kaa ya dan piimu ni tɛhɛnɛ baa ge, Kilɛ wu fɛrɛmɛ kan pee bɛɛri mu.