\id JAS \h Santiago \toc1 Carta Cha Sacuhu̱n Ra Santiago Chi Ñu Yɨhɨ́ Cuenda Ra Cristo \toc2 Santiago \toc3 Stg. \mt1 Carta Cha Sacuhu̱n Ra Santiago Chi Ñu Yɨhɨ́ Cuenda Ra Cristo \c 1 \s1 Nu chahá ra Santiago nocumi chi ñu \p \v 1 Yuhu ra Santiago cuví noo ra sacuví tyiño nuu Nyoo ta nuu Sutu Mañi yo Jesucristo. Sacuhín nocumi chi ndo cha cuví ndo cha uchi uvi ityi ñáyɨvɨ Israel ñu yɨhɨ́ cuenda ra Cristo. Ta quɨtɨ̱ cuatyi ndo sɨɨn sɨɨn ñuu. \s1 Cha chiñi tuñi cha chahá maa Nyoo \p \v 2 Yañi, cuñí chi vatyi sɨɨ cuví chi ndo tatu cuaha nuu tɨndoho nyehé ndo. \v 3 Vatyi chitó ndo tatu nyehé ndo tɨndoho tari cha vatyi Nyoo nducu nyehé ra tatu ndicha cha chinó iñi ndo chi ra cuví cuan. Ta tyicuan caa ta cua cutuhva ca ndo cha cucama iñi ndo. \v 4 Sa̱ña ndo na quichi maa tɨndoho sɨquɨ ndo, vatyi ican cuví cha sacoó cha cama iñi ndo. Ta tatu cha chicoo cha cama iñi ndo ta cucuvi ndo noo ñáyɨvɨ chicha chihin tuhun Nyoo, ta cuacunyee ndo tandɨhɨ cuii maa tɨndoho cha vachi ca sɨquɨ ndo. \p \v 5 Tatu nya noo nyoho cumañí cha chiñi tuñi chi ndo, ca̱can ndo chi Nyoo. Ta Nyoo cuhva ra. Ta ñima chiin ri chahá ra chi ñu chicán chi ra. Ta ña tyicuhvá ra cuhva chahá ra. Ta ña natyihí ra nuu yo cha cuenda cha chahá ra chi yo. \v 6 Soco cuñí chi ca̱can yo chi ra chihin cha chinó vaha iñi yo. Ta ma quɨhɨ iñi yo vatyi ma cuhva ra chi yo. Vatyi ñu cha ña chinó vaha iñi, cuví ñu tari ndutya yuhu tyañuhu cha tyandahá tatyi chii sɨɨn sɨɨn ityi. \v 7-8 Ta tyicuan caa maa ñu cuan, sɨɨn sɨɨn cuhva chicá xiñi ñu, vatyi sɨɨn cha chicán ñu vityin ta sɨɨn cha chicán ñu tyaan, ta ña nɨɨ iñi ñu sacuví ñu noo cha sacuví ñu. Ña tahán chi quɨhɨ iñi ñu vatyi cuñihi ñu cha cuacuhva Sutu Mañi yo chi ñu. \v 9 Tatu iyó noo ra yañi yo, ndahvi ra, cuñí chi cusɨɨ cuñí ra vatyi Nyoo nacoñehé ra chi ra. \v 10 Soco tatu noo ra yañi yo, tyayɨɨ ra, cuñí tucu chi cha cusɨɨ cuñí ra tatu ndundahvi ra, vatyi ra tyayɨɨ cuví ra tari noo ita cha nyaá nu cuhu, vatyi ña naha maa chiyó chi. \v 11 Vatyi tatu cañá ñanyii ta ihñi vavaha cuhu cuan, na ityi chi. Ta ita cuan canacavá ri ta ndɨhɨ cha tyaquɨ chi. Ta tyicuan caa tucu ra tyayɨɨ, cuquichi tuhun chihi chi ra ta ndoó maa tyiño sahá ra. \s1 Yoso caa cunyeé yo tɨndoho \p \v 12 Ñana cha sɨɨ cuví chi ndo cha cunyeé ndo chihin cha cama iñi ndo ñáá tɨndoho cha vachí chi ndo. Vatyi tatu cunyeé ndo, cuñihi ndo tari noo corona. Vatyi Nyoo cucuhva ra chi ñu cuñí chi ra, cha coo ñu ñayɨvɨ̱ chaa chihin ra. \v 13 Tatu nya noo nyoho quichí cuví iñi ndo cha sacuvi ndo cha ña vaha, ma cuñi ndo vatyi Nyoo sacuví cha caca xiñi ndo tyicuan caa. Vatyi Nyoo ña quichí cuví iñi ra sacuví ra cha ña vaha. Ta ni ña tyiyuhú ra chi yo cha sacuví yo cha ña vaha. \v 14 Soco tatu nya noo ndo quichí cuví iñi ndo sacuví ndo cha ña vaha, suri cha cuenda cha chicá xiñi maa ndo cha ña vaha, yucuan chaha canacava ndo nu cuatyi. \v 15 Tatu cuhva xaan yo cuhva cha quɨhɨ tuhun ña vaha iñi yo, cuacoo noo quɨvɨ ta cuasacuvi yo cuhva ña vaha cuan, ta tyicuan caa cacu cuatyi yo nuu Nyoo. Ta Nyoo tachi tuñi ra cuatyi cuan ta cuchaa tuhun chihi chi yo. \v 16 Yañi yuhu, cuñí xain chi ndo. Ma sandavi ñaha ndo chi ndo. \v 17 Tandɨhɨ cha vaha ta cha vii cha ñihí yo, quichi chi nya ityi sɨquɨ vatyi maa Nyoo chahá ra. Ta maa ra savaha̱ ra ñuhu̱ cha iyó andɨvɨ: tɨñoo, ta yoo, ta ñanyii. Ta Nyoo tyicuan ri cuví ra Nyoo, ta ni chiin ña tuhvá ra nasama ra cuhva cuví ra. \v 18 Ta chahá ra ñayɨvɨ̱ chaa cha iyó yo cha cuenda tuhun ndicha cha cahán ra. Vatyi xihna ca yo cuví cha nduchaá cha nuu tandɨhɨ ca cha savaha̱ ra. Vatyi tyicuan caa cuñi̱ maa ra. \s1 Noo ityi cha ndicha cha tahán chi cuhun yo \p \v 19 Yucuan chaha yañi, noo noo yo ta cuñí chi cha yatyi co̱hon iñi yo cha tyasoho yo, soco cuñí chi cha ma yatyi xaan nacahán yo ta ma yatyi xaan cuxaan yo. \v 20 Vatyi ñáyɨvɨ cha cuxaán, ña nyacuví ñu cha tahán iñi Nyoo. \v 21 Yucuan chaha sa̱ña ndo cha ña vaha ta cha quiñi caa cha cuaha xaan iyó sɨquɨ ñuhu ñayɨvɨ̱. Ta na̱tɨɨn cuenda vaha ndo chihin cha masu iñi ndo tuhun Nyoo cha tachi̱ ra añima ndo. Vatyi tuhun Nyoo cuan iyó tunyee iñi chi chi vatyi sacacú chi añima yo. \v 22 Soco sa̱cuvi yo yoso cuhva sañahá tuhun Nyoo. Ta ma cuɨñɨ ri maa yo vatyi tatu tacuhva chiñí ri maa yo, suri chi maa yo sandavi ñahá yo. \v 23 Vatyi ñu cha chiñí ri maa tuhun Nyoo ta ña sacuví ñu, cuví ñu tari noo ñu cha nyehé chi nu ino. \v 24 Ta nyehé ñu yoso caa nuu ñu, ta yaha cuan ta cuahan ñu ta naá ri iñi ñu yoso cuhva caá nuu ñu. \v 25 Soco inga ñu cha nyita ri tyasohó tuhun Nyoo, vatyi sacuví vaha ñu cha chiñí ñu. Ta tyicuan ri sahá vaha ñu cuenda cha catyí ley Nyoo, cha cuví ley vaha ca, ley cha chahá libertad chi yo tyi tava chi chi yo ndaha ra ña vaha. Ta ñu nyacuví tyicuan caa sɨɨ xaan cucuvi chi ñu. \v 26 Tatu nya noo ñáyɨvɨ cuñí maa ñu vatyi ityi Nyoo cuahan ñu, soco ña nyatú yuhu ñu cahan ñu, suri chi maa ñu sandahvi ñahá ñu. Ta cha catyí ñu tyi ityi Nyoo cuahan ñu, cha ñima ri tuhun cuví. \v 27 Vatyi ityi ndicha, ityi vaha nuu Nyoo Sutu yo ican cuví ihya: Cha tyinyeé yo chi ñu nyehe tɨndoho, ñu yori sutu ta sɨhɨ, ta ñu chihi̱ yɨɨ. Ta inga, cha sahá vaha yo cuenda chi yo coto sacuvi yo cha quiñi caa cha sacuví ñu ña ñohó nuu Nyoo. \c 2 \s1 Ña tahán chi cuñí yo chi noo ñáyɨvɨ ta chi inga ñu ma cuñi yo. Inuu ri tahan chi cuñí yo chi ñu \p \v 1 Yañi yuhu, nyoho chinó iñi ndo chi Sutu Mañi yo Jesucristo ra cha cahnu ca cuví, ta ña tahán chi cha vaha ca cahán ndo chihin noo ri ñáyɨvɨ, ta chihin inga ñu ma cahan ndo. \v 2 Vatyi tatu quɨhvɨ̱ noo ra tyayɨɨ nu nyicu ndo, yɨhɨ́ xehe xuhun cuaan ndaha ra, ta finu sahma ra, ta quɨhvɨ̱ tucu nonga ra cha ñihnó sahma chahnu ri. \v 3 Ta nyoho tatu vaha ca tyiñuhu ndo chi ra cha vaha ñihno cuan, ta catyí ndo chi ra: “Cu̱nyaa ihya noo nu vaha.” Ta chi ra ndahvi cuan catyí ndo chi ra: “Yoho cui̱nanyaa yucuan o cu̱nyaa ihya nu ñuhú”, catyí ndo chi ra. \v 4 Ña vaha tatu sacuví ndo tyicuan caa, vatyi ña inuu ri sahá ndo ñáyɨvɨ chi ñu, ta cha tyicuan caa, ña vaha cha chicá xiñi ndo. \p \v 5 Yañi, tya̱soho ndo tuhun ihya. Nyoo nacachi̱ vaha ra chi ñu ndahvi ihya ñayɨvɨ̱, vatyi ta cuhva cuví ñu ñu tyayɨɨ chihin cha chinó xaan iñi ñu chi Nyoo, ta cuñihi ñu nu vaha nu nyacá ñaha ra. Vatyi ican ihya cuví cha catyi ra tyi cuhva ra chi ñu cuñí chi ra. \v 6 Soco nyoho chahá ndo tɨcahan nuu chi ñu ndahvi. Ta ¿atu ña chitó ndo vatyi ñu tyayɨɨ, ican ñu cuví ñu cha chahñí ndahvi chi ndo? Ta chinyacá ñu chi ndo nuu ra cuví tyiño. \v 7 Ta ¿atu ña chitó ndo vatyi ican ñu cuví ñu cahán ña vaha sɨquɨ ra Cristo? Ta cuenda ra Cristo yɨhɨ́ ndo. \p \v 8 Tatu ndicha cha sacuví ndo tandɨhɨ cha catyí ley Nyoo ra cuví rey cuenda yo, vaha nyacuví ndo. Tari catyí tuhun Nyoo: “Cu̱ñi ndo chi tahan ndo tari cuñí ndo chi maa ndo.” \v 9 Soco tatu chi noo ri ñu cuñí ndo. Ta chi inga ñu ña cuñí ndo, chicoó cuatyi ndo. Ta iyó cuatyi ndo nu ley Nyoo. \v 10 Vatyi tatu noo ñáyɨvɨ sacuví ñu tandɨhɨ cha catyí ley, ta cumañí ñu noo ri cha catyí chi, cuví chi tari cha tandɨhɨ ley ña sacuví ñu. \v 11 Vatyi Nyoo catyi̱ ra vatyi ma coo inga ñusɨhɨ o inga rayɨɨ chi ñu, tatu iyó yɨɨ ñu o iyó ñasɨhɨ ra. Ta suri maa ra catyi̱ vatyi ma cahñi yo. Yucuan chaha tatu noo ñu ña sacuvi ñu cuatyi cha ña iyó inga rayɨɨ o inga ñusɨhɨ chi ñu soco chahñí ñu, suri ña quichahá ñu cha catyí ley. \v 12 Soco yoó cucutuñi chi yo nu ley ra Cristo cha sacacú chi yo. Yucuan cuenda tahan chi nducu yo cuhva cahan yo ta nducu yo cuhva coo yo. \v 13 Vatyi ñu cha ña cundahvi cuñí nyehe chi inga ñu, Nyoo cusacutuñi ra chi ñu, soco ma cundahvi cuñí ra nyehé ra chi ñu. Soco ñu cha ndahvi cuñí nyehé chi inga ñu, cuquita vaha ñu cuhva cha cutuñi chi ñu. \s1 ¿Ñáá cha sacacú chi yo, cha chinó iñi yo o cha sacuví yo cha vaha? \p \v 14 Yañi, ñáá ri tuhun tatu catyí ndo vatyi chinó iñi ndo, soco ñahri cha vaha nyacuví ndo. ¿Atu cuví cacu ndo chihin cha chino iñi ri ndo chi Nyoo? \v 15 Vatyi tatu noo ñu tahan yo cumañí sahma ñu, cumañí cha cachi ñu, \v 16 ta minoo nyoho catyí ndo chi ñu: “Cua̱han ta Nyoo na cocumi ra chuun. Na coo ca sahmon ta cha cachun”, catyi ndo. Soco ña chahá ndo cha chiñuhú chi ñu. ¿Ñáá ri tuhun cuan? \v 17 Ñahri yahvi nyaa cha catyí yo vatyi chinó iñi yo chi Nyoo, ta ña tyinyeé yo chi tahan yo. \p \v 18 Vasɨ yɨhɨ́ ndo cua catyi ndo: “Yoho chihin cha chinó iñun chi Nyoo ta cuñun cacun, ta yuhu caqui soco chihin cha vaha ñáyɨvɨ cuví ta chihin cha tyinyeí chi tahan yo.” Vaha. Soco yuhu catyí chuun, ¿atu cuví sañahun chii tyi ndicha chinó iñun chi Nyoo tatu ña vaha ñáyɨvɨ cuvún ta ña tyinyeún chi tahun? Ma cuvi. Soco yuhu chihin cha tyinyeí chi tahan yo sañahí chuun vatyi chinó vaha iñi chi Nyoo. \v 19 Ta yoho chinó vavaha iñun tyi iyó noo ri Nyoo. Vaha cha chinó iñun. Soco cuihna chinó tucu iñi ra cuan tyi iyó noo ri Nyoo. Ta nɨhɨ́ ra chihin cha yuhví ra vatyi ma cacu ra. \v 20 Ma tondo xaan caca xiñun. Na cutuñi iñun vatyi tatu chinó iñi yo ta ña sacuví yo cha vaha, ñahri yahvi nyaa cha chinó iñi yo. \v 21 Ra Abraham sutu chahnu yo, cuvi̱ ra noo ra vaha nuu Nyoo cha cuenda cha sacuvi̱ ra cha catyi̱ Nyoo. Vatyi chaha̱ ra chi sehe ra, ra Isaac chi Nyoo tari cuhva catyi̱ Nyoo chi ra. \v 22 Nyehún vatyi chinó iñi ra Abraham chi Nyoo ta chaha cha chinó iñi ra ta sacuvi̱ ra tuhun cha catyi̱ Nyoo chi ra tyi sacuvi ra. Ta nu sacuvi̱ ra cuhva catyi̱ Nyoo chi ra, yucuan cuvi̱ nu natuvi vaha cha chinó iñi ra chi Nyoo. \v 23 Ta tyicuan caa chino̱ cava tari cuhva catyí nu tutu Nyoo tyehe caa: “Ra Abraham chino̱ iñi ra chi Nyoo ta yucuan chaha Nyoo saha̱ ra tuhun tyi vaha ra nuu ra.” Ta iyó inga nu catyí chi: “Ra Abraham, nanduvi̱ ra amigo Nyoo.” \p \v 24 Ta tyicuan caa nyehe yo vatyi vaha yo nuu Nyoo cha cuenda cha nyacuvi yo cha vaha, ta ñima cha cuenda cha chinó ri iñi yo chi ra. \v 25 Ta tyicuan caa tucu cu Rahab ñaha cata iñi cha chiyo̱ ta cha naha. Yaha̱ cha sacuvi̱ ña cuatyi, sacuvi̱ ña cha vaha quɨvɨ chaha̱ ña nu cacohon xehe ra cha tachi̱ ra Josué. Ta tyinyee̱ ña chi ra cha cuhun ra inga ityi. Ta cha cuenda cuan Nyoo saha̱ ra tuhun tyi vaha ña. \v 26 Ta tyicuan caa tucu cuví noo coño ñuhu ñáyɨvɨ. Tatu ñahri ca cha nyitó ñu yɨhɨ́ chichi coño ñuhu cuan, ñahri ca vale chi. Ta tyicuan caa yoó, tatu ña sacuví yo cha vaha, ña vale cha chinó iñi yo. \c 3 \s1 Yoso caa saha cuenda yo cuhva cahan yo \p \v 1 Nyoho yañi, ma yatyi xaan quichi cuvi iñi ndo cuvi ndo noo ra sañahá tuhun Nyoo. Vatyi nyuhu cha sañahá ndi tuhun Nyoo, tatu ña vaha sañahá ndi, cahnu ca cuatyi cuvi, ta cuaha ca cutachi tuñi Nyoo chi ndi. \v 2 Vatyi ni noo yo ta ña sacuví yo maa maa ri maa cha vaha. Soco tandɨhɨ yo cuaha ri cuhva sacuví yo cuatyi. Soco tatu noo yo cuví cunyaca ñaha vaha yo cuhva cahan yo tacuhva ma coo cuatyi yo cha cuenda cha cahán yo, cuñí chi catyi vatyi ñahri cuatyi yo vatyi cuví tucu cunyaca ñaha yo tandɨhɨ coño ñuhu yo. \v 3 Vatyi tatu tyihi yo yoho yuhu caballo cuví cunyaca ñaha yo chi tɨ, vasɨ cahnu tɨ. \v 4 Ta tyicuan caa tucu noo barcu cahnu, vasɨ cahnu chi soco chihin noo vitu luhlu ri cha nyaá chata chi, cuví sacuhun ra chi chi nya ityi nu cuñí maa ra, vasɨ ñihi tatyi. \v 5 Ta tyicuan caa tucu yaa yo. Cuví chi noo cha luhlu ri. Soco cahnu xaan cahnu xaan nanduvi noo tuhun luhlu ri cahan yaa yo. Tari nahnu cuvi cayu chihin ñuhu̱ lee cha tyaa yo chichi cuhu ta ndɨɨ maa yutun cayu. \v 6 Vatyi tyicuan caa yaa yo tari noo ñuhu̱ luhlu cuví chi. Ta cuví chi tari noo cha quiñi caa cahnu cha ñohó chichi coño ñuhu yo, ta satɨvɨ́ chi chi coño ñuhu yo ta tandɨhɨ cuhva iyó yo ñayɨvɨ̱, vatyi suri maa cuihna, ican tyiyuhú chi chi. \v 7 Ñáyɨvɨ cuví samasu ñu tandɨhɨ ri nuu quɨtɨ: saa, coo, ta quɨtɨ cha iyó chichi tyañuhu, ta samasú ñu chi tɨ. \v 8 Soco yori cuví samasu yaa yo. Vatyi cuví chi noo cha ña vaha cha ña chahá chi cha cunyaca ñaha yo chi chi. Tari noo coo, tyaá tɨ chi ñáyɨvɨ, tyihi tɨ venenu tɨ ta chihi ñáyɨvɨ. Ta tyicuan caa yaa yo. \v 9 Vatyi suri chihin yaa yo sacahnú yo chi Nyoo Sutu yo. Ta suri chihin cuan cahán ña vaha yo chi ñáyɨvɨ cha savaha̱ Nyoo tari cuhva caá maa ra. \v 10 Suri maa chihin yuhu yo sacahnú yo chi Nyoo. Ta suri chihin cuan cahán yo cha quiñi caa. Soco yañi, ña tahán chi cha sacuví yo tyicuan caa. \v 11 Vatyi, ¿atu cuví quita ndutya vixi ta ndutya uva noo ndohyo? Ma cuvi. \v 12 Yañi, ¿atu cuví quita papaya nuu noo tumangu, o cuvi cuhva tupapaya noo mangu? Ma cuvi. Ta tyicuan caa ma cuvi quita ndutya uhva ta ndutya vixi noo ndohyo. \s1 Cha chiñi tuñi cha vaha ca \p \v 13 Tatu yɨhɨ́ ndo cha chitó ndo ta iyó cha chiñi tuñi chi ndo, sa̱ñaha ndo chihin cha cachi iyó ndo. Ta sa̱cuvi ndo cha vaha chihin cha ma cahnu saha ndo chi ndo, vatyi iyó cha chiñi tuñi Nyoo chi ndo. \v 14 Soco tatu iyó tuhun nyiyo iñi ña vaha chichi añima ndo, sacuví ndo cha sacuvi ndo soco cha cuenda cha cuñí ndo cuvaha ndo nuu ñáyɨvɨ, ta cha tyicuan caa nyacuví ndo, ña tahán chi cuyaa ndo tyi iyó cha chiñi tuñi chi ndo, vatyi cha cuyaa ndo, sandaví ñaha ndo cuví cuan, ta tixehe ndo cha ndicha. \v 15 Vatyi tatu chicá xiñi ndo tyicuan caa ñima cha chiñi tuñi Nyoo cuví cuan, soco cuhva chicá xiñi ñu ña ñohó nuu Nyoo cuví. Cuenda cuihna cuví. \v 16 Vatyi tatu nyiyo iñi ndo ta cuñí ndo cuvaha ndo nuu ñáyɨvɨ, yucuan cuví nu ican ñima nyicú ndo. Ta iyó tucu tandɨhɨ inga nuu cha ña vaha nu nyicú ndo. \v 17 Soco tatu iyó cha chiñi tuñi Nyoo chi ndo, ndaa iyó ndo, cachi iyó ndo. Ta nanducú ndo cuhva coo vaha ndo chihin ñáyɨvɨ chihin cha vita iñi ndo. Ta vaha ñáyɨvɨ cuví ndo. Ta cachi vaha chicá xiñi ndo. Ta cundahví cuñi ndo chi ñáyɨvɨ. Ta nducú ndo cha vaha chi tandɨhɨ ñáyɨvɨ chihin cha nɨɨ iñi ndo. \v 18 Tatu nanducú yo cha coo vaha yo chihin ñáyɨvɨ, ta sañihi yo coo taxi ri yo chihin ñu, cuacoo yo noo ñayɨvɨ̱ cha cuɨtɨ. \c 4 \s1 Ma sacuvi yo cuhva cuñí coño ñuhu yo \p \v 1 ¿Ñáá tuhun iyó tɨsɨhɨ nu nyicu ndo? ¿Ñáá tuhun iyó cuatyi? Cha cuenda cha ña vaha cha cuñí coño ñuhu ndo. Vatyi tyicuan ri iyó cha cuñi ndo ta yucuan sacañí tahan chi ndo. \v 2 Nyoho cuñí ndo coo ñáá ndɨhɨ cha coo chi ndo. Ta ñahri iyó chi ndo. Tyicuan ta satasɨ́ iñi ndo ta chahñí ndo tacuhva ñihi ndo. Iyo tahan ndo chihin cha nyiyo iñi ndo ñáá cha nyehé ndo soco ña cuví ñihi ndo. Tyicuan ta cañí tahan ndo. Iyó cuatyi nu nyicú ndo soco ña ñihí ndo cha cuñí ndo. Vatyi ña chicán tahvi ndo chi Nyoo. \v 3 Ta tatu chicán tahvi ndo chi Nyoo, nɨ ri ña ñihí ndo cha cuenda vatyi ña vaha chicán ndo. Vatyi cuñí ndo soco cha sanaa ndo cha caca noo ri maa ndo cuhva cuñí ñáyɨvɨ. \v 4 Ña ndicha cha chinó iñi ndo chi Nyoo. ¿Atu ña chitó ndo vatyi tatu nyacuví ndo cuhva cuñí ñáyɨvɨ, ñu xaan iñi chi Nyoo cuví ndo vatyi ña nyacuví ndo cuhva cuñí Nyoo? Yucuan chaha tatu yɨhɨ ndo nyacuví ndo cuhva cuñí ñáyɨvɨ, ñu xaan iñi chi Nyoo cuví ndo. \v 5 ¿Atu cha caha ri catyí nu tutu Nyoo vatyi Tatyi Ii cha chahá Nyoo coo añima yo, cuñí xaan chi chi yo, ta cuiño xaan chi chi yo? Cuñí Nyoo cha ɨɨn ri chi maa ra cua cuñi xaan yo. \v 6 Soco tyinyeé ca ra chi yo tacuhva vatyi cuvi nacuhva ndɨhɨ yo chi yo chi ra. Yucuan chaha catyí tucu tuhun Nyoo vatyi Nyoo ña tahán iñi ra chi ñu cahnu saha chii. Soco tyinyeé ca ra chi ñu nacotó tyi chiñuhu ra chi ñu. \v 7 Ican tuhun na̱cuhva vaha ndo chi ndo chi Nyoo. Ma quichaha ndo nu cahán cuihna chihin ndo. Ta maa ra cucacacono ra nyehe ra chi ndo. \v 8 Tu̱hva yatyin ndo chi Nyoo ta maa ra tuhva yatyin ra chi ndo. Nyoho ñu iyó cuatyi, sa̱ndundɨɨ ndo chi ndo. Ta nyoho cha uvi nyaa xiñi ndo sa̱ndunɨɨ ndo iñi ndo ta cu̱hva ndo na sacutu Nyoo añima ndo chihin cha vaha, tyicuan ta cundundɨɨ ndo nuu ra. \v 9 Cu̱cuihya cuñi ndo. Cuacu ndo. Na ndichi xiñi ndo vatyi ña vaha cuhva iyó ndo. Cha nuu cha cuacu ndo chihin cha sɨɨ cuñi ndo cuacu ndo chihin cha cuihya iñi ndo. Ta cha sɨɨ cuñi ndo na nanduvi chi tucuihya iñi. \v 10 Ndahvi sa̱ha ndo chi ndo nuu Sutu Mañi yo, ta maa ra cusanducahnu ca ra chi ndo. \s1 Ma nyehe nyaa yo chi tahan yo \p \v 11 Yañi, ma cahan ña vaha ndo sɨquɨ noo tahan ndo. Vatyi ñu cha cahán ña vaha sɨquɨ noo tahan, o nyehé nyaa ñu chi ñu, sɨquɨ ley Nyoo cahán ña vaha ñu ta nyehé nyaa ñu. Vatyi tatu nyehe nyaun, juez nasahún chuun cha nuu cha quichahún nu cahán ley cuan. \v 12 Vatyi noo ri ra cuví ra cha chahá ley cuan. Ta suri ra cuví ra juez. Ta suri maa ra cuví ra ra sacacu chi yo, o sacunaa ra chi yo. Soco ¿yóó ñu cuví yoho vatyi nyehe nyaun chi inga ñu, ta sacutuñun chi ñu tari cha juez cuvún? \s1 Ña chitó yo ñáá cha cucuvi chi yo tyaan, ta yucuan chaha ña tahán chi cahnu saha yo chi yo \p \v 13 Vityin cuɨ̱ñɨ ndo tuhun ihya, nyoho cha catyí ndo: “Vityin o tyaan cuhun yo ñuu cuan, o inga ñuu cuan. Ta yucuan cunyaa yo noo cuiya vatyi sahatyiño yo ta saha ganaa yo xuhun”, catyí ndo. \v 14 Ta ni ña chitó ndo cha cucuvi tyaan. Vatyi ñayɨvɨ̱ cha iyó yo cuví chi tari noo vico nuhu vatyi noo ri cuhva yɨhɨ chi, ta tañi ri ta cha naa tucu chi. \v 15 Soco tahán chi catyí ndo tyehe caa: “Tatu Sutu Mañi yo ta cuñí ra, coo yo ta sacuvi yo ihya o yucuan.” \v 16 Soco nyoho nyee xaan ndo cuñí maa ndo ta cahnu sahá ndo chi ndo. Ta ña vaha tyicuan caa. \v 17 Vatyi tandɨhɨ yo cha chitó yo sacuví yo cha vaha ta ña sacuví yo, chicoó cuatyi yo cha tyicuan caa. \c 5 \s1 Nu catyí ra Santiago ñáá cha cucuvi chi ñu tyayɨɨ́ \p \v 1 ¡Cuɨ̱ñɨ ndo tuhun ihya, nyoho ñu tyayɨɨ! Cua̱cu ndo chihin cha cuihya cuñi ndo, ca̱nachaa ndo cha cuenda tɨndoho cha cunyehe ndo. \v 2 Vatyi cha tyayɨɨ cha sacayá ndo, cha cuñí tɨvɨ. Ta sahma finu ndo, ndɨɨ maa cha cuñi cachi tɨquixin. \v 3 Xuhun cuaan ndo ta xuhun cuichin ndo cuxi vavaha chi. Ta yucuan chahá chi noo seña cha chinyacuvi̱ ndo. Ta tari quɨvɨ cha cucahmi chi chi ndo tari cayu ñuhu̱ vatyi cucunaa ndo. Tyi sacayá xaan ndo cha tyayɨɨ ndo tyi cotyiño ndo tyaan. \v 4 Ta ña tyiyahvi̱ ndo yahvi cha tahán chi chi ñu ndahvi cha sahatyiño̱ nu tyiño sahá ndo. Ta vityin chicán ñu cuatyi chaha ndo nuu Sutu Mañi yo ra nyacá ñaha ángel cha cuví sɨndaro cuenda ra. Ta maa Sutu Mañi yo chiñí ra tuhun cahán ñu ndahvi cuan. \v 5 Ihya sɨquɨ ñuhu ñayɨvɨ̱ tyaquɨ iyó ndo, tyayɨɨ́ iyó ndo. Ta sacuví ndo yoso cuhva cuñí maa ndo. Tari nduxahan quɨnɨ cha cucúvi, tyicuan caa nyoho, vatyi cucunaa ndo. \v 6 Ta nyoho tyaa̱ ndo cuatyi chaha ñáyɨvɨ vaha. Ta chahñi̱ ndo chi ñu. Ta ñu ndahvi cuan ña cuví sacacu ñu chi ñu. \s1 Cua̱tu yo chi ra Cristo chihin cha cama iñi yo \p \v 7 Yucuan chaha, yañi, nyatú yo chihin cha cama iñi yo nyacua nya quɨvɨ quichi Sutu Mañi yo. Tari noo ra cha sahá tyiño chi cuhu nyatú ra nyacua nya cha coon savi cha xihna ri ta cha yaha savi nu ndɨhɨ, tyicuan ta naquehen ra ñáá cha tachi̱ ra. \v 8 Ican tuhun cua̱tu ndo chi Nyoo chihin cha cama iñi ndo. Ta cunɨɨ ca iñi ndo vatyi cha cuyatyin cha quichi Sutu Mañi yo. \p \v 9 Yañi, ma tyaa ndo cuatyi chaha tahan ndo, coto tachi tuñi Nyoo chi ndo. Vatyi Nyoo, juez cuví ra. Ta cha cuñi quichi ra. \v 10 Yañi, sa̱ha ndo cuenda cuhva chiyo̱ ra profeta cha chaha cuenda tuhun Sutu Mañi yo ta cha naha, vatyi cuhva cha canyehé ra tɨndoho, cacunyee xaan ra. \v 11 Chitó yo vatyi sɨɨ xaan cuñí ra cha cunyee̱ tandɨhɨ nuu tɨndoho. Tari ra Job. Chiñi̱ ndo tuhun yoso caa cunyee̱ ra tɨndoho cha nyehe̱ ra. Ta chitó ndo vatyi nu ndɨhɨ tuhun, cuaha xaan cha vaha chaha̱ Sutu Mañi yo chi ra. Vatyi Sutu Mañi yo iyó xaan tɨcahnu iñi chi ra. Ta cundahvi cuñi ra nyehe ra chi yo. \v 12 Soco yañi, ma tyanaha ndo tacuhva chino iñi ñáyɨvɨ vatyi ndicha cha sacuví ndo. Ma tyanaha ndo nɨ tuhun andɨvɨ, ni tuhun ñuhu ñayɨvɨ̱, ni ma catyi ndo: “Chitó vaha maa Nyoo.” Tatu ndicha tuhun cahán ndo, ndicha ca̱tyi ndo. Soco tatu chitó ndo tyi ña ndicha, ca̱tyi ndo tyi ña ndicha, vatyi coto tachi tuñi Nyoo chi ndo. \p \v 13 Tatu nya noo nyoho nyehé ndo tɨndoho, ca̱can tahvi ndo chi Nyoo. Ta tatu nya noo ndo sɨɨ cuñí ndo, ca̱ta ndo yaa Nyoo. \v 14 Tatu nya noo ndo cuhví ndo, cuñí chi cana ndo chi ra nyisó tyiño vehe ñuhu vatyi cacan tahvi ra chaha ñu cuhví cuan ta tyihi ra acetye chi ñu chihin sɨvɨ ra Cristo. \v 15 Ta tatu chinó vavaha iñi ra chi Nyoo cuhva cha chicán tahvi ra, ñu cuhvi cuan cucacu ñu. Ta Sutu Mañi yo cusanducuita ra chi ñu. Ta tatu sacuvi̱ ñu cuatyi, Nyoo cusaha ra tɨcahnu iñi cuatyi ñu. \v 16 Yucuan chaha na̱hma ndo cuatyi ndo nuu tahan ndo. Ta ca̱can tahvi ndo chaha tahan ndo vatyi na nduvaha ndo. Vatyi nu chicán tahvi noo ra vaha chicá chihin Nyoo iyó xaan tunyee iñi Nyoo. \v 17 Tari ra Elías ra profeta Nyoo ta cha naha. Cuvi̱ ra noo rayɨɨ tari maa yo. Ta chica̱n tahvi ra chi Nyoo vatyi ma coon savi. Ta ña coo̱n savi uñi cuiya sɨsava. \v 18 Yaha̱ cuan ta nacaca̱n tahvi tucu ra chi Nyoo inga chaha. Ta nacoo̱n savi inga chaha. Ta cuvaha̱ chɨtɨ cha tachi̱ ñáyɨvɨ nu ñuhú. \p \v 19 Yañi, tatu noo tahan ndo sandoo̱ ñu tuhun ndicha Sutu Mañi yo, ta cuanuhu ñu ñayɨvɨ̱ inga chaha, ta tatu tyinyeé ndo chi ñu na ndichi ñu ityi Nyoo inga chaha, \v 20 co̱to ndo vatyi cha tyinyeé ndo chi ñu sacuvi̱ cuatyi cuan na ndɨhvɨ ñu ityi Nyoo inga chaha, sacacú ndo añima ñu ndahvi cuan coto cuhun ñu anyaya. Ta sacuvi̱ ndo vatyi saha̱ Nyoo tɨcahnu iñi tandɨhɨ cuatyi ñu.