\id GAL \h Gálatas \toc1 Carta Cha Sacuhu̱n Ra Apóstol Pablo Chi Ñáyɨvɨ Ityi Galacia Cha Yɨhɨ́ Cuenda Nyoo \toc2 Gálatas \toc3 Gá. \mt1 Carta Cha Sacuhu̱n Ra Apóstol Pablo Chi Ñáyɨvɨ Ityi Galacia Cha Yɨhɨ́ Cuenda Nyoo \c 1 \s1 Ra Pablo tyaá ra noo carta chi ñu ityi Galacia cha yɨhɨ́ cuenda Nyoo \p \v 1 Yuhu ra Pablo cuví noo apóstol. Soco ñima ñáyɨvɨ tachi̱ chii. Ta ñima rayɨɨ catyi̱ vatyi ñihi̱ yuhu tyiño ihya. Soco maa ra Jesucristo ta maa Nyoo Sutu yo chaha̱ ra tyiño ihya chii. Vatyi ican Nyoo sanandoto̱ chi ra Cristo mahñu ñu chihi̱. \v 2 Yuhu ta tandɨhɨ yañi yo cha nyicú chihin, tyaá ndi carta ihya chi nyoho ñu yɨhɨ́ cuenda Nyoo tandɨhɨ vehe ñuhu Galacia. \v 3 Nyoo Sutu yo ta Sutu Mañi yo Jesucristo nasoco ra chi ndo ta nacuhva ra cha taxi ri coo añima ndo. \v 4 Vatyi maa ra Jesucristo chaha̱ ra ñayɨvɨ̱ ra tyiño nuu yo cha catyi cuatyi yo. Vatyi tacuhva sacacú ra chi yo mahñu ñu quiñi iyo cha iyó sɨquɨ ñuhu ñayɨvɨ̱ ihya vityin. Vatyi tyicuan caa tyaa̱ maa Nyoo Sutu yo cuhva tyi sacuvi ra Cristo. \v 5 Yucuan chaha na sacahnu yo chi maa Nyoo tyicuan ri maa. Ta na cuvi chi tyicuan caa. \s1 Ñahri ca inga cuhva cuví cacu añima yo \p \v 6 Iyo xaan cuñí vatyi nyoho numi xaan cuahan sandoó ndo chi Nyoo, ra nacana̱ chi ndo tyi nɨcoo vaha ndo chihin ra cha cuenda tumañi iñi cha sahá ra Cristo chi yo. Ta vityin sɨɨn caa ityi natyihi ndo cuahan ndo. Ta cuñi maa ndo tyi cucacu ndo chihin cuan. \v 7 Soco ñahri ca inga cuhva cuví cacu añima yo. Soco iyó ra cuñí satondo xiñi ndo. Ta cuñí ra satɨvɨ ra tuhun cha sacacu ra Cristo chi yo. \v 8 Ñahri saha, an cuví ri nyuhu, an cuví ri noo ángel cha quichi nya andɨvɨ, soco tatu tyehe ta cahán noo ndi tuhun ra Cristo nuu ndo, ta sɨɨn caa, ta ñima tari cuhva sañaha̱ ndi chi ndo quɨvɨ cuan, Nyoo cutachi tuñi ra chi ndi. \v 9 Cha catyi̱ tuhun ihya chi ndo quɨvɨ cuan soco cuacatyi tiqui inga chaha chi ndo vityin. Tatu yóó cha cahán tuhun cha cacú añima yo chihin ndo ta sɨɨn caa, ta ñima cuhva cha chiñi̱ ndo quɨvɨ xihna ri, Nyoo cutachi tuñi ra chi ra cahán tyicuan caa. \p \v 10 Cha catyí tuhun ihya chi ndo, ñima cha nduquí cuhva savahi chii nuu ñáyɨvɨ. Soco nduquí cuhva savahi chii nuu Nyoo. Tyehe ta nduquí cuhva saváhi chii nuu ñáyɨvɨ, ñima noo ra sacuví tyiño nuu ra Cristo cuví. \s1 Yoso caa cha nanduvi̱ ra Pablo noo ra chicá tyiño Nyoo \p \v 11 Soco co̱to ndo tuhun ihya yañi, vatyi tuhun ra Cristo cha cahán yuhu, ñima tuhun cha ndichí xiñi ñáyɨvɨ cuví. \v 12 Ñima ñáyɨvɨ sañaha̱ chii. Yori sañaha̱ chii. Soco suri maa ra Cristo sacotó chii. \p \v 13 Vatyi nyoho chiñi̱ ndo yoso caa chinyacuvi quɨvɨ cuan, quɨvɨ ñohi̱ cuenda ñu Israel. Ta chitó ndo yoso caa cha xaan chica̱ nyiquen chi ñu yɨhɨ́ cuenda Nyoo. Ta nduqui̱ cuhva satɨvi cuhva chinó iñi ñu. \v 14 Ta ñohi̱ cuenda ñu Israel, yuhu cuvi̱ ra cuahan ityi nuu ca ta ñima ca suhva ca ra tahin cha ɨɨn ri cuiya ndi. Vatyi cuñi̱ xaan que sacuvi yoso cuhva chinyacuvi maa sutu chahni ta ityi chata ca. \v 15 Soco nya ta ni cumañi caqui ta tyaa̱ Nyoo cuhva tyi cusaha ra tumañi iñi chii. Ta nya cha chaa maa chi quɨvɨ cha tyaa̱ ra cuhva, yucuan ta nacana̱ ra chii. Vatyi cuñí xaan ra chii. \v 16 Ta tyicuan caa sacuvi̱ ra vatyi cohon nui chi Sehe ra. Tacuhva vatyi cahin tuhun Sehe ra, ra Cristo, chihin ñáyɨvɨ cha ñima ñu Israel cuví, tacuhva cacu añima ñu. Ta quɨvɨ cha cuvi̱ tyehe caa, ña nduqui̱ cuhva cha catyí ñáyɨvɨ chii ñáá cha tahán chi sacuvi. \v 17 Ta ni ña chahi̱n nya Jerusalén nu canyicu ra apóstol, vasɨ cha chicha ca ra chihin tuhun Nyoo, vatyi maa ra cha naha cana̱ Nyoo chi ra ta ñima ca yuhu. Soco chahi̱n nya Arabia. Tyicuan ta cuanuhu tiqui inga chaha nya Damasco. \p \v 18 Cha yaha̱ uñi cuiya tyicuan ta chahi̱n nya Jerusalén, ta chicohon nui chi ra Pedro. Ta ndoi̱ chihin ra chahun quɨvɨ. \v 19 Soco ña nyehi̱ chi inga apóstol. Noo ri ra Jacobo yañi Sutu Mañi yo nyehi̱. \v 20 Ta chihin nuu Nyoo ta catyí chi ndo vatyi tuhun cha catyí chi ndo nu tutu ihya, cha ndicha cuví. \p \v 21 Cha yaha̱ cha chahi̱n Jerusalén ta chahi̱n ityi Siria ta ityi Cilicia. \v 22 Soco ra yañi yo cha canyicu vehe ñuhu ra Cristo cha nyaa nɨcacahnu Judea, ña ñoho̱ nuu maa ra chii. \v 23 Tacuhva cha cachiñi̱ ri ra caha̱n ñu tuhin, vatyi catyi̱ ñu: “Ra cha chica̱ nyicon chi yo quɨvɨ cuan, vityin cahán noo ra nuu ñáyɨvɨ na nachino iñi ñu chi ra Cristo. Ta quɨvɨ cuan cuñi̱ ra satɨvɨ ra tuhun ra Cristo”, catyi̱ ñu. \v 24 Ta ra canyicu vehe ñuhu ra Cristo casacahnu̱ ra chi Nyoo cha cuenda cha sacuvi̱ Nyoo chihin tyicuan caa. \c 2 \s1 Ra nyisó tyiño vehe ñuhu Jerusalén, ndoó ra vaha cuhva sahá tyiño ra Pablo \p \v 1 Cha yaha̱ cha uchi cumi cuiya, chahi̱n Jerusalén inga chaha chihin ra Bernabé. Ta chaha̱n ra Tito chihin ndi. \v 2 Chahi̱n nyicuan vatyi maa Nyoo sañaha̱ chii vatyi tahán chi cuhin Jerusalén. Ta nacatyi̱ chi ñu yoso caa sañahí tuhun ra Cristo chi ñu cha ñima ñu Israel cuví. Quita̱ sɨin chihin ra cha canyiso tyiño vehe ñuhu, ta chahi̱ cuenda chi ra yoso caa tuhvé cahin chihin ñu. Coto ma candoo ra vaha ta cacatyi ra vatyi yuhu sahá tyiño caha ri mai. \v 3 Soco candoo̱ ra vaha. Vatyi nɨ ri chi ra Tito ta ña sanɨñɨ̱ ra cha sacuvi ra costumbre circuncisión. Ta ra Tito ñima ra Israel cuví ra. \v 4 Ndicha vatyi quɨhvɨ̱ xehe suhva ra cha catyí vatyi yañi yo cuví chi ra, soco ñima. Vatyi cuñí ra nyehe nyaa ra cuhva iyó yo. Vatyi libre iyó yo cha cuenda ra Cristo Jesús. Soco cuñí ra cuan tyi cunyaca ñaha tucu ley chahnu chi yo. \v 5 Soco ni noo cuhva ta ña chaha̱ ndi cha cunyaca ñaha ra cuan chi ndi. Vatyi cuñí ndi vatyi nyoho ma saña ndo cha ndicha tuhun ra Cristo cha cacu añima yo. \p \v 6 Soco maa ra canyisó tyiño vehe ñuhu, ñahri tuhun chaa chaha̱ ra chii. Ta vasɨ cahnu tyiño canyisó ra cuan, soco cha cuenda chi yuhu, ñahri saha. Vatyi Nyoo ña sahá ra cuenda cuhva tyiño nyisó yo. Soco añima yo sahá ra cuenda. \v 7 Cha nuu cha catyi̱ ra canyiso tyiño vehe ñuhu cuan chii ñáá ndɨhɨ tuhun, maa ra canacoto̱ ra vatyi maa Nyoo tachi̱ chii vatyi cahín tuhun ra Cristo chihin ñu cha ñima ñu Israel cuví. Tari tachi̱ ra chi ra Pedro vatyi cucahan ra suri tuhun ra Cristo cuan chihin ñu Israel. \v 8 Vatyi suri maa Nyoo tachi̱ chi ra Pedro tyi cuví ra apóstol cuenda ñu Israel. Ta tachi̱ tucu ra chi yuhu tyi cuví apóstol ra Cristo cuenda ñu cha ñima ñu Israel cuví. \p \v 9 Yucuan chaha ra Jacobo, ra Pedro ta ra Juan ra cacuví nuu yucuan, nɨcohón nuu ra vatyi Nyoo chahá ra tunyee iñi chii cha cahín tuhun ra Cristo chihin ñáyɨvɨ. Ta chaha̱ ra ndaha ra chii, ta chi ra Bernabé vatyi candoo̱ ra vaha cha sahatyiño ndi mahñu ñu cha ñima ñu Israel cuví. Ta maa ra casahatyiño ra mahñu ñu Israel. \v 10 Noo ri vatyi catyi̱ ra chi ndi vatyi na nɨcohon iñi ndi ta natyinyee ndi chi ñu ndahvi. Ta ican cuvi cha nanducú xain cuhva sacuví tandɨhɨ quɨvɨ. \s1 Ra Pablo cahán ra chi ra Pedro vatyi ña vaha cha nyacuví ra \p \v 11 Soco quɨvɨ chaha̱n ra Pedro ñuu Antioquía, caha̱n vavahi chi ra chihin nuu ra vatyi ña vaha cha nyacuví ra. \v 12 Vatyi cha xihna ri vaha sacuvi̱ ra vatyi chachi̱ ra chihin ñu cha ñima ñu Israel cuví, nyacua nya cha chaa̱ suhva ñáyɨvɨ Israel cha tachi̱ ra Jacobo. Tyicuan ta quichaha ña chachí ca ra chihin ñu. Tyicuan caa sacuvi̱ ra vatyi yuhví ra coto cahan ra itá iñi costumbre circuncisión cha chaa̱ coyo cuan chi ra. \v 13 Tyicuan ta inga ra Israel cha yɨhɨ́ cuenda ra Cristo ndu ɨɨ̱n ri ra chihin ra Pedro. Ta sacuvi̱ ra cha ña vaha cuan. Vatyi ndu uvi̱ yuhu ra tari ndu uvi̱ yuhu ra Pedro. Ta nyacua nya ra Bernabé ta ndutaha̱n ra chihin ra. \v 14 Soco nyehi̱ vatyi ña vaha cuahán nyacuvi ra. Ñima tari cuhva catyí tuhun ra Cristo. Yucuan chaha catyi̱ chi ra Pedro chihin nuu tandɨhɨ ñu canyicu cuan: “Yoho cuvún noo ra Israel. Ta iyón tari iyó ñáyɨvɨ cha ñima ñu Israel cuví. ¿Yoso caa cha cuñún sanɨñun chi ñu tyi sacuvi ñu costumbre cha sacuvi ñu Israel? Ta ni maun ta ña sacuví con”, catyi yuhu chi ra. \p \v 15 Maa yo cha cuví yo ra Israel nya ta cacu̱ yo, ña sacuví yo cuatyi tari sacuví ñu cha ñima ñu Israel cuví. \v 16 Soco chitó yo vatyi ma cuvi saváha yo chi yo nuu Nyoo chihin cha nanducú yo cuhva sacuvi yo ley chahnu cha tyaa̱ ra Moisés. Soco nduvahá yo nuu Nyoo cha cuenda cha chinó ri iñi yo chi ra Jesucristo. Yucuan chaha chinó tucu iñi maa yo chi ra. Vatyi tyicuan caa ta nɨcoo vaha yo chihin Nyoo. Ta ñima cha cuenda cha nducú yo cuhva sacuvi yo cha catyí ley. Vatyi ni noo yo ta ña nduvahá yo nuu Nyoo chihin cha nanducú yo cuhva sacuvi yo cuhva catyí ley chahnu. \p \v 17 Soco vityin tatu nducú yo cuhva nduvaha yo nuu Nyoo cha cuenda ra Cristo, cuñí chi catyi vatyi nacoto yo tyi iyó tucu cuatyi yo tari iyó cuatyi ñu cha ñima ñu Israel cuví. Tatu tyicuan caa, ¿atu cuñí chi catyi vatyi ra Cristo sacuví ra tyi iyó cuatyi yo vatyi sandoo̱ yo ley ta nachino iñi yo chi ra? Ñima. \v 18 Soco tyehe ta naquehen tucu yo ley cha cha yaha̱ sandoo̱ yo, yucuan ndicha coo cuatyi yo. \v 19 Vatyi ley cuan sañahá chi chii vatyi tahán chi cúvi, ta yucuan chaha sandɨhi̱ tuhun cha nduqui cuhva caqui chihin ley cuan, ta chihi̱ cha cuenda chi cuví cuan, tacuhva cuvi coi cha cuenda Nyoo. \v 20 Yuhu, tari cha chihi̱ nuu cruzi ɨɨn ri chihin ra Cristo. Ta ñima ca ñayɨvɨ̱ mai iyé soco ra Cristo iyó ra añime. Ta ñayɨvɨ̱ ra cha iyé vityin, iyé soco chihin cha chinó iñi chi ra cha cuví ra Sehe Nyoo. Ican ra cuñí ra chii, ta chihi̱ ra cha catyi cuatyi yuhu. \v 21 Ña cuñí yuhu sacuachiye cha vaha Nyoo. Vatyi tatu tyehe ta cuví cacu añima yo cha cuenda ley, ñahri tuhun chihi̱ ra Cristo cuví chi cuan. \c 3 \s1 Naquehén yo Tatyi Ii Nyoo cha cuenda cha chinó iñi yo chi ra Cristo \p \v 1 ¡Ñana cha tondo iyó nyoho ñu canyicu Galacia chiña! ¿Yóó cha satɨvɨ́ chi ndo vatyi ña cuñí ca ndo quichaha ndo tuhun cha ndicha? Cachi xaan chaha̱ ndi cuenda tuhun ra Jesucristo chi ndo. Ta cutuñi̱ vaha iñi ndo ñáá cuenda chihi̱ ra nu cruzi. \v 2 Noo ri cuñí ndaca tuhin chi ndo. ¿Atu naquehe̱n ndo Tatyi Ii Nyoo cha cuenda cha sacuví ndo cha catyí ley ra Moisés, o cha cuenda cha chinó iñi ndo tuhun ra Cristo cha chiñi ndo? \v 3 ¿Yoso caa cha tondo xaan iyó ndo vityin? Ta quɨvɨ xihna ri vaha xaan quichaha̱ ndo chi Nyoo chihin tunyee iñi Tatyi Ii ra. Soco vityin, ¿yoso caa cuñí ndo coo ndo ñayɨvɨ̱ chaa chihin fuerza maa ndo? \v 4 ¿Atu cha caha ri nyehe̱ ndo cha sacuvi̱ Tatyi Ii Nyoo chihin ndo? Ñima cha caha ri cuví, cahví iñi. \v 5 ¿Ñáá tuhun chahá Nyoo Tatyi Ii ra chi ndo, ta sacuví ra milagru mahñu ndo? Ñima cha cuenda vatyi nducu̱ ndo cuhva sacuvi ndo cha catyí ley, soco cha cuenda vatyi chinó iñi ndo tuhun ra Cristo cha chiñí ndo. \p \v 6 Ra Abraham, chino̱ iñi ra tuhun caha̱n Nyoo chihin ra, yucuan chaha cuví ra noo ra vaha nuu Nyoo. \v 7 Yucuan chaha tahán chi coto ndo vatyi ñu cha ndicha cuví ñáyɨvɨ chi ra Abraham, ican ñu cuan chinó iñi ñu chi Nyoo. \v 8 Ta cha naha ndoo̱ tuhun Nyoo nu tutu. Ta catyí chi vatyi nu cuahán ca chi quɨvɨ, cusacuvi Nyoo tyi nduvaha ñáyɨvɨ cha ñima ñu Israel cuví nuu ra cha cuenda cha chinó iñi ñu chi ra. Yucuan chaha catyi̱ Nyoo chi ra Abraham ta cha naha: “Tandɨhɨ ri maa ñu cunasoque cha cuenda maun”, catyi̱ Nyoo chi ra. \v 9 Yucuan chaha ñu cha chinó iñi chi ra Cristo, Nyoo nasocó ra chi ñu ɨɨn ri chihin ra Abraham, vatyi chinó iñi tucu maa ra. \p \v 10 Ñu cha itá iñi ley cha tyaa ra Moisés, cutachi tuñi Nyoo chi ñu. Vatyi tuhun Nyoo catyí. “Tandɨhɨ ñu cha ña sacuví tandɨhɨ cuii maa tuhun cha nyaá nu libru ley cuan, cutachi tuñi Nyoo chi ñu.” \v 11 Ta ndicha vatyi yori yo nduvaha yo nuu Nyoo cha cuenda cha itá iñi yo ley cuan. Vatyi tuhun Nyoo catyí chi: “Ra nduvahá nuu Nyoo cha cuenda cha chinó iñi ra, coo ra ñayɨvɨ̱”, catyí tuhun Nyoo. \v 12 Ta ley ra Moisés ña cu ɨɨ́n ri chi chihin cha chinó iñi yo chi ra Cristo. Vatyi catyí ley cuan: “Yóó ñu cha sacuvi tandɨhɨ cuii ley ihya, coo ñu ñayɨvɨ̱ cha cuenda cuan”, catyí chi. \p \v 13 Ra Cristo natava̱ ra chi yo ndaha ley cha catyí tyi tahán chi cutuñi chi yo cha cuenda cuatyi yo. Vatyi maa ra nanduvi ra noo ra iyó cuatyi tyiño nuu yo. Vatyi catyí tuhun Nyoo: “Ñima ra vaha cuví ra cha chihi̱ ta tacaá nu yutun.” \v 14 Tyicuan caa cuvi̱ tacuhva vatyi cha cuenda ra Cristo Jesús ta nasocó Nyoo chi ñáyɨvɨ cha ñima ñu Israel cuví, tari catyi̱ ra chi ra Abraham tyi cunasoco ra chi ra. Ta chihin cha chinó iñi yo chi Nyoo, naquehén tandɨhɨ yo Tatyi Ii cha catyi̱ Nyoo tyi cuhva ra chi yo. \s1 Ley chahnu sañahá chi chi yo vatyi iyó cuatyi yo, soco ña sacacú chi chi yo \p \v 15 Yañi, cuacuhve noo cuhva chi ndo, cuhva iyó yo sɨquɨ ñuhu ñayɨvɨ̱ ihya. Tatu noo ra catyí ra vatyi cucuhva ra cha cucuhva ra chi inga ra. Ta tatu cha yaha̱ tyihi̱ ra firma, yori cuví satanɨ. Ta yori cuví natyiso suhva ca sɨquɨ. \v 16 Ta vityin, Nyoo catyi̱ ra tyi cucuhva ra cha cucuhva ra chi ra Abraham ta chi nonga ra cha vachi tata ra. Ña catyí nu tutu Nyoo vatyi cuhva ra chi cuaha ra vachi tata ra, soco chi nonga ri ra. Ta ican ra cuan cuví ra Cristo. \v 17 Cha catyí yuhu, ican cuví ihya: Nyoo natyihi tahan ra tuhun chihin ra Abraham. Ta ɨɨn ri tuhun cahán ra. Tyicuan ta yaha cumi ciento oco uchi cuiya ta chaa̱ ley cha tyaa ra Moisés. Soco ma cuvi casɨ ley cuan nu natyihi̱ tahan Nyoo tuhun chihin ra Abraham. Ta ma cuvi casɨ chi nu naquehen yo cha catyi̱ Nyoo tyi cuhva ra chi yo. \v 18 Tyehe ta naquehén yo cha tahán chi chi yo cha cuenda ley ra Moisés, cha caha ri cuvi tuhun natyihi tahan Nyoo chihin yo. Soco vatyi Nyoo catyi̱ ra chi maa ra Abraham vatyi cuhva maa ra chi ra. \p \v 19 Tatu tyicuan caa, ¿ñáá cuenda vaha ley ra Moisés? Chaha̱ Nyoo ley cuan soco cha yaha̱ catyi̱ ra tyi cuhva ra cha cucuhva ra chi yo. Vatyi ley cuan sanatuví chi cuatyi yo. Ta ndoo̱ chi nyacua nya quɨvɨ quichi̱ ra Cristo ra cuví tata ra Abraham. Ta chi maa ra Cristo catyi Nyoo tyi cuhva ra cha cucuhva ra. Ta ángel Nyoo chaha̱ cuenda ley cuan chi ra Moisés. Ta ra Moisés chaha̱ ra chi ñáyɨvɨ. \v 20 Soco Nyoo noo tuhun ri maa ra caha̱n ra chihin ra Abraham quɨvɨ cuan. Ta ña chiñuhú cha nducu ra noo ra nacatyi tuhun cuan chi ra Abraham. \p \v 21 ¿Atu cuñí chi catyi vatyi ley cha tyaa̱ ra Moisés ña chachí tahan chihin cha catyi Nyoo tyi cuhva ra chi yo? Ñima. Soco tyehe ta cuví coo yo ñayɨvɨ̱ chaa cha cuenda ley cuan, yucuan ndicha nduvaha yo nuu Nyoo cha cuenda chi. Soco ma cuvi. \v 22 Vatyi catyí nu tutu Nyoo tyi iyó cuatyi tandɨhɨ cuii ñáyɨvɨ. Vatyi tyicuan caa ta ñu chinó iñi chi ra Jesucristo cuví ñihi ñu ñayɨvɨ̱ chaa cha catyi Nyoo tyi cuhva ra chi yo. \p \v 23 Ta ni cumañi ca quichi tuhun cha chinó iñi yo chi ra Cristo, ley cuan chicumi̱ chi chi yo tari cha ñoho̱ yo vehe caa. Vatyi nyatu̱ yo nyacua nya sañaha Nyoo chi yo yoso caa chino iñi yo chi ra. \v 24 Ta ley cuan cuví tari noo ñu cha sahá cumi chi ra cuatyaa. Vatyi ley saha̱ cumi chi yo tari ra cuatyaa nyacua nya quɨvɨ quichi̱ ra Cristo. Ta cuvi̱ chinó iñi yo chi ra ta nduvaha yo nuu Nyoo. \v 25 Ta vityin cha chaa̱ quɨvɨ cha chinó iñi yo chi ra Cristo, ña sahá cumi ca ley cuan chi yo tari noo ra cuatyaa. \p \v 26 Vatyi tandɨhɨ yo cuví yo sehe Nyoo vatyi chinó iñi yo chi ra Cristo Jesús. \v 27 Ta tandɨhɨ yo condutya̱ yo ta ndu ɨɨ̱n yo chihin ra Cristo. Vatyi nyaá ra añima yo. \v 28 Ña nɨñɨ xaan ca cha cuví yo, an ñu Israel, an ñu Grecia, an cuví ri yo ñu libre iyó, an cuví yo ñu iyó chitoho. An cuví yo rayɨɨ, an cuví yo ñusɨhɨ, soco ña chiñuhu ca cuan. Vatyi cha ɨɨn ri cuvi yo chihin ra Cristo, noo ri cuví yo chihin ra. \v 29 Ta tatu cuenda ra Cristo yɨhɨ́ ndo, ndicha cha ñáyɨvɨ vachi tata ra Abraham cuví ndo. Ta ñihí ndo cha catyi̱ Nyoo chi ra Abraham tyi cuhva ra chi ra. \c 4 \p \v 1 Cuacuhve minoo cuhva chi ndo. Noo ra cuehe tatu chihi̱ sutu cue, ta sandoo̱ sutu cue tandɨhɨ cha tyayɨɨ ra chi cue, ra cuehe ihya ma cuvi cotyiño ñaha cue cha tyayɨɨ sutu cue. Nyacua nya quɨvɨ cuahnu cue ta cuvi cotyiño cue. Ta cha nɨ ri ca cha ta cuahnu ca cue, cuví cue tari noo musu ri. Vasɨ chi maa cue cuví tandɨhɨ cha tyayɨɨ sutu cue. \v 2 Iyó ra cumí chi cue nyacua nya chaa cuiya cue cha catyi̱ sutu cue, tyi naquehen cue cha tyayɨɨ cuan. \v 3 Ta tyicuan caa cuvi̱ maa yo. Cha nɨ ri ca cha ta quichi̱ ca ra Cristo, cuvi̱ yo tari noo musu ri chi cha nyacá ñaha sɨquɨ ñuhu ñayɨvɨ̱. \v 4 Soco quɨvɨ tahan chi, Nyoo tachi̱ ra chi Sehe ra, sacacu̱ noo ñaha sɨhɨ chi ra. Ta chinyacá ñaha ley chahnu chi ra. \v 5 Tachi̱ Nyoo chi ra tacuhva sacacú ra chi yo ndaha ley cuan. Vatyi tyicuan caa ta Nyoo naquehén cuenda ra chi yo tari sehe ra. \p \v 6 Ta vatyi sehe ra nanduvi̱ yo, Nyoo tachí ra Tatyi Ii ra Cristo cunyaa añima yo. Ta cha cuenda Tatyi Ii ra caná chaa yo chi Nyoo ta catyí yo: “Sutu Mañi yuhu.” \v 7 Yucuan chaha sehe Nyoo cuvun ta ñima ca noo musu ri. Ta cha cuenda cha cuvún sehe Nyoo, chahá ra cha vaha cha tahán chi chuun cha cuenda ra Cristo. \s1 Chicá xiñi ra Pablo cha cuenda ñu yɨhɨ́ cuenda Nyoo \p \v 8 Quɨvɨ ta cohon nuu ca ndo chi Nyoo, cuvi̱ ndo musu noo cha ñima Nyoo cuví. \v 9 Soco vityin ñohó nuu ndo Nyoo, o maa Nyoo ñohó nuu ra chi ndo. ¿Yoso caa cha cuñí ndo natɨɨn tucu ndo noo tuhun ndahvi cha ñima ri tuhun, ta nanduvi tucu ndo musu inga chaha? \v 10 Nyoho sanducahnú ndo quɨvɨ vico, quɨvɨ natyacú yoo, ta vico cuiya. \v 11 Yuhví xain coto vaha ñahri maa tuhun sahá tyiñe chihin ndo. \p \v 12 Yañi, chacú ndahvi nuu ndo na nanduvi ndo tari mai (cha ña nyacá ñaha ca ley chii). Vatyi yuhu cha nanduvi̱ tari maa ndo, soco ñima cha satɨvɨ ndo chii. \v 13 Vatyi cha chitó ndo quɨvɨ chaha̱n nui ñuu ndo yɨhɨ́ noo cuehe chii. Ta chaha̱ chi cuhva cahi̱n tuhun ra Cristo chihin ndo. \v 14 Ta cuehe cuan cuvi̱ tari noo prueba cha cuenda vatyi ña tyaa xiin ndo chii. Soco vaha naquehe̱n cuenda ndo chii, tari noo ángel Nyoo, ta tari cha vatyi suri maa ra Cristo cuví. \v 15 ¿Nya nyaa cha sɨɨ xaan cuvi̱ chi ndo chihin vityin? Vatyi yuhu cuví cha ndaa vatyi quɨvɨ cuan, nyacua caña iñi ndo catava ndo chɨtɨ nuu ndo ta cuhva ndo chii, tyehe ta cuvi̱ nduvahi chihin cuan. \v 16 Ta vityin, ¿atu cuñí maa ndo tyi nanduví yuhu noo ra cha xaan cahnu iñi ndo cha cuenda vatyi catyí cha ndicha chi ndo? \p \v 17 Ñáyɨvɨ cuan, cuñí xaan ñu chi ndo, catyí ñu. Soco ñima chihin cha vaha. Vatyi cha cuñí ñu cuan, cha sacanyaha ñu chi ndo chi ndi. Ta cunyicon ndo chi maa ñu. \v 18 Soco vaha cha cuñí yo chi ñáyɨvɨ, soco chihin cha vaha, ta tyicuan ri maa. Ta ñima ɨɨn yaha ri cuhva cha nyaa ri yuhu chihin ndo. \v 19 Sehe luhli, inga chaha nyehí tɨndoho ta cha uhvi cha catyi ndo. Tari noo sɨhɨ cha yɨhɨ́ cha uhvi chi ña tatu cuacacu sehe ña. Ta cunyehe que tɨndoho nyacua nya ndunyee vaha ndo chihin fuerza maa ra Cristo. \v 20 Vaha tyehe ta nyaí chihin ndo vityin vityin. Tacuhva cuví cahan vii chihin ndo inga cuhva. Vatyi ña chité yoso caa caca xiñi cha cuenda ndo. \s1 Nacoo yo cha cuenda Nyoo ta ñima ca cha cuenda ley chahnu \p \v 21 Nyoho cha cuñí ndo cha cunyaca ñaha ley ra Moisés chi ndo, ca̱tyi ndo chii. ¿Atu ta cuɨñɨ ca ndo cha catyí ley cuan? \v 22 Catyí chi vatyi ra Abraham chiyo̱ uvi tahan sehe ra. Noo sehe ra chiyo̱ chihin ñaha cha cuvi̱ musu ñasɨhɨ ra. (Chinañi ña Agar.) Ta nonga sehe ra chiyo̱ chihin cu Sara cha cuvi̱ ñasɨhɨ vaha ra. \v 23 Cacu̱ sehe ñaha cha cuví musu cuan tari cacú tandɨhɨ ra cuatyaa. Soco sehe ñasɨhɨ vaha ra Abraham cacu̱ cue tacuhva chino cava cha catyi̱ Nyoo chi ra Abraham vatyi cuhva ra noo sehe chi ñasɨhɨ ra. \v 24 Ta chihin ihya iyó noo cha cuñi chi catyí chi chi yo. Nɨnduvi ñusɨhɨ cuan cuví ñu tari uvi tahan tuhun cha natyihi̱ tahan Nyoo chihin yo. Noo tuhun cuan cuenda yucu Sinaí. Ta ñáyɨvɨ yɨhɨ́ cuenda ley cuan cuví ñu tari cu Agar, vatyi noo musu ri cuvi̱ tucu maa ña chihin sehe ña. \v 25 Tari cu Agar, ta tari yucu Sinaí cha nyaá Arabia, tyicuan caa tucu ñuu Jerusalén quɨvɨ vityin. Vatyi ñáyɨvɨ ñuu cuan nyaá ñu ndaha ley chahnu. Tari noo musu ley cuan cuví ñu. \v 26 Soco nya andɨvɨ iyó inga Jerusalén, cha cuví ñuu yo. Ta yori nyacá naha chi chi. Ta cuví chi tari sɨhɨ yo. \v 27 Ta catyi tuhun Nyoo: \q1 Cu̱sɨɨ iñi yoho, ñaha sɨhɨ cha ña cuví coo sehe. \q1 Yoho yori sehun. \q1 Ca̱na chaa chihin cha sɨɨ cuñun, yoho cha ña ñoho̱ nuu cha uhvi cha cacu sehe. \q1 Vatyi ñaha sɨhɨ cha sanandoo̱ yɨɨ chi, coo ca sehe ña ta ñima ca ñusɨhɨ cha iyó yɨɨ, catyí tuhun Nyoo. \p \v 28 Yañi, yoó cuví yo tari ra Isaac, ra cuví sehe cu Sara. Cuví yo sehe ra Abraham cuenda tuhun cha natyihi̱ tahan Nyoo chihin ra. \v 29 Ta ra cha cuvi̱ sehe ñaha cha cuví musu cuan xaan iñi ra chi ra Isaac cha cuvi̱ sehe ñasɨhɨ vaha ra Abraham. Tyicuan caa cuví tucu vityin. Ra cha cuñí vatyi sacuví yo cha catyí ley, xaan iñi ra ta chicán nyicon ra chi yo cha cuví yo ñáyɨvɨ nacacu̱ chaa chihin Tatyi Ii Nyoo. \v 30 Soco ¿ñáá cha catyí tuhun Nyoo? Catyí chi: “Ta̱va ñehe chi ñaha cha cuví musu cuan chihin sehe ña. Vatyi sehe ña ma cuvi naquehen cue cha tahán chi chi sehe ñasɨhɨ vaha ra Abraham”, catyí tuhun Nyoo. \v 31 Yucuan chaha, yañi, ñima tari sehe ñaha cha cuví musu cuan cuvi yo. Soco cuví yo tari sehe ñasɨhɨ vaha ra Abraham. \c 5 \s1 Ñihi cuinanyaa yo chihin cha ña nyacá ñaha ca ley chi yo \p \v 1 Ra Cristo sacacu̱ ra chi yo ndaha ley chahnu cuan. Yucuan chaha sa̱ha ndo cuenda coto nanduvi ndo musu inga chaha cuenda ley. \p \v 2 Tya̱soho ndo, yuhu ra Pablo catyi chi ndo. Tatu cuhva ndo cha saha ñu circuncidar chi ndo, ta cuñí maa ndo tyi cucacu ndo chihin cuan, ma cuvi tyinyee ra Cristo chi ndo. \v 3 Cuñí catyi inga chaha chi ndo vatyi tandɨhɨ ra cha cuñí cacu chihin cha saha ñu circuncidar chi ra, cuñí chi vatyi sacuvi ra tandɨhɨ cuii cha catyí ley ra Moisés ñandɨhɨ. \v 4 Tandɨhɨ nyoho cha nducú ndo nduvahá ndo nuu Nyoo cha cuenda ley cuan, cha sañá tahan ndo chihin ra Cristo cuví cuan. Ta sañá ndaha ndo tumañi iñi cha chahá Nyoo chi ndo. \v 5 Soco yoó chihin cha tyinyeé Tatyi Ii Nyoo chi yo ta chinó iñi yo chi ra Cristo. Ta itá iñi yo nduvahá yo nuu Nyoo. \v 6 Vatyi tatu ɨɨn ri cuví yo chihin ra Cristo Jesús, ñahri tuhun cha sacuvi̱ yo costumbre circumcisión, o cha ña sacuvi̱ yo. Cha vale ca tatu chinó iñi yo chi ra Cristo. Ta chihin cha chinó iñi yo coo yo, chihin cha cuñí yo chi noo noo tahan yo. \p \v 7 Nyoho vaha cuahán ndo quɨvɨ cuan. ¿Yóó cha satɨvɨ̱ chi ndo? Ta ña tyasohó ca ndo cha ndicha. \v 8 Tuhun cha sañahá ñu cuan, ñima tuhun Nyoo ra nacana̱ chi yo cuví. \v 9 Vatyi tari nandaá yuchan pan chihin chiin ri yuchan iya, tyicuan caa tucu noo ri ñáyɨvɨ quiñi caa cuví satɨvɨ ñu chi cuaha ñáyɨvɨ. \v 10 Nyoo cutachi tuñi ra chi ñáyɨvɨ cha satɨvɨ́ chi ndo. Ñahri cuenda ra yóó ñu cuví ñu. Soco yuhu chitó vahi tyi Sutu Mañi yo cutyinyee ra chi ndo tacuhva vatyi nyoho ma caca xiñi ndo inga cuhva cha ña sañahi̱ chi ndo. \p \v 11 Ta cha cuenda chi yuhu, yañi, tyehe ta catyí vatyi ñu chinó ini chi ra Cristo cuñí chi cha sacuvi ñu costumbre circuncisión, ra Israel ma caca nyicon ra chii. Ta ma cuquiñi ca cuñi ra chihin tuhun ra Cristo cha chihi̱ nu cruzi cha catyi cuatyi yo. \v 12 Soco ra sayangá chi ndo chiña, vaha cha quita ra nu nyicu ndo, tacuhva cha ma sayanga ca ra chi ndo. \p \v 13 Vatyi nyoho, yañi, nacana̱ Nyoo chi ndo vatyi coo ndo libre. Soco ñima cha cuenda cha iyó ndo libre ta cuví sacuvi ndo ñáá ndɨhɨ cha cuñí coño ñuhu ndo. Soco sa̱cuvi ndo tyiño nuu tahan ndo chihin cha cuñí ndo chi ñu. \v 14 Vatyi iyó noo tuhun Nyoo cha catyí chi: “Cu̱ñi ndo chi tahan ndo tari cuñí ndo chi maa ndo”, catyí chi. Ta tatu ndicha ndicha cha cuñí yo chi tahan yo, ña yɨɨ sacuví yo tandɨhɨ cha catyí ley chahnu. \v 15 Sa̱ha ndo cuenda vatyi tatu cahán ndo ta satasɨ́ iñi ndo chi tahan ndo, cutɨvɨ nu nyicu ndo. \s1 Cuhva cuñí coño ñuhu yo ta cuhva iyó yo chihin Tatyi Ii Nyoo \p \v 16 Cha cuñí catyi chi ndo ican cuvi ihya: Co̱o ndo chihin tunyee iñi Tatyi Ii Nyoo. Tyicuan caa ta ma cuvi ca sacuví ndo cuhva ña vaha cuñí ndo. \v 17 Vatyi cha sacuví yo cha ña vaha cha cuñí yo, ñima cuhva cuñí Tatyi Ii Nyoo cuví. Vatyi Tatyi Ii Nyoo ña cuñí chi cha sacuví yo cha ña vaha. Ta coño ñuhu yo ña cuñí chi sacuví chi cuhva cuñí Tatyi Ii Nyoo. Ña nacachí tahan cha cuñí Tatyi Ii Nyoo chihin cha cuñí coño ñuhu yo. Ta yucuan chaha ma cuvi sacuvi yo cha cuñí yo. \v 18 Soco tatu sacuví yo cha catyí Tatyi Ii Nyoo chi yo, ma cuvi ca cunyaca ñaha ley chi yo. \p \v 19 Ña xehe caa ñu sacuví cuhva ña vaha cha cuñí coño ñuhu. Yɨhɨ́ ra, iyó ñasɨhɨ ra ta iyó inga ñu chi ra. Ta yɨhɨ́ ñu iyó yɨɨ ñu ta iyó inga ra chi ñu. Ta yɨhɨ́ ñu sacuví ñu cha ña vaha chihin coño ñuhu ñu ta iyó viciu chi ñu. \v 20 Yɨhɨ́ ñu sacahnú ñu xitohyo. Yɨhɨ́ ñu satasɨ́ ñu. Yɨhɨ́ ñu tasɨ cuñí nyehe ñu chi tahan ñu. Yɨhɨ́ ñu cañí tahan ñu. Yɨhɨ́ ñu cuiñó ñu. Ta yɨhɨ́ ñu yatyin iñi ñu. Yɨhɨ́ ñu chicá xiñi ñu maa maa ri cha vaha chi maa ñu. Ta yɨhɨ́ ñu iyó división nu nyicu ñu. Vatyi cacañí tahan ñu. Ta tyicuan caa ta cusɨɨ́n ñu. \v 21 Ta yɨhɨ́ ñu nyiyó iñi ñu cha tyayɨɨ. Ta yɨhɨ́ ñu cachahñí chi tahan ñu. Ta yɨhɨ́ ñu tuhva ñu chiñi. Ta yɨhɨ́ ñu chachí cuahyɨ ñu. Ta sacuví ñu cuaha ca cha sacuví ñu. Ta catyí chi ndo tari catyi̱ chi ndo quɨvɨ cuan. Vatyi tandɨhɨ ñu cha sacuví tyehe caa ma cuvi naquehen cuenda ñu nu nyacá ñaha Nyoo. \p \v 22 Soco cha chahá Tatyi Ii Nyoo, ican cuví ihya: cha cuñí yo chi Nyoo ta chi tahan yo, cha sɨɨ cuñí yo, cha taxi cuñí añima yo, cha cama iyó yo chihin ñáyɨvɨ, cha masu iñi yo, cha vaha ñáyɨvɨ cuvi yo, cha ña cundihñi yo sacuví yo cha vaha chihin ñáyɨvɨ, cha chinó iñi yo chi ra Cristo. \v 23 Ta inga cha chahá Tatyi Ii Nyoo chi yo, ican cuví ihya: cha ndahvi sahá yo chi yo, cha ña sacuví yo cuhva cuñí coño ñuhu yo. Tatu sacuví yo tandɨhɨ cha vaha ihya, ni noo ley ta ma cuvi catyi chi tyi iyó cuatyi yo. \v 24 Ta yoó cha yɨhɨ́ yo cuenda ra Cristo Jesús, cha sandɨhɨ̱ yo tuhun cha sacuvi̱ yo cuhva ña vaha cha cuñí coño ñuhu yo. \v 25 Ta tari cha iyó yo ñayɨvɨ̱ chaa cha cuenda Tatyi Ii Nyoo, tyicuan caa cuñí tucu chi cha quichahá yo cha saquehen ityi ra chi yo. \p \v 26 Ma cahnu saha yo chi yo. Ta ma sacañi tahan yo chi tahan yo. Ma quichi cuvi iñi yo cha chii inga tahan yo. \c 6 \s1 Tahán chi tyinyee yo chi tahan yo \p \v 1 Yañi, tatu nanyehé yo sacuví noo tahan yo cuatyi. Nya yo cha ñihi nyaá yo chihin Tatyi Ii Nyoo tyi̱nyee yo chi ñu na ndunyee ñu inga chaha. Soco cuñí chi cahán vii yo chihin ñu chihin cha vita iñi yo. Ta cuñí chi sahá yo cuenda chi yo coto nducu nyehe tucu cuihna chi maa yo. \v 2 Na tyinyee yo chi tahan yo ñáá cha cuví chi ñu. Tatu tyicuan caa sacuví yo, quichahá vaha yo chi ra Cristo cuví cuan. \p \v 3 Tatu nya noo yo cuñí maa yo vatyi cahnu ñu cuví yo, ta ñahri ñu cuví yo, suri chi maa yo sandaví ñaha yo. \v 4 Ma saha yo tuhun tyi vaha yo tari vaha noo hermano cha vaha chicá chihin Nyoo. Nasaha xihna yo cuenda tatu vaha cha nyacuví yo. Tyicuan ta coto yo tatu vaha sacuví yo ta cusɨɨ cuñi yo. \v 5 Vatyi tahán chi cunyee noo noo yo ñáá ndɨhɨ cha tyisó Nyoo sɨquɨ yo. \p \v 6 Ta cuñí chi tyinyeé ndo chihin cha chiñuhú chi ra cha sañahá tuhun Nyoo chi ndo. \p \v 7 Ta ma sandavi ñaha ndo chi ndo. Nyoo yori cuví cuacu nyaa chi ra. Vatyi tandɨhɨ cha tachí ñáyɨvɨ, ican cuan cunaquehén ñu. Vatyi tatu sacuví ñu cha vaha, cha vaha naquehén ñu. Soco tatu sacuví ñu cha ña vaha, cha ña vaha cuñihi ñu. \v 8 Tatu noo ñáyɨvɨ nyacuví ñu cuhva ña vaha cha cuñí coño ñuhu ñu, suri maa cha sacuví ñu cusatɨvɨ chi chi ñu. Soco tatu nyacuví ñu cuhva cuñí Tatyi Ii Nyoo, Tatyi Ii Nyoo cucuhva noo ñayɨvɨ̱ chaa cha ma naa ca maa tyi coo ñu. \v 9 Yucuan chaha ma cutatu yo cha sacuví yo cha vaha. Vatyi tatu ma ndu uvi iñi yo, coo quɨvɨ ta naquehen yo cha vaha. \v 10 Yucuan chaha tahan ri chaha cha chahá chi cuhva, na sacuvi yo cha vaha chihin tandɨhɨ ri ñáyɨvɨ. Ta cha xihna cuii ri sacuvi yo cha vaha chihin ñu yɨhɨ́ cuenda Nyoo. \s1 Cusɨɨ xaan cuñí ra Pablo vatyi nyehé ra tɨndoho cha cuenda ra Cristo \p \v 11 Nye̱he ndo ñana cha nahnu letra tyaí chihin ndahi nu tutu ihya vityin. \v 12 Ñu cha cuñí sanɨñɨ́ chi ndo vatyi sacuvi ndo costumbre circuncisión, sanɨñɨ́ ra chi ndo vatyi cuñí ra cuvaha ra nuu ñáyɨvɨ. Ña cuñí ra nyehe ra tɨndoho cha cuenda ra Cristo, ra chihi̱ nu cruzi. \v 13 Vatyi ni maa ra cha sacuvi̱ ra costumbre circuncisión cuan ta ña quichahá ra tandɨhɨ cha catyí ley. Soco cuñí ra cha sacuvi nyoho costumbre cuan. Vatyi tyicuan caa ta cuví sacahnu ra chi ra vatyi sacuví ndo cuhva catyí ra. \v 14 Soco yuhu ña cuñí sacahni chii cha cuenda ñáá ndɨhɨ tuhun. Soco sɨɨ xaan cuñí cha chihi̱ Sutu Mañi yo Jesucristo nu cruzi cha cuenda yuhu. Vatyi cha cuenda cha chihi̱ ra nu cruzi, tari quɨvɨ cha yaha̱ chihi̱ cha quiñi caa cha iyó ñayɨvɨ̱ ihya. Ta cha yaha̱ chihi̱ tucu mai cha cuenda cuan. \v 15 Vatyi tatu nyicón yo chi ra Cristo Jesús, ña nɨñɨ xaan cha sacuvi̱ yo costumbre circuncisión o cha ña sacuvi̱ yo. Noo cha nɨñɨ ca, cha nanduví yo noo ñáyɨvɨ chaa. \v 16 Tandɨhɨ ndo cha iyó ndo tyehe caa, na̱quehen ndo cha taxi ri coo añima ndo. Ta na cundahvi cuñi ra nyehe ra chi tandɨhɨ ndo, ñu cha ndicha cuví ndo ñáyɨvɨ cuenda ra. \p \v 17 Cha vityin ta nu cuahán chi ityi nuu ca, ni nonga ndo ta ma cuhva ca ndo tɨsɨhɨ chii. Vatyi tandɨhɨ pehla cha nyaá coño ñuhi, cuñí chi catyi vatyi ndicha cha cuví yuhu noo ra chicá tyiño Sutu Mañi yo Jesús. \p \v 18 Yañi, Sutu Mañi yo Jesucristo na nasoco chi tandɨhɨ ndo. Ta tyicuan caa na cuvi chi.