\id TIT  
\h Tito 
\toc1 Carta Cha Sacuhu̱n Ra Apóstol Pablo Chi Ra Tito 
\toc2 Tito 
\toc3 Tit. 
\mt1 Carta Cha Sacuhu̱n Ra Apóstol Pablo Chi Ra Tito 
\c 1  
\s1 Nu tyaa̱ ra Pablo noo tutu chi ra Tito 
\p  
\v 1 Yuhu ra Pablo sacuví tyiño nuu Nyoo. Ta cuví noo apóstol ra Jesucristo, o cuñí chi catyi vatyi tyatyiño maa ra chii vatyi tyinyei chi ñu nacachi̱ maa Nyoo, na nachino iñi ñu chi ra, ta cohon nuu ñu cha ndicha, ta coo ñu cuhva cuñí Nyoo.  
\v 2 Ta cua̱tu tuhva ñu coo ñu ñayɨvɨ̱ chaa cha ma naa ca maa andɨvɨ. Vatyi ta nɨ cumañi ca chino ñuhu ñayɨvɨ̱ ta catyi̱ Nyoo vatyi cucuhva ra noo ñayɨvɨ̱ chaa chi yo. Ta maa ra ña cuendu ra.  
\v 3 Ta vityin chaa̱ quɨvɨ cha tyaa̱ Nyoo cuhva tyi nacoto yo tuhun ra. Maa ra cuví ra sacacú chi yo, ta chaha̱ ra tyiño chi yuhu cha cahin tuhun ra chihin ñáyɨvɨ.  
\v 4 Sacuhín tutu ihya chuun, Tito, vatyi tari noo sehe vahi cuví chuun cha cuenda tuhun Nyoo, vatyi ɨɨn ri chinó iñi yo chi ra Jesucristo. Cuñí vatyi Nyoo Sutu yo ta Sutu Mañi yo Jesucristo, ra sacacú chi yo, na nasoco ra chuun, ta na nyehe ndahvi ra chuun, ta na coo ca cha taxi ri añimon sahá ra. 
\s1 Tyiño chaha̱ ra Pablo chi ra Tito tyi sacuvi ra ñuhu Creta 
\p  
\v 5 Sandoi̱ chuun ñuhu Creta vatyi sa̱ndaun tyiño Nyoo cha nyaá cundaa. Ta tyi̱son ra chahnu ra quɨndaha vehe ñuhu tahan tahan ñuu tari cuhva catyi̱ chuun.  
\v 6 Vatyi ra nyisó tyiño ihya cuñí chi coo ra noo cuhva cha ma cahan ñáyɨvɨ chi ra. Noo ri ñasɨhɨ ra coo. Ta tandɨhɨ sehe ra cuñí chi cha chinó iñi ñu chi Nyoo, ta cachi coo ñu ta ma ndava iñi ñu tacuhva cha ma tyaa ñáyɨvɨ cuatyi sɨquɨ ñu.  
\v 7 Vatyi ra yɨndahá chi ñu yɨhɨ́ cuenda Nyoo, Nyoo tyatyiño̱ cuan chi ra. Yucuan chaha nɨñɨ cuñí chi vatyi cuví ra noo ra vaha. Ñima noo ra cahnu sahá chii, ni ñima noo ra tyityi iñi, ni ñima noo ra tuhvá chiñi. Ñima noo ra quixin cuatyi, ni ñima noo ra cuñí xuhun cha ña saha ganaa vaha ra.  
\v 8 Soco tyicuan ri sɨɨ cuví chi ra tatu chaa ñáyɨvɨ vehe ra. Ta tahan chi cu̱hva ra nu coo ñu. Cuñí chi cuvi ra noo ra cha sacuví cha vaha. Noo ra chitó yoso caa nyaca ñaha ra chi maa ra. Na cuvi ra noo ra ndaa iyó, noo ra sacahnú vaha chi Nyoo. Ta chitó vaha ra cuhva tahán chi sacuvi ra ta sa̱nɨñɨ ra sacuvi ra.  
\v 9 Ta cu̱nyicon vaha ra tuhun ndicha cha sañahá yo chi ra. Tyicuan ta coto ra sandunɨɨ ra iñi inga ñu chihin tuhun vaha ihya. Ta chi ñu catyí tyi ña ndicha tuhun cahan yo, coto ra yoso caa sañaha ra chi ñu tyi ña vaha cahán ñu sɨquɨ tuhun Nyoo.  
\v 10 Vatyi cuaha xaan ra ndava iñi iyó. Cuaha ra cahán cha ñima ri tuhun, cuaha ra sandaví ñaha. Ta cuaha xaan ca ñáyɨvɨ Israel sacuví tyicuan caa.  
\v 11 Cuñí chi cha casɨ yo yuhu ra cuan, vatyi cuaha xaan ñáyɨvɨ satondó ra xiñi. Vatyi cha cuenda cha cacuñí ra xuhun ta sañahá ra noo tuhun cha ña tahán chi. 
\p  
\v 12 Ta suri maa noo ra Creta, noo ra chiñi tuñi, ra cahán nuu ñu catyí ra tyehe caa: “Ñu Creta, cuendu xaan ñu. Tari quɨtɨ cuví ñu. Cuahyɨ ñu ta suchan ñu”, catyí ra cuan.  
\v 13 Ta cha ndicha catyi̱ ra cuan. Yucuan chaha cuñí chi cha ca̱han ñihun chihin ñu na saña ñu tuhun cuan, tacuhva vatyi vaha na chino iñi ñu chi ra Cristo.  
\v 14 Tacuhva cha ma tyasoho ca ñu tyisu cha ñima ri tuhun cha canasavaha̱ ri maa ñu Israel. Ta ni ma tyasoho ca ñu tuhun cahán ñáyɨvɨ cha ña cuñí coto cha ndicha. 
\p  
\v 15 Cha cuenda ñáyɨvɨ cha vaha chicá xiñi, tandɨhɨ ta vaha chi ñu. Soco cha cuenda ñu cha ña chinó iñi ta ña vaha chica xiñi, ñahri maa cha vaha chi ñu vatyi nyacua nya cuhva chicá xiñi ñu ta cuhva tuví iñi ñu ta ña vaha ta quiñi caa.  
\v 16 Catyí ñu vatyi ñohó nuu ñu chi Nyoo, soco chihin cha ña vaha nyacuví ñu nyehé yo tyi ña ndicha ñu. Vatyi quiñi yɨhɨ́ iñi ñu ta ndava iñi ñu. Ta ma cuvi sacuvi ñu noo cha vaha. 
\c 2  
\s1 Tuhun vaha cha chaha̱ Nyoo tyi sa̱ñaha yo 
\p  
\v 1 Soco yoho, sa̱ñaha tuhun vaha tari cuhva sañahá tuhun Nyoo chi yo.  
\v 2 Sa̱ñahun vatyi ra chahnu, cachi co̱o ra, tacuhva vatyi na saha ñáyɨvɨ ñáyɨvɨ chi ra. Ta tyicuan ri cachi caca xiñi ra. Vii cu̱hun ra chihin cha chino iñi ra. Cuñí chi cha cuñí ra chi Nyoo ta chi ñáyɨvɨ. Ta cunyee iñi ra tandɨhɨ.  
\v 3 Ta tyicuan caa tucu ñu chahnu. Ca̱tyi chi ñu na coo ñu noo cuhva cha tahán iñi Nyoo. Ta ma ñɨɨ ñu cuendu. Ma coho ñu ndixi. Ta na sañaha ñu cha vaha iyó ñu,  
\v 4 na nyehe ñu nicaa tandaha. Tacuhva vatyi cuñi ñu chi yɨɨ ñu ta chi sehe ñu.  
\v 5 Na caca vaha xiñi ñu. Ta sa̱ha vaha ñu cuenda cuhva iyó ñu. Na saha cuenda vaha ñu vehe ñu. Ta vaha ñáyɨvɨ cuvi ñu. Na cuhva ñu cha cunyaca ñaha yɨɨ ñu chi ñu tacuhva vatyi yori cuvi cahan ña vaha sɨquɨ tuhun Nyoo. 
\p  
\v 6 Ta tyicuan caa tucu ra tyivaa. Cu̱hva tuhun chi ra na cacachi coo ra.  
\v 7 Ta maun cuñí chi cha sa̱ñahun maa ri cha vaha chihin cuhva iyón chi ra. Sa̱ñahun chi ra chihin cha cachi ta cha ndaa.  
\v 8 Maa ri tuhun vaha ca̱hun tacuhva vatyi yori cuvi tyaa cuatyi sɨcun. Tyicuan ta ra xaan iñi chi ndo cucahan nuu ra vatyi ma ñihi ra cuhva cahan ña vaha ra sɨquɨ ndo. 
\p  
\v 9 Cu̱hva tuhun chi ra yañi yo ra iyó chitoho, na caquichaha ra chi chitoho ra. Na sacuvi vaha ra tandɨhɨ cha catyí ra. Ta ma na cahan ra nu cahan ra.  
\v 10 Ta ma tɨɨn ri maa ra cha chii chitoho ra. Soco na saha vaha ra ñáyɨvɨ chi ra, tacuhva vatyi cunyehe ñáyɨvɨ vatyi vaha xaan tuhun Nyoo ra sacacú chi yo. 
\p  
\v 11 Vatyi Nyoo sañahá ra vatyi vaha xaan ñáyɨvɨ cuví ra. Ta cuñí ra sacacu ra chi tandɨhɨ ñáyɨvɨ.  
\v 12 Chihin cuan sañahá Nyoo chi yo vatyi na saña yo cha quiñi caa cha nyacuví ñáyɨvɨ ña ñohó nuu chi ra ta cha quichi cuvi iñi ñu. Ta cachi co̱o yo sɨquɨ ñuhu ñayɨvɨ̱ ihya, tari cuhva cuñí Nyoo.  
\v 13 Ta sañahá tucu ra chi yo yoso caa cuatu tuhva yo cha vaha cha cuñihi yo quɨvɨ quichi tucu ra Jesucristo. Vatyi cucusɨɨ xaan cuñi yo cuhva cha cunyehe yo cha tyaquɨ quɨvɨ quichi ra cuví Nyoo yo ra cahnu ca, ra cha sacacú chi yo.  
\v 14 Chaha̱ ra ñayɨvɨ̱ ra tyiño nuu yo tacuhva sacacu ra chi yo ndaha tandɨhɨ cha quiñi caa. Ta sandundɨɨ̱ ra chi yo tacuhva na cuvi yo ñáyɨvɨ cuenda ra, ta cha yaha tuhun cuan cuñí ra vatyi sacuvi yo maa maa ri cha vaha.  
\v 15 Ican ihya cuñí chi sa̱ñahun chi ñáyɨvɨ. Sa̱ndunɨun iñi ñu. Ta ca̱hun nuu ñu chihin ndusu yuhu Nyoo tatu ña vaha sacuvi ñu. Ta ma sacuvun ni noo cha ña vaha. Tyicuan ta ma cuvi ñihi ñu cuhva cahan nyaa ñu chuun. 
\c 3  
\s1 Cuhva cha tahán chi sacuvi ñu yɨhɨ́ cuenda Nyoo 
\p  
\v 1 Sa̱nɨcohun iñi ñu tahan yo cuenda Nyoo na quichaha ñu chi gobiernu ta chi ra cacuví tyiño. Ta chihin cha nɨɨ iñi ñu na sacuvi ñu ñáá tyiño vaha cha catyí ra cuví tyiño tyi sacuvi ñu.  
\v 2 Ta ma cahan ña vaha ñu sɨquɨ ni noo ñáyɨvɨ. Na taxi ri coo ñu. Vaha ñáyɨvɨ na cuvi ñu. Na masu cuvi añima ñu chihin tandɨhɨ ñáyɨvɨ. 
\p  
\v 3 Vatyi nyacua nya maa yo ta tyicuan caa cuvi̱ yo ta ityi chata ca. Tondo xaan chiyo̱ yo. Ta ndava xaan cuvi̱ iñi yo. Ñahri noo ityi vaha chica̱ noo yo vatyi ra cuví cuihna sandahvi̱ ñaha ra chi yo. Chinyaca̱ ñaha cuhva ña vaha cha cuñí coño ñuhu yo chi yo. Ta chinyacuvi̱ yo tandɨhɨ maa cuhva cuñí chi. Tandɨhɨ cha iyó chi inga ñáyɨvɨ ta cuñi̱ yo coo chi yo. Tasɨ cuñi̱ yo nyehe yo chi tahan yo. Ta ñáyɨvɨ ña cuñi̱ nyehe ñu chi yo.  
\v 4 Soco Nyoo vaha ñáyɨvɨ cuví ra ta sacacu̱ ra chi yo. Yucuan cuvi nu sañaha̱ ra vatyi cuñí ra chi tandɨhɨ ñáyɨvɨ.  
\v 5 Ñima cha cuenda cha cachi iyó yo ta sacacu̱ ra chi yo, soco cha cuenda cha ndahvi cuñí ra nyehe ra chi yo. Ta chihin nɨñɨ ra Jesús nacatya̱ yo cuatyi yo ta nacacu̱ chaa yo, ta chahá Tatyi Ii ra noo ñayɨvɨ̱ chaa coo yo.  
\v 6 Ta chaha̱ xaan Nyoo cha coo Tatyi Ii ra añima yo cha cuenda maa ra Jesucristo ra sacacú chi yo.  
\v 7 Chihin tumañi iñi cha chaha̱ ra chi yo ta sacuvaha ra chi yo nuu ra. Ta vityin nyatú yo cunanyehe yo noo cha cha yaha chaha̱ ra chi yo, noo ñayɨvɨ̱ cha ma naa ca maa.  
\v 8 Tandɨhɨ tuhun ihya ndicha xaan. Ta cuñí vatyi cahun tuhun ihya nuu ñu chinó iñi chi Nyoo chihin cha nɨɨ iñun, tacuhva na saha cuenda ñu chi ñu, ta sacuvi ñu cha vaha. Vaha xaan tuhun ihya, ta cuatyinyee chi chi tandɨhɨ ñáyɨvɨ tatu quichahá ñu.  
\v 9 Soco ma tyasohun nu cuví yuhu ñu tuhun cha ñima ri tuhun. Ma tyasohun tuhun cahán ñu vatyi ñu cuan ñañí xaan cuñí ñu coto ñu yoso caa vachi tata yo. Ma quichahun chi ñu cañí tahan cha cuenda ley cha tyaa̱ ra Moisés ta cha naha. Ñahri maa tyinyeé cuan. Cha ñima ri tuhun cuví. 
\p  
\v 10 Tatu iyó ñu cuñí ñu sacusɨɨn ñu chi ñu nyicú vehe ñuhu, ca̱na chi ñu noo chaha o uvi chaha ta ca̱tyi chi ñu tyi ña vaha sacuví ñu. Ta tatu ña quichahá ñu, ca̱sɨ nu quichi ñu.  
\v 11 Vatyi ma chihin yucuan ri chitón vatyi ña vaha añima ñu tatu tyicuan caa nyacuví ñu. Chicoo cuatyi ñu. Ta suri maa ñu sacunaá ñu chi ñu. 
\s1 Tyiño tyaa̱ ra Pablo chi ra Tito 
\p  
\v 12 Cutachi chi ra Artemas, o chi ra Tíquico nu nyaún. Quɨvɨ chaa ra, ndu̱cu cuhva ta cu̱hun ñuu Nicópolis vatyi cuñihi tahan yo yucuan. Vatyi tyaí cuhva cuyahi yoo vichin yucuan.  
\v 13 Ndu̱cu cuhva tyi̱nyeun chi ra Zenas ra chitó xaan ley, ta chi ra Apolos ta cu̱hva cha chiñuhú chi ra nu cachicá noo ra tuhun Nyoo.  
\v 14 Na cutuhva ñu yɨhɨ́ cuenda Nyoo sa̱cuvi ñu cha vaha ta tyi̱nyee ñu tatu iyó cha cumañi chi inga ñu. Tyicuan ta ña caha ri nyicón ñu chi Nyoo. 
\s1 Nu ndɨhɨ caha̱n ra Pablo 
\p  
\v 15 Tandɨhɨ ra nyicu chihin, chahá ra nocumi chuun, Tito. Ta na cuhva nocumi chi tandɨhɨ ñu cuñí chi ndi cha cuenda cha ɨɨn ri cuví yo cuenda Nyoo. Na nasoco Nyoo chi tandɨhɨ ndo.