\id 1PE - MYKuniT \ide UTF-8 \h 1 PYƐƐRI \toc1 Pyɛɛri ya sɛmɛ nizhiimɛ wemu ka ge \toc2 1 Pyɛɛri \toc3 1Pyɛ. \mt1 1 Pyɛɛri \mt2 Pyɛɛri ya sɛmɛ nizhiimɛ wemu ka ge \is1 Jɔgɔ wu ɲɛ Pyɛɛri wɛ? \ip Pyɛɛri wee ninumɔ pʼa yiri na Simeyɔn Heburuu jomɔ pu ni, na wu yiri na Simɔ Girɛkii jomɔ pu ni (Kapyegee 15:14). A Yesu di ke mɛgɛ ke le wu na Girɛkii jomɔ pu ni na Peturɔsi. Kee ɲɛ Heburuu jomɔ pu ni na Sefasi, na ɲɛ Tubabuu wo jomɔ pu ni na Pyɛɛri. Kee mɛgɛ ke kɔri wu ɲɛ na faakagereŋɛ. Zhonasi ja wu bye wii (Macoo 16:17). \ip Yawutu wu ɲɛ Pyɛɛri. Yesu wo tudunmɔɔ kɛ ni shuun wu wa wu ɲɛ wii. Yani Pyɛɛri wu pye Yesu wo Tudunmɔ wa ge, fyasha wu bye wii (Yohana 1:41,42). Wu to kulo li ɲɛ Bɛtisayida, wu fiige ki mɛgɛ di ɲɛ na Galile (Yohana 1:44). Ga wuyɛ pyaa di bi bye Kapɛrinɔmɔ kulo li ni. \ip Pantekɔti wu caŋa ba Fɛfɛɛrɛ Munaa lʼa tigi Yesu tudunmɔɔ pu na wɛ, Pyɛɛri bɛ wa bye pu ni. A wu Kirisa wo Jozaama pu jo fo sipyii niɲɛhɛmɛɛ ya pye Yesu wo nʼa daa fɛɛ. Ma bi giin mʼa Pyɛɛri wo labye we ni wu wo kapyegee ki cɛ, fo ma bu Kapyegee Kitabu kooro 1 fo 12 wu kalaa. \is1 We sɛmɛ we kakana ɲuŋɔ \ip Pyɛɛri ya we sɛmɛ we ka na tun Yesu nʼa daa fɛɛ niɲɛhɛmɛɛ pii mu kulogoo niɲɛhɛŋɛɛ kii ni Azi fiige ki ni, kee kemu niɲaa wogo ki ɲɛ na Turuki ge. Wu ya ta wa wolo wa ni wɛ: Ma Yawutu fara ma shi watii shɛn na. Sɛmɛ wu kakana ɲuŋɔ kʼa pye na pu bɛɛri yatɛnyɛ waha, na kalaa kan pu mu na pu kasɛɛgɛ yaha puyɛ na nɔwuuro ni karamɔgɔ-kafinɛjuu pu shizhaa na, pʼi gori yaha nʼa daa wu ni. \is1 Sɛmɛ wu kafila ɲugbɔyɔ \ipi \bd 1 Pyɛɛri 1:1-12\bd* Nʼa daa fɔɔ ya yaa na kanhama xu wuyɛ ni, bani wʼa li cɛ na wu na ba cɛn lɔ fugba we ni. \imi \bd 1 Pyɛɛri 1:13—2:10\bd* Nʼa daa fɔɔ torogana kanhama tuun ni. Wʼa yaa na kuu fanha mu. \imi \bd 1 Pyɛɛri 2:11—3:12\bd* Nʼa daa fɔɔ torogana shi wu sipyii pu tɛ ni, ni gbafɛnɛɛri keree shizhaa na, ni wuyɛ pyaa kpɔɔn sipyii tɛ ni. \imi \bd 1 Pyɛɛri 3:13—4:19\bd* Nʼa daa fɔɔ tadaŋa ni wu torogana kanhama tuun ni. \imi \bd 1 Pyɛɛri 5:1-5:11\bd* Pyɛɛri ya fiin wemu jo na waha egilizii ɲahagbaa fɛɛ pu mu ge. \imi \bd 1 Pyɛɛri 5:12-14\bd* Pyɛɛri fò mujuu sanha. \c 1 \s1 Pyɛɛri fò mujuu \p \v 1 Nɛ Pyɛɛri we wu wa Yesu Kirisa wo tudunmɔ ge, nɛ wʼa we sɛmɛ we tun yee mu, Kilɛ ya yee piimu ɲaha bulo, a yee di jaraga na shɛ bye nabuun ye fiiye ye ni ge: Pɔn, Galasi, Kapadɔsi, Azi ni Bitini. \v 2 Yee ɲaha ya bulo na bɛ ni To Kilɛ wo fungɔngɔ ki ni, na yee pye fɛfɛɛrɛ wuu, \w Kilɛ Munaa\w* li baraga ni, kɔnhɔ yi Yesu Kirisa ɲɔmɛɛ co, wu shishan pu bɛ di ɲɛrɛgi yi na, pʼi yi pye fɛɛfɛɛ. \p Kilɛ wu niimɛ ni ɲaɲiŋɛ nigbɔhɔ kan yi mu. \s1 Tadaŋa ɲìi wogo \p \v 3 Wʼà Kilɛ sɔni wù Kafɔɔ Yesu Kirisa To we! Bani, wu ɲiɲaara ti funŋɔ ni, wʼa wèe pye wèe ya sevonɔ se, na Yesu Kirisa ɲɛ na yeege xu ni, kɔnhɔ wèe di \w tadaŋa\w* ɲìi wogo ta. \v 4 Wù bye cɛn lɔvɛɛ. Wee cɛn we ya fɔnri wɛ, wu ya nɔrɔgɔ wɛ, wʼi ya fanhaŋa wɛ, wʼa kemɛ yaha yee ɲaha na fugba wu ni, \v 5 Kilɛ wo sefɛɛrɛ tʼa yee piimu mara nʼa daa fanha ni, ɲuwuuro ti kaa na ge. Tee ɲuwuuro ti tʼa gbegele tʼi ba tiyɛ shɛ taaxɔɔ li ni. \v 6 Lee wuu na yee wa fundanga pyi, na li ta ali kanhama tuugo bɛɛri na ba ɲatanhaŋa nɔ yi na nimɛ jɛɛrɛ la yɛ funŋɔ ni. \v 7 Pee kanhama pu na ba yi nʼa daa wu nɔhɔ wolo wii. Sanni ɲɛ yaxɔgɔ, ga pʼa ba wu nɔhɔ wolo na ni. Yee nʼa daa wu wʼa ye sanni na fo xuuni ge, wu bɛ nɔhɔ na ba wolo lee wologana li na, kɔnhɔ Yesu Kirisa ga ba wuyɛ shɛ, yʼi masɔŋɔ, ni nɔɔrɔ ni pɛɛŋɛ ta wu funŋɔ ni. \v 8 Yee ya ta wu ɲa wɛ, ga lee bɛ na wu kaa di dan yee ni. Ali yee sanha wu ɲa nimɛ bɛ wɛ, ga lee bɛ na yee wa daa wu na. Lee wuu na yee ya ɲi fundangbɔhɔ na, fundanga nɔɔrɔ wogo kemu ki ɲɛ wa da já ki jomɔ jo-e ge. \v 9 Kee fundanga ke wa yee mu, bani yee munahaa ki wo ɲuwuuro te ti ɲɛ yee wo nʼa daa wu wo kuduun we. \p \v 10 Kilɛ ya niimɛ wemu taga yee ɲuŋɔ wolo ge, Kilɛ tudunmɔɔ piimu pʼa wee kaa jo taashiinɛ ni ge, pee ya yegeŋɛ ni kasɛɛgɛ pye tee ɲuwuuro te keree na. \v 11 Kirisa Munaa li bye pu ni. Kanhama pe Kirisa da ba ɲa ge, lee bi pee kaa yu pu mu, nɔɔrɔ wemu na ba daha wu na pu kadugo yíri ge, ni wee bɛ. A Kilɛ tudunmɔɔ pʼi ganha na zhaa pʼi kee keree kii pyeduun, ni ki pyegana cɛ. \v 12 A Kilɛ di li shɛ pu na na keree kiimu jomɔ pu wa yu, na ki labye pyi ge, na kee wa da ba bye pee mu wɛ, ga fo yee mu. Kee keree ki ɲaha Kilɛ wo Jozaama pu jovɛɛ pu wa yu yi mu nimɛ, \w Fɛfɛɛrɛ Munaa\w* baraga ni, lemu lʼa tun pa na yìri fugba we ni ge. Mɛlɛkɛɛ pu bɛ wa kee keree ki shaa fo pʼi ki ɲa, pʼi ki cɛ. \s1 Nʼa daa fɛɛ wo ɲaarigafonɔ le \p \v 13 Lee wuu na, yi yi fungɔnyɔ yi teŋɛ, yʼi gori yaha ɲìi na! Niimɛ we wu da ba gan yi mu Yesu Kirisa shɛduun wu ni ge, yi yi \w tadaŋa\w* bɛɛri taha wee da na. \v 14 Yʼi bye Kilɛ ɲɔmɛɛ covɛɛ! Keree kiimu la bye yi na, na yi ta yi sanha Kirisa cɛ-ɛ ge, yi ganha bu daha kee fɛni wɛ! \v 15 Ga yi pye fɛfɛɛrɛ wuu yi torogaŋaa ki bɛɛri ni, ma na jo ba yi yirivɔɔ Kilɛ ɲɛ mɛ Fɛfɛɛrɛ wo wɛ. \v 16 Bani lʼa ka Kilɛ Kafila wu ni na: «Yi pye fɛfɛɛrɛ wuu, bani nɛ ɲɛ fɛɛfɛɛ.»\f * \fr 1:16 \fr*\ft Levitike 19:2\ft*\f* \p \v 17 Kilɛ we wʼa sipyii bɛɛri nigin nigin kiiri kɔɔn na bɛ ni pu nibyegee ni, na ta wu da wa wolo wa ni-i ge, yee ba wee yiri yi To Kilɛ, wee tuun wu ni yʼa yi wo nibyegee ki bɛɛri pyi ni Kilɛ ɲìi fyaara ni, yi wo koŋɔ tiinnɛ li funŋɔ ni. \v 18 Bani yaaga kemu na já vɔnhɔ ge, ma na jo sanni kelee warifyɛn ge, yi ɲuŋɔ wa wolo ni kee ka shi ni, na foro yi wo ɲuŋɔ baa ɲara li ni wɛ, yʼa lemu taanni yi tii pu mu ge. \v 19 Ga yee ɲuŋɔ ya wolo ni Kirisa shishan ni, pee pemu pʼa ye yaŋmuyɔ yi bɛɛri na ge. Wee ya pye ba saraga \w dubyapige\w* ɲɛ wɛ, fɛ ɲɛ kemu na wɛ, fɔɔnrɔ bɛ di ɲɛ ki na wɛ. \v 20 Kilɛ ya wu ɲaha bulo na ta koŋɔ sanha yàa wɛ, na wu shɛ yee na nimɛ le taaxɔɔ le ni yeeyɛ pyaa wuu na. \v 21 Kirisa baraga ni yee wa daa Kilɛ na, wee wemu wʼa wu ɲɛ na foro xu ni, na nɔɔrɔ kan wu mu ge. Lee na yee wa yi nʼa daa ni yi tadaŋa taha Kilɛ na. \p \v 22 Yee ya yi zɔlɔɔ pu pye fɛɛfɛɛ can wu wo ɲɔmɛɛcoro funŋɔ ni, ceborogo ki wo see see taanɲɛɛgɛ ki kaa na. Ayiwa, yi taan ni yiyɛ ni xuuni yi zɔlɔɔ pu bɛɛri na! \v 23 Bani Kilɛ wo kafila wʼa yi pye yʼa sevonɔ se. Wee kafila we di ya ta pye ba yashi ɲɛ wɛ, na xhuli wɛ. Wu ɲɛ ɲìi na, wʼa kori yaha gbee. \v 24 Bani Kilɛ tudunmɔɔ pʼa jo: \q1 «Sipyii bɛɛri pu ɲɛ ba ɲà ɲɛ wɛ; \q2 pu nɔɔrɔ wu bɛɛri di ɲɛ ba ɲà fyɛɛnrɛ ɲɛ wɛ. \q1 Ɲà ma waha, ki fyɛɛnrɛ na wo, \q2 \v 25 ga Kafɔɔ wo kafila we na gori yaha gbee.»\f * \fr 1:25 \fr*\ft Ezayi 40:6-8\ft*\f* \m Wee Kafila wu ɲɛ \w Kilɛ wo Kilɛ Jozaama\w* pe, pemu pʼa jo yi mu ge. \c 2 \s1 Faakagereŋɛ kemu ki ɲɛ ɲìi na ge \p \v 1 Lee wuu na, yi kakuuyo yi bɛɛri yaha, yi naŋmahara ti bɛɛri yaha, yi shuun shuun juuro ti bɛɛri yaha, ni ɲɛpɛɛnguunɔ, ni mɛkyɛɛgɛŋɛ keree ki bɛɛri. \v 2 Ba pubinŋɛɛ wa jire la pyi wɛ, yi bɛ pʼa Kilɛ wo Kafila wu la pyi mu, kɔnhɔ yʼi sii fanha ta lee funŋɔ ni, yʼi ɲuwuuro ta. \v 3 Bani yʼa li cɛ na «Kafɔɔ ya ɲɔ.»\f * \fr 2:3 \fr*\ft Zaburuu 34:9\ft*\f* \v 4 Faakagereŋɛ kemu ki ɲɛ ɲìi na ge, kee ki ɲɛ Kafɔɔ Yesu. Sipyii ya she wu ni, ga Kilɛ ya wu ɲaha bulo, wu kaa dʼa waha bɛ wu mu. Yi gbara wu na, \v 5 yi bɛ di bye ba faakageeye ɲìi woyo ɲɛ wɛ, yʼi daga \w Fɛfɛɛrɛ Munaa\w* puga yereŋɛ. Yi na ba bye \w saraya ɲaha shɔɔnrivɔɔ\w* fɛfɛɛrɛ wuu, na saraya fɛfɛɛrɛ woyo wo na gaan Kilɛ mu, yemu kaa na ba daan wu ni, wu Ja Yesu Kirisa baraga ni ge. \v 6 Bani lʼa ka Kilɛ Kafila wu ni na: \b \q1 «Wii mɛ, nɛ faakagereŋɛ pɛɛwa wogo ɲaha bulo, \q2 na ki pye puga gunŋmii li faakagereŋɛ, \q2 na ki kemɛ sin \w Siyɔn\w* kulo li ni. \q1 Wemu bu dà ki na, \q2 wee da zhiige bada wɛ.»\f * \fr 2:6 \fr*\ft Ezayi 28:16\ft*\f* \m \v 7 Yee pii pʼa dà kee faaga ke na ge, ki kaɲɔɔ lʼa pɛlɛ yee mu fo xuuni. Ga piimu ya dà ki na wɛ: \b \q1 «Puyirilee pʼa she faakagereŋɛ kemu ni ge, \q2 kee kʼa pye puga ki gunŋmii li \q2 ɲidaa li kagereŋɛ kiyɛ pyaa pyaa.»\f * \fr 2:7 \fr*\ft Zaburuu 118:22\ft*\f* \q1 \v 8 «Faakagereŋɛ ki ɲɛ kii, \q2 sipyii ya guruŋɔ kemu na ge. \q1 Faakagereŋɛ ki ɲɛ kii, \q2 kemu ya sipyii shaan ge.»\f * \fr 2:8 \fr*\ft Ezayi 8:14\ft*\f* \m Pu na ba guruŋɔ ki na, bani pʼa she pu da dà Kilɛ wo jomɔ pu na wɛ, lee lʼa bi yaa na nɔ pu na. \v 9 Ga yee ya pye shi, wemu ɲaha kʼa bulo ge; na bye Saan wu wo saraya ɲaha shɔɔnrivɛɛ, na bye fɛfɛɛrɛ shi. Kilɛ ya kagbɔhɔɔ nizaaŋaa kiimu pye ge, wʼa yee ɲaha bulo kɔnhɔ yi da kee yu. Wʼa yi yiri na foro nibiige ni, na ba ni yi ni wu fundanga kagbɔɔ li kpɛɛngɛ ki na. \v 10 Taashiinɛ ni, yee bi sanha bye Kilɛ wo sipyii wɛ, ga nimɛ, yee ya pye wu sipyii. Taashiinɛ ni, Kilɛ bi ɲuŋɔ ɲaari yee na wɛ, ga nimɛ, wʼa ɲuŋɔ ɲaari yi na. \s1 Nʼa daa fɛɛ ya yaa na baraga tɛri sipyii bɛɛri na \p \v 11 Na taanɲiinɛɛ, nabɔrɔ na yee wa ke ɲiŋɛ ke na, yi nidorowuu pu wa. Lee wuu na nʼa li shaa yi mu, lakuuŋɔ ke kʼa yogo kɔɔn yi na ge, yi ganha bu daha kee fɛni wɛ. \v 12 Piimu ɲɛ Kiricɛɛn wɛ ge, yʼa doroo torogazaana na pee niŋɛ ni. Wee tuun wu ni, pu ɲɛhɛ ba yi mɛkuuŋɔ yu na kakuubyii yi ɲɛ, pu na ba yi kapyegee nizaaŋaa ɲa, lee funŋɔ ni Kilɛ ga ba foro pu na caŋa kemu, pu na wu sɔ kee caŋa. \p \v 13 Yʼa gbɔɔrɔ tɛri fanha na Kafɔɔ wuu na. Yʼa gbɔɔrɔ tɛri saan wu na! Bani wu ɲɛ sipyii pu bɛɛri ɲuŋɔfɔɔ. \v 14 Yi da gbɔɔrɔ tɛri wu gbafɛnɛɛrɛɛ pu bɛ na! Bani saan wu wʼa pu tunni na pʼa kakuubyii pu ɲaha wɛrɛŋɛ, piimu pʼa kasaaŋaa pyi ge, pu da pee sɔni. \v 15 Lemu li ɲɛ Kilɛ ɲidaan ge, lee li wa mɛ. Yi nahanahanaa ni fungɔnyɔ baa fɛɛ ɲɔyɔ tɔ ni yi kapyegee nizaaŋaa ni! \v 16 Yi pye yiyɛ mu ba sipyii ɲɛ wɛ, piimu ya faha ge. Ga pee tifahama pe ganha da bye yi mu fatɔŋɔ di yi kapyegee niguuŋɔɔ ɲɔ tɔ wɛ. Yʼa yaa na doroo ba Kilɛ wo buloo ɲɛ wɛ. \v 17 Yʼa gbɔɔrɔ tɛri sipyii pu bɛɛri na, ceborogo ki kaa di da dan yi ni, yʼa fyagi Kilɛ na, yi da gbɔɔrɔ tɛri saan wu na! \p \v 18 Kapyebyii, yi kuu yi ɲuŋɔfɛɛ mu ni gbɔɔrɔ ni. Ɲuŋɔfɛɛ piimu wo zɔlɔɔ pʼa ɲɔ, ni piimu ɲuŋɔ ya peŋi, ni piimu wo keree kʼa waha ge, yʼa gbɔɔrɔ tɛri pu bɛɛri na. \v 19 Bani yi na ba kanhama xu yiyɛ ni kanhama pemu ya yaa ni yi ni wɛ, na li kaɲuŋɔ pye yi funŋɔ ɲɛ yi Kilɛ ɲɔmɛɛ co; kasaana li ɲɛ lere. \v 20 Ayiwa, pu ba yee kpɔɔn yi kapyeguuŋɔɔ wuu na, a yʼi lee xu yiyɛ ni, kuduun wekɛ yʼi da da lee ni wɛ? Ga kanhama ba nɔni yi na yʼi kasaaŋaa pyi, a yʼi pee xu yiyɛ ni, kasaana li ɲɛ lere Kilɛ ɲaha tàan. \v 21 Lee wuu na Kilɛ ya yi yiri, bani Kirisa bɛ ya kanhama ɲa yee wuu na, koo wʼa le yi tàan, kɔnhɔ yi da se wu fɛlɛ ni. \b \q1 \v 22 «Wu ya jurumu wa shishiin pye wɛ, \q2 nafaanra ta shishiin di ya ta wu ɲɔ ni wɛ.»\f * \fr 2:22 \fr*\ft Ezayi 53:9\ft*\f* \m \v 23 Pu bi wu shɛhɛlɛ tuun wemu ni ge, wu ya ta shɛhɛɛ tɛrɛŋɛ wa na wɛ. Pu bi wu kana tuun wemu ni ge, wu ya ta wa fuguri wɛ. Ga wʼa wu keree bɛɛri yaha Kilɛ kacɛ na, wee wemu wʼa kiiri kɔɔn ni tiimɛ ni ge. \v 24 Wuyɛ pyaa kʼa wèe wo jurumu wu lɔ wu ceepuuro ti ni korikoritige ki na, kɔnhɔ wù bye xuu jurumu kabaŋa na, wù bye ɲiifɛɛrɛ ni, tiimɛ kaa na. «Wu kpɔɔnrɔ nɔɔyɔ funŋɔ ni yee ya sicuumɔ ta.»\f * \fr 2:24 \fr*\ft Ezayi 53:5,10\ft*\f* \v 25 Bani yee bi bye ba dubyapiinyɛ ɲɛ wɛ, ga nimɛ yee ya kuri pa yi munahaa ki nahavɔɔ, ni ki maravɔɔ wu mu. \c 3 \s1 Gbagashaa ni cepee nibyegee \p \v 1 Gbagashaa yi bɛ pu kuu yi namaa mu, kɔnhɔ li ɲɛhɛ shɛ da nago, pii ɲɛ wà pee ya Kilɛ Kafila wu ɲɔmɛɛ co wɛ, pee di já sɔɔ pu cèe pu wo torogana funŋɔ ni pʼi dà, ɲɔ jomɔ bɛ baa tɛgɛ ni, \v 2 pu ba pu cèe pu wo fɛfɛɛrɛ, ni gbɔɔrɔ torogana li ɲaa. \v 3 Yi pushaga ganha da bye kpɛɛngɛ pushaga wɛ, ma na jo: ɲubɔɔ, kelee sanni yalere, kelee fazaaya wɛ. \v 4 Ga kʼa yaa na ta pushaga niŋmɔhɔŋɔ yee funyɔ ni, kee ɲɛ loxulo, ni lotaan. Yee ɲɛ pushaga yaŋmuyɔ, yemu ya gyɛɛgi wɛ, yee yʼa dan Kilɛ ni fo xuuni. \v 5 Fo taashiinɛ ni, fɛfɛɛrɛ cèe pii pu bi Kilɛ pye pu \w tadaŋa\w* ge, ke pushaga ke tuugo pee bi byi. Pee bi kuu pu namaa mu, \v 6 ba Sara bi gbɔɔrɔ tɛri \w Ibirayima\w* na, na wu pyi «kafɔɔ» wɛ. Yee ya pye wee wo nagoo, yi ba kasaaŋaa pyi, kaa la shishiin fyaara di ya yi fungɔnyɔ yi wuregi wɛ. \p \v 7 Yee bɛ namaa, yi bɛ pu yi cèe co ni fungɔngɔ fɛɛrɛ ni! Bani cee fanha kʼa cɛ̀rɛ na foro ná wogo tàan. Yʼa gbɔɔrɔ tɛri pu na, bani ɲìi sicuumɔ pemu Kilɛ ya gaan cɛn ge, yee ni cèe pu da ba pee ta. Yi ba lee pyi, kaa la shishiin da já yi Kilɛ-ɲɛrɛgɛ koo tɔ wɛ. \s1 Kodiinɛ ɲaarigana \p \v 8 Lee bɛɛri kadugo na, yʼi binnɛ fungɔnyɔ ni kapyegee na! Yʼi daan ni yiyɛ ni ba cebooloo ɲɛ wɛ! Yi ɲuyɔ di beŋi! Yi da yiyɛ tirige yiyɛ mu! \v 9 Yi ganha ba kakuuŋɔɔ taga da kakuuŋɔɔ fɔhɔɔ tɔni wɛ! Yi ganha ba shɛhɛɛ taga da shɛhɛɛ fɔhɔɔ tɔni wɛ! Ga yʼa duba pyi, bani Kilɛ ya yee yiri tuun wemu ni ge, wʼa yee yiri wu duba kan yi mu yi cɛn. \v 10 Kilɛ Kafila wʼa yi yu na: \b \q1 «Ɲiifɛɛrɛ ya dan wemu ni, \q2 wu funŋɔ di ɲɛ wu caŋa ɲiisaaŋaa ɲa ge, \q1 weefɔɔ ya yaa na wuyɛ tánha kakuuŋɔɔ jo na, \q2 na wuyɛ tánha nafaanra na. \q1 \v 11 Wu wu kadugo le kuumɔ ni, wu da kasaaŋaa pyi. \q2 Wu ɲaɲiŋɛ sha wu daha kee fɛni. \q1 \v 12 Bani sipyii piimu pʼa tii ge, pee ni Kafɔɔ ɲii wa. \q2 Wu niwegee di ɲɛ pu Kilɛ-ɲɛrɛgɛ jomɔ ni. \q1 Ga pii pʼa kakuuŋɔɔ pyi ge, \q2 Kafɔɔ di wu ɲaha ŋmahana na ɲɛri pee fɛni.»\f * \fr 3:12 \fr*\ft Zaburuu 34:13-17\ft*\f* \p \v 13 Yee bu yiyɛ pɔ kasaaŋaa na na byi ni yi zɔlɔɔ pu bɛɛri ni, jɔgɔ di da kakuunɔ pye yee na wɛ? \v 14 Ali kanhama ɲɛhɛ ba nɔni yi na kasaaŋaa bye funŋɔ ni, duba nagoo yi ɲɛ. Sipyii ya fyagi lemu na ge, yi ganha ba fyagi lee na wɛ! Yi ganha bu yi zɔlɔɔ pu bɛ yaha pu wuregi wɛ! \v 15 Ga yʼa gbɔɔrɔ tɛri Kirisa na yi zɔlɔɔ pu na, wee wu ɲɛ yi Kafɔɔ. \w Tadaŋa\w* ke ki wa yi zɔlɔɔ pu ni ge, sipyaa sipya wʼa yi yege kee fiin ge, yʼa yaa na ta yʼa gbegele yaha tuun bɛɛri ni di weefɔɔ ɲɔ shɔ. Ga yʼi li pye ni lotaan, ni gbɔɔrɔ ni, \v 16 yi zɔlɔɔ pʼi bye fɛɛfɛɛ, kɔnhɔ pii pʼa yi shɛhɛlɛ yi ɲaarigazaana li wuu na Kirisa wo kariɲɛɛgɛ ki ni ge, lee di ba peefɛɛ shiige. \v 17 Na kanhama ɲa kasaana bye funŋɔ ni, li bu da Kilɛ ɲidaan, lee ya ɲɔ na toro na kanhama ɲa kakuunɔ bye funŋɔ ni tàan. \p \v 18 Kirisa yɛ pyaa bɛ, tɔɔɲii nigin yɛ nigin wʼa xu sipyii pu wo jurumu wu wuu na. Wee wu bi tii ge, wʼa xu tiibaalaa pu wuu na, kɔnhɔ wu shɛ ni yi ni Kilɛ mu. Pʼa wu gbo ceepuuro kabaŋa na, ga, a wu ɲɛ \w Kilɛ Munaa\w* kabaŋa na. \v 19 Lee Kilɛ Munaa le ni wʼa shɛ Kilɛ wo jomɔ pu jo bɛ kaso wo munahaa ki mu. \v 20 Kee munahaa ki ɲɛ, piimu pʼa she Kilɛ ɲɔmɛɛ ni fo taashiinɛ ni, na wu ta wʼa luu gbo pu tàan na mɔ ge. Lee ya pye \w Nuxhun\w* wo kɔɔgbɔhɔ ki yaaduun ni. Sipyii dɔɔni yɛ, lee kɔri ɲɛ sipyii gbarataanri yɛ wʼa jé kɔɔgbɔhɔ ki ni, na shɔ lɔhɔ ki na. \v 21 Kee lɔhɔ ke ɲɛ niɲaa wo batizeli we wo jaa, wee wemu wʼa wèe ɲuŋɔ wo ge. \w Batizeli\w* ya ceepuuro fɔɔnrɔ lɛri wɛ, ga, mʼa ma li sha Kilɛ mu mʼa bye ni wu ni kariɲɛɛgɛ ni ni zɔfɛfɛɛrɛ ni. Wʼa wèe shuu bani Yesu Kirisa ya ɲɛ na foro xu ni. \v 22 Wʼa dugi fugba wu ni, na diin Kilɛ kanige cɛ. Wu wa mɛlɛkɛɛ pu ɲuŋɔ ni, na ɲɛ fanha ni se yaŋmuyɔ yi bɛɛri ɲuŋɔ ni. \c 4 \s1 Ɲaarigana nivonɔ \p \v 1 Kirisa ya kanha ceepuuro ni, lee wuu na yee bɛ ya yaa na lee yaha yiyɛ funyɔ ni, na pye yi kashɛn yagboŋɔ; bani sipya wemu wʼa sɔɔ kanhama pʼa nɔni wu na Yesu wuu na ge, weefɔɔ funŋɔ ɲɛ nige wʼa jurumu pyi wɛ. \v 2 Ayiwa, yi wo koŋɔ tiinnɛ lisana funŋɔ ni, yi ganha bu daha sipyii ɲidaan fɛni wɛ, ga yi taha Kilɛ ɲidaan fɛni. \v 3 Piimu ɲɛ Kiricɛɛn wɛ, yee ya tuun wemu pye na doroo pee wo ɲidaan keree ki ni ge, wee tuun wʼa yee yaa. Keree kiimu kʼa dan pu ni ge, kee yee bɛ bi byi: Dɔdɔɔrɔ, ni lakuuŋɔ, ni ligbɔhɔ, ni singbaa, ni na yiyɛ pinnɛɛ gbagbɔɔ na, na kanɔhɔyɔ pyi, ni yapɛrɛgaanra. \v 4 Nimɛ, yee ya binnɛɛ nige ni pu ni kii shiige keree kii bye na wɛ. A lee di pu fo, a pʼi ganha na yee mɛgɛ kyɛɛgi. \v 5 Ga Kilɛ we wʼa gbegele yaha wu ba kiiri kɔn wyii ni xuu na ge, wee na ba pu yege li fiin. \v 6 Lee wuu na \w Kilɛ wo Kilɛ Jozaama\w* pʼa jo xuu bɛ mu, kɔnhɔ na kiiri yaha wʼa kɔn xɔ pu na ke koŋɔ puga ke ni ba sipyii pusamaa bɛɛri ɲɛ wɛ, pu munahaa di bye ɲiifɛɛrɛ ni Kilɛ ɲaha tàan. \s1 Wù pye Kilɛ wo kapyebyii nijemɛɛ \p \v 7 Koŋɔ taaxɔɔ lʼa tɛɛŋɛ xɔ, lee wuu na yi gbegele yaha tuun bɛɛri ni! Yʼi bye fungɔnyɔ fɛɛ, kɔnhɔ yʼi gori yaha Kilɛ-ɲɛrɛgɛ na. \v 8 Yi yiyɛ tɛ taanɲɛɛgɛ yaha kʼi bɛlɛ na toro keree bɛɛri tàan, bani «Taanɲɛɛgɛ ya jurumu niɲɛhɛmɛ ɲɔ tɔni.»\f * \fr 4:8 \fr*\ft Taleŋɛɛ 10:12\ft*\f* \v 9 Yi da jin yiyɛ mu nabɔrɔ na zɔjuuro baa tɛgɛ ni! \v 10 Kilɛ ya loolodahaa kiimu kan yi bɛɛri nigin nigin mu ge, yʼa ki labye pyi, yʼi bye kapyebye-jemɛɛ, piimu ya kasɛɛgɛ ta Kilɛ wo loolodahaa tuuyo niɲɛhɛyɛ yi na ge. \v 11 Kafila ya kan wemu mu ge, kafila we wʼa yìri Kilɛ yíri ge, wʼa yaa wʼa wee yu. Wemu ɲɛ sipyii tɛgɛvɔɔ ge, fanha ke kʼa yìri Kilɛ yíri ge, wʼa yaa wʼa sipyii pu tɛri ni kee ni, kɔnhɔ pɛɛŋɛ di daha Kilɛ na keree bɛɛri ni Yesu Kirisa gbɔɔrɔ ni. Fanha ni nɔɔrɔ, yee yi ɲɛ wu woyo fo gbee. \w Amiina\w*. \s1 Kanhama pe pʼa daa nʼa daa funŋɔ ni ge \p \v 12 Na taanɲiinɛɛ, kawagaa kii kʼa yi nɔhɔ wo ge, ki ganha bu yi fo wɛ, kʼi ganha bu bye yi mu ba katiibaagaa ɲɛ wɛ. \v 13 Ga yi funŋɔ taan lee na, bani yi bɛ ya taa ta Kirisa wo kanhama pu ni, kɔnhɔ yi funyɔ di ba daan wu nɔɔrɔ wu shɛduun ni. \v 14 Pu ba yi shɛhɛlɛ Kirisa mɛgɛ wuu na, yee ya pye duba nagoo, bani \w Kilɛ Munaa\w* le, lee lemu li ɲɛ nɔɔrɔ Munaa li ge, lee wa yi na. \v 15 Kanhama ganha da nɔ wa shishiin na yi ni sipyigbuu funŋɔ ni wɛ, kelee nagaara funŋɔ ni wɛ, kelee kakuubyii funŋɔ ni wɛ, kelee na jin piitiilee wo keree ni funŋɔ ni wɛ. \v 16 Ga kanhama bu nɔ wa na wu Kiricɛɛnrɛ funŋɔ ni, lee ganha da bye weefɔɔ mu shiige wɛ; ga, wu baraga taha Kilɛ na kee mɛgɛ ke wuu na. \v 17 Bani kiiri wu ɲɔ kɔnduun wʼa nɔ, Kilɛ wo puga ki na wu da ba ɲɔ kɔn. Kiiri wu di bu ɲɔ kɔn wèe na, pii pu ɲɛ pu ya sɔɔ \w Kilɛ wo Kilɛ Jozaama\w* pu na-ɛ ge, pee wo taxɔgɔ na ba bye lekɛ wɛ? \v 18 Kilɛ Kafila wʼa li shɛ na: \b \q1 «Piimu pʼa tii ge, \q2 pee bu shɔ waha niɲɛhɛmɛ funŋɔ ni; \q1 piimu ɲɛ Kilɛ ɲìi fyaara baa fɛɛ ni jurumupyii ge, \q2 pee di bye dii wɛ?»\f * \fr 4:18 \fr*\ft Taleŋɛɛ 11:31\ft*\f* \p \v 19 Lee wuu na, Kilɛ ya wu ɲidaan pye piimu mu kanhama ge, peefɛɛ pu pu munahaa ki le pu yaavɔɔ ɲɔmɛɛ fɔɔ wu keŋɛ ni, pʼi daha kasaaŋaa fɛni pʼa byi. \c 5 \s1 Egilizii ɲahagbaa fɛɛ pu wo yɛri yɛri jomɔ \p \v 1 Egilizi ɲahagbaa fɛɛ pii pu wa yee niŋɛ ni ge, pee ni nɛ wa yu nimɛ. Nɛ bɛ wu ɲɛ egilizi ɲahagbaa fɔɔ wa ba yee ɲɛ wɛ. Nɛ pye Kirisa wo kanhama pu sɛɛri, nɔɔrɔ wemu bɛ wʼa ma ge, di ba da wee bɛ ni. \v 2 Kilɛ ya wu yatɔɔgbaha kemu kaa le yi keŋɛ ni ge, yi hakili yaha kee na. Yi ganha ba lee pyi ba fanha kaa ɲɛ yi ɲuŋɔ ni wɛ, ga yi da li pyi yi wo daan na mu funŋɔ ni na bɛ ni Kilɛ wo ɲidaan wu ni. Yi ganha ba li pyi ni wari lakuuŋɔ ni wɛ, ga yi da li pyi ni fungɔnsaaŋa ni. \v 3 Piimu kaa Kilɛ ya le yi keŋɛ ni ge, yi ganha ba fanha pyi pee na wɛ, ga yi da doroo torogana na, pu ɲii na voro lemu fɛni ge. \v 4 Wee tuun wu ni Yatɔɔnahamaa Ɲuŋɔfɔɔ wu ba ba tuun wemu ni, yi na ba nɔɔrɔ saanra ɲudɔnɔ ta lemu ya gyɛɛgi wɛ. \s1 Nʼa daa fɛɛ pu wo yɛri yɛri jomɔ \p \v 5 Yee bɛ lɛvɛɛ, yee bɛ pu kuu ɲahagbaa fɛɛ pu mu. Yi bɛɛri pʼa yiyɛ tirige yiyɛ mu yiyɛ tɛ keree ni. Bani Kilɛ Kafila wʼa jo: \b \q1 «Kilɛ ya yogo kɔɔn tabaara fɛɛ na, \q2 ga pii pʼa puyɛ tirige ge, \q1 na niimɛ kaan pee mu.»\f * \fr 5:5 \fr*\ft Taleŋɛɛ 3:34\ft*\f* \m \v 6 Lee wuu na, yi yiyɛ tirige Kilɛ wo fanha keŋɛ ke nɔhɔ ni, kɔnhɔ wu ba yi yirige wu ɲidaan tuun ni. \v 7 Yi yi funyɔ cɔnrɔmɔ bɛɛri le wu keŋɛ ni, bani wee wʼa yi mara. \v 8 Yi kasɛɛgɛ ta yi gori yaha ɲìi na, bani yi pɛn Shitaanni wu ɲɛ ba cɛnri ɲɛ wɛ, na guuri, na ɲaari na yeree na yaaga shaa di joo. \v 9 Yi ganha bu sɔɔ wu mu wɛ, yi yi logoo waha nʼa daa wu fɛni. Yi li cɛ na yi cebooloo Kiricɛɛn pii pu wa caraga koŋɔ ke na ge, na pe kanhama pe shi wa pee bɛ taa. \p \v 10 Yi bu ganha mu jɛri, niimɛ wu bɛɛri fɔɔ Kilɛ we wʼa yi yiri wu wo nɔɔrɔ nixhɔbaama wu kaa na Kirisa wo kariɲɛɛgɛ ki ni ge, weeyɛ pyaa na ba yi kemɛ yàa, na fanha kan yi mu keree bɛɛri ni, kɔnhɔ yi ɲɔ di já fa. \v 11 Se ɲɛ wee ni fo gbee. \w Amiina\w*. \s1 Pyɛɛri fò mujuu \p \v 12 Silivɛn wʼa nɛ tɛgɛ a nɛ le sɛmɛ nifɛnhɛfɛnhɛnɛ le ka na tun yi mu. Nɛ mu, ceborona ɲɔmɛɛ fɔɔ wu ɲɛ wii Kilɛ koo li ni. Nʼa we sɛmɛ we ka na tun yi mu, di samɔhɔrɔ le yi ni, di li shɛ yi na can na na we wu wa Kilɛ wo niimɛ we. Yi kori yaha wee ni! \v 13 Kilɛ ya egilizi wemu ɲaha bulo Babilɔni\f * \fr 5:13 \fr*\ft \+bd Babilɔni:\+bd*\ft*\ft Kulo lemu Kilɛ ya kyɛɛgi fɛɛfɛɛ li kakuuyo yi wuu na ge, Pyɛɛri ya Oromɛ kulo li taanna ni lee ni naha we vɛrise we ni.\ft*\f* ni ba yee ɲɛ-ɛ ge, wʼa yi shaari. Na ja Marika bɛ ya yi shaari. \v 14 Yi bɛɛri pʼa yiyɛ shaari ceborogo fò na ni taanɲɛɛgɛ ni, yee piimu bɛɛri pu ɲɛ Kirisa wuu ge. \p Ɲaɲiŋɛ ki pye yi tɛ ni.