\id 2CO - MYKuniT \ide UTF-8 \h 2 KORƐNTE SHƐƐN \toc1 Tudunmɔɔ Pɔli ya sɛmɛ shuun wo wemu tun Korɛnte shɛɛn mu ge \toc2 2 Korɛnte Shɛɛn \toc3 2Kor. \mt1 Korɛnte Shɛɛn \mt2 Tudunmɔɔ Pɔli ya sɛmɛ shuun wo wemu tun Korɛnte shɛɛn mu ge \is1 Jɔgɔ yɛ mu we sɛmɛ we dʼa tun wɛ? \ip Pɔli ya sɛmɛ nizhiimɛ wemu tun Korɛnte shɛɛn pu mu ge, Timote wʼa kari ni wu ni. A Wee di guri pa ni fiin pa ni, na yìri egilizi wu yíri pemu ya Pɔli yatɛnyɛ gbo ge, a lee di Pɔli pye wʼa sɛmɛ wa bɛ ka na tun pu mu (2 Korɛnte Shɛɛn 2:3,9; 7:8). A wʼi wee sɛmɛ wu kan Tite mu wʼa kari, a wee di shɛ ba ni fiin nizaama ni. Ga, a wʼi ba waha wa bɛ kaa jo sanha Pɔli mu. Lee wuu na Pɔli ya we sɛmɛ we ka. \is1 We sɛmɛ we kakana ɲuŋɔ \ip Pɔli ya wuyɛ cɛrɛŋɛ, na pusamaa durogo. Taanɲɛɛgɛ kemu ki ɲɛ wu ni na ɲaha tii Korɛnte shɛɛn na ge, wʼa kee shɛ pu na. Pu kaa ya dan wu ni ba wu nagoo ɲɛ wɛ. Kafinɛjuu piimu ya puyɛ faanna na Kilɛ tudunmɔɔ pee ɲɛ ge, Pɔli ya pee kaa taga pu kaala. Wʼa li shɛ na wee na ba shɛ foro pu na wu tɔɔɲii taanri wuu ni (2 Korɛnte Shɛɛn 12:14), na li shɛ pu na na pu kaa ya waha wee Pɔli mu, ali na toro pu keŋɛ yaŋmuyɔ yi bɛɛri tàan (2 Korɛnte Shɛɛn 12:14; 13:1). \is1 Sɛmɛ wu kafila ɲugbɔyɔ \imi \bd 2 Korɛnte Shɛɛn 1—7\bd* Pɔli ya baraga taha Kilɛ na wu saama pu wuu na. Lee kadugo na a wu jo wuyɛ pyaa ɲaarigana ni wu labye wu shizhaa na. \imi \bd 2 Korɛnte Shɛɛn 8—9\bd* Dɛgɛ wemu wʼa byi na ɲaha tii la baa fɛɛ pu na Zheruzalɛmu ni ge, Pɔli ya ya jo wee shizhaa na. \imi \bd 2 Korɛnte Shɛɛn 10—13\bd* Pɔli ya wu Kilɛ tuduro ti wo labye wu fiin yu, na wu taanna ni pii pu tudunmɔɔ pu wo wu ni, piimu pʼa puyɛ faanna na Kilɛ tudunmɔɔ pee ɲɛ ge. \c 1 \s1 Pɔli ni Timote fò mujuu \p \v 1 Nɛ Pɔli wemu wʼa pye Yesu Kirisa wo tudunmɔ Kilɛ wo ɲidaan wu funŋɔ ni ge, nɛ ni na ceborona Timote ni, wèe pʼa we sɛmɛ we tun yee mu; yee piimu pu ɲɛ Kilɛ wo sipyii Korɛnte kulo li ni ge, ni yee piimu bɛɛri pu ɲɛ fɛfɛɛrɛ wuu Akayi fiige ki bɛɛri ni ge. \p Wèe ya yi shaari: \v 2 Wù To Kilɛ ni wù Kafɔɔ Yesu Kirisa wu niimɛ ni ɲaɲiŋɛ kan yi mu. \s1 Pɔli ya fò kan Kilɛ mu \p \v 3 Wʼà wù Kafɔɔ Yesu Kirisa wo To Kilɛ wu sɔni. Wee wu ɲɛ ɲiɲaara fɔɔ Kilɛ, ni loɲinɛ kanvɔɔ keree bɛɛri ni. \v 4 Wee wʼa loɲinɛ kaan wèe mu wù kanhama keree ki bɛɛri ni, kɔnhɔ wèe bɛ di já wʼà wù sipyiɲii logoo ɲiŋɛɛ pu kanhama keree tuun ni, ni lee loɲinɛ le ni, wʼà lemu ta Kilɛ mu ge. \v 5 Ba \w Kirisa\w* wo kanhama pe tuugo niɲɛhɛmɛ ya nɔni wèe na wɛ, mu Kilɛ ya loɲinɛ kaan wèe mu na ɲɛhɛŋi Kirisa baraga ni. \v 6 Kanhama ba nɔni wèe na, lee na bye kaɲuŋɔ na loɲinɛ kan yee mu, kɔnhɔ yʼi já pa shɔ. Wèe bu loɲinɛ ta, lee na bye kaɲuŋɔ na loɲinɛ kan yee bɛ mu, kanhama pemu ni wèe ɲɛ ge, kɔnhɔ yʼi loxulo ta yi bɛ di já pee kanhama pu tuugo xu yiyɛ ni. \v 7 Wèe fungɔnyɔ yi dʼa tiin yee shizhaa na fo xuuni do. Bani wèe ya li cɛ jo ba yee wa yi tahaa taa wèe wo kanhama pu ni wɛ, mu yʼa da ba yi tahaa ta loɲinɛ li bɛ ni. \p \v 8 Na cebooloo, wèe ya kanhama pemu ɲa Azi fiige ki ni ge, wèe funŋɔ ki wa yʼi pee cɛ. Pee kanhama pʼa bi sii pɛlɛ wèe na fo na shɛ doro wù fanhaya ɲuŋɔ kana bɛ tàan, ali fo na shɛ wù pye wù ya daa bɛ nige nago kanna wù na ɲiifɛɛrɛ pye sanha wɛ. \v 9 Wèe kunni bi sii li yaha jo wèe da xhuu. Ga lee ya pye mu, kɔnhɔ wèe ganha ba wùyɛ pyaa kii pyi wù \w tadaŋa\w* wɛ, fo Kilɛ, wee wemu wʼa xuu ɲɛni na yeege xu ni ge. \v 10 Wee Kilɛ wʼa wèe shɔ ke xu tuugo ke na, wee shiin wu da da wèe ɲuŋɔ wo. Wʼa pye wèe tadaŋa, wu na ba wù ɲuŋɔ wolo sanha. \v 11 Yee bɛ pʼa wèe tɛgɛ ni Kilɛ-ɲɛrɛgɛ ni. Lee wuu na Kilɛ ya niimɛ wemu kan wèe mu yee wo ɲɛrɛgɛ ki baraga ni ge, kɔnhɔ lee di bye kaɲuŋɔ sipyiɲɛhɛmɛɛ bɛ di baraga taha Kilɛ na wèe wuu na. \s1 Pɔli ya ɲɛri le wu ɲara li keree ki ni \p \v 12 Wèe na já kaa lemu kaa taga wùyɛ pɛlɛ ge, lee li wa mɛ. Wèe zɔlɔɔ pu wa lee wo sɛɛrɛɛ na jo tifire ni see wemu wʼa foro Kilɛ ni ge, tee tifire te wo ɲaarigana, ni wee see we wo ɲaarigana na wèe ya ɲaari koŋɔ ke na, na la fara bɛ yɛrɛ lee na yee mu. Ga Kilɛ wo niimɛ wu baraga ni wèe ya lee pye, wèe ya ta tee fungɔngɔ fɛɛrɛ te ta sipya mu wɛ. \v 13 Wèe di wa yatii bɛ kani wù sɛmɛɛ pu ni na dunni yi mu wɛ, yemu yi da já galaa yʼi yi ɲaha cɛ ge, fo yee yɛ. Nɛ dà bɛ li na jo yi na ba yi bɛɛri ɲaha cɛ xuuni, \v 14 ma na jo ba yi wa yi ɲaha cɛ mɛ dɔɔni wɛ, na jo Kafɔɔ Yesu cabaŋa yee keree na ba wèe ɲuŋɔ yirige, ba wèe bɛ wogoo da ba yee ɲuŋɔ yirige mɛ wɛ. \p \v 15 Kee \w tadaŋa\w* ke funŋɔ ni nɛ bi li ɲɔ wolo jo di fɛnhɛ zhɛ yee yíri, kɔnhɔ yʼi kuduun tɛhɛɛ shuun ta. \v 16 Bani nɛ bi giin di doro yee yíri, di na zhɛ doro da gaaŋi Masedɔni fiige ki ni. Di ba shɛ yìri Masedɔni ni sanha, di guri doro yi yíri, kɔnhɔ yʼi ba na tɛgɛ di shɛ Zhude fiige ki ni. \v 17 Ayiwa, nɛ na kee funŋɔ ke yaha nayɛ mu, di ba lee kushɛɛ le pye mu, lee wa li shɛɛ na li bye nɛ see ni-i gɛ? Kelee keree kiimu ɲɔ nɛ wo ge, nɛ ki ɲɔ wo na sahaŋi ni koŋɔ sipyii wo keree ɲɔ wuugana ni gɛ? Ma na jo ba di da ba «Uun» jo kaa na, na nɔhɔ jo sanha «Ahayi» lee kanunɔ le na wɛ. \v 18 Ma na jo ba Kilɛ ɲɛ mɛ ɲɔmɛɛ fɔɔ-i dɛ, jomɔ pemu wèe ya yu yee mu ge, pee bɛ ya pye «Uun» na nɔhɔ pye «Ahayi» wɛ. \p \v 19 Bani Kilɛ Ja Yesu Kirisa wemu kaa wèe ya jo yee mu ge, nɛ ni Silivɛn,\f * \fr 1:19 \fr*\ft \+bd Silivɛn:\+bd* Wee ninumɔ pu wa byi na Silasi.\ft*\f* ni Timote ni ge, wee ya «Uun» yu jomɔ na, wu nɔhɔ kuri jo «Ahayi» pee ninumɔ na wɛ. Ga, wu bu yemu jo, yee yi wa. \v 20 Kilɛ ya ɲɔmɛhɛɛ kiimu lɔ ge, ki bɛɛri ya pye «Uun» Kirisa ni. Lee wuu na wèe ya «Amiina» yu wu mɛgɛ ki baraga ni, na Kilɛ sɔni. \v 21 Wee Kilɛ yɛ pyaa kʼa wèe ni yee wo baraga ki pɛlɛ Kirisa wo kariɲɛɛgɛ ki ni, na wèe kemɛ yaha wù yɛ wuyɛ mu. \v 22 Wʼa wu fɛ pu kpɔn wèe na, na \w Fɛfɛɛrɛ Munaa\w* li bɛ kan wù mu lʼa tiin wù zɔlɔɔ pu na. Yaŋmuyɔ yemu wo ɲɔmɛɛ wʼa lɔ wù mu cabaya na ge, a lee di nakaara wolo yee wo da ni. \p \v 23 Kilɛ wa na sɛɛri di bu kafinɛyɛ jo! Yeeyɛ pyaa wo ɲiɲaara na nɛ pye nɛ shɛ nige yee yíri Korɛnte kulo li ni wɛ. \v 24 Ga lee di wa nago kanna wèe pu wa yee wo ɲuŋɔfɛɛ nʼa daa wu shizhaa na-ɛ dɛ! Bani yee ya lowagaa ta na xɔ nʼa daa wu ni. Ga wèe ya kapyeŋɛɛ pyi ni yee ni, kɔnhɔ yʼi fundanga ta. \c 2 \p \v 1 Lee wuu na nɛ li kɔn na funŋɔ ni jo di ganha bu shɛ nige yi yíri, la li shɛ fara yi wo zɔ mɛsuu li na wɛ. \v 2 Bani nɛ bu zɔ mɛsuu wá yee na, jɔgɔ yɛ pu da já nɛ funŋɔ taan yee kadugo na wɛ, yee piimu na nɛ zɔ mɛsuu li wá ge? \v 3 Lee wuu na nɛ bi sɛmɛ wa ka, na wee tun yi mu, kɔnhɔ di ganha bu da zhɛ yi yíri di zhɛ na zɔ wu mɛɛ kasulo ta wà yee mu wɛ, yee piimu pʼa yaa pu na funŋɔ taan ge. Nɛ dà li na jo kaa le li ɲɛ nɛ wo fundanga kaa ge, lee li ɲɛ yee bɛɛri bɛ wo fundanga kaa. \v 4 Nɛ zɔ mɛsuu wo wʼa bi wee sɛmɛ we ka ni yama ni na funŋɔ ni, ni ɲɛsinmɛ bɛ ni na ɲaha ni. Nɛ ta lee pye kɔnhɔ di yee ɲahaya tanha wɛ dɛ! Ga nɛ lee pye, yee kaa ya dan nɛ ni taangana lemu na ge, kɔnhɔ yʼi lee cɛ. \s1 Yi yafa nahama pu pyevɔɔ wu mu \p \v 5 Wa bu kaa pye lemu ya nɛ ɲaha tanha ge, wu ya ta nɛ yɛ nigin ɲaha tanha wɛ, yee bɛɛri ɲahaya wʼa tanha. Ga nɛ funŋɔ wa li waha fo li shɛ doro li tayerege tàan wɛ, lee wuu na nɛ yee jo. \v 6 Jaagi wemu yee niɲɛhɛmɛɛ ya shan na xɔ we ná we na ge, wee na yaa ni wu ni. \v 7 Nimɛ kunni, yʼa yaa yi \w yafa\w* wu mu, yʼi samɔhɔrɔ le wu ni sanha, kɔnhɔ zɔ mɛsuu li ganha ba bɛlɛ doro wu na, fo di wu pye \w tadaŋa\w* baa wɛ. \v 8 Lee wuu na nɛ yi ɲɛɛri jo yʼa li shɛɛ wu na, na wu kaa ya dan yi ni. \v 9 Lemu bɛ na sanha nɛ sɛmɛ wu ka na tun yee mu ge, lee li wa mɛ. Nɛ yee taanna wii, yee bu da yee na nɛ ɲɔmɛɛ coni keree bɛɛri ni. \v 10 Yee bu kaa la yafa sipya wa mu, nɛ bɛ na lee yafa weefɔɔ mu. Nɛ bu da nɛ yaa nɛ wu kaa la yafa sipya wa mu, yee wuu na nɛ ma li yafa wufɔɔ mu, \w Kirisa\w* ɲii na, \v 11 kɔnhɔ Shitaanni ganha bu da se ta wù na wɛ, bani wʼà wu fungɔngɔ ki cɛ na xɔ. \s1 Kaa lemu lʼa funzhaga wá Pɔli na Torowasi ni ge \p \v 12 Ayiwa, ba nɛ nɔ Torowasi kulo li ni \w Kirisa wo Kilɛ Jozaama\w* pu jo kaa na wɛ, a nɛ Kafɔɔ ta wʼa kuɲɔɔ mugi wà na mu. \v 13 Ga lee bɛ na nɛ bi na zɔ wu ta wʼa faha wɛ, bani nɛ ta shɛ na ceborona Tite ta wà wɛ. Lee wuu na nɛ koo sha nʼa daa fɛɛ pu mu, na gari Masedɔni fiige ki ni. \s1 Se wemu ya daa Kirisa ni ge \p \v 14 Faabye Kilɛ! Wee wʼa sefɛɛrɛ kaan wèe mu tuun bɛɛri ni \w Kirisa\w* wo kariɲɛɛgɛ ki funŋɔ ni, na wèe luu na daga na Kirisa wo macɛŋɛ ki shɛɛ xuu wu bɛɛri ni, ba nudanga sinmɛ ɲɛ wɛ. \v 15 Bani Kilɛ ya wèe pye Kirisa wo nudanga sinmɛ. Sipyii piimu na ba shɔ, ni piimu na ba gyɛɛgi ge, kee nugo ke ya nɔni pee bɛɛri na. \v 16 Kee nugo ke ɲɛ xu nugo pii mu pu ni, na pu ɲaha co na se xu yíri; na ɲɛ pii bɛ mu ɲìi sicuumɔ nugo, na pu ɲaha co na se ɲìi sicuumɔ yíri. Jɔgɔ di ɲɛ wee labye we wo ɲɔ favɔɔ wɛ? \v 17 Wèe kunni ya ta \w Kilɛ wo Kilɛ Jozaama\w* pu ɲɛri wù jagi ɲuŋɔ ba pii ya pu ɲɛri mu pu wo kuduun kaa na wɛ. Kilɛ wʼa wèe tun, lee wuu na wèe ya Kilɛ Jomɔ pu yɛrɛ pyi Kirisa wo kariɲɛɛgɛ ki ni ni funvige ni Kilɛ ɲaha tàan. \c 3 \s1 Kariɲɛɛgɛ ɲɔmɛɛfonɔ li wo kapyebyii pee \p \v 1 Ayiwa, le jogana le ya li shɛɛ na wèe ya ɲɔ kɔn na wùyɛ pɛlɛ sanha gɛ? Ta wèe mago wa li na watii wu na sɛmɛ ka tun yee mu, wu wù mɛsaaŋa jo wee ni, kelee ta wèe mago wa wee sɛmɛ wa tuugo zha na yi mu? \v 2 Yeeyɛ pyaa ki ɲɛ wèe wo sɛmɛ wemu ya wèe mɛsaaŋa yu, wu nigayahaŋa di ɲɛ wèe zɔlɔɔ pu na ge. Sipyii pu bɛɛri ya wee sɛmɛ we cɛ, na wu kalaa bɛ. \v 3 Lʼa fiinŋɛ na jo yee pu ɲɛ \w Kirisa\w* wo sɛmɛ, wemu wʼa tun wèe baraga ni ge. Wee sɛmɛ we ya ta ka ni kama lɔhɔ ni wɛ, fo Kilɛ ɲìi wo wu wo Munaa, wʼi ya ta ka faaya kɔɔgɔɔ na wɛ, fo sipyii zɔlɔɔ. \p \v 4 Wèe ya dà wee xuu we na Kilɛ ɲaha tàan Kirisa baraga ni. \v 5 Lee wa nago wèe pu wa giin na wèe na já wee labye we pye ni wùyɛ pyaa wo sefɛɛrɛ ni wɛ, ga Kilɛ ni wèe wo sefɛɛrɛ tʼa yìri. \v 6 Wee wʼa sefɛɛrɛ kan wèe mu, na wèe pye kariɲɛɛgɛ nivoŋɔ ki wo kapyebyii. Kee ya ta saliya wu gbɔɔrɔ ni wɛ, ga fo \w Fɛfɛɛrɛ Munaa\w*. Bani saliya wu ni xu ya daa, ga Fɛfɛɛrɛ Munaa di ɲìi sicuumɔ kaan. \p \v 7 Saliya wemu wʼa ka faaya kɔɔgɔɔ ki na ge, wee wʼa xu nɔni sipya na. Ga lee bɛ na Kilɛ wo nɔɔrɔ wʼa wuyɛ shɛ wee tuun we ni, fo na \w Izirayɛli\w* shɛɛn pye pu ya já ɲìi cori Musa ni, di wu wii wu ɲaha niŋɛ ni, wu ɲaha ki wo nɔɔrɔ wu keŋɛ ni wɛ, na ta wee nɔɔrɔ we di bi da ba doro. \v 8 Ta Kilɛ Munaa li wo labye wu wo nɔɔrɔ wu da ba ye wee na na kanha wɛ? \v 9 Ayiwa, labye we wʼa jaagi shaan sipyii ɲuŋɔ ni ge, wee bi pye ni nɔɔrɔ ni, wee tuun wu ni, labye we wʼa sipya pyi sipyitiimɛ Kilɛ ɲaha tàan ge, ta wee wo nɔɔrɔ wu da ba bɛlɛ xuuni na toro we wu tàan wɛ? \v 10 Nimɛ wo nɔɔrɔ wemu wʼa pɛlɛ fo xuuni ge, ma bu wee jate ni taashiinɛ li wo wu ni, mʼa taashiinɛ li wo wu ta wee ɲɛ yaaga bɛ wɛ. \v 11 Kaa lemu li da ba xhɔ ge, ni lee dʼa pye ni nɔɔrɔ ni. Wee tuun wu ni lemu li da gori yaha xɔbaa ge, lee wo nɔɔrɔ wu na ba bɛlɛ fo xuuni dɛ! \p \v 12 Kee \w tadaŋa\w* ke ki wa wèe mu ge, kee kʼa samɔhɔrɔ le wèe ni fo xuuni. \v 13 Wèe ya li pyi Kilɛ tudunmɔɔ Musa wo pyegana li na wɛ. Fàŋa Musa bi ma daga wu ɲaha tɔ, kɔnhɔ Izirayɛli shɛɛn ganha bu wee nɔɔrɔ nidoromɔ we ɲa taxɔgɔ ni wɛ. \v 14 Ga pu fungɔnyɔ yi bi tɔ. Ali niɲaa we bɛ ni, pu ba Kariɲɛɛgɛ Ɲɔmɛɛ Nilɛɛ li kalaa, pʼa bye kanna kee fàŋa ke kʼa buri pu fungɔnyɔ yi na. Kee fàŋa ke di ya ta laha wà wɛ, bani na pye ni Kirisa ni kariɲɛɛgɛ ni, lee yɛ lʼa ki lɛri wà. \v 15 Ali niɲaa we bɛ ni, pu ba Musa wo sɛmɛ wa kalaa tuun bɛɛri ni, pʼa bye kanna fàŋa kʼa buri pu fungɔnyɔ yi na, xuu wemu pʼa galaa ge, pu da ga wu ɲaha cɛ wɛ. \v 16 Ga wemu bu sɔɔ na wuyɛ kan Kafɔɔ mu, kee fàŋa ke na laha weefɔɔ wo fungɔngɔ ki na.\f * \fr 3:16 \fr*\ft Ɛkizode 34:34\ft*\f* \v 17 Ayiwa, Kafɔɔ wemu kaa pu wa yu naha ge, wee ɲɛ Fɛfɛɛrɛ Munaa. Kafɔɔ Munaa bu bye xuu wemu ni, wee xuu wu na bye wuyɛ wo. \v 18 Wèe piimu bɛɛri wo fàya yʼa laha laha ɲahaya yi na ge, wèe bɛɛri pʼa Kafɔɔ wo nɔɔrɔ wu shɛɛ ba jaawiige ya yaŋmuyɔ shɛɛ mɛ wɛ. Lee funŋɔ ni wèe ya ɲɛri na byi ba Kafɔɔ yɛ pyaa ɲɛ wɛ, na fòro nɔɔrɔ wa ni, na jin wa ni. Wee labye we, Kafɔɔ wo Munaa lʼa wee pyi. \c 4 \s1 Pɔli ni wu kafɛɛ pu wo labye wu pyegana \p \v 1 Ayiwa, Kilɛ wʼa ɲuŋɔ ɲaari wèe na, na we labye we kaa le wèe keŋɛ ni, lee lʼa wèe pye wèe yatɛnyɛ da ga xhu we labye we na wɛ. \v 2 Nɔhɔdaan kapyegee kiimu bɛɛri ki ɲɛ shiige wogoo ge, wèe ya wù tɔɔgɔ wolo kee bɛɛri ni. Wèe ya shizhiinmɛ taga na keree pyi wɛ. Wèe ya Kilɛ wo jomɔ pu ɲɛri na zhaan wɛ. Ga can wu wèe ya fiinŋɛ na yu, kɔnhɔ sipyii pu bɛɛri nigin nigin di da wù mɛsaaŋa yu sipyii ni Kilɛ ɲaha tàan. \v 3 Lee bɛ na \w Kilɛ Jozaama\w* pemu wèe ya yu ge, pee bu shɛ da pʼa ŋmɔhɔ, piimu pu da ba gyɛɛgi ɲiga na ge, pee na pʼa ŋmɔhɔ. \v 4 Pu da ga dà wɛ, bani Shitaanni wemu ke koŋɔ ke ya bɛlɛ ge, wee wʼa pu fungɔnyɔ ɲɛri buri, kɔnhɔ kpɛɛngɛ ki ganha ba ɲí pu mu wɛ. Kirisa wemu wu ɲɛ Kilɛ wo jaa wu ge, wu nɔɔrɔ wu wo Jozaama pu pʼa kee kpɛɛngɛ ki yeege. \v 5 Kilɛ Jozaama pemu wo yɛrɛ wèe ya byi ge, wèe ya ta na wùyɛ kaa yu wɛ. Yesu Kirisa wemu wu ɲɛ Kafɔɔ wu ge, wee kaa wèe ya yu. Yesu wuu na wèe ya pye yee wo kapyebyii. \v 6 Kilɛ wemu wʼa jo taashiinɛ li ni na: «Kpɛɛngɛ ki pye nibiige ki ni ge»\f * \fr 4:6 \fr*\ft Zhenɛzi 1:3\ft*\f* wee ninumɔ wʼa kpɛɛngɛ yeege wèe zɔlɔɔ pu na, kɔnhɔ Kilɛ wo nɔɔrɔ wemu wʼa ɲí na fòro Kirisa wo ɲaha ki ni ge, wèe di wee nɔɔrɔ we wo lajɛ wu ta, wu da kpɛɛngɛ yeege wù mu. \s1 Kanhama pemu ya nɔni Pɔli ni wu kaafɛɛ na ge \p \v 7 Wèe na ɲɛ ba cogo shɔhɔɔ ɲɛ wɛ, ga wee naafuugbɔ we di ɲɛ wèe mu. Lee ya pye kɔnhɔ sipyii di li cɛ na tee sefɛɛrɛ nigbɔɔrɔ te ya ta foro wèe ni wɛ, ga Kilɛ ni tʼa foro. \v 8 Kanhama tuugo bɛɛri kunni wa nɔni wèe na, ga wèe fanhaya di sanha xhɔ wɛ. Wèe fungɔnyɔ yi kunni wa wuregi, ga \w tadaŋa\w* sanha fɔ wèe na wɛ. \v 9 Pu kunni wa taha wù fɛni na gana, ga Kilɛ di ya wèe yaha wɛ. Pu kunni wa wù kpɔɔn na zhaan ɲiŋɛ na, ga wù sanha xhu wɛ. \v 10 Tuun bɛɛri ni Yesu wo xugana li tuugo ya nɔni wèe na wù ceepuuro ti ni. Ga Kilɛ di wèe shuu, kɔnhɔ pʼi li cɛ na ɲìi na Yesu ɲɛ, wèe bɛ di ɲiifɛɛrɛ pyi wee baraga ni. \v 11 Bani xu ɲɔ na wèe ɲɛ tuun bɛɛri ni, wù wo ɲiifɛɛrɛ ti ni Yesu wuu na, kɔnhɔ Yesu bɛ wo ɲiifɛɛrɛ tʼi tiyɛ shɛ wèe ceepuuro ti ni, tee temu ti da ba xhu ge. \v 12 Lee pyegana le na xu ya wu wo labye wu pyi wèe na, kɔnhɔ ɲìi sicuumɔ pu da nɔni yee na. \v 13 Lʼa ka Kilɛ Kafila wu ni na: «Nɛ dà Kilɛ na, lee lʼa nɛ pye nɛ jo.»\f * \fr 4:13 \fr*\ft Zaburuu 116:10\ft*\f* Kee tadaŋa ke ninuŋɔ na wèe bɛ ya dà, lee lʼa wèe bɛ pye wèe na yu. \v 14 Wèe ya li cɛ na jo Kilɛ wemu wʼa wù Kafɔɔ Yesu ɲɛ na yeege xu ni ge, wee na ba wèe bɛ ɲɛ na yeege xu ni ni Yesu ni, na wèe ni yee bɛɛri pinnɛ Yesu ɲaha tàan. \v 15 Kee keree kii bɛɛri wa nɔni wèe na, kɔnhɔ Kilɛ wo niimɛ wu da nɔni sipyiɲɛhɛmɛɛ na. Lee di bye kaɲuŋɔ sipyiɲɛhɛmɛɛ di da baraga tɛri Kilɛ na, pu da wu pɛlɛ. \s1 Na ɲiifɛɛrɛ pyi nʼa daa gbɔɔrɔ ni \p \v 16 Lee lʼa wèe pye wèe ya ganri wɛ. Ali na wèe ceepuuro ti fanha ki yaha ki na xhuu, la lʼa faraa ɲiga bɛɛri wèe munaa li wo fanha ki na. \v 17 Kanhama pemu bɛɛri pʼa nɔni wèe na nimɛ ge, pu na ba doro. Pu na ba pɛɛŋɛ kemu nɔ wèe na ge, pee kanhama pu ɲɛ yaaga bɛ kee pɛɛŋɛ ke ɲaha tàan wɛ. Kee pɛɛŋɛ ke ya sii pɛlɛ, na ɲɛ tɛhɛnɛ baa. \v 18 Bani sipyii ya yaŋmuyɔ yemu ɲaa ge, wèe ya ɲii yeege yee fɛni wɛ, ga fo yemu yi ɲɛ niɲabaaya ge. Yemu sipyii ya ɲaa ge, yee na ba doro, ga yemu ɲɛ yi ya ɲaa-i ge, yee na gori yaha gbee. \c 5 \p \v 1 Buguloo piimu funyɔ ni wèe wa tiin naha ke ɲiŋɛ ke na wù ceepuuro ti ge, pee buguloo pu ga ba gyɛɛgi, pusaaya ya wa fugba we ni Kilɛ na yee yàa yaha wà wèe mu. Kee tatɛɛngɛ ke wa sii wà gbee. Kee wa sipya wo keŋɛ labye wɛ. \v 2 Na wèe yaha naha pee buguloo pii ni, wèe wa zhiin, bani wèe wa fugba wu wo tatiinyɛ yi wo jé wu la pyi fo xuuni. \v 3 Wù bu lee ta wù munahaa ki na ceepuuro nivɔrɔ ta le. \v 4 Na wèe yaha pee buguloo pii ni, wèe wa zhiin, tuguro ti wa wù ɲuŋɔ ni. Ceepuuro temu ti wa wèe na naha ɲiŋɛ ke na ge, li wa nago wèe wa giin wù tee wolo wɛ. Ga wèe wa giin wù fugba wu wo ceepuuro ti lɔ le wùyɛ na, kɔnhɔ ceepuuro temu ya xhuli wɛ, tee di te ti faa, temu na ba xhu ge. \v 5 Kilɛ yɛ pyaa kʼa wèe yàa kee keree kii kaa na. Wʼa wu Munaa li kan wèe mu. Lee ya li shɛɛ na wù na ba ye yaŋmuyɔ ye ta can na. \v 6 Lee lʼa wèe pye wèe ya logoo waha tuun bɛɛri ni. Wèe ya li cɛ na jo na wèe yaha naha ni tee ceepuuro te ni, wèe sanha kʼa lii Kafɔɔ na. \p \v 7 Nʼa daa baraga ni wèe ya ɲaari, li wa nago wèe ya li ɲa wɛ. \v 8 Wèe logoo ya waha fo xuuni. Wèe funŋɔ ki wa na foro te ceepuuro te ni, na shɛ diin Kafɔɔ tàan. \v 9 Lee wuu na, wèe ya xu yoo, wèe ya pye ɲìi na yoo, lemu lʼa dan wèe ni ge, lee li ɲɛ na wùyɛ kaa taan Kafɔɔ mu. \v 10 Bani li waha lʼi waha wèe bɛɛri na ba shɛ yere Kirisa ɲahagbaa na, wʼa kiiri kɔn wù na, kɔnhɔ sipyii pu bɛɛri nigin nigin ya lemu pye na pu yaha te ceepuuro te ni ge, lʼa pye nizaana la, lʼa pye niguunɔ la, pʼi lee wo saraa ta. \s1 Kirisa wʼa bɛ leni Kilɛ ni sipyii tɛ ni \p \v 11 Sipya ya yaa na fyagi Kafɔɔ na fyagana lemu na ge, wèe ya lee cɛ, lee wuu na wèe wa sɛɛgɛ taan sipyii pu na, kɔnhɔ pʼi sɔɔ Kilɛ na. Kilɛ ya wèe keree bɛɛri cɛ fo xuuni. Nɛ giin jo lee cɛgana li na yee bɛ ya wèe cɛ. \v 12 Wèe ya ta na wù mɛsaaŋa yu yi mu sanha wɛ. Ga lemu na bye kaɲuŋɔ yee di já ɲuyirige ta wèe keree na ge, lee wèe ya yu yi mu. Piimu pʼa puyɛ pɛlɛ sipyii ɲɛɲaa na, pu funyɔ di ya fiinŋɛ-ɛ ge, kɔnhɔ yʼi já pee bɛ ɲɔ shɔgana cɛ. \v 13 Li bi ta nago kanna wèe ɲuŋmogoo kʼa yìri, Kilɛ wuu na lee ya pye. Ga li bu da nago kanna wèe fungɔnyɔ yʼa tiin, lee wa yee wo kuduun. \v 14 Bani \w Kirisa\w* wo taanɲɛɛgɛ ke, kee kʼa já wèe na. Wèe ya li cɛ na jo ni shɛn nigin ya xu sipyii pu bɛɛri tɛgɛ, wee tuun wu ni, li ɲɛ kanna sipyii pu bɛɛri pʼa xu. \v 15 Sipyii pu bɛɛri wuu na wʼa xu, kɔnhɔ piimu pu wa ɲìi na ge, pee ganha ba pu wo ɲiifɛɛrɛ ti pyi nige puyɛ ɲidaan na wɛ. Ga wemu wʼa xu pu tɛgɛ, na ɲɛ pu wuu na ge, pu da ti pyi wee wo ɲidaan na. \p \v 16 Ayiwa, nimɛ kunni wèe da ga sipya wa shishiin wii nige na saha ni sipyii wo wiigana ni wɛ. Ali wèe ɲɛhɛ da wèe na bi Kirisa wii na saha ni sipyii wo wiigana ni, wèe da ga wu wii mu nige nimɛ wɛ. \v 17 Sipya wemu bu jé Kirisa wo kariɲɛɛgɛ ki ni, weefɔɔ na ɲɛri sipyifomɔ. Keree kiimu ki ɲɛ nilɛgɛɛ ge, kee bɛɛri na doro, keree kiimu ki ɲɛ nivoŋɔɔ ge, kee na ɲɔ kɔn. \v 18 Lee bɛɛri ya foro Kilɛ ni. Wee wʼa bɛ le wèe ni wuyɛ pyaa tɛ ni Kirisa baraga ni. Wʼa wee labye we kaa le wèe keŋɛ ni, kɔnhɔ wèe di bye kaɲuŋɔ bɛ di jé wu ni sipyii pu tɛ ni. \v 19 Bani Kirisa wo baraga ni Kilɛ ya bɛ le wu ni sipyii tɛ ni. Wu ya ta pu jurumu wu tɔrɔ pu fɛni wɛ. Wʼa wee labye wu kaa le wèe keŋɛ ni, kɔnhɔ bɛ di bye wu ni sipyii pu tɛ ni. \p \v 20 Lee wuu na wèe ya pye Kirisa yahama ni, na yu wu tɛgɛ. Lʼa pye kanna Kilɛ wʼa wu kafila wu yɛrɛ pyi wèe ɲɔ na. Wèe wa yi ɲɛɛri Kirisa mɛgɛ ki wuu na, jo yi sɔɔ bɛ di jé yi ni Kilɛ tɛ ni. \v 21 Kirisa ya ta jurumu wa shishiin pye ɲa wɛ, a Kilɛ di wee taga jurumupyii pu faa, kɔnhɔ wèe di já pye ni wu ni kariɲɛɛgɛ ni, wù bye sipyitiimɛɛ Kilɛ ɲaha tàan. \c 6 \p \v 1 Lee wuu na, wèe piimu pu ɲɛ kapyebyeɲii ni Kilɛ ni ge, wèe wa yi ɲɛɛri jo Kilɛ wo niimɛ wemu yʼa ta ge, yi ganha bu wee yaha wu pa bye ɲuŋɔ baa wɛ. \v 2 Bani Kilɛ ya li shɛ wu Kafila wu ni na: \q1 «Na wo ɲidaan tuun ni \q2 nɛ mu ɲɛrɛgɛ ki logo, \q1 ɲuwuuro ti wo caŋa ɲii li ni \q2 nɛ mu tɛgɛ.»\f * \fr 6:2 \fr*\ft Ezayi 49:8\ft*\f* \m Nimɛ wu ɲɛ Kilɛ wo ɲidaan tuun we; nimɛ wu ɲɛ ɲuwuuro ti wo caŋa ɲii le. \s1 Kilɛ wo kapyebyii pʼa yaa na kanhama soro \p \v 3 Wèe funŋɔ wa sipya wa shishiin wu tatigiŋɛ ta wù labye wu na wɛ. Lee wuu na wèe funŋɔ wa wèe pu kaa la shishiin pye lemu na sipya wa shishiin ɲuŋɔ kyɛɛgi wɛ. \v 4 Lee wuu na wèe wa wùyɛ shɛɛ shɛgana bɛɛri na na Kilɛ wo kapyebyii wèe ɲɛ. Wèe ya kanhama niɲɛhɛmɛ soro, na kawagaa ni loyirigeree xu lomarana funŋɔ ni. \v 5 Pʼa wèe kpɔɔn, na wèe leni kaso ni, na sipyiire ti sɔɔn na waa wù na. Wèe di kapyewagaa pyi, na ɲaani ŋmunumɔ baara ni xuugo keŋɛ ni. \v 6 Wèe ya wùyɛ shɛɛ Kilɛ wo kapyebyii tifire funŋɔ ni, ni lajɛ, ni loxulo, ni saama, \w Fɛfɛɛrɛ Munaa\w* li wo sefɛɛrɛ ti ni, ni see see taanɲɛɛgɛ ni. \v 7 Wèe wa lee shɛɛ Kilɛ wo can wu jo funŋɔ ni, ni Kilɛ wo sefɛɛrɛ ti baraga ni. Lemu li ɲɛ wèe wo kashɛn yagboŋɔ, na yogo kɔɔn, na yogo yu wèe kaa na ge, lee ɲɛ kaa lemu lʼa tii Kilɛ mu ge. \v 8 Tuun wa ma nɔ pʼa ganha na gbɔɔrɔ tɛri wèe na; tuun wa na ba nɔ pʼa ganha na fanhara tɛri wèe na. Wèe mɛsaaŋa wa yu; wèe mɛkyɛɛgɛŋɛ bɛ di yu. Pʼa wèe jateni ba kafinɛjuu ɲɛ wɛ, na ta ye wèe ya yu ge, yee di ɲɛ can we. \v 9 Wèe ɲɛ kanna pu ya wèe cɛ wɛ, na ta pu dʼa wèe cɛ fo xuuni. Pʼa wèe jateni kanna wèe ya xu, na ta wèe di ɲɛ ɲìi na. Pʼa wèe leni ɲaa ni, ga wèe da xhuu wɛ. \v 10 Pʼa wèe wii na zɔ mɛsuu lʼa pɛlɛ wèe na, na ta wèe funyɔ dʼa taan tuun bɛɛri ni. Pʼa wèe wii la baa fɛɛ, na ta wèe dʼa sipyiɲɛhɛmɛɛ pye lafɛɛ. Pʼa wèe wii na yafiin ɲɛ wèe mu wɛ, na ta yaŋmuyɔ yi bɛɛri di ɲɛ wèe woyo. \p \v 11 Na cebooloo Korɛnte shɛɛn, wèe ya wù zɔlɔɔ pu bɛɛri mugi, na kafilafyɛn jo yee mu. \v 12 Wèe kunni ya ta wù funyɔ buri yee na wɛ, ga yee pʼa yi funyɔ buri wèe na. \v 13 Ayiwa, nimɛ kunni nɛ yu ni yee ni ba na nagoo ɲɛ wɛ. Wèe ya yee co cogana lemu na wù zɔlɔɔ pu na ge, yi bɛ pu wù co mu! Yi bɛ pu yi wo zɔlɔɔ pu mugi wù mu! \s1 Yʼa yiyɛ kasɛri Kilɛ cɛbaalaa wo kapyegee kii shi na \p \v 14 Ayiwa, piimu ɲɛ Kiricɛɛn wɛ, yi ganha ba binnɛɛ ni pee ni pu wo kapyegee kii shi na wɛ. Bɛ wekɛ wu wa tiimɛ ni kuumɔ tɛ ni wɛ? Pinnɛgana lekɛ na kpɛɛngɛ ni nibiige di da já binnɛ wɛ? \v 15 Bɛ wekɛ wu da já bye \w Kirisa\w* ni Shitaanni tɛ ni wɛ? Wemu ɲɛ Kiricɛn wɛ, kariɲɛɛgɛ kekɛ kʼi da já bye weefɔɔ ni nʼa daa fɔɔ tɛ ni wɛ? \v 16 Bɛ wekɛ wʼi da já bye Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbɔhɔ ni yapɛrɛɛ tɛ ni wɛ? Bani wèe pu ɲɛ Kilɛ ɲìi wo wu wo Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbɔhɔ ma na jo ba Kilɛ wuyɛ pyaa ya yi jo wu Kafila wu ni wɛ na: \b \q1 «Nɛ na ba diin pu niŋɛ ni, \q2 na ɲaari ni pu ni. \q1 Nɛ na ba bye pu Kilɛ, \q2 pʼa bye nɛ sipyii.»\f * \fr 6:16 \fr*\ft Levitike 26:12; Zheremi 32:38; Ezekiyɛli 37:27\ft*\f* \q1 \v 17 «Lee wuu na Kafɔɔ ya jo: \q1 ‹Yi foro pu tɛ ni, \q2 yi waa laha pu na. \q1 Yaaga kemu ɲɛ fɛɛfɛɛ wɛ, \q2 yi ganha bu da gbɔn kee ka shishiin na wɛ! \q1 Yi bu já lee na, \q2 nɛ na zɔɔ yi na.›»\f * \fr 6:17 \fr*\ft Ezayi 52:11\ft*\f* \q1 \v 18 «Nɛ na bye yi To, \q2 yi na bye nɛ jalaa ni na poro pushaa. \q1 Kafɔɔ, Se Bɛɛri Fɔɔ wʼa jo mu.›»\f * \fr 6:18 \fr*\ft 2 Samuwɛli 7:14\ft*\f* \b \c 7 \p \v 1 Ayiwa na taanɲiinɛɛ, ba ni Kilɛ dʼa kii ɲɔmɛhɛɛ kii bɛɛri lɔ wèe mu, wee tuun wu ni wèe ya yaa na wù ceepuuro te ni wù zɔlɔɔ pu pye fɛɛfɛɛ, na foro fɔɔnrɔ keree tuuyo bɛɛri ni. Wù la le wùyɛ ni wù fɛfɛɛrɛ ti ɲɔ di fa, wù da ɲaari Kilɛ ɲìi fyaara ni. \s1 Pɔli wo fundanga ki keree \p \v 2 Yi yi zɔlɔɔ pu mugi wù mu, wù kaa di daan yi ni! Wèe ya ta bahamu shan sipya wa shishiin na wɛ. Wèe ya ta sipya wa shishiin ɲuŋɔ kyɛɛgi wɛ. Wèe ya ta pii wo yaŋmuyɔ shɔ pu na na taga wùyɛ pye lafɛɛ wɛ. \v 3 Yi ganha ba giin na nɛ ye yu kɔnhɔ di jaagi shan yi na wɛ! Nɛ tee yee jo toro yee mu jo yee kaa ya dan wèe ni fo xuuni. Yafiin wa da já wèe waa laha wùyɛ na wɛ, ali xu bɛ wɛ. \v 4 Nɛ dà yee na fo xuuni. Nɛ yee mɛsaaŋa yu fo xuuni. Nɛ luu lʼa ɲiŋɛ fo saama na. Kanhama pemu bɛɛri pʼa nɔni wèe na ge, nɛ funŋɔ ma sii taan fo xuuni pu ni. \p \v 5 Can na, wèe di nɔ Masedɔni fiige ki ni ge, wèe ɲaha sanha ɲiŋɛ bada wɛ. Kanhama ni wèe di bye kabaya yi bɛɛri na. Wù ni sipyii pusamaa bi dunni, fyaara di ɲɛ wùyɛ pyaa ki bɛ wo zɔlɔɔ pu ni. \v 6 Ga Kilɛ wemu wʼa loɲinɛ kaan sipyicɔnrɔyɔ mu ge, wee ya wèe logoo ɲiŋɛ Tite wo ba wu keŋɛ kurogo. \v 7 Ayiwa, Tite wo ba wu yɛ bɛ-ɛ dɛ! Ga yee ya wu luu ɲiŋɛ ɲiŋɛgana lemu na ge, lee ya wèe fungɔnyɔ yi teŋɛ. Wʼa pa wèe pye na nɛ ɲa la kʼa sii shɔ yee ni. Na yee ya daajeŋɛ jo, na yee ya nɛ keree co ni see ni xuuni. Lee ya la fara nɛ wo fundanga ki na fo xuuni. \p \v 8 Nɛ fɛnhɛ sɛmɛ wemu tun yee mu ge, ali na wee sɛmɛ we ta wʼa bi zɔ mɛsuu wá bɛ yee na, lee wo daajeŋɛ ɲɛ nige nɛ ni wɛ. Li daajeŋɛ bye nɛ ni, bani nɛ bi sɛmɛ wu ta wʼa zɔ mɛsuu wá yee na jɛɛrɛ yɛ nigin funŋɔ ni. \v 9 Ga nimɛ nɛ funŋɔ ya taan. Yee zɔlɔɔ na mɛhɛɛ suu, lee ya ta pye nɛ wo fundanga ki kaɲuŋɔ-ɛ dɛ! Ga lee zɔ mɛsuu le na yee pye yee ya kuri kadugo, na yi ɲaarigana faa, lee lʼa nɛ funŋɔ taan. Yee wo zɔ mɛsuu lʼa pye na saha ni Kilɛ wo ɲidaan ni. Lee funŋɔ ni lemu wèe ya pye yee na ge, lee ya ta pye kakuunɔ wɛ. \v 10 Bani zɔ mɛsuu lemu ya sipya taa na saha ni Kilɛ yɛ pyaa wo ɲidaan wu ni ge, lee ma sipya pye mʼa ma torogana li faa, na ɲuwuuro ta. Lee zɔ mɛsuu le tuugo ya sipyii pyi pu na daajeŋɛ yu Kilɛ ɲaha tàan. Ga koŋɔ ya zɔ mɛsuu lemu nɔni sipya na ge, lee lʼa ma ni xu ni. \v 11 Zɔ mɛsuu lemu lʼa yee ta na saha ni Kilɛ wo ɲidaan wu ni ge, lʼa lemu ɲɔ ge, lee li wa mɛ. Yee ya yi see bɛɛri le le kaa le ni. Yee ya can wu sha xuuni. Yee ya ɲahaya tanha fo xuuni. Yee ya fya fo xuuni. Nɛ ɲa la bi shɔ yee ni fo xuuni. Yee zɔlɔɔ pu bɛɛri bi ɲaha tii le kaa nigin we na. Yee ya jaagi pye xuuni le kaa le shizhaa na. Yee ya li shɛ shɛgana bɛɛri na na yee tɔɔgɔ wa le kaa le ni wɛ. \p \v 12 Ma bu logo nɛ we sɛmɛ we tun yee mu, wemu wʼa kakuunɔ li pye ge, ni wemu na lʼa pye ge, nɛ ta wu tun wee wa shishiin wuu na wɛ. Ga nɛ wu tun yee mu, yee ya yiyɛ kan kangana lemu na wèe wuu na ge, yʼi lee cɛ Kilɛ ɲaha tàan. \v 13 Lee lʼa wèe logoo ki pye kʼa ɲiŋɛ. Yee ya Tite fungɔngɔ ki teŋɛ, a wu funŋɔ di daan taangana lemu na ge, lee bɛ ya pye wèe mu fundangbɔhɔ na fara loɲinɛ li na. \v 14 Nɛ yee sɔ keree kii shizhaa na Tite mu, di wa ta shiige lee kabaŋa na wɛ. Wèe ya can jo yee mu wù keree ki bɛɛri ni jogana lemu na ge, lee funŋɔ ni yee wo mɛsaaŋa kemu wèe ya jo Tite mu ge, a yee bɛ di da can. \v 15 Wu taanɲɛɛgɛ kʼa ɲɛri pɛlɛ bɛ yee shizhaa na, bani wu funŋɔ wʼa dun ni yee bɛɛri nigin nigin wu wo ɲɔmɛɛcoro ti ni. Yee ya wu ɲuŋɔ círi ni baraga kemu ni, na fya wu na, na yiyɛ tirige wu mu tirigegana lemu na ge, wu funŋɔ wʼa dun ni lee bɛ ni. \v 16 Nɛ funŋɔ ya taan fo xuuni, bani nɛ na já da daa yee na keree bɛɛri ni. \c 8 \s1 Masedɔni fiige ki nʼa daa fɛɛ pʼa wari wemu pinnɛ ge \p \v 1 Ayiwa na cebooloo, Kilɛ ya niimɛ wemu pye Masedɔni fiige ki egilizii pu mu ge, wù funŋɔ ki wa wù yee ɲaha jo yi mu. \v 2 Kanhama nigbɔ pu bye pu ɲuŋɔ ni. Ga pʼa fundanga ta xuuni, fo na keŋɛ mugi pu keŋɛ yara na, na pii kan xuuni, ali na pu ta pu na ɲɛ bɛ la baa fɛɛ. \v 3 Nɛ wa lee wo sɛɛri nago kanna pʼa pii kan na bɛ ni pu se ɲuŋɔ kana ni. Pu yɛrɛ ya toro bɛ pu se ɲuŋɔ kana tàan, ali na ta wa ya pu karamu bɛ wɛ. \v 4 Pʼa sii wèe tii ɲɛɛri saama na, na wèe pu sɔɔ pu mu, pu bɛ di pu wo dɛgɛ kan shɛ Kilɛ wo fɛfɛɛrɛ wuu pu mu Zhude fiige ki ni. \v 5 Wèe bi daa pu na jo pu na lemu pye ge, pʼa toro bɛ yɛrɛ lee tàan. Pʼa fɛnhɛ puyɛ kan Kafɔɔ mu, lee kadugo na na puyɛ yaha wèe bɛ keŋɛ na na saha ni Kilɛ yɛ pyaa ɲidaan ni. \v 6 Lee wuu na wèe ya Tite ɲɛɛri na jo wʼa bi labye nizaama wemu ɲɔ kɔn yee yíri keŋɛ yakanya yi wo shizhaa na ge, jo wu shɛ yi yíri wʼi shɛ wee labye wu ɲɔ fa. \v 7 Yee ya pye ɲaha na keree bɛɛri ni: nʼa daa fɛɛrɛ yoo, kafila yoo, lajɛ yoo, ni sɛɛtanga tuugo bɛɛri. Wèe ya taan yee mu taangana lemu na ge, na fara kee taanɲɛɛgɛ ki bɛ na. Wèe funŋɔ ki wa yʼi bye ɲaha na we labye nizaama we bɛ ni. \v 8 Li wa nago kanna nʼa yi karamu fo yi li pye fanha na wɛ. Ga nɛ pii wo lowagaa keree yu yi mu, kɔnhɔ di yi wo taanɲɛɛgɛ ki nɔhɔ wolo wii ki bi ɲɛ see see taanɲɛɛgɛ. \v 9 Bani wù Kafɔɔ Yesu Kirisa ya wu wo niimɛ wu shɛ shɛgana lemu na ge, yi bɛɛri wa lee cɛ. Wee bye yara fɔɔ, a wu wuyɛ pye la baa fɔɔ yee wuu na, kɔnhɔ yee di bye yara fɛɛ wu wo la baa fɛɛrɛ ti baraga ni. \p \v 10 Na fungɔngɔ nʼa zhɛɛ yɛ yi na, nago kanna yʼa kaa lemu ɲɔ kɔn taɲee ge, yi bu lee pye na li ɲɔ fa, lee ya ɲɔ xuuni. Yee pʼa pye shɛnshiilee na le kaa le ɲɔ kɔn, lee yɛ bɛ wɛ, yee pʼa nɔhɔ pye shɛnshiilee sanha na le kaa le bye fungɔngɔ ta. \v 11 Lee wuu na, yi shɛ ɲaha na le kaa le fɛni, yʼi li pye yʼi li ɲɔ fa. Lee kaa le funŋɔ ya tigi yi mu ni zɔsaama wemu ni ge, yi li pye yʼi li ɲɔ fa ni wee zɔsaama we ninumɔ ni, na saha ni yi se ɲuŋɔ kana ni. \v 12 Bani Kilɛ gan fungɔngɔ bu digi sipya mu, Kilɛ ya sɔɔ kee yakanga ke na, na saha ni wu keŋɛ yataa ni. Ga yaaga kemu se ɲɛ wu ni wɛ, kee niŋɛ ɲɛ wɛ. \p \v 13 Li wa nago kanna yi pusamaa wo cɔnrɔmɔ pu laha, yiyɛ pyaa di do cɔnrɔmɔ pu ni-i dɛ! Ga yʼa yaa na li pye, kɔnhɔ yi bɛɛri di daanna. \v 14 Nimɛ kunni, la wa yee mu, lee wuu na yee na já la baa fɛɛ pu tɛgɛ. Ayiwa, la baa fɛɛrɛ ti ga ba nɔ yee bɛ na, na pee bɛ ta pʼa ɲɛri lafɛɛ, pee bɛ na já yee tɛgɛ. Lee funŋɔ ni, yi bɛɛri na daanna, \v 15 ma na jo ba lʼa ka Kilɛ Kafila wu ni kagana lemu na wɛ na: \b \q1 «Wemu wʼa niɲɛhɛmɛ kuu ge, \q2 wee wo wusama ya kori wɛ; \q1 Wemu wʼa dɔɔni kuu ge, \q2 wee bɛ wo wu ya xuuŋɔ wɛ.»\f * \fr 8:15 \fr*\ft Ɛkizode 16:18\ft*\f* \s1 Tite ni wu kaafɛɛ \p \v 16 Baaga Kilɛ, bani wʼa lowaa le Tite ni yee keree na ma na jo ba wèe ɲɛ wɛ. \v 17 Wèe ya lemu sha Tite mu ge, wʼa sɔɔ lee na. Ga yee keree wa bye wu zɔ na fo xuuni, fo wuyɛ pyaa ya li kɔn wuyɛ funŋɔ ni na wu shɛ yee yíri. \v 18 Egilizii pu bɛɛri ya ceborona wemu sɔni wu labye nizaama wu wuu na \w Kilɛ Jozaama\w* pu wo yɛrɛ li shizhaa na ge, wee wʼà da binnɛ ni Tite ni na tun. \v 19 Lee yɛ bɛ wɛ, ɲara lemu wèe ya byi na ɲaha tii Kilɛ wo taa li keree ki na ge, wee ceborona wu ɲaha egilizii pʼa bulo na wu pinnɛ ni wèe ni lee ɲara li na. Wèe ya lee ɲara li pyi, kɔnhɔ nɔɔrɔ di danha Kafɔɔ mɛgɛ na, wù nɔhɔ wù fungɔngɔ nizaaŋa ki shɛ sipyii pu wo dɛgɛ wu shizhaa na. \p \v 20 Le shɔɔnrigana le na wèe ya we warigbɔ we keree ɲaha shɔɔnri. Wèe ya keree bɛɛri pyi kɔnhɔ sipyii ganha bu jaagi ta wù na xuu wa shishiin ni le kaa le ni wɛ. \v 21 Bani wèe funŋɔ ki wa wù da saama koro ɲaari, Kafɔɔ yɛ ɲaha tàan bɛ wɛ, ga sipyii pu bɛ ɲaha tàan. \v 22 Wù ceborona wa bɛ wʼà da binnɛ ni pu ni. Wèe ya wu nɔhɔ wolo tɔɔɲii niɲɛhɛŋɛɛ ni, na wu ta wʼa la le wuyɛ ni xuuni tuun bɛɛri ni. Ga wʼa la le wuyɛ ni nimɛ na toro taashiinɛ li bɛ tàan, bani wʼa dà yee na fo xuuni. \v 23 We wu ɲɛ Tite ge, wee ɲɛ na ɲaariɲii ni na kapyebyeɲii. Yee mu wèe ya kapyeŋɛɛ pyi. Cebooloo pusamaa pʼa pinnɛ ni wu ni ge, pee ɲɛ egilizii pu wo tudunmɔɔ. Pee ya pye sipyii piimu pʼa pɛɛŋɛ taha \w Kirisa\w* mɛgɛ na ge. \v 24 Lee wuu na, yʼa yaa na li shɛ pu na na pu kaa ya dan yee ni fo xuuni, kɔnhɔ egilizii pʼi lee ɲa, pʼi li cɛ na kaɲii wa wèe mu na yee mɛsaaŋa yu. \c 9 \s1 Dɛgɛ wemu ya ɲaha tii cebooloo nʼa daa fɛɛ pu na ge \p \v 1 Can na, dɛgɛ wemu wʼa byi Zhude fiige ki nʼa daa fɛɛ pu na ge, nɛ li ta jo ɲuŋɔ wa li na nɛ wu na sɛmɛ ka sanha di dun yee mu wee dɛgɛ wu keree na wɛ. \v 2 Bani nɛ yee ɲidaan cɛ na xɔ wee labye wu kabaŋa na. Nɛ yee mɛsaaŋa jo xɔ bɛ yɛrɛ Masedɔni nʼa daa fɛɛ pu mu. Nɛ pu pye: «Akayi fiige ki cebooloo pʼa gbegele xɔ pʼi dɛgɛ pye na co fo taɲee na.» Yee wo samɔhɔrɔ tʼa pye kaɲuŋɔ na lowaa kan nʼa daa fɛɛ niɲɛhɛmɛɛ mu. \v 3 Ga lee bɛ na, nʼa da wù cebooloo pu tun yi mu, kɔnhɔ masɔŋɔ kemu wèe ya pye yee na we labye we shizhaa na ge, kee ganha bu bye ɲuŋɔ baa wogo wɛ. Nɛ funŋɔ ki wa pʼi shɛ yi ta yʼa gbegele xɔ, ma na jo ba nɛ yi jo wɛ. \v 4 Lee bɛ wɛ, Masedɔni shɛɛn pii bu binnɛ kari ni nɛ ni yee yíri, na shɛ yee ta yee ya ta gbegele wɛ, lee na bye wèe mu shiige, bani wèe ya dà yee na. Li na bye yee bɛ wo shiige. \v 5 Lee wuu na nɛ li kɔn nayɛ funŋɔ ni jo nɛ yaa na pii ceboronamaa pii ɲɛɛri jo pu toro na ɲaha na yee yíri. Loolodaa lemu kaa yee ya jo ge, kɔnhɔ pʼi shɛ lee keree ɲaha shɔɔnri sani di ba shɛ wà ge. Lee na ba li shɛ na daan na mu funŋɔ ni lee loolodaa lʼa kan, na li ya ta pye fanha kaa wɛ. \p \v 6 Yi li cɛ na wemu bu shinma nifɛnhɛŋɛɛ nugi, shinma nifɛnhɛŋɛɛ ma da ba gɔn. Wemu shiin bu shinma niɲɛhɛmɛ nugi, shinma niɲɛhɛmɛ weefɔɔ da ba gɔn. \v 7 Wemu bɛɛri ya lemu wo tɛhɛnɛ kɔn wu funŋɔ ni ge, wu lee kan. Wee gan we ganha bu da bye ni zɔ mɛsuu ni wɛ, kelee fanha kaa wɛ. Bani sipya wemu wʼa gan pyi ni fundanga ni ge, wee kaa lʼa dan Kilɛ ni. \v 8 Se wa Kilɛ ni na kasaaŋaa tuuyo bɛɛri pye yee mu fo na ɲɛhɛ, kɔnhɔ yee mago yaŋmuyɔ bɛɛri niɲɛhɛyɛ di da daa yi mu tuun bɛɛri, ni keree bɛɛri ni, kɔnhɔ yi da se ɲaha na kapyegee nizaaŋaa ni. \v 9 Ma na jo ba lʼa ka Kilɛ Kafila wu ni wɛ na: \q1 «Wʼa keŋɛ mugi wu yataya na, \q2 na la baa fɛɛ kan. \q1 Wu saama pu wa da ga xhɔ bada wɛ.»\f * \fr 9:9 \fr*\ft Zaburuu 112:8\ft*\f* \m \v 10 Kilɛ wemu wʼa nuguzhi kaan yenugumɔ mu, na wu ɲɔlige bɛ kaan wu mu ge, wee na ba nuguzhi niɲɛhɛrɛ kan yee mu xuuni, kɔnhɔ yee wo saama pu da buri pʼa se ɲaha na. \v 11 Wu na ba saama tuugo bɛɛri pyi yee mu, kɔnhɔ yi bɛ di keŋɛ mugi yi yataya na. Wèe na zhɛ yee wo yakanya yi loolo piimu na ge, lʼa bye kaɲuŋɔ pee na baraga ni masɔŋɔ taha Kilɛ na yee yakanya ye wuu na. \v 12 Bani dɛgɛ wemu yee ya byi ge, wu ya ta na Kilɛ wo fɛfɛɛrɛ sipyii pu tɛri yɛ wɛ. Ga wu na ba bye kaɲuŋɔ sipyiɲɛhɛmɛɛ di da baraga tɛri Kilɛ na, pu da wu sɔni. \v 13 Wee dɛgɛ we bu nɔ pu na, pu na Kilɛ sɔ, bani yee ya dà \w Kirisa wo Kilɛ Jozaama\w* pu na, na ɲaari bɛ na sahaŋi ni pee Jomɔ pe ni, na nɔhɔ keŋɛ mugi yi keŋɛ yataya na pee mu, na ki mugi sipyii pusamaa bɛ mu. \v 14 Kilɛ ya niimɛ nigbɔ wemu pye yee mu ge, wee na ba pu pye pu na Kilɛ ɲɛɛri yee mu xuuni, yi kaa bɛ na ganha na dan pu ni xuuni. \v 15 Kilɛ wʼa sɔni wu ma yakanga ki wuu na, wʼa yagbɔhɔŋɔ kemu kan wèe mu ni ki ɲɔhɔ ɲɛ-ɛ ge! \c 10 \s1 Pɔli ya wu labye wu yogo jo \p \v 1 Ayiwa na cebooloo, pii ya jo na nɛ bu bye yee tɛ ni, na nɛ ma ɲiŋɛ. Ga na nɛ bu lii yee na, nɛ ma kafugo le nayɛ ni na wá yee na. Nɛ Pɔli wʼa yi ɲɛɛri \w Kirisa\w* wo lotaan le, ni wu saama pu wuu na, \v 2 yi ganha bu da na karamu di ba nɔ yi yíri, di kafugo le nayɛ ni di wá yi na wɛ. Bani piimu pʼa yu na koŋɔ sipyii wo fungɔngɔ keree torogana na wèe ya doroo ge, nɛ dà li na jo nɛ na zhɛ kafugo le nayɛ ni na wá pee na. \v 3 Can wu ɲɛ wii, wù ceepuuro wuu kunni wa ɲaari ke koŋɔ ke funŋɔ ni, ga wèe di wa yogo ki kɔɔn ni ceepuuro fanha ni wɛ. \v 4 Wèe wo yokɔnyaŋmuyɔ yi ɲɛ ke koŋɔ ke sipyii woyo wɛ, ga Kilɛ woyo yi ɲɛ yii, fanha ɲɛ yemu ni ge. Yʼa Shitaanni wo kasɔrɔyɔ yi shaan. \v 5 Joyaama fara yaaga tuugo bɛɛri na, kemu bɛɛri kʼa yogo kɔɔn Kilɛ wo lajɛ wu na ge, wèe ya yee bɛɛri ɲɛri buri. Fungɔnyɔ tuuyo ye bɛɛri wèe ya guuni, kɔnhɔ yʼi Kirisa ɲɔmɛɛ co. \v 6 Yee wo ɲɔmɛɛconɔ li ɲɔ ba fa tuun wemu ni, wèe ya gbegele xɔ wù ɲɔmɛɛcobaalaa pu bɛɛri wo fɔhɔɔ tɔ pu mu. \p \v 7 Ɲɛɲaa le yee ya wii sipyii ni. Ayiwa, sipya wa bu dà li na na Kirisa wo wee ɲɛ, weefɔɔ ya yaa na wu funŋɔ kɔn li na, na li cɛ na ba wee ɲɛ Kirisa wo wɛ, mu wèe bɛ ɲɛ Kirisa wuu. \v 8 Bani Kafɔɔ ya fanha kemu kan wèe mu ge, ki kaɲuŋɔ ki ɲɛ na yee luu na se ɲaha na, ki kaɲuŋɔ ɲɛ na yee kyɛɛgi wɛ. Ali nɛ ɲɛhɛ bi nayɛ pɛlɛ toro bɛ jɛɛrɛ yɛ kee fanha ke wuu na, lee shiige ɲɛ nɛ na wɛ. \v 9 Nɛ funŋɔ wa di da li shɛɛ na sɛmɛɛ pu ni, nago nʼa yi fuguri wɛ. \v 10 Pii kunni wa yu na nɛ sɛmɛɛ pu kafila wʼa waha, na kafugo ki ɲɛ wu ni. Ga na nɛyɛ pyaa bu nɔ yee yíri, na nɛ ma bye baraga baa sipya, na nɛ jomɔ pu da yaaga bɛ ɲɔ wɛ. \v 11 Piimu pʼa yee yu ge, pufɛɛ pu li cɛ na jogana lemu na wèe ya yu wù sɛmɛɛ pu ni na wù ta wʼà lii yi na ge, lee wo kapyegee bɛ wʼà da ba shɛ byi wù ga nɔ yi yíri tuun wemu ni. \p \v 12 Piimu pʼa puyɛ sɔni ge, wèe wa da ga sɔɔ di wùyɛ pye pee sipyii pii pʼa tuugo, kelee di wùyɛ taanna ni pu ni wɛ. Pee ma puyɛ taanna ni puyɛ ni, na puyɛ luu na daanna ni puyɛ ni. Ta tee ɲɛ nahanahara wɛ? \v 13 Wèe kunni wa da wùyɛ pɛlɛ fo di zhɛ doro wù tayerege tàan wɛ. Ga Kilɛ ya tɛhɛnɛ lemu wolo kan wèe mu, a lee di bye bɛ kaɲuŋɔ a wèe di nɔ yee na ge, wèe na ba wùyɛ pɛlɛ na saha ni lee ni. \v 14 Wèe da bye wèe ya nɔ yee na wɛ, wee tuun wu ni wèe bi da tɛhɛnɛ li toro, ga wèe ya ta li toro wɛ, bani wèe pʼa \w Kirisa wo Kilɛ Jozaama\w* pu jo yee mu shɛnshiilee. \v 15 Lee funŋɔ ni tɛhɛnɛ lemu lʼa kɔn wèe kan ge, wèe wa da doro lee tàan wɛ. Sipyii piitiilee ya labye wemu pye ge, wèe wa da wee kaa lɔ di daga da wùyɛ pɛlɛ wɛ. Wèe ya dà li na nago yee ba shɛ ɲaha na nʼa daa wu ni, la na vara xuuni wèe wo labye wu na yee niŋɛ ni Kilɛ wo tɛhɛnɛ li funŋɔ ni, wʼa lemu kɔn na kan wèe mu ge. \v 16 Lee funŋɔ ni fiiye yemu yi wa yee kadugo yíri ge, wèe na já zhɛ Kilɛ wo Jozaama pu jo yee fiiye yi ni, na ta wèe ya wa wo labye lɔ wu tapyege ni na taga wùyɛ pɛlɛ wɛ. \p \v 17 Lʼa ka Kilɛ Kafila wu ni na: «Wemu bu jo wu wuyɛ pɛlɛ, wufɔɔ wu wuyɛ pɛlɛ Kilɛ wo nibyegee kii funŋɔ ni.»\f * \fr 10:17 \fr*\ft Zheremi 9:23\ft*\f* \v 18 Bani wemu ba wuyɛ mɛsaaŋa yu, wee ya mɛgɛ nijeŋɛ taa wɛ, ga Kafɔɔ yɛ pyaa ya wemu wo mɛsaaŋa yu ge, wee wʼa ki taa. \c 11 \s1 Tudunmɔɔ kafinɛjuu pu keree \p \v 1 Aa! Yee da bi da zɔɔ na nɛ wo ɲuŋmoyirinɛ jomɔ pe xu yiyɛ ni jɛri funŋɔ ni dɛ, lee bi da daan nɛ ni. Ayiwa, yi pu xu yiyɛ ni! \v 2 Yee kaa ya dan nɛ ni fo xuuni, fo na ɲɛpɛɛn leŋɛ nɛ ni yee shizhaa na. Ga Kilɛ ni lee ya foro. Curɔ nigin pe, wee mu nɛ yee co, wee ɲɛ \w Kirisa\w*; kɔnhɔ di ba yi kan wu mu ba doɲiŋɛ fucɛri nacɛbaa ɲɛ wɛ. \v 3 Ga nɛ fyagi jo yi fungɔnyɔ ganha da ba ɲɛri, Kirisa wemu na yʼa yiyɛ pɔ xuuni ge, fo di yi kuruŋɔ wee fɛni, ma na jo ba wɔ wʼa kafinɛyɛ taga Awa faanna, na wu piinŋɛ mɛ wɛ. \v 4 Bani sipya watii bu ba Yesu watii kaa jo yee mu wemu wo kaa jogana ni wèe wo wu kaa jogana ɲɛ nigin wɛ, yee na ɲɛri na dà weefɔɔ na. \w Kilɛ Munaa\w* lemu yee ya ta wèe keŋɛ kurogo, kelee \w Kilɛ Jozaama\w* pemu yee ya logo wèe ɲɔ na ge, yee bu munaa latii ta lemu ni wèe wuu li ɲɛ nigin wɛ, kelee na jozaama patii ta pemu ni wèe wo pu ɲɛ nigin wɛ, yee na wá karaa dà yee bɛ na. \v 5 Na li ta pee mɛgbɔhɔ tudunmɔɔ piimu yee ya jateni ge, pee ya pɔrɔ nɛ na kabaŋa ka shishiin na wɛ. \v 6 Ali nɛ ɲɛhɛ bye nɛ di ya pye kafila cɛvɔɔ fo wu nijemɛ wɛ, cɛmɛ wo koo ni kunni, nʼa la cɛ pee ni. Wèe ya lee shɛ yee na shɛgana bɛɛri na, ni keree bɛɛri ni. \p \v 7 Tuun wemu ni nɛ Kilɛ wo Jozaama pu jo yee mu ma ni ge, nɛ nayɛ tirige, na yee durogo. Ta kakuunɔ li ɲɛ lere gɛ? \v 8 Egilizii piitiilee pu bi nɛ saraa. Lʼa pye kanna nɛ pee wo naafuu wu shɔ pu na na taga yee tɛgɛ. \v 9 Na nɛ yaha yee yíri, yaŋmuyɔ ya funmɔ bye nɛ na, ga nɛ ta na wo tuguro ti taha wa shishiin ɲuŋɔ ni yee ni wɛ. Cebooloo piimu pʼa pa na yìri Masedɔni fiige ki ni ge, pee pʼa pa nɛ wo mago yaŋmuyɔ yi kan nɛ mu. Nɛ kasɛɛgɛ yaha nayɛ na, kɔnhɔ di ganha da bye yee wa shishiin mu tuguro kaa la shishiin ni wɛ. Nʼa da kasɛɛgɛ yaha nayɛ na sanha lee kanunɔ le na. \v 10 Lee ya pye kaɲuŋɔ, kemu ya nɛ ɲuŋɔ yirige Akayi fiige ki bɛɛri ni ge. Sipya wa shishiin wa da já kee ɲuyirige ki shɔ nɛ na wɛ. Kirisa wo can we, wee wemu wu ɲɛ nɛ ni ge, wee wuu na nɛ yee jo. \v 11 Ɲaha na nɛ dʼa yee jo wɛ? Na yee kaa ya dan nɛ ni-i laa? Kilɛ yɛ pyaa bɛ ya lee cɛ na yee kaa ya dan nɛ ni. \p \v 12 Ga pyegana lemu na nɛ na wo labye wu pye yee mu ge, lee pyegana li na nʼa da da wu pyi. Piimu pʼa kaɲuŋɔ shaa na puyɛ pɛlɛ, na yu na wèe wo labye pyegana le tuugo pee ya byi ge, lee pyegana li na nʼa da da na wo labye wu pyi, kɔnhɔ pee ganha bu kee kaɲuŋɔ ki ta wɛ. \v 13 Kafinɛjuu pu ɲɛ pee tudunmɔɔ piiri. Pu labye wu bɛɛri wʼa sipyii piinŋɛ. Pʼa puyɛ pye kanna Kirisa wo tudunmɔɔ pee ɲɛ. \v 14 Ga lee ɲɛ kakanhana wɛ, bani Shitaanni bɛ ya wuyɛ ɲɛri na byi ba mɛlɛkɛ kpɛɛngɛ wo ɲɛ wɛ. \v 15 Lee wuu na do, Shitaanni wo kapyebyii bu puyɛ pye kanna Kilɛ wo kapyebyii pee ɲɛ piimu ya tii ge, lee ya yaa li wa fo wɛ. Ga li taxɔgɔ ki kuduun ɲɛ wemu ge, wee na ba nɔ pu na na saha ni pu kapyegee ni. \s1 Pɔli ya kanhama pemu ɲa wu wo tuduro ti funŋɔ ni ge \p \v 16 Nʼa da guri yi taha sanha yi mu jo wa shishiin ganha bu na wii ɲuŋmoyirinɛ fɔɔ wɛ. Ga yi ɲɛhɛ ba na wii ɲuŋmoyirinɛ fɔɔ, yi na co mu, kɔnhɔ na bɛ di nayɛ pɛlɛ dɔɔni. \v 17 Yemu nʼa da jo nimɛ ge, Kafɔɔ wʼa ta yee le na ɲɔ ni wɛ. Ga la lʼa na pye nʼa da yee jo. Lee wuu na nʼa da jo ba ɲuŋmoyirinɛ fɔɔ ɲɛ wɛ. \v 18 Ga ma na jo ba shɛnɲɛhɛmɛɛ wa puyɛ pɛlɛ ke koŋɔ ke keree ni wɛ, wee tuun wu ni nɛ bɛ na nayɛ pɛlɛ gɛ! \v 19 Yee piimu pu ɲɛ fungɔnyɔ fɛɛ ge, a yee di dɛrɛɛ na ɲuŋmo-yirilee jomɔ nuri! \v 20 Pee sipyii pii pʼa yee co ba buloo ɲɛ-ɛ ge, na yee keŋɛ yaŋmuyɔ li, na dun yee na, na ɲɔsanga pyi yee na, na kadahaa leni yee ɲahaya ni. A yee di lee xu yiyɛ ni. \v 21 Shiige ki ɲɛ nɛ na pe jomɔ pe tajogo ni, ga nɛ fanha di wa ɲɛhɛ ba pee ɲɛ wɛ, na ɲuŋɔ bɛ di wa waha ba pee ɲɛ wɛ. \p Ga lee bɛ na keree kiimu kaa pʼa daga na puyɛ pɛlɛ ge, nɛ bɛ na já kee kaa taga nayɛ pɛlɛ. Nɛ yu ba ɲuŋmoyirinɛ fɔɔ ɲɛ wɛ. \v 22 Heburuu pu ɲɛ pii ya? Wee wa nɛ bɛ ɲɛ. \w Izirayɛli\w* shi shɛɛn pu ɲɛ pii ya? Wee wa nɛ bɛ ɲɛ. \w Ibirayima\w* kadugo shi shɛɛn pu ɲɛ pii ya? Wee wa nɛ bɛ ɲɛ. \v 23 Kirisa wo kapyebyii pu ɲɛ pii ya? Ɲuŋmoyirinɛ fɔɔ jomɔ nʼa da jo. Nɛ pye Kirisa wo kapyebye na toro pee tàan fo xuuni. Nɛ pu já kapyeŋɛɛ ni. Nɛ kaso jegee, kee ya ɲɛhɛ pu wogoo na. Nɛ kpɔɔnrɔ jɛri shɔ na toro pee tàan. Nɛ xu fɔ tɔɔɲii niɲɛhɛŋɛɛ ni. \v 24 Yawutuu pʼa nɛ kpɔn fo tɔɔɲii kaguro, tɔɔɲii bɛɛri susɔ ɲìi kɛlɛɛ shishɛɛrɛ nigin ma fɔ.\f * \fr 11:24 \fr*\ft Saliya wa bye Oromɛ shɛɛn mu, wee saliya wu bi gbara pu susɔ ɲìi kɛlɛɛ shishɛɛrɛ (40) taha sipya na wɛ, bani pu bi giin na kee da xhu sipyiyawyii ni wɛ, lee na pu ma ɲii nigin laha.\ft*\f* \v 25 A Oromɛ shɛɛn di na kpɔn fo tɔɔɲii taanri ni kabegee ni. A pʼi kagereye taga na wá na da gbo tɔɔɲii nigin. A kɔɔgbɔhɔ di gyɛɛgi ni na ni fo tɔɔɲii taanri suumɔ lɔhɔ ni. A di caŋa nigin ni piige nigin pye suumɔ lɔhɔ ni. \v 26 Nɛ kushɛgɛɛ niɲɛhɛŋɛɛ pye. Nɛ na munaa pɛrɛ fɔ gbalaa lɔhɔyɔ ni. Nɛ na munaa pɛrɛ fɔ java fɛɛ niŋɛ ni. Nɛ na munaa pɛrɛ fɔ nayɛ pyaa shi wu niŋɛ ni, na li pɛrɛ fɔ shi watii niŋɛ ni. Nɛ na munaa pɛrɛ fɔ kulo funŋɔ ni, na li pɛrɛ fɔ sipoŋɔ ni. Nɛ na munaa pɛrɛ fɔ suumɔ lɔhɔ ni. Ali wù cebooloo piimu pʼa puyɛ pye nʼa daa fɛɛ, pʼi ɲɛ nʼa daa fɛɛ-i ge, nɛ na munaa pɛrɛ fɔ pee bɛ niŋɛ ni. \v 27 Nɛ kapyeŋɛɛ niɲɛhɛŋɛɛ pye kiimu ya waha ge, na kanhama ɲa. Nɛ piiye niɲɛhɛyɛ shɔn ŋmunumɔ xuugo ni. Nɛ xuugo gba, a waga di la pye na ni. Nɛ yalige ɲa, na ki yaha wà tɛɛgɛɛ niɲɛhɛŋɛɛ ni. Nɛ wiire gba, na fafunmɔ pye. \v 28 Kisaŋaa di ɲɛ wà. Na fara kee bɛɛri na, nɛ bi na funŋɔ shaa ni egilizii pu bɛɛri kaa ni caŋa bɛɛri. \v 29 Nʼa daa fɔɔ wa baraga bu jɛrɛ, nɛ ma bye kanna nɛyɛ pyaa wo baraga kʼa cɛ̀rɛ. Wa ɲuŋɔ bu gyɛɛgi, lee ma sii waha na na fo xuuni. \p \v 30 Li bu da nago kanna nɛ yaa na nayɛ pɛlɛ, nɛ na nayɛ pɛlɛ na wo baraga baara ti ni. \v 31 Masɔŋɔ kʼa dɛri wù Kafɔɔ Yesu To Kilɛ na gbee! Wee ya li cɛ na nɛ wa kafinɛyɛ yu wɛ. \p \v 32 Na nɛ yaha Damasi kulo li ni, caŋa ka saannaa Arɛtasi wo gbafɛnɛɛri wʼa pa sipyii pii yaha kulo li tajeye yi bɛɛri ni, kɔnhɔ pʼi nɛ co. \v 33 Ga, a nʼa daa fɛɛ pʼi nɛ le sagana ni na yeege fenɛtiri ni, na mɛɛrɛ taga nɛ tirige kanha ki kadugo. Lee funŋɔ ni a nɛ shɔ wu na. \c 12 \s1 Pɔli ya kashɛgɛɛ kiimu ɲa ge \p \v 1 Ayiwa, fo nɛ bu nayɛ pɛlɛ, ba lee di wa yafiin ɲɔgi wɛ. Lee bɛ na, kashɛgɛɛ kiimu nɛ ɲa, ni Kafɔɔ ya keree kiimu shɛ nɛ na ge, kee shizhaa na nʼa da ba jo nimɛ. \v 2 Nɛ ná wa cɛ, wu na ɲɛ Kirisa wo kariɲɛɛgɛ ki ni, li yee kɛ ni shishɛɛrɛ wu ɲɛ niɲee, Kilɛ ya wu lɔ kari fo fugba we ni. (Ayiwa wuyɛ pyaa kʼa kari wà la, kelee kashɛɛ Kilɛ ya shɛ wu na la, nɛ kunni ya lee cɛ wɛ, Kilɛ wʼa lee cɛ.) \v 3 Nɛ kunni ya li cɛ na jo kanna wee ná wʼa kari \w Alijinɛ\w* ni. (Ga wuyɛ pyaa kʼa kari wà la, kelee kashɛɛ Kilɛ ya li shɛ wu na la, nɛ kunni ya lee cɛ wɛ, Kilɛ wʼa lee cɛ.) \v 4 A wu jomɔ pa logo wee xuu wu ni sipya da já pemu jo daha wɛ. Li ya saha bɛ yɛrɛ sipya wu pee jomɔ pu jo wɛ. \v 5 Ayiwa, nɛ na já nayɛ pɛlɛ wee sipya we wa shi keree na. Ga nɛ funŋɔ di wa di nayɛ kaa taga nayɛ pɛlɛ wɛ, fo di bu na baraga baara kaa taga nayɛ pɛlɛ. \v 6 Ali nɛ ɲɛhɛ jo nɛ nayɛ pɛlɛ, nɛ da bye ɲuŋmoyirinɛ fɔɔ wɛ, bani can nʼa da jo. Ga nʼa da nayɛ pɛlɛ wɛ, kɔnhɔ keree kiimu nʼa byi, na yemu yu sipyii pu ɲii na ge, pu ganha bu na durogo di doro yee wo ɲuŋɔ kana tàan wɛ. \p \v 7 Ayiwa, kɔnhɔ tabaara ganha bu jé di na ɲi kee kashɛgɛɛ nijeŋɛɛ kii wuu na wɛ, a yama nigbɔ pa di jé nɛ cére ti ni. Pee ya ma nɛ mu ba Shitaanni tudunmɔ ɲɛ wɛ, pee ya nɛ kana, kɔnhɔ tabaara ganha bu jé nɛ ni wɛ. \v 8 Nɛ Kafɔɔ ɲɛɛri pee yama pe shizhaa na fo tɔɔɲii taanri jo wu pu laha na ɲuŋɔ ni. \v 9 Ga, a wu nɛ pye na wee wo niimɛ wu na nɛ yaa, na sipya baraga bu xhɔ tuun wemu ni, na wee tuun wu ni wee wo sefɛɛrɛ tʼa zhɛɛ na fiinŋɛ. Lee wuu na lʼa tàan nɛ ni nɛ wu na baraga baara kaa taga nayɛ pɛlɛ, kɔnhɔ \w Kirisa\w* wo sefɛɛrɛ tʼi gori yaha na na. \v 10 Lee wuu na nɛ funŋɔ tàan na baraga baara ti na. Ali pu ɲɛhɛ ba nɛ shɛhɛlɛ, kelee na kawagaa pyi nɛ na, kelee na nɛ kana, kelee na nɛ ɲaani Kirisa mɛgɛ ki wuu na, nɛ na funŋɔ taan kee bɛɛri wuu na. Bani nɛ bu bye baraga baa tuun wemu ni, nɛ ma fanha ta wee tuun weyɛ pyaa ni. \s1 Pɔli ya pye tuguro nʼa daa fɔɔ wa shishiin mu Korɛnte kulo li ni wɛ \p \v 11 Ayiwa, nɛ jo ba ɲuŋmoyirinɛ fɔɔ ɲɛ wɛ. Ga yeeyɛ pyaa ki ni lee ya foro. Yee pʼa bi yaa yee pʼa nɛ sɔni! Bani ali nɛ ɲɛhɛ bye nɛ ɲɛ yaaga bɛ wɛ, tudunmɔɔ mɛgɛ wuu piimu yee wa jateni ge, wee wa ya ye nɛ na kaa la shishiin ni wɛ. \v 12 Can na, kapyegee kiimu kʼa li shɛɛ na Kirisa wo tudunmɔ nɛ ɲɛ ge, kee bɛɛri ya shɛ yee na ni loxulo ni. Kee ya pye ɲaha shɛshɛɛrɛ, ni kakanhaŋaa, ni sefɛɛrɛ kagbɔhɔɔ. \v 13 Nɛ ta pye yee mu tuguro wɛ. Ni lee yɛ bɛ wɛ, lekɛ nɛ dʼa pye egilizii pusamaa mu lee di ya pye yee mu-i wɛ? Yi \w yafa\w* na mu lee na! \p \v 14 Li wii, nɛ gbegele xɔ da se yee yíri na tɔɔɲii taanri wuu ni. Nʼa da zhɛ bye yee mu tuguro le tɔɔɲii le bɛ ni wɛ. Bani yi keŋɛ yaŋmuyɔ bɛ di wa zhaa wɛ, fo yiyɛ pyaa kiiri. Nɔhɔpiire ya yaa na wari shaa na yɛri pu sefɛɛ ɲaha na wɛ, ga sefɛɛ pʼa yaa na wari shaa na yɛri pu nagoo ɲaha na. \v 15 Lʼa taan nɛ ni nɛ wu na keŋɛ yaŋmuyɔ bɛɛri kan yee wuu na, ali na nayɛ bɛ kan na fara wà. Ayiwa, yee kaa ba dan nɛ ni xuuni mu, lee lʼa da nɛ pye nɛ kaa da da dan yee ni-i gɛ? \p \v 16 Yee na ba jo na nɛ pye tuguro yee wa shishiin ɲuŋɔ ni wɛ. Nakaara wa lee ni wɛ, ga pii na ba jo yee ni na shizhiinmɛ ni nɛ yee co, na nɛ shiige shɛn. \v 17 Piimu nɛ tun shɛ yee mu ge, nɛ kuduun sha yee ni wee wa keŋɛ kurogo ya? \v 18 Nɛ Tite ɲɛɛri jo wu shɛ yee yíri, na wù ceborona wu pinnɛ ni wu ni. Ta Tite ya yee ŋmahana na kuduun sha yee ni? Ta nɛ ni wee wo kapyegee ki bɛɛri ya pye mɛ nigin wɛ? Ta wèe ɲaarigaŋaa ki bɛɛri ya pye mɛ nigin wɛ? \s1 Pɔli ya wu funŋɔ shaa ni kaa lemu ni ge \p \v 19 Na co fo taatuunnɔ na, yee wa giin na kaɲii wèe wa gaan wùyɛ mu yee ɲaha tàan, ga lee di bɛ wɛ. \w Kirisa\w* wo kariɲɛɛgɛ ki funŋɔ ni wèe wa yu mɛ Kilɛ ɲaha tàan. Wù taanɲiinɛɛ, yee wo nʼa daa wu wo ɲahagbaashɛɛrɛ kaa na wèe wa ye bɛɛri yu yee mu. \v 20 Nɛ ba nɔ yee yíri, na funŋɔ wa di yi ɲa ɲagana lemu na wɛ, nɛ fyagi jo di ganha ba shɛ yi ɲa lee ɲagana le na wɛ; yi bɛ ganha bu na ɲa ɲagana la na yi bɛ ya tiin ni lemu ni wɛ. Nɛ fyagi jo di ganha ba shɛ yogo ta yi tɛ ni wɛ, ni ɲɛpɛɛn, ni loyire, ni bɛganhara, ni mɛkyɛɛgɛrɛ, ni zɔjuuro, ni tabaara, ni kawuriye wɛ. \v 21 Nɛ fyagi jo di ba jo nʼa nɔ yi yíri ge, Kilɛ ganha bu da na shiige yi niŋɛ ni wɛ. Sipyiɲɛhɛmɛɛ piimu pʼa jurumu pye, pʼi sanha daajeŋɛ jo pu cemɔhɔrɔ ti na tapyege ni wɛ, ni pu dɔdɔɔrɔ, ni pu kanɔhɔyɔ yi na-ɛ ge, di ganha bu da zhɛ ɲɛsinmɛ wo yee wuu na wɛ. \c 13 \s1 Fundogo jomɔ ni fò mujuu \p \v 1 Nɛ tɔɔɲii taanri wuu lʼa da bye le na shɛ yee yíri. «Sipyii shuun taanri ya pye keree kiimu bɛɛri fiin ge, wʼà da zhɛ kee bɛɛri ɲaha shɔɔnri na bɛ ni pee wo fiin pu ni.»\f * \fr 13:1 \fr*\ft Dutɛrɛnɔmɛ 19:15\ft*\f* \v 2 Sipyii piimu pʼa jurumu pye ge, nʼa da yi jo waha pee ni sipyii pusamaa mu, ali na li ta na nimɛ wo wa yi yíri wɛ. Nɛ tee yi jo toro pu mu na shɛɛ shuun wuu li ni yee yíri. Nʼa da yi jo daha sanha pu mu jo nɛ ga ba shɛ yi yíri, nʼa da ɲuŋɔ peŋi nige kaa la shishiin na wɛ. \v 3 Wee tuun wu ni, yi na ba li cɛ na \w Kirisa\w* wʼa yu nɛ ɲɔ na, bani kee kaɲuŋɔ ki yi wa zhaa. Kirisa baraga ya ta cɛ̀rɛ yee shizhaa na wɛ, ga wʼa wu sefɛɛrɛ ti shɛɛ yee niŋɛ ni. \v 4 Can wu ɲɛ wii, wu xuduun wu ni korikoritige ki na, wʼa pye baraga baa, ga ɲìi na wu ɲɛ nimɛ Kilɛ wo sefɛɛrɛ ti baraga ni. Na wèe bɛ yaha kariɲɛɛgɛ ni ni wu ni, wèe bɛ baraga kʼa xɔ. Ga Kilɛ baraga ni, na wèe yaha ni wu ni, wèe na ba bye ɲìi na yee shizhaa na. \p \v 5 Yi yiyɛ taanna wii, yʼi yiyɛ suguri, yi bu da yi na ɲɛ nʼa daa wu wo koo li ni. Ta yee ya li cɛ na yee funyɔ ni Yesu Kirisa ɲɛ wɛ? Fo yiyɛ pyaa bu shɛ da yʼa kuuŋɔ nʼa daa wu na dɛ! \v 6 Ga nɛ dà li na jo yee na ba li cɛ na jo wèe ya ta kuuŋɔ nʼa daa wu na wɛ. \v 7 Lee bɛ na, wèe wa Kilɛ ɲɛɛri kɔnhɔ yi ganha ba kakuuyo pyi wɛ. Lee kaɲuŋɔ ɲɛ nago kanna wèe di mɛtanga ta wɛ. Ga wèe funŋɔ ki wa yi da kasaaŋaa pyi, ali lee ɲɛhɛ ba li shɛɛ bɛ na wèe pʼa kuuŋɔ mɛtanga ki na. \v 8 Bani se wa wèe ni wèe pu pari can wu na wɛ, ga can wu tɛgɛ tɛgɛ se wu ɲɛ wèe ni. \v 9 Wèe baraga bu xhɔ tuun wemu ni, a yee baraga di bɛlɛ, lee lʼa dan wèe ni. Lemu wèe ya ɲɛɛri Kilɛ mu ge, lee li wa mɛ nago yee wo nʼa daa wu wʼa se ɲaha na fo wu ɲɔ bu shɛ fa. \v 10 Lee wuu na nɛ we sɛmɛ we tun yi mu na li ta nɛ ɲɛ yee yíri wà wɛ, kɔnhɔ di ba nɔ wà tuun wemu ni, di ganha bu keree ki ɲaha shɔɔnri ni waha ni, na saha ni Kafɔɔ wo fanha ki ni wɛ, wʼa kemu kan na mu ge. Kee fanha ki kakaan ɲuŋɔ ki ɲɛ kɔnhɔ yee di da se ɲaha na nʼa daa wu ni, ki ya ta kan gyɛɛgi kaa na wɛ. \s1 Jomɔ pu taxɔgɔ ni fò mujuu \p \v 11 Ayiwa nimɛ na cebooloo, wù ɲɛ tuun wa ni. Yi funŋɔ taan! Yi da yiyɛ logoo wari yʼa se ɲaha na! Yi da samɔhɔrɔ leni yiyɛ ni! Yi pye ni fungɔngɔ nigin ni! Ɲaɲiŋɛ di bye yi tɛ ni! Lee bu bye, taanɲɛɛgɛ ni ɲaɲiŋɛ fɔɔ Kilɛ na bye ni yi ni. \p \v 12 Yʼa yiyɛ shaari ni taanɲɛɛgɛ ni! Kilɛ wo fɛfɛɛrɛ sipyii piimu pu ɲɛ naha ge, pee bɛɛri ya yi shaari. \v 13 Wù Kafɔɔ Yesu Kirisa wo niimɛ we, ni Kilɛ wo taanɲɛɛgɛ ke ki pye ni yi ni. Yʼi gori yaha \w Fɛfɛɛrɛ Munaa\w* li wo kariɲɛɛgɛ ki ni.